MKT2012,Proje Tabanl Mekatronik Eitim altay, 25-27 Mays 2012, ankr-Ilgaz, TRKYE

DHT11 SICAKLIK VE NEM SENSR LE BLGSAYAR DESTEKL LM VE KONTROL DEVRESNN MALATI VE DENEYSEL OLARAK NCELENMES

r.Gr..Umut DURAN, Sinop niversitesi Meslek Yksekokulu, Sinop r.Gr.zgr DEMR, Sinop niversitesi Meslek Yksekokulu, Sinop r.Gr.Celil YAVUZ, Sinop niversitesi Meslek Yksekokulu, Sinop ZET Bu almada; scaklk ve nem kontrolnn gerekli olduu sistemlerde kullanlmak zere PIC16F628A mikro denetleyicisi kullanlarak bilgisayar destekli lm ve kontrole olanak salayan alternatif bir devre imal edilmitir. Scaklk ve nem deerleri DHT11 scaklk ve nem sensr ile llmektedir. llen bu deerler mikro denetleyici aracl ile seri iletiim noktas zerinden bilgisayara aktarlabilmektedir. Hazrlanan grsel program ile deerler gzlemlenebilmektedir. mal edilen bu devre ile scaklk ve nem kontrolnn gerekli olduu sistemlerde bu kontrollerin bilgisayar aracl ile yaplabilecei sonucuna varlmtr. Anahtar kelimeler: DHT11, Scaklk Kontrol, Nem Kontrol

ABSTRACT Bu almada; scaklk ve nem kontrolnn gerekli olduu sistemlerde kullanlmak zere PIC16F628A mikro denetleyicisi kullanlarak bilgisayar destekli lm ve kontrole olanak salayan alternatif bir devre imal edilmitir. Scaklk ve nem deerleri DHT11 scaklk ve nem sensr ile llmektedir. llen bu deerler mikro denetleyici aracl ile seri iletiim noktas zerinden bilgisayara aktarlabilmektedir. Hazrlanan grsel program ile deerler gzlemlenebilmektedir. mal edilen bu devre ile scaklk ve nem kontrolnn gerekli olduu sistemlerde bu kontrollerin bilgisayar aracl ile yaplabilecei sonucuna varlmtr. Anahtar kelimeler: DHT11, Scaklk Kontrol, Nem Kontrol 1. GR Gelitirilen birok sistemde scaklk ve nem lmnn doru bir ekilde yaplmas ve bu lmlere dayal kontrollerin gerekletirilmesi byk nem tamaktadr. Scaklk ve nem lm yapan ve bu lmlere dayal kontrolleri gerekletiren birok sistem bulunmaktadr. Bu sistemlerin ounda kontrol parametreleri sistem zerinde bulunan panel aracl ile gerekletirilmektedir. Panel zerinde bulunan grsel arabirim kstl bir grntleme alanna sahip olduundan girilebilecek parametre says da kstldr. Bilgisayar kontroll lm ve denetim yapan sistemler de ise genellikle bilgisayara; lm ve kontrol kart iin zel olarak tasarlanm bir donanm taklmas gerekmektedir. Bu tr sistemler iin hazrlanm olan grsel ara yz genel amal olduundan program zerinde uzmanlamak zaman almaktadr. Bu nedenle scaklk ve nem kontrol amac ile llen scaklk deerlerini standart RS232 (Seri letiim Noktas) aracl ile bilgisayara aktarmak; bilgisayar sistemi ierisine lm

MKT2012,Proje Tabanl Mekatronik Eitim altay, 25-27 Mays 2012, ankr-Ilgaz, TRKYE

sensrlerinin balanaca zel bir donanm taklmas gereksinimini ortadan kaldracandan hem sistemin tanabilirliini kolaylatrr, hem de maliyeti drr. Ayrca gnmzde evremizdeki birok kontrol ilemleri, mikroilemci ya da mikrodenetleyiciler tarafndan yaplmaktadr. Mikroilemciler ilemleri gerekletirebilmek iin birok evresel birim elemanna (I/O, RAM gibi) gerek duymaktadrlar. Mikrodenetleyiciler (Perhipheral Interface Controller, PIC) ise I/O, RAM gibi gerekli nitelerin hepsinin tek bir chip ierisinde retilmi biimidir (Erkaymaz ve ayrolu, 2010). Mikrodenetleyici farkl trdeki sensrlerden gelen verileri yorumlayabilmektedir. Analog k veren sensrlerden gelen veriler mikrodenetleyici tarafndan hassas bir ekilde deerlendirilebilmektedir. Ancak sistem zerindeki gerilim dalgalanmalar ve sensrn kalibrasyonunun hassas yaplamamas yanl lmlere sebep verebilmektedir. Bu nedenle dijital k veren ve fabrika k kalibre edilmi sensrler kullanmak avantaj salamaktadr. Yaplan bu almada bilgisayar destekli scakl ve nem kontrol uygulamas gelitirilmitir. Devrede sensr olarak DHT11 scaklk ve nem sensr, kontrol amacyla ise PIC16F628A mikrodenetleyicisi kullanlmtr. Devre zerindeki sensrlerin balantlar uzatlarak harici bir sisteme balanp sistem zerindeki scaklk verisini bilgisayara aktaracak ve scaklk deiimlerini bilgisayar zerinde kayt edecek ekilde tasarlanmtr. 2. LTERATR TARAMASI Altnparmak 2005 ylnda yapt almada mikrodenetleyici kontroll bir sl sistem tasarlam ve gerekletirmitir. Bu sistemde bir tesise bal scaklk sensor deerleri mikrodenetleyici tarafndan okunarak girilen parametreye gre tesisin scaklnn deitirilmesi salanmtr (Altnparmak, 2005)

