Frika Prej Xhehenemit Dhe Malli Per Xhenetin

Shkruar nga
Abdurrahman Ibn Rexhebi Abdul Melik El Kasim Abdul Uahid El Magribi
E shqiproi Abdurrahim Balla
Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin
Parathnie Falenderimi i takon vetm Allahut, vetm At falenderojm! I krkojm ndihm, falje dhe mbrojtje nga t kqijat e veteve tona e nga t kqijat e punve tona. At q e udhzon Allahu nuk ka kush e humb dhe at q Ai e humb nuk ka kush e udhzon! Dshmoj se nuk ka t adhuruar tjetr ve Allahut dhe Muhamedi sht rob dhe i drguar i Tij. "O ju q keni besuar! Kini frik Allahun ashtu si duhet pasur frik Ai dhe mos vdisni ndryshe vese duke qen musliman". "O njerz! Jini t bindur (dhe prmbushni detyrimet) ndaj Zotit tuaj, i Cili ju krijoi prej nj veteje (Ademit) dhe nga ajo, krijoi paln (bashkshorten) e saj. Dhe nga ata t dy, Ai krijoi burra dhe gra t shumt. Kijeni frik Allahun, nprmjet t Cilit ju krkoni t drejtat e ndrsjella, dhe mos i ndrprisni marrdhniet me t afrmit. Allahu sht Vzhgues mbi ju". "O ju q keni besuar! Kijeni frik Allahun dhe flisni fjal t drejta. Ai do tju drejtoj ju tek veprat e mira dhe do tju fal juve gjynahet tuaja. Kushdo q i bindet Allahut dhe t Drguarit t Tij, me t vrtet q ka arritur fitore t madhe". Fjalt m t vrteta jan fjalt e Allahut dhe udhzimi m i mir sht udhzimi i Muhamedit sal-lAllahu alejhi ue selem. Gjrat m t kqia jan gjrat e shpikura! do shpikje sht bidat, do bidat sht humbje dhe do humbje t on n zjarr! Allahu i ka krijuar xhindt dhe njerzit q ta adhurojn At, ta njsojn dhe t'i binden. E ka premtuar pr at q i bindet Xhen-netin si mirsi prej Tij. Sikurse ka premtuar pr at q e kundrshton q do ta ndshkoj me zjarr si drejtsi prej Tij. Duhet ditur se Xhen-neti dhe Xhehenemi jan t krijuara tani. Argument pr kt sht fjala e Allahut pr Xhen-netin : { { } sht prgatitur pr t devotshmit} [Ali Imran 133].
E pr Xhehenemin ka thn : {{ { sht prgatitur pr mosbesimtart} [Ali Imran 131].

N nj hadith thuhet : " Allahu ka krijuar pr Xhen-netin banor e i ka prgatitur ata q kur ishin n kurrizin e baballarve t tyre e punt e banorve t Xhen-netit kan pr t vepruar. Gjithashtu ka krijuar pr zjarrin banor i ka prgatitur pr t q kur ishin n kurrizin e baballarve t
tyre e ata punn Transmeton Muslimi.
banorve
zjarrit
do
kryejn".
Xhen-neti sht shprblimi i miqve t Allahut t cilt i binden Atij dhe t drguarit t Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem. Xhehenemi sht ndshkimi i Allahut pr armiqt e Allahut t cilt e kundrshtojn Allahun dhe t drguarin e Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem. Zoti yt nuk i bn padrejtsi askujt. Nj sevab sht dhjetfish e m shum deri n shtatqind fish e mbase edhe m shum. Ndrsa gjynahu shkruhet vetm nj e po t doj Allahu e fal edhe at. Shumics s njerzve nuk u ka hyr besimi n Ahiret n brendsin e zemrave t tyre. Argument pr kt sht prgatitja e madhe q bjn ata pr t nxehtin e vers dhe t ftohtin e dimrit dhe mos prgatitja e tyre pr t nxehtin e Xhehenemit dhe t ftohtin e tij. Allahu na ruajt prej zjarrit dhe prej do fjale dhe pun q t on atje. Allahu i madhruar ka thn n Kur'an :
(49) } [50 49 : { ]
{Tregoju robrve t Mi se Un jam Fals, Mshirues dhe se ndshkimi Im sht ndshkim i rrept} [El Hixhr 49, 50]. Duket qart q Allahu i Madhruar dshiron prej robrve t Tij q ata t ken frik prej madhshtis s Allahut, prej dnimit t Tij dhe shkaqeve q t ojn atje dhe t ken shpres tek mshira e Tij e gjer. Ky sht rregulli i Kur'anit. Sa her q prmendet frika prmendet me t edhe shpresa. Gjithashtu sa her q prmendet Xhehenemi prmendet edhe Xhenneti, sepse frika dhe shpresa jan t pandashme nga njra tjetra. Frika dhe shpresa jan dy adhurime t mdha t zemrs pa t cilat njeriu nuk shkon dot tek Allahu i Madhruar. Mekhul Ed-dimeshkij ka thn : "Kush e adhuron Allahun vetm me frik ai sht harurij (hauarixh). Ai q e adhuron vetm me shpres sht murxhi, kush e adhuron Allahun vetm me dashuri sht zindik (munafik) ndrsa kush e adhuron At me frik, shpres dhe dashuri ai sht njsues". Prandaj nuk sht e drejt t'u flassh njerzve vetm pr mshirn dhe Xhen-netin sidomos n kohn e sotme ku ka mbizotruar shpresa ndrsa frika sht harruar fare. Gj e cila e on njeriun n shkatrrim sepse njeriu q nuk ka frik Allahun e ka t thjesht t bjer n gjynahe sidomos kur mendon se Allahu sht
vetm Fals dhe Mshirues. Por harron se ndshkimi i Tij sht shum i rnd gjithashtu. Hasen El Basriu ka thn : "Nuk e ka frik Allahun vetm se besimtari dhe nuk sht i sigurt prej ndshkimit t Tij vetm se munafiku". Gjithashtu Allahu i Madhruar kur i ka lavdruar dijetart n Kur'an ka thn :
{(28) } [28 : ]
{Robrit q e kan frik Allahun ( si duhet) jan vetm dijetart}. Nuk ka thn : "Robrit q e kan shpres" por ka thn "Ata q e kan frik" sepse frika vjen nga njohja e Allahut t Madhruar. Edhe pse frika pa shpres nuk quhet frik dhe as shpresa pa frik nuk quhet shpres. Ato t dyja jan t pandashme nga njra tjetra por frika sht ajo q i veon dijetart q e njohin Allahu nga t tjert t cilt kan shpres pa pasur frik prej Allahut sepse njerzit q kan vetm shpres jan t guximshm t zhyten n gjynahe dhe mendojn vetm pr Xhen-netin ndrsa Xhehenemin nuk e prmendin fare ose e prmendin shum pak. Pr kt arsye u prpoqa t prgatis kt material q flet pr frikn nga Allahu, pr ndshkimin e Tij dhe pr shpresn tek Allahu dhe pr Xhen-netin e Tij sepse ato edhe n Kur'an dhe Sun-net kshtu jan treguar. E dobia e vrtet e tyre sht kur ato jan sbashku frik e shpres. N t kundrt vetm frika pa shpres quhet pesimizm dhe shpresa pa frik sht mashtrim dhe ndrr me sy hapur. Pesimizmi sht cilsi e mosbesimtarve si e ka treguar Allahu n Kur'an dhe siguria prej ndshkimit t Allahut sht cilsi e njerzve t shkatrruar n Ahiret. Allahu na ruajt prej t dyjave. Gjat krkimit tim nuk ka gjetur nj libr t vetm q flet pr t dyja, pr kt arsye e pash t nevojshme t bashkoj disa libra n kt material t cilat flasin pr frikn, Xhehenemin, shpresn dhe Xhen-netin. Kam treguar prshkrimin e zjarrit t cilin e kam marr dhe przgjedhur prej librit t Ibnu Rexhebit Allahu e mshiroft me titull "Frika prej Zjarrit". I kam bashkangjitur atij nj libr tjetr q flet pr frikn nga Allahu me titull : " O Allah shptoji ata" t cilin e ka shkruar Abdul Melik El Kasim dhe s fundi i kam bashkangjitur ktij materiali nj kaset q flet pr Xhen-netin dhe mshirn e Allahut n t ciln ka folur Abdul Uahid El Magribi. Kto tre materiale jan pjest prbrse t ktij libri. S fundi lus Allahun e Madhruar t na bj prej atyre q i friksohen Allahut ashtu si i takon madhshtis s Tij, t na bj prej atyre q
shpresojn tek mshira e Tij e gjer, t na ruaj prej Xhehenemit dhe t na bj prej banorve t Xhen-netit. Amin
Prshkrimi i Zjarrit t Xhehenemit dhe shkaqet q t ojn tek ai

Shkruajti dijetari i njohur Abdurrahman Ibn Shihabud-din Ibn Rexheb
Falenderimi i takon Allahut Zotit t botve. Salavatet dhe paqja jan pr Profetin ton Muhamedin familjen dhe mbar shokt e tij. sht prshkruar Zjarri n Kur'an dhe n Sun-netin e Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem q njerzit t ruhen prej tij dhe prej punve q t ojn atje. Prej tyre jan kto hadithe t cilat po i tregojm m posht. N hadithin e sakt thuhet : "Zjarri juaj sht nj e shtatdhjeta e zjarrit t Xhehenemit". Mutefekun Alejhi. N nj hadith tjetr thuhet : "Do sillet Xhehenemi at dit. Ai ka shtatdhjet mij frer. do fre e trheqin shtatdhjet mij melaike". Transmeton Muslimi. N nj hadith tjetr thuhet : "Disa njerz i mbulon zjarri deri tek nyjet e kmbve. Disa i mbulon deri tek gjunjt. Disa i mbulon deri tek beli. Disa i mbulon deri n fyt ". Transmeton Muslimi. N nj hadith tjetr thuhet : " Ai q ka dnimin m t leht n Xhehenem sht ai q ka nj pal shapka prej zjarri prej t cilave i ziejn trut si zien tenxherja. Ai mendon se askush nuk dnohet m shum se ai, megjithse ai ka dnimin m t leht n Xhehenem ". Mutefekun Alejhi. Ushqimi i banorve t Zjarrit sht " Edh-dharri'u" sht nj pem e cila ka arritur kulmin e nxehtsis, hidhtirs dhe ers s keqe e kjo sht ajo q quhet ndryshe pema e Zekumit ose mund t jet dika tjetr. Gjithashtu ushqimi i tyre sht edhe "Gislini" i cili sht qelbi i banorve t zjarrit. Allahu na ruajt. Pija e banorve t zjarrit sht " El hamim" uji i nxeht i cili ka arritur kulmin n nxehtsi. Kur u afrohet tek fytyrat e tyre ua pjek fytyrat e kur ta pijn ua kput zorrt. Ka thn Allahu i Madhruar :
} {
"E nse krkojn uj u jepet uj si vaj i keq i cili ua pjek fytyrat. Ah sa pije e keqe sht kjo". [El Kehf 29].
Gjithashtu ka thn : { } "U jepet pr t pir hamim (uj i nxeht) i cili ua kput zorrt copa copa". [Muhamed 15].
Veshja e banorve t zjarrit sht Katrani, Hekuri dhe ata kan rroba prej zjarri. Allahu na ruajt.
Allahu na ka paralajmruar t ruhemi pre zjarrit aty ku thot :
} "Ju kam paralajmruar prej zjarrit t { vrullshm" [El-lejl 14] dhe aty ku thot : { } " Ruajuni prej zjarrit q sht prgatitur pr mosbesimtart" [Ali Imra 131].
Shkaqet kryesore q t ojn n Xhehenem jan prgnjeshtrimi i fjals s Allahut dhe t drguarit t Tij me zemr dhe shkaku i dyt sht mos bindja ndaj urdhrave t Allahut dhe t drguarit t Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem.
{ " }Ne na
sht shpallur se ndshkimi sht pr at q prgnjeshtron dhe i kthen shpinn (urdhrave t Allahut)" [Taha 48]. Nj prej shkaqeve q t ruajn prej zjarrit sht q t'i krkosh Allahut mbrojtje prej tij dhe e qara prej friks s Allahut. Gjithashtu edhe largimi prej punve q t ojn atje. Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem shpesh her i krkonte Allahut mbrojtje prej zjarrit dhe ka urdhruar nj besimtari t'i krkoj mbrojtje Allahut prej zjarrit n namaz e n raste t tjera. N shum raste lutja q bnte Profeti sal-l Allahu alejhi ue sellem ishte : "O Zot na jep mirsi n dynja, mirsi n Ahiret dhe na ruaj nga dnimi i zjarrit ". Transmeton Buhariu nga Enesi radi Allahu anhu. T gjith Profett, sid-dikt, dshmort dhe njerzit e mir ishin t friksuar nga zjarri dhe i friksonin njerzit prej tij. Frika q sht vaxhib sht ajo frik q t shtyn t kryesh detyrat dhe t ndalon nga haramet. Disa selef kur shikonin zjarrin e dynjas trembeshim shum dhe u ndryshonte ngjyra e fytyrs sepse Allahu ka thn : si prkujtim" [El Uakia 73].
" }}Ne e kemi br at (zjarrin e dynjas)
Disa prej tyre i ndaloi frika nga Xhehenemi prej gjumit. Disa prej tyre thoshin : uditem prej atij q krkon Xhen-netin si fle gjum dhe uditem prej atij q do t'ia mbath prej zjarrit si fle gjum?!! Disa prej tyre i ndaloi frika nga Xhehenemi t qeshurin. Disa prej tyre i kishin dhn besn Allahu t mos qeshnin kurr. Ka thn Seid Ibn Xhubejr Allahu e mshiroft : Si t qesh kur Xhehenemi sht ndezur, prangat jan varur dhe Zebanijet po presin.
Disa prej selefve frika nga Xhehenemi i shkaktoi smundje madje disa prej tyre vdiqn prej ksaj frike.
Allahu i Madhruar ka thn : }} "Pr at q ka frik qndrimin para Zotit t Tij ka dy Xhennete" [Err-rrahman 46].
Profeti sal-l Alahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Sikur ta dini at q di un do qeshnit pak e do qanit shum. Aty mbuluan kokat shokt e Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem e u dgjohej z nga e qara". Transmeton Buhariu dhe Muslimi. Allahu e ka krijuar zjarrin pr xhindt dhe njerzit q e kundrshtojn At e me ta do mbushet.
Ka thn Allahu i Madhruar : }} " Ne kemi krijuar pr Xhehenem shum xhind dhe njerz". [El E'araf 179] Gjithashtu ka thn : { } " sht plotsuar fjala e Zotit tnd : Do ta mbush Xhehenemin plot me xhind dhe me njerz s bashku" [Hud 119].
E qara nga frika prej zjarrit t shpton prej tij. Krkimi mbrojtje Allahut prej zjarrit bn q Allahu t t ruaj prej tij. N hadith tregohet se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : " Nuk hyn n zjarr ai q qan nga frika e Allahut deri sa t kthehet qumshti n gji". Transmeton En-nesaiu dhe Tirmidhiu dhe ka thn : Hadithi sht i sakt. Gjithashtu ka thn : "Dy sy nuk i prek zjarri : At sy q qan nga frika e Allahut dhe at sy q ruan n rrugn e Allahut". Transmeton Tirmidhiu dhe ka thn : Hadithi sht i sakt. Vendi i zjarrit sht toka e shtat e cila sht shtresa m e poshtme e saj n Sixh-xhin n vendin m t ult dhe m t ngusht. Ndrsa Xhen-neti sht posht Arshit t Allahut. Krijesat sa m lart t jen aq m t gjera jan dhe sa m posht q t jen aq m t ngushta jan. Xhen-neti sht n vendin m t lart e m t gjer. Ndrsa Xhehenemi sht n vendin m t ult e m t ngusht. Allahu na ruajt prej tij dhe prej punve q t afrojn tek ai. Xhehenemi ka shtat shtresa t cilat jan : Xhehenem, Ledha, El Hutameh, Es-seirr, Sakarr, El Xhehim dhe El Haujeh. Thellsia e Xhehenemit sht shtatdhjet vjet si sht treguar n hadithin q e transmeton Muslimi e t tjer.
10
Protat e Xhehenemit jan t mbyllura pr banort q ndodhen } "Ata n t. Ka thn Allahu i Madhruar : { jan n zjarr t izoluar. (Portat e tij jan mbyllura)" [El Beled 20]. Portat e Xhehenemit jan t mbyllura para se t hyjn banort e tij n t.
{ } "Derisa kur t vijn u hapen

portat e tij" [Zumer 71]. : Zjarrin e rrethojn mure prej zjarri. Ka thn Allahu i Madhruar
{ " } Ne kemi
prgatitur pr mizort zjarr t cilin e rrethojn mure prej zjarri" [El Kehf 29]. Xhehenemi sht i zi dhe banort e tij jan t zinj. E do gj n t sht e zez. Argument q banort e tij jan t zinj sht fjala e Allahut t Madhruar :
{ "}Fytyrat e tyre (duken) sikur jan

mbuluar me copa nate pis. Kta jan banort e zjarrit. Ata jan t prjetshm n t" [Junus 27]. Gjithashtu ka thn : { " } At dit do zbardhen fytyra e do nxihen fytyra" [Ali Imran 106]. sht transmetuar n hadithe t sakta se disa besimtar mkatar digjen n zjarr deri sa bhen qymyr. Zjarri sht shum i nxeht. Ka thn Allahu i Madhruar :
{ } " Ata than : Mos ikni n t nxeht. Thuaj : Zjarri i

Xhehenemit sht m i nxeht sikur t kuptonin " [Et-teubeh 81]. N librin e Buhariut dhe Muslimit tregohet hadithi se : " Zjarri u ankua tek Allahu dhe tha : Jam duke ngrn veten time. Prandaj iu dha leje t shfryj dy her n vit. Nj her n dimr dhe nj her n ver. Pr kt arsye nxehtsia m e madhe gj gjeni sht prej tij dhe ftohtsia m e madhe q gjeni sht prej tij". Gjithashtu n nj hadith tjetr thuhet : "Zjarri juaj q ndizni sht nj e shtatdhjeta e zjarrit t Xhehenemit". Ndizet Xhehenemi do dit n mesin e dits e nganjher ndizet edhe n koh t tjera. Gjithashtu do ndizet edhe ditn e
11
Gjykimit. Ka thn Allahu i Madhruar : { } "E kur t ndizet Xhehimi (zjarri)" [Et-tekuir 12]. Dmth rindizet her pas her pr shkak t gjynaheve t bijve t Ademit t cilat shkaktojn zemrimin e Allahut kundrejt tyre e pr kt shkak shtohet flaka e tij. Allahu na ruajt prej dnimit t Tij. Gjithashtu do ndizet edhe m shum kur t hyjn banort e tij n t. Ka thn Allahu i Madhruar : { " } Sa her q shuhet ne u shtojm zjarrin" [El Isra 97].
Allahu i Madhruar ka thn pr shfryrjen e Xhehenemit :
{ " }Kur t'i

shoh (Xhehenemi) ata (mosbesimtart) nga nj vend i largt, do dgjojn prej tij shfryrje dhe frshllima". [El Furkan 12]. Allahu i Madhruar ka treguar pr tymin, flakn dhe shkndijat e tij e ka thn : { } "T Majtt. Eh 'jan t majtt. Ata jan n nxehtsi dhe uj t nxeht. N hije prej tymi. As t freskt e as t nderuar " [El Uakiah 4144]. Ajeti ka treguar ato gjra me an t t cilave freskohet njeriu n dynja prej t nxehtit e ato jan uji ajri dhe hija. Ajri i Xhehenemit sht era shum e nxeht, uji i tij sht uji q ka arritur kulmin e nxehtsis. Dhe hija e tij sht prej shtllungave t tymit. Allahu na ruajt prej ktyre me mirsin dhe bujarin e Tij. Allahu i Madhruar na ka treguar pr zinxhirt dhe pr prangat q vendosen n duar, qaf dhe n kmb n Xhehenem ku thot :
{ " }Ne kemi

prgatitur pr mosbesmitart zinxhir pranga dhe zjarr" [El Insan 4].
Gjithashtu ka thn : { } " Ne i kemi vendosur prangat n qafat e atyre q kan mohuar" [Sebe' 33]. Gjithashtu ka thn :
kemi (pr ta) pranga dhe xhehim (zjarr). Kemi ushqim q t ngec n fyt dhe ndshkim t dhembshm " [El Muz-zemil 1213]. Ktu kemi tre lloj ndshkimi : I pari sht dnimi i prangave q vendosen n qaf. I dyti : prangat q vendosen n duar dhe kmb dhe i treti : zinxhirt. Allahu i Madhruar ka thn : { } "M pas n nj zinxhir (t gjat) prej
{ " }Ne
12
shtatdhjet parakrahsh futini". I hyn zinxhiri nga prapanica dhe i del nga koka si futen pulat n hell pr tu pjekur. Ka treguar Allahu i Madhruar pr gurt e Xhehenemit e ka thn :
{ } "O ju q keni besuar ruajini vetet tuaja dhe

familjet tuaja prej zjarrit lnd e t cilit jan gurt dhe njerzit" [Et-tahrim 6].
Gjithashtu ka thn : { } "Ruajuni prej zjarrit lnd e t cilit jan njerzit dhe gurt". [El Bekareh 24]. Dijetart e tefsirit kan rn n kontradikt se kush jan kta gur.
Disa prej tyre si Rabi Ibn Enesi jan t mendimit se ato jan gurt e statujave t cilat u adhuruan ve Allahut si ka thn Allahu i Madhruar :
{ }
"Ju dhe ata q adhuroni ve Allahut do jen gur t Xhehenemit n t do hyni". [El Enbija 98]. Ndrsa shumica e dijetarve t tefsirit jan t mendimit se kto gur jan gur squfuri prej t cilave ndizet zjarri. Thuhet se n t ka pes lloje dnimi t cilat nuk ndodhen tek llojet e tjera t gurve. Ndizen shpejt, kan er t keqe, nxjerrin shum tym, ngjiten pas trupit t njeriut dhe lirojn shum nxehtsi kur nxehen. Allahu na ruajt prej tyre. Treguam pak m sipr pr ushqimin dhe pijen e banorve t zjarrit. Allahu i Madhruar na ka treguar se pija e tyre sht katr lloje : a) El Hamim q sht uji i nxeht q djeg dhe pjek fytyrat e tyre dhe u kput zorrt e tyre copa copa. b) El Gas-sak i cili sht uj i ftoht q ka arritur kulmin e ftohtsis. c) Qelbi (i banorve t Xhehenemit). d) Uji q sht si vaj i djegur, i zi, i trash dhe me er t ndyr. Shum prej selefve kur kujtonte ushqimin e banorve t zjarrit dhe pijen e tyre i largohej oreksi pr t ngrn buk aq sa e linin at. Imam Ahmedi thosht : Frika prej zjarrit m ka ndaluar q t ha dhe t pi aq sa nuk kam oreks.
13
{ " }Ata kan prej

Xhehenemi shtroj dhe sipr tyre mbules". [El E'araf 41]. Ka treguar Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem pr madhsin e trupave t banorve t zjarrit dhe pr shmtin e pamjeve t tyre. Transmeton Buhariu nga Ebu Hurejre radi Allahu anhu se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Ndrmjet dy supeve t mosbesimtarit sht largsia tre dit pr at q ecn shpejt me kafsh". Gjithashtu transmeton Muslimi nga Ebu Hurejre se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : " Dhmballa e mosbesimtarit sht si mali i Uhudit ndrsa trashsia e lkurs s tij sht tre dit".
Allahu i Madhruar ka thn : { } "Fytyrat e tyre i prpin zjarri e ata bhen (kalihune) t shmtuar". [El Mu'minune 104]. Kan thn dijetart e tefsirit : (kalihune) dmth q buzt e tyre t siprme e t poshtme u tkurren nga zjarri dhe u shfaqen dhmbt.
Nj prej ndshkimeve q kan banort e zjarrit sht se ata trhiqen zvarr pr fytyrat e tyre. { } "At dit kur t trhiqen zvarr pr fytyrate tyre (e tu thuhet) shijojeni fillimin e Sakarrit" [El Kamer 48]. Disa banor t zjarrit ndshkohen duke u ngjitur sipr e duke u hedhur nga lart. Ai q vret veten e tij sht n zjarr. N hadithin q e transmeto Buhariu dhe Muslimi nga Ebu Hurejre transmetohet se Profeti sal-l allahu Alejhi ue sel-lem ka thn : "Kush e vret veten me nj hekur ai e mban at hekur n dorn e tij dhe e ngul at n barkun e tij n zjarrin e Xhehenemit n prjetsi. Kush e vret veten me helm, helmin do ta ket n dorn e tij dhe e pi at n zjarrin e Xhehenemit n prjetsi. Kush hidhet nga nj mal dhe vret veten ai hidhet n zjarrin e Xhehenemit (nga lart posht) i prjetshm". Disa banor t zjarrit vijn vrdall n zjarr dhe trheqin zorrt e tyre si sht treguar n hadithin e sakt t Usameh Ibn Zejdit. Disa banor t zjarrit hidhen n nj vend t ngusht n t cilin njeriu nuk ka mundsi t lviz. Ka thn Allahu i Madhruar :
{ } "E kur
t hidhen atje n nj vend t ngusht t prangosur do luten pr vetet e tyre pr shkatrrim". [EL Furkan 13].
14
Ndshikimi i mosbesimtarve n zjarr nuk shuhet, nuk ndrpritet dhe as nuk lehtsohet. Prkundrazi ai sht i vazhdueshm prgjithmon. Allahu i Madhruar ka thn :
{ } "Kriminelt do jen t prjetshm n Xhehenem.

