PËRMBAJTJA

EDITORIALI
Xheladin Leka
A është kush që djeg Biblën?! ............................................... 2
Fehmi Dalipi
Çfarë pas Ramazanit? ........................................................... 4
Dr.Muhamed ibën Abdulvehab ElAkil
Cilësitë lëndore dhe ato etike e morale të melaikeve III ....... 7

Dijetari Muhamed Nasirudin Albani

Kryeredaktor:
Unejs Murati Problemet e thirrjes selefite ............................................... 13
Zv. Kryeredaktor: Fidan Xhelili
Fidan Xhelili Parathënia e Ibën Maxhes ................................................... 17
Anëtarët e revistës:
Adem Avdiu AbdulAziz Ibën Nasir El‐Xhelil dhe Baha Eddin Ibën Fetah Akil
Sabahudin Selimi Të parët tanë, sinqeriteti dhe e vërteta .............................. 21
Xheladin Leka
Xheladin Leka
Bashkëpunëtorët:
Ndërmjet dobisë dhe dëmit ............................................... 26
Bali Sadiku
Fehmi Dalipi Sabahudin Selimi
Lirim Sadiku Vlera e përmendjes së Allahut (dhikrit) dhe dobitë e tij ..... 30
Muhamed Abdullahi
Namik Vehapi Unejs Murati
Shuajb Rexha Motër, mos u mërzit... ti je e lumtur ................................... 35
Redaktor gjuhësor: Laura Ferati
Arian Koçi Disa gabime në edukimin e fëmijëve (V) ............................ 39
Ballina & Dizajni:
Avni G. Gashi Dr AbduRrezak ibën AbdulMuhsin el Bedër
Boton: Shkaqet e lumturisë ............................................................ 43
Shtëpia botuese
Dijetari Mukbil ibën Hadij el Vadi`ij
Atik
Vizita e varrezave nga femrat .............................................. 46
Gjilan, Republika e Kosovës
Tirazhi: 1000 Redaksia
Stafi i revistës uron vëllanë e nderuar Fidan Xhelili ............ 47

Adresa:
Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan
Republika e Kosovës
Tel: 044 988 400
e‐mail:
delirjedheedukim@gmail.com

Ndihmo Revistën:
Nr. i llog.: 1150‐138922‐0101‐09
ProCredit Bank of Kosovo
Swift Code: MBKORS22
Gjilan, Republika e Kosovës
 Editorial

A është kush që djeg

Biblën?!
Të djegësh Kur’anin do të thotë të djegësh zemrën e muslimanit, është njësoj si të djegësh sh-
pirtin e tij dhe ta djegësh atë të tërin. A ka më terrorizëm se ky në botë?! Këta vetë bëjnë ter-
rorizëm, nxisin për terrorizëm dhe në fund i quajnë të tjerët terroristë!

V
itet e fundit bota po dëshmon një
ndryshim fatal, i cili ngjall frikë për
një të ardhme të keqe si pasojë e
veprave mizore të njerëzve. Kjo frymë frike
vjen duke u shtuar, sidomos me luftërat e
shumta që po zhvillohen dita-ditës.
Por nuk ekziston vetëm kjo frikë për ata të
cilët e duan paqen dhe mundohen ta mbjellin
atë në çdo skaj të botës, ngase problemet e
këtij shekulli nuk kufizohen vetëm me luftërat
ushtarake, por përfshijnë edhe luftën ide-
ologjike, e cila ka marrë hovë të madh.
Ne si shqiptarë muslimanë nuk duhet dhe
nuk kemi të drejtë të qëndrojmë duarkryq dhe
të mos kontribuojmë për ndalimin e së keqes
dhe pakësimin e saj si dhe në përhapjen e së
mirës dhe shtimin e saj, prandaj edhe kemi
shkruar në këtë revistë dhe gjetiu për prob-
lemet serioze që destabilizojnë gjendjen, duke
filluar nga terrorizmi bashkëkohor e deri te
droga, alkooli, prostitucioni dhe duhani,
ngase të gjitha këto mbjellin frikën, largojnë
sigurinë dhe paqen dhe i kontribuojnë desta-
bilizimit të vendit. Por të habit fakti që edhe
pse ne i luftojmë këto dukuri negative duke u
bazuar në rregullat e Kur’anit dhe fjalët e
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
prapëseprapë etiketohemi me gjërat që i lufto-
jmë, na atribuojnë gjërat që i kundërshtojmë,
na cilësojnë si kriminelë pa bërë asnjë krim,
bile duke luftuar krimin. Posa ramë pak në
qetësi nga skenat e dhunshme që nxiti piktori
danez i karikaturave fyese për Muhamedin sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem, njeriun më paqësor
që ka pasur ndonjëherë njerëzimi, u gjendëm
para një skene tjetër zullumi dhe poshtërsie,

2 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
që buroi nga deklarata fyese dhe shumë tmer-
ruese e priftit shqiptar Anton Kcira, e cila
rrëqethi zemrat para lëkurës. Këto provokime
nuk u ndalën këtu, pasi ata përfundimisht
vendosën të na provokojnë në thelbin e fesë
sonë, në atë pa të cilin nuk do të kishte kup-
tim jeta jonë, por në këtë rast ishte një prift
amerikan, Terry Jones, i cili e shfaqi haptazi
mllefin e tij ndaj Kur’anit. Për të ndaluar
gjestin e tij, djegien e Kur’anit u desh të
ndërhynte edhe shteti amerikan. Por disa per-
sona të thjeshtë në Amerikë, Australi e së
fundi në Britani nuk u ndalën nga kjo
armiqësi dhe e dogjën Kur’anin publikisht.
Përse të digjet Kur’ani?
Çfarë të keqeje ka në Kur’an që të digjet? Për
çfarë dhune urdhëron Kur’ani?! Çudi, në vend
që të përfitojnë nga ky libër, i cili përmban të
gjitha të mirat, ata dëshirojnë ta zhdukin atë
dhe bashkë me të edhe mirësinë. A nuk do të
kishte qenë më mirë për ta që të pyesnin mus-
limanët për gjëra që nuk i kuptojnë në Kur’an
apo tek e fundit ta kundërshtonin Kur’anin
me argumentet e tyre (e them ketë në formë
supozimi, pasi dihet që nuk kanë asnjë argu-
ment) e jo ta shfaqnin haptas armiqësinë e
madhe që kanë ndaj Kur’anit dhe pasuesve të
tij? Unë e kuptoj pse nuk i kanë bërë këta
hapa, ngase nuk e duan udhëzimin dhe nuk
kanë mundësi ta kundërshtojnë Kur’anin,
prandaj u mbetet alternativa e fundit, djegia e
tij, dhe kështu çdo njeri që nuk ka argumente
domosdoshmërisht do të veprojë diçka të
palogjikshme, të ulët dhe aspak humane.
Të djegësh Kur’anin do të thotë të djegësh
zemrën e muslimanit, është njësoj si të djegësh
shpirtin e tij dhe ta djegësh atë të tërin. A ka
më terrorizëm se ky në botë?! Këta vetë bëjnë
terrorizëm, nxisin për terrorizëm dhe në fund
i quajnë të tjerët terroristë!
Në këtë revistë të begatë kemi kundërshtuar
çdo lloj terrorizmi, edhe terrorizmin e ash-
tuquajtur “islamik” me pa të drejtë, ngase Is-
lami është fe e paqes, e cila erdhi për të ofruar
paqe dhe siguri për njerëzit e globit, edhe për
kafshët dhe gjallesat e tjera. Gjithashtu ne
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
kundërshtojmë me zë të lartë edhe këtë terror-
izëm ndaj Islamit dhe shenjave të tij, i cili po
shkakton trazira çdo ditë e më shumë.
Ky prift jo vetëm që bën terrorizëm, e cila
është përgjegjësia e tij personale, por edhe nxit
konflikte mes civilizimeve dhe feve në gjithë
botën, sidomos në ato vende ku muslimanët
dhe të krishterët jetojnë së bashku, prandaj
edhe u desh të ndërhynte shteti, amerikan
ngase të gjithë e kuptuan rrezikun e veprës së
tij.
Të mbrojmë Kur’anin dhe të djegim Biblën?
Ne si muslimanë nuk do të sillemi ashtu siç
sillen ata, por këtë problem do ta trajtojmë me
urtësi dhe do t’u përmbahemi urdhrave të
Kur’anit, i cili na ndalon që të keqen ta kthe-
jmë me të keqe. Prandaj përgjigjja që kërkohet
nga ne në këtë rast është që t’u tregojmë sa më
shumë njerëzve për këtë libër madhështor, t’ua
mësojmë atë të tjerëve, t’u përmbahemi dis-
pozitave të tij dhe kështu e mbrojmë këtë
libër, i cili sidoqoftë është i mbrojtur nga Al-
lahu dhe nuk do të humbë, vetëm se atëherë
kur do i madhi Allah, ngase Ai e ka zbritur në
tokë dhe vetëm Ai e ngre nga toka. Ne nuk do
të djegim ndonjë Bibël, siç vepruan këta
njerëz me Kur’anin, por kemi djegur dhe do
të vazhdojmë të djegim teorikisht gabimet e
saj me argumente të qarta, ngase çdo libër
hyjnor është ndryshuar nga origjinali, përveç
Kur’anit, i cili që prej 1400 vitesh nuk ka
ndryshuar ngase garancinë për ruajtjen e tij
nga ndryshimi na e dha Allahu i Madhëruar.
E, kë garanton Allahu, ai do të jetë i sigurt
çdoherë.
Në fund, u jap përgëzimin lexuesve me dy
ajete të këtij libri fisnik. Allahu i Lartësuar
thotë: ”Ata dëshirojnë ta fikin dritën (fenë) e Al-
lahut me gojën e tyre, por Allahu ka vendosur
vetëm që ta përsosë dritën e Vet, edhe sikur mo-
huesit ta urrejnë këtë gjë.” Et Tevbe:32
Dhe:“Sigurisht, Ne e kemi shpallur Kuranin
dhe, sigurisht, Ne do ta ruajmë atë.” El Hixhr: 9
Në emër të redaksisë:
Xheladin Leka
3
 Çfarë pas
Ramazanit?
Ramazani është shkollë besimi, vendqetësim, njeriu përfiton prej tij për tërë vitin. Kur do ta
ndryshojë njeriu jetën e tij nëse nuk e ndryshon në këtë muaj? Vërtet muaji Ramazan është
shkollë ndryshimi, pasi ndryshojmë në këtë muaj jetën, sjelljet, zakonet, etikën që kundërshton
ligjin e Allahut të Madhëruar.

T
ë dashur vëllezër! Nuk ka shumë
që e lamë pas muajin e shenjtë
Ramazan, por si është gjendja
jonë pas këtij muaji? Le të krahasojmë
gjendjen tonë në Ramazan dhe pas tij.
O ti shpirt! Ke kaluar një muaj me
namaz, teravi, agjërim, përmendje të All-
ahut, lutje, dhënie lëmoshe, bamirësi,
lidhje farefisnore, shijove ëmbëlsirën e
imanit, njohe të vërtetën e agjërimit, shi-
jove ëmbëlsinë e të qarit për Allahun,
bëre namazin në formën më të bukur,
agjërove Ramazanin duke shijuar ëmbël-
sirën dhe shijen e tij, shpenzove si të mos
e kishe frikë varfërinë. E, pra, të gjitha
këto i kemi bërë në këtë muaj. Kalonim
nga një punë e mirë në tjetrën, saqë
dëshironim të vdisnim në këtë gjendje.
Thoshim: “Ah, sikur të ishte përfundimi
ynë në këtë muaj!”
Nuk ka shumë kohë që kaloi muaji Ra-
mazan e ndoshta lënësi i namazit iu
kthye lënies së tij, ngrënësi i kamatës
ngrënies së saj, përdoruesi i duhanit pir-

4 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
jes së tij.
Nuk themi se njeriu mund të jetë në të
njëjtën gjendje si në Ramazan, por themi
që mos të shkëputemi nga punët e mira,
të agjërojmë, të falim namaz vullnetar, të
japim lëmoshë sadopak.
Pika e parë:
ÇFARË KEMI PËRFITUAR GJATË
MUAJIT RAMAZAN?
J
a, i thamë lamtumirë muajit të shen-
jtë, ditëve të bukura dhe netëve aro-
matike të tij. Ne i thamë lamtumirë
muajit të Kur’anit, devotshmërisë,
durimit, xhihadit, mëshirës, faljes dhe
lirimit prej zjarrit. Çfarë kemi mbjellë
prej fryteve të tij?
A e kemi vërtetuar devotshmërinë tonë?
A kemi dalë prej shkollës së Ramazanit
me diplomën e të devotshmëve?
A kemi mësuar në këtë muaj durimin në
punë të mira dhe largimin nga mëkatet?
A dominuam mbi traditat e këqija?
Pyetje dhe mendime të shumta që sillen
në mendjen dhe zemrën e çdo besimtari
besnik, që ta pyesë veten dhe t’u përgjig-
jet me besnikëri dhe sinqeritet, çfarë ka
përfituar prej muajit Ramazan?
Ramazani është shkollë besimi,
vendqetësim, njeriu përfiton prej tij për
tërë vitin. Kur do ta ndryshojë njeriu
jetën e tij nëse nuk e ndryshon në këtë
muaj? Vërtet muaji Ramazan është
shkollë ndryshimi, pasi ndryshojmë në
këtë muaj jetën, sjelljet, zakonet, etikën
që kundërshton ligjin e Allahut të Mad-
hëruar. Allahu thotë: "Allahu nuk e prish
gjendjen e një populli (nuk ua largon të
mirat) përderisa ata ta ndryshojnë veten e
tyre.”Err-Rra’d: 11
Nëse jeni prej atyre që keni përfituar në
këtë muaj dhe jeni stolisur me cilësitë e
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
të devotshmëve, agjëruat me agjërim të
vërtetë, luftuat nefsin tuaj, falënderojeni
Allahun me një falënderim të sinqertë
dhe kërkoni nga Ai forcim në atë që jeni
deri në vdekje.
Kini kujdes! Mos u ktheni në mëkate,
imoralitet, mos i braktisni adhurimet dhe
mos u largoni nga punët e mira pas mua-
jit Ramazan. Sa popull i keq është ai që e
njeh Allahun vetëm në Ramazan! Nëse e
bëjmë një gjë të tillë (kthehemi në
mëkatet e mëparshme), atëherë kjo është
prej shenjave se Allahu nuk e ka pranuar
agjërimin tonë. Agjërues i vërtetë është ai
që gëzohet kur bën iftar dhe e falënderon
Allahun që ia mundësoi ta përfundojë
agjërimin. Megjithatë qan dhe frikësohet
se mos Allahu nuk e ka pranuar
agjërimin e tij, siç bënin të parët tanë (se-
lefët), që qanin gjashtë muaj pas Ra-
mazanit duke e lutur Allahun t’ua
pranonte agjërimin.
Prej shenjave se Allahu e ka pranuar
agjërimin, punët tona të mira, është të
shohësh robin në një gjendje më të mirë
se ajo që ishte më parë. Thotë Allahu:
“Dhe (përkujtoni) kur Zoti juaj njoftoi
bindshëm: Nëse falënderoni, do t'ua shtoj të
mirat, e nëse përbuzni, s'ka dyshim, dënimi
Im është i vështirë!” Ibrahim: 7
Ky ajet do të thotë shtim në punë të
mira, qofshin ato konkrete apo abstrakte,
përfshin shtim në besim, punë të mira,
sikur robi ta adhurojë Adhuruesin e tij
me një adhurim të vërtetë do të ketë
shtim në të mira, nënshtrim ndaj Allahut
dhe largim nga mëkatet.
5
 Pika e dytë:
ADHUROJE ALLAHUN DERI NË
VDEKJE
K
ështu duhet të jetë robi, të vazh-
dojë në kryerjen e urdhrave të
Allahut, i përforcuar në ligjet e
Tij, e adhuron Allahun në të gjithë
muajt, në çfarëdo vendi që të jetë, duke e
ditur gjithnjë se Allahu i muajit Ramazan
është Allahu i muajve dhe ditëve të tjera.
Thotë Allahu: "Ti (Muhamed) përqen-
drohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar
e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej
idhujtarisë). Hud: 112
Dhe: "Drejtojuni Atij dhe kërkoni falje
prej Tij." Fussilet: 6
Tani pas përfundimit të agjërimit të mua-
jit Ramazan kemi agjërime të tjera vull-
netare, siç janë gjashtë ditë e muajit
sheval, të hënat dhe të enjtet, ashuratë,
6 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
dita e Arafatit e disa të tjera.
Pas përfundimit të namazit të teravive
kemi namazin e natës, që është legjitim
për çdo natë. Pejgamberi sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem thotë: "Namazi më i vlef-
shëm pas namazeve obligative është namazi
i natës."
Gjithashtu leximi i Kur'anit dhe
meditimi në të nuk është special vetëm
gjatë muajit Ramazan, por është për çdo
kohë dhe kështu të gjitha punët e mira
janë për çdo kohë dhe çdo vend.
Pika e tretë:
SHPESHTONI NË KËRKIM FAL
JEJE DHE FALËNDERIM
K
ërkimi i faljes është përfundim i
punëve të mira siç është namazi,
haxhi, kështu përfundon agjërimi
me të kërkuar falje.
Umer ibën Abdul Azizi dërgon një
shkresë të gjitha qyteteve kryesore që
ishin nën sundimin e tij, duke i urd-
hëruar që ta përfundojnë muajin Ra-
mazan me kërkim faljeje dhe lëmoshë. Ai
thotë: “Thoni ashtu siç ka thënë babai
juaj Ademi:"Zoti ynë, ne i bëmë padrejtë (i
dëmtuam) vetvetes sonë, e në qoftë se nuk
na mbulon (mëkatin) dhe nuk na mëshi-
ron, ne me siguri jemi prej të shkatërru-
arve." El A'eraf: 23
O Zot, Ty të takon falënderimi që na
mundësove të arrijmë Ramazanin. O
Zot, pranoje prej nesh agjërimin, na-
mazin, përmirësoje përfundimin tonë,
pranoji punët e mira, na fal mëkatet dhe
na bëj prej robërve të mirë!
Përshtati: Fehmi Dalipi
 CILËSITË LËNDORE DHE ATO
ETIKE E MORALE TË

MELAIKEVE (III)
TEMA E TRETË

TË SHIKUARIT E MELAIKEVE

Pra, meleku i vdekjes bashkë me ndihmësit e tij është i pranishëm kur ia marrin shpirtin
dikujt, gjithashtu edhe njerëzit janë të pranishëm dhe besimtari e di pa dyshim se meleku i
vdekjes e merr shpirtin e të vdekurit, mirëpo ai nuk e sheh, por sheh gjurmën e tij, që është
vdekja e njeriut.

A
rgumentet tregojnë se i Dërguari selam.” Aishja ia ktheu: “Alejkum selam
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ka ve rahmetullahi ve berekatuhu. Po sheh
parë Xhibrilin dy herë në formën atë që nuk po shoh."[1]
e tij origjinale në të cilën e ka krijuar Al- Ndodhte që Xhibrilin sahabët e shihnin,
lahu dhe shpeshherë e ka parë në formën siç vërtetohet në hadithin e Xhibrilit, kur
e njeriut, më shumë në formën e Dihjet e panë në formën e njeriut me rroba
el Kelbij. Ndodhte që i Dërguari ta shi- shumë të bardha dhe me flokë shumë të
hte dhe të fliste me të në praninë e zinj, por njeriu duhet të ketë kujdes se
shokëve apo edhe të grave të tij, por ata ndodh që shejtani ta mashtrojë e të men-
nuk e shihnin, siç tregon për këtë hadithi dojë se është melek."[2]
i Aishes radijallahu anha, se i Dërguari Ndërsa për të shikuarit e melaikeve në
alejhi selam i ka thënë: “O Aishe, ky formën në të cilën i ka krijuar Allahu ar-
është Xhibrili, po të përshëndet me gumentet tregojnë se ata nuk shihen. Kur
______________
[1] "Sahih Buhari me Fet'h" (6\305), Muslimi (2474).
[2] Do të flasim për këtë çështje në veçanti kur t'i vijë radha te tema për sufitë.

Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0 7
 i Dërguari e ka parë Xhibrilin në formën
e tij origjinale vetëm dy herë, kur dihet se
e ka tronditur pamja madhështore e tij,
pamundësia e të shikuarit nga të tjerët
është më parimore.
Allahu e di më mirë, por duket sikur kjo
çështje është nga mëshira e Allahut, që
njeriu mos t'i shohë melaiket për shkak
të dobësisë që Allahu ka krijuar te njeriu,
sepse sikur njeriu të shihte çdo gjë që e
rrethon nga melaiket, exhinët
dhe shejtanët, nuk do të
flinte asnjë natë dhe
do ta kaplonin bren-
gat, mërzia e frika,
por Allahu e ka
mëshiruar dhe ia
ka fshehur
shumë çështje
që të qetësohet
zemra e tij dhe të
bëjë jetë të rehat-
shme. Pasi Allahu i
fshehu melaiket nga
të shikuarit tanë, bes-
imi në melaike është
prapë një sprovë; kush i beson,
ka besuar Allahun e kush i mohon, vetëm
se e ka mohuar Allahun dhe të Dërguarin
e Tij.
Melaiket i afrohen njeriut në disa raste
dhe ndodh që njeriu ta vërejë këtë, edhe
pse nuk i sheh, por sheh gjurmët e
prezencës së melaikeve, siç thotë Allahu:
"Përse, pra, kur arrin shpirti në fyt e ju në
atë moment shikoni (se ç’po i ngjet). E Ne
jemi më afër tek ai se ju, por ju nuk shi-
hni.” El-Vakia: 83-85
Pra, meleku i vdekjes bashkë me ndih-
mësit e tij është i pranishëm kur ia mar-
8 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
rin shpirtin dikujt, gjithashtu edhe
njerëzit janë të pranishëm dhe besimtari
e di pa dyshim se meleku i vdekjes e merr
shpirtin e të vdekurit, mirëpo ai nuk e
sheh, por sheh gjurmën e tij, që është
vdekja e njeriut.
Për këtë tregon hadithi i Usejd ibën Hu-
dajrit Allahu qofë i kënaqur me të. De-
risa ishte duke kënduar gjatë natës suren
El Bekare, në anën tjetër kishte të lidhur
kalin, i cili papritmas u
tremb. Kur u ndal së lex-
uari, u ndal edhe kali.
Ai vazhdoi të lex-
onte dhe kali
prapë u tremb.
U ndal dhe kali
prapë u qetë-
sua, pastaj
lexoi dhe kali
prapë u tremb.
Atëherë u
largua, ndërsa
djali i tij Jahja ishte
aty afër dhe u frikë-
sua se mos po e godiste.
Kur i dha të hante kalit, Use-
jdi e ngriti kokën në qiell që të mos e
shihte. Kur u zgjua në mëngjes, i tregoi
ngjarjen të Dërguarit. I Dërguari ia
ktheu: “Lexo o ibën Hudajr, lexo o ibën
Hudajr!” I thashë: “O i Dërguari i Allahut,
pata frikë për djalin mos po e godiste kali
dhe ishte shumë afër tij. E ngrita kokën lart
dhe shkova te djali. Kur ngrita kokën nga
qielli për së dyti, pashë si hije që kishte sipër
diçka si dritë, prandaj dola që mos t'i shi-
hja.” I Dërguari i tha: “A e di çfarë ishin
ata?I” Tha: “Jo.” I Dërguari i tha: “Ishin
melaike. Ishin afruar për shkak të zërit
tënd. Sikur të kishe vazhduar të këndoje
(Kur'an), do të fillonin njerëzit t'i shikonin
melaiket dhe nuk do të fshiheshin
(melaiket) prej tyre."[3]
Ibën Haxheri thotë: "Ka thënë imam
Neveviu: “Në këtë hadith ka argument se
ndonjëri nga ummeti mund t'i shohë
melaiket.” (Ibën Haxheri thotë) Kështu e
përgjithësoi imam Neveviu dhe kjo është
në rregull, por ajo që mendoj është se
duhet të specifikohet me njeriun e mirë
apo që e ka zërin e bukur. Imam Neveviu
ka thënë: “Ky hadith gjithashtu tregon
për vlerën e leximit të Kur'anit dhe se ai
lexim është shkak i përcjelljes së mëshirës
së Zotit dhe pranisë së melaikeve.” (Ibën
Haxheri thotë): Rregulli i lartpërmendur
është më gjithëpërfshirës sesa argumenti
në fjalë. Ajo që tregon hadithi është se
kjo ka ndodhur për shkak të një leximi të
veçantë, me një mënyrë të veçantë dhe
nga ky lexim i veçantë mund të ndodhte
edhe diçka që nuk është përmendur në
hadith, sepse po të ishte në mënyrë të
përgjithshme, do t'i ndodhte çdo lexuesi
të Kur'anit. Në fund të hadithit tha:
"Nuk do të fshiheshin prej tyre", duke qenë
se melaiket aq shumë ishin zhytur në
dëgjimin e Kur'anit, saqë do të vazh-
donin ta dëgjonin duke mos u fshehur,
edhe pse fshehja është pjesë e natyrës së
tyre."[4]
Mosshfaqja është nga natyrshmëria e
melaikeve, mirëpo ndodh të shfaqen jo
në formën e tyre origjinale në të cilën i
ka krijuar Allahu, siç u shfaqën në këtë
hadith ndaj Usejdit në një hije, edhe pse
ai nuk i kishte parë ata.
______________
[3]Buhariu me Fet'h (9\63), Muslimi (796).
[4]"Fet'hul Barij" (9\63).
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
Ndërsa në fjalën e të Dërguarit sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem: "...sikur të kishe
vazhduar të këndoje (Kur'an), do të fil-
lonin njerëzit t'i shikonin melaiket dhe
nuk do të fshiheshin (melaiket) prej
tyre", ka argument për mundësinë e të
shikuarit të melaikeve, por Allahu nuk e
lejoi këtë gjë, prandaj u tremb kali dhe e
ndërpreu leximin e Usejdit. Prania e
melaikeve në vendet ku përmendet Al-
lahu, në namazin e ikindisë e të sabahut
etj., janë gjëra të ditura, mirëpo Usejdi në
këtë rast pa diçka që nuk e shohin
njerëzit gjatë namazeve. Usejdi nuk e
dinte se ata ishin melaiket, derisa i tregoi
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
sepse Usejdi nuk i kishte parë trupat e
melaikeve, por diçka si dritë në një hije.
Në këtë çështje duhet të ketë kujdes mus-
limani shumë që mos ta lejojë shejtanin
të luajë me të, siç tregon dijetari
Muhamed Tekijud-din el Hilali, Allahu e
mëshiroftë, se çfarë i ka ndodhur atij. Ai
thotë: "Derisa një ditë isha duke falur na-
mazin e natës para çadrës sime të vogël,
m'u shfaq para vetes një re e bardhë që
mbuloi horizontin, si kodër e ngritur nga
toka drejt qiellit. Kjo re filloi të më afro-
hej nga ana lindore -nga ishte edhe
Kibla- derisa u ndal larg meje dhe doli
nga aty një njeri dhe m'u afrua dhe filloi
të falet pas meje. Unë isha imam. Rrobat
e tij i ngjanin atyre të një vajze pesëm-
bëdhjetëvjeçare dhe nuk munda ta vëreja
fytyrën e tij për shkak të errësirës. Kur fil-
loi të falej pas meje, isha duke kënduar
nga surja Sexhde. Nga frika që më kaploi
nuk munda ta vazhdoja dhe dola nga ajo
9
 e fillova një sure tjetër, por nuk munda të të shihen melaiket është gjë e mundur,
lexoja Kur'an, edhe pse e kisha mësuar me kusht që të jenë zemrat e njerëzve si
përmendsh shumë mirë, por për shkak zemrat e sahabëve kur dëgjonin këshillat
të frikës që më kaploi. Pasi dhashë selam, e të Dërguarit. E nëse sahabët, të cilët gë-
njeriu iku prej meje dhe hyri në re dhe u zonin pozitë të lartë në besim, nuk mund
kthye nga kishte ardhur. E kam pyetur të vazhdonin në këtë gjendje, të tjerët, të
një dijetar, një njeri të devotshëm për cilët janë më të dobët, mund ta vazhdo-
këtë e më tha: “Ka mundësi të kishte jnë edhe më pak. E kur kushti humbet,
qenë shejtani, sepse sikur të kishte qenë atëherë nuk arrihet ajo që dëshiron. Nga
melek, nuk do të të kishte kapluar frika e kjo konkludojmë se të shikuarit e
as dridhja.” Kam menduar më pas dhe melaikeve në formën e tyre origjinale në
jam bindur se ai e kishte mirë atë që të cilën i ka krijuar Allahu është gjë e pa-
tha."[5] mundur për njerëzit në këtë botë, kjo ka
Shikoni se si luan shejtani me njeriun që ndodhur vetëm për të Dërguarin sal-lAl-
t'ia prishë atij fenë, prandaj Allahu e ka lahu alejhi ve sel-lem dy herë. Allahu e di
bërë të ligjshme që të kërkojmë mbrojt- më së miri.
jen e Tij kur fillojmë të lexojmë Kur'an. Dobi
Allahu e di më së miri. Buhariu dhe Muslimi transmetojnë në li-
Kemi edhe hadithin e Handhale el- brat e tyre nga Ebu Hurejra Allahu qoftë
Esedij radijallahu anhu, i cili thotë: i kënaqur me të, se i Dërguari sal-lAllahu
"Ishim tek i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve alejhi ve sel-lem ka thënë: "Kur ta dëgjoni
sel-lem, i cili na këshilloi duke përmendur këndimin e gjelit kërkoni nga Allahu
zjarrin (xhehennemin). Pastaj erdha në dhuntitë e Tij sepse ka parë ndonjë melek,
shtëpi, kam qeshur me fëmijët dhe kam ndërsa nëse e dëgjoni pëllitjen e gomarit
bërë shaka me gruan, më pas dola dhe e kërkojini mbrojtje Allahut nga shejtani i
takova Ebu Bekrin. I tregova për atë që më mallkuar sepse ai ka parë ndonjë shej-
ndodhi e ai më tha: “Edhe unë kam tan."[7]
vepruar të njëjtën gjë.” Atëherë e takova të Ibën Haxheri thotë: "Ka thënë Kadij
Dërguarin dhe i thashë: “O i Dërguari i Ijadi: “Shkaku i kërkimit të dhuntive të
Allahut, ka bërë dyfytyrësi Handhale.” Tha: Allahut, kur dëgjon dikush këndimin e
“Çfarë?” I tregova ngjarjen, edhe Ebu Bekri gjelit, është shpresa që të luten melaiket
i tha më ka ndodhur si Handhales. Atëherë që atij t'i pranohet lutja, gjithashtu njeriu
ai tha: “O Handhale, çast pas çasti, se sikur shpreson në istigfarin e melaikeve dhe
zemrat tuaja të ishin gjithherë sikur janë dëshminë e tyre për të."[8]
kur këshillohen, melaiket do t'ua kishin Ky hadith tregon se gjelat i shohin
zgjatur dorën për t'ju përshëndetur edhe melaiket, si i shohin dhe në çfarë forme
nëpër rrugë."[6] ne nuk e dimë. Ne themi siç ka ardhur
Ajo që kuptojmë nga ky hadith është se në hadith, Allahu e di më së miri.
______________
[5] "El hedijjetu el hadijetu lit-taifeti et-tijxhanijje", fq 9-10, me disa shkurtime.
[6] Muslimi (2750).
[7] Buhariu me Fet'h (6\350), Muslimi me sqarim të Neveviut (17\46).
[8] “Fet'hul Barij” (6\335).

10 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
Jobesimtarët kanë kërkuar nga i Dërguari
një shenjë që tregon se është Pejgamber,
duke i kërkuar të shihnin melaiket ose
Zotin. Atëherë Allahu i është përgjigjur
në Fjalën e Tij:
"E ata që nuk e shpresojnë takimin Tonë,
thanë: “Përse të mos na dërgohen neve en-
gjëj, ose përse të mos e shohim Zotin tonë?”
Ata e tejçmuan lart veten dhe u sollën me
arrogancë. Për kriminelët atë ditë kur i
shohin engjëjt nuk ka gëzim, sepse ata (en-
gjëjt) u thonë: “Është e ndaluar çdo e mirë
(apo xhenneti është haram për ju)!”
Furkan: 21-22
Ibën Kethiri thotë: "Domethënë ata nuk
i shohin melaiket në ditë të hajrit, por i
shohin atë ditë kur s’ka përgëzime për ta.
Kjo vlen në momentet e vdekjes, kur
melaiket i përgëzojnë me zjarr dhe hid-
hërim nga i Lartmadhëruari dhe i thonë
jobesimtarit në momentet kur i nxjerrin
shpirtin: “Dil o shpirt i fëlliqur nga trupi
i fëlliqur, dil drejt vapës së zjarrit dhe në
ujë të valë dhe në errësirë nga tymi”, por
ai refuzon të dalë dhe shpërndahet në
tërë trupin. Atëherë e rrahin… dhe i
thonë është i ndaluar për ty sot shpë-
timi."[9]
Këto ajete kur'anore dhe të tjera të ng-
jashme tregojnë për pamundësinë e të
shikuarit të melaikeve në formën e tyre
origjinale në këtë botë dhe ndoshta i
sheh personi në momentet e vdekjes në
bazë të punës së tij; nëse ka qenë i mirë, i
sheh në formë të mirë e nëse është
ndryshe, i sheh në formë tjetër, Allahu e
di më së miri.
Përmbledhje: Të shikuarit e melaikeve në
______________
[9] Tefsir ibën Kethir (3\314) me disa shkurtime.
[10] Shiko"Fet'hul Barij"(1\23), “Zadul Mesir” të ibën Xhevziut (7\297).
[11] Buhariu (6\2573), Muslimi(2438).
[12] Buhariu (6\2572).
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
formën në të cilën i ka krijuar Allahu
nuk është vërtetuar për askënd nga ky
umet përveç Pejgamberit sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem dhe kjo tregon se të tjerët
nuk kanë mundësi t'i shohin.
Ndërsa të shikuarit e tyre në formën e
njerëzve ka ndodhur, siç treguan argu-
mentet, mirëpo është obligim i musli-
manit që të ketë kujdes nga intrigat e
shejtanit e të mendojë se ka parë një
melek, ndërsa në realitet është shejtani që
luan me të. Kjo është gjendja e shumë
prej adhuruesve të padijshëm, Allahu e di
më së miri.
Ndërsa të shikuarit e melaikeve në ëndërr
është gjë e mundshme. Kjo i ka ndodhur
Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
dhe ëndrrat e Pejgamberëve janë të
vërteta. Dijetarët e kanë konsideruar ën-
drrën pjesë nga pjesët e shpalljes."[10]
Për këtë tregon hadithi i Aishes radijal-
lahu anha, e cila thotë që i Dërguari i Al-
lahut i ka thënë: “Para se të martohem
me ty, të kam parë në ëndërr dy herë.
Kam parë një melek që të mbante në një
copë mëndafshi. I thashë melekut: “Zbu-
loje.” Kur e zbuloi, ti ishe aty. Me vete
thashë: “Nëse është kjo nga ana e Al-
lahut, do ta realizoj.” Të njëjtën ëndërr i
Dërguari e pa përsëri dhe prapë tha:
“Nëse është nga Allahu, Ai do ta realizojë
këtë."[11]
Kjo pamje e melekut ishte në formën e
mashkullit, siç përmendet në një trans-
metim tjetër, ku thuhet: "Kur ja, një njeri
të mbante me një copë mëndafshi."[12]
Gjithashtu hadithi i Semure ibën Xhun-
dubit Allahu qoftë i kënaqur me të, ku
11
 thuhet: “Ka thënë i Dërguari sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem: "Më erdhën këtë natë
dy njerëz dhe më thanë ngrihu dhe ec…”
Në hadith thuhet: “Ecëm derisa erdhëm
te një njeri me pamje shumë të shëmtuar,
sikur shihje dikë më të shëmtuarin. Kur
ja, tek ai ishte një zjarr që e rrotullonte
(për ta ndezur edhe më shumë) dhe ecte
rreth tij.” Në fund të hadithit thuhet:
“Njeriu me pamje të shëmtuar që qën-
dronte te zjarri, që e rrotullonte dhe ecte
rreth tij, ishte Maliku, rojtari i xhehenne-
mit."[13]
Këtë herë i Dërguari i ka parë melaiket
në formën e njerëzve siç ka ardhur qartë
në një transmetim të Buhariut, ku thotë
se i ka parë Xhibrilin, Mikailin dhe Ma-
likun në formën e burrave."[14]
Të shikuarit e melaikeve në ëndërr ka
ndodhur edhe te të tjerët, jo vetëm te Pe-
jgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, siç
qëndron në hadithin e Abdullah ibën
Umerit radijallahu anhuma: "…Kam
parë në ëndërr se si dy melekë më morën
dhe më çuan te xhehennemi, ku pashë se
ishte i palosur ashtu siç paloset pusi dhe
kishte dy brirë. Kur ja, pashë disa njerëz
të cilët i njoha, fillova të them: “Kërkoj
mbrojtjen e Allahut nga zjarri”, pastaj
takuam një melek tjetër dhe më pyeti:
“Pse je frikësuar?” Këtë ëndërr ia tregova
Hafsës (motrës së vet, grua e Pejgam-
berit) dhe Hafsa ia ka treguar Pejgam-
berit. Atëherë i Dërguari ka thënë: "Sa
njeri i mirë është Abdullahu, sikur vetëm
edhe të falej natën.” Pas kësaj ngjarjeje
Abdullahu flinte natën shumë pak (pra
______________
[13] Buhariu (7047). Hadithi është i gjatë, por autori e ka shkurtuar për të marrë vetëm pjesën me të cilën dëshmon për të shikuarit e melaikeve në
ëndërr.
[14] Shiko “Sahihun” e Buhariut (3064).
[15] Buhariu (1\1070).
12
falej)."[15]
Ky hadith tregon për mundësinë që
dikush tjetër përveç Pejgamberëve t’i
shohë melaiket në ëndërr, por duhet
ditur se kjo ëndërr nuk konsiderohet
bazë e sheriatit, por është si ëndrrat e
tjera, ose përgëzuese ose qortuese, ose
dyshime nga shejtani dhe nuk merret si
bazë e sheriatit, siç pretendojnë sufitë in-
jorantë. Ky është një gabim i qartë sepse
ka mundësi që shejtani të luajë me
njeriun dhe t’i paraqitet si melek dhe ta
urdhërojë që të veprojë diçka të ndaluar
apo të mos veprojë diçka të urdhëruar, e
ky i beson dhe kështu devijon, Allahu na
ruajttë. Çështje me rëndësi sa i përket
shikimit të Allahut të Madhëruar nga ana
e melaikeve është se nuk kemi ndonjë ar-
gument të vërtetë që melaiket e shohin
Allahun e Madhëruar në këtë botë. Al-
lahu ua ka ndaluar të Dërguarve që ta
shohin në këtë botë dhe ka vendosur
perde drite mes Tij dhe krijesave të Tij.
Po ta zbulonte këtë perde, shkëlqimi i
Fytyrës së Tij do të digjte çdo gjë që sheh
syri, pra edhe melaiket nuk e shohin Al-
lahun në këtë botë. Allahu e di më së
miri.
Shkëputur nga libri "Bindjet e fraksioneve musli-
mane dhe feve të tjera rreth melaikeve të ndershëm"
Autor: Dr.Muhamed ibën Abdulvehab ElAkil
Ligjërues në Universitetin Islamik të Medinës
Përktheu: Fidan Xhelili
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
 Pr obl emet e t hir r j e s

selefite
Megjithatë, duhet të mos harrojmë edhe realitetin se thirrja selefite është një thirrje e re - pas
zhdukjes së saj - kështu që rinia ende e paudhëzuar (si duhet) në këtë besim dhe metodologji
nuk ka pasur rastin t'i shijojë frytet e kësaj thirrjeje, sepse ata vetë nuk kanë qenë të edukuar
me mësimet kur'anore dhe profetike, pastaj këtë edukim nuk kanë qenë në gjendje t'ua ofrojnë
edhe të tjerëve nga të afërmit e tyre.

