Ngushllimi ndaj t

Goditurve n Fatkeqsi

01. Pikllimi sht i pa vler

Imam Muhamed bin Muhamed el-Hanbeli el-Menbaxhi (Rahimullah)

Burimi: Teslijetu Ehlil-Mesaib

N lidhje me pikllimin n fatkeqsi apo n ndonj sprov, as Allahu Teala dhe as i
Drguari i Tij salallahu alejhi ue selem nuk kan urdhruar n t. Prkundrazi, e ka
ndaluar Allahu kt veprim n Librin e Tij edhe nse kjo ka t bj me shtje t
fes. Megjithat, n kt t fundit, ekziston pikllim i lavdrueshm dhe i
dnueshm. Shembull i ksaj jan fjalt e Allahut Teala:

Mos u ligshtoni dhe mos u piklloni, sepse ju, gjithsesi jeni m t lartt, nse
jeni besimtar t vrtet. 3:139
Gjithashtu, fjalt e Allahut n ajetin tjetr:




Dhe mos u pikllo pr ta e mos u ngushto pr shkak t dredhive t tyre!16:127
Allahu Teala ka thn n lidhje me Profetin e Tij, Muhamedin salallahu alejhi ue
selem dhe Ebu Bekrin tha:

e ai i thoshte shokut t vet (Ebu Bekrit): Mos u mrzit, se Allahu sht vrtet
me ne! 9:40
Allahu Teala, gjithashtu ka thn:


Mos u dshpro nga fjalt e tyre! 36:76
Ajete t tilla n Kuran jan t shumta.
E gjith kjo pr shkak se pikllimi nuk sjell asnj dobi e as nuk e shmang ndonj t
keqe. Prandaj pikllimi sht i padobishm. Dhe se, Allahu nuk urdhron dika q
sht e pavlefshme. Megjithat, personi i brengosur nuk mkaton prderisa pikllimi
nuk sht i lidhur me ndonj nga faktort e ndaluar q kemi prmendur. Profeti
salallahu alejhi ue selem ka thn:

Allahu nuk ndshkon pr lotin e syrit apo pr pikllimin e zemrs. Por, Ai

ndshkon ose fal pr kt -dhe bri me shenj drejt gjuhs s tij-.
Ky hadith dshmon se pikllimi nuk sht mkat prderisa nuk sht i lidhur me
ndonj gj q shkakton mkat. Kjo mbshtetet edhe nga fjalt e Profetit
salallahu alejhi ue selem:

Syri qan dhe zemra pikllohet, por ne nuk themi asgj prve asaj q e knaq
Zotin.

- Malik bin Dinar ka thn: Nse n zemrn e njeriut nuk ka pikllim, ajo do t
shkatrrohet ashtu si shkatrrohet shtpia e pabanuar.

- Abdullah bin Ahmed transmeton se Ibrahim bin Isa ka thn: Nuk kam par
asknd t pikllohet aq gjat sikurse Hasan el-Basriu. Sa her e kam par at kam
menduar se, posa sht goditur nga ndonj fatkeqsi!

- Pastaj ai prmendi nj thnie nga Imam Maliku i cili ka thn: Pr aq sa ti

pikllohesh n lidhje me kt bot, n at mas t largohet nga zemra shqetsimi
pr shtje t ahiretit.
Nj tjetr prov se pikllimi sht i lejuar jan fjalt e Allahut Teala:






U largua prej tyre dhe tha: O i mjeri un pr Jusufin! Syt i ishin zbardhur
prej pikllimit dhe ishte plot zemrim. 12:84
E gjith kjo dshmon se ai q pikllohet nuk mkaton. sht dika e mir q t qash
pas vdekjes s dikujt dhe t pikllohesh pr t nga mshira dhe prkujdesja ndaj tij.
Kjo nuk vije n kundrshtim me durimin q duhet pasur dhe knaqsin me at q
Allahu e ka caktuar. Ndryshe nga t qart dhe pikllimi n emr t interesit personal.
Pos ksaj, nse t qart shoqrohet me dika t mir pr t ciln njeriu i piklluar
shprblehet pr t, ather veprimi i till sht i lavdrueshm nga ky kndvshtrim
dhe jo pr shkak t vet pikllimit. njeriu i cili pikllohet pr fatkeqsin n fen e
tij dhe pr fatkeqsit e myslimanve n prgjithsi, shprblehet pr t mirn q e
ka n zemr dhe urrejtjen ndaj s keqes dhe pasojat e saj.
Por, nse ky pikllim e bn njeriun q ta humb durimin e patjetrsueshm, luftn e
obligueshme ndaj epshit, apo ta humb mirsin q Allahu i ka dhn dhe t mos mund
ta largoj t keqen nga vetja e tij, n rastin e till pikllimi bhet i ndaluar. N kt
rast personi mkaton nga kndvshtrimi i pikllimit.
Nse ajo pr t ciln pikllohesh nuk mund ta sjell at q ke humbur, pikllimi sht i
padobishm. I menuri e ruan veten e tij nga pikllimi dhe sigurohet q t mos i sjell
vetes pikllim pas pikllimi. Dije se kjo do t kaloj pas nj kohe, dhe Allahu e di m
s miri.

02. Definicioni i fatkeqsis dhe si duhet

trajtuar
Allahu Teala ka thn:






t cilt, kur i godet ndonj fatkeqsi thon: T Allahut jemi dhe vetm tek Ai
do t kthehemi! Ata do t shprblehen me bekim dhe mshir nga Zoti i tyre;
ata jan n rrugn e drejt! 2:156-157
Umer bin Hatab radijallahu anhu ka thn: Sa t shklqyera jan dy
kompensime! Sa shtes e shklqyer! Transmetohet nga Buhariu me zinxhir
transmetimi t reduktuar.

Allahu Teala ka thn:

do fatkeqsi q i bie njeriut, ndodh me vullnetin e Allahut. Ai ia udhzon
zemrn kujtdo q i beson Atij. 64:11
Alkameh dhe komentues tjer t Kuranit kan thn: Kjo sht fatkeqsia e cila
e godet njeriun. Ai e di se kjo gj vjen nga Allahu, andaj ai knaqet dhe pajtohet
me kt.
Gjuhtart thon se nga aspekti gjuhsor, fatkeqsi sht do gj q e godet
njeriun.
Kurtubiu, Rahimullah, ka thn: Fatkeqsi sht ajo q e godet dhe e shqetson
besimtarin.
Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Seid el-Kudri radijallahu anhu. se i
Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thn:

Ska besimtar q vuan nga lodhja, dhimbja, smundja, pikllimi, madje edhe nga
shqetsimet vetm se Allahu ia shlyen mkatet e tij pr to.
Buhariu dhe Muslimi kan transmetuar nga Aishja radijallahu anha, se i Drguari i
Allahut salallahu alejhi ue selem ka thn:

Nuk ka fatkeqsi q e godet myslimanin vetm se Allahu Azze ue Xhel ia shlyen
mkatet e tij pr t, madje edhe nse dmtohet nga nj gjemb.

03. Mbrojtja e personit t goditur me

fatkeqsi prej vesveseve t shejtanit
Allahu i Madhruar ka br q Fjala:

T Allahut jemi dhe vetm tek Ai do t kthehemi (2:156)

t jet streh dhe mbrojtje pr ata q jan t goditur nga fatkeqsia dhe pr ata q
jan sprovuar nga shejtani, duke br q ai (shejtani) prmes vesveseve/obsesioneve
t mos fus tek njeriu mendimin e keq, e t shkatrroj qetsin dhe t shfaq ann
e egr t tij.
Kur personi i goditur me fatkeqsi e prdor kt shprehje me qllim t begat e t
mir, ather Fjala T Allahut jemi, shpreh Njshmrin dhe pranimin se Allahu
sht i Vetmi q meriton t adhurohet dhe se vetm Atij i takon Sundimi.
Ndrsa, kur ai thot: dhe vetm tek Ai do t kthehemi, me kt ai pranon faktin
se Allahu sht Ai q neve na vdes, pastaj na ringjall.
Prmes ksaj shprehet besimi n jetn pas vdekjes, besimi n at se Allahut i takon
paracaktimi i gjrave dhe se do gj kthehet tek Ai.
Pra, sht m se e vrtet se do gj i takon Atij dhe nuk ka strehim prve strehimit
t Tij.
Transmeton Muslimi n Sahihun e tij nga Ummu Seleme radijallahu anha, e cila ka
thn se e ka dgjuar t Drguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke thn:
-
-

Nuk ka mysliman i cili goditet nga ndonj fatkeqsi dhe thot: T Allahut jemi
dhe vetm tek Ai do t kthehemi! O Allah, m shprble mua n fatkeqsin time
dhe m jep dika edhe m t mir pas ksaj, vetm se do t bhet kshtu.
Gjithashtu, transmeton Muslimi nga Ummu Seleme se i Drguari i Allahut salallahu
alejhi ue selem ka thn:

Nse jeni t pranishm tek i smuri ose tek ai q sht n prag t vdekjes, thoni
vetm at q sht e mir, ngase melaiket thon amin pr at q ju thoni.
Vazhdon Ummu Seleme: Pasi vdiq Ebu Seleme, shkova tek i Drguari i Allahut
salallahu alejhi ue selem dhe i thash: O i Drguar i Allahut, Ebu Seleme ka
vdekur. Ai tha: Thuaj:

O Allah! M fal mua dhe at dhe m jep dika t mir pas tij.

Un e thash kt dua dhe Allahu m dha dika m t mir se ai: Muhamedin

salallahu alejhi ue selem.
Prmes shprehjes: T Allahut jemi dhe vetm tek Ai do t kthehemi, robi arrin
grad t lart dhe shprblim t madh, si prmendet n hadithin q transmetohet nga
Ebu Musa el-Esharij radijallahu anhu, ku Allahu i thot engjjve t Tij:
: :

far tha robi im? Ata thon: Ai t lavdroi dhe tha: T Allahut jemi dhe
vetm tek Ai do t kthehemi! Ather Allahu thot: Ndrtoni nj shtpi pr
robin Tim n Xhenet dhe emrtojeni Shtpia e Falnderimit!

04. Ngushllimi hyjnor dhe Profetik

pr ata q jan goditur me fatkeqsi
Ngushllimi hyjnor gjendet n Fjalt e Allahut Teala:









Prandaj, prgzoji t duruarit, t cilt, kur i godet ndonj fatkeqsi thon: T
Allahut jemi dhe vetm tek Ai do t kthehemi! Ata do t shprblehen me bekim
dhe mshir nga Zoti i tyre; ata jan n rrugn e drejt! 2:155-157
E n realitet, ka ajete t shumta, t cilat flasin pr shtjen e durimit.
Ngushllimi Profetik qndron n fjalt e Profetit salallahu alejhi ue selem:



Ska mysliman i cili goditet nga nj fatkeqsi dhe thot at q sht urdhruar:
T Allahut jemi dhe vetm tek Ai do t kthehemi! O Allah! M shprblej mua n
fatkeqsin time dhe m jep dika edhe m t mir pas, vese Allahu do tia
shprblej at n fatkeqsi dhe i jep atij dika edhe m t mir pas saj.Muslimi,
Ahmedi dhe Ibn Maxheh.

Fjala: T Allahut jemi dhe vetm tek Ai do t kthehemi! sht ilai i dhn nga
ana e Allahut dhe t Drguarit t Tij salallahu alejhi ue selem, pr ata q jan goditur
nga fatkeqsia. Ky ila sht nga m t mirat dhe m t dobishmet q mund ti jepet
robit n t dy jett. Ai prbhet nga dy parime madhshtore, nse robi vrtet ka
dije rreh tyre dhe ngushllohet me to, e q jan:

- Parimi i par: sht q robi ta kuptoj se me t vrtet ai, familja e tij, pasuria

e tij dhe fmijt e tij jan pronsi e Allahut Azze ue Xhel, i cili n realitet i ka
huazuar prej Tij. Kur Allahu e merr at q ia ka huazuar, sht ashtu sikurse puna
e huadhnsit, i cili prsri e merr t huazuarn nga ai q ia ka huazuar at.
Gjithashtu, robi sht i rrethuar nga dy jo-ekzistenca, njra para se ai t jetonte
dhe njra pas vdekjes s tij. Prandaj, pasuria e robit sht vetm huazim i
kufizuar pr nj koh t shkurtr. Pr m tepr, nuk sht vet ai q pasurin e
tij e ka br t ekzistoj nga asgjja, n mnyr q pasuria e tij t jet n t
vrtet e tij.

Njeriu nuk mund ta ruaj pasurin q ka (nse nuk do Allahu), ai nuk ka ndikim dhe
posedim real n t. Ai e shfrytzon at, n t njjtn mnyr si bn edhe skllavi i
urdhruar dhe i ndaluar nga zotria i tij, e nuk sillet si pronar absolut me at pasuri.
Prandaj, nuk i lejohet njeriut q ta prdor pasurin e vet, pos n at mnyr si e
krkon Pronari i Vrtet i saj.

- Parimi i dyt: sht q robi t kthehet tek Allahu, i Cili sht Zoti i tij i vrtet,
ta kuptoj se kt jet duhet lr pas shpine dhe se ai do t shkoj i vetm tek
Zoti i tij n Ditn e Gjykimit, si Ai e krijoi hern e par, e q i mungon familja,
pasuria dhe shoqria. N vend t ksaj, njeriu vjen me veprat e tij t mira dhe t
kqija. Pasi q ky sht fillimi dhe fundi i robit, ather vjen pyetja: si mund t
ndjej dikush gzim pr pasardhsit e dhn, pasurin e tij apo dika tjetr nga kjo
bot dhe si mund t ndjej pikllim pr dika q ai ka humbur?! Mendimet e robit
rreth fillimit se si ka qen dhe prfundimit, sht nj nga trajtimet m t mira.
Prej marrjes s ilait t dobishm, sht edhe bindja e plot se ajo q e ka
goditur at, nuk ka mundur assesi ti shptoj, dhe se nga ajo nga e cila ka
shptuar, nuk ka mundur ti ndodh n asnj mnyr. Thot Allahu Teala:

Ska fatkeqsi q godet tokn dhe ju, q t mos jet e shnuar n Libr (Leuhi
Mahfdh) para se ta krijojm at. Kjo pr Allahun sht vrtet e leht! (Kt
paracaktim e kemi br) q ju t mos dshproheni pr at q ju ka kaluar, por
edhe pr t mos u gzuar s teprmi pr at q Ai ju ka dhn. Allahu nuk i do
kryelartt mburravec 57:22-23

dokush q mediton mbi kt ajet fisnik, gjen ilain dhe shrimin e do lloj
fatkeqsie. Gjithka q do t prmendim n kt kapitull, jan t lidhura me kt
ajet, prandaj medito rreth tij.

05. I godituri me fatkeqsi duhet t

shikoj at far thot Kurani dhe
Sunneti n lidhje me kt kategori
Nj ngushllim tjetr pr ata q jan goditur me fatkeqsi sht q ata t shohin
fatkeqsit pr t cilat ka folur Kurani dhe Sunneti i t Drguarit t Allahut salallahu
alejhi ue selem. N to shohim se si Allahu Teala u jep atyre (durimtarve dhe atyre
q jan t knaqur me kto fatkeqsi) di q sht pr shum her m e madhe se
ajo far kan humbur. Dhe, Allahu ka mundsi t bj edhe m shum se ajo far t
ka dhn.
Nj nga faktort m t dobishm q i del n ndihm t goditurit me fatkeqsi, sht:
kur ai ndodhet n zjarrin (kulmin) e fatkeqsis, t freskohet duke i ardhur keq pr
at q u ka ndodhur t tjerve para tij. Dije se, n do qytet e n do fshat, madje
n do shtpi, ndodhet dikush q sht goditur me fatkeqsi. Ka prej njerzve q
fatkeqsia u ka ndodhur nj her n jet. E dikujt kjo i ndodh disa her, duke u
goditur n vazhdimsi, saq nuk mbetet antar i familjes pa u prekur nga fatkeqsia
e tij. Ka prej tyre q goditet sikurse paraardhsi i vet; shikon n t majt e n t
djatht, e nuk gjen asgj tjetr prvese sprovave e keqardhjes.

- Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thn: Prball do gzimi qndron nj vuajtje.

Nuk do t mbushte shtpia me gzim e hare, vese do t mbushet edhe me
pikllim e dhembje.

- Ibn Sirin Rahimullah ka thn: Asnjher nuk do t qeshet njeriu, vese pas saj
do t vij vajtimi!

Prandaj ti robi i Allahut, dije se durimi dhe pranimi i realitetit, t sjell ty bekimin e
Allahut, mshirn dhe udhzimin e Tij n rrugn e drejt. Ashtu si thot Allahu
Teala n Kuran:

t cilt, kur i godet ndonj fatkeqsi thon: T Allahut jemi dhe vetm tek Ai
do t kthehemi! Ata do t shprblehen me bekim dhe mshir nga Zoti i tyre;
ata jan n rrugn e drejt! 2:156-157
Si edhe e kemi theksuar n temat paraprake, se pr durimin dhe shprehjen T
Allahut jemi dhe vetm tek Ai do t kthehemi!, Allahu ka garantuar shprblim
shum m t madh sesa pr vet sprovn.

06. E hidhura e ksaj bot sht e mbl

n ahiret
Ajo q ngushllon t goditurin me fatkeqsi sht q robi t shikoj me t menuri dhe
t kuptoj se hidhrimi n kt jet (prjetimi i vshtirsive), Allahu do ta
ndryshoj dhe do ta bj q pr t n ahiret t jet mblsi pr t. Ndrsa, mblsia
q njeriu prjeton n kt bot (knaqsit e ndryshme q vijn ndesh me
sheriatin islam), n fakt jan vetm shkak i hidhrimit n ahiret. Prandaj, themi se
m mir sht t prjetosh vshtirsi e hidhrim t prkohshm, n mnyr q t
prfitosh mblsi dhe knaqsi t prhershme, sesa anasjelltas. Nse kjo gj nuk t
sht qartsuar tani, shoh se far ka thn ai i cili e ka thn vetm t vrtetn,
Profeti salallahu alejhi ue selem:

Xheneti sht i rrethuar me vshtirsi, ndrsa Xhehenemi sht i rrethuar me
epshe.
N kt shtje, t kuptuarit e njerzve ndryshon dhe ktu del n pah se kush jan
burra t vrtet. N koht e sotme, shumica e njerzve i japin prparsi mblsis s
prkohshme para asaj t prjetshme. Ata nuk jan n gjendje t durojn nj moment
t hidhur pr nj knaqsi t prjetshme. Nuk jan n gjendje t durojn q t
poshtrohen nj moment pr nj lavdi t prjetshme. Nuk jan n gjendje q t
durojn e t sprovohen pr nj moment pr nj rehati t prjetshme. Kjo sht pr
shkak se personi e sheh t tashmen ndrsa ajo q pritet n ahiret, sht e fsheht
tani. Sepse, besimi sht i dobt ndrsa njerzit udhhiqen nga epshi. Ndrsa epshi e
bn njeriun ti jap prparsi jets s ksaj bote dhe t mos mendoj shum n lidhje
me jetn e ahiretit. T till jan shumica e njerzve t sotm pa e marr parasysh se
a kan t bjn problemet e tyre me shtjet themelore apo t ndonj rangu tjetr.
Kjo nuk vjen nga asgj tjetr, prve si rezultat i dashuris ndaj ksaj jete.