Nuk u lehtsohet dhe ata jan pa shpres n t ". [Zuhruf 7475].
{ " }Ata q kan mohuar kan zjarr

Xhehenemi. Nuk u jepet fund q t vdesin dhe as nuk u lehtsohet ndshkimi i tij". [Fatir 36].
Ndshkimi m i madh q kan banort e zjarrit sht q ata nuk e shohin Allahun dhe jan t larguar prej Tij. Ai sht i zemruar prej tyre. Allahu i Madhruar ka thn : { " }Por jo, ata do jen t penguar prej (shikimit t) Zotit t tyre". [El Mutaf-fifin 15]. Shiko se kush sht dhurata q u jepet banorve t zjarrit kur hyjn n t. Allahu na ruajt prej tij. Ka thn Allahu i Madhruar :
{ {
{M pas ju o t humbur e prgnjeshtrues do t hani prej pems Zek-kum. Keni pr t'i mbushur me t barqet. Mbi t keni pr t pir uj t prvluar. Keni pr ta pir at si devet e etura (shum). Ky sht nuzuli i tyre ditn e Llogaris} [El Uakiah 51-56]. Nuzul sht ushqimi q prgatitet pr mikun e porsaardhur. Kto ajete tregojn se banorve t zjarrit do tu jepet pr mikpritje prej pems Zek-kum dhe ujit t prvluar kur t hyjn n t, t etur. Ka thn Allahu i madhruar : { } " Ne do ti ojm kriminelt n Xhehenem t etur " [Merjem 86]. Na ka treguar Allahu t qart e banorve t zjarrit, rnkimet e tyre, klithmat e tyre dhe lutjet e tyre t cilave nuk u prgjigjet kush. Ka thn Allahu i Madhruar : { } "Ata q u shkatrruan jan n zjarr. N t ata klithin dhe rnkojn" [Hud 106]. Banort e zjarrit krkojn t dalin prej atje por nuk gjejn prgjigje. Allahu i Madhruar ka thn :
15
} {
"Ata than : Ne na mundi e keqja jon e ishim njerz t humbur. Zoti yn na nxirr prej ktu e nse ne kthehemi prsri (tek punt e kqia) ne vrtet jemi mizor. U tha : Rrini t poshtruar n t dhe mos flisni " [El Mu'minune 106-108]. Gjithashtu ka thn Allahu i Madhruar :
{ } "Ata
thrrasin : O Malik, le t na vdes ne Zoti yt. U thot : Ju do qndroni ktu" [Ez-zuhruf 77]. Banort e zjarrit vazhdojn t ken shpres se do shptojn prej ktij dnimi deri sa t theret vdekja. Ather kur t theret e humbin shpresn dhe shtohet shum pendimi i tyre dhe mrzia e tyre. Buhariu dhe Muslimi kan transmetuar nga Ebu Seid El Hudriu radi Allahu anhu se Profeti sal-l allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Do sillet vdekja ditn e gjykimit si dele me ngjyr t bardh e t zez, vendoset ndrmjet Xhen-netit edhe Xhehenemit e m pas jepet urdhr q t theret e thuhet : "O Banort e Xhen-netit keni prjetsi e s'keni vdekje. O Banort e zjarrit keni prjetsi e s'keni vdekje" . M pas recitoi Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem fjaln e Allahut t Madhruar :
{ " }Paralajmroi ata pr ditn e pendimit kur t

