Ta msojm Islamin

] Shqip Albanian [

Muhamed Ali Fethull-llah

Prktheu : Irfan Salihu Redaktoi : Redaksia pran Komitetit Saudit - Kosov

2011 - 1432

: :

2341 - 1102

MUHAMMED ALI FETHULL-LLAH

T MSOJM ISLAMIN

Prishtin, 2004

Titulli n origjinal: TALIMUL-ISLAM Titulli: T MSOJM ISLAMIN Autor: Muhammed Ali Fethull-llah Prktheu: Irfan Salihu Redaktor Arian Koi gjuhsor:

Kopertina & Faqosja: PLAKU DeSiGn - Bashkim Svirca Shtypi:

Tirazhi:

Boton: KOMITETI I BASHKUAR SAUDIT PR NDIHM KOSOVS

FAR DUHET T MSOJM Q T BHEMI MUSLIMAN OSE MUSLIMANE?

RNDSIA E LEXIMIT T KURANIT Ebu Umame, Allahu qoft i knaqur me t, transmeton se e ka dgjuar t Drguarin e Allahut, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, t thot: Lexoni Kuranin, se ai do t vij n Ditn e Gjykimit e t bj shefat (t ndrmjetsoj) pr lexuesit e tij. Transmeton Uthman ibn Affani, knaqsia e Allahut qoft mbi t, q Resulull-llahu, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ka thn: M i miri ndr ju sht ai q e mson Kuranin e pastaj ua mson at t tjerve. Aishja, knaqsia e Allahut qoft mbi t, i prcjell kto fjal t t Drguarit: Ai q lexon Kuran bukur do t jet n shoqri t shkruesve (melekve) t ndershm, ndrsa kush e lexon duke hasur n vshtirsi, do t ket shprblim t dyfishuar. Ebu Musa el-Eshari, knaqsia e Allahut qoft mbi t, rrfen se i Drguari ka thn: Shembulli i besimtarit q lexon Kuran sht si shembulli i qitros: ka er (aromn) t mir dhe shije t mir; e shembulli i besimtarit q nuk lexon Kuran sht si shembulli i hurms: nuk ka arom, por shijen e ka t mbl; shembulli i munafikut (dyfytyrsit) q lexon Kuran sht si shembulli i borzilokut: ka arom t mir, e shijen e ka t hidhur; ndrsa munafiku (dyfytyrsit) q nuk lexon Kuran sht si kungull i egr: nuk ka arom, e shijen e ka t hidht. Transmeton Umer ibn el-Hattab, knaqsia e Allahut qoft mbi t, se i Drguari, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ka thn: Vrtet, Allahu i Madhrishm me kt Libr (Kuranin) i ngre disa popuj e i nnmon disa t tjer. 3

KUSHTET E IMANIT

Ibn Mesudi, knaqsia e Allahut qoft mbi t, transmeton se i Drguari, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ka thn: Kush e lexon nj harf - shkronj nga Libri i Allahut (Kurani), do t ket shprblim, e shprblimi do t dhjetfishohet. Un nuk them q Elif Lam Mim sht nj harf - shkronj, por, Elif sht harf, Lam sht harf dhe Mim sht harf. Ibn Abbasi, knaqsia e Allahut qoft mbi t, tregon se Resulullllahu, alejhis-selam, ka thn: Ai n gjoksin e t cilit nuk ka asgj nga Kurani (nuk di asgj prmendsh nga Kurani) sht sikur nj shtpi e ln dhe e rrnuar. Transmeton Abdull-llah Ibn Amr el-As; knaqsia e Allahut qoft mbi t, se i Drguari, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ka thn: Lexuesit t Kuranit do ti thuhet n Ditn e Gjykimit: Lexo dhe ngrihu (shkallve t Xhenetit), lexo drejt dhe bukur, si ke lexuar n dynja, se vendi yt sht n ajetin e fundit q lexon. SHT DETYRIM Q T RUHET KURANI DHE T MOS LIHET N HARRES Tregon Ebu Musa, knaqsia e Allahut qoft mbi t, se i Drguari i Allahut, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ka thn: Kujdesuni dhe ruajeni Kuranin (at q e keni msuar prej tij), se pasha At n dor t t Cilit sht shpirti i Muhammedit, ai (Kurani) harrohet m shpejt sesa q i duhet deves pr tu liruar prej kapistrs s vet (litarit me t cilin i lidhet kmba). SHT MIR Q KURANI T LEXOHET ME Z T BUKUR Transmeton Ebu Hurejre, knaqsia e Allahut qoft mbi t, se Resulull-llahu, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ka thn: Allahu nuk i kushton kujdes askujt sikur nj t drguari q ka z t bukur, i cili e kndon Kuranin me z t qart dhe t bukur.

NXITJA N LEXIMIN E AJETEVE DHE SUREVE T CAKTUARA T KURANIT Ebu Seid Rafi Ibn Mualla, knaqsia e Allahut qoft mbi t, thot: M tha i Drguari, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t: A dshiron t ta msoj suren m t madhe t Kuranit para se t dalsh nga xhamia? Pastaj m mori prdore dhe kur deshm t dalim, un i thash: O i Drguar i Allahut, m the se do t ma msosh suren m t muar n Kuran? Ai mu prgjigj: Elhamdul-lahi rabbil-alemin (Fatiha) - ato jan shtat ajetet q prsriten (Essebul-methani) dhe Kurani i madhrishm q m sht dhn. Transmeton Ebu Seid el-Hudri, knaqsia e Allahut qoft mbi t, se i Drguari i Allahut, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ka thn pr Kul hu vAllahu ehad: Pasha At n dor t t Cilit sht shpirti im, ajo sht e barabart me nj t tretn e Kuranit! N nj transmetim tjetr qndron se Resulull-llahu, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, u ka thn shokve t vet: A nuk ka mundsi q secili prej jush ta lexoj nj t tretn e Kuranit pr do nat? Pasi atyre kjo u duk e rnd, ata than: E kush nga ne mund ta bj kt, o i Drguar i Allahut? E ai iu prgjigj atyre: Kul hu vAllahu ehad - kjo sht nj e treta e Kuranit. Tregon Ebu Seid el-Hudri : I Drguari i Allahut krkonte strehim (tek Allahu) prej xhinve dhe shikimit t njerzve (syrit t keq), derisa iu shpalln muavidhatani - suret El- Felek dhe Nas, e kur iu shpalln ato, i lexonte ato duke i ln t tjerat. Transmeton Ebu Hurejra, knaqsia e Allahut qoft mbi t, prej t Drguarit t Allahut se ka thn: Mos i bni shtpit tuaja varreza (duke mos u falur n to), se vrtet shejtani largohet nga shtpia n t ciln lexohet surja El-Bekare. Transmeton Ebu Derda, knaqsia e Allahut qoft mbi t, se Resulull-llahu, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ka thn: Kush i mson (prmendsh) dhjet ajetet e para t sures ElKehf, do t jet i mbrojtur nga Dexhali. N nj transmetim tjetr qndron:...dhjet ajetet e fundit t sures el-Kehf. 5

Grumbullimi me qllim t leximit dhe msimit t Kuranit sht i lavdruar Transmeton Ebu Hurejre, knaqsia e Allahut qoft mbi t, se i Drguari i Allahut, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ka thn: Kur njerzit tubohen n ndonj nga shtpit e Allahut (xhamit) q ta lexojn Librin e Allahut (Kuranin) dhe e studiojn at me njri-tjetrin, zbret mbi ta qetsia,dhe i mbulon mshira e Allahut, i rrethojn melekt dhe Allahu i prmend n mesin e atyre q jan tek Ai. (Muslimi)

far jemi t detyruar t dim q t jemi musliman ose muslimane? Q t jemi musliman dhe muslimane, jemi t obliguar t besojm n t vrtetat themelore t besimit (imanit).

Prej ka prbhet besimi islam?

Besimi islam prbhet prej gjasht t vrtetave themelore t besimit ose gjasht kushteve t imanit.

Cilat jan t vrtetat themelore t besimit?

T vrtetat themelore t besimit jan: 1) Amentu bil-llahi - Un besoj Allahun (Krijuesin dhe Sunduesin e botve). 2) Ve melaiketihi - Dhe melekt e Allahut (qenie t arsyeshme shpirtrore). 3) Ve kutubihi - Dhe Librat e Allahut (Librat e shpallur ndonjrit prej pejgamberve). 4) Ve rusulihi - Dhe t Drguarit e Allahut (Pejgambert). 5) Ve jevmil-ahiri - Dhe Ditn e Fundit (Ditn e Gjykimit). 6) Ve bil-kaderi hajrihi ve sherrihi minAllahi teala - Dhe besoj se do gj q ndodh, ndodh me dshirn dhe caktimin e Allahut.

far duhet besuar fort dhe duhet ditur prmendsh?

Duhen besuar fort dhe duhen ditur prmendsh gjasht t vrtetat themelore t besimit, ngase kush nuk i di dhe nuk beson n t gjitha kto gjasht t vrtetat fetare nuk mund t bhet musliman ose muslimane.

TEVHIDI - BESIMI N NJJSIN E ALLAHUT

KUSHTET (SHTYLLAT) E IMANIT

Si quhen t vrtetat themelore t besimit ?

T vrtetat themelore t besimit quhen rukne (shtylla) t imanit (besimit), dhe besimi n to sht kusht pr t qen musliman ose muslimane.

MSIMI I PAR
KUSH KA KRIJUAR DO GJ Q EKZISTON ? Allahu i Madhrishm sht Ai q ka krijuar tokn e gjer, kodrat e larta, detet, Diellin, i cili jep drit, dhe qiellin e bukur t cilin e ka zbukuruar me yje. Allahu i Gjithpushtetshm ka krijuar kafsh me ngjyra t shumnduarshme, t formave dhe adeteve t ndryshme. Shumllojshmria e kafshve t ndryshme sht argument i fuqis s Allahut dhe i bukuris s Krijimit Tij. Allahu sht Zot (Rabb) i t gjitha krijesave dhe sht Ai q i ka krijuar nga asgjja dhe e ka prsosur formn e tyre.

MSIMI I DYT
KUSH KUJDESET PR KRIJESAT? Allahu sht Ai i Cili kujdeset pr t gjitha krijesat. Ai ushqen peshkun n uj dhe ia lehtson atij mnyrat e ushqimit, e furnizon zogun dhe ia lehtson nafakn. Ai i furnizon insektet dhe t gjitha krijesat e tjera. Allahu sht Ai i Cili i ka msuar t gjitha krijesat se si t jetojn, si t shumohen, si ti ndrtojn vetes fole npr kodra dhe lisa (blett dhe zogjt), ose n tok. Allahu i Plotfuqishm t gjitha ktyre krijesave ua ka lehtsuar mnyrat e jetess dhe t ekzistencs dhe u ka dhn at q u nevojitet. Pra, Allahu i Madhrishm sht Krijues i t gjitha krijesave dhe Ai kujdeset pr to dhe ua lehtson atyre furnizimin. Ai i ka msuar t gjitha krijesat si ti rrisin dhe ti ushqejn voglusht (t vegjlit) e tyre, si t fluturojn, t notojn dhe si t ushqehen.

10

MSIMI I TRET
KUSH NA KA USHQYER DHE NA KA MSUAR? Allahu sht Ai i Cili na ushqen. Ai e zbret shiun nga qielli. Na ka dhn t dgjuarit dhe t part dhe na ka msuar mnyrn si ta mbjellim tokn, nga e cila dalin pem dhe perime (fruta) t ndryshme q i ham. Allahu sht Ai i Cili na e ka lehtsuar gjetjen e ushqimit dhe ka br q kafsh t ndryshme (dele, dhi, peshq) t jen ushqim yni. Allahu i Madhrishm na ka dhuruar njohuri n mnyr q ti shfrytzojm ato n krkimin e mnyrave t furnizimit dhe ndrtimit t vendit. Pra, Allahu sht Zotriu yn i Cili na ushqen dhe na i lehtson mnyrat e furnizimit, e gjithashtu edhe krijesave t tjera.

11

MSIMI I KATRT
PR K I KRIJOI ALLAHU I LART T GJITHA T MIRAT N TOK? Allahu Fisnik i ka krijuar t gjitha t mirat n Tok n mnyr q njerzit ti shfrytzojn ato. Allahu ka krijuar natn dhe ditn, Diellin dhe Hnn, q t dim numrin e vjetve; q t dim si ta llogarisim kohn. Allahu i ka krijuar yjet si zbukurim pr qiellin dhe q me ndihmn e tyre t orientohemi kur t udhtojm natn. Allahu na i ka dhn kafsht si mjete udhtimi dhe ka br q prej lkurs s tyre ti bjm vetes rroba, veshmbathje dhe gjra t tjera dhe q mishi i tyre t jet ushqim pr ne. Allahu na i ka nnshtruar detet dhe ka mundsuar q mbi to t lundrojn anijet dhe q prej tyre ti sigurojm vetes ushqime dhe zbukurime. Allahu e zbret shiun, me ndihmn e t cilit rriten agrume dhe fruta t ndryshme q ne i ham. Allahu na ka krijuar, na ka nderuar dhe na ka veuar kundrejt krijesave t tjera, n at mnyr q na ka dhuruar dituri dhe na ka krijuar n formn m t bukur dhe na ka dhn fen m t pastr (Islamin).

12

MSIMI I PEST
KUSH SHT ZOTI YT DHE SI E NJEH AT? Zoti im sht Allahu! Ai m ka krijuar dhe m ka furnizuar, m ka dhn form t bukur, m ka msuar njohuri t dobishme dhe m ka dhn n shrbim do gj q ekziston n Tok. Zotin tim e njoh nprmjet shenjave t shumta, ndr t cilat jan: krijimi i qiejve dhe i Toks, i kodrave dhe lumenjve, drunjve, deteve dhe t tjera. Ai sht i Cili kujdeset pr t gjitha krijesat dhe ua lehtson mnyrat e furnizimit dhe ushqimit (nafaks). Pra, Allahu sht Krijues dhe Furnizues, Ai i Cili jep jet dhe e merr at (jetn), dhe Ai nuk ka shok (askush nuk sht i barabart me T dhe askush nuk sht sikur Ai).

13

MSIMI I GJASHT
PSE NA KA KRIJUAR ALLAHU I MADHRISHM? Allahu i Mshirshm na ka krijuar dhe ka br q do gj q sht n Tok t na nnshtrohet neve, n mnyr q vetm At ta adhurojm dhe t mos i bjm Atij shok. Detyra jon para Allahut sht ta adhurojm n shenj falnderimi pr t mirat q na ka dhn. Ai (Allahu Fuqiplot) sht i vetmi q meriton t adhurohet, sepse Ai sht i vetmi Krijues, Furnizues dhe Udhzues.

14

MSIMI I SHTAT
SI DO TA ADHUROSH ALLAHUN? Do ta adhuroj duke punuar at q Allahu m ka urdhruar, do ta fal namazin, do t agjroj, do ta prkujtoj (madhroj) Allahun gjithmon, do ti dgjoj prindrit, duke pritur n kt mnyr shprblimin e Allahut Fisnik. Do t largohem nga gjrat q Allahu i Madhrishm mi ka ndaluar, si p.sh.: gnjeshtrn, sjelljen e keqe, vjedhjen dhe t ngja-shme, duke pasur gjithmon frik nga dnimi i Allahut. N momentin kur do ta adhuroj Allahun e Madhrishm, (kur t falem), do ta prkujtoj madhshtin e Allahut t Plotfuqishm duke menduar se si e ka krijuar kt gjithsi dhe do gj q ka n Tok. Un i dua rregullat (Sheriatin) e Allahut t Madhrishm dhe dua q Atij ti bj ibadet (ta adhuroj At), ngase Ai na urdhron q t punojm at q sht pr ne e mir dhe na e ndalon at q sht pr ne e keqe dhe e dmshme, e Allahu e do at q i nnshtrohet Atij dhe e ndjek Ligjin e Tij.

15

MSIMI I TET
FAR DOMETHNIE KA SURJA EL-FATIHA?

Prkthimi
m. - Udhzona n rrug t drejt. - N rrugn e atyre t cilt i begatove me t mira. - Jo n t atyre q kundr vete trhoqn hidhrimin, e as n t atyre q e humbn veten. Falnderimi i takon vetm Allahut, Zotit t botve. Mirbrsit t prgjithshm, Mshirbrsit. Sunduesit n Ditn e Gjykimit. Vetm Ty t adhurojm dhe vetm nga Ti krkojm ndih-

Kuptimi
- Madhrimi dhe falnderimi i takojn vetm Allahut, Zotit t botve dhe krijesave. - Atij q sht i Mshirshm pr t gjitha gjallesat, e posarisht ndaj robrve (muminve) t cilt e adhurojn At. - Sunduesit t Dits s Kiametit dhe dits kur t jepen llogarit. - Ty t drejtohemi me adhurimin ton, me shpres se do ta pranosh. - Prej Teje, o Zoti yn, krkojm q t na ndihmosh n t gjitha punt. - O Zoti yn, udhzona n rrugn me t ciln je i knaqur Ti. - Rrugs s robrve t Tu t mir, t Pejgamberve dhe t atyre q kan pasuar rrugn e tyre. 16

- O Zoti yn, udhzona n fen Tnde t vrtet, q t mos hidhrohesh ndaj nesh dhe q t mos lajthisim nga rruga e drejt.

17

MSIMI I NNT
A E DI SE FAR I KA THN ME NJ RAST I DRGUARI I ALLAHUT DJALOSHIT ABDULL-LLAH IBN ABBAS? Abdull-llah Ibn Abbasi, knaqsia e Allahut qoft mbi t, ka thn: Isha nj dit pas t Drguarit t Allahut, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, e m tha: O djalosh! Do ti msoj ca fjal: Kujdesu pr Allahun, e Ai do t kujdeset pr ty. Kujtoje Allahun, Allahu do t t jet n ndihm. Kur t krkosh, krko prej Allahut. Kur t krkosh ndihm, krkoje at prej Allahut. Dije q nse e tr bota do t mblidhej pr t t br ndonj t mir nuk do tia arrinin, prve sa t ka caktuar Allahu i Madhrishm. Nse gjith njerzit do t mblidheshin q t t bnin dm, nuk do t mund ta bnin kt, prve at q Allahu tashm t ka caktuar. Lapsat jan ngritur dhe jan thar flett.

