A Ekzistojnë Fantazmat PDF

PRMBAJTJA
EDITORIALI
Xheladin Leka
A ekzistojn fantazmat?! ...................................................... 2

Unejs Murati
Kshilla t qarta pr zemra t pastra ................................... 4

Lirim Sadiku
E kundrta e tevhidit uluhije ................................................ 6

Kryeredaktor:
Zejd Haziri
Antart e revists:
Unejs Murati
Fidan Xhelili
Xheladin Leka
Bashkpuntort:
Adem Avdiu
Muhamed Abdullahi
Sabahudin Selimi
Bali Sadiku
Lirim Sadiku
Namik Vehapi
Redaktor gjuhsor:
Arian Koi
Redaktor Teknik:
Avni G. Gashi
Ballina/Dizajni:
Avni G. Gashi
Boton:
Shtpia botuese
Atik
Dr. Muhamed ibn Abdulvehab El Akil
Besimi n Melaike (III) ........................................................ 10

Darul Vatan
Dashuria pr Allahun .......................................................... 18

Laura Ferati, Norvegji
Disa gabime n edukimin e fmijve (I) ............................. 22

Shuajb Rexha
Shpjegimi i hadithit: Pretenduesi i dikaje duhet t sjell

fakt vrtetues, ndrsa refuzuesi (pala e akuzuar) mjafton t
betohet ............................................................................. 25
Jeton Bozhlani
Pozita e gruas n xhennet ................................................... 28

Xhabir Sheme
Disa shtje n lidhje me akikn ......................................... 32

Muhna Naim Nexhem Ebul Harith
far kuptojm me termin Sele .................................... 37

Namik Vehapi
Trashgimia n Islam .......................................................... 41
Gjilan, Republika e Kosovs

Dr. Ibrahim ibn Amr er Ruhajli
Tirazhi: 1000
Kshill pr t rinjt sele (I) .............................................. 46

Dr. Abdullah ibn Umer ibn Muhammed EsSuhejbanij
Adresa:
Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan
Republika e Kosovs
Tel: 044 988 400
email:
delirjedheedukim@gmail.com
Ndihmo Revistn:
Nr. i llog.: 1150138922010109
ProCredit Bank of Kosovo
Swift Code: MBKORS22
Gjilan, Republika e Kosovs
Vizita e varrezave t jobesimtarve ................................... 50

Sabahudin Selimi
Imam Ahmedi ibn Hanbeli Allahu e mshiroft .............. 55
Editorial
A EKZISTOJN
FANTAZMAT?!
Zemra, si nj krijes e Zotit, duhet t furnizohet doher me ushqim dhe mbshtetje t fort.
E, nse ajo nuk ushqehet me ushqimin q Allahu ka caktuar pr t, domethn me besimin
e pastr dhe bindjen ndaj Tij, ajo doemos do t ushqehet me ide, bindje e ideologji t gabuara,
t cilat e shkatrrojn dhe e zhysin thell n zjarrin e skterrs.
ur zemra e njeriut ka besim t mangt

apo sht e zbrazur trsisht nga besimi,
patjetr q do t ushqehet me ide,
bindje e iluzione t kota pr tu menduar dhe
shkatrrimtare pr tu besuar. Zemra, si nj krijes
e Zotit, duhet t furnizohet doher me ushqim
dhe mbshtetje t fort. E, nse ajo nuk ushqehet
me ushqimin q Allahu ka caktuar pr t,
domethn me besimin e pastr dhe bindjen
ndaj Tij, ajo doemos do t ushqehet me ide,
bindje e ideologji t gabuara, t cilat e shkatrrojn dhe e zhysin thell n zjarrin e skterrs.
Bindje t tilla t gabuara jan t shumta n mesin
e muslimanve, saq disa prej tyre bien n gjum

dhe zgjohen, han dhe pin, rrin me njerz dhe
vetmohen duke qen gjithmon n ndrra, t
cilat i kan larguar aq shum nga realiteti, saq
besojn q do gj n kt bot sht fantazm
dhe ndrr. Kta njerz shohin ndrra n mes t
dits, ather kur dielli sht n kup t qiellit.
Nga kto bindje t gabuara sht edhe besimi n
fantazma, i cili ka kapluar shum zemra muslimansh, ka hutuar shum mendje, saq n
shum faqe dhe forume interneti koht e fundit
sht br debat kryesor. Debate dhe biseda t
tilla jan bartur n popull prher, mirpo tani
Dlirje&Edukim | Q E R S H O R 2 0 1 0
me nj ritm m t madh.
Allahu e ka plotsuar fen e Tij dhe u ka sqaruar
muslimanve do gj q ka t bj me fen e tyre,
prandaj sht obligim pr do musliman q t
hulumtoj edhe pr kt tem n Kuran apo n
fjalt e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem posarisht kur kjo tem sht n shtjet e besimit- dhe jo t qndroj duarkryq para ktyre
ideve dhe t tjert t hedhin mbi t t dshirojn, si t ishte ai kazan mbeturinash.
Allahu na ka treguar n Kuranin Fisnik se ka krijuar prve njerzve edhe nj krijes tjetr, q
quhet exhin, ose xhind si njihet n popull.
Njeriu dhe xhint jan ngarkuar me detyrime
fetare, por asnjher nuk sht thn n Kuran
q ekzistojn disa krijesa t tjera prve ktyre, t
cilat kan mundsi t bjn dm apo dobi.
Edhe m larg t vrtets sht fakti q disa mendojn se kto fantazma jan shpirtra t njerzve
t vdekur, t cilt personikohen te t gjallt q
tu bjn ndonj dm apo ti largojn nga ndonj
e mir.
Kto ideologji nuk kan vend n Islam dhe nuk
i pranon logjika e shndosh, ngase shpirtrat e t
vdekurve nuk kan mundsi t kontaktojn me
t gjallt; ata e kan prfunduar misionin e tyre
n kt jet dhe kan kaluar n jetn tjetr, n
jetn e varrit, kshtu q lidhja e tyre me botn
sht ndrprer trsisht. Kta shpirtra q jetojn
jetn e varrit, nse kan qen t mir n kt bot,
do t prgzohen vazhdimisht me mirsi momentale n jetn e varrit dhe pastaj kjo mirsi do
tu shtohet edhe trupave t tyre, pasi trupi do ti
bashkngjitet shpirtit n xhennet, ku do t qndrojn prgjithmon. Nse kan qen t kqij n
kt bot, ather do t vuajn vazhdimisht derisa
t ringjallen dhe t futen n xhehennem, ku do
t shijojn dnimin e merituar, me trup dhe shpirt.
Nga gjrat elementare t besimit te do musliman sht besimi dhe bindja tij e thell se askush
nuk mund t bj dm e as dobi prvese me
ndihmn dhe caktimin e Allahut. Pasi na ka

treguar q djalli i mallkuar sht armik i prbetuar i njeriut, Allahu po ashtu na ka treguar q
kurthet dhe komplotet e tij ndaj njeriut jan t
dobta, sidomos kur jan drejtuar kundr ndonj
besimtari t devotshm, prandaj edhe frika nga
fantazmat e supozuara sht frik nga hii, frik
nga i dobti, i marri, i cili nuk ekziston fare. Por
edhe sikur t ekzistonte, nuk do t kishte pasur
mundsi t bnte asnj t keqe, nse njeriu
mbshtet tek Allahu me mbshtetje t vrtet.
Atyre t cilve u duket se u shfaqen gjra t tilla
duhet ta din q ato gjra nuk ekzistojn fare, por
jan vetm lodra nga lodrat e djallit t mallkuar,
prmes t cilave mundohet tua humb drejtimin
dhe qllimin e jets ktyre personave dhe kshtu
t bhen pesimist pr pun t mira duke u friksuar gjithmon nga ndonj e keqe q do ti godas.
Allahu i urdhron muslimant q t jetojn me
realitetin, t jen vigjilent dhe syel, t prpiqen
vazhdimisht pr pun t mira. Allahu thot:
Thuaj: Punoni, se Allahu, i Drguari i Tij dhe
besimtart do ta shohin punn tuaj. (Tevbe: 105)
Ky sht urdhri i Allahut pr besimtart, q ata
t punojn, t jetojn jetn dhe t largohen sa m
shum nga intrigat e djallit t mallkuar, ngase
fantazmat jan rrug e djallit, t cilat prfundojn
n menduri e pastaj n xhehennem, kurse rruga
e Allahut do mund, sakric, pun, por ofron
garanci pr kt bot dhe xhennet pr botn
tjetr.
N emr t redaksis:
Xheladin Leka
KSHILLA T
QARTA
PR ZEMRA T
PASTRA
Kshilla sht e shtrenjt. Kush e merr at, ka tuar dhe kush e refuzon dhe largohet nga
ajo, ka humbur dhe devijuar. Duke par gjendjen reale t muslimanve po shkruaj kt
kshill, duke e lluar kshilln nga vetja ime e pastaj edhe pr ju, duke thn se kjo q po
ndodh sot tek muslimant nuk del nga dy korniza apo dy gjra.
alnderimi i takon Allahut, t vetmit q meriton adhurim. Paqja dhe

mshira e Allahut qoft mbi t Drguarin e Tij, Muhamedin sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem, i cili e kshilloi ummetin, largoi
mjegulln dhe errsirn, e kumtoi ftesn
dhe nuk la asnj vepr q sht n plqimin e Allahut dhe na on drejt xhenetit
pa na lajmruar dhe drejtuar drejt saj. Nuk

ka pun q na afron tek urrejtja e Allahut
dhe xhehennemi q t mos na ket
kshilluar t ruhemi prej saj. Muhamedi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thot: Feja
sht kshill. E pyetn: Pr k, o i Drguar
i Allahut? Tha: Pr Allahun, librin e Tij, t
Drguarin e Tij, pr udhheqsit e musli-
manve dhe pr njerzit e rndomt.
kesh edhe moral t lart, q sht plotsim

i termit pasues i Sunnetit apo sele.
Hasan el Basri thot: Kan thn disa nga Edukata sht pjes e metods s selefve
shokt e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve dhe Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve selsel-lem: Pash At, n dorn e t Cilit sht lem ka thn: Jam drguar t plotsoj virjeta ime, nse doni, do t betohem tek Allahu tytet e moralit.
se njerzit m t dashur pr Allahun jan ata
q e bjn t dashur Allahun te njerzit, q i Dr Muhamed Musa Naser ka thn se shebjn robrit e Allahut t dashur tek Ai dhe jtani te pasuesit e Sunnetit apo selet nuk
shprndahen n tok duke kshilluar.
ndrhyn n shtjet e besimit, por m
shum n shtje morale dhe etike.
Kshilla sht e shtrenjt. Kush e merr at, Kshilla ime sht q si pasues t Sunnetit
ka tuar dhe kush e refuzon dhe largohet t jemi nga ata q e praktikojm at n
nga ajo, ka humbur dhe devijuar. Duke jetn ton t prditshme.
par gjendjen reale t muslimanve po
shkruaj kt kshill, duke e lluar ksh- Kshilla ime sht q kush dgjon ndonj
illn nga vetja ime e pastaj edhe pr ju, du- fjal pr dik, ta marr at me kuptimin
ke thn se kjo q po ndodh sot tek m t mir dhe nse nuk gjen tek ajo fjal
muslimant nuk del nga dy korniza apo dy kuptim t mir, ather t pyes thnsin
gjra.
e asaj fjale pr qllimin e saj.
Kshilla ime sht q kujt i arrin ndonj
E para: Injoranca.
fjal, ta vrtetoj at e mos t mjaftohet
E dyta: Qllimi negativ.
duke thn se personi q ma ka thn kt
Injoranca sht penges e t kuptuarit sht besnik. Kshilla ime sht q pr do
drejt t fjalve t thna e pastaj transme- fjal q dgjohet, t mos zmadhohet e t
tim i tyre te t tjert n mnyr t gabuar. bhet objekt i do bisede e t kaloj pastaj
n thashetheme e t bhet edhe padrejtsi.
Qllimi negativ i ndryshon gjrat dhe i
paraqet sipas epsheve t veta dhe n baz Kshilla ime sht q t kemi frik Allahun
t saj krijon edhe raporte t kqija, q jan n do shtje, t hapurat apo t fshehurat,
rezultat i qllimit negativ t tij.
t plqyerat apo t urryerat, t kapemi pas
Sunnetit t t Drguarit sal-lAllahu alejhi
Si rezultat i injorancs s madhe dhe ql- ve sel-lem, t largohemi nga risit, mkatet
limit negativ ndodhin pastaj edhe gjykimet dhe veprat e urryera. Falnderimi i takon
joreale dhe t padrejta ndaj t tjerve. Ajo Zotit t botve.
q me t vrtet i shpon zemrat dhe i bn
Unejs Murati
syt t lotojn sht se shum nga pasuesit
e Sunnetit i kan kto cilsi.
Pasues i Sunnetit nuk do t thot t kesh
besim t pastr n Allahun, por duhet t
E KUNDRTA E
TEVHIDIT
ULUHIJE
Shirku i vogl sht nj lloj dyfytyrsie q hyn n vepr; vepra sht pr qllim t bhet pr
Allahun e Lartsuar, pastaj ndryshon n dyfytyrsi apo syefaqsi, e cila e prish at vepr. Allahu i Lartsuar thot: Kshtu, kush shpreson takimin me Zotin e vet, le t bj vepra t
mira dhe t mos i shoqroj asknd n adhurim Zotit t vet! Kehf: 110
alnderimi i takon Allahut. At e

falnderojm dhe prej Tij falje dhe
ndihm krkojm. Krkojm mbrojtje nga Allahu prej t kqijave t vetvetes
dhe t veprave tona. K e udhzon Allahu,
ska kush e devijon dhe k e largon nga
rruga e vrtet Ai, ska kush e udhzon.
Dshmoj se ska hyjni tjetr prve Allahut, q sht nj, dhe se Muhamedi sht
rob dhe i Drguari i Tij.
Fjala m e mir sht fjala e Allahut, kurse
udhzimi m i mir, udhzimi i Muhamedit. Veprat m t kqija jan ato t shpikurat, prandaj do shpikje sht bidat
dhe do bidat sht lajthitje nga rruga e
vrtet, kurse do lajthitje prfundon me
xhehennem.
Robr t Allahut!
Numrin e kaluar treguam se tevhidi uluhije sht t veuarit e Allahut t Lartsuar
n ibadet me t gjitha llojet e tij t dukshme apo t fshehta, qoft fjal apo vepr
dhe mohimi i adhurimit t dikaje apo
dikujt me Allahun. Pra detyr pr do besimtar sht t besoj me bindje t plot se
vetm Allahu i Madhruar meriton t adhurohet dhe askush tjetr prve Tij, se nuk
ka t adhuruar me t drejt prve Allahut,
sepse Allahu i Madhruar sht Ai i vrteti
q meriton t adhurohet, ndrsa dokush
tjetr q adhurohet prve Tij sht i kot,
kushdo e fardo qoft, si thot Allahu i
Lartsuar: Zoti yt ka urdhruar, q t mos
adhuroni asknd tjetr prve Atij Isra: 23
Thot Allahu i Lartsuar: Adhuroni Al- n kt bot, shptim n ahiret.

lahun dhe mos i shoqroni Atij asgj (n adhurim). Nisa: 36
Robr t Allahut!
Shirku sht dy llojesh:
Pas gjith ksaj vetvetiu shtrohet pyetja: a) Shirku i madh, i cili mohon trsisht
Cila sht e kundrta e ktij tevhidi?
tevhidin uluhije dhe e nxjerr njeriun nga
Islami dhe vepruesi i tij hyn n zjarr prRobr t Allahut!
gjithmon, nse nuk pendohet nga ai.
E kundrta e tevhidit t adhurimit tev- Dihet se mushrikt bn shirk n tevhidin
hidit uluhije, sht shirku. Gjja m e e adhurimit, uluhije, sepse adhuronin tjemadhe q Allahu i Lartsuar na e ka trknd me Allahun e Lartsuar. Allahu i
ndaluar sht shirku, d.m.th. ti lutesh Lartsuar na urdhroi: Adhuroni Allahun
dikujt tjetr ve Allahut ose bashk me T. dhe mos i shoqroni Atij asgj (n adhurim).
Kjo ndales kaq e fort pr shirkun sht Nisa 36
sepse ai kundrshton tevhidin uluhije dhe b) Shirku i vogl, i cili nuk e largon njeriun
sht padrejtsia m e madhe ndaj Allahut nga Islami, por ia pakson dhe e bn kt
t Lartsuar dhe gjynahu m i madh q tevhid t mangt. Shirk i vogl konsiderobn njeriu.
het edhe do veprim ose thnie q njihet
nga sheriati si shirk, por q nuk e nxjerr
Allahu i Lartsuar thot: Vrtet shirku personin nga Islami.
sht mizoria m e madhe. Lukman: 13
I Drguari i Allahut thot: Gjynahu m i Robr t Allahut!
madh sht ti bsh shok Allahut kur Ai ju Njeriu duhet ta dij far sht shirku i
krijoi. [1]
madh e i vogl.
I Drguari i Allahut thot: Kushdo q vdes Shirku i madh sht kur robi i bn Allahut
duke iu lutur dikujt tjetr ve Allahut, do t t Lartsuar shok n adhurim (uluhije) dhe
futet n zjarr.[2]
e konsideron kt t barabart me Zotin e
I Drguari i Allahut thot: Kush e takon gjithsis, e do at si duhet Allahu, i frikAllahun pa i shoqruar Atij ndonj gj n sohet si ia ka frikn Allahut, drejtohet nga
adhurimin e Tij, do t futet n xhennet dhe ai dhe i lutet atij, friksohet prej tij dhe ka
kush e takon At duke i shoqruar Atij n ad- shpres nga ai, i mbshtetet dhe i bindet
hurimin e Tij ndonj gj, do t futet n n mkat ndaj Allahut dhe ndjek rrug me
zjarr. [3]
t ciln nuk sht i knaqur Allahu, si:
lutja, afrimi me therje kurbani, zotimi tek
Shirku sht nna e mizoris, kurse tevhidi varret dhe gjra t tjera.
sht nna e drejtsis. Shirku sht mur- Allahu i Lartsuar thot: Vrtet, Allahu
taj pr at q e punon si n dunja ashtu nuk fal q t adhurohet dikush apo dika
edhe n ahiret, ndrsa tevhidi sht shrim tjetr ve Atij, por gjynahet e tjera m t vogla
______________
[1] Buhariu 9/458-611
[2] Buhariu 6/21-24
[3] Muslimi 1/54-168
ia fal kujt t doj. Kushdo q i bn shok Al- tu gjesh atyre ndihms. Nisa: 145
lahut (n adhurim), ka br gjynah t tm- Allahu i Lartsuar thot: Por ata q penerrshm. Nisa: 48
dohen, prmirsohen, mbshteten fort tek Allahu dhe q besimin e tyre e kan sinqerisht
Ibn Kethiri thot: Allahu i Lartsuar ka vetm pr Allahun, do t jen me besimtart
njoftuar se nuk fal q atij ti shoqrohet e vrtet. Nisa: 146
shok, d.m.th. Allahu i Lartsuar nuk do
ta fal at rob q e takon Allahun si po- Robr t Allahut, sht shirku i vogl?
liteist.
Shirku i vogl sht nj lloj dyfytyrsie q
Allahu i Lartsuar thot: Kushdo q i bn hyn n vepr; vepra sht pr qllim t
shok Allahut (n adhurim), ai me t vrtet, bhet pr Allahun e Lartsuar, pastaj
ka humbur dhe sht larguar shum prej ndryshon n dyfytyrsi apo syefaqsi, e cila
udhs s drejt. Nisa: 116
e prish at vepr. Allahu i Lartsuar thot:
Allahu i Lartsuar thot: Sigurisht, atij q Kshtu, kush shpreson takimin me Zotin e
adhuron tjetrknd prve Allahut, Allahu vet, le t bj vepra t mira dhe t mos i
do tia ndaloj xhennetin dhe strehim i tij do shoqroj asknd n adhurim Zotit t vet!
t jet zjarri. Maide 72
Kehf: 110
Allahu i Lartsuar thot: Kush i shoqron
Allahut dika (n adhurim), i ngjan atij q I Drguari i Allahut thot: Ajo q m s
bie nga qielli e q e rrmben zogu ose i ngjan shumti ua kam frikn juve sht shirku i
atij q stuhia e ers e ka hedhur n nj vend vogl. (Imam Albani n sahiha me nr rent largt e t humbur. Haxh: 31
dor 951), sht pyetur pr t dhe tha: dyI Drguari i Allahut thot: E drejta e Al- fytyrsia-syfaqsia pastaj e shpjegoi me
lahut mbi robrit e Vet sht q ata ta ad- fjalt e tij i Drguari i Allahut: ngritet
hurojn Allahun dhe mos ti vn pr shok njeriu pr ta falur namazin, dhe e zbukuron
asknd, kurse e drejta e robrve ndaj Allahut namazin e tij me qllim q njeriu tjetr ta
sht q Allahu t mos i dnoj ata q nuk i shikon.[5]
bn shok Allahut n asgj.[4]
Nga shirku i vogl sht zotimi (betimi)
Ai q e shfaq haptazi kt lloj shirku, del me dik tjetr pos Allahut, si t thuash
nga feja ashtu si mushrikt kurejshit dhe betohem n prindr, n Qaben apo n
t tjert si ata, kurse ai q e fsheh kt lloj amanetin etj.
shirku sht si munakt-hipokritt, I Drguari i Allahut thot: Mos u betoni
mashtruesit, t cilt shfaqin Islamin por n baballart tuaj e as pr nnat tuaja e as
fshehin kufrin.
pr ata q ua vini si shok Allahut.[6]
Allahu i Lartsuar thot: Pa dyshim q
hipokritt do t jen n thellsin m t I Drguari i Allahut tha: Mos thoni pasha
madhe t xhehennemit dhe ti kurrsesi nuk do Qaben, por thoni pasha Zotin e Qabes.[7]
______________
[4] Buhariu 7/137, Muslimi 1/43, nga hadithi i Muadhit, Allahu qoft i knaqur prej tij.
[5] Ibn Maxhe 2/1406-4204 hadithi sht i mir
[6] Sahih Ebu Davudi, Nesaiu 7/5
[7] Nesaiu, kapitulli i imanit 6/7, Ahmedi 2/76-78 sahih.
I Drguari i Allahut tha: Mos u betoni pr asknd- vetm pr Allahun.[8]

