PËRMBAJTJA

EDITORIALI
Adem Avdiu
Shkollimi në institucionet publike sot, rrugë drejt suksesit
apo dekadencës .................................................................... 2
Xheladin Leka
Ndikimi i edukimit islam në shkollat publike ........................ 6
Sabahudin Selimi
Kryeredaktor:
Vlera e diturisë për hir të Allahut ......................................... 9
Zejd Haziri
Anëtarët e revistës: Abdurrezak ibën Abdulmuhsin el‐Bedr
Unejs Murati Dobitë dhe vlerat e katër fjalëve ‐ll‐ ................................... 13
Fidan Xhelili
Zejd Haziri
Xheladin Leka
“Mos thoni: “Ç’të dojë Allahu dhe filani (bëhet)”, por thoni:
Bashkëpunëtorët: “Ç’të dojë Allahu e pastaj filani (bëhet)” ........................... 17
Adem Avdiu
Muhamed Abdullahi Lirim Sadiku
Sabahudin Selimi Tevhidi i emrave të bukur të Allahut dhe i cilësive të larta
Bali Sadiku (tevhidul esmai ves sifat) .................................................... 21
Lirim Sadiku
Fidan Xhelili
Namik Vehapi
Fehmi Dalipi Kapitulli i dytё nga parathënia e Ibёn Maxhёs .................... 25
Shuajb Rexha Ahmed Abdus‐selam
Redaktor gjuhësor: Morali i mirë dhe roli i tij në pranimin e thirrjes (davetit)... 27
Arian Koçi Unejs Murati
Ballina & Dizajni: Shkaqet e problemeve bashkëshortore .............................. 30
Avni G. Gashi
Laura Ferati
Boton:
Shtëpia botuese Disa gabime në edukimin e fëmijëve (IV) ........................... 33
Atik Namik Vehapi
Gjilan, Republika e Kosovës Trashëgimia në Islam (III) .................................................... 37
Tirazhi: 1000 Unejs Murati
Gazmendet dhe dasmat tona, tradita apo adhurime? ....... 41
Adresa:
Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan
Republika e Kosovës
Tel: 044 988 400
e‐mail:
delirjedheedukim@gmail.com

Ndihmo Revistën:
Nr. i llog.: 1150‐138922‐0101‐09
ProCredit Bank of Kosovo
Swift Code: MBKORS22
Gjilan, Republika e Kosovës
 Editorial

SHKOLLIMI
NË INSTITUCIONET PUBLIKE SOT,
RRUGË DREJT SUKSESIT APO DEKADENCËS
Në Kosovë, si një shtet multireligjioz (por me shumicë muslimanësh), me një pakicë shumë
pak të theksuar ateistësh- ekzistenca e të cilëve është mosekzistencë- është padrejtësi që kjo
minipakicë të dominojë dhe t’i imponojë teorinë e vet shumicës së popullatës që beson Zotin.

Z
oti i Madhërishëm e krijoi njeriun
duke e begatuar me intelekt, logjikë,
me të folur dhe me cilësi të tjera të
çmueshme, me të cilat e ka dalluar nga krijesat
e tjera. Misioni i krijesës njeri në këtë jetë të
përkohshme është që ta njohë Mbretin e kri-
jimit duke e adhuruar sinqerisht, pa i
shoqëruar asgjë në atë që i takon madhërisë së
Tij si në krijim, në emrat e Tij të bukur, në
atributet e Tij të përsosura dhe në adhurim.
Adhurimin duhet ta realizojmë në pajtuesh-
mëri me Traditën e Profetit Muhamed, paqja
dhe shpëtimi i Zotit qoftë mbi të, nëse dëshi-
rojmë që mundi ynë të jetë i pranuar te Kri-
juesi i dashur e i Gjithëmëshirshëm. Ky
mision duhet implementuar me përkushtim të
zjarrtë, i shoqëruar me dituri, dashuri e re-
spekt, ngase kështu realizohet edhe qëllimi i
ardhjes sonë në këtë botë. Ky mision është
natyrshmëria e vërtetë e mbarë njerëzimit nga
zanafilla e deri në kataklizëm. Shoqëritë e
ndryshme në mbarë rruzullin tani i janë
larguar natyrshmërisë së tyre sepse në
formimin e kulturës dhe qytetërimit të tyre
kanë ndikuar faktorët e huaj e të shumtë, ska-
jshmërisht armiqësorë, që rrjedhin nga
burimet e djallëzive të djallit të mallkuar. Me
këtë adhurim Zoti i Lartësuar dhe pa të meta
e obligoi gjithë njerëzimin pa dallim race,
kombi e gjuhe. Ai në librin e Tij, Kur’anin e

2 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
Shenjtë, iu drejtua shumë qartë njerëzimit,
duke thënë: “O njerëz! Adhuroni Zotin Tuaj, i
Cili ju ka krijuar ju dhe ata që ishin para jush,
që të mund të ruheni (nga të këqijat) duke qenë
të përkushtuar në mesazhin e Zotit e të devot-
shëm ndaj Tij.”[1] Dijetari dhe eksperti i rrallë
i shkencave islame Ibën Tejmije, Zoti e
mëshiroftë, kur e përkufizon adhurimin,
thotë: “Adhurimi është term gjithëpërmbled-
hës i tërë asaj që Allahu do dhe është i kë-
naqur me të, prej fjalëve dhe veprave të
brendshme dhe atyre të ekspozuara.” Pra, të
gjitha sferat e jetës me të cilat njeriu rrugëton
drejt vdekjes duhet të bazohen në mesazhin
hyjnor nëse dëshirojmë suksesin madhështor
në përjetësi, në të kundërtën arrihet dësh-
përimi, pikëllimi, mjerimi, dekadenca, paud-
hësia dhe dënimi në amshueshmëri. Zoti i
Lartësuar thotë: “Kushdo që i kthen shpinën
Mesazhit Tim, do të ketë jetë të mjeruar dhe Ne,
në Ditën e Kiametit, do ta ringjallim të ver-
bër.”[2] Mesazhi hyjnor është religjioni islam i
bazuar në shpalljen qiellore (Kur’an dhe Tra-
ditën Profetike-Sunnet) dhe metodologjia e
vetme e cila e implementon drejt këtë mesazh
është pasimi i rrugës së shoqëruesve të Profetit
Muhamed, paqja dhe shpëtimi i Zotit qoftë
mbi të. Shtegtimi në këtë botë i shoqëruar me
këtë mesazh qiellor kërkon orientim shkencor
dhe jo pasim të verbër e as fanatizëm të
çoroditur, ngase Krijuesi i Plotfuqishëm zbrit-
jen e librit të Tij e filloi me fjalët lexo dhe kjo
sinjalizon se pasuesi i fesë islame formimin e
tij edukativ e moral duhet ta ketë të ngritur
me dije e shkencë, se personaliteti i tij islamik
duhet të reflektojë kulturë dhe civilizim rrezat-
ues larg injorancës e dekadencës. Personaliteti
i ngritur mbi dije dhe standarde që shfaqin
dritën e shpalljes hyjnore ekspozon një pro-
gram jete për të gjitha kohërat dhe pasurimi i
ndjenjave, shpirtit dhe veprave tona me plan-
programin në fjalë kërkon angazhim duke
kërkuar dituri të shëndoshë dhe njohjen e
______________
[1] El Bekare 21
[2] Ta Ha 124
[3] Ez-Zumer 9
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
ideve që bien ndesh me mesazhin e Zotit për
t’u larguar e shpëtuar prej tyre. Muslimanët
njohuritë e tyre duhet t’i pasurojnë me argu-
mente, ngase dituria e shëndoshë është
mburojë që të shpëton fenë, identitetin, reali-
zon krenarinë dhe triumfin. Muslimanët e
tillë nuk mund të barazohen me ata që i ka
kapluar injoranca, e cila ka shkaktuar që per-
sonaliteti i tyre të viktimizohet përballë ide-
ologjive të tjera. Allahu i Madhëruar thotë:
“Thuaj: A janë të barabartë ata që dinë dhe ata
që nuk dinë? Po, vetëm të zotët e mendjes mar-
rin mësim.“[3] Shkollimi ndikon më së shumti
në formimin e kulturës tek individi dhe nëse
ky institucion veprimtarinë e tij e ushtron në
kundërshtim me mesazhin hyjnor, atëherë
zemërimi i Zotit do të bjerë mbi këtë institu-
cion ngase kërkuesit e dijes në këto institu-
cione përgatiten me kulturë dhe qytetërim që
personin në fjalë e bën të revoltohet në
mënyrë ideologjike kundër Mbretit Absolut,
ashtu siç u revoltua djalli dhe u bë nga të mal-
lkuarit dhe i urryer nga të gjithë. Nuk ka
dyshim se shkollimi sot në institucionet pub-
like në Republikën e Kosovës kërkon një
transformim si në aspektin e metodologjisë së
studimit edhe në rregullat edukative e morale
për të mos shkuar drejt dekadencës. Në të
kaluarën jo të largët nxënësit i shoqëronte nd-
jenja se në shkollë duhet të reflektosh edukatë
e sidomos respekt të madh për mësimdhënësit
dhe çdo herë ishin nën presionin psikik se
mos vallë me ndonjë sjellje sado të vogël jo
edukative po gabojnë dhe po hyjnë në listën e
arrogantëve e rrugaçëve. E, nëse ndodhte kjo,
turpi i ndiqte pa mëshirë. Tani një ndjenjë e
tillë është bërë musafir i rrallë, gjë e prapam-
betur për shumë nxënës dhe këtë nuk mund
ta mohojë askush, përderisa një gjë e tillë
dëshmohet përmes bisedave me mësues, ar-
simtarë e profesorë, kur dëgjojmë ankesat e
tyre se institucioni shkollor është plot me
nxënës arrogantë dhe se mungesa e edukatës
3
 dhe e respektit është fenomen alarmant. E si
të mos jetë kështu kur vërejmë në objektet
shkollore patrulla policore për të parandaluar
skandalet më të shëmtuara që janë bërë përdit-
shmëri?! Kontrollimi i autobusëve të nxënësve
nga policia për shkak të armëve të llojeve të
ndryshme janë gjëra alarmuese që ftojnë për
hapa urgjentë për të ndryshuar këtë gjendje të
tillë të mjerueshme. Nuk ka dyshim se disku-
timi për këtë tematikë kërkon mund dhe qasje
nga ekspertë të fushave të ndryshme për të sh-
pëtuar sot institucionin shkollor që po rrugë-
ton drejt dekadencës, prapambetjes e naivitetit
dhe ne me këtë shkrim do të mundohemi të
argumentojmë se vërtet shkollimi në institu-
cionet publike është në gjendje shumë të
rëndë. Kjo le të shërbejë si mesazh për ata që
mendojnë, logjikojnë dhe veprojnë për të
mirën e shtetit tonë, ngase institucioni shkol-
lor është burim i kulturës dhe qytetërimit të
një vendi, prandaj ne si shtet i ri dhe në radhë
të parë si popull i vogël duhet të jemi vigjilent
për të shpëtuar identitetin tonë fetar, kombë-
tar. Kjo arrihet kur kemi civilizim të ngritur,
të armatosur me forcën e dijes, shkencës dhe
me vlera të arta morale. Ka gjëra shumë për të
debatuar rreth asaj që po ndodh në shkollat
publike, por ne do të fokusohemi në dy
çështje:
E para: Në Kosovë, si një shtet multireligjioz
(por me shumicë muslimanësh), me një pa-
kicë shumë pak të theksuar ateistësh- ekzis-
tenca e të cilëve është mosekzistencë- është
padrejtësi që kjo minipakicë të dominojë dhe
t’i imponojë teorinë e vet shumicës së popul-
latës që beson Zotin. Në shkollat tona publike
duhet të mësohet si realitet i pamohueshëm
teoria e kreacionit dhe jo ajo e evolucionit, që
lufton besimin. Përkrahësit e teorisë së evolu-
cionit apo ata të panspermisë deklarojnë lehtë-
sisht se kjo teori është shkencë dhe religjioni
është kundër shkencës. Me të vërtetë është qe-
sharake dhe injorancë të mbrohet mendimi se
religjioni është kundër shkencës duke u argu-
4 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
mentuar me mesjetën e errët evropiane, ku ka
dominuar kisha katolike, e cila i ka ekzekutuar
pa mëshirë shkencëtarët. Ta argumentosh këtë
mendim me mesjetën e errët dhe kur dihet se
muslimanët në atë kohë kanë qenë të ngritur
me shkencë, ngase kështu i ka motivuar re-
ligjioni i tyre islam, është padrejtësi të
deklarosh se religjioni është kundër shkencës
vetëm pse katolicizmi në mesjetë ishte kundër
shkencës dhe të vazhdohet ende me këtë është
terrorizim i ndjenjave ndaj atyre që u mësojnë
nxënësve një gjë të tillë skajshmërisht të
gabuar. Ka edhe gjëra të tjera për t’u përmen-
dur në lidhje me planprogramet shkollore që
duhen përmirësuar dhe si fakt për të argumen-
tuar këtë do të përmendim, përveç teorisë së
evolucionit, edhe librin “Çeta e profetëve” nga
prifti Pjetër Bogdani, libër që mësohet në
shkollat e mesme. Ky libër ofendon person-
alitetin e Pejgamberit Muhamed, sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem, dhe Islamin në tërësi. Ja se
çfarë shkruan Pjetër Bogdani, duke kërkuar
ndjesë nga lexuesit që po i ekspozoj këto citate
shumë ofenduese që në vetvete ngërthejnë një
kulturë skajshmërisht antihumane, aspak
morale e tepër çnjerëzore. Ai në paragrafin 18
në “Çeta e profetëve” thotë: "Që të mos largo-
het nga rruga e të parëve të vet, Muhamedi
mori këso gjërash pagane e u urdhëroi të
vetëve për ligj e për fe, kështu që me larje të
lehtë të fajeve të hiqet çdo pengesë për t’i lënë
të rrëzohen në fëlliqërinë e mëkateve, e kështu
me pastrimin e trupit të zgjerohet perandoria
e tij, duke e ndjekur prapa shumica, ata njerëz
të pa Tënëzonë e të marrë, të gjithë të dhënë
pas kurvërive e fajeve të tjera të mëdha" dhe
në shkallën e 2, ligji 3 dhe paragrafi 3 thotë:
"Andaj turqit dhe hebrenjtë, duke ndjekur
gjurmët e Ismaelit e të Ezaut, nuk i zënë besë
Jezu Krishtit, të vërtetit Mesi, por ndoqën
idhujt: Muhamedin, Surrullahin e Tallmudin,
krerë të të gjitha të këqijave, që i shtinë themel
një ligji të lirë, pa udhë e pa arsye, plot me
fëlliqësi.....e posi është Muhamedi, bari i
deleve e i pelave, duke u ngjitur me gjithë
to..." Mendoj se kjo gjë shumë e shëmtuar
nuk do koment. Një lexues realist do të pyesë:
Vallë futja e këtij libri për t'u lexuar në shkoll-
at e mesme a ndodhi spontanisht apo qëllim-
isht?! E para që duhet ta kishte kundërshtuar
këtë fenomen porsi kali i Trojës, që mbjell ur-
rejtje e infekton ideologjikisht ndjenjat e fëmi-
jëve shqiptaro-muslimanë shumicë në
Republikën e Kosovës, duhet të kishte qenë
kisha katolike e sidomos disa të njohur për
masën e gjerë me fjalorin e tyre të stërm-
bushur me termat dashuri, tolerancë,
mirëkuptim e me mesazhet kundër urrejtjes.
Deri më sot nuk ndodhi një gjë e tillë, që
kërkohet si obligim moral e njerëzor. Por
drejtësia tani është bërë një musafir i rrallë në
mesin e të tillëve apo një e kaluar e harruar
kur është fjala për Islamin. Ndoshta edhe
kundërshtarët e kësaj teme do ta përkrahin
idenë se libri “Çeta e profetëve” është anti-
njerëzor dhe duhet ndaluar për t'u lexuar në
shkollat e mesme jo pse po ofendon e kundër-
shton Islamin, por është antisemitist dhe thër-
ret në ideologjinë antisemitiste të bazuar në
ish-ligjin e Vatikanit, që ka ftuar për luftë të
shenjtë për shfarosjen e hebrenjve ekzekutuesit
e "zotit" Jezus. Nga ky citat kuptohet anti-
semitizmi i vërtetë i Pjetër Bogdanit. Është e
çuditshme kur kultura dhe ideologjia bogda-
niane, që nxit urrejtje dhe konflikt ndërfetar
mes civilizimeve, të mbrohet dhe të shikohet
si ideologji pro qytetërimit perëndimor, edhe
pse qartë vërehet kundërshtimi i skajshëm me
qytetërimin perëndimor ngase “Çeta e pro-
fetëve” i takon periudhës dhe frymës para rev-
olucionit francez.
E dyta: Vatra e arsimit duhet të jetë vend ku
buron kultura dhe qytetërimi me standarde të
avancuara. Morali i lartë duhet të jetë prioritet
për të ushqyer dhe përsosur shpirtrat e
nxënësve, larg ideologjisë frojdiste që ushqen
ndjenja me pasione shtazarake, amorale e anti-
humane. Aktualiteti në shkollat publike
______________
[4] Er-Rra’d 11
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
pasqyron një dukuri shqetësuese. E si mos ta
dëshmojë kur alkooli, prostitucioni, droga,
duhani, veprimet e huliganëve, veshjet pro-
vokuese që nxisin pasione të fshehta sa-
tanizuese, të gjitha këto janë përditshmëri e
nxënësve. Skandalet e mësimdhënësve janë
shqetësuese dhe mesazh se shkollimi sot është
vendburim i të këqijave dhe rrezik për të vi-
juar shkollimin. Me një fjalë, kualiteti i
mësimit në rënie, morali shumë i ulët, vetëdija
larg civilizimit të ngritur dhe të gjitha këto
sjellin shpresa të venitura dhe premtim për një
të ardhme jo të ndritur. Dalja nga kjo krizë, që
cenon dhe sulmon negativisht bërthamën e
identitetit tonë kombëtar e fetar, doemos
është e kërkuar dhe duhet të jetë obligim dhe
prioritet i institucioneve kompetente për të re-
alizuar ndryshimin shpresëdhënës. Nëse
mungon guximi për ndryshim, rezultatet poz-
itive nuk do të duken në horizont dhe gjëja e
parë që do të sjellë ndryshimin është që
mësimdhënësit të jenë të pajisur me moral të
lartë. Disiplina në institucionet shkollore
duhet të mbështetet në rregulla të fuqishme të
cilat reflektojnë edukatë, dashuri, respekt mes
nxënësve dhe mësimdhënësve. Jo mëshirë për
veprimet skandaloze e të çoroditura. Ajo që
ndihmon në përmirësimin e situatës në fjalë,
përveç atyre që përmendëm, është lënda e
edukimit fetar, ngase kur njeriu largohet nga
Krijuesi i tij, ai do të jetë i devijuar dhe mbi të
do të sundojë djalli i mallkuar me të gjitha
paudhësitë e tij. Andaj një lëndë me karakter
fetar është domosdoshmëri e cila ndihmon në
forcimin e moralit, ruajtjen e identitetit dhe
ngritjen në aspektin civilizues. Allahu thotë:
“Sigurisht që Allahu nuk do ta ndryshojë (për
mirë) gjendjen e një populli (që bën gjynahe, që
është mosmirënjohës e i pa bindur ndaj Allahut)
përderisa ata vetë ta ndryshojnë vetveten (për
mirë duke ndryshuar shpirtin dhe punët e
tyre).”[4]
Adem Avdiu
5
 NDIKIMI I
EDUKIMIT ISLAM
N Ë S H K OL L AT P U BL I K E
Ndikimi i edukimit fetar nëpër shkolla është i gjerë dhe përfshin shumë fusha, ngase vetë
natyrshmëria e njeriut e kërkon këtë besim-edukim, qoftë kur është fëmijë, kur rritet apo
kur plaket.

