Dyert e mirsis

Lavdruar qoft Allahu, ngaher e prgjithmon, e ska dyshim se Ai sht i

lavdruar.
T Tij jan cilsit m t prsosura, t cilat jan aq t madhrishme saq skan t
krahasuar.
Atij i takon falnderimi dhe lavdia, si n kt bot ashtu edhe n amshim!
Te Zoti yn do t jet kthimi i gjithkaje, e pr kt ska dyshim.
Allahu i Madhruar, prej bujaris dhe mshirs s Tij ndaj robve t Tij besimtar, u
caktoi atyre disa vepra, t cilat nse ata i veprojn, do tu bjn dobi n kt bot e
do t jen shkak pr vijueshmrin e sevapeve (shprblimeve) pr ta, edhe pasi t
ken ndrruar jet e t jen vendosur n varret e tyre.
Banort e varrezave, nga kjo bot jan larguar, nga punt jan penguar dhe nga
sevapet jan privuar, ndrsa kjo kategori fatlume, nga ky rregull jan prjashtuar.
Ata edhe pse kan vdekur, e njerzit i kan harruar, shprblimi i tyre pr disa vepra
q i kan punuar, u vazhdon pa rreshtur e pa mbaruar. Kta fatlum, edhe pse nga
bota e puns (dynjaja) jan larguar, shprblimet pr ta vazhdojn e nderimi dhe
sevapet nuk shterojn.
Gradat e tyre te Zoti i gjithsis lartsohen, ndrsa t mirat e tyre shtohen e mes
njerzve ato kujtohen.
Eh, sa pozit e lart sht kjo, dhe sa e dshiruar!
Ajo sht garanci pr nj prfundim t mir e t nderuar, pr t fituar knaqsin e
Zotit t Madhruar dhe Xhenetin e Tij t begatuar e t praruar.

O ju q keni besuar!
A e dini se cilat jan kto vepra t mira, shprblimi i t cilave vazhdon edhe pas
vdekjes, kur njeriu t jet vendosur n varrin e tij?
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), na ka treguar se cilat jan ato,
ashtu si gjendet n hadithin e sakt n vijim:

:
-

:
.

Nga sahabiu i nderuar Enes ibn Malik (radijAll-llahu anhu!), transmetohet se i

Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka thn:
Jan shtat vepra, shprblimi i t cilave i vazhdon njeriut n varrin e tij, pas
vdekjes s tij: Lnia trashgimi e dituris s dobishme (tju lsh njerzve dituri
nga e cila do t prfitojn), tu mundsosh t prfitojn nga uji i nj lumi (hapja e
nj vije q t kaloj uji), hapja e nj pusi (apo burimi), mbjellja e nj palme
(hurme arabe, apo e do peme tjetr t dobishme), ndrtimi i nj xhamie,
dhurimi i nj Mushafi (Kurani), si dhe t lsh pas, fmij t edukuar, t cilt
luten dhe krkojn falje pr ty pas vdekjes tnde.[1]
Vlla i nderuar!
Medito rreth ktyre veprave dhe mos harro se cilat jan ato, si dhe prpiqu sa t
mundesh q t kesh edhe ti hisen (pjesn) tnde prej tyre, n mnyr q t jesh prej
fatlumve, t cilt shprblehen me sevape nga Zoti i tyre, edhe pasi t jen larguar
prfundimisht nga kjo bot provizore.
Nxito t veprosh prej tyre at q ke mundsi ta kryesh, e mos vono, pasi vitet ikin
njri pas tjetrit e jeta mbaron. E ska dyshim se fardo t mire q e depoziton njeriu
pr veten e tij, at do ta gjej te Allahu, ashtu si ka premtuar n Kuranin e
madhrishm:

fardo t mir q bni pr veten tuaj, do ta gjeni tek Allahu (El Bekare: 110)

Kush punon nj t mir sa grimca, at do ta gjej (Ez Zelzele: 7)