vendoset shtja ndrsa ata jan t hutuar (tani) e nuk besojn" [Merjem 39]. N nj transmetim t Buhariut dhe Muslimit thuhet : "E banorve t Xhen-netit u shtohet m shum gzimi ndrsa banorve t zjarrit u shtohet m shum hidhrimi". Ardhja e Xhehenemit ditn e Gjykimit. At dit Xhehenemi do nxjerr nj prej qafave t tij dhe do flas. Allahu na ruajt prej tij.
{ }
Ka thn Allahu i Madhruar :{
"At dit do t sillet Xhehenemi. At dit do t kujtohet njeriu por si mund t prkujtohet at dit (kur nuk bn dobi prkujtimi)". [El Fexhr 23]. Nga Ibn Mes'udi transmetohet se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Do sillet Xhehenemi ditn e Gjykimit. Ai ka shtatdhjet mij frer. do fre e trheqin shtatdhjet mij mealike". Transmeton Muslimi.
16
Ndrsa Ahmedi transmeton nga Ebu Hurejre se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : " Do nxjerr Xhehenemi nj prej qafave t tij ditn e Gjykimit e do thot : Mua m jan ln n dor tre veta : 1. do person q mban veten t madh para njerzve dhe sht inati (kundrejt t vrtets). 2. do person q i lutet dikujt tjetr ve Allahut. 3. do pikturues ". Transmeton Ahmedi dhe Tirmidhiu. Tregimi i hyrjes n zjarr Allahu na shptoft prej tij me mshirn e Tij sepse Ai sht m i Mshirshmi. Ka thn Allahu i Madhruar :
pr t hyr n t. Kjo gj pr Zotin tnd ishte caktim i prer. M pas do shptojm ata q ishin t devotshm dhe do ti lem mizort n t t gjunjzuar". [Merjem 71-72].
{ } " do njri prej jush ka
Sahabt (dhe dijetart) kan disa mendime n kuptimin e fjals "ka pr t hyr n t". Disa prej tyre than : Kjo hyrje sht kalimi mbi urn e Siratit. Ky mendim sht treguar nga Ibn Mes'udi, Xhabiri, El Hasen El Basri, Katade, Abdurrahman Ibn Zejd Ibn Eslem, El Kelbi e t tjer. Ndrsa nj grup tjetr kan thn q hyrja q tregohet n kt ajet sht hyrje e vrtet. Ky mendim sht medim i njohur nga Ibn Ab-basi. Transmetohet prej tij se ka thn : Pr besimtarin do jet paqe dhe i ftoht ndrsa pr qafirat dhe mushrikt do jet vend qndrim. Mendimi i par sht m i sakt. Kalimi i njerzve mbi Urn e Siratit do jet n baz t punve t tyre kush m shpejt e kush m ngadal. Kshtu q hyrja e qafirit sht hyrje e vrtet n Xhehenem ndrsa hyrja e besimtarit sht kalimi mbi urn e Siratit. Kur t qndroj robi para Zotit t tij, zjarrin do ta ket prpara. Ka treguar Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem se kur njeriu t dal para Zotit t tij pr t dhn llogari do ta ket zjarrin prpara fytyrs s tij. E ka treguar se sadakaja e ruan njeriun nga zjarri. Transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Adij Ibn Hatim se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : " do njrit prej jush do t'i flas Zoti i tij pa pasur ndrmjets. Ather do shoh nga e djathta e tij e nuk sheh vetm se punn e tij. Do shoh nga e majta e tij e nuk sheh vetm se punt e tij. Do shoh prpara e nuk sheh vetm se zjarrin para fytyrs. Prandaj ruajuni prej zjarrit qoft edhe me nj gjysm kokrr hurme ". N nj transmetim t Buhariut thot : "e kush nuk gjen ather t flas fjal t mira". N hadithin e Abdurrahman Ibn Semuras tregohet se Profeti sall Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : " Kam par nj person prej
17
umetit tim q vendos duart para vetes q t ruaj fytyrn e tij prej nxehtsis s zjarrit dhe shkndijave t tij. Ndrkoh i vjen sadakaja dhe i bn streh mbi kokn e tij ". Transmeton Ebu Musa El Medini dhe Taberaniu. Shejhul Islam Ibn Tejmija e vlersonte shum kt hadith dhe tregonte shum fakte q e mbshtesin saktsin e tij. Gjendja e njsuesve n zjarr dhe dalja e tyre prej tij me mshirn e m t Mshirshmit dhe me ndrmejtsimin e ndrmejtsuesve. sht transmetuar n disa hadithe se njsuesit kalojn mbi urn e Siratit e shpton kush shpton e bie kush bie n zjarr. E kur t hyjn banort e Xhen-netit t Xhen-net shohin q u mungojn vllezrit e tyre njsuesa t cilt kan hyr n zjarr. Ather i luten Allahut t Madhruar q t'i nxjerr ata prej atje. Banort e vrtet e t prhershm t zjarrit mosbesimtart dhe mushrikt. Ata jan t prjetshm n t. jan
Ka thn Allahu i Madhruar : {{ " sht prgatitur pr mosbesimtart" [El Bekare 24]. N hadithin e Buhariut dhe Muslimit tregohet se Allahu urdhron Ademin t nxjerr grupin e zjarrit nga do nj mij veta nntqind e nntdhjet e nnt. Kjo gj ju duk shum e rnd shokve t Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ather tha Profeti sal-l Alalhu alejhi ue sel-lem : " Prej Je'xhuxh ma'xhuxhve nntqind e nntdhjet e nnt e prej jush nj". sht treguar n disa hadithe se shumica e bijve t Ademit jan prej banorve t zjarrit dhe se ata q kan ndjekur Profett jan pak n krahasim me t tjert. E t tjert jan t gjith n zjarr duke prjashtuar vetm ata t cilve nuk u ka mbrritur davja Islame. sht treguar n disa hadithe q ky umet do ndahet n shtatdhjet e tre grupe. T gjitha jan n zjarr e vetm nj do shptoj. Ky grup sht ai q ndjek rrugn e Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem dhe sahabeve t cilt kan qn t kapur pas Kur'anit dhe Sun-netit t Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem e ky sht grupi i shptuar. Lus Allahun t na bj prej tyre. Kur'ani tregon se shumica e njerzve do jen n zjarr e kta jan ata t cilt do ndjekin shejtanin. Ndrsa prej njsuesve shumica e atyre q do hyjn n zjarr jan gra. Si sht treguar n hadithin q e transmeton Buhariu dhe Muslimi n hytben e Eklipsit ku Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Pash zjarrin e vura re q shumica e banorve t tij ishin gra ". Mutefekun Alejhi. Disa prej cilsive t banorve t zjarrit jan ato q i ka treguar Allahu n ajetet q vijojn :
18
} {
"Kush ishte shkaku q ju shkuat n Sakarr. Than : Ne nuk faleshim. Nuk ushqenim t varfrit. Futeshim tek e kota me ata q futeshin. Prgnjeshtronim ditn e Llogaris deri sa na erdhi e sigurta (vdekja)". [El Mud-dethir 42-47]. Kshtu q disa prej shkaqeve t cilat i uan ata n zjarr ishin se ata nuk faleshin, nuk jepnin zekatin, zhyteshin tek e kota dhe prgnjeshtronin ditn e Gjykimit deri sa u erdhi vdekja n kt gjendje. Allahu na ruajt. N hadithin e Buhariut dhe Muslimit tregohet se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "A tju tregoj kush jan banort e zjarrit. do njeri i ashpr (i vrazhd n t kotn), koprrac dhe mendjemadh". Mendjemadhsin e ka prshkruar Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem duke thn : "Mendjemadhsia sht refuzimi i t vrtets dhe nnvleftsimi i njerzve". Gjithashtu Allahu ka thn n Kur'an : {{ " } A nuk ka vend n Xhehenem pr mendjemdhenjt". [Ez-zumer 60]. Duket qart nga hadithet se shndeti i mir trupor, pasuria, luksi dhe rendja pas knaqsive t ksaj jete dhe mendjemadhsia jan prej cilsive t banorve t zjarrit. N librin e sakt t Muslimit tregohet se banort e zjarrit jan pes : a) I dobti q nuk ka fuqi, as vendosmri dhe as lakmi pr t br mir. b) Tradhtari q nuk e fsheh lakmin e vet qoft edhe n gjrat e vogla. Ktu hyn paksimi i peshores. Tradhtia n porosit q t jan besuar prej njerzve pr ti ruajtur. Ktu hyn edhe ai q tradhton Allahun dhe t drguarin e Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem duke kryer gjynahe fshehurazi dhe duke u shfaqur para njerzve sikur largohet prej tyre. c) Mashtruesi q zakoni i tij sht mashtrimi i njerzve mngjes e mbrmje. Mashtrimi sht cilsi e munafikve. Mashtrimi dmth : shfaqja e t mirs dhe fshehja e t keqes. E me kt mnyr prpiqet ky njeri t marr pasurin e njerzve dhe t prfitoj prej tyre. Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Kush na mashtron ne nuk sht prej nesh".
19
d) Koprracia dhe gnjeshtra. T dyja kto e kan burimin nga lakmia q ka njeriu pr t marr at q nuk i takon. e) Ai q sht i pa edukat i cili flet fjal t ndyra. N hadithin e Buhariut dhe Muslimit nga Aishja radi Allahu anha transmetohet se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Njeriu m i keq tek Allahu ditn e Gjykimit sht ai person t cilit i largohen njerzit nga q sht i ndyr (imoral n vepra e fjal)". Tirmidhiu e transmeton hadithin me teksin q vijon : "Njeriu m i urryer tek Allahu sht imorali q ka goj t pist (flet fjal t ndyra)". T part q hyjn n Xhehenem prej atyre q jan njsuesa : Transmeton Imam Ahmedi nga Ebu Hurejreh radi Allahu anhu se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Mu paraqitn tre personat e par q do hyjn n Xhen-net dhe tre personat e par q do hyjn n zjarr. Ata tre t part q do hyjn n Xhen-net jan : Dshmori, skallvi t cilin nuk e preokupon skallveria e tij nga bindja ndaj Allahut dhe i varfri i ruajtur (q nuk e shtrin dorn) dhe ka familje t madhe. Ndrsa tre t part q do hyjn n zjarr jan : Princi q i shtyp njerzit, pasaniku q nuk e jep hakun e Allahut n pasurin e tij dhe i varfri mendjemadh". E transmeton Tirmidhiu kt hadith dhe e ka cilsuar si t sakt. Cilsit e ktyre jan padrejtsia koprracia dhe mendjemadhsia. Transmeton Muslimi nga Ebu Hurejreh radi Allahu anhu n nj hadith t gjat ku ndr t tjera ka prmendur : lufttarin, lexuesin e Kur'anit dhe at q jep sadaka t cilt i kryejn kto vepra pr t'u dukur para njerzve. M pas ka thn : " Kta jan tre t part me t cilt ndizet zjarri". Sikurse sht treguar n disa hadithe t tjera se knduesit e Kur'anit t cilit jan njerz t prishur hyjn n zjarr para mushrikve. Ka thn Ibn Rexheb n librin e tij : Disa hadithe t cilat tregojn se Xhehenemi nxjerr nj nga qafat e tij ditn e Gjykimit dhe flet dhe rrmben ndrmjet njerzve mushrikt, mendjemdhenjt dhe ata q pikturojn. N nj transmetim tregohet se ai q vret nj njeri pa t drejt hyn n Xhehenem pesqind vjet para t tjerve. sht transmetuar nga Ibn Ab-basi radi Allahu anhu dhe nga selef t tjer se kjo do t ndodh para se t hapen librat dhe t vendosen peshoret. sht treguar n nj hadith nga Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem se kjo do t ndodh para se t filloj llogaria pr njerzit. Allahu e di m mir. Punt e banorve t Xhen-netit dhe punt e banorve t zjarrit. sht pyetur Shejhul Islam Ibn Tejmije Allahu e Mshiroft : Cilat jan punt e banorve t Xhen-netit dhe cilat jan punt e banorve t Xhehenemit ?
20
Prgjigje : Falenderimi i takon Allahut Zotit t botrave. Punt e banorve t Xhen-netit jan : Besimi dhe devotshmria. Ndrsa punt e banorve t zjarrit jan kufri, fisku (dalja nga kufijt q ka vendosur Allahu) dhe gjynahet (n prgjithsi). Punt e banorve t Xhen-netit jan : Besimi n Allahun, Melaiket, librat e Tij, Profett e Tij, Ditn e Fundit dhe Besimi n Kaderin e mir e t keq. Dshmia e shehadetit me t dyja pjest e saj. Dshmia se askush nuk e meriton t adhurohet ve Allahut dhe Muhamedi sht i drguari i Allahut, kryerja e namazit, dhnia e zekatit, agjrimi i Ramazanit dhe Haxhi. Prej ktyre punve jan : Ta adhurosh Allahun sikur ti e sheh At e nse ti nuk e sheh At Ai t sheh ty. Prej punve t banorve t Xhen-netit jan : Fjalt e vrteta, ruajtja e amanetit, mbajtja e bess, mirsjellja me prindrit, lidhja farefisnore, bamirsia ndaj komshiut, jetimit, t varfrit, skllavit madje edhe kafshve. Prej punve t tyre gjithashtu sht sinqeriteti, mbshtetja tek Allahu, dashuria pr Allahun dhe t drguarin e Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem, frika nga Allahu, shpresa tek mshira e Tij, kthimi tek Ai, durimi pr hir t Tij n at q t cakton Ai dhe falenderimi ndaj mirsive t Tij. Prej punve t tyre gjithashtu sht leximi i Kur'anit, prmendja e Allahut, lutja e Allahut dhe krkimi prej Tij. Prej punve t tyre gjithashtu sht edhe urdhri pr t mira dhe ndalimi nga t kqiat, lufta n rrugn e Allahut kundr mosbesimtarve dhe hipokritve. Gjithashtu prej punve t tyre sht t afrohesh me at q t sht larguar, ti japsh atij q nuk t jep dhe t falsh at q t bri padrejtsi sepse Allahu e ka prgatitur Xhen-netin pr t devotshmit :
shpenzojn n mirsi dhe vshtirsi, t cilt e fshehin zemrimin e tyre dhe i falin njerzit. Allahu i do bamirsit ". [Ali Imran 134]. Prej punve t banorve t Xhen-netit gjithashtu sht edhe drejtsia n t gjitha shtjet e me t gjith njerzit qofshin edhe me mosbesimtart etj. Kurse punt e banorve t Xhehenemit jan : Shirku, prgnjeshtrimi i Profetve, mohimi, hasedi, gnjeshtra, tradhtia, padrejtsia, imoraliteti, mashtrimi, kputja e lidhjeve farefisnore, lnia e lufts n rrugn e Allahut nga frika, koprracia, kontrasti ndrmejt ans s brendshme dhe ans s jashtme, humbja e shpress nga mshira e Allahut, siguria prej ndshkimit t Allahut, trembja n fatkeqsi, mburrja n mirsi, lnia e detyrave q ka vendosur Allahu, shkelja e kufijve t Allahut dhe e shenjtrive q ka vendosur Ai, frika prej krijesave e jo prej Krijuesit, shpresa tek krijesat e jo tek Krijuesi, mbshtetja tek krijesat e jo tek Krijuesi, punt q bhen me syefaqsi, kundrshtimi i Kur'anit dhe Sun-netit, bindja ndaj krijesave n at q zemrohet Allahu, fanatizmi tek e
{ }"T cilt
21
kota, tallja me ajetet e Allahut, mohimi i t vrtets, fshehja e asaj q duhet shfaqur qoft ajo dije apo dshmi. Prej punve t banorv t zjarrit sht magjia, sjellja e keqe me prindrit, vrasja e atij q e ka ndaluar Allahu ta vrassh, ngrnia e pasuris s jetimit, ngrnia e kamats, mbathja nga fusha e betejs, akuza e grave besimtare t ndershme pr imoralitet. Sqarimi n form t detajuar i donjrs prej ktyre sht e pa mundur por punt e banorve t Xhen-netit hyjn t gjitha tek bindja ndaj urdhrave t Allahut dhe t drguarit t Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem. Kurse punt e banorve t Xhehenemit hyjn tek kundrshtimi i urdhrave t Allahut dhe t drguarit t Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem :
} {
"Kush i bindet Allahut dhe t drguarit t Tij e fut (Allahu) n Xhen-nete posht t cilave rrjedhin lumenj, t prjetshm n to. Kjo sht fitorja madhshtore. E kush e kundrshton Allahun dhe t drguarin e Tij dhe i shkel kufijt e Allahut e fut (Allahu) n zjarr t prjetshm e pr t ka dnim poshtrues". [En-nisa 13-14]. Allahu e di m mir". [Mexhmu' El Fetaua 10/422].
22
O Allah shptoji
Shkruajti Abdul Melik El Kasim
23
Parathnie Falenderimi i takon Allahut i cili i ka qetsuar t friksuarit prej dnimit t Tij dhe e bri Xhen-netin vend banimin e tyre. Paqja dhe salavatet i takojn Profetit ton Muhamedit m t lartit ndr gjith Profett. N kohn e harress, hutess, shpress pr t jetuar gjat po u sjell vllezrve t mi kt librth me titull: "O Allah shptoji". N t tregohet vlera e friks prej Allahut, frik e cila e nxit njeriun pr t kryer vepra t mira dhe e zbukurova at me tregimet e selefve n lidhje me frikn. Lus Allahun q t na dhuroj ne pjes t ksaj frike n zemrat dhe gjymtyrt tona dhe na dhuroft devotshmrin q na duhet pr ditn e rikthimit tek Ai. Abdul Melik Ibn Muhamed Ibn Abdurrahman El Kasim.
24
Hyrje Shpresa pr t jetuar gjat ka mbuluar me rroben e vet shum prej njerzve pr kt arsye ata i kryejn gjynahet dhe bjn lshime tek kryerja e detyrave me justifikimin se do ti kryejn ato m von. Gj e cila sht br penges prej teubes. Gzimi me kt jet i ka br ata t harrojn tmerret dhe vshtirsit q i presin. E kshtu frika nuk ka trokitur zemrat e tyre prandaj ata u zhytn n knaqsit e ksaj jete sikur t jen t prjetshm n t. Ata e harruan gjendjen e t parve t tyre t cilt e prkujtonin vdekjen dhe kishin frik prej asaj q vjen pas saj. Seleft lexonin dhe dgjonin argumentet t cilat zbusin zemrat, i japin jet shpirtrave, nxisin vullnetin dhe forcojn vendosmrin, largon shtresn q ka mbuluar zemrat (dhe prfitonin prej tyre). Shih psh Abdullah Ibn Murabekun t cilit kur i lexohej libri i zuhdit bhej si bagtia e porsa therur nuk mundej t fliste dot. Frika sht dhimbja e zemrs pr shkak se mendon se mund ti bjer ndonj e keqe n t ardhmen. Ai q mendon se mund ti bjer ndonj e keqe n t ardhmen prgatitet pr t. Allahu ka prgatitur pr at q i friksohet Atij mirsi t mdha. Ka thn Allahu i Madhruar (kuptimi i ajetit) : " Pr at ka frik qndrimin para Zotit t tij ka dy Xhen-nete " [Err-rrahman 46]. Ka thn Kurtubiu : Dmth ka frik momentin q do dal para Zotit t tij pr t dhn llogari e pr kt shkak largohet nga gjynahu. Ka thn Ibn Kethiri : Dmth ka frik qndrimin para Allahut dhe ka frik gjykimin e Tij pr kt arsye e ndalon veten e vet prej dshirave dhe e drejton at pr tek bindja ndaj Allahut t Madhruar pr kt njeri vendbanimi sht Xhen-neti. Ka thn Muxhahidi dhe En-Nehai : Ky sht nj person q i vjen ndrmend gjynahu, i kujtohet Allahu dhe e le at nga frika prej Tij. Ka thn Muhamed Ibn Ali Et-Tirmidhi : Ka dy Xhen-nete, nj Xhen-net pr frikn q kishte prej Zotit t tij dhe nj Xhen-net pr largimin nga dshirat e tij. Nj prej mirsive q ka pr robrit e Tij q i binden sht edhe ajo q tregohet n hadithin Kudsij ku Allahu i Madhruar thot : "Pasha krenarin dhe madhshtin Time, nuk bashkoj tek robi im dy siguri dhe dy frika. Nse ai ndihet i sigurt n dynja e friksoj at n Ahiret ditn kur t bashkoj robrit e Mi. E nse ai m ka frik n dynja e siguroj at ditn kur t grumbulloj robrit e Mi". Transmeton Ibnu Hib-bani dhe Bejhakiu. Nga Enesi radi Allahu anhu transmetohet se ka thn : " Na mbajti Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem nj hytbe, nuk kam dgjuar si ajo kurr. Na tha : Sikur ta dini at q di un do qeshnit pak e do qanit shum. Ather mbuluan kokat e
25
tyre shokt e Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem dhe u dgjohej zri i t qars". Mutefekun Alejhi. Nj prej fryteve t friks prej Allahut t Madhruar n dynja sht dhe ajo dobi q e ka treguar Amir Ibn Kajs ku thot : "Kush e ka frik Allahun e bn Allahu do gj q t ket frik prej ktij. E kush nuk e ka frik Allahun e frikson kt Allahu prej do gjje". Shikoji ata q e kan frik Allahun, ata jan shembulli i mir dhe fjala e tyre sht e dgjueshme (prej njerzve). Ndrsa ai q e ka kundrshtuar Allahun dhe i ka ln mangut detyrat e Allahut jeton n stres dhe pret fatkeqsin n do moment. Madje ai sht i shqetsuar dhe zemra e tij prjeton vuajtje. Disa mendojn se frika sht ajo frik natyrale si frika prej kafshve t egra ose prej errsirs ose prej vetmis. Por kta nuk e kan ditur se frika q ua ka kputur zemrat njerzve t sinqert ishte frika prej dnimit t Allahut dhe shpresa n mshirn dhe faljen e Tij. Ka thn Umer Ibn Abdul Azizi : "O Allah nse Ti sheh tek un frik prej dikaje tjetr ve dits s Gjykimit ather mos ma qetso kt frik (kurr)". Ka thn Jezid Ibn Heusheb i cili tregon gjendjen e mir t atyre njerzve : "Nuk kam par asknd si Hasen El Basriu dhe Umer Ibn Abdul Azizi sikur zjarri t ishte krijuar vetm pr ata t dy". Transmetohet nga Abdurrahman Ibn El Harith Ibn Hisham se ka thn : "Kam shkuar nj her pr t vizituar Abdullah Ibn Handhalen i cili ishte i smur dhe ishte n shtrat. Nj person kndoi fjaln e Allahut t Madhruar n t ciln thot (kuptimi i ajetit) : " Ata kan prej Xhehenemit shtroj dhe sipr tyre mbules " e ky kur e dgjoi filloi t qante deri sa mendova se po i dilte shpirti e po thoshte : Ata ndodhen ndrmjet dy shtresave prej zjarrit dhe u ngrit n kmb. Nj person i tha : O Abdullah ulu. Tha : Nuk m le prkujtimi i zjarrit q t ulem sepse nuk e di mbase un jam njri prej tyre". Kjo sht frika e dobishme e cila e nxit shpritin pr tu prgatitur, pr t punuar, pr tu drejtuar dhe pr tu kthyer (pr tek Allahu). Kjo sht frika e vrtet. Umer ibn Hatabi radi Allahu anhu e pyeste Hudhejfen radi Alahu anhu : "A ta ka prmendur Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem emrin tim me emrat e munafikve? I tha : Jo dhe nuk i tregoj askujt tjetr pas teje".
26
Ky pra sht Umer Ibn Hatabi radi Allahu anhu, prijsi i besimtarve dhe halifja i dyt ndr halifet e drejt dhe nj prej dhjet t prgzuarit me Xhen-net. Ka treguar Ibn Kethiri n librin El Bidajeh Un-nihajeh se Umer Ibn Hatabi radi Allahu anhu kishte gdhendur n unazn e tij : "Mjafton vdekja si prkujtues, O Umer". Vlla i nderuar ndjekja e dshirave dhe shpresa pr t jetuar gjat sht lnda e par e shkatrrimit sepse ndjekja e dshirave i verbon njerzit dhe nuk munden ta shohin t vrtetn dhe as nuk munden ta synojn at ndrsa shpresa pr t jetuar gjat i bn ata q ta harrojn Ahiretin dhe ti kthejn shpinn prgatitjes pr atje. Ka thn Fudhejl Ibn Ijadh : "Po t than : A e ke frik Allahun? Mos u prgjigj sepse nse ti thua po ke gnjyer e nse thua jo ke mohuar". Ndrkoh q shumics s njerzve po tia drejtosh kt pyetje do t t japin prgjigjen e par edhe pse jan t zhytur n gjynahe t vogla e t mdha. Ku sht frika prej Allahut ? Ku sht meditimi pr prfundimin, vendkthimin, shprblimin dhe llogarin?! Ebu Sulejman Ed-daranit kur i erdhi vdekja i than shokt e tij : Prgzohu se ti po shkon tek Allahu q sht Fals dhe Mshirues. U tha : A nuk m thoni po shkon tek Allahu q t llogarit pr t voglat dhe t ndshkon pr t mdhajat. Ka thn t drejtn Allahu aty ku thot (kuptimi i ajetit) : " Kush punon sa nj thrrmij t mira ka pr ti par dhe kush punon sa nj thrrmij t kqia ka pr ti par" [Ez-zelzeleh]. Frika (q kan pasur seleft) nuk sht vetm prej gjynaheve por ajo ka t bj edhe me prfundimin e keq. Ka thn Abdurrahman Ibn Mehdi : Fjeti Sufjani tek un e kur i erdhi momenti i vshtir (pr t vdekur) filloi t qante. I tha nj burr : O Sufjan po shoh q paske shum gjynahe. Ai ngriti dika nga toka dhe tha : Pasha Allahun gjynahet pr mua jan m t lehta se kjo gj por un kam frik se mos m merret besimi para vdekjes. Ka thn Allahu i Madhruar (kuptimi i ajetit) : " Ata kan frik at dit n t ciln dridhen zemrat dhe syt ". Po, ata kishin frik at dit madhshtore Ditn e Gjykimit, Ditn e Pendimit. " At dit kur ta shihni do t hutohet do gjidhnse prej asaj q i jep gji, do dshtoj do shtatzan at q ka n bark. Do ti shohsh njerzit t dehur, ata nuk jan t dehur por ndshkimi i Allahut sht i rnd". (kuptimi i ajetit) [El Haxh 2].
27
Ka thn Hasen El Basriu : "'mendon pr nj dit n t ciln do qndrojn n kmb pesdhjet mij vjet, as nuk han, as nuk pijn deri sa t'u kputen qafat nga etja dhe tu digjen barqet nga uria, ather nisen kriminelt pr n zjarr dhe u jepet pr t pir nga nj burim q uji i t cilit ka arritur kulmin e nxehtsis". Ka thn Uhejb Ibn El Uerd : "Na sht treguar nj shembull pr frikn e Allahut n trupin e njeriut. Shembulli i friks sht si shembulli i nj njeriu q qndron n shtpin e tij dhe shtpia e tij sht e rregullt prderi sa ai sht n t. Kur ai e bragtis shtpin e tij ajo prishet. Kshtu sht edhe frika prej Allahut t Madhruar kur ajo ndodhet n trup ai sht n rregull e kur frika e bragtis trupin ai prishet". "Erdhi nj lypsar tek Abdullah Ibni Umer radi Allahu anhu e ky e urdhroi djalin e vet ti jepte atij nj dinar. Kur u largua lypsari i tha djali t atit : Allahu ta pranoft o babai im. Ia ktheu : Sikur ta di q Allahu m ka pranuar nj sexhde t vetme dhe dhnien sadaka t nj dirhemi nuk do t kishte gj m t dashur pr mua se sa vdekja. A e di ti se kujt ia pranon Allahu ? Ai ia pranon t devotshmve". Ka thn Hasen El Basri n shpjegimin e fjals s Allahut (kuptimi i ajetit) : "Ata t cilt e japin at q e japin dhe zemrat e tyre jan t friksuara " [El Mu'minune 60], "Ata vepronin ato pun t mira q i vepronin e megjith at ishin t friksuar se kto pun nuk do t'i shptonin prej dnimit t Allahut t Madhruar". Prandaj ka thn Junus Ibn Ubejd pr Hasen El Basriun : "Nuk kam par njeri m t shqetsuar se Haseni. Ai thoshte : Ne qeshim por Allahu i ka par punt tona e mbase na thot : Nuk ju pranoj asnj pun". Frika prej Allahut sht mburoj prej shkatrrimit dhe ruajtje prej rrshkitjes. Ka thn Fudejli : "Kush i friksohet Allahut e drejton kjo frik tek do e mir". Frika q sht detyr sht ajo frik q t nxit pr t kryer detyrat dhe pr tu larguar nga haramet. Nse ajo frik shtohet edhe m shum deri sa e nxit njeriun q t prvishet n kryerjen e nafileve, largimin nga mekruhet dhe largimin nga dynjaja ajo konsiderohet e mir. E nse shtohet m shum se kaq ajo mund t shkatoj smundje ose vdekje ose mrzi t pandashme aq sa e pengon njeriun q t rendi pr t arritur ato t mira q jan t dashura pr Allahun e Madhruar, ather kjo frik nuk sht e mir. Ka thn Ibnul Kajim : "Ka thn Shejhul Islam Ibnu Tejmije : Frika e lavdruar hst ajo frik q t largon nga haramet q ka ndaluar Allahu".
28
Imam Tausi (Ibn Kejsan El Jemani) kur kaloi pran nj kasapi, i cili kishte nxjerr disa kok bagtish t therura pr t'i shitur, i ra t fikt. E sa her q shihte kokat e bagtive t pjekura i ikte oreksi pr t ngrn". Sufjan Ibn Ujejne ka thn : "Allahu e ka krijuar zjarrin si mshir pr robrit e Tij q ata t largohen nga t kqiat". Ata q kan frik prej Allahut jan ata q kryejn pun t mira jan t devotshm t larguar nga t dyshimtat dhe t larguar nga dynjaja sepse frika nse e prek brendsin e zemrs ajo kalon npr gjith pjest e trupit dhe e nxit njeriun pr t punuar pun t mira. Kta njerz t friksuar jan ata pr t cilt u pyet Ibn Ab-basi radi Allahu anhu e tha : "Zemrat e tyra jan t gzuara me frikn (prej Allahut) syt e tyre jan t lotuara. Ata thon : Si t gzohemi, kur vdekja na rri nga mbrapa, varrin e kemi prpara, Kijameti sht dita q na sht premtuar, mbi Xhehenem sht rruga jon dhe para Allahut kemi pr t qndruar". Frika e vrtet sht frika e fsheht dhe frika e vetmis aty ku nuk t sheh asnj krijes. Enes ibn Malik radi Allahu anhu ka thn : "Doli nj dit Umer Ibnul Hatabi radi Alalhu anhu e dola me t. Ai hyri n nj kopsht. E dgjova t thoshte ndrmjet meje e tij ishte nj mur Umer Ibnul Hatabi prijs i besimtarve (I thoshte vetes s tij n form nnmuese), Pasha Allahun do ti friksohesh Allahut sepse prndryshe Allahu do t t dnoj". "Qau nj her Muadhi radi Allahu anhu shum. E pyetn pse qan? Tha : Sepse "Allahu i kapi me dorn e Tij krijesat : Tha pr ata q i kapi me t djathtn e Tij : Ju jeni pr Xhen-net e tha pr ata q i kapi me dorn tjetr : Ju jeni pr Xhehenem" e un nuk e di se prej cilit grup do jem". Musa Ibnu Mes'udi ka thn : Ne kur uleshim me Sufjan Eththeurin na dukej sikur na rrethonte zjarri prej friks s madhe q shihnim tek ai. Hasen El Basriu ka thn : "Do dal prej zjarrit nj person pas njmij vjetsh. M pas tha : Ah sikur t jem un ai person". Vlla i dashur kta jan dijetart e Umetit t Muhamedit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem prandaj ndiq rrugn e tyre dhe hidhi hapat me t shpejt drejt tyre. Shekik Ibn Ibrahim ka thn : "Nuk mund t ket pr njeriun shok m t mir sesa mrzia dhe frika. Mrzia pr gjynahet q i ka kryer dhe frika pr at q do vij sepse nuk e di se far e pret". Amir Ibn Kajs ka thn : "Ata q gzohen m shum n Ahiret jan ata q jan m shum t shqetsuar n dynja. Njerzit q
29
qeshin m shum n Ahiret jan ata q qajn m shum n dynja. Ata q kan besim m t pastr n Ahiret jan ata q meditojn m shum n kt jet". Njeriu duhet t jet mes friks dhe shpress, friks prej Allahut dhe shpress tek mshira e Tij. Kshtu q njeriu duhet t eci me frik dhe shpres sbashku. Fudhelj Ibn Ijadh ka thn : "Pr sa koh t jesh gjall friksohu prej Allahut m shum se prej do kujt tjetr e kur t t vij vdekja ki shpres tek Allahu m shum se tek dokush tjetr". Ka thn Salihu djali i Imam Ahmed Ibn Hanbelit : "Kur dikush lutej pr babain tim (n form lavdrimi) ai i thoshte : Punt shihen n fund". Vlla i nderuar : Njeriu ka dy qndrime prpara Allahut t Madhruar. Qndrimi i par sht n namaz dhe qndrimi i dyt sht ditn kur ta takoj At. Prandaj ai q qndron si duhet n qndrimin e par ia lehtson Allahu qndrimin e dyt ndrsa kush e nnvleftson qndrimin e par ka pr ta pasur t vshtir qndrimin e dyt. Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : " Natn ti bji sexhde Atij dhe lavdroje at n nj pjes t gjat t nats. Ata e duan t shpejtn (jetn e dynjas) dhe len pas shpin nj dit t vshtir" [El Insan 27]. Shumejt Ibnu Axhlan thoshte n nj nga kshillat e tij : "Besimtari i thot vetes s tij : Njeriu ka tre dit. Ditn q ka kaluar, ditn q do t vij t ciln mbase nuk e mbrrin dhe ditn e sotme e cila sht dita jote. Nse ti je prej atyre q preokupohen pr t nesrmen (po t them) Do sjelle nesr Zoti rrizkun e asaj dite. Para t nesrmes sht nj dit nat n t ciln vdesin shum njerz, mbase mund t jesh edhe ti prej tyre. Mjafton stresi i dits. Ndrsa ti i mbarte zemrs tnde t dobt stresin e viteve dhe dekadave, stresin e rritjes s mimeve, stresin e dimrit para se t vij dhe stresin e vers para se t vij. far i le zerms tnde t dobt pr Ahiretin. Kur do ta krkosh Xhen-netin (me pun) dhe kur do shptosh prej Xhehenemit (me pun)? do dit q ikn ta afron exhelin (fundin e jets) e megjith at ti nuk mrzitesh. T sht dhn ajo q t mjafton kurse t krkon at q t bn arrogant. Ti me pak nuk knaqesh e me shum nuk ngopesh. E uditshme sht pr at q beson jetn e prjetshme si rend pr t ndrtuar jetn e mashtrimit. Vlla i nderuar, ku jemi ne n krahasim me kta : Ebu Mus'hir ka thn : "Nuk e kam par Seid ibn Abdul Azizin t qesh kurr edhe pse nuk ka qn i smur kurr".
30
Nj prej shokve t Hasen El Basriut ka thn : "Kur hynim tek Hasen El Basri dgjonim vetm pr zjarrin, Kiajmetin, Ahiretin dhe vdekjen". "Haxhaxhi e peyti Seid Ibn Xhubejrin i uditur : Kam dgjuar se ti nuk ke qeshur kurr. I tha : Si t qesh kur Xhehenemi sht ndezur, prangat jan prgatitur dhe Zebanijet jan n gadishmri". "Kur qau nj her hasen EL Basriu e pyetn pse qan? Tha : Kam frik se do m hedh n zjarr dhe nuk do pyes pr mua". Ku jan ata q rrin natn von pr biseda t kota e qeshje pa mas n krahasim me kto q po tregojm. Vlla i nderuar mos ji i sigurt prej punve t shumta se ti nuk e di, mbase nuk t pranohen tek Allahu dhe mos ji i sigurt prej gjynaheve t tua sepse ti nuk e di a t jan falur apo jo. Rezultati i punve e tua i gjithi sht gajb. Hasen El Basriu ka thn : "Kam takuar disa njerz t cilt edhe po t shpenzonin sa gjith toka pasuri pr hir t Allahu ata nuk ishin t sigurt (prej dnimit) pr shkak t peshs s rnd q kishin gjynahet n zemrat e tyre". Shum prej injorantve u mbshtetn tek mshira, bujaria dhe falja e Allahut e pr kt arsye i shkeln kufijt e Tij, harruan ndshkimin e Tij t dhembshm dhe se ndshkimi i Tij mbi kriminelt nuk kthehet mbrapsh. E kush mbshtet tek falja e Allahut gjat gjynaheve q kryen vazhdimisht sht njsoj si ai q i bn ato me kokfortsi e pr inat. Shpresa q ke ti tek Ai t cilit ti nuk i bindesh sht shenj e keqe dhe mendjelehtsi. Nj dijetar ka thn : "Ai q ta pret nj gjymtyr t trupit pr shkak t tre dirhemve q mund ti vjedhsh n dynja mos u udit nse t ndshkon me t njjtin ndshkim edhe n botn tjetr". Shikoje dallimin e madh ndrmjet nesh dhe atyre q kan qn para nesh. Me far i zbukuronin mexheliset e tyre dhe me far i mbushnin bisedat e tyre? Musa Ibnu Mes'udi ka thn : "Ne kur uleshim me Sufjan Eththeurin na dukej sikur na rrethonte zjarri prej friks s madhe q shihnim tek ai". Sufjan Eth-theuri kur kujtonte Ahiretin urinonte gjak. Gjithashtu sht transmetuar se Zurarah Ibn Eufa u b imam i njerzve nj her pr namaz sabahu dhe kndoi fjaln e Allahut q thot (kuptimi i ajetit) : "Kur ti fryhet Surit" [El Mud-dethir 8] ra prtok i vdekur. Vlla i nderuar ku jemi ne n krahasim me kta :
31
Budejl Ibn Mejsereh qau deri sa iu bn rrugt e lotve plag. Disa e qortonin pr kt e ai i thoshte : Un qaj prej etjes s gjat ditn e Gjykimit. Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu ecte ndrmjet friks dhe shpress. Ai thoshte : "Sikur t thrras nj thirrs nga qielli e t thot : O njerz, ju t gjith do hyni n Xhen-net prve nj personi do kisha frik se do isha un ai person e sikur t thrras nj thirrs e t thot : O njerz ju t gjith do hyni n zjarr prve nj personi do kisha shpres se do isha un ai person". Tregon Urueh dhe thot : "Sa gdhihesha shkoje tek shtpia e Aishes radi Allahu anha i jepja selam asaj (pastaj vazhdoja punt e mia). I shkova nj dit (paradite) dhe e gjeta at (duke u falur dhe) duke knduar fjaln e Allahut q thot (kuptimi i ajetit) : " Allahu na bri mirsi dhe na ruajti prej dnimit t nxeht " qante i lutej Allahut dhe e prsriste kt ajet. E prita aq sa u mrzita m pas u shkova n treg, u ktheva dhe ajo vazhdonte prsri po falej dhe po qante". Ibrahim Et-tejmi ka thn : "Kam takuar rreth gjashtdhjete nxns t Abdulla Ibn Mes'udit, m i vogli i tyre ishte El Harith Ibn Suejd. E kam dgjuar at duke knduar fjaln e Allahut (kuptimi i ajetit) "Kur t tronditet toka" deri sa kur arriti tek ajeti q thot "Kush punon edhe nj thrrmij pun t mir do ta shoh" filloi t qaj dhe tha : Kjo llogari sht e rnd". Vlla i nderuar : Njerzit q n momentin q jan krijuar ata jan n udhtim dhe kan pr t qndruar ose n Xhen-net ose n Xhehenem. Njeriu me logjik e di se udhtimi ka vshtirsi dhe rreziqe. Prandaj sht e pamundur q n t t gjesh lumturi dhe knaqsi. Ato i gjen pasi t kesh prfunduar udhtimin. Dihet se hapat nuk ndalojn dhe as koha nuk ndalon dhe dihet se udhtari duhet t ket me vete ushqim q e ndihmon n udhtimin e tij, e nse ai fle ose qetsohet ai e bn kt duke qn n gadishmri pr vazhdimin e udhtimit. Xhunejdi ka thn : "Isha duke luajtur para Seriut (dhe shokve t tij) e isha shtat vje. Ata po diskutonin pr kuptimin e falenderimit e m pyetn : O djal 'sht falenderimi? Thash : T mos i prdorsh mirsit e Allahut pr ta kundrshtuar at. M tha (Seriu) : Kam frik se ajo q punon pr Allahun tek ti sht vetm gjuha jote. Thot Xhunejdi : E un akoma vazhdoj t qaj prej ksaj fjale". Mendo pak o vella pr larg-pamsin, sinqeritetin dhe frikn e vrtet prej Allahut t Madhruar (q kishin kta). Ka thn Junus Ibn Ubejd : "Shkuam nj her tek Muhamed ibn Uasi' pr ta vizituar dhe na tha : far dobie m bjn mua njerzit
32
nse m marrin (melaiket) pr dore e pr kmbe e m hedhin n Xhehenem". "Kan thn pr Junus Ibn Ubejdin se ai nuk falte shum namaz nafile dhe as nuk agjronte shum nafile por kur vinte urdhri i Allahut at e gjeje gjithmon t gatshm". "Umer ibn Abdul Aziz pa nj njeri t zverdhur n fytyr dhe e pyeti pse sht br kshtu ? Ia ktheu : Smundje duhet t jen o prijsi i besimtarve in shallah. Ai e prsriti pyetjen tre her. Ather personi i tha : Meq ti po kmbngul un po ta tregoj : Un e shijova knaqsin e ksaj jete e mu duk shum e vogl aq sa mu duk njsoj, si gurt edhe ari i saj. Po m dukeshin njerzit sikur po drejtoheshin pr n Xhen-net ndrsa un pr n Xhehenem. Prandaj ndejta natn pa gjum (pr tu falur) dhe ditn pa uj ( pr t agjruar). E gjith kjo sht tepr e vogl para faljes s Allahut dhe shprblimit t Tij e dnimit t Tij". Allahu i ka vendosur urdhra, ndalesa, mirsi dhe knaqsi njeriut pr do gjymtyr t trupit e nse njeriu i kryen detyrat e do gjymtyre dhe largohet nga ndalesat q i takon do gjymtyre, ai e ka kryer falenderimin pr to dhe ka rendur n t vrtet pr plotsimin e knaqsive t tij (n botn tjetr). E nse ai nuk e kryen detyrn q ka n to dhe as nuk largohet prej ndalesave q kan lidhje me to ather Allahu me t vrtet ia humb prfitmin prej atyre gjymtyrve (n botn tjetr) madje ato bhen shkak pr ndshkimin e tij dhe dmtimin e tij. Gjithashtu njeriu n do koh ka detyr t kryej adhurimin e asaj kohe, adhurim i cili e afron njeriun tek Allahu. E nse njeriu preokupohet me adhurimin e duhur ai ecn prpara drejt Zotit t tij. Ndrsa nse ai preokupohet me dshirat e tij, me rehatin dhe prrtacin ather ai largohet (prej Allahut). Njeriu gjat gjith kohs sht n ecje ose prpara ose mbrapa nuk ndalon kurr. Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : " Pr at q dshiron t ec prpara ose t ec mbrapa". [El Mud-dethir 37. Kush e vzhgon gjendjen e njerzve sot ve re se frika nuk ka vend n zemrat e tyre por i ka preokupuar dynjaja dhe i kan mashtruar ndrrat prandaj ata as nuk shpresojn Xhen-netin e mshirn dhe as nuk kan frik zjarrin e zemrimin. Vlla i nderuar ku jemi ne n krahasim ke kta : Ibnu Ebi Mulejkeh thot : "Kam takuar tridhjet shok t Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem t gjith kishin frik pr vetet e tyre prej hipokrizis".
33
Kur e pyetn Hasen El Basriun : A e ke frik hipokrizin ? Tha : E si mos e kem frik kur e ka pasur frik Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu". Malik Ibn Dinari qndronte n kmb tr natn e kapte mjekrn e vet dhe thoshte : O Zot, Ti i di kush sht n Xhen-net dhe kush sht n Xhehenem, n cilin prej tyre sht Maliku?! "Njri qante dit e nat. I than : Pse qan? Tha : Kam frik se Allahu m ka par duke br ndonj gjynah dhe m thot : Largohu nga Un se jam i zemruar prej teje". Gjurmt e friks prej Allahut shfaqen tek cilsit e besimtarve, tek dhnia e porosive q ti besojn njerzit, tek dhnia e t drejtave, dhe largimi nga padrejtsit. "Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu shkoi pr n Mek. Rrugs ndaloi n nj vend pr tu qetsuar. Aty i vjen nj bari me disa dele dhe i tha : O bari, m shit nj dele. I tha : Un jam skllav (e nuk m takon ti shes). I tha : Thuaji zotris tnd q e hngri ujku. I tha (bariu) : Po Allahu ku sht !! Aty qau Umer Ibnul Hatabi dhe shkoi tek zotria i tij e bleu kt skllav dhe e liroi. M pas i tha : Kjo fjal t liroi nga robri n dynja dhe shpresoj q t t liroj edhe n botn tjetr". Ngrnia e t drejtave t njerzve dhe mangsimi i peshores jan shenja q tregojn se zemra nuk ka n brendsin e saj frikn prej Allahut, as ndjenjn se Allahu po e vzhgon dhe as llogaritjen e vetes (pr t kqiat q ka br) edhe pse do e vogl dhe e madhe do paraqitet ditn e Gjykimit, ather ku sht prgatitja?! Hasen El Basriu ka thn : "Njeriu mund t kapet pas njeriut ditn e Gjykimit dhe i thot : Ndrmjet meje dhe teje sht Allahu. Ia kthen tjetri : Pasha Allahun nuk t njoh. I thot : Ti ke marr nj cop dh prej kopshtit tim ndrsa dikush tjetr i thot : Ti more nj fije nga rroba ime. Kto gjra ia kputn zemrn atyre q ishin t friksuar (prej Allahut)". Vlla i nderuar udhtari arrin t ec dhe t mbrrij atje ku sht nisur duke udhtuar dhe duke e vazhduar udhtimin sidomos natn. E nse udhtari largohet nga rruga dhe fle tr natn, kur do arrij te synimi i tij?! Sufjan Eth-theuri ka thn : "Pash nj person t kapur pas perdeve t Qabes i cili thoshte : O Allah m shpto. I thash : Si sht puna jote dhe prej far gjje krkon shptim? M tha : O vlla ne ishim katr vllezr, njri u kthye i krishter, tjetri, ifut, i treti mexhus dhe ngela vetm un e jam i friksuar prej Allahut t Madhruar dhe i krkoj Atij shptim".
34
Ndrmjet njeriut dhe Allahut sht nj ur q kalohet me dy hapa. Nj hap kundrejt vetes dhe nj hap kundrejt krijesave. Hapi i par sht q ta harrosh veten tnde n lidhje me krijesat (e t mos e konsiderosh at gj para njerzve) dhe hapi i dyt duke i harruar krijesat para Allahut (e t mos i konsiderosh ata gj para Tij). E t mos i hedh syt tek askush ve atij q i tregon pr Allahu dhe pr rrugn pr tek Ai. Uthman Ibnu Ebi Dehresh kur shihte agimin zgjohej dhe thoshte : "Tani do shkoj me njerzit e nuk e di far t kqiash do ti bj vetes time". Ebul Kasim El Hakim ka thn : "Kush ka frik prej dikaje largohet prej saj ndrsa ka frik nga Allahu rend pr tek Ai". Kur i than Ahmed Ibn Hanbelit : "Sa shum njerz q luten pr ty, qau dhe tha : Kam frik se ky sht degradim pr mua (sprov q kam frik se mund t m shkatrroj mua)". Vlla i nderuar : Njeriu m i mashtruar sht ai q mashtrohet prej ksaj jete, knaqsive t shpejta t saj, i jep asaj prioritet para Ahiretit dhe knaqet me t. Madje disa thon : Knaqsia e dynjas sht n dorn ton ndrsa ajo e Ahiretit sht e vonuar e ne na plqen m shum ajo q jepet n dor se sa ajo q vonohet. E disa t tjer thon : Nj thrrmij n dor sht me mir se nj perl e premtuar. Disa t tjer (t ktij lloji) thon : Knaqsit e dynjas jan t sigurta ndrsa ato t Ahiretit nuk jan t sigurta prandaj un nuk e le t sigurtt pr at q sht e pasigurt. Kto jan nga mashtrimet m t mdha t Iblisit. Madje kafsht t cilat nuk flasin jan m t llogjikshme se kta sepse kafsha kur ka frik prej dikaje nuk i afrohet edhe sikur ta godassh ndrsa kta shkojn drejt shkatrrimit me kmbt e tyre e mbase nuk jan edhe t sigurt pr at (ndshkim) q i pret (tek Allahu). Kta njerz nse e besojn Allahun, t drguarin e Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem, takimin e Allahut dhe shprblimin, ata do jen nga njerzit q do t pendohen m shum at dit e nse jan prej atyre q nuk besojn fare jan edhe m larg. Vlla i nderuar : Ku do ta vendossh kmbn? Cilat jan punt e tua dhe kush do jet vendi yt at dit kur njerzit t ndahen n dy grupe? A je prgatitur pr at dit si preokupohesh dhe prpiqesh pr jetn tnde t ksaj bote?! Ibrahim Et-tejmi ka thn : "Sa her q i krahasoj fjalt e mia me veprat e mia friksohem se mos po jam gnjeshtar". Ka thn Gazali pr frikn : "Ajo i largon epshet, i turbullon knaqsit. Me an t friks gjynahet e dashura pr njeriun kthehen
35
n vepra t urryera sikurse e urren njeriu mjaltin kur merr vesh se n t ka helm. Kshtu epshet digjen prej friks, gjymtyrt edukohen, zemra nnshtrohet dhe e largon mendjemadhsin, urrejtjen dhe hasedin. E kshtu gjith preokupimi i njeriut bhet frika dhe prfundimi e nuk ka koh njeriu pr t tjerat. E gjith preokupimi i tij sht tek ndjenja e vzhgimit , tek prpjekja pr t mira dhe koprracia ndaj harxhimit t kohs kot". Fatime Bintu Abdullah Ibn Meruan gruaja e Umer Ibn bdul Azizit ka thn : "Kishte njerz q faleshin m shum dhe agjronin m shum se Umer Ibn Abdul Aziz por un nuk kam par njeri q t kishte frik m t madhe prej Allahut se Umer Ibn Abdul Aziz. Ai pasi falte jacin rrinte n xhami i ngrinte duart dhe lutej e qante deri sa e kpuste gjumi. Pastaj kur prmendej i ngrinte duart prsri e lutej e qante deri sa e kpuste gjumi prsri". Kjo sht frika q e ndalon njeriun prej gjynaheve dhe bhet penges pr rnien n to. Nj prej njerzve t urt ka thn : "Mrzia t largon oreksin pr t ngrn, frika t ndalon nga gjynahet, shpresa t forcon pr t kryer vepra t mira dhe vdekja t largon nga teprimi n dynja". Frika e duhur sht ajo frik q nuk t on n pesimizm dhe n humbjen e shpress nga mshira e Allahut sepse : " Nuk e humb shpresn prej mshirs s Allahut vetm se ai popull q sht mosbesimtar". (kuptimi i ajetit) [Jusuf 87]. Mshira e Allahut ka prfshir do gj. Ai sht Mshirploti, Falsi, Bujari por duhet pa tjetr q njeriu t friksohet, duhet pa tjetr t kujtoj Ahiretin, t kujtoj 'ka prgatitur Allahu pr ata q i kundrshtojn urdhrat e Tij. Kjo frik bhet benges pr njeriun q t bjer n ndalesat q i ka ndaluar Allahu. Gjithashtu duhet patjetr q njeriu t ket shpres n mshirn e Allahut n shprblimin q ka prgatitur Allahu pr robrit e Tij t devotshm t cilt qndrojn tek kufijt e Tij. N kohn e sotme sht prhapur smundja e shkujdesjes nga prkujtimi i Allahut. N kt koh po na rrmben dynjaja me bukurin e saj, u prhap smundja e humbjes s ndjenjave (kundrejt Ahiretit) dhe moskokarja pr prfundimin q vjen pas ksaj jete. Pr kt arsye duhet t drejtohemi tek ilai dhe t krkojm pikat e dobsis. Duhet t prkujtojm Ahiretin, t prkujtojm at q ka prgatitur Allahu pr bamirsit dhe at q ka prgatitur pr gabimtart me shpres q zemrat tona t zgjohen prej gjumit t tyre. Ne sot qeshim, jemi t hutuar, t shkujdesur. A kshtu ishte ishte gjendja e t atyre q ishin para nesh ? A kshtu si ne kan qn ata, t hutuar t shkujdesur dhe t mangt n adhurime ?!
36
Ka thn Ibrahim Ibn Isa : "Nuk kam par njer m t shqetsuar se Hasen El Basri. Sa her q e shihje mendoje se atij sapo i ka rn nj fatkeqsi". "Shkoi nj her El Ala Ibn Muhamed tek Ata Es-Sulemi dhe pa se atij i kishte rn t fikt. Pyeti gruan e tij pse i ra t fikt e ajo i tha : Komshija jon ndezi furrn e kur ai e pa (furrn e ndezur) i ra t fikt". Sulejman Ed-darani ka thn : "Nuk kam par njeri m t friksuar (nga dita e Gjykimit) se Hasen Ibn Salih. U ngrit nj nat t falte namaz nate e kndroi ajetin q thot (kuptimi i ajetit) : " Pr far pyesin ata njri tjetrin" [En-nebe 1] e i ra t fikt". O ti q je i mashtruar me ndrra, Iblisi u mallkua dhe u przu nga vendi i nderit sepse la vetm nj sexhde pa br. Gjithashtu Ademi u nxorr prej Xhen-netit vetm pr shkak t nj kafshate q kaprdiu. Gjithashtu sht urdhruar vrasja e imoralistit n mnyrn m t keqe vetm pr shkak t nj pjese t trupit t tij t ciln e futi aty ku nuk lejohet. Gjithashtu sht urdhruar t rrihet me kamzhik n kurriz vetm pr nj fjal goje q e thot njeriu n form akuze ose vetm pr nj gllnk pije alkoolike. Gjithashtu sht urdhruar prerja e dors pr tre dirheme q vjedh njeriu. Prandaj mos ji i sigurt e i qet sepse mund t t burgos n zjarr vetm pr shkak t nj gjynahu e Allahu nuk i friksohet kujt pse po e ndshkon. Nj grua hyri n zjarr pr shkak t nj maceje. Nj person flet nj fjal t cils nuk i jep rndsi bie prshkak t saj n Xhehenem n nj humner m t thell se sa largsia ndrmejt lindjes dhe perndimit. Mbase ndonj person kryen vepra t mira gjashtdhjet vjete kur i vjen vdekja bn padrejtsi n testamentin q le dhe kshtu e mbyll jetn me nj pun t keqe e hyn n zjarr. Jeta varet nga prfundimi i saj dhe punt varen nga fundi i tyre. Pr kt arsye qante Sufjan Eth-theuri dhe thoshte : "Kam frik se do m largohet besimi para vdekjes". Dynjaja pr kta njerz ishte ur kalimi pr n Ahiret. Sa her q shihnin dika u kujtohej Ahireti. Sa her q qndronin diku u kujtohej dita e qndrimit t madh. Kjo tregon se zemrat e tyre kan qn t gjalla (e jo t vdekura). Rabia bintu Ismail thoshte : "Sa her q dgjoja ezanin m kujtohej thirrsi ditn e Gjykimit. Sa her q shihja rnien e dbors m kujtohej dita kur t fluturojn librat (e ti shkoj do kujt libri i vet me punt q ka kryer) e sa her q shihja karkaleca m kujtohej dita e grumbullimit (t krijesave n Mahsher pr t dhn llogari)".
37
Zemrat t cilat e rinovojn besimin e kan frikn n brendsin e tyre ato e mendojn qndrimin para Allahut n do moment q u tregon afrimin e prfundimit t ksaj jete dhe me mbarimin e do dite ato jan t sigurta pr afrimin e llogaris dhe ndshkimit. Halid ibn Hidash ka thn : "I lexuan Abdullah Ibn Uehbit librin : "Tmerret e Dits s Gjykimit" t cilin e kishte shkruar vet e i ra t fikt. E m pas nuk ka folur asnj fjal deri sa mbas disa ditsh vdiq. Allahu e mshiroft". Vllai i nderuar : Fuqia e ndjenjs se Allahu po t vzhgon, fuqia e krkimit llogari ndaj vetvetes dhe fuqia e prpjekjes n t mira varet nga fuqia e friks (prej Allahut). Fuqia e friks varet nga grada e njohjes s madhshtis s Allahut, njohjes s cilsive dhe veprave t Tij dhe njohjes s t metave t vetvetes dhe rreziqeve q i kanosen asaj. Grada m e ult (e pranueshme) e friks q shfaqet me pun sht q njeriu t largohet nga haramet e kjo quhet devotshmri (tekua) e nse shtohet m shum deri n at grad sa njeriu largohet prej atyre gjrave t cilat ka mundsi t jen t ndaluara (e ka mundsi t mos jen) ajo quhet ruajtje ( uera') sepse ruatja dmth t largohesh nga at gjra t dyshimta. N disa raste frika mund ta nxis njeriun q t largohet nag ato gjra q nuk jan t dmshme nga frika se mos po e ojn tek ato q jan t dmshme e kjo grad quhet (devotshmria e vrtet). E nse i shton ksaj gjje preokupimin vetm pr bindje ndaj Allahut duke mos u preokupuar me ndrtimin e e atyre banesave n t cilat nuk ka pr t jetuar e as duke u preokupuar me grumbullimin e asaj q nuk ka pr ta ngrn dhe as nuk ia hedh syt dynjas s cils ai e di mir q ka pr ta ln madje nuk e on asnj moment pr dik tjetr ve Allahut ky person quhet sid-dik (i vrteti i cili i vrteton ato q thot me veprat e tij). Tek kjo vrtetsi hyn edhe devotshmria, tek devotshmria, ruajtja, hyn tek ruajtja ndershmria (el if-fe) e cila dmth ruatje prej epsheve (t ndaluara). Kshtu q frika ndikon tek gjymtyrt sepse i ndalon ato (nga t kqiat dhe i nxit ato (n t mira). E nse kjo ruatje bhet n vazhdimsi ajo quhet ndershmri n lidhje me epshet e m e lart se ajo sht el uera' (ruajtja) sepse ajo sht m e prgjithshme sepse ajo dmth t ruhesh prej do harami, m e lart se kjo sht devotshmria sepse ajo dmth t ruhesh prej harameve dhe dyshimeve e pas ktyre sht sid-diku dhe ai q sht n gradn e t afrmve tek Allahu i Madhruar. Jahja ibul Fadhl ka thn : "M kan treguar se Muhamed Ibnul Munkedir u ngrit nj nat pr tu falur e filloi t qaj shum deri sa u bn merak familja e tij dhe e pyetn pse qante? Por ai nuk mundi t fliste por vetm qante. Ather i drguan lajm Ebu Hazimit t vinte dhe i treguan gjendjen. Erdhi Ebu Hazimi dhe e gjeti duke qar. I tha : O vlla m thuaj pse qan, sepse e trembe familjen
38
tnde. I tha : Lexova nj ajet t Kur'anit. I tha : Cili ajet? Tha : Fjala e Allahut (kuptimi i ajetit): "atyre iu shfaq tek Allahu ajo q nuk e paramendonin" [Ez-zumer 47]. Ather qau Ebu Hazimi bashk me t shum. Ather nj person i familjes i tha Ebu Hazimit : Ne t sollm q ta qetsosh kurse ti ia shtove edhe m shum. Ather ai i tregoi arsyen pse qan. "Kur u pyet Hasan Ibnu Ebu Sinan gjat kohs q ishte n smundjen e vdekjes : Si ndihesh ? tha : Ndihem mir nse shptoj prej zjarrit". Lexoi kto kshilla t vlefshme dhe xhevahire t kulluara prej Mutarrif iBn Abdilah ku thot : "Punoni shum, e nse shtja (n Ahiret) do jet ashtu si e shpresojm dmth falje dhe mshir prej Allahut ather punt tona na ngren n grada m t larta. E nse shtja (n Ahiret) sht e rnd ashtu si ia kemi frikn nuk kemi pr t thn : Zoti jon na kthe q t bjm pun t mira e jo pun si ato q kemi vepruar, por do t themi : Kemi punuar por nuk na bn dobi punt tona". Vllai i nderuar, Jusuf Ibnul Esbat ka thn : "E kam vzhguar Hasen El Basriun, ai tridhjet vjet nuk ka qeshur e dyzet vjet nuk ka dal (nga shtpia e tij si dalin njerzit pr dynjan). E ka treguar se Hasen El Basriu ka thn : "Kam takuar disa njerz, un tek ata konsiderohem hajdut (ata ishin aq t dovtshm sa kt mund ta konsideronin njeri t prishur)". "Kur i erdhi vdekja Amr Ibnul Kajsit qau. Shokt e tij i than : Pse qan, ti e ke pas urryr kt jet?! Tha : Nuk qaj pr dynjan por qaj nga frika se mos ma largon Allahu frikn prej Tij (n dynja)". Kto ishin zemra t mbushura me bindje ndaj Allahut dhe sy t prlotura, t mbushura me frik dhe shpres t cilat kan nxitur ndjenjat e tyre t brendshme pr n Xhen-netet e Adnit, shpresonin mshirn e Allahut dhe kishin frik nga ndshkimi i Tij. Ebu Sulejman Ed-darani ka thn : "Ajo zemr q nuk prmban frik (prej Allahut) prishet". Shikoje zemrn tnde vlla i dashur dhe tregohu i sinqert me veten tnde. far grade ka frika prej Allahut n veten tnde?! Ai q krkon t arrij tek Allahu dhe krkon Ahiretin nuk mund t arrij vetm se duke u kufizuar n dy gjra (kufizimin e brendshm e t jashtm). E para : Kufizimi i zemrs s tij q t synoj vetm Allahun dhe e dyta : Kufizimi i gjuhs q t mos flas at q nuk sht e dobishme, por t prkujtoj Allahun dhe ato gjra q ta rrisin besimin dhe njohjen e Tij. Gjithashtu me kufizimin e gjymtyrve q t mos bien n harame por t drejtohen nga punt e mira. Duhet q njeriu t mos i harroj kto kufizime deri sa t
39
takoj Allahun q Ai ta shptoj nga burgimi e ta oj tek vendbanimi m i gjer e m i mir. E nse njeriu nuk bn durim n kto dy kufizime e largohet prej tyre pr n gjersin e epsheve pas tyre vjen burgu i tmerrshm kur t dal nga dynjaja. do kush q del nga dynjaja ose do shptoj prej burgut (t Xhehenemit) ose do hyj n t. Ky burg ua plagosi zemrat dhe lagu syt (njerzve t devotshm). "Abdullah Ibnu Rauaha qau nj her e qau me t edhe gruaja e tij. I tha asaj : Pse qan? Tha : T pash ty duke qar dhe m erdhi pr t qar edhe mua. I tha (Abdullahi) : Mua m sht treguar se do kaloj mbi t e nuk m sht treguar a do ta kaloj dot (apo do bie n t)". Et-tejmi ka thn : "Dy gjra ma pren knaqsin e ksaj jete, prkujtimi i vdekjes dhe prkujtimi i qndrimit para Allahut t Madhruar". "Thuhet se Ebu Ubejde El Hauasit nuk ka qeshur q prej dyzet vjetsh e nuk ka ngritur kokn n qiell nga turpi prej Allahut". Hafs Ibnu Gijath ka thn : "Ishim ulur nj dit me Ibn Dherrin e po e dgjonim. Ai po na tregonte pr tmerret e dits s Gjykimit. Ather nj person nga fisi Beni Ixhl t cilin e quanin Uer-rad u ngrit dhe filloi t qante me t madhe dhe i ra t fikt. E uan tek familja e tij pa ndjenja. Ibnu Dherri u tha (shokve t tij) : 'sht ajo gj q ne e kemi mangt ndrsa ktij njeriu ia plagosi zemrn dhe e bri t qante?! O fisi beni Ixhel kjo vjen nga pastrtia e zemrave tuaja dhe nga gjynahet e shumta q kemi ne". ndrrat me sy hapur dhe vonimi i punve t mira sht shkak pr shkujdesjen dhe shkak pr mbulimin e zemrave t dobta me perde. Ne do dit dgjojm pr vdekjen, dgjojm kshilla, hytbe e megjith at zemrat tona jan n t njjtn gjendje. Shkujdesje e gjat dhe gjum i thell. Vetm Allahu e ka n dor ndryshimin e gjendjes ton. Malik Ibnu Dinari ka thn : "Po sikur t kisha mundsi t mos flija gjum nuk do flija nga frika se mos vjen dnimi gjat kohs q un jam n gjum. E po sikur t gjeja shok do ti shprndaja npr bot q t thrrasin e t thon : O njerz, zjarri, zjarri (kujdes prej tij)". Kur do largohet kjo frik e kur do mbaroj?! Muadh Ibn Xhebeli radi Allahu anhu ka thn : "Besimtarit nuk i largohet frika deri sa ta lej urn e Xhehenemit pas shpine". Vlla i nderuar, kur njerzit t pasurohen me dynjan pasurohu ti me Allahun. Kur t gzohen ata me dynjan gzohu ti me Allahun. Kur ata t qetsohen me t dashurit qetsohuti ti me Allahun. Kur
40
ata t njihen me mbretrit, me njerzit e mdhenj dhe t prpiqen t afrohen tek ata q t arrijn krenarin dhe madhshtin njihe ti Allahun dhe duaje at q t arrish krenarin (e vrtet). Ka thn Sehl Ibn Abdilah : "Ai q e kalon me vshtirsi urn e Siratit n dynja ai ka pr ta kaluar at me lehtsi n Ahiret dhe ai q e kalon urn e Siratit me lehtsi n dynja ai e kalon at me vshtirsi n Ahiret". (Dmth ai q sprovohet n ndjekjen e rrugs s drejt n dynja dhe ecn drejt n t deri n vdekje ka pr ta pasur t thjesht kalimin e urs s Siratit n Ahiret e kush e kalon kt jet me mirsi pa u sprovuar e pa vuajtje ai ka pr ta pasur t vshtir n Ahiret kalimin e Urs s Siratit). Besimtari n kt jet ecn ndrmejt dy gjrave t cilat e shoqrojn at. Ato jan frika dhe shpresa. Frika prej Allahut dhe shpresa tek mshira e Allahut. Hasen El Basriu ka thn : "Frika dhe shpresa jan dy mjetet e udhtimit t besimtarit". Prandaj duhen bashkuar t dyja edhe pse animi nga frika sht m i mir, por para se t vij vdekja, ndrsa kur t vij vdekja, m e mira sht animi nga shpresa dhe mendimi i mir pr Allahun. Frika sht si shkopi q prdoret pr ta nxitur njeriun pr t kryer pun t mira e n kohn e vdekjes, koha e kryerjes s punve t mira ka mbaruar. Ai q sht duke vdekur nuk ka mundsi t punoj dhe nuk e prballon dot frikn sepse ajo n ato momente ia kput zemrn dhe e shpejton vdekjen e tij. Ndrsa flladi i shpress e forcon zemrn dhe e bn at ta doj Allahun. Nuk duhet q njeriu t largohet nga dynjaja vetm se duke pasur dashuri pr Allahun dhe pr takimin me T, sepse ai q e do takimin e Allahut e do Allahu takimin e tij. Shpresa shoqrohet me dashurin sepse Atij q ti ia ke shpresn bujaris s Tij ke dashuri pr T. Ibnul Kajimi ka thn : "Frika nse t on n pesimizm dhe humbje shprese nga mshira e Allahut sht e keqe. Madje ajo konsiderohet sjellje e keqe dhe injoranc ndaj mshirs s gjer t Allahut e cila e ka kaluar zemrimin e Tij". Ebu Ubedjeh El Hauas thoshte n nj nga lutjet e tij : "O Allah, mosha ime tashm sht e thyer, trupi im u dobsua, kockat e mia jan dobsuar gjithashtu prandaj m liro (prej ndshkimit)". Allahu i Madhruar i ka lavdruar ata q e shoqrojn frikn me shpres n disa ajete t Kur'anit. Ka thn pr Profett e Tij (kuptimi i ajetit) : "Ata shpejtonin n t mira dhe na luteshin me shpres dhe frik" [El Enbija 90]. Ibnu Tejmija ka thn : "Frika e vrtet prmban n vetvete shpresn sepse ajo frik po t mos ishte e shoqruar me shpres do
41
