MS OJ

FE N T I M E

M
A
N

B O T I M E T E B A S H K S I S F E TA R E T D I J A N E T I T

ANKARA
2008

R
E
N

Y
O
R
U
M

Botimet e Bashksis Fetare t

Dijanetit: 625
Librat e Fmijve : 159


Koordinator
Dr. mer Menekshe


Redaktor
Ahmet Sadriu


Prktheu
Zymer Ramadani


Redaktor i prkthimit
Dr. Abdullah Hamiti


Recensent
Kasim Grguri


Lektor
Isa Bajinca


Korrektor
Ramadan Shkodra


Rradhitja Grafike
Nurgul Moldalieva


2008-06-Y-0003-625
ISBN : 975-19-3595-4


Botimi
Yenign Matbaaclk
0 (0312) 384 61 83


Bashksa Fetare e Dijanetit

Botimet e Zyrs Fetare


Adresa Kontaktuese
Eskiehir Yolu 9. km.
ankaya / Ankara
Tel.: 0 (312) 295 72 93-94
Faks: 0 (312) 284 72 88
www.diyanet.gov.tr
diniyayinlar@diyanet.gov.tr


Ky Libr sht shtypur me vendimin e

marr nga Komisioni i Lart pr Fe,
M 07.04.2005, no. 66.

PARATHNIE
T dashur fmij, ju q jeni drita e syrit ton,
zemrat tona po rrahin pr ju, fmij t dashur, q jeni
n nj koh m t mirn pr msim dhe jeni pranvera e jets.
Ne dshirojm q t mirat e reja ti kapim me ju.
Krijimi jon sht ndrtuar me bukuri, mirsi dhe
Islam. Dashuria ndaj Allahut xh.sh. dhe morali i mir
pasqyrohen n jetn ton prmes edukim. Ne vetm
ather mund t bhemi njerz t mir dhe t bjm
gara pr t mira tek Allahu xh. sh..
Libri q keni n dor, sht prgatitur me prgjegjsi, duke filluar nga kto mendime pr ti nxjerr
n pah bukurit e krijimtaris son. Edhe nse sht i
vogl, besojm se ky libr i prshtatet bots suaj dhe
sjelljeve tuaja mendore. Sepse n kt libr do t
gjeni njohuri t dobishme pr ta msuar fen. Q n
hapjen e ktij libri me Emrin e Atij Q na jep nj lumturi t brendshme, do ta hetoni ndjenjn e ofrimit t
selamit. Do t lexoni me plot dshir modelin m t
mir t sistemit familjar dhe sjelljeve morale t bashksis, po edhe disa pjes t prgatitura pr ju.
Besojm se gjat leximit, do t mendoni dhe do t
veproni pun t mira pr se na ka porositur Krijuesi
yn, por edhe do tu shmangeni atyre veprimeve q
Ai na ka ndaluar ti bjm.
Dshira jon sht q ti gzohemi mirsive, q
t ruhemi nga t kqijat, q zemra jon t bhet e
ndjeshme aq saq t mos mbysim as nj buburrec
dhe ti prvetsojm t gjitha kto. Ti prdorim preferimet (paraplqimet) tona pr t mir... Kto jan
prgjegjsit tona dhe edhe ju jeni n gjendje t merrni prgjegjsi. Ne ju besojm juve dhe ju kushtojm
shum rendsi.
Rrituni me dashuri dhe ecni me shpres drejt t
ardhmes.
BASHKSIA FETARE E DIJANETIT

Prmbajtja
IMANI - BESIMI

NJSIA E PAR
ALLAHU, KRIJUESI DHE ZOTI YN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
NJSIA E DYT
1. MELAIKET- KRIJESAT E PADUKSHME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
2. LIBRAT E SHENJT - BURIME HYJNORE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
3. UDHZUESIT E ZGJEDHUR,
Q I DRGOI ALLAHU XH.SH.; PEJGAMBERT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13
4. JETA PAS KSAJ BOTE: JETA E AHIRETIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
5. PESHORJA E PAGABUESHME E ALLAHUT; KADA DHE KADER . . . . . . . . . . . . . . .17

ADHURIM

20

NJSIA E PAR
NAMAZI; PES HER N DIT PARA ALLAHUT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23
NJSIA E DYT
AGJRIMI: NDIHMTARI Q T MSON
TU SHMANGESH T KQIJAVE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
NJSIA E TRET
1. SHPENZIMI I PASURIS N RRUGN E ALLAHUT: ZEKATI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
2. HAXHI: UDHTIMI I SHENJT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

ETIKA

36

NJSIA E PAR
1. ISLAMI SHT MORAL I MIR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38
2. BURIMI I MORALIT, MUHAMMEDI A. S. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40
NJSIA E DYT
DETYRAT TONA NDAJ VETES DHE FAMILJES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42
NJSIA E TRET
DETYRAT TONA NDAJ AMBIENTIT DHE NJERZVE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46

Imani-Besimi
I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

KontrolloHulumtoMendo
O ju q besuat,
besoni vazhdimisht
All-llahut, t
drguarit t Tij,
librit q ia shpalli
gradualisht t
drguarit t Tij, dhe
librit q pati zbritur
m prpara. Kush
nuk i beson
All-llahut, engjjve
t Tij, librave t Tij,
t drguarve t Tij
dhe bots tjetr, ai
ka humbur tepr
larg.
Sure: Nisa; ajeti 136

1. Shkruani n fletoret tuaja kuptimet e

ktyre fjalve duke u prpjekur ti gjeni
n ciltdo fjalor q t keni mundsi:
Iman (besim), mumin (besimtar), Islam
(feja islame), Mysliman (pjestar i
Islamit), Vahj (Shpallje).
2. Prpiquni t formoni ndonj thnie prej
fjalve t prditshme q prdorim shpesh,
ose nga fjal t urta, duke prfshir n t
fjalt e mposhtme: Allah, Melek, Kuran,
Pejgamber, Ahiret, Kiamet. Diskutoni me
shokun tuaj se pr arsye prdoren kta
terma.

Njeriu sht pronar i nj

pozite t veant nga t gjitha
krijesat e krijuara prej Allahut.
Mendja sht themeli kryesor
q e ka br at t ket kt
veori. Pr shkak t cilsis s
t menduarit, njeriu ka mundsi t dalloj t mirn nga e
keqja, t bukurn nga e shmtuara. Njeriu ka nevoja t
ndryshme, - t pij, t haj, t
flej. Nse nuk i siguron kto,
nuk i funksionon trupi dhe nuk
ka mundsi t jetoj i shndetshm. Prve ktyre,
ai ka edhe nevoja t tjera, q nuk jan fiziologjike,
si: t besoj, t mendoj, t dashuroj, t mrzitet
apo t jet i moralshm. Nj nga gjrat pr se njeriu ka m s shumti nevoj, sht q t besoj
besimi. Nse i siguron dhe i posedon kto nevoja,
me plot kuptimin e fjals njeriu bhet i qet dhe i
lumtur.
Iman Besim, do t thot q ti besosh dikaje
pa kurrfar dyshimi. Personi q beson, quhet
mumin besimtar. Kushtet e besimit (imanit)
islam, jan gjasht: Besimi n Allahun, n melaiket e Tij, n Pejgambert e Tij, n librat e Tij, n
Ditn e Kiametit dhe n Caktimin e Tij. Kto njihen edhe si Amentu billahi
Nse nuk e dini Amentu billahin, msojeni
nga nj i afrm i rritur.

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

NJSIA E PAR

Allahu, Krijuesi dhe Zoti yn

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

...kush i beson All-llahut, Ai ia udhzon zemrn

e tij; All-llahu sht i Gjithdijshm pr do
send.
Sure: Tegabun; ajeti 11

All-llahu ka
emrat m t
mir, andaj
thirreni
(kujtojeni)
At me ata.
Sure: Araf; ajeti 180

Qendrn e shtyllave t besimit e formon

Besimi n Allahun. Besimi n Allahun, obligon
ta njohim At.
Cilsit q posedon Ai, mund ti
msojm nga pejgambert apo nga
Librat e Shenjt
q ka drguar Ai.
Kjo sht cekur
n formuln q
quhet Esmau-l
Husna Emrat m t Bukur t
Allahut.

Cilsit e Allahut xh.sh.

Allahu Q e kemi besuar dhe q kemi theksuar se e dashurojm, posedon
cilsit dhe atributet m t prsosura dhe absolute:

Sifatet Dhatijje Cilsit e

ekzistencs esenciale baz:
Vuxhud:
Allahu Ekziston;
Kidem:
Nuk ka fillim;
Beka:
Nuk ka fund;
Vahdanijjet:
sht Nj dhe i Vetm;
Muhalefetun lil havadith:
Nuk u prngjet krijesave;
Kijam bi Nefsihi:
Qndron Vet me Qenien e Tij,
nuk ka nevoj pr asknd dhe
asgj.

Sifatet Thubutijje Cilsit e

prhershme dhe t
qndrueshme:
Hajat:
Jeton jeta e tij sht Absolute;
Ilm:
Ai di gjithka;
Sem:
Ai dgjon gjithka;
Besar:
Ai sheh gjithka;
Kelam:
Flet t Vrtetn dhe t Bukurn;
Irade:
Me dshirn e Tij bn t doj;
Kudret:
Ka Fuqi Absolute pr gjithka;
Tekvin:
Krijon at q dshiron.

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Allahu xh.sh. sht Ekzistenca Absolute. Ai sht pa fillim dhe i

Prhershm. Ai ekzistonte gjithmon dhe do t jetoj gjithmon. sht Nj i
Vetm dhe nuk i prngjet askujt. Asnj krijes nuk i prngjet Atij. Ai nuk ka
nevoj pr asgj. do gj dhe t gjith kan nevoj pr T. Ai sht Pronari i
vrtet i gjith asaj q ekziston n kt gjithsi, dhe jasht saj.

Ai sht i Pavdekshm, sht i Gjall prgjithmon.

do gj prve Tij, sht kalimtare. Ai, do gj dhe
gjithka di me Diturin e Tij Absolute. Asgj nuk mund
ti fshihet Atij. Ai di gjithka q mendojm ne. Pa
marr parasysh se ku gjendemi, Ai dgjon do fjal
tonn dhe sheh do gj. Ai i dgjon t gjith ata q
I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

luten, dhe i prgjigjet krkesave t tyre. Krkesat dhe

Urdhrat e Tij, Ai prmes pejgamberve ua tregon
(kumton) njerzve. Ai bn t doj, pa pasur nevoj
pr asknd. Askush nuk mund t pengoj Dshirn e
Tij. At q dshiron ta krijoj, e krijon ashtu si t doj.
Kur i thot Ai dikaje bhu, ajo bhet menjher. Ai
e ka krijuar tr gjithsin. Kur t shikojm krijesat e
Tij, vrejm se n donjrn ka nj qllim dhe se do

gj sht n harmoni me njra-tjetrn.

M

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

fgodrhpuiekmlyw

Mendoni rreth krijesave q ju rrethojn, prse jan krijuar. A ka prej tyre dika q ju
duket se sht krijuar kot? Diskutoni kt
shtje me shokt tuaj. Mundohuni t zbuloni qllimin e
krijimit t do ekzistence.

Me Emrin e Allahut...

Bismillahirrahmnirrahm

T besosh Allahun, duhet edhe ta duash At. Ndrsa

dashuria nuk sht vetm me fjal, vese dashurin
duhet ta shfaqsh me veprat e tua. Ky sht pra shkaku
i prpjekjes s atij q beson Allahun pr ti plotsuar
Urdhrat dhe Ndalesat e Tij. Njeriu q e di se Allahu
xh.sh. do ast e shikon at), n gjitha sjelljet/veprimet
e tij mundohet t fitoj knaqsin e Tij. Kjo mund t
bhet vetm duke kujtuar Allahun. Nj nga gjrat q ia
kujtojn Allahun njeriut, sht edhe besmelja, q
duhet t thuhet para do pune. Kjo thuhet: Bismillahi
Rrahmani Rrahim Me Emrin e Allahut, t Gjithmshirshmit, Mshirplotit. Shkurtimisht mund t themi
Bismillah Me Emrin e Allahut. Kur e themi bismillahin, bjm tri gjra;

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

E theksojm se besojm Allahun.

Krkojm ndihm nga Allahu pr punn q do ta
fillojm.
E theksojm me gjuh se Ai sht me ne pr do
ast.

