You are on page 1of 70

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

&ckid jf ynfe,f

ausmufjzLNrdKUe,f
\

jzpfpOforkdif;

rSwfwrf;

ausmufjzL

10? 5? 82

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

ausmufjzLNrdKUe,forkdif;-rmwdum
pOf

taMumif;t&m

1/ NrdKUe,fjynfolkYaumifpDtvkyftrIaqmiftzGJU\trSmpm
2/ ed'gef;
3/ orkdi;f jzpfpOf
(u) NrdKUpwifwnfaxmifjcif;
(c) xif&Sm;aombk&m;ykxkd;rsm;
(*) NAdwdoQacwftkyfcsKyfa&;
(C) NAdwdoQacwfvlaerIb0ESihf pD;yGm;a&;b0
(i) NAdwdoQacwfNrdKUESSihf NrdKUe,fpnfyifom,ma&;
(p) wnfae&mESihftus,ft0ef;
(q) &moDOwk
(z) obm0aygufyif
(ps) wd&pmefrsm;
(n) vlO;D a&
4/ EkdifiHa&;jzpfpOf
(u) ukdvkdeDacwf EkdifiHa&;jzpfpOf
(c) ygvDrefDrkdua&pDacxf EkdifiHa&;jzpfpOf
(*) qkd&S,fvpfacwfajymif;awmfvSefa&; EkdifiHa&;tajctae
1/awmfvSefa&;aumifpDumv EkdifiHa&;tajctae
2/ tjrLawygwDumvEkdifiHa&;tajctae
3/ jynfolYygwDumv EkdifiHa&;tajctae
5/ pD;yGm;a&;jzpfpOf
(u) v,f,mu@
(c) om;ig;u@
(*) opfawmu@
(C) owKu@
(i) pufrIu@

pmrsufESm
rS
xd

1
2
2
3
3
4
6
8
8
9

1
2
3
3
3
6
8
8
8
15

16
19
21

19
21
28

29
31
32
32
33

31
32
32
33
36

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

ausmufjzLNrdKUe,forkdif;-rmwdum
pOf

taMumif;t&m

(p) vQyfppfu@
(q) aqmufvkyfa&;u@
(Z) ukefoG,fa&;u@
(ps) jynfolTYb@ma&;u@
(n) ykdYaqmifqufoG,fa&;u@
6/ vlrIa&;jzpfpOf
(u) ynma&;
(c) usef;rma&;
(*) oD;jcm;vlrIa&;
7/ ,Ofaus;rIjzpfpOf
(u) wkdif;&if;om;kd;&m,Ofaus;rI
(c) kd;&mtm;upm;
(*) yef;csDyef;yktEkynm
(C) bmoma&;Esihf ,kHMunfukd;uG,frI
(i) pmay
8/ ed*kH; /
/

pmrsufESm
rS
xd
36
36
37
37
37
38
39
42
43
49
50
60
65

59
64
84

85
86
89
89
89
91

86
88
89
89
90
91

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

4
trSmpm

&ckdifjynfe,f jynfolYaumifpD\ GefMum;csuft&? NrdKUe,fjynfolYaumifpDrsm;onf rdrd wkdY\