N
uk ka dyshim se thirrja selefite,
për fat të keq, po përjeton tur-
bullime dhe telashe dhe shkaku
i tërë kësaj është pretendimi i shumicës së
të rinjve muslimanë se kanë dije dhe
dëshira e flaktë e afirmimit të tyre në
dhënien e fetvave rreth çështjeve që kanë
dispozitën haram apo hallall, duke mos
qenë të gatshëm për këtë. Për më tepër,
disa prej tyre nuk janë në gjendje të lexo-
jnë as edhe një ajet kur'anor me texhvid,
edhe nëse e kanë para vetes mus'hafin
(Kur’anin), e të mos flasim për leximin e
haditheve profetike në gjuhën arabe. Të
tillëve u përshtatet argumentimi me
shembullin e njohur të arabëve: "Është
bërë rrush i tharë ende pa u zhvilluar
fryti i rrushit."
Këta të rinj me nxitimin e tyre për të
dhënë fetva në çështjet e mëdha apo të
vogla të fesë, ende pa u pjekur në rrugën
e kërkimit të dijes, i ngjajnë frytit të
rrushit të cilit sapo i ka dalë maja e gjel-

Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0 13
 bër. Të krahasuarit e vetes me rrushin e Mu'minun: 53. Atëherë, nëse ata janë të
tharë (zebib) pa shijuar fazën e zhvillimit sinqertë, mbi të gjitha ata duhet të kapen
të frytit, pastaj shndërrimit të frytit në fort në parimet e dijes së vërtetë të selefit
rrush me kuptimin e plotë të fjalës e në e jo të fusin veten në detin e fetvave pa
fund të tharjes së tij është problemi më i qenë të përgatitur për këtë.
madh.[1] Shumica e tyre, me kalimin e Është transmetuar nga njëri prej
kohës, për shkak të pretendimit se janë të tabi'inëve të mëdhenj, AbduRrahman
dijshëm, madje ende pa arritur në gjys- ibën Ebu Lejla, Allahu e mëshiroftë, i cili
mën e rrugës së dijes, i futen edhe thotë:
shkrimit të librave, duke i sjellë umetit "Kam takuar në këtë xhami - ndoshta
islam katastrofa të papara. Ky është është fjala për Xhaminë e Pejgamberit sal-
shkaku kryesor i (pohimit të tyre të) lAllahu alejhi ve sel-lem - 70 sahabë dhe
përkatësisë së tyre në selefizëm dhe secili prej tyre, kur pyetej për ndonjë
thirrjes për në të[2], duke bërë që (brenda çështje apo për ndonjë fetva, shpresonte
selefizimit) të ketë dhe pjesëtarë të që barrën e kësaj ta merrte dikush tjetër
grupimeve dhe partive të ndryshme. nga dijetarët e sahabëve që ishin
Ilaçi i vetëm për shërimin e kësaj së- prezentë."
mundjeje është frika prej Allahut xhel-le Mund të vërehet se shkaku i kësaj nuk
ve ala,[3] duke ia ditur hallin vetes. Nuk ishte asgjë tjetër përveç frikës së tyre se
është kusht që çdo njeri që ka filluar të mos binin në gabim dhe bëheshin shkak-
kërkojë dijen e fesë t'i qaset dhënies së tarë që edhe të tjerët të udhëzohen për në
fetvave, verifikimit të haditheve të dobëta gabim. Kurse sot te muslimanët gjen të
dhe të vërteta, përveçse pasi shumicën e kundërtën e kësaj.
viteve të jetës së tij ta ketë kaluar në këto
gjëra dhe pasi të ketë përfituar përvojë të Megjithatë, duhet të mos harrojmë edhe
madhe rreth rregullave të dhënies "fetva" realitetin se thirrja selefite është një
dhe rregullave të argumentimit nga thirrje e re - pas zhdukjes së saj - kështu
Kur'ani dhe Sunneti.[4] Është e domos- që rinia ende e paudhëzuar (si duhet) në
doshme gjithashtu për thirrësit në rrugën këtë besim dhe metodologji nuk ka pasur
e selefit që dija e tyre të jetë në pajtim me rastin t'i shijojë frytet e kësaj thirrjeje,
metodologjinë e selefit, ngase nëse sepse ata vetë nuk kanë qenë të edukuar
thirrësit në Islam e privojnë veten nga ky me mësimet kur'anore dhe profetike,
kusht, pas bashkimit që kanë pasur, do të pastaj këtë edukim nuk kanë qenë në
përçahen dhe kjo do të shkaktojë tek ata gjendje t'ua ofrojnë edhe të tjerëve nga të
ndarje në parti dhe grupe, ku "çdo grup afërmit e tyre.
është i kënaqur me atë që posedon", El- Pra, është krejtësisht e arsyeshme që kjo
______________
[1] Urtësia e përngjasimit të injorantëve në fe me këtë shembull është se nëse fryti i rrushit është me shije të hidhur, i pazhvilluar dhe i papjekur, që
kush e sprovohet, e ha atë, patjetër që do të ketë probleme në organizmin e tij. Ashtu edhe injorantët me fetvatë e tyre jo vetëm që po e hidhërojnë
umetin islam, por edhe po u shkaktojnë muslimanëve sëmundje trupore dhe shpirtërore.
[2] D.m.th. dëshira për afirmim, pozitë, njohje etj.
[3] Në një vend tjetër në këtë libër, lidhur me këtë problematikë, shejh Albani shton edhe mungesën e sinqeritetit.
[4] Për Zotin, medito mbi këtë fjali të shehut, sa e fuqishme është! Nëse nuk është e lejuar që fillestarët nga nxënësit e dijes të japin fetva rreth fesë së
Allahut, a thua ç’duhet t'u themi atyre që nuk janë fare nxënës të dijes në fe?!

14 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
thirrje nuk po tregon frytet e saj të
mëdha ashtu si duhet sepse ringjallja e saj
filloi në fillimin e shekullit që po jetojmë,
ndërsa mosedukimi i plotë i rinisë në
suazat e edukatës selefite po bën të vetën.
Nuk duhet të çuditemi pse realiteti i
thirrësve të sotëm selefi bie ndesh me
tregimin e AbduRrahman ibën Ebu
Lejlas, i cili solli shembullin më të lartë të
hezitimit të sahabëve në dhënien e fet-
vave. Ata, edhe nëse jepnin ndonjë fetva,
nuk e bënin këtë vetëm nga bindja e tyre
se mëkati i fshehjes së dijes është më i
madh, por në zemrat e tyre kishin edhe
frikën nga gabimi.
Sot, për fat të keq, në shumicën e
shoqërive selefite - e të mos flasim për të
tjerët - gjejmë sëmundjen e mburrjes me
dije, saqë edhe nëpër mexhlise shohim të
atillë që e fillojnë bisedën për fe pa qenë
përgjegjës të saj. Shtrohet pyetja: Çfarë i
shtyn ata ta bëjnë këtë? Është mburrja
me vetveten (deri në atë masë), saqë
gjuha e tij gati sa nuk thotë: "Unë jam
këtu. Më pyetni. Tek unë është dija!"
Mashallah për të!

Nëse aludon për diçka, kjo aludon për

atë se ne nuk jemi të edukuar me
edukatën e mirë të selefit. Ndoshta kemi
arritur pak a shumë një dije të mirëfilltë
të selefit, mirëpo terbijen (edukatën) e
tyre ende nuk e kemi si shoqëri islame se-
lefite, kështu që tërë këto fraksione dhe
parti islame nuk kanë bazë tjetër përveçse
atë të mosedukimit sipas edukatës së sele-
fit.

Ilaçi i këtij ummeti për kthimin e krenar-

isë dhe formimin e shtetit të tij përkufi-

Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0 15
 zohet vetëm në dy fjalë: Et-Tasfijetu vet-
Terbijetu/Dëlirje dhe Edukim, pavarë-
sisht atyre xhematëve që i janë futur
formimit të shtetit islam me ndonjërën
nga metodat e njohura prej tyre; nëpërm-
jet paqes, që sipas tyre është Parlamenti,
ose nëpërmjet luftës, me përmbysje
pushtetesh. Për fat të keq, kjo nuk është
rruga e mirëfilltë në formimin e shtetit
islam në tokat islame. Rruga e vërtetë
është ajo në të cilin ishte përqendruar
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
kur ishte në Mekë për 13 vite, pastaj
rruga e davetit dhe e edukimit e vazhduar
në Medinë për 10 vitet e tjera.
Kur Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem arriti dëlirjen e besimit të pasuesve të
tij gjatë këtyre viteve dhe edukimin e tyre
deri në atë pikë kulmi i së cilës ishte mo-
spasja e frikës nga askush tjetër përveç Al-
lahut, atëherë filloi vënien e bazës së
shtetit islam. Unë jam plotësisht i bindur
se nëse do të kthehej mbrapsht rrota e
historisë, ndonëse përvojat aktuale gjys-
mëshekullore të dështimit të musli-
manëve në formimin e shtetit islam po e
vërtetojnë këtë dita-ditës, do të kuptohej
se mënyra e vetme dhe absolute e
jetësimit të këtij qëllimi është në realiz-
imin e këtyre dy rrugëve:
Dëlirje: Që ka për qëllim dijen e shën-
doshë dhe të pastër, dhe
Edukim: Që ka për qëllim edukimin e
njeriut në frymën e kësaj dijeje të shën-
doshë, e bazuar në Kur'an dhe Sunnet.
Nëse na u sqarua kjo, atëherë e kuptuam
ku qëndron tani thirrja selefite, pra ende
në periudhën fillestare, në periudhën e
kërkimit të dijes së shëndoshë, jo në peri-
udhën e edukimit.
16 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
Mungesa e kushtit të dytë bën që sot të
gjesh një njeri nga dija e të cilit mund të
përfitosh, por jo edhe nga terbija e tij.
Përse? Për arsye se ai, edhe pse u zhvillua
në kërkim të dijes, nuk pati fatin të jetë
nga një shoqëri e shëndoshë, por nga një
shoqëri që s'është edukuar me edukimin
e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve se-lem
dhe të sahabëve. Është e logjikshme që ky
njeri, i cili është rritur në mesin e një
shoqërie pa dyshim joislamike dhe nga
paraardhësit e tij ka trashëguar edukatë
dhe moral të ulët, të mos ketë edukatë të
mirë. Edhe pse ka arritur dije të shën-
doshë nëpërmjet shkollimit të tij apo ud-
hëzimeve të dijetarëve, megjithatë dija e
tij nuk e ka fuqinë e nënshtrimit të zem-
rës dhe të trupit të tij për jetësimin e ud-
hëzimeve të saj për shkak të ndikimit të
shoqërisë së keqe që e rrethon atë.
Pas këtij konkluzioni, themi se problemi
i thirrjes selefite përqendrohet në dy pika:
E para: Ne nuk jemi të përforcuar aq sa
duhet në rrugën e dijes, përveç një pa-
kice.
E dyta: Pjesa më e madhe prej nesh nuk
janë edukuar me edukim të mirëfilltë,
shkak i cili po nxit shumicën e fillestarëve
nga nxënësit e dijes që të bëhen pjesëtarë
të xhemateve dhe fraksioneve të
ndryshme. Urtësinë e dështimit të tyre e
përkufizon thënia e selefit:
"Dëshira për gradim, çan gjokset me de-
vijim."
Muhamed Nasiruddin Albani (Allahu e mëshiroftë)
Shkëputur nga libri “El-fetava El-Kuvejtijjeh”,
përmbledhur nga Amër AbdulMun'im
Përshtati: AbdulMelik-Besfort Maxhuni
 P A R AT H Ë N A E

“SUNENIT”
TË IBËN MAXHES
KAPITULLI I TRETË: KUJDESI NGA TRANSMETIMI I HA
DITHIT TË TË DËRGUARIT TË ALLAHUT
Kujdes duhet të kemi jo vetëm në transmetimin e haditheve nga i Dërguari, por edhe kur
flasim rreth fesë së Allahut, kur komentojmë ndonjë ajet kur’anor, kur transmetojmë ndonjë
komentim apo mendim të ndonjë dijetari sepse me ndryshimin eventual të ndonjë fjale mund
të ndryshohet qëllimi i ajetit apo hadithi, por njëkohësisht mund të bëhemi edhe shkak për
devijimin e ndokujt, krejt kjo për shkak të pakujdesisë dhe guximit.

HADITHI NUMËR 23 kokën, e shikova, ishte ngritur në këmbë,

T
ransmetohet nga Amr ibën Mej-
muni të ketë thënë: “Sa herë që
ibën Mes’udi nuk vinte mbrëmjen e
së enjtes, unë shkoja tek ai. Asnjëherë nuk e
kam dëgjuar të thotë në ndonjë çështje “ka
thënë i Dërguari i Allahut sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem”, mirëpo një natë e dëgjova ta
thoshte këtë. Abdullah ibën Mes’udi e uli
këmishën e kishte të lëshuar poshtë, sytë i
ishin mbushur me lot dhe faqet i ishin
fryrë, më pas tha: “Kështu disi, apo përafër-
sisht kështu, ose ngjashëm me këtë.”
Këtë ether e transmeton ibën Maxheh në
“Sunenin” e tij me numër 23 dhe është i
veçuar nga të tjerët, shiko “Tuhfetul
Eshraf ” (9492). Albani e konsideron të

Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0 17
 saktë.
Në këtë ether shohim qartë se si Amr
ibën Mejmuni takohej çdo herë me Ab-
dullah ibën Mes’udin dhe se sa herë që
mungonte ibën Mes’udi, Amri shkonte
dhe e vizitonte. Edhe pse këto takime
ishin të shpeshta dhe asnjëherë Amr ibën
Mejmuni nuk e kishte dëgjuar ibën
Mes’udin të transmetonte ndonjë hadith
nga i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem. Mirëpo kjo ndodhi një ditë dhe
ibën Mes’udi u dëgjua të thoshte “ka
thënë i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem”. Më vonë, ibën Mes’udit iu
mbushën sytë me lot dhe iu frynë faqet
nga frika se mos po gabonte në transme-
timin e fjalës së të Dërguarit, nga frika se
mos po linte mangët diçka apo po
shtonte diçka e të kuptohej gabimisht
fjala e të Dërguarit. Këta ishin shokët e të
Dërguarit, të cilët ishin të kujdesshëm në
transmetimin e mesazhit nga i Dërguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, Allahu qoftë
i kënaqur me ibën Mes’udin dhe me të
gjithë sahabët e tjerë.
Kjo ngjarje është mësimi më i mirë për
ne se ç’kujdes duhet të kemi kur dëshiro-
jmë të transmetojmë diçka nga i Dër-
guari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe se
duhet të mendojmë se mos po shtrem-
bërojmë fjalën e të Dërguarit, se mos po
shtojmë a pakësojmë diçka nga fjalët e tij
e të kuptohet fjala e tij ndryshe e kështu
t’u përngjajmë hebrenjve, të cilët
ndryshuan fjalët e Zotit.
Kujdes duhet të kemi jo vetëm në trans-
metimin e haditheve nga i Dërguari, por
edhe kur flasim rreth fesë së Allahut, kur
komentojmë ndonjë ajet kur’anor, kur
transmetojmë ndonjë komentim apo
mendim të ndonjë dijetari sepse me
18 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
ndryshimin eventual të ndonjë fjale
mund të ndryshohet qëllimi i ajetit apo
hadithi, por njëkohësisht mund të
bëhemi edhe shkak për devijimin e
ndokujt, krejt kjo për shkak të pakujde-
sisë dhe guximit. E sa të shumtë janë sot
ata që marrin guximin të flasin për fe dhe
në emër të fesë duke mos pasur turp, por
as frikë se mos po shtrembërojnë çështjet
e fesë, kur dihet se shumë nga ata që
flasin nuk kanë as njohuritë më thelbë-
sore në çështjet e fesë, prandaj të marrim
mësim nga shokët e të Dërguarit sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem.
Kjo nuk do të thotë se është e ndaluar të
transmetohen hadithet nga i Dërguari i
Allahut për faktin se vetë ibën Mes’udi
është nga sahabët që ka transmetuar më
tepër hadithe nga i Dërguari i Allahut,
por qëllimi i kësaj ngjarjeje është që kur
të transmetojmë nga i Dërguari, të kemi
kujdes se mos humbim qëllimin e fjalës
së të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem.
Nga kjo ngjarje mësojmë se ai që trans-
meton një hadith nga i Dërguari i Al-
lahut, edhe nëse është i sigurt për të,
është mirë të thotë “apo kështu disi apo
ngjashëm me të”, duke aluduar se
ndoshta fjala e të Dërguarit nuk është
kështu fjalë për fjalë, porse kuptimi është
i njëjtë. Allahu e di më së miri.
HADITHI NUMËR 24
T
ransmetohet nga Muhamed ibën
Sirini të ketë thënë: “Kur Enes
ibën Maliku transmetonte nga i
Dërguari i Allahut ndonjë hadith, pasi e
përfundonte fjalën e të Dërguarit thoshte:
“Apo siç ka thënë i Dërguari i Allahut.”
Këtë ether e transmeton ibën Maxhe me
numrin 24 dhe është veçuar me të, shiko
“Tuhfetul Eshraf ” (1469). Albani e ka
cilësuar të saktë.
Enes ibën Maliku këtë fjalë e thoshte pasi
përfundonte hadithin duke dashur të tre-
gonte se hadithi që transmetonte ishte
me kuptim dhe se hadithi fjalë për fjalë
mund të mos ishte i njëjtë me fjalën e të
Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
HADITHI NUMËR 25
T
ransmetohet nga Abdurrahman
ibën Ebi Lejla se ka thënë: “I
thamë Zejd ibën Erkamit: “Na
trego hadithe nga i Dërguari sal-Allahu
alejhi ve sel-lem. Ai tha: “Jemi moshuar
dhe kemi harruar, ndërsa hadithi nga i
Dërguari është i rëndë (i vështirë).”
Ibën Maxheh është veçuar në transme-
timin e këtij etheri, shiko “Tuhfetul
Eshraf ” (3674). Albani e ka cilësuar të
saktë.
HADITHI NUMËR 26
T
ransmetohet nga Abdullah ibën
Ebi es-Seferi të ketë thënë: “E
kam dëgjuar Sha’biun duke
thënë: “E kam shoqëruar ibën Umerin një
vit dhe nuk e kam dëgjuar të transmetojë
ndonjë hadith nga i Dërguari sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem.”
Etherin e transmeton Buhariu (7267),
Muslimi (5006, 5007), ibën Maxheh
(26).
HADITHI NUMËR 27
T
ransmeton Tavusi nga babai i tij
të ketë thënë: “E kam dëgjuar
ibën Abasin duke thënë: “Ne e më-
sonim hadithin përmendsh sepse hadithi i
të Dërguarit mësohet përmendsh, mirëpo
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
nëse filloni secili prej jush të ndiqni rrugën
që dëshironi (me gënjeshtra, shtrembërim,
pakujdesi në transmetimin e hadithit),
atëherë mjerë për ju (jeni larg nga rruga e
të mirëve).”
Etherin e transmeton Muslimi në
parathënien e tij (20)dhe ibën Maxheh
numër 27.
HADITHI NUMËR 28
T
ransmetohet nga Karadhate ibën
Ka’bi të ketë thënë: “Umer ibën
Hatabi na dërgoi për në Kufe dhe
na përcolli, erdhi me ne deri te një vend që
quhej Sirar, pastaj tha: “A e dini përse
erdha me ju deri këtu?” (Ka’bi) Tha: “I
thamë: “Për shkak të shoqërisë me të Dër-
guarin e Allahut dhe për shkak të en-
sarëve.” (Umeri) Tha: ”Erdha me ju deri
këtu për shkak të një hadithi që desha t’ua
them dhe desha që gjatë ecjes sime me ju ta
mësoni përmendsh. Ju po shkoni te një pop-
ull që Kur’ani në gjokset e tyre ka një zë si
uji që vlon në enë. Kur t’ju shohin ju, ata i
zgjatin qafat e tyre (që të marrin nga ju di-
turinë, t’u nënshtrohen urdhrave tuaja dhe
19
 në mënyrë që të merren vetëm me të e të
largohen nga marrja mësim prej tyre apo
që të bëhet shkak që të largohen nga
Kur’ani.”
Shkaku i përmendjes së këtij etheri në
këtë vend është dëshira e madhe dhe re-
spekti i madh që kishin banorët e Kufes
për hadithin e të Dërguarit, prandaj
Umeri u tha: “Kur t’ju shohin ju, ata i
zgjatin qafat e tyre (që të marrin nga ju
diturinë, t’u nënshtrohen urdhrave tuaja
dhe t’ju marrin për gjykatës) dhe thonë
“shokët e Muhamedit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem…”
Allahu e di më së miri.[1]

HADITHI NUMËR 29

T
ransmetohet nga Es-Saib ibën
Jezidi të ketë thënë: “E kam
shoqëruar S’ad ibën Malikun nga
Medina në Mekë, nuk e kam dëgjuar të
t’ju marrin për gjykatës) dhe thonë “shokët e tregoj nga i Dërguari asnjë hadith të
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem”, vetëm.”
prandaj pakësoni transmetimin nga i Dër- Është veçuar me këtë ether ibën Maxheh,
guari i Allahut dhe unë do të jem ortaku shiko “Tuhfetul Eshraf ” (3855). Albani e
juaj (në shpërblim).” ka cilësuar të saktë.
Etherin e transmeton ibën Maxheh Të gjitha këto ngjarje na tregojnë shumë
numër 28. Albani thotë: “Etheri është i qartë se çfarë qëndrimi kishin sahabët në
saktë me zinxhirin e Hakimit dhe e ka transmetimin e hadithit të Dërguarit sal-
aprovuar imam Dhehebiu. Shiko “Tuhfe- lAllahu alejhi ve sel-lem dhe se sa ishin të
tul Eshraf ” (10620). kujdesshëm kur transmetonin diçka nga i
Fjala e Umer ibën Hatabit Allahu qoftë i Dërguari. Kjo është mësim për ne se
kënaqur me të “pakësoni transmetimin çështja e fesë duhet të jetë e shenjtë tek
nga i Dërguari i Allahut” mund të kupto- ne dhe e rëndësishme, në mënyrë që të
het në dy mënyra. E para: Mos e shfrytë- mos marrim guximin e të flasim duke
zoni dëshirën e tyre të madhe dhe mos qenë të sigurt deri në maksimum se
respektin e madh që kanë për hadithin e çështja në fjalë është ashtu si e thua. Al-
të Dërguarit e ta shpeshtoni transme- lahu e di më së miri.
timin nga i Dërguari. Dhe e dyta: Mos e Vijon
shpeshtoni transmetimin nga i Dërguari Përgatiti: Fidan Xhelili
______________
[1] Shiko sqarimin e imam Sujutit dhe dijetar Sindit ndaj ”Sunenit” të ibën Maxhes, Allahu i mëshiroftë të gjithë (1\25).

20 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
 Të parët tanë
sinqeriteti dhe e vërteta
Abdullah Ibën Mubareku ka thënë se e kanë pyetur Hamud Ibën Ahmedin: “Pse fjalimet e
selefëve ishin më të mira se tonat?” Ai tha: “Ata folën për nder të Islamit, për sigurinë e sh-
pirtrave dhe për kënaqësinë e Allahut subhanehu ve teala. Ndërsa ne flasim për të nderuar
shpirtrat tonë, për kënaqësinë e kësaj bote dhe për të kënaqur njerëzit.”