I Drguari i Allahut tha: Ai q betohet pr
amanetin nuk sht prej nesh.[9]
I Drguari i Allahut tha: Kush betohet me
dik tjetr jasht Allahut ka br kufr apo
shirk.[10]
Me nj transmetim thuhet: I ka br shok
-shirk- Allahut.
gjitha veprat, pos atyre veprave q bhen

me dyfytyrsi apo syefaqsi.
4 - Shirku i madh e lejon gjakun dhe pasurin, kurse i vogli nuk i lejon ato.
Nga shirku i vogl sht t thuash:

deshi Allahu dhe desha un. I Drguari i Allahut i tha atij q e tha kt fjal:
A i bre Allahut ortak-shok? Thuaj: U b
vetm deshi Allahu i vetm.[11]
Robr t Allahut!
U mbeta borxh kt fjal t Resulullahut,
paqja dhe lavdrimi i Allahut qofshin mbi
t, kur i tha Ibn Abasit: O djalosh! Un po
t msoj disa fjal. Ruaje Allahun q Allahu
t t ruaj ty, ruaje Allahun q ta gjesh At
pran. Kur t lutesh, lutju Allahut e kur t
krkosh ndihm, krkoi Atij. Dhe dije se
sikur gjith ummeti t bashkohet me qllim
q t t bjn dobi, nuk do t t bjn vese
aq sa Allahu ka caktuar pr ty. Nse t gjith
ata bashkohen pr t t dmtuar, nuk do t
munden vese aq sa Allahu ka caktuar
kundr teje. Lapsat jan ngritur dhe ett
jan thar.[13]
Nga shirku i vogl sht t thuash: Sikur

t mos ishte ndihma e Allahut dhe ti! apo
t thuash: Nuk ka tjetr pos Allahut dhe
teje! apo un jam tek Allahu dhe tek ti!
apo dika si kjo. I Drguari i Allahut tha:
Mos thoni deshi Allahu dhe lani, por
thoni: deshi Allahu, pastaj deshi lani.[12]
Dijetart kan thn: Lejohet t thuhet
sikur t mos ishte -ndihma- Allahu pastaj
lani, dhe nuk lejohet t thuhet sikur t
mos ishte -ndihma- e Allahut dhe lanit.
Shirku i madh nga ai i vogli dallohet sepse:
1 - Shirku i madh e nxjerr njeriun nga Islami, kurse shirku i vogl nuk e nxjerr.
2 - Shirku i madh e fut njeriun prgjithmon n zjarr, kurse i vogli jo.
3 - Shirku i madh i shkatrron t gjitha
veprat, kurse i vogli nuk i shkatrron t
O Allah, krkojm nga Ti dije t dobishme, vepra t pranueshme, zemra t friksuara, gjuh q t prmendin vetm Ty dhe
trupa q durojn ndaj sprovave!
Bazuar n:
1-Kurani i Madhrishm, Prof. Hasan I. Nahi.
2-Ilam el-sunneti el-menshureti, Havidh elHakimi.
3-Sherh thelatheti el-usul, Muhammed Salih elUthejmin.
4-Kitabu el-tevhid, Salih Fevzan.
Prmblodhi dhe prshtati: Lirim Sadiku
______________
[8] Buhariu, kaptina e tevhidit 8/14, Nesaiu 5/7, Ebu Davudi 3/222, nr. 3248.
[9] Imam Ahmedi n Musnedin e tij 5/352, Imam Albani n sahiha 1/86-87.
[10] Imam Ahmedi 5/352, Ebu Davud 3/223, nr. 3253, Albani n sahiha 1/86-87.
[11] Imam Ahmedi 1/214-224-347, Imam Albani n sahiha 139.
[12] Imam Ahmedi 5/394-298-384, Imam Albani n sahiha 139.
[13] Tirmidhiu, hadithi sht hasen.
BESIMI N
MELAIKE
Nga dobit e ktij hadithi, q sht edhe qllimi yn i prmendjes s hadithit, sht madhshtia dhe fuqia e melekut t maleve, i cili kishte mundsi t bashkonte dy kodrat q
rrethonin Mekn, sikur i Drguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ta pranonte nj gj t till.
CILSIT LNDORE DHE ATO

ETIKE E MORALE T
MELAIKEVE
Tema e par:
Cilsit lndore t melaikeve
pjesn e dyt, tema nr. 2,

prmendm se melaiket jan
krijuar nga drita dhe se jan
trupa n realitet. Allahu i ka veuar ata
nga njerzit me veori, ndrsa n kt
tem do t shtjellojm, me emrin e Allahut, cilsit m t rndsishme trupore t melaikeve.
10
shtja e par
Madhshtia trupore e melaikeve dhe
fuqia e tyre
Argumentet e shumta nga Kur'ani dhe
Sunneti tregojn se Allahu i ka krijuar
melaiket n forma t mdha dhe madhshtore, t fuqishme, krijim q u prshtatet veprimeve dhe obligimeve q ua
ngarkoi Allahu Fuqiplot si n qiell
ashtu edhe n tok.
Allahu i Madhrishm thot: "O ju q
besuat, ruajeni veten dhe familjen tuaj
prej nj zjarri, lnd djegse e t cilit jan
njerzit dhe gurt. At (zjarrin) e mbikqyrin engjjt e rrept e t ashpr q nuk e
kundrshtojn Allahun pr asgj q Ai i
urdhron dhe punojn at q jan t urdhruar." Tahrim: 6

N komentin e ktij ajeti ka ardhur:
"T rrept me zemra, ndrsa t ashpr me
trupa, kan fuqi aq t madhe, saq zjarri
q e shkrin hekurin dhe gurin nuk u bn
dm atyre."[1]
Allahu thot: "Ai (Ibrahimi) tha: E
sht puna juaj, o ju t drguar?Ata
than: Ne jemi t drguar te nj popull
kriminel! Q t hedhim mbi ta gur nga
balta (e pjekur)!(gur) T shnuar te Zoti
yt, pr ata q i kaluan kujt (n
mkate). Dharijat: 31-34
Gjithashtu Allahu thot: Kur erdhi urdhri yn, Ne prmbysm t gjitha ato
(fshatrat e tyre) duke kthyer do gj nga
lart posht dhe mbi ta reshm gur t fort
pa ia ndar. Hud: 82
Allahu thot: "At ia msoi Ai, fuqiforti,
(Xhibrili). Q ka mendje precize dhe q
u prqendrua n formn e vet (reale).
Nexhm: 5-6
Allahu thot: "Ska dyshim se ai (Kurani) sht thnie e t Drguarit snik (q
e pranoi prej Zotit). Q sht i fort dhe
q ka vend t lart te Zoti i Arshit."
Tekvir: 19-21
Ajetet q asin pr kt shtje jan t
shumta.
sel-lem: "O i Drguar, a t ka ardhur

ndonj dit q ishte m e vshtir sesa dita
e Uhudit? I tha: Kam prjetuar nga
populli yt shum gjra, por gjja m e
vshtir q e kam prjetuar prej tyre sht
dita e Akabes,[2] kur u paraqita para ibn
abdu Jalil ibn abdu Kelal dhe nuk mu
prgjigj n at q desha. U largova nga
aty i brengosur me kok ulur dhe nuk jam
kthjelluar deri kur arrita te Karn eththealib.[3] E ngrita kokn lart, kur shoh
nj vransir q m kishte mbuluar.
Shikova, kur ja mbi t ishte Xhibrili, m
thirri dhe m tha: "Me t vrtet Allahu
az-ze ve xhel-le i dgjoi fjalt e popullit
tnd dhe si tu prgjigjn. (Allahu) Ka
drguar te ti melekun e maleve, q ta urdhrosh si t duash ndaj popullit tnd. I
Drguari tha: Pastaj m thirri meleku i
maleve, m prshndeti me selam dhe m
tha: "O Muhamed, me t vrtet Allahu
dgjoi fjalt e popullit tnd, un jam
meleku i maleve. Zoti yt m ka drguar
te ti q t m urdhrosh far t duash.
Nse do, t'i bashkoj dy kodrat (e ti z ata
n mes). I Drguari sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ia ktheu: "Jo, por shpresoj q Allahu t nxjerr nga mesi i tyre dik q e
adhuron Allahun t vetm dhe nuk i
shoqron Atij asgj."[4]
Ky hadith na tregon disa gjra:
-Vshtirsit n t cilat ka hasur i DrArgumente nga Sunneti
Hadithi i Aishes Allahu qoft e knaqur guari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem duke
me t. Transmetohet se Aishja i ka thirrur popullin e tij n Islam.
thn t Drguarit sal-lAllahu alejhi ve -Butsin dhe durimin e t Drguarit
______________
[1] Tefsiri i ibn Kethirit (4\391).
[2] Dita e Akabes sht dita kur sht ngritur i Drguari n Mina pr ta thirrur popullin n besim, por ata nuk iu prgjigjn dhe e munduan.
[3] Karn eth-thealib sht mikati i Nexhdit, sot njihet me emrin Es-sejl el kebir.
[4] Transmeton Buhariu (3059), Muslimi (1795).
11
ndaj popullit t vet, ndjeshmrin dhe

mshirn e tij pr popullin e vet. Sikur
ai t mos ishte durimtar me ta, ata do
t shkatrroheshin. I Drguari alejhi
selam ishte dhurat pr ne nga ana e Allahut. Allahu thot: "Juve ju erdhi i drguar nga lloji juaj, atij i vjen rnd pr
vuajtjet tuaja, sepse sht lakmues i rrugs
s drejt pr ju, sht i ndjeshm dhe i
mshirshm pr besimtart. (Tevbe:
128)
Paqja dhe mshira e Allahut qoft mbi
t Drguarin ton dhe Zoti e shprbleft me shprblimin m t mir q ka
shprblyer ndonjher ndonj t Drguar.
Pr thirrsin n rrugn e Allahut sht
obligim q ta pasoj rrugn e t Drguarit alejhi selam, duke qen njsoj si
ai i mshirshm ndaj njerzve, i kujdesshm ndaj tyre dhe gjithashtu thirrjen ta lloj ashtu si e lloi i
Drguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
duke njsuar Allahun me adhurim.
Nga dobit e ktij hadithi, q sht
edhe qllimi yn i prmendjes s hadithit, sht madhshtia dhe fuqia e
melekut t maleve, i cili kishte mundsi
t bashkonte dy kodrat q rrethonin
Mekn, sikur i Drguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ta pranonte nj gj t till.
Ajo q tregon pr madhshtin dhe
fuqin e trupave t melaikeve sht
edhe hadithi i Xhabirit Allahu qoft i
knaqur me t, se i Drguari sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem ka thn: "M sht
lejuar t as pr nj melek nga melaiket

e Allahut, q sht nga mbajtsit e Arshit. Me t vrtet distanca mes laprs
s veshit dhe kraharorit t tij sht
shtatqind vite."[5]
sht shum normale q kto melaike
t jen kaq madhshtor sepse mbajn
krijesn m madhshtore, Arshin. Do
t asim n detaje m von vetm pr
mbajtsit e Arshit.
Prmendm m hert se i Drguari alejhi selam e ka par Xhibrilin n formn
q e ka krijuar Allahu. Nga madhshtia
ai kishte mbuluar horizontet.
N hadithet e shpalljes transmetohet
nga Aishja Allahu qoft e knaqur me
t se El Harith ibn Hisham Allahu
qoft e knaqur me t e kishte pyetur
t Drguarin: O i Drguar i Allahut,
m trego si t vjen shpallja. I Drguari i
tha: Nganjher m vjen si zri i ziles
dhe ky lloj sht m i vshtiri pr mua. N
fund m largohet dhe un e kam mbajtur
mend at q m ka thn. Nganjher
meleku m shfaqet n formn e njeriut
dhe m et dhe e mbaj n mend se far
et. Aishja ka thn: "E kam par t
Drguarin duke i zbritur shpallja n
dit shum t ftoht. Kur i ndrpritej,
e shihja ballin e tij t kullonte djers."[6]
Transmetohet nga Aishja Allahu qoft
e knaqur me t se ka thn: "derisa
i erdhi e vrteta dhe ai ishte n shpelln
Hira. I erdhi meleku dhe i tha: "Lexo!
Ia ktheu: Nuk di t lexoj. I Drguari
tha: "M mori dhe m shtrngoi fort de-
______________
[5] Ebu Davudi (4727). Shiko "Silsilet el ehadith es-sahiha" t dijetar Albanit (1\151) dhe "El Adhametu" t Ebu esh-shejh (3\948).
[6] Buhariu (2) dhe Muslimi (2\333).
12
risa mundimi arriti kulminacionin."[7]

Kto argumente tregojn pr fuqin
dhe madhshtin e melaikeve, prandaj
duhet ta besojm kt dhe t'i cilsojm
melaiket me kto cilsi.
shtja e dyt:
Kraht
Allahu i ka veuar melaiket nga biri i
Ademit duke u krijuar krah me t cilt
mund t uturojn mes qiellit dhe
toks me nj shpejtsi t papar, q e
tejkalon do prmas q ka njohur
njeriu n kt bot.
Allahu thot: "Falnderimi i qoft Allahut, Krijuesit t Qiejve e Toks, Sajuesit
t engjjve me nga dy pal, tre pal e katr
pal krah, ndrmjetsues (midis Tij dhe
Pejgamberve). Ai shton n krijim at q
do, vrtet Allahu ka fuqi pr do send."
Fatir: 1
Ibn Kethiri, Allahu e mshiroft,
thot: "Do t thot se disa prej tyre
kan nga dy pal krah, disa kan nga
tri pal dhe ka prej tyre q kan nga
katr pal krah, por ka edhe prej tyre
q kan edhe m shum."[8]
I Drguari alejhi selam e ka par Xhibrilin dhe ka thn se kishte gjashtqind
pal krah, si tregon hadithi i Abdullah ibn Mes'udit, i cili thot: "I Drguari e ka par Xhibrilin dhe ai kishte
gjashtqind pal krah. donjri prej
krahve mbulonte horizontin. Kraht i
shklqenin nga ngjyra t ndryshme dhe
binin prej tyre margaritar e diamante,
q ve Allahu e di m s miri".[9]
Ky hadith tregon se kraht e melaikeve
arrijn deri n gjashtqind pal e ndoshta ka edhe m shum, Allahu e di m
s miri. Kjo gjithashtu tregon se posedojn krah t mdhenj dhe t bukur
shumngjyrsh, si ngjyrat e margaritarve dhe diamanteve.
Kta krah jan snik dhe t mrekullueshm. Allahu i nderon dijetart me
prezencn e melaikeve n bisedat e tyre
dhe me mbulimin q ata u bjn atyre
me krah.
Transmetohet nga Ebu Hurejra se i
Drguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thn: "Allahu ka melaike q ecin npr
rrug duke vshtruar ata q prmendin
Allahun. Nse gjejn nj popull q e prmendin Allahun, e thrrasin njri-tjetrin
ejani tek ajo q po krkoni. I Drguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: I mbulojn ata me kraht e tyre lart deri n
qiellin e ksaj bote."[10]
Melaiket kur shohin krkuesit e dijes,
ndalen s uturuari dhe prulin kraht
e tyre, duke qen t knaqur me at q
vepron krkuesi i dijes, si tregon pr
kt hadithi i Safvan ibn Assalit.[11]
Kto citate treguan se kta krah jan
krah prej vrteti, me t cilt melaiket
uturojn dhe mbulojn krkuesit e dituris, por ndoshta veprojn me ata
krah edhe gjra t tjera me t cilat
ngarkohen, prandaj ne i besojm kto
citate, besojm se melaiket kan krah
q ua ka krijuar Allahu, duke u dalluar
______________
[7] Buhariu (3) dhe Muslimi (160).
[8]Tefsiri i ibn Kethirit (3\546).
[9]Musned imam Ahmedi, vrtetuesi i Musnedit. Ahmed Shakiri thot se senedi i tij sht i sakt (5\3748).
[10]Buhariu (6045).
[11]Ahmedi (4\239-240) dhe ibn Hibani (1319- el ihsan), senedi i tij sht i sakt.
13
pr nga numri i tyre. Ne besojm se

kta krah jan t bukur, shumngjyrsh dhe jan t fuqishm. Allahu e di
m s miri.
shtja e tret:
Mospasja nevoj pr ngrnie dhe pirje
Folm m hert pr trupat madhshtor t melaikeve dhe fuqin e tyre. Pr
njeriun sht shum normale q sa m
shum t shtohet masa dhe fuqia e
trupit, shtohet edhe nevoja pr ushqim,
mirpo ky argument i Allahut dhe krijimi madhshtor i Tij kt her ndryshoi traditn e njohur tek njeriu.
Argumentet tregojn se melaiket nuk
kan nevoj pr ushqim, sepse trupat e
tyre jan t krijuar n at form q nuk
e pranojn ushqimin. Nga kto argumente kemi fjaln e Allahut: "Edhe
Ibrahimit i patn ardhur t drguarit
(engjjt) tan me myzhde dhe i than:
Selam. Ai u prgjigj: Gjithnj pai
selam dhe nuk vonoi tju sjell nj vi t
pjekur (t frguar n gur). Kur pa se
duart e tyre nuk shtrihen nga ai (vi), iu
dukn t pazakonshme dhe ndjeu prej
tyre njfar frike. Ata i than: Mos u
frikso, ne jemi t drguar te populli i
Lutit. Hud: 69-70
Ibn Kethiri thot: "Melaiket nuk kan
oreks pr ushqim dhe nuk e plqejn
dhe as nuk e han. Pr kt Ibrahimi
alejhi selam pa se ata u trhoqn kur u
erdhi ai me ushqim duke u larguar n
trsi nga ushqimi, ather edhe iu

dukn t dyshimt."[12] Allahu thot
duke treguar gjendjen e Pejgamberve:
"Ne edhe para teje nuk drguam tjetr pos
burra, t cilve u dham shpallje, e nse
nuk e dini kt, ather pyetni njerzit e
dijshm. Ne nuk i bm ata (Pejgambert) trupa q nuk han ushqim e as nuk
ishin t prjetshm (t pavdekshm)." Enbija: 7-8
Ibn Xheriri, Allahu e mshiroft, kur
komenton ajetin: "O Muhamed, t drguarit q i kemi drguar para teje tek
popujt e tyre nuk i kemi br "trupa q
nuk han ushqim", thot: "Nuk i kemi
br melaiket q t mos han ushqim,
por i kemi br trupa si ti q hanin
ushqimin."[13]
Q melaiket nuk han ushqim sht
mendim unanim i dijetarve.
Kurtubiu, Allahu e mshiroft, thot:
"Dijetart tan, kur e kan komentuar
rastin e Ibrahimit me melaiket, kan
thn: Nuk kan ngrn melaiket
sepse nuk han."[14]
Ndrsa Sujutiu thot: " Raziu n tefsirin e tij ka thn: "Kan rn n ujdi
se melaiket nuk han, nuk pin dhe as
nuk martohen, ndrsa xhint han,
pin, martohen dhe lindin.[15]
Dijetari i madh Muhamed Emin Shenkiti, Allahu e mshiroft, n tefsirin e
tij thot: "Nga tregimi i Ibrahimit me
musart e tij nxirren shum rregulla t
pritjes s musarit, ndr t cilat:
______________
[12] Tefsir ibn Kethiri (2\451).
[13] Tefsir ibn Xherir (17\5).
[14] Tefsir Kurtubi (9\68).
[15] El Habaik (264).
14
a) Shpejtimi i shtrimit t ushqimit,

sipas fjals s Allahut: " dhe nuk
vonoi tju sjell nj vi t pjekur (t frguar n gur)".
b) Q ushqimi t jet nga m i miri q
posedojm, sepse Ibrahimi kishte edhe
lop, por vii i majm dhe i rritur sht
m i mir.
c) Afrimi i ushqimit te musari.
d) T folurit but me ta, si u tha
Ibrahimi: "A nuk po hani?"[16]
shtja e katrt:
Melaiket mbeten n esencn e krijimtaris
s tyre, nuk lindin e as nuk martohen
Allahu i ka veuar melaiket q t jen
krijesa q krijohen secila m vete dhe
nuk cilsohen me cilsi mashkullore e
as femrore. Ata mbeten n esencn e
krijimit t tyre, si i ka krijuar Allahu.
Kt e dshmojn argumentet nga
Kur'ani dhe Sunneti.
Allahu thot: "E ti (Muhamed) pyeti ata
(idhujtart): A t Zotit tnd jan vajzat,
kurse t tyre djemt? Apo, Ne i krijuam
engjjt femra, e ata ishin dshmitar (kur
Ne i krijuam engjjt femra)?! Vini re se si
ata nga trillimet e tyre thon: Allahu ka
lindur! Ska dyshim se ata jan gnjeshtar (kur thon se engjjt jan bijat e
Zotit). A thua vajzat Ai i ka br m t
zgjedhura se djemt? Po keni ju kshtu,
si po gjykoni ashtu? Essaat: 149-154
thot: "Allahu tregoi pr njerzit q
kan folur ndaj melaikeve tri fjal q
jan kulmi i mosbesimit dhe gnjeshtrs.

E para: I kan konsideruar vajza t Allahut, pra i kan atribuuar Allahut
fmij, Allahu qoft i lart.
E dyta: Kta fmij kan thn se jan
vajza.
E treta: I adhuruan prpos Allahut subhanehu ve teala.
donjra nga kto fjal sht e mjaftueshme q thnsi i tyre t qndroj n
zjarrin e xhehennemit prgjithmon.[17]
Allahu thot: "Megjithse (pranuan se
Zoti sht i vetmi krijues), ata i prshkruan Atij pjes (fmij) nga robrit e
Tij. Njeriu i till njmend sht mohues
i hapt. A mos Ai nga ato q krijoi, pr
vete prcaktoi vajza, kurse juve u dalloi
me djem? E kur ndonjri prej jush lajmrohet me (lindje t vajzs) at q ia
pat prshkruar Zotit shembull, fytyra e tij
nxihet dhe i zihet fryma. A, at q rritet
me stoli e n dialog sht i paqart (ia
prshkruajn Zotit)? Edhe engjjt, q jan
adhurues t Zotit, i quajn femra? A prezantuan ata n krijimin e tyre (melekve)? Dshmia e tyre do t regjistrohet
dhe ata do t merren n pyetje. Ata pastaj
than: Sikur t kishte dashur Allahu, ne
nuk do ti adhuronim ata (as idhujt e as
melaiket). Ata nuk kan pr kt (q
thon) ndonj fakt, ata vetm gnjejn.
Zuhruf: 15-20
Fjala e Allahut: "A prezantuan ata n
krijimin e tyre (melekve)?
______________
[16] Edvaul bejan (3\27).
[17] Tefsir ibn Kethir (4\22).
15

thot: Kta lloj njerzish bashkuan
shum lloje gabimesh:
E para: I atribuan Allahut fmij, Allahu qoft i lart dhe i pastr nga ajo q
thon.
E dyta: Thnia e tyre se Allahu i ka
veuar vajzat nga djemt dhe ktu
melaiket, t cilt jan robr t Allahut,
i kan br femra.
E treta: Adhurimi i tyre ndaj melaikeve
pa asnj argument dhe pa leje nga Allahu, por vetm me epsh dhe hamendje
dhe pasim verbal t t parve, udhheqsve, gjyshrve t tyre dhe zhytje n
injoranc t thell.
E katrta: Argumentimi i tyre me kader
n kt rast, duke treguar nj injoranc
t thell. Allahu ua mohoi shum fuqishm nj arsyetim t till, sepse Allahu
qkurse ka drguar Pejgambert dhe u
ka zbritur librat, ka urdhruar q t
adhurohet i vetm duke mos i br
shok asknd n adhurimin ndaj Tij."[18]
Ajo q na interesoi ishte se Allahu refuzoi at q melaiket jan vajzat e Allahut
dhe se jan femra. Ai vrtetoi pr
Vetveten se nuk ka lindur knd dhe
nuk sht i lindur dhe se Atij askush
nuk i sht i barabart. I madhruar
qoft Allahu! N t njjtn koh i ka
cilsuar melaiket se jan robr t Allahut, d.m.th se i ka krijuar q ta adhurojn At. U mjafton pr nder kjo
melaikeve dhe fakti se ata jan krijesa
t veanta, as meshkuj e as femra.