ekil 1. Mikrodenetleyici kontroll sl sistem. Sarkaya 2008 ylnda yapt almada Seri kullanc arabirimi zerinden bilgisayara balanabilen Mikrodenetleyici Tabanl Bir Is Kontrol Sistemi Tasarlamtr. Bu almada bir sistemin scaklk deeri llerek bilgisayar ortamna aktarlm ve bilgisayar zerinde kayt altna alnmtr. Bilgisayar balant ve kayt ilemleri iin Stampplot isimli Paket Programdan faydalanlmtr (Sarkaya, 2008). Fishera ve Kebedeb 2009 ylnda yaptklar almada toprak nem ve scaklk miktarn ve hava scaklk deerlerini mikrodenetleyici kontrolnde lerek sistem zerindeki eeproma kayt etmitir. Olduka dk enerji harcayan bu sistem ierisindeki batarya ile yaklak 280 gn boyunca lm yaparak bu lm deerlerini bnyesinde barndrd eeprom ipine kayt

MKT2012,Proje Tabanl Mekatronik Eitim altay, 25-27 Mays 2012, ankr-Ilgaz, TRKYE

etmitir. Kaytl bilgiler devrenin bilgisayarn seri kullanc arabirimine taklmas ile toplu halde bilgisayara aktarlmtr (Fisher and Gebede, 2010) Erkaymaz ve ayrolu 2010 ylnda yaptklar almada s ve nem deerlerini mikrodenetleyici kontrolnde lerek bir stc ve soutucu sistemi kontrol etmilerdir. Kontrol sistemlerinde bulank mantk kullanmlardr(Erkaymaz ve ayrolu, 2010). 3. DHT11 SICAKLIK-NEM SENSRNN ZELLKLER VE KULLANIMI DHT11 ierisinde dijital sinyal k ve scaklk - nem sensr birimlerini bulundurmaktadr. zel bir dijital sinyal elde etme tekniine sahiptir. Bu sensr ierisinde diren tipi nem lm bileeni ve NTC Scaklk lm bileeni barndrmaktadr. Sensr laboratuar ortamnda hassas bir biimde kalibre edilmitir. Tek kablo zerinden seri iletiim sistemi ile sensrn kullanm ve entegrasyonu kolaylamaktadr.20 metreye kadar sinyal aktarm salanabilmektedir (Mikropic, 2012).

Sekil-1. DHT11 Scaklk ve Nem Sensr DHT11; 0 50 arasnda lm yapabilmektedir. Scaklk lm doruluu +-2 dir. %20 % 90 RH aras nem lm gerekletirebilmektedir. Nem lm doruluu ise +- %5 RH dr (Mikropic, 2012).

Sekil-2. DHT11 Mikro denetleyici Balant emas DTH11 tek kablo zerinden ift ynl seri iletiim yapabilecek ekilde tasarlanmtr. Data k mikro denetleyicinin dijital giri-klarndan herhangi birine balanarak veri okuma ilemi gerekletirilebilmektedir. Sensr doru balanmsa mikrodenetleyicinin sensrn data pinine bal olan pini en az 18 ms boyunca 0 ardndan 20-40 us boyunca 1 yaplr. Daha sonra bu pin giri pini olarak ayarlanr. Eer 80 us boyunca 0 ve yine 80 us boyunca 1 geliyorsa sensr doru balanm ve veri transferine balam demektir (ekil 3a).

MKT2012,Proje Tabanl Mekatronik Eitim altay, 25-27 Mays 2012, ankr-Ilgaz, TRKYE

Sekil-3. (a) DHT11 Veri Transferi Balang Sinyalleri, (b) DHT11 Veri Bitleri DHT11 toplam 40 bitlik(5 byte) bir veri gnderir. lk byte nem deerinin tam say ksmn, 2. byte nem deerinin ondalkl ksmn, 3 byte scaklk deerinin tam say ksmn, 4. byte ise scakln ondalkl ksmn ifade eder. Eer veri iletimi doru bir ekilde tamamlandysa 5. byte ilk 4 byte toplamna eittir. Her bit gnderiminden nce 50us lik bir bekleme sresi vardr. Bu srenin ardndan gelen sinyal 26 28us arasnda sryor ise bu bit deeri olarak 0 , 70us sryor ise bit deeri olarak 1 i ifade etmektedir (ekil 3b). Mikro denetleyici gelen sinyalin uzunluuna bakarak gelen bitin 0 ya da 1 olduuna karar vermektedir. Ardndan bu bitleri onluk sisteme evirerek scaklk ve nem deerlerini gsterebilmektedir. 4. SSTEMN MODELLENMES Devrenin bal olduu sistem belli scaklk ve nem deerlerinin zerine ktnda sistem ilgili klara bal roleleri aktif hale getirerek sistemin istenilen deerlerde kalmasn salamaktadr. Kullanc arayz programndan sistemin kstas deerleri deitirilebilmektedir.