NrdKUe,forkdif; ukd a&;kom;jyKpk&ef pDpOfMu&ayonf/ NrdKUe,fwpfck\orkdif;ukd a&;om;jyKpk&mwGif tcsuftvuf
taxmuf txm; omru? vk d t yf a omtcsd e f u mvuk d v nf ; xm;&S d a&;om;jyKpk & ayonf /
ausmuf j zLNrd K Ue,f ork d i f ; uk d 1981-ck E S p f ? Mo*k w f v rS pwif ? yif r aumf r wD E S i h f
taxmuf t ul j yKaumf r wD r sm;
zG J U pnf ; um
Xmeqk d i f
&mrsm;?
vl y k * d K vf r sm;?
taxmuftxm;pmtkyfpmwrf;rsm;wkdYjzihf pwifpkpnf;NyD; aqmif&GufcJhygonf/ odkYpkpnf; aqmif&Guf&mwGif
tcsKdUaomtcsuftvufrsm;ukd tckdiftrm&&SdEdkifaomfvnf;? tcsKdaomtcsuftvufrsm;rSm tckdiftrmr&SdyJ
oufBu;D pum; oufi,fMum;qko
d uJo
h Ykd tqifq
h ifh EIwpf um;t&om &&Scd yhJ gonf/ uJo
h Ykd tjzpftysurf sm;ukd
awGU&S&d aomtcg ykrd cdk idk rf map&ef us,u
f s,jf yefjY yefY ar;jref;&,lNy;D vltrsm;Mum;bl;jcif;? ,kwt
d pOf&jdS cif;wku
Yd ?kd
xnhfoGif;azmfjycJh&ygonf/ udef;*Pef;rsm;ukd xnfhoGif;azmfjy&mwGifvnf; tcsKdUaom Z,m;rsm;rSm
Xmeqkdif&mrsm;rS wdusjynhhfpkHpGm &&SdEdkifaomfvnf;? tcsKdUaomudef;*Pef;rsm;rSm Xmeqkdif&mtaejzihf
ukid w
f ,
G af umuf,al om ude;f Z,m;rsm;r[kwo
f jzih?f teD;pyfq;Hk ESifh trSeu
f efq;Hk ukd pkpH rf;ar;jref; azmfjyxm;
jcif;rsm;&Sdygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,f Ekid if aH &;vIy&f mS ;rIu@wGif acwftykid ;f tjcm;tvku
d v
f nf;aumif;? ygwDtoif;tzGUJ
tvku
d v
f nf;aumif;? vIy&f mS ;rIudk azmfjy&mwGi?f vly*k Kd v\
f trnfemrrsm;uk?d ,SOw
f aJG zmfjy&ygonf/ xko
d aYkd zmfjy
&mwGif OD;pD;acgif;aqmiftjzpfvnf;aumif;? txift&Sm;tjzpfvnf;aumif;? Ou|? twGif;a&;rSL; ponfjzifh
xdyfykdif;wm0efukd xrf;aqmifcJholrsm;ukdom azmfjycJhEkdifNyD;? usef&SdaomtzGJU0ifrsm;? aumfrwDrsm; ukd tvGef
us,fjyefYoGm;rnfpkd;? azmfjyEdkifcJhjcif;r&Sdyg/ if;jyif EdkifiHa&;tzGJUtpnf;rsm;\ &nf&G,fcsufrsm;?
vkyif ef;pOfrsm;? vIy&f mS ;aqmif&u
G cf MhJ uaom vkyif ef;rsm;ukv
d nf; tao;pdwf tcsut
f vufrsm;xuf t"duus
aom aqmif&Gufcsufrsm;ESihf? xif&Sm;aom nDvmcHBuD;rsm;? vlxkpnf;a0;yGJBuD;rsm;ukdom azmfjyEdkifygonf/
Ekid if aH &;toif;tzGUJ rsm;tay:wGiv
f nf; t,ltqa&;&mt& a0zefazmfjyjcif;rjyKy?J yuwdjzpfysucf ahJ om udp
rsm;ukdom t&if;cHtwkdif; azmfjyxm;ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,fordkif;pmwrf;ukd ausmufjzLNrdKUe,f jynfolYaumifpDtaejzifh wm0ef,ljyKpk&mwGif
yg0ifaqmif&GufMuaom taxmuftuljyK aumfrwDtoD;oD;rsm;tm;vnf;aumif;? tcsuftvufrsm;ukd
vnf;aumif;? pm&if;Z,m;rsm;ukd &SmazGjyKpkay;Muaom Xmeqkdif&mrsm;ukdvnf;aumif;? orkdif;rSwfwrf;tcsuf
tvufrsm;ukd ajymjycJMh uaom a&S;rS-D aemufrSD yk*Kd vrf sm;ukv
d nf;aumif;? taxmuftxm; pmtkypf mwrf;rsm;?
iSm;&rf;jyKpkay;Muaom orkdif;jyKpka&;tzGJUukdvnf;aumif;? pmtkyfNyD;pD;onftxd tptqkH;yg0if wm0ef
,lcMhJ uonhf NrKd Ue,fjynfoaYl umifpD ;Hk ? k;H tzGUJ ukd vnf;aumif;? NrKd Ue,fjynfoaYl umifpt
D aejzih?f aus;Zl;k Oyum&
wif&SdygaMumif; *kPfjyKrSwfwrf;wiftyfygonf/

(tvkyftrIaqmiftzGJU)
NrdKUe,fjynfolYaumifpD-ausmufjzLNrdKU
------------------

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

5
ed'gef;

twdwfujzpfysufcJhaom taMumif;t&mrsm;ukd rsufarSmufumv vlrsm;u orkdif;tjzpf avhvmMu