shtja e pest:
Argumentet tregojn se melaiket asin
dhe fjala e tyre dgjohet. Cilsia e t folurit tek melaiket sht e pranishme edhe
kur paraqiten n formn e njeriut
Allahu u ka folur atyre dhe ata i kan
folur Allahut. Allahu thot: "(Prkujto
Muhamed) Kur Zoti yt u tha engjjve:
Un po krijoj (po prcaktoj) n tok nj
zvends! Ata than: A do t vsh n t
at q bn rregullime dhe q derdh
gjaqet, e ne t madhrojm Ty me
lavdrimin Tnd dhe plotsisht t adhurojm! Ai tha: Un di at q ju nuk e
dini! Bekare: 30
Melaiket i kan folur Ademit alejhi
selam pas krijimi t tij.
Transmetohet nga Ebu Hurejra Allahu
qoft e knaqur me t, nga i Drguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem se ka thn:
"Allahu e ka krijuar Ademin n formn
e tij dhe gjatsia e tij ishte gjashtdhjet
krah, e pastaj i tha: Shko dhe prshndeti me selam at grup melaikesh dhe
dgjo se me ka t prshndesin ato ty, me
prshndetjen tnde dhe t pasardhsve tu.
(Ademi iu tha) Es-selamu alejkum,
ndrsa melaiket i than: Es-selamu alejke
ve rahmetullah, shtuan ve rahmetullah.
dokush q hyn n xhennet sht n formn e Ademit dhe ka vazhduar t paksohet deri sot."[19]
Melaiket i asin njri-tjetrit, si thot
______________
[18] Po aty (4\125).
[19] Buhariu (3148) dhe Muslimi (2841).
16
Allahu i Madhrishm:
"e kur hiqet frika nga zemrat e tyre (t
ndrmjetsuesve), ata thon: ka tha
Zoti juaj! (rreth shefatit). Ata (engjjt e
lart) thon: T vrtetn! (u dha leje).
Ai sht m i larti, m i madhi. Sebe'e:
23
Ndodh q shejtant t dgjojn fjalt e
melaikeve, si tregon hadithi i Aishes
Allahu qoft e knaqur me t, se ajo e
ka dgjuar t Drguarin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem duke thn: "Melaiket
zbresin n Anan e ajo sht re (vransir)
dhe prmendin nj shtje q sht vendosur n qiell. Shejtant e vjedhin kt
t dhn. Ather drejtohen te fallxhort
dhe ia shtojn edhe njqind gnjeshtra
nga vetja e tyre."[20]
Melaiket i asin njeriut sipas gjuhs s
tyre dhe nuk kan nevoj pr ndrmjetsues, si ndodhi me pejgambert
nga Beni Israilt dhe me t tjer dhe si
ka ndodhur me t Drguarin ton sallAllahu alejhi ve sel-lem.
Ata i asin njerzve edhe n varreza, si
sht e njohur n rastin e sprovs s varrit.
Ata u asin njerzve n Ditn e Gjykimit duke i prgzuar ose qortuar.
U asin banorve t xhennetit dhe i
prshndesin me selam.
U asin banorve t xhehennemit dhe
i prgzojn me dnim.
Argumentet pr kto q tham jan t
shumta dhe t njohura.
Rezymeja sht se nga cilsit trupore

t melaikeve jan se ata asin dhe kjo
sht cilsi e prkryeshmris. sht
obligative t besohet kjo dhe t cilsohen melaiket me kt cilsi.
Dijetari Muhamed ibn Salih Uthejmin, Allahu e mshiroft, thot: "Ky
ajet kur'anor tregon se melaiket asin,
kuptojn dhe logjikojn, sepse ata
pyesin: tha Zoti juaj?! (rreth shefatit) dhe prgjigjen. Ata (engjjt e
lart) thon: T vrtetn!
E themi kt duke iu kundrvn atyre
q thon se melaiket nuk cilsohen me
kt cilsi, d.m.th. se ne e kemi pranuar
sheriatin (fen) nga dikush q nuk ka
mendje dhe kjo pa dyshim sht nnmim pr sheriatin."[21]
Ajeti tregon gjithashtu se melaiket kan
zemra t cilat i kaplon frika dhe tmerri
nga Allahu.[22]
Shkputur nga libri
"Bindjet e fraksioneve muslimane dhe feve t tjera
rreth melaikeve t ndershm"
Autor: Dr. Muhamed ibn Abdulvehab El Akil
Msimdhns n Universitetin Islamik t Medins
Prshtati:
Fidan Xhelili
______________
[20] Buhariu (3038).
[21] "El Kavlul mud" (1\411).
[22] Po aty (1\395).
17
Dashuria pr
ALLAHUN
Ibn Kajimi, Allahu e mshiroft, thot: Kur u shtuan pretenduesit ndaj dashuris Allahu
zbriti ajetin: Thuaj: Nse e doni Allahun, ather m ndiqni-pasoni mua. Alu Imran:31
rej cilsive t Allahut sht "Dashuria". Allahu i do robrit e Tij

besimtar me nj dashuri q i takon
Atij. Robrit e Tij e duan At m shum
sesa pasurin, fmijt dhe veten e tyre.
Thot i Lartsuari: O ju q besuat! Kush
largohet prej jush nga feja e vet (i bn dm
vetes), s'ka dyshim se Allahu do t sjell nj
popull q Ai e do at (popull) dhe ata e duan
At." Maide: 54
Dashuria sht reciproke n mes Allahut
dhe robrve t Tij. Allahu thot: "E nga
njerzit ka t till q n vend t Allahut besojn idhujt, q i duan (i madhrojn) ata,
18
sikur (besimtart e vrtet e duan) Allahun,

po dashuria e atyre q besuan Allahun sht
shum m e fort." Bekare: 165
Dashuria ka nj pozit t madhe, garojn
n t garuesit, punojn punuesit, shpenzojn shpenzuesit. T part u prkushtuan n
arritjen e saj, me t forcohen zemrat, ushqehen shpirtrat, knaqet syri. Ajo sht jet
nse e humb, do tu ngjash t vdekurve.
Dashuria sht drit- kush e humb, mbetet
n errsir. Ajo sht ila- nse nuk e prdor, t gjitha smundjet do t bien n zemrn tnde. Dashuria sht ushqim i
kndshm kush nuk e shijon, do t jetoj
nj jet me brenga dhe dhembje.
sht vazhdueshmri e dashuris pr Allahun. Ne e duam Pejgamberin sal-lAllahu

Vendimi mbi dashurin pr Allahun
alejhi ve sel-lem n pajtim me at q do Allahu pr t dhe me dashurin q na ka urDashuria pr Allahun sht obligim ligjor dhruar ndaj tij, duke e respektuar dhe
pr do adhurues. Kt e kundrshton pasuar at.
vetm ai q e ka zemrn e errt apo t ver- Prderisa besimi (imani) nuk plotsohet
br. Allahu thot: Thuaj: (o i Drguar): vetm se me vendosjen e dashuris pr Pe"N qoft se etrit tuaj, djemt tuaj, vllezrit jgamberin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem para
tuaj, bashkshortet tuaja, faresi juaj, pa- asaj pr veten, fmijt, prindrit dhe t
suria q tuat, tregtia q friksoheni se do t gjith krijesat, far mendon pr dashurin
dshtoj, vendbanimet me t cilat jeni t k- pr Allahun?"
naqur, (t gjitha kto) jan m t dashura pr
ju se Allahu, se i Drguari i Tij dhe se lufta Dashuria pr Allahun sht prej shenjave
pr n rrugn e Tij, ather pritni derisa Al- t besimit
lahu nuk v n rrugn e drejt njerzit e prishur." Tevbe: 24
Pejgamberi alejhi selam e ka br prparsAllahu u premtoi pr preferenc pr da- in e dashuris s Allahut dhe t t Drshuri t tjera ndaj dashuris s Tij dhe guarit t Tij ndaj dashuris s t tjerve prej
dashuris s Pejgamberit t Tij, premtimi cilsive t imanit dhe prej shenjave se n
nuk ndodh vetm se n farze t domos- zemrn e njeriut gjendet mblsia e besdoshme apo obligime.
imit. Transmetohet nga Enesi, Allahu
Transmetohet nga Enes ibn Maliku, Al- qoft i knaqur me t, se Pejgamberi sallahu qoft i knaqur me t, se Pejgamberi lAllahu alejhi ve sel-lem ka thn: Kush ka
alejhi selam ka thn: "Nuk ka besuar tri cilsi, ka gjetur mblsin e besimit: t jen
askush prej jush derisa t jem m i dashur tek Allahu dhe i Drguari i Tij m t dashur se
ai sesa fmija, prindi dhe tr njerzit." gjith t tjert, ta doj njeriun vetm pr hir
Mutefekun alejhi
t Allahut, ta urrej kthimin n mosbesim
Gjithashtu nga Umeri, Allahu qoft i k- pasi Allahu e shptoi prej tij, si urren t hidnaqur me t, i cili ka thn: "O i Drguar het n zjarr." Mutefekun alejhi
i Allahut! Pasha Allahun, ti je m i dashur N kt kuptim, Allahu thot: "O ju q bete un se do gj, prve vetes sime. Pejgam- suat, kur t'ju vijn besimtaret e shprngulura
beri i tha: Jo, o Umer, prderisa t mos jem (prej Meks), provoni besnikrin e tyre,
m i dashur sesa vetja jote. Umeri tha: ndonse Allahu di m s miri pr besimin e
Pasha Allahun, ti tani je m i dashur sesa tyre; nse vrtetoni se ato jan besimtare,
vetja ime. Ia ktheu Pejgamberi sal-lAllahu ather mos i ktheni ato te jobesimtart."
alejhi ve sel-lem: Tani, o Umer." Mute- Mumtehine: 10
fekun alejhi
Allahu e urdhroi kt provim q t dihet
El-hadh ibn Rexhebi, Allahu e mshi- besimi i tyre. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi
roft, thot: "sht e ditur se dashuria pr ve sel-lem betohej se ato ishin shprngulur
Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem vetm pr dashurin q kan pasur pr All-
19
ahun dhe t Drguarin e Tij dhe se nuk Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
ishin shprngulur pr ndonj shtje tjetr. Dobia dhe fryti i saj sht dashuria pr t
Kjo tregon pr besimin e tyre.
Drguarin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Nse ai nuk pasohet, nuk kemi arritur
Nj pushim dhe disa pyetje
dashurin pr t dhe dashuria e tij pr ne
sht e ndaluar.
I dashur vlla!
Ku jemi ne n pasimin e Sunnetit t PeNse dashuria pr Allahun e Madhruar jgamberit?
sht obligim i domosdoshm dhe se kjo Ku jemi ne n pasimin e Pejgamberit saldashuri sht prej virtyteve t besimit
lAllahu alejhi ve sel-lem n adhudhe shenjave t tij, ku jemi ne n
rimet, sjelljet dhe moralin e tij?
raport me kt adhurim?
Ku jemi ne n pasimin e PeA jemi ne prej atyre q e
jgamberit sal-lAllahu aleduan Allahun?
jhi ve sel-lem n namaz,
A jemi prej atyre q i do
zekat, agjrim, haxh?
Allahu?
Ku jemi ne n pasiIbn Kajimi, Allahu e
min e Pejgamberit
mshiroft, thot:
sal-lAllahu alejhi ve
Kur u shtuan presel-lem n prmentenduesit ndaj dashdjen e Allahut, luuris Allahu zbriti
tje, lexim Kur'ani,
ajetin: Thuaj: Nse
krkim ndihme nga
e doni Allahun, atAllahu Fuqiplot,
her m ndiqni-pasoni
n mbshtetjen tek
mua. Alu Imran:31
Ai?
Vazhdon Ibn Kajimi e
Ku jemi ne n pasithot: "Ky ajet quhet
min e Pejgamberit salajeti i dashuris".
lAllahu alejhi ve sel-lem
Sulejman el-Daranij, Allan shoqrimin e vllezhu e mshiroft, thot: Kur
rve, bamirsin me fqinjt,
zemrat pretenduan pr dashuri
respe ktimin e prindrve, repr Allahun, Allahu zbriti ajetin e
spektimin e musarve, lidhjen fareprovimit. Disa selef kan thn: Nj snore, vizitat e t smurve, bamirsin
popull pretendoi dashurin pr Allahun, ndaj t dobtit, kryerjen e nevojave t
ather Allahu zbriti ajetin e provimit, ku nevojtarve, jetimve dhe t varfve?
thot: "Thuaj: Nse e doni Allahun, ather Ku jemi ne n pasimin e Pejgamberit salejani pas meje q Allahu t'ju doj." Alu lAllahu alejhi ve sel-lem n modesti, eduImran: 31
kat, mshir, butsi, respektim, buzFjala e Allahut: "Ather ejani pas meje q qeshje t fytyrs, falje dhe moral t mir?
Allahu t'ju doj" sht shenj q argumen- Ku jemi n pasimin e Pejgamberit sal-lAlton pr dashurin, frytet dhe dobit e saj. lahu alejhi ve sel-lem n forc, trimri,
Argumenti dhe shenja e saj sht pasimi i politik, gjykim n paqe dhe luft, n ar-
20
mpushim, n prgatitjen e ushtris pr

konfrontim me armiqt e Allahut n do
vend?
Vlla i dashur!
Nse n zemr mbillet pema e dashuris
dhe ujitet me uj t sinqert dhe pasim t
Pejgamberit alejhi selam, ajo do t jap
fryte t ndryshme dhe prej saj do t ushqehemi n do koh, me lejen e Allahut.
Bazn e saj sht e fort n vendimin e
zemrs dhe degt i ka t lidhura te Sidretu
el Munteha. Ajo vazhdon t ngrihet tek i
dashuri i tij dhe nuk e pengon asgj. Allahu thot: "Tek Ai ngrihet fjala e mir (besimi) dhe veprimi i mir, e Ai i pranon."
Fatir: 10
Virtytet e t dashurve
Allahu ka prmendur disa virtyte t t
dashurve duke thn: "O ju q besuat! Kush
largohet prej jush nga feja e vet (i bn dm
vetes), ska dyshim se Allahu do t sjell nj
popull q Ai e do at (popull) dhe ata e duan
At (Zotin), (nj popull) q sht modest dhe
i but ndaj besimtarve, por i ashpr dhe i
fort ndaj mohuesve, q lufton n rrugn e
Allahut dhe q nuk i friksohet krcnimit t
asnj krcnuesi. Kjo (cilsi e atij populli)
sht dhurat e Allahut q ai i jep atij q do.
Allahu sht dhurues i madh, i dijshm."
Maide: 54
Allahu i Madhruar ka prmendur katr
shenja.
E para: Ata jan: "Modest dhe t but ndaj
besimtarve", d.m.th. t mshirshm, t
but ndaj tyre (besimtarve). Thot: Atau
Allahu e mshiroft: Sillet me besimtart
mir sikurse prindi me fmijn e tij, sillen
me jobesimtart sikur luani n gjahun e tij.
Kshtu ka qen Pejgamberi, i but, fals, i

mshirshm ndaj besimtarve, si thot
Allahu: "Juve ju erdhi i Drguari nga lloji
juaj, atij i vjen rnd pr vuajtjet tuaja, sepse
sht lakmues i rrugs s drejt pr ju, sht i
ndjeshm dhe i mshirshm pr besimtart."
Tevbe: 128
Gjithashtu Allahu thot: "Ti ishe i but
ndaj tyre, ngase Allahu t dhuroi mshir, e
sikurse t ishe i vrazhd e zemrfort, ata do
t shkaprderdheshin prej teje." Alu Imran:
159
E dyta: Ata jan: "T ashpr dhe t fort
ndaj mohuesve." Ibn Kethiri, Allahu e
mshiroft, thot: Kto jan cilsit e besimtarit t plot, t jet modest me vllan
e tij, i ashpr me armikun e tij, si ka thn
Allahu: "Muhamedi alejhi selam sht i Drguari i Allahut, e ata q jan me t (sahabt)
jan t ashpr kundr jobesimtarve, jan t
mshirshm ndrmjet vete." Fet'h: 29
Prej cilsive t Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem sht edhe buzqeshja, por
ishte njkohsisht lufttar i madh, i qeshur
me shokt e tij, por lufttar i ashpr kundr armikut.
E treta: Xhihadi (lufta) n rrugn e Allahut
me shpirt, dor, gjuh, pasuri. Ky sht
vrtetim i dashuris.
E katrta: Ata nuk i friksohen krcnimit
t asnj krcnuesi dhe kjo sht shenj e
dashuris s shndosh. Kur dikush merr
krcnim nga ai q do, kjo nuk konsiderohet dashuri e vrtet.
Prgatiti: Darul Vatan

Prshtati: Fehmi Dalipi
21
DISA GABIME N
EDUKIMIN E
FMIJVE
I
Prindrit nuk u asin fmijve n mnyrn m t drejt. Fmija 1 deri 3 vje: ather kur
prpiqet t mundohet t as, shum prindr i asin fmijs me fjal bebesh duke u mundur
t kontaktojn me fmijn. Edhe pse ky sht nj gabim, disa prindr nuk e shohin si gabim.
Mirpo pasojat nuk jan edhe aq t mdha, mirpo kjo vlen m shum pr mentalitetin dhe
kapacitetin e fmijs.
N EMR T ALLAHUT,
MSHIRUESIT, MSHIRBRSIT!
ur ti linde, prindrit e tu pa dyshim q

jan gzuar pa mas dhe zemra e tyre
sht mbushur plot gzim para se n
fytyrn e tyre t vizatohet buzqeshja. Ti ishe
gzimi dhe ardhmria e familjes. Gjithashtu
ishe ai/ajo q prindrit e ruajn si dy syt e
tyre, duke u munduar ti plotsojn do
dshir dhe ta bjn t lumtur n do faz t
jets.
Ti ishe ai/ajo q nga asgj u bre nj pik uj.
Allahu thot: Pr Allahun, Ne e krijuam njeriun prej nj ajke (lngu), e nj balte. Pastaj at
(ajk - balt) e bm (e shndrruam) pik uji
(far) n nj vend t sigurt. Muminun: 12 Dhe
nga ajo nj pik gjaku. Allahu thot: M pas,
at pik uji e bm cop gjak... Kshtu u rrite
dhe u bre edhe mish edhe eshtra duke t
plotsuar Allahu teala pastaj me nj shpirt. Allahu tha: ...e at gjak t ngurt e bm cop
mishi, e at cop mishi e shndrruam n eshtra,
edhe eshtrave ua veshm mishin, pastaj at e
bm krijes tjetr (me shpirt). I lart sht All-
22
llahu, m i miri Krijues! Muminin: 14

U bre njeri dhe dole n kt bot me plot
mund nga ana e nns tnde t dashur. Nna
t mbajti 9 muaj, me shum dhimbje dhe
mundime t paprshkrueshme. Por ajo vazhdimisht gzohej pr ty.
Para se t lindje, prindrit u menduan shum
se si ta edukojn fmijn q do tu vij n
familje. Ata i menduan t gjitha: shkollimin,
veshmbathjen, ushqimin, martesn etj. Mirpo kur linde ti dhe llove t zhvillohesh si i
madh, edukimi ishte m ndryshe se menduan, sepse nuk ishte aspak i leht. Vrtet
edukimi i fmijs ishte i vshtir dhe sht sot
pr shum prindr. Sa sht fmija i vogl,
mendojm q sht m leht sesa kur t rritet,
mirpo nuk po marrim n konsiderat disa
gabime q bjm n fazn kur fmija sht i
vogl.
Fmija ka nevoj pr edukim tr jetn, jo
vetm ather kur e sheh q sht gabim, por
gjithmon dhe vazhdimisht.
Fmija nuk ka nevoj vetm pr ushqim dhe
veshmbathje, mirpo edhe pr dashuri, mbikqyrje t drejt, ndihm n zhvillimin e tij
dhe vazhdimisht ka nevoj pr msime dhe

fjal kshilluese. Allahu thot: Dhe dijeni se
pasuria e juaj dhe fmijt tuaj jan vetm nj
sprov dhe se tek Allahu sht shprblimi i
madh. Enfal: 28
Vrtet bashkpunimi me fmijt sht i rndsishm, nj gj q shum nnave dhe baballarve u duket e vshtir. Fmija e kupton
veten e tij sipas msimeve dhe edukats q
merr nga prindrit. Nse ti, si prind e bn t
ndihet se ai sht "fmij i mir" dhe i dhuron
dashurin tnde, edhe ai do t mendoj pr
veten e tij se sht i mir e i nderuar dhe se ka
vlera. Por kur nuk ke durim n bashkpunimin me t, ather e bn t ndihet se ai sht
"fmij jo i mir", duke e qortuar dhe kritikuar. Ather pa dyshim q fmija do t ket
mendim negativ pr vetveten. Kshtu q shtja prfundon te prindi dhe jo te fmija,
sepse fmija si qenie sht e pafajshme. Prindi
sht edukatori i fmijs dhe sht nj pjes e
personalitetit t fmijs, q e prcjell tr jetn.
N vazhdim do t prmendim disa gabime n
edukimin e fmijve, q prindrit t jen m
t vmendshm kur hasin n situata t caktuara. Shpresojm, me emrin e Allahut, q do t
jen t dobishme.
1. Biseda me fmijn
Prindrit nuk u asin fmijve n mnyrn
m t drejt. Fmija 1 deri 3 vje: ather
kur prpiqet t mundohet t as, shum
prindr i asin fmijs me fjal bebesh duke
u mundur t kontaktojn me fmijn. Edhe
pse ky sht nj gabim, disa prindr nuk e
shohin si gabim. Mirpo pasojat nuk jan edhe
aq t mdha, mirpo kjo vlen m shum pr
mentalitetin dhe kapacitetin e fmijs.
Pasojat: Ato jan q fmijs do ti nevojitet m
shum koh t msoj gjuhn mir dhe t as
pastr, ngase prindrit vazhdimisht i asin me
gjuh jo t rregullt. Fmija do t ket gjithashtu edhe m shum vshtirsi t msoj shpejt
dhe do t jet i ngadalshm n msimin e
fjalve drejt.
Prmirsimi: Vazhdimisht duhet ti asim
fmijs me z t but dhe jo t lart, mirpo
fjalt duhen thn ashtu si jan dhe jo ti
shtrembrojm. Gjithashtu duhet t prdorim
fjal t lehta, n mnyr q fmija t kuptoj
m leht. Kshtu do ia lehtsojm rrugn fmijs pr t msuar gjuhn e drejt sepse nse
fmija i dgjon fjalt ashtu si jan dhe ashtu
si asim me t rriturit, ai/ajo do ti msoj
fjalt para kohe dhe do bhet m i ditur sesa
fmija q sht msuar nga prindrit e vet deri
von me fjal fmijsh.
Disa prindr shum her harrojn t ulen

me fmijn e vet dhe t bisedojn me t.
Ndodh q i asin nga larg pr ndonj gj, apo
me nj distanc dhe duke mos e afruar afr
vetes ose i asin nga larg me nj z t lart, q
ndikon shum keq tek fmija. Kshtu mbeten
duke brtitur me z t lart mes njri-tjetrit ose
i asin nga larg, mirpo fmija nuk i merr seriozisht ato fjal. Gjithashtu, ndodh q prindi
t as nga larg, mirpo nuk e shikon fmijn,
shikon televizion, n internet, gazet apo merret me ndonj gj tjetr. Ktu fjalt nuk do
merren parasysh dhe do humbin si n ajr.
Pasojat: Nse et me fmijn nga larg dhe me
z t lart, kjo do shkaktoj q fmija t msohet t brtas; gjithashtu do sjell nj edukat
tepr t pahijshme dhe arrogante n familje
me kto zra. Nse prindi et nga larg me
fmijn, fmija e ka m t leht t mos i marr
fjalt e prindit seriozisht apo si t mdha.
Fmija do mbetet neglizhues ndaj urdhrave t
prindit.
Prmirsimi: Fmija e ka t leht ti marr fjalt
jo seriozisht dhe t mendoj q kjo nuk sht
me rndsi. Mirpo nuk vepron ashtu nse
prindi drejtohet me fytyr e trup nga fmija
dhe ulet me t q t bisedoj. Q n llim
pyete fmijn a bn t bisedojm. Kt nuk e
bn pr t marr leje, mirpo q fmija t
ndiej knaqsi q prindi po e pyet pr nj gj
t till. Pastaj ulu me fmijn n nj ambient
23
t qet dhe tregoji pr far dshiron t bisedosh. Tregoji fmijs qart se far dshiron si
prind, pastaj jepi m von edhe fmijs
hapsir pr tu shprehur.
Pakujdesia n dgjim n raport me fmijn

sht nj faktor q on te humbja e respektit mes fmijs dhe prindit- kur prindi nuk i
dgjon fjalt e fmijs, i nnvlerson dhe nuk
e lejon t shprehet apo t tregoj idet dhe
bindjet e veta ose kur prindi e dgjon fmijn,
mirpo e pengon n t shprehur apo e ndrpret doher dhe pastaj ai nuk mund t shprehet mir.
Pasojat: Pakujdesja n dgjimin e fmijs
shkakton q fmija t humb vetbesimin dhe
t mos ket komunikim t mir me prindrit.
Kjo shkakton gjithashtu humbje t dashuris
dhe harmonis n familje. Fmija do ket frik
t tregoj mendimet dhe besimet e veta edhe
m von n jetn e vet. Gjithashtu, kur prindi
nuk e lejon fmijn t shprehet lirshm, do
ndodh e kundrta: fmija nuk do ta respektoj prindin kur t as.
Prmirsimi: Prindi duhet ta lr fmijn t shprehet pr at q ka nevoj. Duhet ta lr fmijn t as, t jap ide, t jap ndoshta edhe
kshilla dhe t thot mendimin e vet n prgjithsi sepse fmija ka nevoj pr dgjimin
dhe vmendjen e prindrve ndaj tij. Gjithashtu, prindi duhet ti vlersoj mendimet e
fmijs, t jap komplimente q fmija t
vazhdoj t prmirsohet. Pr shembull, nse
fmija vjen nga shkolla dhe tregon se far i ka
ndodhur, ti si prind dgjoje fmijn deri n
fund dhe mos e ndrprit. Nse fmija t tregon
pr notat e tij, ather dgjoje me vmendje
dhe jepi kuraj q t arrij nota edhe m t
mira. Thuaji gjithashtu q t jet mirnjohs
dhe ta falnderoj Allahun e Madhrishm pr
suksesin n msime. Kshtu do jesh mbshtets i fmijs dhe fmija do jet i knaqur
edhe me veten edhe me prindin.
24
Shum prindr, pr mos t thn t gjith,