E
falënderoj Allahun e Madhëruar,
ndërsa përshëndetjet qofshin mbi
Muhamedin, të Dërguarin e Tij të
fundit, dhe të gjithë ata që ndjekin rrugën e
tij.
Allahu e ka krijuar njeriun në natyrshmërinë
e tij të pastër, të dëlirë, ka ngulitur tek ai disa
çështje bazike për të dhe jetën e tij, pa të cilat
ai nuk mund të ketë cilësitë e njeriut, por do
të kalonte në vetitë dhe cilësitë e kafshëve
dhe egërsirave. Themeli i kësaj natyrshmërie
është besimi në një Allah, të vetmin, besim i
cili gjendet te çdo person, deshi apo nuk
deshi ai, prandaj nuk do kesh mundësi të
gjesh ndonjë person në botë që nuk beson
askënd, në asgjë, ngase nëse ai pretendon që
nuk beson Allahun, ai doemos do të besojë
në diçka, zemra tij patjetër do të lidhet diku,
qoftë edhe me djallin e mallkuar. Ai që nuk
beson Rrahmanin (të Gjithëmëshirshmin), ai
patjetër është lidhur me shejtanin.
Kjo natyrshmëri e besimit në Allah, si i vetmi
që meriton adhurim dhe të Cilit i takon
sundimi absolut, duhet të mirëmbahet, të
kihet kujdes ndaj saj, ngase shumë shpejt
mund të asgjësohet, shtrembërohet ose dobë-
sohet. Besimi në Allahun ose edukimi islam
ka ndikim rrënjësor edhe nëpër shkolla, aty
ku përgatiten gjeneratat për ardhmërinë e një
populli, ngase Islami përfshin gjithë jetën e
njeriut, madje përfshin kohën para jetës,
vdekjen e pastaj edhe jetën e amshueshme.
Ndikimi i edukimit fetar nëpër shkolla është
i gjerë dhe përfshin shumë fusha, ngase vetë
natyrshmëria e njeriut e kërkon këtë besim-
edukim, qoftë kur është fëmijë, kur rritet apo

6 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
kur plaket.
Në këtë shkrim shkurtimisht do të mundo-
hem të përmbledh disa dobi që ka edukimi
fetar në shkolla, si për fëmijët ashtu edhe për
ardhmërinë e vendit.
Këto dobi janë:
1. Edukimi fetar çrrënjos dukuritë negative
Njëra nga gjërat më problematike në ambi-
entet shkollore është shfaqja e madhe e
dukurive negative. Nga këto dukuri të
shumta negative, më të theksuarat dhe më të
rrezikshmet janë: droga, alkooli dhe prostitu-
cioni. Këto dukuri të neveritshme kanë lënë
mbrapa shumë nxënës, i kanë larguar tërë-
sisht nga mësimi dhe janë bërë pengesa krye-
sore që edhe të tjerët të mos mësojnë.
Edukimi islam, si edukim unik dhe i vetëm
që ka të gjitha meritat, këto dukuri negative i
ka ndaluar rreptësisht dhe ka caktuar për to
dënime në këtë botë dhe në botën tjetër.
Një nxënës që edukohet sipas edukatës is-
lame nuk ka mundësi të mendojë për
amoralitet, ngase një gjë e tillë përveçse është
e ndaluar fetarisht, sjell dëme të mëdha në
ambientin e mësimit dhe jashtë tij. Prandaj
edukimi fetar, për t’i ikur kësaj dukurie vdek-
jeprurëse, ndalon çdo rrugë që dërgon deri
tek ajo dhe njëra nga këto rrugë është edhe
shkollimi i përzier mes dy gjinive, rrugë e cila
lehtëson amoralitetin dhe hap dyert e tij.
Kështu, në Islam është i ndaluar rreptësisht
edhe alkooli edhe çdo rrugë që shpie në të,
saqë sipas edukimit islam jo që ndalohet të
pihet qoftë edhe një gllënjkë alkool, por
ndalohet edhe qëndrimi në atë tavolinë ku
pihet alkooli.
Dihet që pirja e alkoolit shkakton probleme
mendore dhe trupore tek njeriu e sidomos
tek nxënësi, i cili nuk mund të bëjë qoftë
edhe një hap përpara nëse nuk e ka mendjen
dhe trupin e shëndoshë. E njëjta gjë vlen
edhe për drogën.
2. Siguron paqen dhe sigurinë në ambientin
shkollor dhe në gjithë vendin
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
Nëse largohen këto dukuri negative që u
cekën më lart, atëherë vjen paqja dhe siguria,
ngase ato dukuri sjellin frikë dhe dhunë.
Edukimi islam prodhon paqe ngase vetë Is-
lami është fe e paqes, madje edhe përshënde-
tja islame (es-selamu alejkum- paqja dhe
bekimi i Allahut qoftë mbi ju), e cila është e
njëjtë si në mëngjes, gjatë ditës apo në
mbrëmje, prodhon dhe nënkupton paqe.
Përveç kësaj, Islami e ndalon dhunën mes
njerëzve dhe këtë vepër e konsideron mëkat
të madh. Muhamedi alejhi selam na ka
treguar që rrahja e muslimanit është mëkat i
madh. Edukimi islam nuk është mjaftuar me
kaq, por ka sjellë siguri dhe paqe edhe për
kafshët, pemët, bimët, madje edhe për gjithë
ambientin. A thua si do të ndikonte ky
edukim te nxënësit të cilët, për fat të keq,
çdo ditë rrihen, plagosen, madje vriten për
gjëra të padobishme dhe kështu rrezikohet
ambienti mësimor dhe humb siguria në
shkolla?
3. Nxit për mësim, studim, zbulim
Kurani ka mbi 70 mijë fjalë dhe në mesin e
këtyre mijërave fjalëve fjala e parë që ka
zbritur ka qenë “Lexo”, që aludon shumë
qartë çfarë pozite ka dituria, leximi, studimi
në Islam. Po ashtu, Muhamedi alejhi selam
në shumë hadithe nxit për kërkimin e ditur-
isë, bile tregon që ajo është obligim për çdo
musliman. Edhe ajetet e shumta në Kur’an
që tregojnë për çështje shkencore në të
njëjtën kohë ftojnë për studim dhe zbulim.
Pra, edukimi islam e ndihmon nxënësin të
mësojë sa më shumë ngase për këtë mësim
do të shpërblehet në botën tjetër krahas kësaj
bote. Edukimi islam e përgatit zemrën e
nxënësit që të japë maksimumin në lexim
duke i premtuar atij shpërblim në botën
tjetër, para se të përgatitë mendjen e tij për
lexim dhe kështu ai lexon me zemër dhe
mendje. E atëherë kur zemra dhe mendja
janë në përputhshmëri të plotë, s’ka dyshim
se fryti është i sigurt. Me këtë edukim janë
edukuar muslimanët e Andaluzisë (Spanjës së
7
 sotme), saqë gjithë Evropa përfitoi nga zbu-
limet që bënë ata, madje edhe në ditët e
sotme përfitojnë nga ato zbulime, edhe pse
kanë kaluar qindra vjet.
4. Nxit për moral të lartë
Morali i lartë është çelësi i suksesit për
nxënësin dhe përparimin e tij, ngase nëse
morali i tij nëse është i ulët dhe i prishur,
prish dhe dobëson mësimin e tij.
Morali për të cilin nxit edukimi islam ka të
bëjë me sjelljen e nxënësit me veten e tij, me
të tjerët e në veçanti me mësuesin e tij.
Morali që duhet të ketë ai manifestohet që
nga veshja, të folurit, të ecurit, të ndenjurit
etj. Pastaj duhet të dijë të drejtën e të tjerëve
dhe mos ta cenojë me ndonjë sjellje të pahi-
jshme, me ndonjë fjalë nënçmuese apo
shikim nënçmues, ngase të gjitha këto
mënyra nënçmimi janë të ndaluara në Islam.
Kurse morali dhe sjellja që duhet të ketë me
mësuesin e tij është një kapitull i veçantë në
fenë islame, saqë shumë dijetarë e kanë
veçuar kapitullin “Edukata e nxënësit me
mësuesin e tij” nëpër librat e tyre, si një
çështje së cilës duhet t’i kushtohet rëndësi e
madhe. Islami na edukon t’i kthejmë të
mirën çdo personi që na bën ndonjë të mirë,
e si do të ishte puna me të mirat që vijnë nga
mësuesi? Sa të mira duhet t’i kthejmë atij?!
Këto janë vetëm disa dobi që u sjell edukimi
islam shkollave publike, të cilat mund t’i
përmbledh me një fjali të vetme: Islami
edukon njeriun/nxënësin, që të mbetet njeri
dhe të mos bëhet shtazë duke mos e hetuar.
E nëse dikush thotë se këto gjëra që për-
mende janë të ndaluara me ligjet që kanë
shkollat, prandaj nuk ishte e nevojshme të
përmendeshin, them:
Së pari: Siç thashë edhe më lart, në Islam ka
dënime të caktuara për këto dukuri negative,
kurse në ligjet e shkollave nuk ekzistojnë
këto dënime që janë në Islam.
Së dyti: Ligjet e shkollave i ndalojnë nxënësit
disa gjëra vetëm derisa gjendet brenda ambi-
entit shkollor, kurse në Islam ato dukuri të
8 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
këqija janë të ndaluara në çdo kohë dhe në
çdo vend.
Po e zëmë që ligjet e shkollave janë stabile
dhe ndalojnë çdo dukuri negative, po
prapëseprapë kjo nuk mjafton, ngase kur
nxënësit dalin nga ky ambient, ata kthehen
në këto dukuri dhe kështu humbin kohën,
forcën, vullnetin që të përsërisin mësimet që
kanë mësuar në shkollë dhe kështu të nesër-
men nuk janë të përgatitur për mësim.
Së treti: Kur nxënësi edukohet me edukimin
islam, ai së pari ka frikë ndaj Allahut që të
veprojë diçka të ndaluar e pastaj edhe nga
ligjet e shkollave, kurse ata nxënës që eduko-
hen duke u frikësuar vetëm nga dënimet që
vijnë nga shkollat, duke mos qenë zemra e tij
e bindur, ata faktikisht nuk janë edukuar,
ngase nuk e madhërojnë atë ligj me zemër,
por janë të detyruar.
Argumenti më i qartë për këtë që po flas
është fakti që shumica e nxënësve janë të de-
vijuar, nuk i kushtojnë rëndësi mësimit as
10% sa i kushtojnë rëndësi rrugës së devi-
jimit. Shumica e vajzave e vijojnë mësimin
me rroba gjysmëlakuriqësie, kurse meshkujt,
të zhytur në alkool, drogë dhe prostitucion, e
si ka mundësi pra që kjo gjeneratë me këto
cilësi të jetë gjenerata e ardhmërisë së këtij
populli?!
Ky devijim nuk përfundon këtu, ngase këto
vese të këqija nuk pengojnë askënd, ata i
pengon shamia, e cila tregon moral, edukatë,
nder dhe respekt për femrën.
Ata e shohin të mirën të keqe, kurse të keqen
të mirë dhe kështu është ndryshuar peshorja,
është përhapur me të madhe degjenerimi dhe
çdo cilësi e keqe, kurse të mirat që i sjellin
dobi dhe vlerë këtij populli, luftohen, largo-
hen, zhduken. E si pra të përparojë ky pop-
ull?
Lus Allahun e madh që të na vetëdijesojë që
të veprojmë punë që kënaqin Atë dhe që lënë
gjurmë të mira në tokë!
Xheladin Leka
 VLERA E
DITURISË
PËR HIR TË

ALLAHUT
Dituria është trashëgimi e Pejgamberëve alejhimus-salatu ves-selam, e ata nuk lanë
trashëgimi as dinarë e as dërhemë, por lanë trashëgimi diturinë. E, kush merr nga kjo dituri,
ka marrë një pjesë të madhe nga trashëgimi i Pejgamberëve alejhimus-salatu ves-selam.

F
alënderimet dhe lavdërimet i tako-
jnë vetëm Allahut të Lartësuar, i
Cili thotë: “Thuaj: “A janë të
barabartë ata që dinë dhe ata që nuk
dinë?” Po, vetëm të zotët e mendjes marrin
mësim.”[1] Ndërsa përshëndetjet tona
qofshin mbi të Dërguarin tonë sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem, i cili ka thënë:
“Kush niset në rrugë për të kërkuar dituri,
Allahu do t’ia lehtësojë rrugën e tij për në
xhennet.”[2] Përshëndetjet tona qofshin
mbi familjen e tij, mbi shokët e tij dhe
mbi të gjithë ata që pasuan dhe pasojnë
rrugën e tyre me mirësi deri në Ditën e
Gjykimit.
Allahu i Lartësuar e ka lavdëruar diturinë
dhe ata të cilët e kërkojnë atë dhe njëko-
hësisht i nxiti robërit e Tij që të kërkojnë
dituri. Po ashtu, për të njëjtën gjë
porositi edhe i Dërguari i Allahut sal-

______________
[1] Ez- Zumer 9.
[2] Transmeton Muslimi 2699.

Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0 9
 lAllahu alejhi ve sel-em. përveç në tri raste: (nëse ka lënë një) sadaka
Dituria është nga punët më të mira, është të rrjedhshme, dituri prej së cilës njerëzit
nga ibadetet vullnetare më të rëndë- kanë dobi dhe ( ka lënë) fëmijë të mirë që
sishme, sepse të kërkuarit e diturisë është lutet për të.”[4]
një lloj lufte në rrugën e Allahut. 3. Diturinë nuk ka nevojë që ta ruajë
Nga vlerat më të rëndësishme të diturisë pronari i saj, se nëse Allahu të ka dhënë
janë edhe këto: dituri, atëherë vendi i saj është zemra.
1. Dituria është trashëgimi e Pejgam- Ditura nuk ka nevojë të ruhet në sën-
berëve alejhimus-salatu ves-selam, e ata dukë të mbyllur, ajo është në zemër, në
nuk lanë trashëgimi as dinarë e as shpirt e ruajtur. Po në të njëjtën kohë di-
dërhemë, por lanë trashëgimi diturinë. E, turia është ajo që të ruan ty nga punët e
kush merr nga kjo dituri, ka marrë një liga me lejen e Allahut të Madhërishëm
pjesë të madhe nga trashëgimi i Pejgam- dhe Fuqiplotë. Pra, dituria është ajo që të
berëve alejhimus-salatu ves-selam. Edhe ruan ty, ndërsa pasurinë ti duhet ta ruash
pse ti jeton në shekullin e pesëmbëdhjetë në sëndukë larg të tjerëve dhe prapë nuk
(hixhri), nëse je nga kërkuesit e dijes e je i qetë për të.
trashëgon Pejgamberin alejhi salatu ve 4. Njeriu përmes diturisë arrin në gradën
selam dhe kjo është mirësia më e e atyre që dëshmojnë të vërtetën. Argu-
madhe.[3] ment për këtë janë fjalët e Allahut Fuqi-
2. Dituria është ajo që mbetet, ndërsa pa- plotë: "Allahu vërtetoi se nuk ka Zot tjetër
suria humbet, tretet. Ebu Hurejra, Allahu që meriton të adhurohet përveç Tij, e këtë e
qoftë i kënaqur prej tij, ishte nga më të dëshmuan edhe engjëjt e dijetarët, dhe se Ai
varfrit prej sahabëve, derisa nganjëherë është zbatues i drejtësisë."[5] A tha Allahu
rrëzohej nga uria. Për Allahun, a për- që këtë e dëshmuan të pasurit? Jo, por tha:
mendet Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kë- "...e këtë e dëshmuan edhe engjëjt e dije-
naqur prej tij, mes njerëzve në kohën tarët." Pra, të mjafton ty, o kërkues i
tonë sot? Sigurisht që po. Çdokush që dijes, ky lavdërim nga Allahu i Lartësuar,
përfiton nga hadithet që ka transmetuar që të jesh së bashku me melaiket prej
Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur prej atyre që kanë dëshmuar se vetëm Allahu i
tij, edhe Ebu Hurejra do të shpërblehet Madhërishëm dhe Fuqiplotë është Ai që
(edhe pse ai ka vdekur para katërmbëd- meriton të adhurohet.
hjetë shekujsh). Pra, dituria është ajo që 5. Dijetarët janë njëri nga dy llojet e atyre
mbetet, ndërsa pasuria humbet, tretet. që e udhëheqin njerëzimin. Allahu i
O kërkues i dijes, shpejto në kërkimin e Lartësuar thotë: "O ju që keni besuar,
saj, sepse i Dërguari i Allahut sal-lAllahu bindjuni Allahut, bindjuni të Dërguarit
alejhi ve sel-lem ka thënë: “Kur të vdesë dhe atyre që drejtojnë punët tuaja…"[6]
njeriu, i ndërpritet çdo punë (me këtë botë) Fjala në këtë ajet “dhe atyre që drejtojnë
______________
[3] Shiko librin “Rijadus-Salihin” në gjuhën shqipe, hadithi nr. 1396.
[4] Transmeton Muslimi 1631
[5] Alu Imran 18.
[6] En-Nisa, 59.

10 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
punët tuaja” përfshin dijetarët dhe zon në shërbim të Islamit. Transmetohet
kërkuesit e dijes; bindje ndaj dijetarëve nga Abdull-llah ibën Mesudi, Allahu
në sqarimin e sheriatit të Allahut dhe qoftë i kënaqur prej tij, se i Dërguari i
thirrja e njerëzve në të. Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
6. Dijetarët janë ata që vazhdojnë t'ia thënë: “Nuk ka zili përveçse në dy raste,[8]
sqarojnë njerëzimit fenë e Allahut derisa një njeriu që Allahu i ka dhënë pasuri dhe
të ndodhë kiameti. Argument për këtë e harxhon atë në rrugë të drejtë (në rrugë të
kemi hadithin që transmeton Muaviju, Allahut) dhe një njeriu që Allahu i ka
Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i cili dhënë urtësi (dituri), e praktikon atë dhe
thotë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e Al- ua mëson të tjerëve.”[9]
lahut sal-lAll-lahu alejhi ve sel-lem duke 8. Hadithi i cili ka ardhur në “Sahihun” e
thënë: "Atij që Allahu ia do të mirën, e Buhariut nga Ebu Musa el-Esharij, Al-
bën që t’i kuptojë njohuritë e fesë. Unë jam lahu qoftë i kënaqur prej tij, se i Dërguari
vetëm ndarës, ndërsa Allahu është Ai që u i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
jep (këtë pasuri që ua ndaj). Nuk do të thënë: “Shembulli i udhëzimit dhe diturisë
ndalet ky umet nga rruga e Allahut dhe me të cilën më dërgoi Allahu është si shem-
nuk do të mund t'i bëjë keq askush nga ata bulli i shiut që bie në tokë. Nga kjo tokë ka
që e kundërshtojnë, derisa të vijë urdhri i që është pjellore, e pranon ujin (e shiut) dhe
Allahut.”[7] kultivon kullosë dhe barishte të shumta.
Imam Ahmedi, Allahu e mëshiroftë, ka Një lloj tjetër (nga toka) është jopjellore,
thënë: “E nëse këta (që do t’i përmbahen mirëpo e mban ujin në vete, kështu që Al-
rrugës së Allahut) nuk janë pasuesit e ha- lahu u bën dobi njerëzve përmes saj duke
dithit, atëherë nuk e di se kush do të pirë dhe duke mbjellë (nga uji që ajo mban
jenë.” në vete). Ndërsa një lloj tjetër (i tokës) është
El-Kadi Ijad, Allahu e mëshiroftë, ka pa fund, nuk e mban ujin dhe nuk kul-
thënë: “Imam Ahmedi me këtë fjali ka tivon barishte. Ky është shembulli[10] i atij
pasur për qëllim Ehli Sunnetin dhe ata që që e ka njohur dinin e Allahut dhe i ka
i binden medhhebit të tyre.” bërë dobi ajo me të cilën më dërgoi Allahu,
7. I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi pra mësoi dhe mësoi edhe të tjerët. Është
ve sel-lem nuk lejoi që askujt t’i kihet zili shembull po ashtu për atë që nuk e lodh
nga dikush tjetër në nimetet (mirësitë) që kokën fare dhe nuk e pranon udhëzimin e
Allahu ia dhuroi dikujt, përveç në dy Allahut me të cilin jam dërguar (Kuranin
raste: dhe Sunnetin).”[11]
a. kërkuesit të dijes që punon me dijen e 9. Rruga e diturisë është rruga e cila të
tij shpie në xhennet, ashtu siç na tregon ha-
b. të pasurit, i cili pasurinë e tij e shfrytë- dithi që transmeton Ebu Hurejra, Allahu
______________
[7] Transmeton Buhariu 71, Muslimi 1037.
[8] Zilia në këtë rast është dy llojesh: a) ta kesh zili dikë që Allahu i ka dhënë dituri apo pasuri dhe ke dëshirë që Ai t’ia marrë këto mirësi, e kjo është
e ndaluar; b) ta kesh zili dikë që Allahu i ka dhënë dituri apo pasuri dhe thua sikur unë ta kisha të njëjtën dituri apo pasuri, do të veproja në të njëjtën
mënyrë, e ky është qëllimi i këtij hadithi të të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Pra, kjo lloj zilie është e lejuar.
[9] Transmeton Buhariu 1343.
[10] Pra, shembulli i llojit të parë të tokës është si shembulli i atij që merr dituri dhe ua sqaron të tjerëve. Shembulli i dytë është për atë që ka nxënë
përmendësh (p.sh. hadithe), mirëpo nuk ua sqaron të tjerëve, por vetëm ua përcjell ashtu siç i ka dëgjuar. Dhe shembulli i tretë është për atë që nuk
e lodh kokën fare që të mësojë nga kjo fe.
[11] Transmeton Buhariu 79.

Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0 11
 qoftë i kënaqur prej tij, se i Dërguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thënë: “Kush niset në rrugë për të kërkuar
dituri, Allahu do t’ia lehtësojë rrugën e tij
për në xhennet.”
10. Në hadithin që transmeton Muaviju,
Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thuhet se i
Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ka thënë: "Atij që Allahu ia do të
mirën, e bën t’i kuptojë njohuritë e
fesë...”[13] që do të thotë se Allahu i Mad-
hërishëm dhe Fuqiplotë e bën të ditur në
fenë e Tij. Nuk janë për qëllim në këtë
hadith vetëm njohuritë në disiplinën e
fikhut, por edhe në të tevhidit, në bazat e
fesë dhe në atë që ka të bëjë me fenë e Al-
lahut të Madhërishëm dhe Fuqiplotë.
Sikur të mos kishte asnjë argument tjetër
nga libri i Allahut dhe Sunneti i të Dër-
guarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem për
vlerën e diturisë, do të mjaftonte ky ha-
dith që t’i nxiste njerëzit në kërkimin e
diturisë së sheriatit.
11. Dituria me të vërtetë është ndriçim
që e orienton njeriun se si ta adhurojë
Zotin e tij, si të sillet me robërit e Tij dhe
ta vazhdojë këtë udhëtim me dituri.
12. Dijetari është si një dritë përmes të
cilit njerëzit orientohen në çështjet e fesë
dhe dynjasë së tyre. Shumë prej nesh e
dinë tregimin e atij njeriu nga Beni Is-
railët, i cili kishte vrarë nëntëdhjetë e
nëntë persona e më pas kishte pyetur për
njeriun më të ditur në tokë. Atë e drej-
tuan tek një ibadetxhi[14] i madh dhe e
pyeti atë: “A ka pendim për mua?” Atij iu
______________
[12] Transmeton Muslimi 2699.
[13] Transmeton Buhariu 71, Muslimi 1037.
[14] Ibadetxhi quhet ai i cili vazhdimisht është në adhurim ndaj Allahut të Lartësuar.
[15] Shiko “Sahihun” e Muslimit 2766.
[16] El-Muxhadele 11.
12
duk shumë e madhe ajo që kishte bërë ai
dhe i tha: “Nuk ka pendim për ty.”
Atëherë ky e vrau edhe atë dhe i plotësoi
njëqind. Më pas shkoi te një dijetar dhe e
pyeti (me të njëjtën pyetje). Ai iu përgjigj
duke i thënë se “edhe për ty ka pendim
dhe se s’ka gjë që mund të jetë pengesë
mes teje dhe pendimit”. Më pas e
këshilloi që të shkonte në një vend që
ishte i njohur për njerëz të mirë. Ai ve-
proi kështu, mirëpo e zuri vdekja në mes
të rrugës... Kjo është një ngjarje e njohur,
por ajo që na nevojitet ne këtu është dall-
imi mes dijetarit dhe të paditurit.[15]
13. Allahu vërtet do t’i lartësojë të diturit
në këtë dhe botën tjetër. Në botën tjetër
do t’i ngrejë në grada të larta, varësisht
nga ajo se sa kanë bërë thirrje në rrugën e
Allahut të Lartësuar (me atë dituri) dhe
sa kanë praktikuar nga ajo që kanë më-
suar. Ndërsa në këtë botë Allahu i ngre
dijetarët nga gjithë robërit e tjerë varë-
sisht nga ajo se sa janë marrë me ditur-
inë. Allahu i Lartësuar thotë: “...Allahu i
lartëson ata që besuan prej jush dhe i lartë-
son ata që u është dhënë dituri në grada të
larta. Allahu është i njohur mirë me atë që
punoni.”[16]
Shkëputur nga libri “Kitabul-Ilmi” i hoxhës së
nderuar Muhammed ibën Salih el-Uthejmin,
Allahu e mëshiroftë
Përshtati: Sabahudin Selimi
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
 DOBITË DHE VLERAT E
KATËR FJALËVE
"SUBHANALLAH", "ELHAMDULILAH",
"LA ILAHE ILLALLAH", "ALLAHU EKBER"
II
A nuk ju ka mundësuar Allahu që të jepni sadaka? Me të vërtetë për çdo tesbih që ti bën e
ke shpërblimin sikur jep sadaka, për çdo tekbir ke sadaka, për çdo falënderim ke sadaka,
për çdo dëshmi ke sadaka, urdhri për të mirë është sadaka, ndalimi nga e keqja është sadaka,
e edhe kur robi i afrohet gruas së vet ka sadaka.

9 Prej dobive dhe mirësive të tyre

është se vërtetë këto fjalë janë të
lidhura rreth Arshit të të
Gjithëmëshirshmit, zhurma e tyre
është sikurse zhurma e bletëve duke e
përkujtuar pronarin e tyre. Imam
Ahmedi në “Musnedin” e tij dhe Ibën
Maxheh në “Sunen” dhe Hakimi në
“Mustedrekun” e tij transmetojnë prej
Numan ibën Beshirit, Allahu qoftë i
kënaqur prej tij, se Pejgamberi sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Me të
vërtetë fjalët me të cilat po e përkuj-
toni madhërinë e Allahut, tesbihu
(pastrimi dhe madhërimi i Tij), tek-
biri (madhërimi i Tij), tehlili “LA
ILAHE IL-LALLAH” (dëshmia se
nuk ka kush që meriton të adhurohet
me të drejtë përveç Allahut), tahmidi
(falënderimi i Allahut), mbështillen e
lidhen rreth Arshit. Zhurma e tyre
është sikurse zhurma e bletëve duke
përkujtuar pronarin e tyre. A nuk
dëshiron dikush që kjo zhurmë të jetë

Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0 13
 për të e të vazhdojë të përkujtohet ai?" cili i vdes ndonjë besimtari dhe ai llog-
Busajrij në librin e tij "Zevaid ibën arit shpërblim tek Allahu."[2]
Maxheh" thotë se zinxhiri i tij është i Hadithin e ka saktësuar Hakimi dhe
saktë, se burrat e tij janë besnikë dhe e është pajtuar me të Dhehebiu.
ka vërtetuar gjithashtu edhe Për këtë hadith dëshmon edhe hadithi
Hakimi.[1] i Thevbanit, Allahu qoftë i kënaqur
Ky hadith na jep të kuptojmë dobinë me të, të cilin e transmeton el-Bezzari
e madhe që kanë këto fjalë, e ajo është në “Musnedin” e tij dhe thotë: "Is-
se këto fjalë mbështillen, lidhen rreth nadi, zinxhiri i tij është i mirë."[3]
Arshit, zhurma e tyre është sikurse Fjalët e Muhamedit sal-lAllahu alejhi
zhurma e bletëve, d.m.th. zë që i ve sel-lem në hadith: “Behin, behin”
ngjan zërit të bletëve, duke përkujtuar thuhen kur njeriu çuditet me diçka
pronarin e tyre. Në këtë përkujtim apo shpjegon mirësinë, dobinë ose
është ngadhënjimi më i madh dhe për vlerën e saj.
këtë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ka thënë në hadith: "…A nuk
dëshiron dikush që kjo zhurmë të jetë
11
Besimtari ka shpërblim sa herë
që i shqipton ato, sikur të jepte
sadaka. Transmeton Muslimi në
për të e të vazhdojë të përkujtohet ai?" “Sahihun” e tij nga Ebu Dherri, Al-
lahu qoftë i kënaqur me të, se disa

10 Na ka lajmëruar Pejgamberi prej shokëve i thanë Pejgamberit sal-

sal-lAllahu alejhi ve sel-lem se lAllahu alejhi ve sel-lem: “O i Dër-
këto fjalë janë të rënda në peshore guari i Allahut! Të pasurit shkuan larg
(Ditën e Gjykimit). me shpërblime,[4] falen siç falemi edhe
Transmeton Nesaiu në librin e tij ne, agjërojnë siç agjërojmë edhe ne dhe
"Amelu el-Jevmi ve el-Lejleh" dhe japin lëmoshë nga teprica e pasurisë së
ibën Hibbani në “Sahihun” e tij, tyre!”
Hakimi dhe të tjerët nga Ebi Selma, Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-
Allahu qoftë i kënaqur me të, i cili lem thotë: “A nuk ju ka mundësuar Al-
thotë: “E kam dëgjuar Pejgamberin sal- lahu që të jepni sadaka? Me të vërtetë
lAllahu alejhi ve sel-lem duke thënë: për çdo tesbih që ti bën e ke shpërblimin
"Behin, behin”, bëri shenjë me dorën e sikur jep sadaka, për çdo tekbir ke
tij për pesë (fjalë apo mirësi), “Sub- sadaka, për çdo falënderim ke sadaka,
hanallah, Elhamdulilah, La ilahe il-lal- për çdo dëshmi ke sadaka, urdhri për të
lah, Vallahu ekber dhe fëmija i mirë i mirë është sadaka, ndalimi nga e keqja
______________
[1] “El-Musned” (4/268/271), “Sunen ibën Maxheh” (nr. 3809), “el-Mustedrek” (1/503).
[2] Llogarit shpërblim tek Allahu me durimin që bën, ngase të gjithë jemi të Allahut dhe tek ai kemi për tu kthyer (sh.p.).
[3] Keshfu el-Ezhar an Zevaidi el-Bezzar (4/9, nr: 3072).
[4] Shpërblimet e tyre po rriten me të madhe (sh.p.).

14 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
është sadaka, e edhe kur robi i afrohet lem tha: "Thuaj: “Subhanallah, elham-
gruas së vet ka sadaka." dulilah, la ilahe il-lallah, vallahu ekber
I thanë: “O i Dërguari i Allahut, nëse ve la havle ve la kuvete il-la bilah."
burri i afrohet gruas së tij, edhe në të ka Thotë beduini: “Kështu”, dhe e bëri
shpërblim?!” grusht dorën e tij dhe tha: “Kjo për
Atëherë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi Allahun, e çka për mua?”
ve sel-lem tha: "A e shihni sikur ai t’i Atëherë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi
afrohej ndonjë gruaje që e ka haram, a ve sel-lem i tha: “Thuaj: "Allahumme
do të kishte gjynah për të? Ashtu pra, igfir lij, verhamnij, ve afinij, verzuknij,
nëse i afrohet asaj që e ka hallall, vehdinij!
atëherë do të ketë shpërblim për të."[5] O Allah! Më fal mua, më mëshiro, më
Menduan të varfrit se nuk ka sadaka shëro, më furnizo, më udhëzo!"
vetëm se duke pasur dhe ata nuk I mori këto fjalë beduini dhe i bëri
kishin mundësi për një gjë të tillë, grusht dy duart e tij. Pejgamberi sal-
prandaj Pejgamberi sal-lAllahu alejhi lAllahu alejhi ve sel-lem tha: "Sa i për-
ve sel-lem i lajmëroi se për çdo punë ket këtij, vetëm se i ka mbushur duart e
të mirë ka shpërblim dhe në fillim tij me të mira."[7]
përmendi këto katër fjalë: subhanal- Thotë muhadithi Ebu et-Tajjib el-
lah, elhamdulilah, la ilahe il-lallah, Adhim Abadij në shpjegimet e tij të
vallahu ekber. shkurtra rreth “Sunenit” të ed-

12 Pejgamberi sal-lAllahu alejhi

ve sel-lem ia ka dhënë këto
fjalë në vend të Kur'anit atij që nuk di
Darekutnit: “Zinxhiri i tij është i
saktë.”
Ndërsa Albani e ka cilësuar si të
asgjë prej Kur'anit. mirë.[8]
Transmeton Ebu Davudi, Nesaiu, ed- Këto ishin disa prej mirësive të këtyre
Darekutnij dhe të tjerët nga Ibën ebi katër fjalëve të transmetuara në Sun-
Evfa, Allahu qoftë i kënaqur me të, i netin pejgamberik. Kush mediton për
cili thotë: “Erdhi një njeri te Pejgam- këto dobi paraprake, do të shohë se
beri sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe i ato janë shumë të mëdha dhe tregojnë
tha: “O i Dërguari i Allahut! Unë nuk për vlerën dhe pozitën e lartë që kanë
mund të mësoj asgjë prej Kur'anit. Më këto fjalë si dhe dobitë e shumta që
mëso diçka që më mjafton.”[6] Atëherë kanë, dobi të cilat kthehen gjithnjë në
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel- të mirë të besimtarit të sinqertë,
______________
[5] Transmeton Muslimi, nr. 1006.
[6] Dije vëlla i dashur musliman, Allahu të mëshiroftë, se leximi i Kur'anit është dhikri më i mirë i Allahut dhe se me leximin e tij për çdo shkronjë
ke nga dhjetë shpërblime dhe nuk ka namaz ai që nuk e lexon Fatihatu el-Kitab (elhamin) e nuk ka dyshim se kjo sure është prej Kur'anit, por kjo
është për atë që di ta lexojë atë. E nëse robi nuk ka mundësi të mësojë përmendësh diçka prej Kur'anit për ndonjë arsye, atëherë ai duhet të thotë sub-
hanallah, elhamdulilah, la ilahe il-lallah, vallahu ekber, ngase është transmetuar prej Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem se dhikri më i mirë pas
Kur'anit janë fjalët subhanallah, elhamdulilah, la Ilahe il-lallah, vallahu ekber (sh.p.).
[7] “Sunen ebi Davud” nr. 832, “Sunen en-Nesaij” (2/143), “Sunen ed-Darekutnij” (1/313, 314).
[8] “Sahih ebi Davud“ (1/157).

Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0 15
 ndonëse fshehtësia e saj qëndron në TEHLIL:
atë e Allahu e di më së miri që është Është sinqeriteti (se çdo vepër duhet
përmendur nga disa dijetarë, se vërtet të bëhet për hir të Allahut), njësimi i
emrat e Allahut janë të përmbledhur Allahut dhe largimi nga të bërit shok
në këto katër fjalë. Atij (largimi nga shirku).

SUBHANALLAH: TEKBIR:
Nën të renditen emrat me të cilët Pohimi se Allahu është më i madhi.
lartësohet Allahu, si el-Kudus: Sun- Për Allahun, sa të mëdha janë këto
dues i përgjithshëm, i pastër prej të fjalë! Sa e madhe është çështja e tyre,
metave që i mvishen Atij. sa të mëdha janë sevapet e renditura
Es-Selam: Shpëtimtar (që i shpëton në to. E lusim Allahun që të na bëjë
njerëzit prej ndëshkimit të padrejtë). prej atyre të cilët i ruajnë ato dhe i
përsërisin vazhdimisht dhe të na bëjë
ELHAMDULILAH: prej pronarëve të tyre, gjuhët e të
Ngërthen në vetvete vërtetësi, po- cilëve vazhdimisht janë të lagura me
himin se Allahu është absolut në këto fjalë. Ai është ndihmëtari më i
emrat dhe cilësitë e Tij. mirë.
Salatet dhe selamet qofshin për Pe-
ALLAHU EKBER: jgamberin tonë Muhamedin, për
Përfshihet madhërimi i Allahut dhe familjen dhe shokët e tij.
nuk ka kush që mund ta lavdërojë Atë
ashtu siç i takon Atij, andaj nuk ka
kush që meriton të adhurohet përveç Shkëputur nga libri:
Tij.[9] "Fadailu el-Kelimat el-Erbea, Subhanallah,
velhamdulilah, ve la ilahe il-lAllah, vAllahu
ekber"
TESBIHU: Autor: Abdurrezak ibën Abdulmuhsin el-Bedr
Është pastrimi i Allahut nga çdo e (Allahu e ruajtë)
metë që i mvishet Atij.
Përshtati: Bali Musli Sadiku
TAHMIDI:
Është pohimi-vërtetimi se Allahu
është absolut në emrat, cilësitë dhe
punët e Tij.