onf/ wzefypKye u
f mv aqmif&u
G cf surf sm;onf tem*wfumvtwGuf ordik ;f 0ifupd & yfrsm; jzpfvmjyefonf/
okdYvQif vlom;wkdY\vIyf&Sm;BudK;yef;rIrsm;onf orkdif;a&pD;aMumif;xJodkY a&muf&SdoGm;MupNrJjzpfayonf/
vlYorkdif;\tem*wfukd wduspGmarQmfrSef;r&Ekdifaomfvnf; twdwforkdif;ukdrl rSwfom;p&m? oifcef;pm,lp&m?
ajrmufrsm;pGmjzihf awGU&SdMu&onf/
orkid ;f ukd avhvmaomtcg jzpfysupf Ofrsm;ukd awGU&ayonf/ tjzpftysuw
f idk ;f wGif taMumif;w&m;ESifh
tusKd;w&m; 'GefwGJvQuf&Sd&m orkdif;[lonf aMumif;usKd;jzpfpOfom jzpfayonf/ EkdifiHawmf\ta&;tcif;onf
EkdifiHa&;yifjzpfonf/ orkdif;ESihfEdkifiHa&;ukd cGJjcm;r&ay/ tb,faMumifh[lrl orkdif;rodbJ EkdifiHa&;ukdtavh
vmEdkifouJhodkY EkdifiHa&;avhvm&if;ESihf? orkdif;ukdavhvmNyD; jzpfaeayonf/ orkdif;jzpfpOfonf EkdifiHa&;jzpfpOf
jzpfouJhodkY EkdifiHa&;jzpfpOfonfvnf; orkdif;jzpfpOfyif jzpfayonf/
ausmufjzLNrKd Uorkid ;f ukd avhvmvQi?f ausmufjzLNrKd Ue,f\ Ekid if aH &;udk avhvmNy;D jzpfayonf/ pD;yGm;a&;?
vlraI &;? ,Ofaus;rIonf Ekid if aH &;\uk,
d cf aJG qmif&u
G cf surf sm; jzpfMuonf/ okjYd zpf ausmufjzLNrKd Ue,forkid ;f wGif
pD;yGm;a&;? vlraI &;? ,Ofaus;rIwyYdk g pkn
H pD mG xnfo
h iG ;f azmfjyxm;&ayonf/ ausmufjzLNrKd Ue,f twdwo
f rkid ;f ukd
,aeYypKye w
f iG f wnfaqmufaeaomqk&d ,
S v
f pf awmfveS af &;twGuf taxmuftuljyKap&ef txl;&nf&,
G
f
a&;om;tyfygonf/ if;jyif tem*wfausmufjzLNrdKUe,ftwGuf wifhw,fckdifrmaom orkdif;opfukd qufvuf
zefwD;xlaxmifEdkif&eftwGufvnf; tkwfjrpfjzpfygap&ef &nfoeftyfygaMumif;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

6
orkdif;jzpfpOf

ausmufjzLNrdKUe,forkdif;ukd a&;om;jyKpk&mwGif? a&S;u&SdcJhaom rSwfwrf;taxmuftxm;? pmtkyf


pmwrf;rsm;? orkdif;0iftjzpftysufrsm;? a&S;vlBuD;rsm;\ tqkdtrdefYrsm;ESihf orkdif;0ifjzpf&yfrsm;ukd vufvSrf;
rSDorQ ukd;um; a&;om;jyKpk&ygonf/
txl;ojzihf t*Fvdyf jrefrm yxrppfyGJ (1824-1826)umvaemufykdif; tjzpftysufrsm;onfom?
rSwfwrf;rSwf&mrsm;ESihf wdusckdifvkHjynhfhpkHpGm awGU&SdEdkifygonf/ okdYtwGuf ausmufjzLNrdKUe,forkdif;ukd jynhfpkH
ckdifvkHap&eftwGuf wwfpGrf;orQ tultnDrsm; &,l jyKpkvkduf&ayonf/