u asin fmijve t vegjl nga lart. Me kt
dua t them q prindi qndron n kmb kur
bisedon me fmijn dhe e shikon nga lart
posht. Kurse fmija qndron posht dhe shikon nga posht lart. Ndoshta je duke menduar
se ku sht gabimi. sht gabim pikrisht se
komunikimi bhet tepr i dobt dhe fmija
ndihet shum i pasigurt. Gjithashtu fmija
nuk do ta marr prindin me seriozitet nse
nuk ulet n gjunj pr ti folur apo pr ti shpjeguar ndonj gj.
Pasojat: Fmija bhet i padurueshm duke
krkuar nga prindrit vmendje. Fmija q nga
mosha shum e re dhe afr kohs kur arrin
moshn e pjekuris dshiron gjithmon t ket
vmendjen e prindrve. Sidomos kur fmija
sht nga 1 3 vje. Fmija mundet shum
leht t mos e marr fjaln tnde sepse ti nuk
komunikon me t direkt. Edhe dashuria zbehet kur prindi qndron lart dhe nuk mundohet ti afrohet fmijs sa m shum duke
komunikuar qart me t.
Prmirsimi: Duhet t ulemi m posht q t
jemi n t njjtin nivel si fmija, ta shikojm
n sy dhe t komunikojm m mir. Ktu
fmija e kupton situatn m mir, i dgjon
fjalt m qart dhe do ta marr prindin m me
seriozitet sesa kur qndron lart. Pr shembull,
kur fmija pran teje duke shtitur llon t
gjuaj gur dhe t mbledh mbeturina dhe ti
si prind i et nga larg, ai fmij do vazhdoj
at q po bn. Mirpo nse afrohesh afr fmijs dhe ulesh n nj nivel me t dhe i thua:
Kjo gj nuk sht e mir dhe sduhet vepruar
kshtu, pa dyshim q fmija do dgjoj m
shum.
Vijon...
Laura Ferati, Norvegji
SHPJEGIMI I HADITHIT:
Pretenduesi i dikaje
duhet t sjell fakt
vrtetues, ndrsa refuzuesi
(pala e akuzuar) mjafton t
betohet
Nse dy persona bien dakord pr nj lloj akti dhe e prfundojn, m pas njri pretendon se
akti nuk sht korrekt pr shkak t mungess s nj kushti, nj elementi bazik apo nj pengese,
ndrkoh q tjetri e refuzon kt pretendim, do t merret n konsiderat thnia e atij q
mbron vlefshmrin e aktit.
NGA SHEJHU EL ALAMEH ABDUR
RAHMAN BIN NASIR ESSADIJ
Pretenduesi i dikaje duhet t sjell fakt vrtetues, ndrsa refuzuesi (pala e akuzuar) mjafton t betohet.
akuze, prderisa akuzuesi nuk sjell dot fakte

dhe argumente vrtetuese.
Ky parim prfshin shtje t ndryshme, por
prej tyre do t prmendim shembujt e mposhtm:
a fjal madhshtore dhe gjithprfshirse e ngjarjeve dhe ndodhive t

ndryshme q hasen mes njerzve,
qoft n t drejtat individuale apo n lidhje
me pasurit dhe borxhet, sa her q ndodhin
konikte, mosmarrveshje apo paqartsi!
Ky sht parimi q u jep prgjigje t
gjith ktyre problemeve, duke gjykuar se pretenduesi (akuzuesi) duhet t sjell fakt vrtetues pr
akuzn e tij, ndrsa pala
tjetr (i akuzuari) mjafton
q t betohet kundr asaj
25
Nse dikush pretendon nj t drejt ndaj

dikujt, qoft n lidhje me gjakun, pasurin apo dika tjetr, duke mos sjell fakte,
dhe i akuzuari e mohon akuzn e ngritur
ndaj tij.
Nse sht i pohuar (i vrtetuar) nj

obligim i nj personi ndaj nj tjetri dhe
m pas ai (i pari) pretendon shlyerjen e atij
obligimi ose mos ekzistencn e tij, ndrsa i
zoti i s drejts e mohon t`i jet kthyer e
drejta (merret n konsiderat thnia e mohuesit).
Nse sht pohuar (vrtetuar) pronsia e

dikujt mbi dika dhe m pas e pretendon
dikush tjetr pronsin e asaj gjje, ndrkoh
q pronari e mohon dika t till (merret pr
baz thnia e pronarit t par ).
Nse dikujt i ishte ln dika n ruajtje

n form amaneti dhe m pas pretendon
dmtimin apo shkatrrimin e asaj pasurie,
ndrkoh q pronari i asaj pasurie e refuzon
kt pretendim. Kjo shtje prfshin personin e autorizuar (vekilin), administratorin
e vakt (nadhiral vakf ), kujdestarin e jetimit
(velijel jetim), bashkpronarin n disa nga
llojet e bashkpunimit timprurs (pra, kur
kta pretendojn shkatrrimin e pasuris,
ndrkoh q pala tjetr e refuzon kt pretendim).
Nse personi ngarkohet me dmshprblimin e dikaje q dmton n dm t

dikujt tjetr dhe m pas bie n mosmarrveshje me t zotin e s drejts n lidhje me
prcaktimin e vlers s zhdmtimit, ather
do t merret pr baz fjala e tij.
Nse dikush autorizohet pr t administruar nj pasuri t prbashkt mes tij

dhe nj tjetri dhe gjat ksaj kohe blen dika
26
ose merr me qira dika dhe thot se e ka marr personalisht pr veten e tij, ndrkoh q
ortaku tjetr pretendon se ai veprim sht i
bashkangjitur me pasurin e tyre, ather do
t merret n konsiderat thnia e t autorizuarit.
Nse dy persona bien dakord pr nj lloj

akti dhe e prfundojn, m pas njri pretendon se akti nuk sht korrekt pr shkak
t mungess s nj kushti, nj elementi bazik
apo nj pengese, ndrkoh q tjetri e refuzon
kt pretendim, do t merret n konsiderat
thnia e atij q mbron vlefshmrin e aktit.
Nse dikush pretendon nj kusht t caktuar ose nj kuzim specik ose nj prshkrim t caktuar ose nj afat etj., ndrkoh
q pala tjetr e mohon kt gj t pretenduar, ather do t merret n konsiderat thnia e mohuesit.
Nse dikush pretendon prishjen e nj
akti, shitblerjeje ose qiraje apo martese
etj., ndrkoh q pala tjetr e mohon dika
t till, do t merret n konsiderat thnia e
mohuesit.
10
Nse dikush pretendon dika shtes

apo mangsi n lidhje me nj shtje
pr t ciln kishin rn dakord q m par,
ather merret n konsiderat thnia e atij
q nuk e pranon shtesn apo mangsin.
11
Nse dikush ka mbi vete obligime

pasurore ndaj t tjerve pr shkaqe t
ndryshme (si p.sh. borxh, zhdmtim, mehr
etj.) dhe shlyen nj pjes prej tyre ose ia fal
nj pjes pala tjetr dhe m pas bien n mosmarrveshje n lidhje me sasin e shlyer apo
t falur, do t merret n konsiderat thnia
e shlyersit t obligimit (n rastin e shlyerjes), ndrsa kur i falet do t merret n konsiderat thnia e falsit.
12
Nse dikush kryen nj obligim (jo

adhurim zik) pr nj tjetr me nijet
kthimi (pra, ia lehtson prkohsisht me kusht q m pas personi tia kthej vlern e shpenzuar), i takon q t`i kthehet vlera e
shpenzuar, por nse e ka kryer at obligim
pa nijet kthimi, nuk i takon asgj. Nse bien
n mosmarrveshje n lidhje me kushtin e
kthimit, do t merret n konsiderat thnia
e atij q ia kreu obligimin, nse e kishte me
nijet kthimi apo jo.
13
N prgjithsi shtjet n t cilat

njeriu pohon ndaj vetes obligime
(borxhe, detyrime, etj), nse ndodhin mosmarrveshje, do t merret n konsiderat
thnia e pohuesit.
14
N t gjitha llojet e mosmarrveshjeve q ndodhin mes njerzve, nse

njra prej palve ka nj baz ku mbshtetet
(p.sh. parimin e mirnjohur q origjina sht
se njeriu nuk ka mbi vete obligime, prvese
me argument dhe fakt), ather do t merret
n konsiderat thnia e ksaj pale. N t gjitha rastet n t cilat merret n konsiderat
thnia e njrs pal, i mjafton ksaj pale q
t betohet pr vrtetsin e thnies s tij,
n.q.s. pala tjetr nuk sjell argumente dhe fakte bindse pr t kundrtn.
njihet mes njerzve, sepse n kto raste hidhet posht fjala e tij dhe merret pr baz
vlersimi i njerzve ekspert apo me prvoj
n at fush apo zakoni mbizotrues n at
bashksi.
16
N shtjet n t cilat njeriu shprehet

me nnkuptime, si p.sh. n lirimin e
robrve apo n divorc (p.sh. i thot bashkshortes: ik n shtpin e prindrve t tu)
etj., do t merret pr baz qllimi i folsit,
nse kishte pr qllim divorcin apo jo, lirimin nga robria apo jo, etj.
17
Do t merret n konsiderat thnia e

gruas pr gjykimet q kan lidhje me
shtjet e menstruacioneve apo t lehonis
apo t shtatznis, qoft pr pohimin e dikaje apo pr mohimin e saj. Nse ndodhin
mosmarrveshje n kt fush dhe pala pretenduese nuk ka fakte, do t merret pr baz
thnia e gruas.
Marr nga libri El fetava es-sadijeh, fq. 445-447.

Prshtati: Shuajb Rexha
15
N shtjet e dhuratave dhe mimeve

q ofrohen pr personat kundrejt nj
pune apo shrbimi t caktuar, nse ka mosmarrveshje mes ofruesit dhe tuesit, do t
merret n konsiderat thnia e ofruesit t
mimit.
Duhet t kemi parasysh se n t gjitha rastet
kur merret n konsiderat thnia e njrs
pal, kemi kushtin q thnia e tij t mos jet
qartazi n kundrshtim me realitetin konkret apo at realitet normal t zakonshm q
27
POZITA E
GRUAS
XHENNET
N
Xhenneti dhe t mirat e tij nuk jan vetm pr burrat, sepse ai sht prgatitur pr njerzit
e devotshm t t dy gjinive, si na njofton Allahu: Dhe kushdo q bn vepra t mira, qoft
ai mashkull ose femr, duke qen besimtar, do t hyj n xhennet. Nisa: 124
alnderimet i takojn Allahut, ndrsa salavatet dhe selamet qofshin

mbi t Drguarin ton, Muhamedin, mbi familjen dhe shokt e tij.
Duke vrejtur pyetjet e shpeshta t grave
rreth pozits s tyre n xhenet, rreth asaj se
far sht prgatitur pr to, ather pata
dshir t prmblidhja disa dobi t prtuara dhe t vrtetuara me argumente, t
cilat ua sqarojn atyre kt tem.
tjegull sht nga ari, kurse tjetra nga

argjendi. Po ashtu sht pyetur se a do t
takohen me grat e tyre n xhennet? Ai i
njoftoi se ajo gj do t ndodh.
DOBIA E DYT
Qenia njerzore qoft mashkull apo femr
joshet prej xhennetit kur prmendet ai dhe
gjrat e kndshme q jan n t. Kjo sht
nj gj e mir, nse ato joshje nuk jan
vetm iluzione t kota q nuk shoqrohen
DOBIA E PAR
me vepra t mira, sepse Allahu u thot besNuk duhet t qortohen grat nse ato imtarve: Ja, ky sht xhenneti q ju sht
pyesin se far prjetimesh do t ket pr dhn n trashgim pr at q keni br.
to n xhenet, sepse qenia njerzore sht Zuhruf: 72 Pra, kur kan dgjuar pr
shum e lidhur me t menduarit rreth s xhenetin, kan pasur dshira t mdha pr
ardhmes dhe prfundimit t vet. Po ashtu, t dhe e kan vrtetuar me veprat e tyre.
Pejgamberi nuk i qortonte sahabt pr
kto lloj pyetjesh kur ata e pyesnin rreth
DOBIA E TRET
xhennetit dhe gjrave q gjenden n t, Xhenneti dhe t mirat e tij nuk jan vetm
bile e pyesnin edhe pr ndrtimet n xhen- pr burrat, sepse ai sht prgatitur pr
net, kurse Pejgamberi qe prgjigjur: Nj njerzit e devotshm t t dy gjinive, si na
28
njofton Allahu: Dhe kushdo q bn vepra

t mira, qoft ai mashkull ose femr, duke
qen besimtar, do t hyj n xhennet. Nisa:
124
DOBIA E KATRT
Gruaja nuk duhet t preokupohet me
pyetje t shpeshta dhe t hulumtoj rreth
detajeve t hyrjes n xhennet, duke pyetur
se far do t bj atje, ku do t shkoj, si
dhe pyetje t ngjashme q t japin prshtypjen se atje ka pr t shkuar n nj
shkrettir. Asaj i mjafton ta dij se posa
t hyj n xhennet do t harroj do vuajtje
q ka prjetuar dhe ajo do ti shndrrohet
n lumturi t prhershme. I mjafton fjala
e Allahut: Aty nuk do ti mundoj lodhja e
prej aty kurr nuk do t dbohen. Hixhr: 48
Po ashtu fjala e Allahut: Aty do t ket far
tju doj shpirti dhe gjithka q ta knaq syrin
dhe atje do t qndroni prgjithmon. Para
s gjithash mjafton fjala e Allahut: Allahu
sht i knaqur me ata dhe ata jan t knaqur me At. Maide: 119
DOBIA E PEST
Kur Allahu prmend disa lloje ushqimesh,
pamjesh dhe pallatesh joshse, ato i prmend n form q prfshin edhe mashkullin edhe femrn, pasi t gjith do ti
gzojn ato t mira.
Mbetet pr tu sqaruar ajo se Allahu ka
br q burrat t joshen prej xhennetit
duke ua prmendur (hyrijet) dhe (grat e
bukura), por e njjta gj nuk sht prmendur pr grat, prandaj gruaja mund t
pyes se pr far arsye nuk sht br kjo
edhe pr to?
Prgjigje:
1. Allahu nuk mund t pyetet pr at q
punon, kurse ata do t pyeten. Enbija: 23
Por nuk ka gj t keqe q ta msojm

urtsin e ksaj prmes teksteve sheriatike
dhe parimeve t Islamit, prandaj themi:
2. Si dihet, turpi sht natyrshmri e
grave dhe pr kt Allahu nuk i ka br ato
t joshen prej xhennetit me ato gjra prej
t cilave turprohen.
3. Joshja e grave ndaj burrave nuk sht e
njjt me joshjen e burrave ndaj grave,
prandaj Allahu ka br q burrat t joshen
prej xhennetit duke ua prmendur grat si
vrtetim i fjals s Pejgamberit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, i cili thot: Nuk kam ln
pas vetes ndonj tne (sprov) m t dmshme
pr burrat sesa Grat. [1]
Kurse sa i prket gruas, Allahu ka br q
ajo t jet e joshur prej stolive dhe veshjeve
m tepr se sht e joshur ndaj burrave
dhe kjo sht natyrshmri e saj, si thot
Allahu: Vall, a sht ajo (femra) q rritet
n stoli? Zuhruf: 18
4. Shejh ibn Uthejmini thot: Allahu ua
ka prmendur grat burrave sepse burri
sht ai q e krkon gruan dhe pr kt
shkak burrave u jan prmendur grat n
xhennet dhe grave nuk u jan prmendur
burrat, por kjo nuk do t thot se grat
nuk kan burra n xhenet, sepse gjithsesi
do t ken burra atje.
DOBIA E GJASHT
Sa i prket martess n dunja, gruaja
mund ti ket kto raste:
1. Vdes para se t martohet.
2. Vdes pas shkurorzimit, pa u martuar
me tjetr burr.
3. Martohet, por burri i saj nuk sht prej
banorve t xhennetit.
4. Vdes pas martess.
5. Vdes pas burrit t saj dhe nuk martohet
me tjetr pas tij.
______________
[1] Buhariu
29
6. Vdes pas burrit t saj, duke u martuar

me dik tjetr.
Kto jan gjendjet e gruas n dunja dhe t
gjitha ktyre gjendjeve u prgjigjet nga nj
n xhennet:
1. Sa i prket gruas e cila nuk ka qen e
martuar, Allahu do ta martoj n xhennet
me nj njeri i cili ka jetuar n dunja, duke
u bazuar n hadithin e Pejgamberit, i cili
thot: N xhennet nuk do t ket beqar.
Lidhur me kt, shejh Uthejmini thot:
Nse gruaja nuk ka qen e martuar n
dunja, Allahu do ta martoj n xhennet
me nj njeri me t cilin ajo sht i knaqur.
Pra, prjetimet e mira t xhennetit nuk
jan vemas vetm pr burrat, por edhe pr
grat, kurse ndr prjetimet e xhennetit
sht edhe martesa.
2. T njjtn gjendje do t ket edhe gruaja
e cila ka qen e shkurorzuar.
3. Po ashtu, kt gjendje do t ket gruaja
q nuk e ka burrin e saj banor t xhennetit.
Lidhur me kt, shejh Uthejmini thot:
Nse gruaja sht banore e xhennetit dhe
nuk ka qen e martuar, apo burri i saj nuk
sht banor i xhennetit, ather kur ajo t
hyj n xhennet do t has n burra q nuk
kan qen t martuar n dunja dhe do t
martohet me ndonjrin prej tyre.
4. Kurse gruaja e cila ka vdekur pasi sht
martuar dhe sht banore e xhennetit do
t jet grua e po atij burri.
5. Gruaja e cila ka vdekur pas burrit t saj
dhe m pas nuk sht martuar me tjetr,
ather n xhennet do t jet gruaja e po
atij burri.
6. Ndrsa gruaja e cila ka vdekur pas burrit
t saj, por sht martuar me tjetr pas tij,
ather ajo do t jet grua e burrit t saj t
fundit, duke u bazuar n hadithin e Pejgamberit, i cili thot: Gruaja do t jet
30
bashkshorte e burrit t saj t fundit. Saktson Albani. Po ashtu duke u bazuar n

fjalt e Hudhejfes kur i drejtohet gruas s
tij: Nse dshiron t jesh bashkshorte e
imja n xhennet, ather mos u marto me
tjetrknd pas meje, sepse gruaja n xhennet do t jet bashkshorte e burrit t saj
t fundit q ka pasur n dunja. Pr kt,
Allahu ua ka ndaluar grave t Pejgamberit
q t martohen pas vdekjes s tij, sepse ato
n xhennet do t jen bashkshorte t tij.
Dikush mund t thot: sht transmetuar
se n duan e xhenazes s gruas duhet t
themi: O Allah! Zvendsoja ksaj gruaje
burrin e saj me nj burr m t mir,
ather si mund t lutemi pr kt grua
kur e dim se burri saj n dunja do t jet
edhe n xhennet me t, po ashtu nse gruaja ka qen e pamartuar, ku do t jet burri
i saj?
Prgjigje: Shejh Uthejmini thot: Nse ka
qen e pamartuar, ather sht pr qllim
q Allahu tia zvendsoj burrin e saj q
ka pasur n dunja me nj m t mir n
xhennet. Por nse ka qen e martuar, ather sht pr qllim q burri i saj n xhennet ka cilsi m t mira sesa kur ka qen
n dunja, sepse n ahiret do t ndrrohen
gjrat, sikurse thot Allahu: Ditn, kur
toka do t ndrrohet me tok tjetr, por edhe
qiejt. (Ibrahim: 48) Pra, n ahiret do t
jet po kjo tok, vetm se do t shtrihet.
DOBIA E SHTAT
sht transmetuar n hadithin e vrtet se
Pejgamberi u ka thn grave: Un kam
par se banort m t shumt t xhehennemit
jeni ju, kurse n nj hadith tjetr: Banort
m t pakt t xhennetit jan grat. Transmeton Buhariu dhe Muslimi. Kurse n nj
hadith
tjetr sht transmetuar t ket thn:

do burr n xhennet do ti ket nga dy gra.
Pr kt qllim dijetart kan mendime t
ndryshme lidhur me kt, se a do t ket
m shum gra n xhennet apo n xhehenem?
Disa kan thn se gra do t ket m
shum n xhenet, po ashtu edhe n xhehennem pr shkak t numrit t madh t
tyre. Kadi Ijadi thot: Numri m i madh
i bijve t Ademit jan gra.
Disa kan thn se duke u bazuar n hadithet e Pejgamberit, m shum gra do t
ket n xhehenem, por edhe n xhennet
do t ket m shum, nse llogariten s
bashku me hyrijat.
Kurse t tjert kan thn se llimisht n
xhehennem do t ket m shum gra, m
pas do t bhen banort m t shumt t
xhennetit pasi t dalin nga zjarri (muslimanet).
Duke e komentuar fjaln e Pejgamberit:
Un kam par se banort m t shumt t
xhehennemit jeni ju. Kurtubiu thot:
Kjo ka mundsi t jet n kohn kur disa
prej grave t jen n xhehennem, kurse
pasi t dalin nga xhehennemi me ndrmjetsimin e Pejgamberit dhe me mshirn
e Allahut deri ather kur nuk do t
mbetet n zjarr askush q thot La i lahe
ilalAllah, ather grat do t bhen numri
m i madh i banorve t xhennetit.
Por esenca sht q gruaja t jet e kujdesshme q t mos bhet nga banort e
xhehennemit.
duke qen e vjetr n mosh, por Allahu

do ti shndrroj ato n t virgjra.
DOBIA E TET
Kur gruaja t hyj n xhennet, Allahu do
tia kthej rinin dhe virgjrin e saj, duke
u bazuar n hadithin e Pejgamberit, i cili
thot: N xhennet nuk do hyj asnj grua
Prshtati: Jeton Bozhlani
DOBIA E NNT
Ky sht xhenneti q sht zbukuruar pr
ju gra, sikurse sht prgatitur edhe pr
burrat, prandaj kujdesuni q t mos e
humbni rastin sepse jeta sht e shkurtr
dhe pas saj vjen prjetsia, andaj le t jet
prjetsia juaj n xhennet. Duhet ta dini
se mehri i xhennetit sht imani dhe veprat
e mira e nuk jan iluzionet e kota duke
qen neglizhente n veprat tuaja. Kujtoni
fjaln e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, i cili thot: Kur gruaja i fal pes
namazet, e agjron Ramazanin, e ruan
nderin e saj dhe respekton burrin, asaj do ti
thuhet hyj n xhennet nga cila der t duash.
T kini kujdes thirrsit e prishur dhe
shkatrrues t femrs, t cilt duan tju
largojn nga torja e xhennetit. Mos u
mashtroni me shprehjet dhe zbukurimet
q ju bjn liberalistt dhe liberalistet n
mjetet e ndryshme t informimit sepse pr
kta njerz Allahu thot: Ata dshirojn q
edhe ju t mos besoni, ashtu si nuk besojn
vet dhe t bheni t njjt me ata. Nisa: 89
Lus Allahun q tju jap sukses grave t
muslimanve n toren e xhennetit, ti udhzoj ato dhe ti bj udhzuese pr t
tjert dhe tua largoj shejtant njerz, t
cilt bjn thirrje pr shkatrrimin e gruas.
Salavatet dhe selamet tona qofshin mbi t
Drguarin ton, Muhamedin sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem.
31
DISA SHTJE N LIDHJE ME
AKIKN
Transmetohet nga Ebu Rau, Allahu qoft i knaqur prej tij, se ka thn: "E kam par t
Drguarin e Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem t thrras ezanin n veshin e Husejnit n
kohn kur e lindi Fatimja." Hadithi sht i dobt, e ka nxjerr Ebu Davudi 5105, Tirmidhiu
1514, Ahmedi, Hakimi 3/179, Begaviu n Sherh es Sunneh 11/273/2822, Bejhakiu n
es-Sunenul Kubra 5/305 dhe n Shuabul Iman 8617-8618, Abdurrazaku n Musannef 7986 etj.
1. Nse personit nuk i sht br akikah Kt e ka nxjerr El Bejhekiu n "eskur ka lindur, a duhet t bj ai akikah pr Sunenu el Kubra" 9/300 dhe ka thn:
veten e tij kur t rritet?
"Ky hadith sht i urryer."
Disa kan anuar nga mendimi se lejohet
q personi t bj akikah pr veten e tij,
duke u bazuar n transmetimin e Enesit:
"se i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem bri akikah pr veten e tij pas
drgimit (si Profet dhe i Drguar)."
32
Ndrsa Neveviu n "El Mexhmu'u"

8/412 ka thn: "Ai sht hadith i kot
dhe Abdullah ibn Muharrar (njri prej
burrave t senedit) sht i dobt dhe kan
rn dakord pr dobsin e tij."
Ndrsa Hadh Ibn Haxher ka thn:
"Ai sht metruk (q nuk i merret ha-
dithi)."
Pr m shum shih fjalt e dijetarve n
lidhje me Abdullah ibn Muharrar n:
"Et Tarihul Kebir" 3/1/212, "El Xherhu
vet Tahdil" 5/176, "El Mizan" 2/500 dhe
"Et Takrib" 1/445.
Imam Albani, Allahu e mshiroft, n
studimin q i ka br ktij hadith ka dal
n konkluzionin se ekziston nj rrug e
cila e bn t sakt kt hadith. Ky hadith
transmetohet nga Enesi, Allahu qoft i
knaqur prej tij, nga dy rrug: rruga e
par sht ajo q e transmeton nga Enesi,
Allahu qoft i knaqur prej tij, Abdullah
ibn el Muharrari dhe ky nga Katadeh.
Porse Abdullah ibn Muharrar sht
shum i dobt (si e kemi cekur edhe m
sipr). E ka nxjerr Abdurrazaku n "Musannen" e tij 4/329/7960 dhe prej
rrugs s tij e ka nxjerr Ibn Hibani n
"Ed Duafa" 2/33.
ka br). Allahu e di m s miri!

