JETA E ZEMRËS….

VARFËRI E VËRTETË ËSHTË KONTRIBUTI I DIJETARËVE TË CILËSITË E GRUAS

NË NAMAZ lfq. 5 VARFËRIA E ZEMRËS lfq. 7 HADITHIT NË SHEKULLIN E SË DEVOTSHME lfq. 41
TRETË HIXHRI lfq. 18

&
MARS 20 11 | REBIUL- THANI - JUMADA E L- EVE L 1432 | NR. 2 4 | ÇMIMI 1 €

REVISTË MUJORE FETARE EDUKATIVE KULTURORE SHKENCORE

BËHU ÇELËS
PËR TË MIRËN
Shtytja për tërë këtë është dashuria e njeriut për të mirën dhe për dobinë e njerëzve, pasi kurdo që është
prezente dëshira, qëllimi i paluhatshëm dhe kërkimi i ndihmës së Allahut për këtë, ky njeri do të jetë me
lejen e Allahut nga çelësat e së mirës dhe mbyllës i së keqes. fq. 4

"Pasuri e vërtetë është pasuria e zemrës dhe varfëri e vërtetë është varfëria e zemres’’
 PËRMBAJTJA

EDITORIALI
Unejs MURATI
Kaluan dy vite të begatë .......................................................... 2
Dr. AbduRrazak ibën AbdulMuhsin el‐Bedr
Bëhu çelës për të mirën ........................................................... 4
Ahmed Abdus‐Selam
Jeta e zemrës…. në namaz ....................................................... 5
Sabahudin SELIMI
Varfëri e vërtetë është varfëria e zemrës ................................ 7
Mr: Fidan XHELILI
Parathënia e "Sunenit" të Ibën Maxhes ................................. 11
Dr.Muhamed ibën Abdulvehab El‐Akil
Kryeredaktor: Adhurimi i melaikeve dhe obligimet e tyre ............................ 14
Unejs MURATI Bali SADIKU
Zv. Kryeredaktor: Kontributi i dijetarëve të hadithit në shekullin
Mr. Fidan XHELILI e tretë hixhri .......................................................................... 18
Anëtarët e revistës: Abdul‐Aziz ibën Abdil‐lah ibën Baz
Adem AVDIU Gjykimi për kërkimin e ndihmës nga xhinët dhe shejtanët dhe
Sabahudin SELIMI zotimit ndaj tyre .................................................................... 21
Xheladin LEKA Salih ibën Ta Ha Abdul Vahid
Bashkëpunëtorët: Turpi është nga degët e imanit II ........................................... 25
Bali SADIKU Xhabir SHEME
Fehmi DALIPI Të njohim të Dërguarin e Allahut, Muhamedin
Lirim SADIKU Sal‐lAllahu alejhi ve sel‐lem ................................................... 29
Namik VEHAPI
Shuajb REXHA Imam Ibën Kajjimit
Dobitë dhe frytet që përfitohen prej salavateve që i dërgohen
Redaktor gjuhësor:
Muhamedit Sal‐lAllahu alejhi ve sel‐lem ............................... 33
Arian KOÇI
Adem AVDIU
Boton: Përgjigjet e qarta ndaj dyshimeve me të cilat argumentojnë
Shtëpia botuese lejimin e Mevludit .................................................................. 37
Atik
Dr. Abdu Rrezak ibën AbdulMuhsin el Beder
Gjilan, Republika e Kosovës
Cilësitë e gruas së devotshme ............................................... 41
Tirazhi: 1000
Dr.Abdullah ibën Vekil Eshejh
Femra dhe kurthet e armikut ................................................ 44
Të kuptuarit e duasë .............................................................. 47

Adresa: KËNDI I LUTJEVE

Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan Mirësitë e lutjes ..................................................................... 48
Republika e Kosovës
E‐mail: delirjedheedukim@gmail.com

NDIHMO REVISTËN Nr. i llog.: 1150‐138922‐0101‐09

ProCredit Bank of Kosovo
Swift Code: MBKORS22
Gjilan, Republika e Kosovës
 Editorial
KALUAN DY VITE TË BEGATË
E filluam me dëlirjen e problemeve aktuale, për shkak të të cilave po nënçmohen muslimanët
dhe treguam se Islami është i pastër nga ato vepra, të cilat janë të kufizuara te grupimet in-
jorante dhe nuk lidhen me Islamin e pastër.
“Puna më e mirë është ajo e pakta, por e vazh-
dueshme.”[1]
A
Allahun e Madhëruar e falënderoj sepse me
ndihmën e Tij plotësohen mirësitë, arrihen
rezultatet dhe kryhen obligimet.
Jeta kalon dhe veprat mbeten në kujtesën e
çdokujt. Nëse janë vepra të mira, pa dyshim
se muslimani krenohet me to, por nëse janë
të këqija, ai qan për kohën që ka kaluar në
atë gjendje.
Revista jonë kaloi dy vite të begatë mes sfi-
dave dhe problemeve të ndryshme, mes lod-
hjes dhe vështirësive, mes optimizmit dhe
pesimizmit, por ja, arritëm të bëhemi dyv-
jeçarë.
Çdo ditë që kalon ngrihemi në nivel më të
______________
[1] Buhariu 3/31
2 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
lartë, drejt përsosmërisë, drejt bashkimit,
drejt paraqitjes së Islamit të pastër te lexuesit
shqipfolës.
Kemi kaluar nëpër gjendje të ndryshme,
mes problemeve dhe zgjidhjeve të tyre, mes
mbrojtjes nga shpifjet dhe paraqitjes së re-
alitetit, mes sulmeve ideologjike të fshehura
dhe përgojimeve të hapura.
Nga emri i kësaj reviste kuptojmë edhe mi-
sionin tonë: dëlirje e çdo gjëje që nuk i
takon fesë, pastrim i saj dhe ndarja nga feja
sepse feja është e pastër prej saj, por edhe
edukim mbi atë dëlirje të pastër dhe hapje e
rrugës drejt ardhmërisë, që i takon vetëm Is-
lamit.
E filluam me dëlirjen e problemeve aktuale,
për shkak të të cilave po nënçmohen musli-
manët dhe treguam se Islami është i pastër
nga ato vepra, të cilat janë të kufizuara te
grupimet injorante dhe nuk lidhen me Is-
lamin e pastër.
Islami i pastër ndalon çdo lloj padrejtësie
ndaj njerëzve dhe krijesave të tjera sepse
përmban mëshirë dhe drejtësi.
Vazhduam më pas me dëlirjen e risive të fu-
tura në fenë e Allahut, duke treguar
mangësitë e tyre, duke qartësuar të vërtetën
rreth tyre dhe i plotësuam mangësitë me një
vepër që ka bazë në Islamin e pastër.
Muslimani i sinqertë duhet të ketë ambicie
për të arritur veprat më të përsosura, pran-
daj ato ambicie i sqaruam në faqet e revistës
dhe treguam se si Islami i pastër e inkurajon
njeriun drejt tyre.
Të përngjash me dikë tjetër është largim nga
natyrshmëria që Allahu ka krijuar për se-
cilën gjini, pasi secila prej tyre identifikohet
me atribute të posaçme, të cilat i shtjelluam
në shkrimet tona.
Gjatë jetës sonë na shoqërojnë festa të
ndryshme, të cilat ne si muslimanë duhet t'i
trajtojmë sipas ligjit të Allahut dhe Sunnetit
të Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Ngjarje të rëndësishme, muaj të bekuar, ditë
të vlefshme, obligime të ndryshme na
shoqëruan gjatë kësaj kohe dhe ne nuk lamë
pa treguar dispozitat e tyre.
Kemi shkruar gjithashtu edhe për stinët e
ndryshme me adhurime të shumta për
Allahun.
Kemi treguar respekt ndaj çdokujt, sidomos
ndaj femrës si nënë, vajzë, grua, hallë, teze
etj., dhe secila prej tyre mund ta gjejë veten
me qetësinë dhe prehjen më të madhe në
faqet e revistës sonë.
Jemi përballur me shpifje të shumta, me
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
luftë të ftohtë, por Allahu me mëshirën e
Tij bën që të kërkohemi çdo ditë e më
shumë nga lexuesit.
Këshillat e shumta, pranimi nga lexuesit,
udhëzuesit të rinj me ndihmën e Allahut na
japin kurajë që të mos ndalemi, por të
bëhemi të fortë në misionin që kemi zgjed-
hur, i cili pa dyshim që është misioni i të
Dërguarit të Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem.
Revista ka ofruar gjithashtu mundësinë që
lexuesit të pyesin dijetarët dhe të marrin
përgjigje prej tyre, diçka e rrallë për shqip-
tarët.
Sot nuk na pengon askush të themi re-
alitetin, të tregojmë me thjeshtësi, modesti
dhe urtësi atë që i zbriti të Dërguarit të Tij
dhe kërkojmë nga Allahu të na japë suksese
e rezultate të shumta.
Obligimi ynë mbetet ai i ditëve të para të
kësaj reviste të begatë:
- t'u ofrojmë shqiptarëve Islamin e pastër,
mbi bazat kryesore të Islamit, Kur’ani dhe
Sunneti sipas të kuptuarit të sahabëve dhe
rrjedhës së tyre nga dijetarët deri te ne;
- të jemi mesatarë dhe të kapemi pas së
vërtetës në çdo artikull që shkruajmë;
- të trajtojmë ngjarjet dhe situatat që na
rrethojnë.
E lusim Allahun të na forcojë dhe të na
bashkojë në karvanin e kësaj pune të begatë!
Unejs MURATI
Gjilan / Kosovë
3
 BËHU ÇELËS PËR TË MIRËN
Të kujtojë ringjalljen dhe qëndrimin para Allahut, Zotit të botëve, i Cili i shpërblen vepër-
mirët për të mirat dhe mëkatarët për mëkatet. Allahu i Lartësuar thotë: "E kush punon
ndonjë të mirë sa grimca, atë do ta shohë. Dhe kush punon ndonjë të keqe sa grimca, atë do
ta shohë."

N
Nga Enes ibën Maliku, radijAllahu, transmetohet
se ka pohuar që i Dërguari i Allahut sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem ka thënë: "Me të vërtetë ka njerëz
që janë çelësa për të mirën dhe mbyllës për të keqen,
por ka njerëz që janë çelësa për të keqen e mbyllës
për të mirën. Lum ai në duart e të cilit Allahu bëri
çelësat për të mirën dhe mjerë ai në duart e të cilit
Allahu bëri çelësat për të keqen!" [1]
Kush ia do të mirën vetes, që të jetë ndër ata që
janë çelësa për të mirë dhe mbyllës për të keqen,
të cilët njëkohësisht janë edhe fatlumët, atëherë
duhet të ketë parasysh çështjet[2] që vijojnë:
1. Të jetë i sinqertë në fjalë dhe në vepra sepse
sinqeriteti është baza e çdo të mire dhe burimi i
çdo mirësie.
2. Të lutet dhe t'i kërkojë Allahut sukses sepse
lutja është çelës për çdo të mirë. Allahu nuk e re-
fuzon lutjen dhe nuk e nënçmon besimtarin kur e
thërret Atë.
3. Të kujdeset për kërkimin dhe marrjen e dijes
sepse dituria tërheq mirësinë dhe begatinë dhe
mbron nga të këqijat e të ligat.
4. Të përqendrohet në adhurimin e Allahut,
posaçërisht te farzet si namazi, i cili ndalon nga
veprat e liga dhe të këqija.
5. Të pajiset me edukatë të lartë dhe të largohet
nga edukata e ulët.
6. Të shoqërohet me vepërmirët sepse qëndrimi
______________
[1] Transmeton ibën Maxheh (237), kurse Albani e cilësoi të mirë (hasen) në Sahih Sunen ibën Maxhe (194).
[2] Shejhu, Allahu e ruajtë, i përmendi çështjet shkurtimisht pa argumente, edhe pse argumentimi për to është më se i njohur për muslimanët dhe
në veçanti për nxënësit e dijes (sh.p).
[3] Ez-Zelzele: 7-8.
me ta është shkak për t'u rrethuar nga melaike
dhe e përfshin mëshira e Allahut. Të largohet nga
shoqërimi me të këqijtë e të ligët sepse me ta ulen
shejtanët.
7. Të këshillojë njerëzit për sa kohë gjendet mes
tyre, duke i orientuar për tek e mira dhe duke i
larguar nga e keqja.
8. Të kujtojë ringjalljen dhe qëndrimin para
Allahut, Zotit të botëve, i Cili i shpërblen vepër-
mirët për të mirat dhe mëkatarët për mëkatet.
Allahu i Lartësuar thotë: "E kush punon ndonjë të
mirë sa grimca, atë do ta shohë. Dhe kush punon
ndonjë të keqe sa grimca, atë do ta shohë."[3]
Shtytja për tërë këtë është dashuria e njeriut për
të mirën dhe për dobinë e njerëzve, pasi kurdo që
është prezente dëshira, qëllimi i paluhatshëm dhe
kërkimi i ndihmës së Allahut për këtë, ky njeri do
të jetë me lejen e Allahut nga çelësat e së mirës
dhe mbyllës i së keqes.
Allahu u jep sukses robërve të Tij dhe ia hap
rrugën kujt të dojë, se Ai me të drejtë është
dhënësi i suksesit.
” Fevaid El-Menthure”
Dr. AbduRrazak ibën AbdulMuhsin el-Bedr
Përshtati: Namik VEHAPI
Gjakovë / Kosovë

4 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
 J E T A E Z E M R Ë S …

NË NAMAZ
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: ”Namazi është adhurimi më i mirë. Kush
mund të bëjë namaz shumë, le të bëjë.” Gjithashtu ka thënë: "Namazi është dritë” , dritë
për njeriun në këtë botë dhe në tjetrën.

A
Allahun e falënderoj dhe përshëndetjet qofshin mbi
Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Po meditoja për namazin tonë dhe për gjendjen e
shumë namazfalësve dhe vërejta një lidhje të fortë
mes humbjes së namazit me çdo kuptim të tij dhe
gjendjes së ummetit, i cili po përjeton kriza të
shumta: sociale, morale, humbje psikologjike,
ushtarake etj.
Gjendja e individit me namazin e tij është e lidhur
ngushtë me përmirësimin e sjelljes së tij, pasi sa më
mirë ta falë njeriu namazin, aq më shumë përmirëso-
het gjendja dhe sjellja e tij dhe anasjelltas.
Ndoshta mund të pyesësh, po si kështu?!
Të them se namazi është program jete, është shkalla
më e lartë e ubudijes - të qenët rob i Allahut.
Namazi me përulësi është shkak për shpëtimin e
njeriut në këtë botë dhe botën tjetër: ”Me të vërtetë,
janë të shpëtuar besimtarët, të cilët janë të përulur në
namazin e tyre.” [1]
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
”Namazi është adhurimi më i mirë. Kush mund të bëjë
namaz shumë, le të bëjë.”[2] Gjithashtu ka thënë:
"Namazi është dritë” [3], dritë për njeriun në këtë botë
dhe në tjetrën.
______________
[1] El Mu’minun: 1-2
[2] Transmeton Ahmedi dhe Taberaniu, Albani e ka konsideruar të mirë.
[3] Transmeton Muslimi.
[4] Muttefekun alejhi.
Eja me mua të kalojmë me shpejtësi mbi
domethënien dhe kuptimin e namazit.
Njeriu qëndron para Zotit të tij i nënshtruar, i pastër,
i drejtuar me zemrën dhe trupin e tij tek Ai, hyn në
namaz duke madhëruar Zotin, "Allahu ekber, Allahu
është më i madhi…." Edhe urdhri i Tij është më i
madh se çdo gjë. Pastaj e fillon namazin duke pran-
uar se është njeri mëkatar dhe kërkon falje.
”Allahumme ba’id bejnij ve bejne hatajaje kema
ba’atte bejne el mashriki vel magrib. Allahumme
nek-kinij min hatajaje kema junek-ka eth-theubu el
ebjedu mined-denes. Allahumme igsilnij min hata-
jaje bi eth-thelxhi ve el mai ve el bered”[4]
("O Allah, krijo një largesë të largët midis meje dhe
gabimeve që bëj, siç ke krijuar largesën midis lindjes
dhe perëndimit! O Allah, më pastro nga gabimet, siç
pastrohen rrobat nga papastërtitë! O Allah, pastroji
gabimet e mia me borë, me shi dhe me breshër!)
A mendon se nëse njeriu do të kishte menduar e
medituar për këto kuptime, pas kësaj do të bënte
mëkat qëllimisht dhe do të vazhdonte në të?
Pas kësaj duaje kërkon mbrojtje nga Allahu prej shej-
tanit (eudhu bil-lahi minesh-shejtani erraxhim) dhe
thotë suren Fatiha, e cila është “nëna e Kur’anit” dhe

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 5
 përmban të gjitha kuptimet e imanit, teuhidit, falën-
derimin për Allahun, lavdërimin dhe madhërimin e
Tij, veçimin e Tij me adhurim dhe kërkim ndihme,
pranimin e besimit te Dita e Kiametit, besimin se Ai
është sundimtar absolut në Ditën e Gjykimit,
kërkimin e udhëzimit në rrugën e Pejgamberëve dhe
njerëzve besimtarë dhe largimin nga rruga e atyre me
të cilët Allahu është hidhëruar dhe e kanë humbur
rrugë, si çifutët, të krishterët dhe kushdo që u ngjan
atyre.
Pas leximit merr tekbir (Allahu ekber) dhe shkon në
ruku i përulur ndaj Zotit tij duke thënë: "Subhane
rab-bij el Adhim” (I pastër nga të metat është Zoti
im i madhëruar). A nuk duhet të meditojë njeriu për
këtë madhërim që bën ndaj Allahut, për këtë ruku
dhe përulje me trupin e tij, për këtë madhërim me
gjuhën e tij? A nuk duhet ta kuptojë që ndaj Zotit të
Madhërishëm duhet të përulet në çdo gjë dhe të mos
i japë përparësi epshit apo logjikës së tij përpara igjit
që Allahu ka caktuar për robërit e Tij?
Është çudi me atë që falet dhe pasi del nga namazi i
tij pranon një ligj tjetër përveç ligjit të Allahut apo
kundërshton urdhrat e Allahut. Në realitet, ky nuk
është falur!
Medito për ngritjen nga rukuja, me falënderim dhe
lavdërim vetëm ndaj Allahut: ”Allahumme rab-bena
lekel hamdu mil’us-semavati ve mil’ul erdi ve mil’u
ma shi’te min shej’in ba’du, Ehleth-thenai vel mexhd
la mani’a lima a’tajte ve la mu’tije lima mena’te ve la
jenfe’u dhel xhed-di minkel xhed-d.”
(O Allah, Zoti ynë, Ty të takon falënderimi dhe
lavdërimi, falënderim sa mbushen qiejt dhe toka dhe
sa mbushet çdo gjë që do Ti pas tyre. Zot i lavdisë
dhe madhështisë, askush nuk mund ta pengojë atë
që Ti jep (për robërit e Tu), askush nuk ka mundësi
t'i japë dikujt diçka që Ti ia ke ndaluar. Askujt, sado
pozitë të lartë të ketë, nuk i bën dobi fuqia e tij për-
ballë fuqisë Tënde.)
Pastaj bie në sexhde për Allahun, vendos për Të në
tokë pjesën më fisnike të trupit, duke treguar nën-
shtrimin, përulësi, varfëri dhe duke thënë: "Subhane
rab-bij el a’la" (I pastër nga të metat është Zoti im,
më i larti). Sikur dikush t'i ofronte muslimanit para
që t'i bënte sexhde dikujt tjetër përveç Allahut, ai
nuk do të pranonte.
Sexhdja është shërim i qenies njerëzore nga arro-
ganca, mburrja dhe mendjemadhësia.
______________
[5] El Ankebut: 45
6 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
Përmes sexhdes njeriu mëson modestinë dhe përulës-
inë ndaj Allahut, e cila sjell modesti dhe bamirësi
edhe ndaj krijesave të Tij.
Pastaj në namazin e tij dëshmon për profetësinë e
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, dërgon
salavate për të dhe e përshëndet. Ky namaz dhe këto
kuptime madhështorë që gjenden në të janë ato që
ndalojnë nga shthurja dhe veprat e shëmtuara.
“Vërtet që namazi të ruan nga shthurja dhe nga çdo
vepër e shëmtuar.”[5]
Sa më i mangët është ky kuptim i namazit tek na-
mazfalësi, aq më i mangët është ndalimi nga shthurja
dhe veprat e shëmtuara. Pra, problemi qëndron te
falja e namazit dhe kuptimi i domethënies së tij dhe
jo te vetë namazi.
Për ta përmbledhur, namazi përmban ubudijen e
plotë, lavdërimin ndaj Allahut me emrat dhe cilësitë
e Tij, largimin nga kufri dhe pronarët e tij, pranimin
e mëkatit, mbështetjen tek Allahu dhe modestinë,
largimin nga çdo fuqi dhe forcë ndaj dikujt tjetër
përveç Allahut, pasimin e të Dërguarit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, përulësinë, dorëzimin, nënshtrimin
ndaj Allahut të Lartësuar, dëshminë për profetësinë e
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
A nuk është ky programi i jetës së muslimanit, të dijë
se ka një Zot, një të adhuruar që zotëron gjithësinë
dhe e mbikëqyr atë?
Sikur të logjikonte njeriu për këto kuptime të na-
mazit, do të dilte nga ai me një dritë të re, do t'i
përulej Zotit në çdo moment të jetës së tij dhe nuk
do të guxonte që argumentet e Kur’anit dhe Sunnetit
t'i rrëzonte apo kundërshtonte edhe qartazi ndon-
jëherë apo t'i mohonte ose shtrembëronte.
Namazi është programi që e përmirëson njeriun në
besim, në shpirt, në sjellje, në moral dhe në
metodologjinë e jetës.
E lus Allahun të na bëjë prej atyre që e falin namazin
me përkushtim!
Ahmed Abdus-Selam
Përshtati: Xheladin LEKA
Zurich / Zvicër
VA R F Ë R I E V Ë RT E T Ë Ë S H T Ë

VARFËRIA E ZEMRËS
Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Allahu e shtrin dorën e Tij natën që të pranojë pendimin
e atij që ka bërë gjynahe ditën dhe e shtrin dorën e Tij ditën që të pranojë pendimin e atij
që ka bërë gjynahe natën, derisa të lindë dielli nga perëndimi i tij.”