(u) ausmufjzLNrKd UpwifwnfaxmifyHk


,ckwnf&Sdaeaom ausmufjzLNrdKUonf vGefcJhaomESpfaygif; 150 cefYu wnfaqmufcJhaom NrdKUwpfNrdKU
yifjzpfygonf/ ausmufjzLNrdKUwnfae&monf at'D 1800 umv rwkdifrDuyif a&vTrf;rkd;aeaomukef;rsm;?
csKid 0hf rS ;f rsm;ESi?hf qm;iHa&rsm; vTr;f rk;d cJah om ae&mwpfck jzpfygonf/ ,ckapwDawmif&yfuu
G af e&monf avSBu;D ?
ormefBuD;rsm; 0ifxGufcJhaomqdyf jzpfygonf/
jrefrmou&mZf 793 ckESpfwGif rif;apmrGefBuD;onf? trwfBuD;teEol&d,ESihf jrif;pnfyg ynm&SdwkdYudk
wkid yf if &rf;NA?J oHw?JG rmefatmif a'orsm;okYd NrKd U&Gmwnfap&ef apvTwcf sut
f &? trwfBu;D ESpOf ;D onf peJ&mG rS
pwifwufa&mufNy;D ? tpDtpOftwkid ;f &Gmwnfaxmifc&hJ m? ,ckausmufjzLNrKd U taemufawmifbuf&?dS ausmufjzL
awmifay:wGi&f adS om oef&Y iS ;f onfh ausmufovif;jzLBu;D (2)vk;H ukd tpGjJ yK ,ck*;Hk csed &f mG \ ta&SUajrmufbuf
(pnfbkwfao)aus;&Gmae&mwGif ausmufjzL&Gmukd wnfxm;apcJhygonf/
yxrt*Fvyd jf refrmppfyJG rjzpfrD at'D 1784 ckEpS cf efw
Y iG ?f &ckid v
f rl sK;d rsm;u jrefrmbk&ifxw
H iG ?f uk,
d yf idk f
tkycf sKyaf &;awmif;cH&ef cGirhf jyKojzifh ykeu
f efx<urIrsm; ay:aygufco
hJ nf/ &ckid rf sK;d cspyf *k Kd vrf sm;ESifh tBu;D tuJrsm;
wGif xif&mS ;cJah om yk*Kd vrf sm;rSm Akv
d o
f aH 'GEiS fh if;\om; Akv
d cf si;f ysw
H Ydk jzpfMuonf/ Akv
d cf si;f ysw
H Ydk b*Fvm;jynfe,f
odkY 0ifa&mufckdvIHMuonfrSp? NAdwdoQta&SUtdEd,ukrPD tmPmykdifrsm;ESihf? jrefrmbk&ifrsm; pwifppfjzpfNyD;
&EykdpmcsKyft& &ckdifa'oonf ta&SUtdEd,ukrPDvufatmufokdY usa&mufcJh&onf/ ta&SUtdEd,ukrPD
vufeufuidk w
f yfrsm;ukd uGyu
f t
J yk cf sKyo
f l Akv
d cf sKyBf u;D qmtmabmvfuifb(J pf)u OD;aqmifNy;D ausmufjzLuRe;f OD;
okdY wufa&mufwyfpGJcJhavonf/ yifv,furf;ajc&Sd tvGefvSyaom csKdifae&mukd ESpfoufpGJvrf;NyD; wyfpGJ
aecJh&mrS ta&mif;t0,faps; jzpfvmonfukd taMumif;jyK? ukrPDaps;&Gm[k ac:wGifcJhygonf/
,ckausmufjzLNrdKU ta&SUajrmufbufwGif wHig&Gmav;wpf&Gm wnf&SdcJhygonf/ if;&Gmonf jrpfa&
wkdufpm;rIaMumihf? ausmufjzLjrpfa&atmufodkY a&muf&SdcJhNyD;jzpfonf/ if;wHig&Gmav;rS taemufawmifbuf
ukef;jrifhaeY&mudk a&G;cs,fNyD; (1837)ckESpfwGif NAdwdoQtpkd;&onf ausmufjzLNrdKUukd pwifwnfaxmifcJhygonf/

(c) xif&mS ;aom apwDyx


k ;dk rsm;
1/ ausmufwvkH;bk&m;
ausmufjzLrif;jyifomG ; um;vrf;wGif wnf&NdS y;D ? ausmufjzLNrKd UrS (3)rkid (f 3)zmvkt
H uGmwGif wnf&ydS gonf/
ou&mZf 893-ckwGif eef;wufaom rif;AmBuD;vufxufwGif ausmufwvkH;apwDawmfukd wnfxm;ukd;uG,fcJh
aMumif; od&Sd&ygonf/ if;aemuf a&eHAkdvfOD;yef;vS/ ukefonfBuD; OD;atmifvS? ynm0ef OD;ukvm;? a&SUaeBuD;
OD;pHxeG ;f wku
Yd ausmufwvk;H Bu;D uk?d *laygufrsm;xGi;f xkNy;D ? yef;csL;yef;EG,rf sm;jzihf bk&m;kyyf mG ;awmfrsm; wnfxm;
ukd;uG,fcJhygonf/
2/ *efYa*:awmbk&m;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

ausmufjzLNrdKUrS (5)rkdiftuGm *kH;csdef&GmtvGefwGif wnf&Sdygonf/ *kH;csdef&Gmatmufacsmif;i,frS


ay:awmfrl qif;xkawmfbk&m; jzpfygonf/ rlvukd;uG,fcJhonfh&GmrSm ysOf;avSum;wpfaxmif&Gm jzpfcJhygonf/
3/ peJuHjyifpkavsmif;awmfrlbk&m;
vGefcJhaom ESpfaygif; (100)cefYu wnfxm;cJhaom avsmif;awmfrlbk&m;BuD; jzpfygonf/
4/ ta&SUxdefa'G&Gm"mwfawmfapwD
peJ&Gm? ta&SUxdefa'G&GmwGif wnf&Sdonfh xif&Sm;aomajrpkdufapwD wpfqljzpfygonf/
5/ apwDawmfbk&m;
1930-ckESpfwGif wnfxm;aom avsmif;awmfrlbk&m;BuD; jzpfygonf/ ausmufjzLNrdKU\awmifbufwGif
&Sdygonf/
6/ apw,lawmifbk&m;
ausmufjzLNrKd U? taemufbufurk P
aD us;&GmteD;wGif wnf&o
dS nf/ omoema&;0efBu;D a[mif; OD;bapm
ESihf 'g,umrrsm;u pkaygif;wnfxm;cJhaom "mwfaygif;pkapwDwpfqlyif jzpfygonf/