2. Prej sunnetit sht q fmijs s porsalindur t'i jepen hurma si dhe t'i vendoset nj emr i bukur.
Transmetohet nga Ibn Umeri, Allahu
qoft i knaqur me ta, se ka thn: I
Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ka thn: "Me t vrtet prej emrave tuaj m t dashur tek Allahu i Madhruar
jan
Abdullah
dhe
Abdurrahman." Sahihu Muslim 2132[1]
Transmetohet nga Enesi, Allahu qoft i
knaqur prej tij, se Umu Sulejmi lindi nj
djal. N at koh Ebu Talha m tha
mua: Mbaje dhe shko me t tek i Drguari, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Ai
shkoi me t tek i Drguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe e ma i kishte dhn me
vete edhe disa hurma. "I Drguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i mori ato dhe i prtypi me goj, pastaj i nxori nga goja dhe i
futi n gojn e t porsalindurit pr t prcjell dika prej tyre dhe e quajti Abdullah." Buhariu dhe Muslimi
Ndrsa rrugn tjetr t transmetuar prej

Enesit e ka nxjerr Tahaviu n "Mushkilul Athar" 1/461, Taberaniu n "El
Mu'xhemul Evsat" 1/55/2 me nr. 976
dhe Ibn Hazmi n "El Muhal-la" 8/321.
Transmetohet nga Sehl ibn Seadi, AlThem (Albani): Isnadi sht i mir.
lahu qoft i knaqur prej tij, se ka thn:
Pra, imam Albani, Allahu e mshiroft, Kur lindi Mundhir ibn Usejdi, e solln
sht i mendimit se akikah sht vaxhib tek i Drguari sal-lAllahu alejhi ve seldhe se prindi i fmijs duhet ta bj kt. lem, i cili e mori dhe e vuri n prehr,
Por nse prindi i fmijs nuk e bn (duke ndrsa Ebu Usejdi ishte ulur aty pran. I
i pasur mundsit), ather merr gjynah Drguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem lloi
pr lnien e vaxhibit. Ndrsa fmija, kur t merrej me dika q kishte mes duarve
t rritet, sht e plqyeshme q t bj dhe Ebu Usejdi urdhroi q ta merrnin
akikah pr veten e tij (nse prindi nuk ia birin e tij nga prehri i t Drguarit sal-lAl______________
[1] Shih dhe "El Edhkar" t imam Neveviut me recensim t shejh Selim el Hilali, vll. II, f. 628.
33
lahu alejhi ve sel-lem. Ather i Drguari

sal-lAllahu alejhi ve sel-lem lloi t pastroj dhmbt me misvak dhe tha: "Ku
sht fmija?" Ebu Usejdi tha: O i Drguari i Allahut, e kthyem (tek e ma). Ai
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: "Si e ka
timi, duke i ln kshtu emrat e njohur

n shoqrin e tyre (muslimanve), si
jan p.sh.: emrat e t Drguarve t Allahut, emrat e sahabve etj., prej emrave
t bukur.
3. Nuk lejohet q me gjakun e akiks t
lyhet koka e fmijs sepse nj veprim i
till sht vepr e kohs s injorancs.
Unanimisht sht i urryer nj veprim t
till, duke u argumentuar me hadithin q
transmeton nna e besimtarve, Aisha,
Allahu qoft i knaqur prej saj, t cilin e
ka nxjerr Ibn Hibani n "Sahihun" e tij
me nr. 5308, Ebu Jala me nr. 4521 dhe
Bejhekiu 9/303 me sened t vrtet.
Gjithashtu transmetohet nga Jezid ibn
Abdullah ibn el Muzeni se i Drguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thn: "Bhet kurban pr fmijn dhe nuk
preket (lyhet) koka e tij me gjak."
E ka nxjerr Ibn Maxheh n "Sunenin"
e tij me nr. 3166, Tahaviu n "Mushkilul
athar" 1/460, Taberaniu n "El Evsat"
me nr. 333 gjithashtu dhe n "El Kebir"
si sht n "Mexhmu ez Zevaid" 4/85.
emrin ai? Ai tha: Filani (tha nj emr).

Ai sal-lAllahu alejhi ve sel-lem tha: "Por
emri i tij sht Mundhir." Ather ai ia
vuri emrin Mundhir." Buhariu 6191,
Muslimi 2149.
Ndrsa sot gjen disa musliman q fmijt e tyre i emrtojn me emra t huaj apo
me emra t cilt nuk ka asnj lloj kup-
Transmetohet nga Burejde el Eslemi se ai

ka thn: "Nse ndokujt prej nesh i lindte
djal n kohn e injorancs (paraislame),
ai therte nj dash dhe me gjakun e tij
lyente kokn e foshnjs. Kur Allahu zbriti
Islamin, ne thernim dash pr t porsalindurin, i rruanim kokn dhe ia lyenim at
me zeaferan (nj lloj bime me arom t
mir)."[2]
______________
[2] Ebu Davudi n "Sunenin" e tij me nr. 2843 me sened t mir.
34
t lindjes, t'i rruhen okt e koks dhe t

Atau ka thn: N llim llohet me rru- theret akika pr t." Transmeton Tirmidajtjen e koks para therjes.
hiu dhe thot: Ky hadith sht i hasen
garib.
Ndrsa n librin "El Ikna" n medhhebin
hanbeli thuhet: "Prej sunnetit sht q Gjithashtu Tirmidhiu n "Sunenin" e tij
ditn e shtat t lindjes t'i rruhet e gjith 4/101 ka transmetuar nga dijetart se ata
koka dhe kjo bhet pas therjes s akiks." e plqenin q t theret (bhet akikah) n
t shtatn dit; nse nuk mundesh, n t
Ibn Abdulberri n "Et Temhid" 4/318 14-tn dhe nse nuk mundesh (edhe n
ka thn: "Nuk dim asnj prej dijetarve kt dit), ather n ditn e 21-t.
q t thot "bhet koka e fmijs me gjak"
prve Hasenit dhe Katades, t cilt kan Argument pr kt sht hadithi q ka
thn: Lyhet koka e fmijs (foshnjs) nxjerr Bejhekiu n "es-Sunenul Kubra"
me gjakun e akiks."
9/309 nga Abdullah ibn Burejdeh dhe
ky nga babai i tij, se i Drguari i Allahut,
Prej dijetarve q e kan urryer nj veprim sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, ka thn:
t till jan: imam Ahmedi, Zuhriu, Ma- "Akikah theret n t shtatn, n t
liku, Shau dhe Ibn Mundhiri. Shih "El katrmbdhjetn dhe n t njzetenMugni" 13/398 dhe "El Mexhmu'u" t jtn."
imam En Neveviut 8/431
5. Kur lind fmija, n veshin e tij t
4. Kur duhet br akikah (n ciln dit)? djatht nuk kndohet ezani dhe as
ikameti.
1. Hadithi i Semurah bin Xhundubit:
"do fmij sht peng i akiks s tij, e Transmetohet nga Ebu Rau, Allahu
cila theret pr t n ditn e shtat t lind- qoft i knaqur prej tij, se ka thn: "E
jes, dit n t ciln atij i rruhet koka, i kam par t Drguarin e Allahut sal-lAlvihet edhe emri." E kan transmetuar t lahu alejhi ve sel-lem t thrras ezanin n
pestt (sht pr qllim me t pestt, pes veshin e Husejnit n kohn kur e lindi Fat tjert prej grupit, duke prjashtuar timja." Hadithi sht i dobt, e ka nxjerr
Buhariun dhe Muslimin). E ka saktsuar Ebu Davudi 5105, Tirmidhiu 1514,
hadithin Tirmidhiu.[3]
Ahmedi, Hakimi 3/179, Begaviu n
2. Amr ibn Shuajbi transmeton nga Sherh es Sunneh 11/273/2822, Bebabai i tij, nga gjyshi i tij, se "i Drguari jhakiu n es-Sunenul Kubra 5/305 dhe
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka urdhruar n Shuabul Iman 8617-8618, Abdurq foshnjs t'i vihet emri n ditn e shtat razaku n Musannef 7986 etj.
______________
[3] Ahmedi 5/7-8, 12, 17-18 dhe 22. E ka nxjerr Ebu Davudi 2835 me nr. (2838), Tirmidhiu me nr. 1522, Nesaiu me nr. 4220, Ibn Maxheh me
nr. 3165, Ibn Abdulberr n "Et Tehmid" 4/307, Tajalsiu me nr. 909, Tahaviu 1/453, Darimiu 2/81, Bejhakiu 9/299, Taberaniu n "El Kebir" vll.
VII, me nr. 6827-6832 dhe Hakimi 4/237 dhe tha: "Isnadi sht i vrtet, kshtu ka thn dhe Edh Dhehebiu."
35
porsalindur, nj gj sht e till sht e shpikur dhe nuk saktsohet. Shejh Selim el
Hilali, Allahu e ruajtt, n recensimin q
i ka br librit t imam Neveviut "El
Edhkar" ka thn se "senedi i ktij hadithit[4] sht i rrejshm".
Transmetohet nga Hasen ibn Ali, Allahu

qoft i knaqur me ta, nga Profeti sal-lAllahu alejhi ve sel-lem se ka thn: Kush
shtohet me fmij dhe e thrret ezanin n
veshin e tij t djatht dhe ikametin n
veshin e majt
Shejh Selim el Hilali thot: hadithi sht Shnim:
Shejh Selim el Hilali thot: Nuk sakti rrejshm.
sohet ndonj hadith apo ether nga saPo ashtu transmetohet nga Ibn Abasi, habt pr kndimin e ezanit n veshin e
Allahu qoft i knaqur me ta, porse ai fmijs s porsalindur. Porse transmetohet
nga Umer ibn Abdulazizi dhe e ka nxjerr
sht i rrejshm.
Abdurrazaku n Musanef 7895, porse
Shejh Albani, Allahu e mshiroft, ha- isnadi i tij sht shum i dobt.
dithin q transmeton Ebu Rau (m
sipr) e ka br t mir n Ed Daifeh 6. Akikah ka t njjtin gjykim si kurbani
1/331/321 duke u nisur nga hadithi q i Bajramit[5].
transmeton Ibn Abasi, Allahu qoft i knaqur me ta, duke thn: Mundet q ha- Imam Maliku dhe imam Shau jan t
dithi t cilin e transmeton Ebu Rau t mendimit se akikah ka t njjtin gjykim
si kurbani i Bajramit. Krkohet q kurforcohet me hadithin e Ibn Abasit.
bani i akiks t plotsoj t gjitha kushtet
Shkaku q shejh Albani, Allahu e mshi- (cilsit) q duhen pr kurbanin e Baroft, e ka br t mir hadithin e Ebu jramit. Pra, kurbani nuk duhet t ket
Raut sht se ai ka ndjekur n t Ibn dmtime, hahet prej mishit t tij e jepet
Kajimin, ngase libri i Bejhakiut Shuabul sadaka si dhe i dhurohet komshiut, mishi
Iman nuk ka qen i botuar n at koh. i tij nuk shitet e as lkura si dhe nuk i thyPorse kur shejhut, Allahu e mshiroft, i hen kockat. Me kt mendim jan dhe
ra n dor senedi i ktij hadithi, pasi u Ahmedi, Theuriu dhe nj grup prej dijebotua libri i Bejhakiut, iu b e qart atij tarve. Ebu Umeri ka thn: N kt
dobsia e madhe (e hadithit t Ebu kan shkuar shumica prej fukahave. ("El
Raut) dhe u kthye nga gjykimi i tij i m- Istidhkar")
Prgatiti: Xhabir Sheme
parshm.
I njjti gjykim vlen edhe pr kndimin e
ikametit n veshin e majt t fmijs s
______________
[4] Hadithi sht: Transmetohet nga Husejn ibn Ali, Allahu qoft i knaqur me ta, se ka thn: I Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
ka thn: "Nse ndonjrit i lind fmij, ather le t kndoj n veshin e tij t djatht ezanin, ndrsa n veshin e tij t majt ikametin" i shpikur,
Shih "El Edhkar" t imam Neveviut me recensim t shejh Selim el Hilalit, vll. II, f. 623.
[5] Shih "El Mugni".
36
FAR KUPTOJM ME TERMIN
SELEFI
Ibn Tejjmije, Allahu e mshiroft, thot: Nuk sht turp pr dik q shfaq metodn e selefve
t sinqert dhe i atribuohet atyre dhe krenohet me ta, duke qen i knaqur pa prjashtime.
Pa dyshim se rruga e selefve t sinqert nuk sht dika tjetr pos s vrtets.
alnderimi i takon Allahut, kurse

paqja dhe mshira e Allahut qoft
mbi t Drguarin e Tij, mbi familjen e tij, mbi shokt e tij dhe pasuesit e
tij me t drejt dhe ata q ndjekin rrugn
e tyre deri n Ditn e Gjykimit.
Me fjal t pakta, por me kuptime madhore krkojm nga Allahu i Madhruar
t na jap sukses dhe q kjo pun t lr
gjurm n jetn e prditshme, duke
qartsuar rrugn e drejt e cila na on tek
Allahu dhe metodn e pastr me t ciln
Allahu sht i knaqur.
N kohn ton jan shtuar grupimet dhe
partit e shumta islame, duke mos harruar rrugt e suve (dervishve), t cilt
doln n kohn kur jan shtuar grupimet
q pretendojn se jan n t qlluarn,
grupime q thrrasin n besimin dhe
metodologjin e tyre e q vazhdojn t
lavdrojn njra-tjetrn. Ky realitet u
sht przier tani njerzve, q nuk din
se k t marrin si model apo cila sht e
mira dhe cila e keqja.
Mirpo falnderimi i takon Allahut, q
mundson t vazhdoj e mira n kt
ummet, saq do t vazhdoj nj grup nga
37
ky ummet i kapur pas udhzimit dhe realitetit deri n shkatrrimin e bots, ashtu
si ka ardhur n hadith t vrtet nga i
Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sellem: Do vazhdoj nj grup nga ummeti im
triumfues me t drejtn, duke mos u penguar
nga ata q e injorojn, derisa t vij caktimi
i Allahut e ata t jen n kt gjendje.
Nga ktu pra sht obligim i yni t njihemi
me kt grup t shptuar dhe pal t ndihmuar, e cila i prmbahet Islamit t pastr
ashtu si iu shpall t Drguarit t Allahut,
si e praktikoi gjenerata e sahabve e pastaj
tabiint dhe pasuesit e tyre me mirsi deri
n Ditn e Gjykimit. Lus Allahun t jemi
prej tyre!
Ky grupim quhet ndryshe edhe Pasuesit
e Sunnetit dhe Xhematit ose Pasuesit e
hadithit dhe gjurmve, ose selet. Kta
jan ata q vazhdojn rrugn e Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe t shokve
t tij.
Tani sht e qart se ata q i etiketojn selet me etiketime negative, se gjoja jan
nj pjell e re, bjn nj etiketim t gabuar
ngase selet i atribuohen selefve t sinqert, d.m.th. sahabve t t Drguarit sallAllahu alejhi ve sel-lem. Ata jan pasuesit
e Sunnetit dhe Xhematit dhe atribuimi tek
ata sht dika e plqyer e kurrsesi nuk
sht dika e re.
Ibn Tejjmije, Allahu e mshiroft, thot:
Nuk sht turp pr dik q shfaq
metodn e selefve t sinqert dhe i
atribuohet atyre dhe krenohet me ta, duke
qen i knaqur pa prjashtime. Pa dyshim
se rruga e selefve t sinqert nuk sht
dika tjetr pos s vrtets.
Kush ka sadopak njohuri n gjuhn arabe
e kupton se fjala selef gjuhsisht do t
38
thot dika q ka kaluar, d.m.th. ka kaluar

me dituri, besim, respekt dhe mirsi.
Ibn Mendhuri thot: Selef jan paraardhsit e tu, prindrit, gjyshrit apo dikush
q sht m i moshuar dhe m i respektuar
se ti. Pr kt u quajt edhe gjenerata e par
dhe pasardhsit e tyre si selef t sinqert.
I Drguari i Allahut i ka thn vajzs s tij
Fatimes, Allahu qoft i knaqur me t: Sa
selef i mir jam pr ty.
Pra, i Drguari i Allahut, sahabt dhe pasuesit e tyre m t mir jan seleft e ktij
ummeti dhe dokush q bn thirrje n at
q ka thirrur i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, sahabt dhe pasuesit
e tyre m t mir, ai sht n metodn e
selefve t drejt.
Pr kt ai quhet sele, d.m.th. i atribuohet atyre dhe me kt emrtim dallohet
nga grupimet e devijuara nga metoda e selefve. Krenaria i takon do muslimani q
praktikon metodn e tyre, q tu atribuohet selefve t mir.
Nisur nga kjo, sht obligim i do muslimani q t jet sele i drejt, ngase bazat e
muslimanit kthehen tek udhzuesi m i
mir, tek Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, e pastaj te sahabt, Allahu qoft i
knaqur me ta. Kush trhiqet nga ky kuptim i ksaj fjale, krkojm nga Allahu ta
rikthej tek e qlluara dhe ta udhzoj n
rrugn e drejt.
Me kt sqarim u b e qart se termi sele sht argument i qart pr pasuesin e
mirllt t rrugs s selefve t sinqert n
marrjen e Islamit dhe metodn e praktikimit t tij, prandaj le ta dij muslimani
q krenohet me ndjekjen e t Drguarit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem se fjala sele
sht prdorur nga dijetart eminent, t
hershmit dhe bashkkohort. Ishte dhe
sht krenari dhe lvdat cilsimi me kt

emrtim pr at q pason Sunnetin e t
Drguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe
ndjek kuptimin e sahabve dhe metodn e
tyre hyjnore.
Historiani islam imam Dhehebiu e lavdronte imam Daru Kutniun duke thn:
Nuk sht zhytur asnjher n lozo e
as nuk sht zhytur n polemika t
shumta, por ishte sele.
Pastaj lavdronte librin Akidetu el vasitije duke thn: Ai sht besimi i mir
sele.
Hath ibn Rexhebi e lavdronte librin
Akidetu el vasitije duke thn: Ai sht
besimi sunit sele.
Dije vlla musliman sele se rruga e pasuesve t Sunnetit dhe Xhematit sele
prmban tri baza madhore:
1. Libri i Allahut- Kurani i Madhruar
2. Sunneti Pejgamberik, fjal dhe vepr
dhe gjithka me t ciln ka ardhur i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
3. Metoda e sahabve, Allahu qoft i knaqur me ta. Pr tri gjeneratat e para i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
ka thn: Njerzit m t mir jan gjenerata
ime, pastaj ata q vijn pas tyre e pastaj ata
q vijn pas tyre.
Me kt u kuptua qart se prngjasimi me
seleft sht lvdat dhe mirsi pr kdo q
merr shembull metodologjin e tyre, ngase
ata jan pishtart e ktij ummeti, t dshmuar me gjuhn e t Drguarit t Allahut
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Mirpo t etiketohesh me kt emr duke
mos e praktikuar metodn dhe besimin e
tyre, qoft ai i jashtm apo shpirtror i
brendshm, nuk sht lvdat dhe mirsi,
ngase esenca sht tek praktikimi dhe jo te
shprehja.
Nga kjo kuptojm se kushdo q pretendon

dhe thrret n selezm patjetr duhet t
jet i prkushtuar, i vendosur dhe praktikues i do gjje q ka ardhur prej tyre, si
dispozitat, normat, edukata dhe shitblerjet, duke u munduar q t praktikohet
Sunneti i t Drguarit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem sipas metods s sahabve, Allahu
qoft i knaqur me ta.
Ndoshta pyetsi pyet: Pse vetm metoda e
selet?
Ksaj pyetjeje i prgjigjet muhadithi i
kohs, dijetari i madh Muhamed Nasirudin Albani, Allahu e mshiroft, i cili thot: Bazat e thirrjes selete jan tri: Kurani
i Madhruar, Sunneti i vrtet dhe t kuptuarit e ktyre t dyjave sipas metods s
selefve t sinqert nga sahabt, tabiint
dhe pasuesit e tyre.
Shkaqet kryesore t devijimit t shum
grupimeve t mhershme dhe grupimet
bashkkohore jan mosprllja e ktyre tri
bazave.
Hadithi i t Drguarit t Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem thot: Do t ndahet
ummeti im n shtatdhjet e tre grupe, t
gjitha n zjarr, prve njrit. Pyetn se cila
sht ajo. Ai tha: Ai q vazhdon n at q
jam un dhe shokt e mi.
Thot Albani: Pra shenjat e ktij grupi t
shptuar jan ato q ka prmendur i Drguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
kur u pyet pr t, domethn ai q vazhdon n at q jam un dhe shokt e mi.
Pra, hadithi sht nj vizion shum i qart
pr at q dshiron t dij rrugn e drejt,
i cili duhet t dij dhe t ket parasysh kto
dy gjra:
1. Kush ka qen Pejgamberi sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem.
2. Kush kan qen sahabt e Pejgamberit
39
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, pra seleft,

ngase sahabt e nderuar jan ata q transmetuan tek ne udhzimin e Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, jan ata q jetuan dhe praktikuan n vepr Sunnetin.
Ne nuk kemi mundsi ta njohim Sunnetin
e vrtet t t Drguarit t Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem vetm se prmes tyre,
Allahu qoft i knaqur me ta.
Dijetari i madh, AbdulAziz ibn Bazi, Allahu e mshiroft, thot: Kush mendon
t prmirsoj shoqrin islame apo edhe
shoqri t tjera n kt dunja jo sipas
rrugs dhe metodave q prdorn t part,
vetm se ka gabuar dhe ka thn jo t
vrtetn.
Kjo dshmon qart se Islami i vrtet nuk
ka rrug tjetr t kuptuari pos asaj t sahabve, Allahu qoft i knaqur me ta, dhe
praktikimi i tyre dmth sahabve i fes
madhore t transmetuar nga Muhamedi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, qoft me fjal,
vepr apo plqim.
Pas ksaj themi dhe jemi t bindur se do
grupim apo shoqri q nuk ngrihet mbi
kto bazamente, d.m.th. Kuran, Sunnet
dhe sipas kuptimit t selefve t sinqert,
me nj studim t gjer duke prfshir t
gjitha rregullat e Islamit, t mdhat apo
t voglat, ato primare apo sekondare,
grupimi ose shoqria e till nuk sht nga
grupi i shptuar, i cili ecn rrugs s drejt
q prfshihet n hadithin e vrtet t Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Nse mendojm se ka grupime t shumta
n vendet islame t bazuara mbi kto bazamente, d.m.th. metodn e pasuesve t
Sunnetit dhe Xhematit, kto pra nuk jan
parti apo lvizje, por ky sht xhemati i
bashkuar n metodn e selefve t sinqert,
rruga e tyre sht e prbashkt. Pra, sh-
40
prndarja e tyre npr shtete t ndryshme

