SQ Furnizimi Me I Mire

Furnizimi m i mir
[ Shqip Albanian ]

Hakem bin Adil bin Hasen Zumu Nuejriu el Akili

Prktheu: Ali Kasa
Rishikoi: Driton Lekaj

2011 - 1432

:
:

2011 - 1432

3

Furnizimi m i mir

deri n Ditn e Premtimit (Ringjalljes) ve farzit (obligimit)
sipas udhzimit t m t mirit prej njerzve - Profetit Muhamed
(lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t )

4

Furnizohuni, e m i miri furnizim sht devocioni (Kaptina
Bekare thnia 197)
Atij q e sjell ndrmend shprblimin i lehtsohet veprimi. Ibn
Xheuziju n adres t disa selefve Dhemul Heue-Sharja e
epshit
Atij q nuk e njeh shprblimin e veprave i dalin vshtirsi n t
gjitha situatat.
(Ibn Rexhebi Ikhtijarul Eule-Zgjedhje e m parsores)
Nprmjet njohjes vepruesve ju lehtsua adhurimi (Ibn
Rexhebi n adres t dikujt prej selefve burimi i mparshm)
Duhet q personi ta ftoj vetveten dhe ta mallngjej kundrejt
shprblimit t Allahut.. Mos ta ler t jet e till q t pikllohet
kur sarrin ti prmbush knaqsit e dynjas teksa i shikon..
Por ta dfrej at me shprblimin e Amshimit.. (Ibn Seadiju
Tarikul Hakika-Rruga e vrtetsis)

5

Kushtuar

do muslimani dhe muslimaneje,
q krkojn prmirsimin e vetvetes s tyre, familjeve dhe
shoqrive t tyre, duke synuar knaqsin e Allahut dhe
lakmuar gradat e larta n Xhenet,si dhe prfitimin e dy
lumturive t dynjas dhe Ahiretit (Amshimit), gj q bhet e
mundur me mbarsin, ndihmn e Allahut dhe suksesin e
ardhur prej Tij.

Bri prmbledhjen e tyre i nevojshmi kundrejt mshirs s
Mkmbsit t toks dhe qiejve:
inxhinieri mr.
Hakem bin Adil bin Hasen Zumu Nuejriu el Akili, 1426
Prezantim i Shejkh:
Hasen bin Abdullah el Kuudi
6

Prezantim ............................................................................ 10
Hyrje ....................................................................................... 12
Parashtrim .............................................................................. 18
S pari: Veprime mirsia e t cilave n dynja dhe Amshim i
kthehet vetm atij q i ka kryer ........................................... 25
1. Veprime q kan t bjn me salatin (namazin):................ 25
a. Veprime q kryhen para namazit ...................................... 25
b. far ka lidhje me xhamit dhe veprimet n to: ................ 27
c. Suneti (namazi vullnetar) i Duhas (paradites): ................. 42
d. Namazi natn: ................................................................... 43
2. Veprime q kan t bjn me Agjrimin: ........................... 44
a. Mirsia e agjrimit vullnetar n prgjithsi: ...................... 44
b. Mirsia e agjrimit t Ashuras n veanti: ...................... 46
c. Agjrimi i gjasht (ditve) prej muajit Sheuel: ....................47
d. Agjrimi dits s Arafatit: ................................................. 48
3. Koh dhe vende n t cilat shumfishohen shprblimet
dhe pranohen lutjet: ............................................................49
a. Koht e shumfishimit t shprblimeve dhe prgjigjemarrjes
pr lutjet: .............................................................................. 49
7

b. Vende n t cilat shumfishohen shprblimet dhe marrin
prgjigje lutjet: ....................................................................... .56
c. Persona t cilve u pranohen lutjet: ................................... .60
4. Kuvendet e dhikrit (prmendjes s Allahut): ...................... .61
5. Prmendja e Allahut t Lartmadhruar:............................ 63
a. Tesbihu, tahmidi dhe tehlili:...................................... ..........64
b. Thnia la ilahe il Allah:......................................................... 66
c. Thnia Subhan Allahu ue bi hamdihi Subhan Allahul Adhim:
................................................................................................. 67
d. Thnia Subhan Allahu ue bi hamdihi:.................................. 68
e. Thnia Subhan Allahu ue bi hamdihi, adede khalkihi, ue rida
Nefsihi, ue zinete Arshihi, ue midede kelimetihi:.....................69
f. Thnia la ilahe il Allah Uhdehu la sherike lehu, lehul mulku,
lehul hamdu, ue Hue ale kul-li shejin Kadir: ........................... 70
g. Thnia la haule ue la kuete ila bi Lahi: ................................ 71
6. Shlyersja e vend-ndenjes (mexhlisit): ............................... 72
7. Ndrojtja karshi Allahut:....................................................... 73
8. T prmbajturit n vdekjen e fmijs:................................. 75
a. Shtpia e falnderimit:......................................................... 75
8

b. Kujt i kan ndrruar jet dy ose tre fmij:.......................... 75
9. Bindshmria ndaj Profetit (lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t): .......................................................................... 76
10. Rnia n salavat pr Profetin (lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t): .......................................................................... 78
11. Disa lutje dhe mirsia q posedojn ato: ............. 80
a. Lutja (duaja) e gjumit:....................80
b. Lutja pr evitimin e brengs dhe shlyerjen e borxhit: ..........81
12. Leximi i Kuranit:..............82
a. Obligueshmria e msimit t texhvidit (drejtleximit): .........86
13. Msimi prmendsh i tr Kuranit dhe mirsia e disa prej
kaptinave:...........................................................................86
S dyti: Veprime dobia e t cilave n dynja dhe n Amshim i
kthehet kryersit t tyre dhe tjetrkujt: .............................89

1. Sadakat (Lmoshat): .........89
2. Mirsia e dhnies ushqim dhe ajo e dhnies iftar agjruesit:
.................................................................................................93
3. Dy prindrit e mir (t dobishm): ........94
4. Veprime q i kthehen pr mir t vdekurit pas vdekjes: ......95
9

a. Fmija i dobishm: ................96
b. Dituria e dobishme: ...............98
c. Sadakaja e rrjedhshme: .........100
5. T buzqeshurit karshi t tjerve: ..............102
6. T dhuruarit e dhurats: ...............103
7. Detyrimi i muslimanit karshi vllait t tij (musliman): .........104
a. Prhapja e selamit dhe kthimi i tij: ...........105
b. Duaja pr at q teshtin (dhe e falnderon Allahun): ..........107
c. Vizita e t smurit: .............108
d. Prcjellja e xhenazes: ..............109
e. Dhnia ndihm atij (vllait musliman) kur ka t drejt: ......109
8. Eleminimi i t dmshmes dhe pastrtia: ..........112
9. Afatshtyrja e borxhit pr t mundshmin (n shlyerje) dhe
anashkalimi i t pamundshmit: .............................113
10. Thirrja tek Allahu: ..................114
11. Udhzimi i personit n Islam dhe n rrugn e mir: ..........116
12. Bindshmria e gruas kundrejt bashkshortit t saj ............118
13. Lutje q i bjn dobi vet personit dhe familjes s tij: .......119
14. T vizituarit dhe t dashmit pr hatr t Allahut: ............121
10

15. Aktivizimet n kontributin (solidaritetin) shoqror: ...........123
a. Kotribuimi (ndihmesa) pr jetimt: ..............123
b. Prkujdesja pr vejushat dhe t vobektit:............123
16. Butsia me kafshn:..............124
17. Xhihadi (lufta) dhe qndrimi n llogore n rrug t Allahut: ..
..................................................................................................126
18. Atribute (veti) t lavdrueshme me t cilat muslimani
lypset t stoliset: .............................................................130
a. Prelud (filles) lidhur me moral-prsosjen: ....................130
19. Krkimfalja (Istigfari)......................................................... 148
Mbyllja .................................................................................. 155
11

Bismil-lahirr-Rrahmanirr-Rrahim

Prezantim:

Vetm Allahut i takojn falnderimet, salavatet dhe
selamet jan pr At pas t cilit ska profet tjetr, e jan edhe
pr familjen e Tij, shokt e Tij fisnik, t mir dhe t dlir,
nrsa m tej:
Deprtova n kt libr t dobishm, t titulluar me
Furnizimi m i mir, t vllait tim inxhinierit Hakem bin
Adil bin Hasen Zumu Nuejriu el Akili, dhe e ndjej kt libr
me prfitim e t dobishm, e q autori i tij me nj rrug t
thjesht e trheqse ka tubuar t preferuarat prej
veprimeve ashtu q n prmbajtjen e tij ai parashtron
fjalt, reliket dhe informacionet n nj form trheqse,
ndrkaq teksa po shtisja n kt kopsht t pasur m
erdhn n mend kto vargje:
O Ti q na bre pr vete me Furnizimi m i mir prej
udhzimit t Drguarit m t mir tek soji njerzor tubove
n t gjithsa t knaq prej dobive q ndriojn me
udhzimin mendor.
12

Zoti i Arshit t shprbleft nga ana e Tij me shprblim nga
t mirat e Tij n dynja dhe Amshim.
Lus Allahun t na inspiroj sinqeritetin n fjalt dhe
veprat, e salavatet e Allahut e selamet e Tij qofshin mbi
Profetin ton Muhamedin.
E shkroi
I nevojshmi pr faljen e Zotit t vet
Hasen ibn Abdullah el Kuud
Rijad me 30 Muharem 1429 h (lunear)
13

Hyrja

Falnderimet i takojn Allahut fal mirsis s t Cilit dobit
marrin prmbushje, e falnderoj At me nj falnderim q i
prket Lartmadhris s Vetvetes s Tij hyjnore dhe pushtetit t
Tij suprem, sht Ai Thnsi n revelimin e tij t urt: Pasha
kohn! Nuk ka dyshim se njeriu sht n nj humbje t sigurt.
Me prjashtim t atyre q besuan, bn vepra t mira,
porositn njri-tjetrin t'i prmbahen t vrtets dhe q
kshilluan njri-tjetrin t jen t durueshm
1
. Dshmoj se nuk
ka t adhuruar tjetr t meritueshm prve Allahut t Vetmit e
t Pashoq, e sht kjo dshmia q n ditn e vdekjes (nse e
themi) bn t kemi nj fund t mir, q na bn dobi kur ta
takojm At Ditn e Premtuar (n Ringjallje), dhe dshmoj se i
nderuari yn Muhamedi sht i Drguari i Allahut -lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t-, dhe se ai e prcolli mesazhin si dhe
e shleu amanetin, nuk ka mirsi vese na orientoi lidhur me t,
nuk ka rrug pr tek udhzimi vese na e tregoi, salavetet e Zotit
tim dhe selamet e Tij qofshin mbi t, ndrsa m tej:
Prej mirsive t Allahut mbi ne sht se ai na obligoi detyra
q jan palca e fes dhe baza e saj, e kush i kryen ato ka
plotsuar obligimet, e kush i len mangt duke u dhn pas
dikaje tjetr do bjer viktim dhe t tjerat gjra ve atyre
(obligimeve) i bhen m t lehta, ndrkaq n mbarvajtjen e tyre
sht shptimi i personit Ditn e Gjykimit, nga Ebu Hurejra

1
Kaptina Asr
14

Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka thn, ka thn i
Drguari i Allahut -lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t-: E
para gj prej punve t tij pr t ciln robi merret n llogari n
Ditn e Gjykimit sht namazi i tij, nse sht mbarvajtur
ather personi ka shptuar dhe ka korrur sukses, e nse nuk
sht mbarvajtur namazi ather ka humbur dhe ka dshtuar,
nse ka ln prej detyrimeve t tij (namazit) dika Zoti i
Lartmadhruar thot shikoni nse robi ka (namaze) t
vullnetshme e me to ti plotsohen far ka pas mangsira prej
(namazeve) t detyrueshme, m tej kshtu bhet me tr punn
e tij
2
m tej i bn lavde punve me sojet e tyre, ashtu q jan
ato q e ndreqin t brejturn dhe plotsojn t mangtn, dhe
kundrejt kryerjes s tyre prgatiti shprblime madhshtore dhe
mirsi t shumta. Dhe gjith ksaj i shtoi mbetjen e punve t
mira me t cilat pastrohet vetvetja e dlirsohet dhe shton
lartsim dhe transparenc. Dhe ktyre punve u gradoi
shprblime t begata dhe mirsi prfshirse, ndonse ato jan
pun t thjeshta e t lehta q personit si shkaktojn vshtirsi
dhe as shpirtit mrzi.
Vllai im musliman dhe motra ime muslimane, vrtet q sa
paraprin prej punve kan kushte q t jen t pranueshme tek
Allahu i Lartmadhruar dhe q t marrin vlern e tyre plotsisht
pa mangsi, prej Atij - Allahut -q nuk i bn asnj thrrmij
padrejtsie njeriut.
Kshtu i pari prej ktyre kushteve sht:

2
I sakt, transmetuar nga Termidhi n Es Salatu (413), En Nesaiu po n t
(465) dhe Ibn Maxhe n Ikametu Salati (1425)
15

Nijeti (synimi), nga Umari - Allahu qoft i knaqur me t - vjen
se ka thn: E dgjova t Drguarin e Allahut -lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t - tek thoshte: Vrtet q punt
mvaren nga synimi, e do personi i takon far synon
3
, e kush
sinqerizoi synimin e tij n krkim t knaqsis s Allahut, dhe
puna ka qen e pastr pr hatr t Allahut, ashtu q ska pasur
n t pjes as pr famn, as pr syefaqsin dhe as dyfytyrsin,
atij Allahu ja pranon punn.
E dyta e ktyre kushteve sht:
Q puna t jet n prputhje me legjislacionin e Allahut dhe
rrugn e t Drguarit t Allahut -lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t-, nuk pranohet nj pun q i ngjason punve t
mosbesimtarve dhe pasuesve t Librit (ifutve dhe t
krishterve), dhe as pranohet nj pun q bhet n pasim t
epsheve ose n rrugn e bidatbrsve apo t t humburve dhe
t joshurve.
Kshtu puna e hipokritit sht e refuzuar pasi synimi i tij ka
qen i prishur, dhe ai sht n shtratin m t ult prej Zjarrit, ka
thn i Lartsuari: S'ka dyshim, dyfytyrshit do t jen n
shtresn m t ult (n fund) t Zjarrit dhe pr ta nuk do t gjesh
mbrojts
4
.

Ndrsa pr sa i prket bidatbrsit puna e tij sht e refuzuar
pasi puna e tij sht e prishur edhe nse synimi i tij ka qen i
sakt, konfirmuar kjo n fjaln e Aishes - Allahu qoft i knaqur

3
Transmetuar nga gjashtshja (i sakt)
4
Kaptina Nisa thnia 145
16

me t -: se Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -
ka thn: Kush n shtjen (fen) ton bn nj risi (gj t re)
q ssht n t, i tilli sht i refuzuar
5
dhe ka thn gjithashtu:
Allahu e ka bllokuar pendimpranimin pr personin e do bidati
derisa ta ler at
6
.
Vlla i dashur, motr e nderuar, q dobia pr ty t jet e plot
dhe n dynja t t shkruhet pranueshmria, dhe pasimi t vijoj
n Amshim, pr ty i shkrova n kt libr far m shpalosi
Allahu prej mirsis s Tij t paan, copza dhe t vjela nga
aroma kundrmuese dhe lule aromatike, prej veprimeve, fjalve
dhe afrimiteteve, q shtojn ngritjen e personit dhe afrimin e tij
tek Zoti i tij, e q posedojn shprblime madhshtore dhe dobi
t shumta pr individin, familjen dhe shoqrin e tij. Me to
gradt e t mirve n Xhenetet e mirsis rriten, me to
diferencohen gradt e t bindshmve, me to muslimani
mundsohet ta marr shkresn e veprave n t djathtn e tij, me
to i rndohen peshat e punve t tij Ditn e Gjykimit dhe me to
mundsohet q t ringjallet krahas profetve, t iltrve n
besim dhe dshmorve n xhenetet e larta (ilijin), thot i
Lartsuari: Nuk ka dyshim se pr muslimant e muslimanet,
besimtart e besimtaret, adhuruesit e adhurueset, t sinqertit e
t sinqertat, durimtart e durimtaret, t ndrojturit e t
ndrojturat, sadakadhnsit e sadakadhnset, agjruesit e
agjrueset, ruajtsit e nderit e ruajtset e nderit,

5
Transmetuar nga Bukhariu n Es Sulh (2697), Muslimi n El Ekdije (1718),
Ebu Daudi n Es Sune (4606) dhe Ibn Mexhe po n t (14)
6
E ka publikuar Ebush Shejkh n Terijkhul Esbahan, Et Tabaraniu n El
Eusat, El Bejhakiu n Shuabul Iman, e pr kt Albaniu ka thn se ky
zinxhir transmetimi sht i sakt
17

shumprmendsit e Allahut e shumprmendset e Allahut,
Allahu ka prgatitur falje (mkatesh) dhe shprblim t madh
7
.
Ndrsa n dynja me t robi musliman arrin prkujdesin e
Allahut, prkrahjen e Tij, ndihmesn e Tij dhe udhzimin e Tij,
nga Ebu Hurejra vjen se thot: Ka thn i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Allahu i
Lartmadhruar ka thn: Kush sillet armiqsisht kundr
evlijaut (njeriut t vn totalisht n prkushtimin) Tim t
tillit i kam shpallur luft, e robi nuk m afrohet Mua me gj
m t dashur tek Un sesa far ia kam br obligim, e
vazhdon robi t m afrohet me t vullnetshme derisa Un ta
dua, dhe kur e dua at bhem dgjimi i tij me t cilin ai
dgjon, vshtrimi i tij me t cilin vshtron, dora e tij me t
ciln prek dhe kmba e tij me t ciln ecn, e nse ai m lut
Mua do ti jap, e nse krkon mbrojtjen Time do ta mbroj
8
.
E n prfundim e lus Allahun, GjithDgjuesin, t
Gjithdijshmin, Zotin e Arshit madhshtor, q tu bj dobi me
kt libr vllezrve t mi besimtar, e q kt pun timen ta bj
t sinqert pr hatr t Vetvetes s Tij Fisnike, q t gjithve t
na udhzoi tek mirsia, udhzimi, t mirat prej punve dhe
fjalve. Nse ia kam qlluar kjo i dedikohet Allahut q t
bindshmve u jep sukses prkah mirsit dhe i udhzon prkah
rruga e Tij e drejt, ndrsa nse sja kam qlluar kjo kthehet tek
vetvetja ime q anon nga e keqja si dhe prej ngacmimeve t
shejtanit t mallkuar, q mallkimi i Allahut e ka ndjekur
prhershmrisht. Salavatet i drgoj mbi t Drguarin, mshira
pr mbar bott, t nderuarin ton Muhamedin mbi t cilin

7
Kaptina El Ahzab thnia 35
8
Transmetuar nga Bukhariu n Er Rakaik (6502)
18

sht m i miri salavat dhe selam, si dhe mbi familjen e tij,
shokt e tij dhe pasuesit e tyre, mirsisht, deri n ditn e
Paraqitjes s Madhe, sa t ket madhrues q e madhrojn dhe
adhurues q e adhurojn Allahun n qiej dhe n ter. Amin dhe
lutja jon finale sht, falnderimi suprem i takon vetm Allahut
Zotit t botve.

Autori:
Inxhinieri mr./
Hakem Zumu Nuejriu el Akili
7 Rabijal Euel 1426 h (lunear)

19

Parashtrim

N parashtrim t ktij libri timit do dshiroja
prmendjen e disa pikave q i vin n ndihm lexuesit pr
t kuptuar materialin, synimin prej ktij libri, rndsin e tij
pr do shtpi e pr personin q shpreson mshirn e Zotit
t vet dhe shptimin n Ditn e Gjykimit nga dnimi i
dhimbshm dhe i ashpr i Tij, e q pr pasoj ka prfituar
gradat e larta dhe ka ardhur me kapital t bollshm
mirsish, fal mirsis dhe mbarsis q i ka dhn atij
Allahu.
Nga adhurimet m t mdha q kryen personi musliman
sht kryerja dhe prmbushja e far i ka obliguar atij
Allahu prej adhurimeve, ashtu q namazin, zekatin,
agjrimin dhe haxhin kush e kryen n mnyrn e duhur
fetare, sipas udhzimit dhe hapave t Profetit ton
Muhamedit - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t e
ka shlyer detyrimin q ka karshi Allahut dhe e ka
prmbushur detyrimin para Allahut, nga Talha bin
Ubejdullahi - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se thot:
Erdhi nj burr tek i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t prej banorve t Nexhdit,
koklart e duke folur dgjueshm, por q nuk mund t
kuptohej thoshte, derisa u afrua, kur ja, ai po pyeste rreth
Islamit, ndrsa i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t i tha: Pes namaze ditn dhe natn.
20

- Tha: A kam detyr tjetr gj ve tyre? - I tha: Jo, vetm
nse (falesh) vullnetarisht. I tha i Drguari - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t -: Edhe agjrimi i Ramazanit. -
Tha: A kam detyr tjetr gj ve tij? - I tha: Jo, vetm nse
(agjron) vullnetarisht. Tha: Dhe i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t i prmendi
zekatin. - Tha: A kam detyr tjetr gj ve tij? - I tha: Jo,
vetm nse (jep zekat) vullnetarisht. - Tha: Dhe burri u
largua duke thn: Pr Allahun nuk kam pr t tepr ksaj
dhe as pr t ln mangt -. I Drguari i Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t tha: Ka shptuar nse
tregohet i sinqert
9
, porse dijeni vllezrit e mi se vetvetja
e besimtarit gjithmon sht e aft pr m tepr mirsi dhe
arritje t nj shprblimi m t shumt, e pse jo! Gradt e t
devotshmve jan diferencuar pr shkakun e tesbihut, ose
ushqimit t t vobektit, ose ndihmess s t piklluarit.
Vllai im fisnik, motra ime e nderuar, vrtet q kryerja e
farzeve nuk sht shtje e leht dhe as e thjesht, prvese
pr k Allahu ia lehtson, ndaj dhe n m t shumtn ato i
cenon mangsia apo dmi, sidomos sepse gjenden dy armiq
q na rrin vazhdimisht n pusi q t na mashtrojn dhe
shmangin nga bindshmria kundrejt Zotit ton:

9
Transmetuar nga Bukhariu n El Iman (46), Muslimi po n t (11), Ebu
Daudi n Es Salatu (391) dhe Nesaiu po n t (458).
21

I pari prej tyre: Shejtani i mallkuar, q si vjen ne Kuran
u betua n lavdin e Allahut se do ti mashtroj bijt e
Ademit, thot i Lartsuari: Ai (Shejtani) tha: "Pasha
madhrin Tnde, kam pr t'i shmangur prej rrugs s drejt
q t gjith, prve atyre nga robrit e Tu q jan t
sinqert!
10
. Ai na rrin n prit pr t na cytur her pas
here n farzin ton dhe prpiqet maksimalisht t na shmang
nga bindshmria kundrejt Allahut, nga Ebu Hurejra vjen se
i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t ka thn: Kur dikush nga ju ngrihet t falet,
shejtani i vjen dhe e pshtjellon aq sa nuk e din se sa
fali
11
dhe ai vazhdimisht prpiqet t na qaset dhe t na
befasoj nga t gjitha ant q mos t na mbetet ndonj
vendstrehim apo shteg, thot i Lartsuari tregues pr
thnien e shejtanit: Mandej do t'ju sillem atyre para,
prapa, nga e djathta dhe nga e majta e tyre, e shumicn e
tyre nuk do ta gjesh q t t falnderohen (t t besojn)!
12
.
Dhe gjithashtu thnia e tij: (Iblisi) Tha: Zoti im, pr shkak
se m przure (m largove), un do t'ua zbukuroj (t kqijat)
atyre (njerzve) sa t jen n tok (n kt bot) dhe t
gjith ata do t'i largoj nga rruga e drejt! Prve robrve t
Tu, t cilt i ke br t sinqert.
13
ndaj vllezrit e mi bni

10
Kaptina Sad thniet 82-83
11
I sakt, transmetuar nga Ebu Daudi n Es Salatu (1031)
12
Kaptina Araf thnia 17
13
Kaptina El Hixhr thniet 39-40
22

kujdes prej kurthit t tij, Allahu na mbrojt ne dhe ju nga e
keqja e tij.
Ndrsa i dyti i tyre sht: vetvetja e angazhuar me t
keqen, prve atij q e ka mshiruar Allahu, ashtu q t
pushtuarit prej saj i del rrjedhshm veprimi i harameve dhe
lnia e bindshmrive, kush i bindet asaj bashk me t
gremiset n rrzn e Xhehenemit, Allahu na mbrojt ne dhe
ju prej tij, ndrsa kush i kundrvihet asaj ka shptuar dhe
korrur sukses, nga Shided bin Eusi - Allahu qoft i knaqur
prej tij vjen, nga Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t se ka thn: I menur sht kush e nnshtron
vetveten dhe punon pr sa pas vdekjes, ndrsa i paaft sht
kush i bindet vetvetes n epshet e saj dhe ka ambicie mbi
Allahun
14
, dhe nga Umar bin Khatabi - Allahu qoft i
knaqur me t - vjen se ka thn: Bjuani llogarit vetveteve
tuaja para se t merren n llogari dhe stolisuni pr n
Paraqitjen m madhore. Llogaria i lehtsohet Ditn e
Gjykimit kujt ia ka br llogarit vetvetes s tij n dynja
15
.
Nga Mejmun bin Imran transmetohet thnia e tij: Robi nuk
sht i devotshm derisa tja bj llogarit vetvetes si i

14
I skat, transmetuar nga Termidhi n Ez Zuhd (2459), Ibn Maxhe po n t
(4260), kuptimi i menur (kejisun): i zgjuar dhe i arsyeshm, nnshtron
vetveten: ia bn llogarit vetvetes n dynja para se t mirret n llogari n
Ditn e Gjykimit
15
Transmetuar nga Termidhiu n Ez Zuhd (2459)
23

krkon llogari ortakut t vet se nga ku vjen ushqimi dhe
veshja e tij
16
.
Kshtu nga gjrat q vijn pas farzeve jan sunetet e t
njjtit soj ku na ka udhzuar i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -, me qllim q
t plotsohet ka ndodhur prej lnies mangt dhe t
kompensohet far ka humbur prej shprblimit dhe sevapit.
Namazi ka sunetet e veta t do vakti, ndrsa zekati ka t
sojit t vet sadakat, kurse agjrimi i Ramazanit ka
agjrimin e vullnetshm, dhe Umrah sht prngjasuese e
Haxhit. Ve farzeve dhe suneteve t tyre gjenden shum e
shum prej punve, fjalve dhe afrimeve t ligjruara q
jan ndihm pr robin musliman q t fitoj edhe m shum
t mira, t fshij t kqijat e t rris gradt, q jan t lehta
pr vetvetet e dlira, t pastra e t kulluara, t cilave Allahu
ua ka br mbar ecjen n rrugn e mirsis dhe q t
fitojn m t madhin shprblim.
Vllezrit e mi, duke qen se veprimet dhe fjalt m t
mira i kan prfshir libra t shprndar ose kan qen
objekt pr prpilime ku ato vijn konform citimit t
haditheve t paprpiluara n kapituj ose shpjegim nga
autori, pr kt m erdhi ndr mend q me mbarsin e
Allahut t tuboj sa m mundsohet, sa m lejon studimi e sa
m ndihmojn dhe ma sjellin ndrmend vllezrit e mi prej

16
N t njjtin burim q parapriu
24

ktyre suneteve dhe veprimeve, brenda nj libri t vetm,
q t ta sjell ty t gjith mirsin, t ndar n kapituj dhe
thjeshtsuar, t leht pr tu trajtuar pa u futur n thellsit
e dispozitave apo n detrat e fikhut dhe ibadeteve, q me
lejen e Allahut shpresohet t jet referim ditor n t cilin
referohet muslimani, nj burim ujmbl dhe libr i
reduktuar q nga do deg prfshin nj frut dhe nga do
det nj piklz, e me lejen e Allahut ti bj mir muslimanit
n fen e tij, dynjan e tij, n t tashmen dhe t ardhmen e
jets s tij, n vdekjen, jetn dhe ringjalljen e tij. E kam
ndar n dy ndarje t mdha sipas prfitimit t shprblimit
dhe arritjes s sevapit, ashtu q gjenden pun dobia dhe
shprblimi i t cilave i kthehet vetm vepruesit t saj,
sikurse pr shembull namazi i suneteve t radhs dhe
Umra, dhe gjenden edhe pun dobia e t cilave kalon nga
vepruesi tek mjedisi i tij, familja, fqinjt madje dhe mbar
shoqria, dhe dobia e tyre sht pr personin edhe n dynja
edhe n Ahiret, sikurse pr shembull sadakaja dhe dituria e
dobishme. Dijeni vllezrit e mi se ky klasifikim ka disa
dobi prej t cilave sht se kjo e ndihmon muslimanin t
przgjedh prej punve at far dobia dhe shprblimi i saj
sht m prgjithsues dhe m prfshirs, si dhe e ndihmon
at t radhis primaret prej punve t mira, duke qen se
gjendet e mira dhe m e mira, e rndsishmja dhe m e
rndsishmja, dhe gjenden pun q bjn pr nj koh e jo
pr nj tjetr, apo q jan specifike pr disa vende e jo pr t
25

tjer. Kam sjell dshmuese, me sa prpjekje kam mundur,
pr dobin e tyre, thnie kuranore fisnike dhe hadithe
kundrmonjs, si dhe far sht n ujdi prej fjalve t
sahabeve famlart, selefve tan prmirsues, dijetarve
tan t nderuar bashkkohor, Allahu u bft dobi me t
vllezrve t mi musliman dhe e bft at t sinqert
vetm pr Allahun Fisnik.. Amin
Dhe n fund t ktij parashtrimi dua nga vllezrit lexues
q nse gjejn ndonj gabim apo mangsi, ose duan t japin
vrejtje t dobishme apo kshill t sinqert, t kontaktojn
me mua n adresn n vijim:

P.O.BOX: 41066 Riyadh 11521
Telefon: 00966506241109
e-mail: advisor07hotmail.com

O Allah bji dobi me t vllezrv tan dhe na bj q t jen
t dobishme pr ne far na ke msuar, na bj t gjithve
26

prej kujt e dgjon fjaln dhe ndjek m t mirn prej saj. Na
i fal gjynahet tona dhe mangsit tona n shtjen ton, fali
dy prindrit tan dhe mbar muslimant, t gjallt dhe t
vdekurit prej tyre, na jep ne n dynja mirsi e edhe n
Ahiret mirsi, mbrona ne prej ndshkimit t Zjarrit, m
mshirn Tnde o Lavdiplot, o Fals.
27

S pari: Veprime mirsia e t cilave n dynja dhe
Amshim i kthehet vetm atij q i ka kryer
1.Veprime q kan t bjn me salatin (namazin):
a. Veprime q kryhen para namazit:
1) El Udu abdesi:
I nderuar vllai im lexues, abdesi sht pastrim dhe dlirsim i
trupit si dhe sht larje e vetvetes nga gjynahet dhe mkatet,
nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur prej tij - vjen se i
Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
ka thn: Teksa robi musliman ose besimtar merr abdes, kur e
lan fytyrn e tij del prej fytyrs s tij do gjynah q ka par me
syt e tij me ujin ose me t fundit pik t ujit, kur i lan dy duart
e tij del nga duart e tij do gjynah q e ka kryer dora e tij me
ujin ose me t fundit pik t ujit, kur i lan dy kmbt e tij del
do gjynah ku ka ecur kmba e tij me ujin ose me t fundit pik
t ujit, derisa t dal i pastruar nga gjynahet
17
. Nga Othman bin
Afani - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka thn: Ka thn i
Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -:
Kush merr abdes n mnyr sa m t mire, gjynahet e tij dalin
nga trupi i tij ashtu q dalin nga thonjt e tij
18
. Dhe nga po ai -
Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka thn: E kam par t
Drguarin e Allahut t marr abdes si ky abdes i imi pastaj tha:
Kush merr kshtu abdes i falen gjynahet e mparshme dhe

17
Transmetuar nga Muslimi n Et Tahara (244) DHE Termidhi po n t (2)
18
Transmetuar nga Muslimi n Et Tahara (245)
28

namazi i tij edhe ecja pr n xhami i ngelen nafile (plus)
19
.
Vrtet nj mirsi e madhe nga Allahu sht q bri pr ne pr
do dit far me t pastrojm vetvetet tona nga pisllku i
gjynaheve. Gjithashtu abdesi sht prej kushteve t saktsis s
namazit ashtu q namazi nuk sht i sakt vese me t, ose me
tejemum n munges t ujit apo kur nuk sht i mundshm
prdorimi i tij.
Po me abdes realizohet stolisja e besimtarit n Ditn e
Gjykimit, nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se
ka thn: Ka thn i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t -: Kombi im Ditn e Gjykimit thirren (e
vin) mbi nj shklqim e kjo prej gjurmve t lna nga abdesi,
ndaj kush mundet ta zgjeroj shklqimin e tij le ta bj
20
.