(*) NAw
d o
d Qacwftyk cf sKyfrI
NAdwdoQta&SUtdEd,ukrPDonf pD&ifpktkyfcsKyfa&;e,fy,frsm; owfrSwf? ausmufjzL? &rf;NAJ?
rmefatmifpaom NrdKUrsm;ukd tkyfcsKyfaponf/ (&rf;NAJ'dpBwdwf) ac: ckdifkH;ukd &rf;NAJNrdKUwGifxm; tkyfcsKyfcJhyg
onf/ if;tcsdefwGif trf;NrdKUonfvnf; ckdifNrdKUjzpfcJh&m? trf;NrdKUwGif a&m*ga0'emtzsm;temxlajymvSojzihf
trf;ckdifukd zsufodrf;NyD; 1845-ckwGif ausmufjzLNrdKUodkY ajymif;a&TUcJhygonf/ wzef &rf;NAJckdifESihf yl;aygif;um
ckdkiftkyfcsKyfa&;ukd 1852-ckESpfwGif ausmufjzLNrdKUokdY ajymif;a&TUtkyfcsKyfapcJhygonf/
ausmufjzLNrKd UwGif ckid t
f yk cf sKyaf &;k;H (ckid t
f qift
h wef;ESin
fh aD om tkycf sKyaf &;k;H )rsm;? ckid &f mZ0wf;Hk
rsm;(jynfolY&J)? &mbufckdif w&m;rkH;ESihf? puf&Sifw&m;olBuD;kH;rsm;ukd wpwpwkd;csJUzGJUpnf;NyD;? tusOf;axmif
rsm;ukd wnfaxmifzGJUpnf;cJhonf/ txufwef;pmoifausmif;rsm;ukdvnf; wnfaxmifzGJUpnf;cJh onf/ NAdwdoQ
ukdvkdeDacwfwGif ckdif0ef(ta&;ykdif)ukd t"dur@dKifxm; zGJUpnf;aomtkyfcsKyfa&;jzpfcJh&m? ausmufjzLckdif0ef
rsm;onf trsm;tm;jzihf rsufESmjzLvlrsKd;rsm;om jzpfcJhygonf/ if;xJwGif &ckdiftrsKd;om; OD;jrwfxGef;atmif
(1856-1919)onf jrefrmvlrsK;d xJwiG f yxrOD;qk;H ta&;ykid &f mxl;ukd ceft
Y yfjcif;cH&oljzpfNy;D aiG"m;? a&TpvG,f
ESihf ol&Jaumif;bGJUxl;*kPfxl;? ol&Jaumif;"m;&rif; (TDM)? Muufoa&aqmif a&TpvG,f&rif; (KSM)?
Companion of India Empire taumufawmf&rif; (ATM) ponfh trIxrf;aumif; bGUJ wHqy
d rf sm;ukd cs;D jri jfh cif;
cH&onf/

(C) NAw
d o
d Qacwf vlaerIb0ESifh pD;yGm;a&;b0
NAdwdoQukdvkdeD tkyfcsKyfa&;pepfatmufwGif wvrf;oGm; uRefynma&;tpDtrHjzihfom ynmoifMum;
Mu&Ny;D vlaerIb0ukd edru
hf spmG jzihf toufarG;0rf;ausmif;jyKum aexkid cf MhJ u&onf/ pD;yGm;a&;b0taeESiv
fh nf;
xl;jcm;pGmr&SdbJ? qif;&Jyifyrf;pGm aexkdifcJh&ayonf/

(i) NAw
d o
d Qacwf NrKd UESifh NrKd Ue,fpnfyifa&;
1885-ckEpS w
f iG f ausmufjzLe,ferd w
d u
f dk owfrw
S
f jrLeDpyD g,ftzGUJ jzihf tkycf sKyaf pcJo
h nf/ NAw
d o
d Qacwf
wGif ta&;ykid u
f jrLeDpyD g,ftzGUJ ukd rdro
d abmus cefx
Y m;Ny;D ? vGwv
f yfa&;&Ny;D aemufyidk ;f wGirf l NrKd Uvlxrk S a&G;cs,f

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

wifajrmufum tkyfcsKyfcJhygonf/
um; ausmufjzLNrdKUe,forkdif;twGuf yPmrtaejzihf a&;om;wifjytyfaom
tcsuftvuftcsKdU? tusOf;rQyif jzpfygonf/ aemufwGif u@tvkduf tus,fw0ifh qufvufwifjy
xm;ygonf/