ishte pesimizm, sikurse edhe shpresa e prmban frikn, sepse pa t do quhej siguri. Ata q e kan frik Allahu dhe shpresojn tek Ai jan dijetart t cilt i ka lavdruar Allahu n Kur'an. Ebu Sulejman Ed-darani ka thn : "Origjina e do t mire n dynja dhe Ahiret sht frika prej Allahut t Madhruar. do zemr q nuk ka n brendsin e saj frikn prej Allahut ajo prishet". Thabit El Bunani u smur nj her nga syt. Mjeku i tha : "M jep fjalt pr dika q t t shrohet syri. I tha : far ? I tha : Mos qaj. I tha : far hajri ka tek ai sy q nuk qan"?! Hasen El Basriu ka thn : "Nse syri laget me lot nga frika e Allahut, ia bn Allahu atij haram zjarrin. E nse loti derdhet n faqe, ather nuk e mbulon kt fytyr poshtrimi dhe as nxirja (ditn e Gjykimit). do pun ka peshn e vet dhe shprblimin e vet, ndrsa loti nga frika e Allahut shuan prej nxehtsis s zjarrit aq sa do Allahu. Madje nse nj person qan nga frika e Allahut shpresoj q Allahu t mshiroj t gjith popullin e tij pr shkak t qarjes s tij". Lusim Allahun t na mshiroj me mshirn e Tij dhe t na e largoj ngrutsimin e zemrave tona. Ku jan ato lot apo ato rnkime, madje ku sht teubja dhe kthimi i vrtet?! Ne kemi shum nevoj pr zbritjen e mshirs, fshirjen e gjynaheve dhe ngritjen n gradat e larta. Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu halifja i dyt dhe prej t prgzuarve me Xhen-net, n fytyrn e tij kishte dy vurata t zeza nga t qart. Vllai nderuar, njeriu do pyetet edhe pr t qart. Sufjani thoshte : "E qara sht dhjet lloje. Nj lloj sht pr hir t Allahut dhe nnt lloje nuk jan pr Allahun. E nse kjo q sht pr Allahun vjen nj her n vit ajo sht shum". Lott e vrteta dhe t njpasnjshme jan shenj e teubes s vrtet dhe kthimit t mir nga Allahu i Madhruar. Shumica e atyre q e adhurojn Allahun shum, i kan zemrat t buta dhe t friksuara. Fjala e mir ndikon tek ata, ajetet e Kur'anit ua lotojn syt. I sheh kta njerz t drejtuar nga adhurimi me mall. Ata e shfrytzojn kohn e adhurmit dhe zbritjes s mshirs. Ata nuk kan koh t merren me dynjan. Ata ecin pr n Ahiret prgjat nj rruge t ciln e ka ndjekur para tyre Profeti i tyre sal-l Allahu alejhi ue sel-lem dhe shokt e tij t nderuar. Hasen El Basriu ka thn: "Dije se ti nuk ke pr ta dashur Allahun deri sa t duash bindjen ndaj Tij". Muhamed ibnul Musejib lexonte hadithet e Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem. Kur thoshte "Ka thn Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem" qante aq sa u vinte njerzve keq pr t".
42
Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu kndoi nj her suren Tur deri sa mbrriti tek ajeti q thot (kuptimi i ajetit) : " Ndshkimi i Zotit tnd do t vij". Ather qau shum dhe u smur aq sa shkonin njerzit pr ta vizituar. Njerzit e devotshm qajn nga frika se do largohen nga kjo jet ku ata prgatiteshin dhe mbillnin pr Ahiretin. Nj prej adhuruesve qau. E pyetn pse qan? Tha : Qaj se (pas vdekjes) njerzit do agjrojn ndrsa un nuk do jem me ata q agjrojn, njerzit do prkujtojn Allahun e un nuk do jem mes atyre q e prkujtojn At, njerzit do falen e un nuk do jem prej atyre q falen. Ne po flasim pr njerzit e mir dhe shohim tek ata fytyrat e zbardhura dhe jett e tyre t ndrime. Po ne, kur do ta arrijm frikn dhe dashurin n jetn ton?! Ku jemi ne n t vrtet?! Ebu Ja'kub En-nehraxhuri ka thn : "do kush q pretendon se e do Allahun dhe nuk i bindet Atij pretendimi i tij sht i kot". Po ne ku jemi n lidhje me kt pretendim. Mundsia pr tu kthyer ktu ekziston sepse ne jemi n vendin e puns. E kjo sht thirrje pr tu penduar dhe pr tu kthyer tek Allahu pr gjynahet q kan kaluar dhe pr t shfrytzuar kohn. Jahja Ibn Muadh ka thn : "Kush e adhuron Allahun vetm me frik do mbytet n detin e mendimeve. Kush e adhuron Allahun vetm me shpres humb n shkrettirn e mashtrimit ndrsa kush e adhuron Allahun me frik dhe me shpres ai sht drejtuar n rrugn e prkujtimit". Gjurmt e lotit tek zemra jan t uditshme. Nxehtsia e tyre n faqet e atij q sht penduar sht e mahnitshme. Ato i shuajn flakt e gjynaheve dhe i zhdukin gjurmt e tyre. Ato jan si shiu pr tokn. Ato i japin jet t shkujdesurit dhe i ndriojn rrugn sepse ato jan lott e pendimit. Ka'b El Ahbar ka thn : "E qara prej friks s Allahut dhe nxjerrja e lotve mbi faqe sht m e dashur pr mua se t jap sakada aq ar sa pesha e trupit tim". E qara mund t ndodh n disa momente pastrtie, ose momente kur njeriu drejtohet nga Allahu. M pas ato largohen dhe zhduken gjurmt e tyre pas pak kohsh. Pr kt arsye ka thn nj njeri i ditur : "Nuk sht I friksuar ai q qan por I friksuar sht ai q e le at q mundet ta lej (dmth ai q le gjynahet)". Vlla i nderuar : Ku jemi ne n krahasim me kta.
43
"Seid Ibnul Musejib qante natn deri sa iu dobsua shum shikimi". "Hudhejfe radi Allahu anhu qante shum. I than : Pse qan? Tha : Nuk e di a do shkoj tek knaqsia e Allahut apo tek zemrimi i Tij". Ebu Raxha El Utaridi ka thn : "E kam par Ibnu Ab-basin e n faqet e tij ishin dy kanale si rripat e vjetr t sandaleve prej t qarit. Ebu Bekr Ibn Aj-jash thoshte : Po ta shihje Ata Ibn Saibin dhe Dhirar Ibn Mur-ren do vije re shenjat e t qarit n faqet e tyre". Hafs Ibn Umer ka thn : "Qau nj her Hasen El Basri. E pyetn pse qan? Tha : Kam frik se m hedh nesr n zjarr dhe nuk pyet pr mua". Ebu Haj-jan Et-tejmi ka thn : "Kam dgjuar q prej 30 vjetsh se Abdullah Ibnu Mes'udi radi Allahu anhu kaloi nj her pran kovave ndrkoh q ata i frynin zjarrit dhe i ra t fikt". Sa'd El Ehram ka thn : "Kalova nj dit me Abdullah Ibn Mes'udit pran kovave ndrkoh q ata po nxirrnin nj hekur prej zjarrit. Ai qndroi po i shikonte ata dhe filloi t qaj". Tregon Semir Er-rijahi nga babai i tij se Abdullah Ibn Umeri piu nj dit uj t ftoht dhe filloi t qaj shum. I than pse qan? Tha : Mu kujtua nj ajet n t cilin thuhet (kuptimi i ajetit) : " Atyre do tu pengohet ajo q dshirojn ". Aty e kuptova se banort e zjarrit nuk dshirojn ndonj gj m shum se sa uji sepse Allahu ka treguar pr ta se u thon (banorve t Xhen-netit) : " Na jepni uj ose prej atyre (mirsive) q u ka dhn Allahu". Shkaku i qarjes sht ajo q ka treguar Hasen El Basri ku thot : "I takon t shqetsohet shum atij q e di se tek vdekja do kaloj, se drejt Kijametit sht shkuarja e tij dhe qndrimi para Allahut pr llogari sht premtimi i tij". Hasen Ibnu Arafeh ka thn : "E ka takuar Jezid Ibn Harunin n Uasit. Pash q ai kishte sy shum t mir. M pas e pash me nj sy e m pas u verbua plotsisht. I thash : O Ebu Halid, pse t iku shikimi? Tha : Nga t qart n pjesn e fundit t nats. Allahu Ekber, sa vepra t bukura dhe sa fjal t bukura. "Nga t qart n pjesn e fundit t nats". Po ne, ku jemi me pjesn e fundit t nats?! Ajo sht nj koh n t ciln zbresin mshirat dhe shprndahen dhuratat. Por ne jemi n nj shkujdese t thell dhe kemi shpres t madhe pr t jetuar gjat. "Malik Ibn Dinari ka qar aq shum sa iu nxin faqet nga t qart. Ai thoshte : Sikur ta kisha n dor t qarin do qaja gjat gjith ditve t jets time".
44
Seri Es-sakati : E prmbante t qarn n fillimin e nats deri sa flinin njerzit m pas qante deri sa dilte agimi. Shumica e njerzve sot qanj nga frika e Allahut vetm nj her n vit ose njher tr jetn. Grat sot qajn pr do gj, ve nga frika e Allahut nuk qajn. Ato qajn pr rrobet e trupit e pr do gj tjetr q i lihet mangt. Ndrsa nga frika e Allahut ose pr gjynahet q ka br ose punt q i ka ln mangt nuk qan! Kush sht m e madhe, e qara pr nj prej gjrave t ksaj dynjaje, pa vler apo pr Ahiretin dhe tmerret e tij?! Malik Ibn Dinar ka thn : "E qara nga frika e Allahut ti heq gjynahet si i heq era gjethet e thata nga pema". Vlla i nderuar : Nse njeriu kur gdhihet e ngryset ka synim t vetin vetm Allahun e Madhruar, Allahu ia kryen t gjitha nevojat e tij dhe ia largon t gjitha hallet e tij dhe ia boshatis zemrn pr t'ia mbushur me dashuri pr T dhe gjuhn pr prkujtimin e Tij dhe gjymtyrt pr bindjen ndaj Tij. Ndrsa nse njeriu kur gdhihet e ngryset synimin e tij e ka tek dynjaja ather Allahu vendos mbi t barrn e saj, hallet e saj dhe mendimet e saj. Madje e le at t mbshtet tek vetja e tij e kshtu zemra e tij preokupohet me dashurin e krijesave e jo t Krijuesit, gjuha e tij me prkujtimin e dynjas e jo t Sunduesit dhe gjymtyrt e tij me bindjen ndaj tyre (e jo ndaj Krijuesit). Kshtu q njeriu punon e lodhet si kafsht pr t tjert. Si kaceku i cili fryhet dhe shfryn pr t prfituar t tjert. do kush q largohet nga adhurimi i Allahut, nga bindja e Tij nga dashuria pr T ai do sprovohet me adhurimin e krijesave, me dashurin pr ta dhe shrbimin ndaj tyre. Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : "Kush dobsohet nga prkujtimi i Allahut, Ne i vendosim atij nj shejtan e ai bhet pr t shok (i pandar)" [Ez-zuhruf 31]. "Muhamed Ibnul El Munkedir kur qante fshinte me lott e tij fytyrn dhe mjekrn e tij dhe thoshte : Kam dgjuar se zjarri nuk i djek ato gjymtyr q jan lagur me lot". "Nj prej selefve qau n momentin kur i erdhi vdekja. I than : Pse qan ? Tha : Pasha Allahun nuk qaj pse po ndahem nga kjo jet dhe as nga lakmia pr t mbjellat dhe lumenjt, por qaj pr punt e mira q nuk do kem m mundsi ti grumbulloj pr ditn kur t kem nevoj pr to". Vlla i nderuar : Dije se frika sht e lavdruar. Mbase disa mund t mendojn se do lloj frike sht e till dhe sa m e shumt t jet sht m mir. Por nuk sht kshtu. Frika sht shkop prej Allahut q i drejton njerzit drejt vazhdim sis n dije dhe adhurim q me to t arrijn afrsin tek Allahu i Madhruar. Frika duhet t
45
ekzistoj por kjo nuk dmth se ekzagjerimi i saj sht gj e mir. Disa mund ta len mangt frikn disa mund ta teprojn por e drejta dhe e lavdruara sht mesatarja. Frika bashk me ndjenjn se Allahu po t shikon japin si fryt vazhdimsin dhe prpjekjen n rrugn e drejt dhe nxitimin pr n Xhen-net i cili sht i gjer sa gjersia e qiejve dhe toks. E kjo pas mshirs s gjer t Allahut dhe mirsis s Tij. Umu Dardas i than : "Cila ishte puna q kryente m shum Ebu Darda? Tha : Meditonte". Ai q mediton n prfundim ka pr ta par rrugn dhe ka pr ta njohur at. Vlla i nderuar ku jemi ne n krahasim me kta : Ebu Sinani thoshte : "Tani u plaka, kockat mu dobsuan prandaj tani po tregohem m i ruajtur (nga t kqiat) e m pas qante deri sa i binte t fikt". "Jezid Er-rakashi qante aq shum sa iu errn syt dhe iu bn vuratat plag nga t qart". Ebu En-nadhr Ishak Ibn Ibrahim ka thn : "Dgjoja lott e Said Ibn Abdul Azizit q pikonin n hasr gjat kohs q ai falej". "Ismail Ibn Zekeria tregon gjendjen e Habib Ibn Muhamedit i cili ishte komshi i tij, thoshte : Kur vinte akshami dgjoja t qart e tij. Kur vinte agimi dgjoja t qart e tij. Shkova tek shtpia e tij dhe pyeta pr t pse qante do mngjes e mbrmje? M than : Ka frik kur vjen mbrmja se nuk ka pr ta arritur agimin dhe kur vjen agimi se nuk ka pr ta arritur mbrmjen". Nj nat u zgjua Hasen El Basri dhe filloi t qante. Ather filluan familjart e tij t qajn me t. M pas e pyetn pse qante. U tha : Mu kujtua nj gjynah imi prandaj qava. Tregohet se Umer Ibn Abdul Azizi nj her u ngrit t falej dhe po kndonte ajetin q thot (kuptimi i ajetit) : " ather kur prangat t jen n qafat e tyre dhe t lidhur me zinxhir ata trrhiqen (zvarr) pr n ujin e nxeht e m pas n zjarr do ndizen" [Gafir 71-72]. E kndote kt ajet e prsriste dhe qante deri sa erdhi agimi. Tregohet se Temim Ed-dari radi Allahu anhu kndoi kt ajet (kuptimi i ajetit) : "A menduan ata t cilt kryen vepra t kqia se ne do ti bjm njsoj si ata q besuan dhe kryen vepra t mira" [El Xhathijeh 21] e prsriste at dhe qante deri n agim.
46
Vlla i nderuar : T prgzoj nse ti synon portn e Allahut i cili sht m Bujari m Falsi dhe m i Mshirshmi. Shiko se far thot Ibn Arafe : "Nse nj person ia prkushton jetn e vet ndonj prej mbretve t dynjas ai mund t prfitoj shum prej tij. Po ai q ia prkushton at Sunduesit t qiejve dhe t toks e 'ka brenda tyre!! Ne shkujdesemi dhe harrojm ti lutemi Sunduesit t qiejve dhe toks dhe t shpresojm tek mshira e Tij por preokupohemi me bukurit e dynjas. Abdurrahman Ibn Jezid Ibn Xhabir i ka thn Jezid Ibn Merthidit : "Pse syt e tu nuk thahen ? I tha : Pse po pyet ? I tha : Me shpres q t prfitoj ? I tha : Po sikur Allahu t m krcnonte se do m burgoste n banjo do ishte e vlefshme q t mos m thaheshin lott". N realitet vllai i nderuar, Sunduesi e ka krrcnuar (at q e kundrshton) se do ta burgos n Xhehenem. A nuk e meriton pr kt q t shqetsohet shum e t qaj gjat e ta shpall teuben e tij?! "Dhahak Ibn Muzahim kur vinte mbrmja qante. I than : Pse qan ? Tha : Nuk e di se far punsh t mijat jan ngritur sot (tek Allahu)". Vlla i nderuar, dije se vlera e friks nganjher njihet duke u menduar dhe duke medituar, n disa raste duke lexuar ajetet dhe hadithet Profetike. Meditimi sht duke e ditur se : Vlera e do gjje sht n baz t ndikimit q ka ajo n sjelljen e lumturis n Ahiret, dmth lumturin e takimit me Allahun sepse qllimi thelbsor sht arritja e lumturis e lumturia e vrtet pr njeriun sht takimi me Allahun dhe afrimi tek Ai. Kshtu q do gj q t ndihom pr kt qllim sht e vlefshme aq sa ajo t ndihmon pr kt qllim. sht e qart, nuk mund t arrij njeriu lumturin e takimit me Allahun e Madhruar n Ahiret pa arritur dashurin pr Allahun dhe qetsin me T. Dashuria e Tij nuk arrihet pa njohjen e Tij. Njohja e Tij nuk arrihet pa medituar (rreth argumenteve t Tij). Gjithashtu qetsia tek Ai nuk arrihet pa pasur dashuri pr t dhe pa e prkujtuar At vazhdimisht. Vazhdimsia e prkujtimit t Tij dhe meditimit nuk arrihet pa e hequr dashurin e dynjas nga zemra. Dashuria e dynjas nuk hiqet nga zemra pa u larguar nga knaqsit dhe epshet e ksaj jete por ato nuk largohen pa u shkulur ato nga zemra me forc. Mirpo ato nuk i shkul dot me forc gj tjetr ve zjarrit t friks. Frika sht zjarri q i djeg epshet. Vlera e saj sht n baz sasis s epsheve q djeg dhe n baz t
47
nxitjes q i jep njeriut pr t kryer pun t mira e pr tu larguar nga t kqiat. Kjo gj ndryshon n baz t grads s friks n zemr. E si t mos jet frika kaq e vlefshme kur me an t saj arrihet ndershmria, ruajtja, devotshmria, prpjekja n t mira, gjra t cilat t afrojn tek Allahu i Madhruar. Ndrsa argumentet q tregojn pr vlern e friks jan t shumta. E mjafton pr vlern e saj q Allahu ka premtuar pr ata q i friksohen Atij udhzim, mshir, dije dhe knaqsin e Tij, vlera t cilat prbjn shumicn e gradave t banorve t Xhennetit. E qortuan Jezid Er-rakashin nj her pse qante shum dhe i than : Sikur zjarri t ishte krijuar pr ty nuk mundeshe t qaje m shum se kaq. Tha : A sht krijuar zjarri pr knd tjetr vese pr mua shokt e mi dhe vllezrit e mi xhind e njerz ?! Er-Rabi Ibn Huthejm nuk flite sepse kishte frik se vinte dnimi natn dhe qante nat e dit pa pushim. Historit e friks s vrtet na shfaqen para syve tan dhe momentet e pastrtis trokasin zemrat tona. Ky mesazh sht ruajtur pr ne. At ia drejton Muhamed Ibn Semurah, Jusuf Ibn Esbatit duke i thn : O vlla, ruhu prej vonimit t punve t mira dhe mos e bj kt gj zakon n veten tnde sepse kjo sht shkatrruese pr njeriun. Shpejto sepse po shpejtojn pr tek ti dhe nxito se po vijn me nxitim. Tregohu shum serioz sepse shtja sht serioze. Zgjohu prej gjumit tnd dhe largohu nga shkujdesia jote. Kujto ato q ke kryer (gabimet) sepse ato jan t rregjistruara. Mua po m duket sikur po t vijn t t marrin papritur me ato q ke punuar e m duket sikur ti n ato momente je penduar pr ato q ke vepruar. Prandaj qaj, ndjeje q Allahu po t shikon dhe largohu nga krijesat sepse shptimi aty sht. Allahu na dhnt sukses n punt e drejta e ai q na jep fuqi sht vetm Allahu i Madhruar. Gazuani ka thn : Ia kam br detyr vetes time pr hir t Allahut t mos qesh deri sa ta shoh se ku do prfundoj (n Xhen-net apo n Xhehenem). Haseni tha : Ai vendosi dhe veproi. Pr kt arsye nuk sht par duke qeshur deri sa shkoi tek Allahu. Njeriu kur ka frik prej dikujt largohet prej tij dhe e urren takimin e tij. Ndrsa n kt rast sht e kundrta. Besimtari kur e ka frik Krijuesin e Madhruar kthehet tek bindja e tij dhe mbrohet me T (prej ndshkimit t Tij). Kjo sht madhshtia hyjnore. Ajo duket qart tek fjala e Allahut q thot (kuptimi i ajetit) : " Shkoni me t shpejt tek Allahu, un jam paralajmrues i qart pr ju". [Edh-dharijat 50] Ibn Ab-basi radi Allahu anhu ka thn : Shkoni me t shpejt tek Allahu duke u penduar prej gjynaheve tuaja.
48
Shptoni vetet tuaja prej Allahut dhe shkoni pr tek Ai duke iu bindur Atij. Tek frika prej Allahut hyn, frika prej zjarrit, t qart nga frika prej Allahut dhe pendimi pr ato q jan ln mangt. Kjo frik sht frika e lavdruar sepse ajo t on tek shprblimi i mir dhe fitorja e lumturis dhe shptimi prej asaj q i friksohet besimtari. shtja e njerzve t devotshme sht e uditshme dhe prjekjet e tyre jan t mdha. Ata e shfrytzojn kohn dhe krkojn mshirn me an t siqeritetit, vrtetsis dhe largimit nga syefaqsia. Ndonj njeri mund t qaj njzet vjet dhe gruaja e tij nuk e di. E pyetn Ata Es-sulemin pse je kaq i mrzitur? Tha : Mjer pr ty, (si t mos mrzitem kur) vdekja sht n qafn time, Kijameti sht vend qndrimi im, mbi urn e Xhehenemit sht kalimi im dhe un nuk e di se far do ndodh me mua. Vlla i nderuar, gjendja e njerzve sot, e qeshura e tyre, loja, shakat, bisedat vend e pa vend t ojn t mendosh e t pyessh : Pse gjith ky gzim e kjo hare? Hasen El Basri ka thn : E qeshura e besimtarit sht shkujdesje. Haseni e zbatonte kt fjal n jetn e tij. Tregon Junusi pr t dhe thot : Po ta takoje at do t t dukej se i ka rn ndonj fatkeqsi. Kjo ishte gjendja e tyre e kjo ishte jeta e tyre. Ata ikn e me ta ikn edhe punt e tyre. Gjithashtu edhe ne jemi duke shkuar n kt rrug dhe hert apo von do na vij exheli. Malik Ibnu Ebi Muteu ka thn : Shkuam nj her tek Malik Ibn Dinar natn. Ai ishte n nj dhom n t ciln nuk kishte ndezur kandil dhe n dor kishte nj cop buk q po e kafshonte. I tham : O Ebu Jahja pse nuk e ndez kandilin? Pse nuk mban nj tavolin pr t vendosur ushqimin? Tha : M lini pasha Allahun sepse un jam i shqetsuar pr ato q kam vepruar. E gjith kjo vinte sepse ata e dinin se shtja ishte shum serioze dhe llogaria do vij dhe nuk do lej as t vogl e as t madhe. Umer Ibnul Hatabin radi Allahu anhu i cili agjronte shum e falej natn shum e shikon djali i tij pas vdekjes. i tha : Sa koh ka q jam larguar prej jush? I tha : Njzet vjet. I tha : Tani mbarova nga llogaria, do kisha rn n humner, por un takova Zotin Bujar.
49
Vlla i nderuar, argumentet q flasin pr vlern e friks dhe t shpres jan t shumta aq sa njeriu mund t bjer n dilem cila prej tyre sht e mir frika apo shpresa? T pyessh se cila prej tyre sht m e mir, frika apo shpresa sht gabim e kjo pyetje sht njsoj sikur t thuash : Kush sht m i mir uji apo buka? Prgjigja sht : Buka sht m e mir pr at q sht i uritur ndrsa uji sht m i mir pr at q sht i etur. E nse ato bashkohen t dyja shikohet se kush sht m e fort. Nse uria sht m e fort ather buka sht me e mir e nse etja sht m e fort ather uji sht m i mir e nse ato jan njsoj ather edhe buka dhe uji n vler jan njsoj. Arsyeja pse ndryshon vlera e tyre sht sepse ajo gj q duhet pr t arritur nj qllim vlera e saj sht n baz t nevojs q ka njeriu pr t arritur tek ai qllim. Kshtu sht edhe frika dhe shpresa. Ato jan dy ilae me an t t cilave kurohen zemrat. Prandaj vlera e tyre varet nga smundja q ndodhet n zemr. Nse n zemr mbizotron smundja e siguris (dhe mospasjes frik prej ndshkimit t Allahut) ather frika sht m e mir pr t. E nse semundja e zemrs sht pesimizmi dhe humbja e shpress prej mshirs s Allahut ather shpresa sht m e mir pr t. Gjithashtu nse njeriu anon m shum nga gjynahet ather frika sht m e mir. Por lejohet q t thuash n prgjithsi frika sht m e mir sipas shembullit q thot : Buka sht m e mir se sekenxhebini sepse me an t buks kurohet ai q sht i uritur ndrsa me an t sekenxhebinit kurohet ai sht i smur me verdhz. Por uria sht m e shumt tek njerzit sesa verdhza prandaj edhe nevoja pr buk sht m e madhe. Nga ky kndvshtrim themi se frika sht me e mir sepse zhytja n gjynahe dhe mashtrimi (me dynjan) sht m e shumt tek krijesat. Ndrsa nse i shohim ato nga kndvshtrimi i burimit t tyre themi se shpresa sht m e mir sepse ajo buron nga deti i mshirs ndrsa frika buron nga deti i zemrimit. Ai q sheh cilsit e Allahut dhe sheh butsin dhe mshirn e Tij, tek ky njeri mbizotron dashuria pr Allahun e kjo grad (dmth grada e dashuris) sht grada m e lart, ndrsa frika buron nga vzhgimi i cilsive t cilat prmbajn ashprsi prandaj ajo nuk przihet me dashurin si przihet shpresa. Shejhul Islam Ibnu Tejmija ka thn : do kush q e kundrshton Allahun sht injorant dhe do kush q e ka frik Allahu ai sht dijetar dhe i bindur ndaj Allahut. Injoranti sht i till sepse ai e ka t mangt frikn prej Allahut sepse ai po ta kishte t plot frikn prej Allahut nuk do ta kishte kundrshtuar At.
50
Ibnu Sa'di ka thn : Shenja e friks sht q njeriu t rendi pr t plotsuar punt e mira, pr t'i prmirsuar ato dhe pr t'u treguar i sinqert n to. Ibnul Kajimi ka thn pr gradn e friks : Ajo sht nj nga gradat m t larta t rrugs s drejt dhe nga m t dobishmet pr zemrn. Ajo sht farz pr doknd. Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : " Mos kni frik prej tyre por friksohuni prej Meje nse jeni besimtar ". [Ali Imran 175] Gjithashtu ka thn (kuptimi i ajetit) : " Vetm Mua mu friksoni". [El Bekare 40]. I ka lavdruar ata q i friksohen Atij duke thn (kuptimi i ajetit) : "Ata t cilt jan t shqetsuar nga frika prej Zotit t tyre. Ata rendin n t mira dhe paraprijn n to". [El Mu'minune 57-61]. Frika e lavdruar dhe e vrtet sht ajo frik e cila e ndalon njeriun prej gjynaheve e nse ajo shtohet m shum ka mundsi q ajo t kaloj n pesimizm. Vlla i nderuar, pas gjith ktyre fjalve pr frikn t cilat e kpusin zemrn vjen shpresa e cila sht nj nga portat m t gjera t mshirs s Allahut. Ajo e nxit njeriun pr teubeh dhe kthim tek Allahu. Kur iu rndua smundja Sufjan Eth-theurit u tremb shum. Ather vjen tek ai Merrhum Ibn Abdul Aziz dhe i thot : O Sufjan 'sht kjo trembje?! Ti po shkon tek Zoti t cilin ti e ke adhuruar 60 vjet ke agjruar pr T, je falur pr T, ke br haxh pr T. Ather ju lehtsua gjendja (Sufjanit). Vet Sufjan Eth-theuri i cili e di mir gjersin e mshirs s Allahut thot : Nuk do t doja q llogaria ime t ishte n dorn e prindrve t mi sepse un e di q Allahu sht m i Mshirshm ndaj meje se ata. Ebu Ubedje El Hauas thoshte : O Allah, u plaka prandaj m liro prej zjarrit. E bnte kt lutje sepse ai e njihte bujarin e Allahut t Madhruar dhe mshirn e Tij ndaj robrve. V lla i nderuar, frika dhe shpresa jan dy kraht me an t t cilve fluturojn ata q duan t arrijn gradat e larta dhe duan t afrohen tek Allahu. Ato t dyja jan mjete me an t t cilave besimtari kalon do vshtirsi n udhtimin e tij pr n Ahiret. Shpresa sht ajo q e drejton besimtarin pr tek afrsia e Mshiruesit, pr tek mirsia e Xhen-netit q sht shum i gjer edhe pse sht i rrethuar me vshtirsi. Sikurse frika sht ajo q e ndalon njeriun prej zjarrit t Xhehenemit, prej ndshkimit t dhimbshm edhe pse sht i rrethuar me epshe dhe gjra mashtruese dhe me knaqsi t uditshme.
51
Sufjan Eth-theuri ka thn : M vdiq nj vlla dhe e pash at n ndrr. I thash : Ku t oi Allahu? Tha : U knaq prej meje, m futi n Xhen-net dhe m tha : Gzohu, sepse (n dynja) ke qn i shqetsuar. Shpresat e njerzve (pr t jetuar n dynja) jan t gjata. ndrrat e tyre shkojn larg. Ata nuk presin prfundimin dhe as nuk kujtojn ku do shkojn. Sufjan Eth-theuri ka thn : Zuhdi n dynja sht prerja e shpress (pr t jetuar gjat) e jo duke veshur rroba t kqia dhe duke ngrn ushqim t paprshtatshm. Shpresa pr t jetuar gjat sht nj smundje e rnd dhe e vazhdueshme. Ajo kur ze vend n zemr e shkatrron at dhe kurimi i saj bhet edhe m i vshtir aq sa edhe dijetart e kan humbur shpresn prej shrimit t ksaj smundjeje. E nse njeriu ka shpres t jetoj gjat ai bn pun t kqia. Shpresa pr t jetuar gjat ia ngurtson zemrn njeriut ndrsa sinqeriteti i pakson gjynahet. Shpresa pr jetuar gjat e ka sulmuar njeriun pr kt arsye ky njeri nuk shikon prfundimin e tij dhe nuk e ndjen se ai s shpejti do largohet nga ktu. Nj prej selevfe ka thn : Sa her q flija gjum mendoja se nuk do zgjohesha m. Hasen El Basriu ka thn : U takuan nj her tre dijetar. I than njrit prej tyre : Sa t gjat e ke shpresn pr t jetuar? Tha : Sa her vjen muaji mendoj se kam pr t vdekur para se t mbaroj. I than : Kjo sht shpresa pr t jetuar gjat. I tha tjetrit : Po ti sa t gjat e ke shpresn ? Tha : Sa vjen java un mendoj se kam pr t vdekur para se t mbaroj. I tha : Kjo sht shpresa pr t jetuar gjat. Ather i than tjetrit po ti sa t gjat e ke shpresn pr t jetuar? Tha : far shprese mund t ket njeriu pr t jetuar kur jeta e tij sht n dorn e dikujt tjetr ?! Bekr El Muzeni ka thn : Duhet q njeriu nse ka mundsi do nat ta bj gati testamentin t shkruar sepse ai nuk e di mbase mund t flej n kt jet dhe t gdhihet n botn tjetr. Muhamed Ibn Ebi Et-teubeh ka treguar se nj her Ma'ruf El Kerhi thirri ikametin dhe m tha dil e na pri n namaz. I thash : Po dal tu prij n kt namaz por nuk dal m her tjetr. M tha : Ti mendon se do jetosh deri sa t vij namazi tjetr. Allahu na ruajt nga shpresa pr t jetuar gjat sepsa ajo e ndalon njeriun t bj pun t mira.
52
Mumahed Ibn Uasi'it i than : Si u gdhive? Tha : U gdhiva me shpres pr t jetuar gjat edhe pse exheli sht afr dhe me pun t kqia. Daud Et-tai ka thn : E pyeta Atuan Ibn Amr Et-Temimin e i thash : 'dmth t mos kesh shpres t gjat pr t jetuar. I tha : T mendosh se do vdessh n do her q ti merr frym. Ka thn Rustum : Ia tregova kt gj Fudhejl Ibn Ijadhit e ai qau dhe tha : Ai thot : Sa her merr frym ka frik se do vdes para se ta plotsoj frymmarrjen. Me t vrtet q Utuani ka qn i prgatitur pr vdekjen. Daud Et-tai tha : Nse do shpresoj se do jetoj nj muaj do mendoja se kam kryer nj gj t rnd. Si t shpresoj kur un i shoh fatkeqsit q u bien krijesave n do or t dits e t nats. O vlla pendohu para se t t vij rradha. Pendohu para se t mbyllet porta. Zgjohu, sepse koha e zgjimit t vrtet sht afr. Dynjaja sht treg pr t fituar (sevape) dhe vend pr tu prkujtuar. Ajo sht si nj nat vere q s shpejti do ti vij agimi. Qndrimi n t sht si reja n ditt e vers. Prshkak se jeta n kt dynja sht e shkurtr, nga frika e mos prfitimit prej saj ka thn Abdullah El Asri : Besimtarin e gjen n nj nga tre vendet. Ose n xhami duke adhuruar Allahun, ose n shtpi pr t mbuluar t metat e tij ose n kryerjen e ndonj nevoje t ksaj jete. Nuk e dmton njeriun asgj m shum se shpresa pr t jetuar gjat dhe nuk ia humb kohn asgj m shum se sa shtyrja e punve me justifikimin se do ti bj m von. Seid Ibn Seid ka thn : Mos shiko voglsin e gjynahut por shiko k po kundrshton. Isa alejhi selam ka thn : Jam uditur me tre njerz, me at q sht i shkujdesur kur Allahu nuk sht i shkujdesur nga ai, me at q shpreson tek dynjaja kur vdekja sht n krkimin e tij dhe me at q ndrton kshtjella ndrkoh q banesa e tij sht varri. Fudhaletu Ibn Sajfi qante shum. E vizitoi nj person dhe e gjeti at duke qar. Ather pyeti gruan e tij, pse qan ky? Tha : Ai pretendon se do udhtoj larg, mirpo nuk ka ushqim me vete pr kt udhtim. Gjithashtu edhe ne jemi udhtar, udhtimi jon sht i gjat i vshtir dhe nuk kemi prgatitur ushqim me vete pr t. Ushqimi pr kt udhtim sht prerja e shpress se do jetojm gjat n kt jet dhe prgatitja pr t duke kryer pun t mira pr ditn e kthimit tek Allahu. Ne ecim n dynja si t jet nj ndrr ose
53
si hija e ndonj objektit q do zhduket. Koh e shkurtr. M pas do qndrojm n nj vend madhshtor. At dit kur t dalin 'ka n varre dhe t shfaqet ajo q fshihet n kraharor. Mos ji i qet o vlla deri sa t marrsh vesh vendbanimin tnd, prfundimin tnd dhe shtpin tnde. Vshtroje veten tnde, kryeje at q t ka ikur. Kam frik se fundi do t t vij papritur. Mua po m duket sikur po shoh Kijametin duke u br, sikur po shoh shpirtin e keq duke qortuar veten e vet, lotin duke u derdhur nga ato sy q shum kan fjetur dhe zemrat e gjynahqarve duke u kputur (nga pikllimi i asaj dite). Gjndja jon dhe rendja jon pas pasuris s ksaj jete sht e uditshme. Nj njeri i urt ka thn pr kt : uditem me at q shqetsohet pr paksimin e pasuris s tij por nuk mrzitet pr paksimin e jets s tij. uditem me at t cilit dynjaja i ka kthyer shpinn, Ahireti sht prpara tij si preokupohet me at q i ka kthyer shpinn dhe i kthen shpinn asaj q e pret prpara. Umer Ibnul Hatabi radi Allahu anhu ka dhn nj kshill shum t vlefshme ku thot : Mos u mashtroni nga butsia e madhe e Allahut dhe ruhuni nga mendjelehtsia sepse ju e keni dgjuar Allahun t thot (kuptimi i ajetit) : " e kur na zemruan Ne i ndshkuam dhe i mbytm t gjith" [Ez-zuhruf 55]. Hasen El Basri thoshte n nj nga kshillat e tij t cilat i ngjallin zemrat dhe lvizin shpirtrat : Shpejtoni, sepse jeta prbhet nga frymmarrjet. Nse ato bllokohen mbarojn punt tuaja t cilat ju afrojn tek Allahu i Madhruar. Allahu e mshiroft at q e vzhgon veten e vet dhe qan pr ato gjynahe q ka br. Ne na ka mashtruar shpresa pr t jetuar gjat dhe na ka shkujdesur neglizhenca e punve t mira. Ne ecim n kt jet t shkujdesur deri n momentin kur disave u vjen vdekja papritur, ather thon : "O Zot na kthe (n dynja)" Pse do kthehesh? "q t bj pun t mira". Ndrsa ata q ishin para nesh ishin t zgjuar (e jo n gjum), t prgatitur pr ditn e udhtimit. sht transmetuar nga Habib El Axhmi se kur vinte agimi ai i thoshte gruas s tij : Nse vdes sot, filani t m laj e filani t m mbaj. Said Ibn Muadhi ka thn : Sa her q falja namazin q kur hyra n Islam nuk kam menduar se do ta arrij namazin tjetr. E sa her q prcillja nj xhenaze mendoja vetm se far sht duke thn i vdekuri e far po i thon e sa her q kam dgjuar nj fjal t Profetit sal-l Allahu alejhi ue sel-lem kam besuar se ajo sht e vrteta.
54
Nj njeri i devotshm ka thn : Kam par n ndrr nj prej njerzve t devotshm pas vdekjes s tij. I thash : Si shkoi puna jote? Tha : U futa n Xhen-net. I thash : Kush jan punt m t dobishme tek ju? Tha mbshtetja tek Allahu dhe prerja e shpress pr t jetuar gjat. Vlla i nderuar, ruhu prej shkujdesjes dhe mos e harro At q ka br nj prfundim pr jetn tnde dhe pr frymmarrjet e tua nj mbarim. Ti mund t bsh hall pa doknd, por pa T nuk bn dot. do dit dgjojm vdekjen e dikujt, themi : T Allahut jemi dhe Atij do t'i kthehemi, meditojm pak e m pas kthehemi prsri tek shkujdesja jon dhe shpresa pr t jetuar gjat sikur vdekja nuk ka pr t trokitur tek porta jon dhe as nuk ka pr ti marr shpirtat ton. Dgjoji kto kshilla t vyera t Umer Ibnul Hatabit radi Allahu anhu ku thot : Mjer pr at q synimi i tij sht dynjaja, gjynahet jan punt e tij, si do dalsh nesr? At q do mbillni do korrni. Muhamed Ibn Jezidi ka thn : E kam par Uhejb Ibnel Uerdin nj her pasi fali namazin e fitr-bajramit. Njerzit kalonin pran tij, ai i shihte dhe shfryu. Tha : Nse kta njerz jan t sigurt q Allahu ua ka pranuar agjrimin ata duhet t preokupohen me falenderimin e Allahut (pr pranimin e ktij adhurimi) e jo me kto gjra me t cilat kta merren. E nse nuk u sht pranuar ata duhet t jen m t preokupuar. M pas tha : Nuk duhet t jet lakmia e njeriut t punoj sa m shum por t shikoj cilsin e asaj q punon sepse njeriu mund falet por ai bn gjynah n namazin e tij ose mund agjroj por ai bn gjynah n jetn e tij. Shpresa pr t jetuar gjat i oi njerzit tek gzimi me kt jet dhe preokupimi me t dhe anashkalimi i Ahiretit. Pr kt arsye sheh q shqetsimet jan vetm pr t. Hapat hidhen vetm pr t. Rendje pas saj me lakmi. Lodhje pr grumbullimin e saj. Kurse ort e qettis dhe rehatis harxhohen me qeshje loj dhe shkujdesje. Ku sht prkujtimi dhe meditimi?! Uhejbi ka thn : sht e uditshme me dijetarin si i shkon nga mbara nxitjes s zemrs s tij pr tu qetsuar (n kt jet) duke qeshur kur ditn e gjykimit njerzit do tremben e do qndrojn pr t dhn llogari, m pas i ra t fikt. Vlla i nderuar, Mekhul Ed-dimeshkij ka thn : Kush e adhuron Allahun vetm me frik ai sht harurij (hauarixh). Ai q e adhuron vetm me shpres ai sht murxhi, kush e adhuron Allahun vetm me dashuri ai sht zindik (munafik) ndrsa kush e adhuron At me frik, shpres dhe dashuri ai sht njsues. Shejh Es-sa'di ka thn : Duhet q njeriu t ket frik prej Allahu dhe t shpresoj tek Ai. Kur sheh gjynahet e tij, drejtsin e
55
Allahut dhe ndshkimin e Tij t rnd ai friksohet ndrsa kur shikon mirsin e Tij t prgjithshme dhe t veant dhe faljen e Tij t gjer ai shpreson. Nse njeriu kryen me suksesin e Allahut ndonj pun t mir ai shpreson prej Tij pranimin e saj dhe ka frik se nuk i pranohet pr shkak t mos kryerjes si duhet. Nse ai sprovohet me ndonj gjynah ai shpreson prej Allahut pranimin e teubes dhe fshirjen e gjynahut sikrse ka frik se mos e ndshkon Allahu pr at gjynah. Kur ai ka mirsi shpreson prej Allahut q ti vazhdoj kjo mirsi dhe ti shtohet edhe m shum dhe shpreson q Allahu ti jap sukses pr ta falenderuar pr kt mirsi. E n t kundrt ka frik se Allahu mund t'ia heq at mirsi sepse nuk e ka kryer falenderimin pr t si duhet. Nse ai sht n sprov ai shpreson prej Allahut largimin e saj, shpreson q Allahu ta forcoj n sprov duke i dhn durim, ndrkoh ai ka frik prej dy t kqijave : humbja e shprblimit dhe prjetimi i t keqes nse Allahu nuk i jep sukses t bj durim. Besimtari i vrtet n do gjendje ka frik dhe shpres. Kjo sht detyra e tij me an t s cils ai arrin lumturin. Vlla i nderuar, eja pr tek Allahu, eja tek vendbanimi pran Tij n vendin e paqes, atje ku nuk ka lodhje, eja n nj nga rrugt m t thjeshta dhe m t afrta. Njeriu ndodhet n nj koh ndrmjet dy kohve e ajo sht n t vrtet jeta e tij. Kjo koh sht ajo q jeton njeriu e cila ndodhet ndrmjet t kaluars dhe t ardhmes. At q ka kaluar njeriu e rregullon me teubeh dhe me istigfar e ajo nuk sht e lodhshme dhe as e vshtir. Pr t ardhmen t vendosi t mos bj gjynahe, ky largim n t vrtet sht rehati pr njeriun sepse lnia nuk sht pun me gjymtyr dhe as nuk ka n t vshtirsi. Ajo q duhet t bsh sht vendosmria me zemr me an t s cils ke pr t rehatuar trupin tnd dhe zemrn tnde. At q kaloi njeriu e rregullon me teubeh, at q do t vij e rregullon me nijetin dhe vendosmrin e mir. N asnjrn prej ktyre t dyjave nuk ka lodhje t gjymtyrve. shtja m e rndsishme e jets tnde sht e tashmja. Nse ti e on at dm ather ai ka humbur lumturin dhe shptimin e tij, ndrsa nse ai kujdeset pr t dhe rregullon dy koht e tjera si i treguam do shptoj dhe fitoj rehatin dhe mirsin. Gjithashtu ruajtja e asaj q ke n dor sht m e mir se rregullimi i asaj q nuk e ke n dor. Kto jan ditt e tua n t cilat ti grumbullon ushqimin e udhtimit pr tek Allahu ose pr n Xhen-net ose pr n zjarr. Nse njeriu ndjek rrugn pr tek Zoti i Tij ka pr t arritur lumturin m t madhe n kt periudh kaq t vogl kohore. Por nse ti i jep prparsi epsheve, rehatis, lojs dhe shkujdesjes ato do mbarojn shum shpejt e pas tyre vjen dhimbja e madhe, e prhershme e cila sht shum her m e rnd dhe m e paprballueshme n krahasim me lodhjen e durimit n largimin nga gjynahet dhe durimit n zbatimin e urdhrave t Allahut dhe kundrshtimin e dshirave t tij. Shenjat e friks prej Allahut :
56
Njeriu ka mundsi ta njoh veten e tij, a sht prej atyre q kan frik prej Allahut apo sht prej t shkujdesurve, kto pika q vijojn jan disa shenja pr kt. E para : Dallohet nga gjuha. Ai (q ka frik Allahun) largohet nga gnjeshtra, gibeti, fjalt e teprta, e preokupon zemrn e tij me dhikr, lexim Kur'ani dhe prkujtimin e dijes. E dyta : T ket frik pr zemrn e tij, t nxjerr prej saj urrejtjen, hasedin pr vllezrit e tij e t fus n t sinqeritetin dhe keqardhjen pr muslimant. E treta : T friksohet pr barkun e tij q t mos fus n t vetm se ushqim hallall dhe t haj aq sa ka nevoj. E katrta : T friksohet pr shikimin e tij. T mos shoh haram dhe t mos e shoh dynjan me syrin e lakmis por ta shoh at pr t marr msim prej saj. E pesta : T friksohet pr kmbt e tij q t mos i prdori pr t shkuar me to n haram. E gjashta : T friksohet pr duart e tij prandaj t mos i shtrij ato tek harami por ti shtrij vetm aty ku ka urdhruar Allahu I Madhruar. E shtata : T friksohet pr punt e tij t mira e ti bj ato vetm pr hir t Allahut t Madhruar pa syefaqsi dhe pa hipokrizi. Nse i bn kto ky njeri sht prej atyre q i ka prmendur Allahu n kt ajet ku thot (kuptimi i ajetit) : " Ahireti tek Zoti yt sht pr t devotshmit". [Ez-Zuhruh 35]. Thot : El Fekih Es-samarkandi : Kush kryen nj pun t mir ai duhet t ket frik pr katr gjra, po ai q bn gjynah?! E para : Frika se nuk ka pr tu pranuar sepse Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : " Allahu ua pranon vetm t devotshmve". [El Maideh 27]. E dyta : Frika nga syefaqsia sepse Allahu I Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : "Ata jan urdhruar q t adhurojn vetm Allahun me sinqeritet n fe". [El Bejineh 5]. E treta : Frika e ruajtjes (sepse njeriu mund ta marr sevapin dhe ti asgjesohet m pas) sepse Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : "Kush sjell nj t mir ai ka dhjetfishin e saj". [El En'am 160]. Vuri si kusht ta ket at t mir deri ditn e Gjykimit. E katrta : Frika nga mos ardhja e suksesit prej Allahut n bindjen ndaj Tij. Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) :
57
"Suksesi im nuk sht vetm se prej mbshtetem dhe tek Ai kthehem ". [Hud 88].
Allahut,
Atij
Vlla i nderuar, lus Allahun e Madhruar t na bj ne dhe familjet tona prej t sigurtve ditn e friks s madhe, " at dit q do t'ia mbathi njeriu prej vllait t tij, prej nns dhe babait t tij, prej gruas dhe fmijve t tij. do kujt at dit i mjafton halli i tij". Lus Allahu e Madhruar t na bj prej atyre t cilve do u thon : "Hyni n Xhen-net, nuk keni pr tu friksuar m dhe as pr tu mrzitur".
58
Malli pr Xhennetin
Prgatiti Abdul Uahid El Magribi
59
Falenderimi i takon Allahut q e bri Xhen-netin e Firdeusit pr robrit e Tij shprblim, I Cili ua lehtsoi punt e mira q t ojn atje e ata nuk u preokupuan me gj tjetr ve tyre, I Cili ua lehtsoi rrugn q t on pr atje e ata e ndoqn at me nnshtrim. Falenderimi i takon Allahut i cili i prgzoi besimtart me at q ua tregoi me an t Profetit t Tij sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ku thot : N t gjenden ato q nuk i ka par syri nuk i ka dgjuar veshi dhe nuk i ka shkuar ndr mend njeriu. Falenderimi i takon Allahut q ua plotsoi besimtarve prgzimin duke i br t prjeshm n Xhen-net, nuk krkojn t largohen prej tij. Falenderimi i takon Allahut Krijuesit t qiejve dhe t toks i cili i bri melaiket t drguar. Falenderimi i takon Allahut i Cili knaqet prej robit t Tij me pak. Falenderimi i takon Allahut q ia fali atyre shumicn e gjynaheve, u dhuroi atyre mirsin dhe ia bri detyr Vetes mshirn. Dshmoj se nuk ka t adhururar tjetr ve Tij dshmin e atij q sht robi i Tij djal i robit dhe robreshs s Tij, q ka nevoj pr t n do moment dhe nuk ka shpres pr t hyr n Xhen-netin e Tij e t shptoj nga dnimi i Tij vetm se me faljen dhe mshirn e Tij. Dshmoj se Muhamedi sht rob dhe i drguar i Tij, sht besniku i shpalljes dhe m zgjedhuri ndr krijesat e Tij. E drgoi Allahu mshir pr mbar botrat, argument pr njerzimin dhe shembull pr ata q duan t ndjekin (t vrtetn). E drgoi Zoti i Tij q t ftoj n besim, t thrras pr n Xhen-net dhe t lexoj librin e Allahut pr ta knaqur At, pr t urdhruar pr t mira dhe pr t ndaluar nga t kqiat. I lart sht Ai q ia zgjeroi kraharorin, ia fshiu gjynahet, ia ngriti emrin lart dhe i poshtroi ata q e kundrshtojn. Allahu nuk i ka krijuar krijesat kot, nuk i ka ln ata pa frr. Prkundrazi i ka krijuar pr nj amanet t madh i cili iu paraqit qiejve dhe toks dhe e kundrshtuan mbajtjen e tij.
}: 72) })
Thot Allahu i Madhruar (kuptimi i ajetit) : " Ne ia paraqitm amanetin qiejve toks dhe maleve por ato e kundrshtuan mbratjen e tij dhe u friksuan prej tij. Ndrsa njeriu e mbrati at, ai sht i padrejt injorant" {El Ahzab 72}. Ky amanet q t ohet n vend duhet pa tjetr q t dgjojm dhe t bindemi, duhet pa tjetr ta adhurojm Allahun dhe t knaqemi me at q na ka dhn. Shkaku i krijimit ton sht t adhurojm Allahun dhe t ruhemi nga dnimi Tij. Prandaj kush arrin devotshmrin i mjafton Allahu. Ai
60
e shpton at nga do e keqe dhe e bn vendbanimi e tij Xhennetin. E uditshme sht se njerzit sot e din kt gj e me gjith at jan t shkujdesur, e shohin prfundimin e atyre q adhurojn krijesat dhe me gjith kt jan t dehur nga dashuria e kot. E uditshme sht se ata mbshteten tek mshira e Allahut dhe falja e Tij dhe e harruan dnimin dhe zemrimin e Tij. Ata q patn sukses prej Allahut, kur e morn vesh pse jan krijuar, ngritn kokat lart dhe kur ja, shohin shenjat e Xhen-netit nga larg, shohin rrugn e tij t drejt, shum qart dhe u prqndruan mbi t. Kta jan t prmalluar pr Xhen-netin. Ata pan me syrin e zemrs se humbja m e madhe sht t shessh at q nuk e ka par syri, nuk e ka dgjuar veshi e askujt nuk i ka shkuar ndr mend, askujt n kt dynja t ult e cila sht si ndrrat e gjumit, (ta ndrrosh) me kt dunja e cila nse t bn t qeshsh pak t bn t qash shum e nse t gzon nj dit t hidhron me muaj. Prandaj sht udi pr at q i jep prparsi pjess s pa vler q do mbaroj s shpejti pr t ln shprblimin e lart. udi pr at q shet Xhen-netin i cili sht i gjer sa qiejt e toka pr t fituar nj burg kaq t ngusht ndrmjet njerzve t smur. udi pr at q shet shtpit e mira tek Xhen-netet nn t cilat rrjedhin lumenj me kasollet e ngushta q fundi i tyre sht shkatrrimi. sht pr t ardhur keq pasha Allahu pr at q nuk dshiron t knaqet duke par fytyrn e Allahut Mshiruesit pr tu knaqur n dynja me fytyrat e shmtuara. sht pr t ardhur keq pasha Allahun pr at q nuk dshiron t dgjoj thirsin e Xhen-netit i cili thot: O banor t Xhen-netit knaquni se nuk keni pr tu smurur dhe jetoni se nuk keni pr t vdekur, keni pr t qndruar e nuk keni pr tu larguar nga ktu dhe keni pr t qen prjetsisht t rinj e nuk keni pr tu plakur. Por knaqet duke dgjuar kngtart dhe duke qndruar me njerzit e prishur. O vllezr t dashur at dit do shfaqen pendimet dhe rnkimet, atje do bhet e qart mendjelehtsia e atyre q jan t shkujdesur. Atje do merret vesh kush ka fituar dhe kush ka humbur. Atje do bhet e qart fitorja, e far fitoreje se!! Ajo sht fitorja e knaqsis s prhershme pran Mshiruesit, Mshirplotit. Sikur t zbulohej gajbi o vlla, do shikoje nj pamje q t lumturon, do i shikoje ata npr kopshtet e Xhen-netit lvizin, mbi kolltuqet e tyre ulen, me hurijet knaqen dhe lloj lloj frutash shijojn. Atyre u shrbejn djelmosha t prjetshm me gota dhe ibrik me ver nuk i dhemb koka prej saj dhe as nuk dehen.
61
udi o vllezr t dashur pr at q e dgjon kt prshkrim si fle gjum, si nuk e p rgatit pajn ai q krkon t martohet (me hurijet), si jeton i qet ai q ka mall pa i prqafuar virgjreshat e Xhen-netit, e si duron besimtari pa arritur atje? N t ndodhet ajo q syri nuk e ka pare, veshi nuk e ka dgjuar, as mendja se ka prfytyruar dot nj gj t ngjashme me t. I lart sht Allahu Sunduesi. Ky sht malli pr tek ai vend, ky sht malli pr t arritur knaqsin e Allahut, malli pr t arritur faljen e tij, malli pr t arritur knaqsin e prhershme n Xhen-netet e pafundme ku ka lumenj, n vendqndrimin e t vrtets tek Allahu Sunduesi i Plotfuqishmi. Ky sht malli pr tek Xhen-neti ku ndodhen hurijet e bukura dhe t sjellshme t cilat s'i ka prekur m par as njeri e as xhind. Ky sht malli pr t par Sunduesin ,T Diturin e do gjje n karriget e larta. Ky sht malli i cili i zgjoi nga gjumi i nats njerzit e mir, ata q ishin t friksuar t cilt e adhuronin Allahun shum. Ky sht malli i cili i shtyu ata q t prveshin kraht e vendosmris pr n Xhen-net. Ky sht malli, t cilin nuk e ka shoqruar mendjemadhsia, plqimi i vetes dhe as syefaqsia. Ky sht malli i cili i shtyu ata q t ishin t sinqert n fjalt, veprat dhe n t gjitha gjendjet e tyre. Ky sht malli i cili i bri ata t knaqen duke qndruar vetm, pr t prkujtuar Allahun n do koh edhe para ardhjes s agimit. Ky sht malli q i shtyu ata t largohen nga t gjitha gjynahet duke pasur frik se mos i fus Allahu n zjarr. O vllezr e motra do flasim pr Xhen-netin dhe prshkrimin e knaqsis s tij, me t cilin qetsohen shpirtrat dhe e ndrrojn mendjet. Kush prej nesh nuk e ndrron Xhen-netin, cilin prej nesh nuk e ka marr malli pr Xhen-netin!! Ah Xhen-neti, e ku e dini ju 'sht Xhen-neti?! N t ka drita q vettijn, ka lule t bukura, ka kshtjella t mdha, lumenj q rrjedhin, ka fruta t pjekura dhe gra t bukura. Ka rrobe t shumta, shoqri t pafund dhe jet t prhershme. Nuk ka dyshim o vllezr se Xhen-neti sht qllimi dhe synimi yn, at duam dhe pr t na merr malli. Sepse ai sht nj shprblim shum i madh t cilin e ka p rgatit Allahu pr miqt dhe ata q i binden Atij. Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem na e ka prshkruar Xhennetin aq sa mendja ngelet e shtangur. E ne edhe pse po e prshkruajm at nuk mund ta prfytyrojm dot at, sidomos kur ta krahasojm me kt jet t pa vler. Prandaj ka thn Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem : " Vendi ku vendos njeriu shkopin n Xhen-net sht m i mir se gjith dynjaja dhe ka brenda saj".
62
Kjo sht dika e pakt n Xhen-net e megjith kt sht m e mir se gjith dunjaja dhe ka brenda saj. Po mirsit e pafundme si duhet t jen?! O vllezr ne kemi nevoj gjithmon ta kujtojm Xhen-netin n ruku, sexhde e n t gjitha gjendjet. Q t prvishemi dhe t na marr malli, pr t arritur atje. Q t largohemi nga gjynahet. Kshtu q kur ndokush prej nesh krkon t bj ndonj gjynah ose t lej ndonj detyr t kujtoj Xhen-netin dhe 'ka n t. Kush dshiron t bj imoralitet le t kujtoj hurijet. Kush dshiron t pij alkool t kujtoj vern e Xhen-netit me t gjitha llojet e saj. E kush dshiron t dgjoj muzik t kujtoj kndimin e hurijeve i cili sht i pa shembullt. Vlla i dashur, motr e nderuar a e keni ndrruar ndonjher Xhen-netin? A i keni derdhur lott nga malli pr t. A i jeni lutur Allahut me zemr q t mos ua ndaloj mirsin e Tij. Si na ka treguar Allahu pr ata q falen natn ku thot (kuptimi i ajetit) :
} : . {
"Ata largohen nga krevatet dhe i luten Zotit t tyre me frik, me shpres dhe japin prej asaj q i kemi furnizuar. Askush nuk e di se far knaqsish ka fshehur Allahu pr ta si shprblim pr at q punuan". {Es-sexhde 16-17}. Prfytyroje veten vlla se ke hyr n Xhen-net in shallah, prfytyro kur t jesh n kshtjellat e Xhen-netit me hurijet. Cilat jan ndjenjat e tua dhe far gzimi do kesh?! Ke pr tu prgzuar shum e ke t drejt t gzohesh kur t jesh prej banorve t Xhennetit. Allahu na bft t gjithve prej banorve t tij. Prandaj ejani me mua t prshkruajm Xhen-netin me ajetet e Kuranit dhe Hadithet e qarta. Nuk do kemi mundsi ta prshkruajm t gjith sot por do tregojm mirsit m t mdha n t. Para se t fillojm prshkrimin, dgjoje nj histori q tregon mallin pr Xhen-netin q kishte nj djal. Ai sht Harithe. Nj djal nga ensart. Historia e tij sht e uditshme. Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem i thirri njerzit t dalin pr t shkuar n Bedr. Kur e dgjoi kt Harithe Ibn Suraka shkoi tek nna e tij radi Allahu anha, e cila ishte e vjetr n mosh dhe e donte djalin e saj shum. Ia kishte frikn edhe nga flladi i ers. Kur erdhi tek ajo i tha: O nna ime, Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem i ka thirrur njerz pr t dal me t e un do dal me t. Ia ktheu : O djali im sht shum i vshtir pr mua largimi yt, prandaj rri ktu me mua dhe mos shko. Por ai iu lut shum duke i
63
puthur kokn duar dhe kmbt deri sa i dha leje. I tha : Shko o djali im, se pasha Allahun nuk ha e as nuk pi dot, deri sa t kthehesh. M pas ia veshi rrobat me duart e saj, ia dha armt dhe e puthi n ball . E djali u largua. Kur shkuan muslimant n Bedr qndruan tek pusi i Bedrit deri sa kur u radhitn dy grupet pr luft, shkoi Harithe tek pusi pr t pir uj. Kur nj prej sahabeve po ruante pusin q t mos vinin mushrikt pr t pir. Kur e pa Harithen mendoi se ishte ndonj prej mushrikve, mori nj shtiz dhe e lshoi at me forc deri sa i ra n gjoks. Ra Harithe prtok i prlyer me gjak. Krkonte ndihm por askush nuk i prgjigjej, duke menduar se sht prej mushrikve. Kur vdiq Harithe erdhi sahabi q ruante ujin pr t par kush sht, por `t shoh, qnka Harithe. Tha : La haule ue la kuete ila bilah, La haule ue la kuete ila bilah. Shkoi tek Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem dhe i tregoi pr 'ka ndodhi. E Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ia fali. Pasi mbaroi lufta, me fitoren e muslimanve dhe u kthyen pr n Medine, doln fmijt pr t pritur baballart e tyre, doln grat pr t pritur burrat e tyre dhe doln nnat pr t pritur fmijt e tyre. Kur ja, nna e Harithes sht n kmb dhe po pret. Erdhi i pari i dyti i nj qindi por Harithe nuk po vjen. Ndrkoh q nna e tij po pret djalin e saj q e donte aq shum. E filloi t pyes pr t do person q kalonte. Ndaloi nna e Harithes nj prej sahabeve dhe i tha: A e njeh Harithe Ibn Surakan? I tha : Po. far e ke ti at? Tha un jam nna e tij. I tha : Ti je nna e Harithes?! Bj durim dhe llogarit shprblimin tek Allahu se djali yt u vra. Kur e dgjoi nna fjaln "u vra", kujtoi Xhen-netin dhe shprblimin q ka p rgatitur Allahu pr dshmort dhe tha : Allahu Ekber. Djali im shehid, do m ndrmjetsoj pr t hyr n Xhen-net. I tha : Nuk mendoj se sht shehid. I tha: Pse, a nuk e vran mosbesimtart. Tha : Jo? Tha : A nuk u vra duke luftuar ndrmjet muslimanve dhe mosbesimtarve? I tha : Jo. Tha : A nuk u vra duke ngritur flamurin Islam. I tha : Jo. Tha : Si qnka vrar ather?! Ku sht djali im Harithe. I tha : Nuk mendoj se sht shehid por t shpresojm se Allahu mund ta fus n Xhen-net. Kur e dgjoi kt gj nna e Harithes tha: Ku sht Porfeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem. I tha : Ja ku sht duke ardhur. Shkoi nna dhe lott i lagn faqet. Kur erdhi tek Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem i tha : O i Drguari i Allahut ti e di sa e dua une Harithen dhe njerzit e din kt gj. Mora vesh se Harithe u vra. O i Drguari i Allahut m trego ku sht Harithe tani. Nse sht n Xhen-net do bj durim dhe nse sht diku tjetr do ta shikoj Allahu se far do veproj, (dmth do vajtoj shum). E pa Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem e i tha : E mjera ti o Nna e Harithes, a u mende!! A nj Xhen-net iI vetm sht?! Ato jan shum dhe djali yt ka arritur Firdeusin e lart. Kur e dgjoi kt gj iu tha loti, iu kthye logjika n vend dhe tha : Allahu Ekber. Pastaj u kthye n shtpi, q t priste vdekjen, q t takohej me djalin e saj n Xhennet.
64
A e dgjuat, a e dgjuat mallin e djalit dhe nns s tij pr Xhen-netin? Ky sht malli pr Xhen-netin. Pasha Allahun pr sa e sa besimtar dhe besimtare t devotshm e mori malli Xhen-netin. Si i kishte marr edhe ata malli pr Xhen-netin. Kta sakrifikuan do gj me vler pr t arritur Xhen-netin. Pasha Allahun sa e sa njerz i shtyu vendosmria e tyre pr t arritur Xhen-netin. Shkuan rrugs pr atje duke u nxitur nga malli pr t, nuk u dmtuan nga sprovat e dunjas. Prandaj Allahu ua dha Xhen-netin si shprblim pr durimin q bn. Po ne, a vepruam si ata nga malli pr Xhen-netin apo malli yn pr dunjan, postet dhe pasurin sht m i madh se malli yn pr Xhen-netin. Allahu na ruajt. O vllezr pas ksaj historie ejani me mua pr n Xhen-net, ejani ta prshkruajm at. Ejani tek ajo mirsi e prjetshme e pafund. Ejani me zemrat tuaja. Prfytyroje o vlla veten tnde n Xhen-net, po ha prej fryteve t tij dhe po prqafon hurijt e Xhennetit. Ather dgjoje prshkrimin dhe ec me vendosmri pr n Xhen-net me punt e tua t mira, me sinqeritetin tnd. Ec me vendosmri, me shpres se do jesh prej banorve t tij. E mos t preokupoj kjo jet. Jeta e streseve dhe shqetsimeve. Ky sht malli (i vrtet). Vlla, a ke rendur pr tu fejuar n Xhen-net, duke br pun t mira. Nse po, ather dgjoje t prmalluarin Ibnul Kajim kur e prshkruan at duke thn:
O ti q krkon t fejohesh me hurijet e bukura dhe krkon t jesh me to n Xhen-netet e prhershme. Sikur ta dije ti me k dshiron t fejohesh dhe k po krkon do jepje do gj t shtrenjt q ke. Ose po ta dije se ku jeton ajo do ecje pr tek ajo edhe me qepalla (nse nuk do t mjaftonin kmbt).
65
Un ta kam prshkruar rrugn pr tek vendbanimi i saj, nse dshiron ta takosh mos ji i ngatht. Shpejto dhe nxito sa t kesh fuqi sepse ecja jote nj or do jet gjithsej. Prandaj dashuro, foli vetes pr takimin me t dhe jepe pajn deri sa t t jepet mundsia.
Agjro para se ta takosh at se dita e takimit me t sht dita e eljes dhe mbarimit t Ramazanit. Le t jen cilsit e bukuris s saj nxits pr ty, ec rrugs q do hassh frik se atje tek ajo je i sigurt. Mos t t preokupoj vendi t cilin e kan luajtur sprovat me duart e tyre.
sht larguar prej tij do gzim dhe n vend t tij ka ardhur stresi dhe shqetsimi. Ai sht burg pr besmitart dhe xhen-net pr mosbesmitart. Sikur dunjaja t vlente tek Allahu sa krahu i nj mushkonje nuk do i jepte Allahu mosbesimtarve t pinin (qoft edhe nj got uj).
Por ajo sht m e pa vler tek Ai se krahu i mushkonjs.
66
Natyra e saj sht e turbullt (nuk ka knaqsi t kulluara), si mund ta arrij at t pastr njeriu, kjo sht e pamundur.
O ti q je dashuruar pas dunjas prgatitu pr at q kan marr t dashuruarit gjat kohrave. A nuk i ke dgjuar? Prkundrazi i ke par vet me syt e tu t vrart nga dashuria e dunjas, pleq e t rinj. Ky sht malli pr Xhen-netin. O vllezr, mirsit e Xhen-netit jan shum larg nga prshkrimi yn. Sepse prfytyrimi yn sht shum i ngusht. Mirsit e tij nuk kan shmblltyr nga gjrat q i njohin banort e dunjas. Sa do q t prparojn njerzit n dynja, ngelet ajo q arrijn, dika tepr e vogl n krahasim me mirsin e Xhen-netit. Nga malli pr Xhen-netin e pyetn sahabet Profetin ton sal-l Allahu alejhi ue sel-lem pr banesat e tij. U tregoi Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem pr banesat e Xhen-netit gjra t uditshme i bri ata q ti marr malli pr t m shum dhe t rendin me shpirtrat e tyre drejt tij, u tha : " Nj tull sht prej ari, nj prej argjendi, llai ndrmjet tullave sht parfum misku. Guralect e tij jan prej gurve t muar. Dheu i tij sht prej Za'ferani. Kush hyn n t, vetm mirsi do ket dhe asnj t keqe. Do jet i prjetshm. Nuk i vjetrohen rrobat dhe as nuk plaket".
}: {
Ka thn Allahu i Madhruar (kuptimi i ajetit) : "Kur t shohsh atje ke pr t par mirsi dhe pronsi t mdha. Kan veshur rroba prej mndafshi t holl jeshil e t trash. N duart e tyre kan byrzylyk prej argjendi dhe Zoti i tyre u dha pije t pastr (t kndshme pr t pir)". {El Insan 2021}. Mirsit e tij q nuk i dim jan m t mdha, t cilat nuk i koncepton dot logjika jon. Prandaj dgjoje prshkrimin e Xhen-netit, q t t marr malli pr t. Thot i prmalluari Ibnul Kajim :
67
Prandaj dgjoje prshkrimin e tij dhe cilsit e tij, se ai sht vendi i hurijve t bukura. Xhen-neti sht i mir dhe knaqsit e tij jan t mira, t pashterueshme dhe nuk mbarojn.
Vendbanimi i paqes quhet dhe Xhen-neti Me'ua gjithashtu. Ai sht vendi i ushtris s besimit dhe Kur'anit. Kshtu q vendbanimi sht paqe, prshndetja e tyre sht paqe dhe Selam sht emr i Allahut. A i dgjove o vlla, ai i dgjove o motr. Ather dgjoje Profetin sal-l Allahu alejhi ue sel-lem kur tregon gradat e Xhen-netit ku thot : "N Xhen-net gjenden 100 grada i ka prgatitur Allahu pr lufttart n rrugn e Tij. Largsia ndrmjet dy gradave sht si largsia ndrmjet toks dhe qiellit. Kur ti luteni Allahut krkojini q t`ju fus n Firdeus se ai sht Xhen-neti m i lart dhe sht n mes t Xhen-neteve, sipr tij sht Arshi i Mshiruesit dhe prej tij burojn t gjith lumenjt e Xhen-netit". M pas Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem na e shton m shum mallin pr Xhen-netin duke i prshkruar gradat e Xhen-netit, ku thot : "Banort e Xhen-netit i shohin banort e dhomave si shihni yllin q ndrion larg n qiell. I thane : O i Drguari i Allahut kto grada nuk i arrin kush tjetr ve profetve .Tha : Po, pasha At n dor t t Cilit sht shpirti im, do ti arrijn njerz q besuan Allahun dhe profett". O ju q u ka marr malli pr Xhen-netin, Xhen-neti sht me grada njra mbi tjetrn dhe banort e tij jan n grada t ndryshme n baz t besimit t tyre. Prandaj duhet ta besojm at q na e solli Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem q t jemi prej atyre banorve.
}: {
Thot Allahu i Madhruar (kuptimi i ajetit) : " Kush shkon tek Allahu besimtar dhe ka kryer pun t mira pr t do jen gradat e larta. Xhen-netet e Adnit nn t cilat rrjedhin lumenj, jan t prjetshm n t. Ky sht shprblimi i atij q e pastron veten e tij (nga t kqiat)". {Taha 75-76}.
68
O vllezr dijetart kan grada t veanta pr shkak t dijes s tyre punve t mira dhe ftess n t mira.
} : {
Allahu i Madhruar thot (kuptimi i ajetit) : " Allahu ngre lart ata q kan besuar prej jush, ndrsa ata q kan dije n grada shum t larta. Allahu sht i Mirnjohur pr at q punoni". [El Muxhadeleh 11]. Ky sht malli pr kto grada t larta. Banort e Xhen-netit nuk jan t njjt n mirsit dhe knaqsit e Xhen-netit. Prkundrazi do grad ka mirsit dhe knaqsit e veta q ndryshojn nga grada q sht posht saj. Sa m e lart t jet grada aq m e madh sht mirsia dhe knaqsia.
}: ( 22) ( 23) (25) ( 24) (27) ( 26) {