2) Misvaku:
Misvaku sht prej udhzimit t t Nderuarit t drguarve -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t si dhe sht prej
ligjeve t natyrshmris. Pr t i Drguari i Allahut i ka nxitur
shokt e tij sidomos teksa faleshin, kshtu nga Ebu Hurejra -
Allahu qoft i knaqur me t - vjen se i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t - ka thn: Po qe se
sdo ua rndoja kombit tim, ose njerzve, do ti urdhroja ta
prdorin misvakun ngjat do namazi
21
, e kjo q muslimani t

19
Transmetuar nga Muslimi n Et Tahara (229)
20
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n Et Tahara (887) dhe
Muslimi po n t (246)
21
Transmetuar nga Bukhariu n El Xhumua (887) dhe Nesaiu n Et Tahara
(7)
29

futet n bashkbisedimin me Zotin e tij me goj t pastr e
erdlir, dhe q engjjt e Mshiruesit dhe robt e Tij t mos
ndihen keq prej errave si ato t dala ndonj her nga disa
namazfals. Dije se shprblimi i prdorimit t misvakut sht
madhshtor, nga Aishja Allahu qoft i knaqur me t vjen se
Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn:
Misvaku sht pastrues pr gojn dhe knaqsi pr Zotin
22
,
prgzime pr at me t cilin Allahu knaqet.
b. far ka lidhje me xhamit dhe veprimet n to:
1) Hapat pr n xhami:
Nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se
ka thn: Ka thn i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t : Kush pastrohet n shtpin
e tij e m pas shkon pr n nj shtpi prej shtpive t
Allahut (xhami) q t kryej nj farz prej obligimeve q ia ka
vn Allahu, n donj prej dy hapshit t tij njri do
eliminoj nj gjynah dhe tjetri do i ngrej nj grad
23
dhe
po nga ai - Allahu qoft i knaqur me t - vjen n adres t
Profetit - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t se ka
thn: Kush shkon apo kthehet n xhami Allahu i prgatit
atij n Xhenet nderim sa her q shkon dhe kthehet
24
. Sa e
sa prej t mirave t jan shtuar dhe t kqija t jan fshir

22
I sakt, transmetuar nga Termidhi n Et Tahara (4) dhe Nesaiu po n t (5)
23
Transmetuar nga Muslimi n Es Sala (666)
24
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n El Edhen (662) dhe
Muslimi po n t (669). Ndrsa nderimi ktu sht: far prgatitet pr mikun
gjat mikpritjes s tij.
30

vlla i nderuar teksa ti shkon n xhami pes her gjat dit-
nats tnde. Muslimani q ka shprbilimin m t madh n
kt sht ai q e ka xhamin m shum hapa larg. Me kt
rast po t kujtoj historin e Benu (antarve t fisit t)
Selemes kur deshn t transferoheshin pran xhamis dhe
kjo gj i arriti t Drguarit t Allahut - lavdrimi dhe paqja
e Allahut qoft mbi t q u tha se m arriti lajmi se ju doni
t barteni pran xhamis. I than q po o i Drguar i
Allahut e deshm kt. Ather ai - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t - u tha: O bijt e Selemes, mbani
shtpit tuaja, u shkruhen hapat tuaj; mbani shtpit tuaja,
u shkruhen hapat tuaj
25
, ndrsa nga Xhabiri i biri i
Abdullahut - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se thot:
Shtpit tona qen t distancuara nga xhamija, synuam ti
shesim shtpit ton e t afrohemi pran xhamis, e na
ndaloi ta bjm kt i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t q na tha: Ju pr do hap u
ngrihet nj grad
26
gj q e prkrah fjala e Ebu Musa El
Eshariut - Allahu qoft i knaqur me t - nga i cili vjen se i
Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t ka thn: Nga njerzit q kan shprblim m t
madh n namaz sht m i largti i t largtve ecs, dhe ai
q e pret namazin derisa ta fal at me imam ka shprblim

25
Transmetuar nga Muslimi n Es Sala (665), Ahmedi (332/3), Ibn Khuzejme
(451) dhe Ibn Habani (2042)
26
Transmeton Muslimi n Es Sala (664) dhe Ahmedi (336/3)
31

m t madh se ai q e fal (jo me xhemat (grup) n xhami)
pastaj flen
27
ndrsa n nj transmetim t Ebu Kurejbes
vjen: derisa ta fal at me imam n xhemat (grup).
2) Pastrimi dhe t pasurit ndrojtje kur shkohet pr n
xhami dhe namaz:
Ligjvnsi i Urt ka nxitur pastrtin e dukshme dhe at
t brendshme dhe po kshtu n t gjitha gjendjet, dhe kjo
nxitje sht m e theksuar lidhur me shtpit e Allahut
Madhshtor dhe t Lavdishm, ashtu q Krijuesi pr n
xhami nuk ka nxitur vetm pr thjesht pastrti porse ka
kaprcyer tek urdhrimi q personi t zbukurohet pr n
xhami, ka thn i Lartsuari: O bijt e Ademit, vishuni
bukur pr n xhami (n do namaz-lutje)
28
.
Pr fat t keq kto dit gjejm shum prej namazfalsve
q vin n xhami duke bartur erra t kqija si pasoj e
djersve, lyrave apo orapeve t ndotura q e spostojn
xhamin nga roli i saj si shtpi e Allahut e vendosur pr
adhurim, prehje dhe qetsi shpirtrore. Vlla i nderuar, dije
se kur realizohet prehja dhe qetsia shpirtrore ather
namazi sht qetsi shpirtrore si e ka prshkruar i
mbi t nprmjet fjalt s tij thn muezinit t tij Bilalit -

27
28
Kaptina Araf thnia numr 31
32

Allahu qoft i knaqur me t -: Ngrihu o Bilal e t na
qetsosh me namaz
29
.
Q personi t bhet gati paraprakisht pr kryerjen e
namazit i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t urdhroi t vihet n xhami me qetsi,
respekt dhe vetprmbajtje, nga Ebu Hurejra - Allahu qoft
i knaqur me t - vjen se Profeti - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t ka thn: Kur ta dgjoni Ikametin
shkoni pr n namaz dhe tregoni qetsi e respektueshmri,
mos nxitoni. far t kapni faleni dhe far tu ket kaluar
plotsojeni
30
, e medituesi n hadithin q parapriu gjen se i
mbi t e ka vendosur vetprmbajtjen para kapjes s faljes
n xhemat, ndonse dihet mirsia e madhe e kapjes s faljes
n xhemat, sidomos tekbirit t par t hyrjes n namaz.
3) Ezani:
Ezani sht lajmrimi pr hyrjen e kohs s faljes, dhe po
kshtu sht tregues se vendbanimit ku kryhet ezani sht
n Islam, si dhe sht tregues pr zbatimin e riteve dhe
shenjave t Allahut. Muezinve u sht besuar shtja e
hyrjes s kohs s namazit dhe me ezanin e tyre msohet

29
I sakt, transmetuar nga Ebu Daudi (4986)
30
Transmetuar nga Bukhariu n El Edhen (636)
33

hyrja e kohs s namazit, si dhe el iftar agjruesi apo
prmbahet nga ngrnia dhe pirja.
Pr t argumentuar rreth mirsis s ezanit dhe kryersit
t tij nga Muauija - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka
thn: Kam dgjuar t Drguarin e Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t t thot: Muezint jan
njerzit m qaflart Ditn e Gjykimit
31
ndaj bashkngjitu
karvanit t tyre vllai im i nderuar. Pr at q e dgjon
ezanin sht ligjruar t thot far sht transmetuar nga
Xhabiri - Allahu qoft i knaqur me t - se Profeti -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn:
Kush thot kur e dgjon thirrjen (ezanin): Allahume Rabe
hadhihi deauetit tem-me, ue salatil ka-ime, e-ti
Muhameden eluesilete uel fadile, ue beath-hu mekamen
mahmuden el edhi ueadteh-O Allah Zoti i ksaj thirrjeje t
prplot dhe i namazit t kryer, jepi Muhamedit gradn dhe
mirsin dhe ngrije at n pozitn e lavdrueshme t ciln ia
ke premtuar; t tillit i realizohet ndrmjetsimi im n Ditn
e Gjykimit
32
, pra me kt me lejen e Zotit arrihet fitimi i
ndrmjetsimit t t Drguarit n Ditn e Gjykimit
ndrkoh q ne at dit do t jemi shum t nevojshm pr
ndrmjetsues.

31
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (387) dhe Ibn Habani po n t
(725)
32
Transmetuar nga Bukhariu n El Edhen (614), Ebu Daudi n Es Salatu
(529), Termidhi po n t (211) dhe Nesaiu po n t (678)
34

4) Namazi n xhemat:
paqja e Allahut qoft mbi t -: Vrtet q pata ndrmend t
urdhroj t kryhet namazi, pastaj ta urdhroj nj person t
falet imam me njerzit, pastaj n shoqrin e disa
personave q bartin barra drush t nisem tek njerz q nuk
e frekuentojn namazin (n xhami) e tua djeg shtpit me
zjarr
33
ndrsa n nj transmetim sikur t mos ishin n to
(shtpi) grat dhe fmijt.
Nga sa parapriu del qart n pah obligueshmria e
namazit n xhemat prvese kur posedohet ndonj
justifikim legjislativ, sikurse i smuri i paralizuar, ose qnia
udhtar, ose i verbri q nuk gjen k ta shoqroj pr n
xhami sipas fjals m me eprsi t dijetarve. Ty vlla t
mjafton fakti q do humbassh sa e sa shprblime nse len
namazin n xhemat, nga Abdullah bin Umar - Allahu qoft
i knaqur me t dy - vjen se i Drguari i Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: Namazi n
xhemat sht superior ndaj atij individual me njzeteshtat
grad
34
.

33
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (651), Ibn Maxhe n El Mesexhid
uel Xhemea (791), Nesaiu n El Imeme (848) dhe Ahmedi (244/2)
34
Transmetuar nga Bukhariu n El Edhen (645), Muslimi n Es Salatu (650)
dhe Nesaiu n El Imame (837)
35

5) Shkuarja hert pr n namaz:
i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t ka thn: Sikur njerzit vrtet ta dinin ka n
thirrjen (ezanin) dhe rreshtin e par (prej shprblimit),
pastaj sdo gjenin vese t bnin short mes tyre, ata me
siguri do t hidhnin short, dhe nse do e dinin se ka tek
shkuarja hert (n xhami) do konkuronin n kt
35
, pra n
kt hadith tregohet pr mirsin e rreshtit t par dhe
shprblimin e tij t madh, si dhe pr mirsin e hershmris
dhe nxitimit pr n namaz, sikurse t jesh n gar pr
arritjen vetm t rreshtit t par, dhe gjithashtu pr kt
mirsi tregon Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t - i
cili sjell n adres t Profetit - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t se ka thn: Rreshtat m t mir t burrave
jan t part e tyre dhe m t kqinjt t fundit e tyre,
ndrsa rreshtat m t mir t grave jan t fundit e tyre dhe
m t kqinjt t part e tyre
36
.
- N veanti hershmria pr n ditn e xhuma (e premte):

35
Transmetuar nga Bukhariu n El Edhen (615), Muslimi n Es Salatu
(437), Ebu Daudi n Et Tahara (351), Nesaiu n Es Salatu (671), Terimidhi
n Es Salatu (499)
36
Transmeton Muslimi n Es Salatu (440), Nesaiu po n t (894) dhe Ebu
Daudi po n t (678)
36

Vlla i nderuar, ti e di far vlere ka dita e xhuma n
mesin e mbar ditve t tjera t javs nisur nga far ka
transmetuar Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t -
nga Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t :
Dita m e mir n t ciln del dielli sht dita e xhuma, n
t u krijua Ademi, n t u fut n Xhenet dhe n t u nxorr
prej tij
37
dhe ajo sht fest pr ne muslimant ashtu q
Allahu na ka veuar ne me t n mesin e gjith kombeve,
kshtu (vetm muslimant kan t premten kurse) ifutt
kan t shtunn e t krishtert kan t dieln; i Drguari i
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka
thn: Allahu i humbi nga e xhumaja ata q qen para
nesh, kshtu pr ifutt qe dita e shtun dhe pr t krishtert
dita e diel. Na solli ne Allahu dhe na orientoi prkah dita
e xhuma duke e br Xhuman, t shtunn dhe t dieln, dhe
po kshtu ata do vijn pas nesh (n renditje) Ditn e
Gjykimit
38
.
Gjithashtu prej veorive q Allahu i Lartsuar i dha atij
(Profetit) sht namazi i xhumas q sht n rangun e nj
tubimi t vazhdueshm javor n t cilin takohen mes tyre
muslimant pr t dgjuar hutben dhe kshillimin nga
ligjruesi. Allahu i Lavdishm atyre q vijn hert pr n

37
Transmeton Muslimi n Es Salatu (854) dhe Nesaiu po n t (1663)
38
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (856), Nesaiu po n t (1652) dhe
Ibn Maxhe po n t (1083)
37

namazin e Xhumas, u ka br nj shprblim madhshtor
ashtu q nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t -
vjen se i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t ka thn: Kush lahet ditn e xhuma si nga
xhunubllku pastaj shkon (n xhuma me t part) sht pr
t si t ket br kurban nj deve, kush shkon n kohn e
dyt sht pr t si t ket br kurban nj lop, kush shkon
n kohn e tret sht pr t si t ket br kurban nj dash,
kush shkon n kohn e katrt sht pr t si t ket afruar
nj pul dhe kush shkon n kohn e pest sht pr t si t
ket afruar nj vez, e kur imami t paraqitet engjjt vijn
t dgjojn prkujtimin
39
. Eus Eth Thekafiu - Allahu qoft i
knaqur me t - n mirsin e dits s xhuma dhe disa prej
punve n t, thot n adres t Profetit - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t -: Kush lan ditn e xhuma dhe
lahet, dhe i nxjerr hert t tjert dhe del hert edhe vet, ecn
m kmb dhe jo hypur, afrohet afr imamit, dgjon dhe nuk
llafoset e kotsohet, pr t pr do hap (q bn) sht sa
puna e nj viti agjrimi dhe namazi nate n t
40
.
Nga Selman El Farisiu - Allahu qoft i knaqur me t -
vjen se ka thn: Ka thn i Drguari i Allahut - lavdrimi

39
Transmetuar nga Bukahriu n El Xhumua (881), Muslimi po n t (850)
dhe Ebu Daudi n Et Tahara (351): Kush lahet ditn e xhuma si nga
xhunubllku: pra sikurse larja nga xhunubllku
40
I sakt, transmetuar nga Ebu Daudi n Et Tahara (345), Termidhi n Es
Salatu (496). Ibn Maxhe po n t (1087), Nesaiu n El Xhumua (1381) dhe
Ahmedi (16261)
38

dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Nuk lahet personi ditn
e xhuma dhe t pastrohet aq pastr sa t mundet, t lyhet
me lyrjen (parfumin) e tij ose prkas nga misku i shtpis
s tij, m pas del e nuk pran mes dy personave, pastaj
falet far i sht obliguar, pastaj dgjon me vmendje kur
imami ligjron, vetmse e t tillit i falen far mes tij dhe
xhumas tjetr
41
.
6) Sunetet (faljet vullnetare) e radhs:
Duke qen se n m t shumtn n namazin ton
prkundrejt kuptimeve t namazit dhe ndrojtjes n t ne
bjm lshime, si pr shembull mangsimi i obligess,
moskryerja e sunetit, ngacmimet djallzore, apo
nprmendja e gjrave t dynjas dhe preokupimi n to, pr
kt arsye, shprblimi q arrijm me namazin sht njsi
prej atij t plotit q rritet ose zvoglohet n varsi t
ndrojtjes s robit, prqendrimit t tij si dhe ardhjes s robit
me namazin e krkuar e n prputhje me at t Profetit ton
Muhamedit - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
thnsit: Faluni si m keni par mua t falem
42
, e pr sa
u tha tregon thnia e Amar bin Jasirit - Allahu qoft i
knaqur me t - nga i cili vjen se i Drguari i Allahut -

41
Transmetuar nga Bukhariu n El Xhumua (883)
42
Transmetuar nga Bukhariu n El Edhen (631)
39

Robi del nga namazi i tij duke mos qen shkruar pr t nga
ai vetm se gjysma e tij, nj e treta e tij, derisa tha: nj e
dhjeta e tij
43
.
Pr prballimin e ksaj mangsie n shprblimin e
namazit i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t ligjroi pr ne sunete t rradhs q
kryen para ose pas namazeve farze q e kompensojn
muslimanin pr far ka ln mangt n namazin e tij dhe
shtojn peshojet e tij t t mirave. Ato jan dymbdhjet
rekat t dit-nats q kryen si n vijim:
- dy rekat para sabahut, nga Aishja - Allahu qoft i
knaqur me t - vjen se ka thn: I Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: Dy
rekatet e sabahut jan m t mira se dynjaja me bart n
t
44
.
- katr rekat para dreks dhe dy pas saj, nisur nga hadithi
i Aliut - Allahu qoft i knaqur me t - ku vjen se: Profeti -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t para dreks
falte katr dhe pas saj dy
45
, dhe gjendet edhe nj vler
shtes pr kto rekat ashtu q Umu Habibe - Allahu qoft i
knaqur me t - prcjell nga Profeti - lavdrimi dhe paqja e

43
El Iman i Ibn Tejmijes (28), Albaniu pr t ka thn sht hadith hasen (i
mir)
44
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (725), Termidhi po n t (416) dhe
Nesaiu po n t (1452)
45
Hasen (i mir), transmetuar nga Termidhi n Ebuebu Salati (424)
40

Allahut qoft mbi t : Kush fal para dreks katr dhe pas
saj katr Allahu fytyrn e tij do tia privoj zjarrit
46
.
- dy rekat pas akshamit, ka thn Aishja - Allahu qoft i
knaqur me t -: Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t falte akshamin pastaj kthehej n shtpin e tij
e falte dy rekat
47
.
- dy rekat pas jacis (darks), nga Aishja - Allahu qoft i
knaqur me t - vjen se ka thn:
Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t pas
jacis falte dy rekat
48
.
Gjendet edhe nj tjetr veori dhe shprblim pr kto
sunete ashtu q ato jan prej shkakut t hyrjes n Xhenet
sikurse ka transmetuar Umu Habibe - Allahu qoft i
knaqur me t - se ajo ka dgjuar t Drguarin e Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t t thot: Nuk
ka person t fal pr Allahun vullnetarisht ve farzeve do
dit dymbdhjet rekat vetmse Allahi atij i ndrton nj
shtpi n Xhenet
49
.
Gjithashtu (prej suneteve t radhs) jan katr rekat
para ikindis (mesdits) ashtu q nga Ibn Umari - Allahu

46
I sakt, transmetuar nga ibn Maxhe n Es Salatu (1164), Ebu Daudi po n
t (1269) dhe Termidhi po n t (427)
47
I sakt, transmetuar nga Ibn Maxhe n Es Salatu (1164)
48
I sakt, transmetuar nga Termidhiu n Ebuebu Salati (436)
49
Transmetuar nga Muslimi n Salatul Musefirin (728) dhe Nesaiu n
Kijamul Lejl ue Teteaun Neher (1796)
41

qoft i knaqur me t - vjen q ka thn se i Drguari i
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t - ka
thn: Allahu e mshiroft personin q para ikindis fal
katr
50
.
Dhe far shton mbi kto rekat pr robin sht mir.
Bereqet dhe afrimitet tek Zoti i tij e ai me kt prfiton nj
shprblim madhshtor me lejen e Allahut, nga Thuabani -
Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka thn: E kam
pyetur Profetin - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
pr m t dashurat pun tek Allahu dhe ka thn:
Angazhohu me sa m shum sexhde, e ti nuk bn pr
Allahun sexhde vetm se me t Allahu t ngren nj grad
dhe me t ta eliminon nj gjynah
51
, ndrsa nga Rabia bin
Keab El Eslamiu - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka
thn: Pata fjetur n prani t Profetit - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t dhe i shrbeva atij i duhej pr
abdesin e tij dhe i nevojitej e m tha: Krko! I thash:
Krkoj nga ty t jem n shoqrin tnde n Xhenet. M tha:
Apo tjetr? I thash: Kt kam. Tha: M ndihmo kundrejt
vetvetes duke shtuar sexhdet
52
. Afrimiteti m i madh i
robit me Zotin e tij sht prgjat sexhdes s tij, nga Ebu

50
Hasen (i mir), transmetuar nga Ebu Daudi n Es Salatu (1271) dhe
Termidhi n Ebuebus Salati (430)
51
Transmeton Muslimi n Es Salatu (488), Ibn Maxhe n Ikametus Salati
ues Sunetu Fijha (1423) dhe Nesaiu n Et Tatbik (1139)
52
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (489) dhe Nesaiu n Et Tatbik
(1138)
42

Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka thn: Ka
thn i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t -: M afrmja e mundshme e robit pran Zotit
t tij sht teksa sht n sexhde, pra bni (n sexhde) sa m
shum lutje
53
.
7) Qndrimi n xhami n mes namazeve:
Pr t ka nj mirsi madhshtore tek Allahu ashtu q i
mbi t ka thn: Robi mbetet n namaz prderisa sht
n faltoren e tij n pritje t namazit dhe engjjt thon: O
Allahu yn fale at, o Allahu yn mshiroj at, derisa
(robi) t ik apo prish abdesin
54
.
Gjenden edhe shum hadithe q kan tubuar shum prej
pikave t mparshme duke treguar pr m t mirat e tyre,
prej tyre sht thnia e Ebu Hurejrs - Allahu qoft i
knaqur me t - ku thot se i Drguari i Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: Namazi i
personit n xhemat (n grup n xhami) sht shumfish nga
namazi i tij n shtpin e tij apo n pazarin e vet me
njzetepes fish, e kjo kur ai merr abdes m s miri, pastaj
del pr n xhami e nuk e ka nxjerrur di tjetr prvese

53
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (482), Ebu Daudi po n t (875)
dhe Nesaiu n Et Tatbik (1137)
54
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (482), Nesaiu n El Mesexhid
(733)
43

namazi, kshtu ai nuk e hedh nj hap vetm se me t ngrihet
nj grad dhe i eliminohet nj gjynah. Kur falet engjjt
vazhdojn t bjn lutje pr t o Allahu yn bje t
lavdrueshm at, o Allahu yn mshiroje at, prderisa
sht n faltoren e tij. Dikush prej jush mbetet n namaz
(konsiderohet n namaz) prderisa pret namazin (vijues)
55
.
Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka
thn: Kur personi merr abdesi m s miri pastaj del pr n
namaz duke mos e pat nxjerrur ose tha shtytur vetm se ai,
nuk hedh hap vetm se Allahu me t e ngren nj grad dhe
ia eliminon nj gjynah
56
dhe po nga ai - Allahu qoft i
knaqur me t - vjen se i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: A doni tju tregoj
me far Allahu i fshin gjynahet dhe me t i ngren gradt.
- Than: Sigurisht o i Drguar i Allahut. - Tha: Mirmarrja
e abdesit n situata t vshtira, hapat e shumta pr n
xhami dhe ndenja n pritje nga namazi n namaz q vrtet
sht (konsiderohet) qndres n llogore
57
.
- Qndrimi n xhami pas namazit t sabahut dhe falja dy
rekat pas lindjes s diellit:

55
Muslimi n Es Salatu (649)
56
Transmetuar nga Ibn Maxhe n Et Tahara (281)
57
Transmetuar nga Muslimi n Et Tahara (251), Nesaiu po n t (143) dhe
Termidhi po n t (51)
44

Nga Enes bin Maliku - Allahu qoft i knaqur me t -
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Kush e fal sabahun n
xhemat (n xhami), pastaj ulet t prmend Allahun derisa t
lind dielli, pastaj falet dy rekat, pr t sht si shprblimi
i haxhit
dhe umras, - tha: - Tha i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t -: Plotsisht, plotsisht,
plotsisht
58
.
c) Sunetet e Duhas (paradites):
Nga Zejd bin Arkami - Allahu qoft i knaqur me t -
vjen se ka thn: Doli i Drguari i Allahut tek njerzit e
Kibes teksa ata po faleshin dhe u tha: Namazi i t
prkushtuarve kur ndihet vapa (paradite)
59
, e ky namaz
sht namazi i paradites pr t cilin i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t e porositi Ebu
Hurejran ta ket parasysh, nga ai - Allahu qoft i knaqur
me t - vjen se ka thn: M ka porositur miku im m i
ngusht (Profeti) me tre gjra dhe prej tyre prmendi
namazin e Duhas (paradites)
60
.