B
ekër Ibën Me’izi ka thënë: “Er-
Rebi është parë vetëm një herë në
xhami duke falur namaz vullne-
tar.”[1]
Sufjani ka thënë: “Murejah er-Rebi’ Ibën
Hudhejmi ka thënë: ”Er-Rebi gjithmonë
i ka mbajtur sekret veprat e tij të mira;
nëse i ka ardhur një musafir i papritur
dhe ka qenë duke lexuar Kur’an, ngutej
ta mbulonte Kur’anin me veshjen e
tij.”[2] Mundhiri transmetoi se Er-Rebi
Ibën Hudhejmi ka thënë: “Vepra që nuk
bëhet për hir të Allahut, shkrihet (hum-
bet).”[3] Ebu Hamza edh-Dhumali ka
______________
[1] Ibën El Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 3/61.
[2] Ibën El Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 3/61.
[3] Ibën El Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 3/61.
[4] Ibën El Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 2/96 dhe hadithi: “Sadakaja e fshehtë e largon hidhërimin e Zotit subhanehu ve teala.” Shejh Albani e ka
saktësuar në “Es-silsileh es-sahihah”, 1908.
[5] Ibën El Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 2/96.
thënë: “Ali Ibën Husejni mbante një
çantë me bukë në shpinë gjatë natës dhe
e jepte atë sadaka për të varfrit. Ai
thoshte: “Sadakaja e fshehtë e largon hid-
hërimin e Zotit subhanehu ve teala.”[4]
Amër Ibën Thabiti ka thënë: “Kur ka
vdekur Ali Ibën Husejni, njerëzit që bënë
larjen e trupit të tij panë pika të zeza në
shpinën e tij dhe pyetën: “Çfarë është
kjo?”
Përgjigja ishte: “Ai mbante çanta me
bukë në shpinë gjatë natës dhe i shpërn-
dante te të varfrit dhe nevojtarët në Med-
inë.”[5]

Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0 21
 Ibën Aishe tregoi se babai i tij ka thënë:
"Kam dëgjuar njerëzit e Medinës duke
thënë: “Kurrë nuk na ka munguar
sadakaja e fshehtë, derisa ka vdekur Ali
Ibën Husejni."[6]
Muhamed Ibën Malik Ibën Dhaigami ka
thënë: “Ebu Ejubi ka thënë se Ebu Ma-
liku i ka thënë atij: "O Ebu Ejub, ki ku-
jdes, sepse kam parë se ankthet e
muslimanëve në këtë botë nuk kanë të
ndalur. Dhe betohem në Allahun se nëse
bota tjetër nuk sjell gëzim te besimtari, ai
do të ballafaqohet me dy probleme:
brenga për këtë botë dhe vuajtje në
botën tjetër."
Unë (Ebu Ejubi) thashë: "Si është e
mundur që bota tjetër të mos sjellë gëzim
te besimtari kur ai punon shumë për hir
të Allahut në këtë botë?"
Ebu Maliku tha: "Si është e mundur që
veprat dhe puna e tij nuk dihen a janë të
pranuara dhe të jetë i shpëtuar (i sigurt)?
Mund të shohësh shumë njerëz të cilët
mendojnë se po bëjnë gjënë e duhur dhe
se janë në rrugë të drejtë, por në Ditën e
Gjykimit të gjitha veprat dhe punët e
tyre u përplasen atyre në fytyrë (u refuzo-
hen)."[7]
Imam Dhehebiu ka thënë se Ejubi
thoshte: "Besimtari duhet të ketë frikë
Allahun. Nëse ai bëhet asket (largohet
nga kënaqësitë e kësaj bote), ai nuk
duhet ta bëjë asketizmin e tij të rëndë për
njerëzit e tjerë, prandaj është më mirë për
një njeri që ta fshehë asketizmin e tij sesa
ta bëjë të njohur."[8]
Xhefar Ibën Berkani ka thënë: "Me erdhi
lajmi se Junus Ibën Ubejdi po jetonte jetë
______________
[6] Ibën El Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 2/96.
[7] Ibën El Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 3/360.
[8] Edh-Dhehebiu, “Sijer a’lam en-Nubala”, 6/19.
[9] Ibën el Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 3/303.
22
me devotshmëri dhe butësi, prandaj i
shkrova atij dhe i thashë: “Vëllai im, më
kanë informuar se je duke jetuar një jetë
të drejtë, prandaj po të shkruaj që të më
tregosh se si po ia arrin të jetosh një jetë
me devotshmëri e butësi."
Ai m’u përgjigj: “E kam marrë letrën
tënde dhe kjo është ajo që kam për të
thënë: Jam munduar ta mësoj nefsin tim
të dojë për njerëzit atë që do për veten
dhe të urrejë për të tjerët atë që urren për
veten, por ai ishte larg asaj. Pastaj jam
përpjekur ta mësoj tim të ndalojë së
foluri për njerëzit e tjerë, përveç kur është
diçka e mirë, mirëpo ai po e përjeton më
të lehtë agjërimin në ditë të nxehta sesa
ndalimin nga të folurit për të tjerët. Kjo
është ajo që kam për të thënë vëllai im
dhe paqja e Allahut qoftë mbi ty.”[9]
Muhamed Ibën el-Muthana ka thënë se
Abdullah Ibën Sinani ka transmetuar:
"Isha me Ibën Mubarekun dhe Mu'tamir
Ibën Sulejman në Tarsus dhe papritmas
na thirrën për në luftë. Kur të dyja
ushtritë (ajo muslimane dhe romake)
morën pozicionet e tyre, një luftëtar
romak doli përpara dhe kërkoi dyluftim.
Një luftëtar musliman i doli romakut në
dyluftim, mirëpo humbi jetën. Edhe një
tjetër (musliman) e provoi, por edhe ai u
vra. Luftëtari romak arriti t'i vriste
gjashtë ushtarë muslimanë dhe po ecte
nëpër radhët e ushtarëve në mënyrë arro-
gante duke kërkuar dyluftim tjetër,
mirëpo askush nuk guxonte t'i afrohej.
Pastaj, Ibën Mubareku më shikoi mua
dhe më tha: "Nëse vritem (në këtë dy-
luftim), bëj kështu e kështu".
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
Pastaj ai u ballafaqua me luftëtarin romak
me kalin e tij dhe e vrau pas një orë për-
leshje dhe sërish kërkoi dyluftim. Arriti të
vriste gjashtë ushtarë romakë dhe kur
kërkonte dyluftim tjetër, askush nuk gux-
onte t'i afrohej, të gjithë frikësoheshin.
Ibën Mubareku u zhduk për pak kohë në
radhët e ushtrisë dhe pastaj u kthye në
pozicionin e tij afër meje dhe më tha: "O
Abdullah, mos ia përmend këtë që pe me
sy askujt, përderisa unë të jem gjallë."[10]
Ahmed Ibën Is’haku ka thënë se Xhubeir
Ibën Nufeiri ka treguar se ka dëgjuar Ebu
Derdanë në namazin e tij të fundit, kur
kishte përfunduar teshehudin, duke
kërkuar mbrojtje nga Allahu nga
hipokrizia.
Xhubeir i tha: "O Ebu Derda, ti je larg
nga hipokrizia."
Ai ia ktheu: "Betohem në Allahun se
njeriu mund t'ia kthejë shpinën fesë
brenda orës e të bëhet jobesimtar."[11]
Musa Ibën el-Mual-la ka thënë se Hud-
hejfe e kishte këshilluar: "Janë tri gjëra të
cilat nëse i ke, do të fitosh nga çdo e mirë
që vjen nga lart: veprat e tua duhet të
jenë vetëm për hir të Allahut subhanehu
ve teala, duhet të duash për njerëzit atë
që do për veten dhe ushqimi yt duhet të
jetë hallall.”[12]
Transmetohet se afër Muhamed Ibën
Vasit ishte njëri nga transmetuesit, i cili
tha: "Pse po i shoh zemrat e ngurtësuara,
sytë duke mos derdhur lot dhe trupat
duke mos u dridhur?"
Muhamed Ibën Uasi pastaj u përgjigj: "O
filan filani, po e shoh se këta njerëz janë
dobësuar prej teje, nëse ndonjë nga
______________
[10] Imam Dhehebiu, “Sijer E’lamun-Nubela”, 8/408-409.
[11] Imam Dhehebiu, “Sijer E’lamun-Nubela”, 6/383, zinxhiri i transmetimit është i saktë.
[12] Ibën El Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 4/269.
[13] Edh-Dhehebiu, “Sijer E’lamun-Nubela”, 6/122.
[14] Imam Dhehebiu Sijer E’lamun-Nubela”: 2/576.
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
fjalimet (e tua) rrjedh nga zemra, i prek
të tjerët mu në zemër.”[13]
Abdus-Samed Ibën Abdul Varith ka
thënë se Halid Ibën Safvani ka transmet-
uar se ai kishte takuar Mesleme Ibën
Abdul Melikun, i cili e kishte pyetur: "O
Halid, më trego për Hasan el-Basriun."
Halidi u përgjigj: "E njoh atë shumë
mirë, jam fqinji i tij dhe ndjek mësimet
tek ai. Ai praktikon atë që u mëson të
tjerëve dhe ajo çfarë sheh (tek ai) është
ajo që merr (si mësim). Ai e mban fjalën.
Nëse ai vendos për një punë, do ta për-
fundojë atë dhe kurrë nuk ka pasur
nevojë për njerëzit, ndërsa njerëzit kanë
pasur nevojë për të."
Mesleme Ibën Abdul Melik pastaj tha:
"Kjo mjafton... si mund të devijojnë
njerëzit kur në mesin e tyre është një
njeri si Hasan el-Basriu?!"[14]
Avn Ibën Umarah ka thënë se ka dëgjuar
Hisham ed-Distivain duke thënë: "Beto-
hem në Allahun, se nuk mund të them
sinqerisht se e kam lënë shtëpinë qoftë
edhe një herë të vetme për të shkuar për
të mësuar shkencën e hadithit vetëm e
vetëm për hir të Allahut."
Unë (Edh-Dhehebiu) thashë: “Betohem
në Allahun, as unë!”
Vazhdon Edh-Dhehebiu: "Selefus-salih
(të parët e mirë) fitonin dije për hir të Al-
lahut dhe arrinin pozitë të ndershme dhe
bëheshin dijetarë e imamë. Të tjerët
kërkonin dije, por jo për hir të Allahut
dhe fitonin dije, por pas pak e rishikonin
gjendjen e tyre dhe fajësonin veten. Ata u
udhëzuan që të ndërronin mendje dhe
ligjëronin pastaj sinqerisht për hir të Al-
23
 lahut, siç ka thënë Muxhahidi dhe të
tjerë: “Ne fitonim dituri pa e bërë nijet
për hir të Allahut, por Allahu subhanehu
ve teala na siguroi qëllim të mirë pastaj.”
Të tjerët kanë thënë: “Ne nuk e kemi
kërkuar këtë dije për hir të Allahut, por
Allahu subhanehu ve teala dëshiroi që ajo
të ishte për hir të Tij.”
Kjo është e mirë gjithashtu dhe ata pastaj
e shpërndanë atë sinqerisht. Mirëpo
njerëz të tjerë kërkuan dije me qëllim të
keq. Ata patën qëllim kënaqësitë e kësaj
bote dhe që njerëzit e tjerë t’i lavdëronin.
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
ka thënë: "Kush lufton për diçka tjetër, jo
për hir të Allahut, qoftë edhe për një litar,
do të marrë atë që ka pasur për qëllim.”[15]
Këto lloje njerëzish nuk e kanë ndriçuar
veten me dritën e dijes, ata nuk ndikuan
te të tjerët dhe dija e tyre nuk i dërgoi ata
në vepra të mira. Dijetarët e vërtetë janë
ata që kanë frikë Allahun subhanehu ve
teala. Të tjerët fituan dituri dhe u vunë
në pozita të larta, por ata i trajtuan
njerëzit me padrejtësi dhe zullum. Ata e
braktisën dijen e tyre, pasuan dëshirat e
tyre, vepruan mëkate dhe punë të këqija.
U shkatërrofshin! Ata nuk janë dijetarë!
Disa dijetarë tjerë kishin dituri, por nuk
e kishin frikë Allahun subhanehu ve
teala. Ata bënë mashtrime, dhanë
vendime të rrejshme, mbartën transme-
time jo të rregullta. Megjithatë disa
patën guximin për të gënjyer për Allahun
dhe fabrikuan e shpikën hadithe jo të
vërteta, por Allahu subhanehu ve teala i
zbuloi ata dhe i turpëroi. Dituria e tyre
nuk i shpëtoi ata dhe veprat e tyre i dër-
guan ata për në zjarrin e xhehennemit.
______________
[15] Ky hadith transmetohet nga Imam Ahmed në “Musnedin” e tij, 5/315, ed-Darimi, 2/654, Nisaiu, 6/24 dhe Tirmidhi, në autoritetin e Ubade
Ibën Samit (Hadith Merfu’).
[16] Imam Dhehebiu, “Sijer E’lamun-Nubela”: 7/152-153
24 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
Të gjitha kategoritë e lartpërmendura sh-
përndanin diturinë e tyre dhe ishin mjaft
të saktë në të. Megjithatë, të tjerë i pa-
suan ata, mirëpo mungesa e dijes dhe e
veprave të këtyre ishte e qartë. Nga jashtë
ata dukeshin si dijetarë, por zotëronin
shumë pak dituri. Ata i devijuan njerëzit
duke i bërë të mendonin se ishin dijetarë,
por ata nuk e dinin se kishin të bënin me
Allahun subhanehu ve teala. Ata kurrë
nuk panë dijetarë të vërtetë të cilët mund
t'i pasonin, prandaj u bënë njerëz të rën-
domtë. Qëllimi i tyre më i madh ishte të
merrnin disa libra të vlefshëm dhe t'i ru-
anin. Kërkojmë nga Allahu siguri dhe
falje, siç ka thënë njëri: “Nuk jam dijetar
dhe kurrë nuk kam parë ndonjë dije-
tar.”[16] Muhamed Ibën Isa ka thënë se
Abdullah Ibën Mubareku e vizitonte Tar-
susin shpesh dhe gjithmonë qëndronte
në të njëjtën bujtinë. Në atë bujtinë ishte
një djalë i ri që kujdesej për të dhe po
mësonte shkencën e hadithit nga Abdul-
lah Ibën Mubareku. Në njërën nga vizitat
e tij në Tarsus, Ibën Mubareku pyeti për
djalin e ri, por nuk po e gjente. Ai ishte
për ngut sepse kishte dëgjuar thirrjen për
në xhihad. Kur Ibën Mubareku u kthye
nga xhihadi, ai pyeti për djalin e ri, por i
treguan se ai ishte burgosur për shkak të
një borxhi të papaguar. Ibën Mubareku
pyeti:
“Sa është borxhi?”
I thanë: “Dhjetë mijë dërhemë”.
Pastaj ai kërkoi dhënësin e borxhit, ia
dha atij shumën e duhur dhe i kërkoi që
mos të informonte askënd për këtë
përderisa ishte gjallë. Ai i tha atij (kred-
ituesit): “Në mëngjes liroje djalin e ri.”
Ibën Mubareku shkoi në shtëpi natën.
Kur djali i ri u lirua, i treguan se Ibën
Mubareku kishte pyetur për të, por që në
mëngjes e kishte lënë bujtinën. Djali i ri
shkoi pas Ibën Mubarekut dhe e gjeti.
Ibën Mubareku e pyeti atë: "Ku ke qenë?
Nuk të kam parë në bujtinë."
Djali i ri i tha: “Isha i burgosur për një
borxh të papaguar."
Ibën Mubareku e pyeti: “Si u lirove?”
Djali i ri iu përgjigj: “Një njeri, të cilin
nuk e kam parë, ka ardhur dhe ka paguar
borxhin tim.”
Ibën Mubareku i tha: “Duhet ta falën-
derosh Allahun që borxhi yt është paguar
dhe je i lirë.” Kredituesi nuk i tregoi
askujt për këtë deri pas vdekjes së Ibën
Mubarekut.[17] Ebu Xhefar el-Hedha ka
thënë se ka dëgjuar Sufjan Ibën Ujejnen
duke thënë: “Nëse mendimet e fshehura
janë të njëjta me ato të hapura, kjo është
drejtësi. Nëse mendimet e fshehura janë
më të mira se të hapurat, kjo është
mirësi. Dhe nëse mendimet e hapura janë
më të mira se të fshehtat, kjo është
padrejtësi.”[18] Abdullah Ibën Mubareku
ka thënë se e kanë pyetur Hamud Ibën
Ahmedin: “Pse fjalimet e selefëve ishin
më të mira se tonat?” Ai tha: “Ata folën
për nder të Islamit, për sigurinë e shpir-
trave dhe për kënaqësinë e Allahut sub-
hanehu ve teala. Ndërsa ne flasim për të
nderuar shpirtrat tonë, për kënaqësinë e
kësaj bote dhe për të kënaqur njerëzit.”[19]
En-Nedhr Ibën Shumejli ka thënë:
“Çmimi i mëndafshit u rrit shumë në një
vend dhe automatikisht ndikonte në
______________
[17] Ibën el Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 4/141-142.
[18] Ibën el Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 2/234.
[19] Ibën el Xhevzi, “Sifetu Es-Safve”, 4/122.
[20] Edh-Dhehebiu, “Sijer E’lamun-Nubela”, 6/293.
[21] Edh-Dhehebiu, “Sijer E’lamun-Nubela”, 10/470.
[22] Edh-Dhehebiu, “Sijer E’lamun-Nubela”, 8/440.
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
çmimin e mëndafshit në Basra (qytet në
Irak). Junus Ibën Ubejdi ishte tregtar i
mëndafshit dhe e dinte për këtë. Ai doli
dhe bleu ca mëndafsh nga njëri për trid-
hjetë mijë dërhemë. Pastaj e pyeti njërin:
“A e ke ditur se çmimi i mëndafshit është
rritur në atë vend?”
Njeriu i tha: “Jo, sikur ta dija, nuk do të
ta shisja.” Junus Ibën Ubejd i tha: “M’i
jep paratë e mia dhe unë po ta jap
mëndafshin.”[20] U transmetua se Bishrin
e kanë pyetur: “Pse nuk po jep ligjërata
në hadith?” Ai tha: “Kam uri për të
dhënë ligjërata në hadith dhe sa herë që
kam uri për diçka, atëherë e braktis.”[21]
Fudajl Ibën Ijadi ka thënë: “Ndonjëri
bën vepra të liga dhe mendon se është
njeri i mirë, është injorant dhe mendon
se është dijetar, është koprrac dhe i duket
vetja bujar, është budalla dhe i duket
vetja inteligjent. Jeta jote është e shkurtër
dhe shpresat janë të pafundme.”
Unë (Edh-Dhehebiu) thashë: “Betohem
në Allahun se Fudajli e ka mirë. Ndonjëri
është po ashtu i padrejtë vetë dhe i duket
vetja i shtypur, ha gjëra jo të ligjshme dhe
i duket vetja i devotshëm dhe i nder-
shëm, është mëkatar dhe i duket vetja i
sinqertë dhe kërkon dije për hir të kë-
naqësive të kësaj bote, por mendon se po
e bën për hir të Allahut.”[22]
Pjesë nga libri: Mençuria e të Mençurve
Autorët:
AbdulAziz Ibën Nasir El-Xhelil
Baha Eddin Ibën Fetah Akil
Përshtati: Ummu Abdurrahman es-Selefijje
25
 NDËRMJET
DOBISË DHE DËMIT
Në kohën e sotme shohim se ata që flasin, caktojnë e përcaktojnë dëmin dhe dobinë e gjërave
të caktuara janë krejtësisht jashtë kornizës që kanë përcaktuar dijetarët. Madje edhe kjo
çoroditje e madhe në dhënien e fetvave është një argument i qartë se sa larg dhe sa shpejt
kanë ecur gjërat për së keqi në vendin tonë, ku nuk kemi ndonjë dijetar që të jetë referencë
për këto probleme dhe probleme të tjera.