______________
[9] Shiko "Xhuz’un fi Tefsiri el-Bakijati es-Salihat" të Hafidh el-Alait, fq. 40.

16 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
 MOS THONI:
“Ç’TË DOJË ALLAHU DHE FILANI BËHET”,
POR THONI:
“Ç’TË DOJË ALLAHU E PASTAJ FILANI
BËHET”
Këto fjalë për muslimanin janë të rrezikshme sepse rrezikojnë besimin dhe fenë e tij për shkak
se janë gjynahu më i madh.
F
alënderimi i takon vetëm Allahut të
vetëm e të pashoq. Salavatet dhe se-
lamet qofshin mbi Pejgamberin tonë,
mbi familjen e tij, mbi shokët e tij dhe mbi
të gjithë ata që ndjekin udhëzimin e tij deri
në Ditën e Gjykimit..
I Madhërishmi Allah e ka dërguar
Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem më-
sues të çdo gjëje për ummetin e tij; ai nuk ka
lënë çështje që është në dobi të njeriut pa na
e mësuar atë, nuk ka çështje që është në
dëmin tonë e të mos na ketë paralajmëruar
prej saj, siç thotë edhe njëri nga shokët e tij,
se nuk ka ekzistuar zog që ka fluturuar në
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
qiell dhe të mos na ketë folur për të.
Pejgamberi ynë ka qenë mësuesi më i mirë
për të cilin ka dëgjuar ndonjëherë njerëzimi
sepse ka qenë Pejgamber i mëshirës, ia ka
dashur të mirën njerëzimit në përgjithësi e
ummetit të vet në veçanti.
Ia ka dashur të mirën njerëzimit në
përgjithësi duke i thirrur ata në Islam, duke i
thirrur që të dalin nga errësira e idhujtarisë
dhe e mosbesimit në dritën e njësimit të Al-
lahut dhe besimit, kurse ummetit të vet ia ka
dashur të mirën duke i mësuar besimin e
drejtë e të çiltër vetëm për Allahun, Krijuesin
e tyre, të vetëm e të pashoq.
17
 Prej të mirave që Pejgamberi ynë ka dashur
për ummetin e vet është edhe paralajmërimi i
tyre nga shprehjet apo frazat që përmbajnë
mosbesim e idhujtari, ku hyjnë edhe fjalët që
janë si titull i këtij artikulli, të nderuar lex-
ues. Ky paralajmërim pejgamberik përmban
një këshillë shumë të rëndësishme për çdo
musliman, për besimin, dynjanë dhe ahiretin
e tij.
Para se ta shpjegojmë këtë paralajmërim nga
fjala e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem, do të flasim rreth mëkatit më të madh:
shirkut – politeizmit, që lexuesi ta kuptojë
më mirë rëndësinë e paralajmërimit pejgam-
berik.
Shirku është mëkati më i madh nga të gjitha
mëkatet dhe njëkohësisht edhe më i rrezik-
shmi për njeriun. Pejgamberi sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem thotë: “Gjynahu më i madh
është t’i bësh shok Allahut.”[1]
Ç’është shirku?
Shirku është adhurimi i dikujt tjetër përveç
Allahut. Shirku gjithashtu është kur njeriu
merr për ndihmës dikë tjetër përveç Allahut
dhe e barazon me Zotin e botëve, e do atë siç
do Allahun, ka frikë prej tij siç ka frikë prej
Allahut, kthehet tek ai për ndihmë e strehim
dhe i lutet atij, shpreson tek ai, mbështetet
tek ai në vend që t’i mbështetet Allahut, i
nënshtrohet atij, edhe pse me këtë nënshtrim
i bën gjynah Allahut, e ndjek atë duke hid-
hëruar Allahun si dhe vepra të tjera të shëm-
tuara.
Kjo është ajo që përmban shirku, mëkat i cili
e nxjerr njeriun nga feja, mëkat të cilin Al-
lahu nuk e fal. Pra, është prej mëkateve të
pafalshme. Allahu i Madhërishëm thotë:
“Vërtet Allahu nuk fal kur Atij i bëhet shoq
në adhurim, por gjynahet e tjera më të vogla
ia fal kujt të dojë. Kushdo që i bën shok Al-
lahut (në adhurim), ka bërë gjynah të
______________
[1] Transmeton Buhariu, nr. 6675
[2] En-Nisa 48
[3] El-Maide 72
[4] Nga “Ealamus-Sunnetil-Menshurah”, fq. 50.
[5] Et-Tekvir 29
[6] Jasin 81
18 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
tmerrshëm.”[2]
Allahu gjithashtu thotë: “Sigurisht që atij që
adhuron tjetërkënd përveç Allahut, Allahu
do t’ia ndalojë xhennetin dhe vendbanimi i
tij (në ahiret) do të jetë zjarri.”[3][4]
Ky është kuptimi i shirkut shkurtimisht, por
ky gjynah mund të manifestohet në mënyra
të ndryshme, qoftë me bindje, me vepra apo
me gjuhë. E njëra ndër mënyrat e manifes-
timit të shirkut është edhe shprehja e dikujt
qoftë me dije apo pa të: “Ka dashur Allahu
dhe filani”, apo “Ç’të dojë Allahu dhe filani”,
apo “Sikur të mos kishte qenë Allahu dhe fi-
lani”.
Këto fjalë për muslimanin janë të rrezikshme
sepse rrezikojnë besimin dhe fenë e tij për
shkak se janë gjynahu më i madh. Pejgam-
beri sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e ka ndaluar
muslimanin nga këto fraza e shprehje, të cilat
në realitet nuk përmbajnë të vërtetën e saktë,
pasi vetëm ajo që do Allahu bëhet. Allahu i
Madhërishëm thotë: “Por, ju nuk mund të
dëshironi, përveçse me vullnetin e Allahut,
Zotit të botëve.”[5]
Gjithashtu thotë: “Vërtet urdhri i Tij, kur Ai
dëshiron diçka, është që t’i thotë asaj “Bëhu”
dhe ajo bëhet.”[6]
Pra, çdo lëvizje në këtë gjithësi është me vull-
netin e Allahut të Madhërishëm, mirëpo
duhet ditur patjetër se dëshira e Allahut është
dy llojesh: dëshira kozmologjike dhe sheri-
atike. Dëshira kozmologjike është ajo që ka
të bëjë me Vullnetin e Allahut në gjithësi, në
urdhrat e Tij, në atë që i godet robërit e Tij
nga e mira apo sprova.
Kurse dëshira sheriatike është ajo që Allahu
dëshiron nga robërit e Tij vetëm imanin,
veprat e mira, bamirësitë, por nuk e do mo-
himin, idhujtarinë, mëkatet e bidatet. Dal-
limi mes këtyre dy dëshirave është se në
dëshirën kozmologjike ndodh vetëm ajo që
do Allahu i Plotfuqishëm. Nuk ka të mirë që
i vjen njeriut në këtë botë vetëm se me
dëshirën e Allahut e të askujt tjetër. Nëse e
mira e Allahut kaplon dikë përmes dikujt
tjetër nga krijesat e Allahut, ato krijesa kon-
siderohen vetëm si shkas për t’i ardhur
njeriut ajo e mirë, mirëpo vullneti kryesor
dhe absolut për të është Allahu i Plot-
fuqishëm, i Cili i ka bërë ato krijesa si shkas
që t’i vijë dikujt ndonjë e mirë në këtë botë.
Ky është një parim thelbësor i Islamit, që
duhet të jetë i mbjellë thellë në zemrën e çdo
muslimani. Ndërsa sa i përket dëshirës sheri-
atike, se Allahu e do nga robërit e Tij bes-
imin dhe e urren mosbesimin, në këtë lloj
dëshire ndodh ajo që nuk e do Allahu dhe e
urren e nuk është i kënaqur me të, sepse mes
robërve të Tij ka të tillë që besojnë dhe u
përgjigjen urdhrave të Tij dhe ka të atillë që
nuk besojnë dhe nuk u përgjigjen urdhrave
të Tij.[7] Mirëpo, edhe kjo është brenda
dëshirës së Tij,[8] porse jo se Allahu e do
mosbesimin dhe mëkatin, por për shkak se
Allahu u ka dërguar njerëzve Pejgamberë me
udhëzime dhe u ka treguar njerëzve përmes
të Dërguarve se Ai nuk e do mosbesimin. E,
kush shpreh mosbesim dhe padëgjueshmëri,
ai e pëson, ndërsa kush beson dhe bën mirë,
shpërblehet me të mirat e Tij.[9]
Atëherë, vetëm meditimi logjik i pasaktësisë
së anës përmbajtjesore të atyre shprehjeve
është dëshmi dhe argument se ato janë të
gabuara logjikisht për çdo mendje të shën-
doshë. Duhet pasur parasysh o muslimanë,
siç thamë në fillim, se këto fraza janë të
ndaluara edhe nga vetë Pejgamberi i Allahut,
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, i cili
çdo gjë që na e ka mësuar është mësim i Al-
lahut, Krijuesit tonë dhe i tërë gjithësisë, e
nuk është shpikje e tij. Allahu i Madhër-
______________
[7] “Shifaul-Alil”, fq. 133, i Ibën Kajjim el-Xhevzit.
[8] Po aty.
[9] “Sherhul-Akidetil-Vasitijjeh”, fq. 554, i el-Uthejminit.
[10] En-Nexhm 3-4
[11] “Fet’hul-Mexhid sherhu Kitabit-Tevhid”, fq. 499, AbdurRahman Alu esh-Shejh.
[12] Po aty, fq. 499.
[13] “Avnul-Meabud” (8/306), i El-Adhim Abadij.
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
ishëm thotë: “Ai nuk flet sipas qejfit të vet.
Por, ajo (që thotë) është vetëm shpallje
hyjnore, që i shpallet atij.”[10]
Argumentet që ndalojnë ato shprehje dhe
tregojnë se janë prej shirkut:
1- Transmetohet nga Ebu Hurejra, Allahu
qoftë i kënaqur me të, se Pejgamberi sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Mos thoni:
“Ç’të dojë Allahu dhe filani (bëhet)”; por
thoni: “Ç’të dojë Allahu, e pastaj filani”.
Hadithin e transmeton Ebu Davudi në
“Sunenin” e tij (5/259) me zinxhir të saktë,
Ahmedi në Musned (5/384, 394, 398) dhe
të tjerët.
Pra, fjala “pastaj” është e domosdoshme në
këtë rast, kurse mospërdorimi i saj bie në
kundërshtim me parimet thelbësore të fesë
sonë. Ky hadith ndalon parimisht edhe nga
shprehja e disave: “Sikur të mos kishte qenë
Allahu dhe filani”, sepse edhe në këtë rast
bëhet barazim mes dëshirës së Allahut si kri-
jues dhe dëshirës së njeriut si krijesë.
Kështu e kanë konsideruar dijetarët e këtij
ummeti.[11] Bile muslimanët e gjeneratave të
para kanë ndaluar nga kjo shprehje dhe e
kanë konsideruar si të parën. Transmetohet
se Ibrahim el-Ed’hemi, Allahu e mëshiroftë,
ka thënë: “Është e ndaluar të thuhet: “Unë
kërkoj mbrojtje tek Allahu dhe ti (ndonjë
person)”, mirëpo lejohet të thuhet: “Unë
kërkoj mbrojtje tek Allahu e pastaj nga ti”
dhe duhet të thuhet: “Sikur të mos kishte
qenë Allahu e pastaj filani”, e mos thoni:
“Sikur të mos kishte qenë Allahu dhe fi-
lani”.[12]
Duhet pasur parasysh se të ndalurit nga ato
shprehje të gabuara njëherazi konsiderohet
edhe shprehje e edukatës, duke i dhënë për-
parësi dëshirës së Allahut para dëshirave të
krijesave të Tij.[13]
19
 2- Transmetohet nga Ibë Abbasi, Allahu
qoftë i kënaqur me të, se një njeri kishte ard-
hur te Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem për t’i folur për disa çështje e ndër të
tjera i kishte thënë Pejgamberit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem: “Ç’të dojë Allahu dhe ti
(bëhet)”. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem i tha: “A më bëre të barabartë me Al-
lahun?! Përkundrazi, vetëm ç’të dojë Allahu
(bëhet).”[14]
Qortimi i Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem ndaj atij njeriu me fjalët “a më bëre
të barabartë me Allahun” aludon qartazi se sa
të shëmtuara janë shprehjet e sipërpërmen-
dura dhe se çfarë rreziku i kërcënohet njeriut,
pra “të bërit shok Allahut”.
Dijetari i madh i hadithit, Muhammed
Nasiruddin Albani, Allahu e mëshiroftë, në
librin e tij “Silsiletul-Ehadith es-Sahiha”
(1/266-267) thotë: “Në këto hadithe kupto-
jmë se fjala e dikujt drejtuar dikujt tjetër
“Ç’të dojë Allahu dhe ti” në sheriat kon-
siderohet shirk dhe është prej shirkut në fjalë,
sepse jep të kuptohet se dëshira e robit është
në të njëjtën shkallë me dëshirën e Zotit, të
Lartmadhërishmit, që nuk ka të meta, dhe
shkak i kësaj është barazimi mes dy dëshi-
rave. E njëjta gjë vlen edhe për shprehjet e
disave njerëzve të rëndomtë apo edhe të dis-
ave që pretendojnë se kanë dije: “Unë s’kam
tjetër (ndihmës) përveç Allahut dhe teje”, ose
“I jemi mbështetur Allahut dhe ty”, ose fjala
e disave nëpër tubime: “Në emër të Allahut
dhe vatanit” apo “Në emër të Allahut dhe
popullit” e të ngjashme me këto nga shpre-
hjet idhujtareske, nga të cilat duhet të
ndalemi dhe të pendohemi, për të shprehur
edukatë me Allahun e Lartmadhërishëm.”
Mendoj, lexues të nderuar, se i gjithë ky shp-
______________
[14] Hadithin e transmeton Ahmedi në “Musned” (1/214, 283, 347).
[15] El-Hashr 7
[16] Pjesa e ajetit “që ju jep jetë” ka për qëllim gjëra të ndryshme, sipas komentatorëve të Kur’anit, si: e vërteta, Kur’ani, Islami, lufta për Allahun,
rënia martir, xhenneti. Ibën Kajjimi thotë se “ajeti në realitet i përfshin të gjitha këto komente, sepse të gjitha ato i ngjallin zemrat me jetë të mirë, e
jeta më e mirë është në xhennet dhe pa dyshim që Pejgamberi është thirrësi në besim dhe xhenet.” Marrë nga “El-Fevaid”, faqe 129.
[17] El-Enfal 24
[18] En-Nisa 80
20
jegim që sollëm deri tani mjafton për çdo
musliman të logjikshëm që ta kuptojë
rrezikun e këtyre shprehjeve që shpeshherë i
dëgjojmë tek populli ynë në raste të
ndryshme. Dhe nëse ky qenka realiteti rreth
këtyre fjalëve, ne si muslimanë e kemi për
obligim që t’i përgjigjemi Pejgamberit tonë
sepse përgjigja jonë ndaj tij është kërkesë e
Allahut. Allahu Fuqiplotë thotë: “Çfarëdo që
t’ju japë i Dërguari, merreni atë, e çfarëdo që
t’ju ndalojë, hiqni dorë prej saj. Frikësojuni
Allahut, sepse Allahu dënon vërtet ash-
për.”[15]
Përgjigjja jonë ndaj thirrjes së tij automatik-
isht është edhe përgjigje ndaj Allahut dhe
nënshtrim ndaj Tij. Allahu i Lartësuar thotë:
“O besimtarë! Bindjuni Allahut dhe të Dër-
guarit kur ju thërret drejt asaj që ju jep
jetë.”[16] [17]
Dijetari i madh Ibën Kajjim el-Xhevzij, në
librin e tij “El-Fevaid”, faqe 128, kur komen-
ton këtë ajet thotë: “Për këtë arsye, njerëzit
me jetën më të përsosur janë ata që më së
shumti i përgjigjen thirrjes (udhëzimeve) të
Pejgamberit, sepse në çdo gjë që ka thirrur ai
ka jetë…”
Dhe përgjigjja jonë ndaj Pejgamberit është
edhe nënshtrim ndaj udhëzimeve të Allahut
sepse Allahu thotë: “Kush i bindet të Dër-
guarit, i është bindur Allahut.”[18]
E lusim Allahun e Madhërishëm që të na
ruajë nga shprehjet idhujtareske, të cilat
dëmtojnë besimin tonë dhe e asgjësojnë atë!
Allahu është Ai që dëgjon lutjet tona dhe u
përgjigjet atyre, amin!
Zejd Haziri
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
 TEVHIDI I EMRAVE TË BUKUR TË
ALLAHUT DHE I CILËSIVE TË LARTA
TEVHIDUL ESMAI VES SIFAT
Rruga për njohjen e Allahut është njohja e emrave dhe cilësive të Tij, sepse që njeriu të njohë
Zotin dhe të shtojë dijen rruga e vetme është ta njohë Allahun e Lartësuar me anë të emrave
dhe cilësive të Tij nga argumenti sheriatik- Kur’ani dhe Sunneti- duke qenë se Allahu i
Lartësuar nuk shikohet në këtë botë.

F
alënderimi i takon Allahut. Atë e
falënderojmë dhe prej Tij falje dhe
ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje
nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe të
veprave tona. Kë e udhëzon Allahu, s’ka kush
e devijon dhe kë e largon nga rruga e vërtetë
Ai, s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se s’ka
hyjni tjetër përveç Allahut, i Cili është një,
dhe se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i
Tij. Fjala më e mirë është fjala e Allahut,
kurse udhëzimi më i mirë është udhëzimi i
Muhamedit. Veprat më të këqija janë ato të
shpikurat, prandaj çdo shpikje është bidat
dhe çdo bidat është devijim nga rruga e
vërtetë, kurse çdo lajthitje përfundon me
xhehennem.
Robër të Allahut!
Në dy numrat e kaluar treguam për tevhidin
rububije dhe tevhidin uluhije dhe të kundër-
tat e këtyre dy tevhideve. Ky shkrim do të
jetë për llojin e tretë të tevhidit, tevhidul
esmai ves sifat.
Tevhidi i emrave të bukur dhe i cilësive,
tevhidul esmai ves sifat, është njësimi i Al-
lahut të Lartësuar në të gjitha emrat dhe
cilësitë e Tij, besimi se Allahu i Lartësuar i ka
vënë Vetes së Tij emra dhe cilësi në librin e
Tij, Kur’anin, se ia ka shpallur të Dërguarit
të Tij sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, se Ai është
larg atributeve të mangëta dhe se Ai me
cilësitë e tij shquhet mbi të gjitha krijesat.
Kjo do të thotë të mohosh të gjithë ata emra
e cilësi që Allahu ia ka mohuar Vetes së Tij

Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0 21
 dhe të pohosh të gjitha ata emra dhe cilësi që pyetjes “si” të cilësive në shumë vende në
Allahu ia ka pohuar Vetes, të besosh në këta Kur’an.
emra dhe cilësi ashtu siç kanë ardhur, pa Allahu i Lartësuar thotë: “Ai e di ç’ka para
pyetur “si”, pa ndryshuar kuptimin e tyre tyre dhe ç’ka pas tyre, kurse ata nuk mund ta
parcial a të tërësishëm, pa i mohuar ose ngërthejnë dijeninë e Allahut.”[1]
kundërshtuar ata dhe pa e përngjarë Allahun Allahu i Lartësuar thotë: “Asgjë nuk i shëm-
me krijesat. Pra, të gjitha cilësitë e Allahut bëllen Atij. Ai i dëgjon të gjitha dhe i sheh të
janë të përkryera, të plota, nuk ka në to asnjë gjitha.”[2]
mangësi a të metë. Allahu i Lartësuar thotë: “Shikimet njerëzore
nuk mund ta arrijnë Atë, ndërkohë që Ai i
Robër të Allahut! arrin shikimet e të gjithëve. Ai është Bamirës i
Është e domosdoshme që ajo me të cilën Al- pakufi dhe di çdo gjë.”[3] dhe ajete të tjera
lahu i Lartësuar e ka emërtuar ose cilësuar përveç këtyre.
Veten të besohet në mënyrën e vërtetë, që të Tek Tirmidhiu[4] nga Ubej ibën Ka’bi,[5] All-
kuptohen ata emra dhe cilësi në mënyrën e ahu qoftë i kënaqur prej tij, transmetohet se
vërtetë dhe jo si alegori, pa kurrfarë për- idhujtarët i thanë të Dërguarit të Allahut sal-
shkrimi të mënyrës e pa asnjë lloj përng- lAllahu alejhi ve sel-lem, kur i treguan për
jasimi. zotat e tyre: “Tregona ti për Zotin tënd, All-
Nga kjo jepet të kuptohet se tevhidi esmai ahun e Lartësuar!” Allahu i Lartësuar zbriti
ves sifat bazohet në tre parime: ajetin:
1-Të besuarit se Allahu i Lartësuar nuk u ng- 1.“Thuaj: “Ai është Allahu, Një dhe i Vetëm!
jason krijesave dhe është larg çdo të mete. 2. Allahu është Absoluti, të Cilit i përgjërohet
2-Të besuarit në emrat dhe cilësitë e Allahut gjithçka në amshim.
të Lartësuar që janë përmendur në Kur’an 3. Ai as nuk lind, as nuk është i lindur (ngase
dhe në Sunnet, pa mangësi e shtim dhe pa çdo send që lind vetëm se do të vdesë e çdo send
shtrembërim e mohim. që vdes ai do trashëgojë, do lërë trashëgimtarë,
3-Shuarja e çdo dëshire për të kuptuar kurse Allahu i Lartësuar nuk vdes dhe nuk
domethënien e vërtetë të këtyre cilësive. trashëgon, lë trashëgimtarë).
Pra, besimi i selefit në këtë lloj tevhidi është 4. Dhe askush nuk është i barabartë (a i kraha-
se Allahu emërtohet dhe cilësohet me atë që sueshëm) me Atë!” (askush nuk i përngjan Atij
Ai Vetë e ka emërtuar apo cilësuar Veten, dhe askush nuk është si Ai, askush[6] e asgjë
duke i kuptuar ata emra dhe cilësi në kupti- nuk i shëmbëllen Atij)[7]
min e drejtë të tyre, pa kurrfarë ndryshimi,
mohimi, përngjasimi apo përshkrimi të Robër të Allahut!
mënyrës. Rruga për njohjen e Allahut është njohja e
Allahu i Lartësuar ka përmbledhur në po- emrave dhe cilësive të Tij, sepse që njeriu të
himin “esmai ve sifatin” edhe mohimin e njohë Zotin dhe të shtojë dijen rruga e vetme
______________
[1] TaHa 110
[2] Esh-Shura 11
[3] El-En’am 103
[4] “El imam, el Hafidh Ebu Isa Muhamed ibën Isa ibën Sevrete Es-Sulemij et-Tirmidhi.Nga librat më të njohur të tij janë :” El Xhamiu Es-sahih”,
Kitab El Ilel” etj,Shumë dijetar të hadithit kanë treguar se Tirmidhiu është njëri nga dijetarët e mëdhenjë të islamit.prej tyre që kanë dëshmuar për
këtë është Hakimi. Vdiq në vitin 279 h.
[5] Ubej ibën Ka’bi, sahabi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij. Ebu Mundhir Ubej ibën Kab bin Kejs el-Ensari el-Hazrexhij, më i kënduari dhe zotëria i
këndimit të Kur’anit nga sahabët, pjesëmarrës në luftën e Bedrit, ka kënduar Kur’anin pranë të Dërguarit të Allahut. Umeri, Allahu qoftë i kënaqur
prej tij, e ka dashur dhe çmuar e respektuar. Kur vdiq Ubej ibën Ke’abi, Umeri tha: “Sot vdiq zotëria i muslimanëve.” Ka vdekur në Medinë, më 19h
(Tedhkiret el hufadh.1/16-17).
[6] Më tepër shiko “Xhamiu el-Tirmidhi”, te tefsiri i sures El Ihlas 5/457-452.
[7] El-Ihlas 1-4