18

MSIMI I DHJET
SI I LUTESH ALLAHUT? I lutem Allahut Lavdiplot duke prmendur emrat e Tij t bukur (el-esmaul-husna). Ja disa prej tyre: Allah - Ai i Cili meriton t adhurohet (Mabud); Er-Rahman - Ai i Cili sht i Mshirshm ndaj krijesave t Veta; El-Melik - Ai i Cili zotron do gj; El-Hakim - Ai i Cili nuk flet dhe nuk punon prvese at q sht e prsosur; El-Halik - Ai i Cili i ka krijuar krijesat prej asgjje; Es-Selam - Ai i Cili sht i pastr nga t gjitha mangsit; Er-Rezak - Ai i Cili furnizon dhe i lehtson rrugt t gjitha krijesave; El-Gafur - Ai i Cili ua fal mkatet robrve t Vet; El-Kerim - Ai i Cili shprblen para se t veprohet e mira dhe shprblen shum pr nj t mir t vogl; El-Kajjum - Ai i Cili i ruan krijesat e Veta, i udhheq ato dhe kudeset pr to; El-Hafidh - Ai i Cili nuk i humb veprat e mira dhe i ruan robrit e Vet prej s keqes; El-Rabb - Krijues dhe Udhheqs i do gjje; Er-Rahim - Ai i Cili sht i Mshirshm ndaj robrve t Vet, besimtarve; El-Vahid - I Vetmi zotrues i gjithsis dhe i Vetmi q meriton t adhurohet; El-Bedi - Ai i Cili krijon unikate; 19

El-Aziz - Ai i Cili sht i pamposhtur; El-Alim - Ai i Cili di ka kaluar dhe do t ndodh; Esh-Shekur - Ai i Cili i shprblen robrit e Vet t mir; El-Hajj - Ai i Cili nuk ua ndalon t mirat e Veta robrve t Tij pr shkak t mkateve t tyre; El-Latif - Ai i Cili u dshiron robrve t Vet t mirat dhe lehtsimet.

20

MSIMI I NJMBDHJET
BESIMI NE PEJGAMBERT DHE LIBRAT Si e din njerzit se far u ka urdhruar Allahu Bujar, q ti zbatojn kta urdhra, ose far u ka ndaluar, q t largohen prej tyre? Njerzit kt e din nprmjet Pejgamberve, t cilt Allahu ua ka drguar popujve t tyre duke i urdhruar n t mir dhe duke i ndaluar nga e keqja.

Kush jan Pejgambert?

Pejgambert jan njerz sikurse ne, t cilt Allahu i Madhrishm i ka zgjedhur dhe u ka dhn libra, n t cilt jan urdhresat dhe ndalesat e Allahut Dijeplot, q t Drguarit e Allahut e kan pasur pr obligim tua prcjellin njerzve.

Cilt jan Librat e njohur?

Librat pr t cilt na ka treguar Kurani jan: Zeburi - i zbritur Davudit, alejhis-selam; Tevrati - i zbritur Musait, alejhis-selam; Inxhili - i zbritur Isait, alejhis-selam; Suhufet - t zbritura Ibrahimit, alejhis-selam; Kurani - i zbritur Muhammedit, alejhis-selam. Kush jan Pejgambert m t zgjedhur? M t zgjedhurit e Pejgamberve jan: Nuhu, Ibrahimi, Musai, Isai dhe Muhammedi, paqja qoft mbi ta, e m i zgjedhuri n mesin e tyre sht Muhammedi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t.

21

MSIMI I DYMBDHJET
KUSH SHT PEJGAMBERI YN? Pejgamberi yn sht Muhammed Ibn Abull-llah Ibn AbdulMutalib Ibn Hashim Ibn Ismail Ibn Ibrahim, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t. CILAT ISHIN VETIT E TIJ FIZIKE? Pejgamberi, alejhis-selam, ishte: - i gjatsis mesatare, as i gjat dhe as i shkurtr; - me fytyr t bukur, mjekr t shpesht dhe sy t zinj; - me er t mir, saq edhe djerst i kishte me arom t mir; - me lkur t bardh dhe t but; - me trup t fort; - me turp t madh, e ulte shikimin kur bisedonte me dik.

22

MSIMI I TREMBDHJET
FAR DI PR SJELLJEN (AHLAKUN) E T DRGUARIT T ALLAHUT, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, PARA SHPALLJES ? Ishte shum i turpshm. Asnjher n jetn e vet nuk i ka br mkat Allahut t Madhrishm e as q i ka rn n sexhde (prkulur) idhujve. Ka punuar dhe i ka ndihmuar xhaxhait t vet, Ebu Talibit, duke e ruajtur bagtin e tij dhe kur ishte i vogl udhtonte me karvanet tregtare. Njerzit e donin, ndaj e thirrnin i Sinqerti dhe i Besueshmi (besnik) (sadik dhe emin). Pr shkak se ishte i drejt dhe i zihej bes, Hatixhja, knaqsia e Allahut qoft mbi t, e pat drguar n Sham me mallin e vet tregtar. E adhuronte Allahun Lavdiplot dhe meditonte n shpelln Hira, n afrsi t Meks, pr krijimet e Tij; urrente shirkun (politeizmin) dhe idhujt. Nuk dinte t lexonte dhe t shkruante. Ishte i but dhe i mshirshm, dhe pr kt shrbtort dhe shokt e vet e donin shum.

23

MSIMI I KATRMBDHJET
GJYKIMI I MUHAMMEDIT, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, N LIDHJE ME MOSMARRVESHJEN NDRMJET KUREJSHITVE RRETH GURIT T ZI Ndrtesa e Qabes qe vjetruar dhe dmtuar,dhe Mekn e kishte goditur nj vrshim i madh, pr shkak t s cils ca pjes t Qabes qen rrnuar. Kjo edhe qe shkak q kurejshitt t fillonin rinovimin e Qabes, n ka u ndihmoi edhe Pejgamberi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, duke bartur gur q lan vraga n shpinn e tij. Kur prfundoi ndrtimi i Qabes, te kurejshitt lindi grindja rreth asaj se kujt do ti takoj nderi i vendosjes s HaxherulEsved-it (Gurit t Zi) n vendin e vet, dhe gati sa u prleshn. N fund, njri nga ata propozoi q t nesrmen i pari q hyn n Qabe do ti gjykoj. Deshi Allahu q ky t jet Muhammedi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t. Kur e pane, kurejshitt thirrn t gzuar: Ky sht el-Emin (Besniku). Jemi t knaqur q ai t gjykoj ndrmjet nesh ! Ather i Drguari, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, urdhroi q ti sillej nj araf, n t cilin ai e vendosi Haxherul-Evsed-in, e ather kryepart e t gjitha fiseve e ngritn at dhe e prun n vendin e vet. E ather Pejgamberi e mori me duart e veta t bekuara dhe e vendosi n vendin e vet.

24

MSIMI I PESMBDHJET
SI FILLOI SHPALLJA? I Drguari i Allahut, alejhis-selam, e adhuronte Allahun Fuqiplot n shpelln Hira, n afrsi t Meks. N nj rast, i erdhi meleku Xhibril dhe ia citoi suren El-Alak. Gjja e par q u shpall nga Kurani sht ajeti ku thuhet: Lexo n Emrin e Zotit tend, i Cili krijoi. (El-Alak 1)

far e urdhroi Allahu i Madhrishm Pejgamberin e Vet?

E urdhroi q tia shpall Islamin popullit t vet dhe gjith njerzimit dhe ti thrras n pasimin e fes islame, si dhe tua msoj rregullat e saj (Islamit).

Sa vjet ka thirrur Pejgamberi n Islam?

I Drguari, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ka thirrur n Islam prej momentit kur e ka pranuar shpalljen n shpelln Hira e deri n vdekjen e tij, n Medine, plot njzet e tre vjet.

Me far e ndihmonte Allahu Pejgamberin e Vet?

E ka ndihmuar me muxhize (mrekulli) t shumta, t cilat ishin dshmi e sinqeritetit t Tij. Sigurisht q Kurani sht muxhizja m e madhe. Njerzit nuk jan n gjendje t shkruajn dika t ngjashme me t. Dhe jo vetm kaq, por nuk jan n gjendje ta shkruajn asnj sure a ajet t vetm t ngjashm me Kuranin.

25

MSIMI I GJASHTMBDHJET
SHT KURANI FISNIK (EL-KURANIL-KERIM)? Kurani sht t folurit e Allahut, t cilin Xhibrili prej Allahut ia ka zbritur Pejgamberit ton, Muhammedit, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t. Pejgamberi ua msonte as'habve (shokve) t vet Kuranin dhe at q ai prmban dhe ata e msonin prmendsh, e kuptonin e pastaj ua msonin ndjeksve t tyre.

far jemi t obliguar n lidhje me Kuranin?

Pasi Kurani sht Fjala e Allahut Madhshtor, ne duhet ta respektojm at, duke mos folur ndrkoh q ai lexohet, nuk do ta prekim derisa jemi pa abdest, dhe do ta dgjojm at dhe nuk do t punojm asgj gjat leximit t tij. Ne jemi t detyruar t lexojm Kuran dhe ta bjm kt pa gabime. Jemi t detyruar q ti pasojm urdhrat e Kuranit, si dhe ti largohemi asaj q ai ka ndaluar. Ne jemi krenar me Kuranin, sepse ai sht Fjala e Allahut t Fuqishm. Ai i cili e ndjek Kuranin nuk do t jet i humbur n kt bot e as n botn tjetr (Ahiret).

26

MSIMI I SHTATMBDHJET
SI E KREU I DRGUARI I ALLAHUT DETYRN E VET? Pejgamberi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, e dha mundin e vet tr jetn e tij n prhapjen e Islamit: i vizitonte njerzit n vendet ku tuboheshin, si dhe n shtpit e tyre; i thrriste edhe n rrug, udhtonte edhe n vende t tjera dhe i vizitonte fiset e tjera, t cilave ua shpjegonte bukurin e Islamit dhe i thrriste n fen islame n mnyr t bukur. Pejgamberi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, i thrriste n Islam t gjitha llojet e shoqris: njerzit e spikatur dhe ata t thjesht, t pasurit dhe t varfrit, njerzit e lir dhe ata q ishin t robruar. Muhammedi, alejhis-selam, na e ka ln Islamin t plot. Na ka msuar si t ham dhe si t pim, si t vishemi, si t flem, far guxojm t bjm, si t krkojm leje me rastin e hyrjes n ndonj shtpi t huaj, etj. Pejgamberi, alejhis-selam, nuk pushoi s thirruri n Islam deri n vdekjen e tij. E gjja e fundit q na ka porositur para vdekjes ishte q t kemi kujdes n ruajtjen e namazit.

27

MSIMI I TETMBDHJET
SI E PRANOI POPULLI I T DRGUARIT T ALLAHUT PEJGAMBERLLKUN E TIJ ? Pejgamberi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, kishte duruar fyerje dhe vshtirsi t shumta nga popullii vet, pr arsye se e kishin akuzuar pr rren dhe nuk i besonin. I thoshin se ishte magjistar dhe rrenacak. N rrugn ku kalonte ai, gjuanin therra dhe disa her kishin provuar ta mbysnin. Edhe sahabt q kishin pranuar Islamin, i mundonin n mnyra t ndryshme. Prkundr gjith ksaj, Pejgamberi asnjher nuk hidhrohej e as nuk hakmerrej ndaj tyre, por vazhdimisht i thrriste n Islam, ndaj edhe Allahu i udhzoi shum prej tyre, por kishte prej tyre edhe t till q vdiqn si kafir (jobesimtar).

28

MSIMI I NNTMBDHJET
DASHURIA E MUHAMMEDIT, alejhis-selam, NDAJ UMETIT T TIJ Muhammedi, alejhis-selam, e donte umetin e vet, ishte i mshirshm ndaj umetit t vet (muslimanve), t cilit i donte do t mir. Mrzitej shum kur nuk i besonin, duke u friksuar se mos i digjte zjarri i xhehenemit. N betejn e Uhudit pagant e kishin plagosur Pejgamberin, e kishin grvishur fytyrn e tij t bekuar dhe ia kishin thyer disa dhmb. Por, e gjith kjo nuk ishte shkas q ti mallkonte ata, prkundrazi, e luste Allahun, q tua falte, me kto fjal: O Allahu im, falja popullit tim, se vrtet ata nuk din! Me rastin e pushtimit t Meks, Muhammedi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, nuk u hakmor ndaj jobesimtarve t fisit Kurejsh, por i fali ata, duke u thn: Shkoni n shtpit tuaja, jeni t lir!

29

MSIMI I NJZET
KUSH SHT PEJGAMBERI M I ZGJEDHUR?
alejhis-selam.

M i zgjedhuri Pejgamber sigurisht se sht Muhammedi, Ai, n t njjtn koh, sht edhe Pejgamberi i fundit. Feja n t ciln ai thrriste, ishte shpallje pr tr njerzimin dhe Allahu nuk pranon tjetr fe ve Islamit. Allahu i Madhrishm thot: E kush krkon fe tjetr prve fes islame, atij kurrsesi nuk i pranohet dhe ai n botn tjetr sht nga t humburit. (Ali Imran 85)

30

MSIMI I NJZETENJT
CILAT JAN DETYRAT TONA NDAJ PEJGAMBERIT, alejhisselam? 1. T besojm n at me far i sht drguar njerzimit dhe t besojm se ai sht i Drguari i fundit (Hatemul-enbija) dhe se pas tij nuk ka Pejgamber. 2. Tu nnshtrohemi urdhrave t tij dhe t largohemi nga ndalesat e tij. 3. Ta duam dhe t jet shembull yni n jetn ton.

31

MSIMI I NJZETEDYT
CILAT JAN KUPTIMET E SHEHADETIT? Eshhedu en la ilahe il-lAllah, do t thot: Jam i bindur thell q Allahu i Madhrishm sht Krijues dhe Furnizues i Vetm dhe se ai sht Zot (Rabb) i t gjitha krijesave dhe se nuk ka t adhuruar me merit prve Allahut. Eshhedu enne Muhammeden Resulull-llah, do t thot: Jam i bindur thell q Muhammedi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, sht i Drguar i Allahut. Besoj n lajmet e tij, i nnshtrohem urdhrave t tij dhe i shmangem ndalesave t tij dhe gjrave q ai nuk i ka plqyer.

32

E DREJTA ISLAME DHE LIGJI FETAR

RUKNET (SHTYLLAT) E ISLAMIT

A i mjafton muslimanit dhe muslimanes q vetm t besojn?

Nuk i mjafton muslimanit dhe muslimanes q vetm t besojn, por duhet ti kryejn detyrat islame.

Sa jan detyrat kryesore t Islamit dhe cilat jan?

Obligimet kryesore t Islamit jan pes, e ato jan: 1) Deklarimi i Kelime-Shehadetit. 2) Falja e namazeve. 3) Agjrimi i Ramazanit. 4) Dhnia e zekatit (kontributit fetar). 5) Kryerja e Haxhxhit (t vizitohet nj her n jet Qabja, nga ai q ka mundsi).

Ku na jan urdhruar detyrat kryesore t Islamit?

Obligimet kryesore t Islamit na jan urdhruar n Kuran dhe n hadithet e vrteta, si urdhra (farze) t fort t Allahut, prandaj muslimant dhe muslimanet jan t detyruar ti kryejn.

far meritojn ata q nuk i kryejn urdhrat e Allahut?

Ata q nuk i kryejn urdhrat e Allahut e meritojn dnimin e Allahut.

33

E DREJTA ISLAME DHE LIGJI FETAR

Si quhen detyrimet kryesore islame?

Detyrimet kryesore t Islamit quhen rukne (shtylla) t Islamit, q jan edhe shenja dalluese se dikush sht musliman a muslimane.

far jemi t detyruar t msojm n fmijri?

N fmijri e kemi pr detyr q t msojm si kryhen detyrimet fetare dhe ta bjm zakon zbatimin e tyre.

34

MSIMI I PAR
A SHT ME RNDSI NAMAZI? Namazi sht baz e fes, sht e vrteta, ai sht themeli i dyt e Islamit (rukn). Allahu Fuqiplot na ka urdhruar t falim namazin dhe t kemi kujdes n kryerjen e ktij detyrim. Allahu thot: Vazhdoni rregullisht namazet (faljet), e edhe at namazin e mesm, dhe ndaj Allahut t jeni respektues! (Bekare 238) I Drguari, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, edhe vet kishte kujdes pr namazin dhe e falte at me xhemat. Kur ndihej i ngushtuar, shpejtonte n namaz dhe thoshte: Na ngushllo (na qetso) me t o Bilall! Namazi ishte prej veprave m t dashura t t Drguarit, alejhis-selam.

35

MSIMI I DYT
KU I KRYEJM NAMAZET E URDHRUARA? Namazet e urdhruara i falim n mesxhide (vende faljeje) dhe xhami, q quhen edhe Shtpi t Allahut (vende ku adhurohet Allahu) n tok. Namazi me xhemat sht 27 her m i vlefshm se namazi q e falim vetm.

Si e dim q sht koha e namazit (vakti i namazit)?

Kur e dgjojm ezanin, e lm punn q kemi filluar, si dhe t gjitha gjrat q na jan gjetur n duar, dhe shkojm n xhami pr t falur namazin, si shenj e prmbushjes s urdhrit t Allahut t Lart.

Si do ta lajmrojm hyrjen e kohs s namazit?