nuk sht ndarje e bindjeve dhe e
mendimeve, por thjesht sht ndarje e
shteteve, kundr atyre grupimeve dhe
partive q jan n nj shtet t prbashkt,
mirpo t ndar n grupe t ndryshme.
Vlla musliman, motr muslimane!
Nse dshiron t jesh nga t ngriturit pr
t mir n mesin e njerzve duke qen krenar e t mos qash pr ditt dhe nett e tua,
ather paso rrugn dhe metodn e pasuesve t Sunnetit dhe Xhematit. Islami
sht i plot, pa mangsi, dispozitat e tij
jan t lidhura njra me tjetrn. Shtimi n
t sht tradhti, ndrsa mangsimi sht
mohim i dispozitave; pra do e re n fe,
qoft ajo mangsi apo shtojc, sht e refuzuar nga kushdo qoft.
Krkoj nga Allahu i Madhruar t na bj
pasues t selefve duke ndjekur rrugn e
pasuesve t Sunnetit dhe Xhematit, duke
na furnizuar me sinqeritet n fjal dhe
vepr!
Krkoj nga Ai q ti udhzoj t gjith
muslimant n rrugn e drejt dhe
metodn e qlluar, ti bashkoj rreshtat dhe
fjalt e tyre, tia kthej ummetit krenarin
dhe nderin q kishte!
Falnderimi i takon Zotit t botve.
Shkruar nga Muhna Naim Nexhem Ebul Harith
Antar i organizats s dijetarve dhe thirrsve n
Palestin
Prshtati: Unejs Murati
TRASHGIMIA
n Islam
Apo n detaje si thuhet n fjaln e Allahut: "Allahu ju urdhron pr (shtje t trashgimis)

fmijt tuaj: mashkullit i takon aq sa u takon dy femrave. E nse jan m shum se dy femra,
atyre u takojn dy t tretat nga ajo q ka ln e nse sht vetm nj (femr), asaj i takon
gjysma..." Nisa: 11
alnderimi i takon Allahut. At e

falnderojm dhe prej Tij falje dhe
ndihm krkojm. Krkojm mbrojtje nga Allahu prej t kqijave t vetvetes
dhe t veprave tona. K e udhzon Allahu,
s'ka kush e lajthit dhe k e largon nga rruga e vrtet, s'ka kush e udhzon. Dshmoj
se s'ka t adhuruar tjetr me merit prve
Allahut, i Cili sht nj dhe pa shok.
Gjithashtu dshmoj se Muhamedi sht
rob dhe i Drguar i Tij.
"O ju q keni besuar, kini frik Allahun me
nj frik t denj dhe mos vdisni, pos duke
qen musliman!" Alu Imran: 102
"O ju njerz! Keni frik Zotin tuaj q ju ka
krijuar prej nj veteje dhe nga ajo krijoi
paln e saj, e prej atyre t dyve u shtuan
shum burra e gra. Dhe kini frik Allahun,
q me emrin e Tij prbetoheni, ruajeni faresin, se Allahu sht mbikqyrs mbi ju."
Nisa: 1
"O ju besimtar, kini frik Allahun dhe
thoni fjal t drejta. Ai (Allahu) ju mundson t bni vepra t mira, jua shlyen mkatet
tuaja, e kush respekton Allahun dhe t Drguarin e Tij, ka shptuar me nj shptim t
madh.", Ahzab: 70:71

Thnia m e vrtet sht thnia e Allahut,
kurse udhzimi m i mir sht udhzimi
i Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Veprat m t kqija jan ato t shpikurat,
do shpikje sht bidat dhe do bidat sht
lajthitje, e do lajthitje on n zjarr...
Para se t llojm me sqarimin e bazave t
shkencs s trashgimis, do t paraqesim
me lejen e Allahut nj pasqyr t shkurtr
t saj n kohn e injorancs pr t vrejtur
dallimin e madh mes asaj q ka caktuar Allahu[1] dhe asaj q ishte n at koh.
Nga urtsia e Allahut t Lartsuar n jetn
e ksaj bote sht q do gjje do ti vij
fundi e do t shkatrrohet, prve Allahut,
Zotit t botve. Jeta n kt bot nuk sht
e prhershme dhe pasuria e njeriut pas
vdekjes bartet tek dikush tjetr, por tek
kush? N kt aspekt ndryshojn ligjet e
kohs s injorancs nga ligji i drejt islam.
N parimet e kohs s injorancs pasuria e
t vdekurit bartet vetm tek fmijt e tij t
mdhenj. E, nse nuk ka, ather te vllai
apo xhaxhai i tij, kshtu q nuk trashgojn t vegjlit e as femrat, me pretekstin se
______________
[1] Prmasat e caktuara nga Allahu (sh.p.).
41
kta nuk i preokupon nderi familjar e as

nuk luftonin e as nuk merrnin plak
lufte. Kt e sqaron edhe m tepr ajo q
sht transmetuar nga Ibn Abbasi Allahu
qoft i knaqur me ta, i cili ka thn: "Kur
zbritn prmasat e trashgimis q Allahu
i ka caktuar, ajo q sht caktuar pr fmijn mashkull e femr apo pr prindrit,
njerzit apo disa prej tyre e urryen nj gj
t till dhe than: Ti jepet gruas nj e
katrta apo nj e teta e ti jepet vajzs
gjysma,[2] e ti jepet fmijs s vogl (djalit),
prderisa ai nuk sht prej atyre q luftojn
apo q merr plak lufte?! Heshtni nga kjo
bised dhe ndoshta Resulullahu sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem do ti harroj kto prmasa (caktime) apo ti themi (ankohemi)
atij dika e ai ti ndrroj prmasat. Disa
prej tyre than: O i Drguar i Allahut, si
ti japim vajzs gjysmn e asaj q ka ln
babai i saj prderisa ajo nuk e shalon kalin
(pr luft), e ti japim t voglit prej trashgimis prderisa ajo nuk i bn dobi atij?!
Kshtu vepronin n kohn e injorancs,
duke ia dhn trashgimin vetm atij q
lufton dhe atij q sht m i madh se
tjetri.[3] Kshtu ishte mentaliteti n kohn
e injorancs, kur i ndalonin prej trashgimis ata q kishin t drejt n t. M pas
erdhi ligji i drejt islam, q i hodhi posht
me themel parimet e trashgimis s kohs
s injorancs n prgjithsi, si thot Allahu i Lartsuar: "Meshkujve u takon pjes
nga pasuria q ln prindrit e t afrmit (pas
vdekjes), edhe femrave u takon pjes nga ajo
q ln prindrit e t afrmit, qoft ajo pak
apo shum ajo q ln, ju takon pjes e caktuar (nga Zoti)." Nisa: 7
Apo n detaje si thuhet n fjaln e Al-
lahut: "Allahu ju urdhron pr (shtje t

trashgimis) fmijt tuaj: mashkullit i takon
aq sa u takon dy femrave. E nse jan m
shum se dy femra, atyre u takojn dy t tretat nga ajo q ka ln e nse sht vetm nj
(femr), asaj i takon gjysma..." Nisa: 11
Kurse sa u prket bashkshorteve (grave),
Allahu i Lartsuar thot: "Atyre (grave) u
takon nj e katrta nga ajo q lini ju, nse
nuk keni fmij, por nse keni fmij, atyre
u takon nj e teta nga ajo q lini ju..." Nisa:
12
Gjithashtu Allahu i Lartsuar thot: "Nse
vdes nj njeri q nuk ka fmij, por ka motr,
ather asaj (motrs) i takon gjysma e pasuris q ka ln. Ai (vllai) e trashgon tr
at (q l motra) nse ajo nuk ka fmij. N
qoft se ato jan dy (motra q trashgojn),
atyre t dyjave u takojn dy t tretat q l ai,
nse trashgimtart jan vllezr e motra,
ather mashkullit i takon trashgim sa dy
femrave (motrave)." Nisa: 176
Ky sht llimi i prgjithshm, kur Islami
i dha femrs t drejtn e trashgimis q
katrmbdhjet shekuj m par, sikurse
burrave q merrnin trashgimin q nga
llimi, ashtu si i ka ruajtur t drejtat e t
vegjlve, t cilve n kohn e injorancs u
bhej padrejtsi dhe e hanin t drejtn e
tyre... S'ka dyshim se ky ligj (ligji islam) i
trashgimis sht ligj i drejt i cili sht
n pajtim me natyrshmrin dhe me realitetin familjar e njerzor n do gjendje
dhe kjo vrehet shum qart duke e krahasuar at me fardo ligji tjetr q njeh
njerzimi q nga injoranca e hershme e deri tek ajo e tashme. sht ligj i cili mbron
prbrjen familjare njerzore qoft edhe
pr nj person dhe nuk i privon grat e as
______________
[2] Prmasa pr t cilat do t ket sqarime m von inshaAllah (sh.p.).
[3] Transmeton Ibn Xheriri n tefsirin e tij 8/32.
42
t vegjlit nga trashgimia pr shkak se jan

femra apo t vegjl.
Kshtu q Allahu i dha t drejtn e trashgimis secilit q e meriton at, saq dhe i
quajti kto t drejta: "(Ky prcaktim sht)
Urdhr nga Allahu. Nisa: 11
N ajetin vijues: "(Ky prcaktim sht)
Porosia e Allahut." Nisa: 12
E pas ktyre t drejtave vijon kujdesi i
veant dhe ndshkimi i rrept pr ata q
e kundrshtojn ligjin e Allahut n trashgimi. Allahu i Lartsuar thot: "Kta
jan kujt e caktuar nga Allahu, e kush i
bindet Allahut dhe t Drguarit t Tij, Ai do
ta shpjer at n xhennete, npr t cilat
rrjedhin lumenj dhe n to do t qndrojn
prgjithmon. E, ky sht shptim i madh. E,
kush e kundrshton Allahun dhe t Drguarin e Tij dhe shkel dispozitat e Tij, at e
shtie n zjarr t prjetshm e pr t ka
ndshkim poshtrues." Nisa: 13-14[4]
Veorit e ligjit islam n trashgimi
Veorit e ligjit islam n trashgimi jan si
veorit e tij n t gjitha legjislacionet e
qarta si qartsia e diellit n mes t dits.
Ligji islam sht ai q i dha secilit t drejtn si e meriton, si aludon hadithi: "Me
t vrtet se Allahu i dha dokujt hakun q
meriton, andaj nuk ka testament pr
trashguesin."[5]
Prderisa koha e injorancs u dha t
drejtn e trashgimis t fortve dhe i
privoi t dobtit, Islami ua dha t drejtn
t dobtve sepse edhe kta meritojn
mshir e ndihm ashtu si ka ardhur n
hadith: "Sikur ti lsh trashgimtart e tu t
pasur sht m mir sesa ti lsh t varfr, tu

shtrijn dorn njerzve."[6] Islami nuk i
privoi t fortt nga trashgimia, saq dokush q i plotson kriteret e trashgimis
e nuk ka ndonj penges pr t, ai sht
trashgimtar, qoft i madh apo i vogl,
mashkull apo femr, i fort apo i dobt.
Nse koha e injorancs merr parasysh pr
trashgimtarin vetm ant dobiprurse,
saq nuk trashgon prvese ai i cili shalon
kalin (d.m.th. lufttari), merr plak lufte
apo preokupohet pr nderin familjar,
prandaj dobia nuk sht e veant pr kta
persona, porse ka mundsi q dikush tjetr
t jet m dobiprurs pr t vdekurin se
kta persona, ashtu si thot Allahu i
Lartsuar: "Ju nuk dini se kush sht m afr
dobis suaj, prindrit tuaj ose fmijt tuaj."
Nisa:
11
S'ka dyshim se ligji islam sht ligj i drejtsis, i barazis, i mshirs, si thot Allahu
i Lartsuar: "Atij nuk mund ti mvishet e
pavrteta nga asnj an, sht i zbritur prej
t Urtit, t Lavdishmit." Fussilet: 42
Islami prforcon parimet e trashgimis
pr t drejtn e t afrmve
Islam e ka prforcuar kt parim pr t
drejtn e t afrmve mes trashgimtarit e
trashguesit dhe e prsosi kt parim mes
tyre me lidhje familjare, si ka thn Allahu i Lartsuar: "...por faresi (lidhjet
familjare) sipas Librit t Allahut jan m t
afrt pr njri-tjetrin..." Enfal: 75. Ky
parim i jep prparsi trashgimi pasardhsit para paraardhsve e para t afrmve
t tjer e megjithkt nuk i privon (ndalon) nga trashgimia paraardhsit e as t
afrmit e tjer, prkundrazi, caktoi pr
______________
[4] El-Vexhiz khi es-Sunneti vel Kitabil Aziz (fq. 416).
[5] Transmetojn t pestt prve Ebu Davudit, e Tirmidhiu e saktsoi 6/43.
[6] Transmeton grupi, Nejlul Evtar 6/40-41.
43
donjrin prmas t veant. Me kt

qetsohet ai q ka dhn mundin e tij pr
t ln pas vetes pr pasardhsit at q nuk
i privon ata nga trashgimia pas vdekjes s
tij, gj kjo e cila nxit t mundohet edhe m
tepr. N kt kuptim aludon fjala e Allahut t Lartsuar: "Allahu ju urdhron pr
(shtje t trashgimis) fmijt tuaj..." e deri
te fundi i ajetit: "Ju nuk dini se kush sht
m afr dobis suaj prindrit tuaj ose fmijt
tuaj." Nisa: 11
Gjithashtu fjala e Allahut: "Meshkujve u
takon pjes nga pasuria q e ln prindrit e
t afrmit (pas vdekjes), edhe femrave u
takon pjes nga ajo q ln prindrit e t afrmit... " Nisa: 7
Po ashtu edhe fjala e Allahut: "...por faresi
(lidhjet familjare) sipas librit t Allahut jan
m t afrt pr njri-tjetrin..." Enfal: 75
Edhe thnia e Resulullahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: "Shprndajuani trashgimin
atyre q e meritojn dhe at q tepron,
ather ajo sht pr mashkullin m t
afrt."[7]
Respektimi i pasuris individuale n Islam
N parimet e trashgimis n Islam gjejm
argumente t qarta pr respektimin e pasuris individuale, saq gjithka q l i
vdekuri shkon n duart e pasardhsve t tij
me nj respektim t veant dhe kt e
aludon edhe fjala e Resulullahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: "Kush l pasuri, ajo
sht pr pasardhsit e tij." Transmeton[8]
Sqarimi i urtsis n prcaktimin e prmasave t trashgimis
Allahu i Lartsuar sht i Urti, i Gjithdituri, saq nuk obligon me dika prvese
pr nj urtsi madhshtore sepse Ai sht i
pastr dhe larg nga kotsia dhe pr kt e
cilsoi Veten me dituri e urtsi t prsosur.
Shpeshher ndodh q n prmendjen e
dispozits t aludoj n urtsin e saj e nga
kto dispozita jan edhe dispozitat e prmasave t trashgimis si n ajetin: "Allahu
ju urdhron pr (shtje t trashgimis)
fmijt tuaj..." e prfundon me fjaln:
"Vrtet Allahu sht i Gjithdituri, i Urti."
Nisa: 11. Kjo n mnyr q ta ndiejn
zemrat e njerzve caktimin e Allahut, edhe
pse kjo sht origjina prej s cils nuk u
lejohet atyre ndonj gjykim tjetr dhe kjo
sht dobia e ndrtuar mbi diturin dhe
urtsin e prsosur t Allahut. Allahu
gjykon sepse Ai sht i Gjithdituri e
njerzit nuk din, gjithashtu Ai obligon
sepse Ai sht i Urti e njerzit pasojn
epshet.
Islami dha si legjislacion pr trashgimin
nj ligj t drejt e t matur, q aprovon
posedimin e pasuris s tundshme dhe t
patundshme t njeriut dhe bartjen e pasuris pas vdekjes tek pasardhsit e tij dhe
shprndarjen e saj tek ata q e meritojn,
pa i munguar e pa i shtuar askujt asgj,
duke sqaruar renditjen n t drejtat q
kan t bjn me pasurin e ln pas vdekjes s njeriut, kushtet, shkaqet, pengesat e
trashgimis dhe prmasn sa i takon do
trashgimtari, ashtu si sqaron ky ligj kush
trashgon e kush jo. Gjithashtu jepen dispozitat q kan t bjn me trashgimtart,
saq ky ligj nuk la gj pa sqaruar qart dhe
plotsisht sa i prket bartjes s pasuris dhe
______________
[7] Transmeton Buhariu nr. 4315 dhe Muslimi nr. 1776
[8] Buhariu - shih n Fet'hul-Bari 9/12
44
zotrimit t saj nga i trashguari tek

trashguesi, duke i aprovuar t drejtat dhe
duke i mbyllur t gjitha rrugt dhe shkaqet
e rrmbimit t pasuris s njerzve apo
duke i mbyllur shtigjet e mospajtimeve n
prcaktimet e trashgimtarve. Tr kt
Allahu e sqaroi n formn m t shklqyer
dhe falnderimi i takon Allahut llim e
mbarim.
Ndodh q disa njerz t pyesin pr urtsin
e dallimit-favorizimit mes mashkullit dhe
femrs n trashgimi.[9]
Prgjigja e saj sht se mashkulli sht m
nevojtar pr pasuri sesa femra, sepse burrat
prkujdesen pr grat. Mashkulli sht m
dobiprurs pr t vdekurin sa ishte gjall
sesa femra, saq Allahu i Lartsuar sinjalizoi me kt n ajetin: "Ju nuk dini se kush
sht m afr dobis suaj, prindrit tuaj apo
fmijt tuaj." Nisa: 11
Prderisa mashkulli sht m dobiprurs
dhe m nevojtar, i takon q t ket edhe
pjes m t madhe se femra. Nse thuhet
se nj gj e till nuk qndron njsoj me
fmijt e nns[10], themi se prkundrazi,
ata jan t barabart, meshkujt dhe femrat,
sepse ata trashgojn me an t nns dhe
kjo sht vetm afrsi femrore dhe pr
kt arsye ata jan t barabart n
trashgimi dhe nuk dallojn meshkujt prej
femrave tek ata.
Mashkulli gjithmon dallohet, favorizohet
nga femra n trashgimi nse jan me pozit[11] t njjt pr shkak t veimit t mashkullit pr prkujdesjen familjare dhe pr
bartjen e prgjegjsis n ruajtjen e nderit
dhe sepse mashkulli ka shpenzime m t
shumta, ndryshe nga femra, e cila sht

nn prkujdesjen e babait, burrit ose birit
t saj. Ktu nuk sht shtja pr dallimin
e nj gjinie ndaj tjetrs, por sht shtje
drejtpeshimi e drejtsie n raport me at
q sht mbi supet e meshkujve dhe at q
sht mbi supet e femrave n prbrjen
familjare dhe n rregullat shoqrore islame,
n mnyr q t dal n shesh drejtsia. Allahu e ka treguar urtsin e dallimit, favorizimit t mashkullit ndaj femrs n
trashgimi kur thot: "Meshkujt udhheqin
(dhe prkujdesen) pr grat, ngase Allahu ka
graduar disa mbi t tjert dhe pr shkak se
ata shpenzojn pasurin e tyre." Nisa: 34,
Sepse ai i cili varet nga dikush q shpenzon
pr t (n kt rast gruaja e cila varet nga
burri, i cili shpenzon pr t), gjithmon
sht n paksim, kurse i varuri q shpenzohet pr t (gruaja) gjithmon sht n
shtim, e prej urtsis sht ti jepet prparsia atij q sht n paksim ndaj atij
q sht n shtim.
Allahu e di m s miri.
Vijon ...
Kjo hyrje kryesisht sht prgatitur nga libri "Ettahkikat el-merdije mebahith el-faradije" t shejh
Salih ibn Fevzan el-Fevzan, botimi i tret nga "Mektebul Mea'rif" Rijad dhe libri "El-Vexhiz khi esSunneti vel Kitabil Aziz" t shejh Abdul-Adhim
Bedevi el-Hale, botimi i tret nga "Dar ibn Rexheb", Egjipt.
Prmblodhi dhe prshtati:
Namik Vehapi
______________
[9] Pr shkak se mashkullit i takon aq sa u takon dy femrave.
[10] Nse i vdekuri nuk ka prindr e as fmij (djem-vajza), por ka vetm vllezr dhe motra nga nna, n kt rast kta llogariten si fmijt e nns,
kshtu q nse jan dy vet a m shum pa marr parasysh a jan nj mashkull e nj femr apo dy meshkuj e nj femr apo e kundrta. T gjith jan
t barabart n nj t tretn e pasuris s ln nga i vdekuri (sh.p).
[11] Nuk sht qllimi ktu me pozit t njjt intelektuale apo institucionale, por me pozit t njjt si p.sh. q t dy (mashkulli, femra) rrjedhin
nga nj baba e nj nn.
45
KSHILL
PR T RINJT SELEFI I
Prandaj, nxnsit e dijes duhet t bjn kujdes n dallimin mes ktyre dy shtjeve, sepse ka
prej njerzve q mendojn se mirsjellja dhe butsia me njerzit jan dobsi n fe dhe servilizm, ndrkoh q nj grup tjetr e konsideron butsin me njerzit si pranim t gabimeve
t tyre apo si heshtje ndaj t kots.
PARATHNIE
alnderimet i takojn Allahut, Zotit t

botve. Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t Drguarin ton Muhamed,
mbi familjen dhe shokt e tij.
Kt kshill ua drejtoj t rinjve musliman t
Ehli Sunnetit, duke kontribuar kshtu n orientimin e muslimanve dhe n prmirsimin
e Ehli Sunnetit, pasi ekzistojn argumente t
shumta q nxisin pr kt.
Shtys pr kt kshill sht prarja e thell
n t ciln jetojn t rinjt sele n shum prej
vendeve islame, madje edhe n vende joislame
46
ku jetojn pakica muslimansh. Shkak pr kt

prarje sht kundrshtimi n disa shtje
ideologjike dhe qndrime praktike kundrejt
disa kundrshtarve dhe far rrjedh prej ksaj,
si largimi e bojkoti, madje edhe armiqsimi
dhe urrejtja mes Ehli Sunnetit, saq tnet dhe
rreziku i tyre kan marr prmasa t mdha.
Kjo gj ka ndikuar n vazhdn e davetit pr n
Sunnet, madje shum njerz i ka penguar q
ta prqafojn at pasi njerzit kishin lluar t
drejtoheshin drejt saj n shum prej viseve dhe
vendeve.
Kt kshill do ta prmbledh n disa pika. I
lutem Allahut t Lartsuar q t m bj risk
n t sinqeritetin n qllim dhe saktsin n

fjal e ti bj dobi kujtdo q e lexon at prej
muslimanve.
Prej bazave themelore n fe sht se muslimani ka detyr t ndreq vetveten dhe t