Msoni shtat nga emrat ebukur t Allahut dhe pr

do dit t javs lutjuni Atij me njrin prej tyre. P. Sh.
Ti je hafidh; q na ruan dhe mbron, O Zot, m mbro
nga t gjitha t kqijat!

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

M posht gjenden shprehjet dhe thniet q prdorim n jetn ton t prditshme.

Mbusheni, pasuroni listn duke i pyetur t tjert. Bisedoni me shokt tuaj se pse ka kaq
shum thnie n gjuhn ton, ku prdoret Emri Allah.



Allahu t dhasht bereqet!

Nse Allahu mbyll nj der, e hap
tjetrn.
Allahu t dhasht gjith t mirat!
Allahu t ruajtt!
Allahu t dhasht rehati qetsi!
Allahu e mshiroft!
Sikur t jesh dost i Allahut, shpata jote
do t pres edhe po qe prej druri.
Allahu sht Nj, Pejgamberi sht
hak.

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

10

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Allahu t dhasht sabr!

Allahu t bashkoft me at q e do.
Allahu qoft me ju n rrug t hajrit!
a t thot Allahu, bhet e ka
br kismet Allahu, bhet.
Frigohu nga ai q nuk i frigohet
Allahut.
Allahu i ka dhn njeriut nj goj e dy
gjuh, n mnyr q nj t thot e dy
t dgjoj.
Nse Allahu i ndihmon robit, do pun
i shkon n rregull.

Njeriu q i beson Allahut...

Allahun e do dhe e di se edhe Allahu e do at.
Meq e di se Allahu sheh dhe di do gj, ai sht i drejt dhe i moralshm

edhe kur sht me shoqri, edhe kur sht n vetmi.

E di se Allahu sht i Drejt dhe se i do t drejtt dhe prandaj nuk i bn t
padrejt askujt e as nuk i nnshtrohet padrejtsis.
Meq e di se do gj n kt bot sht e krijuar nga Allahu, me t gjitha
gjallesat sillet mir dhe me mshir.
Ai e di se Allahu xh.sh. dgjon do lutje t tij, gjithmon mbshtetet n
Allahun dhe Atij i beson. N kt mnyr ai prfiton forc q t kaprcej do vshtirsi.
Ai e di qllimin e krijimit, se nga ka ardhur dhe ku do t shkoj, prandaj
ndihet i sigurt n vetvete.

NJSIA E DYT

1. Melaiket - Krijesat e
Padukshme
Melaqe jan krijesa q i ka krijuar Allahu nga
drita (nuri), t cilat ne nuk kemi mundsi ti shohin
me syt tan. Melaqet nuk kan gjini. As nuk han e
as nuk pin. Urdhrat e Allahut i kryejn menjher
pa kundrshtuar fare. Vazhdimisht, dit e nat, E
kujtojn Allahun. Luten pr besimtart. Numrin e
tyre t sakt e di vetm Allahu, ato kan nga nj
pun t veant q kryejn. Katr melaqet kryesore
jan: Xhibrili, Mikaili, Israfili dhe Azraili.

Njeriu q u beson Melaqeve...

E di se asnjher pr asnj ast nuk sht vetm,
e di se Allahu e mbron at me an t melaqeve.
E di se melaqet q shkruajn (kiramen katibin);
regjistrojn do vepr t tij, t mir a t keqe. Pr
kt shkak ka kujdes pr sjelljet e veta.
E di se melaqet bjn dua pr t, e edhe ai bn
dua edhe pr vetveten e edhe pr myslimant e
tjer.

Vetm All-llahut
i bn sexhde do
gjalles q sht
n qiej e q sht
n tok, e edhe
engjjt, ata nuk
bjn
kryelartsi

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

11

Sure: Nahl; ajeti 49

M

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

2. Librat e Shenjt - Burime

Hyjnore

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

12

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

... All-llahu
i drgoi
pejgambert
prgzues dhe
qortues, dhe
atyre Ai u zbriti
edhe librin me
fakte t sakta,
pr t gjykuar
pr ato q u
kundrshtuan
ndrmjet
tyre...
Sure: Bekare; ajeti 213

Librat e shenjt jan librat q prmbajn mesazhin

e Allahut, Urdhrat dhe Ndalimet q u ka sjell njerzve. Kta jan nj udhzues pr njerzit, q n ket
bot tu tregohet e mira, e drejta dhe e vrteta, por edhe
q t largohen nga veprat e kqija. Kta libra jan:
Zeburi, Tevrati, Inxhili dhe Kurani. Edhe pse kan
zbritur n bashksi dhe koh t ndryshme, librat e
shenjt kishin thirrjen dhe programin e njjt: Besimin e shndosh, nj sjellje t mir dhe moral t virtytshm. Librat e tjer kan zbritur vetm pr popuj te
caktuar, kurse Kurani u drgua pr tr njerzimin.
Mesazhi i fundit i Allahut, Kurani, i sht zbritur
Muhamedit a. s. Q t jet udhzues deri n Kiamet.
Origjinaliteti i librave t tjer nuk sht ruajtur, kurse
Kurani sht ruajtur pa iu ndrruar asnj shkronj, dhe
n kt mnyr, pa psuar asnj ndryshim, do t vazhdoj t ekzistoj deri n Kiamet. Kurani sht libri q
lexohet m s shumti n bot. Leximi i tij sht ibadet/adhurim.

Hulumtoni se cilve pejgamber

u ka drguar Allahu libra para Kuranit.

Njeriu q u beson librave...

E di se Allahu nuk i ka ln njerzit n kt bot pa
udhzues, se atyre u ka treguar rrugn e vrtet dhe
se atij i shtohet besimi e siguria edhe m tepr ndaj
Allahut xh.sh..

Ai mundohet ta kuptoj mesazhin e

Allahut xh.sh. dhe ta zbatoj n
jetn e vet.

Ai e lexon librin e Allahut xh.sh.

dhe e di q leximi i tij i jep lumturi
dhe shrim.

Kur merr n dor t lexoj Kuranin,

Kuran

e di se me miliona mysliman, sikurse ai, e lexojn

t njjtin libr dhe n kt mnyr zgjerohet
bashksia dhe afrsia.

13

3. Udhzuesit e zgjedhur, q i
drgoi Allahu xh.sh.;
Pejgambert
Allahu xh. sh. drgoi udhzues, n mnyr q njerzit librat e zbritur nga Allahu xh.sh., t cilt i zbriti
n koh t ndryshme, ti kuptojn sa m mir dhe sa
m drejt. Kta udhzues quhen pejgamber. Pejgambert kan kryer detyrn e tyre pa kurrfar t mete, n
sqarimin dhe msimin e mesazheve t Allahut xh.sh..
Ata jan shembull i jets n do fush. Pejgambert,
pr ata njerz q besojn dhe bjn vepra t mira, kan
sjell myzhde se do t fitojn shprblime t mdha.
Prve ksaj, ata na kan trhequr vrejtjen se, nse
nuk u prmbahemi Urdhrave t Allahut, do t prballemi me nj prfundim t keq.

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

S
O
J

Ne t drguarit
nuk i drgojm
ndryshe vetm si
prgzues dhe
qortues. E kush
besoi dhe u
prmirsua, ata
nuk kan as frik
as breng.
Sure: Enam; ajeti 48

F
E
N

T
I
M
E

Ata ishin t till n mesin e popujve t vet, me sjellje t shklqyera, t drejt, t besueshm, t shkatht
dhe t pamkate. Allahu i Madhruar njerzve u ka
drguar shum pejgamber. Mirpo n Kuran ceken
vetm emrat e njzet e pes pejgamberve.

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

14

Varianti im: Dhe udhzuesi i fundit i cili na e solli

neve Mesazhin e fundit t Allahut, Kuranin, sht pejgamberi yn i dashur Muahamedi a.s. Ai sht pejgamberi i fundit prej pejgamberve t drguar nga
Allahu. Ai sht drguar mshir pr mbar njerzimin. Ai sht njeriu shembull, i cili praktikoi mesazhin
e Kuranit n jetn e tij.

Njeriu q u beson Pejgamberve...

Ai, ata i merr shembull pr vetveten n do fush.

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Mundohet t jet i drejt dhe sinqert sikurse

pejgamberi, q ishte shembull i till.

Ai i mson sjelljet dhe praktikn e jets s

Pejgamberit dhe mundohet ti praktikoj edhe n
jetn e vet.

E di se pejgambert kishin sjellje t drejta ndaj t

gjithve dhe mundohet q edhe vet t bhet si ata.

Msoni emrat e pejgamberve q jan

prmendur n Kuran. Hulumtoni dhe vshtroni
se cilt nga kta emra prdoren n ditn e sotme.

4. Jeta pas ksaj bote:

Jeta e Ahiretit
Allahu xh.sh. sht Ai Q krijoi edhe vdekjen edhe
jetn. do gjalles, vjen n kt bot, jeton dhe vdes.
Kur vie vjeshta, zverdhen gjethet e drunjve dhe fillojn t bien; ato n pranver gjelbrohen, elin lule dhe
bjn fruta. Edhe njerzit jan t ktill. do njeri nj
dit do t vdes. Mirpo vdekja nuk sht nj fund,
vese sht nj fillim i nj jete t re dhe tjetr.
Sikundrq do gjalles ka nj fund, po ashtu edhe
gjithsia n t ciln jetojm, ka nj fund. Shkatrrimi
dhe fundi i ksaj bote quhet Kiamet. Kohn se kur do
t ndodh Kiameti, nuk mund ta dij askush prve
Allahut. Ai do t vij papritmas. Periudha pas Kiametit
quhet Ahiret Jeta e Ahiretit. Allahu xh. sh. dynjan e
ka br nj vend sprove pr ti ndar t mirat dhe t
kqijat. Allahu, i Cili sht i drejt dhe q nuk i bn t
padrejt askujt, n ditn e gjykimit do ti gjykoje me
drejtsi t gjith ata q kan praktikuar apo nuk kan
kryer Urdhrat e Tij. Jeta e ksaj bote sht nj prgatitje pr jetn e Ahiretit. Veprat q bjm n kt bot, n
Ahiret do t na ndriojn rrugn, ose do t na e errsojn.

E ata q iu
ruajtn
(mosbesimit dhe
punve t kqija)
jan n xhennete e
n mes burimeve.
(u thuhet) Hyni n
to, t shptuar
(prej do t
keqeje), t
siguruar (nga
vdekja). Ne kemi
hequr prej
zemrave t tyre
fardo urrejtjeje,
e ata qndrojn n
mbshtetse ball
pr ball njritjetrit duke qen t
vllazruar. Ata
aty nuk i godet
kurrfar lodhjeje
dhe nuk do t
nxirren kurr prej
tij.
Sure: Hixhr; ajetet 45-48

Prcaktoni thniet q n gjuhn ton kan t bjn me

mahsherin (llogarin). Diskutoni me shokt tuaj se kur dhe si
prdoren ato.

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

15

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Jeta e Ahiretit fillon ditn kur t gjith s bashku do

t ringjallen dhe do t gjykohen me drejtsi. N Ditn e
Gjykimit (llogaris) t gjith do t dalin para Allahut
xh.sh.. M n fund, kush ka vepruar pak mir, do ta gjej
at, dhe kush ka br pak keq, edhe ai do ta gjej edhe
at.
Kurse ata q n jetn e ksaj bote nuk jetojn n harmoni (prputhje) me urdhrat e Allahut nse pendohen
dhe nuk falen, si vend denimi do t futen n Xhehenem.
E ata q kan jetuar sipas Urdhrave t Allahut xh.sh., do
t jetojn n Xhenet, ku do t ken gjra q nuk kan
asnj ngjashmri me ato(t ksaj bote), si: fruta, mirsi
t ndryshme dhe shprblime t mdha. Atje nuk ka as
nxehtsi djegse e as ftohtsi q t ngrin. N Xhenet
secilit do ti afrohet do gj q sheh syri i tij dhe q
plqen shpirti i tij.

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

16

Njeriu q i beson Ahiretit...

E di se patjetr do t ballafaqohet me do gj q ka

S
O
J

vepruar, mir ose keq.

Mundohet ti zbatoj urdhrat e Allahut me qllim q

ti fitoj (ti arrij) mirsit q Allahu n Xhenet ka
prgatitur pr t.

F
E
N

E di se jeta e ksaj bote sht sikurse nj ar, kurse

Ahireti sht koha e vjeljes s e frutave t ksaj bote,
dhe mundohet ta jetoj sa m mir jetn e ksaj bote.