22 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
është ta njohë Allahun e Lartësuar me anë të
emrave dhe cilësive të Tij nga argumenti she-
riatik- Kur’ani dhe Sunneti- duke qenë se Al-
lahu i Lartësuar nuk shikohet në këtë botë.
Njohja e emrave dhe e cilësive të Allahut e
mbron njeriun nga devijimi në gabim, ngase
zemrat e njerëzve ndoshta dëshirojnë të ve-
projnë gjynahe, por kur kujtojnë Allahun me
emrat dhe cilësitë e Tij, tërhiqen dhe largo-
hen nga gjynahu. Argumentet që kanë ard-
hur në lidhje me këtë temë janë të shumtë,
bile i gjithë Kur’ani bën fjalë për emrat dhe
cilësitë e Allahut të Lartësuar. Disa nga argu-
mentet nga Kur’ani dhe Sunneti që flasin për
emrat dhe cilësitë e Allahut janë: Allahu i
Lartësuar thotë: “Allahut i përkasin emrat më
të bukur, andaj thirreni Atë (lutjuni Atij) me
ta dhe largohuni nga ata që i shtrembërojnë
emrat e Tij.”[8]
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem thotë: “O Zoti im, të lutem Ty me të
gjithë emrat e Tu me të cilët Ti e ke emërtuar
Veten Tënde apo ia ke mësuar dikujt prej krije-
save të Tua, apo i ke zbritur në Librin Tënd
apo i ke ruajtur në Dijen Tënde të fshehtë, bëje
Kur’anin e Madhëruar pranverë të zemrës
sime!”[9]
Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj: “Thirrni Al-
lahun ose thirrni të Gjithëmëshirshmin, me
cilindo emër që ta thirrni ju Atë, Ai ka emrat
më të bukur.”[10]
Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu, nuk ka të
adhuruar me meritë përveç Tij. Ai ka emrat
më të bukur.” [11]
______________
[8] El-A’raf 180
[9] Transmeton Imam Ahmedi nga hadithi i Abdullah ibën Mesudit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, 1/391. Hakimi e ka aprohu Dhehebiu 1/509.
[10] El-Isra 110
[11] Ta Ha 8
[12] Transmeton Imam Buhariu tek “Kitab el-dauvat” 7/169 dhe Imam Muslimi tek “Kitab el-dhikër” 8/63 nga hadithi i Ebi Hurejrës, Allahu qoftë
i kënaqur prej tij.
[13] En-Nisa 34
[14] El-Ahzab 34
[15] Transmeton Imam Buhariu tek Kapitulli i Lutjeve 7/105 dhe Imam Muslimi tek Kapitulli i Lutjeve dhe Dhikrit 8/85, nga hadithi i Ibën Abasit,
Allahu qoftë i kënaqur prej tij.
[16] Fatir 44
[17] En-Nisa 58
[18] En-Nisa 56
[19] Transmeton Imam Ahmedi, Ebu Davudi, Tirmidhiu nga hadithi i Enesit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, hadithi është sahih.
[20] En-Nisa 56
[21] En-Nisa 23
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem thotë: “Vërtet Allahu ka nëntëdhjetë e
nëntë emra, të cilët kush i mëson, ka hyrë në
xhenet.”[12] Kjo ka kuptimin e mësimit të
këtyre emrave përmendësh, kuptimin e kë-
tyre emrave dhe ta lutësh Allahun me këta
emra dhe ta adhurosh me ta.
Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu, me të
vërtetë është i Lartësuar dhe i Madhëruar!”[13]
“Me të vërtetë, Allahu është Bamirës i paku-
fishëm dhe di çdo gjë.”[14]
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem thotë: “Nuk ka të adhuruar me meritë
përveç Allahut, të Madhit, të Duruarit, të
Butit. Nuk ka zot tjetër përveç Allahut, Zotit të
Arshit, të Madhit. Nuk ka Zot tjetër përveç Al-
lahut, Zotit të qiejve, Zotit të tokës, Zotit të
Arshit të Madh.”[15]
Allahu i Lartësuar thotë: “Ai është vërtet i
Gjithëdijshëm dhe i Fuqishëm për çdo gjë.”[16]
“Vërtet, Allahu dëgjon çdo gjë dhe vështron të
gjitha punët!”[17]
“Me të vërtetë, Allahu është i Plotfuqishëm dhe
i Urtë.”[18]
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem thotë: “O Ti që je i Përjetshëm (që nuk
vdes kurrë), o Ti që je Mbajtës (Mbikëqyrës ab-
solut i çdo gjëje), o Ti i Madhërishëm dhe Re-
spektues, o Ti që krijove, krijuesi i tokës dhe i
qiellit…”[19]
Allahu i Lartësuar thotë: “Me të vërtetë, Al-
lahu është i Plotfuqishëm dhe i Urtë.”[20]
“Pa dyshim, Allahu është Falës dhe Mëshirë-
plotë.”[21]
23
 “Vërtet, Ai është i Butë dhe i Mëshirshëm me
ta.”[22]
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem thotë: “Kërkoj mbrojtje me emrin e Al-
lahut, me emrin e të Cilit askush dhe asgjë në
tokë e në qiell nuk ka mundësi të të bëjë keq. Ai
është që dëgjon gjithçka, i Gjithëdijshmi abso-
lut.”[23]
Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu është i
Vetëmjaftueshëm dhe i Butë (nuk nxiton në
dënime).”[24]
“Me të vërtetë, Ai është i Falënderuar dhe i
Lavdëruar!”[25]
“Vërtet, Zoti im është Mbikëqyrës mbi çdo
gjë.”[26]
“Pa dyshim,Zoti im është afër dhe u përgjigjet
(lutjeve).” [27]
“Se vërtet, Allahu është përherë Mbikëqyrës
mbi ju.”[28]
“Se Allahu të mjafton ty për mbrojtës.”[29]
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem thotë: “O Allah im, Ti je Ai që di gajbin
(të fshehtën) dhe di atë që dëshmojnë zemrat
tona, Ti je krijuesi i qiejve dhe i tokës, Ti je
Zot i gjithçkaje dhe Sunduesi.”[30]
Allahu i Lartësuar thotë: “Allahu është i
mjaftueshëm si llogaritës.”[31]
“Allahu dëgjon çdo gjë dhe vështron të gjitha
punët!”[32]
“Zoti yt është Dëshmues i çdo gjëje!”[33]
“Ai është Allahu, përveç të Cilit nuk ka Zot
tjetër (që meriton të adhurohet). Ai është Sun-
duesi, i Shenjti (i pastër nga çdo e metë),
Paqedhënësi, Dhënësi i sigurisë, Mbikëqyrësi
______________
[22] Et-Tevbe: 117
[23] Transmeton Imam Ahmedi, Tirmidhiu, Ebu Davudi, Ibën Maxhe, nga hadithi i Uthmanit hadithi është hasen sahih.
[24] El-Bekare 263
[25] Hud 73
[26] Hud 57
[27] Hud 61
[28] En-Nisa 1
[29] En-Nisa 81
[30] Transmeton Imam Ahmedi në “Musnedin” e tij nga hadithi i Ebu Bekrit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, hadithi është hasen sahih.
[31] En-Nisa 6
[32] En-Nisa 58
[33] Fussilet 53
[34] El-Hashr 23
[35] El-Hashr 24
[36] Transmeton Imam Muslimi 8/78-79, nga hadithi i Ebu Hurejrës, hadithi është i mirë.
mbi gjithçka, i Plotfuqishmi, Imponuesi, Mad-
hështori. Qoftë i lartësuar Allahu mbi gjithçka
që ia shoqërojnë Atij (në adhurim)!”[34]
“Ai është Allahu, Krijuesi, Zanafillësi, Ai që
çdo gjëje i jep trajtë. Atij i përkasin emrat më të
bukur.”[35]
I Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem thotë: “O Allahu im, Ti je Zoti i shtatë
qiejve dhe Zoti i Arshit të Madhërishëm, je
Zoti ynë dhe Zoti i gjithçkaje, Ti je Ai që
zbrite Tevratin, Inxhilin dhe Kur’anin, kri-
juesi i farës dhe bërthamës (atomit, thelbit).
Kërkoj mbrojtjen Tënde nga e keqja e çdo ke-
qbërësi, Ti je i Pari, s’ka tjetër para Teje, Ti je
i Fundit, nuk ka tjetër pas Teje, Ti je i Larti,
nuk ka tjetër mbi Ty, Ti je i Padukshmi, nuk
ka pa Ty asgjë…”[36]
Dhe shumë ajete dhe hadithe të tjera që
flasin për emrat dhe cilësitë e Allahut.
Pas gjithë kësaj vetvetiu shtrohet pyetja:
Ç’është e kundërta e tevhidul esmai ve sifat?
Këtë do ta trajtojmë në numrin e ardhshëm,
me lejen e Allahut.
Referencat:
1-“ I’lamu es-Suneti el-menshure...”, Hafidh el-
Hakimi.
2-“Sherh thelatheti el-usul”, Muhammed Salih el-
Uthejmin.
3-“Kitabu el-tevhid”, Salih Fevzan.
4-“ Fetava erkanul- islam vel- iman”, Muhamed
ibën Salih el-Uthejmin.
Përmblodhi dhe përshtati: Lirim Sadiku

24 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
 KAPITULLI I DYTË NGA
PARATHËNIA E IBËN MAXHËS
RESPEKTIMI MADHËRIMI I HADITHIT TË TË DËR
GUARIT SALLALLAHU ALEJHI VE SELLEM DHE
ASHPËRSIA NDAJ ATYRE QË E KUNDËRSHTOJNË ATË
Transmetohet nga Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur me të, t’i ketë thënë një njeriu: “O
djalë i vëllait tim, nëse të tregoj diçka nga i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, mos merr
shembull me të.”
Hadithi nr. 18
Nga Is'hak ibën Kabisa, e ai nga babai i
tij, se Ubade ibën Samit Ensariu, shok i
të Dërguarit të Allahut, që luftoi me
Muaviun kundër romakëve, pa njerëzit se
si blinin arin me dinarë (monedhë ari),
ndërsa argjendin e blinin me dërhemë
(monedhë argjendi). Për këtë i tha: “O
njerëz! Ju (kështu) jeni dukë ngrënë ka-
matën, e unë kam dëgjuar të Dërguarin
duke thënë: "Mos e blini arin me ar vetëm
se me të njëjtën masë, pa kurrfarë shtimi
mes tyre e as vonimi.” Muaviu i tha: “O
Ebu Velid, unë nuk shoh se ka kamatë në
këtë, përveç nëse ka vonim (d.m.th. jo
ndërrim në dorë, por të lihet më vonë).”
Ubade ia ktheu: “Të tregoj nga i Dër-
guari i Allahut, e ti më tregon mua
mendimin tënd?! Po më nxori Zoti nga
këtu, kurrë më nuk do të jetoj në një
tokë ku ti udhëheq” dhe me karvanin e
parë u nis për Medinë. Atje, Omer ibën
Hatabi e pyeti: “Ç'të solli këtu, o Ebu
Velid?” Ai i tregoi atij ngjarjen dhe çfarë i
tha (Muaviut) lidhur me qëndrimin në
një vend ku ai sundon. Omeri i tha:
“Ebu Velid! Kthehu tek vendi yt. Qoftë e
shëmtuar toka ku s’gjendesh ti dhe të
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
tillët si ti.” Më pas i shkroi Muaviut: “Ti
nuk ke pushtet mbi të (Ubaden) dhe ur-
dhëro njerëzit të veprojnë ashtu siç ka
thënë, se në të vërtetë (në këtë çështje) ai
është që urdhëron.”
Hadith i saktë. Transmeton ibën Maxheh
(nr. 18) me sened të saktë, sipas muha-
dithit Albani, Hakimi në “Mustedrek”
(3/400), Dhehebiu në “Sijeru A’lami-n
Nubelai” (2/7) dhe muhadithi Shuajb
Arnauti thotë se transmetuesit i ka të be-
sueshëm (thikât).
Në këtë hadith shohim qartë mad-
hërimin dhe respektimin e hadithit të të
Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, ku
Ubade ibën Samiti u betua se nuk do të
jetonte më në një tokë në të cilën ud-
hëhiqte Muaviu, Allahu qoftë i kënaqur
me të dy. Këtë e bëri vetëm se pa që
Muaviu kundërshtoi një hadith nga hadi-
thet e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, edhe pse është e njohur çështja e
dëgjimit ndaj udhëheqësve dhe respek-
timit të tyre, por kur Ubade pa se në këtë
çështje Muaviu kishte mendim të
kundërt, (Ubade) e pa të udhës që të ve-
pronte kësisoj në shenjë madhërimi dhe
respektimi ndaj fjalës së të Dërguarit sal-
25
 lAllahu alejhi ve sel-lem.
Hadithi nr. 19
Transmetohet nga Abdullah ibën
Mes’udi, Allahu qoftë i kënaqur me të, të
ketë thënë: “Kur t’ju tregoj diçka nga i
Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
mendoni për të Dërguarin atë që është
më e mira, më e drejta dhe më e devot-
shmja.”
Kjo thuhet se është fjalë e ibën Mes’udit,
mirëpo nuk vërtetohet të jetë fjalë e tij
për shkak të shkëputjes që gjendet në
këtë zinxhir. Kështu e ka cilësuar muha-
dithi shqiptar Albani, Allahu e mëshi-
roftë, mirëpo hadithi që vjen në vijim
është hadith i saktë dhe mjafton.
Hadithi nr. 20
Transmetohet nga Aliu, Allahu qoftë i
kënaqur me të, të ketë thënë: “Nëse ju
transmetohet nga i Dërguari ndonjë ha-
dith, mendoni për të atë që është më e
mira, më e udhëzuara dhe më e devot-
shmja.”
Fjalë e saktë e Aliut, Allahu qoftë i kë-
naqur me të.
Hadithi nr. 21
Transmetohet nga Ebu Hurejra, Allahu
qoftë i kënaqur me të, e ai nga i Dërguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem të ketë thënë:
“Mos ta gjejë dikë nga ju t’i transmetohet
ndonjë hadith nga unë e ai i mbështetur
në kolltuk e të thotë: “Lexo vetëm
Kur’anin, çka thuhet nga fjalët e mira
unë e kam thënë atë.”
Hadith shumë i dobët (daif xhiden).
26 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
Hadithi nr. 22
Transmetohet nga Ebu Hurejra, Allahu
qoftë i kënaqur me të, t’i ketë thënë një
njeriu: “O djalë i vëllait tim, nëse të tre-
goj diçka nga i Dërguari sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem, mos merr shembull me të.”
Hadith i saktë. Është veçuar në transme-
timin e tij Ibën Maxheh, nr. 22. Shih
“Tuhfetul Eshraf” (15032) dhe (15070).
Këtë fjalë Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kë-
naqur me të, ia kishte thënë Abdullah
ibën Abasit, kur Ebu Hurejra i tregoi ha-
dithin: “Abdesti (duhet të merret) nga
çdo gjë që e prek zjarri.” Ibën Abasi i
kishte thënë: “A të marrim abdest nga uji
i nxehtë, d.m.th. në bazë të hadithit
njeriu nëse merr abdest me ujë të nxehtë
(që është nxehur nga zjarri), ai prapë
duhet të marrë abdest me ujë të ftohtë”.
Ebu Hurejra e kundërshtoi ibën Abasin
duke i thënë se hadithi nuk bën të
kundërshtohet në këtë mënyrë dhe se
qëllimi i hadithit është se duhet të merret
abdest kur dikush ha diçka që është
pjekur në zjarr e jo çdo gjë që e ka prekur
zjarri.
Në këtë fjalë të Ebu Hurejrës shohim re-
spektimin dhe madhërimin që ia bën
Ebu Hurejra hadithit duke mos lejuar që
dikush të marrë shembull diçka tjetër me
hadithin, por që hadithi duhet të merret
dhe të pranohet ashtu siç është thënë nga
i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Allahu e di më së miri.
Fidan Xhelili
 MORALI I MIRË
DHE ROLI I TIJ NË PRANIMIN E
THIRRJES DAVETIT
“Ti ishe i butë ndaj atyre, ngase Allahu të dhuroi mëshirë, e sikur të ishe i vrazhdë e zemër-
fortë, ata do të largoheshin prej teje…” “Vërtet, ti je në një shkallë të lartë të moralit!”
F
alënderimet i takojnë Allahut, ndërsa
salatet dhe selamet qofshin për të Dër-
guarin e Allahut.
Nëse shpeshherë i përsërisim shprehjet “Çdo
e mirë është në pasimin e të parëve” apo
“Nuk do të përmirësohet fundi i këtij um-
meti vetëm se me atë që është përmirësuar
fillimi i tij”, apo cilësia e grupit të shpëtuar
është “Në atë që jam unë dhe shokët e mi”,[1]
ose shprehje të famshme metodologjike të
cilat tregojnë qartë se rruga e selefit është më
e merituara dhe më e drejta, atëherë duhet që
patjetër ta dimë se morali dhe sjelljet e mira
janë shtyllë e fortë e kësaj metodologjie,
sepse kjo metodë është Islami i tërë në
përgjithësi. Hoxha i Islamit ibën Tejmije, Al-
lahu e mëshiroftë, në librin e tij “El Akidetu
el vasitijetu” e ka veçuar një kapitull të
veçantë vetëm për moralin e mirë, edhe pse
në realitet libri është në lëmin e akides. Ai e
ka bërë këtë sepse akidja (besimi) nuk shkë-
putet nga morali i mirë. Dijetarët e kanë
pëlqyer veprimin e Hafidh ibën Haxherit,
Allahu e mëshiroftë, kur veçoi një kapitull
për moralin e mirë në librin e tij “Bulugul
Meram”, edhe pse ky libër është libër legjisla-
cioni (fikhu). E si të mos i jepet rëndësi
moralit të mirë kur i Dërguari sal-lAllahu
______________
[1] Tirmidhiu, Albani e ka cilësuar të mirë
[2] Transmeton Tirmidhiu.
[3] Transmeton Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, Albani e konsideron sahih.
[4] Transmeton Ahmedi dhe Ebu Davudi, Albani e konsideron shih.
[5] Transmeton Tirmidhiu, Albani e konsideron shih.
[6] Transmeton Bezzari në Musnedin e tij dhe Ebu Nuajmi në “Hilje”, Albani thotë: “Hadithi është i mirë duke i pasur parasysh të gjitha rrugët e ha-
dithit të cilat dëshmojnë për të.
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
alejhi ve sel-lem është dërguar për ta plotë-
suar atë.
Do të përmendim disa hadithe të të Dër-
guarit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem rreth
moralit dhe sjelljes së mirë:
“Me të vërtetë jam dërguar t’i plotësoj moralet e
mira.”[2]
“Nuk ka diçka më të rëndë që vihet në peshore-
mizan sesa morali i mirë.”[3]
“Me të vërtetë besimtari me moral të mirë e
arrin gradën e agjëruesit që bën namaz.”[4]
“Me të vërtetë më i dashuri për mua dhe më së
afërmi meje Ditën e Gjykimit do të jenë ata që
kanë moralin më të mirë.”[5]
“Ju me të vërtetë nuk do të mund t’i mjaftoni
njerëzit me pasurinë tuaj, mirëpo do t’ju
mjaftojë atyre buzëqeshja juaj dhe morali i
mirë.”[6] Pra, nuk ka diçka që kemi nevojë më
shumë sesa morali i mirë, i cili ia përmirëson
robit të dy botët.
Me të vërtetë morali i mirë i hap zemrat e
mbyllura me dry, bën të shohin sytë e verbër,
të dëgjojnë veshët e shurdhër dhe hap gjokset
për pranimin e fesë dhe së vërtetës. Me të
vërtetë morali i mirë është nga shkaqet krye-
sore të suksesit të thirrjes-da’ves dhe thirrësit
njëkohësisht, por gjithashtu edhe të suksesit
të njeriut në jetën e tij në përgjithësi me
27
 familjen, fqinjët, shokët dhe ortakët e tij.
Me të vërtetë morali i mirë është rezultat i
njohjes së robit me Zotin e Madhëruar, të
njohurit e faljes dhe butësisë së Tij, bujarisë
dhe fisnikërisë, dhuntisë dhe mirësisë,
mëshirës dhe faljes me robërit dhe krijesat e
Tij, edhe pse është i Gjithëfuqishëm dhe
Madhështor, dhe në të njëjtën kohë njohja e
vetvetes nga njeriu, njohja e varfërisë dhe
dobësisë, injorancës dhe padrejtësisë së tij.
Të gjitha këto që përmendëm ndihmojnë që
ta shpijnë robin drejt përulësisë ndaj Zotit,
modestisë ndaj krijesave, mëshirës ndaj
robërve të Allahut dhe kështu e sheh vetveten
inferior e të gabuar, sheh se e drejta është në
anën e të tjerëve dhe se ai nuk ka të drejtë
ndaj të tjerëve.
Me të vërtetë morali i mirë është rezultat i
njohjes së të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, i moralit dhe virtyteve të tij, si p.sh.
modestia, butësia dhe lehtësia, urtësia dhe
kujdesi, buzëqeshja dhe mëshira, ndihmesa
në të mirë, fjala e mirë, bujaria dhe trimëria
etj. Këto virtyte që ekzistonin tek i Dërguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ishin shkak që
zemrat u bashkuan rreth tij, u lidhën me të
madje edhe armiqtë dhe me këtë ai përgatiti
ummetin më të mirë duke i nxjerrë nga er-
rësirat e injorancës dhe politeizmit në dritën
e besimit dhe diturisë. Medito rreth
lavdërimit të Zotit për të Dërguarin e Tij
duke sqaruar virtytet e tij të mira: “Ti ishe i
butë ndaj atyre, ngase Allahu të dhuroi
mëshirë, e sikur të ishe i vrazhdë e zemërfortë,
ata do të largoheshin prej teje…”
“Vërtet, ti je në një shkallë të lartë të
moralit!”[8]
Ai që mediton rreth moralit të të Dërguarit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem gjen atë që habit
mendjet. Shiko urtësinë dhe butësinë me ara-
bin i cili hyri në xhami për të urinuar, por ai
______________
[7] Alu Imran 159
[8] El Kalem 4
[9] Transmeton Muslimi
28 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
u soll butë me të, tjetri e thërriste me zë të
lartë o Muhamed… tjetri e kapi nga rrobat
duke kërkuar që t’i jepte diçka dhe i Dër-
guari i dha duke buzëqeshur. Përveç kësaj, i
Dërguari i falte, kërkonte falje dhe lutej edhe
për mynafikët (dyfytyrëshit), të cilët e lënd-
uan me fjalë edhe në nderin e tij dhe u
munduan ta vrisnin; ai lutej për ta derisa Al-
lahu ia ndaloi këtë. Sa gjoksin e gjerë e kishte
dhe me sa virtyte të mira ishte pajisur! Për
shkak të këtyre cilësive, kur kthehej dikush
nga i Dërguari tek populli i vet thoshte: “Ju
kam ardhur nga njeriu më i mirë!” Shiko bu-
jarinë e tij, pasi ai nuk depozitonte asgjë për
vete, por pasurinë që kishte e shpërndante te
nevojtarët, i dhuronte një njeriu njëqind
deve dhe dele çfarë kishte mes dy kodrave,
derisa thoshte ndonjëri prej tyre: “O popull,
bëhu musliman sepse Muhamedi po jep pa-
suri si njeriu i cili nuk ia ka frikën varfërisë.”
Thumamete ibën Ethalin e kishte lidhur te
një shtyllë e xhamisë si rob dhe më pas e
kishte liruar pa asnjë kusht dhe kur Thu-
mamete pa butësinë dhe urtësinë e tij, pasi u
bë musliman tha: “O Muhamed, pasha All-
ahun, nuk ka pasur fytyrë më të urryer për
mua në tokë sesa fytyra jote, por tashmë fy-
tyra jote është bërë fytyra më e dashur në
tokë për mua. Pasha Allahun, nuk ka pasur
në tokë fe më të urryer për mua sesa feja jote,
por tashmë feja jote më është bërë më e
dashura nga të gjitha fetë e tjera. Pasha All-
ahun, nuk ka pasur vend më të urryer për
mua sesa vendi yt, por tashmë vendi yt më
është bërë më i dashur nga të gjitha
vendet.”[9]
Kush e ndërroi këtë njeri kështu? Vetëm
menhexhi (metodologjia) i vërtetë apo per-
soni që e mbart këtë menhexh (metodologji)?
Apo që të dy së bashku?
Po i them këto fjalë në ditët kur zemërn-
gurtësia është përhapur, zymtësia është
shtuar, gjokset janë ngushtuar, shprehjet janë
ashpërsuar dhe fjalët janë ngurtësuar, ndërsa
fjalët e dashurisë kanë ndryshuar. Por në mes
kujt? Në mes vëllezërve të një feje, madje
edhe më shumë në mes vëllezërve të një
menhexhi (metodologjie), saqë për shumë
njerëz selefillëku do të thotë vrazhdësi dhe
ashpërsi me të tjerët!
Ngadalë, ngadalë vëllezërit e mi… jo, kështu
nuk ndihmohet Sunneti dhe nuk ngrihet
feja, kështu nuk ngrihet flamuri! A harruam
se “me të vërtetë butësia nuk është me një gjë
vetëm se e zbukuron atë dhe nuk hiqet nga një
gjë vetëm se e shëmton atë.”[10]
“Allahu është i Butë e do butësinë, jep me butësi
atë që nuk e jep me vrazhdësi dhe jep me butësi
çka nuk jep me diçka tjetër pos saj.”[11]
“Allahu kur e do një familje fut në mes tyre
butësinë”[12]
“Të mëshirshmit i mëshiron Mëshiruesi, mëshi-
roni ata që janë në tokë ju mëshiron Ai që është
në qiell.”[13]
“Mëshironi mëshiroheni.”[14]
“Nuk hiqet mëshira vetëm se nga fatziu.”[15]
Me të vërtetë kjo vrazhdësi dhe ashpërsi në
shumicën e rasteve është shenjë e ngushtimit
të gjoksit, largimit nga Allahu, ngurtësisë së
zemrës, mburrjes me vetveten dhe
nënçmimit të të tjerëve. Allahu na ruajttë
nga këto sprova!
Vëllezër të nderuar, ndodh që një fjalë të
shkaktojë plagë të thella, sëmundje nervore
apo sëmundje që i gjunjëzon doktorët dhe i
bën të paaftë edhe të mençurit.
Medito rreth ajeteve të shumta kur’anore dhe
haditheve të ndershme, të cilat nxisin për
moral e sjellje të mirë, falje, urtësi e butësi.
Disa dijetarë për to kanë veçuar dhe shkruar
______________
[10] Muslimi
[11] Muslimi
[12] Ahmedi, Bejhekiu, Albani e ka cilësuar shih.
[13] Ebu Davudi, Tirmidhiu, Albani e ka cilësuar sahih.
[14] Ahmedi, Albani e ka cilësuar sahih.
[15] Ebu Davudi, Tirmidhiu, Albani e ka cilësuar të mirë-hasen.
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
libra të veçantë.
Mirëpo këtu kemi një dyshim, që duhet pat-
jetër ta kundërshtojmë. Disa mundohen ta
arsyetojnë vrazhdësinë dhe ashpërsinë e tyre
duke thënë se ajo që i shtyn të jenë kështu
është dalja në ndihmë fesë së Allahut dhe xh-
elozia për Sunnetin. Atëherë them:
Vëlla i dashur, kurrë nuk do të jesh më xh-
eloz se i Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
ndaj ndalesave të Allahut.
Disa të tjerë i sheh se e arsyetojnë veten duke
thënë se filan person nga personat e respek-
tuar ka thënë kështu dhe ka vepruar kështu!
Themi: Çdokujt i merret dhe i lihet nga fjala
dhe vepra e tij përveç të Dërguarit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem. Kjo është rregull e rëndë-
sishme që përdoret në çdo kapitull prej ka-
pitujve të fesë: akide, fik’h e gjithashtu edhe
në moral dhe sjellje të mira.
Me këtë nuk dua të mohoj dobinë e për-
dorimit të ashpërsisë nganjëherë por desha të
sqaroj dobinë e butësisë, lehtësisë, modestisë
dhe fytyrëçelësisë dhe se kjo është esenca,
ndërsa ashpërsia është përjashtim që duhet të
përdoret në suaza dhe me rregulla të caktu-
ara.
O Allah, udhëzona në moralet më të larta
dhe më të mira, nuk udhëzon në to askush
përveç Teje, dhe largona nga ne moralet e
ulëta dhe të këqija nuk largon nga to askush
përveç Teje, i madhëruar dhe i lartësuar
qofsh!
Marrë nga: www.salafvoice.com
Autor: Ahmed Abdus-selam
Përshtati: Fidan Xhelili
29
 Bashkëshortore
Shkaqet e problemeve