F
Falënderimi i takon vetëm Allahut të Lartë-
suar, ndërsa salavatet dhe selamet tona qof-
shin mbi Profetin tonë, krijesën më të dashur
për Allahun Fuqiplotë, mbi familjen e tij të
pastër, mbi shokët e tij të sinqertë dhe mbi të
gjithë ata që e pasuan dhe e pasojnë rrugën e
tyre me mirësi deri në ringjallje.
Allahu i Lartësuar e krijoi njeriun në formën
dhe konstruktin më të përsosur, ashtu siç e
ka dëshmuar një gjë të tillë në librin e Tij:
“Në të vërtetë, Ne e krijuam njeriun në formën
më të përkryer.”[1]
Njeriu është krijesa që me aftësitë që Allahu
Fuqiplotë i dhuroi mund ta ngrejë veten në
gradën e melaikeve, por mund të jetë edhe
në gradën më të ulët të moralit nëse bëhet
skllav dhe pasues besnik i lakmisë ndaj
shfrenimeve të kësaj bote dhe epsheve të tij,
______________
[1] Et-Tin: 4.
[2] El-Furkan: 44.
ashtu siç thotë Allahu i Lartësuar në Kur’an:
“A e ke parë ti atë që epshin e vet e ka marrë
për zot? A do t’i bëhesh mbrojtës atij? A men-
don ti se shumica e tyre dëgjojnë dhe kuptojnë?
Ata nuk janë tjetër veçse si bagëti. Madje, ata
janë edhe më të shmangur nga rruga e
drejtë.”[2]
Në ditët tona shohim shumë të tillë nga lloji
i dytë, ndërsa ata të llojit të parë janë pakë-
suar. E lusim Allahu të na bëjë prej tyre!
Shumica e njerëzve, në veçanti të rinjtë,
mendojnë se për të arritur kënaqësinë e kësaj
bote duhet të jesh i pasur apo me pozitë të
lartë, por ky është vetëm një iluzion që djalli
i mallkuar mbjell në mendjet e njerëzve në
mënyrë që t’i largojë ata nga nënshtrimi ndaj
Krijuesit të tyre, edhe pse realiteti është kre-

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 7
 jtësisht tjetër. Ai që na krijoi dhe na dha
mendje të mendojmë ka treguar në Kur'anin
Fisnik se distancimi dhe mospërfillja e rrugës
së Tij sjell vështirësi dhe jetë të mjerueshme,
ngase njeriu me pasurinë dhe pozitën e tij
arrin të ushqejë barkun dhe të pasojë epshet,
por ka harruar që shpirti i tij nuk ushqehet
me pasuri dhe pozitë, por me besim të pastër
dhe nënshtrim të plotë ndaj urdhrave të
Allahut të Lartësuar. Kjo është arsyeja që në
ditët tona gjejmë shumë të pasur apo njerëz
me pozita të larta që nuk janë të qetë në jetë,
ngase shpirti i tyre vuan nga uria për besim
të pastër. Kjo nuk është tjetër vetëm se re-
aliteti i fjalëve të Allahut të Gjithëdijshëm:
“Kushdo që i kthen shpinën udhëzimit Tim, do
të ketë jetë të mjeruar dhe Ne, në Ditën e Ki-
ametit, do ta ringjallim të verbër. Ai do të
thotë: “O Zoti im, përse më ringjalle të verbër,
kur unë kisha shikuar më parë?” (Allahu) Do
t’i thotë: “Kështu të erdhën shenjat (argu-
mentet) Tona dhe ti i harrove ato (sa ishe në
dunja) e po kështu sot do të jesh i harruar.
Kështu e ndëshkojmë Ne atë që e tepron (me
gjynahe) dhe nuk beson shenjat (argumentet) e
Zotit të tij; e dënimi në jetën tjetër, në të
vërtetë, është më i ashpër dhe më i qën-
drueshëm."[3]
Askush nuk mund të arsyetohet në botën
tjetër për mospërfilljen e urdhrave të Allahut
sa ishte në këtë botë, ngase Allahu i Lartësuar
ia tregoi të dyja rrugët, të drejtën dhe të
kundërtën e saj, i dhuroi mendjen dhe e la të
lirë në zgjedhje. Allahu i Lartësuar thotë: “A
nuk i kemi dhënë Ne atij (njeriut) dy sy, edhe
gjuhë, edhe dy buzë, dhe ia kemi bërë të qarta
të dyja rrugët?”[4]
Allahu i Lartësuar e krijoi njeriun dhe e pajisi
me cilësi dhe gjymtyrë të ndryshme në
mënyrë që të dallojë të mirën nga e keqja dhe
______________
[3] Ta Ha: 124-127.
[4] El-Beled: 8-10.
[5] Ibrahim: 22.
8 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
e la të vendosë për veten e tij, se a do të jetë
nga ata që pasojnë rrugën e drejtë apo atë të
gabuarën, në mënyrë që Ditën e Ringjalljes
të mos fajësojë të tjerët për shfrenimet e tij
në këtë botë, por të fajësojë veten dhe lak-
minë që kishte ndaj harameve.
Atë ditë do të dalë në shesh çdo gjë dhe ai do
të kuptojë se sa padrejtësi i ka bërë vetes me
zgjedhjen e tij të gabuar. Atë ditë çdo gjë do
të jetë reale dhe e drejtë, saqë edhe djalli,
gënjeshtari më i madh dhe armiku më i për-
betuar i Allahut, do të thotë të vërtetën,
ashtu siç na ka treguar Allahu në Kur’an:
“Dhe kur të marrë fund puna (gjykimi mes
njerëzve), djalli do të thotë: “Vërtet, Allahu ju
bëri një premtim të vërtetë. Edhe unë ju prem-
tova, por ju mashtrova. Unë nuk kam pasur
kurrfarë pushteti mbi ju. Unë thjesht ju thirra
e ju m’u përgjigjët. Prandaj, mos më qortoni
mua, por qortoni veten! Unë nuk jam shpëtim-
tari juaj e as ju nuk jeni shpëtimtarët e mi.
Unë tani e mohoj që më bëtë ortak me Allahun
(në adhurim).” Vërtet, keqbërësit do të kenë një
dënim të dhimbshëm.”[5]
Njeriu do të kuptojë çdo gjë dhe do të pen-
dohet që zgjodhi djajtë si prijës të rrugës së
tij sa ishte në këtë botë, por nuk do t'i vlejë.
Allahu i Lartësuar thotë: “Atij që shmanget
nga këshilla e të Gjithëmëshirshmit (Kur'ani),
Ne do t’ia caktojmë një djall, që do t’i bëhet
shok i pandashëm. Në të vërtetë, djajtë i
shmangin jobesimtarët nga rruga e drejtë,
ndonëse ata mendojnë se janë të udhëzuar
drejt. Dhe, kur të vijë te Ne, (jobesimtari) do t’i
thotë (djallit që e kishte shok): “Ah, sikur të
kishte qenë largësia midis meje dhe teje sa ajo
mes lindjes e perëndimit! Sa shok i keq paske
qenë ti!” (Atyre do t’u thuhet): “Nuk do t’ju
bëjë dobi (pendimi) juve sot, sepse ju u larguat
nga e vërteta dhe humbët. Me të vërtetë, ju jeni
pjesëtarë në dënim.”[6] Atëherë, ki kujdes se bërë gjynahe natën, derisa të lindë dielli nga
kë po merr për shok! perëndimi i tij.”[8]

Njeriu në agoninë e vdekjes do të kuptojë Humbja e shpresës ndaj mëshirës së Allahut

përfundimin e tij dhe do të kërkojë nga nuk është tjetër vetëm se mashtrimi i radhës
Allahu që t’i japë edhe një mundësi për për- nga djalli i mallkuar. O ti që e ke ngarkuar
mirësimin e gjithë asaj që la mangët sa ishte veten me shumë mëkate! A nuk ke dëgjuar
në këtë botë, por kjo është fjalë e kotë dhe për ajetin më shpresëdhënës në Kur’an, ku
nuk do të ketë vlerë. Allahu i Lartësuar thotë: Allahu Mëshirëplotë ka thënë: “Thuaj: “O
“Kur i vjen vdekja ndonjërit prej tyre, ai thotë: robërit e Mi, që i keni ngarkuar veten me
“O Zoti im, më kthe, që të shumë gjynahe, mos e
bëj vepra të mira në botën humbni shpresën ndaj
që kam lënë!” Kurrsesi! Me “A e ke parë ti atë që mëshirës së Allahut! Allahu,
të vërtetë, kjo është një fjalë vërtet i fal të gjitha gjyna-
të cilën ai (kot) e thotë!
epshin e vet e ka het. Vërtet, Ai është Falësi i
Prapa (vdekjes së) tyre do të marrë për zot? A do t’i madh dhe Mëshirëploti."[9]
ketë një (kohë) ndarëse, deri
në ditën kur do të ringj-
bëhesh mbrojtës atij? Ky është premtimi i
allen.”[7] A mendon ti se shu- Allahut, i Cili nuk e thyen
mica e tyre dëgjojnë premtimin e Tij: “Me të
Lexuese dhe lexues i vërtetë, Allahu nuk e shkel
nderuar! Pse nuk hap një dhe kuptojnë? Ata premtimin.”[10]
fletë të re në fletoren e nuk janë tjetër veçse si
jetës tënde, të kthehesh tek Atëherë, mos të të
Allahu kur ende ke kohë? bagëti. Madje, ata mashtrojë djalli i mallkuar
Edhe nëse je nga ata që janë edhe më të sërish dhe të humbësh sh-
deri në këto momente e ke presën ndaj Mëshirës së
ngarkuar veten me shumë shmangur nga rruga e Allahut, ngase djalli prem-
mëkate dhe padrejtësi, drejtë.” ton vetëm mashtrim dhe
mos mendo se Allahu të ka përfundimi i mashtrimit
harruar, përkundrazi, të tij është zjarri, ashtu siç
Allahu gëzohet me pendimin e robërve të Tij Allahu i Lartësuar na ka treguar në Librin e
më shumë se ai që gjen në shkretëtirë kafshën Tij: “(Allahu) i tha (djallit): “Ik! Kushdo prej
e tij të humbur, ku kishte edhe ushqimin e tyre që të pason ty, do të ketë xhehennemin si
tij. Allahu gjithmonë është në pritje të shpërblim një shpërblim i plotë. Bëj për vete,
robërve të Tij, derisa të lindë dielli nga me zërin tënd, kë të mundesh nga ata! Lësho
perëndimi, ashtu siç na ka treguar Profeti kundër tyre të gjithë kalorësinë e këmbësorinë
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Allahu e shtrin tënde! Bëj pjesë në pasurinë e fëmijët e tyre dhe
dorën e Tij natën që të pranojë pendimin e atij jepu premtime! E djalli nuk premton vetëm se
që ka bërë gjynahe ditën dhe e shtrin dorën e mashtrim.”[11]
Tij ditën që të pranojë pendimin e atij që ka
______________
[6] Ez-Zuhruf: 36-39.
[7] El-Mu’minun: 99-100.
[8] Transmeton Muslimi, 2759.
[9] Ez-Zumer: 53.
[10] Alu Imaran: 9.
[11] El-Isra: 63-64.

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 9
 Si mund të jesh mosfalenderues ndaj Allahut
dhe mospraktikues i rrugës së Tij kur Ai të
dhuroi çdo gjë që gëzon sot: të dha dëgjimin,
shikimin e shumë gjëra të tjera në mënyrë që
të jesh falënderues. Allahu i Lartësuar thotë:
“Allahu ju ka nxjerrë nga barku i nënave tuaja
e ju nuk dinit asgjë dhe ju dha të dëgjuarit, të
shikuarit dhe zemrat, që të jeni falënderues.”[12]
Si mund të jesh pasues i djallit dhe i prem-
timeve të tij mashtruese dhe lë krijuesin tënd
dhe premtimet e Tij të
vërteta? Cila mendje e
shëndoshë e pranon këtë?!
Si mund të jesh i verbër
ndaj urdhrave të ndritura
të Allahut dhe të jesh
syçelë ndaj errësirave që
premton shejtani?!
Ki kujdes motër dhe vëlla
musliman, ngase ti vendos
për ardhmërinë tënde,
prandaj nuk ke të drejtë të
qortosh askënd për
pasimin e verbër që ndoqe
në këtë botë.
Nëse dëshiron të jesh nga
të garantuarit me xhennet,
atëherë praktiko urdhrat e
Allahut të Lartësuar dhe paso Sunnetin e
Profetit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Zgjedh
ja të takon ty. Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem ka thënë: “I gjithë ummeti im do të hyjë
në xhennet, përveç atij që refuzon.” Shokët e tij
thanë: "O i Dërguari i Allahut! E kush refu-
zon?!" Ai tha: “Kush më pason mua, do të hyjë
në xhennet, por kush më kundërshton mua, ai
ka mohuar.”[13]
Unë shpresoj që ti je nga ata që dëshirojnë
hyrjen në xhennet dhe kurrsesi nuk mund ta
besoj që je nga ata që refuzojnë.
Pra, kthehu tek Allahu me pendim të sin-
______________
[12] En-Nahl: 78.
[13] Transmeton Buhariu, 7280.
[14] Transmeton Hakimi në Mustedrek (7846) dhe ka thënë: “Hadithi është i saktë sipas kushtit të Buhariut dhe Muslimit, por nuk e kanë transme-
tuar.”
[15] Sahih Sunen Et-Tirmidhij (2499), hasen.
10 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
qertë dhe shfrytëzo pesë gjëra para se të ikin,
ashtu siç të porositi Profeti sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem. “Shfrytëzo pesë gjëra para pesë të
tjerave: rininë tënde para pleqërisë, shëndetin
tënd para sëmundjes, pasurinë tënde para var-
fërisë, kohën e lirë para se të angazhohesh dhe
jetën tënde para vdekjes.”[14]
Nuk ka pse të të brengosë fakti që ke qenë
mëkatar, ngase të biesh në mëkate nuk është
mangësi, por mangësi e vërtetë është të
vdesësh pa u penduar tek
Allahu i Lartësuar. Më i
“A nuk i kemi miri nga mëkatarët është
ai që pendohet. A nuk ke
dhënë Ne atij dëshirë të jesh prej tyre?
Profeti sal-lAllahu alejhi ve
(njeriut) dy sy, sel-lem ka thënë: “Çdo bir
i Ademit (alejhi selam)
edhe gjuhë, edhe është gabimtar, por më të
mirët nga gabimtarët janë
dy buzë, dhe ia ata që pendohen.”[15]
kemi bërë të Në fund, e lus Allahun e
qarta të dyja Lartësuar me emrat e Tij
të bukur dhe me cilësitë e
rrugët?” Tij të larta që të na bëjë
prej atyre që e dëgjojnë të
vërtetën dhe e pasojnë atë!
Lutja e jonë e fundit është falënderimi i
takon Allahut, Zotit të botëve.
Literatura e konsultuar:
1. Kur’ani.
2. Kur’ani Fisnik me përkthim të Hasan Nahit, bo-
timi i katërt.
3. Sahihu i Buhariut.
4. Sahihu i Muslimit.
5. Sahih Sunen Et-Tirmidhij.
6. El-Mustedrek alas-Sahihajn.
Sabahudin SELIMI
Viti / Kosovë
 P A R AT H Ë N A E

“SUNENIT”
TË IBËN MAXHES
LIBRI MBI SUNNETIN
KAPITULLI: LARGIMI NGA RISITË DHE POLEMIKA E PADOBISHME

Ligjërata të mos jetë e gjatë dhe boshe, por e mbushur dhe përmbledhëse, në mënyrë që xhe-
mati mos të lodhet e të mërzitet. Kjo është nga mençuria e ligjëruesit, siç thotë i Dërguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: "Me të vërtetë zgjatja e namazit dhe shkurtimi i hutbes është
nga mençuria e njeriut…"

HADITHI NUMËR 45 ka lënë pasuri, ajo i takon familjes së tij,

ndërsa kush ka lënë borxh apo familje

X
Xhabir ibën Abdullahu thotë: "Të Dër-
guarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kur
ligjëronte i skuqeshin sytë, zëri i tij ngrihej
dhe i shtohej hidhërimi thuajse udhëheqësi
i ushtrisë po thoshte "armiku do t'ju vijë në
mëngjes ose në mbrëmje", pastaj thoshte:
"Jam dërguar duke qenë distanca mes meje
dhe Ditës së Gjykimit sa në mes këtyre dy
gishtërinjve" dhe bashkonte dy gishtërinjtë e
tij, tregues dhe të mesëm. Pastaj thoshte:
"Më pas, çështja më e mirë (që keni në
mesin tuaj) është libri i Allahut dhe udhëz-
imi më i mirë është udhëzimi i
Muhamedit, ndërsa çështjet më të këqija
janë risitë dhe çdo risi është humbje. Kush
(fëmijë, jetimë etj., që nuk ka kush të ku-
jdeset për ta), atëherë borxhi i tij është
obligim i imi, ndërsa kujdesi për familjen
është përgjegjësi e imja."
Transmeton Muslimi, libri i xhumasë,
Kapitulli: Moszgjatja e namazit dhe
hutbes, nr. 2002.
Ky hadith trajton disa çështje:
a) Disa rregulla dhe metoda të mbajtjes
së hutbes së xhumasë
Hutbeja, ligjërimi në minber ditën e
xhuma ndryshon nga ligjërimi i zakon-
shëm, ligjëruesi gjatë hutbes së xhumasë
duhet të ketë parasysh disa rregulla dhe

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 11
 të mundohet t'i përmbahet aq sa mundet dhe në mënyrë sa më të përgjithshme e
në mënyrë që të jetë ligjërues i suk- assesi në mënyrë të detajuar, vetëm nëse e
sesshëm. Ndër to janë: kërkon nevoja. Pra, me një fjalë ligjëruesi
1) Tematika që rreh është mirë të jetë në ditën e xhuma duhet ta dijë se është
praktike dhe adekuate, brengë apo prob- duke u ligjëruar pothuajse të gjitha shtre-
lem që e jetojnë njerëzit e atij vendi. save të njerëzve, prandaj duhet ta gjejë
2) Ligjëruesi ta marrë afër zemrës tem- një mesatare që ta kuptojnë të gjithë.
atikën që rreh, të përgatitet për të dhe të Aliu radijAllahu anhu thotë: "Flituni
mundohet që sa më shumë t'ua bëjë të njerëzve me atë që e kuptojnë. A dëshi-
rëndësishme temën që po ligjëron e kjo roni të përgënjeshtrohet Allahu dhe i
duke përdorur edhe disa Dërguari i Tij?"[1]
veprime që u për- 4) Ligjërata të mos jetë e
mendën në hadith, të “...çështja më e gjatë dhe boshe, por e
cilat i vepronte i mbushur dhe përmbled-
Dërguari sal-lAllahu ale-
mirë (që keni në hëse, në mënyrë që xhe-
jhi ve sel-lem, si ta mesin tuaj) është mati mos të lodhet e të
ngrejë zërin, t'i skuqet mërzitet. Kjo është nga
fytyra, etj., krejt këto në libri i Allahut mençuria e ligjëruesit,
mënyrë që dëgjuesit ta siç thotë i Dërguari
kuptojnë se tema është e
dhe udhëzimi më sal-lAllahu alejhi ve sel-
rëndësishme dhe nuk i mirë është lem: "Me të vërtetë zg-
bën ta neglizhojnë. Ass- jatja e namazit dhe
esi nuk bën që ligjëruesi udhëzimi i shkurtimi i hutbes është
gjatë hutbes të jetë i nga mençuria e njeriut…
butë e i ngadalshëm që
Muhamedit…" "[2] e rregulla të tjera, që
të japë të kuptojë se nuk është momenti për
tema nuk është edhe e rëndësisë së t'i sqaruar të gjitha.
madhe.
3) Ligjëruesi duhet të ketë kujdes që b) Fjala e tij: "Udhëzimi më i mirë është
njerëzve t'u flasë me gjuhë të cilën e kup- udhëzimi i Muhamedit"
tojnë xhemati. Kur them këtë kam për Imam Neveviu, Allahu e mëshiroftë,
qëllim dy aspekte: thotë:[3]"Udhëzimi, el-huda, ka dy kup-
- aspekti i parë: t'u flasë me gjuhë të time:
pastër, të rrjedhshme, të kuptueshme e jo 1) Udhëzim që ka kuptimin e sugjerimit,
të përdorë terma të cilat nuk i kuptojnë argumentimit dhe sqarimit të së vërtetës,
xhemati dhe ky lloj udhëzimi i atribuhet Pejgam-
- aspekti i dytë: t'i flasë xhematit për berëve, Kur'anit dhe njerëzve. Allahu i
gjëra të kapshme dhe të logjikshme për ta Madhërishëm thotë: "Ti (Muhamed) me
______________
[1] Buhariu, mevkuf (fjalë e Aliut radijAllahu anu), nr. 127.
[2] Muslimi, nga Amar ibën Jasir radijAllahu anhu, Kitab el-xhum'a ,nr. i hadithit 2006.
[3] El-Minhaxh sherh sahih Muslim ibën Haxhaxh, 6/393, duke sqaruar hadithin numër 2002 të Sahihut të Muslimit.