T
I
M
E

E di se do t vij sigurisht nj dit kur i dobti do ta

marr hakun nga i forti, dhe pr kt arsye nuk i bn

t padrejt askujt.

far lloje mirsish dshironi q Allahu xh.sh.

tju dhuroj n Xhenet?

5. Peshorja e pagabueshme e
Allahut; Kada dhe Kader
Allahu xh.sh., me diturin e Tij absolute dhe t
pakufishme se do t bhet n kt gjithsi, si do t
ndodh e n koh do t bhet, e di ende pa i krijuar
ato. Sepse Allahu sht Ai Q ka krijuar gjithsin dhe
do gj q ka n te e ka peshuar holl dhe
pagabueshm. Allahu e ka krijuar njeriun dhe e ka ln
t lir n sjelljet dhe veprat e tij. Ai q dshiron, zgjedh
t drejtn, kurse ai q do, zgjedh t gabuarn. Allahu,
me Diturin e tij absolute, i di sjelljet e njeriut dhe do
t bhet me t.
Ajo q Allahu do gjje i ka caktuar nj mas dhe
sistem, q do gj e din dhe e (para)cakton quhet
Kader, ndrsa realizimi i ksaj dije dhe i shfaqjes s
ndodhirave kur vie koha, quhet Kada.

E nuk ka asnj
send q t mos e
ket burimin tek
Ne, po Ne nuk e
japim at
ndryshe vese
sipas nj mase t
caktuar (t
nevojshme).

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

Sure: Hixhr; ajeti 21

17

S
O
J

Njeriu q i beson Kaderit...

Beson se Allahu xh.sh. di gjithka

Mundohet t ruaj dhe t mos

prish sistemin dhe planin e ksaj
bote, q ka krijuar Allahu.

E di se Allahu xh.sh. e ka krijuar

do gj n nj sistem, dhe, si element i ktij sistemi, ai i mbshtetet
Allahut xh.sh., nse prballet me
ndonj vshtirsi t ktij sistemi.

1994, Hasan Aycn, Bocurgat, Yedi Gece Kitaplar

dhe se, pa diturin e Tij, nuk mund

t luaj as fleta e bims.

F
E
N

T
I
M
E

18

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Allahu yn i dashur, Ti je...

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

ER-RRAHMAN Je i Gjith mshirshm pr t gjith, na mshiro edhe

neve.
ER-RRAHIM Je plot mshir, i fut n dashurin tnde ata q t duan
Ty, na prano edhe neve n mshirn tnde t pa fund.
EL-KUDDUS Je i Pastr nga do pa pastrti, na pastro edhe neve nga
ndyrsirat.
ES-SELAM Je Paqe dhns, Ti mbron nga do kurth, mbrona edhe neve.
EL-MUMIN Je Ai q n zemrat tona forcon besimin, na forco besimin
pr Ty.
EL-AZIZ Je i Madhrishm, na ofro nder nga Madhria q ke.
EL-MUTEKEBBIR Je m i madh se do gj, na ruaj neve nga
mendjemadhsia..
EL-BARIU Filluesi, i Cili krijoi krijesat pa ndonj model paraprak, dhe
Vullneti i Tij sht zbatuar dhe zbatohet nprmjet urdhrit hyjnor: Bhu!
EL-MUSAVVIR Formdhnsi. Ai i Cili u dha form t gjitha krijesave,
e ndr kto krijesa e dalloi njeriun, t cilin e krijoi n formn m t bukur.
EL-GAFFAR Gjithfalsi. Ai i Cili fal robrit e Tij, sa her q ata i
drejtohen pr falje. Emri Gaffar ka edhe domethnien se Allahu i mbulon
t kqijat e njerzve-robrve t Tij, dhe i fal ato n Ahiret.
EL-VEHHAB Dhuruesi. Ai i Cili krijesave t Tij u dhuron mirqenie
dhe mirsi t panumrta.
ER-RREZAK Furnizuesi. Ai i Cili furnizon do krijes me nevojat
jetsore, pa marr parasysh nse sht besimtar apo pa besimtar.
EL-FETTAH Zgjidhje dhnsi. sht Ai i Cili hap depot e mshirs s
Tij pr robrit e sinqert, por edhe q gjykon me drejtsi n do shtje.
EL-ALIM - i Gjith dituri. Dijes s Tij nuk mund ti shmanget asnj
veprim n kt gjithsi. Ai di do gj, t fshehtat tona dhe veprimet e
hapura. Dija e Tij prfshin tr kt ekzistenc.
EL-KABID Shtrnguesi. N Kuran ka ardhur me disa kuptime. Ndr t
tjera, marrja e shpirtrave. Pastaj vjen n kuptim t ndaljes s mshirs s
Tij n Ditn e Gjykimit pr pa besimtart, etj.
EL-BASIT Dhnsi. Ai q shtrin mshirn dhe rrskun-furnizimin pr
robrit e devotshm.
EL-HAFIDU Prulsi. Ai q prul dhe nnmon do mendjemadh e
tiran.
ER-RAFIU Lartsuesi. sht Ai q ngre dhe lartson t dashurit e Tij.
EL-MUIZZU Ngritsi. Ai q prkrah dhe fuqizon robrit e Tij t
devotshm, t cilt synim e kan prfitimin e dashuris dhe t mshirs s
Tij, dhe at q Allahu e ngre dhe fuqizon, ska forc q mund ti thyej
shpirtin dhe moralin e tij.
EL-MUDHIL-L Nnshtruesi. sht Ai q nnshtron dhe poshtron pa
besimtart pr shkak t kufrit-mosbesimit t tyre
ES-SEMIU Dgjuesi, q dgjon do gj, madje edhe pshpritjen m t
vogl. Atij nuk mund ti shmanget asnj z e t mos e dgjoj. Ai dgjon
lutjen e nevojtarit, dhe t atij q i sht br e padrejt, dhe at lutje nuk e
kthen prapa pa e pranuar.

Allahu yn i dashur, Ti je...

EL-BESIR Vshtruesi. Ai q sheh do gj, dhe q mbikqyr do gj n kt

ekzistenc. At nuk e merr as gjumi e as kotja.
EL-ADL - i Drejti. Ai nuk ndikohet nga ndjenjat dhe emocionet q dikujt ti bj
padrejtsi. Drejtsia e Tij sht absolute.
EL-LETIF - I Buti. Bamirs ndaj robrve t Tij. T lutemi q t na zbut zemrat
tona.
EL-HABIR - I Gjithinformuari, i Cili sht i njohur dhe i dijshm pr do gj q
ka ndodhur dhe do t ndodh. sht Ai i Cili i di t fshehtat dhe t hapurat, dhe
sht i informuar pr do imtsi n kt gjithsi.
EL-HALIM Prdllimtari. Ai q nuk ngutet pr hakmarrje, sht i dhimbshm
pr robrit e Vet.
EL-ADHIM Madhshtori, Madhshtia e t cilit nuk mund t perceptohet prmes
shqisave apo ndonj mnyre tjetr .
EL-GAFUR Falsi. Ai q fal robrit e Tij dhe pranon pendimin e tyre.
ESH-SHEKUR Mirnjohsi, i cili robrit e tij i shprblen pr veprat e bra dhe
sht mirnjohs pr do sjellje t tyre.
EL-HAFIDH Kujdestari dhe ruajtsi i do gjje. Te lutemi q t na ruaj nga t
kqijat e ksaj bote.
EL-HASIB Llogari marrsi. Te gjitha krijesat do ti llogarit ne ditn e llogaris.
Krkoj nga Ti o Mshirues q t na lehtsosh llogarin ton.
EL-KERIMBujari. Mirsit e Tij nuk kan t sosur, fisnikria e Tij sht e
pashembullt.
ER-RREKIB Vigjiluesi. Ai mbikqyr do proces t sistemit t ksaj gjithsie.
EL-MUXHIB Pranues i lutjeve. Mshira e Tij i ka paraprir hidhrimit t Tij,
prandaj Ai i prgjigjet lutjes s lutsit n kohen kur lutet ai.
EL-VASIU Gjithprfshirsi. Dija dhe sundimi i Tij jan gjithprfshirse.
EL-HAKIIM - i Urti. I zhveshur nga do veprim q nuk prkon me madhshtin
dhe prsosmrin e Tij. Me urtsin e Tij hyjnore mbikqyr dhe udhzon krijesat.
EL-VEDUD - i Dashuri. Allahu i do krijesat e Tij, t cilat njohin madhshtin e
Tij.
EL-BAITH Ringjallsi. N dorn e Tij sht ringjallja e t gjitha krijesave pas
vdekjes.
ESH-SHEHID Dshmuesi. T cilit nuk mund ti shmanget asnj vepr e
krijesave, pa qen dshmues dhe dshmitar.
EL-HAKK - I Vrteti. Ai i Cili ka krijuar do gj me Urtsin e Tij t prsosur.
do gj n kt gjithsi, dshmon pr ekzistencn e Tij t vrtet e t
pamohueshme.
EL-VEKIL Prkujdessi. Ai i Cili prkujdeset pr furnizimin e krijesave t Tij.
do krijes mbshtetet tek Ai pr kujdesje dhe strehim pran mshirs s Tij.
EL-METIN - i Pathyeshmi. Ai q nuk mund t mposhtet. sht i Gjithfuqishm i
Cili n veprimet e Tij nuk ndien lodhje.
EL-VELIJJU Mbrojtsi, Ngadhnjimtari i Cili i do dhe i bn t ngadhnjejn t
dashurit e Tij ndaj do armiku.
EL-HAMID Je i Falnderuari, i vetmi i cili meriton falnderimin dhe
lavdrimin nga do krijes. Na mundso edhe neve q t jemi nga falnderuesit
Tu.

I
M
A
N
I
B
E
S
I
M
I

19

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Adhurim
KontrolloHulumtoMendo
A
D
H
U
R
I
M

1. Pyetni prindrit tuaj se a e din kuptimin e

shehadetit, namazit, agjrimit, zekatit dhe
haxhit apo din ndonj poezi ose kan njohuri t prgjithshme rreth ktyre. Gjrat q
do ti msoni prej tyre lidhur me kto, shkruani n fletoret tuaja.

20

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Thuaj:
Namazi im,
kurbani im, jeta
ime dhe vdekja ime
jan thjesht pr
All-llahun, Zotin e
botve.
Sure: Enam; ajeti 162

2. Kur ta msoni kt msim, vendosni me

shokt tuaj q pr do jav t msoni nga nj
tem, p. sh. Java rreth xhamive dhe hoxhallarve, Java n lidhje me prkujdesjen ndaj
skamnorve etj.
3. Debatoni me shokt tuaj thnien do pun q
bhet pr t fituar dashurin e Allahut, sht
ibadet dhe prmendni ndonj shembull t
veprave nga jeta juaj e prditshme.
4. Pse muaji i Ramazanit sht shum me
rndsi dhe pse Nata e Kadrit sht m e
vlefshme se nj mij muaj? Shkmbeni njohurit rreth ktyre, me shokt tuaj.

Ibadet/adhurim do t thot t adhurosh Allahun

xh.sh. dhe tI drejtohesh Atij me gjith zemr, tI
prkulesh dhe tI dorzohesh Atij. Adhurimi bhet
vetm pr Allahun. N thelbin e do ibadeti sht
besimi n Allahun xh.sh..
Si e shpreh njeriu dashurin ndaj Krijuesit? Si mund
ta dij se Ai sht i lumtur me t? Allahu n Kuran e ka
urdhruar Pejgamberin q ti ftoj njerzit kah Allahu
prmes ajetit: Thuaj: Nse e doni All-llahun xh.sh.,
ather ejani pas meje, q All-llahu tju doj, tjua fal
mkatet tuaja, se All-llahu xh.sh. sht q fal shum,
mshiron shum. (Sure: Ali Imran; ajeti 31) Kjo do t
thot q vetm besimi i asaj q sjell pejgamberi dhe
ndjekja e rrugs s Tij, qenka ajo q ibadeti t kryhet
ashtu si duhet. Zaten, thelbi i t gjitha ibadeteve sht
q t besosh Allahun dhe Pejgamberin, por edhe ta
shqiptosh shehadetin - dshmin:

Dshmoj dhe deklaroj se Allahu sht Nj dhe nuk ka

tjetr prve Tij, po ashtu dshmoj dhe deklaroj
se Muhammedi a. s. sht rob dhe i drguar i Tij.
do gj q vepron njeriu sipas nevojs s besimit,
sjellje a vepr t dobishme, sht ibadet: Angazhimi n
rrugn e Allahut, urdhresa pr vepra t mira, ndalimi
nga t kqijat apo leximi i Kuranit. Kurse namazi,
agjrimi, Haxhi dhe zekati, - jan ibadetet themelore t
Islamit. Mnyra, koha dhe sasia e ktyre ibadeteve
sht br e ditur n fen ton.