(p) wnfae&mESit
fh us,t
f 0ef;
ausmufjzLNrKd Ue,fonf 1974-ckEw
S pf jynfaxmifpk qk&d ,
S v
f pforw jrefrmEdik if aH wmf zGUJ pnf;ykt
H ajccH
Oya't& ay:aygufvmaom &ckdifjynfe,ftwGif;&Sd NrdKUe,faygif;(17)ckteufrS NrdKUe,fwpfck jzpfygonf/
&ckdifjynfe,f\ tv,fususwGif wnf&SdNyD; &ckdifurf;kd;wef;wavQmuf&Sd uRef;BuD;rsm;teuf &rf;NAJuRef;\
ajrmufykdif;ESihf teD;ygwf0ef;usif&Sd uRef;i,frsm;wGif yg0ifygonf/ ausmufjzLNrdKUe,fonf ajrmufvwDwG'f
19 'D*&D 30rdepfESihf ta&SUavmif*sDwG'f 93'D*&D 30rdepftwGif;wGif wnf&Sdonf/
ausmufjzLNrKd Ue,f\tus,t
f 0ef;rSm {&d,mtm;jzihf (434144){u (okrYd [kw)f (678.35)pwk&ef;rkid f
jzpfygonf/ ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f aus;&Gmaygif; (277)&Gm? aus;&Gmtkypf ak ygif;(54)tkypf Ek iS fh NrKd Ur&yfuu
G af ygif;
(10)&yfuu
G f yg0ifygonf/ NrKd Ue,fwpfcv
k ;Hk \ ta&SUbufEiS fh taemufbuftus,q
f ;Hk ae&monf (25rkid )f jzpfNy;D ?
awmifESihfajrmufbuftus,fqkH;ae&monf (38)rkdif jzpfygonf/

e,ferd w
d f
ausmufjzLNrKd Ue,f\e,ferd w
d rf mS ta&SUbufwiG f trf;NrKd Ue,f taemufbufwiG f b*Fvm;yifv,fatmf?
awmifbufwGif &rf;NAJNrdKUe,fESihf ajrmufbufwGif ajrykHNrdKUe,fwkdY jzpfygonf/ taemufbuf e,fedrdwfukd
a&jyiftedrfhqkH;ae&mrS yifv,fjyifxJokdY 12 rkdiftuGmta0;xd owfrSwfxm;ygonf/

ajrrsuEf mS oGijf yif


ausmuf j zLNrd K Ue,f t m; &rf ; NAJ u Ref ; urf ; ajcyk d i f ; a'oES i h f uRef ; pk y k d i f ; a'o(uRef ; pOf ) [l
ESpfykdif;cGJjcm;Ekdifyg onf/ ausmufjzLNrdKUe,fwGif awmawmifrsm;? ajrjyefYrsm;? 'Da&mufajrrsm;ESihf jrpfacsmif;rsm;
yg0ifygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,f&dS awmifrsm;rSm tjrifq
h ;Hk ayaygif; (1252)ay&Sd ewfuefawmif(NrKd Uacsmif;uRe;f )? 'kw,
d
tjrifq
h ;Hk rSm ayaygif;(717)ay&Sad om rif;jyifawmifwYdk jzpfygonf/ xkt
Yd jyif tjcm;awmifuek rf sm;vnf; yg0ifyg
onf/ tqkdygawmifrsm;rSm ausmufawmifrsm;? &THUrD;awmifrsm;ESihf xkH;ausmufawmifrsm; jzpfMuygonf/
txl;ojzihf &rf;NAJuRef;ay:wGif xkH;ausmufawmifrsm; aygrsm;ygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f &Sd ajredrv
hf iG jf yif tus,t
f 0ef;rSm {&d,mtm;jzihf (58836){ucefY &Syd gonf/
if;ajrrsm;rSm pkdufysKd;vkyfukdifEkdifaomajrrsm;ESihf jyKjyifqnfzkdY pkdufysKd;vkyfukdifEkdifaom ajrrsm; yg0ifygonf/
'Da&mufajrrsm;ukd a&iHvrT ;f rd;k jcif;rS umuG,Ef ikd &f ef wmwrH(um&D)qnfz
Ydk pku
d yf sK;d vkyu
f idk Ef ikd af om ajrtjzpf
vkyfukdifEdkifaom ajrrsufESmoGifjyif vuPmrsm; jzpfMuygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f uRe;f (71)uRe;f &So
d nft
h euf xif&mS ; vlaepnfum;aom uRe;f Bu;D rsm;ESifh vlol
raexkid af om uRe;f rsm;&So
d nhf aus;&Gmtkypf t
k vku
d f wnf&adS om uRe;f Bu;D rsm;ukd Z,m;(1)jzihf azmfjyxm;ygonf/
,if;wkdYonf &rf;NAJuRef;BuD;ESihf trf;NrdKUe,fwkdYMum;wGif wnf&SdMuygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f &Sd xif&mS ;Ny;D ul;oef;oGm;vma&;twGuf t"dutok;H usaom jrpfacsmif;rsm;rSm
vufcgG a'Gjrpf? oHZifjrpf(oHZyfa&vufMum;)ESifh tke;f acsmif;(i^vayGUacsmif;) rif;&yfacsmif;? okid ;f acsmif;? b,m
acsmif;? yef;awmjyifacsmif;? peJacsmif;? *ef*Y gacsmif;? 0g;awmifacsmif;? NrKd Uacsmif;? a&eHawGacsmif;? &rf;aygufacsmif;
wkdYjzpfMuygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