12 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
të vërtetë udhëzon në rrugën e drejtë."[4]
Gjithashtu Allahu thotë: "Me të vërtetë ky
Kur'an udhëzon nga ajo që është më e
drejtë…"[5]
2) Udhëzim që ka kuptimin e butësisë,
suksesit, mbrojtjes, përkrahjes (me një
fjalë mundësia dhe suksesi për të ecur në
rrugën e drejtë duke qenë i mbrojtur nga
Allahu). Ky lloj udhëzimi i atribohet
vetëm Allahut subhanehu ve teala, pra
Allahu veçohet me këtë udhëzim. Allahu
thotë në Kur'an: "Vërtet, ti (Muhamed)
nuk mund të udhëzosh kë të duash, por
është Allahu Ai që udhëzon kë të dëshi-
rojë."[6]
c) Fjala e tij: "..ndërsa çështjet më të
këqija janë risitë dhe çdo risi është hum-
bje."
Shkaku që Ibën Maxheh e ka sjellë këtë
hadith është kjo pjesë dhe kjo kuptohet
nga emërtimi i kapitullit. Temën për
risitë e kemi shtjelluar në temat e kaluara
në revisten numër 14 , mirëpo në këtë
tekst të hadithit kemi një dobi që është
me rëndësi të cekët. I Dërguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem këtu thotë:
"Çdo risi është humbje" dhe këtë shprehje
pothuajse e përsëriste në çdo hutbe të tij.
Fjala "çdo" do të thotë se të gjitha risitë,
pa marrë parasysh a janë ato të mira në
sytë e njerëzve apo jo, ato në fe janë
humbje dhe devijim dhe çdo lloj komen-
timi tjetër është i pabazë dhe i pa-
pranueshëm. Pra me këtë hadith
argumentojmë se në fe nuk ka bidate ose
risi të mira siç pretendojnë disa.
d) Më pas i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem thoshte: "Kush ka lënë pasuri, ajo
______________
[4] Esh-Shura: 52
[5] El-Isra: 9
[6] El-Kasas: 56
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
i takon familjes së tij, ndërsa kush ka lënë
borxh ose familje (fëmijë, jetim që nuk ka
kush kujdeset për ta), atëherë unë mbaj
përgjegjësi për ta."
Në fillet e para të shtetit islam, kur mus-
limanët ende nuk ishin zgjeruar dhe
problemet e fillimit ishin të pranishme,
kur vdiste ndonjë besimtar, i Dërguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem pyeste se a
mos kishte lënë borxh. Nëse i thuhej se
po, atëherë thoshte: "Faleni namazin e
xhenazes për shokun tuaj". E bënte këtë
për arsye se shteti nuk kishte mundësi të
merrte përgjegjësinë e larjes së borxhit të
tyre dhe njëkohësisht ishte si lloj mësimi
dhe mase preventive nga ana e të Dër-
guarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem që
njerëzit të mos e merrnin çështjen e mar-
rjes së borxhit si punë të lehtë.
Mirëpo më vonë kur shteti islam u zgj-
erua dhe pasuria e muslimanëve u shtua,
atëherë i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem e merrte përgjegjësinë e larjes së
borxheve dhe njëkohësisht edhe
përgjegjësinë e mbikëqyrjes së familjeve
skamnore e të mjera për të cilat nuk
kishte kush të kujdesej.
Vijon.
Mr. Fidan XHELILI
Aman / Jordani
13
 ADHURIMI I MELAIKEVE
DHE OBLIGIMET E TYRE
TEMA E PARË: ADHURIMET MË TË RËNDËSISHME TË MELAIKEVE

"Kush merr një rrugë për të kërkuar dituri, Allahu për hir të asaj rruge do t'ia lehtësojë
rrugën për në xhennet. Për kërkuesin e dijes melekët i shtrijnë krahët nga kënaqësia me punën
e tij. Për dijetarin kërkon falje çdo krijesë që ekziston në qiej dhe në tokë, deri edhe peshqit
në det.…"

LUTJET E VEÇANTA TË MELAIKEVE jesë që ekziston në qiej dhe në tokë, deri edhe
peshqit në det. Vlera e dijetarit ndaj adhuruesit
Janë transmetuar disa citate që tregojnë mbi të paditur është si vlera e Hënës së shndritshme

J lutjen e melaikeve për atë që kryen vepra të

veçanta, si vijon:

1 Lutjet e melaikeve për kërkuesin e ditur-

isë dhe mësuesin e tij
Argumente të shumta kanë treguar për vlerën
e diturisë dhe të poseduesve të diturisë. Nga
vlerat e saj është edhe ajo se melaiket luten
për kërkuesit e diturisë siç tregohet në ha-
dithin e Ebu Derdas radijallahu anhu, i cili
thotë: "E kam dëgjuar të Dërguarin duke
thënë: "Kush merr një rrugë për të kërkuar di-
turi, Allahu për hir të asaj rruge do t'ia lehtë-
sojë rrugën për në xhennet. Për kërkuesin e dijes
melekët i shtrijnë krahët nga kënaqësia me
punën e tij. Për dijetarin kërkon falje çdo kri-
______________
[1] Imam Ahmedi në Musned (5\195 nr 22058), Ebu Davudi (3\317 nr 3641), Tirmidhiu (4\153) ibën Maxheh (1\81 nr 223) dhe të tjerë. Zinxhiri
i tij është i mirë. Hafidh ibën Haxheri thotë: "Ky hadith ka edhe rrugë të tjera që dëshmojnë për të dhe që e forcojnë atë". (Fet'hul Barij 1\160).
Dijetar Albani e ka cilësuar të saktë.
ndaj planetëve të tjerë. Dijetarët janë
trashëgimtarë të Profetëve, të cilët nuk kanë
lënë trashëgimi as dinarë e as dërhemë, por dije.
Kush ka fatin të marrë prej saj, ka arritur të
marrë gjënë më të vlefshme."[1]
Transmetohet nga Ebu Umamete el-Bahilij
radijallahu anhu të ketë thënë: "I Dërguari
ka përmendur dy persona, njëri prej tyre
adhurues por jo dijetar, ndërsa tjetri dijetar. I
Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha:
"Vlera e dijetarit ndaj adhuruesit (jo dijetar)
është si vlera ime ndaj ndonjërit nga ju." Më
pas i Dërguari ka thënë: "Me të vërtetë
Allahu, melaiket e Tij, banorët e qiejve dhe të
tokës, derisa edhe buburreci në vrimën e tij dhe

14 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
peshku në det, luten për atë që ua mëson të
mirën njerëzve."[2]
Shiko vëllai im, o kërkues i diturisë, sa
rëndësi ka kërkimi i saj. Kujdesu që ta nxësh
atë dhe kujdesu të jesh i sinqertë në të që të
arrish shpërblimin dhe vlerën e saj në këtë
botë dhe në ahiret.
për rreshtin e parë dhe gjithashtu kujdesen ta
drejtojnë atë. Për këtë edhe i Dërguari i
Allahut ka urdhëruar që t'i pasojmë melaiket
në këtë rast duke thënë: "A nuk do të rreshto-
heni siç rreshtohen melaiket tek Allahu?" I
thanë: "O i Dërguari i Allahut, si rreshtohen
melaiket tek Allahu?" (I Dërguari) Tha: "I
plotësojnë safet dhe drejtohen në ta."[5]

2 Lutja e melaikeve për atë që pret namazin Nga dashuria e melaikeve për rreshtin e parë
dhe për atë që ulet në xhami pas namazit filluan të luten për ta, siç transmetohet në
Hadithe të shumta tregojnë vlerën e pritjes së hadithin e Bera' ibën Azibit radijallahu anhu.
namazit në xhami dhe uljes në xhami pas tij. "I Dërguari ecte nëpër safe herë në njërën anë e
Nga këto vlera është edhe lutja e melaikeve herë në tjetrën, i drejtonte gjokset dhe supet
për këta njerëz, siç tregon tona dhe thoshte: "Mos u
hadithi i Ebu Hurejrës dalloni në mes jush e të
radijallahu anhu, se i Dër- "Me të vërtetë kundërshtohen zemrat
guari sal-lAllahu alejhi ve tuaja. Me të vërtetë Allahu
sel-lem ka thënë: "Melaiket
Allahu, melaiket e dhe melaiket e Tij luten për
luten për ndonjërin nga ju Tij, banorët e qiejve safet e para."[6] Në një
kur ai qëndron në xhami transmetim tek Nesaiu:
dhe derisa nuk e prish ab-
dhe të tokës, derisa "Me të vërtetë Allahu dhe
destin, melaiket thonë: "O edhe buburreci në melaiket e Tij luten për
Zot, fale atë! O Zot, mëshi- safet e përparme."[7]
roje atë!"[3] Në një trans- vrimën e tij dhe Tek Ibën Maxheh qën-
metim tek Muslimi peshku në det, luten dron kështu: "Me të vërtetë
qëndron: "Robi vazhdon të Allahu dhe melaiket e Tij
jetë në namaz derisa ai qën- për atë që ua mëson luten për safin e parë."[8]
dron në xhaminë në të cilën të mirën njerëzve."
është falur dhe qëndron me
qëllim që ta presë namazin
tjetër, ndërsa melaiket thonë: "O Zot, fale atë!
Lutja e melaikeve për
ata që e lidhin safin
dhe i plotësojnë zbrazëtirat
4
O Zot, mëshiroje atë! Kështu vazhdojnë derisa Më herët përmendëm se melaiket e plotëso-
të largohet nga xhamia apo ta prishë abdes- jnë safin e parë, i plotësojnë zbrazëtirat dhe
tin."[4] drejtohen në safe, prandaj edhe luten kush
vepron ashtu, siç qëndron në hadithin e

3 Lutja e melaikeve për ata që janë në

rreshtin e parë në namaz
Melaiket, kur renditen tek Allahu, kujdesen
Aishes radijallahu anha. "I Dërguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Me të
vërtetë Allahu dhe melaiket e Tij luten për ata
______________
[2] Tirmidhiu (4\154) ka thënë: "Ky hadith është hasen-garib-sahih". Shiko Sahih xhami' bejanul-ilm të autorit Ebu El-Eshbal Ez-Zuhejri (fq. 40,
nr. 65).
[3] Buhariu (434).
[4] Muslimi (1\449-450).
[5] Muslimi (430).
[6] Ebu Davudi (664).
[7] Nesaiu (2\90).
[8] Ibën Maxheh (998). Ky hadith ka edhe rrugë të tjera të shumta, prandaj me të gjitha këto transmetime të tjera hadithi bëhet sahih-autentik.
Shiko Sahih Xhami', autor Muhamed Nasirudin Albani (1\135, nr 1835, 1838).

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 15
 që i lidhin safet dhe atij që plotëson një nia në gjërat që u cekën më lart."[12]
zbrazëtirë Allahu do t'i ngrejë një shkallë."[9]
7 Lutja e tyre për ata që hanë syfyr

5 Lutja e tyre për atë që çon salavate për

Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
Të çuarit salavate mbi Pejgamberin
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem është nga punët
më të mira. Për atë që çon salavate për
Pejgamberin, Allahu e mëshiron dhe i urd-
hëron melaiket të çojnë salavate për të, të
luten për të, siç qëndron
në hadithin e Amr ibën
Rebiate nga i Dërguari sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem.
"Nuk ka ndonjë musliman
që çon salavate për mua
vetëm se melaiket do të luten
për të aq sa më ka çuar
salavate mua. E, robi si të
dëshirojë le të veprojë: nëse
do, le të shtojë ose le të pakë-
sojë nga salavatet."[10]
6 Lutja e melaikeve për
atë që e shpenzon pa-
surinë e tij në rrugën e
Allahut
Përcillet nga Ebu Hurejra
radijallahu anhu se i Dërguari sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem ka thënë: "Nuk ka ditë që zgjo-
hen njerëzit përveçse dy melekë do të zbresin.
Njëri nga ata thotë: "O Zot, atij që jep dhuroji
zëvendësim!" Ndërsa tjetri thotë: "O Zot, atij
që nuk jep dhuroji humbje!"[11]
Imam Neveviu thotë: "Dijetarët kanë thënë:
Syfyri është ushqim i frytshëm. I Dërguari i
Allahut ka nxitur për këtë veprim të dhe
gjëja që nxit edhe më shumë është se Allahu
subhanehu ve teala dhe melaiket e Tij luten
për ata që ngrihen të hanë syfyr, siç tregohet
në hadithin e Abdullah ibën Omerit radij
allahu anhuma, se i Dërguari sal-l Allahu ale-
jhi ve sel-lem ka thënë:
"Me të vërtetë Allahu dhe
"Nuk ka musli- melaiket e Tij luten për ata
që hanë syfyr."[13]
man që lutet për
vëllanë e tij në 8 Lutja e melaikeve për
agjëruesit kur dikush
ha në prezencën e tyre
mosprezencën e Përcillet nga Umm
Umarete bint Ka'b el En-
tij, vetëm se një sarije se i Dërguari
melek do të thotë: sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem hyri tek ajo dhe ajo i
"Edhe për ty
gjithashtu".
ofroi ushqim. I Dërguari i
tha: "Ha." Ajo ia ktheu
dhe i tha: "Jam
agjërueshëm." I Dërguari i
tha: "Me të vërtetë për
agjëruesin melaiket luten kur hahet para tyre,
derisa ata ta mbarojnë bukën apo edhe ndoshta
derisa të ngopen."[14]
9 Lutja e tyre për atë që viziton të sëmurin

Përcillet nga Aliu radijallahu anhu të ketë

Kjo dhënje është dhënje në adhurime, thënë: "E kam dëgjuar të Dërguarin
morale të larta, për nevojtarët, për musafirët, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem duke thënë: "Kur
për lëmoshë dhe të ngjashme, dhe kjo nuk njeriu e viziton vëllanë e tij musliman, ai ecën
qortohet dhe nuk konsiderohet teprim. nëpër frytet e xhenetit derisa të ulet. Kur ulet, e
Ndërsa mosdhënia e qortuar është mosdhë- kaplon mëshira. Nëse është ditë, për të luten
______________
[9] Imam Ahmedi në Musned (6\89), ibën Maxheh (995), zinxhiri i tij është autentik. Shiko Sahihul Xhami (1\318, nr. 1839).
[10] Imam Ahmedi në Musned, ibën Maxheh (907), shiko Sahihul Xhami (1\174, nr. 5620).
[11] Buhariu (1442), Muslimi (1010).
[12] El Minhaxh (7\95).
[13] Transmeton Ibën Hibbani, siç gjendet në El Mevarid (nr. 880) me isnad të mirë. Shiko Es-sahiha (nr. 1654).
[14] Tirmidhiu (782) dhe ka thënë: Ky është hadith hasen-sahih. E transmeton gjithashtu Ibën Maxheh (1748), imam Ahmedi në Musned (6\439).
Dijetar Albani këtë hadith e ka cilësuar si të dobët, shiko Ed-daifeh (nr. 1332).

16 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
shtatëdhjetë mijë melaike deri në mbrëmje e
nëse është mbrëmje, luten për të shtatëdhjetë
mijë melaike deri në mëngjes."[15]
12 Lutja e melaikeve për shpirtrat e bes-
imtarëve
Përcillet nga Ebu Hurejra të ketë thënë: "Kur
del shpirti i besimtarit, e presin dy melaike

10
lutet
Të thënët amin kur dikush që ndod-
het pranë të sëmurit apo të vdekurit
Është mirë që kush ndodhet pranë të sëmurit
apo të vdekurit, të lutet për të me lutje nga
Sunneti dhe të mos përdorë lutje kundër tij
apo të mos lutet kundër vetes apo kundër
familjes sepse melaiket në ato raste bëjnë
amin kur dikush lutet.
Përcillet nga Ummu Selemete se i Dërguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Nëse
jeni tek i sëmuri apo i vdekuri thoni (lutuni)
vetëm mirë sepse melaiket bëjnë amin për atë
që thoni (luteni)."[16]
dhe ngrihen lart me të." Hammadi thotë se
Ebu Hurejra përmendi erën e mirë të tij dhe
miskun. Ebu Hurejra tha: "Banorët e qiellit
thonë: Shpirt i mirë, erdhi nga toka, Allahu
të mëshiroftë ty dhe trupin tënd në të cilin
ke qëndruar. Atëherë ecin drejt Allahut e
Allahu u thotë: "Dërgojeni atë tek Ahirul
exhel." (Imam Neveviu thotë: Kadij Ijadi ka
thënë: Për besimtarin d.m.th. dërgojeni tek
Sidretul Munteha, ndërsa për jobesimtarin
është për qëllim burgu, por ka mundësi të
jetë për qëllim përfundimi i exhelit të kësaj
bote. sh.p.). Ebu Hurejra thotë: "Ndërsa kur
del shpirti i jobesimtarit Hammadi thotë
përmendi erën e keqe të tij dhe mallkimin e

11 Të thënët e melaikeve amin për atë që

lutet për vëllanë e tij musliman
Përcillet nga Ebu Derda radijallahu anhu se i
tij- banorët e qiellit thonë: Shpirt i keq erdhi
nga toka. U thuhet atyre: "Shkoni me të tek
ahirul exhel." Ebu Hurejra thotë: "I Dërguari
Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka e mori një rrobë dhe e mbuloi hundën e tij
thënë: "Nuk ka musliman që lutet për vëllanë kështu."[19]
e tij në mosprezencën e tij, vetëm se një melek
do të thotë: "Edhe për ty gjithashtu". Në një Vijon.
transmetim tjetër qëndron se Ummu Derda
thotë: "Më ka treguar zotëria (burri) im se e "Bindjet e fraksioneve muslimane dhe feve të tjera
ka dëgjuar të Dërguarin duke thënë: "Kush rreth melaikeve të ndershme".
lutet për vëllanë e tij në mosprezencën e tij, Dr.Muhamed ibën Abdulvehab El-Akil
meleku që është përcjellës për të do të thotë:
Përktheu: Mr. Fidan XHELILI
"Amin dhe ty gjithashtu!"[17]
Aman / Jordani

DOBI

Imam Neveviu thotë: "Në këtë hadith ka ar-

gument se lejohet që gruaja t'i thotë burrit të
saj zotëri dhe kjo tregon respektin që ka ndaj
tij".[18]
______________
[15] Imam Ahmedi në Musned (1\81), Ebu Davudi (3099), Ibën Maxheh ( 1442) dhe zinxhiri i tij është sahih, shiko Sahihul Xhami ( nr. 695).
[16] Muslimi (919).
[17] Muslimi (2732).
[18] El Minhaxh (17\50).
[19] Muslimi (2872).

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 17
 KONTRIBUTI I
dijetarëve të hadithit
NË SHEKULLIN E TRETË HIXHRI
Në shekullin e tretë u shfaqën disa lloje librash që u bënë më vonë referenca kryesore e çdo
muslimani. U shfaqën Mesanidet , gjashtë koleksionet: Sahihu i Buhariut, Muslimit, Suneni
i Ebi Daudit, Suneni i Tirmidhiut, Suneni i Nesaiut dhe Suneni i ibën Maxhes si dhe shumë
libra të tjerë.