Uehb bin Munebih Rahimullah ka thn se Isa bin Merjem alejhis-selam ka

thn: Ata prej jush q e duan jetn e ksaj bote m s shumti, jan ata q
vajtojn m s shumti n lidhje me nj fatkeqsi.
Sa pr personin i cili shikon me sy t mpreht q shpon n perdet e ksaj jete dhe
paramendon pasojat e mundshme, rasti i tij sht nj shtje krejtsisht e ndryshme.
Shko n drejtim t t mirave, n drejtim t begative e n drejtim t shptimit dhe
fitores s madhe q Allahu ka prgatitur pr njerzit e devotshm, pr ata t afrmit
e Tij. Kurse qndro larg poshtrimit, shkatrrimit dhe dnimit t prjetshm q
Allahu ka prgatitur pr dhe njerzit e kqij ata t cilt e meritojn kt. Prandaj
zgjidh kategorin q t prshtatet m s miri. Secili bn at q sht e prshtatshme
pr t. Secili shkon drejt asaj q sht e mir pr t. Kjo sht kshilla e vllait tnd
n lidhje me at q sht e mir pr ty dhe q t ngushllon.

07. Fatkeqsit duhet t trajtohen me

durim dhe namaz
Tjetr gj e cila ngushllon t goditurin me fatkeqsi, sht q ta krkojn ndihmn
e Allahut, t mbshteten n T, t ngushllohen me at q Allahu ka porositur, t
krkojn ndihm prej Tij me an t durimit dhe namazit, ta dij se Allahu sht me
t durueshmit dhe ta lus Allahun q tua jap at far Ai u ka premtuar.

- Ibn Ebi Dunja transmeton me zinxhirin e tij t transmetimit se Ibrahim bin

Davudi ka treguar se disa njerz t urt kan thn: Allahu ka robr t cilt i
presin fatkeqsit me knaqsi. Kta njerz nuk kan asgj t ksaj bote n
zemrat e tyre.

- Uehb bin Munebih ka thn: Kam lexuar n Zeburin e Davudit alejhis-selam:

Allahu Teala ka thn: O Davud! A e di se kush m s shpejti e kalon urn e

Siratit? Ata q jan t knaqur me gjykimit Tim dhe kan gjuht e tyre gjithmon
t lagura duke m prmendur mua.

Besimtar i suksesshm sht ai i cili e pranon nj fatkeqsi, e di se ajo sht prej

Allahut dhe jo prej krijesave t Tij dhe bn gjithka pr ta fshehur at. Abdul-Aziz
bin Ebi Davud Allahu e mshiroft ka thn: Tri gjra jan prej thesareve t
Xhenetit: fshehja e fatkeqsis, fshehja e smundjes dhe fshehja sadakas t
ciln e jep.

- Disa prej Selefve kan thn: Mendja e njerzve sprovohet me tri gjra: me
pasuri, fatkeqsi dhe pushtet.

- Abdullah bin Muhamed el-Heraui Rahimullah ka thn: Prej xhevahireve t

devotshmris sht q ta fshehsh fatkeqsin n at form sikurse t mos jesh
goditur asnjher nga ajo.

- Aun bin Abdil-lah Rahimullah ka thn: Mirsia e cila nuk bart asnj t keqe
sht q t falnderosh ather kur je n mirsi dhe t kesh durim kur goditesh
nga fatkeqsit.

08. Fatkeqsia m e madhe sht

fatkeqsia n fe
Nj nga fatkeqsit m t mdha sht fatkeqsia n fe.
Fatkeqsia n fe, sht nj nga fatkeqsit m t mdha, si n dynja ashtu edhe n
ahiret, ngase me kt fatkeqsi arrihet prfundimi m i keq, nga i cili nuk ka asnj
prfitimi pozitiv.
Transmeton Ibn Ebi Dunja nga Shurejh Allahu i mshiroft, i cili ka thn: Kur m
godet nj fatkeqsi, e falnderoj Allahun katr her: nj her pr at se
fatkeqsia nuk ishte akoma m e madhe, nj her sepse Allahu m bn mua q t
kem durim n t, nj her sepse Allahu m bn q t them: T Allahut jemi dhe
vetm tek Ai do t kthehemi!, duke shpresuar shprblimin pr shkak t ksaj
dhe nj her se Allahu nuk bri q fatkeqsia t jet n fen time.
Nj nga fatkeqsit m t mdha n fe ishte vdekja e Profetit salallahu alejhi ue
selem. Kto fatkeqsi jan m t mdha se t gjitha fatkeqsit e tjera nga t cilat
goditen myslimant.
Kur ai salallahu alejhi ue selem vdiq, shpallja nga Allahu u ndrpre dhe kshtu do t
jet deri n Ditn e Gjykimit, ndrsa profecia mori fund. Vdekja e tij ishte fillimi i s
keqes dhe shkatrrimit dhe kjo filloi me braktisjen e fes nga ana e arabve.
N vdekjen e Profetit salallahu alejhi ue selem gjendet ngushllimi m i madh pr
robin n lidhje me fatkeqsit q e godasin. E lusim Allahun q t na mbroj prej t
gjitha fatkeqsive!

09. Allahu nuk e sprovon robin e tij pr

ta shkatrruar
Ajo q e ngushllon personin e goditur me fatkeqsi, sht se ai duhet ta kuptoj se
t gjitha fatkeqsit jan nga Allahu.
Allahu Subhanehu ue Teala sht Ai i Cili i ka caktuar dhe se Ai nuk i cakton ato q ta
shkatrroj robin, apo q ta ndshkoj prmes tyre.
Ai vetm e sprovon at pr ta vn n prov durimin e knaqsin dhe pr t par
nse ai do t ankohet ndaj Allahut dhe se a do ti lutet Atij.
Nse robi sht i qndrueshm dhe udhzohet n t punuarit e drejt (v.p. si u cek
m lart), urdhri i Allahut sht fakt i cili do t ndodh.

Nse robi nuk udhzohet, humbja sht e dukshme dhe e qart.

10. Ilai q duhet prdorur n shrimin e

plagve t fatkeqsive
- Ebul-Feraxh bin el-Xheuzi Rahimullah ka thn: Ilai i fatkeqsive arrihet me
shtat gjra:

01 Ta dish se kjo jet sht vendi i fatkeqsive dhe vshtirsive t

pashmangshme.
02

Ta dish se fatkeqsia sht fakt (dika e vrtet q ndodh).

03

T imagjinosh se mund t ndodh nj fatkeqsi edhe m e madhe.

04 T shikosh n ata t cilt kan psuar fatkeqsi t ngjashme. N kt do t

gjesh nj mbshtetje shum t madhe.
05 T shikosh n ata t cilt kan psuar fatkeqsi edhe m t rnd. Kjo ta bn
m t leht fatkeqsin tnde.
06 T shpresosh q kjo fatkeqsi t pasohet nga dika e mir e po t njjtit lloj
nse natyrshmria e saj e pranon nj gj t till, si sht t shpresosh nj fmij
apo nj grua edhe m t mir (n rast t humbjes s fmijs apo gruas).
I sht thn Lukmanit alejhis-selam: A t ka vdekur gruaja? Ai u prgjigj: M
sht riprtrir shtrati.
07 T krkosh shprblimin me an t durimit, t fitosh shprblimin e
durimtarve dhe gzimin q ata e fitojn me durimin e tyre. Nse ksaj i shtohet
t knaqurit me fatkeqsin, ather vese sht arritur qllimi i duhur.
Pastaj mund ti shtohen edhe disa mnyra tjera:
08

Ta dij robi se sido q t jet caktimi, kjo sht e mir pr t.

09 Ta dij robi se, vetm m t zgjedhurit (m t mirt) goditen me vshtirsi

t rnda.
10

Ti je vetm rob dhe se robi nuk posedon asgj (as ankesn).

11 Dije se ajo far ka ndodhur sht n knaqsin e Zotit. Prandaj sht

obligim i robit q t knaqet me at q sht knaqur Zoti i tij.
12 Kur ti rnkon nga fatkeqsia qortoje veten tnde, kuptoje se ky rnkim sht
i teprt ngase ishte dika e pashmangshme.
13 Mos harro se po bhet fjal pr nj koh shum t shkurtr, sikur t mos
ekzistonte fare.

11. Kjo jet sht jet e sprovave

- Ibn-ul-Xheuzi (Rahimullah) ka thn: Nse jeta n kt bot nuk do t kishte

qen jet e sprovave, nuk do t kishte smundje e fatkeqsi t tjera, dhe profett
s bashku me njerzit e devotshm nuk do t goditeshin me vshtirsi nga m t
ndryshmet!

Ademi

alejhis-selam vuajti nga vshtirsit derisa u largua nga kjo bot.

Nuhu alejhis-selam qau pr 300 vjet.

Ibrahimi alejhis-selam u hodh n zjarr dhe u sprovua me momentet e therjes s
djalit t tij.
Jakubi

alejhis-selam qau derisa humbi pamjen (u verbua).

Musai alejhis-selam u ndesh me zemrn e ngurt t Faraonit dhe sprovat e

popullit t tij.
Isa alejhis-selam mund t jetonte i qet vetm n shkrettir dhe i varfr.
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve selem duroi me varfri, u sprovua me vdekjen e
xhaxhait t tij Hamzan radijallahu anhu, i cili ishte nj nga m t dashurit e tij
prej t afrmve dhe njerzit e afrt t tij u larguan nga ai me shpalljen e islamit.
E njjta gj vlen edhe pr profett e tjer q ne nuk i prmendm pr shkak q t
mos e zgjasim. Po t ishte krijuar kjo bot pr dfrime dhe knaqsi, nuk do t kishte
vend n t pr besimtarin.
Profeti salallahu alejhi ue selem ka thn:

Kjo bote sht burg pr besimtarin dhe xhenet pr jobesimtarin. [1]
Pasi q vese sht br e qart se kjo jet sht jet e sprovave, e burgut dhe
vshtirsive, ather nuk sht e duhet q besimtari t urrej ndodhjen e
fatkeqsive!

__________________________________________________________________
[1]

Ahmedi, Muslimi, Tirmidhiu dhe Ibn Maxheh.

12. Monologu pas fatkeqsis

Kur nj fatkeqsi t godet ty n trupin tnd, pasurin tnde ose fmijt e tu, robi
duhet ta dij se e gjith kjo ka ndodhur me knaqsin e Sunduesit dhe Krijuesit t
tij.
Prandaj sht e detyrueshme pr robin t knaqet me at q knaqet Zoti i tij.
Pos ksaj, ai duhet ta dnojn egon e tij nse ajo pikllohet dhe ti thot: A nuk
e ke ditur se kjo ishte e pashmangshme? Prandaj, pse po pikllohesh? Kjo gj
sht vetm nj moment aq i shkurtr, saq ka vlern sikur t mos ishte fare. Ajo
do t kaloi sikurse nuk ka ndodhur kurr.
Ai q shikon qllimin final, e merr t leht hithsin e ilait dhe Allahu sht ai q
shpie drejt suksesit.
Disa prej Selefve ka thn: Kam par se shumica e njerzve ankohen jasht
mase kur u ndodh ndonj fatkeqsi. Ata reagojn sikurse nuk e kan ditur se kjo
bot sht krijuar vetm pr kt qllim.
A sheh i shndoshi dika tjetr prve smundjes? A sheh i rrituri tjetr prvese
pamundsis pr t qen aktiv? A sheh ekzistuesi (ai q jeton) dika tjetr prve
mosekzistimit?!
Hidhrimin nuk duhet urryer, sepse kjo sht dika e natyrshme. far dnohet sht
pikllimi i tepruar sikurse grvishtja e rrobave, t goditurit n vetvetes e t
kundrshtuarit e caktimit. Veprime t tilla n asnj form nuk e sjellin prapa at q
sht humbur. Prkundrazi kjo tregon dobsin e personit t piklluar dhe kjo i sjell
atij ndshkim tek Allahu.

13. Fatkeqsit jan dhurata t Allahut

Le ta din t goditurit me fatkeqsi se, n qoft se nuk do t kishte pasur sprova dhe
fatkeqsi n jetn e ksaj bote, robi do t ishte smur me arroganc, vet-dashuri,
tirani dhe me ngurtsi n zemr. Kto gjra do tia kishin sjell njeriut shkatrrimin
n t dy jett. Prej mshirs s t Mshirshmit sht se e ka br q fatkeqsit t
mbrojn robin nga kto smundje, ta ruajn adhurimin e tij t rregullt, e ta pastroj
at nga gjrat e liga dhe vdekjeprurse. Larg nga t metat sht Ai q mshiron
njerzit me sprova dhe sprovon me dhuntit e Tij!
Nse Allahu nuk do ti kishte shruar robrit e Tij nprmjet sprovave dhe
mundimeve t ndryshme, ata do t bheshin tirant dhe mizort e dheut. Kshtu do
t ishtin prhapur zullumet e padrejtsit e formave t ndryshme. Njeriu sht i till
q t bhet i prdal nse nuk do t urdhrohej dhe ndalohej nga veprime t
ndryshme. Prandaj, kur ti jepet mundsia ai do veproj at q e trheq edhe pse e di
se far u ka ndodhur popujve t mhershm kur ata kan kundrshtuar ligjet e
Allahut. far tu themi nse njeriu u prgjigjet me neglizhenc ndaj detyrimeve q
Allahu ka caktuar?!
Nse Allahu ia dshiron t mirn robit t Tij, e pastron at nprmjet sprovave dhe
fatkeqsive t ndryshme n prputhshmri me gjendjen q ai ka. Kur Ai e pastron at
n trsi, ather e ngrit at n nivelin m fisnik n kt jet, e cila sht t
adhuruarit e Allahut, dhe i jep atij petkun m t mir n ahiret, i cili sht shikimi i
Allahut.

14. Vlera e dituris gjat fatkeqsive

Injoranti ka mundsi q, kur t goditet nga ndonj vshtirsi, reagon n mnyr q t
bien n vesh e n sy, apo bn veprime t cilat n realitet kundrshtojn caktimin e
Allahut. Kjo rrjedh si shkak i asaj se, robi i till sht marr me adhurime duke ln
anash prvetsimin e asaj se si duhet reaguar n situata t tilla. Nganjher shohim
se, shum njerz n pamje t par na duken se jan fetar t mdhenj e t
devotshm, ndrsa n ann tjetr bjn veprime skandaloze kur u vdes ndonj i
afrm duke grisur rrobat, duke goditur veten apo bjn veprime t cilat shprehin
qartazi kundrshtimin me caktimin dhe prcaktimin e Allahut.
Ibnul-Xheuzi (Rahimullah) ka thn: Kam par nj mik timin t vjetr mosha e t
cilit sht afr 80 vjet. Ai njihej si fetar i madh i cili gjithmon e falte namazin me
xhemat. Kur nipi i tij djali i vajzs- vdiq ai tha: Nuk kemi se pr far t lutemi,
pasi q lutjet nuk po na pranohen. Ai gjithashtu tha: Edhe pse ne jemi
kmbnguls n lutjen ton, prapseprap po na vdesin fmijt tan. Kshtu
un e kuptova se, namazi dhe veprat e tij t mira q ai i bnte, jan vetm

tradit, e jo q jan si rezultat i imanit. Kta jan njerz t cilt adhurojn

Allahun me kushte [1].
Pastaj Ibnul-Xheuzi (Rahimullah) vazhdon duke thn: Xhaxhai im Muhamed bin
Uthmani m ka treguar se ai kishte dgjuar pr nj 80 vjear nga qyteti i Tilit, i
cili nuk falte namazin pasi ishte falur shum dhe kishte br shum vepra t mira.
Ai e thirri at dhe i tha: O xhaxha, pse nuk falesh? Ai tha: "Si t falem kur t
gjith fmijt e mi kan vdekur dhe t gjitha delet e mia kan ngordhur? Nga tash
e tutje un nuk do t fal asnj rekat t vetm pr T. Pasi q e goditi plakun
lehtsisht, e mori me vete pr nj shtitje rreth qytetit, e m pas ksaj ai
gjithmon falej n xhami.
Nuk ka asgj q sht aq e dobishme se sa dituria. Nse dijetari goditet nga
ndonj shqetsim apo fatkeqsi e rnd, ai e di se ky sht gabimi i tij dhe ai e di
se si ta menaxhoj situatn. Ndrsa injoranti mendon se ai po ngrihet do her kur
n t vrtet ecn drejt humners. Prandaj, njeriu duhet t shroj veten me
mjetet (lutjet dhe format tjera t krkimit t ilait) e bazuara n Sheriat kur ai
goditet nga ndonj fatkeqsi. Nj fjal e urt thot: Njeriu gjat fatkeqsive ose
nderohet ose poshtrohet. I drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thn:
: !

M erdhi Xhibrili e m tha: Jeto sa t duash por dije se do te vdessh, duaje
knd t duash por dije se do t ndahesh prej tij, puno far t duash por dije se
nj dit do t marrsh shprblimin.
Allahu na ruajtt nga mungesa e durimit gjat sprovave. Njeriu sht n rrezik t
madh nse ai bie n kundrshtim me caktimin e Allahut. E lusim Allahun q t na
dhuroj prfundim t mir.