prpiqet ta shptoj at e t largohet prej
shkaqeve q e shkatrrojn, para se t merret
me t tjert.
Allahu i Lartsuar thot: Pasha kohn!
Nuk ka dyshim se njeriu sht n nj humbje t
sigurt. Me prjashtim t atyre q besuan, q bn
vepra t mira, q porositn njri-tjetrin ti prmbahen t vrtets dhe q kshilluan njri-tjetrin
t jen t durueshm.[1]
N kt sure Allahu i Lartsuar na tregon pr
ata t cilt kan shptuar prej humbjes dhe
shkatrrimit, q i kan vrtetuar dhe prmbushur kto cilsi. Ata kan prmbushur besimin dhe punn e mir n veten e tyre, para se
t thrrisnin t tjert dhe ti kshillonin ata pr
t vrtetn dhe durimin. Kshtu sht prcaktuar kjo shtje.
Allahu i Madhruar i ka kritikuar Beni Israilt
pr kundrshtimin q i bn ksaj baze duke
thn: A po i urdhroni (thirrni) njerzit pr
pun t mira, e veten tuaj po e harroni? Ndrsa
ju e lexoni librin (Tevratin). A nuk po mendoni?[2]
Prandaj sht detyr pr t rinjt q t
preokupohen me rregullimin e vetvetes para se
t preokupohen me t tjert. Kur ata ta prmbushin kt baz, duke bashkuar zbatimin e
fes s Allahut n vetvete dhe thirrjes s t
tjerve n t, ather me t vrtet do t jen
n rrugn e selefve. Pas ksaj Allahu do t
sjell dobi nprmjet tyre dhe ata do t jen
thirrs n Sunnet me fjalt dhe veprat e tyre.
Betohem n Allahun se kjo sht prej gradave
m t larta, q nse dikush do t udhzohet n
t, do t jet prej robrve t zgjedhur t Allahut
n Ditn e Gjykimit.
Allahu i Lartsuar thot: E kush sht n rrug

m t mir se ai q thrret n rrugn e Allahut,
q bn vepra t mira dhe q thot: Un jam prej
muslimanve?[3]
Duhet ditur se Ehli Sunneti me t drejt

jan ata q e zbatojn plotsisht Islamin, si
n besim ashtu edhe n sjellje
Prej kuptimit t mangt sht t mendohet se
suni apo sele sht ai q vrteton akiden e
Ehli Sunnetit pa i kushtuar vmendje aspektit
t sjelljes dhe moralit islam dhe t drejtave reciproke mes muslimanve.
Shejhul Islam Ibnu Tejmije n fund t Akides
Uasitije, pasi prmend parimet e Ehli Sunnetit
n besim: Ve asaj q prmendm prej bazave, ata (Ehli Sunneti) urdhrojn pr mir dhe
ndalojn nga e keqja ashtu si e obligon sheriati.
Ata besojn n kryerjen e haxhit, xhihadit,
xhumave dhe bajrameve bashk me prijsit,
sido qofshin ata, t devotshm apo t degraduar.
Ata (Ehli Sunneti) bjn kujdes pr kryerjen e
namazit me xhemat dhe e konsiderojn pjes
t fes kshilln ndaj ummetit.
Ata besojn n kuptimin e fjals s Profetit,
paqja dhe lavdrimet e Allahut qofshin mbi t:
Besimtari pr besimtarin jan si nj ndrtes e
lidhur fort, q nj pjes e saj shtrngon tjetrn
dhe ndrthuri gishtat e tij. Dhe n fjaln e tij
Shembulli i besimtarve n dashurin, mshirn
dhe afrimitetin mes tyre, sht si shembulli i nj
trupi q kur nj gjymtyr apo organ i tij nuk sht
mir, ather i gjith trupi ndikohet dhe kalon
n temperatur dhe pagjumsi.
Ata (Ehli Sunneti) urdhrojn pr durim n
fatkeqsi, pr falnderim n bollk dhe pr knaqjen me caktimin e hidhur.
Ata thrrasin pr morale t larta dhe vepra t
hijshme, besojn n kuptimin e fjals s Profetit, paqja dhe lavdrimet e Allahut qofshin
______________
[1] Asr.
[2] Bekare: 44.
[3] Fusilet: 33.
47
mbi t: Besimtari me besim m t plot sht ai

q sht m i moralshm.
Ata nxisin q t rregullosh lidhjet me at q ti
ka prer, ti japsh atij q nuk t jep dhe t
falsh at q t ka br zullum. Urdhrojn pr
nderimin e prindrve, pr forcimin e marrdhnieve faresnore dhe pr fqinjsi t mbar.
Ata ndalojn nga mburrja, nga mendjemadhsia, nga padrejtsia dhe teprimi ndaj krijesave, me t drejt apo pa t drejt. Urdhrojn
pr prsosmrin e moralit dhe ndalojn nga
sjelljet e ulta.
N gjithka q ata thon dhe bjn, prej ktyre
q prmendm apo t tjerave, ata jan pasues
t Kuranit dhe Sunnetit dhe rruga e tyre sht
feja islame, me t ciln Allahu i Madhruar
drgoi Muhamedin,sal-lAllahu alejhi ve sellem.
Prej qllimeve madhshtore pr t cilat

nxit Islami sht udhzimi i njerzve n
kt fe. Profeti, paqja dhe lavdrimet e Allahut qofshin mbi t, i ka thn Aliut, Allahu
qoft i knaqur me t: Nse Allahu me ty udhzon nj njeri t vetm sht m mir pr ty sesa
devet e kuqe.[4]
Prandaj bhet detyr pr kdo q Allahu i ka
dhn mirsi dhe e ka udhzuar n Sunnet, q
t preokupohet me thirrjen e atyre q nuk e
njohin at (Sunnetin) apo q jan t mangt
n t. Duhet t shfrytzohen t gjitha metodat
e mundshme pr udhzimin e njerzve, pr
afrimin dhe zbutjen e zemrave t tyre pr t
pranuar t vrtetn. Kjo bhet duke iu drejtuar
atyre me butsi, ashtu si Allahu i Madhruar
i ka thn Musait dhe Harunit, paqja dhe
lavdrimet e Allahut qofshin mbi ta: Shkoni
q t dy te faraoni, se ai vrtet e ka tepruar. Atij
i thoni fjal t buta, ndoshta ai mendohet a friksohet.[5]
Allahu i Lartsuar na ka treguar se si Faraoni e

kishte tejkaluar kurin, madje Allahu e dinte
pr t se ai do t vdiste si mohues e megjithat
Ai urdhroi q atij ti itej me butsi. far
mund t thuhet pas ksaj pr gabimtart musliman, si duhet t sillemi me ta?
Me njerzit q thrret mund t prdorsh edhe
tituj q prshtaten me pozitn e tyre. Profeti,
paqja dhe lavdrimet e Allahut qofshin mbi t,
i ka shkruar Heraklit duke i thn Drejtuar
Heraklit, t madhit t romakve. Madje me
kreun e munakve, Abdullah bin Ubej bin
Selul, prdorte epitetin Ebul Habab.
Gjithashtu t kihet parasysh durimi n rastet
e sjelljes s keqe q shfaqet nga disa prej atyre
q do t ftosh n fe. Duhet ti pressh me
butsi dhe t mos nxitohesh pr tiu prgjigjur
atyre. I Lartsuari thot: Ti (Muhamed) duro,
ashtu sikurse duruan t Drguarit e vendosur dhe
mos krko ngutjen e dnimit pr ta.[6]
Krkuesit e dijes, sidomos thirrsit, duhet

t bjn dallim mes mirsjelljes e butsis
me njerzit dhe lajkave e servilizmit. Mirsjellja dhe butsia jan t krkuara dhe lidhen
me suksesin n marrdhnie me ta. N librin
Lisanul arab thuhet: Mirsjellja me njerzit:
butsia, afrimiteti dhe durimi n shoqri, n
mnyr q t mos largohen prej teje.
Ndrsa servilizmi sht i nnmuar dhe
ndikon negativisht n fe. Allahu i Lartsuar
thot: Ata dshirojn q ti t bsh lshime,
kshtu q dhe ata t bjn lshime.[7] Hasen el
Basri pr kuptimin e ajetit ka thn: Ata
dshirojn q ti t lshosh pe nga feja jote q
edhe ata t lshojn pe nga e tyre.[8]
Muslimani me moral sht i but n marrdhnie pa lshuar pe nga feja e vet. Ndrsa
servili u afrohet njerzve duke br lshime n
ann e fes.
______________
[4] Buhari dhe Muslimi. Devet e kuqe ishin pasuria m e shtrenjt pr arabt.
[5] Ta Ha: 43-44.
[6] Ahkaf: 35.
[7] Kalem: 9.
[8] Tefsiri i Begaviut 4/377.
48
Profeti, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, ishte m

i moralshmi n mesin e njerzve dhe m i buti
me ummetin. Kjo tregon ann e butsis dhe
mshirs n davetin e tij. Gjithashtu ai ka qen
m i prpikti n fen e Allahut dhe nuk i
lshonte pe askujt, kushdo q t ishte ai. Kjo
tregon ann e seriozitetit n fe, gj q nuk prputhet me servilizmin.
Prandaj, nxnsit e dijes duhet t bjn kujdes
n dallimin mes ktyre dy shtjeve, sepse ka
prej njerzve q mendojn se mirsjellja dhe
butsia me njerzit jan dobsi n fe dhe servilizm, ndrkoh q nj grup tjetr e konsideron butsin me njerzit si pranim t
gabimeve t tyre apo si heshtje ndaj t kots.
Secili prej ktyre mendimeve sht i gabuar
dhe larg s vrtets. Prandaj le t jemi t vmendshm pr kt, sepse sht nj shtje delikate q nuk e kupton vetm se ai t cilin
Allahu e ruan dhe e udhzon.
Thirrsi n rrugn e davetit prdor dy

mnyra, pr t cilat kan orientuar argumentet:
- Mnyra e butsis dhe e nxitjes
- Mnyra e kritiks dhe e bojkotit
Gabojn ata q prdorin vetm nj mnyr me
kdo. Duhet prdorur me secilin kundrshtar
mnyra q sht m ekase pr t, q ai ta pranoj t vrtetn dhe t kthehet n rrugn e
drejt. Nse butsia sht m e dobishme me
kundrshtarin dhe m shpresdhnse pr udhzimin e tij, ather vetm ajo lejohet t prdoret me t. Nse sht bojkoti ai q ndikon
pr mir, ather ai sht i lejuari. Prandaj
kush prdor mnyrn e butsis me ata q
meritojn bojkotin, i tilli sht i pakujdesshm
dhe neglizhent. Ndrsa kush prdor mnyrn
e bojkotit me ata q meritojn butsi, nuk
sht tjetr vese denigrues dhe ekstremist.
Shejhul Islam Ibnu Tejmije thot: Bojkoti
ndryshon n varsi t bojkotuesve, a jan ata
t fort apo t dobt, t pakt apo t shumt.
Qllimi i tij sht kritika e t bojkotuarit dhe

edukimi i tij si dhe trheqja e vmendjes
njerzve t tjer, q t mos bien n t njjtin
gabim. Nse n t ka dobi t dukshme, pasi
bojkoti ka uar n dobsimin e s keqes dhe
zhdukjen e saj, ather ai sht i lejuar. Por
nse as i bojkotuari dhe as t tjert nuk kan
dobi prej tij, pr shkak se bojkotuesi sht i
dobt, por edhe sepse shtohet e keqja dhe
dmi sht m i madh se dobia, ather nuk
lejohet bojkoti. Prandaj me disa njerz butsia
sht m e dobishme sesa bojkoti, ndrsa me
disa t tjer bojkoti sht m i dobishm sesa
butsia. Pr kt arsye Profeti, paqja dhe
lavdrimet e Allahut qofshin mbi t, me disa
njerz sillej but dhe i afronte, ndrsa me disa
t tjer ishte i ashpr dhe i bojkotonte. Ashtu
si me armikun, q nganjher kundrejt tyre
lejohet lufta, nganjher paqja apo marrveshja
dhe nganjher marrja e xhizjes, n varsi t
gjendjes dhe dobis. Edhe dijetart si imam
Ahmedi etj., n kt shtje prgjigjen sipas
ktij rregulli.[9]
Duke sqaruar gabimin q bhet kur prgjithsohet njra prej dy mnyrave, bojkoti apo
butsia, pa e marr parasysh rregullin e mparshm, imam Ahmedi, Allahu e mshiroft,
thot: Disa njerz e zgjodhn bojkotin dhe
kritikn si mnyr t tyre dhe e prdorn at
n shtje q nuk ishin urdhruar pr to, e bojkoti nuk ishte as detyr e as i plqyer. Madje
pr shkak t bojkotit ata lan far kishin vaxhib dhe sunnet dhe ran n haram. Ndrsa
disa t tjer hoqn dor trsisht nga bojkoti,
derisa braktisn at q ishin urdhruar t bojkotonin prej t kqijave t shpikura.[10]
Vijon....
Dr. Ibrahim ibn Amr er Ruhajli
Prshtati: Mirandi Shehaj
______________
[9] Mexhmuul Fetava 28/206.
[10] Mexhmuul Fetava 28/21.
49
VIZITA E
VARREZAVE
T JOBESIMTARVE
Kto hadithe argumentojn qart se muslimanit i lejohet vizita e varreve t jobesimtarve,

n veanti vizita e varrit t t afrmit, dhe se qllimi i vizits s varreve t jobesimtarve
sht msimi dhe kshilla.
edh'hebi shaj[2], hanbelij[3]

dhe dhahirij[4] mendojn se
i lejohet muslimanit vizita e
varrezave t jobesimtarve me qllim t
vetkshillimit dhe marrjes s msimit
prej tyre.
Pr kt mendim argumentimi sht si
vijon:
1. Hadithi nga Ebu Hurejra Allahu
qoft i knaqur me t, q thot: "Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e
vizitoi varrin e nns s tij dhe qau dhe i
bri t tjert prreth tij t qajn, pastaj
tha: Krkova nga Zoti im t m lejoj t
______________
[1]Nga faqja 311-315, botoi Daru Ibnul Xhevzij sh.p.
[2] Shiko El Mexhmu 5/120, Mugnijul Muhtaxh 2/57, Hashijetul Xhumel 2/209. sht cituar nga Subkij se ai e ka lejuar vizitn e varrezave
prgjithsisht, qofshin ato varrezat e muslimanve apo t jobesimtarve. Nse vizita bhet me qllim pr t marr msim dhe pr t kujtuar vdekjen
(Havashij Esh-Shervanij dhe Ibn Kasim el Abadij 3/200).
[3] Shiko El Furuw 2/299, El Insaf 2/562 dhe Kishaful Kanai 2/250.
[4] Shiko El Muhal-la 5/160.
50
krkoj falje pr nnn, por nuk m'u lejua.

I krkova q t m lejoj vizitn e varrit
t saj dhe kjo m'u lejua, prandaj vizitoni
varrezat se vrtet ato ju prkujtojn vdekjen."[5]
2. Hadithi nga Burejdeh Allahu qoft i
knaqur me t, q thot: Ishim me t
Drguarin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
rreth nj mij kalors. Zbritm bashk
me t dhe i falm dy rekate. Pastaj ai u
drejtua me fytyr nga ne dhe nga syt e
tij rridhnin lot. U ngrit Umeri duke i
thn: Babai dhe nna ime t qofshin
i pr ty! 'ka ndodhur me ty o i Drguari i Allahut? Iu prgjigj: I krkova
leje Zotit tim q t krkoj falje pr nnn
time, por nuk m lejoi dhe syt e mi lotuan prej mshirs pr t. Dhe i krkova
Zotit tim q ta vizitoj varrin e saj dhe
kt ma lejoi. Un m hert jua pata
ndaluar vizitn e varrezave, andaj vizitojini tani q t'ju shtohen t mirat nga
vizitat e tyre.[6]
Kto hadithe argumentojn qart se
muslimanit i lejohet vizita e varreve t
jobesimtarve, n veanti vizita e varrit
t t afrmit, dhe se qllimi i vizits s
varreve t jobesimtarve sht msimi

dhe kshilla. Kjo arrihet me vshtrimin
e varreve t tyre. Varri i t afrmit ka
ndikim edhe m t fort n kshillim
dhe prkujtim (ndaj vizituesit sh.p).
Pr kt arsye, El Kadi Ijadi[7] thot:
Vizita q i bri Pejgamberi sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem varrit t nns s tij
kishte pr qllim forcimin e kshills
dhe prkujtimit duke e vshtruar varrin
e saj dhe pr kt aludon fjala e tij sallAllahu alejhi ve sel-lem n pjesn e
fundit t hadithit: "Vizitoni varrezat se
ato vrtet jua prkujtojn vdekjen."[8]
Kt mendim e kundrshton El Maverdij nga radht e shajve, pasi thot se
sht haram pr muslimanin vizita e
varrit t jobesimtarit[9], duke e argumentuar kt me fjaln e Allahut subhanehu ve te ala: "Dhe asnjrit prej tyre
kur t vdesin mos ia fal namazin (e
xhenazes) kurr, e as mos qndro pran
varrit t tij (q t lutesh apo t krkosh
falje pr t)[10]..." Tevbe: 84 [11]
Ktij argumentimi me kt ajet i prgjigjemi se qllimi i ajetit n t cilin
theksohet t qndruarit pran varrit t
______________
[5] Transmeton Muslimi n El Xhenaiz n kapitullin Isti'dhanun-Nebij sal-lAllahu alejhi ve sel-lem rabbehu az-zevexhel zijareti kabri ummihi
2/671 numr 976, Ebu Davudi n El Xhenaiz n kapitullin Zijaretul Kubur 3/215, numr 3234, Nesaiu n El Xhenaiz n kapitullin Zijaretu kabril
mushrik4/395, numr 2033, dhe Ibn Maxhe n El Xhenaiz kapitulli Ma xhae zijareti kuburil mushrikin 1/501, numr 1572. E ka transmetuar
kt hadith n version t shkurtuar n kapitullin Ma xhae zijaretil Kubur 1/500, numr 1569.
[6]Transmeton Ahmedi 5/355, 357, 359, Ibn Ebi Shejbeh n El Xhenaiz, kapitulli Men Rehase bi zijartil Kubur 3/224, Hakimi dhe teksti i hadithit
sht nga ai, n librin El Xhenaiz 1/532, numr 1391, Ibn Hibbani n El Eshribeh faslun l Eshribeh 11/212, numr 5390, Bejhekiu n El
Xhenaiz, kapitulli Zijaretul Kubur 4/128, numr 7193. Hakimi thot pr kt hadith: Ky hadith sht sahih sipas kushteve t Buhariut dhe Muslimit,
por nuk e kan transmetuar. Me kt sht pajtuar Dhehebiu 1/532. Ndrsa Hejthemi thot: Personat n sened jan besnik (shiko Muxhmauzzevaid 1/121,122). Hadithi sht theksuar pa u prmendur ngjarja e nns s Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem n faqen 261 dhe kjo gjendet
tek Muslimi dhe tek t tjert, duke u prmendur vetm lejimi pr vizit.
[7] Ky sht Ebul Fadl Ijadi ibn Musa ibn Ijad ibn Amr El Jahsabij El Endelusij, pastaj Sebtij El Malikij el-Imamul Al-lame el-Hadhul Evhad dhe
Shejhulislam. Ka shkruar dhe tubuar shkrime. Me shkrimet e tij ua kaloi t tjerve dhe emri i tij u b i njohur n t gjitha ant. Nga shkrimet e tij
veojm: Esh-Shifa bi Tari Hukukil Mustafa, Mesharikul Envar, n Garibul hadith, shkroi Ikmalul Mualim bi Sherh Sahihi Muslim. Ka vdekur
m 544 sipas kalendarit hixhri n Merakish (shiko Sieru Ealamin-Nubela 20/212 dhe Ed-Dejbaxhul Medh'heb 2/56).
[8] Shiko n Sherh Sahih Muslim nga Neveviu 7/45.
[9]Shiko n Elhavi El Kebir 3/19.
[10]Prkthimi i ktij ajeti sht marr nga Sherif Ahmeti, por n mes kllapave n prkthim qndron "pr lutje e vizit" dhe e drejt sht q t mbetet
ashtu si e kemi shnuar dhe kt e sqaron edhe autori i ksaj teme (sh.p).
[11] Elhavi El Kebir 3/19
51
jobesimtarit sht lutja pr t vdekurin

dhe krkimi i faljes pr t[12], e kjo sht
e ndaluar me kt ajet dhe me ajete t
tjera, si pr shembull fjala e Allahut
subhanehu ve te ala: "Nuk i takon Pejgamberit e as atyre q besuan q t krkojn falje pr idhujtart edhe nse kta jan
nga t afrmit e tyre..." Tevbe: 113
Gjithashtu, edhe hadithet e lartprmendura q tregojn rastin e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem kur
krkoi leje nga Zoti i tij q t krkoj
falje pr nnn e tij, e kjo nuk iu lejua,
e sqarojn kt, dhe ajo q e sqaron
edhe me qart kt sht se ajeti ka
zbritur pr shtjen e Abdullah ibn
Ubej ibn Selulit[13] dhe pr namazin e
xhenazes q ia fali Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem atij[14]. Andaj n
ajet nuk kuptohet ndalesa ndaj vizits
s varrit t jobesimtarit dhe pr kt
nuk sht i drejt argumentimi me kt
ajet pr t ndaluar vizitn e varreve t
jobesimtarve. Gjithashtu ky ajet nuk
sht n kundrshtim me hadithet q
argumentojn lejimin e vizits s varreve t jobesimtarve.
Fukahat e shajve[15] dhe hanbelijve[16]
theksojn gjithashtu se nuk lejohet
gjat vizits n varrezat e jobesimtarve

q t prshndeten me selam e as t
krkohet falje pr ta. Madje hanbelijt
thon se vizituesi i varrezave t jobesimtarve duhet t'i prgzoj ata me
zjarr. Kt e argumenton hadithi i Saed
ibn Ebi Vekasit radijAllahu anhu, q
thot: Erdhi nj beduin te Pejgamberi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe i tha:
Vrtet babai im ishte, q mbante lidhje
t mira me t afrmit dhe ishte... (dhe i
prmendi t mirat e tij sh.p.), pra ku
sht ai? Pejgamberi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem iu prgjigj: "Ai sht n
zjarr". Nga kjo beduini u ndie keq dhe
tha: O i Drguari i Allahut, e babai yt
ku sht? Iu prgjigj: "Kur t kalosh afr
varrit t jobesimtarit, prgzoje at me
zjarr." Tha (Saedi): Beduini e pranoi Islamin dhe tha: M ka obliguar me kt
obligim i Drguari i Allahut sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem dhe nuk kam kaluar afr
varrit t ndonj jobesimtari prve se e
kam prgzuar at me xhehennem[17].
Kt hadith e vrteton edhe hadithi nga
Ebu Hurejra radijAllahu anhu, q
transmeton prej Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem t ket thn:
Nse kaloni afr varrezave tona dhe
______________
[12] Shiko El Furu 2/199, Kishaful Kanai 2/150 dhe ky sht mendimi i shumics s komentatorve t Kur'anit (shiko El Xhamiu li Ahkamil
Kur'an 8/223).
[13] Ky ishte nga udhheqsit e mynakve, hipokritve (sh.p.).
[14] Kurtubiu thot: Kjo ngjarje sht vrtetuar n Sahihun e Buhariut dhe Muslimit dhe jan t ekspozuara transmetimet se Pejgamberi sa-lAllahu
alejhi ve sel-lem ia ka falur namazin e xhenazes ktij munaku dhe ajeti ka zbritur pas ksaj ngjarjeje (shiko El Xhamiul Ahkamul Kur'an 8/218).
[15] Shiko Nihajetul Muhtaxh 3/37.
[16] Shiko Mexhmual Fetava 27/165, Ihtijarat (90) dhe Kishaful Kanai 2/150.
[17] Transmeton Tabaranij n el-Kebir 1/145, numr 326, dhe Bezzari n Musnedin e tij (El Bahruz-Zihar) 3/299, numr 1089. Hejthemiu
thot: Personat n sened jan besnik (Muxhmeuz-Zevaid 1/122, 123). Gjithashtu e transmeton Ibn Maxhe prej hadithit t Ibn Umerit radijAllahu
anhuma n El Xhenaizu, kapitulli Ma Xhae Zijareti Kuburil Mushrikin 1/501. numr 1573, dhe n Zevaid (senedi i tij sht sahih me persona
t besueshm). Albani thot: Hadithi sht prej musnedit t Sad ibn Ebi Vekasit radijAllahu anhu dhe theksimi i tij "nga Ibn Umeri" sht gabim
prej ndonj transmetuesi (prej personave n sened). Shiko Silsiletul Ehadithus-Sahiha 1/55, numr 18.
52
tuaja q jan nga koha parakur'anore