(90)
Ska dyshim, Allahu nuk ia humb shprblimin punmirve. (Jusuf : 90)
Dijeni se ajo q gjendet n duart tuaja do t mbaroj e do t zhduket nj dit,
ndrsa ajo q gjendet te Allahu, as nuk mbaron e as nuk paksohet.
O ju q keni besuar!
Le ti sqarojm kto vepra t mira nj e nga nj, ashtu q t njihemi m mir me
seciln prej tyre.
E para: Lnia trashgimi e dituris s dobishme. Pra, tju lsh njerzve dituri nga e
cila do t prfitojn pasi ti t kesh vdekur.
Me dituri t dobishme ktu, sht pr qllim dituria fetare e cila i afron njerzit me
fen dhe besimin, si dhe i njeh ata me Zotin e tyre, t Vetmin i Cili e meriton
adhurimin.
sht pr qllim dituria e cila i udhzon njerzit n Rrugn e drejt, ajo dituri me
an t s cils dallohet e vrteta nga e kota, udhzimi nga devijimi dhe hallalli nga
harami.
Ktu vihet n dukje vlera dhe pozita e nderuar e dijetarve dhe hoxhallarve, t cilt
kshillojn pr at q sht m e mira.
Ata jan pishtar me t cilt gjendet udha e drejt dhe fanar ndriues me an t t
cilve orientohen njerzit. Ata jan ruajtsit e amanetit dhe jan burim i
pashtershm i dituris dhe urtsis. Jeta e tyre sht mshir dhe begati pr njerzit,
ndrsa vdekja e tyre sht fatkeqsi dhe tragjedi pr ta!
Ata e msojn injorantin, e kshillojn t paprgjegjshmin, e zgjojn t fjeturin dhe
ja trheqin vmendjen t shkujdesurit. Prej tyre kurr svjen e keqja e as mjerimi,
por vetm udhzimi dhe shptimi.
Kur ndonjri prej dijetarve ndrron jet, dituria e tij mbetet mes njerzve dhe
trashgohet brez pas brezi.
Librat q ata kan shkruar dhe dituria q kan ln pas, mbetet mes njerzve dhe
prfitojn prej saj gjeneratat q vijn. Pr t gjitha kto, ata shprblehen n varrin e
tyre, pr aq koh sa njerzit vazhdojn t ken dobi prej tyre.
N t shkuarn thuhej: Vdes dijetari, por libri i tij mbetet, ndrsa sot, jo vetm
libri, por edhe zri i tij mbetet, i regjistruar e i shumfishuar, madje edhe figura
ndonjher. N kt mnyr, sht ruajtur nj pjes e mir e dituris s tyre. Ato
shumfishohen dhe prkthehen n gjuh t ndryshme an e mban globit. N kt

mnyr, prfitojn nga dituria e tyre edhe ata njerz t cilt skan qen
bashkkohs t tyre.
Cilido q kontribuon pr shprndarjen e msimeve dhe dituris s tyre, duke i botuar
librat e dijetarve dhe duke shprndar diturin e tyre, do ket hisen (pjesn) e tij
t shprblimit dhe sevapeve.
E dyta: Tu mundsosh (njerzve) t prfitojn nga uji i nj lumi (apo prroi).
Me kt sht pr qllim hapja e nj kanali n t cilin do t kaloj uji dhe do t
prfitojn njerzit, duke ujitur t mbjellat e duke u br t mundur bagtive t tyre
t pijn prej tij.
Eh, sa dobi dhe prfitim pr njerzit ka n kt pun fisnike e tepr bamirse!
Uji sht baza e jets, dhe nevoja pr t sht e patjetrsueshme, e sidomos n
vendet e thata ku ndjehet mungesa e tij. Shprblimin e ksaj pun t mir, e
prfitojn edhe ata t cilt shtrijn tubacione pr kalimin e ujit nga ndonj
rezervuar, lum apo prrua, e po ashtu edhe ata t cilt vendosin depozita apo ezma
n vendet publike, n mnyr q ato tu bjn dobi njerzve.
E treta: Hapja e nj pusi (apo burimi). Kjo vepr e mir, sht e s njjts natyr
me at q prmendm.
N hadithin e sakt, transmetohet se i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem!), ka thn:
Dik, i cili ishte n udhtim e kishte kapluar etja. Ai arriti te nj bunar (pus),
zbriti n brendsi t tij dhe piu uj. Kur doli nga bunari, pa nj qen i cili pr
shkak t etjes s madhe, kishte nxjerr gjuhn e po lpinte pluhur. Ather
njeriu tha: Edhe kt qen e paska kapluar etja njsoj si mua. Ather ai zbriti
prsri n bunar, hoqi kpucn e tij dhe e mbushi me uj, pastaj e kapi me
dhmb, u ngjit nga bunari e i dha uj qenit.
Allahu i Madhruar, pr kt vepr t tij, e falnderoi dhe ia fali mkatet.
T pranishmit e pyetn: O i Drguari i Allahut, a kemi shprblim edhe kur u japim
uj kafshve? Ai u prgjigj: Pr do krijes t gjall keni shprblim, (kur i jepni
uj, kur e ushqeni dhe kur silleni mire me to).[2]
Kshtu pra, Allahu i Madhruar e falnderoi dhe ia fali mkatet atij njeriu, sepse ai i
dha uj pr t pir nj qeni t etur. Si do t ishte puna me at njeri i cili e hap nj
pus apo nj burim, dhe bhet shkak q t shuhet etja e kushedi se sa njerzve dhe
kafshve?! Natyrisht q puna e tij sht pr tu pasur zili, pr tu admiruar e pr tu
prgzuar.