58
Transmetuar nga Termidhi n Es Salatu (586), Albaniu e ka konfirmuar si
hasen (i mir)
59
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (784), kur ndihet vapa: koha e
paradites
60
El Xheamis Sahih (1178) e ka saktsuar Albaniu
45

Mirsia e ktij suneti vjen nga Ebu Dheri - Allahu qoft i
knaqur me t - q transmeton nga i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t se ai ka thn:
Pr do eshtrlidhje t dikujt prej jush n t gdhir duhet
dhn nj lmosh (sadaka), ndrkaq do tesbih (thnie:
Subhan Allah) sht sadaka, do tehmid (thnie: el Hamdu
Lilah) sht sadaka, do tehlil (thnie: la ilahe il Allah)
sht sadaka, do tekbir (thnie: Allahu Ekber) sht
sadaka, urdhrimi n t mir sht sadaka, ndalimi nga e
keqja sht sadaka, e nga kjo t shlyejn dy rekate t kryera
prgjat duhas (paradites)
61
.
Imagjino vlla i nderuar, t duhet t japsh sadaka pr
do eshtr t trupit e ato q arrijn n 360!!! E nuk do arrije
ti shlyeje besnikrisht kto sadaka, por lum pr mshirn e
Allahut dhe fisnikrin e Tij q na ligjroi sunetin e Duhas
pr t qen kompensim kundrejt ktyre sadakave.
d) Namazi gjat nats:
Prej namazeve m t mira (t vullnetshme) sht
namazi n zemr t nats s errt, n veanti n nj t tretn
e fundit t nats, teksa mbretron heshtja, qetsia, kthjellimi
shpirtror dhe knaqsia e biseds vetm pr vetm me
Allahun. Allahu i Lavdishm i ka lavdruar besimtart pr

61
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (720) dhe Ebu Daudi po n t
(1286)
46

namazin e tyre gjat nats, ka thn i Lartsuari: Ata pak
flinin natn. Dhe n syfyr (kah mbarimi i nats) ata
krkonin falje pr mkatet
62
, gjithashtu namazi i nats
sht prej traditave t Profetit ton - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t me t cilat u urdhrua t angazhohet,
lidhur me kt i Lartsuari ka thn: O ti i mbshtjellur!
Ngrihu pr falje nate, prve nj pjese t vogl t saj.
Gjysmn e saj ose di m pak se gjysmn. Ose shto di prej
saj dhe Kur'anin lexoje me vmendje
63
. Pr mirsin e
namzit t nats Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t -
ka thn: I Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t ka thn: Namazi m i mir pas
farzit sht namazi i nats
64
. I Drguari Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t - e lavdron
shokun e tij Abdullah bin Umar - Allahu qoft i knaqur me
t dy -, me fjaln e tij: M i miri burr sht Abdullahu n u
ngrejt natn t fal namaz
65
ndrsa n nj transmetim ai -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t - ka thn: Mos
ji si filani q pat qen ngritur t falej natn dhe e la.
2. Veprime q kan t bjn me Agjrimin:

62
Kaptina Dherijat (17-18)
63
Kaptina El Muzemil (1-4)
64
Transmetuar nga Muslimi n Es Saum (1163), Ebu Daudi po n t (2429),
Termidhi n Es Salatu (438) dhe Nesaiu po n t (1613)
65
Mutefekun aljhi: Transmetuar nga Bukhariu n Et Tehexhud (1122) dhe
Muslimi n Fadailus Sahabe (2497)
47

a) Mirsia e agjrimit vullnetar n prgjithsi: Nga Ebu
Seaid El Khudriu - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka
paqja e Allahut qoft mbi t t thot: Nuk ka person q t
agjroj nj dit n rrug t Allahut, prvese Allahu me kt
dit e largon fytyrn e tij nga Zjarri shtatdhjet vjet
66
.
N hadithin e shenjt (kudsi) Zoti i lavdis thot: do
pun e birit t Ademit sht pr t, prve agjrimit q sht
pr Mua dhe Un shprblej pr t
67
, e edhe agjrimi
vullnetar hyn ktu me lejen e Allahut.
Agjrimi sht mburoj nga rnia n shthurje dhe haram,
ka thn i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t -: O ju t rinj, kush prej jush e ka t
mundur shpnzimin le t martohet, pasi ajo m s miri e
mbyll syrin (nga harami) dhe m s miri e mbron organin
gjenital (nga rnia n imoralitet), ndrsa kush nuk mundet
le t agjroj pasi ai pr t sht shues nga epshi
68
.
Gjithashtu agjrimi sht ushtrim i vetvetes pr t mos
rn n shprdorimin e qejfeve si dhe sht prkujtim pr
ne lidhr me gjendjen e vllezrve tan t vobekt, t varfr

66
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n El Xhihad ues Sijar (2480)
dhe Muslimi n Es Sijam (1153), shtatdhjet vjet: distancn shtatdhjet
vjet
67
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n Es Saum (1904) dhe
Muslimi n Es Sijam
68
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n En Nikeh (5066) dhe
Muslimi po n t (1400), shpenzimet: pra shpenzimet e martess. Shues:
ndrprers nga epshndjellja.
48

dhe persekutuar, q nuk gjejn me far t shuajn etjen e
tyre e t mbushin barqet e tyre t boshatisur. Muadhi -
Allahu qoft i knaqur me t - kur i erdhi vdekja ka thn
duke qar: Qaj pr etjen n vapn e madhe (agjrimin n
vap q shkakton etje) dhe karvanin q u dyndet dijetarve
n qarkimet ku msohet dituria. Ndrsa nga Amir bin
Abdul Kajsi - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se kur i ka
ardhur vdekja ka thn: Pr Allahun nuk qaj nga frika e
vdekjes ose nga vdekja por qaj se do e lej etjen n vapn e
madhe (agjrimin) dhe zemrn e nats (namazin e nats)

69
.
b) Mirsia e agjrimit t Ashuras (dits s dhjet t muajit
Muharem) n veanti:
Nga Ibn Abasi - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka
thn: Kur erdhi i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja
e Allahut qoft mbi t - n Medine, i pa ifutt t agjronin
Ashuran dhe u tha far sht kjo? I than: Dit e mir n t
ciln Allahu shptoi Musain dhe Benu Israilt (ifutt) nga
armiku i tyre (Faraoni) kshtu at e agjroi Musa - paqja e
Allahut qoft mbi t -. Tha: E drejta sht se ne na takon
Musai m shum nga nga ju dhe e agjroi si dhe urdhroi t

69
Etjen n vap: agjrimi n vapn e madhe
49

agjrohet
70
dhe pr tu distancuar nga ifutt i Drguari -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t urdhroi t
agjrohet edhe nj dit tjetr krahas saj ashtu q ka thn:
N mbetsha (gjall) n t ardhmen do e agjroj t nntn
dit (ditn para Ashuras)
71
pra do e agjroj t nntn
krahas t dhjets. Ibnul Kajimi ka thn: Rendet e agjrimit
jan tre m e plota e t cilave sht agjrimi nj dit para saj
dhe nj dit pas, pastaj sht agjrimi i t nnts dhe t
dhjets mbi t ciln fjal jan shumica e haditheve, pastaj
agjrimi vetm i t dhjets. Lidhur me mirsin e tij i
mbi t ka thn: Pres nga Allahu q t fal vitin q ka
qen para saj (Ashuras)
72
.
c) Agjrimi i gjasht (ditve) prej muajit Sheuel:
Nga Ebu Ejub el Ensariu - Allahu qoft i knaqur me t -
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Kush e agjron
Ramazanin pastaj e pason me gjasht prej Sheuelit sht si
agjrimi i gjith jets
73
. Kjo duke qen se nj e mir
shprblehet dhjetfish, kshtu q Ramazani sht i

70
Transmetuar nga Bukhariu n Es Saum (2004), Muslimi n Es Sijam
(1130), Ebu Daudi n Es Saum (2444) dhe Ahmedi (2644)
71
Transmetuar nga Muslimi n Es Saum (1134) dhe Ebu Daudi po n t
(2445)
72
Transmetuar nga Muslimi n E Sijam (1162)
73
Tranmetuar nga gjashtshja prve Bukhariut
50

barazvlefshm me dhjet muaj edhe gjasht ditt e Sheuelit
me dy muaj, gj q sht nj vit i plot, dhe nse kjo bhet
do vit sht si agjrimi i gjith jets.
Vlla bj kujdes kundrejt agjrimit t tyre q t marrsh
kt shprblim madhshtor. Ndrkaq pr at q ka frik
prej dembelizmit dhe preokupimeve sht e plqyeshme q
pas dits s fests t parshpejtoj agjrimin e gjasht ditve
t Sheuelit.
Dhe ktu dua t bj vrejtjen se agjrimi i dits s fests
(Fitr Bajramit) sht i ndaluar dhe i till sht edhe
agjrimi i vetm dits s premte (xhuma) prvese nu
agjroft dhe nj dit pas ose para, por nse vet dita e
xhuma sht objekt agjrimi si ti takoj t jet dita e Arafatit
ose kur personi betohet t agjroj n nj dat t caktuar
nse Allahu e mundson t arrij far synon dhe kjo dat
ti takoj t jet dit e xhuma, n t tilla raste lejohet
vetmimi i saj me agjrim
74
bazuar n fjaln e t Drguarit t
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Mos
ta agjroj ndokush nga ju ditn e xhuma vetm se
shoqruar me nj dit para ose pas saj
75
, ndrkaq shumica
e dijetarve kan dal n konkluzionin se ndalimi ktu

74
Agjrimi i betimit sht obligim dhe agjrimi i obligueshm nuk kushtzohet
me qenien e dits dit mekruh pr tu agjruar, sipas fjals s dijetarve
75
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n Es Saum (1985) dhe
Muslimi n Es Sijam (1144)
51

sht n gradn e mekruhut (paplqyeshmris) jo t
haramit (ndaless kategorike).
d) Agjrimi i dits s Arafatit:
Agjrimi i dits s Arafatit sht ligjruar jo pr
kryersin e Haxhit, dhe sht nj nga punt m t mira t
dhjetditshit (t par) t muajit Dhul Hixhe pr at q nuk
po kryen haxhin (mirsia e e dhjet ditshit t Dhul Hixhes
do vij e detajuar n nj kapitull n vijim). Agjrimi i saj
nuk ligjrohet pr kryersin e Haxhit q ai t jet i fort pr
t kryer sa m shum ibadete n ditn e Arafatit. Nga Ebu
Katede - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka thn:
sht pyetur i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t pr agjrimin e dits s Arafatit dhe
tha: Pres nga Allahu t fal pr vitin q sht para tij
(Arafatit) dhe vitin q sht pas tij
76
.
Vrejtje:
Kjo shlyerje gjynahesh si erdhi ktu si dhe tek agjrimi i
Ashuras sht shlyerje vetm pr gjynahet e vogla e ssht
shlyerje pr t mdhat, pasi pr to (shlyerjen e t mdhave
prej gjynaheve) obligohet pendimi i sinqert, shkputja nga
gjynahi, moskthimi tek ai, si dhe kthimi i t drejtave atyre

76
Transmetuar nga Muslimi n Es Sijam (1162)
52

q u takojn nse ky gjynah i madh ka t bj me t drejtat e
njerzve.
3. Koh dhe vende n t cilat shumfishohen shprblimet
dhe pranohen lutjet:

A. Koht e shumfishimit t shprblimeve dhe
prgjigjedhnjes s lutjeve:
1) Muaji Ramazan:
Vllai im, dije se shprblimet n muajin e Ramazanit
shumfishohen ashtu q n hadithin nga i Drguari i
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t vjen:
Nuk vjen pr muslimant muaj m i mir nga muaji i
Ramazanit dhe nuk vjen pr dyfytyrshit muaj m i keq pr
ta se Ramazani
77
ndaj vlla i nderuar bj kujdes ta
shfrytzosh kt muaj madhshtor duke br pun t mira
prej namazit, sadakas, zekatit si dhe do pun tjetr t
mir. Falnderimi i takon Allahut q na e bri kt muaj
madhshtor dhe i bri rrugt e bindshmris t lehta, nga
Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se i
mbi t ka thn: Kur vjen Ramazani hapen dyert e

77
Publikuar nga Ahmedi (8350). Ibn Khuzejme dhe dijetari Ahmed Shekir e
klasifikojn kt hadith t sakt
53

Xhenetit dhe mbyllen dyert e zjarrit si dhe lidhen
shejtant
78
.
- Umra n Ramazan:
Nga mirsia e Allahut lidhur me shumfishimin e
shprblimeve n Ramazan sht se bri q Umra n
Ramazan t ket vlern e Haxhit bazuar n fjaln e tij -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t thn Umu
Sinanit kur ngeli pa marr pjes n Haxhin e Lamtumirs:
Kur t vij Ramazani bje Umran, vrtet q Umra n
Ramazan ka vlern e Haxhit apo ka thn: (vlern) e
haxhit me mua
79
.
- Nata e Kadrit:
sht nj nat madhshtore, shprblimi i adhurimit n t
sht m shum se adhurimi pr njmij muaj (pra
tetdhjetetre vjet e katr muaj afrsisht) ka thn i
Lartsuari: Ne e zbritm at (Kuranin) n Natn e Kadrit. E
't bri ty t dish se 'sht Nata e Kadrit? Nata e Kadrit
sht m e rndsishme se nj mij muaj!
80
.
N t u zbrit Kurani n qiellin e dynjas dhe n t
vendosen

78
Transmetuar nga Muslimi n Es Sijam (1079)
79
Transmetuar nga Bukhariu n El Umra (1782), Muslimi n El Haxh
(1256) dhe Ahmedi (2025)
80
Kaptina Kadr thniet 1-3
54

prcaktimet (fatet) e gjithkaje q do bhet n vitin e
ardhshm, ka thn i Lartsuari: Ne e zbritm at n nj
nat t bekuar (n natn e begatshme t Kadrit). Ne
dshiruam t'u trheqim vrejtjen, e njerzit t jen t
gatshm. N at (nat) zgjidhet do shtje n mnyr t
prer.
81
dhe me t Allahu e ka veuar vetm kombin e
Muhamedit - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
ashtu q Imam Maliku ka thn: M ka arritur se i Drguari
i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka
thn: Mosha e kombit tim sht zvogluar kundrejt
moshave t kombeve t mparshme ndaj dhe Allahu i dha
atij Natn e Kadrit
82
.

2) Dhjetshja e Dhul Hixhes:
Nga Ibn Abasi Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka
thn: Ka thn i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t : Nuk ka dit n t cilat puna e mir
t jet m e dashur tek Allahu sesa kto dit pra dhjet
ditshi. Than: O i Drguar i Allahut as edhe xhihadi n
rrug t Allahut? Tha: As xhihadi n rrug t Allahut prve

81
Kaptina Duhan thniet 2-4
82
I dobt, e ka prmendur at Imam Maliku n librin e tij El Muata (99/1)
55

personit q del (n rrug t Allahut) me veten dhe pasurin e
tij dhe nuk kthehet me asgj prej ksaj
83
.
Prej rndsis s dhjetshes s Dhul Hixhes sht se
Allahu sht betuar n t n Librin e Tij t lavdishm:
Pasha agimin! Pasha dhjet nett! Pasha iftin dhe pasha
tekun!
84
, e dhjet nett si kan thn dijetart jan
dhjetshja e Dhul Hixhes.
Angazhohu vlla n shfrytzimin e dhjetshes s Dhul
Hixhes me pun t mira si leximi i Kuranit, sadakaja,
namazi vullnetar dhe agjrimi, sidomos kjo sht pr k
sht i pranishm n dy xhamit e shenjta, n veanti
agjrimi i dits s Arafatit mirsia e s cils u paraprmend
si dhe prerja kurban n ditn e kurbanit q sht nga tradita
e t Drguarit - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -.
3) Koht kur marrin prgjigje lutjet:
a) Lutja n brendin e nats:
Nga Xhabiri Bin Abdullahu - Allahu qoft i knaqur me t
dy - vjen se ka thn: Kam dgjuar Profetin - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t t thot: Natn sht nj
koh q nse personi musliman akordon me t duke e lutur

83
Transmetuar nga Bukhariu n El Id (969), Ebu Daudi n Es Sijam (2438),
Ibn Maxhe po n t (1727) dhe Termidhi po n t (757)
84
Kaptina El Fexhr thniet 1-3
56

Allahun pr mirsit e dynjas dhe Amshimit, Allahu
medoemos ja jep at (q krkon), dhe kjo sht pr do
nat
85
, kshtu lutja n brendin e nats sidomos n kohn
kur personi falet, qndron zgjuar n ort e vona dhe
bisedon ngushtazi me Zotin e tij, kto jan prej kohve t
prgjigjes ashtu q n hadith vjen fjala e t Drguarit t
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Pr
do nat Zoti yn i Lavdishm dhe i Lartsuar zbret (me nj
zbritje q i takon hyjnis s Tij dhe q sduhet prngjasuar)
n qiellin e dynjas kur mbetet nj e treta e fundit e nats,
thot: Kush m lutet ti prgjigjem, kush m krkon ti jap,
kush krkon faljen time ta fal
86
.
Prvishi kraht vlla me prkushtim, ji prej
prmirsuesve dhe prgjigju thirrjes s Mshiruesit.

b) Lutja mes Ezanit dhe Ikametit:
Kjo gjithashtu sht koh prgjigjeje, nga Enesi - Allahu
qoft i knaqur me t - vjen se ka thn: Ka thn i Drguari
yn - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t - : Lutja
nuk kthehet mbrapsht mes Ezanit dhe Ikametit, lutuni pra

85
Transmetuar nga Muslimi n Salatul Musafirin ue Kasruha (757), Termidhi
n Ed Deauet (3579) dhe Ebu Daudi n Es Salatu (1277)
86
Transmetuar nga Muslimi n Salatul Musafirin ue Kasruha (758) dhe
Termidhi n Es Salatu (446)
57

transmetuar nga Ebu Daudi e ndrkaq Termidhi shton:
Than: far t themi o i Drguar i Allahut? Tha: Luteni
Allahun pr mirsi n dynja dhe Amshim
87
.
c) Koha (e lutjeprgjigjes) n ditn e xhuma (premte):
Nga veorit e dits s xhuma ve t tjerave sht se n t
sht nj koh prgjigjeje, nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i
knaqur me t - vjen se i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t - prmendi ditn e xhuma dhe
tha: N t sht nj koh t ciln nse e qllon personi
musliman i ngritur n falje, luts Allahun pr dika,
medoemos do ia jap, dhe me dorn e vet e tergoi at pr t
pakt (si njsi kohore)
88
. Ka larmi mendimesh lidhur me
ekzaktsin kohore t saj ashtu q ka kush ka thn se ajo
sht momenti kur ligjruesi ulet n mes dy hutbeve
(ligjratave), ka kush ka thn sht nga koha kur mbaron
ligjratn deri kur t mbaroj namazin e tij, dhe ka kush ka
thn se ajo koh sht koha e fundme e dits s xhuma pas
iqindis (mbasdites) gj q ka dhe m shum eprsi bazuar
n fjaln e t Drguarit - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t -: Kohn e pritshme (t lutjeprgjigjes) n

87
Hadith hasen (i mir)
88
Mutefekun aljhi: Transmetuar nga Bukhariu n El Xhumua (935) dhe
58

ditn e xhuma krkojeni pas namazit t asrit (iqindis-
mbasdites) deri n perndim t diellit
89
.
d) Kur agjruesi el (iftar):
Nga Abdullah bin Umar ibnul Asi - Allahu qoft i
knaqur me t - vjen se ka thn: Ka thn i Drguari i
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Pr
agjruesin teksa el iftar sht nj lutje q skthehet
mbrapsht
90
, ndaj dhe preferohet q agjruesin kur t el
iftar t shtoj lutjen dhe ti krkoj Allahut nga mirsia e Tij,
duke qen se kjo sht prej mirsive t agjruesve me t
ciln Allahu i ka privilegjuar ata.
e) Lutja e dits s Arafatit:
Ka thn i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t Lutja m e mir sht ajo e Arafatit
dhe m e mira far thash un dhe profett para meje sht
La ilahe il Allah-ska t adhuruar t meritueshm prve
Allahut, t Vetmit e t Pashoq, Atij i takon sundimi, Atij i
takon falnderimi suprem dhe Ai sht i Aft pr
gjithka
91
.
f) Kur prfundon s lexuari Kuranin:

89
Transmetuar nga Termidhi n Es Salatu (489) dhe Tabariu, shiko nse
dshiron hadithin (491) n t njjtin kapitull.
90
I dobt, transmetuar nga Ibn Maxhe n Es Sijam (1753)
91
Publikuar nga Termidhi n Ed Deauet (3585) Albaniu pr t ka thn se sht hasen (i mir).
59

Prmendet nga Enesi - Allahu qoft i knaqur me t - se
ai kur e prfundonte s lexuari Kuranin i mblidhte fmijt
dhe pjestart e familjes dhe bnte dua pr ta
92
.
g) Lutja kur pin uj Zemzemi:
Nga Xhabiri bin Abdullahu - Allahu qoft i knaqur me t
dy -, vjen se Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t ka thn: Uji i Zemzemit sht pr far (lutje bn
kur) e pin
93
.
B. Vende ku shprblimet shumfishohen dhe n to lutjet
marrin prgjigje:
1) Xhamia e Shenjt (Qabeja):
Nga Xhabiri bin Abdullahu - Allahu qoft i knaqur me
t dy - vjen se ka thn: Ka thn i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t : Nj falje n
kt xhamin time (xhamia profetike e Medines) sht m e
mir se njmij namaze n xhamit e tjera prve Xhamis
s Shenjt (Qabes) ashtuq nj namaz n Xhamin e
Shenjt sht m i mir se njmij namaze n kt
94
.
Gjithashtu sht xhamia e par drejt s cils u ligjrua t

92
Transmetuar nga dijetari Derimi (fq 569 / volumi 2), Seaid bin Mensuri (fq
140 / volumi 1) dhe Bejhakiu n Shuabul Iman (fq 368 / volumi 2) e t tjer
93
I sakt, transmetuar nga Ibn Maxhe n El Menesik (3062)
94
I sakt, transmetuar nga Ahmedi (14750) dhe Ibn Maxhe n Ikametus
Salauati ues Sunetu Fiha (1406)
60

bhet shtegtim, sht shtpia e Allahut n tokn e Tij q e
vendosi stabilitet dhe garanci pr njerzit, lshohen pr tek
ajo shpirtrat e besimtarve dhe lidhen me t zemrat e t
bindshmve, sht kibla-pikorientimi i dyt dhe numri nj
i dy xhamive t shenjta.
2) Xhamia Profetike:
Numri dy i dy xhamive t shenjta t ciln e ndrtoi i
Drguari - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
sapo erdhi n Medine q t ishte vendtubimi i
muslimanve, vend i kryerjes s adhurimeve t tyre si dhe
qendr arsimimi dhe shkollimi pr ta prej ku dilnin shokt
fisnik t Profetit q t prhapnin Islamin n skajet e
gjallnuara.
Prej mirsis s Xhamis sht far sht transmetuar
nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t nga
Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ku ka
thn: far sht midis shtpis sime dhe minberit
95
tim
sht nj bahe prej baheve t Xhenetit dhe minberi im
sht mbi Haudin
96
tim
97
.

95
Vend ku hypet pr ligjrimin e xhumas (sh.p.)
96
Liqeni special q i dhurohet Profetit n Botn Tjetr (sh.p.)
97
Transmetuar nga Bukhariu n Fadlus Salati fi Mesxhidi Meke ue Medine
(1195), Muslimi n El Haxh (1390) dhe Nesaiu n El Mesexhid (695)
61

thn: Nj falje n kt xhami timen sht m e mir se
njmij namaze tjetrkund prve Xhamis s Shenjt
(Qabes)
98
.
3) Xhamia Aksa (Kudsi n Palestin):
Ka thn i Lartsuari: Pa t meta sht Lartmadhria e
Atij q robin e Vet e kaloi n nj pjes t nats prej Xhamis
s Shenjt (prej Qabes) pr n Xhamin Aksa (Kuds),
rrethinn e t cils Ne e kemi bekuar
99
, pra ajo sht
kibla-pikorientimi i par dhe vendi nga ku i Drguari i
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t bri
Isran dhe Miaraxhin (natngjitjen) n qiell.
sht nj nga xhamit drejt s cils ligjrohet t bhen
udhtime, nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t -,
nga Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
vjen se ka thn: Nuk ndrmerren udhtime prvese drejt
tre xhamive, Xhamis s Shenjt (Qabeja), Xhamis s t
Drguarit - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
dhe Xhamis Aksa
100
, gjithashtu prej mirsive t saj sht
far na ka transmetuar Abdullah ibn Amr ibnul Asi -

98
Transmetuar ng Bukhariu n Fadlus Salati fi Mesxhidi Meke ue Medine
(1190), Muslimi n El Haxh (1394) dhe Nesaiu n El Mesexhid (694)
99
Kaptina Isra, thnia 1
100
Transmetuar nga Bukhariu n Fadlus Salati fi Meke ue Medine (1189),
Muslimi n El Haxh (1397), Ibn Maxhe n Ikametus Salati ues Suneti Fiha
(1409) dhe Nesaiu n El Mesexhid (700)
62

Allahu qoft i knaqur me t dy -, nga Profeti - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t se ka thn: Kur
Sulejmani i biri i Daudit prfundoi s ndrtuari Kudsin
(Xhamin Aksa) iu lut Allahut pr tre (gjra), urtsi t
prkoj me urtsin e Tij, sundim q t mos e ket askush
pas tij si dhe q t mos vij ndokush q synon vetm faljen
n kt Xhami vetmse t dal prej xhynaheve t tij i till si
ditn kur e lindi e jma. Dhe Profeti - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t tha: Prsa i prket dy iu dhan, dhe
shpresoj se i sht dhn edhe e treta
101
.
4) Xhamia e Kubes:
Nga Usejd bin Khudejri - Allahu qoft i knaqur me t -
transmetohet nga Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t se ka thn: Falja n Xhamin e Kubes
sht si t bmurit Umra
102
, ndrsa Sehl bin Hunejfi -
Allahu qoft i knaqur me t - ka thn: Ka thn i Drguari
i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -:
Kush pastrohet n shtpin e tij pastaj vjen n Xhamin e

101
I sakt, transmetuar nga Ibn Maxhe n Ikametus Salauati ues Suneti Fiha
(1408)
102
I sakt, transmetuar nga Termidhi n Es Salatu (324) dhe Ibn Maxhe n
Ikametus Salati ues Suneti Fiha (1411)
63

Kubes dhe fal n t namaz pr t shprblimi sht si pr
Umra
103
.
5) Lutja tek Multezemi
104
:
sht transmetuar se tubimi tek Multezemi dhe lutja tek
ai preferohen
105
bazuar n far ka thn Abdurahman bin
Safuani - Allahu qoft i knaqur me t - se: E kam par t
Drguarin e Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t t qndroj i tubuar tek dera (e Qabes) midis Gurit
dhe ders dhe i kam par dhe njerzit t qndronin t
tubuar tek dera me t Drguarin e Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t
106
. N adres t Ibn Abasit -
Allahu qoft i knaqur me t dy - sht transmetuar se ai
qndronte i tubuar midis kulmit dhe ders, dhe thoshte:
Mes kulmit dhe ders lutet qndruesi, nuk tubohet midis
tyre ndokush q e lut Allahun pr dika, prvese e Ai ia
jep
107
.
C. Persona lutjet e t cilve marrin prgjigje:

103
I sakt, transmetuar nga Ibn Maxhe n Ikametus Salati ues Suneti Fiha
(1412) dhe Nesaiu n El Mesexhid (699)
104
Pjesa e Qabes midis gurit t zi dhe ders s Qabes (sh.p.)
105
Dijetart kan larmi mendimesh lidhur me kt veprim
106
Transmetuar nga Ahmedi dhe Ebu Daudi n El Menesik (1898), Ibn
Khuzejme ka thn se sht transmetim i sakt
107
Meukuf (qndron ky transmetim) tek Ibn Abasi dhe zinxhiri i transmetimit
t tij sht i dobt El Mexhmua Sherhul Muhedheb li Neveui 260/8
64

Nga Ebu Hurejra Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka
Allahut qoft mbi t -: Tre lutje marrin prgjigje pa asnj
pik dyshimi, lutja e kujt i sht br padrejtsi, lutja e
udhtarit dhe lutja e prindit pr fmijn e tij
108
.
N nj hadith tjetr nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i
knaqur me t - vjen se ka thn: Ka thn i Drguari i
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -:
Treve nuk u kthehet mbrapsht lutja, agjruesi derisa t el
iftar, prijsit t drejt, si dhe atij q i sht br padrejtsi
t ciln Allahu e ngre sipr reve dhe i hap dyert e qiellit
teksa Zoti thot: Betohem n Lavdin Time q do t kesh
ndihmn Time edhe pse m tutje
109
.
4. Kuvendet (vendqndrimet) e dhikrit:
Nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka
Allahut qoft mbi t -: Nuk tubohet nj grup njerzish n
nj shtpi prej shtpive t Allahut duke lexuar Librin e
Allahut dhe studiuar at midis tyre, prvese e atyre u zbret
prehje, i kaplon mshira, i qarkojn engjjt dhe i prmend
Allahu tek kush gjendet tek Ai (n shoqrin e Tij

108
Hasen (i mir), transmetuar nga Termidhi n Ed Deauet (3448)
109
Hasen (i mir), transmetuar nga Termidhi n Ed Deauet (3598)
65

hyjnore)
110
. Kto jan ato mirsit e mdha dhe katr
dhuratat e mdha q jep Allahu veanrisht pr kuvendet e
dhikrit (prkujtimit).
Po nga ai (Ebu Hurejra) - Allahu qoft i knaqur me t -
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Allahu ka ca engjj q
vrtiten rrugve n gjetje t dhikrbrsve. Kur gjejn nj
grup njerzish q kujtojn Allahun e thrrasin njri-tjetrin
hajdeni tek far krkoni, tha: I qarkojn ata me kraht e
tyre deri n qiellin e dynjas, tha: I pyet ata Zoti i tyre duke
qen m i ditur se ata: far thon robrit e Mi, tha: Thon:
T adhurojn pa t vn t meta, t Lartmadhrojn,
falnderojn dhe thurrin lavde, tha: Ndrkaq Ai thot: Po a
m kan par ata Mua?, tha: Thon: Jo pr Allahun nuk t
kan par, tha: Thot: Si do qe nse do m kishin par?, tha:
Thon: Nse do t kishin par do t adhuronin m fuqishm,
do t thurin lavde m shum dhe do ti shtonin m shum
tesbiht (lartmadhrimet pr Ty), tha: Thot: far m
krkojn?, tha: (Thon:) T krkojn ty Xhenetin, tha: Thot:
Po a e kan par ata at?, tha: Thon: Jo pr Allahun o Zot
nuk e kan par, tha: Thot: Po si do qe nse do e kishin
par?, tha: Thon: Nse ata do e kishin par at do qen m
ngulmues n t, do e krkonin m shum dhe do posedonin