(ehlul xhahilije), tregojuni se vrtet jan
n zjarr.[18]
Ebu Hatimi[19] thot: Urdhri i Mustafait sal-lAllahu alejhi ve sel-lem n ngjarjen e ktij muslimani sht q kur t
kaloj afr ndonj varri t jomuslimanit, ta falnderoj Allahun xhele ve ala
pr udhzimin e tij n Islam. Kjo kuptohet nga teksti i urdhrit q e lajmron
t vdekurin se ai sht n zjarr.[20]
Pra, si sht e ndaluar pr muslimanin
q nse viziton varrezat e jobesimtarve,
ti prshndes me selam ose t krkoj
falje pr ta, duke u
argumentuar me
hadithet e lart-
prmendura, gjithashtu nuk i lejohet

muslimanit q vizitn e varrezave t
jobesimtarve ta realizoj me qllim q
ti madhroj ata me nderime apo me
qllim admirimi pr ta dhe ngritje t
tyre. Veanrisht kto t kihen parasysh tek ato varre pr t cilat thon se
jan t personave q ishin nga paria e
lart, pr arsye se kjo gj sht nga llojet e miqsimit t jobesimtarve, por,
si dihet,
sht
______________
[18] Transmeton Ibn Hibbani n Sahihun e tij Er-Rekaik, kapitulli el-Edhkar 3/127, numr 847, dhe n senedin e tij sht El Harith ibn Merixh
En-Nikal. Ky sht daif-i dobt, por edhe i akuzuar nga disa. Shiko Ed Duafaul Kebir 1/219, Terxhemetu 268, Mizanul Iwtidal 1/433, numr
1619. Shejhu i El Harithit sht Jahja ibn Jemani, pr t cilin Ibn Haxheri thot: Saduk Abid-i drejt, i devotshm, gabon shum dhe ka ndryshuar,
shiko Et-Takrib 598, Et-terxhemetu 7679, prandaj hadithi sht daif-i dobt n sened dhe pr kt mjafton hadithi para tij.
[19] Ky sht el-Imamul Al-lame El Hadh Ebu Hatim Muhammed ibn Hibban ibn Ahmed ibn Hibban Et-Temimij El Bustij. Ka dal n krkim
t dituris dhe pr t dgjuar nga t tjert. Ishte nga studiuesit e dalluar n diturin e khut, gjuhs, hadithit dhe ligjrimit. Ishte nga njerzit e
menur. Autor i shum librave, si: El Musnedus-Sahih, Eth-Thikat, Et-Tarih dhe Ed-Duafa, vdiq me 354 sipas kalendarit hixhrij (shiko pr
kt Tedhkiretul Hufadh 3/920, Sieru ealamin-Nubela 16/92 dhe Tabakatush-Sha'ijeti nga Es-Subkij 3/131).
[20] Shiko Sahih Ibn Hibban 3/128.
53
obligim pr muslimanin t largohet nga

kufri, mosbesimi dhe ithtart e tij. Allahu subhanehu ve te ala thot: "Nuk
gjen popull q e beson Allahun dhe Ditn
e Gjykimit e ta doj at q kundrshton
Allahun dhe t Drguarin e Tij..." Muxhadele: 22
Pr kt arsye, disa nga shajt e kan
prmendur se nuk sht e legjitimuar
q gjat vizits n varrezat e jobesimtarve t vizitohet ndonj varr i
veant[21], nse vizita bhet pr qllim
madhrimi dhe pruljeje ndaj t vdekurit n at varr[22]. Por sht obligim pr
muslimanin q nse i viziton varrezat e
jobesimtarve apo nse i sheh ato, t
ket qllim me kt meditimin rreth
gjendjes s tyre dhe t ndiej nevojn
dhe varsin e tij ndaj Allahut subhanehu ve te ala si dhe t shfaq falnderimin ndaj Allahut pr udhzimin e
tij n Islam.
sht transmetuar hadithi nga Ibn
Umeri radijallahu anhuma, i cili ka
thn: Kur kaloi Pejgamberi sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem afr vendbanimeve t
popullit t Themudit, tha: "Mos hyni n
vendbanimin e atyre q i bn padrejtsi
vetes, q t'ju godas ajo q i goditi ata,
prve nse jeni duke qar, pastaj ktheu
kokn dhe shpejtoi t ecurit derisa e kaloi
at lugin[23].
Nga ky hadith Neveviu ka titulluar nj
kapitull: Kapitulli mbi t qarit dhe
frikn gjat kalimit npr varrezat e zullumqarve dhe npr vendbanimet e
tyre si dhe shfaqjen e nevojs pr Allahun dhe trheqjen e vrejtjes nga
neglizhenca ndaj ksaj.[24]
Si prfundim: Nuk lejohet t shkuarit
tek varrezat e jobesimtarve pr shtitje
dhe as pr ti madhruar ato varre q
madhrojn jobesimtart, por lejohet
vizita e ktyre varreve me qllim q t
prkujtojm vdekjen dhe t marrim
msim. Nse vizita nuk bhet pr kt
arsye, ather nuk sht e lejuar.
Vizita e jobesimtarit n varrin e muslimanit
Hanbelijt kan thn se nuk i ndalohet jobesimtarit q t vizitoj varrin e
t afrmit t tij musliman[25] dhe kan
thn se nuk ka gj q e ndalon at.[26]
Kt mendim e ka zgjedhur edhe shejhul islam Ibn Tejmije rahimehullah.
[27]
Marr nga libri "Ahkamul Mekabir sh- Sheriatil

Islamijeh"[1]
nga Dr. Abdullah ibn Umer ibn Muhammed EsSuhejbanij
Prshtati: Adem Avdiu
______________
[21] Shiko Hashijetul Xhumel 2/209 dhe Hashijetush-Shervanij 3/200.
[22] Shiko Hashijetu Ibn Kasim El Abadij 3/200.
[23] Transmeton Buhariu n librin El Megazi, kapitulli Nuzulun-Nebij salallahu aljehi ve selem el Hixhr 3/1336, numr 4419, si dhe n kapituj t
tjer, Muslimi n librin Ez-Zuhd ver-Rekaik, kapitulli La ted'hulu mesakinel-ledhine dhalemu enfusehum il-la en tekunu bakin 4/2285, numr
2980, Ahmedi 2/66 dhe t tjer.
[24] Rijadus-Salihin 350, hadithi numr 962.
[25]Shiko El furu 2/299 dhe El mubdeu 2/284.
[26] Shiko Kishaful Kanai 2/150.
[27] Shiko El Ihtijaratul Fikhijeh 90.
54
IMAM AHMEDI
IBN HANBELI
ALLAHU E MSHIROFT
Alij ibn Medini, Allahu e mshiroft, ka thn: Me t vrtet Allahu i Lartsuar e ka ndihmuar kt fe me dy persona, me Ebu Bekrin n ditn e Rridesdhe me Ahmed ibn Hanbelin
n ditn e Mihnes (sprovs)
alnderimet dhe lavdrimet i takojn vetm Allahut t Lartsuar, i Cili

n librin e Tij Famlart ka thn:
Allahu i ngre n shkall t larta ata q besuan prej jush dhe ata q u sht dhn dije.
Allahu sht i njohur mir me at q
punoni.[1]
Prshndetjet tona qofshin mbi t Drguarin ton, Muhamedin sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem, i cili ka thn: Atij q Allahu
ia do t mirn, e bn q ti kuptoj njohurit
e fes.[2]
Prshndetjet tona qofshin edhe mbi
familjen e tij t pastr, mbi shokt e tij t
sinqert dhe mbi t gjith ata q pasuan
dhe pasojn rrugn e tyre me mirsi deri
n Ditn e Gjykimit.
T shkruash pr nj dijetar si imam Ahmedi, Allahu e mshiroft, sht nj nder i
madh, sepse ai ishte nj nga shmblltyrat
m t rndsishme n ummetin e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem pas sahabve. Ai e ndrioi kt ummet me dritn
e dituris kur at pothuajse e kishte kapluar errsira e injorancs s atyre q paso-
jn mendjet dhe epshet e tyre. Ai ishte

imami i besimtarve sa ishte gjall dhe pas
vdekjes s tij. E lusim Allahun e Lartsuar
q ta mshiroj me Mshirn e Tij t pafund.
Imam Ahmedi, Allahu e mshiroft, sht
njri prej katr imamve t katr medhhebeve t njohura t Ehli Sunnetit. Imam
Ahmedi, Allahu e mshiroft, lindi n vitin
164h n qytetin e Bagdadit, n Irak. Q n
fmijrin e tij u dallua dhe u shqua nga
moshatart e tij. E msoi Kuranin prmendsh n mosh shum t re dhe e kndonte at n mnyrn m t mir t
mundshme.
Imam Ahmedi, Allahu e mshiroft, q n
mosh t re lloi t krkonte dituri. N llim mori dituri nga dijetart q ishin n
vendin e tij, kurse m pas lloi t udhtoj
n krkimin e dituris nga dijetart e
vendeve t tjera islame, si n Mek, Medin, Basra, Jemen e kshtu me radh. Ai
udhtoi pr n Basra m shum se pes
her duke krkuar dituri nga dijetart e hadithit, kurse drejt Hixhazit udhtoi disa
______________
[1] Muxhadele: 11.
[2] Transmeton Buhariu 71, Muslimi 1037.
55
her. Nga dijetart m t dalluar q takoi

aty ishte imam Shau, Allahu e mshiroft. Nga ai i mori bazat n fushn e hadithit, khut dhe shum njohuri t tjera.
Ai prtoi shum nga ibn Ujejne, Allahu
e mshiroft, i cili ishte nga dijetart m t
dalluar n kohn e tij. Shkoi t krkoj dituri edhe n Jemen, n qytetin Sana, ku
dgjoi hadithe nga dijetari i nderuar Abdurr-Rrez-zak ibn Hem-mami, Allahu e
mshiroft. Udhtimet e tij n krkimin e
dituris ishin t shumta, por edhe t mundimshme. Imam Ahmedi, Allahu e mshiroft, u prball me vshtirsi t shumta n
krkimin e dituris, n veanti kur udhtoi
pr n Jemen, mirpo dashuria e tij pr diturin dhe n veanti pr krkimin e hadithit e bri at t jet gjithmon i
paluhatshm n kt qllim dhe t prballoj do vshtirsi q i paraqitej n rrugn
e tij drejt dituris. Kto vshtirsi me t
cilat prballej imam Ahmedi ishin si paraprgatitje pr nj t ardhme t afrt, kur u
sprovua me nj sprov shum t madhe.
Kjo sprov ishte dalja n shesh e mendimit
t grupimit el-mutezile, i cili prkrahej nga
kali i muslimanve n at koh. Mendimi
i tyre ishte se Kurani nuk sht fjala e Allahut t Lartsuar, por sht i krijuar. Kjo
vendosmri e paluhatshme e imam Ahmedit bri q i gjith ummeti i Muhamedit
alejhi salatu ve sel-lam t mbshtetej tek ai
kur ummetin e kishte kapluar kjo tne e
madhe dhe e pabaz, e cila nuk ishte tjetr
vetm se pjell e atyre q pasonin logjikn
dhe epshet e tyre duke lan anash Sunnetin
e pastr t t Drguarit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem.
Krkuesit e dijes udhtonin me kilometra

t tra pr t dgjuar nga imam Ahmedi
qoft edhe vetm nj hadith, sepse ishte
nder pr ta. Nga ai transmetonin hadithe
edhe dijetart me eminent q njihte bota
islame n at koh, si: Veki ibn Xherrrrah, imam Shau, Alij ibn Medini, Kutejbe ibn Seidi etj.
Fjalt e msuesve t imam Ahmedit pr t
1) Abdurrezzak ibn Hemmami, Allahu e
mshiroft, ka thn: Nuk kam par
asknd m t menur dhe m t devotshm se Ahmed ibn Hanbeli.[3]
2) Muhamed ibn Alij, Allahu e mshiroft, ka thn: E kam dgjuar Kutejbe
ibn Seidin duke thn: Sikur t mos
ishte Sufjan eth-Thevri, do t vdiste devotshmria, por sikur t mos ishte Ahmed
ibn Hanbeli, do t shpiknin n fe (bidatxhit) far t donin. N nj transmetim
tjetr ka thn: Kur t vdes Ahmed ibn
Hanbeli, do t shfaqen bidatet.[4]
3) Kutejbe ibn Seidi, Allahu e mshiroft,
ka thn: Nse shihni dik q e do
Ahmed ibn Hanbelin, ather dijeni se ai
njeri sht pasues i Sunnetit.[5]
4) Ibrahim ibn Shemmas, Allahu e
mshiroft, ka thn: E kam pyetur Veki
ibn Xherr-rrahun pr Harixhetu ibn
Musabin, q t na transmetoj hadithe
nga ai. Ai m tha: Un nuk transmetoj
nga ai, m ka ndaluar Ahmed ibn Hanbeli q t transmetoj nga ai.[6]
5) Hisham ibn AbdulMelik et-Tajalisij,
Allahu e mshiroft, ka thn: Nuk ka n
Basra e as n Kufe njeri q sht m i
______________
[3] Menakibul-Imam Ahmed, fq. 83.
56
dashur dhe m i respektuar prej meje sesa Duke pasur parasysh diturin e imam
Ahmed ibn Hanbeli.[7]
Ahmedit, Allahu e mshiroft, dhe pozitn
e tij te dijetart dhe krkuesit e dijes, sht
Fjalt e moshatarve t tij pr diturin e shum e natyrshme q ky imam t ket
imam Ahmedit
qen n vmendjen e do krkuesi t dijes
dhe dokush prej tyre imagjinonte t ishte
1) Imam Shau, Allahu e mshiroft, ka nga nxnsit e tij. Ky ishte nj nder i madh
thn: Nuk kam par m t menur se dy pr do krkues t dijes. Nga kjo kuptojm
persona: Ahmed ibn Hanbeli dhe Sulej- se nxnsit q msuan nga ai ishin t
man ibn Davud el-Hashimi.[8]
shumt, mirpo ne do ndalemi vetm
2) Alij ibn Medini, Allahu e mshiroft, disa prej tyre:
ka thn: Me t vrtet Allahu i Lartsuar 1) Abdall-llah ibn Abdurr-Rrahman ese ka ndihmuar kt fe me dy persona, me Semerkendij
Ebu Bekrin n ditn e Rrides[9] dhe me 2) Abdall-llah ibn Ahmed ibn Hanbeli
Ahmed ibn Hanbelin n ditn e Mi- (djali i imam Ahmedit)
hnes (sprovs)[10].
3) Ebu Davud es-Sixhistanij (imam Ebu
3) Ishak ibn Rahevejhi, Allahu e mshi- Davudi)
roft, ka thn: Ahmed ibn Hanbeli 4) Muhammed ibn Ismail el-Buharij
sht argument mes Allahut dhe robrve (imam Buhariu)
t Tij n tok.[11]
5) Jahja ibn Abdul-Humejd el-Himmanij, Allahu i mshiroft t gjith.
Msuesit e tij
Librat e tij
Imam Ahmedi, Allahu e mshiroft, q n
mosh t re lloi t krkoj dituri dhe pr Muslimant trashguan nj seri librash t
kt arsye dijetart nga t cilt mori dituri shkruar nga imam Ahmedi, Allahu e mishin t shumt, mirpo ne do t pr- shiroft. M voluminoz sht Musnedi i
mendim vetm disa prej tyre:
tij, n t cilin prmblodhi afr tridhjet
1) Ab-bad ibn Ab-bad el-Muhel-lebij
mij hadithe. Me kt vepr ua lehtsoi
2) Mutemir ibn Sulejman et-Tejmij
rrugn krkuesve t dijes pr grumbul3) Sufjan ibn Ujejnete el-Hilalij
limin e haditheve. Ndr t tjera ishin edhe
4) Jahja ibn ebi Zaidete
kta libra:
5) Ebu Bekr ibn Aj-jash dhe shum t 1) Fadailus-Sahabe, i botuar n dy vllime
tjer, Allahu i mshiroft t gjith.
2) El-ilel ve marifeturr-Rrixhali, i botuar
3) El-esami vel-Kuna, i botuar
Nxnsit e tij
4) Kitabuz-Zuhd, i botuar
5) Err-Rred-du alaz-Zenadikah vel-Xheh______________
[9] Kjo ishte pas vdekjes s t Drguarit t Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, kur disa se arabe u kthyen n fen e mparshme dhe disa prej tyre
nuk pranon ta jepnin zekatin.
[10] Qllimi sht tneja e madhe n kohn e imam Ahmedit, Allahu e mshiroft, kur nj grupim i devijuar, el-mutezile, thoshte se Kurani ishte i
krijuar.
57
mij-je, i botuar disa her

6) Kitabul-Vukuf vel-Vesaja, i botuar
7) Ahkamun-Nisa, i botuar.
shkruar (hadithin) se i Drguari i Allahut

sal-lAll-llahu alejhi ve sel-lem e ka br hixhamen[17] dhe i dha eba Tajbes nj dinar, e
kam br edhe un hixhamen dhe i dhash
Disa fjal t imam Ahmedit, Allahu e atij q ma bri (hixhamen) nj dinar.[18]
Imam Ahmedi, Allahu e mshiroft, ndrmshiroft
roi jet n ditn e xhuma t muajit RreImam Ahmedi, Allahu e mshiroft, ka biul-Ev-vel n vitin 241h. N varrimin e
tij morn pjes mbi njqind mij xhethn:
1) Bazat e Sunnetit pr ne jan: kapja pas matlinj. Vdekja e tij ishte nj tronditje e
asaj q kan qen shokt e t Drguarit t madhe pr ummetin e Muhamedit sal-lAlAllahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe lahu alejhi ve sel-lem. Neve nuk na mbetet
pasimi i tyre dhe lnia e bidateve (risive n tjetr vetm se ti lutemi Allahut t Lartsuar me emrat e Tij t bukur dhe me
fe), se do bidat sht humbje....[12]
2) Abdallah et-Taresusi, Allahu e mshi- cilsit e Tij t larta q ta mshiroj kt
roft, ka thn: E kam dgjuar Ahmed dijetar me Mshirn e Tij, e cila sht e paibn Hanbelin duke thn: Mos i fund, dhe t na bashkoj ne dhe at n
shoqroni pasuesit e mendjeve edhe nse e xhennetin Firdevs me Pejgambert, t sinndihmojn Sunnetin (e t Drguarit sal- qertt, dshmort dhe t mirt.
lAllahu alejhi ve sel-lem).[13]
Prgatiti:Sabahudin Selimi
3) Fadl ibn Zijadi, Allahu e mshiroft,
ka thn: E kam dgjuar Ahmed ibn Literatura e konsultuar:
Hanbelin duke thn: Kush e refuzon ha- 1) Kurani i Madhruar Me prkthim t Sherif Ahdithin e t Drguarit sal-lAllahu alejhi ve metit.
sel-lem, ai sht n buz t shkatr- 2) Sahihul-Buhari.
3) Sahihu Muslim.
rimit.[14][15]
4) Menakibul-Imam Ahmed ibn Hanbel, Ibni
4) Mejmuni, Allahu e mshiroft, ka Xhevzij, Mues-sesetul-Hixhr, me verikim t Abdullthn: M tha mua Ahmed ibn Hanbeli: llah ibn Abdul-Muhsin et-Turkij.
Asnjher mos it pr ndonj mesele 5) Sijer alam en-Nubela, Shemsud-din ebu Abdil(shtje n fe), prderisa nuk ke n t nj lah Muhammed ibn Ahmed edh-Dhehebi, Muesimam (dijetar q t paraprin, q ka folur seseturr-rrisale. Nj grup verikues me mbikqyrje t
Shuajb Arnautit.
pr kt shtje para teje).[16]
6) Usulus-Sun-neh, Ahmed ibn Hanbeli, Darul5) Nuk kam shkruar asnj hadith pa Menar.
vepruar me t, derisa edhe kur kam
______________
[12] Usulus-Sun-neh, fq. 14.
[14] Pr fat t keq, t till n kohn ton ka shum, duke lluar nga muslimant e thjesht e deri tek ata q e quajn veten hoxhallar. Ata kan arritur
deri n at mas saq nse i kundrshton bidatet e tyre, qoft edhe me hadithe nga Sahihu i Buhariut dhe Muslimit, nuk i pranojn, por vazhdojn
me bidatet q kan trashguar nga t part e tyre. Prve ksaj, edhe shpalls si njeri q po shpik bidate (risi n fe).
[15] Sijer alam en-Nubela 11/297.
[17] Hixhame quhet nxjerrja e gjakut t keq nga trupi. sht pjes e mjeksis s t Drguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
58

A Ekzistojnë Fantazmat PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

A Ekzistojnë Fantazmat PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PRMBAJTJA

A ekzistojn fantazmat?! ...................................................... 2

Kshilla t qarta pr zemra t pastra ................................... 4

E kundrta e tevhidit uluhije ................................................ 6

Dr. Muhamed ibn Abdulvehab El Akil

Besimi n Melaike (III) ........................................................ 10

Dashuria pr Allahun .......................................................... 18

Disa gabime n edukimin e fmijve (I) ............................. 22

Shpjegimi i hadithit: Pretenduesi i dikaje duhet t sjell

Pozita e gruas n xhennet ................................................... 28

Disa shtje n lidhje me akikn ......................................... 32

far kuptojm me termin Sele .................................... 37

Trashgimia n Islam .......................................................... 41

Gjilan, Republika e Kosovs

Kshill pr t rinjt sele (I) .............................................. 46

Vizita e varrezave t jobesimtarve ................................... 50

Imam Ahmedi ibn Hanbeli Allahu e mshiroft .............. 55

ur zemra e njeriut ka besim t mangt

e muslimanve, saq disa prej tyre bien n gjum

ndihmn dhe caktimin e Allahut. Pasi na ka

alnderimi i takon Allahut, t vetmit q meriton adhurim. Paqja dhe

pa na lajmruar dhe drejtuar drejt saj. Nuk

manve dhe pr njerzit e rndomt.

kesh edhe moral t lart, q sht plotsim

alnderimi i takon Allahut. At e

Thot Allahu i Lartsuar: Adhuroni Al- n kt bot, shptim n ahiret.

I Drguari i Allahut tha: Mos u betoni pr asknd- vetm pr Allahun.[8]

gjitha veprat, pos atyre veprave q bhen

Nga shirku i vogl sht t thuash:

Nga shirku i vogl sht t thuash: Sikur

Prmblodhi dhe prshtati: Lirim Sadiku

CILSIT LNDORE DHE ATO

pjesn e dyt, tema nr. 2,

urdhron dhe punojn at q jan t urdhruar." Tahrim: 6

sel-lem: "O i Drguar, a t ka ardhur

ndaj popullit t vet, ndjeshmrin dhe

lejuar t as pr nj melek nga melaiket

risa mundimi arriti kulminacionin."[7]

pr nga numri i tyre. Ne besojm se

trsi nga ushqimi, ather edhe iu

a) Shpejtimi i shtrimit t ushqimit,

jan kulmi i mosbesimit dhe gnjeshtrs.

Ibn Kethiri, Allahu e mshiroft,

t veanta, as meshkuj e as femra.

Rezymeja sht se nga cilsit trupore

rej cilsive t Allahut sht "Dashuria". Allahu i do robrit e Tij

sikur (besimtart e vrtet e duan) Allahun,

nj jet me brenga dhe dhembje.

sht vazhdueshmri e dashuris pr Allahun. Ne e duam Pejgamberin sal-lAllahu

mpushim, n prgatitjen e ushtris pr

Kshtu ka qen Pejgamberi, i but, fals, i

Prgatiti: Darul Vatan

ur ti linde, prindrit e tu pa dyshim q

llahu, m i miri Krijues! Muminin: 14

dhe vazhdimisht ka nevoj pr msime dhe

Disa prindr shum her harrojn t ulen

Pakujdesia n dgjim n raport me fmijn

Shum prindr, pr mos t thn t gjith,

Laura Ferati, Norvegji

akuze, prderisa akuzuesi nuk sjell dot fakte

a fjal madhshtore dhe gjithprfshirse e ngjarjeve dhe ndodhive t

Nse dikush pretendon nj t drejt ndaj

Nse sht i pohuar (i vrtetuar) nj