Mos kurseni ndaj vetes suaj, t gjith ju q keni mundsin pr ta br br nj

vepr t till, pasi shprblimi sht vrtet shum i madh, pa harruar faktin, se sht
gjithashtu prej punve, shprblimi i t cilave i vazhdon njeriut edhe pas vdekjes s
tij.
E katrta: Mbjellja e nj palme (hurme arabe). Ska dyshim se kjo prfshin do
pem tjetr t dobishme, si sht ulliri, fiku, shega, limoni etj.
Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka prmendur hurmn arabe, pasi ajo
konsiderohet mbretresha e bimve, si nga funksioni dhe roli q kryen n pastrimin e
ajrit, ashtu dhe pr nga paraqitja. Ajo jeton gjat, u reziston ndryshimeve
klimaterike gjat vitit dhe prodhon fruta t shumta dhe dobiprurse.
Gjat nj tubimi, i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!) u tha shokve t
tij t pranishm: Shembulli i besimtarit, sht si shembulli i nj peme, t cils
nuk i bien gjethet.
Ndrsa n transmetimin e imam Muslimit, tregohet se Abdullah ibn Umeri, ka thn:
nj dit, i Drguari i Zotit u tha shokve t tij: M tregoni nj pem, e cila sht e
ngjashme me besimtarin!
T gjith t pranishmit filluan t prmendin emrat e pemve q gjendeshin npr
shkrettira dhe lugina.
Abdullah ibnu Umer (i cili ishte djal i vogl n at koh) tregon: N at ast ma
diktoi zemra se ajo pem sht palma (hurma arabe). Un u mata disa her ta
them, por prezenca dhe autoriteti i shokve t (mdhenj t) Profetit, m bri me
turp. Kur t gjith heshtn dhe nuk e gjetn dot, i Drguari i Zotit sal-lAllahu 'alejhi
ue sel-lem tha: Ajo pem sht hurma arabe.
Pra sht prmendur mbjellja e ksaj peme, pasi frutat e saj jan t konsumueshme
n do koh dhe stin. Ato mund t thahen dhe t prpunohen n shum forma, duke
i br t dobishme pr njerzit.
Ato kan qen ushqimi m i preferuar i udhtarve dhe zahireja (furnizimi) m e
dashur pr dimr. Frutat e hurms arabe e ruajn shijen dhe nuk kalben kollaj. Prej
frutave t saj prfitonin njkohsisht, si t varfrit, t cilt e prdornin at n vend
t ushqimit, ashtu edhe t pasurit, t cilt e konsumonin si mblsir. Poeti arab
Ahmed Sheuki, pr frutat e hurms arabe, thoshte:
Ato jan ushqimi i fukarait, mblsira e t pasurit
dhe furnizimi i mrgimtarit dhe udhtarit.

Cilido q e mbjell nj hurm arabe, apo fardo peme tjetr t dobishme, do t ket
shprblim tek Zoti, pr do kokrr nga e cila do t prfitojn njerzit, sa t jet ajo
pem.
Prandaj paraardhsit tan nuk hezitonin t mbillnin pem, frutet e t cilave i
prfituan brezat q erdhn pas tyre. Ata e kan ditur se kjo sht mnyr e mir pr
tu shprblyer te Zoti i gjithsis, si dhe pr t fituar bekimet dhe lutjet e njerzve.
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka thn:
do pem apo bim q e mbjell muslimani, nga e cila ushqehet ndonj shpend,
njeri, apo kafsh, do ti llogaritet atij sadaka (do gj q sht ngrn prej
saj).[3]

[1] - El Albani (RahimehUllah!), n librin e tij Sahihul xhamiu me nr 3596, e ka

vlersuar si hadith hasen.
[2]

- E transmetojn: Buhariu dhe Muslimi.

[3]

- E transmeton

Muslimi.

E pesta: Ndrtimi i nj xhamie.