Hyrjen e kohs s namazit do ta lajmrojm me kndimin e ezanit, i cili kndohet kshtu: Allahu Ekber, 4 her (Allahu sht m i Madhi) Eshhedu en la ilahe il-lAllah 2 her (Dshmoj se nuk ka t adhuruar tjetr prve Allahut) Eshhedu enne Muhammeden resulull-llah, 2 her (Dshmoj se Muhammedi sht i Drguar i Allahut) Hajje ales-salah, 2 her (Ejani n namaz) Hajje alel-felah, 2 her (Ejani n shptim) Allahu ekber, 2 her (Allahu sht m i Madhi) La ilahe il-lAllah (Nuk ka zot tjetr prve Allahut)

36

FAR I SHTOHET EZANIT T SABAHUT? Kur kndojm ezanin e sabahut, shtojm: Es-salatu hajrun minen-nevm, 2 her (Namazi sht m i mir se fjetja); kt e shtojm pasi t themi Hajje alel-felah. LEXOJM PASI T JET KNDUAR EZANI? Pasi kndohet ezani, thuhet: ALLAHUMME RABBI HADHIHID-DAVETIT-TAMMETI, VESSALATIL-KAIMETI, ATI MUHAMMEDENIL-VESILETE VEL-FADILETE, VE BATHHU MEKAMEN MAHMUDENIL-LEDHI VEADTEH. NSE JEMI MBLEDHUR N XHAMI PR SHKAK T NAMAZIT, FAR DUHET BR? Do t fillojm me faljen e namazit. Si nisim faljen e namazit? Hyrjen n namaz e bjm duke knduar ikametin. Allahu ekber, 4 her. Eshhedu en la ilahe il-lAllah, 2 her. Eshhedu enne Muhammeden Resulull-llah, 2 her. Hajje ales-salah, 2 her. Hajje alel-felah, 2 her. Kad kametis-Salah, 2 her. Allahu ekber 2, her. La ilahe il-lAllah.

37

MSIMI I TRET
SI DO T MARR ABDES PR NAMAZ? Bj gati ujin (shkoj n banj ose te ndonj ezm); Them Bismil-lah (N emr t Allahut) Laj shuplakat e dors (deri n nyja) nga 3 her; Shprlaj gojn dhe hundn 3 her; Laj fytyrn 3 her; I laj duart deri mbi brryla nga 3 her (e filloj gjithnj me t djathtn); Jap mes-h (frkoj) koks nga para prapa dhe anasjelltas, nj her; Frkoj vesht nj her; Laj kmbt (shputat) deri mbi nyje 3 her; E kthej kokn nga qielli dhe them: Eshhedu en la ilahe illAllah ve enne Muhammeden Resulull-llah. Renditja gjat marrjes s abdesit sht shum me rndsi, andaj nuk do ti laj kmbt para fytyrs dhe fytyrn para shuplakave. Nuk do ta ndrpres abdestin, p.sh. ti laj shuplakat, ta shprlaj gojn dhe hundn e pastaj t shkoj t kryej fardo pune, e pastaj t kthehem dhe t vazhdoj me abdest. Nse e ndrpres abdestin pa marr parasysh shkakun, do t marr abdest prej fillimit.

38

Foto

39

Foto

40

MSIMI I KATRT
A DO T MARR ABDEST PR DO NAMAZ? Kur marr abdest, jam i pastr dhe kjo pastrti vazhdon kshtu q me nj abdes mund t falim disa namaze, derisa t ndodh dika q e prish abdestin, me rast duhet prsri t marrim abdest. FAR E PRISH ABDESTIN? Abdestin e prish: 1. do gj q del nga trupi nga dy daljet, si: - nevoja e vogl (urina), nevoja e madhe, era e keqe etj. 2. Gjumi. 3. Humbja e mendjes (humbja e vetdijes, mendja, e t ngjashme.) 4. Dalja e gjakut, e qelbit. CILA SHT VLERA E ABDESTIT? Kur muslimani merr abdes, me pikat e abdesit bien edhe gjynahet e tij; abdesi i lan mkatet e do njeriu, si i lan uji rrobat e papastra. Abdesi sht kusht pr namaz dhe Allahu nuk do ta pranoj namazin e askujt gjersa ai t mos jet plotsisht i pastr, pra gjersa t mos jet me abdest. sht prej kulturs islame (edebeve) q uji t mos harxhohet shum. Ngjante q i Drguari i Allahut t merrte abdest vetm me nj got uj, e Allahu nuk i do ata q teprojn. sht sunet q gjat marrjes s abdesit t prdoret misvaku (brusha). 41

MSIMI I PEST
FAR DO T BJ PARA NAMAZIT? Do t marr abdes si merrte abdes Pejgamberi,
shptimi i Allahut qofshin mbi t. paqja dhe

Do t vrtetoj q rrobat e mia dhe vendi ku do t falem jan t pastra. Rrobat q kam veshur duhet ti mbulojn vendet e mia t turpshme dhe shpatullat e mia. (Nuk sht mir q t falem me kmish t brendshme). Do t kujdesem pr pamjen time t jashtme, duke u prgatitur pr namaz, do ti mbrthej t gjitha kapsat, do ti rregulloj rrobat, do ta fshij fytyrn me peshqir, nse ndiej t ftoht ose nevoj pr kt, n mnyr q e gjith kjo t mos ma largoj vmendjen gjat namazit.

42

MSIMI I GJASHT
SI DO T FALEM? Do t kthehem nga kibla dhe do t qndroj drejt. Do ta kujtoj Madhshtin e Allahut, pasi Ai m shikon mua dhe vendin e sexhdes. Do ti ngre duart e mia n mnyr pjesa e brendshme e shuplaks t jet e drejtuar nga kibla. Do t them: Allahu ekber!, e pastaj do ta vendos dorn e djatht mbi t majtn. Do t them duan (lutjen) me t ciln e filloj namazin: SUBHANEKE ALLAHUMME VE BI HAMDIKE VE TEBAREKESMUKE VE TEALA XHEDDUKE VE LA ILAHE GAJRUKE. I Madhrishm qofsh vetm Ti, Allahu im, dhe Ty t falnderojm. E Lart sht Madhshtia Jote. Nuk ka zot tjetr ve Teje. Do t them: EUDHU BIL-LAHI MINESH-SHEJTANIR-RAXHIM, BISMIL-LAHIR-RAHMANIR-RAHIM. Do t them suren El-Fatiha dhe n fund t saj do t them: Amin (Prgjigju o Zot). Do t recitoj dika nga Kurani (sure ose ca ajete). Kur ta kryej kt, do t them: Allahu ekber dhe do t bie n ruku, n at mnyr q shpina do t jet rrafsh me kokn dhe duart t mbshtetura pr gjunj. N ruku do t them 3 her: SUBHANE RABBIJEL-ADHIM, q do t thot: I lart qofsh, o Zoti im i madh. Do ta drejtoj shpinn dhe do t them: SEMIALLAHU LIMEN HAMIDEH (Allahu dgjon at q e falnderon). Do t qndroj ashtu duke thn: RABBENA VE LEKELHAMD (O Zoti yn, Ty t falenderojm!) 43

Do t them: Allahu Ekber! duke rn n sexhde, d.m.th. do ti zbres fytyrn, duart, gjunjt dhe gishtat e kmbs n tok, duke pasur kujdes q balli, hunda dhe t gjitha gjymtyrt e prmendura m par t jen n tok, n mnyr q sexhdja t jet e drejt dhe e plot.

M pas pasojn fotografit e mnyrs s faljes:

N sexhde do t them 3 her: SUBHANE RABBIJEl-ALA (I patmet je o Zoti im, i Lart!) Do t ngrihem nga sexhdja duke thn: ALLAHU EKBER! dhe do t ulem duke ngritur pak kmbn e djatht e kmbn e majt do ta shtrij dhe do ti vendos duart mbi gjunj, duke thn: RABBIGFIRLI, RABBIGFIRLI (O Zoti im, m fal mua, m fal mua). Do t them: ALLAHU EKBER!, dhe do ta bj sexhden e dyt njsoj si sexhden e par. Kshtu do ta fal edhe rekatin e dyt. M pas pasojn fotografit e mnyrs s faljes:

44

45

46

MSIMI I SHTAT
'SHT ULJA E PAR (TESHEHHUDI)? Ulja e par (teshehhudi) jan kto fjal:
ETTEHIJJATU LIL-LAHI VES-SALAVATU VET-TAJJIBATU, ESSELAMU ALEJKE EJJUHEN-NEBIJJU VE RAHMETULL-LLAHI VE BEREKATUHU ES-SELAMU ALEJNA VE ALA IBADIL-LAHI SALIHIN ESHHEDU EN LA ILAHE IL-LALLAH VE ESHHEDU ENNE MUHAMMEDEN ABDUHU VE RESULUHU

Prshndetjet m t mira, salavatet dhe bekimi, (fjalt) lvdatat, i takojn vetm Allahut. Selami dhe bekimi - mshira e Allahut qoft mbi ty, o i Drguar i Allahut. Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi ne dhe mbi robrit e mir t Allahut! Dshmoj dhe deklaroj se nuk ka t adhuruar tjetr prve Allahut dhe se Muhammedi sht rob dhe i Drguar i Tij. KUR LEXOHET ET-TEHIJJATI? Lexohet pas kthimit nga sexhdja e dyt, pas rekatit t dyt. Do t them: Allahu ekber! dhe do t pushoj pas sexhdes s dyt (njsoj sikur q kam br ndrmjet dy sexhdeve), pastaj do ta lexoj et-tehijat-in. SHT ULJA E DYT DHE FAR DO T LEXOJ N T? Ulja e dyt sht ulje pas sexhdes s dyt t rekatit t fundit. Do t them: ALLAHU EKBER, pastaj do t pushoj, n uljen ndrmjet dy sexhdeve dhe uljen e par.

47

N uljen e dyt do t lexoj: ETTEHIJATU LIL-LAHI VESSALAVATU VET-TAAJJIBATU... sikur q kam lexuar n uljen e par, pastaj do t bie salavat n t Drguarin e Allahut, duke thn:
ALLAHUMME SAL-LI ALA MUHAMMEDIN VE ALA ALI MUHAMMEDIN, KEMA SALEJTE ALA IBRAHIME VE ALA ALI IBRAHIM, INNEKE HAMIDUN MEXHID. VE BARIK ALA MUHAMMEDIN VE ALA ALI MUHAMMEDIN, KEMA BAREKTE ALA IBRAHIME VE ALA ALI IBRAHIME, INNEKE HAMIDUN MEXHID.

O Allahu im! Ki mshir ndaj Muhammedit dhe familjes s Muhammedit, sikur q e ke mshiruar Ibrahimin dhe familjen e Ibrahimit. Vret Ti je i falnderuar dhe i madhrishm. O Allahu im! Bekoje Muhammedin dhe familjen e Tij, sikur q e ke bekuar Ibrahimin dhe familjen e tij. Vrtet Ti je i falnderuar dhe i madhrishm. KA LEXOHET PAS SALAVATIT MBI PEJGAMBERIN, ajejhis-selam?
mbi t,

Pas salavatit mbi t Drguarin, do t lexoj:

paqja dhe shptimi i Allahut qofshin

RABBENA ATINA FID-DUNJA HASENETEN VE FIL-AHIRETI HASENETEN VE KINA ADHABEN-NAR. RABBENAGFIRLI VE LIVALIDEJJE VE LIL-MUMININE JEVME JEKUMUL-HISAB. ALLAHUMME INNI EUDHU BIKE MIN XHEHENEME VE MIN ADHABIL-KABRI VE MIN FITNETIL-MAHJA VEL-MEMATI VE FITNETILMESIHID-DEXHXHAL.

O Zoti yn! Na jep t mira n kt dhe n botn tjetr dhe na ruaj nga ndshkimi me zjarr! O Zoti yn! M fal mua, prindrit e mi dhe t gjith besimtart n ditn kur do t jepet llogaria. O Zoti im! Un vrtet krkoj strehim tek Ti nga zjarri i xhehenemit dhe nga ndshkimi n varr, si dhe nga sprovat n kt jet dhe pas vdekjes, dhe prej sprovs s shptimtarit t rrejshm (Dexhalit)! Pastaj jap selam n ann e djatht e pastaj n t majt, duke thn: ES-SELAMU ALEJKUM VE RAHMETULL-LLAH. Paqja, shptimi dhe mshira e Allahut qofshin mbi ju. 48

MSIMI I TET
FAR THUHET PAS NAMAZIT?

sht sunet q pas namazit t thuhet; ESTAGFIRULL-LLAH, 3 her (Krkoj falje prej Allahut.) ALLAHUMME ESNTES-SELAMU VE MINKES-SELAM TEBAREKTE JA DHEL-XHELALI VEL-IKRAM O Allahu im! Ti je shptimi dhe prej Teje sht shptimi. Je i madhrishm, o pronar i Madhshtis dhe i Fisnikris! ALLAHUMME EINNI ALA DHIKRIKE VE SHUKRIKE VE HUSNI IBADETIKE O Allahu im! M ndihmo q pr Ty dhikr t bj dhe q t t jem falnderues dhe t t adhuroj n mnyrn m t bukur. Do ta lexoj ajeti-Kursin. Do t them: SUBHANALLAH (Lavdi i takon Allahut), 33 her. Do t them: EL-HAMDULIL-LAH (Falnderimi i takon Allahut), 33 her. Do t them: ALLAHU EKBER (Allahu sht m i Madhi), 33 her. Pastaj do t them: LA ILAHE IL-LALLAHU VAHDEHU LA SHERIKE LEH, LEHUL MULKU VE LEHUL-HAMDU VE HUVE ALA KUL-LI SHEJIN KADIR Nuk ka zot tjetr prve Allahut, t Vetmit. Ai nuk ka shok. Atij i takon sundimi dhe falnderimi dhe Ai sht i Gjithfuqishm.

49

KUR LEXOHET KY DHIKR? Ky dhikr lexohet pas do namazi: pas sabahut, dreks, ikindis, akshamit dhe jacis.

50

MSIMI I NNT
CILAT JAN NAMAZET FARZ? 1. Namazi i sabahut: ka dy rekate farz, lexohet me z. 2. Namazi i dreks: ka 4 rekate farz, lexohet n vete (pa z). 3. Namazi i ikindis: ka 4 rekate farz, lexohet n vete (pa z). 4. Namazi i akshamit: ka 3 rekate; dy t parat me z, i treti n vete - pa z. 5. Namazi i jacis: ka 4 rekate; dy t parat me z, e dy t fundit n vete (pa z).

51

MSIMI I DHJET
CILAT JAN NAMAZET SUNET? Ato jan: Dy rekate para namazit t sabahut. Katr rekate para namazit t dreks dhe dy rekate pas saj. Katr rekate para namazit t ikindis. Dy rekate pas namazit t akshamit. Dy rekate para jacis dhe dy rekate pas saj. PARA 2 4 4 2 NAMAZI Sabahu Dreka Ikindia Akshami Jacia PAS 2 2 2

CILA SHT VLERA E NAMAZEVE SUNET? 1. Afrimi tek Allahu i Madhrishm nprmjet nafileve do t bj q Ai t na doj, si sht thn n hadith: Robi Im m afrohet mua me nafile, derisa Un ta dua! 2. N mnyr q ti plotsojm namazet farz prej fardo mangsie.

52

MSIMI I NJMBDHJET
CILAT JAN RREGULLAT E VAJTJES N XHAMI DHE SI DUHET T SILLEMI GJAT FALJES S NAMAZEVE ME XHEMAT? Falja e namazit me xhemat sht 27her m e vlefshme tek Allahu se namazi q falet vetm, si q ka thn i Drguari i Allahut, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t. Kur ta dgjoj ezanin, do t marr abdes dhe do t vesh rroba t pastra. Do t shkoj n xhami i qet, do ti pastroj dhmbt me misvak ose brush. Do t hyj n xhami me kmbn e djatht, duke thn: ALLAHUMME SAL-LI ALA MUHAMMEDIN, ALLAHUMMEFTEHLI EBVABE RAHMETIK. O Allahu im, bekoje Muhammedin, Allahu im, mi hap dyert e Mshirs Sate. Do ti fal dy rekate tehijjatul-mesxhid (nse kam ardhur para ezanit). Do t rri si m ka hije e as nuk do ta ngre zrin e as nuk do t luaj me fmijt n xhami, n mnyr q t mos i pengoj besimtart. Kur t lexoj Kuran, do ta ul zrin, q t mos i pengoj namazliut. Do t lutem, se lutja q lexohet mes ezanit dhe ikametit sht e pranuar tek Allahu Fuqiplot. Do t kem kujdes pr pastrtin e xhamis dhe nuk do t gjuaj letra e as shami xhepi (facoleta) dhe do t marr pjes n pastrimin e saj.

53

Do ta prcjell imamin n namaz dhe nuk do ti bj lvizjet para imamit e as nuk do t vonohem pas tij.

54

MSIMI I DYMBDHJET
SI T VEPROJ KUR VONOHEM N TEKBIRIN FILLESTAR? Nuk do t ngutem duke ecur pr n xhami, por do t ec i qet dhe ngadal. Nse hyj n saff (rresht) me namazlit (falsit), do ta shqiptoj tekbirin fillestar - nse jan duke qndruar n kmb, e nse jan n ruku, n sexhde ose t ulur, do ta shqiptoj tekbirin e par e pastaj t dytin dhe do ta prcjell xhematin n at gjendje q sht. Kur imami t jap edhe selamin e dyt, e mua m ka kaluar nj ose m shum rekate, do t ngrihem dhe do ta kompensoj at q m ka kaluar, pastaj do t ulem n uljen e fundit dhe do t jap selam n ann e djatht e pastaj n ann e majt. SI ARRIHET N REKAT? Nse mbrrij n ruku me imamin, e kam arritur t tr rekatin.