110
Transmetuar nga Muslimi n Ed Deauet (2699), Ebu Daudi n Es Salatu
(1455), Ibn Maxhe n Es Sune (225) dhe termidhi n Ed Deauet (3378)
66

nj lakmi m t madhe pr t, tha: Po nga far m krkojn
Mua ti mbroj?, tha: Thon: Nga Zjarri, tha: Thot: Po e
kan par ata at?, tha: Thon: Jo pr Allahun o Zot nuk e
kan par, tha: Thot: Si do qe nse do ta kishin par?, tha:
Thon: Nse do ta kishin par do qen n nj arrati m t
fuqishme prej tij dhe do posedonin nj frik m
madhshtore prej tij, tha: Thot: Po u dshmoj se Un i kam
falur, tha: Thot nj engjll prek engjjve: Mes tyre sht
edhe filani q ssht prej rangut t tyre porse erdhi pr nj
nevoj, tha: (Thot:) Ata jan kuvenduesit me t cilt kush
qndron nuk pikllohet"
111
.
5. Prmendja e Allahut t Lartsuar:
Ka thn i Lartsuari: ... pr shumprmendsit e Allahut
dhe pr shumprmendset, Allahu ka prgatitur falje
(mkatesh) dhe shprblim t madh
112
kjo pra sht pozita e
tyre. Prej dobive t dhikrit sht fjala e t Lartsuarit: Ata
q besuan e me t prmendur Allahun zemrat e tyre
qetsohen; pra ta dini se me t prmendur Allahun zemrat
stabilizohen
113
dhe thnia e Tij: Pra ju m kujtoni Mua
(me adhurime), Un ju kujtoj juve (me shprblim)...
114
. Prej

111
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n Ed Deauet (6408) dhe
Muslimi n Edh Dhikr ued Dua uet Teube uel Istigfar (2689)
112
Kaptina Ahzab thnia 35
113
Kaptina Rad thnia 28
114
Kaptina Bekare thnia 152
67

shprblimit t dhikrit sht gjithashtu edhe fjala e t
Drguarit t Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t -: Kan br prpara muferidunt (t veantt). Iu
tha: E kush jan muferidunt? Tha: Shumprmendsit e
Allahut dhe shumprmendset
115
. Ndrsa Allahu i
Lartmadhruar n nj hadith kudsi (thnie t shenjt) ka
thn: Un jam n mendimin e robit pr Mua dhe jam me
t kur m prmend. Nse m prmend n vetvete Un e
prmend at n Vetvete dhe nse m prmend n shoqri e
prmend at n shoqri m t mir se e tyre
116
. Krahas ksaj
ka edhe t tjera thnie kuranore dhe profetike q tregojn
pr vlern e dhikrit (prmendjes) t Allahut dhe t
personave dhikrbrs. N vijim po sjellim pr ty nj
ekspoze t disa prmendjeve krahas mirsis t secils prej
tyre si dhe shprblimin e saj t veant karshi t tjerave:
a) Brja tesbih, tahmid dhe tehlil:
Nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t - vjen, nga
Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t :
Kush bn tesbih (thot subhan Allah-i lavdishm e pa t
meta sht Allahu) n fund t do namazi tridhjetetre her,
e falnderon Allahun (thot el hamdu li Lahi) tridhjetetre

115
Transmetuar nga Muslimi n Edh Dhikru ued Dua (2676) dhe Termidhi n
Ed Deauet (3596)
116
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n Et Teuhid (7450) dhe
Muslimi n Edh Dhikru ued Dua uet Teube uel Istigfar (2675)
68

her dhe e madhron Allahun (thot Allahu Ekber)
tridhjetetre her si dhe n plotsim t qindshes thot: La
ilahe il Allahu Uahdehu la sherijke lehu lehul mulku ue
lehul hamdu ue Hue ale kul-li shej in Kadir-nuk ka t
adhuruar t meritueshm ve Allahut, t Vetmit e t
Pashoqit, Atij i takon sundimi, Atij i takon falnderimi dhe
Ai sht i Aft pr do gj; t ktillit i falen gjynahet dhe n
pain qen sa shkuma e detit
117
.
Nga Aliu - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se
Fatimeja u ankua nga duart (prej punve t shumta)
ndrkaq Profetit - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi
t - i erdhn robr kshtu q Fatimeja u nis pr tek ai por
nuk e gjeti. Takoi Aishen dhe i tregoi. Profetit - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t Aishja i tregoi pr
ardhjen e Fatimes. Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t - erdhi te ne teksa ishim shtrir dhe ne bm t
ngrihemi por Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t na tha mos lvizni. U ul mes nesh derisa ndjeva
freskin e kmbs s tij mbi krahror e m tej tha: A doni
tju msoj pr m mir nga krkuat. Kur t bni t
shtriheni t thoni Allahu Ekber tridhjetekatr her,
Subhan Allah tridhjetetre her dhe el hamdu li Lahi
tridhjetetre her, dhe e till gj sht pr ju m mir nga

117
Transmetuar nga Muslimi n El Mesexhid (597)
69

shrbtori
118
. Ndrsa lidhur vetm me mirsin e brjes
tesbih i Drguari - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi
t ka thn: A sht i paaft ndokush nga ju q pr do
dit t fitoj njmir t mira! Ndrkaq nj pyets nga ata q
po qndronin me t e pyeti: Si fitohen njmij t mira? Tha:
Bn njqind tesbih dhe i shkruhen njmij t mira ose i
eliminohen njmij t kqija
119
.
b) Thnia: la ilahe il Allah-ska t adhuruar t
meritueshm prve Allahut:
Ka thn i Drguari - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t -: Shtojeni thnien e dshmis la ilahe il Allah
para se t vij situata e ndarjes mes jush dhe saj, dhe
udhzojini n t ata q po japin shpirt prej jush. Tha -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t se Nuhu -
paqja e Allahut qoft mbi t i tha t birit teksa po vdiste:
T urdhroj me la ilahe il Allah, nse shtat qiejt dhe
shtat e tokat do vendoseshin n nj an dhe la ilahe il
Allah n nj an do ti ngrinte ato la ilahe il Allah
120
. N
nj hadith tjetr vjen se Musa - paqja e Allahut qoft mbi t
ka thn: Zoti im, m mso dika me t ciln t t
prmend dhe lutem! Tha: Thuaj o Musa: La ilahe il Allah! I

118
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhari n Fardul Khums (3113) dhe
119
Transmetuar nga Muslimi n Edh Dhikru ued Dua (2698)
120
Transmetuar nga Ahmedi. Albaniu e ka konfirmuar pr t sakt
70

tha: Zoti im, t gjith robt e Tu e thon kt. Tha: O musa,
nse shtat qiejt si dhe ata q gjallnojn n t ve Meje dhe
shtat tokat jan n nj an dhe la ilahe il Allah n nj
an, la ilahe il Allah do i ngrinte ato
121
. Nga Ebu Dheri -
Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka thn: Ka thn i
mbi t -: Nuk ka rob q t thot la ilahe il Allah dhe m
pas t vdes mbi kt prvese e hyn n Xhenet
122
.
Pasi ajo fjal sht prjashtimi i hyjnizimit -qenies i
meritueshm pr tu adhuruar- nga tjetrkush ve Allahut
si dhe ia thekson meritn unikale t adhurimit Allahut t
Vetm, e gjithashtu n t qndron veimi i Allahut me
adhurim prej gjithkujt e gjithkaje ve Tij.
c) Thnia: Subhan Allahu ue bi hamdihi, Subhan Allahul
Adhim:
Nga Xhabiri - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka
Allahut qoft mbi t -: Kujt thot Subhan Allahul Adhim
ue bi hamdihi, i mbillet nj pem hurme n Xhenet
123
dhe
ka thn i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e

121
Transmetuar nga Ibn Habani dhe Hakimi q e ka konfirmuar pr t sakt
122
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n El Xhenaiz (1273) dhe
Muslimi n El Iman (93)
123
I sakt transmetuar nga Termidhi n Ed Deauat (3464) dhe Nesaiu n El
Jeum uel Lejle (827)
71

Allahut qoft mbi t : Dy fjal jan t lehta pr gjuhn, t
rnd n peshoj dhe t dashura tek Mshiruesi: Subhan
Allahu ue bi hamdihi, Subhan Allahu Ladhim-I
Lartmadhruar e pa t meta sht Allahu dhe me
falnderimin vetm pr T, I Lartmadhruar e pa t meta
sht Allahu Madhshtori
124
.
d) Thnia: Subhan Allahu ue bi hamdihi:
Nga Ebu Dheri - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se i
mbi t ka thn: A ti tregoj m t dashurat fjal tek
Allahu, (jan) Subhan Allahu ue bi hamdihi-I
Lartmadhruar e pa t meta sht Allahu dhe me
falnderimin vetm pr T
125
. N nj transmetim tjetr i
Drguari - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
sht pyetur cilat fjal jan m t mirat dhe ka thn: far
ka zgjedhur Allahu pr engjjt dhe robt e Tij jan (fjalt)
Subhan Allahu ue bi hamdihi-I Lartmadhruar e pa t
meta sht Allahu dhe me falnderimin vetm pr T
126
.
Nga Abdullah bin Khubejb - Allahu qoft i knaqur me t -
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Kush sht i mekt n
nxjerrjen sadaka (lmosh) nga pasuria e tij dhe ardhjen

124
Mutefekun aljehi: Transmetuar nga Bukhariu n Ed Deauet (6406) dhe
Muslimi n Edh Dhikr ued Dua uet Teube uel Istigfar (2694)
125
126
Nga i njjt burim i mparshm
72

(me namaz) n thellsin e nats le t angazhohet me
Subhan Allahu ue bi hamdihi
127
. Nga Ebu Hurejra - Allahu
qoft i knaqur me t - vjen se ka thn: Ka thn i Drguari
i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -:
Kush thot Subhan Allahu ue bi hamdihi njqind her n
dit eliminohen gabimet e tij qofshin edhe sa shkuma e
detit
128
.
e) Thnia Subhan Allahu uel hamdu li Lahi ue La ilahe il
Allahu ue Allahu Lekber:
Allahut qoft mbi t -: U takova natn e Isras me Ibrahim
Khalilin (mikun e ngusht t Allahut) e m tha: O
Muhamed, jepu selam kombit tnd nga ana ime dhe tregoju
se Xheneti dheun e ka t mir, ujin t mbl, ai sht n
shtresa, dhe se t mbjellat n t jan Subhan Allahu uel
hamdu li Lahi ue La ilahe il Allahu ue Allahu Lekber-I
Lartmadhruar dhe pa t meta sht Allahu, falnderimi
suprem sht vetm pr T, nuk ka t adhuruar tjetr t
meritueshm ve Tij dhe Allahu sht m madhshtori
129
.
Gjithashtu i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t ka thn: Q t them Subhan Allahu

127
Publikuar nga Albaniu n Sahihul Xhemi (6377)
128
129
Zinxhir hasen (i mir) transmetim i transmetuar nga Termidhi n Ed
Deauet (3462)
73

uel hamdu li Lahi ue La ilahe il Allahu ue Allahul Ekber-I
Lartmadhruar dhe pa t meta sht Allahu, falnderimi
suprem i takon Atij, nuk ka t adhuruar tjetr t
meritueshm ve Tij dhe Allahu sht m madhshtori,
sht gj m e dashur pr mua nga far ka rrezatuar dielli
n t
130
.
f) Thnia: Subhan Allahu ue bi hamdihi adede khalkihi ue
rida nefsihi ue zinete Arshihi ue midede kelimetihi:
Nga Xhuejrija, nna e besimtarve, - Allahu qoft i
knaqur me t - vjen se Profeti doli nga ajo hert pasiq fali
sabahun teksa ajo ishte n vendfaljen e saj pastaj u kthye
kur u b paradite dhe ajo ishte ende po e ulur n t, i tha:
Ende je si t lash kur u ndava nga ti? Tha: Po. I tha: Profeti
- lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Un thash
pas teje katr fjal tre her e nse do mateshin me far ti
ke thn tanim do i ballanconin, Subhan Allahu ue bi
hamdihi adede khalkihi ue rida nefsihi ue zinete Arshihi ue
midede kelimetihi-I Lartmadhruar e pa t meta sht
Allahu dhe me falnderimin vetm pr T, aq sa krijesa ka
krijuar, sakurse knaqsia e Vetvetes s Tij, sa rndesa e
Arshit t Tij dhe boja e fjalve t Tij ndrsa n nj
transmetim vjen: Subhan Allahu adede khalkihi, Subhan
Allahu rida nefsihi, Subhan Allahu zinete Arshihi, Subhan

130
74

Allahu midede kelimetihi-I Lartmadhruar e pa t meta
sht Allahu aq sa krijesa ka krijuar, I Lartmadhruar e
pa t meta sht Allahu sakurse knaqsia e Vetvetes s Tij,
I Lartmadhruar e pa t meta sht Allahu sa rndesa e
Arshit t Tij dhe I Lartmadhruar e pa t meta sht
Allahu sa boja e fjalve t Tij
131
.
g) Thnia: La ilahe il Allahu Uehdehu la sherike lehu,
lehul mulku ue lehul hamdu ue Hue ale kul-li shej in Kadir:
Allahut qoft mbi t -: Kush thot n t gdhir la ilahe il
Allahu Uehdehu la sherike lehu, lehul mulku ue lehul
hamdu ue Hue ale kul-li shej in Kadir-Nuk ka t adhuruar
t meritueshm ve Allahut, t Vetmit e t Pashoq, Atij i
takon sundimi absolut dhe Atij i takon falnderimi suprem,
Ai sht i Gjithmundshm pr do gj, kjo sht pr t si t
liroj nj rob nga fmijt e Ismailit, i eleminohen dhjet
gabime, ngrihet dhjet grad dhe sht nn mbrojtje prej
shejtanit derisa t errsohet. E edhe kur t erret sht e
njjta
derisa t gdhihet
132
.
Nga Ebu Hurejra - Allahu i Lartsuar qoft i knaqur me
t - vjen se i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e

131
132
I sakt, transmetuar nga Ibn Maxhe n Ed Deauet (3867)
75

Allahut qoft mbi t ka thn: Kush thot la ilahe il
Allahu Uehdehu la sherike lehu, lehul mulku ue lehul
hamdu ue Hue ale kul-li shej in Kadir, njqind her n dit,
sht pr t si t liroj dhjet robr, shkruhen pr t njqind
t mira dhe i fshihen njqind t kqija dhe bhen pr t
mburoj prej shejtanit n at dit t tij derisa t errsohet,
si dhe askush nuk ka ardhur me di m t mir sesa ai erdhi
prve nj personi q veproi m shum se ai
133
.
l) Thnia: La haule ue la kuete ila bi Lahi:
Nga Ebu Musa El Eshariu - Allahu qoft i knaqur me t -
dhe paqja e Allahut qoft mbi t : O Abdullah bin Kajsi, a
don t t tregoj pr nj thesar nga thesaret e Xhenetit? I
thash: Si jo o i Drguar i Allahut. Tha: Thuaj: La haule ue
la kuete ila bi Lahi-Ska gjendshmri e as fuqi vetmse fal
Allahut
134
.
6. Shlyesja e kuvendimit:
paqja e Allahut qoft mbi t -: Nuk ka kush ulet n nj

133
Mutefekun alehi: Transmetuar nga Bukhariu n Ed Deauet (6403) dhe
Muslimi n Edh Dhikru ued Dua eut Teube uel Istigfar (2691)
134
Mutefekun alehi: Transmetuar nga Bukhariu n Ed Deauet (6409) dhe
Muslimi n Edh Dhikru ued Dua eut Teube uel Istigfar (2704)
76

kuvend ku potereja e tij shtohet dhe para se t ngrihet nga
kuvendi i tij thot kt: Subhaneke Allahume ue bi
hamdike, Esh hedu en la ilahe ila Ente, Estagfiru Ke ue
etubu ilejke-I Lartmadhruar e pa t meta je o Allahu yn
dhe m falnderimin vetm pr Ty, dshmoj se nuk ka t
meritueshm pr tu adhuruar ve Teje, krkoj faljen Tnde
dhe pendohem tek Ty, t tillit i falet far pati (br prej
gabimeve) n kt kuvend t tijin
135
.
7. Ndrojtja (frik-respekti) karshi Allahut:
Ka thn i Lartsuari: E, pr at q ia pati frikn
paraqitjes para Zotit t vet, jan dy xhennete.
136
dhe ka
thn: E kush iu friksua paraqitjes para Zotit t vet dhe
ndaloi veten prej epsheve, Xhenneti sht vendi i tij.
137
dhe
gjithashtu ka thn: E ata, t cilt u ruajtn (prej
mosbesimit dhe punve t kqija) jan n Xhenete mes
burimeve
138
.
Ndrojta (frik-respekti) prej Allahut sht lvizsi q e
lviz robin t bj bindshmri dhe ti shmanget t
ndaluarave, ka thn i Lartsuari: (A jobesimtari sht n
gjendje m t mir) Apo ai q kohn e nats e kalon n

135
Hasen (zinxhir i mir transmetimi) transmetuar nga Nesaiu n El Juem uel
Lejle (397) dhe Termidhi n Ed Deauet (3433)
136
Kaptina Rrahman thnia 46
137
Kaptina Naziat thnia 40-41
138
Kaptina Hixhr thnia 45
77

adhurim, duke br sexhde, duke qndruar n kmb, i ruhet
(dnimit t) Bots Tjetr dhe shpreson n mshirn e Zotit
t vet?...
139
si dhe fjala e t Lartsuarit: Vrtet, ata t cilt
ndaj madhris s Zotit t tyre kan frik, ata, t cilt u
besojn argumenteve t Zotit t tyre, dhe ata, t cilt nuk i
prshkruajn shok Zotit t tyre, dhe, ata t cilt japin
(sadaka-zekat) nga ajo q u sht dhn, pse din se do t
kthehen te Zoti i tyre, andaj zemrat e tyre i kan t
friksuara. T tillt jan duke nxituar drejt t mirave dhe t
part do t'i arrijn ato.
140

Dijetart jan poseduesit e ndrojtjes, ashtu q ata jan
njerzit m t ndrojtur karshi Zotit t tyre nisur nga sa
njohn prej Madhshtis s Tij, shpalosur n mnyr
madhshtore tek argumentat e Tij dhe ndshkimi i Tij i
fuqishm pr kundrshtonjsit, ka thn i Lartsuari: ...E
Allahut ia kan frikn nga robrit e Tij vetm dijetart
141
.
Nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t - n
hadithin pr t shtatt t cilt do ti vr Allahu n hijen e
Tij at dit n t ciln ska hije ve hijes s Tij, vjen se prej
tyre sht: Nj burr t cilin e ka ftuar (n mardhnie
intime) nj grua me pozit dhe e bukur ndrkaq ai ka thn:

139
Kaptina Zumer thnia 9
140
Kaptina Muminun thniet 57-61
141
Kaptina Fatir thnia 28
78

Un e kam frik Allahun
142
. N nj tjetr hadith nga Ibn
Abasi - Allahu qoft i knaqur me t dy - vjen se ka thn:
Kam dgjuar t Drguarin e Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t t thot: Dy sy nuk i prek Zjarri, nj
sy q ka qar prej frik-respektit ndaj Allahut dhe nj sy q
ka ndejtur zgjuar t bj roj n rrug t Allahut (n
Xhihad)
143
.
8. T prmbajturit n vdekjen e fmijs:
a. Shtpia e lvdats:
Nga Ebu Musa Eshariu - Allahu qoft i knaqur me t -
qoft mbi t ka thn: Kur vdes fmija i personit, Allahu
i thot engjjve t Tij: A ja mort shpirtin fmijs s robit
Tim? I thon: Po. U thot: Mort frytin e zemrs s tij? I
thon: Po. U thot: far tha robi Im? I thon: Thuri lavd
pr Ty (tha: el hamdu li Lahi) dhe shprehu kthyeshmrin
tek ty (tha: Ine li Lahi ue ine iljhi raxhiun-t Allahut jemi
dhe tek Ai do kthehemi). U thot: Ndrtojini robit Tim nj
shtpi n Xhenet dhe emrtojeni at shtpia e lvdats
144
.

142
Muslimi n Ez Zeka (1031)
143
Hasen (zinxhir i mir transmetimi) transmetuar nga Termidhi n El
Xhihad (1639)
144
Hasen (i mir) transmetuar nga Termidhi n El Xhenaiz (1021)
79

b. Kujt i kan vdekur dy fmij ose tre:
Nga Ebu Seaidi - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka
thn: Erdhi nj grua tek i Drguari i Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t dhe i tha: O i Drguar i
Allahut! N trsi jan vetm burrat ata q tubohen me ty.
Na cakto dhe ne nj dit q t vim n t e t na msosh nga
far t ka msuar Allahu. U tha: Tubohuni n filan dit n
filan vend. U tubuan dhe i Drguari i Allahut shkoi tu
msonte nga far e kish msuar me t Allahu. Pastaj tha:
Nuk ka prej jush ndonj grua q ti ken shkuar (vdekur)
tre nga fmijt e saj vetm se e jan pr t penges nga
Zjarri. Nj grua prej tyre tha: O i Drguar i Allahut po dy?
Tha: E prsriti (gruaja) s dyti. Pas ksaj (Profeti) tha:
Edhe dy, edhe dy, edhe dy
145
. Nga Ebu Hurejra - Allahu
qoft i knaqur me t - vjen se i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: Nuk
i vdesin dikujt prej muslimanve tre prej fmijve e ta prek
zjarri prve konkretizimit t premtimit
146
.
9. Bindshmria ndaj t Drguarit - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t -:

145
Transmetuar nga Bukhariu n El Iatisam bil Kitabi ues Sune (7310)
146
Transmetuar nga Bukhariu n El Iman uen Nedhr (6656). Konkretizimi i
premtimit gjendet n fjaln e t Lartsuarit: Dhe nuk ka asnj prej jush q
nuk do t'i afrohet atij. Ky (kontaktim i xhehennemit-kalimi mbi Urn e Siratit)
sht vendim i kryer i Zotit tnd (Merjem 71)
80

I Drguari Allahut sht shembulli yn, i Drguari i
Allahut sht modeli yn, n bindshmrin ndaj tij sht
mirsia dhe shptimi, ndrsa n kundrvnien ndaj
urdhrave tij qndron e keqja dhe dshtimi n kt bot dhe
n Amshim.
Ka thn i Lartsuari: Ju shembullin m t lart e keni
patur tek i Drguari i Allahut, kuptohet, ai prej jush q
shpreson n shprblimin e Allahut n Botn Tjetr, e q e
prmend shpesh Allahun
147
. Gjithashtu bindshmria ndaj t
Drguarit - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
sht bindshmri ndaj Allahut, ka thn i Lartsuari: Kush
i bindet Profetit, i sht bindur Allahut...
148
.
Ndrkaq bindshmria ndaj Allahut dhe t Drguarit t Tij -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t jan shkak pr
fitimin e gradve m t larta n Xhenet, ka thn i
Lartsuari: E kush do q i bindet Allahut dhe t Drguarit,
t tillt do t jen s bashku me ata q Allahu i shprbleu:
(me) profett, besnikt e dalluar, dshmort dhe me t mirt.
Sa shok t mir jan ata!
149
.
Bindshmria ndaj tij sht shkak i dashuris s Allahut t
Lartmadhruar dhe t Lavdishm pr robt e Tij dhe pr
faljen e mkateve dhe gabimeve, ka thn i Lartsuari:

147
148
149
81

Thuaj: Nse e doni Allahun, ather ejani pas meje q
Allahu t'ju doj, t'ju fal mkatet tuaja, se Allahu sht q
fal shum, mshiron shum
150
.
Ne jemi urdhruar ti bindemi atij - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t dhe shmangemi ndaless q ndalon
n gjith sa ai vjen me t prej fjalve, veprimeve,
aprovimeve apo traditave, kjo nisur nga fjala e t
Lartsuarit: far t'ju jap Pejgamberi, at merreni, e far
t'ju ndaloj, prmbajuni...
151
. E pse jo duke qen se ai sht
mshira e dhuruar q erdhi pr shptimin e njerzis dhe
udhzimin e saj tek e vrteta, ka thn i Lartsuari: Ju
erdhi nj i Drguar nga lloji juaj, atij i vjen rnd pr
vuajtjet tuaja, sepse sht lakmues i rrugs s drejt pr ju,
sht i ndijshm dhe i mshirshm pr besimtart
152
dhe i
Lartsuari ka thn: E Ne st drguam ty (Muhamed)
vetm se si mshir pr t gjitha krijesat
153
dhe gjithashtu i
Lartsuari ka thn: E Ne nuk t drguam Ty vetm se
prgzues dhe qortues
154
.
10. Rnia n salavat (prshndetja) pr Profetin -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t-:

150
Kaptina Ali Imran thnia 31
151
Kaptina Hashr thnia 7
152
Kaptina Teube thnia 128
153
Kaptina Enbija thnia 107
154
Kaptina Furkan thnia 56
82

Ka thn i Lartsuari: sht e vrtet se Allahu dhe
engjjt e Tij me madhrim bien n salavat (e lavdrojn dhe
prshndesin) Profetin. O ju q keni besuar, bini n
salavat pr t dhe prshndeteni me selam
155
. Nga Ebu
Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se i Drguari i
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka
thn: Kush m drgon mua nj salavat Allahu i drgon
atij dhjet
156
. Po nga ai (Ebu Hurejra) - Allahu qoft i
knaqur me t -, vjen se ka thn: Ka thn i Drguari i
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Nuk
ka kush t m drgoj selam vetm se e Allahu ma kthen
shpirtin q tia kthej atij personi selamin
157
.
Nga ai - Allahu qoft i knaqur me t - gjithashtu vjen se
paqja e Allahut qoft mbi t -: Mos e bni varrin tim vend
kremtimi (ceremonish festive) e m drgoni salavate pasi
salavati juaj m arrin kudo qofshit
158
. Nga Ebu Talha -
Allahu qoft i knaqur me t - vjen se i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: M
erdhi Xhibrili e m tha: O Muhamed a nuk t gzon fakti q
Zoti yt i Lartmadhruar dhe i Lavdishm thot se nuk t

155
156
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (408), Ebu Daudi po n t (1530),
Termidhi po n t (485) dhe Nesaiu n Es Sehue (1296)
157
Hasen (i mir) Transmetuar nga Ebu Daudi n El Menesik (2041)
158
I sakt, transmetuar nga Ebu Daudi n El Menesik (2042)
83

drgon ty salavat ndokush prej kombit tnd vetm se e Un
i drgoj atij me t dhjet salavate, dhe nuk t drgon ty
selam ndokush prej kombit tnd vetm se e Un i drgoj atij
me t dhjet selame. I thash: Si jo. Patjetr (m gzon ky
fakt) pr Zotin
159
.
Edhe n namaz na sht ligjruar salavati pr t
Drguarin - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -:
Nga Ebu Musa el Bedriu - Allahu qoft i knaqur me t -
vjen se ka thn: Ka thn: Bishr bin Seadi: O i Drguar i
Allahut si t t drgojm salavat? Atypraty heshti e pastaj
tha: Thoni: Allahume Sali ale Muhamedin ue ale Eli
Muhamed kema salejte ale Ibrahime ue ale Eli Ibrahim, ue
barik ale Muhamedin ue ale Eli Muhamed kema barekte ale
Ibrahime ue ale Eli Ibrahim. Ine Ke Hamidun Mexhid-O
Allahu yn drgo salavate pr Muhamedin dhe familjen e
Muhamedit si drgove salavate pr Ibrahimin dhe familjen
e Ibrahimit edhe drgo begati pr Muhamedin dhe familjen
e Muhamedit si drgove begati pr Ibrahimin dhe familjen
e Ibrahimit. Vrtet ti je i Lavdruar i Lavdishm
160
.
Allahu yn drgo salavat, begatoje, knaqe deri n
Amshim t nderuarin ton Muhamedin, familjen e tij,
shokt e tij t mir e t dlir, ndjeksit e tyre n mirsi, me
salavat dhe selam t plot e t prmbushur.