A
D
H
U
R
I
M

21

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

do mysliman q sht i menur, n moshn

madhore dhe i plotson kushtet themelore, e ka
detyrim ti kryej kto ibadete. Personi i q posedon
kto veori, quhet mukel-lef. Sipas fes son, t gjitha
sjelljet e mukel-lefit kan nj emr.

Numrojeni se sa her prmendet shprehja Allahu Ekber

gjat faljes s pes kohve t namazit gjat nj dite. Debatoni me prindrit
tuaj kuptimin e ksaj thnieje dhe pozitn e saj n jetn ton.
A
D
H
U
R
I
M

22

S
O
J

Farz
sht obligim i prer n fen ton, kryerja e t cilit sht detyrim, sepse mukellefet jan t detyruar ta kryejn patjetr dhe, nse nuk e kryejn, bhen
mkatar.

Haram
Obligim i prer i ndaluar rreptsisht n fen ton, u ndalohet mukel-lefeve pr
ta vepruar, jan sjellje e veprime nga t cilat, nse i veprojm, bhemi mkatar.
T tilla jan veprimet si: gnjimi, thashethemet, vjedhja etj.

F
E
N

Synet/Sunnet

T
I
M
E

Mekruh

Sjelljet a veprat q ka praktikuar Pejgamberi a. s. dhe q ka na ka porositur ti

bjm edhe ne. P. sh. t buzqeshim, ti pastrojm dhmbt, t vishemi mir.
Sjelljet a veprat q jan t ndaluara n fe, me argument jo t prer. P. sh.- hedhja
e mbeturinave npr rrug, shikimi anash gjat faljes s namazit.

Mubah
Jan veprime, pr kryerjen apo moskryerjen e t cilave personi sht ln i lir.
T tilla jan: ngrnia dhe pirja, shtitja dhe endja ose blerja e teprt.

NJSIA E PAR

Namazi; Pes her n dit

para Allahut
Falja e namazit sht nga themelet kryesore t
Islamit. Ai sht nj farz q zbatohet pes her n dit
me qllim afrimi dhe krkimi e lutjeje tek Allahu
xh.sh., me disa kushte dhe lvizje t caktuara. Me
namazin njeriu ngrihet shpirtrisht tek Allahu xh.sh..
Namazi sht Urdhri m i rndsishm i fes, pas besimit n Allahun - imanit.
Falja e namazit n kohn e tij, sht nga sjelljet q
i do Allahu m s shumi. Edhe n ligjet fetare t
mhershme, namazi ishte obligim. Lnia e namazit pa
ndonj arsye t rndsishme apo pa ndonj nevoj t
lejuar, sht mkat i madh. Namazi sht urdhruar t
falet edhe kur nuk gjendet uji (pr abdest) marrim
tejemmum, edhe, kur jemi t smur, namazin e falim
ulur apo t shtrir.

Namazi sht shtylla e fes

Miraxhi i myslimanve
Drita e syve tan
elsi i xheneteve.

Vrtet, vetm
Un jam
All-llahu, nuk
ka zot tjetr
prve Meje,
pra M adhuro
Mua dhe fal
namazin pr t
M kujtuar
Mua.
Sure: Ta Ha; ajeti 14

A
D
H
U
R
I
M

23

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Farzet e Namazit
Namazi i ka 12 farze. Gjasht bhen para se t fillojm namazin, dhe
kto quhen shartet/kushtet e namazit. Kurse gjasht t tjerat aplikohen
brenda n namaz, dhe quhen ruknet e namazit.

I. Shartet e Namazit

A
D
H
U
R
I
M

24

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Namazi sht nj lloj takimi n mes njeriut dhe Allahut xh.sh.. Nj

takim i ktill nuk bn t bhet pa paraprgatitje. Jan disa sharte q duhen
plot-suar, para se t fillojm namazin:
1. Hadesten taharet: Do t thot Pastrimi nga ndytsirat e rndomta (t
zakonshme). Para Krijuesit t tij njeriu duhet t dal i pastruar nga t
gjitha papastrtit. Abdest a gusull do t thot pastrimi nga ndytsirat
para namazit.
2. Nexhasetten taharet: T jen t pastra trupi, rrobat dhe vendi ku do t
falim namaz. Pejgamberi a. s. ka thn: elsi i Namazit sht
pastrtia. (Ebu Davud, Taharet, 31/61)
3. Setri avret: T jen t mbuluara pjest e turpshme (intime) t trupit.
Personi q fal namaz, duhet t mbuloj pjest e turpshme (intime).
4. Istikbali Kible: T drejtohemi nga kibla, n drejtim t Qabes. Kjo ka
kuptimin e drejtimit t zemrs nga Allahu xh.sh..
5. Secili namaz ka kohn e vet t caktuar dhe pikrisht n at koh falet.
Namazet q nuk mund t falen n kohn e caktuar pr shkak t
gjumit apo harress, duhet t bhen kaza sa m par.
6. Nijjet: Namazi nuk sht vetm realizimi i disa
rregullave apo formave. Kto sjellje dhe forma jan
kusht pr faljen e namazit. Gjithashtu sht mir
q kt ta shprehim me gjuh.

 Lexo at q po t shpallet nga libri (Kurani), fale

namazin, namazi vrtet largon nga t shmtuarat dhe
t irituarat, e prmendja e All-llahut sht m e
madhja (e adhurimeve); All-llahu e di punoni ju.
Sure: Ankebut; Ajeti 45

II. Ruknet e Namazit

Ai q ka plotsuar shartet e namazit, mund t filloj
faljen e namazit. Mirpo, gjat faljes s namazit duhen
plotsuar edhe disa gjra. Kto quhen ruknet e namazit:
1. Iftitah-i Tekbir: do namaz duhet ta fillojm me
shprehjen Allahu Ekber, e cila madhron Allahun
xh.sh..
2. Kiam: Ata q kan mundsi, duhet ta falin namazin
n kmb.
3. Kiraet: Leximi i Kuranit.
4. Ruku: Prkulja duke vn duart (pllmbt e
duarve) mbi gjunjt.
5. Suxhud: T vnt n tok t ballit, hunds, dy
gjunjve, dy duarve (pllmbve t duarve) dhe (t
kmbve n maj t gishtave.
6. Kade-i Ahire: Ulja n fund t namazit sa t lexohet
Ettehijjati.
Meq esenca e fesa qndron n bashkimin dhe
tubimin e njerzve, namazet duhet t falen me xhemat.
Ka edhe namaze t tilla q sht obligim t falen me
xhemat: nj her n jav namazi i xhumas dhe dy
her n vit namazi i bajrameve.

Nj dit
Pejgamberi a. s. i
pyeti shokt e vet:
Nse para
shtpis suaj
gjendet nj lum
dhe nse pes
her n dit
pastroheni n t,
a do tju kishte
mbetur ndopak
ndyrsir?Ata
than - jo. Pastaj
Pejgamberi tha:
Po kshtu jan
edhe pes koht e
namazit. Allahu i
fshin mkatet
prmes faljes s
namazit.
(Buhariu, Mevakit, 6)

A
D
H
U
R
I
M

25

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Farzet e Abdestit
1.
2.
3.
4.

Larja e duarve dhe fytyrs,

Larja e krahve bashk me brrylat,
Frkimi/ dhnia mesh n nj t katrtn e koks,
Larja e kmbve gjer mbi zogj.

Farzet e Gusullit
A
D
H
U
R
I
M

26

1. Shplarja e gojs,
2. Larja e brendis s hunds,
3. Larja e gjith trupit.

Farzet e Tejemmumit
1. Vendosja T brt nijet,
2. Vnia e shuplakave t duarve n truall t pastr dhe frkimi i fytyrs,
3. Vnia e shuplakave t duarve n truall t pastr dhe frkimi i t dy krahve me to.

S
O
J
F
E
N

4
5

T
I
M
E

1
2

Shikoni me
kujdes planin e
xhamis.
Pyetni pr pjest
e shnuara me
numra, dhe ti
msoni.

Njeriu q fal Namaz...

sht i mbrojtur nga gjrat e shmtuara dhe t
gjitha sjelljet e kqija.

Ai shqipton shpesh Madhrin e Allahut xh.sh., dhe

forcon edhe m shum lidhjen q ka me T.

Gjithmon E kujton Allahun xh.sh. dhe mundohet

t prfitoj knaqsin e Tij.

Gjat marrjes s abdesit i kushton rndsi pastrtis, krijon shprehi pr pastrtin. Prve ksaj,
abdesti atij i siguron ndihm shpirtrore.

Mson se si t planifikoj kohn gjat faljes s

A
D
H
U
R
I
M

namazit n koh t caktuar.

Ai prjeton lumturin e tij t vnies s kontaktit me

Zotin e tij n pjes kohore t caktuara duke u liruar
nga angazhimet dhe telashet ditore.

Kshtu do ti prgjigjet thirrjes s Allahut: O ju q

keni besuar, krkoni ndihm (nga Allahu) me
durim e me falje t namazit. Nuk ka dyshim se
Allahu sht me durimtart. (Surja, Bekare, ajeti
153) dhe pr kt arsye fiton rezistenc kundr
vshtirsive.

Ndriohet pr hir t faljes s namazeve dhe i rritet

nuri/drita e zemrs.

T gjitha falnderimet q mund t bhen me trup,

gjuh, mendje, zemr, koh dhe vend, - arrijn t
falnderojn Lartsin e Allahut.

27

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

NJSIA E DYT

Agjrimi: Ndihmtari q t
mson tu shmangesh t kqijave

A
D
H
U
R
I
M

28

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

O ju q besuat,
agjrimi ju sht
br obligim
sikurse ishte
obligim edhe i
atyre q ishin
para jush, kshtu
q t bheni t
devotshm.
Sure: Bekare; ajeti 183

Agjrimi i Ramazanit sht njra nga shtyllat kryesore t Islamit. Agjrim do t thot q mukel-lefet/t
obliguarit, mashkull a femr, t heqin dor nga t ngrnt dhe t pirt e dikaje me qllim, dhe nga marrdhniet intime, q nga koha e imsakut e deri n iftar.
Ramazani agjrohet me qllim q t prfitohet plqimi
i Allahut xh.sh..
N raste t ndryshme, si gjat udhtimit apo kur
jemi t smur, mund t mos agjrojm. Pasi t kaloj
kjo gjendje, ather agjrojm ditt q na kan mbetur,
i bjm kaza. Ata q kan pengesa t prhershme dhe
nuk mund t agjrojn, duhet pr do dit t Ramazanit
duhet t japin fidje. Ata q nuk mund t agjrojn,
duhet t ruhen nga t tjert, pra, t ken respekt pr
agjruesit dhe vet Ramazanin. Ngrnia a pirja e do
gjje me qllim ose kontakti intim, - e prishin agjrimin.

far kuptimi kan shprehjet agjrim, hapje e

agjrimit, dhe prishje e agjrimit?
Msoni kuptimet e ktyre shprehjeve nga ndonj fjalor apo
nga dikush q i di.

Imsak: sht koha e fillimit t agjrimit. Ktu fillon edhe koha e namazit t sabahut dhe vazhdon derisa t lind dielli. (Koha e namazit t Sabahut fillon 18 minuta
pas imsakut).
Iftar: sht koha kur mbaron agjrimi, kur perndon dielli dhe hyrja e kohs s
namazit t akshamit.
Kaza: Kur personi gjat kohs s Ramazanit sht i smur apo udhtar dhe nuk
agjron, ather, pasi t jet kryer Ramazani, i agjron ditt q nuk i ka agjruar.
Fidje: Pr shkak t ndonj pengese t prhershme pr t agjruar dhe pamundsis pr ti agjruar m von, pr ato dit q nuk ka agjruar personi i paguan nj t
varfri ushqimin n at mas sa han vet brnda nj dite.

Personi q agjron...
Fiton nj shprblim t veant. Allahu i Madhruar thot: Agjrimi M
prket Mua, shprblimin e tij e jap vetm Un. (Buhariu, Savm, 9).