55

MSIMI I TREMBDHJET
NAMAZI I NATS (KIJAMUL-LEJL ose SALATUL-VITR) Rebiah Ibn Kab ishte nj djalosh q i shrbente Resulullllahut, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, dhe ia sillte ujin pr abdes. Me nj rast i Drguari, alejhis-selam, i tha: Krko nga un kompensim pr at q je duke m shrbyer! Ather Rebia i tha: Vrtet un krkoj dhe lutem q t jem prcjells yti n Xhenet. I Drguari i tha: A dshiron dika tjetr prve ksaj? Ai iu prgjigj: Vetm kt. I Drguari, alejhis-selam, tha: Ather mundohu t bsh sa m tepr sexhde. Pejgamberi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, e donte shum namazin e nats dhe e falte shum. Gjat namazit t nats njeriu vetmohet me Krijuesin e vet, e lutja nga fundi i nats sht e pranuar tek Allahu. KUR FILLON KOHA E VITR NAMAZIT (NAMAZIT T NATS)? Koha e vitr namazit sht pas jacis dhe zgjat deri n namazin e sabahut. SI FALET VITRI? Do ti fal dy rekate, do t ulem n uljen e par, e pastaj do t ngrihem dhe do ta fal edhe nj rekat, me t cilin do ta prfundoj namazin.

56

SA REKATE SHT M S MIRI T FALEN? M mir dhe m e vlefshme sht t falim 11 rekate, sikurse ka vepruar i Drguari, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ose m pak se kjo, e ajo sht 3 rekate. Do t prpiqem t bj dua (lutje) n sexhde dhe t krkoj prej Allahut t Madhrishm xhenetin dhe t m ruaj nga xhehenemi.

57

MSIMI I KATRMBDHJET
LEXOJM KUR ZGJOHEMI N MNGJES? ASBAHNA VE ASBAHAL MULKU LIL-LAH, VEL-HAMDULIL-LAH, LA ILAHE IL-LALLAHU VAHDEHU LA SHERIKE LEH, LEHUL MULKU VE LEHUL-HAMDU VE HUVE ALA KUL-LI SHEJIN KADIR, RABBI ESELUKE HAJRE MA FI HADHEL-JEVMI VE HAJRE MA BAEDEH, VE EUDHU BIKE MIN SHERRI HADHEL-JEVMI VE SHERRI MA BAEDEH, RABBI EUDHU BIKE MINEL-KESELI VE SUIL-KIBERI, RABBI EUDHU BIKE MIN ADHABIN FIN-NAR VE ADHABIL-KABRI. Jemi zgjuar, e pronsia i takon Allahut dhe falnderimi i takon Allahut. Nuk ka zot tjetr prve Allahut, t Vetmit, i Cili nuk ka shok. Atij i takon sundimi dhe falnderimi dhe Ai sht i Gjithfuqishm. O Zot, prej Teje e krkoj t mirn n kt dit dhe pas saj, dhe te Ti strehim krkoj prej s keqes n kt dit dhe pas saj. O Zot, te Ti krkoj strehim prej dembelis dhe pleqris s rnd. O Zot, te Ti krkoj strehim nga dnimi i xhehenemit dhe nga ndshkimi n varr. LEXOHET KUR FILLON NATA? N mbrmje lexohet kjo lutje: EMSEJNA VE EMSEL-MULKU LIL-LAH, VEL-HAMDULIL-LAH, LA ILAHE IL-LALLAHU VAHDEHU LA SHERIKE LEH, LEHUL MULKU VE LEHUL-HAMDU VE HUVE ALA KUL-LI SHEJIN KADIR, RABBI ESELUKE HAJRE MA FI HADHEL-LEJLI VE HAJRE MA BAEDEH, VE EUDHU BIKE MIN SHERRI HADHEL-LEJLI VE SHERRI MA BAEDEH, RABBI EUDHU BIKE MINEL-KESELI VE SUIL-KIBERI, RABBI EUDHU BIKE MIN ADHABIN FIN-NAR VE ADHABIL-KABRI. Kemi hyr n mbrmje, e pronsia i takon Allahut dhe falnderimi i takon Allahut. Nuk ka zot tjetr prve Allahut, t 58

Vetmit, i Cili nuk ka shok. Atij i takon sundimi dhe falnderimi dhe Ai sht i Gjithfuqishm. O Zot, prej Teje e krkoj t mirn n kt nat dhe pas saj dhe te Ti strehim krkoj prej s keqes n kt nat dhe pas saj. O Zot, te Ti krkoj strehim nga dembelia dhe pleqria e rnd. O Zot, te Ti krkoj strehim nga dnimi i xhehenemit dhe nga ndshkimi n varr.

59

60

RREGULLAT E T USHQYERIT 1. T lajm duart para dhe pas ushqimit. 2. T themi Bismil-lah para ushqimit. E nse ndodh q t harrojm t themi Bismil-lah n fillim, do ta shqiptojm at kur t na kutjohet, duke thn: BISMIL-LAHI FI EVVELIHI VE AHIRIHI! 3. T falnderohet Allahu pas ushqimit, duke thn: ELHAMDULIL-LAHI LEDHII ATAMENI HADHA VE REZAKANIHI MIN GAJRI HAVLIN MINNI VE LA KUVVEH. (Falnderimi i takon Allahut, q m ka ushqyer me kt ushqim dhe m ka furnizuar pa kurrfar mundi.) 4. T mos e teprojm n ngrnie, por t ham aq sa mjafton. 5. T mos ham shpejt. 6. T mos ankohemi pr ushqimin. 7. T mos ham dhe pim n kmb, e as shtrir. 8. T ham me dor t djatht dhe para vetes, si e pati kshilluar Drguari i Allahut, alejhis-selam, nj fmij, duke i thn: O djalosh! Prmende emrin e Allahut dhe ha me dor t djatht dhe at q sht para teje. 9. Nuk sht e plqyeshme ti fryhet ushqimit.

61

RREGULLA DHE T DREJTA T PRGJITHSHME

MSIMI I PAR

MSIMI I DYT
RREGULLAT E SELAMIT - PRSHNDETJES

thot ai q jep selam?

Thot: ES-SELAMU ALEJKUM VE RAHMETULL-LLAHI VE BEREKATUHU.

Si do t prgjigjet ai t cilit i sht dhn selami?

Do t prgjigjet duke thn: VE ALEJKUMUS SELAM VE RAHMETULL-LLAHI VE BEREKATUHU. Prhapja e selamit mes besimtarve shpie n dashuri mes tyre, e dashuria e ndrsjell on n iman - besim. Un do her do t prpiqem q t jap i pari selam, ngase ai q jep selam i pari sht m i mir se ai q pret ti jepet selami. Do t prpiqem q i pari ti jap selam: - atij q sht m i vjetr se un; - nj grupi njerzish; - atij q sht n kmb, ndrsa un jam n mjet udhtimi; - atij q sht ulur e un kaloj pran tij.

62

MSIMI I TRET
RREGULLAT PR KRKIMIN E LEJES PR T HYR N SHTPI T HUAJ

Si do t krkoj leje pr t hyr n shtpi t huaj?

Do t trokas n der leht dhe do t them: ES-SELAMU ALEJKUM VE RAHMETULL-LLAHI VE BEREKATUHU. Un jam filani (do t them emrin tim). A bn t hyj? Gjat krkimit t lejes, nuk do t shikoj brenda n shtpi. Nse m lejohet, do t hyj. Nse m thuhet: Kthehu, un do t kthehem dhe nuk do t hidhrohem, se ndoshta mikpritsi ka arsye q nuk m pranon. Nse askush nuk prgjigjet, ather sht e mundshme q shtpiart t mos ken dgjuar. Prandaj, do t trokas 3 her n der, e nse edhe n at rast askush nuk prgjigjet, do t kthehem dhe nuk do t hidhrohem.

Nga kush do t krkoj leje pr t hyr?

Nga do person q ndodhet n ndonj hapsir (si p.sh. n zyre, e t ngjashme), nga personi q ndodhet n shtpin e vet, si dhe nga vllezrit dhe motrat e mia, nga prindrit derisa jan n dhomn e tyre. Lejen pr t hyr do ta krkoj edhe nga do person q e ka mbyllur dern pas vete dhe nuk do t hyj derisa t m lejohet.

63

MSIMI I KATRT
RREGULLAT E MEXHLISIT (NDEJS)

sht mexhlisi?
Mexhlisi sht do vend n t ciln mblidhen njerzit pr t biseduar.

far duhet t bj kur t vij n mexhlis?

1. Do tu jap selam t pranishmve. 2. Do t ulem n nj vend t lir dhe assesi nuk do t ulem mes dy vetash, prvese me lejen e tyre. 3. Nuk do ta ndrpres folsin ndrsa ai sht duke folur. 4. Nse jemi tri veta n ndej nuk do ti prshpris vetm njrit, se kjo mund t ngjall dyshim te tjetri. 5. Kur t ngrihem nga ndeja do t them: SUBHANEKALLAHUME VE BIHAMDIKE, ESHHEDU EN LA ILAHE ILLA ENTE, ESTAGFIRUKE VE ETUBU ILEJKE., se kjo dua - lutje i shlyen fjalt e kqija q mund t kem thn n at ndej.

64

MSIMI I PEST
RREGULLAT E T FOLURIT

Cilat jan rregullat e t folurit?

T mos e flas at q sht e ndaluar (haram).

ka nnkuptohet me t folurit e ndaluar?

1. Gibeti. Q do t thot t flas pr dik n munges t tij, edhe nse ajo sht e vrtet (p.sh. t them: Filani sht i shkurtr.) 2. Nemimeti. Q do t thot t prhapsh fjal t huaja n mesin e njerzve, me qllim t prarjes tyre, si ti thuash dikujt: A ke dgjuar ka thn pr ty mbrm filani? 3. Rrena. Q nnkupton do thnie t kundrt me t vrtetn. 4. Prqeshja ose nnmimi i dikujt.

Si t flas me njerzit?
1. Nuk do t flas gjersa tjetrkush flet, por do t hesht dhe do t pres derisa ta prfundoj ai fjaln. 2. Gjat fjalimit do tu flas t gjithve dhe t gjith do ti shikoj. 3. Nuk do t jem i mrzitshm me fjal t teprta.

65

MSIMI GJASHT
RREGULLAT E SHAKAS Gjat brjes shaka me shok a vllezr do t prpiqem q t kem kujdes kto gjra: 1. Q t mos e friksoj at me t cilin bj shaka, si p.sh. ti tregoj papritmas dika q do ta friksonte ose ti them: T ka vdekur babai, ose Ke rn n provim. Dhe t ngjashme. 2. Q t mos e lndoj at me t cilin luaj dhe bj shaka, si p.sh. t mos e godas n fytyr ose ti shkaktoj ndonj dhembje t ciln askush nuk e do, e sidomos nse sht m i vogl dhe m i dobt se un. 3. Q me askn t mos bj shaka, prvese nse ai ma lejon kt. Me ask nuk do t bj mundje, prvese nse ai e lejon kt e as q do t bj gara, nse ai nuk sht i knaqur me kt. 4. Nse gjat brjes shaka do ta nervozoja ose do ta lndoja dik, do t nxitoja q sa m shpejt ti krkoja falje dhe hallallk. 5. Do t mundohem q t bj shaka sa m pak, se shakaja e teprt zbret autoritetin. 6. Q edhe n shaka asnjher t mos gnjej.

66

MSIMI I SHTAT

RREGULLAT E VIZITS S T SMURIT

far do t bj nse kuptoj se dikush nga shokt e mi a nga t afrmit e mi sht i smur dhe dergjet n shtrat?
Un do ta vizitoj at (n shtpi dhe n spital) dhe do ti jap kuraj. 1. Vizita e t smurit sht prgjigje ndaj urdhrit t Drguarit, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, q t vizitohen t smurit; e at q viziton t smurin, Allahu pr do hap do ta shprblej me nj t mir. 2. Vizita e t smurit sht shenj dashurie, dshmi e shoqris s sinqert, ngase i smuri e ndien se njerzit po tregojn interesim pr t. 3. Vizita t smurit ia lehtson dhembjet, ndrsa lutja drejtuar Allahut t Gjithfuqishm pr ta shruar at do ti ndihmoj atij, me ndihmn e Allahut.

Si do t sillem gjat vizits s t smurit?

Kur ta vizitoj t smurin, do t veproj n kt mnyr: 1. Do t vesh rroba t pastra dhe sipas mundsis do t marr me vete nj dhurat modeste. 2. Kur t hyj tek ai, do ti jap selam dhe do ta lus Allahun Finsik q ta shroj at dhe do t them: LA BESE, TAHURUN INSHA-ALLAH. (Ska gj. I pastruar (nga mkatet), nse do Allahu.)

67

3. Pastaj do ta lus Allahun q ti jap shndet, duke thn: ALLAHUMME, RABBIN-NAS EDHHIBIL BESE. ISHFI ENTESHSHAFI! (O Allah, Zot i njerzve! Largoje t keqen. Ti je Ai q shron.) 4. Do t mundohem q t bj ta smurin t ndihet m mir, duke i dhn ndonj dhurat, ose duke i folur dika q do ta gzonte dhe do ta dispononte. 5. Nuk do t ndalem shum tek i smuri, se ai ka nevoj t pushoj. 6. Do ta pyes nse dshiron q ti sjell ndonj gj q dshiron ose ti ndihmoj n ndonj pun.

68

MSIMI I TET
RREGULLAT N KRKIMIN E DITURIS Krkimi i dituris sht detyr pr do musliman dhe muslimane, ndrsa melekt dhe krijesat e tjera krkojn falje tek Allahu Lavdiplot pr at q krkon dituri, ngase t krkuarit e dituris ka vler t madhe.

far do t bj para se t shkoj n ders (ligjrat)?

Do t vesh rroba t pastra, e para ksaj do t pastroj trupin, do t kreh flokt, do t pres thonjt dhe do t marr gjrat q m nevojiten n at or msimi. Do t kryej detyrat e shtpis dhe do t msoj msimet q m jan dhn. Me vete do t marr librat, fletoret, lapsat dhe do kontrolloj a jan t gjitha n ant. Do t shkoj m hert n shkoll a mejtep, n mnyr q t mos vonohem.

Si do t sillem n ders (ligjrat)?

Ligjeratn e mualimit (msuesit) do ta prcjell me me vmendje t madhe dhe do ti zbatoj ato q krkohen prej meje. Nuk do t luaj me shokt gjat kohs s msimit. Do ta nderoj mualimin dhe nuk do ta ngre zrin tim. Nse dika nuk e kam kuptuar, do ta pyes mualimin n mnyr t mir.

69

MSIMI I NNT
MIRSIA NDAJ PRINDRVE Prindrit jan, pas Allahut, shkaku kryesor i ardhjes sime n kt bot. Allahu knaqsin e vet e ka lidhur me knaqsin e prindrve. Thot Allahu i Madhrishm: Zoti yt ka dhn urdhr t prer q t mos adhuroni tjetr pos Tij, q t silleni mir n mnyr bamirse ndaj prindrve. (El-Isra, 23)

N far mnyre do tu bj mirsi prindrve?

1. Kur t m thrrasin do tu prgjigjem menjher duke i ln t gjitha punt, pa marr parasysh se a jan ato me rndsi, prve nse jam n namaz. 2. Kur t flasin do ti dgjoj me kujdes dhe nuk do ti ndrpres derisa ta kryejn fjaln. 3. Do ta kryej sa m shpejt at q m urdhrojn. 4. Do tu ndihmoj n punt e shtpis. Nns do ti ndihmoj n pastrimin e shtpis, ndrsa babait n punt e tij (tregti, fush dhe t ngjashme.) 5. Do t kujdesem ndaj vllezrve dhe motrave m t vogla dhe do ti ruaj nga do gj e padshiruar, edhe nse prindrit jan duke pushuar ose jan t zn me pun. 6. Nuk do ti pengoj me loj, e sidomos kur jan duke fjetur ose kur jan t smur. 7. N prani t tyre do t sillem mir, do t ulem ashtu si m ka hije dhe nuk do ti shtrij kmbt para tyre e as do t ulem n mnyr t pahijshme. 8. Do tu shrbej n gjithka.

70

9. Asnjher nuk do ta ngre zrin n prani t tyre, edhe nse jam i hidhruar, por do t jem i sjellshm dhe asnjher nuk do tu them uf. 10. Do ti zbatoj urdhrat e tyre me knaqsi dhe do t knaqem duke iu shbyer.

71

MSIMI I DHJET
RUAJTJA (MBAJTJA) E LIDHJEVE FAMILJARE

Kush konsiderohen t afrmit e familjes?

T afrmit e familjes jan: Xhaxhallart, hallat, tezet, dajt dhe fmijt e tyre.

Cilat jan detyrat tona ndaj t afrmve t familjes?

Duhet ti ruajm lidhjet famijare, n mnyr q t mos jemi prej atyre t cilt Allahu i ka krcnuar pr shkak se i kan ndrprer lidhjet familjare.

Si do ti mbajm lidhjet familjare?

1. Do ti vizitojm dhe do t pyesim pr gjendjen e tyre. 2. S pari me ta t kujdesemi pr ta, do tu bjm mir dhe do t miqsohemi, e vetm pastaj me t tjert.

72

MSIMI I NJMBDHJET
DETYRIMET NDAJ FQINJVE

Kush konsiderohet fqinj?

do shtpi (banes) q sht e afrt me shtpin ton, konsiderohet fqinj. Kshtu q banort e nj ndrtese banimi jan fqinj, e po ashtu edhe banort e nj rruge jan fqinj. Mirpo, detyrat tona jan m t mdha pr at shtpi q ndodhet m afr shtpis son.

far jan detyrimet tona kundrejt fqinjve?