A
Ashtu si në shekujt e mëhershëm, edhe në këtë
shekull dijetarët i kushtuan rëndësi të madhe shkrimit
të haditheve dhe renditjes së tyre.
Shekulli i tretë njihet si shekulli i lulëzimit të diturive
islame në përgjithësi dhe i shkencës së hadithit në
veçanti, por ndoshta mund të themi se ky shekull
është më i përparuari sa i përket shkencës së hadithit
ngase u shtua dhe zgjerua edhe më shumë udhëtimi
për kërkimin e diturisë, nisi shkrimi i librave për trans-
metuesit- mbi kritikimin dhe lavdërimin e tyre-
ndërkohë që edhe shkrimi i haditheve mori një formë
tjetër.
Përderisa në shekujt e mëhershëm ishin shkruar hadi-
thet dhe fjalët e tabi’inëve, ndoshta edhe mendime të
vetë autorëve në një vend së bashku, në këtë shekull
hadithet filluan të shkruhen veçmas dhe të dallohen
nga fjalët e tjera.[1]
Në shekullin e tretë u shfaqën disa lloje librash që u
bënë më vonë referenca kryesore e çdo muslimani. U
shfaqën Mesanidet,[2] gjashtë koleksionet: Sahihu i
______________
[1] Për më gjerësisht shiko librin el Hadithu vel Muhadithun të Muhammed ibën Muhamed Ebu Zehvit, fq. 363.
[2] Më vonë do të flasim se çfarë synohet me këta libra.
[3] Në shkrimet tona vijuese do të flasim për të gjitha këta libra një nga një, në dashtë Allahu. O Allah, lehtëso e mos vështirëso!
[4] Shiko Tedvinu es-Sunneh, fq. 87.
Buhariut, Muslimit, Suneni i Ebi Daudit, Suneni i
Tirmidhiut, Suneni i Nesaiut dhe Suneni i ibën
Maxhes[3] si dhe shumë libra të tjerë.
Siç e përmendëm edhe më herët, në këtë shekull ha-
dithi filloi të lulëzojë dhe u njoh si shekulli i artë i kësaj
shkence. Sukseset e mëdha në këtë shekull u ndih-
muan nga dijetarët e mëdhenj të hadithit që jetuan në
këtë kohë, si: Ahmed ibën Hambeli, Is’hak ibën
Rahujah, Alij ibë Medinij, Jahja ibën Main,
Muhammed ibën Muslim ibën Varah, Ebu Abadillah
el Buharij, Muslim ibën el Haxhaxh, Ebu Zura’te er-
Rrazij, Ebu Hatim er-Rrazij, nga duart e të cilëve u
themeluan shumë shkencave të hadithit e posaçërisht
shkenca e xherhit dhe tadilit apo kritikës dhe
lavdërimit të transmetuesve.[4]
Ndërkohë që në skenë ishte shfaqur medhhebi i
mu’tezilive dhe xhehmive dhe kishte filluar të përhapej
me të madhe, atëherë kur mendimet e tyre i kishin
përqafuar dhe i ndihmonin edhe disa prej prijës të
abasidëve, u shfaqën edhe disa shkrime përmes të

18 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
cilave u shpjegohej njerëzve besimi i drejtë i mbështe-
tur në ajetet kur’anore dhe hadithet profetike në bazë
të kuptimit të drejtë të sahabëve dhe gjeneratave të
mëhershme.
Këta libra shkruheshin në dy mënyra.
Mënyra e parë: Autorët e këtyre librave bashkonin
ajetet dhe hadithet e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem që kishin të bënin me bazat e besimit si dhe
fjalët e selefëve në lidhje me shpjegimin e drejtë të kë-
tyre ajeteve dhe haditheve dhe shumica e këtyre li-
brave emërtoheshin me titullin “Es Sunneh”.
Mënyra e dytë: Mënyra e kritikës dhe refuzimit, ku
autorët përmes këtyre librave ua bënin të qartë
njerëzve qëndrimet e kota dhe të humbura të këtyre
grupimeve dhe paralajmëronin për rreziqet e tyre.[5]
Shejhu i nderuar Ebu Muhamed Rebi ibën Hadij el-
Med’halij, Allahu e ruajttë, në librin e tij Mekanetu
ehli el Hadithi ve meathirihim ve atharihim el
hamideh thotë: "Sa u përket librave të tyre në mbro-
jtje të akides dhe refuzimit të bidateve, janë të shumtë
saqë nuk mund të numërohen, por po përmendim
disa në vijim:
Imam Ahmed ibën Hambeli (241 h) shkroi librin Er-
Reddu ala el-Xhehmijeh.
Ebu Beker ibën ebi Shejbeh (235 h) shkroi librin
Kitabu el iman.
Imam Buhariu (256 h) shkroi librin Halku ef’ali el-
Ibad, ku u bëri kritikë dhe refuzim të ashpër xhehmi-
jve, mohuesve të cilësive të Allahut, dhe atyre që pre-
tendonin se Kur'ani është i krijuar.
Gjithashtu edhe në Sahihun e tij përmblodhi disa ka-
pituj që kanë të bëjnë me po të njëjtën temë, si
Kitabu el-iman, ku përfshihej kritika ndaj murxhi’ve.
Kitabu et Tevhid kritikon xhehmijet.
Kitabu el i’tisam përmban porosi dhe flet rreth oblig-
ueshmërisë së të kapurit pas Kur'anit dhe Sunnetit.
Edhe Ebu Daudi (275 h) në Sunenin e tij kishte
rrahur disa tematika të tilla.
Ibën Maxheh (273 h) në fillim të Sunenit të tij kishte
vendosur një parathënie të gjatë, e cila përfshin rreth
266 hadithe, të renditur nën kapituj të shumtë që
kanë të bëjnë me thirrje për t'u kapur fort pas
Kur'anit dhe Sunnetit si dhe kritikë dhe refuzim ndaj
grupimeve të humbura si xhehmijve dhe të tjerëve.[6]
Uthman ibën Said ed-Darimij (270 h) ka shkruar lib-
______________
[5] Shiko librin Tedvinu es-Sunneh, fq 87-88.
[6] Duke pasur parasysh rëndësinë e madhe që ka kjo parathënie, vëllai ynë Mr.Fidan Xhelili, Allahu e ruajttë, ka filluar shpjegimin e saj që prej
fillimit të kësaj reviste dhe e lus Allahun az-ze ve xhel-le t'i japë shëndet dhe t’i mundësojë përfundimin e saj ashtu si Ai dëshiron. Amin!
[7] Për më gjerësisht shiko librin Mekanetu ehli el Hadithi ve meathirihim ve atharihim el hamideh, fq. 24-36, të prof.dr. Rebij ibën Hadij el-
Med’halij, Allahu e ruajttë.
[8] Shiko El Hadithu vel Muhadithun, fq. 364.
[9] Shiko En-Nihajeh fi garibi el Hdith [1/812] dhe Lisanu el Arab [7/271].
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
rin e tij Er Reddu ala el- Xhehmijeh dhe librin Er
Reddu ala Bishr el Murisij.
Ebu Bekr Ahmed ibën Alij ibën Said el-Mervezij (292
h) shkroi librin e tij Es Sunneh.
Ebu Bekr el- Ethrem (273 h) shkroi lirin Es-Sunneh.
Ebu Beker Ahmed ibën Amër ibën ebi Asim en-
Nebil esh-Shejbanij (287 h) shkroi librin e tij të njo-
hur Es Sunneh.
Si dhe shumë e shumë libra të tjerë.[7]
Shkrimi i hadithit në këtë shekull dallon nga shekujt e
tjerë si vijon:
1. Dallimi dhe veçimi i haditheve nga fjalët e sahabëve
dhe tabi’inëve e kështu me radhë.
2. Në këtë shekull u shfaqën libra të ndryshme për sa i
përket renditjes së haditheve si:
a) Mesanidet, që i kushtonin rëndësi tubimit të ha-
ditheve të një sahabi në një vend duke mos pasur
parasysh ndarjen në tema dhe pa bërë dallim fare në
mes atyre që janë të vërteta dhe të pavërteta.
b) Libra ku autorët e tyre i kushtuan rëndësi të
veçantë renditjes së haditheve në bazë të temave dhe
kapitujve si dhe klasifikimit të haditheve në bazë të
vërtetësisë dhe dobësisë së tyre.
c) Me daljen e mu’tezilive në skenë dhe pretendimet e
tyre se Kur'ani është i krijuar si dhe shpifjet e tyre të
ndryshme që ua bënin dijetarëve të hadithit, gjejmë
prej dijetarëve të hadithit, të cilët u përqendruan në
kundërshtimin dhe refuzimin e këtyre shpifjeve si dhe
në shpjegimin e drejtë të haditheve për të cilat pre-
tendohej se janë të paqarta apo edhe keqkuptoheshin
me qëllim. Nga dijetarët të cilët shkruan për këtë temë
është Ibën Kutejbeh në librin e tij Te’vil Muhtelefu el
Hadith…[8]
Tani do të flasim veç e veç për të gjithë këta libra.
EL MESANID
Çfarë nënkuptojmë me fjalën musned?
Fjala musned rrjedh prej fjalës sened, d.m.th. diçka e
ngritur nga toka apo e hipur lart.[9]
Ndërsa në kuptimin terminologjik të shkencës së ha-
dithit dijetarët kanë dhënë disa mendime.
Hatib el Bagdadij, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Kur
dijetarët e cilësojnë ndonjë hadith si musned kanë për
qëllim se zinxhiri i atij hadithi është i lidhur mes çdo
transmetuesi deri tek transmetuesi i fundit, edhe pse
19
 ata më së shumti e përdorin një shprehje të tillë në
veçanti atëherë kur transmetohet ndonjë hadith prej
Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Ndërsa me lidhjen e zinxhirit kanë për qëllim që çdo
transmetues të dëgjojë prej atij që është më lartë duke
vazhduar kështu deri tek transmetuesi i fundit, edhe
nëse nuk përdoren shprehje me të cilat nënkuptohet
se atë hadith e ka dëgjuar direkt prej shejhut të tij, por
është mjaftuar me shprehjen prej (an’aneh)…”[10]
Ndërsa Ibën Abdul Berri, Allahu e mëshiroftë, thotë:
“Musned është çdo hadith i cili është ngritur deri tek
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.”
Nëse ndalemi dhe meditojmë për këto dy përkufiz-
ime, shohim qarte se Hatid el Bagdadij nuk e kushtë-
zon fare që teksti të jetë prej Pejgamberit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, mirëpo ajo çfarë ai kushtëzon është
lidhja e senedit apo zinxhirit deri te transmetuesi i fun-
dit. Hafidh ibën Haxheri, Allahu e mëshiroftë thotë:
“Sipas këtij përkufizimi, shihet qartë se musnedin
Hatib el Bagdadij e sheh në bazë të zinxhirit dhe
kushtëzon se patjetër duhet të jetë muttesil, d.m.th. i
ngjitur ose i lidhur. Për sa i përket tekstit, ai nuk e
kushtëzon fare se duhet të jetë i transmetuar prej Pe-
jgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,[11] vetëm se në
përdorimin e përgjithshëm të dijetarëve të hadithit
është për qëllim kjo (ngritja e hadithit deri tek i Dër-
guari-sal-lAllahu alejhi ve sel-lem). Si rrjedhojë e kësaj
mund të themi se edhe hadithi mevkuf, i cili ndalet
tek sabahi, nëse e ka senedin të lidhur, mund të quhet
musned.”[12] Ndërsa sa i përket përkufizimit të Ibën
Abdul Berrit, shohim se nuk e kushtëzon lidhjen e
senedit, por shikon nëse ky tekst është ngritur apo jo
deri te Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Nëse
po, atëherë sipas këtij përkufizimi mund të gjykohet
se ky hadith si i tillë është musned. Mund të konklu-
dojmë se një përkufizim i tillë përfshin gjithashtu edhe
hadithin mu’dal, munkatij, mursel, nëse teksti i është
atribuar Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-em.
Hafidh ibën Haxheri thotë: “Dhe nuk ka kush i cili
thotë kështu.”[13]
______________
[10] El Kifajeh fi Marifeti Usuli ilmi er Rivajeh (1/96).
[11] Et-Temhid lima fi el Muvetai minel Meani vel Esanidi (1/21).
[12] En Nuket Ala kitab ibën Salah (1/334) dhe shiko Nuz’hetu en-Nedhar fi Tevdihi Nuhbetu el- Fiker, fq. 155.
[13] Nuz’hetu en-Nedhar, fq. 155, shiko edhe En-Nuket ala Kitab ibën Salah (1/334).
[14] En Nuket (1/335).
[15] Marifetu Ulumi el Hadith. fq. 17.
[16] Shiko Er Risaleh el Mustetrefeh, fq. 60.
[17] El Kettanij thotë se kjo është mënyra më e lehtë sa i përket përfitimit nga këta libra (Er Risaleh el Mustwtrefeh, fq. 60).
[18] Shiko El-Xhami li ahlaki er-Ravij ve edabi es-Sami (2/292), Hatib el Bagdadij [Er-Risaleh el-Mustetrefeh, fq. 60], Muhammed ibën Xh’afer el
Kettanij dhe el Hadithu ve el Muhadithun të Muhammed Muhammed ebu Zehv, fq. 364.
[19] El Xhamij [2/292].
20 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
Përkufizimi më i drejtë
Ibën Haxheri shton: "Prej fjalëve të dijetarëve të ha-
dithit dhe praktikës së tyre shihet qartë se hadithi
musned është hadithi i cili është transmetuar prej Pe-
jgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe zinxhiri i të
cilit sipërfaqësisht duket të jetë i lidhur.”[14]
Me shprehjen "zinxhiri i të cilit sipërfaqësisht duket të
jetë i ngjitur" përjashtohet ai hadith zinxhiri i të cilit
shihet qartë se është i shkëputur.
Ky përkufizim është në përputhje të plotë me atë të
imam Hakimit, Allahu e mëshiroftë, që thotë:
“Musned është ai hadith të cilin e transmeton muha-
dithi prej shejhut të tij dhe sipërfaqësisht duket se ai e
ka dëgjuar prej tij po kështu shejhu i tij prej shejhut te
vet deri tek sahabiu, kurse ky prej Pejgamberit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem."[15]
EL MESANID
Çfarë nënkuptojmë me librat el mesanid?
El mesanid janë ata libra ku autorët e tyre i kushtonin
rëndësi mbledhjes së haditheve të një sahabiu në një
vend duke mos pasur parasysh ndarjen në tema dhe
pa bërë dallim fare mes haditheve të vërteta dhe të
pavërteta.[16]
Mënyra e renditjes së këtyre librave
Dijetarët në renditjen e këtyre librave ndoqën tri
mënyra:
Mënyra e parë: Renditja sipas shkronjave të alfa-
betit.[17]
Mënyra e dytë: Renditja sipas familjeve dhe fiseve
duke filluar prej Beni Hashim (fisit të Pejgamberit sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem) e duke vazhduar me fiset e
tjera më të afërta me Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem e kështu me radhë.
Mënyra e tretë: Renditja e sahabëve sipas përparësisë
në Islam, duke filluar me dhjetë të përgëzuarit me
xhennet, pastaj me ata që morën pjesë në luftën e
Bedrit e kështu me radhë.[18] Kjo e fundit është
mënyra më e preferuar nga Hatib el Bagdadij.[19]
Vijon.
Bali SADIKU
Medinë / Arabia Saudite
GJYKIMI PËR KËRKIMIN E NDIHMËS NGA
XHINËT DHE SHEJTANËT
D H E Z O T I M I T
"Dhe Unë (Allahu) nuk i krijova njerëzit dhe xhinët, veçse që ata duhet të më adhurojnë
vetëm Mua."
D
Disa vëllezër më kanë pyetur rreth
veprimeve të disa injorantëve, si lutja
ndaj dikujt tjetër përveç Allahut të
Madhëruar dhe kërkimi i ndihmës prej
tij në çështjet e rëndësishme. Ndër këto
veprime përmendim lutjen drejtuar
xhinëve, kërkimin e ndihmës prej tyre,
zotimin ndaj tyre, bërjen kurban për ta
dhe punë të ngjashme me këto. Këtu
futen edhe fjalët e disave:
"O ju të shtatët, merreni atë!", e kanë
fjalën për shtatë kryetarët e xhinëve.
"O ju të shtatët, veproni me atë kështu!"
"O ju të shtatët, thyejini kockat e atij,
pini gjakun e tij, gjymtojeni kufomën e
tij!"
Ose fjala e disave: "Merre, o xhini i
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
N D A J T Y R E
drekës, o xhini i ikindisë!"
Ky veprim bëhet në shumë vende. Disa
prej veprimeve që futen në këtë çështje
janë edhe lutja ndaj të vdekurve, qof-
shin ata Pejgamberë, njerëz të devot-
shëm apo persona të tjerë dhe lutja ndaj
engjëjve dhe kërkimi i ndihmës prej
tyre. Këto vepra dhe të tjera të ngjashme
me to bëhen nga shumë persona të cilët
thonë se janë muslimanë, por veprojnë
për shkak të injorancës dhe pasimit ver-
bërisht të paraardhësve të tyre. Ndoshta
disa prej tyre i nënvlerësojnë këto
çështje duke thënë:
"Ne nuk e kemi për qëllim e as nuk e
besojmë, porse na është bërë shprehi."
Më kanë pyetur edhe rreth gjykimit të
21
 martesës me ata që njihen për veprime librat qiellorë –më madhështori prej të
të tilla, rreth gjykimit që kanë kurbanet cilëve është Kur'ani- të cilët e qartësonin
e tyre, rreth gjykimit të namazit për ta këtë gjë, thërrisnin në të dhe parala-
(Allahu e di më së miri, këtu shejhu ka jmëronin nga të shoqëruarit shok
për qëllim namazin e xhenazes për ata Allahut dhe adhurimit të dikujt tjetër
persona) dhe namazit pas tyre (t'i kesh veç Tij. Ky është themeli, baza e fesë
ata si imamë në namaz sh.p.), rreth dhe kuptimi i fjalës "La ilahe il-lAllah",
gjykimit të besimit të mashtruesve dhe e cila do të thotë se "nuk ka të adhuruar
fallxhorëve, siç janë ata që pretendojnë tjetër me të drejtë përveç Allahut". Kjo
se e njohin sëmundjen fjalë mohon adhurimin
dhe shkaqet e saj duke e dikujt tjetër përveç
pasur në posedim
"Dhe Zoti juaj Allahut dhe ia atribuon
diçka që ka prekur thotë: “M’u lutni atë vetëm Allahut e
trupin e të sëmurit (si askujt prej krijesave.
çallma, pantallonat,
Mua, Unë do t’ju Argumentet për këtë
shamia e kokës dhe përgjigjem. Me të janë të shumta në Lib-
gjëra të ngjashme me vërtetë se ata të cilët rin e Allahut (Kur'anin)
to). dhe në Sunnetin e të
e përbuzin Dërguarit të Allahut,
Përgjigjja: adhurimin ndaj sal-lAllahu alejhi ve sel-
Falënderimi i takon lem.
vetëm Allahut. Paqja Meje, ata pa Disa prej tyre janë:
dhe shpëtimi qofshin dyshim që do të Nga fjalët e Allahut të
mbi Pejgamberin e Madhëruar:
fundit, mbi familjen e hyjnë në xhehen- "Dhe Unë (Allahu) nuk i
tij, mbi shokët e tij dhe nem me krijova njerëzit dhe
mbi ata që pasojnë ud- xhinët, veçse që ata duhet
hëzimin e tyre deri në poshtërim!” të më adhurojnë vetëm
Ditën e Gjykimit. Mua."[1]
Më pas them se me të vërtetë që Allahu i
Madhëruar i ka krijuar xhinët dhe "Ndërsa Zoti yt ka përcaktuar që ti të mos
njerëzit për ta adhuruar vetëm Atë, që t'i adhurosh askënd e asgjë veç Atij."[2]
luten vetëm Atij, t'i kërkojnë ndihmë "Dhe ata nuk u urdhëruan për tjetër, pos
vetëm Atij dhe t'ia kushtojnë kurbanin, asaj që duheshin të adhuronin vetëm
zotimin dhe adhurimet e tjera vetëm Allahun dhe të mos adhuronin tjetër
Atij. Për këtë qëllim, Allahu i Mad- përveç a përkrah Tij, të adhuronin Atë me
hëruar dërgoi të Dërguarit dhe i urd- besim të vërtetë e me përkushtim të
hëroi me këtë gjë; për këtë shkak zbriti plotë."[3]
______________
[1] Edh-Dharijat: 56
[2] El-Isra: 23
[3] El-Bejjineh: 5

22 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
 Gjithashtu, Allahu i Madhëruar i ka ur-
"Dhe Zoti juaj thotë: “M’u lutni Mua, dhëruar robërit e Tij që t'i luten vetëm
Unë do t’ju përgjigjem. Me të vërtetë se Atij, i ka lajmëruar se Ai është afër tyre
ata të cilët e përbuzin adhurimin ndaj (me dijen e Tij-sh.p-) dhe se i përgjigjet
Meje, ata pa dyshim që do të hyjnë në lutjes së tyre. Atëherë u del si obligim të
xhehennem me poshtërim!” [4] gjithë robërve (të Allahut) që t'i luten
vetëm Atij sepse lutja është një lloj adh-
"Dhe kur robërit e Mi të pyesin ty (o urimi për hir të të cilit u krijuan dhe u
Muhamed) për Mua, atëherë (përgjigju urdhëruan ta kryenin. Allahu i Mad-
atyre): hëruar ka thënë:
“Vërtet Unë jam pranë "Thuaj: “Sigurisht na-
(tyre me Dijen Time), mazi im, kurbani im,
Unë u përgjigjem duave Ai nuk ka asnjë jeta ime dhe vdekja ime
(lutjeve) të lutësit kur ai janë për Allahun, Zotin e
më drejtohet Mua me
shok e të botëve (njerëzve, xhinëve
lutje (pa ndërmjetësues barabartë me Të dhe gjithçkaje që ekzis-
apo ndërlidhës)."[5] ton). Ai nuk ka asnjë
dhe për këtë unë shok e të barabartë me
Allahu i Madhëruar ka jam urdhëruar Të dhe për këtë unë jam
treguar në këto ajete se urdhëruar dhe unë jam i
i ka krijuar xhinët dhe dhe unë jam i pari që i nënshtrohem
njerëzit që ta adhuro- Vullnetit të Tij si musli-
jnë dhe se ka caktuar
pari që i nën- man.”[7]
që të mos adhurohet shtrohem Vull- Allahu i Madhëruar e ka
askush tjetër përveç urdhëruar Pejgamberin
Tij. Kuptimi i fjalës netit të Tij si e Tij që t'u tregojë
"ka caktuar"[6] është "ka njerëzve se namazi i tij,
urdhëruar dhe porosi-
musliman.” kurbani i tij, jeta e tij
tur". Allahu i Mad- dhe vdekja e tij janë për
hëruar i ka urdhëruar dhe porositur Allahun, Zotin e botëve, që nuk ka
robërit e Tij në ajetet e qarta të Kur'anit shok. Kush bën kurban për dikë tjetër
dhe me anë të të Dërguarit të Tij, sal- përveç Allahut i ka shoqëruar Atij shok,
lAllahu alejhi ve sel-lem, që të mos ad- gjithashtu edhe ai i cili i bënë namaz-
hurojnë askënd tjetër përveç Zotit të sexhde dikujt tjetër përveç Tij, sepse
tyre. Ai ua ka bërë të qartë që lutja është Allahu i Madhëruar e ka bashkangjitur
adhurim madhështor. Ai që tregohet namazin me kurbanin dhe ka njoftuar se
mendjemadh ndaj saj, hyn në zjarr. ato janë vetëm për Të. Kush bën kurban
______________
[4] Gafir: 60
[5] El-Bekare: 186
[6] E ka fjalën për kuptimin e saj në suren El-Isra, ajeti 23 –sh.p.
[7] El-En'am: 162-163