159
I sakt, transmetuar nga Nesaiu n El Edhen (678) dhe Ahmedi
160
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (407)
84

11. Disa lutje dhe mirsi q posedojn ato:
a. Lutja e gjumit:
paqja e Allahut qoft mbi t -: Kur t futet ndokush nga ju
n shtratin e tij le ta shkund shtratin e tij me brendin e
cops s tij pasiq ai se din kush ka qen para tij mbi t,
pastaj t thot: Bismike Allahume udeatu xhenbi ue bike
erfea hu, in emsekte nefsi ferham ha ue in erselte ha fehfadh
ha bima tehfedh bihi ibedekes salihin-Me emrin tnd o
Allahu yn e vendosa ann time dhe me emrin tnd edhe do
e ngrej at, nse do e marrsh shpirtin tim mshiroje at e
nse do e lirosh at mbroje me far me t mbron robt e
Tu t sinqert
161
. Nga Bera bin Azibit - Allahu qoft i
knaqur me t vjen se i Drguari - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t i ka thn: Kur t shkosh n
vendfjetjen tnde merr abdes njlloj si pr namaz pastaj
shtriu n ann tnde t djatht dhe thuaj: Allahume eslemtu
nefsi ilejke, ue feuad-tu emri ilejke, ue elxhe-etu dhahri
ilejke ragbeten ue rahbeten ilejke, la melxhe-en ue la
menxhe-en ile ilejke, ementu bi kitabike ledhi enzelte ue bi
nebijike ledhi erselte, fein mit-te mit-te alel fitra, uexheal

161
Mutefekun aljhi: Transmetuar nga Bukhariu n Ed Deauet (6320) dhe
85

hun-ne akhir ma tekul, ue in asbahte asabte exhran -O
Allahu yn Ty po ta dorzoj shpirtin tim, shtjen time ta
kam ln Ty n dor dhe shpinn time po e strehoj tek Ty
duke qen lakmitar dhe frikpass vetm kundrejt Teje, as
streh dhe as vendshptim prej Teje nuk ka prvese tek Ti,
kam besuar n Librin Tnd q e zbrite dhe profetin Tnd q e
drgove, e po vdiqe vdes n natyrn (besimin) e pastr, e
kto fjal bji t fundit q do thuash. Ndrsa nse gdhihesh
(i gjall) ke marr shprblim
162
.
b. Lutja pr evitimin e brengs dhe shlyerjen e borxhit:
Nga Aliu - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se nj
borxhshkrues i erdhi dhe i tha: Jam i pafat t laj borxhin
tim ndaj m ndihmo. I tha: A t t msoj fjal q mi msoi i
mbi t q nse ke borxhe sa mali i Thubejrit Allahu i
shlyen ato nga ty? N vazhdim tha: Thuaj: Allahume ikfini
bi halalike an haramike ue egnini bi fadlike an men siue ke-
Allahu yn m bj t mjaftohem me hallallin Tnd kundrejt
haramit Tnd dhe m pasuro me favorizim br nga Ty
kundrejt (t krkuarit pasuri) tjetrkujt ve Teje
163
. Nga
Enesi bin Maliku - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se i
mbi t ka thn: Allahume ini eudhu bike minel hemi uel

162
163
Hasen (i mir) transmetuar nga Termidhi n Ed Deauet (3563)
86

hazen, uel axhzi uel kesel, uel bukhli uel xhubn, ue daleail
dejni ue galabeti rixhal-O Allahu yn krkoj t m mbrosh
nga brengosja, nga pikllimi, nga t qnurit i paaft, nga
dembelizmi, nga kopracia, nga frika, nga animi (rnia) n
borxh dhe t m humb burrria (burrrimi)
164
.
12. Leximi i Kuranit:
Ka thn i Lartsuari: Kur lexohet Kur'ani, dgjojeni at
(me vmendje) dhe heshtni, n mnyr q t mshiroheni
165
.
Nga Ibn Mesudi - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se
paqja e Allahut qoft mbi t -: Kush lexon nj shkronj nga
libri i Allahut me t atij i takon nj e mir, e nj e mir
sht (e shprblyr nga Allahu) sakurse dhjetfishi i saj. Nuk
them se {Elifi, Lami, Mimi} s bashku (kto shkronja) jan
nj grm e vetme, porse Elifi sht nj shkronj, Lami sht
nj shkronj dhe Mimi sht nj shkronj
166
. Nga Abdullah
bin Amr ibnul Asi - Allahu qoft i knaqur me t dy - vjen
se ka thn: Ka thn i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t -: Personit t familjarizuar me
Kuranin n Ditn e Gjykimit i thuhet: Lexo dhe ngjitu
sikurse kndoje bukur e me vmendje n dynja. Grada q

164
Transmetuar nga Bukhariu n Ed Deauet (6369) dhe Termidhi po n t
(3484)
165
Kaptina Araf thnia 204
166
I sakt, transmetuar nga Termidhi n Fadailul Kuran (2914)
87

do arrish gjendet tek m i fundit citat kuranor q do
lexosh
167
.
Dhe ne na takon q ta lexojm Kuranin me vmendje,
bukur si dhe ta ndiejm, meditues n kuptueshmrit e tij
dhe mendues n msimet q jep, si dhe t udhhiqemi nn
dispozitat e tij, i Lartsuari n revelatn e urtsis ka thn:
Kur'anin lexoje me vmendje
168
. Ktu urdhrimi vjen
obligativ
169
dhe obligativ vjen edhe paskajorja (fjala me
vmendje). Abdullah bin Mesudi - Allahu qoft i knaqur
me t - thoshte: Kur t dgjosh (n Kuran) o ju q besuat
vrja veshin mir, pasi sht ose urdhr me t cilin
urdhrohesh ose ndales nga e cila ndalohesh
170
.
Lidhur me mirsin e leximit t Kuranit dhe dy
kaptinave (sureve) t tij, Bekares dhe Ali Imranit, vjen
transmetimi i Ebu Umemes - Allahu qoft i knaqur me t -
q ka thn: Kam dgjuar t Drguarin e Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t t thot:
Lexojeni Kuranin pasi q ai Ditn e Gjykimit vjen
ndrmjetsues pr t familjarizuarit me t, lexojini dy lulet,
Bekaren dhe Ali Imranin, pasi q ato do t vin Ditn e
Gjykimit si dy re, ose si dy shtllunga ajri, ose si dy grupe

167
I sakt, transmetuar nga Ebu Daudi n Es Salatu (1464) dhe Termidhi n
Fadailul Kuran (2914)
168
Kaptina Muzemil thnia 4
169
Disa dijetar theksojn se bukur-leximi i Kuranit ssht obligim, prej tyre
sht Shejkh Ibn Bazi Allahu e mshiroft
170
Umdetu et Tefesir (619/1), Ahmed Shekiri e ka verifkuar pr t sakt
88

zogjsh krah shpalosur q vrtiten rreth shokve t tyre.
Lexojeni kaptinn Bekare, posedimi isaj sht bereqet, lnia
e saj pikllim dhe asaj skan i bjn t kott
(magjistart)
171
.
Lidhur me mirsin e leximit t kaptins Kehf ditn e
premte (xhuma) nga Ebu Seaid el Khudriu - Allahu qoft i
knaqur me t - sht transmetuar se Profeti - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: Kush e lexon
kaptinn Kehf ditn e premte ajo e ndrion at me ndriim
drite prgjat peruidhs mes dy t premteve,
172

Lidhur me mirsin e leximit t kaptins Ikhlas nga
Ubej bin Keabi - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se ka
Allahut qoft mbi t : Kush lexon kul hue Allahu Ehad
(kaptina Ikhlas) ka lexuar nj t tretn e Kuranit
173
.
Njerzit n drejtleximin e Kuranit jan dy aspektsh:
Allahut qoft mbi t -: Ai q e lexon Kuranin duke qen i
aft n t (leximin e tij) sht me (engjjt) shtits t
nderuar e mirbrs, ndrsa ai q e lexon at me gabime
duke qen ai (leximi i Kuranit) i vshtir pr t merr dy

171
Transmetuar nga Muslimi n Salatul Musafirin (804)
172
Transmetuar nga hakimi dhe Bejhakiu (5792), Albaniu e ka konfirmuar pr
t sakt
173
I sakt, transmetuar nga Nesaiu n Amelul Jeumi uel Lejle (686)
89

shprblime, shprblimin e leximit dhe shprblimin e
vshtirsis
174
.
N mnyr t prmbledhur ata (lexuesit e Kuranit) n
aspektin e t shprblyerit ose fajit i takojn tre aspekteve
175
:
1- I afti n Kuran q e lexon at duke ja dhn drejt-
leximin q i takon, i prpikt n dispozitat e leximit dhe
bukur-leximit, ky sht i shprblyer.
2- Ai q e lexon por e ka t vshtir ashtu q e ka msuar
drejt-leximin porse nuk mundet t lexoj saktsisht si
duhet se nuk e ka arabishten gjuhn e vet ose nuk
mundet ti shqiptoj drejt disa shkronja, i tilli sht i
shprblyer.
3- Ai q tregon kryelartsi kundrejt t msuarit t drejt-
leximit t tij n arabishten letrare dhe devijon n t
lexuarin joorigjinal, i tilli sht fajtor.
a. Obligueshmria e msimit t texhviditdrejtleximit:
Argument i obligueshmris s tij tek kush ka kt
mendim prej dijetarve sht se Abdullah bin Mesudi po
dgjonte nj person i cili lexoi: Allahu obligoi q lmosha
(zeqati etj.) t'ju takojn vetm: t varfrve (nevojtarve), t

174
Mutefekun aljehi: Transmetuar nga Bukhariu n Tefsirul Kuran (4937)
dhe Muslimi n Salatul Musafirin (798)
175
Perpunuar nga libri: Bakijetu Ibadi Rahman fi Tahkiki Texhuidil Kuran, i
autorit shejkhut Muhamed bin Shehade el Gul
90

ngratve (q s'kan fare)
176
dhe personi q po lexonte e
lexoi pa e zgjatur t lexuarin aty ku duhej. Ibn Mesudi i tha:
Nuk ma ka lexuar at kshtu i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -. (Personi) i tha:
O Ebu Abdurahman po si ta lexoj. Tha: t varfrve
(nevojtarve), t ngratve (q s'kan fare) duke e zgjatur
leximin (te vendet prkatse tek kto fjal)
177
.
13. Msimi prmendsh i tr Kuranit dhe mirsia e disa
prej kaptinave:
Ka thn i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja
e Allahut qoft mbi t -:
Kush nuk ka brenda tij dika prej Kuranit sht si
shtpia e rrnuar
178
.
N mirsin e msimit t disa kaptinave jan transmetuar
sa n vijim:
Lidhur me msimin e fillimit t kaptins Kehf i
mbi t ka thn: Kush mson prmendsh dhjet citate
(ajete)
nga fillimi i kaptins Kehf mbrohet prej Dexhalit
179

Allahu na mbrojt ne dhe ju nga e keqja e tij.

176
177
Transmetuar nga Seaid bin Mensur n Sunenu Seaid bin Mensur dhe
Albani e ka konfirmuar kt thnie pr t sakt
178
I sakt, transmetuar nga Termidhi n Fadailul Kuran (2913)
91

N mirsin e kaptins Mulk i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t - ka thn: Nj
kaptin n Kuran, q ka tridhjet citate (ajete) ka
ndrmjetsuar pr poseduesin e saj ashtu q ai ka fituar
faljen
180
.
Lidhur me mirsin e leximit t Ajetul Kursi para
gjumit vjen far ka prmendur Ebu Hurejra - Allahu qoft
i knaqur me t - n hadithin e ruajtjes se zekatit t
Ramazanit: Kur t shtrihesh n shtratin tnd lexoje Ajetul
Kursi-Allahu la Ilahe il Huel Haj-jul Kajum deri sa ta
mbarosh, kshtu do t mbeten tek ty nga Allahu mbrojts e
st afrohet asnj shejtan derisa t gdhihesh
181
.
Nga Ibn Mesudi - Allahu qoft i knaqur me t - vjen se
paqja e Allahut qoft mbi t -: Kush lexon dy citatet
(ajetet) e fundit t kaptins Bekare n nj nat atij do ti

179
Transmetuar nga Muslimi n Es Salatu (809), Ebu Daudi n El Melehim
(4323), Termidhi n Fadailul Kuran (2886) dhe Nesaiu n El Jeumu uel
Lejle (949)
180
Transmetuar nga Ebu Daudi n Es Salatu (1400), Termidhi n Fadailul
Kuran (2891), Ibn Maxhe ne Theuabul Kuran (3786) dhe Nesaiu n El
Jeumu uel Lejle (710)
181
Transmetuar nga Bukhariu n Fadailul Kuran (5010)
92

mjaftojn (emene rasulu bima unzile ilejhi min rabihi uel
muminune
182
.

182
Transmetuar nga gjashtshja (e transmetuesve m t mdhenj t hadithit,
pra i sakt)
93

S dyti: Veprime dobia e t cilave n dynja dhe n
Amshim i kthehet kryersit t tyre dhe tjetrkujt:
1. Sadakat (Lmoshat):
Ka thn i Lartsuari: S'ka dyshim se ata q japin
lmosh (sadaka) dhe q at e japin sinqerisht pr hatr t
Allahut, atyre ajo u shumfishohet dhe atyre u jepet
shprblim fisnik
183
.
Dhe n hadithin fisnik vjen "sadakaja sht dshmi"
184
,
pra ajo sht dshmi kundrejt kullueshmris s besimit t
robit prej lakmis dhe koprracis, dshmi kundrejt
besueshmris s robit n premtimin e Allahut pr far e
pret hipokritin si dhe shprblimin pr kt besim n Ditn e
Gjykimit, dhe sht mburoj pr robin prej Zjarrit Ditn e
Gjykimit, gj pr t ciln i Drguari i Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t - thot: "Mbrojuni Zjarrit
qoft dhe me nj cop hurm"
185
, nga Ebu Hurejra - Allahu
qoft i knaqur me t vjen se ka thn: Ka thn i
mbi t -: "Kush jep sadaka n vlern e nj hurme (arabe) nga
far e ka fituar dlirsisht dhe Allahu nuk e pranon vese t
dlirn, Allahu e pranon at (sadaka) me t djathtn e Tij

183
Kaptina Hadid thnia 18
184
Transmetuar nga Muslimi (223) dhe Termidhi n "Ed Dauet" (3517)
185
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "Ez Zekat" (1417) dhe
94

pastaj ja rrit at brsit t saj, ashtu si rrit dikush nga ju
mzin e tij"
186
. Personi do t jet nn hijen e sadakas s tij
n Ditn e Gjykimit derisa t bhet gjykimi i robve ashtu
q nga Ukbe bin Amir - Allahu qoft i knaqur me t vjen
se ka thn: Kam dgjuar t Drguarin e Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t q ka thn: "do person
do jet nn hijen e sadakas s tij derisa t bhet gjykimi i
njerzve"
187
, po kshtu sadakadhnsi i sinqert gjithashtu
sht nn hijen e Arshit t Mshiruesit n shtatshen t cilt
do t'i vendos Allahu n hijen e Tij at dit kur nuk ka tjetr
hije ve hijes s Tij ashtu q i Drguari i Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: "...(nn hijen e
Tij at dit do t jet) dhe nj person i cili ka dhn sadaka
nj lmosh q e ka dhn fshehur ashtu q e majta e tij s'e
din far ka shpenzuar e djathta e tij"
188
.
Nprmjet sadakas lirohet brenga e t brengosurit,
tregohet prkujdes pr at q ka mbetur keq, ndihmohet i
mbeturi n vshtirsi, i jepet lypsit, i bhet mir t
vobektit,
i vihet n krah t varfrit nevojtar, rendet n prkujdesje t
vejushave dhe jetimve, si dhe shum aspekte t tjera.

186
187
Transmeton Ahmedi (17371) dhe Hakimi ndrsa Albani e ka konfirmuar pr
t sakt
188
Publikimi i tij ka ardhur n faqen 63 shnimi numr 3
95

Nisur nga vlera madhshtore e sadakas ishte pr
vepruesin e saj shprblimi i madh prej Allahut, ka thn i
Lartsuari: "Shembulli i atyre q e japin pasurin n rrugn
e Allahut sht si i nj kokrre nga ku mbin shtat kallinj,
n secilin kalli ka njqind kokrra. Allahu ia shumfishon
(shprblimin) atij q dshiron, Allahu sht bujar i madh, i
di qllimet"
189
, pra vlersimi m i vogl sht dhjet fish
deri n shtatqind fish, dhe Allahu kujt do, fal mirsis dhe
fisnikris s Tij, ia shumfishon shum fish.
Pr sadakabrsin luten dhe engjjt, nga Ebu Hurejra -
Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka thn: Ka thn i
mbi t -: "Nuk ka dit n t ciln gdhihen njerzit vetm se
dy engjj zbresin, e njri prej tyre thot o Allahu yn
dordhnit jepi tepri ndrsa tjetri thot o Allahu yn
dorshtrnguarit jepi skarcitet"
190
. I Drguari - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: "Nuk
paksohet pasuria (e robit) nga sadakadhnia"
191
.
Sadakaja nuk kufizohet vetm n vler monetare por
sht m e gjer dhe m prfshirse se kaq, kshtu nga
Enesi - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka thn: Ka

189
190
191
Transmetim hasen (i mir) transmetuar nga Termidhi n "Ez Zuhd" (2325).
96

qoft mbi t -: "Nuk ka musliman t ngul nj bim apo
mbjell nj t mbjell nga e cila t haj nj zog, njeri apo
kafsh vetm se e me kt ai ka pr t prfituar sadaka"
192
.
Nga Ebu Dheri - Allahu qoft i knaqur me t vjen se
disa njerz nga shokt e Profetit - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t i than Profetit - lavdrimi dhe paqja
e Allahut qoft mbi t -: O i Drguar i Allahut poseduesit e
mallit dhe lekut i bn t tyre shprblimet, falen si falemi,
agjrojn si agjrojm dhe japin sadaka nga tepria e
pasuris s tyre, tha: "Si s'paska br Allahu pr ju far t
bni me t sadaka?!, (ka br q) me do tesbih t prfitoni
sadaka, me do tekbir sadaka, me do tehmide sadaka, me
do tehlil sadaka, urdhrimi n t mir sht sadaka,
ndalimi nga e keqja sht sadaka, edhe n mardhniet tuaja
seksuale bashkshortore keni sadaka", than: O i Drguar i
Allahut, a dikush nga ne kryen epshin e tij dhe n kt do
ket pr t shprblim? Tha: "M thoni, po nse do ta kryente
at n haram a do i rndonte ajo atij pr faj? Ksisoj kur e
kryen at n hallall pr t do ket shprblim"
193
.
Nga Seaid bin Ebi Burde, nga i jati, nga gjyshi i tij, nga
Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t vjen se
ka thn: "do musliman e ka detyr t jap sadaka." I
than: O Profet i Allahut po ai q nuk ka? Tha: "T punoj

192
Transmetuar nga Bukhariu n "El Harthu uel Muzerea" (2320), Muslimi n
"El Mesefet" (1553) dhe Termidhi n "El Ehkem" (1382)
193
Transmetuar nga Muslimi n "El Mesexhid" (595).
97

me dorn e tij ashtu q t'i bj dobi edhe vetes e edhe t jap
sadaka ." I than: Po nse nuk mundet? Tha: "T ndihmoj
nevojtarin n gjendje t keqe." I than: Po nse nuk
mundet? Tha: "Le t urdhroj n t mir dhe t prmbahet
nga e keqja e kjo pr t sht sadaka"
194
.
2. Mirsia e dhnies ushqim dhe ajo e dhnies iftar
agjruesit:
Ushqimdhnia sht prej cilsive t robve t devotshm
e t mir t Allahut sikurse ka ardhur kjo n Librin e
Allahut t Lartsuar: "Ata (robt e Allahut) jan (ata t
cilt) q pr hir t Tij u japin ushqim t varfrve, jetimve
dhe t znurve rob"
195
. Gjithashtu ushqimdhnia sht prej
shkaqeve t hyrjes n Xhenet, nga Abdullah bin Selami -
Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka thn: Kur erdhi
Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t u
dyndn njerzit rreth tij e un qesh prej ksaj dyndje. Kur
e pash qart fytyrn e tij kuptova se fytyra e tij nuk qe
fytyr gnjeshtari. E para gj q e dgjova t thot ishte:
"Prhapeni dhnien e selamit, jepni ushqim, lidhuni me

194
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "Ez Zekah" (1445) dhe
195
Kaptina "Insan" thnia 8
98

barkun (t afrmit) tuaj dhe faluni teksa njerzit jan n
gjum q t hyni n Xhenet n paqe"
196
.
N ditt tona dhnia ushqim shpaloset m qartazi n
projektet e dhnies iftar agjruesit.
- mirsia e dhnies iftar agjruesit:
Duke qen se muslimant jan t mshirshm midis tyre
ashtu q jan koshient kundrejt halleve t njri-tjetrit, prej
detyrs s muslimanit sht ta vrej gjendjen e vllezrve
t tij agjrues a kan me far t bjn iftar apo jo?? N ditt
tona ne gjejm nj numr t konsiderueshm prej vllezrve
tan musliman n vendet e varfra q nuk gjejn se m
far t bjn iftar, ndaj dhe jan ngritur shoqata dhe
organizata islame q shtrijn dorn e ndihms dhe
organizojn projekte t dhnies iftar agjruesit ashtu q tu
vijm n ndihm vllezrve tan.
I Drguari i Allahut n nxitje t shokve t tij dhe
muslimanve t veprojn kt pun madhshtore e bri at
t preferuar me thnien e tij: "Kush i jep iftar agjruesit pr
t sht shprblimi si shprblimi i tij (agjruesit) vetm se
kjo nuk pakson nga shprblimi i agjruesit gj"
197
dhe kjo
mirsi sht e prgjithshme n agjrimin e detyruar dhe at

196
Transmetim i sakt transmetuar nga Termidhi n "Ez Zuhd" (2485), Ibn
Maxhe n "Es Salatu" (1334) dhe Ahmedi (24193).
197
Transmetim i sakt transmetuar nga Termidhi n "Es Saum" (3332) dhe Ibn
Maxhe po n t (1746)
99

vullnetar. Po kshtu shprblimi ktu arrihet pr k i jep
iftar agjruesit me uj, hurm apo ushqimet m t shijshme.
Plqehet pr iftar-ngrnsin tek nj popull t bj dua
pr merituesit e duas sikurse 'ka thn Abdullah bin
Zubejri - Allahu qoft i knaqur me t dy se i Drguari i
Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
hngri iftar tek nj prej shokve t tij edhe tha:
"Ngrnshin iftar tek ju agjruesit, e hngrshin ushqimin
tuaj njerzit e mir dhe bfshin salavat pr ju engjjt"
198
.
3. Dy prindrit e mir (t dobishm):
Vlerat e babait dhe nns jan n dobi t fmijve t tyre,
pasi prej tyre ata i przgjedhin atributet e plqyeshme,
moralet e prsosura dhe botkuptimet e drejta. Dy prindrit
bartin nj an t rndsishme n lumturimin e fmijs n
dynja dhe Amshimin, ashtu q nse e rrisin at m
bindshmri ndaj Allahut ai fiton edhe dynjan edhe
Amshimin, ndrsa nse e rrisin at n brje mkat Allahut
ose mosbesim at e gjen mjerimi n dynja dhe Amshim, nga
Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka
Allahut qoft mbi t -: "Nuk ka fmij vetm se lindet n

198
Transmetim i sakt transmetuar nga Ibn Maxhe n "Es Sijam" (1747)
100

natyrn e pastr (fen islame) ndrkaq dy prindrit e tij e
bjn at ifut, t krishter apo zjarrputist"
199
.
Gjithashtu prej dobiprurjes s dy prindrve fmijve t
tyre sht se ata jan shkak n lartsimin e tyre pr n
Xhenet dhe shtimin e gradve t tyre n t, ka thn i
Lartsuari: "E ata q vet besuan, e edhe pasardhsit e tyre
ishin me besim, Ne atyre do t'ua bashkangjisim pasardhsit
e tyre dhe asgj nuk u paksojm nga veprat e tyre
(prindrve). Secili njeri sht peng i asaj q ka punuar"
200
.
Po kshtu qenia e dy prindrve t dobishm kthehet me
dobi pr fmijt n dynja, e kt ne gjejm ta prmend
Allahu i Lartsuar n kaptinn kuranore Kehf lidhur me dy
jetimt t cilve Allahu u vuri n dispozicion Khidrin -
paqja qoft mbi t q t ndrtonte ne dobi t tyre murin e
rrnuar dhe t ruhej thesari i tyre, kjo pr shkak t qenies t
dy prindrve t tyre njerz t dobishm, e sht thn se ai
(prindi i tyre) ishte gjyshi i shtat i tyre
201
, thot i Lartsuari:
"Prsa i prket murit, ai ishte i dy djelmoshave jetima t
atij qyteti, e nn t ata kishin nj thesar (ari) dhe babai i
tyre ka qen njeri i mire (i dobishm), e Zoti yt dshiroi q
ata t dy (jetima) ta arrijn pjekurin dhe ta nxjerrin vet
thesarin e tyre. Kjo ishte mshir e Zotit tnd (ndaj tyre).

199
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "El Xhenaiz" (1358) dhe
Muslimi n "El Kader" (2658)
200
Kaptina "Tur" thnia 21
201
Tefsiri i Ibn Kethirit: tefsiri i kaptins Kehf thnia n fjal
101

Dhe un nuk e veprova at q bra sipas koks sime (por
sipas udhzimit t Zotit)"
202
ndaj vlla angazhohu q ti
vet dhe bashkshortja jote t jeni t dobishm q t arrihet
prmirsimi i familjes tnde dhe t prmbushet pr ju
lumturia n dynja dhe Amshim.
4. Veprime q i kthehen pr mir t vdekurit pas vdekjes:
a. Fmija i dobishm:
Prej mirsive m t mdha t Allahut kundrejt njeriut
sht ta furnizoj at me pasardhs t dobishm e t
devotshm, q e ndihmojn n bindshmri ndaj Zotiti t vet
dhe jan n karvanin e tij n mirbrje dhe prmirsim, si
dhe jan shkak pr t n lartimin e grads s tij n Xhenet,
nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka
Allahut qoft mbi t -: "Allahu i Lavdishm dhe
Madhrishm do ja ngrej gradn robit t vlefshm n
Xhenet, e ai do t'i thot: O Zot prej nga e kam kt? I thot:
Prej krkim-faljes s fmijs tnd pr ty"
203
. Allahu i
Lartsuar besimtart n Librin e Tij i ka cilsuar se pr ta
jan: "(prfundimi i mir i tyre jan) Xhenetet e Adnit
(vende t prjetshme) ku do t hyjn ata, edhe prindrit,
grat dhe fmijt e tyre t cilt kan qen veprmir, ata do

202
Kaptina Kehf thnia 82
203
Transmetuar nga Ahmedi (10618)
102

t'i vizitojn engjjt duke hyr n seciln der"
204
. Gjithashtu
prej lutjes s engjjve pr besimtart sht t'i bashkoj
prindrit e vlefshm me fmijt e tyre besimtar, thot i
Lartsuari n gjuhn e tyre: "fali ata q u penduan dhe
ndoqn rrugn Tnde, edhe ruaji ata nga dnimi i
Xhehenemit! Zoti yn, futi n Xhenetet e Adnit, t cilat ua
ke premtuar, (futi n to) ata dhe kush ishte i mir (i
dobishm) prej etrve t tyre, grave t tyre dhe pasardhsve
t tyre. Vrtet, Ti je ngadhnjyesi, i urti!"
205
. Po kshtu i
Drguari yn fisnik ka prmendur se prej punve
shprblimi i t cilave nuk ndrpritet pas vdekjes sht lutja
e fmijs s dobishm (pr prindin), nga Ebu Hurejra -
Allahu qoft i knaqur me t vjen se i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t - ka thn: "Kur
njeriu vdes puna e tij ndrpritet prvese nga tre, (vazhdon
shprblimi pr t nse ka ln nj) bamirsi t rrjedhshme,
dituri q bn dobi ose nj fmij t dobishm q lutet pr
t"
206
.
b. Dituria e dobishme:
Nga mirsia e dituris, prhapjes dhe msimit t saj sht
se me t ndodh t udhzohet i humburi, t zgjohet

204
Kaptina "Rad" thnia 23
205
Kaptina "Gafir" thniet 7-8
206
Transmetuar nga Muslimi n "El Uesaja" (1631), Ebu Daudi po n t (2880),
Termidhi n "El Ehkem" (1376) dhe Nesaiu n "El Uesaja" (3651)
103

neglizhenti, t shtoj prpjeksi prpjekje, t ndriohet me t
i padituri n errsirat e injorancs. Dituria sht edhe
trashgimia e ln nga profett, nga Ebu Dardai - Allahu
qoft i knaqur me t vjen se ka thn: E kam dgjuar t
mbi t t thot: Kush przgjedh nj rrug nprmjet s
cils krkon dituri atij Allahu ia lehtson rrugn pr n
Xhenet, edhe engjjt i tendosin kraht e tyre pr krkuesin e
dituris t knaqur me at q punon. Pr dijetarin krkojn
falje do gj deri edhe balenat n uj. Vlera e dijetarit
karshi adhurimtarit sht si vlera e hns midis gjith
planeteve. Dijetart jan trashgimtart e profetve, e n t
vrtet profett nuk kan ln trashgimi ar dhe argjend
porse kan ln trashgimi diturin e kush e posedon at t
tillit i ka takuar nj fat i bollshm"
207
, e dituria e synuar
ktu sht dituria fetare.
Nga Ibn Mesudi - Allahu qoft i knaqur me t vjen se
ka thn: E kam dgjuar t Drguarin e Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t t thot:
"E lumturoft Allahu at person q dgjon dika nga ne dhe
e prcjell si e ka dgjuar, e ndodh q prcjellsi t jet m
arsyetues se dgjuesi"
208
.