Detyrimet tona ndaj fqinjve jan: 1. Q t mos i ngacmojm fqinjt tan, d.m.th.: - nuk do t bjm zhurm dhe nuk do t luajm prpara shtpis (baness) s tij; - nuk do ta shkatrrojm pasurin e tij e as nuk do ta dmtojm at, qoft ajo shtpi a xhama (dritare e t ngjashme); - nuk do ti rrahim fmijt e fqinjve, nuk do ti shqetsojm ata dhe nuk do ti provokojm me lodra dhe dhurata, e sidomos nse jan t varfr. 2. Do tu bjm mir fqinjve, pra: - do t'i vizitojm n shtpit e tyre dhe do t'i thrrasim q t na vizitojn n shtpin ton; - do tu japim dhurata, ushqime dhe gjra t tjera q mund t dhurohen; - do t marrim pjes n gzimet e tyre dhe do tu ndihmojm n mrzit e tyre;

73

- do ta vizitojm familjen e fqinjit ton dhe do tu jemi n shrbim n rast se babai i tyre nuk sht i pranishm; - nse smuret djali i fqinjit ton, i cili u ka shrbyer prindrve t tij, un do ta vizitoj at dhe do t bj at q ai ka br (si p.sh. t shkoj n treg); 3. Do ti ruajm nga sulmet, pra: - nuk do ti lejojm askujt q t vrsulet ndaj tij, ndaj fmijve t tij, pasuris, shtpis, automobilit t tij, si dhe nuk do ta lejojm kafshn e askujt q t hyj n livadhin e fqinjit ton; - do ti ofrojm pa u vonuar prkrahjen dhe ndihmn ton, nse ne e krkon.

74

MSIMI I DYMBDHJET
DETYRAT NDAJ MUALIMIT (MSUESIT) Ne i kemi shum borxh mualimit (msuesit), sepse ai na mson at q sht e dobishme pr ne n kt bot dhe n ahiret. Pr kt arsye, detyrimet tona ndaj tij jan shum t mdha.

Cilat jan detyrimet tona ndaj mualimit?

1. Ta respektojm dhe t sillemi mir me t, e q do t thot: - nuk do ta thrrasim at me emr, por do ta thrrasim: msuesi filan; - gjat dersit (ors) do t ulemi mir, nuk do t ham, nuk do t pim, nuk do t qeshim, nuk do t flasim dhe nuk do jemi t padisiplinuar; - do ta dgjojm ligjeratn e tij dhe do ta shikojm at. 2. Do ti lutemi Allahut q ti jap atij do t mir dhe do ta falnderojm at kur t prfundoj gjysmvjetori a viti shkollor, si dhe do ta thrrasim at nse me kt rast bjm ndonj ceremoni. 3. T jemi t dgjueshm n at q na ka msuar dhe ti zbatojm (jetsojm) n praktik udhzimet e tij, ti kryejm detyrat e shtpis dhe ti msojm msimet.

75

MSIMI I TREMBDHJET
DETYRIMI NDAJ SHOKUT

Si do ti zgjedh vetes shok?

Shoku im duhet t ket diku vjett e mi, as shum m i vjetr, as shum m i ri . Shoku im duhet ti fal t gjitha namazet, t ket sjellje t mir, t mos gnjej dhe t mos i prgojoj t tjert, t mos e flas at q nuk i ka hije, t mos vjedh, t mos mashtroj, dhe t mos i ngacmoj t tjert. Pr arsye se Allahu nuk i do mkatart dhe ata t cilt nuk jan t devotshm, ndaj edhe un nuk i dua ata t cilt Allahu nuk i do. Msuesi dhe prindrit e mi duhet t din kush jan shokt e mi. Pr kt un do ti thrras ata n shtpin time, q prindrit e mi t njihen me ta.

Cilat jan detyrimet e mia ndaj shokut tim?

1. T jem shok besnik. - nse gabon, do ta udhzoj n rrug t drejt. - nse nga un krkon kshill, un do ta kshilloj at. 2.Ti jap dhurata. 3.Ti ndihmoj n detyrat e shtpis. 4.T interesohem pr t, nse mungon dhe do ta vizitoj, nse smuret. 5. Nuk do ta nnmoj e as nuk do ta prgojoj para t tjerve. 6. Do tia bj hallall nse m bn dika t keqe. 7. Kur t teshtij, do ti them: JERHAMUKALLAH (Allahu t mshiroft).

76

MEKA Allahu i Lart urdhroi q Ibrahimi, alejhis-selam, t marr gruan e vet Haxheren dhe t birin Ismailin dhe ti drgoj ata n Hixhaz, n Siujdhesn Arabe. Me t mbrritur n nj lugin t shkret, pa uj, pa bim dhe pa kafsh ai urdhroi gruan e vet q t qndroj n at vend s bashku me birin e vet, Ismailin. Kur Ibrahimi, alejhis-selam, u nis q t largohej nga ata, gruaja e vet e pyeti: Allahu t urdhroi q t na lsh n kt shkrettir? E Ibrahimi Halilull-llah (miku i Allahut) iu prgjigj: Po! Ather Haxherja tha: Ather, Ai nuk do t na humb. Kur u largua nga ata, Ibrahimi e luti Zotin e vet: Zoti yn! Un nj pjes t familjes sime e vendosa n nj lugin, ku nuk ka gj t mbjell, dhe pran shtpis sate t Shenjt. Zoti yn, (i vendosa aty) q ta falin namazin, pra bj q zemrat e disa njerzve t mallngjehen pr ata, dhe, pr t t falnderuar me mirnjohje, furnizoji ata me fruta. (Ibrahim, 37) Haxherja mbeti vetm me foshnjen e vet Ismailin, n at lugin t egr, derisa harxhoi gjithka kishte me vete nga ushqimi dhe uji. Qe etur po ashtu edhe Ismaili, ndaj u drejtua nga lugina, duke krkuar uj. Hipi (u ngjit) mbi nj kodr t afrt Safa dhe nuk pa asgj; pastaj zbriti prej saj dhe nxitoi nga Merva, mirpo edhe prej saj nuk pa asgj. Veproi kshtu shtat her, duke vrapuar n mnyr t leht. N fund u lodh. U kthye tek i biri dhe vrejti se uji po buronte posht kmbve t tij. Ajo u gzua shum dhe e falnderoi Allahun Fuqiplot pr kt, gjersa uji i kalonte npr duar duke u przier me pluhurin dhe 77

BIOGRAFIA E T DRGUARIT T ALLAHUT, alejhis-selam

MSIMI I PAR

duke humbur n t. Ather ajo brtiti: Zem! ... Zem! (Ndal!... Ndal!), ndaj edhe pr kt ky burim u quajt Zemzem. Pas shprthimit t ujit nn kmbt t Ismailit, erdhn zogjt n at lugin, edhe u mbush me jet. Shum shpejt atypari kaloi nj karvan nga Jemeni. Duke e ditur se ai vend sht i pabanuar dhe pa uj, nuk mendonin t kthenin aty, mirpo kur pan zogjt n qiell, u befasuan dhe shkuan ta kontrollojn luginn. E pan burimin e Zemzemit dhe pran tij Haxheren dhe djalin e saj, Ismailin. Nj fis i tyre u vendos n at lugin, dhe Ismaili kur u rrit u martua me nj vajz t tyren. E m von iu shtuan fmijt, dhe vendi u b i njohur me emrin Ummul-Kura ose Mek. Prej bijve t Ismailit u bn fiset arabe. Kshtu Allahu e pranoi lutjen e Ibrahimit, alejhis-selam.

78

MSIMI I DYT
BEJTUL-HARAMI (QABJA) Ibrahimi, paqja qoft mbi t, e kishte zakon t vizitonte djalin e vet Ismailin, i cili qe br nj djal trim dhe shum i shkatht n kalrim dhe gjueti. T gjith e nderonin. Kur Ibrahimi, alejhis-selam, erdhi pr her t fundit, Allahu e urdhroi Ibrahimin q ta ndrtoj Qaben n Mek s bashku me djalin e vet, Ismailin. Ibrahimi e ndrtoi Qaben, e n kt pun e ndihmoi edhe djali i tij i dgjueshm. Ky vend u b Kible (vend nga drejtohen njerzit) e arabt e vizitonin at si pjestar t fes s Ibrahimit, alejhis-selam. Meka u b qytet me rndsi, se n t gjendej Qabja Bejtul-Haram, dhe fiset n t nuk luftonin mes vete. Fmijt e Ismailit, paqja qoft mbi t, u shtuan dhe prej tyre e kan prejardhjen kurejshitt, t cilt mbetn n Mek. Kurejshitt rronin jet t qet, n nj begati t plot dhe merreshin me tregti. Gjat vers shkonin n Sham, kurse gjat dimrit n Jemen, nga edhe sillnin mallra t ndryshme. Kshtu, u pranua lutja e Ibrahimit dhe Allahu u dha atyre begati t ndryshme.

79

MSIMI I TRET
PRONART E ELEFANTIT Abisinasit hyn n Siujdhesn Arabe dhe e pushtuan Jemenin. Sundues kishin Ebreha Habeshin. Kur Ebrehaja mori vesh pr qytetin e Meks dhe Bejtul-Haramin - Qaben dhe se arabt e vizitonin at do vit, deshi q ti largoj ata nga vizita e tyre n Mek, ndaj pr kt ndrtoi kishn n Sana dhe i thirri njerzit ta vizitonin at. Mirpo, megjithat, njerzit nuk shkuan n Sana, por edhe m tej vazhduan t bnin haxhxhin n Mek. Ebreheja pr kt u hidhrua shum dhe prgatiti nj ushtri t fort dhe elefant pr t shkatrruar Qaben, ndaj edhe u nis me kt ushtri drejt Meks. Kur arrinte n nj vend, njerzit filluan t iknin nga frika prej ksaj ushtrie t hatashme dhe nga elefantt. Kshtu, gjersa arritn n afrsi t Meks. Kur kurejshitt dgjuan pr kt, u larguan nga Meka n maja bjeshksh, ngase nuk mund ti bnin ball Ebrehes. Mirpo, Allahu i Fuqishm i drgoi ushtris s Ebrehes zogj nga qielli q mbanin gur dhe i gjuanin ato kundr ushtris, gjersa i mbytn t gjith. Kshtu, Allahu e mbrojti Qaben nga shkatrrimi i Ebrehes. At vit lindi Pejgamberi yn, Muhammedi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, e ai vit u quajt viti i elefantit.

80

MSIMI I KATRT
KUSH SHT PEJGAMBERI YN? Ai sht Muhammedi, i biri i Abdull-llahut i biri i AbdulMutalibit i biri Haxhim el-Kurejshi el-Adnanit, i cili ka prejardhje prej Ismailit, alejhis-selam, t birit t Ibrahimit, alejhisselam. I ati, Abdull-llahu, vdiq disa muaj para se t lindte Pejgamberi yn. Nna e tij sht Eminia e bija e Vehb Ibn Abdul-Menafit. Ajo i ka dhn gji atij nj vit. Ka qen zakon i arabve q ti drgojn fmijt npr fise t shkrettirs, q ta msojn n mnyr t pastr gjuhn arabe dhe q t rrojn jet beduine, larg nga jeta e kndshme e qytetit dhe problemet e tij. Ajo q i dha gji t Drguarit t Allahut, alejhis-selam, ishte nga fisi Beni Sad, me emrin Halime Es-Sadije, e cila koh pas kohe e sillte Muhammedin, alejhis-selam, n Mek, pr ta par at nna e tij dhe gjyshi i tij, Abdul-Mutalibi. Kur i mbushi gjasht vjet, nna e mori me vete n Medine, pr t vizituar dajt e vet nga fisi Benu Nexhar. Gjat kthimit t karvanit nga Medina, ajo u smur dhe vdiq. Kshtu, Pejgamberi yn mbeti jetim, pa bab dhe nn, kur ishte vetm gjasht vje. Kujdesjen pr t pas ksaj e mori gjyshi i vet, Abdul-Muttalibi, gjersa mbushi tet vje, kur edhe i vdiq gjyshi, e pas ksaj pr t filloi t kujdeset xhaxhai i tij, Ebu Talibi.

81

MSIMI I PEST
FMIJRIA DHE RINIA E T DRGUARIT, alejhis-selam I Drguari, alejhis-selam, ishte i sinqert, i besueshm, inteligjent dhe t gjith e donin. Xhaxhai i vet, Ebu Talibi, kishte shum fmij dhe ishte i varfr. I Drguari, alejhis-selam, e ndihmonte, duke punuar edhe si bari, i ruante delet e kurejshitve jasht Meks. Kur mbushi trembdhjet vje, shkoi me t ungjin, Ebu Talibin, n Sham. I Drguari i Allahut i urrente idhujt dhe asnjher n jetn e tij nuk u ishte lutur atyre. N Mek rronte nj femr e pasur me prejardhje fisnike, e cila quhej Hatixhe Bint Huvejlid. Kur dgjoi pr besnikrin e Pejgamberit, alejhis-selam, krkoi nga ai q t bj tregti me mallrat e saj. Ai udhtoi n Sham dhe u kthye me nj fitim t madh, gj q e rriti interesimin e saj pr t. U martua me t Drguarin e Allahut, alejhis-selam, kur ai ishte 25 vje e ajo 40 vje. Hazreti Hatixhja lindi t gith fmijt e Pejgamberit, alejhisselam, e ata jan: Kasimi, Abdull-llahu (Tahiri), Zejnebja, Rukija, Fatimja dhe Ummu Kulthumi.

82

MSIMI I GJASHT
PEJGAMBERLLKU I T DRGUARIT, alejhis-selam Pejgamberi yn, Muhammedi, paqja qoft mbi t, i urrente idhujt gjat gjith jets s vet, gjithka pas s cils ishte dhn populli i tij, si adhurimi i idhujve dhe punt e kqija, ndaj edhe refuzonte q tu bashkohej n kt lajthitje t tyren, prandaj vetmohej shum dhe largohej nga populli i tyre. I Drguari, alejhis-selam, kalonte dit dhe net t tra n shpelln Hira (n kodrn Nur, n afrsi t Meks), ku i lutej Allahut dhe mendonte pr krijesat e Tij. N nj prej netve t muajit Ramazan, t vitit 611, n shpelln Hira erdhi meleku Xhibril, melek ky q ua pat zbritur shpalljet t Drguarve t Allahut. E shtrngoi t Drguarin e Allahut dhe i tha: Lexo! I Drguari i Allahut iu prgjigj: Un nuk di t lexoj! Ather e shtrngoi pr her t dyt dhe i tha: Mso, lexo!, e ai edhe nj her i tha: Un nuk di t lexoj! E shtrngoi meleku pr her t tret dhe i tha: Lexo, me emrin e Zotit tnd, i Cili krijoi (do gj). Krijoi njeriun nga nj drok gjaku (n mitrn e nns). Lexo! Se Zoti yt sht m bujari. Ai q e msoi (njeriun) t shkruaj me pen. I msoi njeriut at q nuk e dinte. (El-Alak 1-5) Pas ksaj Pejgamberi, alejhis-selam, u kthye te Hatixhja, duke u dridhur dhe tha: M mbulo, m mbulo, ather ajo e qetsoi at. M von ajo shkoi te xhaxhai i saj, Veraka Ibn Nevfeli, i cili i njihte mir librat qiellor (shpalljet) dhe i tregoi se far i kishte ndodhur Pejgamberit, alejhis-selam, n shpelln Hira. Vereka i tha se ai kishte qen Xhbrili, i cili i pati ardhur edhe Musait, alejhis-selam. Ather Hatixhja e besoi shpalljen dhe qe e

83

para e cila besoi n pejgamberllkun e tij, Allahu qoft e knaqur me t.

84

MSIMI I SHTAT
THIRRJA N ISLAM Allahu e urdhroi t Drguarin e Vet, Muhammedin, q ti thrras njerzit n Islam dhe ia shpalli kto ajete: O ti i mbuluar! Ngrihu dhe trhiqua vrejtjen (duke i thirrur). Dhe madhroje Zotin tnd. (El-Muddethir, 1-3) Mirpo, kurejshitt i adhuronin idhujt dhe nuk lejonin ask q ti sulmoj dhe e luftonin at q mundohej ta bnte kt. Pejgamberi, alejhis-selam, n fillim i thrriste njerzit n Islam fshehtazi, e Hatixhja qe e para q pranoi Islamin. Prej burrave i pari qe Ebu Bekri, knaqsia e Allahut qoft mbi t, shoku i Pejgamberit, knaqsia e Allahut qoft mbi t. Prej fmijve Aliu, knaqsia e Allahut qoft mbi t, i pari q pranoi Islamin, ndrsa prej robrve i pari qe Zejd Ibn Harithi. Muhammedi, alejhis-selam, e kreu misionin e tij fshehurazi pr tre vjet t plota, gjat s cils takohej me sahabt (shokt) e tij n shtpin e Erkam Ibn EbilErkamit. Kshtu derisa iu shpalln kto Fjal t Allahut: Publiko haptazi at pr t ciln urdhrohesh, e hiqu idhujtarve. (El-Hixhr, 94) (q do t thot paraqitu haptazi dhe thirri njerzit n Islam.) Pas ktij urdhri, Pejgamberi u ngjit n kodrn Safa dhe i thirri njerzit q t mblidhen. Pasi u mblodhn, ai i ftoi n Islam dhe thirri q ti largohen adhurimit t idhujve. Kjo e hidhroi shum Ebu Lehebin, i cili tha: Qofsh i shkatrruar! A pr kt na ke tubuar? Ather Allahu i shpalli kto ajete: Qoft i shkatrruar Ebu Lehebi, ai m sht shkatrruar! Atij nuk i bn dobi pasuria e vet, e as ajo ka fitoi. Ai do t hyj n nj zjarr t ndezur flak. E edhe gruaja e tij, ajo q

85

barti dru (ferra). E n qafn e saj ajo ka nj litar t prdredhur. (El-Mesed 1-5) Pas ksaj, Pejgamberi, alejhis-selam, vazhdoi q haptazi t thrras popullin e tij n Mek, pr dhjet vjet t plota.