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 23
 për dikë tjetër përveç Tij, qofshin këta jashme me të bëhet mushrik (jobesim-
xhinë, engjëj apo dikush tjetër, duke tar, që adhuron dikë tjetër veç Allahut)
kërkuar që të afrohet tek ata (me këtë dhe meriton hyrjen në zjarr, si ka për të
adhurim sh.p.) është i njëjtë me atë që i qenë puna e atij që u lutet xhinëve, en-
falet dikujt tjetër përveç Allahut. Trans- gjëjve, njerëzve të mirë, u kërkon
metohet në hadithin e saktë se Pejgam- ndihmë atyre, bën zotime për ta, bën
beri, paqja dhe shpëtimi i Allahut kurbane për ta, shpreson me këto vepra
qofshin mbi të, ka thënë: ruajtjen e pasurisë së tij apo shërimin e
"E ka mallkuar Allahu atë që bën kurban të sëmurit (që dëshiron ai), apo shën-
për dikë tjetër përveç Tij."[8] detin e kafshëve të tij dhe mbarëvajtjen
Imam Ahmedi ka nxjerrë me zinxhir e të korrurave të tij, ose vepron atë gjë
transmetimi të mirë nga Tarik ibn Shi- sepse ka frikë nga e keqja e xhinëve dhe
habi (Allahu qoftë i kënaqur me të) nga vepra të tjera si këto?!
i Dërguari i Allahut, Kush i vepron këto vepra
sal-lAllahu alejhi ve dhe persona të ngjashëm
sel-lem, se ka thënë:
Kush bën kurban me të kanë prioritet që të
"Kaluan dy burra te një për dikë tjetër jenë mushrikë, që meri-
popull që kishin një tojnë hyrjen në zjarr, sesa
idhull. Nuk lejohej të përveç Allahut i ky burrë i cili bëri kur-
kalonte kush aty ban një mizë për hir të
përderisa të bënte kur-
ka shoqëruar Atij idhullit.
ban diçka në emër të shok, gjithashtu
tij. I thanë njërit prej Vijon...
tyre: -Bëj kurban! edhe ai i cili i
Ai tha: -Nuk kam me bënë namaz Abdul-Aziz ibën Abdil-lah ibën
Baz
se të bëj kurban.
Ata thanë: -Bëj kurban sexhde dikujt Përshtati: Ardit ULQINAKU
qoftë edhe një mizë!
Ai bëri kurban një
tjetër përveç Tij... Rijad /Arabia Saudite

mizë, e lejuan të Burimi: www.binbaz.org

kalonte dhe hyri në zjarr (xhehennem).
I thanë tjetrit:-Bëj kurban!
Ai tha: -Nuk kam për të bërë kurban për
dikë tjetër përveç Allahut!
E vranë dhe hyri në xhennet."[9]
Në qoftë se ai që bëri kurban një mizë
për hir të idhullit dhe gjërave të ng-
______________
[8] Trans Muslimi 5240
[9] Hadithin e ka dobësuar Albani në Ed-daifeh, nr. 5829

24 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
 TURPI
ËSHTË NGA DEGËT E IMANIT II
“Me të vërtetë Musai ishte shumë i turpshëm dhe mbulues, nuk i shihej asgjë nga lëkura dhe
trupi i tij. E ofenduan disa nga Beni Israilët duke thënë: "Ky e mbulon tërë trupin e tij
vetëm për shkak të ndonjë mangësie që ka në lëkurë ose sepse vuan nga lebra, ka sëmundje
gjenitale ose ndonjë sëmundje vdekjeprurëse.” Por Allahu i Lartësuar dëshiroi që ta pastrojë
nga ato që ata thoshin. Një ditë ai u veçua dhe vendosi rrobat e tij mbi një gur dhe filloi të
lahej. Pasi u la, u drejtua drejt gurit që të merrte rrobat e tij, mirëpo guri filloi të ikte me
rrobat e tij. Musai mori shkopin e tij dhe filloi ta ndiqte gurin duke i thënë: "O gur, rrobat
e mia! O gur, rrobat e mia!" Dhe vazhdoi kështu derisa u ndal te një grup nga Beni Israilët
dhe ata e shikuan atë lakuriq.

R
Robër të Allahut, këto janë disa çështje besimi në
të cilat ka mësim, këshilla dhe shembuj.
A e dini se cila është? Sinqeriteti në turp.
Së dyti: Të ruajë barkun dhe atë që përfshin.
Ruaje barkun tënd nga haramet. Kush ha ka-
matën dhe ryshfetin, e mbush barkun e tij me
haram dhe nuk ka fare turp nga Allahu.
Kush i mashtron të tjerët në tregti dhe në punën e
tij dhe nga ai haram ushqehet me familjen e tij,
nuk ka fare turp nga Allahut.
Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë: “Dhe
çfarë përfshin barku.” Këtu hyjnë edhe organet
gjenitale, domethënë t’i ruash ato nga imoraliteti
(zinaja).
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thënë: “Kush më garanton mua atë që ka mes dy no-
fullave (gjuhën) dhe atë që ka mes dy këmbëve (or-
ganin gjenital), unë i garantoj xhennetin.”[1]
T’i ruash këmbët e tua që të mos ecin në atë që
______________
[1] Sahih El-Xhami’, 6617.
[2] El-Ankebut: 64.
Allahu nuk e do.
Gruaja duhet t’i ruajë këmbët e saj nga lakuriqësia
dhe zbulimi që shohim në ditët tona, në veçanti
ditëve të festave. Duket sikur në ditët e festave ka
ardhur ndonjë argument prej Allahut që u lejon
grave të zbulohen dhe lakuriqësohen. Çfarë na ka
goditur ne, o ummeti i Islamit?
A nuk kemi turp prej Allahut? A nuk kemi turp
prej njerëzve?!
Së treti: Pjesë e turpit është të përkujtosh vdekjen,
ndërsa mospërkujtimi i saj është paturpësi. Si
mund ta harrosh vdekjen kur udhëton drejt saj
dhe ajo mund të të vijë në çdo moment?
Së katërti: Pjesë e turpit është të punosh për
botën tjetër, të kesh brengë vetëm botën tjetër,
ngase bota tjetër është e përhershme dhe reale.
Allahu i Lartësuar thotë: “Ndërsa jeta e botës tjetër,
pikërisht ajo është jeta e vërtetë. Veç sikur ta dinin!”[2]
Robër të Allahut! I Dërguari sal-lAllahu alejhi ve

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 25
 sel-lem na ka sjellë shembullin më të lartë për
turpin. Allahu i Lartësuar duke na treguar për
turpin që kishte Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem thotë: “O besimtarë, mos hyni në shtëpitë e të
Dërguarit, përveç rastit kur ju është dhënë leje për të
ngrënë, por jo të pritni përgatitjen e tij (ushqimit)!
Hyni vetëm kur t’ju thërrasin dhe, pasi të hani, sh-
përndahuni! Mos qëndroni pas ushqimit për të bised-
uar me njëri-tjetrin. Kjo, me të vërtetë, e shqetësonte
të Dërguarin e ai turpërohej (që t’jua thoshte këtë),
ndërsa Allahu nuk turpërohet që t’jua thotë të
vërtetën...”[3]
Sahabiu i nderuar Ebu Seid el-Hudrij radijAllahu
anhu thotë: “I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem ishte më i turpshëm sesa vajza beqare në
dhomën e saj. E kur ai e urrente një gjë, e kup-
tonim nga fytyra e tij.”[4]
Një ditë tek i Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem hynë Ebu Bekri dhe Umeri radijAllahu
anhuma. Ai ishte ulur dhe nuk u drejtua e as nuk
i drejtoi rrobat e tij, por kur hyri Uthmani radij-
Allahu anhu, e drejtoi trupin dhe rrobat e tij.
Atëherë Aishja radijAllahu anha i tha: "O i Dër-
guari i Allahut! Hyri Ebu Bekri dhe nuk i
buzëqeshe dhe nuk ia vure mendjen. Hyri Umeri,
nuk i buzëqeshe dhe nuk ia vure mendjen. E më
pas hyri Uthmani, u drejtove dhe drejtove edhe
rrobat e tua?"
Atëherë i Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem tha: “A të mos kem turp nga njeriu që kanë
turp melaiket?!”[5]
Robër të Allahut! Ndaluni me ne që të mësojmë
një shembull të lartë për turpin, të cilin na e mësoi
Musai alejhi salatu ve selam dhe bashkëshortja e
tij, e cila ishte edukuar nga babai i saj plak dhe i
moshuar që të kishte turp.
I Dërguari ynë sal-lAllahu alejhi ve sel-lem na ka
treguar për turpin e Musait alejhi salatu ve selam
duke thënë: “Me të vërtetë Musai ishte shumë i
turpshëm dhe mbulues, nuk i shihej asgjë nga lëkura
dhe trupi i tij. E ofenduan disa nga Beni Israilët
______________
[3] El-Ahzab: 53.
[4] Sahih El-Edebul-Mufred, 53.
[5] Sahih El-Edebul-Mufred, 471.
[6] El-Ahzab: 69.
[7] Transmeton Buhariu.
[8] El-Kasas: 22-23.
26 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
duke thënë: "Ky e mbulon tërë trupin e tij vetëm për
shkak të ndonjë mangësie që ka në lëkurë ose sepse
vuan nga lebra, ka sëmundje gjenitale ose ndonjë së-
mundje vdekjeprurëse.” Por Allahu i Lartësuar dëshi-
roi që ta pastrojë nga ato që ata thoshin. Një ditë ai u
veçua dhe vendosi rrobat e tij mbi një gur dhe filloi të
lahej. Pasi u la, u drejtua drejt gurit që të merrte rro-
bat e tij, mirëpo guri filloi të ikte me rrobat e tij.
Musai mori shkopin e tij dhe filloi ta ndiqte gurin
duke i thënë: "O gur, rrobat e mia! O gur, rrobat e
mia!" Dhe vazhdoi kështu derisa u ndal te një grup
nga Beni Israilët dhe ata e shikuan atë lakuriq.
Për Allahun, vërtet në gur kishte shenja nga të
rrahurat (e Musait), tri, katër ose pesë herë. Këto
janë fjalët e Allahut të Lartësuar: “O besimtarë, mos
u bëni si ata që e shqetësuan Musain. Allahu e çliroi
atë nga përgojimet e tyre; ai është i nderuar në sytë e
Allahut.”[6][7]
Kjo ngjarje na jep një shembull të lartë për turpin.
Edhe gruaja e tij kishte një moral të lartë, ashtu
edhe motra e saj, pasi të dyja ishin edukuar në
shtëpinë e njeriut të mirë dhe të moshuar.
Të ndalemi së bashku tek pusi i Medjenit, që të
mësojmë se ç'është turpi nga këto dy vajza, t’ua
mësojmë bijave dhe grave tona turpin, të cilin e
kanë humbur në këtë kohë.
Allahu i Lartësuar në lidhje me Musain alejhi
selam thotë: “Teksa drejtohej nga Medjeni, ai tha:
“Shpresoj se Zoti im do të më tregojë rrugën e drejtë!”
Kur arriti tek pusi i Medjenit, ndeshi rreth tij shumë
njerëz që u jepnin ujë kafshëve. Përveç tyre, ai vuri re
dy vasha që po mbanin kafshët e veta...” [8] Ato i
ndalnin kafshët e tyre që të përziheshin me kafshët e
të tjerëve. Ky është turpi. Mendoni si ecin gratë tona
në ditët e festave nëpër tregje, i prekin të tjerët me tru-
pat e tyre dhe anasjelltas, bëjnë shaka dhe flasin me të
tjerët, nuk kanë turp nga Allahu dhe nuk kanë turp
nga njerëzit, madje edhe bashkëshorti i saj shkon me
të, si të ishte një mur, nuk ka ndërgjegje dhe turp.
Burra pa burrëri dhe gra pa turp!
Musai alejhi salatu ve selam u çudit dhe u tha: “Si e
keni hallin ju?” Ato thanë: “Ne nuk u japim ujë pa
u larguar barinjtë.” [9] Pra, nuk përziheshin me bar-
injtë edhe nëse duhet të presin gjatë dhe u jepnin ujë
bagëtive vetëm atëherë kur largoheshin barinjtë. Ky
është turpi, kjo është edukata. Shkaku që i shtyu të
shkonin në atë vend është se “babai ynë është shumë
plak” .[10]
Vërtet ky është turpi, që do të thotë se sikur të mos
kishim këtë arsyetim, nuk do të dilnim nga shtëpia.
Oj ti grua e zbuluar, për ç’arsye del me bashkëshortin
tënd në tregje ditëve të festave? A nuk të mjafton që të
të shkojë vetëm bashkëshorti dhe të të blejë çfarë nevo-
jitet për fëmijët? Apo ndoshta mungesa e turpit të
nxit të dalësh të shikosh burrat e tjerë, të flasësh me
ta? Nëse kjo aludon për diçka, aludon për humbjen e
turpit para Allahut dhe njerëzve.
“Kështu, Musai u dha ujë kafshëve të tyre e pastaj u
kthye te një hije dhe tha: “Zoti im, çfarëdo dhuntie
që të më japësh, unë jam nevojtar!”[11]
Meditoni, o robërit e Allahut!
Çdonjëri nga ne le të shikojë turpin që kishte kjo
vajzë e më pas le ta krahasojë me gruan dhe vajzën
e tij, të cilat veshin rroba që një grua muslimane
ka turp t'i veshë në dhomën e gjumit para burrit
të saj dhe dalin në rrugë.
A po shihni atë që po shoh edhe unë o ummeti
islam?!
Këto veshje gjysmëlakuriqe e të zbuluara që
shohim nëpër tregje ditëve të festave argumento-
jnë qartë së gratë dhe bijat tona nuk kanë turp.
O robër të Allahut! O ti që e ke lejuar vajzën dhe
gruan tënde të zbulohet! Shikoje këtë vajzë: “Më
vonë, njëra nga ato dyja, erdhi me ndrojtje (turp).”
Kishte turp në veshjen e saj, kishte turp në të folurit e
saj, kishte turp në ecjen e saj, a thua se turpi u shfaq
anembanë tokës dhe ajo ecte mbi të: “Dhe i tha:
“Babai im të fton për të të shpërblyer, se i dhe ujë
(tufës sonë).”[12] Turpi është ai që e bëri t’ia për-
mendë shkakun e thirrjes së tij nga babai i saj, në
______________
[9] El-Kasas: 23.
[10] El-Kasas: 23.
[11] El-Kasas: 24.
[12] El-Kasas: 25.
[13] El-Kasas: 25.
[14] El-Kasas: 26.
[15] El-Kasas: 23.
[16] El-Ahzab: 33.
[17] El-Kasas, 27.
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
mënyrë që të mos mendonte ndonjë gjë të keqe.
Atëherë Musai alejhi salatu ve selam u kthye te
shtëpia e këtij plaku të mirë, në atë shtëpi ku më-
sohej turpi. Pasi Musai alejhi selam ia tregoi ngjar-
jen atij, plaku i mirë i tha: “Mos u frikëso, sepse ke
shpëtuar prej një populli keqbërës, zullumqar!”[13]
Më pas njëra nga vajzat tha: “O babai im, merre
këtë njeri në shërbim! Sigurisht që njerëzit e fortë dhe
të besueshëm janë më të mirët, që dikush mund të
marrë në shërbim.”[14]
A e dini për çfarë i tha “merre këtë njeri në shër-
bim”? Në mënyrë që ai të punojë tek ta dhe t’i
ruajë bagëtitë dhe t'u japë të pinë, në mënyrë që
ato të mos dilnin më nga shtëpia, ngase jeta e
gruas është e lidhur me shtëpinë, krenaria e saj
është në shtëpi dhe nëse i duhet të dalë, del vetëm
atëherë kur ka nevojë, siç ishte rasti i këtyre dy va-
jzave kur thanë: “Babai ynë është shumë plak.”[15]
Po ashtu Allahu i Lartësuar thotë: “Qëndroni në
shtëpitë tuaja e mos i zbuloni stolitë tuaja, ashtu siç
zbuloheshin në kohën e injorancës së parë.”[16]
Fjalët e saj: “O babai im, merre këtë njeri në shër-
bim!”, që t’i ruajë bagëtitë dhe të kujdeset për to
në mënyrë që ajo të mos dalë nga shtëpia, na ar-
gumentojnë turpin e saj.
Sa vajza hidhërohen me baballarët e tyre sepse i
pengojnë të shkojnë në ato universitete ku ka
edhe djem?! Sa gra hidhërohen me burrat e tyre
ngase i pengojnë të dalin ditëve të festave nëpër
tregje?! Ka ikur turpi, të Allahut jemi dhe tek Ai
do të kthehemi! Atëherë plaku i mirë tha: “Unë
dua të të jap për grua njërën prej këtyre dy bijave të
mia, me kusht që të më shërbesh mua tetë vjet.” [17]
Shikoni robër të Allahut! Ky është Musai, që na
solli shembullin më të lartë për turpin, u takua me
familjen që u edukua në turp, një familje që duhet
ta kemi shembull dhe duhet të jemi të ku-
jdesshëm ta pasojmë. Nëse morali i një çifti
bashkëshortor është turpi, atëherë familja patjetër
do të edukohet me turpin dhe do ta kemi një
27
 shoqëri me iman të pastër dhe që e njeh turpin.
Robër të Allahut! Mësimet dhe shembujt që nx-
jerrim nga kjo ngjarje janë:
1) Turpi i sjell njeriut të gjitha të mirat, ashtu siç
ka thënë Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem:
“Turpi është i tëri hajr.”[18] Po ashtu Profeti sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Turpi nuk vjen
vetëm se me hajr.”[19] Shikoni mirësitë që i erdhën
Musait alejhi selam në jetën e tij, kur u martua me
një grua të ndershme. Shikoni këtë vajzë, së cilës
Allahu i mundësoi të martohet me njërin nga
Ulul Azmi,[20] atëherë ki frikë Allahun ti vajzë që
je zbuluar, që e shfaq veten dhe trupin tënd në
tregje duke u munduar të gjesh bashkëshort.
2) Turpi e ndalon burrin apo gruan nga veprat
dhe fjalët e neveritura. Ato thanë: “Ne nuk u japim
ujë, pa u larguar barinjtë.” Përzierja me burra është
nga punët e ndaluara dhe të fëlliqura, të cilat
Allahu nuk i do. Gruaja që ka turp thotë "nuk do
të shkoj në treg dhe të përzihem me burra, le të
shkojë burri im". Ndërsa gruaja që nuk ka turp
thotë "unë do të shkoj vetëm në treg dhe do të
përzihem me burra dhe do të argëtohem". Ajo ko-
mandon shtëpinë, ndalon dhe lejon, kurse burri i
saj nuk ka peshë tek ajo. Atëherë ku mbeti bur-
rëria? Kur burri e humb burrërinë e tij, atëherë
edhe gruaja e humb turpin e saj dhe nga kjo
rrjedh një familje e shthurur. Nga kjo familje
rrjedhin të rinj të humbur që nuk e dinë se ç'është
burrëria dhe vajza që janë shumë më afër jobesim-
tarëve se besimtareve. Kini frikë Allahun, o ju
robërit e Tij, sepse turpi është pjesë e moralit islam
dhe pjesë e imanit.
3) Vajzën me virtyte të larta morale dhe të turp-
shme e kërkojnë djemtë e devotshëm dhe të mirë,
ndërsa vajzën që e ka humbur moralin dhe turpin,
që e ka ekspozuar trupin e saj në tregje nuk e
kërkojnë djemtë e devotshëm dhe të mirë.
Atëherë, të gjithë le të kemi frikë Allahun e Lartë-
suar në edukimin e vajzave tona, t'i edukojmë ato
______________
[18] Transmeton Muslimi.
[19] Muttefekun alejhi.
[20] Profetët e vendosur.
[21] El-Ahzab: 53.
[22] Ëndrrat që shkaktojnë gjendjen e papastërtisë (xhunubllëkut).
[23] Nëse vëren gjurmë nga rrjedhja e spermës.
[24] Transmeton Buhariu, Muslimi.
[25] Transmeton Muslimi.
28 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
në turp, në mënyrë që Allahu t’i bashkojë me
djem të mirë. Edhe nënat të kenë frikë Allahun në
edukimin e bijave të tyre, mos t'i lejojnë të dalin të
zbuluara në mënyrë që të gjejnë burrë, ngase burri
i mirë dhe i ndershëm interesohet vetëm për atë
vajzë që është e turpshme. Kush nuk ka turp nuk
ia vlen të jetë bashkëshorte dhe nënë për fëmijët
tanë.
Një dobi: Shumë njerëz nëse dëshirojnë të pyesin
për diçka që kanë turp ta përmendin, thonë se
nuk ka turp në fe. Kjo është fjalë e kotë, ngase
turpi është nga feja apo e tërë feja, ashtu siç ka
thënë Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Turpi
është e tërë feja.” Turpi është nga imani, është nga
morali islam. Është e udhës që njeriu nëse dëshi-
ron të pyesë për ndonjë gjë që ka turp ta për-
mendë, le të thotë: “Allahu nuk turpërohet që
t’jua thotë të vërtetën.”[21] Ashtu veproi një grua
kur dëshiroi të pyeste Profetin sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem për diçka që kishte turp ta thoshte. Ajo iu
drejtua Profetit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem duke i
thënë: "O i Dërguari i Allahut, vërtet Allahu nuk
turpërohet që ta thotë të vërtetën. A duhet të pastrohet
edhe gruaja nëse sheh ëndërr?"[22] Ai i tha: “Po, nëse
sheh lagështi[23] (në rrobat e saj).”[24]
Aishja radijAllahu anha ka thënë: “Sa gra të mira
janë gratë e ensarëve! Nuk i pengonte turpi që të
mësonin fenë.”[25]
O ummeti islam, kini turp, kini turp!
Turpi është moral fisnik, normë e moralit islam.
Patjetër duhet t’i edukojmë shpirtrat tanë të kenë
turp dhe t’i edukojmë fëmijët tanë të kenë turp.
E lus Allahun e Madhërishëm që të na mundësojë
ta kemi këtë moral fisnik, se Ai është Mbrojtës
dhe Fuqiplotë për këtë.
“Ahsenul-Bejan min mevakif Ehlul-Iman”
Ebu Islam, Salih ibën Ta Ha Abdul Vahid
Përshtati: Sabahudin SELIMI
Viti / Kosovë
 TË NJOHIM TË DËRGUARIN E ALLAHUT

MUHAMEDIN
S A L  L A L L A H U A L E J H I V E S E L  L E M

Transmetohet se Ibën Mesudi radijAllahu anhu, ka thënë: “Krenaria jonë u rrit në kohën
kur Umeri hyri në Islam. Ai e pranoi Islamin atëherë kur e kishin pranuar dyzet burra dhe
njëmbëdhjetë gra, në vitin e gjashtë të shpalljes.”