15. N rast fatkeqsie mos rnko, por

prmende Allahun!
Ai q sht goditur me fatkeqsi n vetveten e tij, n fmij apo ndonj t afrm
tjetr, duhet gjat kohs s smundjes ta prmend Allahun Azze ue Xhel, t krkoj
falje dhe t bj adhurime n vend t rnkimeve. Seleft e urrenin q njeriu t
ankohej tek njeriu. Edhe pse kjo mund ta lehtsoj paksa vshtirsin, mirpo kjo
sht dobsi dhe ligsi e njeriut. Ndrsa t bsh durim, sht rezultat i forcs dhe
krenaris. Kjo prhap urtsin e Allahut me robin dhe ndikon tek armiku i cili

gzohet pr pikllimin tuaj (ndrsa kjo bn q ai t mos ket arsye pr gzim),

gjithashtu ndikon n mshirn e mikut tuaj (i cili pikllohet kur ai t sheh duke
rnkuar).
Ibn Ebi Dunja ka transmetuar se Ismail bin Amr ka thn: Ne vizituam Uarka bin
Umerin kur ai ishte n prag t vdekjes, ndrsa thoshte: La ilahe il-lall-llah dhe
Allahu-Ekber dhe e bnte dhikr Allahun Azze ue Xhel. Njerzit e vizitonin at
dhe i jepnin selam ndrsa ai ua kthente selamin. Kur vizitort u bn t shumt,
ai i tha t birit: O biri im! M liro q t mos ua kthej atyre selamin. Ngase kjo po
m pengon q ta prmend Zotin tim Azze ue Xhel.
Ebu Muhamed el-Hariri ka thn: Isha tek Xhunejdi dy or para se ai t vdiste.
Mirpo gjat gjith kohs ai lexonte Kuran dhe falte namaz. Un i thash atij: O
Ebul-Kasim! Ti je n nj gjendje t vshtir! Ai ma ktheu: O Ebu Muhamed! Kjo
sht ora pr t ciln un kam nevoj m s shumti. Ai vazhdoi kshtu derisa u
largua nga kjo jet.
sht transmetuar n nj hadith se Iblisi sillet m s keqi ndaj njeriut para se ai t
vdes. Ather ai u thot bashkpuntorve t tij: Sulmojeni! Nse ai ju shpton
ksaj here nuk do t keni mundsi pr ta zn m kurr.

16. Pikllimi nuk e kthen at q ke

humbur
I godituri me fatkeqsi duhet ta dij se pikllimi nuk do tia shmang fatkeqsin,
prkundrazi ajo vese do tia shtoj at edhe m shum. Pikllimi juaj e gzon
armikun, e zemron Zotin, e gzon pa mas shejtanin, ia humb shprblimin e tij dhe e
dobson at. Mirpo, nse ai do t bj durim dhe shpreson shprblimin e Allahut,
ather me kt gj ai e poshtron shejtanin, e knaq Zotin, e gzon mikun e tij dhe
e shqetson armikun. Dhe n realitet ky sht stabiliteti n fe. Profeti salallahu alejhi
ue selem ka thn:

O Allah! t krkoj stabilitetet n shtje. (Tirmidhiu dhe Nesaiu)
Kjo sht prsosmria madhshtore t ciln duhet pasur do besimtar n raste
vshtirsie, e jo goditja e vetes, grisja e rrobave, krkimi i vdekjes dhe t ndiesh
zemrim kundr kaderit.

Disa njerz t urt kan thn: I menuri bn ditn e par t fatkeqsis at q

injorantt e bjn disa dit m pas. Ai q nuk duron sikurse njerzit m t
veant, do t veproj sikur t ishte kafsh.
Kjo q u tha m lart, pr baz ka hadithin e Profetit salallahu alejhi ueselem, n t
cilin thuhet:

Durimi sht n goditjen e par.

El-Eshath bin Kajs ka thn: Ose duro dhe shpreso n shprblimin e Allahut, ose
do reagosh sikurse kafsh.
Njeriu duhet ta dij se, gzimi dhe mblsia q vjen si rezultat i durimit dhe shpress
n shprblimin e Allahut, sht shum her m e madhe sikur t ishte marr me at
fatkeqsin e tij. Prandaj, do i mjaftonte atij shpresa e t fituarit Shtpin e
Lavdrimit n Xhenet, e cila i ndrtohet njeriut pr shkak t falnderimit q ai e ka
shprehur n kt bot n fardo gjendje n t ciln ka qen. Dhe n t njjtn, sa
her q sht prekur nga fatkeqsia, ka thn: Ne jemi t Allahut dhe tek ai do t
kthehemi.
Prandaj, le t meditoj se cila fatkeqsi sht m e madhe; fatkeqsia n jetn e
ksaj bote q prfshin humbjen e t dashurit apo fatkeqsia n ahiret q prfshin
humbjen e Shtpis s Lavdrimit n Xhenet?!
I godituri me fatkeqsi, duhet ta dij se, edhe n qoft se fatkeqsia sht tepr e
madhe dhe nga m t rndat, n fund t fundit patjetr se dikur duhet t duroj, gj e
cila nuk e ka kohn n kt periudh t vonuar dhe nuk do t marr shprblimin nga
Allahu pr durimin. Kjo, ngase ai po bn durim nga mos-pasja mundsi pr t
zgjedhur, dhe se po bhet i durueshm jo sepse ai do kt gj!
Jahja bin Muadh ka thn: O biri i Ademit! Pse vajton pr dika q ke humbur e
cila kurr nuk do t kthehet prapa asnjher?! Dhe pse gzohesh pr dika t
ciln vdekja nuk do t ta ler kurr n duart tuaja?
Le ta dij njeriu se brengosja nuk ia kthen atij prapa at q ka humbur dhe pos ksaj
e gzon armikun e tij. far mendje sht ajo e cila nuk mendon se fatkeqsia
ndonjher do ta godas hert apo von?! Prandaj, prgatitu pr t!
A mundsh t mos pyes veten se far mendje ke n qoft se nuk mendon n lidhje
me pasojat dhe se fatkeqsia duhet t godet hert apo von. Prandaj, ti duhet t jesh
n do moment i prgatitur pr t.
Ishte nj grua e devotshme nga qyteti i Basras e cila shpeshher goditej me fatkeqsi,
porse asnjher nuk ankohej dhe as nuk vajtonte. Nj her prej hersh, e pyetn se,

far e bn at t durueshme? Ajo u prgjigj: Nuk ka fatkeqsi e cila m godet,

vese m kujtohet Xhehenemi! Dhe, kjo m bn mua q do fatkeqsi t duket e
vogl n syt e mi!
Ajo q gjithashtu e ngushllon n gjendje t vshtir, jan fjalt e disa t urtve kur
ata kan thn: do Profet, do njeri i zgjuar, do njeri i ditur dhe do njeri i
shkatht ka vdekur. Prandaj, kurr mos vajto dhe kurr mos t egrsoj uria pr
jetn!
Kur disa nga seleft u pyetn nse ata mund tua jepnin ndonj kshill, ata
than: Shiko nse dikush pre njerzve sht i gjall q nga koha e Ademit
alejhis-selam! Kjo sht e mjaftueshme q t kuptosh vlern e ksaj jete.

17. Pajtohu me at q t ka goditur dhe

shpreso n shprblimin e Tij sepse
Allahu ta zvendson me dika edhe m
t mir!
N qoft se i godituri me fatkeqsi mbshtetet n Allahun, duron dhe shpreson
shprblimin e Tij, gjithashtu, shpreson se Allahu do tia zvendsoj at q ka
humbur, Allahu nuk do ta ler at duarbosh. Prkundrazi, Allahu do tia zvendsoj
me dika edhe m t mir. Si edhe thuhet: do gj humbet mund t
zvendsohet, prve Allahut! Dije se prballimi i fatkeqsis n vazhdim varet
nga ajo se si sht mbshtetja e njeriut n Allahun. Ai q knaqet me sprovn, do t
fitoj knaqsi dhe ai q zemrohet nga ajo, do ta godet zemrimi. Prandaj, ti zgjidh
at q e dshiron!
Nse ti shfaq zemrim dhe mosmirnjohje, ti je prej t humburve! Nse ti shfaq
pikllim dhe neglizhenc kundrejt kryerjes s obligimeve ndaj Allahut dhe respektimit
t ndalesave t Tij, ather ti je prej neglizhuesve (ndaj detyrave fetare). Nse ti
ankohesh dhe shfaq munges t durimit dhe knaqsis, ti je prej njerzve jo t
drejt. E, nse ti shfaq kundrshtim ndaj Allahut dhe flet keq n lidhje me urtsin e
Tij, gjithashtu, polemizon rreth kaderit/caktimit, ather, ti je duke trokitur n
dern e mosbesimit!
Andaj, ke kujdes q t mos bie mbi ty ndshkimi i Allahut, ngase Ai sht i
Vetdijshm n lidhje me ata q e kundrshtojn At.
N t kundrtn, nse ti shfaq durim dhe stabilitet pr hir t Allahut, ather ti me
t vrtet je prej durimtarve. E nse ti shfaq knaqsi (ndaj caktimit t Allahut)

dhe je falnderues ndaj Tij, ather ti je n mesin e falnderuesve dhe t

lavdruarve tek Ai. Nse ti i shfaq dashuri dhe mall pr ta takuar At, ather ti je
prej atyre q sinqerisht e don Allahun!
Transmeton Imam Ahmedi Musnedin e tij dhe Tirmidhiu nga Mahmud bin Lubejd se
Profeti salallahu alejhi ue selem ka thn:

Kur Allahu e do nj popull, i sprovon ata. Kush knaqet, i takon knaqja, dhe
kush zemrohet i takon zemrimi.
Ilai m i dobishm t cilin mund ta konsumoj njeriu, sht q t pajtohet e t jet i
knaqur me Zotin, Krijuesin e vet. Dhe at, n aspektin e asaj q Allahu do apo sht
i knaqur ndaj saj.
Kjo, sepse, nga veorit e dashuris sht q ta duash at q i dashuri e do. Andaj,
kushdo q pretendon se e do dik, dhe pastaj urren at q i dashuri e do apo e do at
q i dashuri urren, ai ka dshmuar kundr vetvetes s vet se ai sht duke gnjyer
dhe t njjtn koh, ka br t dashurin e tij t zemrohet.
Ebu-Derda radijallahu anhu ka thn: Kur Allahu e bn nj veprim, dshiron q
njerzit t knaqen me t!
Imran bin Husejn radijallahu anhu n prag t vdekjes ka thn: M s shumti e
dua at q Ai e do m s shumti.
Pas ksaj, Ebul-Alijeh tha: Ky sht ilai dhe kurimi pr ata q e duan Allahun,
por nuk munden t gjith t kurojn vetveten e tyre n kt mnyr.
Shiko kto mnyra t ndryshme t zgjedhjes s asaj q t bn dobi, dhe zgjidh vet
Allahu na udhzoft ne dhe ty n at q Ai e do.

18. Seleft dhe fatkeqsit (01)

Ibn Ebi Hatim transmeton n tefsirin e tij nga Halid bin Jezidi, e ky nga Ijad bin
Ukbe se djali i tij kishte vdekur, emri i t cilit ishte Jahja. Kur ai zbriti n varrin
e tij (pr ta futur n varr), nj burr i tha atij: Betohem n Allahun se ai ishte
zotria i ushtris, andaj, bhu i durueshm dhe shpreso tek Allahu n shprblimin

e Tij. Ai tha: far m pengon q t jem i durueshm dhe t shpresoj n

shprblimin e Allahut, kur ky ishte nga stolit e ksaj jete, kurse tani sht prej
t mirave q mbeten prher?!
Ky njeri ishte i durueshm me caktimin e Allahut dhe shpresoi n shprblimin e Tij. Sa
e mir e kishte kuptuar ai kt gj dhe sa mir q e ngushllonte veten duke
shpresuar n shprblimin q Allahu i ka caktuar durimtarve?!
Thabiti ka treguar se kur Abdullah bin Mutarrif kishte vdekur, babai i tij Mutarrifi
doli n mesin e njerzve i veshur me rroba t bukura. njerzit u zemruan kur e
pan at dhe i than: Ti del nga shtpia i veshur me rroba t bukura dhe i lyen
flokt me vaj pas vdekjes s Abdullut! Ai u prgjigj: A t varrosi veten time pr
kt, kur e di se Zoti im m ka premtuar shprblim t madh pr kt fatkeqsi,
shprblim i cili sht m i dashur tek un se tr bota. Allahu Teala ka thn:






t cilt, kur i godet ndonj fatkeqsi thon: T Allahut jemi dhe vetm tek Ai
do t kthehemi! Ata do t shprblehen me bekim dhe mshir nga Zoti i tyre;
ata jan n rrugn e drejt! 2:156-157
A t varrosi veten time pas ksaj?!
Muhamed bin Khalef ka thn: Ibrahim el-Harbi kishte nj djal i cili ishte
njmbdhjet vje kur ai vdiq. Djali kishte msuar Kuranin prmendsh dhe
kishte fituar shum dije, sidomos n shtje t Fikhut. Kur shkova tek ai pr ti
shprehur ngushllimet e mia, ai m tha: Un dshiroja q djali im t vdes! Un
i thash: O Ebu Ishak! Ti je njeriu m i dijshm mbi faqen e dheut, andaj, si
mund t thuash nj gj t till n lidhje me kt djal t cilit i ke msuar aq
shum hadithe dhe shkencat e saj dhe shum shtje t fikhut?! Ai u prgjigj:
Po! Un ndrrova se kishte ndodhur Dita e Gjykimit. Un pash se fmijt
bartnin en t ujit dhe u jepnin njerzve pr t pir. Ishte nj dit t nxehtit e s
cils ishte shum i lart. Njrit prej fmijve i thash: M jep t pij pak uj!
Fmija m shikoi mua dhe m tha: Ti nuk je babai im. Un thash: Kush jeni
ju? Fmija u prgjigj: Ne jemi fmijt q vdiqm n dynja dhe lem pas nesh
prindrit tan! Andaj, ne i presim ata dhe u japin atyre uj! Kjo ishte arsyeja pse
dshiroja q ai t vdes!
Transmeton Ibn Asakir me zinxhirin e tij t transmetimit nga Suhejl bin elHandhaleh el-Ensari i cili nuk mund ti lindnin fmij se kishte thn: Q t
kem nj fmij i cili do t vdiste qoft edhe duke u abortuar, n mnyr q t
duroj dhe t shpresoj shprblim e Allahut pr kt, do t ishte m e dashur tek
un se sa kjo jet dhe gjithka ka n t! Ibnul-Handhaleh radijallahu anhu ishte
njri prej atyre q iu kishte besatuar Profetit salallahu alejhi ue selem tek pema.

Gjithashtu, transmeton Ibn Asakir nga Lejth bin Sad i cili ka thn: M ka
treguar Zejd bin ebi Habib se, prderisa biri i Ijad bin Ukbe-s ishte n agonin
vdekjes dhe Ijadi ishte n udhtim, nna e djaloshit i tha atij: Po t kishte qen
ktu Ebu Uahb (Ijadi) do t ishte gzuar.

- Kur Ijad bin Ukbe ishte n agonin e vdekjes, ai i tha vllait t tij, Ebu Ubejdit:
Ti je fitimtar! Un kam shpresuar se ti do t vdessh para meje n mnyr q
un t bj durim me vdekjen tnde dhe t shpresoj n shprblimin e Allahut.

- Ebu Muslim el-Khaulani ka thn: Q t kem nj djal i cili do t ishte nn

mbikqyrjen e Allahut (sht i udhzuar) dhe t cilin do ta dua shum, e kur t
arrij moshn rinore Allahu do ta merr at (do ta vdes), do t ishte m e dashur pr
mua sesa e gjith kjo bot dhe far ka n t!

- Ebul-Hasen el-Medainij ka thn: Nj her prej hersh, Umer bin Abdil-Aziz

hyri tek dhoma e njrit prej bijve t tij i cili ishte duke prjetuar dhimbje t
mdha. Pastaj e pyeti at: Si e ndjehesh? Ai u prgjigj: Me t vrtet, po
shihet gjendja ime! Pastaj ai i tha: Biri im i dashur! Do preferoja q ti t jesh n
peshoren time sesa un t jem n peshoren tnde. Biri iu prgjigj: Babai im! Do
preferoja t realizohet dshira jote para dshirs sime.

- Transmeton Ibn Ebi Shejbe se, Thabit el-Bunanij ka thn: Siletu bin Ushejm

dhe djali i tij ishin pjesmarrs n nj betej. Ai i tha atij: O biri im! Shko
prpara dhe lufto n mnyr q t vritesh, n mnyr q t shpresoj shprblimin
pr durimin tim. Ai veproi kshtu, dhe luftoi derisa u vra. T njjtn gj e bri
edhe babai i tij, derisa u vra edhe ai. Kur grat kishin shkuar tek shtpia e saj,
gruaja e tij Muadheh el-Adherijjeh tha: Nse ju keni ardhur pr t m uruar
mua ju jeni t mirpritura. Nse keni ardhur me ndonj qllim tjetr, ather
kthehuni nga keni ardhur.

- Kethir bin Temim ed-Darij ka thn: Isha duke ndenjur me Seid bin Xhubejrin

kur biri i tij Abdullahu erdhi, i cili posedonte dituri t thell. N at rast, Seid bin
Xhubejri tha: Un e di se far sht m mir pr t. Ata than: far? Ai
tha: Q ai t vdes n mnyr q un t shpresoj shprblimin e Allahut duke
duruar!

- Umer bin Mejmun bin Mahrani ka thn: Prderisa un dhe baba im bnim tavaf
rreth Qabes, papritmas ai takoi nj burr t moshuar t cilin e prqafoi. Njeriu i
vjetr kishte nj djal me vete i cili ishte n moshn time. Babai im i tha atij:
Kush sht ky? Ai u prgjigj: Biri im. Babai im e pyeti: Sa i knaqur je me
t? Ai u prgjigj: O Ebu Ejub, Nuk ekziston nj veori e mir vese e gjej tek ai,
prve njrs! Babai im tha: Cila sht ajo? Ai tha: Un dua q ai t vdes

para meje, n mnyr q un t shprblehem pr durimin tim! Pasi q u ndan,

un e pyeta baban tim se, kush ishte ai burri i vjetr? Ai tha: Mekhuli.
Qllimi nga e gjith kjo q ne e cekm, sht se, kjo gjendje sht madhshtore dhe
fisnike pr at q dshiron q ta godasin fatkeqsit dhe t gzohet pr shprblimin
q e pason. Askush nuk e dshiron kt prderisa ta dij se far force dhe durimi
posedon.
Kur t pohosh dika (kur t krkosh q Allahu t t sprovoj me dika (v.p.)), duhet
ti dilet zot pohimit (duhet t jesh i durueshm (v.p.)). Por, shpeshher ndodh q,
njeriu nuk mund ti del zot ksaj. Suhnuni (Rahimullah) e kishte zakon t thot: Un
jam i knaqur me do gj q Ti ke caktuar pr mua. Andaj, m sprovo me gjithka
q Ti dshiron. Pastaj Allahu e sprovoi at me nj sprov t rnd, e q nuk mund
t urinonte. Ai nuk mundi t duroj, ndrsa shkonte tek fmijt dhe u thoshte atyre:
Bni dua pr xhaxhan tuaj rrenacak.