A
llahut i takojnë falënderimet më të
mëdha që e përsosi këtë fe. Përshën-
detjet qofshin mbi të Dërguarin e Tij
të fundit, Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, i cili e kreu përgjegjësinë e shpalljes
në formën më të mirë, pastaj përshëndetjet
qofshin mbi gjeneratat që ecën pas rrugës së
tij dhe atyre që vazhdojnë të ecin në atë rrugë
deri në fundin e botës.
Allahu i Lartësuar e dërgoi këtë fe për t’u
sjellë njerëzve dobi dhe për t’i larguar ata nga
dëmet e shumta që përjetojnë në këtë botë
dhe s’ka dyshim që kujdesi i madh që ka Al-
lahu ndaj robërve të Tij manifestohet edhe
në dobitë e shumta që ka përcaktuar për ta,
duke u treguar edhe rrugët që çojnë tek ato
dobi. Por, në anën tjetër, ka caktuar edhe
metoda dhe rrugë të shumta në mënyrë që e
keqja dhe dëmi të largohen tërësisht apo
pjesërisht, siç thonë dijetarët: “Allahu i ka

26 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
dërguar Profetët për arritjen e të mirave dhe
plotësimin e tyre dhe për largimin e dëmeve
apo pakësimin e tyre.”[1]
Në realitet, ajo për të cilën dua të flas në këtë
shkrim është diçka më specifike, konkretisht
ballafaqimi i interesave të sheriatit me dëmet
eventuale si dhe përcaktimi i tyre në re-
alitetin dhe aktualitetin ku jetojmë. Pra,
marrja parasysh e dobisë për të cilën nuk
kemi argument të veçantë, por që nuk
kundërshton ndonjë argument të sheriatit.
Për faktin se kjo temë është e rëndësishme
dhe shumë e rrezikshme, sidomos kur vihet
në praktikë, desha të kontribuoj në zbard-
hjen e realitetit të saj. Dobitë e lira, të cilat
nuk janë përcaktuar me sheriat, por edhe
çështjet në të cilat dobia është më e madhe së
dëmi, janë të nevojshme të merren parasysh
dhe të veprohet me to sidomos në fushën e
davetit, por duke pasur kujdes që të mos
përzihet dëmi dhe dobia, aq sa dëmi të jetë
më i madh se dobia, ngase në këtë rast ndalo-
het të vepruarit me të.
Kjo problematikë kuptohet më mirë atëherë
kur mëson se shumë muslimanë dhe hoxhal-
larë përmes kësaj rregulle të saktë dhe të do-
bishme luajnë dhe rrëzojnë shumë
argumente të Kur’anit dhe të haditheve,
madje në këtë grackë kanë rënë edhe disa
pretendues të metodologjisë profetike.
Përcaktimi i dobisë dhe i dëmit sipas frymës
së sheriatit në çështjet të cilat na paraqiten në
jetë e pastaj veprimi konform këtij përcak-
timi është tejet i vështirë dhe ekziston
mundësi e madhe që të të rrëshqasë këmba,
prandaj edhe dijetarët kanë folur shumë rreth
saj, kanë treguar si punohet me të si dhe
rastet apo personat që nuk kanë të drejtë të
përcaktojnë këtë dëm apo atë dobi.
Dijetari i nderuar Muhamed Atijeh Salim,
Allahu e mëshiroftë, thotë: “Fshehtësia e
rrezikut qëndron te pretendimi i dobisë për
______________
[1] Shiko “Mexhmu’ul Fetava” (24/278) të Ibën Tejmijes, Allahu e mëshiroftë.
[2] Shiko parathënien e librit “El Mesalih el Murseleh” (fq. 4) të dijetarit Muhamed el Emin Esh-Shenkiti.
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
një gjë, ngase ky pretendim është i
përgjithshëm dhe kushdo që merr një rrugë,
justifikohet me dobinë e saj, ngase asnjë dije-
tar nuk jep ndonjë gjykim për ndonjë çështje
që nuk ka argument të qartë e të mos pre-
tendojë se me këtë gjykim ka realizuar
dobinë (e kërkuar). Por për cilat dobi flasin
ata?
Dobia personale është çështje proporcionale,
secili e pretendon atë në qëndrimin e tij dhe
këtu fshihet rreziku i madh. Kështu që dobia
në realitet është dobia që përcakton sheriati,
dobi e cila ecën sipas rregullave të sheriatit
atëherë kur ai përgjithëson. Nuk është pra
dobi personale apo proporcionale, por është
dobi për të cilën dëshmon sheriati, i cili ka
ardhur për plotësimin e të mirave për njerëzit
dhe ruan të gjitha format e jetës. Sheriati nuk
pranon ndonjë dobi që përmban dëm si ajo
apo më të madh se ajo, pavarësisht nëse iu
fsheh kjo gjë studiuesit apo jo, ngase Allahu
është i Urtë, i Gjithëditur. Gjithashtu, dobia
e përcaktuar nga sheriati ka parasysh çështjet
e dynjasë dhe të ahiretit së bashku, prandaj
nuk merret në konsideratë një dobi e kësaj
bote nëse ajo obligon dënim në botën tjetër
dhe këtu është fshehtësia e dallimit mes do-
bisë te avokatët (sipas ligjeve të përpiluara
nga njerëzit), të cilët thonë “atëherë kur gjen-
det dobia, ai është ligji i Allahut”, dhe mes
dijetarëve të sheriatit, metodologjia e të
cilëve vërteton se “aty ku gjendet ligji i Al-
lahut, aty gjendet dobia për njerëz.”[2]
Në kohën e sotme shohim se ata që flasin,
caktojnë e përcaktojnë dëmin dhe dobinë e
gjërave të caktuara janë krejtësisht jashtë ko-
rnizës që kanë përcaktuar dijetarët. Madje
edhe kjo çoroditje e madhe në dhënien e fet-
vave është një argument i qartë se sa larg dhe
sa shpejt kanë ecur gjërat për së keqi në
vendin tonë, ku nuk kemi ndonjë dijetar që
të jetë referencë për këto probleme dhe prob-
27
 leme të tjera. janë rrjedhojë e kësaj rregulle të saktë që
Shembujt e kësaj rrëmuje në emër të fesë kanë vënë dijetarët, por që caktohet nga
janë të shumta, disa pranojnë të qëndrojnë njerëzit jo kompetentë dhe përdoret në
në vende ku ka muzikë, qoftë në dasma apo vende të gabuara apo ndoshta edhe në cak-
në ndonjë manifestim, dhe nëse i kritikon timin e saj hyn epshi dhe dëshira për pozitë,
për këtë veprim të ndaluar, do të thonë: “Ti e cila pastaj mbulohet me petkun e
nuk e di, dobia është më e madhe se dëmi.” shqetësimit gjoja për Islamin.
Tjetri qëndron në vende ku njerëzit tallen Tashmë e kuptojmë lehtë pse disa dijetarë e
me fenë e Allahut, sulmojnë të Dërguarin e kanë ndaluar rreptësisht të pohohet se ekzis-
Allahut, përqeshin shenjat e fesë dhe ai rri i ton metafora në Kur’an, ngase kur filluan
heshtur dhe nuk reagon aspak. E nëse e pyet grupimet e shumta nga mu’tezilitët, esharitët,
pse nuk urdhërove për të mirë dhe nuk maturiditët të mohojnë cilësitë e Allahut
ndalove nga e keqja në këtë rast kur për ty duke marrë për bazë metaforën, atëherë dije-
ishte obligim, ai do të thotë: “Akoma nuk ka tarët islamë e mbyllën këtë derë dhe shumë
ardhur koha t’ju flas, se sikur t’ju flas tani, prej tyre e mohuan pastaj metaforën në
ata nuk do të qëndrojnë më me mua, pra Kur’an edhe nëse ajetet nuk kishin të bënin
duhet të shikohet dëmi dhe dobia e jo vetëm me cilësitë e Allahut, madje Ibën Kajjimi, Al-
hallalli dhe harami!” lahu e mëshiroftë, metaforën e quajti tagut.[4]
E disa të tjerë, thirrës të metodologjisë pro- I njëjtë është rasti edhe me analogjinë, ku
fetike, kanë filluar të bashkëpunojnë me disa dijetarë duke parë se si qëllimkëqijtë i re-
grupime të ndryshme bidatxhinjsh duke mos fuzonin hadithet e qarta apo nuk punonin
shikuar aspak rregullat dhe normat që kanë me to duke u mjaftuar me analogjinë, e re-
vënë dijetarët për këtë çështje, saqë këtyre fuzuan analogjinë në tërësi, edhe pse ajo për-
bidatxhinjve që prishin zemrat dhe mendjet e dorej nga dijetarët e mëdhenj të këtij ummeti
muslimanëve u mundësohet t’i drejtohen në raste të drejta dhe për qëllime të drejta,
masës së gjerë dhe t’i thërrasin ata në rrugën madje ata që mohuan analogjinë në tërësi
e tyre të gabuar nëpërmjet organizimeve që konstatuan se i pari që bëri analogji dhe e
bëjnë ata që i përkasin metodologjisë së sele- humbi veten me këtë analogji ishte Iblisi, i
fëve të mirë. E nëse i këshillon (sepse ata nuk cili krahasoi krijimin e tij nga zjarri me kri-
e pranojnë kritikën), do të të thonë “dobia jimin e Ademit aljehi selam nga dheu dhe
është më e madhe se dëmi dhe ne kemi një kështu iu duk vetja më i mirë se Ademi alejhi
qëllim më të largët e jo këtë që shikon ti!”[3] selam dhe nuk iu nënshtrua urdhrit të Al-
Siç e pamë, të gjitha këto vepra të ndaluara lahut për t’i bërë sexhde atij.
______________
[3] Këto janë vetëm disa shembuj sa për ilustrim, ngase rastet e tilla janë aq të shumta, saqë nëse ndokush do t’i mblidhte të gjitha, do të mbushte
një libër. Kjo metodë e gabuar është përdorur më shumë nga grupimi Ihvanul Muslimin. Ata përmes kësaj rregulle kanë shkelur shumë ligje të Allahut,
madje edhe kanë krijuar hutim të madh te muslimanët duke u bërë shembull i keq për ta. Nga mizoritë e fundit që erdhën si rezultat i kësaj rregulle
është edhe fetvaja e drejtuesit të ihvanëve, i cili bën thirrje dhe i nxit vendet islame dhe arabe që të ndërtojnë kisha për të krishterët që jetojnë në
vendet e tyre, në mënyrë që edhe të krishterët të na lejojnë të ndërtojmë xhami në vendet e tyre, duke e arsyetuar këtë fetva me fjalët “dobia është më
e madhe se dëmi”! Kështu pra, me këtë fetva ai nuk e ka dertin aspak që është duke kundërshtuar qartë argumentet e sheriatit, konsensusin e sahabëve,
konsensusin e katër medhhebeve si dhe konsensusin e gjithë dijetarëve islam ( shiko librin “Fetava es-Subki” 2/369, 2/391).Me këtë fetva të pakon-
trolluar merret vendimi që për herë të parë të ndërtohet një katedrale e madhe në kryeqytetin e Katarit. Kjo fetva sikur u drejtohet të krishterëve me
këto fjalë: -Qëndroni ne fenë tuaj, ngase nuk jeni të humbur. Ne muslimanët jo vetëm që e pranojmë fenë tuaj, por ne edhe ju ndërtojmë kisha dhe
katedrale ashtu siç ndërtojmë xhami! Vërtet nuk verbohen sytë, por verbohen zemrat që janë në gjokse, Allahu na ruajttë nga ky devijim i qartë!
[4] Nga dijetarët që e mohoi metaforën në Kur’an dhe hadith dhe që shkroi shumë në lidhje me këtë çështje ishte dijetari i madh Ibën Tejmije, Allahu
e mëshiroftë, i cili madje e mohoi metaforën edhe në gjuhën arabe! Kurse Ibën Kajjimi, Allahu e mëshiroftë, në librin e tij “Es-Sawaikul Murseleh”
(2/633) në kapitullin e 24-ërt thotë: “Kapitulli i 24-ërt, përmendja e katër tagutëve me të cilat personat e komentimit të shtrembër kanë shkatërruar
esencën e fesë, kanë shkelur shenjtërinë e Kur’anit dhe kanë shlyer shenjat e imanit”, pastaj përmendi tagutin e dytë sipas radhitjes së tij dhe thotë:
“Fjala e tyre (d.m.th. e atyre që kanë komentuar Kur’anin dhe hadithet shtrembër) se ajetet dhe hadithet e cilësive dhe atributeve të Allahut janë
metaforë dhe jo realitet.” Fjala tagut domethënë çdo gjë që adhurohet përveç Allahut dhe nganjëherë kihet për qëllim shejtani, ngase ai është taguti
më i madh.

28 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
Për mendimin tim, ata të cilët janë zgjeruar
shumë më këtë metodë në fushën e davetit
kanë arritur këtu ku kanë arritur për dy
shkaqe kryesore:
E para: Arritja e dobive personale, duke u
shtirur se gjoja ia duan të mirën Islamit apo
edhe shejtani i ka mashtruar duke ua veshur
dobinë e Islamit me dobinë e tyre personale.
E dyta: Moskuptimi i drejtë i qëllimit të do-
bisë në sheriat duke mos shikuar se a është
dobia më e madhe apo dëmi, rëndësi ka të
realizojnë qoftë një dobi, edhe pse duke
rrezikuar dobi më të madhe apo duke u futur
në dëme të mëdha.
Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Ar-
ritja e qëllimit të dobisë në disa çështje nuk
kuptohet detyrimisht se ajo çështje është e
lejuar ngase qëllimi është i lejuar, ngase në
këtë vepër ka mundësi të jetë dëmi më i
madh se dobia, përndryshe me të gjitha
gjërat e ndaluara si shirku, alkooli, bixhozi,
amoraliteti, padrejtësia, ka mundësi që
vepruesi i tyre të arrijë në ndonjë dobi (por
kjo nuk do të thotë që ato janë të lejuara).”[5]
Edhe sot kur pretenduesit e rrugës së selefëve
i kanë servirur masës së gjerë bidatxhinjtë e
kulluar, kanë pasur për qëllim arritjen e do-
bisë në të ardhmen, d.m.th. që t’ju jepet
edhe atyre mundësia të depërtojnë në institu-
cionet fetare dhe kështu të depërtojnë më
shumë në masë, por kanë harruar se dëmi në
ngritjen e bidatxhinjve është më i madh se
dobia që pretendohet të arrihet, edhe pse
gjasat janë më të mëdha që kjo dobi e
kërkuar të jetë imagjinatë dhe asgjë më tepër!
Allahu na udhëzoftë!
Për të qenë e lejuar të punohet me dobitë e
lira dhe pastaj të bëhet caktimi i tyre në
rastet e veçanta, dijetarët kanë vënë disa
kushte:
1. Dobia të jetë e vërtetë dhe jo diçka e
imagjinuar, si ata që mundohen të bëjnë
______________
[5]“Mexhmu’ul Fetava” (1/264).
[6]Shiko “Ma la jesa’ul fekihe Xhehluhu” (fq. 148) dhe “Mealim Usulil Fikh” (fq 238-239).
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
barazi mes meshkujve dhe femrave duke
imagjinuar se kështu është dobia më e
madhe, kurse realiteti qëndron se ky është
dëm i madh. E si mos të jetë dëmi i madh
kur kundërshtohen argumentet e qarta të
fesë?!
2. Të mos bjerë në kundërshtim me
Kur’anin, hadithin dhe konsensusin e dije-
tarëve.
3. Të mos jetë në dispozitat që nuk ndrysho-
jnë e që janë të përcaktuara me sheriat, siç
janë obligimet, ndalimet, ndëshkimet e gjëra
të tjera që janë të përcaktuara me argument,
por të jetë nga çështjet që nxirren me ixhti-
had.
4. Të mos ketë ndonjë dobi më të madhe apo
të barabartë me të.
5. Në realizimin e dobisë të mos lindë
ndonjë dëm aq sa dobia apo më i madh se
ajo.[6]
Nëse i kemi parasysh këto kushte që kanë
vënë dijetarët, atëherë gjërat do të ecin ashtu
siç kërkohet nga Islami, sepse nga këto
kushte u kuptua që për të përcaktuar një
dobi për ndonjë çështje duhet të jesh i ditur
dhe të japësh gjithë mundin që ke në lexim
dhe studim apo edhe të konsultohesh me di-
jetarët, ngase konsultimi me ta vetëm se të
shton siguri dhe largpamësi. Përndryshe,
gabimet gjatë davetit do të jenë të mëdha
dhe me pasoja të paparashikuara.
Lus Allahun e Madhëruar të na bëj ë syçelë
në rrugën tonë dhe mos të bëhemi sprovë
dhe shembull i keq për ata që vijnë pas nesh!
Amin! Amin! Amin!
Xheladin Leka
Zurich, Zvicër
29
 VLERA E PËRMENDJES SË
ALLAHUT DHIKRIT
DHE DOBITË E TIJ
Përmendja e Allahut e bën zemrën të jetë e gjallë dhe gjithmonë e freskët, ndërsa mospër-
mendja e Tij e bën zemrën të vdesë dhe të humbë kontrollin mbi gjymtyrët e tjera të trupit.
Dallimi mes atij që e përmend Allahun dhe atij që nuk e përmend Atë është si dallimi mes
të gjallit dhe të vdekurit, ashtu siç na ka treguar i Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, i cili thotë: ”Shembulli i atij që e përmend Allahun dhe i atij që nuk e përmend Atë
është si shembulli i të gjallit me të vdekurit.”

F
alënderimet i takojnë vetëm Al- veprat më me vlerë dhe më të rëndësish-
lahut, Krijuesit të gjithësisë. met në jetën e besimtarit, është arma më
Salavatet dhe selamet tona qofshin e fortë kundër armikut më të përbetuar
mbi krijesën më të përsosur, Muhamedin të tij, thesari i të mirave në këtë dhe në
alejhi salatu ve selam, mbi familjen e tij botën tjetër, kur do të dalim para Allahut
të pastër, mbi shokët e tij të sinqertë dhe Fuqiplotë. Përmendja e Allahut e mban
mbi të gjithë ata që e pasuan dhe e paso- zemrën të freskët, e qetëson atë, i jep
jnë rrugën e tyre me mirësi deri në Ditën forcë trupit dhe e pastron atë nga veset e
e Ringjalljes. këqija. Allahu i Lartësuar thotë: “Ata që
Përmendja e Allahut[1] është një ndër besuan dhe me të përmendur Allahun zem-
______________
[1] Me fjalët “përmendja e Allahut” kemi për qëllim dhikrin në përgjithësi, duke përfshirë edhe ibadetet ditore, siç janë namazi, abdesti etj.

30 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
rat e tyre qetësohen. Vërtet, zemrat qetëso-
hen me përmendjen e Allahut.”[2]
Përmendja e Allahut është nga veprat më
të mira dhe më të çmuara tek Allahu i
Lartësuar, është më me vlerë se lëmosha
dhe lufta në rrugën e Tij. I Dërguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thënë: “A dëshironi t’ju tregoj për punën
më të mirë dhe më të çmuar te Sunduesi
juaj, që ju ngre në gradat më të larta, që
është më e mirë për ju se dhënia e sadakasë
nga ari dhe argjendi, më e mirë për ju se
lufta në rrugën e Allahut?” Ata thanë:
“Po.” Ai sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha:
“Përmendja e Allahut të Lartësuar.”
Ndërsa Muadh ibën Xhebeli radijallahu
anhu ka thënë: “Nuk ka asgjë tjetër që të
mbron më shumë nga dënimi në varr se
përmendja e Allahut.”[3]
Përmendja e Allahut e bën zemrën të jetë
e gjallë dhe gjithmonë e freskët, ndërsa
mospërmendja e Tij e bën zemrën të
vdesë dhe të humbë kontrollin mbi
gjymtyrët e tjera të trupit. Dallimi mes
atij që e përmend Allahun dhe atij që
nuk e përmend Atë është si dallimi mes
të gjallit dhe të vdekurit, ashtu siç na ka
treguar i Dërguari i Allahut sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, i cili thotë: ”Shembulli i
atij që e përmend Allahun dhe i atij që nuk
e përmend Atë është si shembulli i të gjallit
me të vdekurit.”[4]
Përmendja e Allahut e bën zemrën të jetë
e gjallë dhe e shëndoshë ashtu si duhet të
jetë. Pa dyshim që kjo gjallëri dhe ky
shëndet i saj do të reflektohet te gjym-
tyrët e tjera të trupit, sepse zemra është
ajo që i udhëheq ato. Por edhe nëse
shikojmë anën e kundërt, kuptojmë se
______________
[2] Err-Rra’d :28.
[3] “Sahih Sunen et-Tirmidhij”, 3377.
[4] Transmeton Buhariu 6407.
[5] Transmeton Buhariu 52, Muslimi 1599.
[6] El-Xhumua’h: 10.
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
mospërmendja e Allahut e bën zemrën të
jetë e sëmurë dhe neglizhente, kështu që
edhe kjo pa dyshim do të reflektohet në
gjymtyrët e tjera të trupit duke ndikuar
në të kundërtën e asaj që porositi Allahu
i Lartësuar dhe i Dërguari i Tij sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem. I Dërguari i Al-
lahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thënë: “...Vërtet në trupin e njeriut është
një copë mishi, nëse ajo është e shëndoshë, i
tërë trupi do të jetë i shëndoshë. E nëse ajo
është e sëmurë, e prishur, i tërë trupi do të
jetë i sëmurë, i prishur. E ajo pjesë mishi
është zemra.”[5]
Të përmendurit e Allahut vazhdimisht
është shkaku kryesor që njeriu të jetë mes
të shpëtuarve në ditën kur nuk bën dobi
as malli e as evlati, por vetëm zemra e
pastër e mbushur me iman dhe për-
mendje të Allahut. Allahu i Lartësuar
thotë: “Dhe kur të përfundojë namazi (i
xhumasë), atëherë shpërndahuni nëpër
tokë, kërkoni nga mirësitë e Allahut dhe
përmendeni shumë Allahun, në mënyrë që
të jeni të shpëtuar.”[6]
Dobitë që vijnë nga përmendja e Allahut
(dhikri), janë të shumta. Ibën Kajimi, Al-
lahu e mëshiroftë, në librin e tij “el-
Vabilus-Saj-jib minel-Kelimit-Taj-jib” ka
thënë: “Në përmendjen e Allahut ka më
shumë se njëqind dobi.” Ndër ato që për-
mendi janë edhe këto:
1. Përmendja e Allahut largon shejtanin.
2. Përmendja e Allahut është nga punët
me të cilat Allahu është i kënaqur.
3. Përmendja e Allahut largon nga zemra
shqetësimin, ankthin, depresionin dhe
mjerimin.
4. Përmendja e Allahut e bën zemrën të
31
 jetë e gëzuar, e fortë dhe e ndriçon (me
dritën e imanit).
5. Përmendja e Allahut shton riskun.
6. Përmendja e Allahut është shkak që
Allahu të të përmendë ty, ashtu siç ka
thënë Allahu i Lartësuar: “...Prandaj, më
kujtoni Mua, që Unë t’ju kujtoj ju...”[7]
Sikur përmendja e Allahut të mos kishte
asnjë dobi tjetër përveç kësaj, do të
mjaftonte kjo si vlerë dhe mirësi. I Dër-
guari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem nga ajo që ka transmetuar prej Zotit
të tij të Madhëruar ka thënë: “...Kush më
përkujton Mua në vetvete, do ta përkujtoj
atë në Vetvete. Kush më përkujton Mua në
turmë (grup njerëzish), do ta përkujtoj atë
në një turmë që janë më të mirë se ata (te
melaiket)...”[8]
7. Përmendja e Allahut e gjallëron zem-
rën. E kam dëgjuar shejhul-Islamin, ibën
Tejmijen, Allahu i Lartësuar e pastrofte
shpirtin e tij, duke thënë: “Përmendja e
Allahut është për zemrën siç është uji për
peshkun. E, si do të jetë gjendja e
peshkut kur largohet nga uji?”
8. Përmendja e Allahut është forca e zem-
rës dhe e shpirtit. Nëse dikush e humb
atë (përmendjen e Allahut), atëherë
mbetet si një trup nga i cili është larguar
forca. Kam qenë prezent te shejhul-Islam
ibën Tejmije një herë dhe ai e fali na-
mazin e sabahut, më pas u ul duke për-
mendur Allahun e Lartësuar (duke bërë
dhikër) derisa u afrua gjysma e ditës. Më
pas ktheu kokën nga unë dhe më tha:
”Ky është mëngjesi im. E, nëse nuk ha
mëngjes, më humb forca.” Ose tha fjalë
të afërta me këto.”
9. Përmendja e Allahut i shlyen mëkatet
sepse është nga punët më të mira. Nuk
______________
[7] El-Bekare: 152.
[8] Transmeton Buhariu 7405.