ekil-4. Sistemin Modellenmesi 5. KONTROL DEVRESNN TASARIMI DHT11 scaklk ve nem sensrnn almas iin dijital giri k olan herhangi bir mikrodnetleyici yeterlidir. Tasarm ekil 5.ada, bitmi hali ekil 5.bde grld zere mikrodenetleyici olarak PIC16F628A kullanlmtr. Mikro denetleyicinin programlanmas proton basic programlama dili ile yaplmtr (Johnson, 2004). Devre imalatnda 1 adet PIC16F628A mikrodenetleyici, 1 adet 2 x 16 numerik LCD, 1 adet Max232 entegresi, 2 adet 5k diren, 1 adet 7805 reglatr,2 adet BC237 transistr, 4 adet 10uf kondansatr, 2 adet 5v role kullanlmtr. Devre beslemesi 6 12 Volt DC g kayna ile salanr.

MKT2012,Proje Tabanl Mekatronik Eitim altay, 25-27 Mays 2012, ankr-Ilgaz, TRKYE

ekil 5.(a) Devre tasarm, (b) Devre Devrenin bilgisayar ile haberlemesi iin Null Modem Balantsndan Faydalanlmtr[6]. Eer bilgisayarda seri balant noktas mevcut deilse USB Seri Balant Noktas dntrc aparatlar kullanlabilir. 6. GRSEL PROGRAM Visual Basic 2005 programlama dili kullanlarak hazrlanan ekil 6da sunulan kullanc arayz devre ile senkronize olarak almakta ve DHT11 den gelen verileri ekranda listelemektedir. Bilgisayar ekrannda grntlenen scaklk deerleri kullancnn, programn yan taraftaki alr liste kutularnda belirledii scaklk deeri ile srekli kyaslanmaktadr. Eer gsterilen scaklk deeri kullancnn setii scaklk deerinden yksek ise bu durum seri iletiim noktas zerinden devreye bildirilmekte ve devrenin ilgili k aktif hale getirmesi salanmaktadr. Aktif hale getirilen k bal olduu rleyi tetiklemekte bu da soutma iin kullanlan sistemi harekete geirmektedir.

ekil 6. Kullanc arayz

MKT2012,Proje Tabanl Mekatronik Eitim altay, 25-27 Mays 2012, ankr-Ilgaz, TRKYE

7. SONULAR VE NERLER Hazrlanlan devre ile DHT11 scaklk ve nem sensrnden alnan veriler bilgisayara aktarlabilmi ve kayt edilebilmitir. Devre 2 adet DHT11 balanabilecek ekilde tasarlanmtr. Scaklk ve nem deerleri grsel programda belirlenen kstas deerin zerine ktnda ilgili sistemlerin balanaca rleler aktif hale getirilebilmitir. Devrede k olarak 2 adet role kullanlmtr. Devrenin kullanm amacna gre sensr says ve k says arttrlabilir. Kontrol iin gerekli parametreler kontrol kart zerinde bulunan lcd ekran zerinde bir men tasarlayarak girilebilir. Seri iletiim noktas kablosuz modl kullanlarak daha fonksiyonel bir hale getirilebilir. k role says kullanm amacna gre arttrlabilir.

KAYNAKA
Altnparmak,M., Mikrodenetleyici Kontroll Bir Isl Sistem Tasarm ve Gerekletirilmes, Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 2005. Altun,K., PIC Mikrodenetleyicilerin bilgisayar arayz ile kontrol ve veritaban uygulamas, Yksek Lisans Tezi, Cumhuriyet niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Sivas, 2006 Erkaymaz,H, ayrolu,., Bulank mantk ve PIC kullanlarak bir klima sisteminin kontrol, Mehmet Akif Ersoy niversitesi Fen Bilimleri Enstits Dergisi, Cilt 1, Say 2, 2010

Fisher, D. K., and H. Kebede,: A low-cost microcontroller-based system to monitor crop temperature and water status. Comput. Electronics Agric. 74, 168173, 2010. Johnson, L., Development Suite Proton Integrated Development Environmnet, 1.2, Crownhill Associates Ltd., 2004. Sarkaya,S., Mikrodenetleyici Tabanla Is Kontrol Sisteminin Tasarm, Yksek Lisans Tezi, Sakarya niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Sakarya, 2008. Web: http://www.micropik.com/PDF/dht11.pdf, Eriim: 30.03.2012.