19. Seleft dhe fatkeqsit (02)

Rruga m e mir q duhet ndjekur n lidhje me t goditurit e sprovave, sht
prmbajtja fjalve t Profetit salallahu alejhi ue selem:

Mos dshironi q ta takoni armikun dhe lutjuni Allahut q tu jap
shndet/mirsi.
Dije se, qllimi me pasardhsit, pa e marr parasysh se a krkon ti humbassh
apo q ata t jen shndosh e mir, sht q ti t shprblehesh pr secilndo
gjendje kur qllimin e ki t pastr, sepse, veprat shprblehen sipas qllimit. sht
konfirmuar se Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thn: Nuk ka asnj grua,
asgj nga pasuria dhe asnj fmij, vese un dua q pr ta t them: Ne i
prkasim Allahut dhe tek Ai do t ktheheni! Prjashtimi i vetm sht Abdullah
bin Umeri pr t cilin un dua q mbetet n mesin e njerzve.
Ajo q e mbshtet kt jan fjalt e Profetit salallahu alejhi ue selem q
transmetohen n Sahihun e Muslimit:
:
Kur vdes njeriu, i ndrpritet shprblimi i veprave t tij, prve nga tri gjra:
sadakaja rrjedhse, dija e cila sjell dobi ose fmija i mir i cili lutet pr t.

Dhe, n nj hadith tjetr, por t transmetuar nga Enesi thuhet:

Shtat gjra e prcjellin robin (i arrin shprblimi) edhe pas vdekjes n mes
tjerash ai prmendi: ose e l pas nj fmij q krkon falje pr t pas vdekjes s
tij.
Ndrsa, Profeti salallahu alejhi ue selem, Abdullah bin Umerin radijallahu anhu e
ka quajtur burr i mir ose rob i mir.
sht e qart se, m e mira pr njeriun sht q vazhdimisht ti arrijn shprblimet
edhe pas vdekjes, e jo q ato t ndrpriten me vdekjen e tij. Kjo sht dika pr t
ciln robi ka nevoj shum. Me vdekjen ndrpriten t gjitha shprblimet, prve
atyre q Profeti salallahu alejhi ue selem ka prmendur n hadithe. Prandaj, ajo q
un kam kuptuar, sht se, dshira pr t pasur fmij dhe lutja q ata t ken jet
t gjat, sht m e mir pr robin. Por, duke qen se kta njerz kishin nj besim t
fort n zemrat e tyre dhe fuqi t madhe t nnshtrimit ndaj caktimit t Allahut dhe
knaqsis me kt fakt, ata e thoshin kt. N fakt, t pakt jan ata q bjn
durim me sprovat dhe Allahu e di m s miri.

20. Dshmia se nuk sht e lejuar pr t

qar pas vdekjes s nj personi (01)
T qarit sht butsia dhe mshira e cila gjendet n zemrat e robrve t Allahut.
Sipas medhhebit t Imam Ahmedit dhe t Imam Ebu Hanifes lejohet t qash para
dhe pas vdekjes s personit. Kt mendim e zgjodhi gjithashtu Ebu Ishak eshShijrazi.

- Imam Shafiu dhe shum t tjer nga medhhebi i tij e konsiderojn t urryer t
qajturit pas vdekjes s nj personi, ndrsa e konsiderojn t lejuar kt para se ti
del shpirti nga trupi. Dshmia e tyre pr kt, sht hadithi i transmetuar nga Xhabir
bin Atik radijallahu anhu i cili tregoi se:

:

:
: :

I Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e vizitoi Abdullah bin Thabitin dhe e
gjeti at n prag t vdekjes. I Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e thrriti
at por ai nuk iu prgjigj atij. N kt rast, i Drguari i Allahut salallahu alejhi ue
selem tha: T Allahut jemi dhe tek Ai do t kthehemi. Pastaj grat filluan t
brtasin dhe t qajn, ndrsa Ibn Atiku krkoi q ato t heshtnin, kurse i Drguari
i Allahut salallahu alejhi ue selem i tha atij: Leri ato. Kur t vij detyrimi,
ather askush nuk do t qaj m. Ata pyetn: far sht detyrimi? Ai u
prgjigj: Vdekja.
Kt hadith e transmeton Imam Ahmedi, Ebu Davudi, Nesaiu dhe Ibn Maxheh. Ndrsa
formulimi sht i Ebu Davudit.
Gjithashtu, transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Abdullah bin Umeri radijallahu
anhuma se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thn:

Me t vrtet i vdekuri ndshkohet pr shkak t t qarit (vajtimit) t familjarve
t tij pr t.
Ata thon se, kjo ka t bj pas vdekjes s njeriut dhe jo kur ai sht n prag t
vdekjes, ngase njeriu nuk konsiderohet i till prvese pasi t vdes.
Gjithashtu, sht transmetuar nga Ibn Umeri radijallahu anhuma se, kur i Drguari i
Allahut salallahu alejhi ue selem shkoi n Uhud, dgjoi disa gra t fisit Beni AbdilEshhel duke qar pr t vdekurit e tyre n betej. N at rast, i Drguari i Allahut
salallahu alejhi ue selem tha:

Askush nuk po qan pr Hamzan.
Pasi e dgjuan kt, erdhn grat ensarije dhe filluan t qajn pr t. Edhe pse i
Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kishte rn pr t pushuar, kur dgjoi ato
duke qar u zgjua dhe u tha atyre:
!
T mjerat ato, si po qajn ktu? Sa t bezdisshme q jan! Urdhroni ato q t
kthehen dhe le t mos qajn pr dik pasi t ket vdekur. Transmeton Imam
Ahmedi dhe Ibn Maxheh.
Kto argumente, dshmojn qart se, lejesa e mparshme pr vajtimin e t vdekurit
sht shfuqizuar. Dallimi n mes t qarit para vdekjes dhe pas saj sht se t qarit
para vdekjes bhet sepse ende shpresohet q personi t mbijetoj. Por, pasi q ai
vdes shpresa humbet, andaj nuk ka dobi nga t qarit.

__________________________________________________________________
[1] N lidhje me kt tematik, do jen edhe dy tema t tjera insha-Allah ku,
autori sjell argumentet se, a lejohet apo jo t qarit n lidhje me t vdekurin. Kjo
tem ka t bj me at se, lejohet t qarit n rast se njeriu sht n agoni t
vdekjes dhe jo edhe pasi t vdes ai.

21. Dshmia se sht e lejueshme t qash

pas vdekjes s nj personi (02)
Kolegt tan (Hanbeli) dhe ata t cilt kan mendimin e tyre, thon se sht e
lejueshme t qarit para dhe pas vdekjes s personit. Ata argumentojn me fjalt e
Xhabir bin Abdilah-it radijallahu anhuma i cili ka thn: Babai im u vra n ditn e
Uhudit. Un i hoqa petkun q ia kishin hedhur mbi fytyr dhe qaja. Disa prej atyre
q ishin prezent m ndalonin nga ky veprim, kurse i Drguari i Allahut salallahu
alejhi ue selem nuk m ndalonte. Edhe halla ime Fatimja filloi t qaj, Profeti
salallahu alejhi ue selem i tha:

Pavarsisht se a qan ti apo jo, engjjt e mbulonin at me kraht e tyre deri sa
ju e ngritt at. Buhariu dhe Muslimi.
Ibn Umeri radijallahu anhuma ka thn: Kur Sad bin Ubadeh ishte smur,
Profeti salallahu alejhi ue selem erdhi q ta vizitoj at s bashku me AbdurrRrahman bin Aufin, Sad bin Ebi Uekasin dhe Abdullah bin Mesudin. Ata e gjetn
at t alivanosur. Profeti salallahu alejhi ue selem pyeti:

A ka vdekur ai?
Ata than: Jo, o i Drguari i Allahut. Pastaj Profeti salallahu alejhi ue selem
filloi t qaj. Kur njerzit e pan t Drguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem
duke qar filluan edhe ata t qajn! Ai tha:

A nuk po dgjoni se Allahu nuk ndshkon pr lotin e syrit dhe as pr

mrzin/dhembjen e zemrs? Por Ai ndshkon ose fal pr kt - dhe bri me
shenj kah gjuha e tij! Transmeton Buhariu dhe ky sht formulimi i tij.
Transmetohet se Usame bin Zejdi radijallahu anhuma ka thn: Ishim me Profetin
salallahu alejhi ue selem kur nj nga vajzat e tij e drgoi nj lajmtar tek ai pr
ti treguar se nj nga fmijt e saj ishte n prag t vdekjes. Ai salallahu alejhi ue
selem i tha lajmtarit:


Kthehu tek ajo dhe thuaj asaj se Allahut i takon ajo q Ai ka marr dhe ajo q Ai
ka dhn. Dhe thuaji se do gj tek Ai ka nj afat t caktuar. Thuaji asaj q t
duroj dhe t shpresoj n shprblimin e Allahut.
Pastaj u kthye lajmtari prsri dhe tha: Ajo t prbetohet q t shkosh tek
ajo. Profeti salallahu alejhi ue selem u ngrit s bashku me Sad bin Ubaden,
Muadh bin Xhebelin, Ubej bin Kabin, Zejd bin Thabitin edhe un shkova me ta.
Fmija i vogl iu dha atij salallahu alejhi ue selem dhe trupi i tij dridhej sikurse t
ishte n nj shishe t vogl. Atij salallahu alejhi ue selem iu mbushn syt me lot.
Sadi i tha atij: O i Drguari i Allahut! far sht kjo? Ai u prgjigj:

Kjo sht mshir t ciln Allahu e ka vendosur n zemrat e robrve t Tij. Me
t vrtet Allahu i mshiron vetm robrit e Tij t cilt jan t
mshirshm.Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Transmetohet se Enes bin Maliku radijallahu anhu ka thn: Ishim n varrimin e
nj prej bijave t Drguarit t Allahut salallahu alejhi ue selem. I Drguari i
Allahut salallahu alejhi ue selem ishte ulur pran varrit, ndrsa un pash se si
syt e tij ishin t mbushur me lot. Ai tha:

Kush nga ju nuk ka pasur marrdhnie intime natn e kaluar?
Ebu Talha tha: Un. Ai sal-lAllahu alejhi ve selem i tha atij:

Lshoj at n varr. Transmetuar nga Buhari.
Transmetohet se Enesi radijallahu anhu i cili ka treguar se i Drguari i Allahut
salallahu alejhi ue selem ka thn:


M ka lindur nj djal t cilin e emrtova me emrin e babait tim Ibrahimit
Hadithi vazhdon, derisa ai (Enesi) tha: Pastaj ne e vizituam t Drguarin e
Allahut salallahu alejhi ue selem ndrsa Ibrahimi ishte duke u prball me
vdekjen. T Drguarit t Allahut salallahu alejhi ue selem i filluan ti rrjedhin
lott. N nj transmetim shtohet se, Profeti salallahu alejhi ue selem e morri at
n prehr dhe i tha:

O biri im, un nuk kam n dor asgj ndaj asaj q Allahu ka caktuar pr ty.
N at rast, Abdurr-Rrahman bin Auf dhe Enesi i than: O i Drguari i Allahut! A po
qan ndrsa ke ndaluar q t qajm? Ai u prgjigj:

O biri i Aufit! Kjo sht nj mshir! Ai q nuk mshiron nuk mshirohet.
Pastaj vazhdoi duke thn:

Syt po lotojn dhe zemra sht e piklluar, ndrsa ne nuk do t themi gj
tjetr, prvese asaj q e knaq Zotin ton. Dhe vrtet q ne jemi piklluar
shum, o Ibrahim, pr ndarjen tnde. Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
N kt ka dshmi se sht e lejueshme t qash pr personin para vdekjes s tij.
Enesi radijallahu anhu gjithashtu ka thn:



Zejdi e mori flamurin dhe u vra. Pastaj e mori Abdullah bin Ravaha dhe u vra.
Pastaj e mori Xhaferi dhe u vra, dhe lott rridhnin nga syt e t Drguarit
salallahu alejhi ue selem. Pastaj flamurin e mori Halid bin Uelidi pa qen i
urdhruar dhe triumfoi. Transmeton Buhariu.
Transmetohet nga Ibn Abasi radijallahu anhuma i cili ka thn: Kur Zejnebja bija
e t Drguarit t Allahut salallahu alejhi ue selem vdiq, grat filluan t qajn.
Ather Umeri filloi t rrah me kamxhikun e tij. N at rast, i Drguari i Allahut
salallahu alejhi ue selem e kapi pr dore dhe i tha:


Qetsohu o Umer! Un ua trheq vrejtjen grave nga britmat e shejtanit.
Pastaj ai salallahu alejhi ue selem tha:


fardo q vije nga syt dhe zemra (loti dhe dhembja) ajo sht prej Allahut dhe
nga mshira. Ndrsa ajo q vije nga dora dhe gjuha sht prej
shejtanit.Transmeton Imam Ahmedi.
Aishja radijallahu anha ka treguar se kur Sad bin Muadhi kishte vdekur, tek ajo
erdhi i Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem, Ebu Bekri dhe Umeri
radijallahu anhuma. Ajo tha: Betohem n At n dorn e t Cilit sht shpirti im!
Un dalloja t qarit e Ebu Bekrit nga ajo e Umerit ndrsa un isha n dhomn
time. Transmeton Imam Ahmedi.
Esma bint Jezid ka thn: Kur vdiq Ibrahimi, biri i t Drguarit t Allahut
salallahu alejhi ue selem, i Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kishte
qar. Transmeton Ibn Maxheh.
Imam Ahmedi gjithashtu transmeton nga Ibn Abasi radijallahu anhu i cili ka thn:
Kur Rukajjah, bija e t Drguarit salallahu alejhi ue selem kishte vdekur, ai tha:

Bashkohu me prfaqsuesin tan t mir Uthman bin Medhun.
Grat qanin, ndrsa Umeri rrihte me kamxhikun e tij. Pastaj Profeti salallahu alejhi
ue selem tha:

Leri ato t qajn. Por un ua trheq vrejtjen atyre nga britmat e shejtanit.
Pastaj ai salallahu alejhi ue selem tha:

fardo q vije nga syt dhe zemra (loti dhe dhembja) ajo sht prej Allahut dhe
nga mshira. Ndrsa ajo q vije nga dora dhe gjuha sht prej shejtanit.

Pastaj, i Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem u ul afr njrit skaj t varrit. Afr
tij ishte Fatimja e cila qante, kurse i fshinte syt e saj me rrobn e tij nga mshira q
kishte pr t.
N dy hadithet q flasin pr vdekjen e Zejnebes dhe Rukajs dy bijave t Profetit
salallahu alejhi ue selem konfirmohet t qarit pas vdekjes.
Ka disa transmetime se kur ai salallahu alejhi ue selem vizitoi varrin e nns s tij qau
dhe i bri edhe t pranishmit t qajn. Gjithashtu sht transmetuar n form
autentike se ai salallahu alejhi ue selem e puthi Uthman bin Medhunin pasi q kishte
vdekur, ndrsa lott i rridhnin npr fytyrn e tij. E njjta gj konfirmohet edhe n
tregimet q flasin n lidhje me vdekjen e Xhaferit dhe Abdullah bin Rauahas.
N mnyr t ngjashme sht transmetuar n form autentike se Ebu Bekr es-Sidiku
radijallahu anhu e puthi Profetin salallahu alejhi ue selem pasi q ai kishte vdekur
dhe qau dhe i bri edhe t tjert t qajn.
T gjitha kto hadith dshmojn se sht e lejueshme t qash para dhe pas vdekjes
s nj personi dhe se kjo nuk sht aspak e urryer.

22. Kombinimi i argumenteve q ndalojn

dhe q lejojn t qarit pas vdekjes s
personit
Lidhur me at q thon kolegt e Imam Shafiut dhe t gjith q jan t mendimit t
njjt me t se, sht e urryer t qash pas vdekjes s personit duke
argumentuar me hadithet e prmendura [1], themi se, kto hadithe kan pr
qllim t qarit me vajtim. Kjo mbshtetet nga hadithi:

Me t vrtet i vdekuri ndshkohet pr shkak t t qarit (vajtimit) t familjarve
t tij pr t.
Ndrsa n nj transmetim thuhet qart:

Me t vrtet i vdekuri ndshkohet pr shkak t vajtimit pr t.

Ata q kan thn se, hadithi i Hamzas sht i anuluar [2], ather themi se, kjo nuk
sht e sakt sepse shumica e haditheve q lejojn t qash pas vdekjes s personit
kan ndodhur pas betejs s Uhudit. Nj prej tyre sht hadithi i Ebu Hurejras, i cili
sht br mysliman vetm n vitin e tet hixhrij. E njjta gj vlen edhe pr t qart
Xhaferin dhe shokve t tij, t cilt kishin ra shehid n vitin e tet hixhrij.
Gjithashtu, t qarit pr Zejnebn e cili vdiq n vitin e tet hixhrij. Edhe t qarit e
Profetit salallahu alejhi ue selem tek varri i nns s tij ishte i vonshm, pra, n vitin
kur ai pushtoi Mekn.
Sa pr argumentin e atyre q thon se, sht e lejuar t qash vetm para vdekjes
s personit, prgjigja ndaj saj sht: Nse njeriu qan pas vdekjes s dikujt nga
pikllimi -ather themi se pikllimi pas vdekjes s dikujt sht edhe m i
thell. Sepse para vdekjes gjithmon mund t shpresohet pr mbijetes, dhe kjo
shpres prfundon me vdekjen e tij. Pastaj, t qarit pr nj ndarje e cila nuk ka
kthim n kt jet sht edhe m parsore. Kjo sht domethnia e fjalve t
Profetit salallahu alejhi ue selem:

Syt po lotojn dhe zemra sht e piklluar, ndrsa ne nuk do t themi gj
tjetr, prvese asaj q e knaq Zotin ton.
N mnyr t ngjashme transmetoi Buhari se Umeri radijallahu anhu ka thn: Le t
qaj pr Ebu Selmen derisa nuk godasin kokat apo derisa nuk brtasin.
Disa dijetar thon, se t qarit e vet Profetit salallahu alejhi ue selem, dhe t qarit
t ciln e ka lejuar dhe rekomanduar, sht t qarit q bjn syt t lotojn dhe q e
bjn zemrn t zbutet; gj e cila tregon se njeriu sht i mshirshm. Kurse t qarit
q ndaloi Profeti salallahu alejhi ue selem, sht t qarit duke rrahur kokn, ngritja e
zrit dhe vajtimi. Ajo q forcon kt q e tham, jan fjalt e Profetit salallahu alejhi
ue selem:

fardo q vije nga syt dhe zemra (loti dhe dhembja) ajo sht prej Allahut dhe
nga mshira. Ndrsa ajo q vije nga dora dhe gjuha sht prej shejtanit.
__________________________________________________________________
__
[1] Shih: Dshmia se sht e lejueshme t qash pas vdekjes s nj personi (1
dhe 2)

[2] sht Askush nuk po qan pr Hamzan.transmetuar nga Ibn Umeri

radijallahu anhuma se, kur i Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem shkoi n
Uhud, dgjoi disa gra t fisit Beni Abdil-Eshhel duke qar pr t vdekurit e tyre n
betej. N at rast, i Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem tha: Pasi e
dgjuan kt, erdhn grat ensarije dhe filluan t qajn pr t. Edhe pse i
Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kishte rn pr t pushuar, kur dgjoi
ato duke qar u zgjua dhe u tha atyre: T mjerat ato, si po qajn ktu? Sa t
bezdisshme q jan! Urdhroni ato q t kthehen dhe le t mos qajn pr dik
pasi t ket vdekur.