Ç
39 Çfarë bënë kurejshët me qëllim që Ai ishte Xhafer ibën ebi Talibi.
t’i kthenin muhaxhirët që ikën
për në Abisini?
Dërguan një delegacion tek Nexhashiu,
43 Çfarë i tha ai Nexhashiut?

Ai i tha: "O mbret! Ne kemi qenë më

në mënyrë që t’ua dorëzonte atyre. parë popull injorant, adhuronim idhujt,

40 Nga kush përbëhej ky delegacion?

Përbëhej nga Amër ibën el Asi dhe Ab-

hanim ngordhësirat, kryenim vepra të
pahijshme, shkëpusnim lidhjet farefis-
nore etj., derisa Allahu i Lartmadhëruar
dullah ibën ebi Umejeh. na dërgoi një të Dërguar nga mesi ynë.

41 Çfarë bënë ata para se të dilnin

para Nexhashiut?
Shpërndanë disa dhurata për parinë e
Nexhashiut, në mënyrë që këta të fundit
t'i kërkonin mbretit t’i kthente pas
muhaxhirët.
Ne e njihnim prejardhjen e tij, sin-
qeritetin dhe besnikërinë e tij. Ai na ftoi
për tek Allahu që ta njësonim dhe ta ad-
huronim Atë dhe nga ana tjetër të largo-
heshim nga ato gjëra që ne dhe prindërit
tanë adhuronim më parë, siç ishin

42 Kush ishte ai që foli në emër të

muslimanëve muhaxhirë?
gurët…" Pas këtyre fjalëve Nexhashiut iu
bë e qartë realiteti i fesë madhështore me

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 29
 të cilën u dërgua Muhamedi, paqja dhe lem, me lutje Zotit të tij që Umeri të pra-
bekimi i Allahut qofshin mbi të. nonte Islamin?

44 Çfarë i tha Nexhashiu delega-

cionit të kurejshëve pasi dëgjoi
fjalët e Xhafer ibën ebi Talibit?
Po, ka ardhur në hadith se ka thënë: “O
Zoti im, lartësoje Islamin me njërin prej
këtyre dy personave që është më i dashur për
Ai tha: "Kjo dhe ajo me të cilën u dërgua Ty: Ebu Xhehlin ose Umer ibën el
Isai dalin prej një kandili të vetëm. Për Hatabin.”[3]
Allahun, unë nuk kam për t’ua dorëzuar Transmetohet se Ibën Mesudi radijAllahu
juve kurrë!" anhu, ka thënë: “Krenaria jonë u rrit në

45 A i besoi Nexhashiu Profetit

Muhamed, sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem?
kohën kur Umeri hyri në Islam. Ai e pra-
noi Islamin atëherë kur
e kishin pranuar dyzet
Po. Argument për këtë “Nuk shkon për burra dhe njëmbëdhjetë
është se i Dërguari i Al- gra, në vitin e gjashtë të
lahut, sal-lAllahu alejhi Profetin dhe për shpalljes.”
ve sel-lem të, i fali Nex- Ibën Mesudi gjithashtu
hashiut namazin e
ata që besojnë të ka thënë: “Pranimi i Is-
xhenazes, kur ai vdiq në kërkojnë faljen e lamit nga ana e Umerit
vitin e 9-të sipas ka qenë krenari,
hixhretit. Ditën që vdiq Allahut për hixhreti i tij ka qenë
Nexhashiu, Profeti, sal- ndihmesë, kurse
lAllahu alejhi ve sel-lem, mushrikët edhe sundimi i tij mëshirë.”[4]
doli me shokët e tij për Transmetohet se Sad
në faltore, musal-la, dhe
sikur ata të jenë ibën ebi Vekasi ka
u fal me ta duke marrë më të afërmit...” thënë: “Profeti
katër tekbire.[1] Në disa sal-lAllahu alejhi ve sel-
transmetime ka ardhur: lem i tha Umerit: "O i
“Vdiq sot një prej robërve të Allahut, një biri i Hatabit! Pasha Atë në dorën e të Cilit
vepërmirë. Kërkoni falje për vëllanë tuaj.” është shpirti im, nuk të ka takuar shejtani
Po ashtu ka ardhur tekst i qartë se Nexh- në ndonjë rrugë veçse e ka ndërruar atë.”[5]
ashiu ka besuar në profetësinë e
Muhamedit, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
“Dëshmoj se ai, Muhamedi, është i Dër-
47 Kur vdiq Ebu Talibi?

Ai vdiq në vitin e dhjetë të dërgimit të

guari i Allahut për të cilin ka përgëzuar Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
Isai biri i Merjemes…”[2] si Profet dhe i Dërguar.

46 A i është drejtuar i Dërguari i

Allahut, sal-lAllahu alejhi ve sel- 48 A vdiq duke qenë në kufër?

______________
[1] Hadithi që transmetohet në lidhje me këtë është mutefekun alejhi.
[2] Tansmeton Ebu Daudi.
[3] Transmeton Et Tirmidhiu.
[4] E transmeton Et Taberani
[5] Transmeton Buhariu

30 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
Po.[6] Në hadith të saktë transmetohet
prej Ibën el Musejjibit, e ky prej babait të
tij, se kur Ebu Talibit iu afrua vdekja, i
50 Çfarë bënë kurejshët pas vdekjes
së xhaxhait të Profetit, paqja dhe
bekimi i Allahut qofshin mbi të?
Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve E ashpërsuan lëndimin ndaj Profetit sal-
sel-lem u fut tek ai dhe gjeti aty Ebu lAllahu alejhi ve sel-lem.
Xhehlin dhe Abdullah ibën ebi Umejeh.
Profeti i tha: "O xhaxhai im! Thuaj: la
ilahe il lAllah, fjalë, që unë ta përmend si
51 Si veproi i Dërguari i Allahut sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem pas kësaj?
Ai shkoi në Taif (qytet që ndodhet në
argument tek Allahu për ty.” Ebu Xhehli Arabinë Saudite- afër Mekes).
dhe Abdullah ibën ebi Umejeh thanë: "O
Ebu Talib, a do ta brak-
tisësh fenë e Abdulmu-
52 Kush ishte bashkë me të?

Me të ishte shërbëtori i
talibit?" “...shpresoj që tij, Zejd ibën Harith.
Profeti vazhdoi t’ia
përsëriste thënien e tij
dhe ata të dy i përsëritën
Zoti do të 53
Si u sollën
banorët e Taifit
me të Dërguarin e
thënien e tyre, derisa
Ebu Talibi tha: "Unë
nxjerrë nga Allahut sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem?
jam në fenë e Abdulmu-
talibit" dhe nuk pranoi pasardhësit e U sollën keq me të, nuk
iu përgjigjën thirrjes së
të thoshte la ilahe il tij, e lënduan dhe e nx-
lAllah. I Dërguari i tyre njerëz që orën prej qytetit. Dije-
Allahut sal-lAllahu alejhi tari i Islamit Ibnul
ve sel-lem tha: "Pasha do ta adhuro- Kajjimi, Allahu e mëshi-
Allahun! Do të vazhdoj të roftë, thotë: “Ata e
kërkoj faljen e Allahut jnë Atë.” goditën me gurë derisa
për ty nëse nuk ndalohem ia gjakosën këmbët.”
të veproj kështu". Pastaj u
shpall ajeti: “Nuk shkon për Profetin dhe
për ata që besojnë të kërkojnë faljen e
54
Sa qëndroi i
Dërguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në
Allahut për mushrikët edhe sikur ata të jenë Taif?
më të afërmit...”[7] Dhe zbriti ajeti: “Në të Thuhet se ka qëndruar një muaj, por po
vërtetë ti (o Muhamed) nuk udhëzon atë që ashtu thuhet se ka qëndruar dhjetë ditë.
do..."[8][9]

49 Pse u pikëllua i Dërguari i Allahut

sal-lAllahu alejhi ve sel-lem me
vdekjen e Ebu Talibit?
55 Kë takoi më pas i Dërguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem? Takoi Xhibrilin bashkë me engjëllin
Ngase ai e ndihmonte dhe e mbronte. e maleve. Ai i tha: “O Muhamed, Zoti i
dëgjoi fjalët e popullit për ty dhe fjalët e
______________
[6] Hadithi që transmetohet në lidhje me këtë është mutefekun alejhi.
[7] Et Tevbeh: 113
[8] El Kasas: 56
[9] Mutefekun alejhi

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 31
 tua për ta. Ai ka dërguar me mua en- cilës e kemi bekuar, për t’i treguar atij disa
gjëllin e maleve, që ta urdhërosh të bëjë nga mrekullitë Tona. Ai, me të vërtetë,
ç’të duash.” Engjëlli i maleve i tha: “O dëgjon çdo gjë dhe sheh çdo gjë.”[11]
Muhamed, nëse dëshiron, tani, i bashkoj
këto dy male dhe i shkatërroj ata njerëz.” 59 Sa herë ka ndodhur Israja dhe Mi-
raxhi?

56 Çfarë përgjigjeje i ktheu i Dër-

guari i Allahut sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem engjëllit të maleve?
Israja dhe Miraxhi ka ndodhur vetëm një
herë. Dijetari i Islamit Ibnul Kajjimi,
Allahu e mëshiroftë, thotë: “…pastaj ai,
I Dërguari i Allahut sal- paqja dhe bekimi i
lAllahu alejhi ve sel-lem Allahut qofshin mbi të,
i tha: "Jo, shpresoj që Zoti “I lavdëruar qoftë udhëtoi me shpirt dhe
do të nxjerrë nga pasard- Ai që e mbarti trup për në xhaminë el
hësit e tyre njerëz që do ta Aksa e më pas u ngrit
adhurojnë Atë.”[10] robin e Tij mbi qiej me trupin dhe

57
Miraxhit?
Kur ndodhi ng-
jarja e Israsë dhe (Muhamedin)
shpirtin e tij për tek
Allahu i Madhëruar…
Kjo ka ndodhur vetëm
Ngjarja e Israsë dhe Mi-
natën nga një herë dhe kjo është
raxhit ndodhi para Xhamia e Shenjtë fjala më e saktë.”
hixhretit, por ka Ndërsa shpjeguesi i
kundërshtime në lidhje (në Mekë) në Akides et tahavije ka
me vitin kur ka ndod- Xhaminë e Largët thënë: “Ajo në të cilën
hur. Disa thonë se ka gjenden imamët e
ndodhur një vit para (të Jerusalemit)...” transmetimeve është se
hixhretit, disa të tjerë Israja ka ndodhur
thonë se ka ndodhur tre vetëm një herë të
vjet para hixhretit. Kanë thënë gjithashtu vetme në Mekë, pas dërgimit.”
se ka ndodhur pesë vjet para hixhretit.
Allahu e di më së miri. 60 Çfarë qëndrimi mbajtën kurejshët
në lidhje me ngjarjen e Israsë dhe

58 Cili është argumenti se Israja dhe

Miraxhi ka qenë me trup dhe sh-
pirt dhe se i Dërguari i Allahut sal-l
Miraxhit?
Ata e mohuan këtë gjë dhe e quajtën të
Dërguarin e Allahut sal-lAllahu alejhi ve
Allahu alejhi ve sel-lem ka qenë zgjuar? sel-lem, gënjeshtarë.
Argument për këtë është fjala e Allahut të
Madhëruar: “I lavdëruar qoftë Ai që e Vijon…
mbarti robin e Tij (Muhamedin) natën
nga Xhamia e Shenjtë (në Mekë) në Xham- Përgatiti dhe përshtati: Xhabir SHEME
Lushnje / Shqipëri
inë e Largët (të Jerusalemit), rrethinën e së
______________
[10] Hadithi që transmetohet në lidhje me këtë është mutefekun alejhi.
[11] El Isra: 1

32 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
 DOBITË DHE FRYTET QË PËRFITOHEN PREJ
SALAVATEVE QË I DËRGOHEN

MUHAMEDIT
S A L  L A L L A H U A L E J H I V E S E L  L E M

Është shkak që Pejgamberi, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem t’ia kthejë përshëndetjen atij që i
dërgon salavat atij.

B
1 - Bindja ndaj urdhrit të Allahut të 5 - Allahu i ngre dhjetë grada atij që
Lartësuar. dërgon salavat.
2 - Bashkimi i salavatit tonë me nder- 6 - I shkruan dhjetë të mira.
imin që Allahu i Lartësuar i bën 7 - I fshin dhjetë të këqija.
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, 8 - Shpresohet që atij do t’i realizohet
megjithëse ndryshojnë sepse salavati ynë lutja kur e shoqëron me salavate sepse
për të është lutje dhe kërkim, kurse salavati e ngre lutjen tek Zoti i botëve
salavati që i dërgon Allahu i Lartësuar (pasi ishte pezull mes qiellit dhe tokës
është nderim dhe lavdërim. para se të thuheshin salavatet).
3 - Bashkimi me salavatet që i dërgojnë 9 - Është shkak për ndërmjetësimin e
melaiket. Muhamedit, sal-lAllahu alejhi ve sel-
4 - Përfitimi i dhjetë salavateve prej lem, nëse i bashkëngjit kërkimin e ven-
Allahut të Lartësuar për atë që i dërgon dit të lartë për të apo e përmend veçmas,
një salavat Muhamedit, sal-lAllahu ale- siç thamë në hadithin e Ruvejfit.[1]
jhi ve sel-lem. 10 - Është shkak që t'i falen gjynahet,
______________
[1] Mënyra që ka përmendur Ruvejfi është: “O Zot, dërgo salavate ndaj Muhamedit dhe jepi atij vendin pranë Teje në Ditën e Gjykimit. Kush e
thotë këtë, e ka obligim ndërmjetësimin tim.” Porse ky hadith është i dobët, siç e ka theksuar Albani në Silsiletu Daife, me numër 5142. (sh.p.)

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 33
 siç e përmendëm më parë. 20 - Është shkak që personi të kujtojë
11 - Është shkak që Allahu t’ia largojë atë që ka harruar, siç e përmendëm më
robit preokupimet. parë.[4]
12 - Është shkak që robi të jetë pranë 21 - Është shkak që të freskohen mexh-
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem liset dhe të mos jetë dëshpërim për
të, në Ditën e Gjykimit. Për ketë kemi pjesëmarrësit në të Ditën e Gjykimit.
përmendur më parë hadithin e Ibën 22 - Është shkak që të largohet varfëria,
Mesudit radijAllahu anhu.[12] siç e përmendëm më parë.[5]
13 - Salavati zë vendin 23 - Largon prej njeriut
e sadakasë për atë që emërtimin si koprrac
nuk ka mundësi të Përfitimi i dhjetë nëse dërgon salavate kur
japë sadaka. dëgjon emrin e tij.
14 - Është shkak që salavateve prej 24 - Shpëton nga duaja
njeriut t’i zgjidhen që i bëhet kundër tij pa
hallet. Allahut të Lartë- dëshirën e tij nëse nuk
15 - Është shkak që
Allahu dhe melaiket e
suar për atë që i dërgon salavate kur për-
mendet emri i tij, sal-
Tij t'i dërgojnë dërgon një lAllahu alejhi ve sel-lem.
salavate atij që dërgon 25 - E çon në rrugën e
salavate. salavat xhennetit personin që
16 - Është pastrim për dërgon salavate dhe ia
atë që dërgon
Muhamedit, sal- devijon rrugën atij që e
salavatin. lAllahu alejhi ve lë atë.
17 - Është shkak që 26 - E shpëton nga pa-
njeriu të përgëzohet sel-lem. pastërtia e mexhlisit ku
me xhennet para nuk përmendet Allahu i
vdekjes së tij. E ka Lartësuar dhe i Dër-
thënë këtë Hafidh Ebu Musa në librin e guari i Tij, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
tij duke përmendur edhe një hadith. ku nuk falënderohet Allahu dhe nuk
18 - Është shkak që njeriu të shpëtojë dërgohen salavate ndaj të Dërguarit të
nga sprovat e Ditës së Gjykimit. E ka Tij, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
thënë Ebu Musa dhe ka përmendur për 27 - Është shkak për plotësimin e fjalës
të një hadith.[3] që ka filluar me falënderimin ndaj
19 - Është shkak që Pejgamberi, sal-l Allahut të Lartësuar dhe salavatet mbi të
Allahu alejhi ve sel-lem t’ia kthejë për- Dërguarin e Tij, sal-lAllahu alejhi ve sel-
shëndetjen atij që i dërgon salavat atij. lem.
______________
[2] Hadithi është: “Njerëzit që kanë më përparësi pranë meje Ditën e Gjykimit janë ata që kanë dërguar më së shumti salavate për mua.” Hadithin e
ka cilësuar si hasen ligajrihi (i mirë me rrugët e tij) Albani në librin Tergib ve Terhib, numër 1668.
[3] Hadithi është i dobët, siç ka përmendur imam Sehavi.
[4] Ka për qëllim hadithin: “Nëse harroni diçka, më dërgoni salavate dhe do ta kujtoni atë me lejen e Allahut.” Hadithi është i dobët.
[5] Hadithi është nga Xhabir ibën Semure, e ky nga babai i tij: “… Salavatet ndaj meje janë shkak që të largohet varfëria.” Imam Sekhavi ka thënë se
ky hadith ka nevojë për shikim.

34 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
28 - Është shkak që njeriu të ketë dritë 33 - Është shkak që njeriu ta dojë gjith-
gjatë kalimit të urës mbi xhehennem. një të Dërguarin, sal-lAllahu alejhi ve
Për këtë ka përmendur një hadith Ebu sel-lem, si dhe t'i shtohet kjo dashuri.
Musa dhe të tjerë. 34 - Është shkak që njeriu të udhëzohet
29 - E nxjerr njeriun nga plogështia. dhe është jetë për zemrën e tij. Sa herë
30 - Është shkak që Allahu i Lartësuar ta që ai e shton salavatin dhe e përmend
vazhdojë tek banorët e qiellit dhe të Muhamedin, sal-lAllahu alejhi ve sel-
tokës përmendjen për mirë të atij që lem, do të mbizotërojë në zemrën e tij
dërgon salavate, pasi dashuria për të, derisa
kush dërgon salavate, të mos mbetet aty diçka
kërkon prej Allahut që “Pashë një person që kundërshton urdhrat
ta nderojë dhe ta e tij dhe nuk dyshon
lavdërojë të Dërguarin i cili ecte zvarrë tek asgjë me të cilën ka
e Tij, kështu që edhe ardhur ai. Feja me të
shpërblimi është nga e në urën mbi xhe- cilën ka ardhur ai
njëjta punë, patjetër hennem, herë skalitet në zemrën e tij
që edhe atij t’i arrijë dhe ai është
diçka e tillë që kërkon. rrëshqiste e herë vazhdimisht në kërkim
31 - Është shkak për të rrugës profetike dhe
bereqet te vetë ai që
mbahej. I erdhën përzgjedh udhëzimin
dërgon salavate, në atij salavatet që prej tij. Sa herë që i
punën e tij, në jetën e shtohet drita, fuqia e
tij dhe është shkak i më dërgonte, e njohjes, shtohet edhe
mirësive të tij sepse ai ngritën në këmbë salavati për të sal-l
kërkon prej Allahut që Allahu alejhi ve sel-lem.
ta begatojë dhe e shpëtuan.” 35 - Është shkak që t’i
Muhamedin dhe paraqitet Muhamedit,
familjen e tij dhe kjo sal-lAllahu alejhi ve sel-
dua është e pranuar. Edhe shpërblimi lem, emri i personit i cili i dërgon
është në të njëjtën mënyrë. salavate dhe ai ta përmendë atë, siç
32 - Është shkak që njeriu të përfitojë thotë hadithi:
mëshirën e Allahut sepse mëshira ose ka “Salavatet që ju dërgoni, më shfaqen
kuptimin e salavateve, siç e kanë për- mua.”[6] Dhe: “Allahu ka vendosur tek
mendur disa, ose është rrjedhojë e do- varri im melaike që më përcjellin mua se-
mosdoshme e salavatit, sipas mendimit lamin e ummetit tim.”[7]
më të saktë, prandaj patjetër që e kap Mjafton për njeriun që të jetë krenar
mëshira atë që dërgon salavate. kur i përmendet emri i tij për mirë para
______________
[6] Hadithin e ka saktësuar Albani në Silsiletu Sahiha, numër 1527.
[7] Me këtë tekst hadithi është i dobët, por është saktësuar hadithi: “Allahu ka melaike që shetisin në tokë, më përcjellin mua selamin e ummetit
tim.” Silsiletu Sahiha, numër 2853.