blrdkyfoGif^blrdaA'
ausmufjzLNrdKUe,f\ blrdkyfoGifrSm oufEkausmufrsm;? ausmufrD;aoG;ausmufrsm;(oufEk)ESihf eH&H
rwfapmufaomvTmwGecYf ;Hk -awmifpOfawmifwef;rsm;? vTmwGecYf sKid 0fh rS ;f rsm;? ovif;ausmufajrrsm;? a,Svausmuf
rsm;? oJausmufajrrsm;? vacs;ausmufajrrsm;? ausmufp&pfjzLajrrsm;? rD;awmifrsm;? *0HqefaomajrqD&Sdonfh
awmif r sm;? 0gk d r J k d Y a jrqD v T m rsm;&S d a om awmif a pmif ; rsm;? a&pd r f h o J a jr&S d yif v ,f u rf ; pyf r sm;?
qm;aygufajrvTm &Sdonhf yifv,f'Da&mufajrrsm; jzpfMuygonf/
uvefMurf;awmif? umwef;awmifrsm;rSm vTmwGecYf ;Hk awmifrsm;jzpfNy;D ? a&csr;f Bu;D csKid ?hf ukvm;bke;f csKid ?hf
ausmufqnfawmifcsKid ?hf ra';uRe;f ukvm;bmawmifcsKid ?hf ausmufajymufcsKid w
hf rYdk mS vTmwGecYf sKid rhf sm; jzpfMuygonf/
if;jyif oEmausmufrsm;ukd yifv,furf;ajca'orsm;wkdif;wGif awGU&Sd&ygonf/
a,SvSausmufrsm;jzihf zGJUpnf;xm;aomajrrsm;wGif a&eHxGuf&Sdojzihf a&S;acwfkd;&m vufwGif;rsm;jzihf
wl;azmfcJh&mrS ,cktcg jrefrmha&eHaumfykda&;&Sif;wkdYrS pufwGif;rsm;jzihf wl;azmfEdkif&eftwGuf prf;oyfpDpOfvsuf
&Sdygonf/

(q) &moDOwk
ausmufjzLNrdKUe,fonf tDauGwm\ ajrmufvwDwG'f 19'D*&DESihf 23 'D*&DtMum; wnf&Sdojzihf
tylykdif;ZkHtwGif; usa&mufygonf/ okdY&mwGif yifv,fESihfeD;uyfpGm wnf&Sdaejcif;? tNrJpdrf;vef;aom &ckdifkd;r
awmifaMumBu;D ESifh eD;uyfpmG wnf&adS ejcif;? aqmif;&moDwiG f pD;0ifvmaom tDauGwm a&pD;aMumif;rsm; &Sjd cif;
ponfwkdYaMumihf &moDOwkrSm nDGwfrQwygonf/
tjrifq
h ;Hk tylcsed rf mS 186'D*&D zm&if[u
dk Ef iS fh tedrf q
hf ;Hk tylcsed rf mS 72'D*&D zm&if[u
dk w
f Ydk jzpfMuygonf/
wESpw
f mysr;f rQtylcsed rf mS 80'D*&D zm&if[u
dk jf zpfygonf/ ausmufjzLNrKd Ue,f\ tylcsed t
f rsm;qk;H vrSm arvjzpfyg
onf/ tylcsed rf mS 196.8'D*&D zm&if[u
dk jf zpfonf/ tat;qk;H vrSm Zefe0g&Dvjzpfygonf/ tedrq
hf ;Hk tylcsed rf mS
151.8'D*&D zm&if[kdufjzpfonf/
ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f rkwo
f ek &f moDOwka'otwGi;f usa&mufaomaMumihf rk;d rsm; a'o[k ac:qkEd idk f
ygonf/ taemufawmifrw
k o
f ek af vonf ausmufjzLNrKd Ue,foYdk ZGev
f yxrygwfwiG f pwif0ifa&mufvQu&f o
dS nf/
atmufwb
dk mv aemufq;Hk ywfwiG f xGucf mG vQu&f ydS gonf/ &GmoGe;f NrJ rk;d a&csed v
f ufrrSm 162.32vufr jzpfyg
onf/ ESpftvkduf &GmoGef;aom rkd;a&csdefrsm;rSm atmufygtwkdif;jzpfygonf/
1971-ckESpfwGif
197.81
vufr
1972-ckESpfwGif
130.82
vufr
1973-ckESpfwGif
172.62
vufr
1974-ckESpfwGif
200.26
vufr
1975-ckESpfwGif
173.830 vufr
1976-ckESpfwGif
158.55
vufr
1977-ckESpfwGif
182.84
vufr
1978-ckESpfwGif
164.43
vufr
1979-ckESpfwGif
152.33
vufr
1980-ckESpfwGif
162.33
vufr
wkdYjzpfMuygonf/
aEG&moDjzpfaom rwfvrS arvtxd taemufajrmufav (a'otac:-&rf;aygufav? ow&,fav)?
rkd;&moDjzpfaom ZGefvrS atmufwkdbmvtxd taemufawmifavESihf aqmif;&moDtcsdefwGif ta&SUESihf
ta&SUajrmufav(a'otac:-oifacgif;av^pkefav)wkdY wkdufcwfygonf/
obm0ab;tE&m,frsm;rSm b*Fvm;yifv,fatmfwGif rkefwkdif;ZkHtwGif; usa&mufwnf&Sdaeojzifh