Allahu i Madhruar thot (kuptimi i ajetit) : "Njerzit e mir jan n mirsi mbi krevate, jan duke shikuar. E sheh n fytyrat e tyre shklqimin e mirsis. U jepet pr t pir nektar i vulosur me misk. Pr kt le t konkurojn ata q duan t konkurojn. I przier me tesnim. Ai sht burim n Xhen-net prej t cilit ngopen duke pir besimtart e afrt tek Allahu". {Mutafifin 22-28}. Pr kt nektar kan thn dijetart q sht lloji m i mir i vers (n Xhen-net). Ndrsa tesnimi sht pija m e mir n Xhennet. A po konkurojn besimtart pr kt sot?! Nj prej mirsive t gradave t larta sht se dshmori martohet me 72 hurije. Ndrsa ai q ka gradn m t ult n Xhennet sht ai q ka dy gra prej hurijve. I shkojn hurijt dhe i thon : Falenderimi takon Allahut q na krijoi ne pr ty dhe ty pr ne. Thot : Askujt nuk i sht dhn kjo q m sht dhn mua, askujt nuk i sht dhn kjo q m sht dhn mua. Gjithashtu banort e Xhen-netit ndryshojn n baz t gradave q kan n shikimin e Allahut t Madhruar. Disa prej tyre e shohin do mngjes dhe mbrmje e disa e shohin do dit xhumaje. Ky sht malli pr t arritur kto grada, malli pr t qn pran Profetit ton sal-l Allahu alejhi ue sel-lem dhe pran sahabeve t nderuar.
69
Dgjoje 'thot i prmalluari Ibnul Kajim pr dallimin q kan gradat nga njra tjetra.
Gradat e tij jan nj qind dhe ndrmjet do dy gradave n baz t llogaris sht nj largsi si nga toka n qiell, kjo sht fjala Profetit t vrtet. Por m i larti sht Firdeusi sipr t cilit sht Arshi i Krijuesit, Mshiruesit.
Ai q ka gradat m t larta e shikon Zotin e tij dy her n dit. Ndrsa ai q ka gradn m t ult me gjith se nuk ka t ult n Xhen-net, sht ai q i ka pronat e tij dy mij vjet largsi.
Ai e sheh at q sht n fund, si sheh at q ka pran vetes. A nuk e ke dgjuar q t fundit person q hyn n Xhen-net i jep Allahu Falsi. Dhjetfishin e gjith dunjas, i lart sht Allahu Bamirsi i Madh. Ky sht malli vllezr pr Xhen-netin. Ndr t tjera ne do flasim edhe pr portat e Xhen-netit q t t shtohet malli pr t hyr ngo ato porta.
{ } :
70
Allahu i Madhruar thot (kuptimi i ajetit) : " Ato jan Xhennetet e Adnit portat e tyra jan t hapura". {Sad 50}.
} : {
Gjithashtu thot (kuptimi i ajetit) : "Melaiket u hyjn atyre nga do port : paqja qoft mbi ju pr durimin q bt, sa prfundim i mir sht ky vendbanim". {Err-rra'd 23-24}. Portat hapen kur arrijn atje besimtart t cilt i presin melaiket duke I prshndetur me selamin e mirseardhjes.
} : {
Allahu i Madhruar thot (kuptimi i ajetit) : "Deri sa kur t vijn do ju hapen atyre portat dhe do tu thon atyre melaiket e Xhen-netit: selamun alejkum jeni t mir prandaj hyni n t n prjetsi". {Ez-zumer 73}. Po o banort e Xhen-netit, jeni t mir sepse n dunja ishit t mir me fjalt dhe veprat tuaja. Gjithashtu edhe n ahiret jeni t mir me hyrjen n Xhen-net. Sa shprblim i mir sht shprblimi atyre q punuan. Portat e Xhenentit jan tet. Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem thot : "Xhen-neti ka tet porta ndr to sht nj port q quhet Raj-jan nuk hyn nga kjo port askush ve agjruesve. Kur t hyjn mbyllet dhe askush nuk hyn m nga ajo port". Atje ka port pr namazin, port pr ata q japin sadaka, port pr ata q kan luftuar n rrug t Allahut. Si na ka treguar Profeti salallahu alejhi ue selem. Ebu Bekri radi Allahu anhu nga malli q kishte pr Xhen-netin e pyeti Profetin sal-l Allahu alejhi ue sel-lem : A do thirret nga t gjitha portat ndonj njeri o i Drguari i Allahut? I tha : Po dhe shpresoj q ti t jesh prej tyre. Vlla, e ti motr, nse dshironi tu hapen kto porta jini t sinqert n fjal dhe vepra. Merr abdes si duhet e ngrije shikimin lart dhe thuaj: "Eshhedu en la ilahe ila Allah uahdehu la sherike lehu ue eshhedue ene Muhameden abduhu ue resuluhu, Allahume ixh'alni minet-teuabine ue xh'alni minel mutetahirine" q t t hapen t teta portat e t hysh nga cila port t dshirosh. Largsia ndrmjet dy anve t nj porte sht dyzet vjet. E do vij nj dit q atje do ket fluks t madh njerzish. Si ka thn Profeti salallahu alejhi ue selem.
71
At dit ndryshojn gradat e besimtarve nga njri tjetri kur t hyjn nga ato porta. do grup ka ngjyr dhe bukuri q nuk e ka tjetri. Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : "Grupi i par q hyn n Xhen-net fytyrat e tyre jan si hna kur sht e plot. Ndrsa ata q vijn pas tyre i kan si ylli m ndriues n qiell". E m pas n Xhen-net kan gradat e tyre. Ky sht malli q i nxit ata. Kjo sht puna e tyre me t ciln fituan dhe mbrritn tek portat e Xhen-netit. Ky sht besimi i tyre, devotshmria e tyre dhe largimi nga imortaliteti dhe veprat e kqia. Dgjoje t prmalluarin Ibnul Kajim q thot pr portat e Xhenentit:
Portat e tij me t vrtet jan tet si jan transmetuar n hadith e ato jan pr at q ka arritur gradn e ihsanit. Me e larta sht porta e lufts ndrsa porta e agjrimit quhet Rraj-jan.
Do thirren disa nga t gjitha portat nse i kan plotsuar degt e besimit. Prej tyre sht Ebu Bekri i cili sht Sidik dhe sht zvendsi i atij q i zbriti Kur'ani.
Por hapja e ports nuk sht e mundur pa els me dhmbza. elsi sht dshmia e njsimit dhe sinqeritetit. Kjo sht dshmia e besimit. Ndrsa dhmbzat jan punt e mira pr t cilat urdhron Islami dhe elsi duhet t jet me dhmbza. Thot Ibnul Kajim n prshkrimin e grupit t par q hyn n Xhen-net :
72
Grupi i par q hyn n Xhen-net fytyrat e tyre jani si hna e katrmbdhjet. Kta jan t part sepse edhe n dunja ishin t part n punt e mira.
Ndrsa grupi tjetr si ylli m i ndritshm q shikon syri yt n horizont. Krehrat e tyre jan prej ari dhe djersa e tyre sht misk i pastr, o i mjeri ai q e humbi kt mirsi. Ky sht malli o vllezr pr Xhen-netin. O vllezr t dashur banort e Xhen-netit kur t hyjn nga ato porta do tu ndryshoj ngjyra dhe pamja. Nuk do jen si kan qen n kt dynja t ult, tek e cila ka vetm mangsi. Ndrsa banort e Xhen-netit kur hyjn n Xhen-net hyjn n m t plotn dhe m t bukurn pamje. Ata do jen n pamjen e babait t tyre Ademit aleji selam dhe n gjatsin e tij 60 parakrah. Ka thn Profeti salallahu alejhi ue selem : "do kush q hyn n Xhen-net do jet n pamjen e Ademit aleji selam me gjatsin e tij 60 parakrah". Gjithashtu edhe shpirtrat e tyre do jen t pastra nuk do ken urrejte pr njri tjetrin dhe as hased, si ka thn Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem. Ajo q ua shton m shum bukurin sht se ata nuk do ken qime n trup dhe as mjekra dhe do jen n t njjtn mosh, 33 vje . Mosha e rinis dhe forcs. Thot Profeti sal-l Allahu aleji ue sel-lem : " Hyjn banort e Xhen-netit n Xhen-net pa qime, pa mjekra, syt i kan t lyera me kohl n nj mosh t gjith 33 vje". Kjo sht pr sa i prket burrave. Ndrsa gruaja besimtare e devotshme e ruajtur dhe e kujdesshme sht hurije nga hurijet m t bukura n Xhen-net. Vlla i dashur, motr e nderuar a nuk ju tronditi malli q t jeni prej tyre. Dgjoje Ibnul Kajimin kur e prshkruan kt gj duke thn :
73
Mosha e tyre sht 33 vje n t ciln sht fuqia e rinis. Gjatsia e tyre sht sa gjatsia e babait t tyre 60 parakrah ndrsa gjersia 7 parakrah.
Ngjyra e tyre sht e bardh, nuk kan mjekra, flokt do ti ken me onde dhe syt t lyera me kohl. Kjo sht bukuria m e plot e lkurs, flokve dhe syve t tyre. Ky sht malli pr Xhen-netin. O ti q je i prmalluar pr Xhennetin, eja me mua q t njohsh si sht ndrtuar Xhen-neti, si jan guralect e tij, toka e tij, uji i tij, dhomat e tij, adrat e tij dhe mirsit e prhershme q ndodhen n ato adra. sht transmetuar n librin e sakt t Buhariut dhe Muslimit se Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : " U futa n Xhennet, kur `t shoh, gurt ishin perla dhe dheu ishte misk". N nj transmetim thuhet, "dheu ishte i bardh si misk i pastr". Kur t vendosin banort e Xhen-netit kmbt mbi t, t gzuar, t sigurt, ecin, kur shohin kshtjellat dhe adrat e tyre u shtohet m shum malli pr to. Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem ka thn : " Besimtari do ket n Xhen-net nj adr prej margaritari 60 milje e lart. N t do ket grat e tij. Shkon tek to besimtari nj nga nj, nuk e shohin njra tjetrn nga gjersia e vendit ". I ka prgatitur Allahu kto adra pr robrit e Tij t devotshm.
} : {
"Ata do ken gradat m t larta t Xhen-netit pr durimin q kishin dhe do gjejn n t prshndetje dhe paqe". (kuptimi i ajetit) {El Furkan 75}.
} : {
Thot Allahu i Madhruar (kuptimi i ajetit) : " ndrsa ata q kan qen t devotshm do t ken dhoma njra mbi tjetrn
74
t ndrtuara, posht tyre rrjedhin lumenjt. Ky sht premtimi i Allahut. Allahu nuk e thyen premtimin ". {Ez-zumer 20}. O vllezr, thot Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem : " N Xhen-net ka dhoma t tejdukshme q shikohet jasht ka brenda dhe brenda ka jasht. I ka prgatitur Allahu pr ata q ushqejn t varfrit, q flasin but, q agjrojn vazhdimisht dhe ata q falen natn kur njerzit flen ". Prandaj ejani o vllezr dhe ju o motra t ushqejm t varfrit, ejani t agjrojm dhe t falemi natn q t jemi prej banorve t ktyre dhomave. Ky sht malli pr tek ato dhoma. E nse je prej atyre q agjrojn dhe falen (natn) dgjoje far thot Ibnul Kajim:
Ndrtesat e Xhen-netit jan prej tullave prej ari dhe argjendi, jan dy lloje t ndryshme. Ndrsa kshtjellat jan prej perlave dhe zeberxhedi (gur i cmuar ngjyr jeshile), prej argjendi ose prej ari t kulluar.
Gjithashtu jan prej perlash (t mdha) dhe rubini, kshtu sht prsosur ndrtimi (i tyre) n formn m t mir. Ndrsa balta sht prej misku t kulluar ose za'ferani. Jan transmetuar dy hadithe t sakta pr kt.
Toka sht prej mermeri si argjend i kulluar si me qen pasqyr q shikohesh n t. Ndrsa guralecat e Xhen-netit jan perla t prmasave t ndryshme dhe rubin t shprndara si mund t shprndahen gurt e muar.
75
Dheu i Xhen-netit sht prej za'ferani ose prej miskut q sht marr prej drerve.
Dhomat e Xhen-netit jan n hapsir, shikon nga brenda 'ka prjashta dhe nga jasht 'ka brenda. Banort e tyre jan ata q falen natn, agjrojn, flasin fjal t mira dhe jan bamirsa.
Robi do ket n Xhen-net nj adr prej perle e hapur nga brenda. Ky sht krijimi i Mshiruesit. Ajo sht 60 milje e lart. N do an t saj gjenden grat m t bukura.
Besimtari shkon tek t gjitha e ato nuk e shohin njra tjetrn ngaq sht vend shum i madh. N t ka dhoma t veanta dyert e tyre jan prej ari dhe margaritari t zbukurara me korale.
Kto adra jan n koshpte buz lumenjve q rrjedhin. N adra ndodhen ato (huri) q po t dalin para diellit dhe hns ke pr t thn q sht br eklipsi i tyre.
Sa e sa plag dhe mall ka n zemr pr kto adra.
76
N to ka hurij q ulin shikimin, t mira n sjellje, t bukura, nuk ka si ato n bukuri. T mira n sjelljet e tyre, t bukura n fytyrat e tyre e kshtu e mira dhe bukuria sht prputhur (tek to). Ky sht malli o vllezr. Kur t vendosen banort e Xhen-netit n kshtjellat dhe adrat e tyre u jep Allahu rrizkun tyre i cili u sjell atyre knaqsi, fruta t shumllojshme q t han prej tyre dhe u sjell lumenjt q t pijn prej tyre.
) (27) }: ( 31) ( 29) ( 30) ( 28 { ( 32)