32 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
ka dyshim që punët e mira i fshijnë do të jetë me atë grup në këtë botë dhe
punët e liga. botën tjetër (nëse ka qenë nga të shpëtu-
10. Kur një besimtar bëhet i njohur tek arit do të jetë me të shpëtuarit, nëse ka
Allahu i Lartësuar me përmendjen e qenë me të humburit do të jetë me të
vazhdueshme të Tij për sa kohë që është humburit. Allahu na ruajttë prej tyre!).
në rehati, Allahu do ta kujtojë atë kur të 13. Në zemrën e njeriut ka ashpërsi, e
jetë në vështirësi. Ka ardhur në një trans- cila largohet vetëm me përmendjen e All-
metim se kuptimi i kësaj është: nëse bes- ahut. Gjithsecili duhet ta shërojë këtë
imtarin që është në rrugë të drejtë dhe që ashpërsi me përmendjen e vazhdueshme
gjithmonë e përmend Allahun e godet të Allahut. Ham-mad ibën Zejdi tregon
ndonjë vështirësi ose i lutet Allahut për nga Ma’la ibën Zijadi se një njeri i kishte
ndonjë nevojë që ka, melaiket thonë: “O thënë Hasenit: “O babai i Seidit, po
Zot, zë i njohur nga një rob i njohur!” Por ankohem te ti për ashpërsinë e zemrës
nëse e lut një njeri që është larg rrugës së Al- sime.” Ai i tha: “Largoje ashpërsinë me
lahut të Lartësuar dhe kërkon nga Ai përmendjen e Allahut. Sa më shumë të
ndonjë gjë, melaiket thonë: “O Zot, zë i jetë zemra e pakujdesshme (ndaj për-
panjohur nga një rob i panjohur.”[9] mendjes së Allahut), aç më shumë i shto-
11. Përmendja e vazhdueshme e Allahut het ashpërsia, por nëse e kujton Allahun,
është shkak që njeriu ta ndalë gjuhën e tij kjo ashpërsi largohet, shkrihet ashtu si
nga gibeti, shpifjet dhe e padrejta. Njeriu shkrihet plumbi mbi zjarr. Nuk mund të
nga natyrshmëria e tij flet dhe nëse nuk e largohet me asgjë tjetër ashpërsia e zem-
angazhon gjuhën e tij vazhdimisht me rës më mirë sesa me përmendjen e All-
përmendjen e Allahut të Lartësuar dhe ahut të Lartmadhërishëm dhe Fuqiplotë.”
me rikujtimin e urdhrave të Tij, atëherë 14. Përmendja e Allahut është shërimi i
pa dyshim që do ta angazhojë me harame zemrës dhe ilaçi i saj, ndërsa pakujdesia
ose me një pjesë të tyre. Mënyra e vetme është sëmundja e saj. Zemrat janë të së-
që njeriu të shpëtojë prej harameve që mura, por shërimi dhe ilaçi i tyre gjendet
përmendëm më lart është vetëm me për- në përmendjen e vazhdueshme të All-
mendjen e vazhdueshme të Allahut. ahut. Mekhuli ka thënë: “Përmendja e
12. S’ka dyshim se vendet, tubimet ku Allahut është shërim, ndërsa përmendja e
përmendet Allahu janë vende ku janë njerëzve është sëmundje...”
prezentë melaiket. Ndërsa vendet dhe 15. Përmendja e Allahut është shkak që
tubimet e kota e pa vlera janë vende ku Allahu i Lartësuar të të bekoj, të të
janë prezentë shejtanët. Çdokush le të zg- mëshirojë dhe melaiket e Tij të luten për
jedhë atë që i pëlqen më shumë sepse ai atë që e përmend Allahun. E kush beko-
______________
[9] Këtë më së miri mund ta kuptojmë me ngjarjen e Junusit alejhi selam dhe atë të Faraonit në kohën e Musait alejhi selam. Junusi alejhi selam,
edhe pse e përpiu peshku, ai nga barku i peshkut në thellësi të detit iu drejtua Allahut me lutje dhe Ai e pranoi lutjen e tij, pasi Junusi alejhi selam
ishte prej atyre që vazhdimisht ishin në përmendjen e Allahut Fuqiplotë. Zëri i tij ishte i njohur tek Allahu i Plotfuqishëm. Allahu i Lartësuar thotë:
“(Përkujto) Dhen-nunin (Junusin alejhi selam) kur doli i hidhëruar (prej popullit) dhe mendoi se nuk do t’i vijë më puna ngushtë, po në errësira (në
barkun e peshkut në thellësi të detit) ai tha se: “Nuk ka të adhuruar me merit pos Teje. Ti je i pastër, nuk ke të meta. Unë i bëra padrejtësi vetes!” Ne
iu përgjigjëm atij, e shpëtuam nga tmerri. Kështu i shpëtojmë Ne besimtarët.” (El-Enbija: 87-88) Ndërsa në rast të kundërt kemi Faraonin në kohën
e Musait alejhi selam, të cilin Allahu Fuqiplotë e përmbyti në det. E, kur ai pa se si përfundoi puna e tij, iu drejtua Allahut me besim dhe bindje tek
Ai. Mirëpo Firaoni nuk ishte nga ata që e kishin zërin të njohur tek Allahu dhe kështu Allahu refuzoi t’i përgjigjet thirrjes së tij. Allahu i Lartësuar
thotë: “Ne i kapërcyem beni israilët përtej detit, e faraoni dhe ushtria e tij i ndoqi mizorisht dhe armiqësisht derisa e përfshiu atë përmbysja (në det),
e ai tha: “Besova se nuk ka Zot tjetër pos Atij që i besuan beni israilët, edhe unë jam nga muslimanët!” Ti tani beson, ndërsa më parë kundërshtove
dhe ishe njëri prej shkatërruesve!” (Junus: 90-91) Allahu i Lartësuar nuk e pranoi pendimin e tij, edhe pse Faraoni në ato moment e besoi Allahun
dhe u kthye tek Ai.

Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0 33
 het dhe mëshirohet nga Allahu, edhe bur.”[11]
melaiket e tij luten për të. Ai ka shpëtuar Në fund, e lus Allahun e Lartësuar me
dhe ka fituar gjithçka. Allahu i Lartësuar emrat e Tij të bukur dhe me cilësitë e Tij
thotë: “O ju që keni besuar, përmendeni të larta që të na bëjë prej atyre që e për-
shumë Allahun dhe lavdërojeni Atë në mendin Allahun në pasuri dhe skamje,
mëngjes dhe mbrëmje! (Ai, Allahu) Është në shëndet dhe sëmundje, në rini dhe
Ai që ju bekon, mëshiron, ndërkohë që en- pleqëri, në dritë dhe errësirë, në lehtësim
gjëjt e Tij luten për ju, me qëllim që Ai t’ju dhe vështirësi dhe në çdo moment tonin
nxjerrë nga errësira në dritë. Ai është në këtë jetë.
mëshirues ndaj besimtarëve.”[10] Falënderimi i takon Allahut, Zotit të
Ky bekim dhe kjo mëshirë nga Allahu botëve!
dhe lutjet e melaikeve të Tij janë shkak Përmblodhi dhe Përshtati: Sabahudin Selimi
që t’i nxjerrin njerëzit (që e përmendin
vazhdimisht Allahun) nga errësirat në
dritë.
Këto ishin vetëm disa nga dobitë e për-
mendjes së Allahut të radhitura nga dije-
tari i njohur Ibën Kajim el-Xhevzij-je,
Allahu e mëshiroftë dhe na bashkoftë me
të në xhennetin Firdeus!
Motër dhe vëlla i dashur musliman, nëse
ke qenë nga ata që e ka lënë anash për-
mendjen e Allahut, shpejto në për-
mirësimin e saj sepse koha nuk premton.
Shpejto dhe ec rrugës së Allahut dhe
rrugës së të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem. Kujto mirësitë që Allahu të
dhuron në vazhdimësi. Kujto udhëzimin
me të cilin Allahu e dërgoi Muhamedin
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, që të na nx-
jerrë nga errësirat e mosbesimit në dritën
e besimit të sinqertë. Ki kujdes që rendja
pas familjes dhe pasurisë të bëhet shkak
që ta lësh anash përmendjen e Allahut, se
një gjë e tillë të shpie në humbje të sig-
urt. Allahu i Lartësuar thotë: “O ju që be-
suat, mos lejoni që pasuria dhe fëmijët tuaj
t’ju largojnë nga të përmendurit e Allahut,
e kush e bën këtë, të tillët janë të hum-
______________
[10] El-Ahzab: 41-43.
[11] El-Munafikun: 9.

34 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
Motër,
mos u mërzit... ti je e lumtur
Pra, e nderuara motër durimtare, mos u mërzit sepse të gjitha këto janë shenja të lumturisë
tënde dhe jo të mjerimit tënd, ashtu siç e kuptojnë injorantët, ata të cilët moralin e tyre e
shikojnë në gjërat e shfrenuara.

F
alënderimi i takon Allahut. Paqja dhe
përshëndetja qoftë mbi të Dërguarin e
fundit, mbi atë që Allahu e dërgoi
mëshirë për mbarë njerëzimin, Muhamedin
birin e Abdullahut, dhe mbi pasuesit e tij në
përgjithësi.
Nëse i hedhim një vështrim gjendjes së sotme
të muslimanëve, shohim se shumë prej tyre
janë kapur pas kësaj bote duke e harruar
ahiretin, edhe pse e dinë se kjo botë është
vetëm lojë, kurse bota tjetër, ahireti, është
qëllimi i çdo muslimani, ngase është vend i
përjetshëm, lumturi e vërtetë dhe e pafund.
______________
[1] Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Kjo është jeta që njerëzit e kalojnë në kë-
naqësi, në gjëra të padobishme, duke u zhy-
tur në dyshime derisa të bien në harame. “E
pa dyshim se ai që ka rënë në dyshime, ka rënë
në harame.”[1] Allahu i Madhëruar gjendjen
e kësaj bote e ka përshkruar në librin e Tij
me fjalët: ”E ti (Muhamed) paraqitja atyre
shembullin e kësaj bote, që është si një ujë (shi)
që Ne e lëshojmë nga qielli, e prej tij bima e
tokës zhvillohet e shpeshtohet saqë përzihet mes
vete, e pas pak ajo bëhet byk (pas tharjes), që e
shpërndajnë erërat. Allahu ka fuqi për çdo
send.” El Kehf: 45

Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0 35
 Në komentin e
kësaj sureje, Allahu i
thotë të Dërguarit të Tij
sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem dhe çdo pasuesi të
tij që të marrë shembull
për njerëzit jetën e kësaj bote, që të imagjino-
jnë botën e vërtetë, të mësojnë të fshehtat
dhe të qartat e saj e të bëjnë dallim pastaj
mes kësaj bote dhe asaj të pafundmes, duke u
ndikuar nga ajo që është më e mira. Pra,
shembulli i kësaj bote është si shembulli i
ujit, i cili bie në tokë dhe përzihet me gjel-
bërimin e saj e prej saj dalin barishte të
shumta, lule të bukura që kënaqin syrin, gë-
zojnë të hidhëruarit, shpresëdhënëse për të
dëshpëruarit. Kështu pra është kjo botë që
përfiton zemra, duke i bërë shumë zemra të
largohen nga rruga e drejtë dhe të vrapojnë
pas dinarit dhe dërhemit, duke pretenduar se
do të mbeten për një kohë të gjatë në këtë
gjendje dhe në të mirat e saj.
Por, papritur, ndodh diçka që ia prish gjithë
këto kënaqësi: pasuria humb, kënaqësia
largohet, zemra e njeriut lëndohet ngase ka
lënë pas rininë, forcën dhe pasurinë, duke
mbetur i vetmuar me veprat e mira apo të
këqija. Atje padrejtësia del në shesh, kupto-
het realiteti i çdo gjëje. Ah, sa shpresojnë të
kthehen në këtë botë, jo për të kënaqur
epshet dhe dëshirat e mbetura, por për t’i
shfrytëzuar ato çaste për vepra të mira duke u
penduar.
I mençuri ia paraqet vetes këto gjendje dhe e
mendon veten si të vdekur, kur dihet se nuk
ka dyshim që do të vdesë. Pra, cilën nga dy
gjendjet do të dëshiroje: të kënaqesh me
bukuritë dhe kënaqësitë e kësaj bote apo me
bukuritë e shumta të botës tjetër, ku të kë-
naqen sytë dhe të qetësohet shpirti?
Përmes saj muslimani e sheh veten nëse është
nga të nënçmuarit apo nga triumfuesit.
Ky është realiteti i kësaj bote dhe frymëmar-
______________
[2] Muslimi.
36 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
rja në të, por dije se ke për t’u takuar me Al-
lahun dhe do të japësh llogari para Tij për
atë që ke përgatitur.
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thënë: “Nuk do të përqendrohen këmbët e robit
derisa të japë llogari për katër gjëra; për vitet si
i ka kaluar, për trupin si e ka mbushur, për di-
turinë si e ka praktikuar dhe për pasurinë si e
ka fituar dhe ku e ka harxhuar.”[2]
O Zot, çfarë vendqëndrimi dhe çfarë pyet-
jesh! Mjerë pasuesit e epsheve dhe shkatër-
ruesit! U lumtë respektuesve të urdhrave të
Allahut dhe durimtarëve, të cilëve u takojnë
fjalë miradije. U lumtë!
Lumturia e të devotshmëve dhe mjerimi i ke-
qbërësve
Motër muslimane e dëlirtë, dije se të devot-
shmet, të nënshtruarat ndaj Allahut të Mad-
hëruar janë në lumturi të vërtetë. Këtë
lumturi e shijojnë vetëm ato që e kanë përjet-
uar dhe pa dyshim që ajo është një lumturi
larg brengave, edhe nëse besimtares i ndod-
hin gjëra që nga njerëzit njihen si gjëra që pr-
ishin lumturinë, si: fatkeqësi, sëmundje apo
humbje të një njeriu të afërm, pakësim të pa-
surisë ose tortura nga njerëz të poshtër që sh-
pifin kundër tyre. Këto nuk janë shenja
lumturie, por sprova me të cilat i sprovon Al-
lahu robërit e Tij besimtarë, robërit e tij
durimtarë, që t’i ngrejë në shkalla të larta, që
t’i pastrojë nga mëkatet, Allahu në Kur’an
thotë: “Ne do t’ju sprovojmë me ndonjë frikë,
me uri, me ndonjë humbje nga pasuria e nga
jeta e edhe nga frytet, po ti jepu myzhde durim-
tarëve.” El Bekare: 155
Dijetari Abdurrahman Es Sa’di, Allahu e
mëshiroftë, në tefsirin e këtij ajeti thotë: “Al-
lahu na tregoi se patjetër duhet t’i sprovojë
robërit e Vet, që të dallohet i sinqerti nga
gënjeshtari, euforiku nga durimtari, kjo është
rrjedha e jetës që ka caktuar Allahu…”
Pra, e nderuara motër durimtare, mos u
mërzit sepse të gjitha këto janë shenja të
lumturisë tënde dhe jo të mjerimit tënd,
ashtu siç e kuptojnë injorantët, ata të cilët
moralin e tyre e shikojnë në gjërat e shfren-
uara.
Qëndro e patundur dhe dije se njeriu jep
llogari për veprimet e tij, prandaj nuk kanë
përse të gëzohen të shfrenuarit, ngase Allahu
do t’i marrë në llogari patjetër: “Pasha Zotin
tënd, ata të gjithë do t’i marrim në përgjegjësi,
për atë që vepruan.” El Hixhr: 92-93
Përgëzimi vjen edhe nga Muhamedi sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem: “Çudi është gjendja e
muslimanit, e gjitha është për të mirë, e kjo
nuk i takon tjetërkujt pos besimtarit. Nëse
përgëzohet me diçka të mirë, e falënderon Al-
lahun për të, por nëse e godet fatkeqësia, bën
durim dhe pa dyshim se është mirë për të.”[3]
Besimi, bindja, kujdesi, përforcimi në fenë e
Allahut është mirësi nga Allahu. Të gjitha
këto janë argumente dhe shenja të qarta se
Allahu e do atë rob. Muhamedi sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem ka thënë: “Allahu ka ndarë
mes jush moralin dhe pasurinë. Allahu pasur-
inë ia jep atij që e do dhe atij që nuk e do,
ndërsa imanin (besimin) ia jep vetëm atij që e
do.”[4]
Hadith shumë madhor, a ke medituar ndon-
jëherë për të?
Durimi në fatkeqësi
Durimi është gjë madhore pa dyshim dhe
durimtari është një person me morale të
larta. Allahu i ka lavdëruar në Kur’an durim-
tarët duke treguar mirësitë dhe përfundimin
e mirë për ta. Allahu thotë: “...dhe të duruesh-
mit në skamje, në sëmundje dhe në flakën e
luftës, të tillët janë ata të sinqertët dhe të tillët
janë ata të devotshmit.” El Bekare: 177
Allahu i cilësoi me cilësitë më të mira, me
sinqeritet dhe devotshmëri. Ah, sa cilësim i
mirë është ai! Është mirësi dhe virtyt i bes-
______________
[3] Muslimi.
[4] Transmeton Hakimi në “El Mustedrek”.
[5] “El Fevaid”, fq. 78.
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
imtareve që të
arrijnë kënaqësinë e Al-
lahut.
Allahu na lajmëroi se
durimi i sjell vetëm të
mira besimtarit. Allahu në
Kur’an thotë: “Nëse duroni, pa dyshim ai është
më i mirë për ata që durojnë.” En Nahl: 126
Allahu në Kur’an premtoi shpërblim të madh
për veprën e bërë: “E Ne do t’ua japim atyre
që ishin të durueshëm shpërblimin më të mirë
të asaj që vepruan.” En Nahl: 96
“Ndërsa të durueshmëve u jepet shpërblimi i
tyre pa masë!” Ez Zumer: 10
U erdhi përgëzimi nga Allahu, i Cili në
Kur’an thotë: “Përgëzoji durimtarët.” El
Bekare: 155
Allahu na tregoi se shpërblimi për ta është
xhenneti: “Dhe për shkak se ata duruan, i sh-
përbleu me xhennet dhe me petka mëndafshi.”
El Insan: 12
Ibën Kajjimi, Allahu e mëshiroftë, thotë:
“Thotë Allahu i Madhëruar: “E ata të cilët
luftuan për hir Tonin, Ne me siguri do t’i ori-
entojmë rrugës për te Ne.” El Ankebut: 69,
d.m.th. Allahu e bëri lidhjen mes udhëzimit
dhe mundit apo luftës. Pra, njerëzit që kanë
udhëzim më të mirë janë ata që luftojnë dhe
ata që mundohen më shumë.
Mundi apo xhihadi më i madh është ai me
veten, epshet, shejtanin dhe botën, pra kush i
lufton dhe i mund këto të katërta, Allahu do
ta udhëzojë për tek Ai, ngase rruga për tek
Allahu është ajo që Allahu e do dhe që të
shpie për në xhenet. E, kush largohet nga
mundi, ai largohet nga rruga e drejtë aq sa i
është larguar mundit.”[5]
Thënie të të parëve tanë të mirë për durimin
Ibën Ebi Dunja transmeton: “Ibrahim ibën
Davudi ka treguar se disa njerëz të urtë kanë
thënë: “Ka disa robër të Allahut që fatke-
37
 qësitë i presin
me përgëzime”, pastaj
tha: “Ata janë ata të
cilët i pastruan zemrat
e tyre nga kjo botë.” E
pastaj tha: “Ka thënë
Vehb ibën Munebih se ka gjetur në Zeburin
e Davudit të thuhet se Allahu ka thënë: “O
Davud, a e di se cilët njerëz janë më të shpejtët
në Urën e Siratit? Janë ata që kënaqen me cak-
timin Tim dhe ata të cilët gjuhët e tyre i kanë
të lagura me përmendjen Time.”
AbdulAziz ibën ebi Davudi thotë: “Tri fshe-
hje janë nga margaritarët e xhenetit: fshehja e
fatkeqësisë, fshehja e sëmundjes dhe fshehja e
lëmoshës.”
Disa nga të parët tanë të mirë kanë thënë:
“Me tri gjëra testohen njerëzit; me pasuri të
madhe, me fatkeqësi dhe me udhëheqje.”
Muhamed ibën Abdullah el Herevij thoshte:
“Margaritari më i çmuar është fshehja e
fatkeqësisë, aq sa të tjerët të mendojnë se nuk
je sprovuar dhe nuk ke pasur fatkeqësi as-
njëherë.”
Avn ibën Abdullahu thotë: “E mira që nuk
ka asnjë të keqe është falënderimi në qetësi
dhe durimi në fatkeqësi.”
Ali ibën Ebi Talibi thotë: “Durimi është në
tre raste; durimi në fatkeqësi, durimi në re-
spektim, durimi ndaj mëkateve. Kush bën
durim në fatkeqësi, derisa të kalojë ajo, ka fi-
tuar 300 sevape; kush bën durim në respek-
tim ka fituar 600 sevape dhe kush bën durim
ndaj mëkateve ka fituar 900 sevape.”
Mejmun ibën Mehrani thotë: “Durimi ka dy
shkallë; durimi në fatkeqësi është i mirë, po
më i mirë është durimi ndaj mëkateve.”
Umer ibën Hatabi thotë: “Jetën më të mirë e
gjetëm në durim.” Në një transmetim tjetër
thuhet: “Jeta më e mirë është te durimi dhe
pa dyshim se te burrat e ndershëm mbi-
zotëron durimi.”
Ali ibën Ebi Talibi thotë: “Durimi përballë
besimit është si koka në trupin e njeriut, nëse
38 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
i largohet koka, trupi bie.” Pastaj e ngriti
zërin duke thënë: “Nuk ka besim ai që nuk
ka durim.”
Hasan el Basri thotë: “Durimi është margari-
tar i të mirave dhe Allahu ia jep këtë vetëm
robit që është i respektuar tek Ai.”
Motër e nderuar, duro në respektimin e All-
ahut
Motër e nderuar, ti që u kënaqe me Allahun
për Zot, me Islamin për fenë tënde, me
Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem për
të Dërguar, bëhu durimtare me moral të lartë
në kohën kur mungon ai, ngase lumturia
është në respektimin e Allahut, në dashurinë
për Të dhe të Dërguarin e Tij.
E nderuar, mos shiko kënaqësitë shtazarake,
zhveshjen e skajshme dhe shfrenimet djallë-
zore, ngase tek ato gjendet mjerimi i kësaj
bote dhe i botës tjetër.
Ti, për Zotin, je në lumturinë që ta kanë zili
të gjithë, ngase po respekton Allahun, Kri-
juesin tënd, po merr shembull jetën e të Dër-
guarit dhe praktikën e tij të Islamit e me këto
pa dyshim se te ti mbillet dashuria, lumturia
dhe kënaqësia shpirtërore.
Allahu në Kur’an thotë: “Kush bën vepër të
mirë, qoftë mashkull ose femër, e duke qenë bes-
imtar, Ne do t’i japim atij një jetë të mirë (në
këtë botë), e (në botën tjetër) do t’u japim sh-
përblimin më të mirë për veprat e tyre.” En
Nahl: 97
Jeta e mirë pa dyshim është ajo në të cilën re-
spektohen plotësisht urdhrat e Allahut. Kjo
është jeta e lumtur që Allahu kërkon nga ti,
motër e nderuar.
Përmblodhi dhe përshtati: Unejs Murati
 DISA GABIME NË EDUKIMIN E