23. Kujdes kur t godet ndonj

fatkeqsi!
I godituri me fatkeqsi duhet t jet i kujdesshm q t mos flas ndonj gj apo t
mos qaj, n at form q e bjn at ti humbin shprblimet pr shkak t asaj q i ka
ndodhur dhe q e hidhron Zotin. Kjo gj sugjeron n at se i tilli e konsideron veten
t trajtuar padrejtsisht nga Allahu! Allahu Teala sht i Drejt dhe nuk e trajton
padrejtsisht asknd, Ai sht i Ditur dhe nuk gabon, gjithashtu nuk sht i paditur n
lidhje me dika. Ai sht i Urt dhe t gjitha veprimet e Tij jan me urtsi dhe t
mira. Ai nuk bn asgj pa urtsi. Gjithka q Allahu Teala jep dhe merr, ajo sht e
Tij. Ai nuk do t pyetet pr at q Ai vepron ndryshe nga krijesat q do t pyeten n
lidhje me at q ata veprojn. Ai bn far t doj, Ai sht i aft pr do gj. T
gjitha krijesat jan t Tij dhe t gjitha shtjet kthehen tek Ai.
I godituri me fatkeqsi duhet t thot at q e knaq Allahun, gj e cila bn q
shprblimi pr t t shtohet dhe pozita e tij t ngritet. Ibn Ebi Dunja transmetoi
me zinxhirin e tij t transmetimit nga Junus bin Muhamed el-Mekki i cili tha: Nj
njeri nga Taifi kishte mbjell di nga t mbjellat. Pasi kaloi nj koh ndrsa e
mbjella ishte rritur, t mbjellat e tij u prishn dhe u dogjn n trsi. Kur ne
shkuam pr ta ngushlluar, ai po qante dhe tha: Pasha Allahun nuk po qaj pr
shkak t saj, por jam duke qar pr shkak t fjals s Allahut Teala:

Gjithka q jobesimtart shpenzojn n jetn e ksaj bote, i prngjan ers s
akullt, e cila godet t lashtat e ndonj populli q i ka br dm vetes dhe ua
zhduk t lashtat. Allahu nuk u ka br padrejtsi atyre, por ata i kan br
padrejtsi vetvetes. 3:117

Andaj, kam frik q t jem edhe un prej ktyre njerzve! Kjo sht ajo q m
bri t qaj.
Njeriu gjithashtu duhet t kujdeset q t mos lutet kundr vetes s tij. Kur Ebu
Seleme vdiq, Profeti salallahu alejhi ue selem tha:

Mos u lutni kundr vetes suaj, por krkoni vetm t mirn, ngase engjjt thon
amin pr at q thoni (luteni).

24. I godituri me fatkeqsi duhet ta bj

krahasimin mes knaqsive t dy jetve
Nj ngushllim tjetr pr t goditurin me fatkeqsi, sht t shikuarit n fatkeqsit
q i kan ndodhur. E kshtu t bj dallimin mes knaqsis s prkohshme t ksaj
jete dhe asaj t ahiretit, se cila prej tyre sht e prjetshme.
Gjithashtu, t ndjej knaqsin q e fiton nga shprblimi i thnies: T Allahut
jemi dhe vetm tek Ai do t kthehemi dhe nga durimi ndaj asaj vshtirsie q
prjeton. Nse ai e kupton se cila prej tyre sht m me vler dhe e zgjedh t tilln,
le ta falnderoj Allahun pr kt.
Ndrsa, nse e zgjedh at q ka m pak vler n t gjitha aspektet, ather le ta dij
se fatkeqsit q prekin zemrn, mendjen e shndosh dhe fen e njeriut, jan
shum m t dmshme se sa fatkeqsia q e ka kapluar n kt jet.
E far kategorie mund t jet knaqsia me gjrat e dashura t ksaj jete, kur
Allahu Teala kt bot e cilson me Fjalt e Tij:


Knaqsit e ksaj jete jan jetshkurtra. 4:77
far sht ajo q arrihet nga kto gjra jetshkurtra?
Ai q zgjedh at q sht jetshkurtr nga jeta e ksaj bote para asaj q sht
afatgjat n jetn e prjetshme, atij i ka ikur mendja.

Disa njerz t urt kan thn: Injoranti beson se asgjja sht dika dhe se
dika nuk sht asgj. Ai q nuk e braktis at q sht asgj, nuk do arrij
dika.
Dhe ai q nuk ka dije pr at q sht dika, nuk do e braktis at q sht asgj.
Pra, do t thot: kt jet dhe jetn e prtejme. Kjo prmendet n librin
Dhemmud-Dunja t Ibn Ebi Dunjas, Allahu e mshiroft.

25. T qart dmton t gjallin dhe t

vdekurin
I godituri me fatkeqsi duhet ta dij se t qart e lndon t gjallin (vet at) por edhe
t vdekurin (pr at t cilin qan). Prmes t qarit, i gjalli rrezikon t humbet
shikimin. Kur Allahu Teala ka prshkruar tregimin mbi Jakubin alejhi-selam, tha:

Syt i ishin zbardhur prej pikllimit. 12:84
Ndrsa i vdekuri nuk pushon nga t qart pr t. Transmeton El-Hafidh Ebu
Shuxha Shejrauejh ed-Dejlemi me zinxhirin e tij t transmetimit nga Ali bin elHusejni i cili tha: Njher prej hersh, gjat kohs kur Davud et-Taij ishte duke
ndenjur me shokt e tij at e morri gjumi, por shum shpejt u kthjell dhe tha:
A e dini se far kam ndrruar? Un ndrrova se hyra n Xhenet dhe pash se
si disa fmij loznin me nj moll t ciln ata ia hedhnin njri-tjetrin. Kurse nj
fmij qndronte anash dhe qart dukej i mrzitur dhe i dshpruar. I pyeta:
Pse ky fmija nuk po luan me ju?
Ata than: Ai vetm sa ka vdekur dhe nna e tij qan shum pr t. Un pyeta:
Ku sht shtpia e tyre? Ata than: N filan fisin. Un pyeta: Si quhen
prindrit e tij? Ata than: Kshtu dhe kshtu. Davudi i tha shokve t tij: Le
t shkojm. Ata shkuan dhe hyn tek fisi dhe pyeti pr prindrit e djaloshit. Ata
u takuan me ta ose me njrin prej tyre, dhe u tregoi pr ndrrn q kishte par.
Pastaj nna e djaloshit u betua se nuk do t qaj m pr t.

26. Mos vajto pr sprovn tnde, por

kujtoje at se si do t dalsh para
Allahut
Vajtimi dhe t ndjerit keq sht pr at q ka qen i shkujdesur ndaj obligimeve t
Allahut, apo edhe pr at q ka przier veprat t mira me ato t kqija. Njeriu i till
sht nn dshirn e Allahut (nse do e fal dhe nse do e dnon (v.p.)). (Pr t
arritur mshirn e Allahut,) njeriu ndr tjerash duhet t jet pishman pr at q ka
vepruar, fardo qofshin ato vepra.
Njeriu nuk e di vlern reale t shndetit prve atij q sht i smur, dhe vetm i
sprovuari me fatkeqsi e di vlern e gjendjes jo n sprov.
E njjta gj vlen edhe pr jetn; vetm t vdekurit e kuptojn me t vrtet se far
sht jeta. Kjo, sepse ata vetm ather e kuptojn at q sht thn, ajo n t
ciln jan thirrur. Vetm ather kuptohet vlera e veprave t mira, ngase aty shihet
se cilat vepra sjellin dobi. N varr, nuk u jepen grada t larta askujt tjetr prvese
atyre q kan qen t devotshm.
I shkujdesuri do t dshironte t zinte at q i ka ikur. Sa m shum q njeriu t ket
qen i shkujdesur n kt bot, aq m shum do t dshironte q t kthehej edhe
njher n kt jet n mnyr q t vepronte at q nuk e ka vepruar kur ka qen
gjall. Prandaj, sht detyr e do myslimani q t shfrytzoj shndetin dhe kohn e
lir, si dy gjra ndaj t cilave shumica e njerzve nuk kan kujdes!
Njeriu vajton dhe mrzitet pr fatkeqsin q e ka kapluar pr shkak se ai sht
neglizhues ndaj agonis dhe vshtirsive t vdekjes, e harron vetmin q do ta
prjetoj n varr, prulsin dhe frikn. Pastaj, shtja e Munkerit dhe Nekirit
(alejhimas-selam!) dhe koha e gjat q do t qndroj nn dhe qoft kjo n mirsi apo
n dnim! Pastaj, ngritja nga varri dhe dalja para Allahut. Pasta, pritja e gjat pr t
dhn llogari dhe vshtirsit e tjera t Dits s Kiametit. Dhe pastaj vet
llogaridhnia edhe pr shtjet m t imta. Pastaj, shtja e librit n t cilin sht
e shkruar do imtsi dhe nuk i mungon asnj gj e vetme nga kjo jet! Pra, njeriu
harron se nj dit do t jet mes shpress dhe friks, ose do t jet n ann e grupit
djatht apo n ann e grupit t majt.
Nse njeriu i prekur nga fatkeqsia i kujton si duhet kto sprova t lartprmendura
t cilat e presin at n do moment, e t cilat do ti prjetoj pa asnj pik dyshimi
edhe pse ai sht neglizhues dhe jo i prgatitur, kjo do ta bnte at q ta harroj
fatkeqsin q po e prjeton, dhe do t mbshtetej n durim dhe t knaqurit me at
q Allahu i ka caktuar pr t q ti ndodh.

Nse njeriu mund t veproj dika nga e cila i vdekuri mund t prfitoj, kjo sht e
krkuara. E n rast se nuk mund ta bj kt, s paku nuk duhet ta dmtoj t vdekurin
me at q ka ndaluar sheriati islam, si sht vajtimi, ankimi, goditja e vetes, grisja e
rrobave e veprime apo fjal t tjera t ndaluara t cilat na i kan prcjell t part
tan t mir.

27. Gjama, vajtimit dhe grisja e rrobave

pr t vdekurin
Gjama (en-Nedbu), (el-Xheuherij ka thn se,) do t thot: t qash pas vdekjes
s personit duke prmendur t mirat e tij. Ndrsa, ka prej dijetarve t cilt
kan thn se, kjo do t thot: T prmendsh cilsit e mira t t
vdekurit. Vajtimi (Nijahah), el-Kadi Ijad thot se sht: T tubuarit e grave
pr t vajtuar t vdekurin. N El-Mugnij ai thot se, vajtim do t thot: T
prmendsh cilsit e mira t t vdekurit duke brtitur/ngritur zrin.
Dije -Allahu t mshiroft se, kur t goditesh me fatkeqsit n prgjithsi dhe n
rastin n fjal pr vdekjen e dikujt, krkohet t jesh i qet, i durueshm dhe i
knaqur me vendimin e Allahut Teala, t falnderosh Allahun pr do gjendje dhe t
thuash: T Allahut jemi dhe vetm tek Ai do t kthehemi! Gjithashtu, t jepet
sadaka pr at q sht goditur nga fatkeqsia (q ka vdekur) dhe t lutesh pr t.
Ndrsa, t gjama, vajtimi, grisja e rrobave, goditja e vetes dhe fjalt e kqija t cilat
thuhen nga njerzit e afrt n raste t tilla, vijn n kundrshtim me at q e tham
m par. Imam Ahmedi Allahu e mshiroft ka thn se, gjama dhe vajtimi sht i
ndaluar. N transmetimin e Hambelit ai ka thn se vajtimi sht fatkeqsi.
Kolegt e imam Shafiut dhe t tjert kan thn, se vajtimi sht i ndaluar
(haram).

- Ibn Abdil-Berr ka thn: Dijetart jan unanim rreth asaj se, nuk sht i lejuar
vajtimi as pr burrat dhe as pr grat.

- Ebul-Hatab Allahu e mshiroft, n librin el-Hidajeh ka thn: Gjama,

vajtimi, goditja e vetes (zakonisht bhet goditja n faqe (v.p.)), grisja e rrobave
dhe t ecurit kmbzbathur kur t vdes dikush, sht prej veprimeve t urryera
n islam. Ky mendim sht i dobt I cili bie ndesh me at q sht prmendur n
Sunnet. [1]
__________________________________________________________________
______

[1] Autori e ka pr qllim se, veprimet e tilla nuk jan vetm t urryera, por ato
jan trsisht t ndaluara (haram).

28. I vdekuri dnohet nga vajtimi i t

gjallit pr t
Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka transmetuar se Profeti salallahu alejhi ue selem
ka thn:

I vdekuri n varr dnohet pr shkak t vajtimit q bhet pr t.
N nj tjetr formulim thuhet:

I vdekuri dnohet pr shkak t vajtimit q bhet pr t.
Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Transmeton Mugire bin Shube radijallahu anhu se Profeti salallahu alejhi ue selem i
drgoi atij nj lajmtar me mesazhin:

Ai pr t cilin vajtohet, dnohet pr vajtimin q bhet pr t.
Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Usejd bin Ebi Usejd ka transmetuar nga Musa bin Ebi Musa dhe ky nga babai i tij
radijallahu anhu se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thn:
: ! ! !
:
I vdekuri dnohet pr shkak t vajtimit q bhet nga i gjalli, nse ai thot: O ti
q m forcove mua! Ti q m furnizove mua! Kapet i vdekuri dhe i thuhet atij:

A me t vrtet e forcove at? A me t vrtet i ndihmove asaj? A me t vrtet

e furnizove at?
Ather un thash: I pa t meta sht Allahu! Allahu Teala thot:

Asnj i ngarkuar nuk do t mbart barrn e tjetrit. 35:18
Ai (Usejdi) tha: Un po t transmetoj nprmjet Ebu Musa (el-Esharij) dhe ai nga
i Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem dhe ti po thua kt?! A po gnjejm
ne? Betohem n Allahun se un nuk kam gnjyer pr Ebu Musan dhe as Ebu Musa
nuk gnjyer pr t Drguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem. Transmeton
Ahmedi.
Transmeton Mugire bin Shube radijallahu anhu se e ka dgjuar t Drguarin e Allahut
salallahi alejhi ue selem t thot:

Me t vrtet gnjeshtra ndaj meje, nuk sht sikurse gnjeshtra ndaj jush,
sepse kush gnjen pr mua le ta prgatis ulsen e tij nga zjarri!
Kam dgjuar t Drguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke thn:

Ai pr t cilin vajtohet, dnohet pr vajtimin q bhet pr t.
Transmeton Buhariu ky sht formulimi i tij, dhe Muslimi.
Transmetohet nga Numan bin Beshir radijallahu anhu i cili ka thn: Nj her
prej hersh, Abdullah bin Rauahas aksidentalisht i humbi vetdija, dhe pr kt
arsye motra e tij Amra filloi t qaj dhe thoshte: O Zotria im, dhe gjra t
tjera. Pasi Abdullahu u kthjell, i tha motrs s tij: do gj t ciln e the (kur un
isha pa vetdije), vese pyetesha se: sht e vrtet ajo q po t thuhet?!
Ndrsa kur ai vdiq, ajo (Amra) nuk qau m pr t. Transmeton Buhariu.
Transmeton Tirmidhiu n librin e tij el-Xhami nprmjet Ebu Musa radijallahu anhu
se i Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thn:
:

Ska person t vdekur pr t cilin ai q qan thot: Zotria im, dhe fjal tjera
n t mir t tij, vese do ti jepet pr detyr dy engjjve q ta shtyjn at n
gjoks dhe ti thon atij: Vrtet ishe kshtu?
Tirmidhiu n lidhje me kt hadith ka thn: Hadithi sht i mir dhe garib.

29. I vdekuri nuk prfiton nga t qart e

t gjallit pr t
Duhet ditur se t qart nuk i sjell dobi t vdekurit n asnj mnyr. E vetmja gj q i
sjell atij dobi, jan veprat e tij. Transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Enes bin Malik
radijallahu anhu se i Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thn:
:
T vdekurin e prcjellin tre gjra: Familja e tij, pasuria dhe veprat e tij. Dy prej
tyre kthehen dhe mbetet nj, kthehet familja dhe pasuria, ndrsa mbeten
veprat.
Buhariu transmeton hadithin tjetr:
:

Kur t vdes biri i Ademit, veprat e tij ndrpriten (shprblimi i tyre), prve tri
prej tyre: sadakaja rrjedhse, dituria prej s cils prfitojn njerzit apo fmija i
devotshm i cili lutet pr t.
Prandaj i vdekuri nuk prfiton nga t qart dhe nga mrzitja e njerzve pr t.

- Ibnul-Xheuzi ka thn: Kam par se shumica e njerzve mrziten shum kur

ndonjrit prej tyre u ndodh ndonj fatkeqsi. Disa prej tyre aq e teprojn duke u
mrzitur, saq t bn t mendosh se ata nuk e din arsyen e ekzistimit t ksaj
bote! Njeriu me shndet t mir, far pret tjetr vese smundjes?! I rrituri i
moshs mesatare, far pret tjetr vese pleqris?! Dhe ajo q ekziston, far
pret tjetr vese mos-ekzistencs?!