Allahu i madhruar thot (kuptimi i ajetit) : "T djatht. far jan t djatht!! (Ata jan) n mes t sidrit q nuk ka gjemba, bananeve pal pal, n hije t prhershme, kan uj t rrjedhshm q nuk ndrpritet kurr. Kan fruta t shumta as nuk mbarojn dhe as nuk ua ndalon (kush) ". {El Uakia 27-33}. Dmth t shumta, t mira, t shum llojshme e me gjith kt ato edhe prodhojn gjithmon. Hija e tyre sht e prhershme dhe jan afr (dors). I marrin banort e Xhentetit shum leht.
} : {
Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : " Prshkrimi i Xhen-netit q sht prgatitur pr t devotshmit (ndr t tjera sht) se posht tij rrjedhin lumenjt. Ushqimi dhe hijet e tij jan t prhershme. Ky sht prfundimi I atyre q ishin t devotshm ndrsa prfundimi atyre q kan mohuar sht zjarri". {Er-rad 35}. Ndrkoh q banort e Xhen-netit jan duke u knaqur me kto fruta kur shohin nj pem t madhe. Ecn kalorsi n hijen e saj nj qind vjet e nuk e kalon dot. Kjo sht mirsi e banorve t Xhennetit e prhershme. Pranda ec me seriozitet dhe vendosmri o vlla dhe ndizja mallin vetes tnde q t jesh prej banorve t Xhen-netit. Duke br sa m shum tesbih duke br lehlil dhe tahmid. Sepse kto jan shkak pr mbjelljen e Xhen-netit. Gjat ksaj knaqsie banort e Xhen-netit i merr malli pr nj lloj tjetr knaqsi q ka tjetr shije. Kjo sht knaqsia e pirjes prej ktyre lumejve q na ka treguar Allahu pr to se ato jan prgzim pr ata q kan besuar dhe kan br pun t mira.
77
}: {
Allahu i Madhruar thot (kuptimi i ajetit) : "Prgzoi ata q kan kan besuar dhe kan br pun t mira se pr ta ka Xhen-nete nn t cialt rrjedhin lumenj, sa her q u jepet nj frut thon si kjo na sht dhn edhe m par ". {El Bekare 25}. Lumenjt e Xhen-netit nuk jan vetm prej uji por jan edhe prej qumshti vere dhe mjalti t kulluar.
} : {
"Prshkrimi i Xhen-netit q sht prgatitur pr t devotshmit sht se n t ka lumenj prej uji t pa ndryshuar, lumenj prej qumshti q nuk i ka ndryshuar shija, lumenj prej vere t shijshm pr ata q do ti pijn dhe lumenj prej mjalti t kulluar". Gjithashtu n Xhen-net ka burime me pije dhe shije t ndryshme. Si burimi i Kafurit, i Tesnimit, i Selsebilit. A nuk po na merr malli pr lumenjt e Xhen-netit, pr burimet e tij dhe ushqimet e tij. Ather dgjoje t prmalluarin se far thot:
Pemt e tij jan dy lloje njri prej tyre sht i ngjashm me at q ndodhet n dynja. Mjafton pr numrimin e tyre fjala e Zotit ton q do frut atje sht dy lloje.
Besimtari i shijon ato kur i ha si i shijon edhe syri para ngrnies.
78
Ah sa t mira jan ato fruta t cilat jan mbjell n kopshte q dheu i tyre sht misku. Kshtu sht edhe uji q pijn (i shijshm) e sa e mir sht kjo pirje pr t eturin. Kur t marrsh prej atyre frutave vjen n vend t saj nj tjetr si ajo.
Nuk ndrpriten kurr dhe nuk kan nevoj q t presin diellin kur t vij koha q t piqen. Gjithashtu nuk u ndalohen dhe as nuk kan nevoj q t ngjiten mbi to. Por jan t ulta dhe mund ti marrsh ato si t dshirosh n formn m t thjesht. Ky sht malli o vllezr. Gjithashtu dgjo se far thot i prmalluari n prshkrimin e ushqimit dhe pijeve t Xhen-netit.
Ushqimi i tyre sht far t dshirojn ata dhe mish zogjsh t but e t shndosh. Fruta t shumllojshme sipas ndrrave t tyre. Kjo ngopje sht pr besimtart.
Atje kan mish, ver, gra, fruta, parfum dhe erra t kndshme q vijn prej luleve. Ent e tyre shrbtort e tyre. jan prej ari ua sjellin djelmosha q jan
79
Atyre u jepet t pijn nektar t vulosur me misk fillimi i tij sht si fundi i tij. Bashk me ver t shijshme pr at q e pi por nuk t deh e as nuk sht e dmshme dhe as nuk ka n t ndonj t met.
Pija e tyre do jet prej selsebili e przier me kafur ajo pije sht pr bamirsit. Ndrsa kjo sht pija e t djathtve. Kurse bamirsit kan pije tjetr. Quhet tesnim pija e tyre e lart. Pija e atyre q jan t zgjedhurit e Mshiruesit. Ky sht malli o vllezr pr at vend. O vellezr e ju o motra, banort e Xhen-netit n Xhen-net jan si mbretrit n fronet e tyre. Mbi kokat e tyre kan kurora dhe rrobat e tyre jan prej mndafshi t holl t gjelbr e t trash e posht tyre kan shtresat dhe jastikt e bukur. Ndrkoh i merr malli pr melodit e Xhennetit q u ka premtuar Allahu. Pr shkak se jan larguar nga muzika e ksaj dynjaje. Po, i merr malli pr kndimin e hurijeve pr t cilin i ka premtuar Allahu ku thot (kuptimi i ajetit) :
} : ( 14) {(15)
"Ditn q do bhet Kijameti at dit kan pr tu ndar. Ata q besua dhe bn pun t mira n kopshte kan pr tu knaqur (duke dgjuar)" {Er-rum 15} Kshtu e ka shpjeguar Ibn Kethiri. Si ka premtuar gjithashtu edhe Profeti sal-l Allahu alejhi ue sellem ku thot : "Grat e Xhen-netit i kndojn burrave t tyre me m t bukurin z. Nuk e ka dgjuar at asnjeri kurr. Ato thon n kngt e tyre : Ne jemi sjellshmet t bukurat, grat e njerzve t mir. Gjithashtu thon : Ne jemi t prheshme dhe nuk vdesim, jemi t rejat dhe nuk plakemi dhe jemi t knaqura dhe nuk zemrohemi. Jet t lumtur do bj ai q na ka ne dhe q do jet i yni".
80
Gjithashtu ka thn Profeti salallahu alejhi ue selem. do person q hyn n Xhen-net i qndrojn tek koka dhe tek kmbt dy hurij, I kndojn me m t bukurin z q kan dgjuar xhindt e njerzit ndonjeher. Por jo si fyelli I shejtanit. A e dgjove o ti q e do muzikn e dynjas, o ti q kndon me vete dit e nat duke thn fjal q as vet nuk I kupton. A e dgjove o ti q do kngt e kngtareve q jan prej njerzve t kqij. A e dgjove fjaln e Profetit salallahu alejhi ue selem. A nuk u prmallua shprti yt pr kndimine hurjive. Prandaj lere muzikne dynjase. Bile lere dynjan me ka brenda saj me gjith knaqsit dhe epshet q ka n t q t arrish atje. E t dgjosh ato zra e ato melodi t cilat nuk i ke dgjuar kurr.
Ka thn Ibn Ab-basi : Zoti yn drgon nj er q tund degt e pemve. Gj q sjell disa zra t kndshm pr veshin e njeriut si tingujt melodik.
Prandaj mos e ndrro kt knaqsi me knaqsi e veglave muzikore t dynjas. A nuk e ke dgjuar se dgjimi tyre n t jan kngt e hurijeve me zra shum t bukur.
Ah cfar kndimi sht ai me t cilin u knaqn vesht nga mirsia e tij. Ah far kndimi, sa i mir sht ai prej atyre q jan si hna n degt e pemve. Ah far kndimi, sa e sa gzim dhe dashuri sjell ai pr zemrn.
81
E 'mund t thuash pr at q dgjon m t bukurin z prej hurijve t bukura t Xhen-netit.
Ato thon : Ne jemi t reja, t prhershme, t sjellshme, me bukuri dhe sjellej t larta. Nuk vdesim as nuk ka frik (n Xhen-net pr ne) dhe as nuk urrejm e as nuk zemrohemi.
Jet t lumtur ka pr t br ai q do jet i joni ose do jemi t tij me t drejt (dy transmetime). Ruaje dgjimin tnd prej ktyre kngve t dynjas nse dshiron t dgjosh ato kng. Mos i jep prparsi m t ults dhe t lesh at q sht m e larta se mund ti humbsh t dyja. E sa poshtruese sht kjo! Ky sht malli pr at vend. Vlla i dashur dhe ti o motr e nderuar disa njerz e humbin shpresn se mund t arrijn n Xhennet. Mbase i thot shejtani q punt e tua nuk jan t pranuara ose se ti nuk je prej banorve t Xhen-netit. Dije o vlla dhe ti o motr se mirsia e Allahut sht e gjer dhe mshira e Tij ka prfshir do gj. Prandaj prvishu, merre rrugn seriozisht dhe me vendosmri duke br pun t mira dhe mos e humb shpresn se do do arrish atje. Bje qllimin tnd t arrish Firdeusin e Lart e mos thuaj vetm t hyj tek dera e tij mjafton. Jo o vlla let jet malli yt pr Xhennetin m i madh. Nse dshiron q t t marr malli pr Xhen-netin dhe t jet malli yt I fort dgjo ather pr grat e Xhen-netit, bukurin e tyre dhe knaqsin e takimit me to. Vlla i dashur, Allahu i Madhruar i marton banort e Xhen-netit me gra shum t bukura prve grave t tyre q kan pasur n dynja. E mgjth at gruaja e e tij n dynja nse i bindet atij e sht e devotshme, agjron, fal namaz nate, kujdeset pr fmijt e saj dhe pr veten e saj ajo ka pr t qn n grad m t lart n Xhen-net se Hurijet.
82
(52) ( 51) }: ) ( 53) {(54

Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : "T devotshim do jen n vend banim t sigurt n Xhen-nete dhe burime, veshin mndafsh t holl dhe t trash t ulur prball njri tjetrit. Gjithashtu i kemi martuar me Hurijet". {Ed-duhan 5154} sht shumsi i fjals Haura. sht quajtur ashtu sepse i bardhi i syve t saj sht shum i fort dhe i ziu gjithashtu. Ndrsa dmth q i ka syt t mdhenj. Allahu i ka prshkruar hurijet me nj prshkrim q ta shton mallin m shum.
(31) }: ( 32) {(33)

Ka thn Allahu i Madhruar (kuptimi i ajetit) : " T devotshmit jan fitimtart. pr ta ka kopshte dhe rrush. Gjithashtu ka pr ta edhe gra keuaib n t njjtn mosh" {En-nebe 31-33} Keuaib sht shumsi I fjals kaib q sht gruaja e bukur q i sapo I sht shfaqur gjoksi. Dgjo nj prshkrim tjetr q ta shton mallin m shum pr to.
}: { ( 35) ( 36)
Allahu i Madhruar ka thn (kuptimi i ajetit) : "Ne i kemi krijuar ato (ndryshe nga grat e dynjas) i kemi krijuar t virgjra t dashura pr burrat e tyre n t njjtn mosh (t gjitha)". [El Uakiah 35-37]. T virgjra dmth q askush nuk i ka prekuar ato. Si ka thn Allahu i Madhruar:
) } : {(59) ( 57) ( 56
"N t ka gra q e ulin shikimin e tyre. Nuk i ka prekur ato m par as njeri dhe as xhind. Ciln mirsi t Zotit tuaj po mohoni. Ato jan sikur me qen rubin dhe korale. Ciln mirsi t Zotit tuaj po mohoni" {Er-Rahman 56-59}.
} : (71) ( 70) {(73) ( 72)