86

MSIMI I TET
DURIMI I MUHAMMEDIT, alejhis-selam, N MUNDIME Kurejshitt nuk ishin t knaqur me paraqitjen e Islamit, e sidomos kur Muhammedi, alejhis-selam, u paraqit haptazi duke thirrur n Islam. Pr kt shkak, u munduan q ta prfitojn at me mall dhe pozit, mirpo Muhammedi, alejhis-selam, n mnyr t prer refuzoi duke thn: Pasha Allahun! Sikur t ma kishin dhnn Diellin n dorn e djatht e Hnn n dorn e majt q ta l kt fe, nuk do ta kisha ln. Kur kurejshitt morn vesh pr kt thnie t pakontestueshme t Muhammedit, alejhis-selam, i shtuan torturat ndaj muslimanve. Pejgamberin e quajtn rrenacak, dhe magjistar dhe budalla. N rrugn ku ecte hidhnin ndytsira dhe kur falej n Qabe i vinin ndytsira n shpin. N mesin e sahabve t munduar ishin edhe Bilali, Habbabi dhe Amr Ibn Jasiri. Kurejshitt i goditnin ata me kamxhik, i digjnin dhe i damkosnin me mjete t skuqura n zjarr, me qllim q t largoheshin nga Islami. Disa prej sahabve edhe kishin vdekur si rezultat i mundimeve, sikur Summeja dhe Jasiri, t cilt jan shehidt e par n rrug t Allahut. Sahabt e tjer qen t detyruar t shprnguleshin n Abisini (Etiopi), duke ikur n mbrojtje t fes s tyre, meqense edhe Pejgamberi i kishte urdhruar ta bnin kt. Ata e lshuan Mekn, pa u vrejtur, dhe u nisn matan detit pr n Abisini. Mbreti Nexhashiu ishte sundues i drejt dhe muslimant i priti me zemrgjersi. Kurejshitt, kur kuptuan se far kishte ndodhur, drguan nj delegacion pr ta bindur mbretin Nexhashi q ti kthej ata. Ai e refuzoi kt, ngase ishte i bindur n sinqeritetin e besimit t tyre, por edhe vet e pranoi Islamin. 87

MSIMI I NNT
BESATIMI I PAR N AKABE T gjitha fiset arabe, pa prjashtim, n ditt e haxhit vinin n Mek pr t kryer haxhin dhe zakonisht vendoseshin n Mine. Muhammedi, alejhis-selam, e shfrytzonte kt rast, dhe natn i vizitonte kto fise fshehurazi dhe i thrriste n Islam. Prej fiseve m t njohura arabe t Medines ishin fisi Evs dhe Hazrexh. Ndrmjet ktyre dy fiseve arabe kishte luft vazhdimisht. Prve ktyre fiseve, n Medine jetonin edhe fise ifutsh. ifutt u krcnoheshin fiseve Evs dhe Hazrexh duke u thn: Neve do t na drgohet nj profet, t cilit do ti zbres shpallja. Ne do ta pasojm at dhe ai do t na udhheq n luft kundr jush. Haxhi n t ciln erdhn delegacionet nga fiset Evs dhe Hazrexh ishte n vitin e 11 pas shpalljes. Nj nat, ndrsa Muhammedi, alejhis-selam, ishte n Akabe n Mine, dgjoi zra njerzish dhe iu afrua atyre. Ata ishin nga Medina, t fisit Hazrexh, dhe ishin 6 veta. Muhammedi, alejhis-selam, u afrua dhe i pyeti: Kush jeni ju? Ata iu prgjigjn: Ne jemi nga fisi Hazrexh! Pejgamberi prsri pyeti: Ju, pra jeni aleatt e ifutve? Po! - u prgjigjn. Ather u propozoi t ulen, n mnyr q tu drejtohet atyre, gj t ciln ata edhe e pranuan. Muhammedi, alejhis-selam, ua sqaroi disa gjra prkitazi me Islamin dhe misionin e tij dhe i thirri n fen e Allahut dhe ua lexoi atyre nj pjes nga Kurani. Ather ata i than njri-tjetrit: Ta dini se ai sht i Drguari me ardhjen e t cilit na krcnoheshin ifutt, ndaj mos lejoni q t na e kalojn n pranimin e thirrjes s tij.

88

Pastaj pranuan thirrjen e tij dhe prqafuan Islamin. Kta njerz ishin me t kuptueshmit n Jethrib (Medine), e lufta tashm i kishte lodhur, ndaj dshironin q misioni i Muhammedit, alejhis-selam, t ishte zgjidhje pr ndrprerjen e lufts. Vazhduan duke i thn Pejgamberit: Ne e kemi ln popullin ton n aso shkall armiqsie dhe s keqeje, si asnj popull n bot, ndaj kemi shpres tek Allahu q ti bashkoj ata nprmjet teje. Ne do t kthehemi dhe do ti thrrasim n at q thrret ti dhe do tu tregojm nga feja at q na ke thirrur ti dhe n ka t jemi prgjigjur. Nse Allahu i mbledh rreth teje, nuk do t ket njeri m t nderuar se ti! Me ardhjen e ktij grupi njerzish n Medine, erdhi edhe misioni islam, dhe shum shpejt nuk mbeti shtpi ku nuk dihej pr Muhammedin, alejhis-selam. Vitin e ardhshm erdhn n haxh 12 veta nga ky fis. N mesin e tyre ishin edhe 5 veta q kishin qen n haxh nj vit m par. Ata ia dhan besn Pejgamberit se do ti jen besnik Islamit dhe ai e drgoi me ta Musab Ibn Umejrin q tua msonte banorve t Medines Islamin dhe q ti thrriste ata n Islam. Menjher, me ardhjen e tij n Medine, ai filloi ti thrras njerzit n Islam dhe shum njerz e pranuan thirrjen e tij. Musab Ibn Umejri e mori ofiqin El-Mukri (ai i cili e lexon bukur Kuranin), pr arsye se i msonte njerzit t lexojn Kuran.

89

MSIMI I DHJET
BESATIMI I DYT N AKABE Vitin e ardhshm (viti i trembdhjet i pejgamberis), nga Medina u nisn karvane t mushkrikve t Medines me qllim t kryerjes s Haxhit. N mesin e tyre ishin edhe 71 musliman t cilt e kishin pranuar Islamin dhe kishin marr pjes n besatimin e Akabes. Mirpo, pr kt nuk dinte askush. Kur arritn n Mekke, kta musliman ran n kontakt fshehurazi me t Drguarin, paqja qoft mbi t, dhe u morn vesh q t takohen me t nj nat Bajrami n luginn e vogl mes kodrave te Xhemretul-Akabe n Mine. N natn q duhej t takoheshin me Pejgamberin, kta musliman u futn n adra s bashku me popullin e tyre. Pasi kaloi nj e treta e nats, ata u uan dhe duke kaluar prmes adrave u takuan me Muhammedin, alejhis-selam, n vendin e caktuar n lugin. Gjithsej 73 veta, prej t cilve 2 gra. Aty ia dhan besn t Drguarit dhe i premtuan se do t luftojn pr Islam dhe do ta mbrojn at, si dhe do ta ruajn dhe do ta mbrojn Pejgamberin nga donjri q mundohet ta sulmoj, qoft ai arab a jo, n mnyr q Pejgamberi, alejhisselam, ta prhapte fen e Allahut. N fund e pyetn t Drguarin, alejhis-selam: far do t fitojm nse e zbatojm kt q kemi premtuar, o i Drguari i Allahut? Ai u prgjigj: Xhenetin!

90

MSIMI I NJMBDHJET
PARASHENJAT E HIXHRETIT (SHPRNGULJES) Medina u b vendbanim i muslimanve dhe vend ku mund t qndronin pa penges. Pr kt shkak, Muhammedi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, u lejoi shokve t vet q ta bnin hixhretin n Medine. N mnyr t fsheht e lshuan Mekkn duke ln mbrapa do gj q patn: grat, fmijt dhe mallin e tyre, ngase mushrikt nuk ua lejonin ti merrnin me vete. Nj nga muhaxhert e par qe Ebu Seleme. Kur deshi t dal nga Mekka, t afrmit e gruas s vet i than: Nuk t lejojm q t marrsh edhe bijn ton. Kjo e hidhroi familjen e Ebu Selemes dhe than: Ne nuk do t lejojm q ta merrni djalin ton (duke aluduar n djalin e Ebu Selemes). Ather edhe njra edhe tjetra pal e kapn djalin duke e trhequr pr dore, derisa ia nxorn dorn nga vendi. Ebu Seleme e lshoi Mekken duke ln n t gruan dhe djalin me dor t prdredhur. Kur Suhejbi vendosi ta shprngulej n Medine, idhujtart i than: Kur erdhe n mesin ton ishe nj lyps, i varfr dhe i nnmuar. E pastaj u pasurove te ne dhe arrite pozit, e tani dshiron t largohesh s bashku me pasurin tnde. E kjo nuk bn assesi. Suhejbi n u tha: Nse un jua l pasurin time, a do t m kishit lshuar? Po! - iu prgjigjn ata. Ai tha: Un po jua l pasurin time. Idhujtart zun disa nga sahabt dhe i burgosn npr shtpi, ua lidhn kmbt dhe duart, por, edhe prkundr ksaj, sahabt bnin hixhret pr hir t Allahut duke ua ln mushrikve gjithka q kishin. Prandaj edhe u quajtn muhaxhir.

91

MSIMI I DYMBDHJET
I DRGUARI I ALLAHUT BN HIXHRET N MEDINE Meq shumica e sahabve qen shprngulur n Medine, idhujtart i kaploi frika dhe nervozizmi, se e ndienin rrezikun e shprnguljes s Islamit n Medine, pr arsye se me kt akt Islami dhe muslimant kishin fituar rastin q t forcoheshin dhe q tu kundrviheshin, ose s paku tua mbyllnin atyre rrugn npr t ciln shkonin n Sham pr tregti. Pr kt shkak, ata u takuan n kuvendin e tyre dhe biseduan pr at se far duhej br me Muhammedin, alejhis-selam. Nj nga ata propozoi ta burgosnin, mirpo t tjert e refuzuan kt propozim me arsyetim se misioni tij do t zgjerohej dhe se do t vinin shokt e tij pr ta liruar at nga burgu. Pastaj, Ebu Xhehli propozoi ta mbysnin, mirpo n at mnyr q fisi i tij t mos mund t hakmerret. Ebu Xhehli propozoi q t zgjidhet nga do fis nga nj djal i ri, tu japin atyre nga nj shpat, e pastaj kta t rinj ta sulmonin Pejgamberin n t njjtn koh dhe ta mbysnin at. Kshtu, t gjitha fiset do t merrnin pjes n vrasjen e Muhammedit, alejhis-selam, e fisi i tij nuk do t mund t luftonte kundr t gjitha fiseve dhe kshtu do t pajtoheshin me gjakun. Muhammedi, alejhis-selam, para ksaj ishte marr vesh me shokun e vet Ebu Bekrin q t bnin hixhret. Ebu Bekri i kishte prgatitur pr rrug dy deve dhe ishte marr vesh me t Drguarin q Mekkn ta leshonin natn. Kurejshitt u morn vesh q t tubonin t rinjt e t gjitha fiseve dhe ta mbysnin Pejgamberin n shtpin e tij pas mesnate. At nat Muhammedi, alejhis-selam, hyri n shtpin e vet pr t fjetur, mirpo nuk e kaloi at nat n shtpi, por e urdhroi Aliun t shtrihej n shtratin e vet dhe t mbulohej me 92

xhyben e vet t gjelbr, n mnyr q kurejshitt t mendonin se Muhammedi po flinte. Muhammedi, alejhis-selam, ather doli nga shtpia dhe kaloi pran mushrikve, por ata nuk e pan, ngase Allahu Fuqiplot at moment ua mori t part. Ai, pastaj, shkoi n shtpin e Ebu Bekrit, i cili po e priste at. Doln s bashku nga dera e prapme e shtpis, u nisn n drejtim t nj kodre, n afrsi t Meks dhe u fshehn n shpelln e quajtur Thevr. Kur mushrikt n mngjes kuptuan se Muhammedi, alejhis-selam, u kishte ikur, filluan ta merrnin n pyetje Aliun, e pastaj e drguan n Qabe dhe atje e ndaln nj koh se ndoshta do tu tregonte se ku gjendej Pejgamberi, mirpo ai kt nuk e bri. Ather kurejshitt shpalln nj shprblim shum trheqs prej 2000 devesh pr at q do ti sjell Pejgamberin dhe shokun e tij Ebu Bekrin t gjall a t vdekur. Shprblimet ishin mjaft trheqse, ndaj shum kurejshit doln pr ti krkuar ata. Mirpo, Pejgamberi, alejhis-selam, dhe Ebu Bekri, knaqsia e Allahut qoft mbi t, qndruan n shpell tri dit t plota. Natn u vinte djali i Ebu Bekrit, Abdull-llahu, i cili u binte ushqim dhe lajme pr lvizjet e kurejshitve. Pas tri netsh, para shpells erdhi njeriu me t cilin Ebu Bekri qe marr vesh qysh n Mek dhe kishte sjell edhe dy deve me vete, q qen pr Pejgamberin, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, dhe Ebu Bekrin, pr udhtimin e tyre n Medine. Te shpella erdhi edhe Esma, e bija e Ebu Bekrit, e cila me vete kishte sjell ushqim dhe uj t nevojshm pr udhtim, mirpo kishte harruar litarin me an t t cilit do ta lidhnin ushqimin dhe ujin n deve. Mirpo, asaj megjithat iu kujtua q ta shqyej mbulesn e vet dhe me t ti lidh gjrat. Pr kt Esma, knaqsia e Allahut qoft mbi t, sht quajtur pronarja e dy mbulesave. N Mek kishte mbetur Aliu, t cilin Muhammedi, alejhisselam, e kishte angazhuar q tua kthej mekasve gjrat q i kishte pasur n ruajtje, pr shkak t sinqeritetit dhe besueshmris s tij. Ather, Muhammedi, alejhis-selam, Ebu Bekri, knaqsia e Allahut qoft mbi t, dhe treguesi i rrugs u nisn rrugs s largt dhe t panjohur, duke shptuar kshtu nga kurejshitt. Pas disa ditsh arritn n cakun e tyre, n Medine.

93

MSIMI I TREMBDHJET
PEJGAMBERI N MEDINE Muslimant n Medine me padurim po pritnin takimin e tyre me t Drguarin e Allahut, alejhis-selam, ndaj do dit dilnin jasht Medines duke pritur q t paraqitej. Kur i Drguari me n fund mbrriti, ata brtitn t gzuar duke e madhruar Allahun (duke i shqiptuar tekbiret). N Medine Muhammedi, alejhis-selam, u vendos te kushrinjt e vet nga fisi Benu-Nexhar, n shtpin e Ebu Ejjub El-Ensariut, e me t mbrritur n Medine, n vendin ku u shtri deveja e vet, bri kto gjra: 1. Ndrtoi xhami, e cila edhe sot e ksaj dite sht n vendin e vet t par. Nj namaz i falur n t sht sa nj mij namaze t falura n vend tjetr (prve namazit n Qabe dhe n Mesxhidil-Aksa). 2. I vllazroi muhaxhirt (emigrantt v.p.) dhe ensart (ndihmuesit v.p.) 3. I pajtoi fiset Evs dhe Hazrexh, dhe lufta dhe armiqsit ndrmjet tyre pushuan. 4. Me hebrenjt e Medines nnshkroi nj traktat (marrveshje), me t ciln i rregulloi marrdhniet mes muslimanve dhe hebrenjve. Ensart (muslimant e Medines) i pritn muhaxhirt n mnyrn m t mir dhe me ta i ndan pasurit dhe shtpit e veta dhe u bn vllezr n fe. Allahu i Madhrishm zbriti edhe nj ajet n t cilin i lavdron Ensart. Ajeti sht: ... dhe i paraplqejn ata (t shprngulurit) mbi veten e tyre, edhe pse ata vet kishin nevoj pr t.

94

MSIMI I KATRMBDHJET
BETEJA N BEDR Karvani q kurejshitt kishin drguar n Sham pr tregti, ishte duke u kthyer n Mek. Karvani prbhej prej 1000 devesh t ngarkuara me mallra dhe t mira t ndryshme. Muhammedi, alejhis-selam, kur mori vesh pr karvanin, u tha muslimanve: Ky sht karvan kurejshitsh. N t jan pasurit tuaja (n t keni investuar parat tuaja), andaj dilni dhe luftojini ata. Ndoshta Allahu e bn plak tuajn! Dihet se muslimant e kan humbur tr pasurin e vet n Mek dhe se mushrikt ua kan marr ato pr vete. Muhammedi, alejhis-selam, s bashku me 314 sahab t tij doln nga Medina me qllim q ta ndalnin karvanin. Ata kishin vetm 2 kuaj dhe 70 deve, kshtu q 3 musliman duhej t ndroheshin njri pas tjetrit mbi nj deve. Muslimant shkuan kshtu derisa arritn n vendin e quajtur Bedr. Kur Ebu Sufjani, udhheqsi i karvanit, mori vesh se Muhammedi, alejhis-selam, kishte dal me shokt e tij pr ta ndalur karavanin, ai e ndrroi drejtimin e udhtimit, dhe drgoi n Mek nj lajmtar, n mnyr q t sillte ndihm dhe kshtu ta shptonte karavanin. Kurejshitt menjher prgatitn nj ushtri prej rreth 1000 vetash, prej t cilve 100 kalors ishin nn komandn e Ebu Xhehlit. Ebu Sufjani me karvanin e vet ia kishte dal q tu ikte muslimanve dhe t shptonte dhe menjher pr kt i lajmroi kurejshitt n Mek, mirpo ata ishin t vendosur q ti kundrvihen muslimanve.