207
Transmetim i sakt, transmetuar nga Ebu Daudi n "El Ilm" (3641), Ibn
Maxhe n "Fadlul Uleme uel Hathu ale Talebil Ilmi" (223) si dhe Ibn Habani
208
Transmetim i sakt, transmetuar nga Termidhi n "El Ilm" (2657) dhe Ibn
Maxhe n "Es Sune" (232)
104

Nga Muauija bin Ebu Sufjan - Allahu qoft i knaqur
me t dy vjen se ka thn: Ka thn i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Kujt ia do
Allahu t mirn i jep kuptueshmri t gjer n fe"
209
.
Gjithashtu dijetart tek Allahu kan nj pozit t nderuar,
ka thn i Lartsuari: "Thuaj: A jan barazohen ata q
din dhe ata q nuk dine"
210
dhe ka thn po kshtu:
"Allahu i lartson n grada ata q besuan prej jush, i
lartson n shkall t lart ata persona t cilve u sht
dhn dituri"
211
.
Prej mjeteve t shprndarjes s dituris jan: librat
publikimet broshurat kasetat interneti kuvendet e
dituris televizioni dhe kanalet satelitore revistat
gazetat ndrtimi i shkollave dhe kolegjeve islame. N t
tilla mjete shprblimi sht n varsi t pjesmarrjes, ose
duke shkruar, ose botim dhe publikim, ose shprndarje, ose
kontribut n para. Ndrsa prej shembujve t dituris s
dobishme kemi: msimin e Kuranit dhe shkencave t tij
msimin e shkencave t Sunetit, hadithit, fikhut dhe
ibadeteve si dhe msimi i shkencave mbshtetse si
shkencat e gjuhs arabe si pr shembull gramatika etj, dhe
po kshtu edhe do dituri tjetr prej t cils muslimant

209
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "El Ilm" (71) dhe Muslimi
n "Ez Zeka" (1037)
210
Kaptina "Zumer" thnia 9
211
Kaptina "Muxhadele" thnia 11
105

kan dobi n fen dhe dynjan e tyre. Por s'ka dyshim se
tek t msuarit dhe msimdhnia e dituris fetare vihet nj
theks m i madh.
c. Bamirsia e rrjedhshme:
Bamirsi e rrjedhshme sht do sadaka produktiviteti
dhe dobia e s cils pr njerzit prsriten n vazhdimsi,
ndaj shprblimi dhe sevapi i t ktillit prsritet dhe
vazhdon sa t mbetet kjo sadaka.
Prej shembujve t sadakas s rrjedhshme q n ditt
tona jan shtuar dhe shumuar falnderuar qoft Allahu
kemi: ndrtimin e xhamive, uji pr rrugtart, mbjellja e
pemve, vakfet dhe kurset e aftsimit profesional n
vendet e varfra; e dy llojet e fundit jan llojet m t mira t
sadakave pasi rregullojn t ardhura monetare t
vazhdueshme dhe nj msim t profesioneve t dobishme
nga t cilat prfitojn nj numr i madh nevojtarsh,
ndrkaq vlera e sadakas n trajtat e saj sht cekur n sa
paratham.
- ndrtimi i xhamive:
Urime pr bamirsin e prkushtuar, ky sht nj shans i
madh ku je drejtuar. Xhabir bin Abdullahi - Allahu qoft i
knaqur me t dy ka thn: Ka thn i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Kush ndrton
pr hatr t Allahut nj xhami sa foleja e pllumbit t tillit
106

Allahu pr kt do t'i ndrtoj n Xhenet nj shtpi"
212
, nga
Uthmani - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka thn:
Kam dgjuar t Drguarin e Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t t thot: "Kush ndrton nj xhami pr
Allahun e Lartsuar ka thn Bukejri: Mendoj se tha:
"Duke synuar me kt fytyrn e Allahut" pr t Allahu
ndrton nj shtpi n Xhenet"
213
, ndrsa Ibn Isa n
transmetimin e tij ka thn: "(i ndrton) si ajo n Xhenet".
Allahu i Lartsuar e ka lavdruar gjallrimin e shtpis s tij
(xhamis) dhe e ka cilsuar t till gj pr besim, ka thn:
"N t vrtet i gjallnon dhe tregon kujdes pr xhamit e
Allahut vetm ai q i ka besuar Allahut dhe dits s
mbrame (Amshimit)"
214
dhe gjallrimi i saj sht dy
formash e Allahu e di m s miri: njra form sht
gjallrimi ndijor nprmjet ndrtimit, prjetsimit,
rinovimit e riparimit, forma e dyt sht kryerja e
namazeve n t dhe interesimi n pastrimin e saj dhe
investimin pr t si edhe duke formuar grupet e dhikrit dhe
leximit t Kuranit.
Ka thn i Lartsuari: "(ajo drit) sht n shtpit
(xhamit) q Allahu bri thirrje t lartohet dhe t prmendet

212
I sakt, transmetuar nga Ibn Maxhe n "Es Salatu" (738), Ibn Khuzejme
(1292) dhe Ahmedi (2157) q ka shtuar "pr vezt e tij".
213
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "El Kible" (450) dhe
Muslimi n "El Mesexhid" (533)
214
Kaptina "Teube" thnia 18
107

emri i Tij, t'i bhet lutje Atij mngjes e mbrmje. Ata (q e
bjn kt) jan njerz q nuk i pengon as tregtia n
distanc e as shitblerja n vend pr ta prmendur
Allahun"
215
.
5. T buzqeshurit karshi t tjerve:
Nga Xhabiri bin Abdullahi - Allahu qoft i knaqur me t
dy vjen se ka thn: Ka thn i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Prej t mirs
sht t takosh vllan tnd (n fe) me fytyr t elur (me
buzqeshje) dhe t hedhsh prej ens tnde n enn e vllait
tnd"
216
. Nga Ebu Dardai - Allahu qoft i knaqur me t
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Buzqeshje jote karshi
vllait tnd sht pr ty sadaka"
217
. Buzqeshja buron nga
dashuria dhe dashamirsia jot pr vllan tnd e prej ktu
krahrori i tij hapet pr ty dhe zemra e tij prehet kundrejt
teje, ndaj dhe kshtu bhemi n vazhdimsi n krah dhe
dashamir t njri-tjetrit duke qen t gjith me zemrn e nj
personi q gjendet brenda t njjtit trup pr t qen n t
vrtet ashtu si na ka prshkruar i Drguari i Allahut n
fjaln e tij - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t q e

215
Kaptina "Nur" thniet 36-37
216
Transmetim i sakt transmetuar nga Termidhi n "El Biru ues Sila" (1970)
217
Transmetim hasen (i mir) transmetuar nga Termidhi n (1956) "El Biru ues
Sila"
108

transmeton n adres t tij Nuamn bin Beshiri - Allahu
qoft i knaqur me t : "Shembulli i besimtarve n
dashamirsin, mshirimin dhe ndjeshmrin pr njri-
tjetrin sht si shembulli i ndrtess njra pjes e s cils
fortifikon tjetrn, nse nj pjes ankohet, asaj t gjitha
pjest i prgjigjen me pagjumsi dhe nxehtsi"
218
.
Ksisoj ti merr shprblimin e sadakas, t dashuris s
vllezrve t tu dhe dashuris tnde pr to.
6. T dhuruarit e dhurats:
Nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t -, nga
Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t vjen se
ka thn: "Nse do thirresha pr krce bagtie apo kmb do
prgjigjesha, dhe nse do m dhurohej kmb apo krc do e
pranoja"
219
. Prej udhzimit t tij - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t ishte pranimi i dhurats dhe
moskthimi i saj prvese pr nj shkak, nga Seab bin
Xhetheme - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka thn:
I dhurova t Drguarit t Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t zebr dhe ma ktheu mbrapsht. Kur e
pa shprehin e fytyrs sime m tha: "S'ta kemi kthyer
prvese pasi jemi haxhiler"
220
. sht thn edhe: "Bjini

218
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "El Edeb" (6011) dhe
Muslimi n "El Biru ues Sila uel Edeb" (2586)
219
Transmetuar nga Bukhariu n "El Hibe" (2568) dhe Nesaiu n "El Uelime"
(6609)
220
Transmetuar nga Muslimi n "El Haxh" (1193) dhe Ahmedi (3417)
109

njri-tjetrit dhurata e t duheni", me dhurat lidhesh me
zemrn e vllait tnd, trheq dashamirsin e tij dhe shkon
urrjetja e kraharorit t tij. Dhurata bhet mes vllezrve,
komshinjve dhe shokve. Kemi shembullin e Aishes -
Allahu qoft i knaqur me t q donte t'i bnte dhurat
fqinjve t saj dhe pyeti cilit prej tyre t'ia dhuroj, kshtu
nga Aishja - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka
thn: I thash o i Drguar i Allahut un kam dy komshi,
cilit t'i bj dhurat: Tha: "Atij q e ke m pran ders
tnde"
221
.
7. Detyrimi i muslimanit karshi vllait t tij (musliman):
Nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t vjen se
paqja e Allahut qoft mbi t -: "E drejta e muslimanit
karshi vllait t tij (musliman) sht pes, kthimi i selamit,
vizita e t smurit, ndjekja e xhenazes, thnia atij kur
teshtin 'jerhamuke Allah-Allahu te mshiroft' dhe t
prgjigjurit e ftess"
222
.
Po nga ai n nj transmetim tjetr vjen se ka thn: Ka
qoft mbi t -: "E drejta e muslimanit karshi vllait t tij
(musliman) sht gjasht: kur e takon i jep selam, nse t
fton prgjigju, nse t krkon kshill kshilloje, nse

221
Transmetuar nga Bukhariu n "El Hibe" (2295)
222
Transmeton Bukhariu n "El Xhenaiz" (1240)
110

teshtin dhe e falnderon Allahun i thuaj 'jerhamuke Allah-
Allahu te mshiroft', nse smuret vizitoje dhe nse vdes
ndiqe (xhenazen e tij)"
223
.
A. Prhapja e selamit dhe kthimi i tij:
Selam-Paqsori e Shptimtari sht prej emrave t
prsosur t Allahut, ka thn i Lartsuari: "Ai sht Allahu
q nuk ka zot tjetr prve Tij, Sundues i prgjithshm, i
Pastr (prej t metave q i mvishen), Shptimtar (q i
shpton njerzit prej ndshkimit t padrejt), Sigurues (q i
siguroi njerzit me premtimin e vet dhe pejgambert me
mrekulli) Mbikqyrs (q mbikqyr dhe prcjell do send), i
Plotfuqishm, Mbizotrues, i Madhrishm. I lartsuar
sht Allahu nga ka i shoqrojn!"
224
.
Prhapja e selamit sht prej shkaqeve t prhapjes s
dashamirsis midis muslimanve dhe hyrjes n Xhenet,
Allahut qoft mbi t -: "Pr At-Allahun- n dorn e t cilit
sht shpirti im nuk hyni n Xhenet prderisa t besoni dhe
nuk do t besoni prderisa do duheni mes veti. A nuk doni
t'u udhzoj pr nj gj q po qe se e bni do duheni,
prhapeni

223
Transmeton Muslimi n "Es Selam" (2162)
224
Kaptina "Hashr" thnia 23
111

pra selamin midis jush"
225
. Selami sht prshndetja e
banorve t Xhenetit, ka thn i Lartsuari: "Ditn q e
takojn At (Allahun), prshndetja e tyre sht Selam
(paqe)"
226
.
Me selam i presin engjjt besimtart tek dyert e Xhenetit,
ka thn i Lartsuari: "E ata q ishin t devotshm ndaj
Zotit t tyre, sillen t grupuar n Xhenet, e kur arrijn aty,
dyert e tij i gjejn t hapura dhe roja e tij u thot atyre:
'Selamun alejkum-qofshi t shptuar', ishit t pastr, andaj
hyni n t, aty do t jeni prgjithmon"
227
.
Pr engjjt teksa hyn pr tek besimtart n Xhenet i
Lartsuari ka thn: " (prfundimi i mir pr besimtart
jan) Xhenetet e Adnit (vende t prjetshme) ku do t hyjn
ata, edhe prindrit, grat dhe fmijt e tyre t cilt kan
qen veprmir, ata do t'i vizitojn engjjt duke hyr nga
secila der. (engjjt u thon) Selamun alejkum"
228
.
Pr sa i prket kthimit t selamit jemi urdhruar t'a
kthejm po ashtu ose edhe m mire, nisur nga fjala e t
Lartsuarit: "Kur prshndeteni me ndonj prshndetje, ju

225
Transmetuar nga Muslimi n "El Iman" (54), Termidhi n "Ed Deauet"
(3602) dhe Ibn Maxhe n "Ez Zuhd" (4307)
226
Kaptina "Ahzab" thnia 44
227
Kaptina "Zumer" thnia 73
228
Kapina "Read" thnia 4
112

ktheni prshhdetje edhe m t mir, ose kthejeni
ashtu"
229
.
B. Duaja pr at q teshet (dhe e falnderon Allahun):
Nga Ebu Musa Eshariu - Allahu qoft i knaqur me t
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Nse teshtin ndokush
nga ju dhe falnderon Allahun thojini thnien (jerhamuke
Allah-Allahu t mshiroft), e nse nuk e falnderon
Allahun mos ia thoni thnien"
230
.
paqja e Allahut qoft mbi t -: "Nse teshtin ndokush nga ju
le t thot 'el hamdu Lilah-falederuar qoft Allahu' e vllai
apo shoku i tij le t'i thot Allahu t mshiroft. Pasiq t'i
thot atij Allahu t mshiroft le t'i thot (tia kthej)
Allahu t udhzoft dhe e prmirsoft gjendjen tnde"
231
,
duke arritur n kt mnyr edhe teshtitsi edhe
prshndetsi i tij begatin e duas.

229
Kaptina "Nisa" thnia 86
230
Transmeton Muslimi n "Ez Zuhd uer Rakaik" (2992)
231
Transmeton Bukhariu n "El Edeb" (6224), Ebu Daudi po n t (5033) dhe
Nesaiu n "El Jeum uel Lejle" (232)
113

Prej udhzimit t tij - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t ka qen q kur teshtinte e mbulonte fytyrn e tij me
dor ose rrob dhe e ulte zrin e saj
232
.
C. Vizita e t smurit:
Nga Aliu - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka
paqja e Allahut qoft mbi t t thot: "Nuk ka musliman
q t vizitoj nj musliman paradite vetm se e
shtatdhjetmij engjj krkojn falje pr t deri sa t
ngryset dhe nse e viziton at n mbrmje krkojn falje pr
t shtatdhjetmij engjj derisa t gdhihet, e pr t do ket
frute t vjela n Xhenet"
233
. Nga Thaubani - Allahu qoft i
knaqur me t vjen se ka thn: Ka thn i Drguari i
"Kush viziton nj t smur mbetet n t vjelat e Xhenetit
derisa t kthehet"
234
ndrsa n nj tjetr thnie transmetuar
nga Muslimi "viziton vllan e tij musliman".
D. Prcjellja e Xhenazes:
paqja e Allahut qoft mbi t -: "Kush e prcjell xhenazen e

232
Transmetim i sakt transmetuar nga Termidhi n "El Edeb" (2745)
233
Transmetim hasen-i mir transmetuar nga Termidhi n "El Xhenaiz" (969)
234
Transmeton Muslimi n "El Biru ues Sila" (2568)
114

muslimanit me besim (nisur nga besimi Islam) dhe duke
pritur shprblim dhe mbetet me t derisa t falet dhe t
mbarohet varrosja, i tilli do t vij me shprblim dy
Kiratsh (male madhshtor) secili Kirat sa mali i Uhudit,
ndrsa kush e fal xhenazen pastaj kthehet para se t
varroset, vjen me nj Kirat (mal) shprblim"
235
. Kur
Abdullah bin Umeri e dgjoi kt hadith tha: Vrtet q
kemi neglizhuar sa e sa kirat (male shprblim).
E. Dhnia ndihm atij (vllait musliman) kur ka t
drejt:
Nga Enes bin Maliku - Allahu qoft i knaqur me t
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Ndihmoje vllan tnd
kur ka br ose i sht br padrejtsi! nj person tha: O i
Drguar i Allahut, po, e ndihmoj at nse i sht br
padrejtsi por m thuaj nse sht i padrejtsi si t'a
ndihmoj? Tha: Ta
pengosh apo ndalosh at prej brjes padrejtsi, e till gj
sht ndihm pr t"
236
.

235
Mutefekun alejhi: Transmeton Bukhariu n "El Xhenaiz" (1325) dhe

236
Transmetuar nga Bukhariu n "El Ikrah" (6952) dhe Termidhi n "El Fiten"
(2255)
115

Nga ky hadith sqarohemi se ndihmesa n t drejt sht
dy llojesh:
I pari, ndihmesa e t dmtuarit me aq sa mundemi ashtu
q t qndrojm krahas tij kundr padrejtsibrsit dhe ta
ndihmojm ose personalisht, ose me ndihm monetare ose
me dua q t rikthej t drejtn e tij, gj n t ciln gjendet
nj shprblim madhshtor, ka thn i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Allahu sht
n ndihm t robit prderisa robi t jet n ndihm t vllait
t tij"
237
dhe ka thn: "Kush ia mnjanon muslimanit nj
breng prej brengave t dynjas Allahu do t'ia mnjanoj
nj breng prej brengave t Dits s Gjykimit"
238
kshtu q
ndihma e tij nga ana jon sht me pozitn ton, ndrhyrjen
ton, apo duke mbrojtur nderin e tij dhe mbrojtur vet at.
Me vler monetare ndihmesa bhet duke ia shtrir ndihmn
n lek dhe sadaka q t forcohet me to n prballimin e
sfids s tij. Me dua ndihmesa bhet duke br dua n
mospranin e tij q Allahu t'a ndihmoj, t'a mkmbsoj
dhe t arrij t mposht brengn dhe eliminoj shqetsimin,
kshtu n dua i Derguari - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t - n veanti prmend: "Nuk ka rob musliman
q t bj lutje pr vllan e tij n mospranin e vllait t tij

237
Transmetuar nga Muslimi n "El Ilm" (2699)
238
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "El Madhalim" (2442) dhe
Muslimi n "El Biru ues Silatu uel Edeb" (2580)
116

prvese e Gjithsunduesi-Allahu thot edhe pr ty sht e
till gj"
239
.
I dyti, t'a ndihmosh at kur bn padrejtsi duke e
penguar nga padrejtsibrja, duke e zmbrapsur nga ajo,
duke iu kundrvn dhe duke br dua pr udhzimin dhe
prmirsimin e tij, ndrkaq kjo ndihmes prbn siguri pr
t gjith shoqrin dhe shmangie t dmtimeve qoft edhe
nse shtja shkon deri aty sa t krkohet t luftohet i tilli
ashtu q t mundsohet mbrojtja nga synimi dashakeq dhe
armiqsia e tij, ka thn i Lartsuari: "Nse dy grupe
besimtarsh tentojn t luftojn mes veti, ju pajtojini ata, e
n qoft se ndonjri prej tyre e sulmon tjetrin, ather
luftojeni at grup q sulmon padrejtsisht, derisa t'i bindet
udhzimit t Allahut, e nse kthehet, ather me drejtsi
bni pajtimin ndrmjet tyre, mbani drejtsin "
240
.
Kjo bhet si mburoje nga t kqijat dhe pr t'u prhapur
drejtsia dhe barazia midis individve t shoqris, si dhe
q t rrezatoj siguria midis njerzve ashtu q t mos
tregoj armiqsi m i forti karshi m t dobtit. Pikrisht
nn dritn e t till gjje i nderuari yn Ebu Bekri - Allahu
qoft i knaqur me t skicoi nj program pr trajtimin q
kujdestari duhet t ndjek lidhur me shtjen e ndihmess
s atyre q i jan ln nn kujdes: "Tek un i forti sht i

239
Transmetuar nga Muslimi n "Edh Dhikru ued Dua" (2732) dhe Bejhakiu
(6224)
240
Kaptina Huxhurat thnia 9
117

dobt derisa t'a marr prej tij hakun dhe i dobti sht i
fort derisa t'a marr pr t hakun".
8. Eliminimi i t dmshmes dhe pastrtia:
Nga Ebu Maliku el Eshariu - Allahu qoft i knaqur me
t vjen se ka thn: Ka thn i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Pastrtia
sht gjysma e Imanit-besimit"
241
dhe pastrtia sht prej
pastrimit e q t dyja jan t nj grade madhshtore n
Islam. Ndrkaq evitimi i t dmshmes nga rruga sht
degzimi m i ult i Islamit, ka thn i Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Imani sht
shtatdhjeteca pjes, m e mira thnia 'La ilahe il Allah-
Nuk ka t adhuruar t meritueshm ve Allahut' dhe m e
ulta sht evitimi i t dmshmes nga rruga"
242
.
Nga Ebu Hurejra, nga Profeti - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t vjen se ka thn: "Kam par nj
person q shtiste n Xhenet pr shkakun e nj druri q e
kish prer nga shtegu i rrugs, i cili u bnte keq njerzve"
243

dhe po nga ai - Allahu qoft i knaqur me t vjen se i
Drguari - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka
thn: "Teksa po ecte n nj rrug nj person gjeti nj deg

241
Transmetuar nga Muslimi n "Et Tahara" (223)
242
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "El Iman" (9) dhe Muslimi
po n t (35)
243
Transmetuar nga Muslimi n "Izaletul Edhe anit Tarik" (1914)
118

ferre dhe e largoi. Sakaq Allahu e lavdroi at dhe u
shkruajt prej t falurve"
244
.
9. Afatshtyrja e borxhit pr t mundshmin (n shlyerje)
dhe lnia (falja) pr t pamundshmit:
Nga Ebu Katede el Ensariu - Allahu qoft i knaqur me
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Kush
dshiron ta shptoj Allahu nga brengat e Dits s
Gjykimit le t'ia shtyj afatin barxhliut n gjendje t
vshtir ose t'ia fal atij"
245
.
sht edhe hadithi lidhur me personin q i anashkalonte
(falte) njerzit, kshtu nga Profeti - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t vjen se ka thn: "Nj person u jepte
borxh njerzve dhe i kishte thn djaloshit (punonjsit) t
tij kur t shkosh tek dikush n gjendje t vshtir
anashkaloje me shpres q Allahu t na fal neve, dhe e
takoi Allahun e Ai e fali at"
246
. Nga Hudhejfja - Allahu
qoft i knaqur me t vjen se ka thn: Ka thn i Drguari
i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "E
morn engjjt shpirtin e nj personi q pat jetuar koh
prpara jush dhe i than: A ke br ndonj gj t mir? Tha:

244
Transmeton Bukhariu n "El Madhalim" (2472), Muslimi n "El Imara"
(1914) dhe Termidhi n "El Biru ues Sila" (1958)
245
Transmetuar nga Muslimi n "El Mesefet" (1563)
246
119

jo. I than: Mendohu. Tha: U jepja borxh njerzve dhe
urdhroja djemt (punonjsit) e mi ta shihnin (afatizonin)
borxhliun e mundshm dhe linin (falnin) t pamundshmin,
tha: Allahu i Lartmadhruar tha lreni (faleni) at"
247
.
10. Thirrja tek Allahu:
Ka thn i Lartsuari: "E kush sht n rrug m t mir se
ai q thrret n rrugn e Allahut, q bn vepra t mira dhe
q thot: "Un jam prej muslimanve?"
248
pra thirrja tek
Allahu sht nj shtje madhshtore dhe rndsia e saj
sht gjigande si dhe sht nj detyr e ln n neglizhenc
prej shum muslimanve t sotshm. Ajo sht nj der e
madhe pr udhzimin e njerzve n fen e vrtetsis, sht
prcjells i drits islame n skajet e toks. Thirrja nuk sht
e kufizuar vetm tek jomuslimant pr udhzimin e tyre,
porse ajo prfshin thirrjen e muslimanve n programin e
qndrueshm (jetik islam) dhe pr disa bn orientimin pr
asgjsimin e bidateve (shpikjeve n fe), humbtirave,
devijancave dhe shokvurjeve Zotit (shirkut).
Pr ne i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t prijsi i thirrjes sht modeli i
prsosur ashtu q ai e thirri popullin e tij n asgjsimin e
shirkut (shokvurje Allahut) dhe i thirri n adhurimin e

247
248
Fusilet thnia 33
120

Allahut Nj t Vetm, pastaj sapo bri marrveshjen me
Kurejsht n Hudejbie nisi t thrriste ather n Islam fiset
e skajshme dhe vendet fqinje t gadishullit, kshtu q
drgoi mesazhier t prcillnin n adres t tij thirrjen e
vrtetsis tek mbretrit e shteteve dhe kryetart e fiseve,
dhe udhzimi i tij ishte gjithmon butsia dhe elasticiteti n
reflektim t urdhrit t Allahut t Lartsuar: "Ti
(Muhamed) thirr pr n rrugn e Zotit tnd me urtsi e
kshill t mir dhe debato me ata (kundrshtart) n at
mnyr q sht m e mira"
249
m tej ua la programin e
rrugs s tij shokve t tij pas tij derisa viset e toks iu
nnshtruan Islamit dhe pishtari i tij ndrioi njerzin pr
shum shekuj pasuses n kt t fjals s t Lartsuarit:
"Thuaj (o Muhamed): "Kjo sht rruga ime, e vn n fakte
t qarta, ku un thrras te Allahu, (thrrasim tek Allahu)
un dhe kush m pason mua. Larg t metave sht Allahu, e
un nuk jam nga idhujtart"
250
.
N kohn ton injoranca sht shpalosur n shum prej
viseve islame, lre m mosnjohja e Islamit por vrehet dhe
prishja e imazhit t tij tek jomuslimant n lindje dhe
perndim. Prandaj do personi t aft musliman i sht br
detyr q sidoqoft, me ide apo materiale, t kontribuoj

249
Kaptina "Nahl" thnia 125
250
Kaptina "Jusuf" thnia 108
121

pr prhapjen e Islamit dhe t hedh kovn (kontributin) e
tij n lmin e thirrjes s begat.
11. Udhzimi i personit n Islam dhe n rrugn e mir:
Nga gjurmt direkte t thirrjes tek Allahu sht
udhzimi i njerzve n Islam. sht vrtet prgzim pr at
t cilit Allahu i jep sukses dhe e bn shkak n udhzimin e
krijess s Tij, sikurse i tha i Drguari i Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t Aliut - Allahu qoft i
knaqur me t kur e nisi pr lirimin e Khajberit: "Q
nprmjet teje Allahu t udhzoj nj person t vetm sht
pr ty m mir se devet e kuqe"
251
, e synimi sht mos t
jet shqetsimi yt plaka e lufts dhe knaqsia e dynjas
por ki pr shqetsim dhe synim udhzimin e krijesave n
Islam.
Na bj ne o Allah udhzues t udhzuar jo humbs t
humbur.
Udhzimi i personit sht ose (duke udhzuar
muslimanin) n rrugn e vrtet dhe bindjen karshi
Mshiruesit, ose nprmjet udhzimit t jomuslimanit n
Islam. Q t dyja prbjn pr ty nj shprblim madhshtor
deri n Ditn e Kiametit. Dhe nse nuk mundesh vlla i
dashur t ndikosh n udhzimin direkt t njerzve ose

251
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "El Xhihad ues Sejr" (3009)
dhe Muslimi n "Fadailus Sahabe" (2406)
122

sepse ke mangsi njohurish n kt lmi, ose se nuk t sht
dhn shansi apo mnyra e prshtatshme pr kt, ather
dije se Allahu ka mundsuar q n vendin ton t ket
qendra t thirrjes veanrisht t jomuslimanve ose t
mbarvajtjes s muslimanve si: qendrat e ndrgjegjsimit
t pakicave apo komitetet dhe shoqatat e ndihms, nisur
nga ktu ti kontribuo krahas atyre e t fitosh shprblimin e
udhzimit t njerzve. Pastaj me kt ti prfiton nj
shprblim t shumfisht pasi shprblimi pr punt e t
udhzuarve pr shkakun tnd ose n duart e tua t shtohet
ty, ka thn Xherir bin Abdullahu - Allahu qoft i knaqur
me t -: ka thn i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja
e Allahut qoft mbi t -: "Kush udhzon n Islam me nj
udhzim t mir (t sakt) pr t sht shprblimi i ktij
udhzimi dhe shprblimi i kujt punon me t pa psuar (t
udhzuarit) asnj mangsi n shprblimin e tyre"
252
. Nga
Ibn Mesudi - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka
Allahut qoft mbi t -: "Kush udhzon n nj t mir
prfiton si shprblimi i vepruesit t saj"
253
. Ndrsa nga Ebu
Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t vjen se i Drguari i

252
Transmeton Muslimi n "Ez Zekah" (1017), Nesaiu po n t (2554) dhe Ibn
Maxhe n "Es Sune" (203)
253
Transmeton Muslimi n "El Xhihad" (1893), Termidhi n "El Ilm" (2671) dhe
Ebu Daudi n "El Edeb" (5129)
123

Allahut ka thn: "Kush thrret n nj udhzim ka prej
shprblimit sikurse shprblimi i kujt e ka pasuar"
254
.
Prej mjeteve t udhzimit jan dhe publikimet e librave
dhe kasetave etj sikurse sht paraprmendur kjo n
kapitullin Dituria e Dobishme. Gjithashtu prkujdesi yt
monetar pr thirrjen tek Allahu n viset e toks bn q pr
ty krahas thirrsve q do angazhohen t jet shprblimi i
kujt udhzohet n duart e tyre.
12. Bindshmria e gruas kundrejt bashkshortit t saj:
Nga Abdullah ibn Eufe - Allahu qoft i knaqur me t
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Gruaja nuk e kryen
detyrimin karshi Zotit t saj prderisa t'a kryej detyrimin
karshi bashkshortit t saj"
255
.
I Drguari - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
lidhur me detyrimin e bashkshortes ka thn: "Nse gruaja
fal pesshen e saj, agjron muajin e saj, ruan organin
gjenital t saj dhe i bindet bashkshortit t saj i thuhet hyr
nga cila der xheneti q dshiron"
256
.