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 35
 të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu ale- dhe na ka drejtuar në rrugën që Ai është
jhi ve sel-lem. i kënaqur prej saj si dhe mësuam
36 - Është shkak që njeriu të jetë i qën- obligimet tona pasi e dërgoi atë dhe se
drueshëm në kalimin e urës mbi xhe- tek Ai do të kthehemi. Salavatet përm-
hennem dhe ta kalojë atë, sipas hadithit bajnë të gjithë besimin, përmbajnë pra-
të Abdurrahman ibën Semures, të cilin e nimin se ekziston një Zot të Cilit i
ka transmetuar prej tij Seid ibën Muse- lutesh. Me dërgimin e salavateve ti ke
jibi. Hadithi flet për atë që ka parë Pe- pranuar dijen e Tij, dëgjimin e Tij,
jgamberi, sal-lAllahu fuqinë e Tij, dëshirën e
alejhi ve sel-lem “Pashë Tij, cilësitë e Tij, fjalët
një person i cili ecte “Salavatet që ju e Tij, dërgimin e të
zvarrë në urën mbi xhe- Dërguarve prej Tij, bes-
hennem, herë rrëshqiste dërgoni, më imin në të gjitha shpall-
e herë mbahej. I erdhën jet që vijnë prej Tij,
atij salavatet që më dër- shfaqen mua.” dashurinë e plotë për
gonte, e ngritën në Dhe: “Allahu ka Të e pa dyshim se këto
këmbë dhe e shpë- janë bazat e besimit.
tuan.”[8] Transmeton vendosur tek varri Salavatet që i dërgohen
Ebu Musa el-Medenij Muhamedit, sal-lAllahu
dhe në bazë të këtij ha-
im melaike që më alejhi ve sel-lem, përm-
dithi ka shkruar librin përcjellin mua se- bledhin njohurinë që
e tij Tergib ue Terhib ka robi për këto, bes-
dhe ka thënë se ha- lamin e ummetit imin e tyre, dashurinë
dithi është shumë i tim.” ndaj tij, prandaj është
mirë. prej punëve më të mira.
37 - Salavatet përmba-
jnë në vetvete përmendje të Allahut dhe “Xhelailul Efham”,612-626 të
falënderim ndaj Tij si dhe pranim të Imam Ibën Kajjimit
mirësisë që u bëri njerëzve me dërgimin
e të Dërguarit të Tij. Kush dërgon Përshtati: Abdurrahman RAMA
Durrës / Shqipëri
salavate ndaj Muhamedit, sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, salavati i tij përmban
përmendjen e Allahut të Lartësuar, për-
mendjen e të Dërguarit të Tij, lutjen që
ta shpërblejë të Dërguarin me atë që e
meriton, siç na ka njoftuar Allahu i
Lartësuar për emrat dhe cilësitë e Tij, si
______________
[8] Hadithin e ka konsideruar të dobët imam Dhehebiu në librin el-Mizan (4/83) Albani në Daiful Xhami’i, numër 4896.

36 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
PËRGJIGJE TË QARTA NDAJ DYSHIMEVE ME
TË CILAT ARGUMENTOHET LEJIMI I

MEVLUDIT Pjesa e katërt

Së pari, Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem nuk përmendet vetëm në ditën kur lindi.
Sa akide e keqe është kjo dhe sa neglizhim i madh ndaj të drejtave të Pejgamberit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem. Ku është e ashtuquajtura dashuri?! Nëse bën salavat mbi Pejgamberin sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem vetëm një natë prej 356 netëve, kërkoj mbrojtje prej Allahut nga
pakujdesia dhe shmangia nga e vërteta!

DYSHIMI I PESTË hëruari thotë: "Ne nuk të dërguam ty

vetëm se mëshirë për botët."[2][3]

G
Gëzimi për Pejgamberin sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem është i kërkuar me PËRGJIGJJA NDAJ KËTIJ
urdhër nga Kur'ani, ku Allahu i Lart- DYSHIMI
madhëruar thotë: "Thuaj: Vetëm be-
gatisë së Allahut dhe mëshirës së Tij le t'i Një mendim i tillë është padrejtësi
gëzohen, se është shumë më e dobishme kur me këtë ajet argumentohet
se ajo që grumbullojnë ata."[1] Allahu dëshira me të cilën kundërshtohet re-
subhanehu ve te ala na urdhëron të aliteti dhe kemi largim prej asaj që
gëzohemi për mëshirën dhe Pejgam- kanë sqaruar komentatorët më të
beri sal-lAllahu alejhi ve sel-lem është shquar të Kur'anit dhe imamët e
mëshira më madhështore. I Lartmad- shkencës së tefsirit të këtij ummeti.
______________
[1] Junus: 58.
[2] El Enbija: 107.
[3] Shikoni librin Havle el ihtifali bil Mevlidi nga Alevij el Malikij, faqe7-8. Dhe nga i njëjti autor shikoni Edh- Dhehairul Muhammedije, faqe 268.
Po ashtu shikoni Ve Al-limu Evladekum Mehabetur-Rresulull-llah, faqe 98, nga dr. Muhammed Abduhu Jemanij.

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 37
 Ata kanë komentuar se "begatia" dhe e shenjave udhëzuese të fesë suaj. Ky
"mëshira" për të cilat duhet të gëzo- është Kur'ani. "Le t'i gëzohen sepse
hemi janë sqaruar në ajetin paraprak, është shumë më e dobishme se ajo që
ku Allahu thotë: "O ju njerëz! Juve ju grumbullojnë ata." Vërtet Islami në të
erdhi nga Zoti juaj këshilla (Kur'ani cilin na ftoi ai dhe Kur'ani që iu sh-
dhe Sunneti) dhe shërimi i asaj që gjen- pall atij është më i dobishëm për ata
det në kraharorët tuaj (në zemra), edhe sesa ajo që grumbullojnë nga thesaret
udhëzim e mëshirë për besimtarët. e kësaj bote."[5] Ndërsa Kurtubiu
Thuaj: Vetëm begatisë rahimehullah në tef-
së Allahut dhe mëshirës sirin e tij thotë: Për
së Tij le t'i gëzohen, se "Thuaj: Vetëm fjalën e Allahut
është shumë më e do- "Thuaj: Vetëm begatisë
bishme se ajo që begatisë së së Allahut dhe mëshirës
grumbullojnë ata."[4] Allahut dhe së Tij le t'i gëzohen...",
Taberiu rahimehullah Ebu Seid el Hudriu
në tefsirin e tij për mëshirës së Tij le dhe Ibën Abbasi radi-
këtë ajet thotë: jAllahu anhum thonë:
"Allahu i Lartësuar
t'i gëzohen, se "Begatia e Allahut
duke iu drejtuar Pe- është shumë më e është Kur'ani.
jgamberit të Tij, Mëshira e Tij është Is-
Muhamedit sal-l dobishme se ajo lami." Nga këta të dy
Allahu alejhi ve sel- që grumbullojnë gjithashtu transmeto-
lem, thotë: "Thuaj", o het se kanë thënë:
Muhamed atyre që të ata." "Begatia e Allahut
përgënjeshtruan ty dhe është Kur'ani dhe
atë që të zbriti ty nga mëshira e Tij është se
Zoti yt, "vetëm begatisë së Allahut...". Ai i bëri ata prej pasuesve të
O ju njerëz! Ajo me të cilën u begat- Kur'anit."[6] Ibën Kethiri rahimehul-
uat është Islami. Ai jua sqaroi atë dhe lah në komentimin e këtij ajeti thotë:
ju ftoi në të. "...dhe mëshirës së Tij" "Allahu i Lartësuar ua kujton të mirat
domethënë ajo me të cilën ju mëshiroi robërve të Tij nëpërmjet Kur'anit të
dhe ju mësoi atë që nuk e dinit prej Madhëruar, të cilin ia shpalli Pejgam-
librit të Tij duke ju ndriçuar shikimin berit Muhamed sal-lAllahu alejhi ve
______________
[4] Junus: 57-58.
[5] Tefsiri i Taberiut 15/105.
[6] El Xhamiu Li Ahkamil Kur'an, 8/353. Po ashtu shiko tefsirin e Bagaviut 2/358 dhe Tefsirul Kajjim 307.

38 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
sel-lem, ku hyn edhe ajeti: "O ju bishme se ajo që grumbullojnë ata" prej
njerëz! Juve ju erdhi nga Zoti juaj gjërave të kësaj bote, të cilën e pason
këshilla (Kur'ani dhe Sunneti)...", zhdukja.[9] Ndërsa Ibën Kajimi
d.m.th. ndalim dhe largim nga punët rahimehullah për këtë ajet thotë:
e këqija "dhe shërimi i asaj që gjendet "Thëniet e selefit janë përqendruar tek
në kraharorët tuaj (në zemra)..." prej ajo se begatia e Allahut dhe mëshira e
dyshimeve të tyre, largim prej punëve Tij janë Islami dhe Sunneti."[10]
të djallëzuara dhe të ndyta "dhe udh- Kështu i sqarohet kërkuesit të së
ëzim e mëshirë...", që do të thotë se me vërtetës se vërtet nuk ka argument te
këtë realizohet udhëzimi dhe mëshira ky ajet dhe se kjo është gjendja e pa-
prej Allahut sub- suesve të bidatit, të
hanehu ve teala. Kjo cilët u bëjnë
është enkas për bes- "Koprrac është padrejtësi argu-
imtarët, të cilët e be- menteve për shkak të
sojnë këtë dhe janë të ai që kur i mendimeve dhe
bindur e të përkush-
tuar, siç thotë edhe
përmendem dëshirave të tyre edhe
kur kundërshtojnë
fjala e të Lartmad-
hëruarit: "Ne të shpal-
unë atij, nuk konsensusin.

lim Kur'anin, që është

shërim dhe mëshirë për
dërgon salat DYSHIMI I
GJASHTË
besimtarët, kurse jobes-
imtarëve nuk u shton
për mua." Mevludi i ndershëm
tjetër përpos dësh- nxit për salavate dhe
përim"[7] si dhe: "...Thuaj: Ai është për selam mbi Pejgamberin sal-lAllahu
ata që e besuan, udhëzues dhe alejhi ve sel-lem, që është një vepër e
shërues..."[8] Ndërsa fjala e Allahut: kërkuar nga fjala e Allahut subhanehu
"Thuaj: Vetëm begatisë së Allahut dhe ve teala: "Është e vërtetë se Allahu dhe
mëshirës së Tij le t'i gëzohen..." do të engjëjt e Tij i bëjnë salat Pejgamberit.
thotë nga udhëzimi dhe feja e vërtetë O ju që keni besuar, bëni salat[11] atij
që u ka ardhur atyre prej Allahut, (duke rënë salavat) dhe përshëndeteni
prandaj le të gëzohen se vërtet duhet me selam."[12][13]
të gëzohen. "...është shumë më e do-
______________
[7] El Isra: 82.
[8] Fussilet: 44.
[9] Tefsirul Kur'anil Adhim 2/420-421. Po ashtu shiko Fet’hul Kadir nga Shevkani 2/452-454 dhe Tejsirul Kerimirr-Rrahman nga Sa’dij 3/170.
[10] Ixhtimaul Xhujushil islamijeh, 6. Shiko edhe Bedaiut-Tefsir el Xhamiu lima Fesserehu el Imamu Ibën Kajjim el Xhevzijeh, 2/37.
[11] Salati i Allahut për Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem është lavdërim, nderim, ngritje në pozitë. Ndërsa salati i melaikeve dhe i besimtarëve
për të është se ata e lavdërojnë, e nderojnë dhe kërkojnë nga Allahu që ta ngrejë në pozita dhe nderime të larta. Shiko për këtë Hukukun-Nebij ala
Ummetihi fi Dauil Kitabi ves-Sunneh, 2/506-512, nga prof.dr. Muhammed ibën Halifetu ibën Ali Et-Temimi hafidhehullah.
[12] El Ahazab: 56.
[13] Shiko Havle el Ihtifali bil Mevlidi, 7-8, dhe Al-limu Evladekum Mehabete-Rresulilah, 99.

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 39
 PËRGJIGJJA NDAJ KËTIJ Allahu alejhi ve sel-lem thotë: "Ko-
DYSHIMI prrac është ai që kur i përmendem unë
atij, nuk dërgon salat për mua."[16] I
Së pari, Pejgamberi sal-lAllahu alejhi dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
ve sel-lem nuk përmendet vetëm në sel-lem ka urdhëruar që të shpeshto-
ditën kur lindi. Sa akide e keqe është het salati për të në ditën e xhuma, në
kjo dhe sa neglizhim i madh ndaj të festën javore, pasi thotë: "Prej ditëve
drejtave të Pejgamberit sal-lAllahu ale- tuaja më të vlefshme është dita e
jhi ve sel-lem. Ku është e ashtuquaj- xhuma. Në këtë ditë u krijua dhe vdiq
tura dashuri?! Nëse bën salavat mbi Ademi, në këtë ditë do t'i fryhet surit,[17]
Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ve sel- do të ndodhë alivanosja, prandaj sh-
lem vetëm një natë peshtojeni ndaj meje
prej 356[14] netëve, salatin në këtë ditë se
kërkoj mbrojtje prej "Kush më bën
vërtet salati juaj më
Allahut nga pakujde- transmetohet ..."[18][19]
sia dhe shmangia nga një salat mua,
A i takon muslimanit
e vërteta!
Së dyti, salatet dhe
Allahu i bën
që të bëjë salat për Pe-
jgamberin sal-lAllahu
selamet mbi Pejgam-
berin sal-lAllahu ale-
atij dhjetë
alejhi ve sel-lem vetëm
në një natë? Jo, madje
jhi ve sel-lem janë të
lejuara në çdo kohë
salate."
ky është bojkot dhe
nuk mund ta thotë
sepse është transmet- këtë një njeri i
uar hadithi i të Dërguarit të Allahut mençur.
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, i cili
thotë: "Kush më bën një salat mua,
Allahu i bën atij dhjetë salate."[15] Adem AVDIU
Gjakovë / Kosovë
Salati dhe selami i bashkëngjiten
emrit të Pejgamberit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem në çdo kohë dhe moment
kur përmendet ai. Muhamedi sal-l
______________
[14] Ditët e vitit sipas kalendarit hixhrij.
[15] Transmeton Muslimi në Sahihun e tij në Kitabus-Salah, Bab Es-Salatu alan-Nebiji sal-lAllahu alejhi ve sel-lem bade Teshehud, 1/306, hadithi
nr. 408.
[16] E transmeton Tirmidhiu në Sunenin e tij në Kitabud-Da'vatë, 5/551 nr. 3546, dhe thotë se hadithi është hasen sahih garib. Po ashtu e transmeton
Imam Ahmedi në Musnedin e tij, 1/201, Hakimi në Mustedrekun e tij në Kitabud-Dua', 1/549, dhe thotë se hadithi është sahih. Me të pajtohet
Dhehebiu dhe Albani thotë në Sahih Sunenut-Tirmidhi, 3/177, se hadithi është sahih.
[17] Kur meleku i fryn surit, atëherë bëhet kiameti.
[18] Përmes melaikeve.
[19] Transmeton Ebu Davudi (1047),Nesaiu (3/91-92), Ibën Maxheh( 1085), Bejhekiu në "Sunenul-Kubra"(3/248-249), Hakimi në Mustedrek
(2/278), dhe thotë se hadithi është sahih dhe me këtë pajtohet Dhehebiu. Hadithologu i shekullit, Albani, në Sahih Ibën Maxheh, 1/179, këtë hadith
e ka bërë sahih.

40 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
 Cilësitë e gruas së

devotshme
Në kohën që jetojmë femra luftohet me ashpërsi më të madhe se kurdoherë nga revista dhe
kanale televizive e shumë forma të tjera që mundohen ta zhveshin nga nderi, përsosmëria,
urtësia, bukuria, besimi dhe mirësia e saj.

F
Falënderimi i takon Allahut. Atë e falën-
derojmë, prej Tij ndihmë, falje dhe pendim
kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje tek Allahu
nga të këqijat e vetes dhe punët e liga. Kë e
udhëzon Allahu, s'ka humbje për të, e kë e
lë në humbje, s'ka kush e udhëzon.
Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me
meritë përveç Allahut të vetëm. Gjithashtu
dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dër-
guar i Allahut, paqja dhe mëshira e Allahut
qofshin mbi të, mbi familjen e tij, mbi
shokët e tij dhe mbi të gjithë pasuesit e tyre
deri në Ditën e Gjykimit.
Pa dyshim që ky shkrim nuk i drejtohet
vetëm vajzës e cila është para martesës dhe
dëshiron të dijë cilësitë e gruas së devot-
shme, që të pajiset me to, që ta edukojë
veten për të qenë sa më e përgatitur dhe e
plotësuar për një akt si martesa.
Gjithashtu nuk i drejtohet vetëm gruas së
martuar, e cila i do cilësitë e mira që t'i
praktikojë në jetën e saj.
Nuk i drejtohet vetëm asaj gruaje gruas së
cilës i mungojnë këto cilësi, që të përmirë-
sojë veten dhe të kujtojë aspektet ku ka
mangësi, që të arrijë lumturinë
bashkëshortore.
Këshilla është më e përgjithshme, është
këshillë për prindin që vajza e tij apo ato
femra që janë nën kujdesin e tij të kenë një
jetë të mirë, të lumtur dhe të hyjnë në jetën
bashkëshortore ashtu siç e kërkon Allahu
dhe i Dërguari i Tij sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem. Këshilla synon të jetë ndihmë për to,
duke ua kujtuar rregullat e sheriatit dhe

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 41
 cilësitë e domosdoshme e të dobishme me Që të mbetet e ndershme, e moralshme dhe
të cilat një vajzë duhet edukuar dhe rritur. e edukuar, adhuruese e Allahut të Madh-
Por është rikujtim edhe për nënën, e cila ëruar, ajo duhet t’ia mbyllë vetes dritaret e
është kujdestare në shtëpinë e saj dhe të këqijave, rrugët nga vijnë të këqijat.
përgjegjëse për vajzat e saj, që t’i këshillojë Kjo është gjithashtu përgjegjësi e atij që e
ato, pasi shumë vajza rriten dhe edukohen ka nën kujdes, madje është çështje madhore
në sajë të edukatës dhe moralit të nënës së që do kujdes të veçantë.
tyre. Nën hijen e kësaj gjendjeje, në mungesë të
Kjo këshillë është edhe për thirrësit, që të këshillimit për cilësitë e imanit, cilësitë e
kenë kujdes ndaj kësaj çështjeje, të mundo- mira dhe të pastra, me të cilat duhet të pa-
hen t'i edukojnë të tjerët mbi këto cilësi jiset çdo grua, shohim se shumë gra janë të
dhe morale të begata, të dobëta dhe neglizhente,
domosdoshme për vajzat kanë larguar nga vetja
dhe gratë në komu-
nitetin e imanit dhe në
Udhëzues është turpin dhe janë bërë pa-
suese të rrugëve që çojnë
vendet e besimtarëve. vetëm Allahu, i drejt veprimeve amorale.
Në kohën që jetojmë Këtë shkrim ia dediko-
femra luftohet me ash- vetmi që jep jmë gruas së devotshme
përsi më të madhe se dhe e lus Allahu e Mad-
kurdoherë nga revista rezultatet, të hëruar, Zotin e Arshit të
dhe kanale televizive e madhërishëm, që të
shumë forma të tjera që gjitha çështjet shkruajë atë që është e
mundohen ta zhveshin mirë dhe e dobishme, ta
nga nderi, përsosmëria, janë në dorën e bëjë atë çelës të së mirës
urtësia, bukuria, besimi dhe udhëzuese për zem-
dhe mirësia e saj. Tij. rat, përmirësuese për sh-
Gruaja në të shkuarën ka pirtrat, lidhëse me Allahu
qenë e mbrojtur dhe nuk e botëve, që të arrijmë
ka mundur t'i afrohet asnjë mikrob destabi- kënaqësinë e Tij, të fitojmë dashurinë e Tij,
lizues, që mund t'i prishte moralin dhe t'i larg asaj që hidhërohet dhe urren Ai.
hutonte mendjen, përveçse nga ndonjë Kur flasim për cilësitë e gruas së devotshme
dritare e ngushtë, si në rastin e ndonjë dhe për përmirësimin e saj, patjetër që nuk
shoqërueseje të pamoralshme. duhet të na largohet nga mendja rregulli
Ndërsa sot, në formën më të lehtë, arrijnë bazë në këtë çështje dhe shtylla e për-
tek ajo të gjitha mbeturinat e botës, mirësimit, fakti që ky përmirësim nuk arri-
fëlliqësirat e të gjithëve, shkatërrimet e het pa u plotësuar dy gjërat në vijim:
mbarë botës, të cilat i ka në shtëpinë e saj E para: Rezultati i dhënë nga Allahu, ud-
pa pasur nevojë të dalë prej saj. hëzimi, ndihma, lehtësimi dhe mbrojtja e
Sot ajo ulet pranë kompjuterit dhe përmes tij. Udhëzues është vetëm Allahu, i vetmi
internetit lexon revista të ndryshme deg- që jep rezultatet, të gjitha çështjet janë në
jeneruese, që luajnë me mendjen, bindjet dorën e Tij. Ai në Kur’an thotë: "Sa për atë
dhe zemrën e saj, duke e infektuar dhe që Allahu e udhëzon në rrugë të drejtë, pikër-
shkatërruar atë. isht ai është i udhëzuari. E sa për atë që Ai e