Zgjedhja e mirë dhe e drejtë është zgjedhja e bazuar te feja dhe morali, është zgjedhja e cila
i tejkalon problemet bashkëshortore apo ndoshta nuk ka fare të tilla, ngase feja është ligj i
Allahut, ligj i zgjedhur dhe i përsosur për zgjidhjen e problemeve para se të ndodhin dhe pas
ndodhjes. Nuk ka qetësi aty ku nuk ka besim dhe nuk ka fe aty ku nuk ka kujdes për fenë e
mund të themi se dobësia në fe është shkaku i të gjitha problemeve. Atëherë, të zgjedhësh
dikë fetar e të devotshëm pa dyshim se është privilegj i çdo muslimani dhe muslimaneje.

M
artesa është qetësim shpirtëror,
bashkim i dy personave, prehje e
madhe, lumturi, kënaqësia e
imagjinuar prej çdokujt, përforcim dhe qëndrim.
Me humbjen e saj dhe me ngritjen e presionit të
brendshëm dhe të jashtëm, kjo lumturi dhe kë-
naqësi shpirtërore mbetet vetëm ëndërr e pareal-
izuar. Kur flasim për problemet bashkëshortore
nuk kemi për qëllim problemet e vogla ditore
apo problemet e zakonshme, apo ato probleme
që janë rezultat i një situate të papritur, mirëpo
problemet e vërteta që mund të çojnë deri në
ndarjen e çiftit, probleme që kanë bazë dhe
vendime të qarta. Për këto probleme duhet të
kthehemi te katër çështje që duhen shikuar, traj-
tuar dhe shëruar, nëse dëshirojmë që jeta të vazh-
dojë në formën më të mirë.
E ato janë:
E para: Zgjedhja e gabuar.
______________
[1] Mutefekun alejhi
E dyta: Kuptimi i mangët në çështjet parësore.
E treta: Nivelet e ndryshme të edukimit.
E katërta: Mosnjohja e nevojave shpirtërore dhe
emocionale.
E para: Zgjedhja e gabuar
1. Zgjedhja para martesës
Islami që në hapat e parë të marrëdhënieve
bashkëshortore këshillon që të kihet kujdes në
zgjedhjen e shokut të jetës dhe partnerin e kohës,
duke e bërë këtë nga gjërat islame dhe nga
shkaqet e lumturisë në martesë. Muhamedi sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: “Martohet gru-
aja për katër gjëra; për pasurinë e saj, fisin e saj,
bukurinë e saj dhe fenë e saj. Pra, martohu me atë
që është fetare, që të gjesh qetësi.”[1]
Zgjedhja e mirë dhe e drejtë është zgjedhja e
bazuar te feja dhe morali, është zgjedhja e cila i
tejkalon problemet bashkëshortore apo ndoshta
nuk ka fare të tilla, ngase feja është ligj i Allahut,

30 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
ligj i zgjedhur dhe i përsosur për zgjidhjen e
problemeve para se të ndodhin dhe pas ndod-
hjes. Nuk ka qetësi aty ku nuk ka besim dhe nuk
ka fe aty ku nuk ka kujdes për fenë e mund të
themi se dobësia në fe është shkaku i të gjitha
problemeve. Atëherë, të zgjedhësh dikë fetar e të
devotshëm pa dyshim se është privilegj i çdo
muslimani dhe muslimaneje.
2. Dallimi në moshë
Dallimi i vogël në moshë e bën martesën më të
vlefshme dhe më të qëndrueshme, ngase e bën
gruan ta respektojë më shumë burrin e saj, ngase
e shikon me respekt dhe nder sepse është më i
madh dhe me më shumë përovojë. E, kështu
ecën edhe anija me kapitenin, e cila i përballon
dallgët e jetës dhe fëmijët edukohen në frymën e
natyrshmërisë. Kjo nuk nënkupton që mosha e
njëjtë nuk ka lumturi, kënaqësi dhe prehje sh-
pirtërore, mirëpo po flasim për diçka që është
më e mirë dhe më parësore, ngase jemi dëshmi-
tarë të shumë familjeve që kanë lumturi ndonëse
bashkëshortët janë në moshë të njëjtë.
Ndërsa dallimi në moshë të madhe (themi
moshë e madhe nëse diferenca është mbi 20 apo
më shumë vite) bën që familja të mos ketë sukses
në karvanin jetësor, ngase ndryshon mentaliteti,
koha dhe rrethanat e jetës.
3. Moskuptimi i plotë i qëllimit të martesës
Ka njerëz që martesën e kuptojnë si shfryrje dhe
kënaqësi trupore, duke mos pasur parasysh
obligimet e jetës martesore, sjelljen dhe moralin
e sinqertë, urtësinë dhe respektin e vërtetë që
meriton gruaja sipas ligjeve të Allahut, të cilat sot
shumë pak po respektohen, e ndoshta dikujt prej
nesh as që i shkon në mendje kjo. Pra, martesa
duhet parë si një korporatë që ka nevojë për
mirëmbajtje të ndryshme, financiare ose eduka-
tivo-morale, e pa dyshim se ai që kërkon martesë
duhet të përgatitet që të marrë përsipër
përgjegjësitë që i takojnë dhe nuk duhet ta kup-
tojë martesën si shkak për shtimin e fëmijëve e
pastaj, kur të ballafaqohet me realitetin, t’i dalë e
kundërta. Këtu pra fillojnë problemet, ngase nuk
______________
[2] En Nisa 19
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
është përgatitur që të ballafaqohet me këto
përgjegjësi.
E dyta: Kuptimi i mangët në çështjet parësore
Çështjet parësore janë pasuria, fëmija, mënyra e
sjelljes, raportet intime.
a. Pasuria
Çështja e pasurisë është diçka shumë e nd-
jeshme, pasi për shkak të saj nuk lidhen
bashkëshortët dhe ndikon negativisht tek ato
zemra që janë të lidhura me të. Në realitet nuk
duhet të jetë ashtu për një musliman apo musli-
mane të sinqertë, ngase pasuria e tyre duhet të
jetë praktikimi i Islamit dhe pa dyshim se Allahu
nuk i harron robërit e sinqertë. Fundi i fundit,
pasuria vjen e shkon, por mbetet Islami në zem-
rat e tyre. Allahu ka dhënë garanci që nëse
martesa lidhet si shkak i devotshmërisë dhe Is-
lamit mes tyre, do t’i pasurojë ata. A ka garanci
më të mirë se garancia e Allahut? Por të paktë
janë atë që e kuptojnë.
b. Fëmija
Pa dyshim se edukimi i fëmijëve është obligim
madhor për të dy prindërit. Ndoshta burri nuk
është në shtëpi një pjesë të madhe të kohës,
kështu që barra bie mbi gruan më shumë. E,
nëse ky obligim nuk kryhet si duhet, atëherë kri-
johen problemet bashkëshortore. Dalja nga ky
kaos është programimi i kohës dhe i obligimeve
në edukimin e mirë të fëmijëve.
c. Mënyra e sjelljes
Mënyra e sjelljes mes tyre është nga gjërat parë-
sore në eliminimin e problemeve, ngase jeta
bashkëshortore ngrihet në mirëkuptim dhe
këshilla mes vete, për këtë edhe Allahu në Kuran
ka urdhëruar: ”Silluni në raporte të mira me to.”[2]
Disa njerëz e shohin gruan si shërbëtore të burrit
dhe të nënçmuar, ngase fuqia është tek burri dhe
i takon atij të jep urdhra. Si rezultat i kësaj sjell-
jeje jo të mirë ndodhin probleme mes
bashkëshortëve dhe familja kthehet në fushë-
betejë dhe ka probleme të vazhdueshme, edhe
pse feja islame i jep meritën më të lartë gruas,
mirëpo të pakët janë ata që e kanë këtë mirësi.
31
 d. Raportet intime
Pa dyshim se raportet e mira intime mes dy
bashkëshortëve janë pjesa kryesore e një martese
të lumtur dhe të frytshme, ngase edhe vetë
martesa është prehje dhe kënaqësi mes dy palëve,
ashtu siç e ka përshkruar edhe Allahu në Kur’an:
”Dhe nga faktet e (madhërisë së) Tij është që për të
mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën
(gratë), ashtu që të gjeni prehje tek ato dhe në mes
jush krijoi dashuri dhe mëshirë.” [3]
Pra, problemet në marrëdhëniet intime janë
mangësi të mëdha për këtë prehje dhe dashuri
shpirtërore dhe trupore.
E treta: Nivele të ndryshme edukimi dhe person-
aliteti
1. Personalitete të ndryshme
Personalitetet e ndryshme dhe moskuptimi i
kësaj dukurie sjell probleme të shumta. Kemi
raste kur bashkëshortët kanë personalitete dhe
mendime të ndryshme, që nuk pajtohen dhe
përshtaten njëri me tjetrin, prandaj duhet pasur
kujdes se ndryshimi i personaliteteve është
mrekulli nga Allahu i Lartësuar. Pra, nëse nuk
përshtaten personalitetet mes tyre dhe nuk i
kuptojnë kodet e njëri-tjetrit, do të ketë prob-
leme të shumta. Ndodh që dy personalitete të
kundërta të kenë jetë të lumtur nëse kuptohen
dhe dinë t’i mbajnë situatat e jetës nën kontroll,
ngase kanë veçori të kundërta por i shfrytëzojnë
për të mirën e njëri-tjetrit.
2. Jo të njëjtë në eksperiencën e jetës
Eksperienca e jetës lë gjurmë të mëdha në ngrit-
jen e personalitetit dhe rezultatet e mira. Nëse
është burri ai i cili ka eksperiencë në jetë, d.m.th.
di të ballafaqohet me sprovat dhe problemet
jetësore, pa dyshim se shumë probleme do evito-
heshin. Gjithashtu kjo varet nga fakti nëse ekspe-
rienca e tij është e suksesshme apo e dështuar,
ngase njeriu çdo herë është rob i ideve, duke u
munduar që ato ide t’i realizojë në praktikë.
3. Rritja dhe edukimi në ambiente të ndryshme
Rritja dhe edukimi në ambiente të ndryshme pa
dyshim se është nga shkaqet që sjellin probleme
______________
[3] Err-Rrum 21
[4] En Nur 32
32 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
bashkëshortore, ngase ndryshon atmosfera dhe
rrethi ku janë rritur dhe traditat e jetës, duke
sjellë edhe probleme të ndryshme. Por nëse është
prezent Islami, këto probleme evitohen shumë
shpejt, ngase Islami është i njëjtë për të gjitha
ambientet.
E katërta: Mosnjohja e nevojave shpirtërore dhe
emocionale
Analizat e shumta e kanë bërë të qartë se nga
shkaqet kryesore të problemeve bashkëshortore
është mosnjohja dhe moskuptimi i nevojave sh-
pirtërore të njëri-tjetrit. Pra, ndjenjat shpirtërore
janë diçka shumë madhore në jetën dhe prehjen
e dy bashkëshortëve, diçka që buron nga thellësia
e shpirtit. Mosnjohja e këtyre ndjenjave dhe
emocioneve bëhet shkaktare që bashkëshortët të
krijojnë bindjen se tjetri nuk e do ashtu siç e do
ky atë e pastaj rrjedhin probleme të shumta.
Dashuria e plotë arrihet atëherë kur secili prej
tyre mendon se e do tjetrin për Allahun më
shumë sesa ai e do këtë. Me pak fjalë, që prob-
lemet të evitohen me lehtësi ekziston një
rrugëzgjidhje, një kushtetutë që i përmbyll të
gjitha: është bindja shpirtërore, besimi dhe nën-
shtrimi i plotë ndaj Allahut dhe urdhrave të Tij.
Pra, zgjidhe atë që është fetare, do të gjesh lum-
turi. Mos u mashtro nga pasuria, bukuria apo
pozita e saj apo e tij, shiko praktikimin e Islamit
dhe të Sunnetit tek ajo apo ai, zgjidhe atë që
është më afër Sunnetit, sepse e di më shumë
vlerën dhe respektin ndaj teje. Pa dyshim se Al-
lahu e di ku është suksesi e në Kur’an thotë:
“Dhe martoni të pamartuarat (të pamartuarit)
edhe robërit e robëreshat tuaja që janë të ndershëm
e të ndershme. Nëse janë të varfër, Allahu i begaton
nga mirësitë e Tij, Allahu është bujar i madh, i
gjithëdijshëm.”[4] Pra, këshillë nga Allahu për të
gjithë që martesën ta rregullojnë në bazë të prak-
tikimit të Islamit dhe Sunnetit. Nëse bëhet me
këtë qëllim, pa dyshim se Allahu ka për të derd-
hur mëshirë dhe pasuri mbi ta.
Unejs Murati
 DISA GABIME NË EDUKIMIN E

FËMIJËVE
IV
Umer ibën Ebi Selemi, Allahu qoftë i kënaqur me të, thotë: "Isha fëmijë dhe nën mbikëqyrjen
e të Dërguarit të Allahut sal-lallahu alejhi ve sel-lem në shtëpinë e tij. Një herë, para se t'ia
fillonim ushqimit, zgjata dorën në një enë, por i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, më tha: "O djalosh, thuaj 'Bismilah', përmende emrin e Allahut, ha me dorën e
djathtë dhe ha para vetes."