Xhamit jan vendet m t dashura tek Allahu, ashtu si na ka treguar pr kt i
Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), i cili thot: Vendet m t dashura
tek Allahu jan xhamit.[1]
Nse ndrtohet nj xhami e n t falet namazi, lexohet Kurani, prmendet emri i
Allahut t Madhruar, prhapet dituria e dobishme, tubohen muslimant, e shum t
tjera prej punve t mira e t lavdruara, pr t gjitha kto do t ket shprblim ai
q e ndrtoi kt xhami, e nuk do ti ndrpritet ai shprblim, as pas vdekjes s tij.
Transmetohet n nj hadith se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!) ka thn:
Kush e ndrton nj xhami, n t ciln prmendet Allahu i Madhruar, Allahu do
tia ndrtoj atij nj shtpi n Xhenet.[2]
E gjashta: Dhurimi i nj Mushafi (Kurani), apo lnia vakf n xhami apo n
bibliotek.
Kjo bhet duke kontribuar pr botimin e Kuranit, apo ta blesh at dhe ta lsh dhurat
n xhami, apo n bibliotek, apo tia dhurosh dikujt i cili e lexon at.

do her q t lexohet ai Kuran dhe sa her q dikush mediton rreth ajeteve t tij
dhe ndjek kshillat e tij, shprblimet pr at i cili e dhuroi at jan t vazhdueshme,
edhe nse ai ka vdekur prej kohsh dhe sht harruar nga njerzit.
Vllezr besimtar!
Ndoshta xhami nuk ndrtojm dot, pasi ka njerz q prpiqen pr dekada me rradh
e nuk ndrtojn dot nj shtpi ku t strehoet ai dhe familja e tij, mirpo dhurimi i
nj Kurani, apo i nj libri t dobishm nuk kushton shum.
Blije nj Kuran dhe lr n xhami si vakf apo dhurat, pasi kshtu do t
shprblehesh sa her q dikush do ta lexoj at.
Njeriu prpiqet t gjej mnyra se si ta shtoj pasurin e tij me sa m pak lodhje,
pse t mos mendojm gjithashtu sesi t shtojm sevapet tona, e sidomos n ato vepra
t cilat na garantojn shprblim dhe nderim edhe pas vdekjes.
E shtata: T lsh pas vetes fmij t edukuar, t cilt luten dhe krkojn falje pr
ty pas vdekjes tnde.
Fmija sht amanet nga Allahu pr prindrit e tij. Edukimi i mir i fmijs sht nj
sfid e vshtir q krkon prpjekje t vazhdueshme.
Prindi duhet t bj sht e mundur q ta edukoj fmijn e tij n mnyrn m t
mir. Prve arsimimit t duhur, prindi duhet t prpiqet q t kultivoj te fmija,
vlerat e moralit t mir e fisnik, si dhe ndjenjn e besimit dhe mbikqyrjes s Zotit.
Vetm n kt mnyr, ata do t jen fmij t mbar e respektues ndaj prindrve.
Kta jan fmijt q luten e krkojn falje pr prindrit e tyre, si kur i kan gjall
ata, ashtu edhe kur tu ken vdekur e t jen larguar nga kjo bot.
Dije o rob i Allahut, se t rrissh nj fmij t mir, t mbar, t edukuar e t mirarsimuar sht nj fitore e madhe, e cila jo vetm t zbardh faqen n mesin e
njerzve, por bhet shkak q t shprblehesh me sevape edhe pas vdekjes.
Hadithe t tjera t ngjashme
Jan disa hadithe t sakta t cilat jan t ngjashme me hadithin q shpjeguam. Nga
Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu!), transmetohet se i Drguari i Allahut (sal-lAllahu
'alejhi ue sel-lem!), ka thn:
Prej veprave t mira, shprblimi i t cilave nuk i ndrpritet njeriut, edhe pas
vdekjes s tij, jan: Lnia pas vetes e dituris s dobishme, t ciln ua ka msuar
njerzve dhe e ka shprndar mes tyre, lnia pas e nj fmije t mbar, lnia
trashgimi e nj Mushafi (Kurani), nj xhami t ciln e ka ndrtuar, ndrtimi i nj
banese pr dik i cili ka mbetur mes katr rrugve, hapja e nj kanali q t kaloj