FËMIJËVE
V
Sa nëna dëgjojmë të mallkojë fëmijën e vet për një gabim apo vetëm pse ka ndotur një palë
rroba: “Zoti ta marrtë shpirtin”, “E thefsh qafen”, “Ymri t’u shkurtoftë”, “Mos pafsh dritë
me sy” e shumë e shumë mallkime të tjera që të rrëqethet trupi duke i kujtuar sa të vrazhda,
sa të këqija dhe të rënda janë ato fjalë. Allahu na ruajtë!

1) Mungesa e këshillimit për mbulesën është
një gabim tjetër, pasi shumë pak prindër i
këshillojnë fëmijët e tyre. Ata i lejojnë vajzat e
tyre që të vishen ashtu si të dëshirojnë dhe nuk
kujdesen që avreti i tyre të mos zbulohet. Ata
jo që nuk e kanë gajle zbulimin e avretit të va-
jzës së tyre, mirëpo i blejnë vetë rroba të ng-
jashme me rrobat e jobesimtarëve. Prindërit të
tillë e shohin vajzën e tyre ende si fëmijë, edhe
pse ndoshta ajo ka hyrë në moshën madhore.
E nëse ajo nuk mësohet të mbulojë avretin e
saj në kohë të hershme, si do të mësohet kur të
jetë e madhe, kur dihet që atëherë fëmijët janë
më të vështirë për t’u këshilluar.
Mirëpo ka edhe prindër që e këshillojnë vajzën
e tyre për mbulesën, mirëpo ato prapë nuk
pranojnë. Atëherë këtu bëhet gabim në
mënyrën se si këshillohet fëmija. Ajo së pari
duhet ta dijë vlerën e mbulesës e të Islamit dhe
të mësojë shpërblimin dhe dënimin që e pret
nëse i zbaton apo nuk i zbaton urdhrat e Al-
lahut të Lartësuar. Sepse nëse ajo nuk i di këto
vlera, atëherë nuk mjafton dhe nuk funk-
sionon të këshillohet për mbulesën. Ajo duhet
ta njohë Islamin dhe Zotin e saj para se të
mbulohet, që të jetë e bindur se për çfarë qël-
limi mbulohet. Ajo nuk duhet të mbulohet
sepse kështu duhet, duke mos e ditur vlerën e
mbulesës, as shpërblimin, as dënimin e mosm-
bulimit, pasi mund ta heqë pas një kohe të
shkurtër mbulesën sepse nuk ka pasur dije të
mjaftueshme për vlerën e saj dhe për dënimin

Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0 39
 nga Allahu i Madhëruar për zbulimin e avretit.
Pasojat: Pa dyshim se pasojat e moskëshillimit
të vajzës për mbulesën janë të mëdha. Ajo më-
sohet të mos e mbulojë avretin e saj dhe ajo gjë
i duket normale. Ajo nuk e ndien përgjegjësinë
e madhe të mbulesës. Fëmija nuk do ta kup-
tojë se urdhrat e Allahut të Lartësuar nuk
duhen vonuar aspak, por duhen zbatuar pat-
jetër. Vajza do të shoqërohet më lehtë me ato
të pamoralshmet sepse nuk ka dallime mes saj
dhe atyre. Ajo do të ngacmohet nga ujqit e
shejtanët e mallkuar që qëndrojnë në rrugë
dhe në shkollë. Zbulimi i avretit mund të shp-
jerë deri në zina, Allahu na ruajttë! Kështu
shkatërrohet rinia islame dhe humb morali dhe
respekti si ndaj prindërve ashtu edhe ndaj
Allahut, duke mos respektuar ur-
dhrat e Tij. E gjithë kjo ndodh
për shkak të moskëshillimit
të drejtë nga prindërit për
mbulesën.
Përmirësimi: Vajza duhet
këshilluar që kur të fil-
lojë t’i kuptojë gjërat më
gjerësisht, edhe pse nuk ka
hyrë në moshën madhore. Ka disa
vajza që janë më të rritura edhe para mbërritjes
së bylykut, prandaj disa prindër duhet të kenë
kujdes që ajo të mësohet të mos e tregojë
avretin e saj ashtu siç e tregojnë jobesimtaret.
Duhet që në fillim fëmijës t’i tregohet vlera,
pastaj të këshillohet. Nëse prindi mundohet
t’ia tregojë rrugën e mirë fëmijës, si ta ndjekë
atë, çfarë të mirash sjell ajo dhe çfarë sjell rruga
e kundërt, atëherë fëmija inshallah vetë do të
ecë në atë rrugë. E nëse jo, atëherë duhet ditur
se vetëm Allahu subhanehu ve teala është i
vetmi udhëzues.
Nënçmimi
1) Ka shumë nëna që i mallkojnë fëmijët e
tyre, madje edhe baballarë. Por më shumë i
mallkojnë gratë, prandaj edhe Pejgamberi sal-
40 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë qe shumica e
grave do jenë në xhehennem. Duhet të kemi
kujdes të mos i mallkojmë fëmijët dhe askënd
tjetër. Mallkimi është vepër e ndyrë dhe prej
saj nuk përfitojmë asgjë. Sa nëna dëgjojmë të
mallkojë fëmijën e vet për një gabim apo
vetëm pse ka ndotur një palë rroba: “Zoti ta
marrtë shpirtin”, “E thefsh qafen”, “Ymri t’u
shkurtoftë”, “Mos pafsh dritë me sy” e shumë
e shumë mallkime të tjera që të rrëqethet trupi
duke i kujtuar sa të vrazhda, sa të këqija dhe të
rënda janë ato fjalë. Allahu na ruajtë!
Pasojat: Çdo vepër apo fjalë e keqe pa dyshim
se lë pasoja të këqija. Në të vërtetë, lutja e
prindërit për fëmijën nuk kthehet mbrapa. Al-
lahu i Lartësuar nuk i kthen mbrapa
lutjet në tre raste, e njëri prej
tyre është kur prindi
lutet për fëmijën e
vet. Atëherë si do
të ishte për këta
prindër që mallko-
jnë dhe luten keq
për fëmijët e tyre,
nëse lutjet e tyre pra-
nohen? A nuk do të sillte kjo pasoja të mëdha?
Na transmetohet nga Abdullah ibën Amër, Al-
lahu qoftë i kënaqur me të, se Resulullahu sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Nuk është
prej nesh ai që nuk i mëshiron fëmijët dhe nuk
i respekton të moshuarit.” Kini kujdes nëna
dhe baballarë që të mos mallkoni fëmijën tuaj,
që është dhuntia juaj, dhe të mos jeni pastaj
nga ummeti i Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem.
Përmirësimi: Fëmijët duhet të duhen, të
këshillohen në të mirë, t’u flitet me butësi dhe
jo të mallkohen. Nëse ndodh që goja është më-
suar të mallkojë, atëherë mundohuni që në
vend të mallkimit, ta uroni fëmijën më të
mira dhe të lutni Allahun e Madhëruar që
fëmijët tuaj t’i udhëzojë në hajr. Ndryshojini
fjalët, pastaj do ndryshojë edhe çështja e fëmi-
jës.
Një njeri erdhi tek Abdullah ibën Mubareku,
Allahu qoftë i kënaqur me të, dhe u ankua për
fëmijën e vet. Abdullah ibën Mubareku i tha:
“A je lutur ndonjëherë për të?” Ai tha “Jo.”
Abdullah ibën Mubareku i tha: “Ti vetë je bërë
shkak për një gjë të tillë.” Pra, prindi asnjëherë
nuk duhet të jetë i pakujdesshëm ndaj lutjeve
që bën, sepse Allahu i Madhëruar thotë: “Zoti
juaj ka thënë: “Më thirrni Mua, Unë ju
përgjigjem, e ata që nga mendjemadhësia i
shmangen adhurimit ndaj Meje, do të hyjnë
në xhehennem.” Gafir: 60 Prandaj lutu mirë
për fëmijën tënd dhe mos mallko!
2) Emërtimi me emrat e shtazëve apo me fjalë
të pahijshme është një tjetër gabim trashanik.
Prindërit nuk kujdesen shumë për fjalët që nx-
jerrin nga goja. Ata harrojnë që fjalët që i për-
dornin dikur me shoqërinë për shaka nuk
duhet t’i përdorin me fëmijët. Ka që i emërto-
jnë fëmijët e tyre me emra shtazësh, si: lopë,
kalë, qen, buallicë, papagall, gjel deti, buf,
derr, etj., ose me fjalë të vrazhda si: “mbylle
gojën!”, “e/i sëmurë”, “shtrigë”, “budalla” etj.
Kjo dukuri ekziston te shumë prindër, të cilët
nuk mundohen fare ta largojnë atë, edhe pse e
dinë që është një cilësi e keqe.
Pasojat: Nuk janë të vogla dhe ndikojnë shumë
në vetëbesimin e fëmijës. Fëmija do të dobëso-
het, do të ndihet i pavlerë, i vrazhdë dhe i
barabartë me një shtazë. Allahu na ruajtë. Pa-
sojat shihen jo vetëm në kohërat e hershme
te fëmija, mirëpo edhe më vonë ai do të
ketë më shumë mundësi që të ndihet i
nënvlerësuar dhe i pavlerë. Kjo është një
pasojë e madhe, sepse fëmija si i rritur
s’do piqet aq sa duhet, mirëpo çdo
herë do mbetet me atë mendim që
është i pavlefshëm pikërisht për
shkak këtij nënçmimi. Nuk
ka qenë cilësi e të parëve
tanë selefë t’i
quanin njerëzit,
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
qoftë fëmijë apo i rritur, me emra shtazësh.
Përmirësimi: Fëmija duhet thirrur ose në emër
ose me ndonjë nofkë të mirë, si: djali im, vajza
ime, xhan, bukurosh/e dhe të tjera fjalë të
ëmbla që ndikojnë mirë te fëmija dhe shtojnë
dashurinë mes prindit dhe fëmijës. Nëse gabon
dhe e thërret me emër kafshësh ose çfarëdo
emërtimi tjetër të urryer, atëherë kërkoji falje
fëmijës dhe thuaji që nuk është e vërtetë që
është ashtu dhe se ti gabove. Pastaj thirre me
disa emra të mira, që mos të ndihet i nënç-
muar. Me këtë veprim nuk ke ulur autoritetin
si prind, mirëpo e mëson fëmijën që të mos
përdorë fjalë të tilla, e mëson gjithashtu që
nëse ndodh dhe thuhen fjalë të tilla, të kërko-
het falje.
Fëmija jashtë shtëpisë
1) Pakujdesia për izolimin e fëmijës është një
gabim që disa prindër nuk e shohin si të tillë.
Në kohën e sotme, kur teknologjia ka për-
paruar dhe pothuajse shumica e të rinjve rrinë
më tepër para kompjuterëve, kjo është bërë
problem social, fizik dhe psikik. Fëmija nuk
del jashtë që të shoqërohet me të tjerët, që të
krijojë shoqëri dhe një rreth social, mirëpo rri i
mbyllur, i izoluar në shtëpi. Në këtë rast,
prindi nuk kujdeset për fëmijën e vet që të
mos izolohet dhe nuk e sheh këtë si problem.
Madje as nuk mundohet ta marrë me vete
fëmijën në aktivitete të ndryshme, si për shem-
bull në xhami, në mësime të fesë, në sport etj.
Pasojat: Është e dëmshme edhe për
trupin edhe për shëndetin e fëmijës mos-
marrja pjesë në aktivitete të ndryshme.
Aktivitetet dhe shoqërimi me njerëz sjell
kënaqësi në përgjithësi. Por është edhe
dëm psikik sepse fëmija dëshpëro-
het. Themelet për një shëndet të
mirë fillojnë që nga fëmijëria.
Fëmijët mbipeshë kanë shpesh
vetëbesim të dobët dhe kanë më
shumë shanse për t'u bërë depre-
41
 sivë sesa fëmijët me peshë normale.
Përmirësimi: Ndihmoje fëmijën që të mbajë
një peshë të shëndetshme duke zgjedhur
ushqime të shëndetshme. Inkurajojeni fëmijën
që të angazhohet në sporte dhe lojëra. Nëse
nuk dëshiron të dalë vetë, atëherë shtrija dorën
dhe merre jashtë vetë ti si prind. Prindi duhet
t’i dhurojë fëmijës liri, por pa i tejkaluar kufi-
jtë. Është fëmija yt dhe askush s’do që fëmija
të ketë probleme sociale, psikike dhe fizike.
2) E kundërta e izolimit është qëndrimi i
tepërt jashtë shtëpisë. Disa prindër nuk
mundohen shumë që t’u caktojnë fëmijëve
kohën e daljes jashtë shtëpisë. Prindërit anko-
hen se fëmija rri me shoqëri të keqe dhe që po
bën vepra të këqija. Por këtu gabimi qëndron
te prindërit, që nuk caktojnë kohën se sa duhet
të rrijë fëmija jashtë. Dhe kështu fëmija vazh-
don deri në orët e vona duke ndenjur jashtë.
Pasojat: Fëmija mund të hasë në vepra të
ndyra, në shoqëri të keqe dhe në harame, pas-
taj pasojat e këqija janë të shumta.
Përmirësimi: Është e rëndësishme që fëmijës t’i
tërhiqet vëmendja nga shoqëria e keqe dhe
qëndrimi në rrugë. Prindi duhet t’u vendosë
fëmijëve sjellë ligje dhe kufij dhe mos ta lërë
jashtë deri në orët e vona sepse të këqijat
ndodhin në orët e vona dhe fëmijët mashtro-
hen e mund të devijojnë lehtësisht. Transme-
tohet që Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ka thënë: "Futni fëmijët
brenda në mbrëmje, sepse
xhinët në këtë kohë shpërnda-
hen dhe rrëmbejnë."[1] Po
ashtu thotë: “Kur të vijë
mbrëmja, futni fëmijët
brenda, sepse në këtë kohë sh-
përndahen shejtanët. E pasi të
kalojë një orë, atëherë lejo-
jini ata."[2]
3) Prindërit nuk mer-
______________
[1] Buhariu
[2] Buhariu
42 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
akosen për mungesën e fëmijës në xhami.
Shumë prej tyre janë prindër muslimanë, që
falin namazin dhe shkojnë në xhami, mirëpo
fëmijën e tyre nuk e marrin pas. Pse kështu?
“Sepse fëmija është i vogël ende, le të rritet
edhe pak dhe do e marr”, thonë shumë babal-
larë. Mirëpo ata s’e dinë që fëmijët duhen
marrë në xhami që të vegjël, për t’i mësuar me
këtë gjë. Ata e lënë fëmijën në kohën e na-
mazit duke luajtur me fëmijët e tjerë dhe nuk
ia mësojnë se kur thirret ezani duhet të shko-
jnë në xhami. Prindi vazhdon të mos e marrë
fëmijën edhe kur rritet.
Pasojat: Fëmija s’do të mësojë që shkuarja në
xhami është obligim dhe vepër e muslimanëve.
Ai/ajo s’do ta kuptojë sepse prindi nuk e ka
marrë pas fëmijën në xhami për mësim. Fëmija
do gjejë vende të tjera që ta kalojë kohën me
shoqëri dhe kështu do të përfundojë në vende
harami, si në kafene, internet kafe, restorante
ku pihet alkooli, lojërat e fatit etj. Nëse fëmija
nuk mësohet të shkojë aty ku është mirë,
atëherë nuk i mbetet mësim tjetër përveç të
keqes.
Nëse fëmija nuk çohet në xhami i vogël,
atëherë shanset për të mos shkuar më vonë do
të jenë më të mëdha.
Përmirësimi: Duhet që prindi ta mësojë fëmi-
jën të shkojë në xhami vazhdimisht. Mundohu
ta shpërblesh atë me diçka kur vjen me ty në
xhami sepse kjo ka efekte tek fëmija, që të
vazhdojë të vijë në xhami me dëshirë. Është
mirë që fëmijën ta dërgosh në xhami me të
tjerë fëmijë të gjeneratës së tij. Por nëse nuk
është e mundur, atëherë mos rresht së marri
me vete në xhami. Kjo vlen më shumë për
djemtë, por edhe vajza është mirë që të
shkojë me femra në xhami, së bashku
me nënën. Edukimi i fëmijëve
me shkuarjen në xhami është i
rëndësishëm.
Vijon
Laura Ferati, Norvegji
 SHKAQET E
LUMTURISË

Lumturia është në dorën e Allahut, por ajo arrihet vetëm me respekt ndaj Allahut. Çdo
mund tjetër pos rrugës legjitime për tek Allahu dhe arritjen e lumturisë është e kotë, është
lodhje dhe humbje kohe.