4. Mosinteresimi për shoqërinë apo e keqe, pasi në shumë vende sot

1) Vërtet sot ka më shumë të këqija
sesa të mira. Edukimi i fëmijëve është
bërë tepër i vështirë sepse të këqijat
gjenden pothuajse para dere. Ndodh
që prindërit nuk interesohen aq sa
duhet për shoqërinë e fëmijëve të tyre.
E lejojnë, pa pyetur fare kush janë, që
të shkojë te shoku/shoqja. Nuk i in-
tereson prindit a është shoqëria e mirë
sheh të rinj duke përdorur drogë,
narkotik, hashash dhe shumë pisllëqe
të tjera.
Pasojat: Nëse prindit nuk i intereson
fare për shoqërinë e fëmijës, atëherë
fëmija do ta ketë tepër të lehtë të
humbë rrugën e drejtë. Pa dyshim që
çdo i ri do takohet me shoqëri të keqe
ashtu si me shoqëri të mirë. Fëmija do

Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0 33
 të hasë shoqëri të keqe, mirëpo jo çdo
fëmijë e kupton këtë. Shumë fëmijë
nuk e kuptojnë se kanë shoqëri të
keqe, ngase fëmija i ka shokë/shoqe
dhe mendon mirë për ta. Kështu që i
duhet ndokush t’ia hapë sytë, t’i tre-
gojë që cila shoqëri është e hajrit dhe
cila nuk është. Pasojat munden të jenë
të mëdha, sepse shoqëria e keqe mund
ta çojë deri pranë vdekjes, duke e
shtyrë të bëjë vepra banale dhe të
ndaluara. Po ashtu shoqëria e keqe të
largon nga familja dhe të humb
shkollimin.
Përmirësimi: Prindi është i obliguar ta
mësojë fëmijën për të mirë, ta
këshillojë dhe ta ruajë nga çdo e keqe.
Kur fëmija të pyet se a bën të shkojë
tek një shok/shoqe, mos ngurro por
pyete “kush është ai/ajo”, “me çfarë
merret”, “kë ka prindër” etj.
Interesohu se cilët janë shokët/shoqet
e fëmijës tënd, para se fëmija të lidhet
ngushtë me shoqërinë. Ti je prind dhe
duhet ta dish sepse ty të takon të dish
se me kë shoqërohet fëmija yt. Shkak i
devijimit të fëmijës nga rruga e All-
ahut të Lartësuar është pikërisht
shoqëria e keqe, shoqëria injorante. Ki
kujdes për fëmijën tënd para se të
bëhet vonë.
Duhet ta dimë se çfarë shoqërie ka
fëmija, mirëpo jo të teprohet duke e
kontrolluar tepër fëmijën, ku shkon
dhe çfarë bën. Apo mos të them duke
e spiunuar. Jo, kjo nuk bën. Më lart u
shpjegua se prindi është mirë të dijë
34 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
për shoqërinë e fëmijës, mirëpo jo t’i
kalojë kufijtë. Ai duhet të gjejë një
mesatare dhe të bisedojë me fëmijën
për shoqërinë dhe të marrë informata
në mënyrë të rregullt.
5. Këshillimi
1) Fjala “mos” nuk është këshillim i
mirë. Mos prek! Mos vrapo! Mos bër-
tit! Mos ashtu, mos kështu. Këto fjalë
dalin shpesh nga prindërit. Por shpesh
duket në kundërshtim me qëllimin.
Fjala “mos” është fjalë negative,
mirëpo shpie te një sfidë pozitive.
Pasojat: Pasojat nuk janë tepër të
mëdha, mirëpo ekzistojnë mënyra më
të mira për këshillim. Ta marrim si
shëmbëlltyrë mënyrën e Pejgamberit
sal-lallahu alejhi ve sel-lem.
Umer ibën Ebi Selemi, Allahu qoftë i
kënaqur me të, thotë: "Isha fëmijë
dhe nën mbikëqyrjen e të Dërguarit të
Allahut sal-lallahu alejhi ve sel-lem në
shtëpinë e tij. Një herë, para se t'ia fil-
lonim ushqimit, zgjata dorën në një
enë, por i Dërguari i Allahut, sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem, më tha: "O
djalosh, thuaj 'Bismilah', përmende
emrin e Allahut, ha me dorën e
djathtë dhe ha para vetes."
Përmirësimi: Pejgamberi sal-lallahu
alejhi ve sel-lem nuk i ka thënë “mos
ha me dorën e majtë!”, por ka për-
dorur fjalë më të mira, si: “o djalosh,
thuaj...”. Në vend që të themi “mos
prek!”, ne mund të themi “mbajini
duart anash”. Në vend që të themi
“mos vrapo” ne mund të themi: “më
mirë është të shkosh më ngadalë”. Në
vend që të themi “mos bërtit!” është
më mirë që të themi me butësi “ule
pak zërin”. Këto janë ndryshime të
vogla, mirëpo fjalët duhet të kthehen
në anë pozitive dhe jo negative. Edhe
pse gjëja që do të ndalosh është nega-
tive, nuk do të thotë që edhe reagimi
apo këshillimi të jetë negativ. Është e
kundërta nëse fëmija bën gjëra nega-
tive, prindi duhet ta përmirësojë dhe
të veprojë pozitiv, ashtu si magnetet,
ku plusi dhe minusi shkojnë bashkë,
kurse minus dhe minus nuk bën e as
plus dhe plus.
2) Fjalët qortuese nuk janë fjalë që
duhen përdorur për edukimin e fëmi-
jëve. Kur prindi nuk dëshiron që
fëmija të veprojë ndonjë gjë, vazhdon
ta qortojë dhe t’i flasë me fjalë jo të
duhura. Nuk duhet rrahur e as folur
pa u ndalur me fjalë të tepërta vetëm
pse fëmija është kthyer vonë në shtëpi
apo ka marrë nota të dobëta apo gjëra
të tjera që prindit s’i pëlqejnë.
Pasojat: Gazaliu [rahimehullah] ka
thënë për korrigjimin e gabimit të
fëmijës: "Duhet që fëmija të kritiko-
het në fshehtësi e t'i thuhet: "Ki ku-
jdes, mos e bëj një gabim të tillë herë
tjetër". Mos ia përmend gabimin e
bërë herë pas here, sepse i bëhet diçka
normale më pas të dëgjojë fjalë të tilla
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
dhe fjalët nuk i zënë vend në zemër.
Përmirësimi: Prindi duhet ta dijë se
nuk duhet të bëhet gjykues i fëmijës,
por as fëmija gjykues i tij. Çdo gjë
shkon me bisedë të qetë dhe mar-
rëveshje. Kur dëshiron ta përmirësosh
fëmijën, mos përdor fjalën “mos!”
duke i bërtitur nga larg. Afrohu afër
fëmijës, ulu me të dhe shikoje në sy
duke biseduar me të. Tregoji që këtë
vepër nuk e pëlqen dhe që ka gabuar.
Në këtë mënyrë fëmija do ta ketë më
të lehtë ta kuptojë që duhet të jetë i
sinqertë ndaj prindërve të tij. Tregoji
që gabimi gjendet në veprimin e tij
dhe jo në vetë qenien e tij. Mos i
thuaj fëmijës që “je fëmijë i vrazhdë”,
por thuaj në vend “kjo vepër nuk më
pëlqen”. Nëse fëmija e përsërit një
gabim shumë herë, atëherë shfaqe
zemërimin tënd me fjalë duke i thënë
se ”unë nuk jam i kënaqur me veprën
tënde. Këtë e ke përsëritur shumë
herë”. Mbas kësaj fëmija do ndihet
keq dhe do ta kuptojë që ka gabuar.
Mos nxito duke e qortuar apo e
rrahur atë. Ndoshta fëmija yt mbas
kësaj zemërohet tepër, atëherë tregoji
që ti je i kënaqur me të, mirëpo jo me
këtë veprim të tij. Aliu radijallahu
anhu ka thënë: “Kur qortoni një
fëmijë, lërini vend të largohet nga faji,
që si rrugëdalje e vetme të mos i
mbetet kryeneçësia!”
3) Moskëshillimi për namaz. Disa
35
 prindër veprojnë gabimisht duke
thënë: “Djali im, falesh kur të rritesh”
ose “Fale vetëm akshamin, të
mjafton” ose “hajde se e fal nesër na-
mazin” dhe fjalë të ngjashme që i
dëgjojmë shpesh nga prindërit drej-
tuar fëmijëve të tyre. Ata nuk i urd-
hërojnë për në namaz, ashtu siç ka
thënë i Dërguari i Allahut të Lartësuar
sal-lallahu alejhi ve sel-lem: “Urd-
hëroni fëmijët tuaj të falen kur të mbër-
rijnë moshën shtatë vjeç dhe rrihini ata
që ta bëjnë këtë kur të mbërrijnë
moshën dhjetë vjeç.”
Pasojat: Lënësi i namazit vërtet dëno-
het në këtë dynja, në varr dhe në
ahiret. Allahu na ruajtë! Abdullah
ibën Umerit radiallahu anhu ka
thënë: "Edukoje fëmijën tënd sepse je
përgjegjës për të se si e ke edukuar
dhe çka i ke mësuar, ndërsa fëmija
është përgjegjës për nënshtrim ndaj
Zotit dhe nënshtrim ndaj teje."
Fëmija që nuk fal namaz do ketë më
shumë mëkate dhe të këqija sesa
fëmija që fal namaz. Allahu s’do jetë i
kënaqur me ty si prind, kur ti nuk i
ke edukuar fëmijët apo familjen tënde
me normat Islame. Fëmija nuk e sheh
dallimin mes vetes dhe fëmijëve jobes-
imtarë, kështu që i sheh ata si të njëjtë
me të. Kurse dallimi mes besimtarit
dhe jobesimtarit është namazi.
Përmirësimi: Fliti fëmijës për cilësitë e
mira dhe thuaji se kjo cilësi është e
mirë dhe e kënaq Allahun dhe babain
36 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
tënd. Ose thuaji të largohet nga një
ves i caktuar se e hidhëron Allahun
dhe gjithashtu babanë/nënën. Nëse
do që fëmija të bëhet i hajrit, atëherë
mësoja fenë islame dhe urdhrat e Al-
lahut subhanehu ve teala. Një ndër
urdhrat dhe obligimet në Islam është
pikërisht namazi. Prindi duhet ta
afrojë fëmijën afër vetes kur të jetë
koha e namazit. Mos ta lërë fëmijën të
rrijë kot kur është koha e namazit,
qoftë edhe i vogël, sepse në këtë
mënyrë e mëson fëmijën që s’duhet ta
lërë namazin dhe se duhet të falet.
Është mirë që e tërë familja të falet
bashkë, prindër dhe fëmijë, që kështu
të bëhet e domosdoshme falja nga të
gjithë sepse nëse prindërit falen vetë
dhe nuk i afrojnë çdo herë fëmijët për
namaz, atëherë fëmijët do e lënë pas
namazin dhe s’do angazhohen ta falin.
Sidoqoftë, fëmijët duhet të mësohen
të falin namaz, patjetër.
Vijon...
Laura Ferati, Norvegji
TRASHËGIMIA
në Islam (III)
Argumenti për llogaritjen e vrasjes si pengesë, ndalesë nga trashëgimia është fjala e Pejgam-
berit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Vrasësit nuk i takon asgjë nga trashëgimia.”

TEMA E PARË vdekurit e jo në vetë pasurinë e lënë. Ato

TË DREJTAT QË KANË TË BËJNË ME janë dy llojesh:
PASURINË E LËNË a. të drejtat e njerëzve, si borxhi, qiraja e
shtëpisë, vlera e sendeve të blera e të ng-

T
ë drejtat që kanë të bëjnë me pasur- jashme;
inë e lënë janë pesë, të renditura b. të drejtat e Allahut, si zekati, betimi,
njëra pas tjetrës, kur pasuria e lënë dëmshpërblimet.
ngushtohet. Ato janë si vijon: E katërta: Porosia (testamenti-vasieti).[2]
E para: Përgatitja e vetë xhenazes së të vdeku- E pesta: Trashëgimia (el-irth).[3]
rit, qefini, pagesa e larjes së xhenazes, pagesa
e hapjes së varrit e të ngjashme me këtë. Në vijim po paraqesim një shembull që
E dyta: Të drejtat që kanë të bëjnë me vetë sqaron renditjen mes këtyre të drejtave kur
pasurinë e lënë, sikurse borxhi i marrë ato të ngushtohen.
peng.[1] Shembull: Një person pas vdekjes la një ve-
E treta: Të drejtat (borxhet) ndaj të tjerëve turë, vlera e së cilës është 5000 rialë,[4] kurse
janë ato të drejta që janë në përgjegjësinë e të përgatitja e xhenazes së tij kushtoi 1000 rialë.
______________
[1] Paraprijnë të drejtat në vetë pasurinë e lënë ndaj të drejtave të tjera, sepse edhe në jetë ato janë më parësore.
[2] Është kusht në pranimin e vasietit që ai të mos jetë për trashëgimtarin, të jetë me një të tretën e pasurisë apo me më pak, përveç nëse lejojnë
trashëgimtarët për më shumë.
[3] Definicioni i saj është përmendur më herët, në paragrafin e dytë të hyrjes.
[4] Monedha e Arabisë Saudite (sh.p).

Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0 37
 Gjithashtu, ai ka peng 5000 rialë tek pronari qenë gjallë i realtë apo i konsideruar si i
i veturës, si dhe 4000 rialë borxh tjetër. Ai la gjallë, sikurse i humburi,[7] apo foshnja në
testament për një person që t’i jepen 2000 barkun e nënës.
rialë nga pasuria e tij. 3. E drejta e trashëguar - pasuria e lënë.
Në këtë rast merren nga vlera e veturës 1000
rialë për përgatitjen e xhenazes së tij, kurse
4000 rialë të mbetura i jepen atij që ia ka TEMA E TRETË
peng (pronarit të veturës). KUSHTET E TRASHËGIMISË
Nëse vlera e veturës së tij do të kishte qenë

K
10000 rialë, nga kjo vlerë merren 1000 për usht (shart) gjuhësisht domethënë
përgatitjen e xhenazes së tij, i jepen 5000 shenjë, kurse në terminologji
pronarit të veturës që i ka peng dhe me 4000 domethënë ajo që aludohet në mo-
rialët e mbetur i lahet borxhi. sprezencën e tij, mohimi, e në prezencën e tij
E nëse vlera e veturës së tij do të kishte qenë pohimi e jo mosprezenca qenësore.[8]
13000 rialë, nga kjo vlerë merren: vlera e Kushtet e trashëgimisë janë tre:
përgatitjes së xhenazes (1000), i jepen 1. Vërtetimi i vdekjes së të trashëguarit apo
pronarit të veturës që i ka peng (5000), i të konsideruarit si i vdekur, sikurse i hum-
lahet borxhi (4000), i jepet personit që i la buri, apo i supozuar sikurse embrioni në
testament (2000) dhe 1000 të mbeturat janë barkun e nënës, nëse ai del i vdekur si shkak i
për trashëgimtarët. krimit mbi nënën e tij.[9]
Argumenti i këtij kushti është fjala e Allahut:
TEMA E DYTË “Nëse vdes një njeri që nuk ka fëmijë, por ka
SHTYLLAT E TRASHËGIMISË motër, atëherë asaj (motrës) i takon gjysma e
pasurisë që ka lënë ai.”[10]

R
ukën (shtyllë) gjuhësisht do të thotë Të argumentuarit me këtë ajet është si vijon:
skaji më i fortë i diçkaje. Kurse në trashëgimia është vërtetuar me vdekje.
terminologji do të thotë pjesë e një 2. Vërtetimi i jetës së trashëgimtarit kur vdiq
sendi prej së cilës vërtetojmë praninë e saj, i trashëguari apo i konsideruar si i gjallë
sikurse rukuja e sexhdja janë pjesë të na- sikurse i humburi apo foshnja në barkun e
mazit. nënës.
Shtyllat e trashëgimisë janë tri: Argumenti i këtij kushti është fjala e Allahut:
1. I trashëguari, është ai i vdekur apo i gjallë “Kurse prindërve çdonjërit prej tyre u takon një
apo i konsideruar si i vdekur, sikurse i hum- e gjashta e asaj që ka lënë (i vdekuri).” [11]
buri,[5] apo i supozuar sikurse embrioni në Të argumentuarit me këtë ajet është si vijon:
barkun e nënës.[6] Allahu i Lartësuar e përmendi të drejtën e
2. Trashëgimtari, është ai i cili e meriton trashëgimisë me lamë,[12] që aludon posed-
trashëgiminë kur vdes i trashëguari i tij, duke imin. Posedimi i trashëgimisë nuk është

______________
[5] Nuk dihet për të pas një kohe të gjatë hulumtimi rreth tij (sh.p.).
[6] Nëse ai del i vdekur si shkak i krimit (dhunës) mbi nënën e tij (si goditja në barkun e saj etj. sh.p.), ai llogaritet që ishte i gjallë para krimit dhe
se vdiq më pas si pasojë e këtij krimi.
[7] I cili është në kërkim e sipër (sh.p.).
[8] Si vdekja e të trashëguarit, kjo aludon mosprezencën e tij në mosprezencën e trashëgimisë, e nuk është e patjetërsueshme prezenca e trashëgimisë
me vdekjen e të trashëguarit sepse mund të ndodhë që ai të mos ketë lënë pasuri apo të ketë ndonjë nga pengesat që ndalon shkakun e trashëgimisë.
[9] Shih “El-Hamish”, fq. 11.
[10] En Nisa 176
[11] En Nisa 11
[12] Shkronjë e alfabetit arab që ka disa kuptime, njëra prej tyre është edhe posedim i diçkaje (sh.p.).

