GORA KRKON PYLLIN Nga Haki KOLA Fund dhjetori 2006 ishte vrtet i vecant, pa bore e akull, pa shi

e mjegull. Si n ver mund t niseshe pr udhtim n 5 t mengjezit e mund t ktheheshe n 10 t darks duke kaluar Qaf Thann e Gryken e Devollit pr n Gor. Gora futur midis Mokrs ne veri, fush Korces ne juglindje, me malin e Lenies ne Lindje e Voskopojen ne perendim, e gjat veri jug 28 km e gjeresi lindje perendim prej 18 km, me amplitude lartesie nga fundi i lugines deri ne maje male prej rreth 1000 m, na pret pr t na bindur se e don dhe mund ta shptoj e begatoj pyllin e saj. Do t kalosh vende q presin vern e ardhshme pr t par diellin e aty do t duhet pak kujdes se mos makina rrshqet n brym. Nj ndryshim klime i papar, dhe ndrsa nxitojm pr takimin n kuadrin e hartimit t planit t zhvillimit t pyjeve e kullotave t komuns, duket se ky ndryshim radikal i klims, kjo mungese e tejskajshme e ujrave sht nj thirrje q na bhet nga burimet natyrore, pr ti marr n konsiderate e ruajtur nga shkretimi. Ndersa zbresim n sheshin para zyrave te komunes msojme se gjashte fshatra t Gors e kan non stop energjin elektrike t ciln e prodhojn nga nj hidrocentral me uj vendi rreth 200 metr m posht n ane t lumit. sht i pari vend q ka energji n kt or nga ajo q ne pam n rrugn nga Tirana e gjer n Gore. Perfaqsuesit e fshatrave shprehin me fjal t ndryshme t gjith nj shqetsim deri n alarm, si mund t arrihet q t ndalohet prerja dhe shkatrrimi i pyjeve. Nuk grinden por vetm debatojn e argumentojne. Secili n mnyrn e tij ata shprehen se nuk duan ti marrin gj shtetit, nse krkojn q ta ruajn pyllin q ndodhet historikisht n kufinjte tradicional t tyre e duan q ta shptojn. Shtetin dhe sherbimin pyjor krkojn q ti kene n krah, pasi me nevojn e madhe q ka fusha e Korces pr dru zjarri, u duket vetja shum pak e t pamundur pr t ndaluar prerjet.Gora sht vrtet shum e shqetsuar, ata jan tejet t interesuar q t rregullohet ligji i pyjeve. Kt nuk e krkojn pr tu br t pasur, e krkojn q t shptojn nga shkretimi. M mir t na ligjrohen pyjet, se sa shteti t na sjell para e t na mbaj ma asistenc cdo familje t Gors. Nse ne e ruajm dhe e rrisim e shesim nj pjes t tij pr Korcen ndoshta ja kthejme shtetit at para q na jep sot pr asistenc sociale. Duket se profesort q kan ardhur nga Berati pr t njohur shqetsimet e Gors, me Spiron Karadumin n krye duan t gjykojn stadet e hershme t degradimit t bimsis s Beratit, qindra vite m par. Ndoshta Gora pr nga bimsia pyjore paraqet nj situat q n kodrat e Vokopoles, Terpanit, apo n t gjith kodrat e cveshura pr gjat lugins s Tomorrics, t kodrave nga Berati deri n Skrapar nga njra an, apo gjer n Buz t Tepelens nga ana tjetr ka qen 3-4 shekuj m par. Megjith shpresn q kan n faktin se natyra fal dhe i shron plagt duhet t jesh m tepr se optimist t besosh se mund t prishesh pamjen e shkrettirs si faz prfundimtare e shkatrrimit dhe varferimit t tokes. Djepit ku prodhohen valt e shtangura t lymit e rrs, q uji e era i prcjellin t mbushin shtretrit e prrenjve fare t that n ver e shum agresive n dimr. Tek ke marr detyrn t bsh nj marrveshje e t ndalosh degradimin e mtejshm e pr m tej t fillosh suksesionin pozitiv t bimsise, duhet te gjesh edhe shkaqet q e kan katandisur n kt dor dite token. M duket se gabojn kur thone se shkretimin n disa zona e ka sjell lufta, duket se sht nj armik q ja kalon lufts, e ajo sht padija, q e sjell shkatrrimin si me drejtim t njanshm e pr nj koh t gjat, n veprimet tona, apo me nj kokfortsi pr ti