254
Transmeton Muslimi n "El Kader" (2674), Termidhi n "El Ilm" (2674) dhe
Ebu Daudi n "Es Sune" (4609)
255
Transmetim i mir transmetuar nga Ibn Maxhe (1853)
256
Transmeton Ahmedi (1662), Shuajb (Arnauti) thot: transmetim hasen li
gajrihi (i mir indirekt)
124

Bindja karshi bashkshortit sht kusht i lumturis s
familjes dhe stabilizimit t rrethanave t saj nse do t jet
pro kritereve t ligjit islam ashtu q nuk ka bindje pr
krijesn duke iu kundrvn Krijuesit. Familja sht si anija
dhe bashkshorti sht kapiteni i saj e anija nuk ka sukses
prvese duke iu bindur kapitenit dhe duke iu
nnkomanduar vetm atij si dhe duke u konsultuar me
pjestart e tjer t familjes, ka thn i Lartsuari: "Burrat
jan prgjegjs pr grat, ngase Allahu i ka graduar disa
mbi disa t tjer dhe ngase ata kan shpenzuar nga pasuria
e tyre. Prandaj, me at q Allahu i bri t ruajtura, grat e
mira jan respektuese, jan besnike ndaj t fshehts"
257
. I
mjafton gruas lidhur me bindjen karshi bashkshortit far
sht transmetuar nga Umu Seleme - Allahu qoft i
knaqur me t se i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: "Kushdo grua q
vdes duke qen bashkshorti i saj i knaqur me t, hyn n
Xhenet"
258
urime pra pr gruan e mir e t bindshme pr
Xhenetet e Zotiti t saj dhe knaqsin e Tij.
13. Lutje q i bjn dobi vet personit dhe familjes s tij:
1- Duaja e hyrjes n shtpi:

257
Kaptina "Nisa" thnia 34
258
Transmetim hasen garijb-i mir i rrall, transmetuar nga Termidhi n "Er
Rida" (1161) dhe Ibn Maxhe (1854)
125

Nga Ebu Malik el Eshariu - Allahu qoft i knaqur me t
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Allahume in-ni es eluke
khajral meulexhi ue khajral makhraxhi, bismi lahi uelexhne
ue bismi lahi kharaxhne ue ale rab-bine teue kelna O
Allah t lusim pr t mirn e hyrjes son (n shtpi) dhe t
mirn e daljes son. Me emrin e Allahut hym, me emrin e
Allahut dalim dhe n Zotin ton mbshtetemi"
259
. Nga
Xhabir ibn Abdullahu - Allahu qoft i knaqur me t dy
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Nse personi hyn n
shtpin e tij dhe e prmend Allahun teksa hyn dhe teksa
han, shejtani thot s'ka qndrim (bujtim) dhe as darkim
pr ju (shejtan), e nse hyn dhe nuk e prmend Allahun
teksa hyn, shejtani thot e kapt bujtimin dhe nse nuk e
prmend Allahun teksa han thot, e kapt bujtimin dhe
darkimin"
260
, pra vllezrit e mi le t'i mbrojm shtpit nga
e keqja e shejtanit dhe ndihmonjsve t tij me prmendjen e
Allahut dhe lutjen teksa hym n shtpit tona, Allahu na
mbrojt gjithmon ne dhe ju nga t kqijat e tyre, Amin.
2- Duaja e marrdhnieve intime bashkshortore:

259
Transmetim i dobt transmetuar nga Ebu Daudi n "El Edeb" (5096)
260
Transmeton Muslimi n "El Eshribe" (2018), Ibn Habani (819) dhe Ahmedi
(14788)
126

Nga Ibn Abasi - Allahu qoft i knaqur me t dy vjen
se ka thn: Ka thn Profeti - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t -: "Nse ndokush nga ju kur i vjen
bashkshortes thot: 'Allahume xhen-nibni shejtane ue
xhen-nibi shejtane ma razakteni-O Allah shmange nga un
shejtanin dhe shmange shejtanin nga 'm ke furnizuar me
t' po qe se do ket prej tyre fmij at nuk e dmton
shejtani dhe nuk ka pushtet mbi t"
261
gj me t ciln bhet
formimi i fars s mir q n ditn e par dhe zhvillohet e
lulzon, e pr t shkruhet mirsia n dynja dhe Amshim
dhe t jap frytet e saj t mira me lejen e Allahut dhe bhet
nga robt e sinqert t Allahut, ka thn i Lartsuari:
"Prve robrve t Tu, t cilt i ke br t sinqert"
262
pra ata
robr kan shptuar nga kurthi i shejtanit dhe ligsia e tij.
14. T vizituarit dhe t dashmit pr hatr t Allahut:
Nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t vjen
paqja e Allahut qoft mbi t -: "Shtat do t'i fus Allahu nn
hijen e Tij n at dit kur s'ka hije ve hijes s Tij, dhe prej
tyre prmendi dy persona, jan dashur pr hatr t Allahut
jan bashkuar bazuar n kt dhe jan ndar po bazuar n

261
Transmetuar nga gjashtshja
262
Kaptina Hixhr thnia 40
127

kt"
263
. Po nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t
-, nga i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t vjen se ai ka thn se: "Nj person vizitoi nj
vlla t tijin n nj tjetr vendbanim dhe Allahu vuri n
mbikqyrje nj engjll n shtegun e tij q kur i erdhi i tha:
Pr ku? I tha: Pr tek nj vlla imi n kt fshat. Tha: A ke
prej tij ndonj t mir q don ta kultivosh? I tha: Jo, vetm
se un e dua at pr hatr t Allahut t Lartsuar e
Lartmadhruar. Tha: E pra un jam nj i drguar i Allahut
tek ty pr t t thn se Allahu t don ty sikurse e don ti at
person pr hatr t Tij"
264
. Nga Muadhi - Allahu qoft i
knaqur me t vjen se ka thn: Kam dgjuar t Drguarin
e Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t t
thot: "Allahu i Lartsuar dhe i Lartmadhruar ka thn:
Pr ata q duhen pr hatr t Lartmadhris Sime ka vende
t larta prej drite dhe ata (pr kt) i kan zili profett dhe
dshmort"
265
. Nga Ebu Idris el Khaualani Allahu e
mshiroft vjen se ka thn hyra n nj xhami t Damaskut
kur ja nja djalosh mbuluar nga hijeshia dhe me t njerzit.
Kur ata debatonin n dika bazoheshin tek ai dhe
importonin prej mendimit t tij. Pyeta pr t dhe m than:
Ky sht Muadh ibn Xhebeli. T nesrmen emigrova dhe e

263
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu dhe Muslimi n "El Edhen"
(660) dhe Muslimi n "El Mesexhid" (640)
264
Transmetuar nga Muslimi n "El Biru ues Sila" (2567)
265
Transmetim i sakt, transmeton Termidhi n "Ez Zuhd" (2390)
128

gjeta t kish emigruar (shkuar) para meje, e gjeta t falej dhe
e prita derisa e kreu faljen e tij pastaj i erdha nga prpara i
dhash selam dhe m pas i thash: Pr Allahun q un t
dua pr hatr t Allahut! Tha: A pr hatr t Allahut? I
thash: Pr hatr t Allahut. Tha: A pr hatr t Allahut? I
thash: Pr hatr t Allahut. E trhoqi ann e rrobs dhe m
afroi tek vetja. Tha: Prgzime. Vrtet q kam dgjuar t
mbi t t thot: "Allahu i Lavdishm dhe i Lartsuar ka
thn: Dashuria Ime sht fakt pr ata q duhen pr hatrin
Tim, pr ata q kuvendojn pr hatrin Tim, pr ata q
vizitojn njri-tjetrin pr hatrin Tim dhe pr ata q
shpenzojn pr hatrin Tim"
266
.
15. Aktivizimet n kontributin (solidaritetin) shoqror:
a. Kotribuimi pr jetimt:
Jetim sht ai i cili ka humbur nj nga dy prindrit ose q
t dy duke qen nn moshn e pjekuris. Jetimi i gjendur n
kt gjendje sht nga njerzit q kan m s teprmi nevoj
pr prkrahje, butsi, interesim dhe mshir dhe n disa
raste edhe pr kontribut, shpenzim dhe ndihmes. N
nxitjen q na bn ne njerzve i Drguari i mshirs lidhur
me prkujdesjen pr jetimin dhe interesimin pr t sht

266
Transmetim i sakt, transmetuar nga Maliku n "El Muetea" (1711)
129

far ka ardhur e transmetuar tek ne nga Sead ibn Seadi -
Allahu qoft i knaqur me t -, nga Profeti - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t n fjaln e tij: "Un dhe
Kujdestari i jetimit n Xhenet jemi kshtu, dhe tregoi me
gishtin tregues dhe at t mesm t ndar mes tyre
267
.
Bazuar n kt vlersim t madh jetimi prfiton ndihmesn
e mbar shoqris dhe prkujdesin e saj, ndrsa kujdestari
prfton fqinjsin me t Drguarin e Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t n Xhenetet e begata, sa
fqinjsi fisnike q sht ajo! Ibn Batali thot: "I obligohet
kujt e dgjon kt hadith q t punoj me t q t jet
shoqri e Profetit - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi
t n Xhenet dhe nuk ka n Xhenet grad m t mir se
kjo"
268
.
Gjithashtu prej nxitjes pr interesimin kundrejt jetimve
prmendur nga i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t sht: "Kush lmon kokn e jetimit,
do ket shprblim pr do qime floku mbi t ciln ka kaluar
dora e tij"
269
.
O Allah na bj ne t mshirshm kundrejt jetimve tan
dhe garantoi ata me prkujdesin dhe mirsin Tnde.

267
Transmetuar nga Bukhariu n "El Edeb" (6005), Ebu Daudi po n t (5150)
dhe Termidhi n "El Bir" (1918)
268
Prmendet nga Ibn Haxheri n "Fet'hul Beri" teksa shpjegon hadithin n
fjal
269
Garibu i rralli- i Ebu Neaimit n "Huljetul Eulije" (191/8)
130

b. Prkujdesja pr vejushat dhe t vobektit:
paqja e Allahut qoft mbi t -: "Ai q rend n ndihm t
vejushave dhe t vobektve sht sikurse lufttari n rrug
t Allahut, dhe e vlersoj at tha: edhe si falsi natn i
palodhur dhe agjruesi q nuk el"
270
.
16. Butsia me kafshn:
Nga Ebu Hurejra Allahu qoft i knaqur me t vjen se
thn: "Teksa nj person ishte n udhtim e kapi nj etje e
madhe, gjeti nj pus zbriti n t, piu dhe m pas doli. Kur ja
nj qen lihte e hante dh nga etja. Sakaq burri tha ky qen ka
arritur n gradn e etjes si ajo q un pata arritur. Zbriti n
pus dhe e mbushi orapen e tij t lkurt me uj dhe i dha t
pij qenit, e lavdroi at Allahu dhe iu faln gjynahet. I
than: O i Drguar i Allahut a marrim ne shprblime pr
kafsht? Tha: Pr do (kafsh) posedues mlie t
njomsht ka shprblim"
271
.
Madhshtore sht kjo fe q ka garantuar prkujdesin
dhe interesimin edhe pr kafsht, prej ksaj sht sa
prmendet n hadithin nga Abdullahu nga i jati ka thn
ishim me t Drguarin e Allahut - lavdrimi dhe paqja e

270
Transmetuar nga gjashtshja ve Ebu Daudit
271
Transmetim i Bukhariut n "El Edeb" (6009)
131

Allahut qoft mbi t n nj udhtim dhe ai shkoi t kryej
nevojn. N pam nj zog me dy zoka t vogla dhe ne i
morm dy zokat. Sakaq zogu erdhi e sillej vrdall. Kur ja,
i Drguari - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
erdhi dhe tha: "Kush e befasoi kt n fmijn e saj,
kthejani fmijn. Pa edhe nj koloni milingonash q e
kishim djegur dhe tha kush e ka djegur kt? Tham: Ne.
Tha: Nuk duhet t dnoj me zjarr prvese Zoti i
zjarrit"
272
. Gjithashtu edhe kur t therrim bagtin jemi
urdhruar t mos e torturojm bagtin q therret, ka thn
i Drguari i Allahut: "Allahu ka shkruar prsosmrin
lidhur me do gj, kshtu kur t vrisni vrisni n formn m
t mir, kur t therrni bagtin therreni n formn m t
mir e ndokush nga ju le ta mpreh tehun e e tij dhe bagtis
teksa e therr t'i jap sa m shum qetsi"
273
.
17. Xhihadi (lufta) dhe qndrimi n llogore n rrug t
Allahut:
Nga Sehl bin Seadi - Allahu qoft i knaqur me t vjen
paqja e Allahut qoft mbi t -: Qndrimi n llogore n rrug
t Allahut pr nj dit t vetme sht m mir nga dynjaja
dhe 'ka mbi t, dhe vendvendosja e shkopit t ndokujt nga

272
Transmetim i sakt transmetuar nga Ebu Daudi n "El Xhihad" (2675) dhe
Ahmedi (3835)
273
Transmetuar nga gjashtshja prve Bukhariut
132

ju n Xhenet sht m i mir nga dynjaja dhe 'ka mbi t"
274
.
Nga Selman el Ferisiu - Allahu qoft i knaqur me t vjen
se ka thn: Kam dgjuar t Drguarin e Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t t thot: "Qndrimi n
llogore nj dit-nat sht m mir se agjrimi pr nj muaj
dhe falja natn n t, e nse vdes rrjedh pr t puna e tij q
pati punuar dhe rrjedh pr t furnizimi i tij dhe mbrohet
nga sprovat"
275
. Nga Ebu Umame el Behiliu - Allahu qoft i
knaqur me t nga Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t vjen se ai ka thn: "Katrve u rrjedhin
shprblimet pas vdekjes, nj person q qndron n llogore
n rrug t Allahut, nj person q ka msuar nj dituri dhe i
ka dhn rrjedh, ndaj rrjedh n favor t tij far punohet
me t, nj person q bn bamirsi t rrjedhshme dhe
shprblimi i saj pr t vazhdon sa t rrjedh dhe nj person
q ka ln nj fmij t dobishm i cili bn dua pr t"
276
.
Nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka
Allahut qoft mbi t -: "Nuk bashkohen pluhuri i rrugs s
Allahut (xhihadit) dhe tymi i Xhehenemit"
277
.

274
Transmetuar nga Bukhariu n "El Xhihad" (2829) dhe Termidhi po n t
(1664)
275
Transmetuar nga Muslimi n "El Xhihad" (1913) dhe Nesaiu po n t (4375)
276
Transmetim hasen-i mir, transmetuar nga Ahmedi (22602), El Bezari dhe
Tabaraniu
277
Transmetim i sakt, transmetuar nga Termidhi n "Fadailul Xhihad" (1633)
133

Kshtu xhihadi shtyn tej t keqen e armiqve dhe mbron
nga t nxiturit kundr muslimanve, si dhe prhap thirrjen
islame n viset e toks, kshtu q drita e Islamit hyn n t
gjitha ant e dynjas. Me xhihadin (mobilizimin ushtarak)
dhe sprovimin Allahu dallon t keqin nga i miri, ka thn i
Lartsuari: "A mos menduat se do t hyni n Xhenet pa e
ditur Allahu (pa u vrtetuar n praktik) se cilt prej jush
kan luftuar dhe pa e ditur se cilt prej jush ishin t
durueshm"
278
. Pr rnien dshmor sht nj grad
madhshtore tek Allahu i Lartsuar ashtu q ata jan t
gjall tek Zoti i tyre furnizohen, ka thn i Lartsuari:
"Kurrsesi t mos mendoni se jan t vdekur ata q ran
dshmor n rrugn e Allahut. Prkundrazi, ata jan t
gjall duke u ushqyer te Zoti i tyre. Jan t gzuar me at q
u dha Allahu nga mirsia e Tij"
279
. I Drguari - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t sqaron gjithashtu far
Allahu ka prgatitur prej nderimit pr dshmort ashtu q
thot: "Nuk ka kush t hyj n Xhenet e t dshiroj t
kthehet n dynja e pr t t ket gjra sa ka mbi tok, prve
dshmorit q dshiron t kthehet n dynja q t vritet
dhjet her nisur kjo
nga ajo se far sheh prej fisnikrimit"
280
.

278
279
Kaptina Ali Imran thnia 169-170
280
Mutefekun aljhi: Transmetuar nga Bukhariu n "El Xhihad ues Sejr" (2817)
dhe Muslimi n "El Imara" (1877)
134

Xhihadi realizohet ose me pa suri, ose me vetvete, ose
me t dyja, gj q sht dhe xhihadi m i mir. Xhihadi me
pasuri gjithmon prmendet para atij me vetveten, nisur
nga sa posedon prej lehtsis dhe mundshmris. Kshtu jo
do person ka mundsi t bj xhihad me vetveten e tij ose
nga paaftsia trupore ose n pamundsi t sigurimit t
rrugve e mjeteve t shkuarjes n tokn e armikut, ndrsa
xhihadi me pasuri sht gjithmon m i arritshm, sidomos
n kto dit q muslimant jan sprovuar me t me shum
prej armiqve, ka thn i Lartsuari: "Nuk jan t barabart
prej besimtarve ata q ndejtn (nuk luftuan) dhe ata q me
pasurin dhe me jetn e tyre luftuan n rrugn e Allahut, me
prjashtim t atyre q ishin t penguar pa vullnetin e tyre.
Ata q luftuan me pasurin dhe me jetn e tyre Allahu i
gradoi n nj shkall m t lart mbi ata q ndejtn (me
arsye). Por t gjithve Allahu u premtoi shprblim, ndrsa
mbi ata q ndejtn (pa arsye) Allahu gradoi lufttart me
nj shprblim t madh. Vende t larta me falje gabimesh e
mshir nga Ai. Allahu sht q fal shum dhe
mshiron"
281
,
Allahun e lus t'i ndihmoj vllezrit tan muxhehidin
(lufttar) n do vend dhe t'i jap sundimin Islamit dhe
njerzve t tij, Amin.

281
Kaptina Nisa thnia 95-96
135

Xhihadi sht nga tregtia fitimprurse q Allahu
prmend n Librin e Tij ku lidhur me kt i Lartsuari
thot: "Allahu bleu prej besimtarve shpirtrat dhe pasurin
e tyre me Xhenet. Luftojn n rrugn e Allahut, vrasin dhe
vriten. (Allahu dha) Premtim t cilin e vrtetoi n Teurat,
Unxhill e Kur'an. E kush sht zbatues m i sigurt i
premtimit t vet se Allahu? Pra, gzonju tregtis q e bt
me T. Ky sht suksesi i madh"
282
, si dhe fjala e t
Lavdishmit: "O ju q keni besuar, a t'ju tregoj pr nj tregti
t bujshme q ju shpton prej nj dnimi t dhembshm?!:
T'i besoni Allahut dhe t Drguarit t Tij, t luftoni n
rrugn e Allahut me pasurin tuaj dhe vetveten tuaj, e kjo
sht shum m e dobishme pr ju, nse jeni q e dini"
283
.
Xhihadi sht edhe shkak me t cilin Allahu udhzon robin,
ka thn i Lartsuari: "E ata, t cilt luftuan vetm pr Ne,
Ne me siguri do t'i orientojm rrugs pr te Ne, e nuk ka
dyshim se Allahu sht n krahun e bmirsve"
284
, ndrkaq
xhihadi sht m mir se mbar dynjaja ka thn i Drguari
i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t :
"Nj dalje e heshme n mngjes ose von n mbrmje n
rrug t Allahut sht m mir se dynjaja dhe 'ka n t"
285
.

282
283
Kaptina Saf thnia 10-11
284
Kaptina Ankebut thnia 69
285
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "El Xhihad use Sejr" (2793)
dhe Muslimi n "El Imara" (1882)
136

18. Atribute t lavdrueshme me t cilat muslimani
lypset t stoliset:
A. Prelud (filles) lidhur me prsosjen e moralit:
Nga Ebu Dardai - Allahu qoft i knaqur me t vjen se
thn: "Nuk ka gj m t rnd n peshojen e robit besimtar
n Ditn e Gjykimit sesa morali i prsosur e Allahu nuk e
don t shthururin gojpist"
286
. I Drguari - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t thoshte: "Vrtet prej m t
mirve tuaj sht m moralprsosuri prej jush"
287
. Prsosja e
moralit sht prej shkaqeve t hyrjes n Xhenet, nga Ebu
Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka thn:
sht pyetur i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t pr m t shumtn q i fut njerzit n
Xhenet. Ka thn: "Devotshmria karshi Allahut dhe
moralprsosja"
288
. Nga Aishja - Allahu qoft i knaqur me
t vjen se ka thn: Kam dgjuar Profetin - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t t thot: "Vrtet q besimtari
me moralin e prsosur t tij arrin gradn e agjruesit dhe

286
Transmetim i sakt, transmetuar nga Termidhi n "El Bir" (2003) dhe Ebu
Daudi n "El Edeb" (4799)
287
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n (3559) dhe Muslimi n "El
Fadail" (2321)
288
Transmetim i sakt, transmetuar nga Termidhi n "El Bir" (2004) dhe Ibn
Maxhe n "Ez Zuhd" (4246)
137

falsit natn"
289
. Moralprsosuri sht njeriu m i afrt tek i
Drguari i Allahut n Ditn e Gjykimit, nga Xhabiri -
"Vrtet q nga m t dashurit prej jush tek Un dhe m t
afrmit n ndenje tek Un n Ditn e Gjykimit jan m
moralprsosurit prej jush"
290
.
Gjithashtu edhe Allahu e lavdron t Drguarin e Tij me
fjaln e Tij: "Vrtet q Ti je n nj shkall t lart t
moralit!"
291
, dhe kjo prkon me at q ka thn Aishja -
Allahu qoft i knaqur me t kur u pyet pr moralin e Tij -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: "Morali i Tij
ishte Kurani"
292
. Nga Abdullah ibn Mesudi - Allahu qoft i
knaqur me t vjen se ka thn: Ka thn i Drguari -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t pr vetveten e
Tij: "M ka edukuar Zoti im q e prsosi edukimin tim"
293
,
pra vllai im musliman dhe motra ime muslimane
shembllehu me moralin e t nderuarit t t drguarve q
t prfitosh dy lumturit, at t dynjas dhe Amshimit.

289
Transmetim i sakt, transmeton Ebu Daudi n "El Edeb" (4798)
290
Transmetim hasen (i mir), transmetuar nga Termidhi n "El Bir" (2018)
291
Kaptina Kalem thnia 4
292
Transmetim i sakt, transmetuar nga Nesaiu n "Et Tefsir" (11350) dhe
Bukhariu n "El Edeb el Mufrad" (308)
293
Transmetim i dobt, i publikuar i dobt nga Albaniu n "Deaiful Xhemia"
(249) ndrkoh q domethnia e tij sht e sakt
138

Poeti Ahmed Sheuki sqarues pr efektin e moraleve
prmbi kombet ka thn:
N realitet kombet qndrojn me moralet sa t'u mbesin
nse ato, moralet e tyre, ikin, ikin edhe ato
(kombet).
N vijim pr ty jan disa morale t lavdrueshme me t
cilat muslimani duhet t stoliset:
1. Durimi:
Durimi sht nj moral madhshtor, me t bhesh
ndjeks i robrve t mir t Allahut, sikurse ka thn i
Lartsuari pr profetin e Tij Jakubin kur bijt e tij
pretenduan se Jusufin e kish ngrn ujku: "Halli im
sht: durim i mir. Allahu sht Ai nga i Cili krkohet
ndihm pr kt q prshkruani "
294
si dhe thnia e tij pas
kthimit t bijve t tij nga Egjypti pa vllan e tyre t vogl:
"(Mua nuk m ka mbetur tjetr ve) Durim i mir,
shpresoj q Allahu t m'i sjell t gjith; Ai sht m i
Dijshmi, m i urti!"
295
. Ai sht prej udhzimit t t
nderuarit ton Muahamedit - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t dhe shokve t tij - Allahu qoft i knaqur me
ta ashtu q duruan karshi keqtrajtimeve q u bn

294
Kaptina Jusuf thnia 18
295
Kaptina Jusuf thnia 83
139

Kurejsht sikurse 'i prshkruar ata Zoti i tyre n Librin e
Tij: "dhe t durueshmit n skamje, n smundje dhe n
flakn e lufts. T tillt jan ata t sinqertit dhe t tillt
jan ata t devotshmit"
296
. Gjithashtu ai shprehet n
thnien e tij - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -:
"Sa udi me shtjen e besimtarit, shtja e tij trsisht
sht mirsi. Nse at e qllon nj e mir falnderon duke
qen kshtu n t mirn e tij, si edhe nse at e qllon nj e
keqe ai duron duke qen (po) n t mirn e tij"
297
. Nga Ubeji
- Allahu qoft i knaqur me t vjen sa ka thn: Ka thn i
mbi t -: "Nuk e godet muslimanin e keqe apo shqetsim, as
pikllim, as dm, as breng qoft edhe nj gjemb q e shpon,
prvese e me t till gj atij i shlyen gabimet e tij"
298
.
Ndrkaq durimi sht tre llojesh:
1 - Durimi n bindshmri ndaj Allahut, ka thn i
Lartsuari: "e t durueshmve u jepet shprblimi i tyre
pa mas"
299
.
2 - Durimi kundrejt harameve (ndalesave) t Allahut, ka

296
297
Transmetuar nga Muslimi n "Ez Zuhd uer Rakaik" (2999)
298
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n "El Marda eut Tibu" (5641)
dhe Muslimi n "El Biru ues Silatu uel Edeb" (2573)
299
Kaptina Zumer thnia 10
140

qoft mbi t -: "Kush len dika pr hatr t Allahut do t'ia
zvndsoj Allahu me m t mir se ajo gj".
3 - Durimi karshi caktimeve t Allahut, ka thn i
Lartsuari: " prgzoji durimtart. T cilt, kur i godet
ndonj fatkeqsi thon: "Ne jemi t Allahut dhe ne vetm
tek Ai kthehemi"! T tillt jan ata q te Zoti i tyre kan
bekime e mshir dhe t tillt jan ata t udhzuarit n
rrugn e drejt"
300
.
2) Lnia e debatit pa fryt:
Nga Ebu Umeme - Allahu qoft i knaqur me t vjen se
paqja e Allahut qoft mbi t -: Un jam prgjegjs pr nj
shtpi n rrethinn e Xhenetit pr k len debatin pa fryt
edhe ns ka t drejt, pr nj shtpi n qendr t Xhenetit
pr k len gnjeshtrn edhe nse po bn shaka dhe pr nj
shtpi n altaret e Xhenetit pr at q prsos moralin e
tij
301
.
Pr kt dhe Allahu i Lartsuar e urdhroi t Drguarin e
Tij t debatoj m s miri, kjo n thnien e t Lartsuarit:
dhe debato me ata (kundrshtart) me at mnyr q
sht m e mira
302
e kjo vjen n lidhje me t debatuarin e
tij me poseduesit e librit (ifutt dhe t krishtert), si dhe

300
Kaptina Bekare thnia 155-157
301
Transmetim hasen (i mir) transmetuar nga Ebu Daudi n El Edeb (4800)
302
Kaptina Nahl thnia 125
141

fjala e Tij thn Muss dhe Harunit paqja qoft mbi ta
kur i urdhroi t thrrasin Faraonin: Atij i thoni fjal t
buta, ndoshta reflekton dhe ndruhet
303
.
3) Maturia dhe prpjekja:
Ibn Abasi - Allahu qoft i knaqur me t dy ka thn: I
mbi t i ka thn Eshxhe Abdulkajsit: Ti posedon dy veti
q i don Allahu dhe i Drguari i Tij. I tha: Cilat jan ato o
i Drguar i Allahut? Tha: Maturia dhe prpjekja
304
.
4) Mbajtja e premtimit: I Lartsuari ka thn:
Premtimin zbatojeni, sepse pr premtimin ka
prgjegjsi
305
.
N fjaln e t Lartsuarit: sht e sigurt se kan
shptuar besimtart
306
prej cilsive t besimtarve t
shptuar sht se dhe ata (jan ata) t cilt me kujdes
ruajn u sht besuar (sende ose fjal), e ruajn edhe
premtimin e dhn
307
.