38 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
vetëm për të gjallin. katërta nga ajo që lini ju nëse nuk keni fëmijë,
3. Dituria mbi domosdoshmërinë e të por nëse keni fëmijë atëherë atyre u takon një e
trashëguarve, si afërsia farefisnore, martesa teta nga ajo që lini, pasi të kryhet testamenti e
apo lirimi. Argumenti i këtij kushti është të lahet borxhi.” (En-Nisa: 12)
fjala e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel- Gjëja që anulon shkakun e martesës nga
lem: “... dhe një njeri i cili gjykoi me injorancë trashëgimia është:
e ai është në zjarr.”[13] -Talaku bain[16] në përgjithësi, e ka kryer
periudhën e pritjes[17] (gruaja) apo jo sepse
TEMA E KATËRT shenja e martesës është ndërprerë mes tyre.[18]
SHKAQET E TRASHËGIMISË - Talaku i kthimit, pasi të ketë kaluar peri-
udha e pritjes, sepse shenja e martesës është

S
hkak (sebeb) gjuhësisht do të thotë ajo ndërprerë mes bashkëshortëve. Por para se të
me anë të së cilës arrihet deri te tjetri. përfundojë periudha e pritjes, talaku i
Kurse në terminologji do të thotë ajo kthimit nuk e anulon shkakun martesor,
që aludon në prezencën e tij pohimin e nga përkundrazi, bashkëshortët trashëgohen mes
mosprezenca mohimin.[14] tyre, sepse talaku i kthimit e ka ende dispoz-
Shkaqet e trashëgimisë janë tre: itën e gruas.
1. Martesa (nikahu)
2. Lirim nderi[15] Definicioni i lirimit
3. Afërsia farefisnore (nesebi). Lirimi (el-velau) gjuhësisht do të thotë
Kuptimi i martesës (nikahut) është: nikah ndihmë, e këtë kuptim e ka edhe ajeti ku Al-
gjuhësisht domethënë bashkimi mes dy lahu i Lartësuar thotë: “Allahu është velij i
gjërave. atyre që kanë besuar.”[19] Pra, Allahu është
Kurse në terminologji domethënë akti i ndihmëtar – mik i atyre që kanë besuar.
vërtetë martesor, me anë të të cilit trashëgo- Kurse në terminologji do të thotë lirim nga
hen bashkëshortët, edhe në qoftë se nuk janë robëria, shkak i së cilës është mirësia e
bashkuar ende. zotërisë mbi robin e tij duke e liruar atë.[20]
Argument për llogaritjen e nikahut si shkak Shkaku i vërtetësisë së lirimit është mirësia e
të trashëgimisë është fjala e Allahut të Lartë- zotërisë, që liron robin të tij.
suar: “Juve ju takon gjysma e asaj që lanë gratë Argument i vërtetësisë së lirimit është fjala e
tuaja nëse ato nuk kanë fëmijë, e nëse ato kanë Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem:
fëmijë atëherë juve ju takon një e katërta e ajo “Nderi i lirimit është mbi atë që e liroi
që lanë ato, pasi të kryhet testamenti i tyre dhe (robin).”[21]
pasi të lahet borxhi. Atyre (grave) u takon një e
______________
[13] Pjesë e hadithit. Transmeton Ebu Davudi në “Sunenin”, e tij, libri i gjykimeve, kapitulli “Kur gabon gjykatësi”, 4/5/3573. Shejh Albani e cilësoi
hadith sahih (sh.p.).
[14] Andaj nëse gjendet një nga shkaqet e mëposhtme, e meriton trashëgiminë, nëse i plotëson kushtet dhe nuk ka ndonjë pengesë. Në të kundërtën,
nëse nuk ka shkak, nuk ka trashëgimi.
[15] Me këtë nënkuptojmë lirimin nga robëria (sh.p.).
[16] Është ai shkurorëzim pas të cilit nuk ka të drejtë më burri ta kthejë gruan e tij, përveç nëse ajo martohet me burrë tjetër dhe më pas ky i fundit
ta ketë divorcuar (sh.p.).
[17] Periudha e pritjes e shkurorëzimit të gruas është tre cikle mujore të pastrimit, siç është qartësuar në suren El-Bekare, ajeti 228 (sh.p.).
[18] Përveç nëse ky shkurorëzim ndodh në momentin e vdekjes, ku supozohet se burri deshi ta privojë, ndalojë me këtë gruan e tij nga trashëgimia,
por përkundrazi ajo trashëgon, duke vepruar në të kundërtën e qëllimit të burrit, përderisa ajo nuk është martuar me tjetrin apo nuk ka dezertuar
nga Islami.
[19] El Bekare 257
[20] Fjala (el-itk) lirim gjuhësisht vjen në disa kuptime: bujari, kualitet, lashtësi e nga ky kuptim është edhe fjala el-bejtul atik, emër nga emrat e
Qabes së nderuar (sh.p). Kurse në terminologji domethënë largimi i robërisë së robit nga zotëria i tij.
[21] Transmeton Buhariu në “Sahihun” e tij 4/241.

Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0 39
 Definicioni i farefisit (nesebit)
Farefisi (nesebi) është afërsia familjare, që
është bashkimi mes dy personave me lindje,
qoftë ajo e afërt apo e largët.
Llojet e farefisit (nesebit) janë tre:
1. Lloji bazë, të cilët janë ata prej të cilëve
rrjedh njeriu, pra babai, nëna, gjyshërit dhe
gjyshet.
2. Lloji degëzor, të cilët janë ata prej të cilëve
vjen njeriu, pra fëmijët dhe fëmijët e fëmi-
jëve.
3. Lloji anësor, të cilët janë ata prej të cilëve
vijnë nga ana e prindërve të njeriut dhe
vëllezërit e gjyshërve të tij dhe bijve të tyre
gjithashtu xhaxhallarët dhe bijtë e tyre.
TEMA E PESTË
PENGESAT E TRASHËGIMISË
rja, marrja e shpirtit pa të drejtë, kurse kup-
timi i vrasjes si pengesë e trashëgimisë është
se vrasja ka gjurmë në ndalimin e
trashëgimisë, prej së cilës obligohet kisasi,[23]
dia[24] apo kefarja.[25]
Argumenti për llogaritjen e vrasjes si
pengesë, ndalesë nga trashëgimia është fjala e
Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem:
“Vrasësit nuk i takon asgjë nga trashëgimia.”[26]
Kuptimi i fjalisë ndryshimi i fesë është që feja
e trashëguesit të jetë e ndryshme nga feja të
trashëguarit, p.sh. njëri të jetë musliman e
tjetri qafir, apo njëri prej tyre të jetë çifut dhe
tjetri i krishterë.
Argumenti për llogaritjen e ndryshimit të
fesë pengesë, ndalesë nga trashëgimia është
fjala e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem: “Nuk ka trashëgimi mes dy ithtarëve me fe
të ndryshme.”[27]

P
engesa (mani') gjuhësisht ka kuptimin
pengesë mes dy gjërave. Kurse në ter- Vijon.
minologji ka kuptimin e asaj që mo-
hohet në prezencën e tij e që pohohet në Përgatitut nga libri ”Vekaletu shu’unw el matbuat
mosprezencën e tij. Është e kundërta e ve-neshr bi-vezareti shu’unw el islamije vel-Evkaf
kushtit (shartit). ved-da’veti vel-irshad”, Riad, Arabi Saudite.
Pengesat e trashëgimisë janë tri:
Përmblodhi dhe përshtati:
1. Robëria.
Namik Vehapi
2. Vrasja e trashëgimtarit nga trashëguesi pa
të drejtë.
3. Ndryshimi i fesë së trashëguesit nga
trashëgimtari.
Robëri (er-riku) gjuhësisht do të thotë rob i
sunduar.
Kurse në terminologji do të thotë pamundësi
e dispozuar,[22] e cila bie mbi njeriun si shkak
i kufrit të tij ndaj Allahut të Lartësuar.
Kuptimi i fjalës vrasje (el-katlu) është nxjer-
______________
[22] Që d.m.th. si shkak i dispozitës së sheriatit mbi robin, duke ia kufizuar veprimet e tij si shkak i kufrit të tij ndaj Allahut e jo për shkak se ai nuk
ka mundësi trupore për të vepruar.
[23] Vrasja e vrasësit nga ana e shtetit, nga personat e duhur për këtë (sh.p.).
[24] Është pagesa (prej 100 devesh) që e marrin familjarët e të vrarit nëse kanë hequr dorë nga kisasi (sh.p.).
[25] Dëmshpërblimi nga ana e vrasësit, që është agjërimi i dy muajve rresht (sh.p.).
[26] Transmeton Bejhakiu në “Sunen el-Kubra”, libri i Feraid, kapitulli “Vrasësi nuk trashëgon” 6/220. Shejh Albani e ka cilësuar hadith sahih,
shih “Sahihul- xhami'u “ 2/954, nr.i hadithit 5422 (sh.p.).
[27] Transmeton Ebu Davudi në “Sunenin” e tij, libri i Feraid, kapitulli “A e trashëgon muslimani qafirin”, 3/228/2611. Shejh Albani e cilësoi hadith
hasen sahih 3/125 (sh.p.).

40 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
 GAZMENDET DHE
DASMATTONA,
TRADITA APO ADHURIME?
Muslimani edhe në këto gëzime nuk harron se gëzimi i plotë është në respektin ndaj Allahut.
Allahu në Kur’an thotë: “Thuaj: “Vetëm mirësisë së Allahut dhe mëshirës së Tij le t’i gëzohen,
se është shumë më e dobishme se ajo që grumbullojnë ata.”

F
alënderimi i takon Allahut, paqja
dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të
Dërguarin e Tij, mbi familjen e tij,
mbi shokët e tij dhe pasuesit e tyre deri
në Ditën e Llogarisë.
Pa dyshim se martesa është nga mirësitë
më madhore që Allahu u ka dhënë
robërve të Vet, është rruga e dashurisë
dhe e lumturisë, adresa e stabilitetit, fakt
nga faktet e madhërisë së Allahut, i Cili
______________
[1] Err- Rrum 21
thotë në Kur’an: “Dhe nga faktet e (mad-
hërisë së) Tij është që për të mirën tuaj Ai
krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtu
që të gjeni prehje tek ato dhe në mes jush
krijoi dashuri dhe mëshirë. Në këtë ka ar-
gumente për njerëzit që mendojnë.”[1]
Martesa është natyrshmëria në të cilën
Allahu i krijoi krijesat, traditë e Pejgam-
berëve dhe e të Dërguarve, rrugë e
ligjshme për kënaqësitë epshore, mbrojtje

Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0 41
për rininë nga devijimet dhe
shkallëzimet, mënyrë e lehtë për arritjen
e shpërblimeve tek Allahu, mjet për
shtimin e muslimanëve dhe ngritjen e
forcës së tyre, derë e njohjes së musli-
manëve dhe e forcimit të dashurisë mes
tyre.
Gjithashtu falë martesës arrihet kënaqësia
dhe ngrohtësia shpirtërore, me realizimin
e saj programohet jeta, ruhet turpi, stabi-
lizohet gjendja, ruhet shoqëria dhe
shmangen sëmundjet e ndryshme.
Për këto dhe qëllime të tjera, Allahu e
bëri legjitime martesën dhe inkurajoi për
të. Allahu në Kur’an thotë: “Dhe martoni
të pamartuarat (të pamartuarit), edhe
robërit e robëreshat tuaja që janë të nder-
shëm e të ndershme. Nëse janë të varfër, Al-
lahu i begaton nga mirësitë e Tij, Allahu
është Bujar i madh, i Gjithëdijshëm.”[2]
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
ka thënë: “O ju të rinj! Kushdo prej jush
që ka mundësi për martesë, le të martohet,
sepse kjo është mënyra më e mirë për uljen e
shikimit dhe mënyra më e mirë për mbajt-
jen e nderit. Ndërsa kush nuk ka mundësi
të martohet, atëherë të agjërojë, sepse
agjërimi është ndrydhës (i epshit)."[3]
Nuk ka dyshim se martesa sjell gëzime
dhe hare, fut dashuri në zemra, prandaj
edhe Islami i lejoi gëzimet në suazat e
edukatës islame, ngase janë gëzime dhe
hare të natyrshme me të cilat kënaqen sh-
pirtrat.
Muslimani gëzohet në këto gëzime,
mirëpo nuk pranon që këto gëzime të
tejkalojnë kufijtë dhe të sjellin hid-
______________
[2] En-Nur 32
[3] Transmeton Buhariu ( 4/ 106) dhe Muslimi (1400); nga Ibën Mesudi.
[4] Junus 58
[5] Err-Rrad 26
[6] El En’am 162
42
hërimin e Allahut.
Muslimani edhe në këto gëzime nuk har-
ron se gëzimi i plotë është në respektin
ndaj Allahut. Allahu në Kur’an thotë:
“Thuaj: “Vetëm mirësisë së Allahut dhe
mëshirës së Tij le t’i gëzohen, se është shumë
më e dobishme se ajo që grumbullojnë
ata.”[4]
Pa dyshim është gëzim i zemrave të mal-
lëngjyera të vrapojnë pas vendit të çmuar
në liqenet e xhenetit, gëzim që përballë
ka respektin ndaj Krijuesit. Aliu, Allahu
qoftë i kënaqur me të, thotë: “Dita që
nuk i bëj mëkat Allahut është ditë feste.”
Ndërsa ahengjet, dasmat, gëzimet e kësaj
bote nuk janë reale ashtu siç duhet të
jenë, ngase Allahu në Kur’an thotë: “Ata
janë të gëzuar me jetën e kësaj bote. E jeta e
kësaj bote ndaj botës tjetër nuk është tjetër
vetëm se një përjetim (i shkurtër).”[5]
GAZMENDET DHE DASMAT
TONA, TRADITA APO AD
HURIME?
M
uslimani e ka obligim që jeta e
tij të jetë e gjitha për Allahun
e Lartësuar, duke mos thënë
fjalë, duke mos vepruar vepër apo duke
mos bërë ndonjë hap vetëm se duke qenë
në përputhje me udhëzimet e Allahut
dhe të Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, duke praktikuar fjalën e Allahut:
“Thuaj: “Namazi im, kurbani im, jeta ime
dhe vdekja ime janë thjesht për Allahun,
Zotin e botëve.”[6]
Pra, në të gjitha gjendjet njeriu sillet
rreth ligjit islam, në gëzime, në mërzi dhe
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
pikëllime; gëzohet në pajtim me kënaqës-
inë e Allahut, hidhërohet dhe mërzitet në
pajtim më kënaqësinë e Allahut.
Nga urtësia e plotë e Allahut dhe mëshira
e Tij ndaj robërve të Vet është se nuk na
ka lënë pa udhëzime, mirëpo na ka
treguar si të gëzohemi dhe si të pikëllo-
hemi, duke mos na lënë që në gëzimet
dhe pikëllimet tona të na drejtojnë epshi
dhe emocionet, gjithashtu duke mos na
lënë që traditat dhe zakonet tona të
ndërhyjnë dhe të na çrregullojnë gjithçka
dhe shejtani të luajë si dëshiron me ne.
Sot, shumë njerëz, nga besimi i dobët
dhe frika e paktë ndaj Allahut, nga injo-
ranca e madhe për dispozitat e Tij dhe
duke mos ditur si vepronte i Dërguari i
Allahut sal-lAllahu alejhi ve sel-lem në
këto raste, i bëjnë gazmendet sipas tradi-
tave dhe epsheve të tyre, në të cilat
gabimet janë trashanike, kurse respekti,
mirësitë e bereqeti janë të pakta, duke e
kthyer martesën nga lumturi në tragjedi,
nga dashurie në urrejtje.
Në vazhdim do të paraqesim disa nga
gabimet që ndodhin në gazmendet apo
dasmat tona:
1 - Bashkimi i burrave me gra të huaja:
Kjo manifestohet duke u përzier burrat
nga ana e nuses apo e dhëndrit me gra të
huaja për ta, pastaj këtu futet edhe shër-
bimi i kamerierëve, pastaj përdorimi i fo-
toaparateve apo incizimet me kamera.
2 - Zhveshja e grave dhe paraqitja e tyre
në këto manifestime duke treguar buku-
ritë e tyre, duke veshur rroba të shkurtra
apo të tejdukshme.
3 - Parfumimi, lyerja dhe dalja e femrave
______________
[7] Ibën Hibani në sahihun e tij4501, dhe ibën Huzejme ne sahihun e tij 1589
[8] Lukman 6
Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
nga shtëpia duke kaluar para njerëzve të
huaj: Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem thotë: “Çdo femër që del e parfumuar
dhe kalon nga njerëzit që e nuhatin erën e
saj, ajo është zinaqare.”[7]
4 - Përdorimi i veglave muzikore dhe val-
lëzueseve: Përdorimi i vallëzueseve dhe
përdorimi i veglave muzikore është gjë e
zakonshme, saqë njerëzit kanë shkuar aq
larg sa edhe në kartolinat e ftesës shkruan
se kemi këtë këngëtar apo atë këngëtare,
ndërkohë që të gjitha këto pa dyshim
janë vepra të urryera dhe që sëmurin
zemrat, aq më shumë kur e dimë se
muzika në Islam është e ndaluar dhe Al-
lahu në Kur’an thotë: “Po ka nga njerëzit
që blenë tregime boshe e me qëllim që t’i
largojnë njerëzit prej rrugës së Allahut.”[8]
Ibën Mesudi thotë se me tregime boshe
në këtë ajet është për qëllim muzika.
5 - Fotografimi apo filmimi me kamera:
Këto veprime janë shkaktare të shumë
fatkeqësive dhe ndarjeve, kur dihet se fo-
tografimi dhe filmimi janë gjëra të urry-
era.
6 - Ulja e nuses dhe e dhëndrit në një
vend të ngritur dhe paraqitja e tyre para
njerëzve të tjerë: Hoxha i nderuar Abdul
Aziz ibën Baz thotë: “Nga gjërat e urryera
që shpikën njerëzit në kohët e fundit është
vendosja e nuses në mes grave e afër saj ulja
pastaj e dhëndrit në praninë e shumë grave
të huaja.”
7 - Velloja: Veshja e nuses me vello të
gjatë e të bardhë dhe me doreza të bardha
është nga traditat dhe zakonet e këqija që
erdhën tek ne përmes të huajve, është
përngjasim me jobesimtarët, është traditë
43
 që nuk ka bazë në Kur’an dhe Sunnet,
nuk është praktikuar nga Muhamedi sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem, as nga shokët e
tij e as nga të parët e këtij umeti. Po të
ishte diçka e mirë, pa dyshim se të parët
tanë do të garonin për të. Në të ka edhe
shpenzim të pasurisë pa nevojë, ngase ajo
veshje vishet vetëm një herë. Allahu në
Kur’an ka thënë: “O bijtë e Ademit,
vishuni bukur për çdo namaz (lutje), hani
dhe pini e mos e teproni, pse Ai (Allahu)
nuk i do ata që e teprojnë (shkapërderd-
hin).”[9]
8 - Shpërdorimi i tepërt dhe shpenzimet
pa nevojë: Kjo gjë nuk do koment ngase
jemi dëshmitarë të jetës sonë dhe das-
mave që po ndodhin tek ne.
9 - Muaji i mjaltit: Burri merr nusen dhe
udhëton për pushime në vende të kufrit,
duke u përngjarë verbërisht jobesim-
tarëve.
10 - Qëndrimi vonë deri në orët e vona:
Kjo shkakton vështirësi në zgjimin për
namazin e sabahut me xhemat.
FJALA PËRFUNDIMTARE
K
ëto ishin disa nga traditat dhe za-
konet që ndodhin në gazmendet
dhe dasmat tona, të cilat e
kundërshtojnë fjalën e Allahut dhe Sun-
netin e të Dërguarit të Tij sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem. Të gjitha vijnë si rezultat i
pasimit të verbër të jobesimtarëve dhe
besoj se kjo ishte edhe përgjigjja e pyetjes
sonë, se a janë gazmendet dhe dasmat
tona tradita apo adhurime.
Fatkeqësisht këto gjëra po gjejnë vend tek
______________
[9] El Ea’raf 31
[10] El Enfal 24
44 Dëlirje&Edukim | S H T A T O R 2 0 1 0
ne si pasojë e epsheve dhe euforisë sonë,
kurse ne nuk po tregohemi praktikues të
mirëfilltë të fesë së Allahut. Pastaj rrjed-
hin pyetjet, pse kemi kaq probleme
bashkëshortore dhe familjare, pse kaq
shumë raste shkurorëzimesh, etj.,
ndërkohë që harrojmë se ne jemi fajtorë
sepse e filluam jetën tonë me harame dhe
gjëra të urryera dhe të ndaluara, e filluam
jetën tonë duke bërë mëkat dhe duke u
krenuar me të, ndërsa rezultat i kësaj
është humbja e lumturisë shpirtërore, e
lumturisë bashkëshortore dhe stabilitetit
familjar.
Nuk ka rrugëdalje tjetër për arritjen e
lumturisë dhe bereqetit në jetë vetëm se
duke u larguar nga këto tradita të kota
dhe duke ecur në udhëzimin e Allahut
dhe të Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, siç na ka lajmëruar edhe Allahu
në Kur’an: “O ju që besuat, përgjigjuni
(thirrjes së) Allahut dhe të të Dërguarit kur
ai (i Dërguari) ju fton për atë që ju jep jetë,
(për fenë e drejtë) dhe ta dini se Allahu
ndërhyn ndërmjet njeriut dhe zemrës së tij
dhe se ju do të tuboheni tek Ai.”[10]
Lusim Allahun t’i bëjë ditët tona lumturi
dhe hare dhe t’i pastrojë zemrat tona nga
dyfytyrësia dhe syefaqësia! Paqja dhe
mëshira e Allahut qoftë mbi të Dërguarin
e Tij!
Përshtati: Unejs Murati