marr shpatit t malit at q nuk mund t ta jap. Zri i fshatarve t Gors duket si analiz serioze e parathnies se shkretirs kmbngul profesori i fakultetit t pyjeve, Arsen Proko, ndrsa analizon stadet e degradimit t bimsis, q prfundojn me tok t shkret mbuluar me ca gjembac t rrall, e fshatr me placka ngarkuar drejt emigracionit.. Tek sheh Gorn e prpjekjet q bjn banort pr t shptuar cfar t mundin, fillimisht alarmohesh e thua se kta malsor t urt dikush i nxit q t t bhen pronar, ashtu sic morn tokn e buks ata t Korces apo te Myzeqese. Njri pas tjetrit ata ngrihen e thon se duam prkrahjen e ligjit pr t mbrojtur at cop pylli q na takon. Nse policia e shtetit dnon me burg dike qe mbjell nje bim Canabis, atehere si sht e mundur qe kur priten male t tra askush nuk dnohet dhe policia asqe shqetesohet, thote Maks Kodra. Ne nuk kemi fushe, nuk kemi asnje fabrike, minierat jane mbyllur, maqina q punon tek ne, sht uji q na jep drite dhe pylli i Gors. Pylli sht nj nga makinat m t vjetra q prodhon edhe ujin, por nse nuk ndalohet shkatrrimi, sht maqine tepr e vshtir, ndoshta m e vshtira pr tu meremetuar. Ne e dijme se eshte e domosdoshme t vm nj far rregulli sikur e presim ashtu edhe kur e kullosim. Kt rregull na e lane t part ton megjith fukarallekun e padijen. T gjith njzri thon se Strelcs e Lozhanit u duhet kthyer mali q nga buza e lumit e deri n majn e tij. Na rroft neve q ruajm fundin kur rrokullima e gjrave fillon nga maja. Ne thon ata jemi gati ta mbrojn pyllin, por duam q t na e kuptoni hallin dhe ligji t ti shrbej pyllit e jets ton. Cfare fiton shteti qe na pret majn e malit, e pas ksaj na jep investime e projekte qe t rregullojme fundin e malit e fshatin. E duam me ligj te gjith malin, pasi ata q vijn me makina e motosharra q t presin, e kan justifikimin n maj t gjuhs. Po presin n pyllin e shtetit, at q po bjn edhe firmat private q kan fituar me tender e presin Rrobullin e Strelces. Kjo prerje masive e viteve t fundit q po zhduk edhe druret e fars i tremb banoret e Gors. Nse Berati i ka shkatrruar pothuaj tr pyjet, puna atje ndryshon, ate kane fushen, e fusha nuk t len pa buk. Ndrsa nse n Gore priten edhe druret e fars, pas ksaj e vetmja pasuri q u mbetet ktyre malesoreve sht blegtoria. E keqja sht se delet e dhit nuke e len t riprtrihet pylli dhe pr pak vite vjen shkretimi. Kshtu mund t ket ndodhur edhe me kodrat e Beratit n kohe t lashta. T shumtt kt nuk e besojne. Pr ata faktort q e kan br shkretimin jan prbrja flishore e toks, reshjet e shumta e rrebeshet n dimer q zgjerojn prroskat e mbathin tokat, bimsia e varfr, pjerrsia e madhe e toks e t tjera argumente. Edhe pr m t diturit sht vshtire t besojn se n ato shpate teresisht t gerryera e t shplara t ket patur ndonjhere pyje. Jeta e nj gjenerate njerzore sht e shkurter. Brenda kufijve t nj jet njeriu sht vshtir t vesh re ndryshimet q ndodhin brenda ksaj periudhe, kur ti jeton brenda tyre. Hapi i kohs sht ndryshe per nj gjenerat njerzore dhe ndryshe pr jeten e nj grumbulli pyjor. Mosha 300 vjecare e nj pylli i korespondon nj gjenerate njerzore q arrin n 70 vjec. N nje zhvillim normal ne duhet ta lm botn prafrsisht ashtu sic e kemi gjetur kur kemi lindur. Ndryshimet radikale si ato q shohim e prerjet masive t trembin pr fatin e brezit te ardhshm. Banorve t shkrettirave, panorama e zymt q i rrethon u duket nj gj e natyreshme dhe q ka qen e till gjithmone, gjersa grmimet arkeologjike, apo zbulime t ndyshme t mos u tregojn t kundrtn, si psh pushtonjs q shkatrrojn t parat burimet natyrore e m pas edhe kasollet. Kshtu thot historia ndodhi me pyllin e Rrnjs, nj lis i gjat e

i bukur, ndr t bukurit n Europe, me dru te mrekullueshm, e gjithe fusha q nga Shkodra e deri ne Vlore q u pre totalisht nga Romakt s shumti para krishtit, pr ndrtim anijesh. Kjo ndodhi n lashtsi ndrsa pylli m i madh i vendit me dushqe q nga nga Shprdheti e Mamurrasi e deri tek uji i qelbur ne Fushe Kruje, e sa t zinte syri deri n det q u pre pr 100 vjet rrjesht nga viti 185o deri pas luftes s dyte boterore. Kshtu duhet t ket ndodhur edhe edhe me shpatet e Tomorrics e me pyjet e Beratit, dikur hert, por gjysherit e ata pas tyre duket se nuk kan shkruar e pr gjenratat e sotme vshtir t besohet. Pas Gors fshihen dy fjale ne shqip, mal e pyll. Banort e ksaj krahine jetojn n mal e pyll, jan pjese e t dyve. Nese banorve te Beratit shteti u privatizoi tokn bujqesore, ata kerkojne q t fitojn kt t drejte pr token e tyre me nj fjal,at tok q u kan ln t part e tyre, pyllin e kullotn. Dhe kane rreth 600 km katror, afersisht nje te pesdhjeten pjese te vendit tone. Nse zri i tyre dgjohet ne mund t kemi m shume male te veshur me pyje. Gora mund te bhet shkoll e zhvillimit t qndrueshm t malsive tona, pasi ka dshirn e dijen. Prandaj i duhet dhn pylli Gors.