Gjithashtu ka thn Allahu i Madhruar (kuptimi i ajetit) : " N t ka (gra) t sjellshme dhe t bukura. Ciln mirsi t Zotit tuaj po mohoni. Hurij t rujatura n adra. Ciln mirsi t Zotit tuaj po mohoni". {Er-Rahman 70-73}.
83
Gjithashtu ato jan t pastra prej menstruacoineve, lehonis dhe do pisllku tjetr. Ato nuk jan si 83rate e dynjas t cilat jan tradhtare, t cilat I urrejn burrat e tyre, t cilat mallkojn dhe ofendojn.
} : {(25)
"Ata kan n t gra prhershm" {El Bekare 25}. t pastra e n t jan t
Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem i ka prshkruar hurjiet me nj prshkrim q t shtyn t prpiqesh edhe m shum pr t br pun t mira q t arrish tek ato. Ka thn Profeti salallahu alejhi ue selem: Sikur nj prej grave t Xhen-netit t dal n dynja do e ndrionte gjith botn dhe do e mbushte at me er t mir. Shamia q ka ajo n kok sht m e mir se dynjaja dhe ka brenda saj. Gjithashtu ka thn Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem : "do person n Xhen-net ka dy gra prej hurijeve. donjra prej tyre ka veshur shtatdhjet rrobe i duket edhe palca e krcirit t saj pas rrobave". Ka treguar El Euzai nga Hasan Ibn Atije nga Ibn Mes'udi se ka thn: "N Xhen-net sht nj haura q quhet lu'be. T gjith Hurijet e Xhen-netit e e plqejn at shum, i prekin supin e i thon : Jet t lumtur ka ai do t ket ty .Sikur t t njohin ty, ata q krkojn Xhen-netin do e merrnin rrugn me vendosmri. N ball e ka t shkruar : Kush dshiron t ket nj grua si un le t punoj q t knaq Zotin tim". I ka thn Ata Es-sulemi Malik Ibn Dinarit : O Ebu Jahja na trego dika q na shton mallin (pr Xhen-netin), tha : N Xhen-net sht nj haura, krenohen banort e Xhen-netit me bukurin e saj. Sikur mos e kishte shkruar Allahu q n Xhen-net nuk ka vdekje do vdisnin nga bukuria e saj. Ka thn Rabia Ibn Kulthum : Na pa Hasen El Basri q u mblodhm rreth tij. Ishim djem t rinj dhe na tha : O djema, a nuk ju ka marr malli pr hurijet?! Thot Ibnul Kajim m tha Ibnu Ebil Haura na ka treguar Hadramiu tha : Fjeta nj nat un me Ebu Hamzen n nj vend. Ai tr natn kthehej sa majtas djathas deri n mngjes. I thash o Ebu hamze nuk fjete mbrm? Tha: kur u shtriva dje mu prfytyrua prpara meje nj haura aq sa m dukej sikur po e prekja me dor. I thash pr kt Ebu Sulejmanit e m tha : Ky qenka person i prmalluar.
84
Ka treguar Ibnu Ebi Dun'ja nga Salih El Merri e transmeton nga Zejd Errakashi se ka thn: M kan treguar se n Xhen-net vettiu nj drit. Nuk ngeli vend n Xhen-net pa e prshkuar kjo drit. Pyesin 'sht kjo? U thuhet : Nj haura i qeshi burrit t saj. Tha Salih : Nj person n an t mexhlisit kur e dgjoi kt mori frym thell deri sa vdiq. Dgjoje o vlla historin e ktij djaloshi : Ka treguar Ibn Ebi Dun'ja nga Ebu Sulejman Ed-darani se ka thn : Ishte nj djal nga Iraku adhurues i madh. Doli me nj shokun e tij pr n Mek. Kur zbrisnin pr tu qetsuar ai falej kur hanin ai agjronte. Shoku i tij nuk i foli pr kt gj deri sa u kthyen. E kur deshn t ndahen i tha : M trego 't nxit t bsh gjith kt q pash (rrugs, prej teje). Tha : Pash n ndrr nj kshtjell prej kshtjellave t Xhennetit, Vura re se tullat e saj ishin njra prej ari dhe tjetra prej argjendi. Ndrsa dritaret ishin njra prej zeberxhedi (gur i cmuar ngjyr jeshile) dhe tjetra prej rubini. E n to kishte hurije me flok t lshuara. Kishte veshur nj rrob me fije argjendi. M tha : M krko tek Allahu me seriozitet dhe vendosmri se vallahi edhe un t kam krkuar tek Ai kshtu. Prandaj po i veproj kto q sheh. Tha Ebu Sulejmani : Kjo sht vetm pr nj haura, po ata q krkojn m shum se kaq?! Ky sht malli i ktyre njerzve. A nuk t mori malli vlla pr Xhen-netin dhe pr hurijet. Dgjoje t prmalluarin se si i prshkruan hurijet ku thot:
Dgjoje prshkrimin e nuseve t Xhen-netit dhe zgjidh pr veten tnde ather o vlla. Ato jan hurije t plota n krijim dhe bukuri jan nga m t bukurat gra.
U plotsua katrmbdhjet.
krijimi
saj
dhe
bukuria
saj
si
hna
Dielli noton n bukurin e fytyrs s saj. Ndrsa nata sht nn deg (tek flokt e saj t zinj)
85
Shfaqet nj vettim kur buzqesh ajo aq sa ndrion do gj prreth. sht transmetuar se nj vettim shfaqet n Xhen-net e pyesin banort e Xhen-netit pr t.
U thuhet kjo sht vettmia e e buzqeshjes s hauras n Xhen-netin e lart si e shikoni. Jet t lumtur ka pr t br ai q e puth at goj. Se tek kjo puthje sht arritja e ndrrave t tij.
Trupi saj sht i njom prej ujit t rinis. E n degt e saj rrjedh ky uj. Ngaq uji i mirsis ishte n trupin e saj prandaj doln edhe fruta t shum ngjyshme.
Kshtu doln prej ksaj dege trndafila, (faqet e saj) moll, (ballin e saj) dhe sheg (gjoksi i saj). Madhshtor sht Ai q e mbjolli kt kopsht (me kto pem e lule t bukura). Ndrsa trupi i saj sht si dega e njom dhe mesatar n gjatsi.
Ndrsa kyet e duarve t saj jan t kulluar dhe t pastra si argjendi. Jan si gjalpi t buta dhe t rrubullakta si guacka prej perle.
86
Ndrsa gjoksi i gjer qndron mbi belin e ngusht. E kan rrethuar at dy vithe t plota. Ndrsa mardhniet jan rehatia m e madhe e t dashuruarit. E ai kurr nuk mrzitet prej ksaj gjje.
E mbasi mbaron mardhniet ajo kthehet edhe nj her e virgjr si ishte pa asnj lloj t mete. Na sht transmetuar se ky sht preokupimi i tyre q sht treguar i pa sqaruar n suren Jasin.
sht prokupimi i dhndrit me nusen e tij pasi ka luajtur me ta malli gjat gjith kohs. Pasha Allahun mos e pyet at pr prokupimin q ka ato net. Se prokupimi i tij sht nj shtje shum e madhe. Dgjo o vlla i dashur gjithashtu t prmalluarin Ibnul Kajim kur e prshkruan ern e hauras, trupin e saj, ngjyrn e saj, fjalt e saj dhe ledhet q i bn burrit t saj.
Era e tyre sht misku e trupi i tyre sht i but ndrsa ngjyra e tyre sht si rubini dhe koralet. Ndrsa fjalt e saj ta marrin mendjen nga melodia q sht m e bukur se melodit e dynjas.
87
Ajo sht shum trheqse me pamjen e saj dhe prkdhelit e saj dhe tregohet e dashur me t n do koh. Prandaj edhe i lviz syt dhe kokn m shum kur takohen. Nga butsia mirsjellja dhe fjalt e bukura afruese q i thot, kshtu e kan shpjeguar dijetart. Mblidhi forcat pr at q sht atje, mbylli syt dhe bj durim nj or ktu (n dunja).
Vallahi ato q jan ktu (n dynja) nuk jan as sa vlera e thoit t njrs prej atyre q jan n Xhen-net. Mos i jep prparsi asaj q sht e ulta duke ln m t lartn. Nse bn kt ke pr t fituar vetm poshtrim dhe turp (ditn e Gjykimit). Dgjoje gjithashtu prshkrimin e hauras kur ecn kur vesh rrobet dhe xhevahiret pr burrin e saj. Thot i prmalluari:
E kur del e veshur me nj pelerin e prdridhet si prdridhet ai q ka ardhur n qejf nga pija. Tundet si dega e njom q ka mbi t trndafila moll dhe sheg.
Ajo ecn me mburrje e i takon asaj nj gj e till n Xhen-netin e prhershm. Ka shrbtore mbrapa saj e para saj nga ana e djath dhe e majt (q e rrethojn).
Deri sa kur dalin prball njri tjetrit takohen. A ke par ndonjher kur takohet dielli me hnn.
88
Pyete t dashuruarin a duron dot pa e prqafuar dhe pa e puthur.
Pyete t dashuruarin ku e la durimin e tij n ciln lugin apo n cilin vend. Pyete t dashuruarin si sht gjendja e tij kur i jan mbushur syt dhe vesht me knaqsi.
Pyete t dashuruarin si sht jeta e tij kur ata jan shtrir n krevat vetm prvetm. Pyete t dashuruarin si sht jeta e tij kur rri me t dashurn e tij n mes t errave t mira t luleve.
U vijn gotat me nektar me an t djelmoshave q jan si hna. E marrin gotn njher ai dhe nj her e dashura e tij e m pas mbshteten.
E prqafojn njri tjetrin. A ke par ndonjher dy t dashuruar kur takohen pas nj kohe shum t gjat. Nuk ka kush i qorton dhe nuk ka asnj gj q ua turbullon jetn e tyre e ata t dy me rroben e dashuris jan mbshtjell.
O ti q je i shkujdesur prej shkakut pr t cilin u krijove, zgjohu. U nisn me seriozitet t tjert ndrsa ti je n gjum. Ikn shokt e tu dhe t lan t rrish me ata q jan t knaqur me fatin e ult q do mbaroj.
89
E shumica e atyre q shikon kan ngelur mbrapa. Ti i ndoqe ata e u knaqe q pjesa jote t jet asgjja. T bri t plqyer vetja jote q t bashkohesh me ata q rrijn e nuk kan marr rrugn (e Xhen-netit) dhe i kan dhn prparsi rehatis (n kt bot). Por do ta marrsh vesh kur t zbulohet perdja se far ke br dhe far kishe mundsi t bje. Ky sht malli o vllezr pr Xhen-netin. O vllezr Xhen-netin e ka marr malli pr banort e tij. Po ne a na ka marr malli pr t?! A na ka marr malli q ta fitojm at. Duke qn t devotshm duke kryer detyrat dhe duke u larguar prej harameve. Ka thn Profeti salallahu alejhi ue selem : "Tha Xhen-neti : O Zot frytet e mija jan t pjekura, lumenjt e mi rrjedhin e mua m ka marr malli pr banort e mi prandaj mi sill sa m shpejt ata". Transmetohet nga Enesi radiallahu anhu se Profeti salallahu aljehi ue selem ka thn : "Kur t hyjn banort e Xhen-netit n Xhen-net do ti marr malli vllezrit pr njri tjetrin shkon krevati i njri tek tjetri e kshtu t tjert deri sa bashkohen t gjith. I thot njri shokut t vet : A e di vlla kur na ka falur Allahu? I thot n filan dit n filan vend, iu lutm Allahut na i fali gjynahet tona e kjo sht si ka thn Allahu I Madhruar:
(25) : ( 27) ( 26) (28)

"Do dalin para njri tjetrit e do pyesin ( kush sht shkaku q arritn kt shprblim kaq t madh, thon) : Ne ishim m par n familjet tona t friksuar. Na bri Allahu mirsi dhe na ruajti nga dnimi i nxeht. Ne i luteshim Atij m par. Ai sht Mirbrsi I Mshirshmi". Dgjojeni o vllezr historin e ktij t prmalluarri pr Xhennetin. Kush t jet vall? Ai sht Umer Ibn AbdulAziz prijsi i besimtarve. Thot Umer Ibn Abdulaziz : Un kam nj shpirt krkues. Sa her q arrij dika m krkon dika m t mir. E kur un e arrita kt grad (dmth q u bra prijs) q s'ka mbi t asnj
90
grad, shpriti im krkoi dika m t lart dmth Xhen-netin. A e shikoni vendosmrin dhe mallin q kishte prijsi i besmitarve Allahu e mshiroft. Erdhi nj robresh e Umer Ibn Abdulazizit dhe i tregoi se ajo pa n ndrr sikur ura u vendos sipr Xhehenemit ndrsa Xhehenimi shfrynte. E tregoi se ajo pa ca burra q hipn n ur pr t kaluar dhe i mori zjarri. Pastaj i tha : T pash ty o prijsi i besimtarve kur t solln pr t kaluar. Kur e dgjoi Umeri kt i ra t fikt dhe ndejti nj far kohe duke u dridhur. Ndrsa ajo i thoshte : Pasha Allahun t pash o prijsi i besimtarve q shptove, t pash q shptove.
******* ******* *******

O ti q je i zgjuar karvani iku i shpejtuar ndrsa ne rrijm ulur e ti far po vepron. A je i knaqur t ngelesh mbara tyre, t kan hedhur posht ndrrat dhe t pengon dashuria (e epsheve t dynjas). Le ta qaj veten e vet ai q ka pr ta qar, si i ikn koha duke e humbur me loj. Ky sht malli pr Xhen-netin vllezr. O vllezr e morta, pasi e prshkruam Xhen-netin me nj pjes t mirsis t tij dijeni se mirsia m e madhe e Xhen-netit sht shikimi i Allahut t Madhruar ditn e shtess. Nse dshiron t dish vlla pr ditn e shtess, pr vizitn e Ngadhnjyesit El Aziz T Lavdruarit El Hamid dhe pr shikimin e fytyrs s Tij q sht e pastr nga prngjasimi dhe mohimi si shikon diellin n drek dhe hnn natn e plot. Si sht transmetuar me hadithe muteuatire nga Profeti sal-l Allahu alejhi ue sel-lem t cilat ndodhen n librat e sahiheve suneneve dhe musnedeve me transmetimin e Xheririt Suhejbit Enesit Ebu Hurejre Ebu Muss dhe Ebu Seidit. Ather dgjo at dit kur t thrras nj thirrs : O banor t Xhen-netit : Allahu i Madhruar krkon prej jush q ta vizitoni prandaj ejani tek kjo vizit. Thon dgjuam dhe u bindm. E shpejtojn pr t shkuar n kt vizit. Kur shohin q devet u jan
91
prgatitur pr ti hipur dhe hipin me t shpejt. Deri sa kur mbrrijn tek lugina Efjah e cila sht vendi i takimit e mblidhen t gjith sepse thirrsin e dgjuan t gjith. Urdhron Allahu q t vendoset Kursiji i Tij atje. Ndrsa besimtarve u vendosen karriget e tyre prej drite e prej perle prej zeberxhedi, prej ari e prej argjendi. Ai q ka gradn m t ult mgjth se nuk ka t ult n Xhen-net mbi dunat e miskut. E nuk ju duket se jan m t ult. Derisa kur t qetsohen t gjith n vendet e tyre. Thrret nj thirrs e thot : O banort e Xhen-netit, Allahu ju ka dhn nj premtim dhe dshiron tua mbaj at. Thon : 'qnka ky premtim?! A nuk na i zbardhi fytyrat tona a nuk na i rndoi peshoret tona a nuk na futi n Xhen-net dhe na shptoi prej zjarrit. Ndrkoh shohin nj drit q ndrion prej saj Xhen-neti. Ngren kokat e tyre kur ja, Allahu i Madhruar ka ardhur sipr tyre. E u thot : O banort e Xhen-netit : Selamun alejkum. A nuk mund ta kthesh kt prshndetje n formn m t mir?! Ata thon: "Allahume ente Es-selam ue minke es-selam tebarekte ja Dhel xhelail uel ikram". Gjja e par q dgjojn prej Allahut t Madhruar sht se u thot : Ku jan robrit e Mi q mu bindn Mua pa m par, kjo sht dita e shtess prandaj m krkoni. E ata t gjith i thon : U knaqm o Zoti jon, prandaj knaqu edhe Ti prej nesh. Thot : O banort e Xhen-netit, Un sikur t mos isha i knaqur prej jush nuk ju fusja n Xhen-netin Tim. Prandaj m krkoni se kjo sht dita e shtess. Ather i thon : Na e trego fytyrn tnde. E Allahu i zbulon perdet dhe u shfaqet atyre aq sa i mbulon drita e Tij, sa q sikur mos e kishte shkruar Allahu q nuk kan pr t vdekur do digjeshin nga drita e Tij. Nuk ngelet n at mexhelis askush pa i folur Allahu aq sa i thot : O filan, a t kujtohet kur ke br kshtu e kshtu. I kujton disa gabime q ka br n dynja. I thot: O Zot, a nuk mi ke falur ato gjynahe. I thot : Po, ti me faljen time arrite deri n kt grad. Hajde far knaqsie pr ata q arrijn kt bised. Hajde far knaqsie sht pr njerzit e mire, shikimi i fytyrs s Allahut n Ahiret. Sa turp sht pr ata q ngeln mbrapa, q e humbn tregtin (m Allahun):
( 22) ( 23) : (25) ( 24)

"At dit ka fytyra t ndritura Tek Zoti i tyre jan duke shikuar At dit ka fytra t vrenjtura q kan frik se do tu thyhet kurrizi" {El Kijameh 24-25}
******* { *******
92

Sa e uditshme q sht ajo lugina e cila sht vend-takimi i shtess pr ata q e duan Allahun. Ah sikur t jesh prej atyre q do jen n at lugin t prmalluar. Mendoj se ai q sht i till ka pr t fituar.
******* ******* {
Sa i uditshm sht gzimi i atyre q e duan Allahun kur tu flas nga lart e tu jap selam. Sa t udishm jan ato shikime q do shohin Allahun haptazi. Pa mund dhe pa u lodhur.
******* { *******
Prandaj eja pr n Xhen-netet e Adnit. Sepse atje jan banesat e tua t para dhe atje jan edhe adrat. Mirpo ne na ka rrmbyer armiku dhe nuk e di a do kthehemi dot n atdheun ton dhe a do shptojm dot.
******* *******
Eja pr n ditn e shtess e cila sht dita e vizits s Zotit t Arshit. sht dit e shnuar. Eja pr n luginn Efjah dheu i saj sht prej misku (prej s cils kundrmon era e miskut pranda sht quajtur kshtu).
93
****** *******
Atje ka karrige prej drite, argjendi, prej ari t kulluar q nuk thyhet. Gjithashtu edhe dunat e miskut jan vend qndrim pr ata q kan grad m t ult se t tjert.
******* *******
Ndrkoh q ata jan n jetn e tyre t lumtur dhe rrizku u vjen atyre pa mbarim. Kur shohin nj drit q ndrion anemban Xhen-netet, nuk sht iluzion.
******* *******
U shfaqet atyre Zoti i qiejve haptazi, qesh mbi Arshin e Tij dhe u thot : Selamun alejkum, e dgjojn t gjith selamin e tij me vesht e tyre.
******* *******
U thot : M krkoni far t dshironi sepse do gj q dshironi sht tek un se Un jam m i Mshirshmi.
94
I thon t gjith : Ne krkojm q t knaqesh prej nesh sepse ti je Ai q i jep t mirat dhe mshiron.
******* ******* *******

U a jep at dhe e dshmojn kt gj t gjith mgjth se Alalhu sht m Bujari nuk ka nevoj pr dshmitar. O ti q e ke shitur kt (mirsi) me dicka pa vler n kt dynja sikur ti nuk e dike. Por ke pr ta marr vesh. Nse me t vrtet nuk e di kjo sht fatkeqsi por nse e di fatkeqsia sht m e madhe. I lutemi Allahu o vllezr q me mirsin e Tij t na e mundsoj ta shohim At. Kur ta shohin besimtart Allahun e Madhruar do harrojn t gjitha knaqsit e Xhen-netit q u prmenda sepse shikimi i Allahut sht knaqsia m e madhe.
******* *******
Pasha Allahun o vllezr sikur mos ishte shikimi i Allahut n Xhen-net nuk do ishin t knaqur plotsisht ata q e njohin Allahun. Knaqsia m e madhe sht knaqsia e shikimit dhe bisedimit me t n Xhen-netet e prhershme.
******* ******* { *******
95

Dnimi m i madh pr banort e zjarrit sht mos shikimi i Allahut t Madhruar. Kur ta shohin besimtart do i harrojn t gjitha mirsit q kan n Xhen-net. E kur t vendosi perden kthehen tek mirsit e tyre t shumllojshme.
******* *******
Pasha Allahun nuk ka n dynja gj m t bukur se sa t t marr malli pr Mshiruesin. Sikurse shikimi i Fytyrs s Tij t Madhruar sht knaqsia m e madhe pr njeriun. Ky sht malli vllezr pr Xhen-netin. Pas ksaj knaqsie, u vjen nj re q u hedh shi me rrmbim por ai nuk sht shi prej uji por prej parfumi t pastr. Ndrkoh i urdhron Allahu q t hyjn tek tregu q sht prgatitur pr ta pas takimit me Allahun e Madhruar. Ai sht nj treg q nuk shitet n t e as nuk blihet . Ai nuk sht si tregjet e dynjas t cilat jan vendet m t urryera tek Allahu. N at treg ka far t dshiroj shpirti yt dhe far ta plqej syri yt. M pas kthehen tek familjet e tyre n adra dhe dhomat e tyre. E u sht shtuar bukura edhe m shum. I thon : Pasha Allahun ju sht shtuar bukuria. E kta i thon gjithashtu edhe juve u sht shtuar bukuria. Dgjoje se far thot i prmalluari i cili na tregon pr at shi dhe pr tregun ku thot:
******* *******
Ather i mbulon nj re q sjell si shiu me furi.
96
Ndrkoh q ata ishin n drit kur i mbulon (kjo re), i lart sht Allahu q e ka krijuar ngaq u knaq prej tyre.
******* *******
E u hedh shi prej parfumi nuk kan par t till m par. Ua shton m shum bukurin e kjo sht prej dhuratave t Allahut. Ndrsa pr tregun thot :
******* { *******
Thot i Madhruari : Ngrihuni dhe ejani tek kjo mirsi q kam rezervuar pr ju prej kohsh. Vijn tek nj treg q as nuk shitet e as nuk blihet n t por merr prej tij pa mim.
******* ******* *******

Sa i uditshm q sht ky treg t cilin e kan ngritur melaiket e Allahut e ka n t do mirsi. N t ndodhen ato q syri nuk ka par, veshi nuk i ka d dgjuar. As nuk i ka shkuar ndrmend njeriu q t ket mundsi ti shpreh me goj.
97
******* *******
Ah far tregu sht ky q kush hyn n t i arrin t gjitha knaqsit vetm duke i ndrruar. Ai quhet tregu i njohjes nuk ka n t zhurma as mashtrime dhe )as betime (t kota
******* *******
O ti q e ke kmbyer kt treg me tregun ku ka vendosur flamurin shejtani. Sikur ta dije vlern e atij tregu nuk do anoje nga tregu i humbjes q do zhduket.
******* *******
Kur t kthehen tek familjet e tyre me dhurata t marra nga Mshiruesi. Do u thon familjet e tyre mir se vini 'sht kjo bukuri e re q !!u sht dhn
******* *******
Pasha Allahun ju sht shtuar bukuria m shum se m par. E ua kthejn edhe ju pasha At q ju ka krijuar ju sht shtuar bukuria.
98
******* *******
Mirpo na takon kjo gj se ne ishim n takim me Zotin e Arshit i cili sht i knaqur prej nesh. Ata jan t prmalluar pr ditn e shtess m shum se i dashuri pr t dashurin e afrt. Ky sht malli vllezr pr Xhen-netin. Pas gjith ksaj mirsie t madhe n Xhen-netet e prhershme. A nuk u prmallua shpirti yt pr lumturin, knaqsin dhe qetsin q gjendet atje?! A nuk t mori malli pr ato grada t larta?! A nuk u prmallove pr ato adra dhe dhoma posht t cilave rrjedhin lumenjt e shumllojshm?! A nuk t mori malli pr hurijet?! A nuk t tronditi malli pr shikimin e Allahut i cili sht knaqsia m e madhe?! A e harrove q banort e Xhen-netit nuk smuren e as nuk vdesin as nuk flen as nuk kan strese dhe as mrzi?! A e harrove q vdekja theret mes Xhen-netit dhe zjarrit?! Allahu na ruajt prej zjarrit. Ather kush sht detyra jote o vlla dhe ti o motr? Detyra sht q t prpiqemi sa m shum t mbjellim n Xhen-net. Sepse Xhen-neti sht i pa mbjellur dhe mbjellja e tij sht me an t sebihut tekbirit dhe tahmidit. Ah sa i humbur sht ai q nuk ka mbjell n dynja asgj. Si t iku mbjella ktu dhe e krkon atje?! Ah i mjeri ai q nuk mbolli, 'far mirsie i iku. Ata q i ka shkruar Allahu pr Xhen-net t cilt jan t devotshm n kt dynja i bjn tesbih Allahut mngjes e mbrmje. Sepse ata e dijn q vetm me an t saj mbillet Xhen-neti. Gjithashu kur t hyjn n Xhen-net i bjn tesbih Allahut mngjes dhe mbrmje. T devotshmit nuk mjaftohen vetm me dhikr por ata agjrojn, falin namaz nate, kan besim t fort bjn durim, i mbshteten vetm Allahut dhe e kan frik At dhe bjn shum pun t mira me an t s cilave afrohen tek Allahun. Ata i kan ngritur gradat e tyre n vendet m t larta t Xhen-netit. Po ti vlla, a nuk do t ngjitesh si ata?! A nuk ke shpirt krkues pr mirsit e Xhen-netit?! A nuk i lutesh Zotit tnd t t fus n Firdeusin e Lart. Kush t ndalon nga kjo?! A nuk jan dshirat, shpriti q urdhron pr t kqija dhe shokt e kqij ata q t ndalojn?! Kush t ndalon ty t arrish Firdeusin e lart?! A nuk sht dynjaja me epshet dhe knaqsit e saj?! A mund t barazohet dynjaja me at mirsi?! Pyete veten vlla q ta gjesh prgjigjen, deri kur deri e shtyn teuben dhe kthimin tek Allahu me sinqeritet?! Deri kur t t vij vdekja papritur e t t gjej duke e
99
kundrshtuar Allahun?! Vllezr t kthehemi tek Allahu dhe ti lutemi Atij t na jap sukses dhe t na mundsij q t qndrojm t fort n rrugn e drejt q t on tek mirsit e mdha t Xhen-netit. Pas ktij qortimi, vazhdon zemra jot t jet e ngurt, as nuk zbutet e as nuk nnshtrohet?! Pas ktij qortimi syt e tua akoma nuk kan lotuar?! Pas ktij qortimi do vazhdosh t bsh gjynahe akoma?! A nuk t tronditi malli pr Xhen-netin?!
******* *******
O Xhen-neti i Mshiruesit ti nuk je i lir prkundrazi ti je shum i shtrenjt pr dembelt. O Xhen-neti i Mshiruesit ty nuk t arrin ndr nj mij vetm se nj.
******* { *******
O Xhen-neti i Mshiruesit kush sht i meritueshm pr ty ve atyre q jan besimtar dhe t devotshm. O Xhen-neti i Mshiruesit tregu yt sht i dobt ndr ata q jan t poshtr, t ult si kafsht.
******* *******
O Xhen-neti i Mshiruesit ku sht blersi (yt) sepse je dhn me nj mim shum t lir. O Xhen-neti i Mshiruesit a ka ndonj q dshiron t fejohet (me hurijet e tua) sepse paja sht e mundur t jepet vetm para vdekjes.
10 0
******* *******
O Xhen-neti i Mshiruesit si mund t durojn ata q t krkojn ty duke qn se jan besimtar. O Xhen-neti i Mshiruesit sikur mos t ishe i rrethuar me gjra t vshtira pr njeriun.
******* *******
Nuk do ngelej njeri pa ardhur e do mbyllej fare vendi i dnimit (Xhehenemi). Mirpo ai u rrethua me shum gjra t vshtira q t largohet prej tij ai q do t kotn dhe sht i ngatht (n t mira).
******* *******
E ta arrijn ata q kan vendosmri q mbrrin deri tek Zoti i lart me dshirn e Mshiruesit. Prandaj lodhu deri ditn e takimit t par q t gjesh rehatit ditn e takimit t dyt.

Frika Prej Xhehenemit Dhe Malli Per Xhenetin

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Frika Prej Xhehenemit Dhe Malli Per Xhenetin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Shkruar nga

Abdurrahman Ibn Rexhebi Abdul Melik El Kasim Abdul Uahid El Magribi

E shqiproi Abdurrahim Balla

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

E pr Xhehenemin ka thn : {{ { sht prgatitur pr mosbesimtart} [Ali Imran 131].

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

tyre e ata punn Transmeton Muslimi.

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Prshkrimi i Zjarrit t Xhehenemit dhe shkaqet q t ojn tek ai

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Allahu na ka paralajmruar t ruhemi pre zjarrit aty ku thot :

" }}Ne e kemi br at (zjarrin e dynjas)

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

{ } "Derisa kur t vijn u hapen

{ "}Fytyrat e tyre (duken) sikur jan

{ } " Ata than : Mos ikni n t nxeht. Thuaj : Zjarri i

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

{ " }Kur t'i

{ " }Ne kemi

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

{ } "O ju q keni besuar ruajini vetet tuaja dhe

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

{ " }Ata kan prej

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

{ } "Kriminelt do jen t prjetshm n Xhehenem.

{ " }Ata q kan mohuar kan zjarr

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

{ " }Paralajmroi ata pr ditn e pendimit kur t

Ka thn Allahu i Madhruar :{

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

{ } " do njri prej jush ka

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Shkruajti Abdul Melik El Kasim

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

Frika prej Xhehenemit dhe Malli pr Xhen-netin

*** * *****

*** * *****

*** * { *****

*** * *****