95

Kshtu q kurejshitt dhe muslimant u ndeshn n Bedr. N natn para betejs, Allahu lshoi nj shi t rrmbyeshm mbi kurejshitt, i cili ua bri terrenin me balt dhe ua pamundsoi t lviznin. N ann tjetr, shiu t cilin Allahu e lshoi mbi muslimant, ishte i but dhe vetm sa ua prforcoi tokn ndr kmbt e tyre. Nata para betejs ishte nata para dits s premte. Muslimant u vendosn, Pejgamberi, alejhis-selam, u fal dhe iu lut gjat Allahut t Madhrishm. T nesrmn filloi beteja. Allahu u drgoi n ndihm muslimanve melekt q t luftojn kundr kurejshitve. Muslimant n kt betej vran 70 mushrik dhe po aq robruan. Kshtu q kjo betej prfundoi me fitoren e muslimanve. N kt betej vdiqn paria e kurejshitve, e n mesin e tyre ishte edhe Ebu Xhehli. At e vran dy t rinj musliman nga radht e Ensarve, emrat e t cilve ishin Muadh dhe Muavidh. Para betejs i pyetnin sahabt pr Ebu Xhehlin dhe krkonin prej tyre q tua tregojn at, ngase dshironin ta vritnin, meq ai e kishte munduar t Drguarin e Allahut, alejhis-selam.

96

MSIMI I PESMBDHJET
BETEJA ME FISIN BENU-KAJNUKA Ky fis hebrenjsh ishte fisi m i pasur i Medines, pr arsye se merreshin me tregti ari. Ata kishin vendbanime t veanta n Medine dhe ishin fis i fort. I kishin 700 ushtar. Asnjher nuk e pranuan Islamin dhe e urrenin Pejgamberin, alejhis-selam, dhe muslimant dhe ua donin t keqen. N nj rast, nj grua muslimane kishte shkuar n pjesn ku hebrenjt kishin dyqanet e veta dhe kishte dashur t blente dika nga nj artar. Ndrsa po qndronte n treg, njri nga shitsit dhe puntort e tij u kthyen q ta zbulonin fytyrn e saj. Lidhn nj litar n nj qoshe t fustanit t saj. Kur mbulesa ra, ajo brtiti dhe nj musliman i doli n ndihm asaj dhe e vrau hebreun. Pas ksaj, nj grup hebrenjsh iu vrsuln atij dhe e vran. Kur Muhammedi, alejhis-selam, mori vesh pr kt ndodhi, e mblodhi ushtrin dhe u nis ta luftoj kt fis. Hebrenjt ather u trhoqn n kshtjellat e veta. Kshtu q muslimant i mbajtn t rrethuar ata 15 dit t plota. Pas pesmbdhjet ditsh, frika i kaploi zemrat e hebrenjve dhe ata u dorzuan. Muhammedi, alejhis-selam, ather ata i dboi nga Medina, e armt dhe pasurit e tyre ua ndau muslimanve.

97

MSIMI I GJASHTMBDHJET
BETEJA N UHUD Kurejshitt qen piklluar shum pr shkak t njerzve t vdekur n Bedr, prandaj filluan prgatitjet pr tu hakmarr. Prgatitn nj ushtri prej 3000 ushtarsh. Kur dgjoi pr kt Muhammedi, alejhis-selam, prgatiti 700 lufttar dhe u vendos me ta n afrsi t kodrs s Uhudit. N nj kodr m t vogl vendosi shigjetart, detyra e t cilve ishte q ta mbrojn prapavijn e muslimanve dhe ti godasin kalorsit e tyre me shigjeta, nse prpiqen tu dalin muslimanve nga shpina. N fillim t betejs muslimant prparuan e mushrikt u zmbrapsn. Kur pan se far po ndodhte, kta shigjetar zbritn nga kodra, edhe pse i Drguari, alejhis-selam, kishte urdhruar q n asnj rast t mos e lshonin at. Ata menduan se luftimet prfunduan, ndaj zbritn nga kodra dhe filluan t mblidhnin plakat e lufts. Kt e shfrytzoi udhheqsi i kalorsve t mushrikve, Halid Ibn Velidi, i cili me kalorsit e vet u doli prapa kodre dhe i goditi muslimant nga shpina. Ather muslimant u gjetn mes dy zjarresh dhe pr kt shkak 70 sahab mbetn t vrar, n mesin e t cilve Hamza Ibn Abdul-Muttalibi, xhaxhai i Pejgamberit. Humbjet e mushrikve ishin 37 t vrar.

98

MSIMI I SHTATMBDHJET
BETEJA E HENDEKUT (BETEJA KUNDR ALEATVE) Disa nga paria e hebrenjve t Medines shkuan te kurejshitt n Mek pr ti bindur ata n luft kundr Muhammedit, alejhisselam. Ata me kt rast u premtuan atyre ndihm. Ata i bindn edhe disa fise arabe, kshtu q numri i prgjithshm i mushrikve nga fiset Kurejsh, Gatafan etj, ishte rreth 10000 lufttar, t quajtur aleat. T gjith ata u drejtuan pr n Medine. Muhammedi, alejhis-selam, kur mori vesh pr qllimet e aleatve, krkoi kshill nga shokt e tij, ndaj Selman el-Farisi dha iden q t hapet nj hendek i madh npr lugin n nj an t Medines, nga ana ku mushrikt kishin mundsi t vinin n Medine. T gjith sahabt morn pjes n hapjen e ktij hendeku - kanali, e me ta edhe i Drguari, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t. Kur arritn n Medine, mushrikt pan para tyre kanalin t cilin nuk mund ta kalonin dot, ndaj u vendosn para tij. Allahu, pastaj ua drgoi nj shtrngat t tmerrshme, q i shkatrroi adrat e mushrikve dhe futi tmerrin n zemrat e tyre. Prve ksaj, hebrenjt t cilt u kishin premtuar ndihm mushrikve, braktisn ata, kshtu q ata u kthyen n drejtim t Meks t turpruar. Muhammedi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, pas ksaj, iu drejtua hebrenjve t fisit Benu Kurejdha dhe pas luftimeve fitoi. Kshtu, muslimant i morn kshtjellat e tyre. Ishte ky dnim pr tradhtin e tyre dhe prishjen e marrveshjes.

99

MSIMI I TETMBDHJET
HYRJA N MEK (LIRIMI I MEKS) Vitin e gjasht sipas hixhretit, Muhammedi, paqja dhe shptimi i u nis me shokt e vet n drejtim t Meks pr t kryer umren. Mirpo, mushrikt nuk i lejuan q t hyjn n Mek, por, pas bisedimeve, bn nj marrveshje, e cila m von u quajt Marrveshja e Hudejbies. Ndr pikat q prmbante kjo marrveshje, ishte edhe ajo se muslimant do t mund ta kryenin umren vitin e ardhshm dhe q lufta do t ndrpritej n dhjet vitet e ardhshm. Mirpo, mushrikt nuk respektuan premtimin dhe e prishn marrveshjen e nnshkruar, duke e ndihmuar fisin Bekr n luft kundr fisit Huzaa, aleatit t t Drguarit, alejhis-selam. Ather nj delegacion i fisit Huzaa vajti te Pejgamberi duke u ankuar pr mashtrimin (tradhtin) e ifutve. Muhammedi, alejhis-selam, menjher e prgatiti nj ushtri prej dhjet mij lufttarsh dhe u nis pr n Mek, e liroi at nga mushrikt, i theu t gjith idhujt prreth Kabes, pastaj bri tavafin. Muhammedi, alejhis-selam, ua fali mekasve, prandaj shumica e tyre e pranuan Islamin. Pas lirimit t Meks, Islami u prhap n tr Gadishullin Arabik, e n Medine vazhdimisht vinin delegacione t fiseve arabe duke shpallur kshtu hyrjen e tyre n Islam. Kshtu, Allahu e lartsoi fen e Tij, dhe e nnmoi mosbesimin dhe jobesimtart.
Allahut qofshin mbi t,

100

MSIMI I NNTMBDHJET
HAXHI I LAMTUMIRS Vitin e dhjet sipas hixhretit Muhammedi, alejhis-selam, n shoqri t mijra muslimanve, u nis pr n Mek, me qllim t kryerjes s haxhit. E kreu at dhe u tregoi njerzve mnyrn e kryerjes s tij. Ky haxh u quajt Haxhi i Lamtumirs. Gjat kohs s ktij, n ditn e Arafatit Allahu i Madhrishm zbriti ajetin kuranor: Kt dit Un e prsosa pr ju fen tuaj, plotsova Mirsin Time mbi ju dhe zgjodha pr ju Islamin si fe. Pas kthimit n Medine, Muhammedi, alejhis-selam, u smur. Smundja iu keqsua edhe m shum, kshtu q me 12 Rebiulevvel, ditn e hn, n vitin e 11 sipas hixhretit, n moshn 63 vjeare, Muhammedi, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, ndrroi jet. U varros n Medine, kurse muslimant u piklluan shum. Mirpo, ky pikllim, nuk i pengoi q tia japin besn Ebu Bekrit, knaqsia e Allahut qoft mbi t. Kshtu, ai u b halifi i par. Allahu Lavdiplot e thirri tek Ai Pejgamberin, alejhis-selam, pasi kishte kaluar 23 vjet n prhapje t fes dhe xhihadit. Bekimi i Allahut qoft mbi Pejgamberin, shokt e tij dhe mbi ata t cilt e pasojn Sunetin e tij deri n Ditn e Gjykimit.

101

PYETJE PR TESTIMIN E NJOHURIVE

1. Allahu xh.sh. ka krijuar do gj n tok: a. Q njeriut ti shrbej pr t jetuar dhe pr t adhuruar Allahun xh.sh. b. Q njeriu ti shkatrroj ato me luftra. c. Q njeriu t jetoj vetm pr t ngrn dhe dhe pr t pir. 2. Allahu na ka krijuar: a. Q t ham, t pim, t vdesim. b. Q vetm At ta adhurojm dhe t mos i bjm shok (shirk) n adhurim. c. Q t jetojm me njerz dhe t tubojm pasuri. 3. Adhurimi (ibadeti) bhet: a. Vetm n xhami. b. Vetm n shtpi dhe xhami. c. N kryerjen e urdhrave t Allahut xh.sh. (si namazi, agjrimi, mirsia ndaj prindrve) dhe n largimin nga ndalesat e Allahut xh.sh. (si largimi nga prostitucioni, alkooli, mishi i derrit etj.). 4. Nse Allahu xh.sh. ma ka caktuar ndonj t mir: a. At mund t ma marrin njerzit. b. At nuk mund t ma marr askush. c. Nuk e di. 5. Emrave t bukur t Allahut xh.sh. duhet: a. Tua dim kuptimet, ti msojm dhe me ato ta lusim Allahun xh.sh. b. Tua dim vetm kuptimet. c. Duhet vetm ti msojm. 6. N mesin e gjith Pejgamberve m i zgjedhuri sht: a. Ibrahimi a.s. b. Isai a.s. 102

c. Muhammedi a.s. 7. Allahu xh.sh. na e ka zbritur Kuranin me an t Muhammedit a.s.: a. Q ta studiojm dhe ta zbatojm n jetn ton n prgithsi. b. Q ta lexojm vetm n xhami. c. Q ta msojm prmendsh dhe ta lexojm n xhami. 8. I Drguari i Allahut xh.sh. ka pasur: a. Mjekr e dendur, er t kndshme dhe turp t madh. b. Mjekr t dendur dhe konstruksion t fort fizik. c. Konstruksion t dobt fizik dhe turp t madh. 9. Kur t prmendet Pejgamberi a.s.: a. Do t themi: Allahu e mshiroft! b. Nuk do t themi asgj. c. Do ti drgojm atij salavate. 10. E kemi detyrim ta duam Pejgamberin a.s.: a. M shum se veten ton. b. Sa veten ton. c. M pak se veten ton. 11. Pr tregtin e vet Hatixhja e ka zgjedhur Pejgamberin a.s.: a. Q tia shtoj pasurin asaj. b. Se donte ta ruante bagtin e vet. c. Se ishte i sinqert dhe nuk mashtronte. 12. Pas znks s kurejshitve n lidhje me Haxherul-Esvedin (Gurin e zi), n vendin e vet at e vuri: a. Kurejshitt. b. Pejgamberi a.s. c. Ebu Talibi. 13. Surja e par e zbritur n Kuran sht: a. El-Fatiha. b. En-Nas. c. El-Alek (ikre). 14. Mrekullia (muxhizja) m e madhe e Pejgamberit a.s. sht: a. Kurani. b. Ibadeti n shpelln Hira. c. Beteja n Bedr. 103

15. Libri q i sht zbritur Muhammedit a.s. sht: a. Ungjilli. b. Kurani. c. Zeburi. 16. Respekti yn ndaj Kuranit manifestohet: a. Me leximin e Kuranit npr xhami. b. Me vetm leximin dhe studimin e tij, por jo edhe me zbatimin e msimeve t tij. c. Me leximin, studimin dhe praktimin e tij. 17. Pejgamberi a.s. thrriste n Islam: a. Vetm npr xhami. b. Vetm n haxh. c. Kudo q takonte njerz. 18. Pejgamberi a.s. ka vdekur: a. Pasi na ka msuar t gjitha udhzimet islame. b. Pasi na ka msuar vetm rregullat e namazit, agjrimit dhe haxhxhit. c. Pasi na ka msuar vetm disa udhzime islame. 19. Pr shkak t mundimeve dhe torturave t shumta q i bnin Pejgamberit a.s. gjat thirrjes n Islam: a. Ai humbi durimin dhe ndali thirrjen n Islam. b. Asknd se udhzoi n Islam. c. Duroi dhe vazhdoi n thirrjen e tij dhe shumica e pranuan Islamin. 20. Thot Allahu xh.sh.: E kush dshiron fe jasht Islamit, ajo nuk do ti pranohet! Kto Fjal t Allahut na msojn se: a. Islami sht feja e vetme e vrtet dhe e pranuar tek Allahu xh.sh. b. Allahu xh.sh. nuk i pranon ibadetet e askujt derisa nuk shqipton fjaln e dshmis - Shehadetin. c. Edhe njra dhe tjetra sht e sakt. 21. Detyrat tona ndaj Pejgamberit a.s. jan: a. Q t besojm n at me ka ka ardhur dhe sht drguar dhe se ai sht i Drguari i fundit, si dhe ti zbatojm ato q na urdhron dhe mson. b. Q ta pranojm dhe t besojm se sht Pejgmber. 104

c. Q vetm ta duam. 22. Fjalt q vrtetojn Njsin e Allahut n Islam kush i shqipton dhe punon sipas tyre do t hyj n Xhenet. Ato fjal jan: a. El-hamdulil-lah (Falnderimi i takon Allahut xh.sh.) b. Salavate mbi t Drguarin e Allahut xh.sh. c. T dshmuarit se nuk ka zot tjetr q meriton t adhurohet ve Allahut dhe se Muhammedi sht rob dhe i Drguar i Tij. ESH-SHHEDU EN LA ILAHE IL-LALLAH VE ESHHEDU ENNE MUHAMMEDEN ABDUHU VE RESULUHU. 23. Shtylla e fes dhe baza e dyt e Islamit sht: a. Dhikri. b. Ezani. c. Pes namazet obligative. 24. Namazi me xhemat- n xhami sht: a. M i mir se t falemi vetm pr 27 her. b. M i mir se t falemi vetm pr 10 her. c. I s njjts vler me faljen vetm. 25. Kur t dgjohet ezani: a. Do t presim t vijm n shtpi, e pastaj do t falemi. b. Pleqt do t shkojn n xhami dhe do t falen, ndrsa fmijt dhe rinia nuk duhet. c. Do ti lm t gjitha punt tona dhe do t shkojm n xhami pr ta falur namazin. 26. ALLAHUMME RABBE HADHIHID-DAVETIT-TAMMEH, VESSALATUL-KAIMEH ATI MUHAMMEDENIL - VESILETE VELFADILETE VE BATHHULL-LLAHUMME MEKAMEN MAHMUDENILLEDHI VEADTEH. Kjo lutje lexohet: a. Para ezanit. b. Pas ezanit. c. Pas abdestit. 27. Renditja n abdest: a. Nuk sht me rndsi. b. sht me rndsi dhe nuk mund t lahen kmbt para fytyrs. c. Edhe njra edhe tjetra sht e sakt. 105

28. Kur dua t falem: a. Do t hyj n namaz ashtu si jam. b. Do ta laj fytyrn dhe shuplakat e dors. c. Do t marr abdest ashtu si ka marr abdest i Drguari a.s. 29. sht mekruh (e urryer) n namaz: a. T kthehet dhe t ngrihet shikimi. b. T lexohet Fatihaja (El-hamdulilahi ...) c. Edhe njra edhe tjetra. 30. Etehijjatu lexohet: a. Si dua n sexhde. b. Kur t hyjm n namaz n rekatin e par. c. N uljen e par. 31. Tesbih sht t thuash 33 her SUBHANALLAH, 33 her ELHAMDULIL-LAH, 33 her ALLAHU EKBER dhe ta plotsosh at duke thn: LA ILAHE IL-LALL-LAHU VAHDEHU LA SHERIKE LEH, LEHUL-MULKU VE LEHUL-HAMDU VE HUVE ALA KUL-LI SHEJIN KADIR. Kjo lexohet: a. Pas ezanit. b. Para namazit. c. Pas namazit. 32. Muslimani sht i detyruar ti fal pes namaze obligative: a. Do ta fal vetm drekn, ikindin dhe akshamin. b. Do ti fal ndonjher ose do t dytn dit. c. do dit. 33. Vlera e sunetit: a. Na afron te Allahu xh.sh. dhe na i plotson mangsit e mundshme n farze. b. Nuk ka nevoj pr to. c. Vetm i plotson lshimet e mundshme n farze. 34. Kur muslimani hyn n xhami: a. Do ta marr gazetn dhe do ta lexoj at derisa t filloj namazi. b. Do t ulet menjher, para se ti fal dy rekate. c. Do ti fal dy rekate para se t ulet.