A
D
H
U
R
I
M

Ai me vetdshir heq dor nga pasionet dhe epshet, kshtu q kalon n

nj jet m t mir.

29

Mson t jet i durueshm ndaj uris dhe etjes. Pejgamberi a. s. thot:

Agjrimi sht gjysma e durimit. (et-Tergib vet Terhib, 11/208)

Sistematizon dshirat e ndjet e veta dhe parandalon gjrat q mund ti

shqetsojn njerzit.

Mbron gjuhn e tij nga fjalt e kqija. Pejgamberi a. s. thot: Nse dikush
ju shqetson, ti thoni: Un jam agjrueshm. (Muslimi, Sijam, 163).

E kupton gjendjen e atyre q kan nevoj m shum se ai, dhe mundohet

t bj dika pr tu ndihmuar atyre.

E di se, nse e agjron Ramazanin me besim dhe sinqeritet, do ti falen

mkatet e kaluara dhe hap nj faqe t re e t pastr t jets s ardhshme,
qndron larg mkateve dhe gjrave t kqija.

E vren se mund t ndryshoj jetn e tij q ka zhvilluar pr 11 muaj t vitit,

dhe n kt mnyr e kupton se ka mundsi q veten ta orientoj nga e
mira dhe e drejta.

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

M posht ka nj pjes t ndar nga nj dit, q do ta lexoni me knaqsi, sepse disa

shprehje jan t shifruara. T shohim a do t keni mundsi ti deshifroni?

Nj Flet lule nga Ditari i Prkujtimeve

A
D
H
U
R
I
M

30

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

25 Dhjetor
Sot n shtpi ka nj knaqsi t veant. Nna i bri punt dhe me shpejtsi doli
pr t bler ca gjra. Gjyshi im krkoi nga nna e babait kafe. Ai i tha: Mos u anko,
po t premtoj q gjat gjith muajit  nuk do t krkoj kafe pr t pir.
Mirpo gjyshi im nuk mund t rrij pa kafe. Nuk e di se a do ta mbaj premtimin. Sot
do t falet namazi i par i 
 do t jet ngrehja e par n  .
Un i kam premtuar nns sime t dashur se sivjet do ta agjroj   q nga
fillimi e deri n fund. Ajo u gzua shum. Pas iftarit morm abdest dhe shkuam n
xhami. Xhamia ishte mbushur plot. Pas namazit, i shikova njerzit q dilnin nga xhamia. Kur i pash ata njerz krenar, E falnderova Allahun xh.sh..
26 Dhjetor
Nj dit n shkoll kisha harruar se isha agjrueshm dhe piva uj. Mirpo lokja
m tha se nuk e kisha prishur agjrimin. Pastaj, m tha kshtu: Pa shih, Allahu xh.sh.
t dashka ty, paska dashur t ta largoj etjen tnde. I thash: Edhe un e dua
Allahun. Kur i thash se kam uri, gjyshi mu kthye e m tha: Gjej dika q t mund
ta kalosh kohn. Pasi gjeta dika, e thirra edhe gjyshin t m bashkohej. S bashku
mbushm fjalkryqin e gazets lidhur me Ramazanin. Un i lexoja pyetjet, kurse ai
prgjigjej. Ah, sa shum gjra q ditka ky gjyshi im!
Nna kishte br nj mblsir pr nder t Ramazanit. M pastaj, kur u ulm pr t
ngren, gjyshi tha: Sa koh e mir sht sofra e
 pr ta edukuar njeriun.
Kishte mbetur edhe pak pa thirrur   , mirpo koha sesi nuk po kalonte. Kur thirri Ezani, thash: Zoti i Madh, sa knaqsi q qenka ta dgjosh Ezanin.
Qeshn t gjith.

NJSIA E TRET

1. Shpenzimi i pasuris n
rrugn e Allahut: Zekati
Nj nga shtyllat themelore t Islamit, sht Zekati, i
cili sht nj ibadet financiar (nmaterial). Pasi t plotsohen nevojat themelore t jets, nse pasuria e mbledhur
qndron nj vit dhe arrin sasin pr dhnien e Zekatit /
nisab, ather zekati u jepet atyre q kan nevoja financiare. Zekati, s bashku me Namazin, prmenden n
shum vende n Kuran. Kjo do t thot q Zekati, ashtu
si Namazi, duhet t jet i lidhur me jetn e myslimanve;
... (Allahu) m ka porositur me namaz (falje) e zekat
pr sa t jem gjall! (Sure: Merjem; ajeti 31)
Zekati nuk sht nj dhurat e pasanikut pr t varfrin,
vese sht e drejt e t varfrit tek ajo pasuri e t pasurit.
Dhe n pasurin e tyre kishin prcaktuar t drejt pr
lypsin dhe pr t ngratin (q ka nevoj, po nuk lyp).
(Sure: Dharijat; ajeti 19). Kur ta jap Zekatin, pasaniku
duhet t ket kujdes dhe t mundohet t mos e turproj
dhe as nnmoj t varfrin. Sepse, nse i bhet kjo mirsi
dhe at e nnmojm, ather mirsia e br shkon kot.
Ndoshta qysh n fillim duket se zekati pakson pasurin, mirpo pasurin pr t ciln jepet Zekati, Allahu do
ta begatoj dhe shumoj edhe m tepr. Shembulli i
pasuris s atyre q e japin n rrugn e All-llahut, sht
si i nj kokrre nga e cila mbijn shtat kallinj, n secilin
kalli njqind kokrra. All-llahu ia shumfishon (shprblimin) atij q dshiron, All-llahu sht bujar i madh, i di
qllimet. (Sure: Bekare, ajeti 261)

Merr prej pasuris

s tyre (t atyre q
pranuan gabimin)
lmosh, q ti
pastrosh me t dhe
tu shtosh (t mirat)
dhe njkohsisht lutu
pr ta...

A
D
H
U
R
I
M

31

Sure: Tevbe; ajeti 103

v!v!v!v!v!v!v!v
sht e sigurt se
kan shptuar
besimtart: ata q
jan t prulur dhe
t kujdesshm gjat
faljes s namazit,
dhe ata q i
shmangen s kots
(fjal a pun), dhe
ata q japin zekatin
rregullisht.
Sure: Muminun; ajetet 1-4

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Kujtonie kt fjal t Jonus Emres

pr zeqatin

Zotria i mallit sht zotri i pushtetit

Ku sht zotria i par
Edhe malli edhe pushteti jan t rrem
Po eja edhe ti, sorollatu ktu

Personi q jep Zekat...

A
D
H
U
R
I
M

32

E pastron veten nga koprracia, egoizmi, mburrja dhe nga sjelljet e kqija.
E kupton se pr pasurin q i ka dhn, duhet ta falnderoj Allahun xh.sh. jo
vetm me gjuh, po edhe me vepra.

I mundson rrethit ti eliminoj problemet ekonomike n mes pasanikve dhe

t varfrve. Prve ksaj, ndihmon edhe afrsin dhe dashurin n mes tyre,
prhapjen e respektit dhe t dashuris midis tyre dhe pr formimin e nj ambienti shoqror paqsor.

Ndrmjetson q n bashksin ku jeton, t paksohen ose t eliminohen kreM

S
O
J
F
E
N

jtsisht lypsit, vjedhsit dhe t gjith ata q sjellin probleme.

E kupton detyrn e tij sociale, krijon shpirt t prbashkt. Ai e heton se ashtu

sikur, nse n trupin e tij do t ket dhembje t nj organi, dhembjen do ta
ndiej edhe organi tjetr, njsoj edhe e kupton varfrin n bashksi dhe
mundohet ta eliminoj at.

E shpton veten e vet nga robria me ato t holla q posedon, dhe thot se
pasuria q posedon, sht e Allahut xh.sh..

T
I
M
E

Ai msohet t jap, t bashkoj dika me t tjert, t ndihmoj t vllan dhe

fiton virtyte t larta duke qen i lumtur edhe nga thnia e Pejgamberit a.s.:
Dora q jep, sht m e vlefshme se ajo q merr. (Buhariu, Nefekati, 1)

Diskutoni me shokt tuaj thnien: Sadakaja/lmosha e vogl, pengon shum tragjedi.

2. Haxhi: Udhtimi i Shenjt

Haxhi, q sht nga themelet e Islamit, sht nj
ibadet financiar / material dhe trupor. Haxhi bhet n
nj koh t caktuar t vitit, duke vizituar Qaben n
Mek dhe disa vende t shenjta t caktuara atje. sht
nj moment kur mblidhen nj her n vit t gjith ata
njerz q kan t ndryshme gjuht, ngjyrn, gjinin,
nacionalitetin, moshn e gjendjen sociale.
Gajt kryerjes s haxhit vizitohen vendet e shenjta
n qytetin e Meks duke filluar nga Qabeja, pasojn
Saffaja, Merveja, Arefati, Myzdelifja dhe Mina.

...Pr hir t
All-llahut, vizita
e shtpis
(Qabes) sht
obligim pr at
q ka mundsi
udhtimi tek
ajo...
Sure: Ali - Imran; ajeti 97

Pyetni nj t afrmin tuaj q ka qen n Qabe, se far ka par e

vizituar atje dhe se si e ka ndier veten gjat asaj vizite.

A
D
H
U
R
I
M

33

sht nj vend n rrethin t Meks q quhet Mikat, q prcakton kufijt

e Haremit. Kur t arrihet n at vend, veshmbathja, kpuct, orapet etj.,
hiqen nga trupi dhe vishen ihramet e pastaj kndohet telbija. N kt mnyr
fillojn ihrami dhe Haxhi. Brenda muajve t Haxhit duhet t kryhen edhe ritet
e tjera /menasik t haxhit. Ai q Allahu i ka mundsuar ta kryej Haxhin, pr
ta falnderuar At, pret nj kurban dhe n kt mnyr prplotson Haxhin.

Farzet e Haxhit
Ihrami: Personi q ka vendosur t kryej Haxhin, kndon telbijen, vesh
ihramin dhe prej tij krkohet q t heq dor nga sjelljet e rndomta, t prditshme, si: t mos kpus lule, t mos pres lisa, t mos e rruaj mjekrn dhe t
mos i qeth flokt, t mos vesh rroba t qepura dhe t mos bj gjueti.
Tavafi: Kryhet duke filluar nga kndi ku gjendet Haxherul esvedi pr tu
sjell shtat her rreth Qabes.
Qndrimi n Arefat: Haxhinjt, nj dit para dits s Kurban Bajramit,
duhet t shkojn n kodrn e Arefatit, ku duhet t qndrojn pr nj koh.

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Telbija
Lebbejke Allah humme lebbejk
Lebbejke lasherike leke lebbejk
Innel hamde, ven-nimete
Leke vel mulk la sherike leke
Kurbani sht nj ibadet, i cili i siguron t mira edhe personit q e
pret, edhe rrethit. Ai q pret kurban, tregon lidhjen e tij pr Allahun
xh.sh. dhe kjo i bn t mundshme t krijoj ndrlidhje n bashksi.
A
D
H
U
R
I
M

Personi q shkon n Haxh...

Prvetson ndjenjat dhe vren barazin e tij me haxhinjt e tjer, me veshje t njjt dhe n kushte t njjta.

Ai e vren se, nse pasuria, pozita e t hollat sot gjenden n duart e tij,
34

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

nesr mund t humbasin, prandaj n kt mnyr zgjeron ndjenjn e

drejtsis.

E kupton se nacionaliteti, raca, gjuha, mosha dhe do dallim tjetr, - jan

kalimtare. Pastaj e kupton edhe rendsin e bashkimit t myslimanve n
nj fe t prbashkt.

E kujton Ditn e Mahsherit - Ditn e Llogaris para Allahut xh.sh., se t

gjith njerzit do t japin llogari, dhe e kupton se duhet t prgatitet pr
Ahiret.

Prfiton cilsi t mira: durim, prballje me vshtirsi, qndrim t prbashkt me t tjert, ndihm t ndrsjell, bashkpunim etj.

E falnderon Allahun q i ka dhn pasuri, pozit, shndet, apo mirsi t

tjera.

E kupton m mir mesazhin e Muhammedit a. s., kur t vizitoj ato vendet

se ku ka jetuar ai me shokt e tij.

E kupton se feja, krahas aspektit perso q ka, posedon edhe aspektin

shoqror dhe prandaj ngarrkohet me prgjegjsin e detyrave shoqrore.