303
Kaptina Taha thnia 44
304
Transmetuar nga Muslimi n El Biru (2011)
305
Kaptina Isra thnia 34
306
Kaptina Muminun thnia 1
307
Kaptina Muminun thnia 8
142

Pr ta i Lartsuari gjithashtu ka thn: dhe ata q kur
premtojn e zbatojn
308
dhe e pasoi se T tillt jan ata
t sinqertit dhe t tillt jan ata t devotshmit
309
.
Nisur nga madhshtia e premtimit dhe detyrs s
mbajtjes s tij Allahu i Lartsuar idhujtart nn marrveshje
i prjashtoi nga periudha katr mujore me t ciln i afatizoi
ata n territorin e Xhamis s Shenjt (Qabe) me fjaln e Tij:
Pra, ju (idhujtar) qarkulloni npr tok (lirisht) katr
muaj
310
ashtu q i Lartsuari pasoi me fjaln e Tij: Pos
atyre idhujtarve me t cilt keni lidhur marrveshje, e t
cilt nuk u jan shmangur n asgj dhe nuk e kan
ndihmuar asknd kundr jush, pra, edhe ju prmbushni
marrveshjen e tyre deri n afatin e caktuar
311
.
Premtimi sht premtim i Allahut dhe mbajtja e tij sht
detyr, ka thn i Lartsuari: Meq keni premtuar,
zbatojeni pra premtimin e dhn ndaj Allahut, e mos i
prishni betimet pasi i keni verifikuar ato
312
.
5) Sinqeriteti:
Nga Ibn Mesudi - Allahu qoft i knaqur me t vjen se

308
309
310
Kaptina Teube 2
311
Kaptina Teube 4
312
Kaptina Nahl thnia 91
143

paqja e Allahut qoft mbi t -: Vrtet q sinqeriteti
udhzon n mirsi dhe mirsia udhzon pr n Xhenet, dhe
vezhdon personi t tregoj sinqeritet dhe pasoi sinqeritetin
derisa t shkruhet tek Allahu i iltr
313
.
Prej dobive t sinqeritetit sht se ai sht shptues pr
personin n dynja dhe Amshim, n dynja sikurse n
ngjarjen e treshes q mbetn prapa n luftn e Tabukut,
ndrsa n Amshim sikurse transmeton Allahu i
Lartmadhruar lidhur me pozicionimin e t nderuarit ton
Isait lavdrimi dhe mshira m e mir qofshin mbi
Profetin ton dhe mbi t n Ditn e Gjykimit n fjaln e
Tij: Allahu tha: Kjo sht dita n t ciln t sinqertve (t
drejtve) u bn dobi sinqeriteti i tyre. Ata kan Xhenete n
t cilt rrjedhin lumenj, n to jan prjet pambarimisht.
Allahu u knaq me ta dhe ata u knaqn me T. Ky sht
shptimi i madh
314
.
Ai gjithashtu sht prehje pr shpirtin, n hadithin e
Hasan ibn Aliut - Allahu qoft i knaqur me t dy vjen se
ka thn se: Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft

313
Transmetuar nga Muslimi n El Biru ues Silatu uel Edebu (6582), Termidhi
po n t (1971) dhe Ebu Daudi n El Edeb (4989)
314
Kaptina Maide thnia 119
144

mbi t ka thn: Sinqeriteti sht prehje dhe gnjeshtra
sht destabilitet
315
.
6) Xhelozia:
I Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t ka thn: A po habiteni nga xhelozia e Seadit? E
pra un jam edhe m xheloz se ai dhe Allahu sht edhe m
xheloz se un
316
.
paqja e Allahut qoft mbi t -: Allahu xhelozon dhe prej
xhelozimit t Allahut sht kur besimtar vjen me far
Allahu e ka br haram
317
.
I Drguari i Allahut bhej keq dhe shfaqte zemrim n
fytyr kur cenoheshin kufijt e Allahut. Kshtu del si detyr
pr muslimanin q t posedoj nj xhelozi t prgjithshme
pr Allahun, t Drguarin e Tij, fen e Allahut Sheriatin e
Tij dhe dijetart e kombit islam, si dhe nj xhelozi t veant
kundrejt familjarve t tij, gruas dhe fmijs s tij, e edhe
xhelozi pr shenjtrit e muslimanve t shkelen nga
armiqt e Allahut.

315
Transmetim i sakt, transmetuar nga Termidhi n Ez Zuhd (2518), Nesaiu
n El Eshribe (5711) dhe Ahmedi (1723)
316
Transmetuar nga Bukhariu n En Nikeh b 107
317
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n En Nikeh (5223) dhe
Muslimi n Et Teube (2761)
145

Nse personit i vdes xhelozia n zemrn e tij ai bhet i
pavler, sikurse trupi ku ka vdekur ndijimi e q nuk e ndjen
as shpimin e gjilprs dhe as hyrjen e gjembit.
7) Mshira dhe mirsjellja me prindrit:
Mshira krkohet me t gjith madje edhe me kafsht,
Allahut qoft mbi t -: Nj grua hyri n Zjarr pr nj mace
q e izoloi, as e ushqeu dhe as e la t hante nga kandrat dhe
zvarranikt e toks
318
, pra ky sht shprblimi pr at q
nuk posedon n zemrn e tij mshir, Allahu na ruajt!!!
I Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t ka thn: Allahu mshiron prej robrve t
Tij mshiruesit. Allahu besimtart i prshkruan se ata
jan mshirues midis tyre n fjaln e Tij: Muhamedi sht i
Drguar i Allahut, e ata q jan me t (sahabt) jan t
ashpr kundr jobesimtarve, jan t mshirshm midis
tyre
319
dhe nga Abdullah ibnul Amr ibnul Asi - Allahu
qoft i knaqur me t dy vjen se ka thn: Ka thn i
mbi t n prshkrimin q i bn shoqris muslimane:

318
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n Bedul Khalk (3318) dhe
Muslimi n Es Selam (2242)
319
Kaptina Feth thnia 29
146

Nuk sht prej nesh kush nuk mshiron t voglin prej nesh
dhe njeh nderimin e t madhit prej nesh
320
.
Shprblimi i butsis sht madhshtor nisur nga thnia
e t Drguarit t Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t -: Allahu pr butsin jep ka nuk jep pr
dhunn dhe ka nuk jep pr di tjetr
321
.
mbi t - ka qen zemrmshirshm dhe i ndjeshm karshi t
vobektve, t vejave dhe jetimve, nuk e kthente mbrapsht
at q i krkonte dhe nevojtarin.
Nga Ebu Hurejra vjen se Ekrea ibn Habisi e pa Profetin -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t duke puthur
Hasanin, e tha un kam dhjet fmij e skam puthur asnj
prej tyre. I Drguari i Allahut i tha: Kush nuk mshiron
nuk mshirohet
322
. Nga Aishja vjen se ka thn se ca njerz
nga bedeuint erdhn tek i Drguari i Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t e i than se a i puthni ju
fmijt tuaj? Ai tha: Po. Than: Ndrsa ne pr Allahun q
nuk i puthim. I Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t -: Un nuk e kam n dor q Allahu ka

320
Transmetim i sakt, transmetuar nga Termidhi n El Biru (1920)
321
Transmetuar nga Muslimi n El Biru ues Silatu (2593)
322
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n El Edeb (5997) dhe
Muslimi n El Fadail (2318)
147

nxjerr nga zemrat tuaja mshirn
323
dhe thnia e tij -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: At q nuk i
mshiron njerzit nuk e mshiron Allahu i
Lartmadhruar
324
.
- Mirsjellja me prindrit:
Allahu mshirn pr fmijt tan e ka br dika t
natyrshme ndaj dhe nuk do gjesh tekste t shumta hyjnore
t nxisin prindrit t tregojn ndjeshmri dhe dhembshuri
pr fmijt e tyre, porse gjejm shum e shum tekste
nxitse pr mirsjelljen me prindrit dhe mshirn ndaj tyre
sidomos kur plaken dhe bhen t paaft, pasi n nj gjendje
t till ata kan nevoj m s shumti pr ndjeshmri,
prkrahje dhe prkujdesje nga ana e fmijve t tyre, ka
thn i Lartsuari: Zoti yt ka dhn urdhr t prer q t
mos adhuroni tjetr prve Tij, q t silleni n mnyr
bamirse ndaj prindrve. Nse njrin prej tyre, ose q t dy,
i ka kapur pleqria pran kujdesit tnd, ather mos u thuaj
atyre as "of - oh", as mos u b i vrazhd ndaj tyre, por
atyre thuaju fjal t mira (t buta, respektuese). Dhe n
shenj mshire shtrije pr ta krahun pruls e respektues

323
324
Transmetuar nga Muslimi n El Fadail (2319)
148

dhe thuaj: "Zoti im! Mshiroi ata t dy, sikurse m edukuan
mua kur isha i vogl
325
.
Dhe ka thn gjithashtu: Ne njeriun e kemi urdhruar pr
mirsjellje ndaj prindit t vet, sepse nna e vet at e barti
me mund pas mundi dhe pas dy viteve ia ndau gjirin
326
.
Dhe ka thn: Ne e urdhruam njeriun t'u bj mir
prindrve t vet, ngase nna e tij me mundim e barti dhe me
vshtirsi e lindi, e barra dhe gjidhnia e tij zgjat tridhjet
muaj
327
.
Njeriu i mir bn dua pr vete, dy prindrit e tij dhe
pasardhsit e vet pasi n kt dua sht prmirsimi i
njerzis t cilt jan mkmbsit e Allahut n tokn e Tij
larg humbjes, si dhe me kt i gjith universi gjallrohet
sipas asaj ka ka dashur dhe synuar Allahu i
Lartmadhruar, ka thn i Lartsuari: Ne e urdhruam
njeriun t'u bj mir prindrve t vet, ngase nna e vet me
mundim e barti dhe me vshtirsi e lindi, e barra dhe
gjidhnia e tij zgjat tridhjet muaj (e ai vazhdon t jetoj)
derisa ta arrij pjekurin e vet dhe kur t'i mbush dyzet vjet
ai thot: "Zoti im, m inspiro mua q t t falnderoj pr
mirsin Tnde q ma dhurove mua dhe prindrve t mij, q
t bj vepra t mira q Ti i plqen dhe m'i bj t mir

325
Kaptina Isra thniet 23-24
326
Kaptina Lukman thnia 14
327
Kaptina Ahkaf thnia 15
149

pasardhsit e mij, un pendohem te Ti dhe un jam me
muslimant
328
.
Dhe dy prindrit jan m t meritueshmit njerz q ti
mbajm pran e shoqrojm nisur nga transmetimi se kur
nj burr e ka pyetur t Drguarin - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t i ka thn: O i Drguar i Allahut!
Kush sht njeriu m i meritueshm q duhet ta mbaj e
shoqroj m s miri? Tha: Nna jote. I tha: Pastaj kush?
Tha: Nna jote. I tha: Pastaj kush? Tha: Nna jote. I
tha: Pastaj kush? Tha: Babai yt
329
.
Ndrkaq Allahu mirnjohjen ndaj Tij e ka sjell krahas
mirnjohjes ndaj tyre ashtu q ka thn: T jesh
mirnjohs ndaj Meje dhe ndaj dy prindrve tu, pse vetm
tek Un sht kthimi juaj
330
, e sado t bjm pr dy
prindrit tan nuk do shlyejm as edhe nj pjes t vogl
nga detyrimi yn karshi tyre, kshtu Ibn Umari pa nj burr
q mbante n shpin t jmn e vet dhe bnt me t
Tavafin. Ai e pyeti (Ibn Umarin) a e kam shlyer detyrimin
karshi saj? I tha: Jo, as edhe pr nj duf prej dufeve q ajo
shfryu gjat lindjes.
Mirsjellja me prindrit sht prej punve t mira q me
lejen e Allahut t shptojn nga katastrofat, kshtu n

328
Kaptina Ahkaf thnia 15
329
Muslimi n El Biru ues Silatu uel Edeb (2548)
330
Kaptina Lukman thnia 14
150

ngjarjen e treshes t cilve iu zu hyrja e shpells dhe e lutn
Allahun nprmjet m t mirs pun t tyre, prej tyre qe nj
person q tha: O Allah kam pasur dy prindrit pleq n
mosh t thyer dhe nuk u jepja pijen e darks para tyre as
fmis as katandis dhe nj dit mbeta larg n krkim t
kullots (pr bagtit) dhe kur u ktheva tek ata i gjeta t
fjetur. Ua mola qumshtin e darks dhe ndrkaq i kish zn
gjumi. Nuk plqeva tu jepja t pinin para tyre familjes dhe
shrbtorve ndaj mbeta me en n dor n pritje t zgjimit
t tyre derisa ndrioi agu teksa fmijt npr kmbt e mia
krkonin t shuanin urin. U zgjuan dhe pin qumshtin e
tyre. Pasksaj e luti Zotin e tij dhe shkmbi u spostua pr
ta
331
. Mirsjellja me prindrit sht shkak direkt pr hyrjen
n Xhenet, nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me t -
, nga Profeti - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t
vjen se ka thn: I poshtruar, pastaj i poshtruar, pastaj i
poshtruar sht personi tek i cili prindrit e tij i z
pleqria, njrin prej tyre ose q t dy, dhe nuk hyn n
Xhenet
332
.
Prej mirsjelljes ndaj prindrve sht kryerja e premtimit
t tyre dhe dhnia sadaka pr ta, kshtu nga Aishja - Allahu
qoft i knaqur me t vjen se nj burr i erdhi Profetit -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t dhe i tha: Ime

331
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n El Buju (2215) dhe
332
Transmetuar nga Muslimi n El Biru ues Silatu (2551)
151

m dha shpirt e nuk la testament (porosi) dhe mendoj se po
t kish folur do kish dhn sadaka, a nuk shprblehem nse
jap sadaka n emr t saj? Tha: Po
333
.
8) Lidhja e gjakut (e barkut):
mbi t ka thn: Allahu i krijoi krijesat e kur mbaroi
krijimin e tyre mitra tha: Ktu (tek un) sht vendi i atij q
ka mbrojtjen Tnde nga ndarja (me t afrmit). I tha: Po. A
nuk do qe e knaqur q ta mbaj n lidhje at q i mban
lidhjet me ty dhe ta ndaj nga Un at q ndahet me ty. I
tha: Sijo o Zot! Tha: Kjo sht pr ty
334

nj person tha: O i Drguar i Allahut, kam ca t afrm q u
shkoj dhe nuk m vijn, sillem mir me to dhe sillen keq
me mua, prpiqem pr ta dhe m kan ln n harres. Tha:
Nse je sikurse thua sht si ti ushqesh me rr t nxeht
dhe ty Allahu n vazhdimsi do t t jap triumf mbi ta
prderisa do jesh i ktill
335
.

333
Transmetuar nga Muslimi n Ez Zeka (1004)
334
Muslimi n El Biru ues Siletu uel Edeb (2554)
335
Transmetuar nga Muslimi n El Biru ues Silatu (2558). si ti ushqesh me
rr t nxeht: prngjasim pr mkatin q mbartin me at q mkaton dhe i
takon t haj rr t nxeht. Ktij mirsjellsi karshi tyre nuk i kushton asgj
(nj sjellje e till) ndrkoh q ata do i kap nj mkat i madh pr shkak t
neglizhencs s tyre karshi detyrimit ndaj tij dhe t bmurit atij dm. Allahu e
di m s miri domethnien.
152

Lidhja e gjakut sht shkak pr shtimin e furnizimit dhe
pr jetgjatsi, nga Enesi - Allahu qoft i knaqur me t
qoft mbi t ka thn: Kush don ti shtohet furnizmi
(rizku) dhe ti shtyhet mosha (t jetoj gjat) le t lidhet me
gjakun e tij
336
.
9) Ndalimi i vshtrimit, mbulimi dhe marrja leje:
I Lartsuari ka thn: Thuaju besimtarve t ndalin prej
vshtrimeve t tyre (ato n haram), t'i ruajn pjest e
turpshme t trupit t tyre se kjo sht m e pastr pr ta.
Allahu sht i Gjithdijshm pr at q bjn ata. Thuaju
edhe besimtareve t ndalin prej vshtrimeve t tyre (ato n
haram), t'i ruajn pjest e turpshme t trupit t tyre
337
,
dhe i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut
qoft mbi t ka thn: O Ali, vshtrimi mos t pasohet
nga vshtrimi, pasiq i pari sht pro teje (pa dm) ndrsa
nuk sht pro teje i fundit
338
.
- Mbulimi:

336
Muslimi n El Biru ues Siletu uel Edeb (2557)
337
Kaptina Nur thniet 30-31
338
Transmetim hasen li gajrihi (i mir indirekt), transmetuar nga Ahmedi
(1369)
153

Pr shkak t ndalimit t vshtrimit Allahu i Lartsuar
ligjroi mbulesn pr gruan muslimane, mburoj pr
fisnikrimin dhe nderimin e saj, dhe prmirsim pr mbar
shoqrin prej zhytjes n ndjelln e epsheve dhe knetn e
poshtrsis, ka thn i Lartsuari: O ti Pejgamber, thuaju
grave tua, bijave tua dhe grave t besimtarve le t'i vn
shamit (mbulojat) e veta mbi trupin e tyre, pse kjo sht
m afr q ato t njihen (se jan t dlira) e t mos
ofendohen. Allahu fal gabimet e kaluara, Ai sht
Mshirues
339
.
- Marrja leje:
Ndalimi i vshtrimit dhe marrja leje trashgojn dlirsi
n shpirt, pastrti n zemr dhe knaqsi pr Zotin.
Vshtrimi synon imoralitetin, ashtu q sa e sa prej dmeve i
kan ardhur shpirtit prej vshtrimit dhe ecejakeve e
bredhjeve t tij, vjershtori ka thn:
T gjitha gjasat burim kan vshtrimin
Dhe t voglat xixa e prbjn t tr zjarrmimin
10) Turpi:

339
El Ahzab: 59
154

Turpi sht pjes prej besimit
340
kshtu e prshkruan at i
Drguari yn fisnik - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi
t -. Ashtu si besimi e mbron poseduesin e tij nga brja e
harameve po kshtu turpi e ndalon poseduesin e tij n
brjen e poshtrsive dhe mveshjen me cilsi t ulta, ndaj
dhe turpi qe grad e vogl prej besimit dhe pjes e
pandashme prej tij, dhe ai nuk vjen vese n t mirn e
individit lidhur me mardhniet, fjalt dhe veprimet e tij
me familjen dhe shoqrin, kshtu nga Imran ibnul Husajn
- Allahu qoft i knaqur me t vjen se: I Drguari i Allahut
- lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn:
Turpi nuk vjen vese me mirsi
341
.
Prej citateve t profecis s hershme sht far ka
transmetuar Ebu Mesudi Ukbe ibnu Amri - Allahu qoft i
knaqur me t -, nga i Drguari i Allahut - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t : Nse nuk ke turp bj t
duash
342
.
Ndaj dhe dijetart realitetin e turpit e kan prkufizuar
me thnien e tyre: Turpi sht nj moral q shtyn n lnien e t

340
Mutefekun aljehi: Transmetuar nga Bukhariu n El Iman (9) dhe Muslimi
po n t (35)
341
Mutefekun aljehi: Transmetuar nga Bukhariu n El Edeb (6117) dhe
Muslimi n El Iman (37)
342
Transmetuar nga Bukhariu n El Enbija (3483)
155

shmtuars dhe pengon t lihen mangsira n dhnien e detyrimit
atij q i takon
343
.
Turpi ishte veti e t Drguarit ton fisnik - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t -, kshtu nga Ebu Seaid el
Khudriu - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka thn:
I Drguari i Allahut ishte m i turpshm se vasha n
dhomn e saj private, dhe kur ai urrente dika ne e
kuptonim n fytyrn e tij
344
.
Turpi sht nj cilsi e lavdrueshme pr burrat q i
larton moralet dhe marrdhniet e tyre, ndrsa tek grat
sht i domosdoshm i pandashm, i mbron gruas
fisnikrin dhe dlirsin e saj, turpi sht si rroba pr
trupin, nse personi e l at dalin sheshazi t metat e tij t
mbuluara, duke u shfaqur moralet dhe vetit e shmtuara
q patn qen t mbuluara.
19. Krkimfalja (Istigfari):
Me krkimfaljen Allahu i fshin mkatet dhe gabimet, ka
thn i Lartsuari: Edhe ata t cilt kur bjn ndonj
(mkat) t shmtuar ose i bjn padrejtsi vetvetes, e
prmendin Allahun dhe krkojn falje pr mkatet e tyre - e
kush i fal mkatet prve Allahut? - dhe q t vetdijshm,
nuk vazhdojn n at q kan punuar (n t keqen).
345
dhe

343
sht marr me prpunimin tim nga Rijadus Salihin
344
345
156

ka thn i Lartsuari: Kush bn ndonj t keqe ose e
ngarkon veten, pastaj krkon falje te Allahu, ai e gjen
Allahun Fals dhe Mshirues
346
.
Nga Zejdi - Allahu qoft i knaqur me t shrbyesi i t
Drguarit t Allahut vjen se ka thn: Ka thn i Drguari i
Kush thot: Estagfiru llahe Ledhi la ilahe il-le Huel Haj-
jul Kaj-jum ue etu bu ilejhi-i krkoj falje Allahut q sht
ai ve t Cilit nuk ka t adhuruar, q sht i Gjalli
Vetekzistuesi, dhe pendohem te Ai, (atij q e thot kt) i
falen mkatet e tij edhe nse sht arratisur nga beteja
347
.
Nga Enesi - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka thn:
E kam dgjuar t Drguarin e Allahut - lavdrimi dhe paqja
e Allahut qoft mbi t t thot: Allahu i Lartsuar ka
thn: O biri i Ademit (o njeri)! Prderisa ti m lutesh dhe
shpreson tek Un t fal ty pr far ka qen prej teje e se
kam pr gj. O biri i Ademit! Nse mkatet e tua arrijn ret
e qiellit e m pas ti m krkon falje Mua t kam falur e se
kam pr gj. O biri i Ademit! Nsi ti m vjen Mua me
mbshtjelln e toks plot gabime pastaj m takon Mua
duke mos m br shokvurje (shirk) do t t vi ty me
mbshtjelln e saj falje
348
.

346
347
Transmetim i sakt, transmetuar nga Ebu Daudi n Es Salatu (1517) dhe
Termidhi n Ed Deauet (3577)
348
Transmetuar nga Termidhi n Ed Deauet (3540)
157

Krkimfalja e shpalos shpirtin dhe e pastron at dhe e
largon t zezn e zemrs, ndrkaq sht thn: Falje-
krkuesi prej mkatit sht si ai q ska mkate. Krahas
dobive shpirtrore t krkimfaljes sht se ajo trheq mirsi
dhe prfton bollk n furnizim, i Lartsuari duke treguar
pr Nuhun - paqja e Allahut qoft mbi t sesi ai i premton
dhe e josh popullin e vet, thot: Un u thash: "Krkojini
falje Zotit tuaj, se Ai vrtet fal shum; Ai (po i krkuat
falje) ju lshon nga qielli shi me bollk, ju shumon pasurin
dhe fmijt, ju bn t keni kopshte dhe ju jep lumenj
349
.
I Drguari yn fisnik sht urdhruar q t mos e ndaj
krkimfaljen pr veten dhe besimtart, ka thn i
Lartsuari: krko falje pr mkatin tnd, pr t
besimtarve e t besimtareve
350
. Nga Egar el Mezeniu -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t ka thn: E
kaplon preokupimi zemrn time (n pun t tjera n dobi t
kombit) e Un n fakt i krkoj falje Allahut njqind her n
dit
351
.
ka thn: E kam dgjuar t Drguarin e Allahut - lavdrimi
dhe paqja e Allahut qoft mbi t t thot: Pr Allahun q
un i krkoj Allahut falje dhe pendohem tek Ai mse

349
Kaptina Nuh thniet 10-12
350
Kaptina Muhamed thnia 19
351
158

shtatdhjet her n dit
352
. Nga Ibn Umar - Allahu qoft i
knaqur me t dy vjen se ka thn: I numronim t
Drguarit t Allahut - lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft
mbi t n nj kuvend njqind her Rab-big fir li ue tub
aleje in-neke Entet Teuebur Rahim-Zot m fal mua, pranoje
pendimin tim, Ti je Pendimpranuesi, Mshirploti
353
.
I Drguari i Allahut u urdhrua t mos i ndahet
krkimfaljes sidomos para vdekjes s tij, ka thn i
Lartsuari: Ti, pra, lartsoje Zotin tnd duke falnderuar
dhe krko nga Ai falje. Ai vrtet sht Pendimpranues
354

pr kt sht transmetuar nga Aishja - Allahu qoft i
knaqur me t se ka thn: I Drguari i Allahut -
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t pat thn s
shumti para vdekjes: Subhaneke ue bi hamdike,
estagfiruke ue etu bu ilejke-I Lavdishm je Ti e me
falnderimin Tnd, t krkoj falje dhe pendohem tek Ti
355
.
Krkimfalja largon shqetsimin dhe sjell furnizimin, nga
Ibn Abasi - Allahu qoft i knaqur me t dy vjen se ka
Allahut qoft mbi t -: Atij q nuk i ndahet krkimfaljes
Allahu nga do ngushtsi i bn rrugdalje, nga do

352
Transmetuar nga Bukhariu n Ed Deauet (6307)
353
Transmetuar nga Ebu Daudi dhe Termidhi
354
Kaptina Nasr thnia 3
355
Mutefekun alejhi: Transmetuar nga Bukhariu n Tefsirul Kuran (4968)
dhe Muslimi n Es Salatu (484)
159

shqetsim lirim dhe e furnizon at nga ai se pret
356
, e
edhe Allahu i don faljekrkuesit, ka thn i Lartsuari:
krkoni Allahut falje, se Allahu fal e sht
Mshirues
357
. Nga Ebu Hurejra - Allahu qoft i knaqur me
lavdrimi dhe paqja e Allahut qoft mbi t -: Pr At n
Dorn e t Cilit sht shpirti im, nse nuk gaboni Allahu do
tju largonte dhe do t vinte me nj popull q gabojn e
ndrkaq i krkojn falje Allahut dhe Ai i fal
358
.
Allahu besimtarve u premtoi Xhenetet e Begatis, ka
thn i Lartsuari: Pr ata q jan ruajtur, tek Zoti i tyre
gjenden Xhenete npr t cilat rrjedhin lumenj dhe aty do t
jen prgjithmon, kan bashkshorte t pastra dhe
knaqsin e Allahut
359
dhe prej cilsive t t tillve
sht se ata jan ata: t cilt n kohn e agimit krkojn
falje
360
. Kombeve t kaluara Allahu ua prshpejtonte
ndshkimin n dynja nse nuk besonin dhe vrtetsonin t
drguarit, porse si mshir pr kombin ton musliman i
Lavdishmi premtoi t mos zbres mbi ne ndshkim
prderisa n mes nesh sht i Drguari - lavdrimi dhe
paqja e Allahut qoft mbi t -, e pas vdekjes s tij prderisa

356
Albaniu ka thn pr kt transmetim se sht i dobt n Et Tergib 268/2
357
358
Transmetuar nga Muslimi n Et Teube (2749)
359
360
160

do ti krkojm falje dhe do ti prkatsohemi Atij, ka thn
i Lartsuari: Po Allahu nuk do t'i dnoj ata, prderisa ti
(Muhamed) je n mesin e tyre dhe Allahu nuk do t'i dnoj,
prderisa ata krkojn falje (bjn istigfar)
361
.
Po kshtu kush nuk i ndahet Nderimit t Istgfarit
(krkimfaljes Allahum me Ente rab bi) me bindje n
zemr dhe vdes n kt dit apo nat t tijn i tilli sht prej
banorve t Xhenetit, kshtu Shided ibn Eusi - Allahu qoft
i knaqur me t sjell nga Profeti - lavdrimi dhe paqja e
Allahut qoft mbi t se ai ka thn: Nderimi i
krkimfaljes sht q personi t thot: Allahume Ente Rab-
bi la ilahe il-le Ente, khalakteni ue ene abduk, ue ene ala
eahdike ue ueadike ma steatatu, eau dhu bike min sherri ma
saneatu, ebu u leke bi niametike alej je ue ebu u bi dhembi,
fegfir li, fe in ne hu la jegfirudh dhunube il le Ente O
Allah, ti je Zoti im, nuk ka t meritueshm t adhurohet ve
Teje. Ti m krijove mua dhe un robi Yt jam. Un do t
mbetem mbi marrveshjen dhe premtimin q ta kam dhn
sa t mundem. Krkoj mbrojtjen Tnde nga e keqja q kam
vepruar. T miratoj Ty dhe t mirn Tnde mbi mua dhe e
pranoj mkatin tim (jam mkatar), m fal, askush ve Teje
nuk mund t fal, kush e thot kt ditn duke qen i bindur
n t edhe vdes n kt dit t tijn para se t errsohet ai
sht prej banorve t Xhenetit dhe kush e thot at nga

361
Kaptina Enfal thnia 32
161

nata duke qen i bindur n t dhe vdes para se t zbardh ai
sht prej banorve t Xhenetit
362
.
Nga Theubani - Allahu qoft i knaqur me t vjen se ka
thn: I Drguari i Allahut kur mbaronte nga namazi i tij
krkonte falje tre her. Euzeaiut q sht nj prej
transmetuesve t hadithit - i than: Si sht krkimfalja?
Tha: T thot personi: Estagfiru llahe Estagfiru llahe I
krkoj falje Allahut i krkoj falje Allahut
363
dhe kjo pr
shkak t pakujdesis dhe mangsis q mund t psoj
namazi.

T krkojm falje o Zoti yn, pendohemi tek Ti prej
mangsis, pakujdesis, harress dhe gabimit, Amin.

362
Transmetuar nga Bukhariu n Ed Deauet (6306) dhe Termidhi po n t
(3393)
363
Transmetuar nga Muslimi n El Mesexhid (591)
162

Mbyllja

N prfundim e lus Allahun t na msoj at q se dim
dhe t na bj dobi n far na msoi, Ai vrtet q sht
Mirbrsi Fisniku, dhe lutja jon e fundit sht falnderimi
suprem i takon vetm Allahut, Zotit t botrave, paqja qoft
mbi t drguarit, dhe lavdrimi i Allahut qoft mbi t
nderuarin ton Muhamedin, mbi t qoft m e mira lvdat
dhe m e arrira prshndetje si dhe mbi familjen e tij dhe
mbar shokt e tij.

Fal Allahut u prmbush

SQ Furnizimi Me I Mire

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SQ Furnizimi Me I Mire

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Furnizimi m i mir

You might also like