106

35. Nse m ka kaluar nj rekat ose m shum n namazin me xhemat dhe imam, pasi imami t jap selam: a. Do t ngrihem dhe do t fal at q m ka kaluar. b. Do t jap selam me imamin. c. Edhe njra edhe tjetra sht e vrtet. 36. Namazi i Vitrit falet: a. Pas namazit t dreks. b. Pas namazit t akshamit. c. Pas namazit t jacis. 37. Muslimani ha: a. Vetm me dorn e djatht. b. Vetm me dorn e majt. c. Me t dy duart. 38. Muslimani do ta lexoj Besmeln (Do t thot bismil-lah): a. Pas ushqimit. b. Para ushqimit. c. Para dhe pas ushqimit. 39. Kur t takohen dy musliman, kush prej ktyre t dy sht m i mir? a. Ai i cili prgjigjet n selamin e dhn. b. Ai i cili jep selam. c. Pr kt shtje t dy jan t njjt. 40. Nse dua t hyj te dikush (n shtpi, dhom, zyr...) a. Do t shikoj npr vrimn e elsit ose n sy dhe do t shoh a sht kush brenda. b. Me trokitje n der do t krkoj q t m hapet ajo. c. Pr do rast do t trokas 3 her n der; nse askush nuk m lajmrohet, do t kthehem. 41. SUBHANEKE ALLAHUMME VE BIHAMDIKE, ESHHEDU EN LA ILAHE IL-LA ENTE, ESTAGFIRUKE VE ETUBU ILEJKE. Kjo lutje lexohet: a. Pas qndrimit, duke krkuar falje prej mkateve t mundshme, t fituara gjat saj. b. Gjat sexhdes n namaz. c. Pasi t zgjohemi.

107

42. Rrena sht: a. do fjal e pavrtet dhe haram. b. T flassh pr njerz kur ata nuk jan prezent, e po t ishin nuk do ti plqenin ato. c. sht e sakt edhe njra edhe tjetra. 43. Nse dik e lndon n mahi: a. Shko dhe lre ku sht. b. Kjo nuk t pengon. c. Krko ndjes dhe krkoja hallallin. 44. T bartsh fjal t huaja (nemimet) sht: a. T prcjellsh lajme botrore nga radioja. b. T prhapsh thashesheme n mesin e njerzve me qllim t futjes s prarjes mes tyre. c. T thuash fjal t kundrta me t vrtetn. 45. Kur t m smuret shoku, i shkoj n vizit: a. Nga dashuria q kam ndaj tij, duke krkuar shprblimin tek Allahu xh.sh. pr shkak se i jam prgjigjur thirrjes s Muhammedit a.s. b. Nga frika q t mos m thot: Pse nuk m ke vizituar? c. Nga tradita, se sht tradit q njerzit ti vizitojn t smurt. 46. Melekt krkojn falje (magfiret) pr: a. Nxnsin e dobt. b. Pr njeriun e paditur. c. Pr nxnsin e dobishm. 47. Prindrit i respektojm duke: a. U prgjigjur menjher kur na thrrasin. b. Mos i shqetsuar me loj dhe me zhurm. c. Edhe njra edhe tjetra sht e sakt. 48. Respektimi i prindrve sht: a. Tu shrbej tr jetn dhe t mos i harroj kur un t rritem e ata t plaken. b. Q ti dua shokt m shum se ata. c. Kur t nervozohem tu brtas atyre.

108

49. Muslimani sht i detyruar ti mbaj lidhjet familjare: a. Duke i vizituar ata. b. Duke i nderuar dhe duke ua falur kur t gabojn me mua. c. Edhe njra edhe tjetra. 50. Detyrimet tona ndaj fqinjve jan: a. T mos i bezdisim. b. T mos i sulmojm fmijt e tyre dhe mos t vjedhim nga ata. c. Edhe njra edhe tjetra jan t sakta. 51. Detyrimet tona ndaj imamit, mualimit, msuesit, arsimtarit, profesorit jan: a. Q ta respektojm. b. Q ta falnderojm kur ti japim provimet. c. T gjitha s bashku. 52. Shoku im duhet t jet: a. M i vjetr se un. b. Gnjeshtar dhe me sjellje t kqija. c. Ai i cili e do Allahun xh.sh. dhe t Drguarin e Tij a.s., dhe ka sjellje t mir. 53. Ibrahimi a.s. i ka thn Haxhers: Allahu xh.sh. m ka urdhruar q tju l n kt lugin! Haxherja pastaj mbshtetej n: a. Ibrahimin a.s. b. Ujin e Zemzemit. c. N Allahun, t Vetmin, i Cili nuk ka shok. 54. Qaben, me urdhrin e Allahut, e ka ndrtuar: a. Ibrahimi me djalin e tij, Ismailin a.s. b. Vetm Ismaili a.s. c. Muhammedi a.s. 55. Pse Ebreheja u drejtua drejt Meks? a. Q t kryej Umren. b. Pr shkak t Haxhxhit. c. Q t rrnoj Qaben.

109

56. N fillim t shpalljes, i Drguari s.a.v.s. qe urdhruar pr: a. Hixhret (Shprngulje). b. Luft (Xhihad). c. Davet (Thirrje). 57. Sureja Tebbet ka zbritur pr shkak t: a. Hakim Ibn Hizamit. b. Velid Ibnul-Mugires. c. Ebu Lehebit, xhaxhait t Muhammedit a.s. 58. Nga ishin njerzit t cilt ishin takuar me t Drguarin a.s.? a. Nga fisi Evs. b. Nga ifutt. c. Nga fisi Hazrexh. 59. Ata t cilt ia dhan besn Pejgamberit a.s. i premtuan se takimi i ardhshm do t jet: a. Pas dy vjetsh. b. Ramazanin e ardhshm. c. N Haxhxhin e ardhshm. 60. Banorve t Medines, Kuranin ua msoi: a. Ali Ibn Ebi Talibi. b. Habbab Ibnul-Ereti. c. Musab Ibn Umejri. 61. Muslimant ku e kan br hixhretin? a. N Abisini (Etiopin e sotme). b. Nexhd. c. Medine. 62. Bashkudhtar i Muhammedit a.s. n hixhretin e tij pr n Medine ishte: a. Omer Ibnul-Hattabi. b. Ali Ibn Ebi Talibi. c. Ebu Bekri. 63. Sa ishte numri i muslimanve n betejn e Bedrit? a. 1500. b. 800. c. 314.

110

64. Sa ishte numri i idhujtarve n at betej? a. 1000. b. 500. c. 250.

111

PRMBAJTJA
KUSHTET E IMANIT ............................................................................... 3 FAR DUHET T MSOJM Q T BHEMI MUSLIMAN OSE MUSLIMANE?............................................................................................ 3 RNDSIA E LEXIMIT T KURANIT.................................................. 3 SHT DETYRIM Q T RUHET KURANI DHE T MOS LIHET N HARRES ..................................................................................................... 4 SHT MIR Q KURANI T LEXOHET ME Z T BUKUR........... 4 NXITJA N LEXIMIN E AJETEVE DHE SUREVE T CAKTUARA T KURANIT .................................................................................................... 5 KUSHTET (SHTYLLAT) E IMANIT......................................................... 7 MSIMI I PAR ......................................................................................... 9 KUSH E KA KRIJUAR DO GJ Q EKZISTON ?.............................. 9 MSIMI I DYT ....................................................................................... 10 KUSH KUJDESET PR KRIJESAT? ................................................... 10 MSIMI I TRET..................................................................................... 11 KUSH NA KA USHQYER DHE NA KA MSUAR? ............................. 11 MSIMI I KATRT .................................................................................. 12 PR K I KRIJOI ALLAHU I LART T GJITHA T MIRAT N TOK? ........................................................................................................ 12 MSIMI I PEST ..................................................................................... 13 KUSH SHT ZOTI YT DHE SI E NJEH AT? .................................. 13 MSIMI I GJASHT................................................................................ 14 PSE NA KA KRIJUAR ALLAHU I MADHRISHM? ......................... 14 MSIMI I SHTAT .................................................................................. 15 SI DO TA ADHUROSH ALLAHUN?.................................................... 15 MSIMI I TET ....................................................................................... 16 FAR DOMETHNIE KA SURJA EL-FATIHA? .............................. 16 MSIMI I NNT .................................................................................... 18 A E DI SE FAR I KA THN ME NJ RAST I DRGUARI I ALLAHUT DJALOSHIT ABDULL-LLAH IBN ABBAS? ............................ 18 MSIMI I DHJET.................................................................................. 19 SI I LUTESH ALLAHUT? ..................................................................... 19 MSIMI I NJMBDHJET.................................................................. 21 BESIMI NE PEJGAMBERT DHE LIBRAT ........................................ 21 MSIMI I DYMBDHJET.................................................................... 22 KUSH SHT PEJGAMBERI YN? .................................................... 22 CILAT ISHIN VETIT E TIJ FIZIKE? ................................................. 22 MSIMI I TREMBDHJET ................................................................. 23

112

FAR DI PR SJELLJEN (AHLAKUN) E T DRGUARIT T ALLAHUT, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, PARA SHPALLJES?.............................................................................................. 23 MSIMI I KATRMBDHJET ............................................................ 24 GJYKIMI I MUHAMMEDIT, paqja dhe shptimi i Allahut qofshin mbi t, N LIDHJE ME MOSMARRVESHJEN NDRMJET KUREJSHITVE RRETH GURIT T ZI .................................................... 24 MSIMI I PESMBDHJET ............................................................... 25 SI FILLOI SHPALLJA? ........................................................................ 25 MSIMI I GJASHTMBDHJET ....................................................... 26 SHT KURANI FISNIK (EL-KURANIL-KERIM)? ..................... 26 MSIMI I SHTATMBDHJET.......................................................... 27 SI E KREU I DRGUARI I ALLAHUT DETYRN E VET? ................. 27 MSIMI I TETMBDHJET............................................................... 28 SI E PRANOI POPULLI I T DRGUARIT T ALLAHUT PEJGAMBERLLKUN E TIJ?................................................................... 28 MSIMI I NNTMBDHJET............................................................ 29 DASHURIA E MUHAMMEDIT, alejhis-selam, NDAJ UMETIT T TIJ .................................................................................................................... 29 MSIMI I NJZET................................................................................ 30 KUSH SHT PEJGAMBERI M I ZGJEDHUR? .............................. 30 MSIMI I NJZETENJT ................................................................... 31 CILAT JAN DETYRAT TONA NDAJ PEJGAMBERIT, alejhis-selam? .................................................................................................................... 31 MSIMI I NJZETEDYT...................................................................... 32 CILAT JAN KUPTIMET E SHEHADETIT?....................................... 32 E DREJTA ISLAME DHE LIGJI FETAR .............................................. 33 RUKNET (SHTYLLAT) E ISLAMIT...................................................... 33 MSIMI I PAR ....................................................................................... 35 A SHT ME RNDSI NAMAZI?...................................................... 35 MSIMI I DYT ....................................................................................... 36 KU I KRYEJM NAMAZET E URDHRUARA? ................................. 36 FAR I SHTOHET EZANIT T SABAHUT? .................................... 37 LEXOJM PASI T JET KNDUAR EZANI? .............................. 37 NSE JEMI MBLEDHUR N XHAMI PR SHKAK T NAMAZIT, FAR DUHET BR?............................................................................. 37 MSIMI I TRET..................................................................................... 38 SI DO T MARR ABDES PR NAMAZ?.............................................. 38 MSIMI I KATRT .................................................................................. 41 A DO T MARR ABDEST PR DO NAMAZ? ................................... 41 FAR E PRISH ABDESTIN? ............................................................. 41

113

CILA SHT VLERA E ABDESTIT?.................................................... 41 MSIMI I PEST ..................................................................................... 42 FAR DO T BJ PARA NAMAZIT?................................................ 42 MSIMI I GJASHT................................................................................ 43 SI DO T FALEM?............................................................................... 43 MSIMI I SHTAT .................................................................................. 47 'SHT ULJA E PAR (TESHEHHUDI)? ........................................ 47 KUR LEXOHET ET-TEHIJJATI?......................................................... 47 SHT ULJA E DYT DHE FAR DO T LEXOJ N T?........ 47 FAR LEXOHET PAS SALAVATIT MBI PEJGAMBERIN, ajejhisselam?......................................................................................................... 48 MSIMI I TET ....................................................................................... 49 FAR THUHET PAS NAMAZIT? ..................................................... 49 KUR LEXOHET KY DHIKR? ............................................................... 50 MSIMI I NNT .................................................................................... 51 CILAT JAN NAMAZET FARZ? ......................................................... 51 MSIMI I DHJET.................................................................................. 52 CILAT JAN NAMAZET SUNET? ....................................................... 52 CILA SHT VLERA E NAMAZEVE SUNET? .................................... 52 MSIMI I NJMBDHJET.................................................................. 53 CILAT JAN RREGULLAT E VAJTJES N XHAMI DHE SI DUHET T SILLEMI GJAT FALJES S NAMAZEVE ME XHEMAT?................. 53 MSIMI I DYMBDHJET.................................................................... 55 SI T VEPROJ KUR VONOHEM N TEKBIRIN FILLESTAR?........ 55 SI ARRIHET N REKAT?..................................................................... 55 MSIMI I TREMBDHJET ................................................................. 56 NAMAZI I NATS (KIJAMUL-LEJL ose SALATUL-VITR).................. 56 KUR FILLON KOHA E VITR NAMAZIT (NAMAZIT T NATS)? ..... 56 SI FALET VITRI?.................................................................................. 56 SA REKATE SHT M S MIRI T FALEN? ................................... 57 MSIMI I KATRMBDHJET ............................................................ 58 LEXOJM KUR ZGJOHEMI N MNGJES? ................................ 58 LEXOHET KUR FILLON NATA?................................................... 58 MSIMI I PAR ....................................................................................... 61 RREGULLAT E T USHQYERIT ......................................................... 61 MSIMI I DYT ....................................................................................... 62 RREGULLAT E SELAMIT - PRSHNDETJES.................................. 62 MSIMI I TRET..................................................................................... 63 RREGULLAT PR KRKIMIN E LEJES PR T HYR N SHTPI T HUAJ..................................................................................................... 63 MSIMI I KATRT .................................................................................. 64

114

RREGULLAT E MEXHLISIT (NDEJS) .............................................. 64 MSIMI I PEST ..................................................................................... 65 RREGULLAT E T FOLURIT.............................................................. 65 MSIMI GJASHT .................................................................................. 66 RREGULLAT E SHAKAS ................................................................... 66 MSIMI I SHTAT .................................................................................. 67 RREGULLAT E VIZITS S T SMURIT ......................................... 67 MSIMI I TET ....................................................................................... 69 RREGULLAT N KRKIMIN E DITURIS......................................... 69 MSIMI I NNT .................................................................................... 70 MIRSIA NDAJ PRINDRVE .............................................................. 70 MSIMI I DHJET.................................................................................. 72 RUAJTJA (MBAJTJA) E LIDHJEVE FAMILJARE .............................. 72 MSIMI I NJMBDHJET.................................................................. 73 DETYRIMET NDAJ FQINJVE........................................................... 73 MSIMI I DYMBDHJET.................................................................... 75 DETYRAT NDAJ MUALIMIT (MSUESIT)......................................... 75 MSIMI I TREMBDHJET ................................................................. 76 DETYRIMET NDAJ SHOKUT............................................................. 76 MSIMI I PAR ....................................................................................... 77 MEKA ................................................................................................... 77 MSIMI I DYT ....................................................................................... 79 BEJTUL-HARAMI (QABJA)................................................................. 79 MSIMI I TRET..................................................................................... 80 PRONART E ELEFANTIT.................................................................. 80 MSIMI I KATRT .................................................................................. 81 KUSH SHT PEJGAMBERI YN? .................................................... 81 MSIMI I PEST ..................................................................................... 82 FMIJRIA DHE RINIA E T DRGUARIT, alejhis-selam ............ 82 MSIMI I GJASHT................................................................................ 83 PEJGAMBERLLKU I T DRGUARIT, alejhis-selam................... 83 MSIMI I SHTAT .................................................................................. 85 THIRRJA N ISLAM............................................................................. 85 MSIMI I TET ....................................................................................... 87 DURIMI I MUHAMMEDIT, alejhis-selam, N MUNDIME ............. 87 MSIMI I NNT .................................................................................... 88 BESATIMI I PAR N AKABE ............................................................ 88 MSIMI I DHJET.................................................................................. 90 BESATIMI I DYT N AKABE ............................................................ 90 MSIMI I NJMBDHJET.................................................................. 91 PARASHENJAT E HIXHRETIT (SHPRNGULJES) ........................... 91

115

MSIMI I DYMBDHJET.................................................................... 92 I DRGUARI I ALLAHUT BN HIXHRET N MEDINE.................... 92 MSIMI I TREMBDHJET ................................................................. 94 PEJGAMBERI N MEDINE ................................................................ 94 MSIMI I KATRMBDHJET ............................................................ 95 BETEJA N BEDR ............................................................................... 95 MSIMI I PESMBDHJET ............................................................... 97 BETEJA ME FISIN BENU-KAJNUKA ................................................. 97 MSIMI I GJASHTMBDHJET ....................................................... 98 BETEJA N UHUD .............................................................................. 98 MSIMI I SHTATMBDHJET.......................................................... 99 BETEJA E HENDEKUT (BETEJA KUNDR ALEATVE) ................. 99 MSIMI I TETMBDHJET............................................................. 100 HYRJA N MEK (LIRIMI I MEKS) ........................................... 100 MSIMI I NNTMBDHJET.......................................................... 101 HAXHI I LAMTUMIRS.................................................................... 101 PYETJE PR TESTIMIN E NJOHURIVE........................................... 102

116