B
A
D
E
T

35

R
E
N

Y
O
R
U
M

Etika
KontrolloHulumtoMendo
E
T
I
K
A

36

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

1. Gjeni kuptimin e fjalve, etik,

moral, dinjitet dhe sjellje.

n natyrshmri t pastr islame (Muslimi, Kaderi, 25)?

2. duhet t bjm pr t qen t 7. Bni nj intervist me nj t

moralshm?
afrt rreth ndikimit t moralit
t Pejgamberit tek ata?
3. Hulumtoni jetn e nj njeriu t
moralshm, dhe shpjegojani
nj shoku tuaj?

8. bn nj mysliman pr moralin e vet dhe moralin e gjith

shoqris?
4. Tregoni dobit nga nj sjellje
juaj, q e plqeni?
9. Gjeni pikat dhe vlerat e moralit
n Hytben e Lamtumirs t
5. far bn nj mysliman pr
Pejgamberit a. s.?
moralin e vet dhe t familjes s
tij?
6. kuptoni nga hadithi i Pejgamberit a.s.; do fmij lind

10.
Si i tregoni nj shoku tuaj
q t jet i moralshm?

Jehona e Jets
Po ecnin nj njeri me t birin. Fmija prnjher u rrzua n tok dhe brtiti Aaah!. M pas u dgjua nj z nga nj bjeshk tek brtiste Aaah!.
Fmija pyeti me kureshtje: Kush je ti? Mori prgjigjen Kush je ti?
Fmija u zemrua dhe i tha: Ti je nj frikacak!. Edhe zri q erdhi nga
bjeshka, i tha: Ti je nj frikacak. Pastaj fmija u kthye nga i ati dhe i tha:
far po ndodh kshtu, baba? Babai u drejtua nga bjeshka dhe i brtiti:
Krenohem me ty. Edhe prgjigjja i erdhi e njjt: Krenohem me ty.
Prsri i ati i brtiti bjeshks: Je i mrekullueshm! Prgjigjja pr t atin
ishte e njjt: Je i mrekullueshm!. Fmija ishte habitur shum, po nuk e
kishte kuptuar ende se po ndodhte. Pastaj i ati i tregoi se si ishte puna:
Ksaj i thon ushtim ose jehon, n t vrtet, kjo sht jeta. Jeta ti kthen
gjithmon, ato q ia jep asaj.

E
T
I
K
A

37

Njerzit jan pasqyr e njri-tjetrit. Pasqyrimin e

jets son e tregojn sjelljet tona ndaj njri-tjetrit. Ne
duhet t sillemi n at mnyr si duam t sillen t
tjert me ne. duam t shohim, at duhet ta prezantojm: nse duam dashuri, duhet t dhurojm dashuri;
nse duam butsi, duhet t sillemi but; nse duam
nder, duhet t ofrojm nder. At me se nuk duam t
prballemi, nuk duhet ta bjm. Nse nuk duam t prballemi me armiqsi, t largohemi nga ajo; nse nuk
duam t shohim egoizm, ti shmangemi egoizmit dhe,
nse nuk duam t na bhet padrejtsi, t mos i bjm
ndokujt padrejtsi.
Rregull e Art:
Sillu ashtu, si dshiron t sillen t tjert ndaj teje.

Pejgamberi a. s.
ka thn: Nuk e
ka besimin t
plot askush nga
ju prderisa t
mos doj pr t
vllan at q e
do pr veten e
tij.
(Buhariu, Iman, 7)

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

NJSIA E PAR

1. Islami sht moral i mir

E
T
I
K
A

38

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Morali i mir sht q njeriu sjelljet e tij ti prvetsoj dhe ti bj

rregull t jets, vese ato rregulla e sjelljet ti bj shprehi t prditshme. Qllimi kryesor i Islamit sht q njerzit ta ken moralin m t
prsosur. Pejgamberi a. s. ka thn: Jam drguar pr virtyte t larta
t moralit. (Muvatta, Husnul Huluk, 8)
Rndsia dhe vlera e nj myslimani, mohen sipas moralit t tij t
mir. Pejgamberi a. s. na ka treguar se i do shum ata q kan moral
t mir dhe, kur sht pyetur: Kush jan robrit q i do m s shumi
Allahu, ka thn: Ata q e kan moralin m t mir. (EtTergib
VetTerhib, 4/182).
Feja islame ka pr qllim q, prmes normave t besimit dhe ibadetit, ti prmirsoj njerzit dhe ti largoje ata nga veset e kqija. M
lart pam veorit dhe cilsit e personit q beson Allahun,
Pejgambert, Librat e Shenjt, Melaiket, Caktimin e Allahut xh.sh.,
Ahiretin; t atij q fal namaz, jep zekat, agjron Ramazanin dhe q
shkon n Haxh. Mirpo, krahas ktyre, dhe t lidhura ngusht me to,
jan edhe morali dhe sjelljet e njeriut. Morali i mir sht rruga q t
shpie pr n knaqsin e Allahut
xh.sh.:
E kush ia dorzon veten
Sikundrq shtyllat e besimit dhe
ibadetet i msojm nga Kurani dhe
Syneti i Pejgamberit a.s., po ashtu nga
kto dy burime msojm edhe se sht e mir e sht e keqe; sht e
Sure: Llukman; ajeti 22 dmshme e 'sht e dobishme.

All-llahut duke qen edhe

punmir, ai sht kapur pr
lidhjen m t sigurt dhe vetm
tek All-llahu sht prfundimi i
shtjeve.

Pr t pasur nj moral t mir, duhet tu prmbahemi Urdhrave t Allahut

xh.sh. dhe tu shmangemi gjrave q ka ndaluar Ai. Kto jan t lidhura njra
me tjetrn.
Sjellja a virtyti i mir q posedojm, jo vetm q na drgon tek nj virtyt
tjetr i mir, por edhe na mundson t largojm veset e kqija. P. sh., nj person q mundohet t jet i drejt, i respekton dhe i njeh t drejtat e t tjerve.
Ai tregon respekt ndaj nns, babait, shokve, t afrmve, t rriturve e t vegjlve dhe t gjith atyre q i ka krijuar Allahu xh.sh.. Dashuria dhe respekti q
ka ndaj Allahut xh.sh., atij i kujton prgjegjsin q ka.
Ndien prgjegjsin ndaj nj zogu me krahun t thyer, nj fmije q qan
dhe ndaj atyre q krkojn ndihm prej tij. Largohet nga egoizmi dhe mundohet t jet bujar. Bhet tolerant ndaj t tjerve dhe E falnderon Allahun
xh.sh. pr gjrat q posedon ai vet. Falnderimi ia rrit imanin, kurse imani
shkathtsin...
Ballafaqohet me padrejtsi e mundime, por edhe mundohet ti prballoj
ato dhe, gjat ktyre prpjekjeve, i shtohen durimi dhe bujaria. Durimi e largon nga zilia dhe kshtu msohet q t keqen ta shndrroj n vepr t mir.
Ai bhet shembull pr shokt e vet duke mbajtur premtimin e dhn.
Meq mban premtimet, ai respektohet nga t tjert dhe prfiton shok t
ndershm. Shoqrimi e largon nga zilia dhe e mson t bhet i ndershm. I
nderon edhe t tjert, t cilt ndihmojn pr t mira. E di vlern e asaj q posedon dhe nuk e nnmon asknd. E kupton se t gjitha ato q ka krijuar Allahu,
jan nj bukuri e mrekullueshme. Jetn e shikon me vshtrim pozitiv dhe
bhet i lumtur, dhe kt lumturi e ndan me shokt dhe t tjert.
Pejgamberi a. s. thot:
Nuk sht nga ne ai q nuk i nderon, nuk ua di vlern t rriturve,
dhe nuk i mshiron t vegjlit
Ebu Davud, Edeb, 58

E
T
I
K
A

39

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

2. Burimi i moralit,
Muhammedi a. s.

E
T
I
K
A

40

Ju e kishit
shembullin m t
lart n t
drguarin e
All-llahut,
kuptohet, ai q
shpreson
shprblimin e
All-llahut n botn
tjetr, ai q at
shpres e shoqron
duke prmendur
shum shpesh Allllahun.
Sure: Ahzab; ajeti 21

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Gjat kohs kur Pejgamberi a. s. u shpjegonte

njerzve Shpalljen e Allahut xh.sh., ai n t njjtn
koh ishte shembulli q praktikonte dhe i jetonte m s
miri kto mesazhe t Allahut xh.sh.. Jeta e tij sht
shembulli m i mir pr programin e jets son. N
cilndo gjendje q t jemi, ne mund t gjejm nj
shembull nga jeta e tij dhe mund formojm veten n
udhheqjen e tij.
Si sillej ai n raste t ndryshme? Ju do ta zbuloni
edhe rrugn se si ju rrfen ai, duke msuar jetn e tij,
dhe pr mnyrn se si mund t silleni n rastet q
mund tju ndodhin n jetn tuaj, - po ju japim disa
shembuj nga jeta e Pejgamberit a.s.:

Kur t jesh pasanik, kujtoje kohn kur pejgamberi

merrej me tregti, dhe bujarin e tij gjat drejtimit t
karvanit.

Kur t jesh i varfr, kujtoje sabrin -durimin e

Pejgamberit a.s. kur emigroi nga Meka n Medin
dhe e la tr pasurin q kishte.

Kur t bhesh kryetar, kujto kohn dhe faktin se si

sillej Pejgamberi a. s. me drejtsi ndaj atyre q e
dgjonin at.

Kur ta ndiesh veten t vetmuar dhe pa asknd,

mundohu ti prfytyrosh torturat dhe mundimet q
iu bn atij n Mek.

 Kur t fitosh dika, kujtoje dhe merr msim se si sillej Pejgamberi a. s. me

armiqt dhe robrit e lufts, kur kishte fituar n Bedr, Hunejn apo n
Mek.

Kur t humbsh dika, kujtoje kohn kur Pejgamberi a.s. kishte humbur
ekspeditn e Uhudit dhe shum shok aty, se sa ishte i mrzitur dhe i brengosur, po megjithat, nuk e kishte humbur shpresn.

Kur ti msosh dika dikujt, kujtoje kohn se si Pejgamberi a. s. i kishte

msuar shokt e tij n xhami.

Nse mson dika nga dikush, mendoje se si Pejgamberi a. s. i sht

prkulur Xhibrilit (Xhebrailit) a. s. kur e kishte pranuar Kuranin.

Nj dit kur t mos kesh asnj ndihms dhe t dshirosh q t jesh i drejt

E
T
I
K
A

dhe ta mposhtsh t pavrtetn, kujtoje kohn kur Pejgamberi a. s. ishte i

vetmuar dhe i dobt n Mke dhe kishte shpallur t drejtat e t tjerve.

41

Nse je arbitr i nj ndodhie apo i nj loje, kujtoje kohn kur udhheqsit

kurejshit do t kacafytshin pr vendosjen e Gurit t Qabes-Haxherul
Esvedit, se pse e zgjodhn ata Muhamedin a. s. pr arbitr dhe se far
zgjidhjeje kishte br Pejgamberi a.s. n at rast.

S bashku me shoqrin tuaj, mendoni rreth obligimeve dhe

detyrave t nj myslimani ndaj vetes dhe familjes s tij.
Secili nga ju shikoni me rend alfabetin dhe thoni nj
fjali q fillon me at shkronj.
P. Sh.
A Allahut ti bjm ibadet sht detyr e do myslimani.
B Babin ton duhet ta duam shum dhe ta respektojm.
Ai q nuk ka mundsi t formoj nj fjali me nga nj shkronj,
prjashtohet nga loja.