- Si thot nj fjal e urt: N kt mnyr njerzit kan jetuar: bashkim dhe

ndarje, vdekje dhe lindje, gzime e pikllime.

Transmetohet diku n kohn e t parve tan t mir, se nj njeri shkoi tek njri
prej Selefve t cilin e gjeti duke ngrn. Posa arriti, ai i dha lajmin se vllai i tij
(ktij nikoqirit (v.p.)) kishte vdekur. Ai ia ktheu: Ulu dhe ha, e kam dgjuar m
hert kt q thua. Njeriu i tha: Si e di kur askush para meje nuk t ka
treguar? Ai u prgjigj: Allahu Teala ka thn:



do shpirt do ta shijoj vdekjen. 3:185

30. Allahu vepron at q do, andaj mos u

brengos!

Nse shohim t gjitha artikujt n t cilt kemi folur m hert n lidhje me kt tem
(mbi fatkeqsit dhe si duhet trajtuar ato (v.p.)), kuptojm se argumentet e cekura
jan t mjaftueshme pr ta kuptuar ashtu si duhet shtjen n fjal. Si mund t mos
jen veprimet e cekura t ndaluara, kur ato e hidhrojn Allahun, i Cili vepron at q
do dhe gjykon ashtu si ai dshiron? Allahu sht Ai q vepron me krijesat e tij ashtu
si do, duke u sjell atyre vdekjen, mbytjen n uj, djegien n zjarr e sprova t tjera
t cilat i ka caktuar pr njerzit. Ai nuk duhet t pyetet se far vepron kurse
njerzit do t pyeten pr veprat e tyre. T gjitha veprat e ndaluara n lidhje me
trajtimin e fatkeqsive, si jan: vajtimin, grisja e rrobave, rrahja e vetes, shkulja e
flokve, veshja me t zeza, mallkimi, mjerimi dhe veprime e fjal t tjera t
ngjashme; nuk i japin njeriut asnj zgjidhje, vijn n kundrshtim me at q Allahu
dhe i Drguari i Tij salallahu alejhi ue selem kan urdhruar, vijn n kundrshtim me
durimin, t knaqurit me at q Allahu ka caktuar pr njeriun dhe tek e fundit, kto
veprime nuk ndikojn aspak n caktimin e Allahut dhe se asgj prej ktyre veprave
nuk mund ta rikthej prapa at.
Kam dgjuar se, kur disa prej njerzve q i njoh ishin sprovuar me fatkeqsi, u bn
shum merak dhe u hidhruan pr s teprmi pr shkak t ndodhive q u kishin
ndodhur. Kjo gj u solli atyre smundje dhe fatkeqsi t tjera. Prandaj, kur i
sprovuari ndalet dhe mendon, zmbrapset nga t gjitha ato reagime t liga q i ka br
pr shkak t fatkeqsis, mbshtetet tek Allahu ashtu si duhet, e kupton se lumturia
n dynja dhe ahiret arrihet vetm duke pasuar t Drguarin e Allahut salallahu alejhi
ue selem dhe n rastin n fjal, i prmbahet msimeve t tij alejihs-salatu ues-selam

n trajtimin e fatkeqsis, i l anash t gjitha veprimet dhe fjalt e ndaluara, -nuk ka

asgj t keqe nse syri i loton dhe zemra mrzitet, por nuk thot asgj q e hidhron
Allahun-, dhe i bindet porosive t tij salallahu alejhi ue selem, pra n fjal e vepra,
mu ather do ta arrij lumturin e prhershme. Allahu Azze ue Xhel thot:



fardo q tju jap i Drguari, merreni at, e fardo q tju ndaloj, hiqni
dor prej saj. 59:7

31. Forma e trajtimit t atij q shihet se

sht n prag t vdekjes
Nse ekziston dyshimi i qart se personi i smur sht n prag t vdekjes, duhet
pasur kujdes q i tilli t trajtohet n mnyrn m t mir, duke pasur kujdes t
veant q ti kujtohen atij gjrat q i bjn dobi n varr dhe n ahiret.
Pra, duhet ti kujtohet jeta e ahiretit, testamenti, pendimi pr veprat e liga dhe
lshimet q i ka br gjat jets dhe shqiptimi i shehadetin n mnyr q ajo t jet
gjja e fundit q e thot ai n kt jet.
Para ksaj, njeriu duhet ti kshilloj familjart dhe vet personin i cili sht n prag
t vdekjes q t mos godasin vetveten, t mos i grisin rrobat, t mos i shkulin flokt,
t mos vajtojn e t mos bjn vepra t tjera t ndaluara.
Sidomos pr at q sht n prag t vdekjes, ai duhet t ket m shum shpres n
Allahun sesa t ket frik ndaj Tij. Ta falnderoj Allahun sa m shum, t thot: T
Allahut jemi dhe tek Ai do t kthehemi dhe t jet i knaqur me Allahun Azze ue
Xhel.

32. A ndshkohet i vdekuri nga vajtimi i

familjes s tij pr t?
Lidhur me fjalt e Profetit salallahu alejhi ue selem:


Me t vrtet, i vdekuri ndshkohet pr shkak t t qarit e familjes s tij pr
t.
Dhe hadithi tjetr:

I vdekuri vuan nga vajtimi q bhet pr t
Seleft dhe pasuesit e tyre kan mendime t ndryshme rreth kuptimit t ktyre
haditheve.
01 Njri grup prej tyre thon se Allahu bn far Ai dshiron me krijesat e Tij
dhe se veprat e Tij nuk duhet t vihen n pikpyetje. Ata thon se nuk ka dallim
n mes asaj se ai mundohet pr vajtimin q bhet pr t dhe gjra t tjera q i
atribuohen atij. Sepse Allahu ka krijuar gjithka dhe Ai i krijon fmijt, kafsht
dhe i bn t mendurit t ndien dhimbje edhe pse ata nuk kan vepruar asgj.
02 Nj grup tjetr thon se kto hadithe nuk jan autentike nga i Drguari i
Allahut salallahu alejhi ue selem dhe se Aishja radijallahu anha i hodhi posht ato,
dhe n ann tjetr argumenton me fjalt e Allahut Teala:

Askush nuk do t mbart barrn e tjetrit. 35:18
Prve ksaj, ka hadithe me t cilat Aishja radijallahu anha argumentoi e t cilat
ne nuk i kemi prmendur. Nj prej tyre jan fjalt e Urves n t ciln ai
transmeton: I treguan Aishes se Ibn Umeri radijallahu anhuma ka treguar se
Profeti salallahu alejhi ue selem ka thn: Me t vrtet, i vdekuri ndshkohet
pr shkak t t qarit e familjes s tij pr t. Ajo tha: Gabim sht, ai ka thn:
Ai ndshkohet pr mkatin e tij, ndrsa familja e tij tani qajn pr t. Kjo sht
e njjt sikurse gabimi n transmetim i fjalve t Profetit sallalhu alejhi ue selem
q ua tha mushrikve q ishin n varre:

Ata (t vdekurit) dgjojn at q un them tani.
Transmetuesi n rastin e till gaboi. Ajo q Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte
thn, sht:


Tani ata e din se ajo q u thosha atyre sht e vrtet.
Pastaj lexoi fjalt e Allahut:

Po ashtu, nuk jan kurr t barabart t gjallt dhe t vdekurit. Allahu bn t
dgjoj k t doj Vet, kurse ti (Muhamed) nuk mund t bsh t dgjojn ata q
jan n varre. 35:22
Ai tha:

Ata kan prgatitur vendet e tyre n Zjarr.
Transmeton Buhariu dhe Muslim.
Abdullah bin Ubejdullah bin Ebi Mulejkeh ka thn: Vajza e Uthmanit kishte
vdekur n Meke. Ne shkuam q t marrim pjes n varrimin e saj, ndrsa aty ishte
Umeri dhe Ibn Abbasi mes t t cilve u ula. Abdullah bin Umeri i tha Ibn Abasit:
A nuk do ti ndalosh ata nga t qart? I Drguari i Allahut salallahu alejhi ue
selem ka thn: Me t vrtet, i vdekuri ndshkohet pr shkak t t qarit e
familjes s tij pr t. Ibn Abasi tha: Umeri e kishte zakon t thoshte nj pjes
t ktij hadithi. Nj her prej hersh isha me Umerin n udhtim duke u kthyer
nga Meka. Kur arritm n el-Bejda, ne pam nj karvan. Ai tha: Shiko kush sht
n at karavan. Un shikova dhe e pash Suhejbin. Pastaj u ktheva dhe i tregova
atij. Ai tha: Thirre at. Un u ktheva tek Suhejbi dhe i thash: Shpejto tek
udhheqsi i besimtarve ngase ai t krkon ty. Kur Umeri u godit me thik,
Suhejbi erdhi duke qar e duke thn: Oh vllai im! Oh miku im! Pastaj Umeri i
tha: O Suhejb! A po qan pr mua, pasi q i Drguari i Allahut salallahu alejhi ue
selem ka thn: Me t vrtet, i vdekuri ndshkohet pr shkak t t qarit e
familjes s tij pr t.? Dhe pas vdekjes s Umerit, kt ia tregova Aishes. Ajo
tha: Allahu e mshiroft Umerin! Betohem n Allahun se i Drguari i Allahut
salallahu alejhi ue selem fare nuk ka thn: Me t vrtet, myslimani ndshkohet
pr shkak t t qarit e familjes s tij pr t. Por ka thn: Me t vrtet,
jobesimtarit i shtohet ndshkimi pr shkak t t qarit e familjes s tij pr t.
Mjafton pr ju ajeti kuranor:

Askush nuk do t mbart barrn e tjetrit. 35:18

Ibn Abasi radijallahu anhu n lidhje me ajetin:

Me t vrtet Ai jep haren dhe pikllimin (vajin). 53:43
Ibn Ebi Mulejkeh ka thn: Betohem n Allahun se Ibn Umeri nuk tha asnj fjal n
lidhje me kt ajet. Transmeton Buhariu dhe Muslim.
Gjithashtu, Buhariu dhe Muslimi kan transmetuar se Aishes i sht thn se
Umeri dhe Ibn Umeri kishin thn: Me t vrtet, i vdekuri ndshkohet pr shkak
t t qarit pr t. Ather ajo tha: Ju po m tregoni pr dy njerz t cilt nuk
gnjyen e as nuk jan akuzuar pr gnjeshtr, por dgjimi i njeriut mund t
gaboj. N nj formulim tjetr, ajo tha: Allahu e falt Ebu Abdirr-Rrahmanin. Ai
asnjher nuk ka gnjyer, por ai harroi dhe gaboi. shtja sht se, i Drguari i
Allahut salallahu alejhi ue selem ka kaluar pran nj t vdekure jehudije pr t
ciln kishte t afrm t saj t cilt po qanin. Pastaj ai salallahu alejhi ue selem
tha:

Ata po qajn pr t, ndrsa ajo po ndshkohet n varrin e saj.
03 Nj grup i tjetr i selefve thon se, njeriu ndshkohet pr shkak t vajtimit
t familjes s tij, nse ai i ka urdhruar q ata ta vajtojn, ose nse ai nuk i ndaloi
ata q vajtojn nse kjo (vajtimi) i prket tradits s tyre. Urdhrimi i t tjerve
q t vajtojn pr dik ishte e zakonshme n mesin e arabve. Njri poet i vjetr
arab ka thn:
Nse un vdes m vajto ashtu si e meritoj
O bija e Mabedit, grisi rrobat tuaja pr mua!
04 Nj grup tjetr than se kjo ka t bj me personin q i takon nj populli q
e kan zakon t qajn dhe vajtojn, e t cilt ai nuk i ka ndaluar para vdekjes s
tij. Kjo n vetvete sugjeron se ai sht i knaqur me veprimit e tyre q ata do ti
bjn. Kt mendim e ka Ibnul-Mubarak. Ky mendim dhe ai para tij pothuajse jan
t njjt. Ebul-Berakat bin Tejmijeh ka thn: Ky sht dhe mendimi i sakt n
lidhje me kt shtje. Nse ai e di se t afrmit do t vajtojn dhe nuk i ndalon
ata para vdekjes, kjo do t thot se ai sht i knaqur nga ky veprim. N kt
rast, ai sht sikurse personi i cili ka mundsin t dnoj t keqen por nuk e bn
at. Ndrsa nse ndalesa e tij do t injorohej, Allahu nuk e dnon at pr
veprimin e tyre.

33. I vdekuri ndshkohet nga t qart e

familjs s tij pr t
Sa i prket fjalve t Profetit salAllahu alejhi ue selem:
I vdekuri ndshkohet nga t qart e familjs s tij pr t. dhe I vdekuri
ndshkohet nga vajtim pr t.
Kto hadithe i kam prmendur edhe m prpara.
Seleft dhe ata q kan ardhur pas tyre kan rn n kundrshtim rreth ktyre
(haditheve). Nj grup prej tyre ka thn: Allahu bn far t doj me krijesat e
tij. Ajo far vepron Allahu nuk mund t vihet n pikpyetje, dhe se nuk ka dallim
(pr t vdekurin) midis ndshkimit pr shkak t vajtimit dhe midis ndshkimit q
ai e meriton, sepse Allahu i Lartsuar ka krijuar do gj dhe se Allahu i Lartsuar i
bn fmijt, kafsht dhe t mendurit q t ndjejn dhimbje edhe pse ata nuk
kan vepruar asnjgj.
Ndrsa grupi i dyt kan thn: Kto hadithe nuk jan t sakta nga i Drguari i
Allahut salAllahu alejhi ue selam dhe se Aishja radijAllahu anha nuk i ka pranuar
ato hadithe dhe sht argumentuar me fjaln e Allahut t Lartsuar:

Asnj shpirt i ngarkuar nuk do t mbart barren e tjetrit.
Gjithashtu ka edhe hadithe t tjera t cilat nuk i kemi prmendur akoma, me t cilat
sht argumentuar me to Aishja radijAllahu anha.
Prej atyre haditheve sht edhe hadithi q prcillet nga Ur`ue i cili ka thn: U
prmend tek Aishja se Ibn Umeri e ngren deri tek Profeti salAllahu alejhi ue selam
kt hadith: I vdekuri ndshkohet n varrin e tij pr shkak t vajtimit q bn
familja e tij pr t.
Ajo tha: Ai ka harruar. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thn: Ai ndshkohet
pr mkatin e tij dhe familja e tij qajn pr t tashm.
Kjo sht e ngjashme me fjaln e Profetit sAllalhu alejhi ue selem n t ciln thuhet:
Se i Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem shkoi tek gropat n ditn (luftn) e
Bedrit n t cilat gjendeshin disanga t vrart e mushrikve, dhe u tha atyre at far
u tha. Ata e dgjojn far un po u them tashti. Ai ka gabuar, porse ajo q n t
vrtet ka thn Profeti salAllahu alejhi ue selem ishte: Tani ata e din q ajo q
un iu thoja atyre sht e vrtet. M pas lexoi ajetin:


Sigurisht q ti (o Muhamed), nuk mund t`i bsh t vdekurit t dgjojn.
Tani ata e din se ajo q ia thosha atyre sht e vrtet. Pastaj lexoi:

kurse ti (o Muhamed) nuk mund t bsh t dgjojn ata q jan n varre.
Ai tha: Ata i kan prgatitur vendet e tyre n Zjarr. E ka transmetuar Bukhari dhe
Muslimi.

- Abdullah Ibn Ubejdullah Ibn Ebij Mulejkete ka thn: Nj nga vajzat e Uthmanit
vdiq n Mekke dhe shkuam q t prezantojm n varrim, aty ishin Ibn Umeri dhe
Ibn Abbasi dhe un u ula midis atyre. Ose tha: U ula afr njrit prej tyre dhe m
pas ardhi i fundit (Ibn Abbasi) dhe u ul anash meje.

- Abdullahi Ibn Umeri i tha Ibn Abbasit: A nuk do t`i ndalsh nga t qart? I

Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thn: I vdekuri ndshkohet n

varrin e tij pr shkak t vajtimit q bn familja e tij pr t.

- Ibn Abbasi tha: Ka pas qen Umeri q e thoshte nj pjes t saj. Dolm nga
Mekka me Umerin derisa arritm n Bejda, kur aty ai e panj karvan. Ai m tha:
Shko dhe shiko se kush jan njerzit e karvanit. Un shikova dhe e pash
Suhejbin. E lajmrova dhe ai m tha: Ma thirr at. U ktheva tek Suhejbi dhe i
thash: Shko dhe takoje Prijsin e Besimtarve.

- Kur u godit Umeri, Suhejbi hyri duke qar dhe thoshte: Vllai im! Miku im! I tha
Umeri atij: O Suhejb! A po qan pr mua edhe pasi i Drguari i Allahut salAllahu
alejhi ue selem ka thn: I vdekuri ndshkohet n varrin e tij pr shkak t
vajtimit q bn familja e tij pr t.
- Ibn Abbasi thot: Kur vdiq Umeri, ia tregova Aishes kt gj dhe ajo tha: Allahu
e mshiroft Umerin. Pasha Allahun, i Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem
nuk ka thn: Allahu e ndshkon besimtarin pr shkak t vajtimit q bn familja
e tij pr t. Porse i Drguari i Allahut ka thn: Allahu ia shton ndshkimin
jobesimtarit pr shkak t vajtimit q bn familja e tij pr t. Ju mjafton ajo q
sht thn n Kuran:

Asnj shpirt i ngarkuar nuk do t mbart barren e tjetrit.

N at ast Ibn Abbasi radijAllahu anhu tha dhe lexoi:

Ai (Allahu) t bn t qeshsh dhe t qash.

- Ibn Mulejke tha: Pasha Allahun! Ibn Umeri nuk tha asnj fjal. E transmeton
Bukhariu dhe Muslimi. Ky transmetim sht nga Bukhariu.
N sahihun e Bukhariut dhe t Muslimit transmetohet se Aishes radijallahu anha i
sht thn se Umeri dhe i biri i tij Abdullahi thon: Se i vdekuri ndshkohet nga
vajtimi i t gjallit pr t.
Ajo tha: Ju po m tregoni mua prej dikujt t cilt as nuk gnjejn dhe as jan
akuzuar pr gnejshtr, porse dgjimi gabon.
N nj transmetim tjetr ajo ka thn: Allahu e mshiroft Ebu AbdurrRrahmanin, ai nuk ka gnjyer porse ai ka harruar dhe ka gabuar. I Drguari i
Allahut salAllahu alejhi ue selam kaloi pran (varrit) t nj jehudije pr t ciln po
qanin dhe tha: Ato po qajn pr t ndrsa ajo po ndshkohet n varrin e saj.
Ndrsa grupi i tret kan thn: Fjala e Tij Se i vdekuri ndshkohet nga vajtimi i
familjes s tij pr t. Mund t kuptohet, nse ai (i vdekuri) ka urdhruar q ta
vajtojn ose (vajtimi) sht nga zakonete tyre dhe ai nuk i ka parandaluar ato,
pra, t ket ln testament para vdekjes q t mos thon dhe as mos t veprojn
vepra t shmtuara. Kjo gj (kto zakone) ishin t njohura tek arabt dhe shum
t prmendura n poezit e tyre.