L
umturia kërkohet nga të gjithë, është
qëllimi dhe shpresa e çdokujt, të gjithë
vrapojnë pas saj. Nëse ndalemi te
gjendja e njerëzve që e dëshirojnë një gjë të
tillë, hasim mendime të ndryshme: dikush e
kërkon lumturinë në pozitë, dikush tjetër në
pasuri, dikush tjetër në lojë dhe shfrenime,
qofshin ato edhe me harame-të ndaluara,
dikush tjetër shkon edhe më larg dhe lum-
turinë e shikon te dukuritë negative si
alkooli, droga, prostitucioni e kështu me
radhë.
Nëse i pyesim të gjithë se për çfarë mundo-
hen dhe çfarë kërkojnë, do të përgjigjen
“kërkojmë lumturi, duam qetësi, duam të
shijojmë kënaqësi, duam sytë të na pushojnë,
duam gjokset të na hapen, duam të largojmë
nga vetja stresin dhe preokupimin që na kanë
ngushtuar gjokset”.
Mendime të ndryshme, shumë prej të cilave
qëllime negative, përmes të cilave shpresohet
lumturia, por realisht arrihet vetëm mjerimi
në këtë botë dhe në botën tjetër.
Mirëpo muslimani, të cilit Allahu i dha sy
çelësi dhe njohje të udhëzimit të Allahut, e
kupton se lumturia e tij është në dorën e Al-
lahut dhe nuk e arrin atë vetëm se me
pëlqimin e Allahut. Allahu na ka treguar në
Kur’an kur thotë: “Kush i përmbahet ud-
hëzimit Tim, ai nuk ka për të humbur (në
dunja) e as nuk ka për të dështuar (në jetën
tjetër).” Taha: 123
Pra, mohimi i humbjes është pohim i ud-
hëzimit, mohimi i mjerimit është pohim i

Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0 43
 lumturisë. Allahu në Kur’an thotë: “Ne nuk
ta shpallëm Kur’anin për të të munduar.”
Taha: 2, pra e shpalli atë që të jetë lumturi
dhe qetësi për ty.
Lumturia është në dorën e Allahut, por ajo
arrihet vetëm me respekt ndaj Allahut. Çdo
mund tjetër pos rrugës legjitime për tek Al-
lahu dhe arritjen e lumturisë është e kotë,
është lodhje dhe humbje kohe.
Lumturia është në dorën e Allahut, Ai i
lehtëson gjërat, hap gjokset, është ndihmësi
më i mirë, në dorën e Tij janë të gjitha
veprimet, ngre kë do e ul dhe e mposht kë
do, merr dhe lë kë do, udhëzon dhe humb kë
do, pasuron dhe lë të varfër kë do, bën të
qeshë dhe të qajë kë do. “Dhe se Ai bën për të
qeshur dhe bën për të qarë.” En Nexhm: 43
Të gjitha çështjet janë në dorën e Allahut: ajo
që do Allahu, do të jetë dhe ajo që nuk do
Allahu, nuk do të jetë. Allahu në Kur’an
thotë: “Thuaj: “O Allah, Sundues i çdo sendi,
Ti ia jep pushtetin atij që do, Ti ia heq prej
dore pushtetin atij që do, e lartëson atë që do
dhe e përul atë që do. Çdo e mirë është vetëm
në dorën Tënde, vërtet, Ti ke mundësi për çdo
gjë!” Alu Imran: 26
Çdo gjë është në dorën e Allahut: “I mad-
hëruar është Ai, që në dorën e Tij është i tërë
sundimi dhe Ai ka fuqi mbi çdo send.” El
Mulk: 1
Baza e lumturisë sillet rreth besimit në Al-
lahun e Lartësuar dhe se vetëm Ai meriton
adhurim, pasi të gjitha çështjet lidhen me
caktimin dhe përcaktimin e Allahut.
Lumturia ngrihet në frymën e besimit ndaj
Allahut duke respektuar Allahun, duke kryer
urdhrat e Tij, duke vepruar vepra të mira.
Allahu në Kur’an thotë: “Kush bën vepër të
mirë, qoftë mashkull ose femër, e duke qenë bes-
imtar, Ne do t’i japim atij një jetë të mirë (në
këtë botë), e (në botën tjetër) do t’u japim sh-
përblimin më të mirë për veprat e tyre.” En
Nahl: 96
Jeta e mirë, pa brenga dhe probleme, pa vua-
44 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
jtje dhe tmerre është jeta e besimit në Al-
lahun e Madhëruar. Muslimani çdo herë bën
jetë të qetë, të lumtur e krenar me të mirat
që Allahu i dha. Dijetari i islamit Ibën
Tejmije, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Besimi
në Allahun dhe të Dërguarin e Tij është
përmbledhja e lumturisë dhe baza e saj.” Pra,
është bazë e cila ndërton lumturi, është
themel që forcon çdo gjë.
Pra, besimtarët e vërtetë janë të lumturit e
vërtetë, kush largohet nga besimi i vërtetë,
është larguar nga lumturia e vërtetë dhe do të
jetë nga të mjeruarit në këtë botë dhe në
botën tjetër.
Çdokush duhet ta kuptojë se besimtarët e
vërtetë janë ata që shijojnë ëmbëlsinë reale të
lumturisë dhe parajsën e kësaj bote. Dijetari i
Islamit Ibën Tejmije thotë: “Në këtë botë
është një parajsë, kush nuk hyn në të, nuk do
të hyjë në parajsën e botës së pafundme.”
Qëllimi ishte për parajsën e besimit dhe ëm-
bëlsinë e tij dhe të gjitha ato që shijon besim-
tari me besimin e tij.
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thotë:
“Është bërë qetësimi i syrit tim në namaz” dhe:
“Na qetëso për namaz, o Bilal.”
Besimi dhe pjesët e tij përbërëse janë lum-
turia e vërtetë, lumturia e kësaj bote dhe e
botës tjetër. Për të gjithë ata besimtarë të
vërtetë që praktikojnë urdhrat e Allahut dhe
atë që kërkohet prej tyre, lumturia arrihet në
sajë të besimit: nëse dobësohet besimi, edhe
shpresa për lumturi dobësohet, e nëse largo-
het besimi, largohet edhe lumturia nga
njeriu.
Pra, me besim të pastër ngrihet, qetësohet,
plotësohet dhe hapen gjokset. Allahu në
Kur’an thotë: “Ata që besuan dhe me të për-
mendur Allahun zemrat e tyre qetësohen; pra,
ta dini se me të përmendur Allahun zemrat sta-
bilizohen. Ata janë të cilët besuan dhe bënë
vepra të mira, ata janë të lumtur dhe kanë
ardhmëri të mirë.” Er Rra’d: 28-29
Lumturia është në lidhje reciproke me bes-
imin si në ekzistencën edhe në mosekzis-
tencën e saj, siç ka ardhur në hadith të
vërtetë nga Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem: “Çudi është gjendja e muslimanit, e
gjitha është në të mirë, e kjo nuk i takon tjetër
kujt pos besimtarit. Nëse përgëzohet me diçka të
mirë, e falënderon Allahun për të, e nëse e
godet fatkeqësi, bën durim dhe pa dyshim se
është mirë për të.”[1]
Besimtari në lumturi falënderon, në fatkeqësi
duron dhe në mëkatim falje kërkon.
Këto tri gjëra janë stampa apo parulla e lum-
turisë së robit; nëse bën mëkate, kërkon falje,
nëse furnizohet me diçka, e falënderon Al-
lahun dhe nëse sprovohet, bën durim.
Këtë stampë e ka thënë dhe pëlqyer edhe di-
jetari Ibën Kajjimi, duke qartësuar se jeta e
besimtarit nuk duhet të tërhiqet nga këto tri
gjendje.
E para: Nëse bën mëkat, pendohet dhe
kërkon falje, ngase besimtarin e thërret bes-
imi i tij që kur i bën mëkat Allahut, të kthe-
het me pendim dhe kërkim faljeje. Për këtë
edhe Allahu kur ka thirrur dhe ka kërkuar
pendimin e besimtarëve, ka thënë në Kur’an:
“O ju që keni besuar, pendohuni tek Allahu me
një pendim të sinqertë.” Et Tahrim: 8
“Pendohuni të gjithë tek Allahu, o besimtarë,
në mënyrë që të gjeni shpëtim.” En Nur: 31
Kur besimtari mëkaton, ai shpejton në
pendim ngase besimi i tij e shtyn të kërkojë
falje dhe kthim tek Allahu. Pra, besimi i tij e
drejton tek Allahu, Falësi dhe Mëshiruesi,
Pranuesi i pendimit, Falësi i gabimeve. Al-
lahu në Kur’an thotë: “Thuaj: “O robërit e
Mi, të cilët e keni ngarkuar me shumë gabime
veten tuaj, mos e humbni shpresën ndaj
mëshirës së Allahut, pse vërtet Allahu i fal të
gjitha mëkatet, Ai është që shumë fal dhe është
mëshirues!” Ez Zumer: 51
Besimi i tij e thërret për falje, për pendim,
për kthim tek Allahu i Madhëruar, për ku-
jdes më të madh ndaj mëkateve. Nëse
mëkatari shijon kënaqësi gjatë mëkatit, kur
______________
[1] Muslimi
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
pendohet e kthehet tek Allahu pa dyshim se
ndien një ëmbëlsi më të madhe ngase sheh
lumturinë që ka humbur gjatë kohës kur ka
bërë mëkat.
E dyta: Nëse furnizohet me të mirë, e falën-
deron Allahun, pasi të mirat e Allahut janë të
panumërta, mirësitë në trupin e tij, mirësitë
në pasurinë e tij, mirësitë në fëmijët e tij,
mirësitë në banimin e tij dhe mirësitë në
përgjithësi. Allahu në Kur’an thotë: “E në
qoftë se përpiqeni t’i numëroni të mirat e Al-
lahut, nuk do të mund të arrini t’i përkufi-
zoni.” Ibrahim: 34
Pra, lumturia është në falënderim e Allahut
për mirësitë e panumërta, falënderimi është
shkak që Allahu të shtojë të mirat e Tij ndaj
falënderuesit. Allahu në Kur’an thotë: “Nëse
falënderoni, do t’ua shtoj të mirat.” Ibrahim: 7
Besimtari falënderues e ndien kënaqësinë e
falënderimit, kënaqësinë e mirësisë dhe
nderit dhe kënaqet me to.
E treta: Nëse sprovohet, bën durim. Allahu
në Kur’an thotë: “Çfarëdo e keqe që ndodh
(godet), nuk mund të jetë ndryshe vetëm sipas
caktimit të Allahut, e kush i beson Allahut, Ai
ia udhëzon zemrën e tij; Allahu është i gjithëdi-
jshëm për çdo send.” Et Tegabun: 11
Alkameh, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Burrë
është ai që kur goditet nga fatkeqësia, e di se
ajo është nga Allahu, pajtohet dhe kënaqet
me të.”
Besimtari në mirësitë që i vijnë atij shpërble-
het me falënderimin e falënderuesve, ndërsa i
godituri dhe i sprovuari shpërblehet me
durimin e durimtarëve, d.m.th. ai është
fitues në të dy rastet; ai është në të mirë në të
dyja gjendjet, ashtu siç e përmendëm më lart
hadithin e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem: “Çudi është gjendja e muslimanit, e
gjitha është në të mirë.”
Nëse muslimani mendon dhe mediton për
këtë, do ta kuptojë vlerën e besimit dhe
peshën e tij të madhe në arritjen lumturisë.
Besimi e nxit atë në respektim duke e larguar
45
 nga mëkatet, falënderues në mirësi dhe du-
rues në fatkeqësi.
Besimtari vrapon drejt besimit në çdo pore të
jetës së tij ngase në besim gjen qetësinë,
mburojën dhe themelin e çdo të mire dhe
me këtë arrihet edhe kënaqësia.
E nëse i dhurohet një mirësi, atëherë nuk
bëhet mendjemadh dhe arrogant sepse ato
janë gjëra që e kundërshtojnë imanin, ngase
besimi i vërtetë i lufton këto dukuri të urry-
era.
Besimi e nxit në falënderim për mirësitë,
prandaj besimtarin e sinqertë e gjen çdo herë
falënderues, duke i shfrytëzuar mirësitë për
respekt ndaj Allahut në çdo të mirë.
E nëse goditet nga ndonjë fatkeqësi apo
vështirësi, vjen besimi me të mira dhe e drej-
ton atë drejt durimit, duke e thirrur atë në
pëlqim dhe mbështetje ndaj Allahut të Mad-
hëruar dhe kthim të plotë tek Ai, duke i kuj-
tuar atij që t’i lutet Allahut dhe ta pranojë
këtë goditje me kënaqësinë më të madhe për
caktimin e Allahut.
Nëse i mundësohet respektimi që buron nga
dija e dobishme, fjala e qëlluar, vepra e mirë
apo dhënia për Allahun apo gjëra të tilla, bes-
imi i tij e drejton tek ajo sepse këto të mira
janë dhuratë nga Allahu për të. Allahu në
Kur’an thotë: “Sikur të mos ishte mirësia e Al-
lahut ndaj jush dhe mëshira e Tij, askush prej
jush nuk do të pastrohej kurrë (prej mëkateve),
por Allahu e pastron atë që do Ai.” En Nur: 21
“Por Allahu jua bëri të dashur besimin dhe ua
zbukuroi atë në zemrat tuaja, ndërsa mosbes-
imin, shfrenimin dhe kundërshtimin ua bëri që
t’i urreni. Të tillë janë ata që gjetën rrugën e
drejtë. Kjo është dhuratë dhe begati prej Al-
lahut, e Allahu është i Dijshëm dhe i Urtë.” El
Huxhurat: 7-8
Le të falënderojë Allahun çdo njeri që është
udhëzuar në respektim e që Allahu ua
mundësoi një gjë të tillë, duke mos u zhytur
në mendjemadhësi, ngase mendjemadhësia
është nga gjërat më të dëmshme për njeriun.
46 Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
Mendjemadhësia është shkatërrimi i njeriut, i
djeg veprat e mira, kurse besimtari i sinqertë
nëse përgëzohet me një mirësi prej Allahut,
thotë ‘kjo është mirësia e Allahut ndaj meje,
kjo është mirësi e Allahut, e lus Allahu të më
shtojë të mirat e tij ndaj meje’, e kupton
mirësinë e Allahut dhe është i lumtur. E nëse
goditet nga fatkeqësi, atëherë e gjen atë të sh-
pejtë në pendim dhe kthim tek Allahu, pasi
me këtë kthim ai shijon edhe kënaqësinë e
pendimit tek Ai.
Ibën Kajimi, Allahu e mëshiroftë, në librin e
tij “Zadul Mead” i ka kushtuar rëndësi të
madhe hapjes dhe qetësimit të gjoksit, që
është kënaqësia dhe qetësimi i besimtarit.
Qëllimi është se besimi e nxit besimtarin në
çdo gjendje qoftë ajo gëzim apo fatkeqësi, re-
spektim apo mëkate, goditje apo mirësi e për
këtë besimtari e gjen lumturinë në këtë botë
dhe botën tjetër. Allahu në Kur’an thotë: “E
s’ka dyshim se të mirët janë në kënaqësinë e për-
jetimeve (në xhennet).” El Infitar: 13 E çfarë
të mirash? Dijetarët thanë të mirat në tri eta-
pat e jetës; në këtë botë, në jetën e varrezave
dhe Ditën e Gjykimit,
“Dhe se mëkatarët janë në xhehenem.” El In-
fitar: 14, d.m.th. në të tri etapat e jetës; në
këtë botë, në jetën e varrezave dhe në Ditën e
Gjykimit.
Lusim Allahun e Madhëruar, me emrat e Tij
të bukur dhe cilësitë e Tij të larta, për të
gjithë një jetë të lumtur, që të na ruajë fenë
tonë, e cila është edhe mburoja e jonë. E
lusim të na rregullojë fenë tonë në jetën tonë
të përditshme, të na rregullojë botën tjetër, të
na bëjë jetën tonë vend ku marrim të mira
dhe shpërblime dhe vdekjen tonë qetësim
për ne. Paqja dhe mëshira e Allahut qoftë
mbi të Dërguarin e tij, mbi shokët dhe mbi
pasuesit e tij.
Dr AbduRrezak ibën AbdulMuhsin el Bedër
Përshtati: Unejs Murati
Vizita e varrezave
nga femrat
“O i Dërguari i Allahut, nëse unë shkoj tek varrezat, çfarë duhet të them?” Tha : “Thuaj:
Eselamu alejkum dara kavmin muminin….” Pra, i mësoi lutjen e vizitës së varrezave.
Cili është mendimi i saktë në lidhje me të vizituarit e
varrezave nga ana e grave dhe cili është dallimi ndër-
mjet thënies zev-varat dhe zairat?
Përgjigje: Mendimi i saktë është lejimi i të vizitu-
arit të varrezave nga gratë sepse siç transmetohet
në “Sahihun” e Muslimit nga Burejdeh,
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
“Ju kisha ndaluar nga vizita e varreve, por tani viz-
itojini ato.” Aishja Allahu qoftë i kënaqur me të tha
se Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “O i Dër-
guari i Allahut, nëse unë shkoj tek varrezat, çfarë
duhet të them?” Tha : “Thuaj: Eselamu alejkum dara
kavmin muminin….” Pra, i mësoi lutjen e vizitës
së varrezave. Gjithashtu është vërtetuar se Aishja
Allahu qoftë i kënaqur me të ka vizituar varrin e
vëllait të saj, Abdurrahmanit.
Siç dihet, parimi bazë në dispozitat fetare është
barazia ndërmjet burrave dhe grave, përveç atëherë
kur ka ndonjë argument specifik që e dallon
njërën palë nga tjetra me dispozitë të veçantë.
Për sa i përket hadithit: “Allahu i mallkoftë vizitue-
set (zev-varat) e varreve”, ai mund të jetë thënë para
se të lejohej vizita e varreve, duke marrë si argu-
ment hadithin e mësipërm: “Ju kisha ndaluar nga
vizita e varreve, por tani vizitojini ato.” Ose mund
të ketë për qëllim ato vizitore që thonë fjalë të
ndaluara apo bëjnë veprime të ndaluara, pra
shfaqin zemërim ndaj kaderit, apo siç ndodh në
vizitat e varreve të personaliteteve, si p.sh. tek varri
i Husejnit apo i Bedeviut, apo i Ibën Ulvanit apo
Dëlirje&Edukim | T E T O R 2 0 1 0
tek varri në Tuhameh etj., ku përzihen burrat me
gratë dhe ndoshta kryejnë dhe imoralitet.
Por parimisht lejohet që gratë t`i vizitojnë varret
dhe të flasin vetëm fjalë të mira, siç i mësoi ato
Profeti sal-Allahu alejhi ve sel-lem . Gjithashtu,
hadithi “vizitojini varret sepse ju përkujtojnë
ahiretin” përfshin edhe burrat edhe gratë, sepse
edhe gratë kanë nevojë që të kujtojnë botën tjetër.
Këtë mendim ka zgjedhur Shevkani në librin “Ne-
jlul Evtar”.
Termi “zairat" është emër foljor që tregon thjesht
ndodhinë e veprimit, ndërsa termi “zev-varat” tre-
gon shkallën sipërore të mbiemrit, është formë su-
perlative. Për sa i përket hadithit: “Allahu i
mallkoftë ato gra që vizitojnë (zairat) varret dhe ata
që i kthejnë varret në faltore dhe ndezin kandila
atje”, ai transmetohet nëpërmjet Ebu Salihut, i cili
është transmetues i dobët, por megjithatë është ha-
dithi tjetër i Ebu Hurejrës dhe i Hasanit që janë të
vlefshëm për argumentim: “Allahu i mallkoftë viz-
itueset (zairat) e varreve” dhe “ Allahu i mallkoftë
vizitueset (zev-varat) e varreve”, megjithatë kuptimi
i tyre ka të bëjë me ato gra që thonë fjalë të
gabuara apo bëjnë veprime të palejuara.
Mukbil ibën Hadij el Vadi`ij
“Ixhabetus-sail an ehemil mesail”, fq. 554-555
Përshtati: Shuajb Rexha
47
Stafi i revistës uron vëllanë e nderuar

Fidan Xhelili
S
tafi i revistës D
“ ëlirje&Edukim” njofton lexuesit e nderuar se njëri
nga anëtarët e këtij stafi, hoxha i nderuar Fidan Xhelili, para një
muaji përfundoi me sukses shkallën e tretë të studimeve, magjis-
traturën.
Hoxha i nderuar studimet e magjistraturës i filloi në muajin janar të vitit
2008, në degën e hadithit në “Universitetin Botëror të Shkencave Islamike”
në Jordani, për t’i përfunduar në gusht të këtij viti me sukses të shkëlqyer, me
notën mesatare 84.20.
Vlen të përmendet që hoxha i nderuar, pasi kreu shkollën e mesme në
medresenë e Gjilanit, vazhdoi studimet universitare në Universitetin islamik
të Medinës po në degën e hadithit nga viti 2003 deri në vitin 2007. Me
suksesin e arritur gjatë studimeve në magjistraturë, atij iu mundësua të
vazhdojë edhe studimet e doktoraturës po në atë universitet dhe në të njëjtën
drejtim. Krahas studimit, hoxha i nderuar ushtron profesionin e imamit të
rregullt në njërën nga xhamitë e Amanit dhe njëkohësisht është anëtar dhe
njëri nga themeluesit e revistës Dëlirje&Edukim. Stafi i revistës në këtë
përgëzim e lut Allahun e Madhëruar t’i japë hoxhës së nderuar, Mr. Fidan
Xhelilit sa më shumë sinqeritet në rrugën e dijes dhe të punës dhe i kujton
atij përgjegjësinë e madhe që ka ndaj vetes, familjes dhe gjithë popullit shqip-
tar. Edhe njëherë urime hoxhës, urime familjes së tij, urime stafit të revistës
dhe urime gjithë lexuesve.
Në emër të redaksisë: Xheladin Leka