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

NJSIA E DYT

Detyrat tona ndaj vetes dhe

familjes

E
T
I
K
A

42

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Zoti yt ka dhn
urdhr t prer q t
mos adhuroni
tjetrknd prve Tij,
q t silleni n
mnyr bamirse ndaj
prindrve. Nse
njrin prej tyre, ose
q t dy, i ka kapur
pleqria nn kujdesin
tnd, ather mos u
thuaj atyre as of oh, as mos u bj i
vrazhd ndaj tyre, po
thuaju fjal t mira
(t buta, respektuese).
Dhe, n shenj
mshire, shtrij para
tyre krahun pruls e
respektues dhe thuaj:
Zoti im! Mshiroji
ata t dy, sikurse m
edukuan mua kur isha
i vogl.
Sure: Isra; ajetet 23 24

Ne sjelljet tona i rregullojm sipas t vrtets q e

besojm se Allahu xh.sh. n do koh dhe do gj sheh
dhe i di t gjitha ato q bjm ne fshehurazi ose haptazi. Besimi i ktill, njeriun e drejton dhe udhzon q
ti kontrolloj sjelljet e tij dhe t kryej me prpikri
punt e tij. Kjo quhet prgjegjsi. Ne kemi prgjegjsi
ndaj Allahut xh.sh., ndaj vetes son, ndaj t tjerve,
ndaj t gjitha krijesave, po edhe ndaj fmijve dhe
familjeve tona. Pr ti kryer obligimet dhe prgjegjsit ndaj t tjerve, s pari duhet ti kryejm obligimet
dhe detyrat tona.

hu
ndro htu si
e
q
r
s

...p risht a ...

m
a
os
ru r
vend i urdh ajeti 112
;
je
Hud
:

Sure

...m
o
veten s e hidhn
i
n
rr
Sure:
Beka ezik...
re; a
jeti 1

95

Pejgamberi a. s. ka thn: T gjith fmijt lindin n natyrshmrin e pastr islame. Ruajtja dhe mbrojtja e saktsis dhe pastrtis n krijesn ton,
sht nj nga detyrat tona kryesore. Besimi sht nevoja kryesore e njeriut.
Njeriu, vetm prmes besimit, gjen qetsi. Shpirti i tij qetsohet vetm me
sjellje dhe vepra t mira.
Nevoja e mendjes dhe intelektit t njeriut sht dituria. Kur t bashkohen
dituria me besimin/imanin, njeriun e mbrojn nga do gj e keqe.
Aftsia pr t nxn sht nj mirsi e madhe, q i sht dhn njeriut. Ai
njeri i cili nuk e shfrytzon kt aftsi, i bn vetvetes shum t padrejt dhe
nuk e falnderon Allahun xh.sh. q i dha kt mirsi.
Kur njeriu posedon dituri dhe iman t fort, e kupton m mir rndsin e
kryerjes s ibadeteve. Ibadetet sikundr jan shprehje e respektit ndaj Allahut
xh.sh., po ashtu jan edhe kusht pr lumturin e individit n kt bot dhe n
botn tjetr. Njeriu i cili dshiron t shijoj lumturin e ksaj bote dhe t bots
tjetr, duhet t kryej obligimin m t rndsishm ibadetin.
Pr ti kryer t gjitha kto obligime dhe ibadete, njeriu sht i detyruar t
ruaj shndetin e tij. Shndeti dhe trupi yn jan nj amanet q na ka dhn
Allahu xh.sh.. T gjith jemi prgjegjs pr ruajtjen e ktij amaneti. Pejgamberi
a. s. thot: Edhe trupi yt ka t drejtat e veta tek ti. (Taxh, 2/100).
Njeriu s pari duhet ti kryej obligimet dhe detyrat q ka ndaj t afrmve.
N rend t par jan nna dhe babai. N asnj mnyr nuk duhet t shqetsojm nnn dhe baban, as me fjal dhe as me sjellje; ndaj tyre duhet t sillemi mir e me buzqeshje dhe krkesat e dshirat e tyre duhet ti pmbushim
me prpikri.

Gjja m e mir q e do Allahu, sht falja e namazit n kohn

e tij dhe respektimi i prindrve.
Tirmidhiu, Salat, 127/176

E
T
I
K
A

43

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Myslimani i cili i kupton detyrat dhe

obligimet morale t tij ndaj vetvetes dhe familjes s tij...
Punn q bn, mundohet ta bj sa m mir, sepse e di se duhet ti jap
llogari Allahut dhe ndrgjgjes s vet.

Ato q ia mson dikush, mundohet ti msoj dhe kuptoj sa m mir dhe

prpiqet edhe ta shtoj sa m shunm diturin.

Ai sht i sinqert edhe pr vetveten e tij, sikurse sht edhe pr t tjert.

Nse prfiton pasuri dhe pozit, falnderon, kurse, nse humb dika apo
E
T
I
K
A

44

bie ngusht, ai nuk shfaq dshprim. Ai e di se t gjitha gjrat me t cilat

do t ballafaqohet, jan mirsi dhe n dobin e tij.

E di se nuk sht i obliguar m shum sesa ka mundsi t bj. Nuk brengoset pr ato gjra pr se nuk sht i obliguar, sepse Allahu xh.sh. n
Kuran thot: All-llahu nuk obligon asnj njeri prtej mundsis s tij...
(Surja Bekare, ajeti 286)

E di se do t prgjigjet pr t gjitha sjelljet, si t mirat po ashtu edhe t

M

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

kqijat, dhe nuk ia rndon tjetrkujt problemet e familjes.

Shmang egoizmin, i rritet dashuria dhe afrsia ndaj familjes dhe e di se kjo
i ndihmon pozitivisht n detyrat e tij.

Jetn e Pejgamberit a. s. e merr shembull pr veten, dhe jetn e tij familjare e farefisnore e ndrton sipas sjelljeve t Pejgamberit a.s..

Nuk dobsohet kur has n vshtirsi, por mundohet ti prballoj ato.

Gjithmon prpiqet t bj at q sht m e drejt.

Mendojeni vetn tuaj se keni arritur nj profesion q e keni imagjinuar m

prpara, qoft mjek, arkitekt, inxhinier, msues, myfti, hoxh, pilot etj...
Tregoni se duhet t mbani parasysh kur t kryeni detyrn tuaj.

Diskutoni gjrat e mposhtme:

Mendoni rreth detyrave t organeve t trupit. do t ndodhte
sikur t mos funksiononte nj nga organet e trupit?
Cilat jan detyrat e antarve t familjes suaj? do t ndodhte
sikur t mos i kryenin detyrat e tyre?

Asnjher dhe pr asknd nuk i shkel parimet e veta.

Nuk e derdh ngado pasurin dhe heq dor nga koprracia.
Ndaj t rriturve dhe t vegjlve sillet me mshir dhe me drejtsi.
Ruhet nga shtje negative dhe nuk bhet nervoz. Ngjarjeve u qaset me
butsi, pa u ngutur dhe pa telashe. Shfaq vendosmri ndaj tyre.

Ai prballet me do gj pa kurrfar frike, vetm q ta ndrtoj jetn e tij

sipas kufijve q ka caktuar Allahu xh.sh..

Nuk tregon zili ndaj vllait apo ndaj t tjerve, me t gjith sillet me

E
T
I
K
A

mblsi.

N t gjitha sjelljet dhe fjalt e tij vrehet sinqeriteti.

M posht jan dhn disa pika q kan t bjn me sjelljet e myslimanve.
Pran atyre q i takojn nj myslimani t mir, shkruani PO, kurse pran atyre
q nuk i takojn atij, shkruani JO.
()
()
()
()
()
()
()
()
()
()

Nuk vjedh.
Merret me thashetheme dhe bart fjal.
Nuk luan bixhoz.
Gjithmon mendon pr veten dhe sht
egoist.
U ndihmon atyre q kan nevoj.
Pasurin e t tjerve e merr pa leje dhe e
prdor.
Interesat e vet i mbron, kurse nuk u kushton
rndsi interesave t t tjerve.
Nuk i pi pijet q dmtojn trupin e tij.
Nuk e ruan pasurin q i sht ln amanet.
Ruhet ndaj t drejtave t t tjerve dhe nuk
i bn askujt padrejtsi.

( ) Nuk ha haram, i kushton rndsi fitimit hallall.

( ) Nuk i mban premtimet.
( ) Vjedh kur e mat mallin dhe n peshoj.
( ) I mbron jetimt dhe skamnort.
( ) sht i padurueshm dhe i ngutshm.
( ) E mashtron tjetrin.
( ) Nuk bn prostitucion.
( ) Buzqesh dhe nuk nnmon asknd.
( ) Merr dhe jep ryshfet.
( ) Nuk qndron besnik n borxhe.
( ) Reklamon mirsin e br.
( ) Tregohet i drejt dhe i mshirshm ndaj do
gjje.
( ) Nuk gnjen.

45

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

NJSIA E TRET

Detyrat tona ndaj ambientit

dhe njerzve

E
T
I
K
A

46

S
O
J
F
E
N

O ju q besuat!
Bhuni plotsisht t
vendosur pr hir t
All-llahut, duke
dshmuar t drejtn,
dhe t mos ju shtyj
urrejtja ndaj nj
populli e ti
shmangeni
drejtsis; bhuni t
drejt, sepse ajo
sht m afr
devotshmris. Kini
dro All-llahun, se
All-llahu di
hollsisht pr at q
veproni
Sure: Maide; ajeti 8

T
I
M
E

Morali islam na obligon ti respektojm t drejtat

themelore t do njeriu. do njeri ka t drejt q t
posedoj lirit dhe dshirat e tij pr t realizuar nevojat e veta, si: liria e jetess, fitimi i pasuris hallall, respekti ndaj tij, barazia e njjt me njerzit e tjer, mosndrhyrja n jetn e tij private, ngrnia e pirja dhe mbijetesa etj.
E kan pyetur Pejgamberin a. s. se cili sht njeriu m i
dobishm. Ai sht prgjigjur:
Ai q sht i dobishm pr njerzit.
(Xhamius-Sagir, 9/47)

Myslimant kan respekt dhe i nderojn t drejtat e

njri-tjetrit dhe t t gjith njerzve. Prve ksaj, t
vetdijshm se jan vllezr ata e din se kan detyra
t tjera ndaj njri-tjetrit; se duhen ndihmuar n raste
vshtirsie, q detyrat dhe prgjegjsit ti ken t prbashkta etj. Ata i ndihmojn me plot dshir pr t
evituar problemin atij q sht n situat t vshtir.
Ata e falin menjher at q ua kthen me t kqija, nuk
mbajn zili. Ata e shtojn kujdesin dhe marrin masa me
qllim q t mos ballafaqohen edhe nj her me t njjtat t kqija.

far kuptimi ka thnia: T jet i njjt fshehurazi dhe haptazi

dhe t ket besn dhe premtimin e njjt.

Ata prpiqen ta mashtrojn All-llahun dhe ata q besuan, po n t vrtet

ata nuk mashtrojn tjetr, prve vetvetes, por ata nuk e hetojn.
Sure: Bekare; ajeti 9

do t thot mashtrimi i vetvetes? Shpjegojeni.

Myslimant, sidomos sillen me butsi me njri-tjetrin gjithmon. Kur takohen me njrizit i prshndesin
me selam dhe bisedojn me knaqsi. Ata nuk presin
q dikush t shkoj e t ndihmoj at q ka nevoj, por
i ofrojn vet ndihmn e duhur. Ata gjithmon tek vetvetja gjejn forcn e tyre pr t br ndonj ndryshim,
kur ka nevoj. Nse krcnon ndonj rrezik ndaj dinjitetit, moralit e t drejtave t tyre, prpiqen dhe angazhohen gjer n pik t fundit pr ti mbrojtur ato. Ata
nuk pajtohen me padrejtsin, pa marr parasysh se
ndaj kujt sht br ajo, dhe ua mbrojn t drejtat atyre
q u bhet e padrejt. E din se fitimin duhet ta arrijn
prmes rrugve q jan hallall. Nuk e harrojn hadithin
e Pejgamberit a. s.: Tregtari i drejt do t jet n
Xhenet me pejgambert (Tirmidhiu, Buju, 4). Ata sillen t barabart me njri-tjetrin, qofshin t pasur a t
varfr, t fort a t dobt. Ata e din dhe besojn se e
drejta sht e atij q ka t drejt, dhe jo e atij q sht
i fort. E din se pasuria q posedojn, sht nj begati e dhuruar nga Allahu xh.sh.. Ata nuk mendojn se u
ka atyre borxh personi q e ndihmojn.

O ju q keni
besuar, krkoni
ndihm me durim
e me t falur (me
namaz), se vrtet
All-llahu sht me
durimtart.

E
T
I
K
A

47

Sure: Bekare; ajeti 153

M

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Myslimani i cili i di obligimet e veta

ndaj rrethit t tij dhe t gjith njerzve...

E
T
I
K
A

O ju q besuat,
mos hyni n shtpi
t huaja pa
krkuar leje dhe
pa prshndetur
njerzit e saj. Kjo
sht m mir pr
ju, n mnyr q t
merrni msim.
Sure: Nur; ajeti 27

48

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

v!v!v!v!v!v!v!v
Mjer pr secilin
q ofendon e i
prqesh
(njerzit),q ka
tubuar pasuri dhe
q e ruan at t
mos i paksohet.
Sure: Humeze; ajeti 1-2

SE di se nuk jeton vetm pr vetveten dhe mundohet t bj at q ka mundsi, pr t gjith njerzit e bots.