- Njri prej tyre ka thn: Nse un vdes, ather m vajto n mnyrn q m

takon. Grisi rrobet e tua pr mua o e bija e Ma`bedit. Etj.

- Ndrsa grupi i katrt kan thn: Mund t kuptohet se sht nga tradita e tij
dhe e popullit t tij e qajtura dhe e vajtuara, dhe kjo sht e njohur prej tyre, t
cilt ai nuk i ka ndaluar (para se t vdes), sepse lnia e mosndalimit t t qars
sht argument se ai sht i knaqur me me veprimin e tyre. Kt mendim e ka
Abdullah Ibn Mubaraku. Ky mendim dhe ai para tij jan t njjt.

- Ebul Berakat Ibn Tejmijje ka thn: Ky sht mendimi m i sakt nga t gjitha
mendimet. Nse ai sht i bindur se ata do ta vjatojn dhe nuk len testament q
t mos e vajtojn, kjo tregon se ai sht i knaqur me veprimin e tyre. Ky sht i
njjt me at personin i cili ka mundsi ta ndal t keqen porse nuk e ndal at.
Nse ai do t`i kshillonte q t mos e vepronin at gj (vajtimin) dhe ato dota
kundshtonin (do t vajtonin), Allahu sht m Bujar se sa t ndshkoj at pr
(veprimet e tyre) kt.

34. Domethnia se personi i vdekur

mundohet nga t qart
Dije! Allahu t mshiroft! Se kto hadithe nuk kan nevoj pr kto interpretime
dhe nuk gjendet n to, dhe pr kt falnderimet i takojn Allahut, nuk gjendet n t
asnj problem apo ndonj kundrshtim me Kuranin dhe me ndonj baz nga bazat e
sheriatit, dhe as nuk sigurojn se nj njeri mund t ndshkohet me veprimet e dikujt
tjetr.
Profeti salAllahu alejhi ue selem nuk ka thn:
I vdekuri dnohet pr shkak t t qajturit dhe vajtimit t familjs s tij. porse
ka thn:
Se ai ndshkohet pr shkak t saj. Nuk ka dyshim se ajo gj (vajtimi) e shqetson
dhe e mundon at. Mundimi sht dhimbja q i ndodh atij, dhe kjo sht m
gjithprfshirse se dnimi. Gjrat e prgjithshme nuk nnkuptojn gjrat e veanta.
Profeti salAllahu alejehi ue selem ka thn:
Udhtimi sht nj pjes nga mundimi.
Ky mundim, mund t`i ndodh besimtarit edhe jobesimtarit. Gjithashtu edhe i vdekuri
ndjen dhimbje n varrin e tij nse sht pran varrit t pasuesve t bidatit, njerzve
t prishur dhe gjynahqarve, mundohet n t (varr) ashtu sikurse mundohet edhe
njeriu n kt bot nga ndshkimet q i kan rn fqinjit t tij.

- Imam Ahmedi ka thn: se t vdekurit shqetsohen nga gjynahet q bhen pran

varreve t tyre. Nse qajn familja e t vdekurit tek varri nj t qar e cila sht
haram, duke goditur fytyrat, grisur rrobet, lyerja e fytyrave me ngjyr t zez,
prerja e flokve dhe thirrja me thirrjet e kohs s injorancs, e gjitha kjo sht
ekzistente n shumicn e rasteve nga njerz injorant t ksaj kohe.
Nse gjenden kto vepra dhe fjal kshtu sikurse edhe i prmendm, ather i
vdekuri ndien dhimbje n varrin e tij pr shkak t tyre.

Kjo dhimbje sht ndshkimi q ai ndien pr shkak t vajtimit pr t, dhe kt

mendim ka pasuar edhe, Shejkhul Islam Ibn Tejmijeh Rahimullah.

35. Vesveset e shejtanit pr t

(mashtruar) smurin, t afrmit dhe
familjen e tij
sht e vrtet se shejtani e sulmon t smurin dhe i fut atij vesvese dhe i thot se
do t ndahesh nga t dashurit e tu, se do t largohesh nga kjo bot pr n nj vend t
vetmuar nn tok n t cilin do t ndiesh dhimbje.
Ndoshta ai e bn at (t smurin) q t ndiej zemrim ndaj Zotit t tij dhe e bn q
ta urrej takimin me Zotin e Lartsuar. Ndoshta ai e bn at q t flas gjra t cilat
prbhen nga zemrimi dhe kundrshtuese ndaj Allahut, m pas ai i fut vesvese atij
pr t afrmit e tij dhe i bind ata se sa i mir ishte ai (personi q vdiq) apo se ai
kishte nj status t mir dhe fillon tu prmend atyre vlerat e larta t tij (atij q
vdiq), dhe i shtyen ata q t fillojn t qajn nj t qar t ndaluar, apo t veprojn
dika e cila nuk lejohet, dhe e bn t smurin q t mrzitet se po ndahet nga kjo
bot.
Kshtu q, obligohen te dy palt q t kurohen me kurat fetare. Jan prmendur kto
(kura) n kapitullin e par, t cilat jan t mjaftueshme, dhe nuk sht e nevojshme
q t`i prsrisim ato.
Nuk ka ndonj besimtar i cili vdes dhe t dshiroj q t rikthehet n kt bot edhe
nse i jipet e gjith ajo, prve shehidit, ai dshiron q t kthehet n kt bot dhe
q t vritet edhe nj her tjetr pasi q shikon shprblimet e mdha q jan
prgatitur pr shehidat.
Imam Ahmedi ka transmetuar n Musnedin e tij, se Profeti salAllahu alejhi ue selem
ka thn:
Nuk ka asnj nefs besimtari myslimani t cilin e merr Zoti i tij i Lartsuar, i cili
dshiron q t rikthehet tek ju (n kt bot) edhe nse do t`i jipet e gjith bota
dhe ka ka n t.

36. Domethnia e Najit / Lajmrimi pr

vdekjn e nj personi

- Na`ji do t thot t`i lajmrosh t tjert pr vdekjen e nj personi, sikurse veprojn

njerzit e kohs ton, duke lajmruar pr vdekjen e t madhit, t njohurit dhe
drgojn nj thirrs i cili i lajmron njerzit.

- Dijetari i madh Ibn Kajjim ka thn n librin e tij El-Hedju: Nga Sunneti i
Profetit salAllahu alejhi ue selem ishte mos lajmrimi n lidhje me vdekjen e
ndonj personi. Gjithashtu ai ndalonte nga kjo gj duke thn: Kjo gj sht nga
veprat e kohs s injorancs.

- Hafidh Dijaud-Dijn (Rahimullah) ka thn n librin e tij El-Ehkam: Tema;

Na`ji sht i urryer dhe m pas n kt tem i prmendi tri hadithe, prej tyre:
Transmetohet nga Abdullah Ibn Mes`udi radijAllahu anhu i cili prcjell se Profeti
salAllahu alejhi ue selem ka thn:
Kini kujdes nga Na`ji sepse Na`j i sht nga veprat e kohs s injorancs. Tha
Abdullahi: Do t thot, t lajmrosh pr vdekjen e dikujt. Hadithin e transmeton
Tirmidhiu dhe ka thn se sht Hasen Garijb.
Transmetohet nga Hudhejfe se ka thn: Kur un t vdes, mos lajmroni asknd
sepse un kam frik se ai (lajmrimi) t mos jet Na`ji. Un e kam dgjuar t
Drguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem t ndaloj nga Na`ji. E transmeton
Imam Ahmedi, Ibn Maxheh dhe Tirmidhiu i cili tha se hadithi sht i mir.
Ismaili Ibn Ibrahim thot se e ka lajmruar Ibn Aun i cili ka thn:
I thash Ibrahimit: A sht Na`ji i urryer?
Ai tha: Po. Kur dikush vdes, nj burr hypn n kafshn e tij dhe brtet tek
njerzit: Filani ka vdekur.

- Ibn Auni ka thn: Dgjova n Kufe se Shurajhi nuk lajmronte pr xhenazen e

asnjrit. Kt gj ia thash Muhammed Ibn Sirinit i cili m tha: Shurajhi sht

nga Mekka. Un nuk dij q t ket ndonj problem q nj burr t lajmroj
shokun apo xhematin e tij.
Ibrahimi ka thn: Nuk ka ndonj problem q nse vdes nj person t
lajmrohen shokt e tij. Porse sht e urryer q t lajmrohet n vendet
publike.

Transmeton Tirmidhiu nga Ebu Musa El-Esharij se i Drguari i Allahut salAllahu alejhi
ue selem ka thn:

do njeri q vdes dhe ata t cilt qajn pr t thon: Zotria im! I shtrenjti
im! dhe t ngjashme me kt, vetm se Allahu i urdhron dy melaike dhe e
godasin at n gjoks dhe i thon: A i till ishe ti? Tirmidhiu ka thn Hadith i
mir.
Kto hadithe vrtetojn se lajmrimi pr vdekje sht e ndaluar dhe se ajo vpr
sht nga veprat e kohs s injorancs.
Hadithet t cilat ne i prmendm, prej tyre ka q tregojn Na`ji sht, lajmrimi
i t tjerve se filani ka vdekur dhe ka prej tyre q tregojn se Na`ji sht,
prmendja e cilsive t mira t t vdekurit. Ajo q kuptohet sht, se q te dyja
jan Na`ji. Allahu e din m mir.
Ajo far disa njerz veprojn n kt kohn ton, duke ia shpallur njerzve
vdekjen e filan personit, kjo sht nga bidatet e ndaluara, e cila t shpie n
vonimin e varrimit, duke pritur q t mblidhen njerzit. Njerzit (n kto raste) e
braktisin Sunnetin i cili sht, shpejtimi i xhenazes, sikurse sht vrtetuar kjo n
Sunenin e Ebu Daudit, n t cilin thuhet se Ebu Talha Ibn El-Ber-ra u smur dhe
Profeti salAllahu alejhi ue selem shkoi tek ai pr ta vizituar dhe i tha: Un po e
shoh se Talha po prballet me vdekjen. M lajmroni mua rreth tij dhe shpejtoni
sepse kufoma e nj myslimani nuk duhet t mbes mes familjarve t tij.
Ajo q gjithashtu duhet t thuhet shte se, nuk ka problem nse do t prmendsh
disa cilsi t personit, dhe kjo n formn m t mir dhe m t shkurtr, ato duhet t
jen t vrteta dhe t mos jen shtyese pr vajtim dhe zemrim, n kt rast nuk
sht e ndaluar dhe as nuk sht n kundrshtim me durimin.
Imam Ahmedi ka thn: Se fjalt e pakta dhe t vrteta nuk bien n kundrshtim
me durimin e obliguar. Ajo q e vrteton kt hadithi q transmetohet nga Enesi i
cili thot se Ebu Bekri Es-Sid-dijk radijAllahu anhu hyri tek Profeti salAllahu alejhi
ue selem pasi q Ai vdiq dhe e puthi n ball dhe tha: Profeti im! Miku im i
ngusht! Miku im i zgjedhur! Transmetuar nga Imam Ahmedi.
Gjithashtu transmetohet nga Ebu Hurejra radijAllahu anhu se i Drguari i Allahut
salallahu alejhi ue selem i lajmroi sahabt n lidhje me vdekjen e Nexhashiut n
ditn q ai vdiq. Ai doli me ta pr n Musal-la (vend falje), i rreshtoi ata dhe bri (u
fal) me katr tekbire. E transmeton Bukhariu dhe Muslimi.
Ndrsa n nj transmetim tjetr t Bukhariut dhe Muslimit, Ai salAllahu alejhi ue
selem ka thn:
Krkoni falje pr vllain tuaj!

37. Prgzimi i atij q i vdesin tre ose m

shum fmij
Bukhariu ka thn: Tema; Mirsia e atij q i vdes nj fmij dhe shpreson
shprblimet. Dhe fjala e Allahut t Lartsuar:

Prandaj, prgzoi t duruarit.
Bukhariu transmeton nga Enesi i cili ka thn se i Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue
selem ka thn: Nuk ka asnj mysliman n mesin e njerzve, t cilit i vdesin tre
fmij para se t arrijn moshn e pjekuris, vetmse Allahu do ta fus n Xhenet
pr shkak t mshirs s gjer ndaj tyre.
Ahmedi transmeton nga Ebu Hurejre radijAllahu anhu se i Drguari i Allahut salAllahu
alejhi ue selem ka thn: Nuk ka dy (burr dhe grua) mysliman t cilve iu vdesin
tre fmij para se t mbushin moshn e pjekuris, vetmse Allahu do t`i fus n
Xhenet ata dhe prindrit e tyre nga mshira e Tij ndaj tyre.
Tha, do t`i thuhet atyre: Hyni n Xhenet!
Tha: Ata do t thon: Derisa t vijn prindrit tan.
Tha: Do t`i thuhet atyre tri her dhe ata do t prgjigjen njsoj.
Tha: Pastaj iu thuhet atyre: Hyni n Xhenet ju dhe prindrit e juaj!
Bukhariu transmeton nga Ebu Seid El-Khudrij se i Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue
selem ka thn:
do gruaje t cils i vdesin tre fmij, vetmse ato do ta mbrojn at prej
zjarrit.
Nj grua tha: Po dy fmij?
Ai salallahu alejhi ue selem tha: Edhe dy.
Muslimi transmeton nga Ebu Hurejra i cili ka thn: Nj grua erdhi me nj fmij t
vogl t saj dhe tha: O i Drguari i Allahut! Lutju Allahut (pr t)! Sepse un i
kam varrosur tre (fmij).
Ai tha: I ke varrosur tre (fmij)?

Ajo u prgjigj: Po.

Ai tha: Me t vrtet q ti ke t sht dhn nj mbrojtje shum e fort ndaj
Zjarrit.
N kto hadithe ka argumente se fmijt e myslimanve jan n Xhenet. Disa dijetar
kan prcjellur ixhman (konsensusin) mbi kt shtje.
El-Mauerdij ka thn: Sa i prket fmijve t Profetve, ka ixhma se ata jan n
Xhenet. Ndrsa sa i prket fmijve t tjer t myslimanve, shumica e
dijetarve mendojn se ata jan n Xhenet. Argument pr kt sht fjala e
Allahut t Lartsuar:

Ne do t`u bashkojm besimtarve pasardhsit e tyre q i ndjekin n besim dhe
nuk do t`u paksojm asgj nga shprblimi pr veprat e tyre.
Disa nga filozoft jan ndalur n kt shtje dhe kan thn se kjo shtje nuk
sht definitive aspak, ashtu sikurse nuk sht definitive edhe pr ata t cilt
jan t prgjegjshm pr veprat e tyre. Ky mendim sht i gabuar. Porse ata
(filozoft) argumentohen me nj hadith nga Aishja i cili sht i sakt n t cilin
thuhet: Vdiq nj fmij nga Ensart dhe Aishja tha: Lumturi pr t! sht nj
zog nga zogjt e Xhenetit. Ai nuk ka vepruar asnj vepr t keqe dhe nuk i arriti
ato (veprat).
Profeti salAllahu alejhi ue selem tha: Ose dika tjetr oj Aishe? Allahu ka krijuar
njerz pr n Xhenet. Ai i krijoi ata pr t (Xhenetin) kur ato ishin n shtylln
kurrizore e baballarve t tyre. Ai ka krijuar edhe njerz pr n Zjarr. Ai i krijoi
ato pr t (zjarrin) kur ata ishin n shtylln kurrizore e baballarve t tyre.
Dijetart i jan prgjigjur ktij (argumentimi me kt hadith) duke thn se Profeti
salAllahu alejhi ue selem e ndaloi Aishen q t mos nxitohet n nxjerrjen e
konkluzioneve t prera pa argumente definitive.

- Neueuiu (Rahimullah) n shpjegimin e Muslimit ka thn: sht e mundur dhe

mund t mendohet q Profeti salAllahu alejhi ue selem e ka thn ket para se Ai
ta dinte se fmijt e myslimanve do t hyjn n Xhenet. Kur ajo iu b me dije, Ai
tha: Nuk ka asnj mysliman n mesin e njerzve, t cilit i vdesin tri fmij para
se t arrijn moshn e pjekuris, vetmse Allahu do ta fus n Xhenet pr shkak
t mshirs s gjer ndaj tyre.
Ndrsa sa i prket haditheve q flasin pr tre fmij, m pas u pyet pr dy fmije
dhe tha: Edhe dy. kjo mund t jet se iu shpall Atij kur u pyet pr dy fmijt. E

njjta gj sht edhe kur sht pyetur pr nj fmij tek disa transmetime.
Allahu e din m s miri.

38. Ngushllimi i Profetit pr ata q

kan humbur fmijt e tyre
Kto hadithe t cilat kan kuptime t ndryshme, porse pjesa m e madhe kan
kuptime t njjta, dshmojn se Profeti salAllahu alejhi ue selem i ka shprehur ato n
koh t ndryshme. Ata gjithashtu dshmojn se Profeti salAllahu alejhi ue selem
kujdesej pr popullin e tij, ishte i mshirshm ndaj tyre dhe ishte i ndjeshm pr
kt.
T gjitha kto hadithe ngushllojn umetin pr fmijt e tyre t vdekur. Ata
dshmojn se Profeti salAllahu alejhi ue selem donte q t ngushllonte prindrit t
cilt kishin humbur fmijt e tyre, duke u treguar atyre se far shprblimi i pret ata
pr fatkeqsin nse ata bjn durim.
Gjithashtu, nse prindrit prve ksaj, jan t knaqur me fatkeqsin q i ka
goditur, e fshehin prej popullit dhe e pranojn at, kjo sht nj dhurat t ciln
Allahu ia jep atij q Ai dshiron, dhe Allahu ka shprblime t mdha.