uji, si dhe nj sadaka (kontribut financiar) t ciln e ka dhn sa ishte gjall dhe i
shndetshm, shprblimin e s cils e prfiton pasi t ket ndrruar jet.[3]
Ahmedi dhe Et Taberani, transmetojn nga sahabiu i nderuar Ebu Umameh se i
Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka thn:
Jan katr vepra, shprblimi i t cilave i vazhdon njeriut n varrin e tij, pas
vdekjes s tij. I till sht shprblimi i atij njeriu i cili vdes n rrug t Allahut
duke qen n llogore (apo n kufi, n mbrojtje nga agresioni i armikut). Ndr ato
vepra sht edhe tu msosh njerzve dituri fetare, e sa her q ata punojn n
baz t asaj diturie, ty t vjen shprblimi, si dhe nj sadaka (apo vakf) pr t
ciln shprblehet, pr aq koh sa ajo vazhdon tu bj dobi njerzve, si dhe t
lsh pas nj fmij t mbar, i cili lutet dhe krkon falje pr ty pas vdekjes
tnde.[4]
N Sahihun e imam Muslimit, nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu!), transmetohet
se i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka thn:
Kur biri i Ademit (njeriu) vdes, i ndrpriten t gjitha veprat, me prjashtim t tri
prej tyre: Sadakaja (lmosha) rrjedhse, dituria e dobishme dhe fmija i mir i cili
lutet pr t [5]
Shumica e dijetarve jan t mendimit se me sadakan rrjedhse jan pr qllim
vakfet [6]. Ktu bjn pjes t gjitha ato pasuri, origjina e t cilave qndron e
bllokuar, ndrsa prfitimet q nxirren prej saj shfrytzohen n rrug t Allahut (n
do gj q u bn dobi muslimanve).
T gjitha veprat e mira t cilat jan prmendur n hadithet e msiprme, bjn pjes
te sadakaja rrjedhse. N fjaln e t Drguarit t Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem!): si dhe ndrtimi i nj banese pr dik i cili ka mbetur mes katr rrugve
tregohet pr rndsin e madhe q ka ndrtimi i banesave pr t pastreht.
Ktu prfshihet ndrtimi i konvikteve t nxnsve, si dhe ndrtimi i banesave soci ale
pr shtresat n nevoj, si mund t jen jetimt, vejushat, apo t varfrit, t cilt
nuk kan mundsi ekonomike q ta prballojn ndrtimin apo blerjen e nj banese.
Ska dyshim se kjo sht ndr veprat m t mira e m fisnike, shprblimi i s cils
sht shum i madh.
Si prfundim mund t prmendim nj numr veprash t dobishme, t cilat nse njeriu
i vepron sa sht gjall, shprblimin pr to do ta ket t vazhdueshm edhe pas
vdekjes s tij. Imam Es Sujuti (RahimehUllah!) i ka prmbledhur kto vepra t mira,
n pak strofa, duke thn:
Kur vdes biri i Ademit, i ndrpritet do shprblim Prve nse ndonj ndr dhjet
vepra ka punuar Sa ishte gjall, n at bot pa u larguar. Nse dituri t dobishme
njerzve u pat msuar Apo nj fmij t mbar e ka edukuar Apo nj pem e ka

mbjell Apo nj xhami e ka ndrtuar Apo sadaka rrjedhse ka vepruar Apo nj

Mushaf e ka dhuruar Apo n llogore pat qndruar, armikut pa iu friksuar Apo
nj pus e ka hapur,e nj ezm ka punuar Apo nj kanal e ka thelluar, e ujin e
lumit e ka afruar Apo nj shtpi pr t ngratin e ka ndrtuar Pr kto vepra t
mira q ka vepruar edhe pse nga bota e puns sht larguar, sevapi i vazhdon pa
rreshtur e pa iu paksuar
Lusim Allahun e Madhruar t na jap sukses pr kryerjen e veprav e t mira! Lusim
Allahun na udhzoj n rrugn e drejt! At e lusim t mos na privoj nga
shprblimet dhe t na i el dyert e mirsive!
Lutja jon e fundit sht: Mshira dhe bekimet e pashtershme, qofshin mbi t
Drguarin e Allahut, Muhamedin; mbi familjen e tij t ndershme, mbi shokt e tij
besnik, si dhe mbi t gjith ata t cilt ndjekin rrugn e tij deri n Ditn e Gjykimit!
[1]

- Muhtesaru Muslim 241 dhe El Mishkah 696.

[2]

- E transmetojn

[3]

- Sahihu Ibn Maxheh, me nr 198.

[4]

- Sahihu el xhemiu, me nr 890.

[5]

- E transmeton

Buhariu dhe Muslimi.

Muslimi.

[6] - Nga ana gjuhsore fjala vakf (uakf n gjuhn arabe) do t thot: i ndalur, i
bllokuar, i palvizshm. (Mekajis el-luga, Muxhem el-uesit fq.1051 etj).
Fetarisht vakfi sht: Ruajtja e nj pasurie dhe shpenzimi i prfitimeve t saj n
rrug t Allahut. (Fikhu Es-suneh 4/330).
Autor: Shejhu i nderuar Dr. Abdurrazak bin Abdulmuhsin El-Bedr