42 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
lë në humbje, ti me siguri nuk do të mund t’i
gjesh mbrojtës që ta udhëzojë.”[1]
“Allahu i thërret njerëzit për në shtëpinë e sh-
pëtimit (xhennet) dhe udhëzon kë të dojë në
rrugën e drejtë.”[2]
Udhëzimi është në dorën e Tij dhe rezul-
tatet jepen nga Allahu. Ajo që do Allahu
bëhet, pasi nuk ka forcë dhe fuqi më të
madhe se Allahu i Madhërishëm.
E dyta: Mundi dhe përpjekja e çdonjërit që
të jetë sa më përmirësues, duke kërkuar
përmes normave, shkaqeve dhe mënyrave të
ndryshme arritjen e së mirës.
Këtë e përshkroi Muhamedi sal-lAllahu ale-
jhi ve selam në hadithin e tij të vërtetë, ku
thotë: "Kujdesu për të dobishmen dhe kërko
mbrojtje nga Allahu.”[3]
”Kujdesu për të dobishmen” duke u munduar
përmes shkaqeve të dobishme dhe
mënyrave të mira me të cilat arrihet për-
mirësimi dhe përmes tyre edhe udhëzimi.
“Kërko mbrojtje nga Allahu” do të thotë që
të jesh i bindur, i mbështetur tek Ai, duke
kërkuar ndihmën e tij, duke u rikthyer tek
Ai, që të të mundësojë përforcimin dhe të
jetë ndihmës dhe përforcues për ty. Ky rreg-
ull i madh përfshin të mira të shumta.
Rregull tjetër që duhet përmendur, i cili
është baza e përmirësimit dhe origjina e
njohjes së udhëzimit, pa dyshim është Libri
i Allahut dhe Sunneti i të Dërguarit të Tij
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Është obligim
për çdo përmirësues dhe thirrës në për-
mirësim që për çdo çështje të ndjekë
Kur'anin dhe Sunnetin e të Dërguarit të
Tij.
Allahu në Kur’an thotë: ”Në të vërtetë, ky
Kuran udhëzon drejt asaj që është më e
______________
[1] El Kehf: 17
[2] Junus: 25
[3] Transmeton Muslimi 2664.
[4] El Isra: 9
[5] Transmeton El Hakimi 1/173, nga hadithi i Ebu Hurejrës radijAllahu anhu, e ka bërë të vërtetë Albani në Sahihul Xhami’i” 2937.
[6] En Nisa: 34
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
mira dhe u jep lajmin e gëzuar besim-
tarëve.”[4]
Ndërsa i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem thotë: "Ju kam lënë dy gjëra. Nëse
kapeni për do, nuk do devijoni asnjëherë:
Librin e Allahut dhe Sunnetin tim.”[5]
Gjithë këto cilësi që u përmenden vijnë me
argumente të mbështetura në Librin e
Allahut dhe Sunnetin e të Dërguarit të
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Rregulli i dytë: Trungu i gjithçkaje, aty ku
mbështeten dhe ngrihen të gjitha adh-
urimet, mirësitë dhe plotësimet, është
frikërespekti ndaj Allahut të Madhëruar.
Kjo është rrënja e mirësisë, burimi i të mi-
rave, çerdhja e lumturisë në dunja dhe në
ahiret. Gjithashtu është obligim i çdo gru-
aje muslimane që ta dijë se ndaj burrit të
vet duhet të sillet me edukatë islame. Ajo
duhet të përpiqet të ketë cilësi dhe veçori
shumë të afërta me ato që e kënaqin
Allahun, me të cilat arrin shpërblime, duke
qenë aktive në të mira. Në suren En Nisa,
Allahu ka përmendur cilësitë e gruas së de-
votshme.
"Gra të mira janë ato të dëgjueshmet, që
ruajnë fshehtësitë që ka urdhëruar
Allahu.”[6]
Kjo pjesë e ajetit është përmbledhëse e ar-
gumentit që tregon për cilësitë e mira dhe
për vetitë e përkryera të gruas së devot-
shme.
Dr.Abdu Rrezak ibën AbdulMuhsin el Beder
Përshtati: Unejs MURATI
Gjilan / Kosovë
43
 FEMRA
-II-
Kush është ai që urren lirinë dhe do robërinë?! Po përmendet shpeshherë çlirimi apo eman-
cipimi i gruas, a thua se ajo është skllave dhe duhet çliruar. Ky term përdoret nga thirrësit e
degjenerimit të gruas si shpëtimtarë dhe mëshirues.
P
Pika e dytë: Kush janë armiqtë e fem-
rës?
Armiqtë e vërtetë të femrës dhe
meshkujve janë katër grupime.
Grupimi i parë janë çifutët, njerëzit më
të kujdesshëm për shkatërrimin e
njerëzimit dhe për devijimin e bes-
imeve dhe moralit të tyre. Shkaku i
përkushtimit të tyre për këtë fesad
është se ata nuk shohin ekzistencë për
veten e tyre nëse nuk shkatërrojnë të
tjerët, që ata të jetojnë si robër të tyre.
Grupimi i dytë janë të krishterët,
44 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
njerëzit e fesë së devijuar, të cilët fshi-
hen pas fesë ndonëse janë larguar nga e
vërteta.
Grupimi i tretë janë sekularistët. Edhe
nëse supozojnë se janë muslimanë, ata
janë ambasadorët e sekularizmit
perëndimor. Nëse një gjë e tillë justi-
fikohet në vendet perëndimore, nuk
justifikohet në vendet islame.
Grupimi i katërt janë përfituesit, ata që
dëshirojnë të rrisin të ardhurat e tyre në
kurriz të femrës, e cila është mjeti i
reklamimit të mallit të tyre, mjeti që
tërheq klientët në bizneset e tyre.
Pika e tretë: Paraqitja e kurtheve të tyre
Armiqtë dhe pasuesit e tyre kanë
strategji të fortë për degjenerimin e
femrës dhe largimin e saj nga rruga e
drejtë. Ata arritën ta zbatojnë me për-
pikëri në disa vende islame dhe po nxi-
tojnë ta zbatojnë edhe në vendet e
tjera. Në vijim do të përmend shkur-
timisht disa plane të tyre dhe pak më
gjerësisht disa të tjera.
1. Nxitja e debatit për çështjen e gruas
Njeriu nuk vepron pa pasur ndonjë
shkak që e ngacmon dhe armiqtë e Is-
lamit kujdesen t'i sugjerojnë atij se
çështja e gruas ka nevojë për debat, se
ajo duhet të ndihmohet dhe të mbro-
het. Ata i shtojnë thashethemet e tyre
në media të ndryshme për këtë çështje,
duke thënë se femra në shoqërinë tonë
ka probleme të mëdha, se ajo keqtrajto-
het, se është e kufizuar dhe e lënë pas
dore, se nuk i gëzon të drejtat e saj dhe
se mashkulli dominon në çdo aspekt,
derisa njerëzit ta ndiejnë çështjen e
gruas në shoqërinë tonë, kur në realitet
nuk ekziston.
Ne nuk e mohojmë se ka keqtrajtim të
femrës nga disa bashkëshortë apo
prindër injorantë, pasi këto çështje janë
dukuri të prapambetjes dhe largimit të
këtij ummeti nga besimi dhe feja e tyre.
Kjo çështje është njëra prej fryteve të
largimit të muslimanve nga feja e tyre
dhe e dorëzimit të tyre në pasimin e
armiqve të tyre.
Pra, trajtimi i çështjes së gruas duhet
Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
bërë nga komuniteti me anë të riven-
dosjes së çështjeve në vendin e tyre, por
që të mendojnë njerëzit se femra në
Islam nuk ka pozitë si në komunitetet e
tjera ky është plan i kurdisur dhe i
studiuar. Me këtë ata duan ta hiper-
bolizojnë çështjen e saj me qëllim që
njerëzit të merren me të dhe pastaj
armiqtë e tyre u sugjerojnë një zgjidhje
të helmuar.
2. Humbja e imunitetit të shoqërisë
Edhe nëse shoqëria islame është e
dobët në praktikim, ajo e kundërshton
të keqen, i lufton besimet e devijuara
dhe e urren moralin e keq. Shembulli i
tij është si trupi që ka imunitet dhe
nuk e lejon sëmundjen të futet në të.
Armiqtë janë të kujdesshëm që ta
dobësojnë imunitetin e shoqërisë mus-
limane, që t'ua largojnë xhelozinë ndaj
fesë së tyre, që pastaj të depërtojnë në
atë shoqëri pa pengesa dhe të shkakto-
jnë dëme të mëdha.
Kjo humbje e imunitetit ka ndodhur si
pasojë e disa keqtrajtimeve . Trupi
rrëqethet prej të keqes herën e parë, në
të dytën ajo rrëqethje pakësohet, në të
tretën nuk ndikon fare. Herën e katërt
njeriu hulumton për justifikim, kurse
në të pestën vepron.
Imuniteti humb për disa shkaqe:
1. Botimi i fotove të turpshme të fem-
rave të zhveshura nga revista e gazeta.
Nuk e kuptoj se si njerëzit e mençur
dhe me moral nuk veprojnë për t'i
ndalur këto botime shkatërrimtare që
kanë mbushur tregjet dhe libraritë
45
 tona?
Tregtarët që shesin mallra të skaduara
ndëshkohen për këtë mashtrim, mirëpo
do të ishte mirë të ndëshkoheshin së
pari ata që shkatërrojnë mendjen dhe
zemrën e njeriut.
b) Përhapja e mendimit të devijuar me
anë të gazetave dhe debateve, që të më-
sohen njerëzit të dëgjojnë biseda të
tilla.
c) Thyerja e pengesës mes muslimanit
dhe jobesimtarit. Disa thonë se ajo që
ne e quajmë luftë ideologjike është më
mirë ta quajmë integrim për civilizim.
Ne nuk dëshirojmë të vendosim pendë
ndarëse mes atyre njerëzve që dëshiro-
jnë t'i njohin kulturat e të tjerëve,
mirëpo shohim se është pjesë e sakri-
ficës sonë që t'u kundërvihemi armiqve
dhe të tregojmë se kjo është humbje.
Ne gjithashtu jemi kundër mendimeve
që prishin besimin, moralin dhe kul-
turën tonë.
3. Thirrja për emancipimin (degjener-
imin) e femrës.
Kush është ai që urren lirinë dhe do
robërinë?! Po përmendet shpeshherë
çlirimi apo emancipimi i gruas, a thua
se ajo është skllave dhe duhet çliruar.
Ky term përdoret nga thirrësit e deg-
jenerimit të gruas si shpëtimtarë dhe
mëshirues.
Por a ka në këtë botë liri të pakufizuar?
Sikur njeriu të mos kishte kufizime, do
të donte të vepronte gjithçka dhe
atëherë këtë mund ta quanim liri të
pakufizuar. Si mund të ndodhë kjo?
46 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1
Dihet se njeriu jeton në këtë botë duke
iu nënshtruar ligjeve dhe sistemeve, por
a mund të themi se njerëzit janë të
robëruar? Atëherë ne duhet të shikojmë
se cilat ligje e ruajnë më shumë ndersh-
mërinë e njeriut, e mbrojnë paraqitjen
e tij dhe janë më dobiprurëse për të në
këtë botë dhe në botën tjetër.
Përhapja e kaosit në emër të lirisë është
kurth i çifutëve, të cilët janë të parët që
nuk e praktikojnë këtë në veten e tyre.
Në protokollin e parë të dijetarëve
sionistë thuhet:
“Kemi qenë ne të parët që e kemi
ngritur zërin në të kaluarën për liri, vël-
lazërim dhe barazi. Këto fjali injorantët
në tërë globin i kanë përsëritur pa u
menduar dhe pa vetëdije dhe thirrja
jonë për liri, barazi dhe vëllazëri ka
tërhequr në radhët tona njerëz nga të
gjitha anët e botës. Me ndihmën e
përkrahësve tanë, pa kaluar shumë
kohë, turmat e kanë mbajtur flamurin
tonë me entuziazëm dhe xhelozi."
Dr. Abdullah ibën Vekil Eshejh
Përshtati: Eshrefedin ISMAJLI
Viti / Kosovë
 TË KUPTUARIT E DUASË
Është vërtetuar në Mustedrekun e Hakimit dhe te të tjerët prej hadithit të Ibën Abbasit radi-
jAllahu anhuma se Pejgamberi salAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Adhurimi më i mirë
është duaja.”

F
Falënderimet qofshin për Allahun. Atë e
falënderojmë, prej Tij ndihmë dhe falje
kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje prej Allahut që
të na ruajë prej të këqijave të veteve tona dhe
punëve tona të liga. Atë që e udhëzon
Allahu, nuk ka kush që mund ta humbë dhe
atë që e humb Allahu, nuk ka kush që mund
ta udhëzojë. Dëshmoj se askush nuk e meri-
ton të adhurohet me të drejtë përveç Allahut,
i Cili është i vetëm dhe i pashoq. Dëshmoj se
Muhamedi është rob dhe i Dërguar i Tij,
paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të,
mbi familjen e tij dhe mbi shokët e tij.
Tema për të kuptuarit e duasë është temë e
gjerë dhe me rëndësi të madhe sepse është
prej të kuptuarit të fesë. Është transmetuar
në një hadith të vërtetë prej Pejgamberit
salAllahu alejhi ve sel-lem se ka thënë: "Kujt
ia do Allahu të mirën, ia mundëson atij kupti-
min e fesë."[1] Të kuptuarit e duasë është të
kuptuarit e fesë, i një gjëje të madhe dhe të
rëndësishme në fenë e Allahut xhel-le ve ala.
Për këtë argumenton fjala e Allahut azze ve
xhel-le: "Adhurojeni Allahun (bëni lutje Atij)
me një adhurim të sinqertë…”[2] Allahu i
______________
[1] El-Buharij (71, 3116, 7312), Muslimi (1037), prej hadithit të Muavijut radijAllahu anhu.
[2] Suretu Gafir: 14.
[3] Suretu Gafir: 60.
[4] Sunen et-Tirmidhij (3247), el-Musned (4/267), el-Edebu el-Mufred (714), ndërsa dijetari i madh Albani rahimehullah e ka cilësuar këtë hadith
si të vërtetë, në Sahih el-Edebu el-Mufred.
[5] Transmeton Hakimi në el-Mustedrek (1/491) dhe Albani e ka cilësuar si të mirë në es-Sahiha (1579).
Madhëruar në shumë ajete kuranore e ka
quajtur duanë si ibadet, adhurim. "Zoti juaj
ka thënë: "Më thirrni Mua, Unë ju përgjigjem,
e ata që nga mendjemadhësia i shmangen ad-
hurimit ndaj Meje, do të hyjnë te nënçmuar në
xhehennem."[3]
Një kuptim i tillë është vërtetuar gjithashtu
edhe në Sunnet, në hadithin që transmeton
En-Numan ibën Beshiri prej Pejgamberit
salAllahu alejhi ve sel-lem, i cili ka thënë:
"Duaja është ibadet.”[4]
Është vërtetuar në Mustedrekun e Hakimit
dhe te të tjerët prej hadithit të Ibën Abbasit
radijAllahu anhuma se Pejgamberi salAllahu
alejhi ve sel-lem ka thënë: "Adhurimi më i
mirë është duaja.” [5] Të kuptuarit e fesë është
të kuptuarit e drejtë të adhurimit ndaj
Allahut xhel-le ve ala, është adhurim i mirë,
nënshtrim i plotë dhe afrim prej afrimeve të
mëdha të cilat Allahu xhel-le ve ala i do prej
robërve të Tij. Hulumtimi rreth kësaj teme
është shumë i gjerë dhe i degëzuar, mirëpo e
lusim Allahun që të na mundësojë të për-
mendim gjërat më të rëndësishme në të.

Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1 47
 Këndi i lutjeve

MIRËSITË E LUTJES
Është vërtetuar në Mustedrekun e Hakimit dhe te të tjerët prej hadithit të Ibën Abbasit radi-
jAllahu anhuma se Pejgamberi salAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Adhurimi më i mirë
është duaja.”

A
Allahu në Kur’an thotë: "Zoti juaj ka thënë: “Lut-
muni Mua, se do t’ju përgjigjem! Me të vërtetë, ata
që tregohen mendjemëdhenj e nuk duan të më ad-
hurojnë, do të hyjnë në xhehennem të poshtëruar!"[1]
“Kur robërit e Mi (besimtarë) të pyesin për Mua,
(thuaju se) Unë jam afër, i përgjigjem lutjeve të
lutësit, kur ai më lutet Mua. Prandaj, le t’i përgjig-
jen thirrjes Sime dhe le të më besojnë Mua për të
qenë në rrugë të drejtë.”[2]
Nu’man ibën Beshiri radijAllahu anhu transme-
ton se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ka thënë: "Lutja është adhurim”, pastaj ka
lexuar fjalën e Allahut: "Zoti juaj ka thënë: “Lut-
muni Mua, se do t’ju përgjigjem! Me të vërtetë, ata
që tregohen mendjemëdhenj e nuk duan të më ad-
hurojnë, do të hyjnë në xhehennem të
poshtëruar!"[3][4] Ebu Hurejra radijAllahu anhu
transmeton se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem ka thënë: "Nuk ka diçka më bujare
tek Allahu sesa lutja.”[5] Ebu Hurejra radijAllahu
anhu transmeton se i Dërguari i Allahut sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Kush nuk i lutet
Allahut, Ai hidhërohet me të.”[6] Ebu Hurejra radi-
jAllahu anhu transmeton se i Dërguari i Allahut
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Kur kalon
gjysma e natës apo një e treta e saj, Allahu zbret në
qiellin e dynjasë dhe thotë: "A ka ndonjë kërkues, që
t'i jepet? A ka ndonjë lutës, që t'i dëgjohet lutja? A
______________
[1] Gafir: 60
[2] El Bekare: 186
[3] Gafir: 60
[4] Tirmidhiu 3247
[5] Hakimi 1/490
[6] Tirmidhiu 3373, Ibën Maxheh 3827
[7] Buhariu 7494, Muslimi 758
[8] Nuh: 10-12
[9] Hud: 52
[10] Hud: 3
[11] El Enfal: 33
[12] Buhariu 6307
[13] Muslimi 2702
ka ndonjë kërkues faljeje, që të falet?”[7]
Mirësitë e kërkimit falje
Allahu në Kur’an thotë: "...e u thashë: “Kërkoni
falje nga Zoti juaj, i Cili është falës i madh, që Ai
t’ju dërgojë shi të bollshëm, t’ju shtojë pasurinë dhe
fëmijët tuaj dhe të bëjë për ju kopshte e lumenj.”[8]
“O populli im! Kërkoni falje nga Zoti juaj dhe kthe-
huni tek Ai të penduar, se Ai do t’ju sjellë shi të be-
gatshëm dhe do t’ju shtojë fuqi mbi fuqinë tuaj. Mos
u shmangni prej Atij duke qenë keqbërës!”[9]
“...(që ju porosis) të kërkoni falje nga Zoti juaj e të
ktheheni tek Ai me pendesë. Ai do t’ju japë të shijoni
kënaqësi të bukura deri në afatin e caktuar dhe do
t’i japë çdo të miri shpërblimin e merituar.”[10]
“Por Allahu nuk do t’i ndëshkonte ata përderisa ti
ishe në mesin e tyre dhe, Allahu nuk do t’i ndëshkojë
ata, përderisa ata i kërkojnë falje Atij.”[11]
Ebu Hurejra radijAllahu anhu transmeton se ka
dëgjuar të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem duke thënë: "Për Allahun! Unë kërkoj
falje tek Allahu dhe pendohem më shumë se 70 herë
në ditë.”[12] El Agarri el Muzenijji radijAllahu
anhu transmeton se i Dërguari i Allahut sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "O njerëz, pendo-
huni tek Allahu se unë pendohem tek Ai njëqind
herë në ditë.”[12]

48 Dëlirje&Edukim | P R I L L 2 0 1 1