39. Rreth atyre q i kan vdekur dy

fmij
- Muslimi n Sahihun e tij thot: Ebu Hasan ka thn: i thash Ebu Hurajras
radijAllahu anhu: M kan vdekur dy fmijt e mi, far mund t na tregosh
ndonj hadith nga i Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem, i cili do ta
rregulloj gjendjen ton pas vdekjes s tyre?

- Ai tha: Po! Fmijt e tyre jan t rinjt e Xhenetit. Ndonjri prej tyre e takon
babait e tij ose tha, prindrit e tij dhe e kap at prej rrobes ose tha, prej
dore ashtu sikurse po t kap edhe un ty prej rrobe, dhe nuk e lshon derisa
Allahu ta fus at dhe ata n Xhenet. E transmeton edhe Imam Ahmedi.

Bukhariu dhe Muslimi kan transmetuar nga Ebij Seijd El-Khudri se i Drguari i Allahut
salaAllahu alejhi ue selem i ka thn grave:
do gruaje prej jush t cils i vdesin tre fmij, vetm se ata do t jen
mburoj prej zjarrit.
Nj grua tha:
Po dy, pasi mua m kan vdekur dy?
Ai salAllahu alejhi ue selem u prgjigj:
Edhe dy.

40. Rreth atij q i ka vdekur nj fmij

Transmeton Imam Ahmedi nga Ebu Sinani i cili ka thn: E varrosa djalin tim dhe
un isha tek varri. Ebu Talha m kapi prej dore m nxorri dhe m tha: A dshiron
t t prgzoj? I thash: Sigurisht. Ai tha: M ka treguar mua Ed-Dehhak nga
Ebu Musa El-Esharij radijAllahu anhu i cili ka thn: I Drguari i Allahut salAllahu
alejhi ue selem ka thn: Ka thn Allahu i Lartsuar: O Meleku i vdekjes! A ia
more shpirtin fmijs s robit Tim? A ia more shpirtin t dashurit t tij dhe frytin
e zemrs s tij?
Ai u prgjigj:
Po!
Allahu i Lartsuar i thot:
far tha ai?
Ai u prgjigj:
T lavdroi Ty dhe tha: T Allahut jemi dhe tek Ai do t kthehemi!

Allahu i Lartsuar tha:

Ndrtojini atij nj shtpi n Xhenet dhe emrojeni at, Shtpia e Lavdrimit.
Kshtu e ka transmetuar edhe Tirmidhiu dhe ka thn: Hadithi sht Hasen Garijb.
Gjithashtu edhe Ibn Hibbani dhe Ebul Kasim Ibn Asakir e kan transmetuar n kt
form:
Kur vdes fmija e ndonj personi, Allahu i Lartsuar i thot Melaikeve t tij. A ia
mort shpirtin fmijs s robit Tim?
Ata iu prgjigjn:
Po!
Allahu i Lartsuar i thot:
far tha ai?
Ata iu prgjigjn:
(Ai tha:) T Allahut jemi dhe tek Ai do t kthehemi dhe t lavdroi Ty!
Allahu i Lartsuar tha:
Ndrtojini atij nj shtpi n Xhenet dhe emrojeni at, Shtpia e Lavdrimit.
Imam Ahmedi transmeton nga Mu`auije Ibn Kur-ra dhe ky prcjell nga babai i tij se
nj burr i vinte Profetit salAllahu alejhi ue selem dhe me vete kishte edhe djalin e
tij. Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha atij:
A e don djalin tnd?
Ai tha:
O i Drguari i Allahut! Allahu t dasht sikurse e dua un djalin tim.
Pr nj koh ai humbi nga syt e njerzve dhe Profeti salAllahu alejhi ue selem tha:

far ka ndodhur me djalin e filanit?

Iu prgjigjen dhe i than:
O i Drguari i Allahut, ai ka vdekur.
Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha babait t tij:
A nuk dshiron q ti t shkosh tek nj porte prej portave t Xhenetit dhe ta
gjesh at duke t pritur ty aty?
Burri u prgjigj:
O i Drguari i Allahut, kjo gj sht e veant pr mua apo pr t gjith ne?
Ai tha:
Sigurisht q sht pr t gjith ju. E transmeton edhe Nesaiu nga Shu`be.
Gjithashtu edhe Bejhakiu e transmeton nga nj rrug tjetr transmetimi n t
ciln thuhet:
Nj burr prej ensarve u ua dhe tha: O i Drguari i Allahut A sht kjo gj
vetm pr t apo pr do knd q i vdes fmija nga myslimant?
Ai i tha:
Sigurisht q kjo vlen pr t gjith myslimant t cilve u vdes nj fmij.

41. Prgzimi ndaj atij q i vdes fmija

dhe duron
- Ibn Ebij Ed-Dunja transmeton nga Seuade Ibnul Esued i cili ka thn se ka

dgjuar Ebu Khalijfete El-A`bdij, i cili ka thn: M vdiq djali im i vogl dhe
vajtova aq shum sa q mu largua gjumi. Pasha Allahun! Un nj nat isha i shtrir
mbi krevat dhe nuk gjendej n shtpi askush tjetr prve meje. Un isha duke

menduar pr djalin tim, kur papritmas dikush m thirri nga ana e ders dhe m
tha: Es-Selamu Alejkum ue Rahmatullahi o Ebu Khalifeh.

- Un i thash: Ue Alejkumus Selamu ue Rahmetullah. U friksova shum dhe

fillova t krkoj mbrojtje nga Allahu dhe m pas fillova t lexoj ajetet e fundit nga
surja Ali Imran, deri sa arrita tek Ajeti:

Dhe ajo q ndodhet tek Allahu, sht m e mir pr besimtart e devotshm.
M tha: O Ebu Khalife!
Un iu prgjigja: Urdhro!
M tha: far dshiron? A dshiron t jetosh me djalin tnd nj jet e cila dallon
nga ajo e njerzve t tjer? A je ti m i mir tek Allahu se sa Muhamedi salAllahu
alejhi ue selem, t cilit dhe i ka vdekur djali i tij Ibrahimi? I cili (pas vdekjes s
Ibrahimit) tha: Syri loton, zemra pikllohet dhe nuk themi asgj e cila e zemron
Zotin. Apo far dshiron?
A don q t ngrehet (t mos vdes) vdekja nga djali yt dhe ajo sht shkruar mbi
t gjitha krijesat? Apo far dshiron?
A dshiron ta zmrosh Allahun pr Zotrimin e Tij mbi krijesat? Pasha Allahun!
Sikur t mos ishte vdekja, ata (njerzit) nuk do t`i zente toka dhe sikur t mos
ishte ngushllimi, ato nuk do t kishin prfituar asnjgj nga t jetuarit.
M pas tha: A ke nevoj pr dika?
I thash: Kush je ti, Allahu t mshiroft?
Ai m tha: Nj nga komshinjt e tuaj prej Xhinve.
Transmetohet nga El-Hasen El-Basrij (Rahimullah) se nj burr vajtonte pr djalin
e tij, pr kt u ankua tek Haseni i cili e pyeti: A mungonte djali yt nga ti?
Ai tha: Po! Ai m shum mungonte se sa ishte i pranishm.
Haseni i tha: Po! Konsideroje at si jo t pranishm sepse ai nuk ka munguar m
par ndaj teje ndonj munges m t mir dhe m t dobishme se sa kjo.
Ai tha: O Ebu Seijd! Ti ma lehtsove pikllimin tim pr djalin tim.

Transmetohet nga Seleme se ka thn: Kur djali i Umer Ibn Abdul Azizit vdiq,
babai i tij ia zbuloi fytyrn dhe tha: Allahu t mshiroft o biri im! Un u
lumturova me ty ditn (kur linde) kur u prgzova me ty, dhe kam jetuar i lumtur
me ty. Un kurr n asnj moment nuk kam qen m i lumtur se sa jam tani.
Pasha Allahun, ti do ta thrrassh babain tnd pr n Xhenet.

42. Vdekja e fmis s madh n mosh

sht m e vshtir
N kto hadithe dhe transmetime flitet m s shumti pr fmijn i cili nuk e ka
arritur moshn e pjekuris. Ndrsa fmija i devotshm dhe i madh (i cili ka hyr n
mosh), me vdekjen e tij, fatkeqsia, pikllimi dhe mrzia jan m t mdha pr
prindrit e tij se sa pr fmijn e vogl, veanrisht kur ai (fmija i madh) sht i
dalluar n dije apo sht i prkushtuar dhe ka mirsjellje ndaj prindrve, t afrmve
dhe shokve t tij, apo ka cilsi t mira dhe vepra t lavdrueshme.
Si mund t krahasohet fmija i vogl me t madhin n dobi ndaj prindrve t tyre apo
t tjerve, nse ai (i madhi) sht i cilsuar me ato gjra q i prmendm?
A mund t dyshoi i menuri se dhimbja sht m e madhe pr t (fmijn e madh)?
Kshtu q shprblimi i tij sht m i madh dhe m i shumt.

43. far vepronin Sahabt dhe Tabiint

kur ata i godisnin fatkeqsit?
sht vrtetuar n Sahihun e Bukhariut nga Enesi se ka thn:
U smur nj nga fmijt e Ebu Talhas. Ai vdiq dhe babai i tij Ebu Talhas ishte
jasht shtpis. Kura gruaja e tij e pa se ai (fmija) kishte vdekur, u zbukurua (jo
shum) dhe e vendosi fmijn e saj n nj cep t shtpis. Kur Ebu Talha u kthye
tha: Si sht fmija? Ajo i tha: Ai e ka qetsuar nefsin e tij dhe shpresoj q t
jet rehatuar. Ebu Talha mendoi se ajo i tha t vrtetn.
Tha: Flejti dhe kur u zgjua n mngjes mori gusl dhe kur donte t dilte, ajo i
tregoi se fmija kishte vdekur. Ai u fal me Profetin salAllahu alejhi ue selem dhe

m pas e lajmroi At se far kishte vepruar ajo. I Drguari i Allahut salAllahu

alejhi ue selem tha:
Ndoshta Allahu i jep bereqet atyre n natn e tyre.
Nj burr prej Ensarve tha: Kam par se ata t dy kishin nnt fmij, secili
prej tyre e kishin msuar Kuranin prmendsh.
Ndrsa n nj transmetim tjetr thuhet se ajo i tha familjes s saj kur i vdiq djali:
Askush t mos i tregoi Ebu Talhs para meje. Kur ai hyri e pyeti pr fmijn dhe
ajo i tha: Me t vrtet q ai sht qetsuar nga si ka qen m par. I dhash atij
ushqim dhe hngri, m pas iu zbukurova atij dhe kryem marrdhnie seksuale
Kjo grua duroi, ishte e knaqur, qndroi e pa lkundur dhe shpresoi shprblimin tek
Allahu. Allahu i dha asaj dika m t mir se sa ajo q e kishte goditur.
Nse dikush q sht goditur me fatkeqsi, e shikon nj grua e cila edhe ajo sht
goditur me fatkeqsi dhe vepron dika e cila nuk veprohet vetm n lumturi dhe n
gzime, ai duhet ta qortoj vetveten dhe t`i msoj cilsit e atyre q kan jetuar
para nesh. Gjithashtu, duhet t dij se burrat jan m parsor n kto vepra dhe
durime se sa grat.
Nuk sht goditur (me fatkeqsi) asnj grua me at far u godit Fatima radijAllahu
anha, e cila sht zonja e grave t Xhenetit. Ajo u godit me vdekjen e babait t saj, i
Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem. Ajo n kt gjendje t madhe, nuk tha
vetm se fjal t vrteta, t cilat i kemi msuar prej saj, duke thn:
O Babai im! Afr Zotit tnd ti je.
Gjja q na obligohet ne, sht se duhet t`i marrim shembull njerzit m t mir t
myslimanve, qofshin kta burra apo gra.
Nj burrit prej Selefve i vdiq nj fmij, e ngshlluan at Sufjan Ibn Ujejne,
Muslim Ibn Khalid dhe t tjer. Ai (babai i fmijs) ishte shum i mrzitur derisa
erdhi tek ai Fudajl Ibn Ijjad dhe i tha:
O ti filan! Nse ti dhe biri i yt jeni n burg, dhe ai del para teje, a nuk do t`u
gzoje?
Ai i tha: Sigurisht.
Fudajli i tha: Biri i jot ka dalur nga burgu i dynjas para teje.
Tha: Burri i gzua dhe tha: Jam ngushlluar. E transmeton Hafidh Ibn Asakir.

Maliku ka prcjellur se i ka arritur nga Seijd Ibn Jesar i cili ka transmetuar nga Ebu
Hurejra se i Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thn:
Vazhdon besimtari t vuaj n fmijt dhe t afrmit e tij derisa ta takoj
Allahun dhe mbi veten e tij nuk ka asnj gjynah.
U prmend m hert far ka transmetuar Imam Ahmedi dhe Tirmidhiu nga
hadithi i Ebu Musa El-Esh`arij, dhe ajo q esht pr qllim sht, se kushdo q e
dgjon at hadith dhe sht goditur me ndonj fatkeqsi gjen ngushllim n t.
Kur Ebu Hurejras radijAllahu anhu iu afrua vdekja filloi t qaj. I than: far t
bri t qash? Ai tha: M bn q t qaj sepse udhtimi sht i gjat, furnizimi i
pakt, bindja e dobt dhe para meje gjendet kufiri vendqndrimi i t cilt sht
ose n Xhenet ose n Xhehenem.
Kur Umer Ibn Abdul Azizit iu afrua vdekja, ai tha: M ulni dhe ata e uln. M
pas tha: Zoti im! Un jam ai t cilin e ke urdhruar dhe un si kam kryer
urdhrat sikurse duhet. M ke ndaluar (q t mos veproj disa gjra) dhe un t
kam kundrshtuar. Nse Ti m fal mua, me t vrtet q m ke dhn nj
dhurat. Nse Ti m dnon mua, Ti nuk ke qen i padrejt. Nuk ka t Adhuruar
tjetr i cili e meriton adhurimin prve Teje.

- Sulejman Et-Tejmij ka thn: Un hyra n shtpin e njrit prej shokve tan i

cili ishte i piklluar, gjendja e tij m bri t ndjehem keq dhe i thash atij: Pse i
gjith ky pikllim, ti ke qen n gjendje t mir?
Ai tha: E si mos t pikllohem un? Kush ka m t drejt se un q t
pikllohem? Pasha Allahun! Nse m vjen mua falja nga Allahu i Lartsuar, do t
m brengoste turpi prej Tij, pr gjrat q nuk i kam br pr T.
Kur Abdul Malik Ibn Mer`uanit iu afrua vdekja, filloi t thot: Pasha Allahun! Do
t dshiroja q t isha robi i nj burri nga Tihame. Betohem n Allahun se un
dshiroj t isha nj rob nga Tihamah dhe t kullosja delet n malet e saj dhe t
mos isha Prijs.
El-Muznij ka thn: Hyra tek Shafiu (Rahimullah) kur ai ishte i smur nga
smundja e cila edhe vdiq, dhe i thash: Si ke gdhir?
Ai tha: Kam gdhir dhe po largohem nga kjo bot, nga vllezrit e mi un po
ndahem, veprat e mia t kqia do t`i takoj, nga gota e vdekjes do t pij, tek
Allahu jam duke shkuar dhe pasha Allahun un nuk e dij, a do t hyj shpirti im n
Xhenet dhe ta prgzoj at apo do t hyj n Zjarr dhe ta ngushlloj at?! Pastaj
filloi t qaj.

44. Gjykimi rreth vizits s varrezave

T vizitosh varrezat sht e plqyer sepse ajo t kujton botn tjetr. N vizitn e
varrezave ka dobi si pr t gjallin ashtu edhe pr t vdekurin. I gjalli kujton botn
tjetr dhe vdekjen. Lexon pr nefsin e tij ajetet e sabrit (durimit) dhe t paksimit t
shpress, sikurse fjala e Allahut t Lartsuar:

A nuk ka ardhur koha pr ata t cilt besuan, q zemrat e tyre t friksohen kur
kujtohet Allahu dhe para t vrtets q Ai ka shpallur.
Gjithashtu edhe fjala e Allahut t Lartsuar:

Mos vall, keni menduar q Ne ju kemi krijuar kot dhe q nuk do t ktheheni tek
Ne (pr t`ju gjykuar)?!
N Sahihun e Bukhariut transmetohet ngai Ibn Umerit se ka thn: M kapi i
Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem pr krahu dhe m tha: Ji n dynja si
nj i huaj apo si nj udhtar.
Ibn Umeri thonte: Nse e arrin natn mos e prit mngjesin e nse e arrin
mngjesin mos e prit natn. Merr nga shndeti yt pr smundjen tnde dhe nga
jeta jote pr vdekjen tnde.
Nse ai (njeriu) e mendon kt, ai do t jet i prulur (ndaj Allahut) dhe do t
largohet nga mkatet. Do t kujtoi ata t cilt kan vdekur nga familja dhe t afrmit
e tij. Kjo sht ajo vizita e cila sjell dobi, dhe jo ashtu sikurse veprojn disa n kt
kohn ton duke vepruar bidate, sikurse vizita e varreve ditn e enjte dhe t shtun
apo edhe zbukurimi i grave vetet e tyre dhe m pas shkojn tek varret dhe ulen n to.
Ebu Daudi transmeton nga Ebu Hurejra radijAllahu anhu i cili ka treguar se Profeti
salAllahu alejhi ue selem ka thn: Ulja e dikujt prej jush mbi gacn e zjarrit dhe
ajo t`i djegi rroben dhe t arrij n lkurn e tij, sht m e mir pr t se sa t
ulet mbi varr.
Gjithashtu, Ai salAllahu alejhi ue selem ka thn: Mos u ulni mbi varre dhe mos u
falni drejt tyre.

Dijetart kan rn n kundrshtim n lidhje se far do t thot Mos u ulni mbi

varre. Shumica e dijetarve thon se kihet pr qllim ulja e zakonshme. Maliku
ka thn: Se kjo do t thot q t mos kryesh nevojat personale mbi to.
sht transmetuar n l-Muuatta se Aliu mbshtetej mbi varre dhe shtrihej mbi
to. Ndrsa Ibn Umeri ulej mbi varre dhe se Uthman Ibn Hakijm ka thn:
Kharixheh Ibn Zejd m kapi mua pr dore dhe m uli mbi nj varr, dhe m
lajmroi nua se xhaxhai i tij Zejd Ibn Thabit ka thn: sht e urryer kjo gj (ulja
mbi varre) pr at i cili kryen nevojat e tij mbi to.