I kushton rndsi miqsis dhe shoqris. sht

bujar ndaj shokve.

Kur i besohet nj fshehtsi, at e ruan. Ka respekt

ndaj jets private t t tjerve.

Nuk flet mbrapa askujt pr asknd. Nuk paramendon gjra t kqija.

Nuk tallet me t tjert. Gjithmon e ka n mendje

se edhe bashkbiseduesi sht nj njeri sikurse ai.

Ai di t kontrolloj zemrimin e vet, kur t

zemrohet, dhe mundohet t mos veproj asgj,
pr se m pastaj do t pendohej.

Sillet mir me t gjith, pa br dallim, ndaj t

rriturve apo t vegjlve.

Ai nuk mjaftohet vetm me dhnien e zekatit,

sadakatul-fitrit apo sadakas, vese e di se edhe
buzqeshja dhe fjala e mir jan sadaka.

Ai e di se ndihma e vrtet sht vetm pr punt

e mira dhe mundohet ti largoj nga punt e kqija ata q veprojn pun t tilla.

Ai nuk e kthen mbrapa asknd q krkon dika

prej tij, dhe nuk e harron ajetin: As lypsin mos

e przr! (Sure: Duha; ajeti 10).

E di se, nse jep dika, nuk i paksohet pasuria,

por beson madje se duke dhn nga pasuria,
vetmsa i shtohet ajo.

Kur duhet t ndihmoj dik, e kujton ajetin e

Allahut xh.sh.: Kurr nuk do ta arrini sinqeritetin e plot me besim (as knaqsin e lumtur n xhennet) derisa t mos e jepni m t dhembshmen (m t dashurn) e pasuris suaj. kado
q jepni (pr Zotin), All-llahu e di at. (Sure: Ali
Imran; ajeti 92). Ai e jep at q sht e mir dhe
q e do, dhe jo at q nuk e plqen apo mendon ta
hedh.

Kur t ndihmoj dika, ndihmn e bn shum mir

dhe nuk mburret.

Nuk ndihmon pr ta par t tjert, por ndihmon

asodore q dora e majt t mos e dij se po jep
e djathta.

Ai sillet me butsi dhe mshir me shokt q

punojn diku.

sht shum i prpikt q t mos i bj t padrejt

askujt.

Ai nuk bhet i njanshm, po bhet me at q ka

t drejt dhe jo me at q nuk ka t drejt, edhe
nse sht nj i afrm i tij.

E di se Allahu xh.sh. sht i drejt dhe i beson

Atij.

O ju q besuat,
mos e hani mallin
e njri-tjetrit n
mnyr t
palejuar, prve
tregtis, n t ciln
keni pajtueshmri
n mes jush, dhe
mos mbytni veten
tuaj (duke mbytur
njri-tjetrin).
Vrtet, All-llahu
sht i
mshirueshm pr
ju.

E
T
I
K
A

Sure: Nisa; ajeti 29

v!v!v!v!v!v!v!v
Ata q than:
All-llahu sht
Zoti yn dhe
qndruan
besnikrisht, pr
ta nuk ka frik dhe
ata nuk do t
pikllohen. T
tillt jan banues
t xhennetit, aty do
t jen
prgjithmon, at
e kan shprblim
p veprat q
bn.
Sure: Ahkaf; ajetet 13 -14

49

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

 Nuk e mashtron asknd, sepse Pejgamberi a.s. ka

thn: Ai q mashtron, apo bn dm, apo bn
hile, - nuk sht prej nesh. (Kenzul Ummal,
7825)

E mban premtimin dhe kurr nuk gnjen.

Nuk fle i qet prderisa fqinji i tij sht i uritur.
I viziton t smurt.
I mbron dhe kujdeset pr jetimt.
E
T
I
K
A

50

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Ftes
pr ndonjrin

Disa Py
etje:
1. A ken
i
prjetua
ia l p
r ndonj
rgjegj
rast kur
sin tjet
lemesh
dikush
rkujt?
jan pa
far p
raqitur?
rob2. A gje
ndet dik
kryej
ush n
rrethin
prgjeg
tuaj q
jsit
shoqro
ti
individ
re pa th
u

a
n
le dh
: Nuk
kjo sh
e
m inte
t puna
re
e tjetr
shokt
kujt? D son mua,
tuaj s
iskuton
htjen e
i me
njerzv
e t kti
ll.

Fabula jon sht n lidhje me katr

persona me: t gjith, njri, ndonjri, dhe askush.
Ishte nj pun e rndsishme e cila duhej br, dhe t gjith besonin se kt
pun mund ta bnte njri. N t vrtet, kt pun mund ta bnte edhe
ndonjri, mirpo nuk e bri askush. Njri u zemrua shum, sepse puna ishte
e t gjithve. T gjith mendonin se kt mund ta bnte ndonjri, mirpo
askush nuk besonte q t gjith kta nuk do ta bnin kt pun. Dhe, m n
fund, pr nj pun q mund ta bnte ndonjri prej tyre, t gjith fajsuan
njrin pse nuk e kishte br askush.

Drejtsia e Hazreti Omerit r.a.

N kohn kur Omeri r. a. ishte halife - udhheqs i myslimanve, nj mbrmje ishte duke punuar dhe ndrkoh i erdhi nj
mysafir, u ul dhe filloi t bisedonte. Omeri u ngrit n kmb dhe
fiku qiririn e ndezur dhe pastaj ndezi nj tjetr. Mysafiri e shikoi
Omerin me habi! Nuk kuptoi asgj! Nuk mundi t duronte dhe e
pyeti:
Edhe ky sht qiri si edhe ai tjetri. Q t dy bjn drit njsoj.
Pse e fike njrin dhe e ndeze tjetrin?
Prgjigjja e Omerit r. a. ishte kjo:
Qiriri q e fika, sht bler me t hollat e popullit, dhe at nuk
kam t drejt ta prdor kur bj pun private ose bisedoj me ndonj
mik. Pr kt shkak e fika t parin dhe e ndeza kt q e kam bler
me parat e mia.
1. Cila sht ajo sjellje e padrejt sipas ktij teksti?
2. A keni prjetuar momente kur nj gj shum e vogl mund ti
el rrugt e padrejtsis? Sillni nj shembull.
3. Mundohuni t jepni nj prkufizim t drejtsis, duke u bazuar
n tekstin m sipr.

E
T
I
K
A

51

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Si ndikon ndihma n bashksin njerzore? Diskutojeni me

shokt tuaj.
mund t bjm q ti nxitim t afrmit pr tu br t
njerzishm? Diskutojeni me shokt tuaj.

Mosgnjimi dhe buzqeshja jan nga prgjegjsit q

duhet t ket nj mysliman ndaj rrethit t tij.
Shkruani pes prgjegjsi q duhet ti keni ndaj rrethit
tuaj.

E
T
I
K
A

52

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

Myslimani
sht vlla i
myslimanit, nuk e
mashtron at,
nuk e lndon,
nuk e tradhton
dhe nuk e
nnmon.
(Buhariu, Medhalimi, 3)

v!v!v!v!v!v!v!v

Besimtar sht
ai q sillet mir
me njerzit, dhe
ai me t cilin
sillen mir
njerzit. Nuk ka
hajr/mirsi nga
ai njeri q nuk
mund t krijon
afrsi.
(Ahmed ibni Hanbel, 4/271)

Disa msime
t Pejgamberit a.s.
pr ne:
Kush mnjanon nj nevoj t nj
vllai, edhe Allahu do t ia largoj
nevojat e tij.

Kush shpton nj mysliman nga
problemet, edhe Allahu do ta shptoje
at nga problemet dhe vshtirsit e
dits s Kiametit.

Kush e vesh dhe mbath nj mysliman,
edhe Allahu do ta vesh e mbath at
n ditn e Kiametit
Ebu Davud, Edeb, 46

T gjith kan mundsi t ndihmojn

N panot dhe n muret e shkolls nuk kishte mbetur vend i lir.
Komisioni i Asistencs Sociale kishte vn gjithandej n muret e
skolls lajmrime lidhur me trmetin q kishte goditur javn e shkuar
qytetin fqinj. Nxnsit filluan t mblidhnin ndihma pr ata q u ishin
rrnuar e djegur shtpit, q kishin humbur t afrmit, t lnduarit, t
eturit dhe t uriturit. Ata thrrisnin shpesh: T gjith kan mundsi t
ndihmojn. Mirpo Hysejni mendonte se kjo thirrje nuk ishte e drejt.
Sipas tij, pr t`i ndihmuar atij q ka nevoj, duhet t jesh i pasur. Pr
shkak se gjendja ekonomike i ishte ligshtuar paksa, pas vdekjes s tet,
Hysejni nuk kishte mundsi t jepte para pr ta.
Aksioni kishte zgjatur tri dit. M n fund ndihmat q ishin
mbledhur, po i prgatitnin pr ti ngarkuar n kamion. Hysejni, pak si
me turp, iu afrua kamionit me nj paket n dor. Tek dera e shkolls
ishte takuar me Osmanin. Osmani ishte shoku i klass. As gjendja
ekonomike e tij nuk ishte e mir. Ai jetonte me t mn e cila punonte
si pastruese ditore. Teksa ngarkonin ndihmat e mbledhura n kamion,
ai ishte lodhur mjaft. Kur e pa Hysejnin e pyeti pr pakon q kishte n
dor: po drgon ti n vendin e trmetit? Hysejni u prgjigj: Ky
sht nj jorgan i fmijris sime, e kishte qepur nna kur pata lindur
un. Nuk m sht dhn mundsia pr ta prdorur, dhe e ruaja si
kujtim. Kush e di se sa shum mrdhijn fmijt atje npr tenda t
ftohta, apo jo Osman? Tani ky jorgan mund t ngroh nj q ka nevoj.
N t vrtet, atje duhet t drgojm ndihma m t mdha e jo kso t
parndsishme si gjrat e mia.
Osmani iu prgjigj shokut t tij: Nuk mendoj fare se sht e
parndsishme. Nuk ka ndihm t madhe a t vogl. do gj q
bhet/jepet gjen vendin e vet. Por, un nuk kam as edhe nj jorgan pr
ta dhn, mirpo nuk kam menduar aspak se nuk do t ndihmoj. Po t
mendoja ashtu, un nuk do t ndihmoja pr ti ngarkuar n kamion
ndihmat. Ndoshta kamioni mund t vonohej me ndihmat, sikur t mos
ndihmoja un. Vendin q ka goditur trmeti, po e ndihmoj me
mund/veprim dhe me dua -lutje.

E
T
I
K
A

53

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

far duhet q t bj Ajshja?

Pr shkak t shprthimit t gazit, i ishin djegur duart dhe
fytyra Halides, shoqes s klass t Ajshes. Pr operacion e
Halides po mblidheshin t holla n shkoll. Po t mos operohej menjher, Ajshes do ti ngelnin shenjat e djegies n fytyr.
Ajshja kishte nisur t mblidhte t holla q para shtat muajsh pr t
bler nj kompjuter. Ajo vrtet nuk dinte se t bnte. Nj her mendoi
Sigurisht se dikush do ta ndihmoj. Blerja e kompjuterit kishte shum
rndsi pr t. Dhe kishte rn n dilem.
E
T
I
K
A

Po t ishit ju n at gjendje, do t bnit, si do t vepronit? Shkruani

vazhdimin e ksaj ngjarjeje dhe prfundoni tregimin.

54

Pejgamberi a. s. ka thn:
Myslimani sht vlla i myslimanit, nuk i bn dm atij dhe nuk e l
vetm n rrezik

S
O
J
F
E
N

T
I
M
E

(Muslim, Birr, 58)

N Kuran tregohet se si e kishte kshilluar t birin Llukmani a. s.:

O djali im, ska dyshim se edhe nse ajo (vepra) peshon sa kokrra e lirit,
dhe t jet e fshehur nn rras guri, ose n qiej apo n tok, All-llahu do t ta
sjell at, sepse All-llahu sht i but dhe hollsisht i informuar.
Surja Lukman, ajeti 16

Diskutoni me shokt tuaj N lidhje me kt ajet, po edhe thnien: Bj

mir e hidhe n det, nse nuk e di peshku, e di Krijuesi (Allahu)

A
H
L

55

R
E
N

Y
O
R
U
M

A
H
L

56

R
E
N

Y
O
R
U
M