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

10

ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; rkefwkdif;obm0ab;tE&m,fESifh ESpfpOfESpfwkdif; awGUBuHKae&ygonf/ xif&Sm;aom


rkefwkdif;BuD;rSm(u) 1930 ck arvrkefwkdif;
(u) 1936 ck {NyDvrkefwkdif;
(u) 1967 ck arv 17 &uf rkefwkdif;
(u) 1968 ck arvrkefwkdif;
(u) 1978 ck arv(17)&uf rkefwkdif;rsm; jzpfMuygonf/
avqifESmarmif;ESihf aveDMurf;rsm;onfvnf; &moDOwktul;tajymif;rsm;wGif wkdufcwfvsuf &Sdyg
onf/ if;jyif b*Fvm;yifv,fatmfwGif jzpfay:wwfaom avzdESdyftm;enf; &yf0Sef;rsm;rS rkefwkdif;i,frsm;
jzpfay:vmwwfygonf/ omrefavwkdufcwfEIef;rSm wem&DvQifrkdif (20)cefY&SdNyD; rkd;oufavjyif;rsm;rSm wem&D
vQif rkdif (30rS 50)twGif; wkdufcwfavh&Sdygonf/
&ckid jf ynfe,fwiG f qkid u
f vkerf ek w
f idk ;f Bu;D rsm; tBurd Bf urd f jzpfay:cJo
h jzihf if;rkew
f idk ;f Bu;D rsm; ab;&efrS
BudKwifumuG,fEdkif&ef acwfrSDrkefwkdif;azG&Sm a&'gpcef;ukd ausmufjzLNrdKUrS (15)rkdifcefYa0;aom rif;jyifaus;&Gm
teD;wGif b*Fvm;yifv,fukd rsufESmrlvsuf wnfaqmufxm;&Sdygonf/ if;a&'gpcef;ukd 1977 ckESpfrSpwif
wnfaqmufNy;D 1979 ckEpS w
f iG f pwiftok;H jyKvsu&f ydS gonf/ a&'gpcef;rS rkid (f 250)ywf0ef;usif tuGmta0;
&Sd rk;d av0otajctaeukd zrf;,lEidk Nf y;D ? (125)rkid rf S rk;d &GmEIe;f ukd od&EdS idk yf gonf/ if;jyif rkew
f idk ;f rsm; yko
H Pme?f
ae&mtuGmta0;tiftm;ESihf? a&GUvsm;rI ponfwkdYukd tao;pdwf od&SdEdkifygonf/
ajrqDvTm
ausmufjzLNrdKUe,fwdkif;&Sd &THUrD;awmifrsm;rSm 0kdifNcHK&THUrD;awmif? MuwdefrD;awmif? Zifacsmif;rD;awmif?
acsmif;armf&GmrD;awmifrsm; &SdMuayonf/ &THUrD;awmifvrf;aMumif;onf ausmufjzLNrdKUe,f ajratmufwGif
usa&mufojzihf &TUH rD;awmifrsm; aygrsm;Ny;D a&eHrsm; xGu&f MdS uonf/ 0kid Nf cKH &UHT rD;awmifonf rMumcP aygufuNJG y;D
rD;avmifonhfh tavhtx &Syd gonf/ if;tqkyd g rD;awmifonf a&eHaiGUrsm; vTwrf w
I af eojzihf rD;awmif&iS [
f k
ac:qkMd uygonf/ a'otac:tm;jzihf rD;awmifaygufuo
JG nht
f wGuf e*g;rD;awmif[k ac:a0:Ny;D uk;d uG,yf o
avh &SdMuonf/

(Z) obm0aygufyif
ausmufjzLNrdKUe,fwGif opfawmtrsKd;tpm;tm;jzihf tpkd;&opfawmBudK;0kdif;[l owfrSwfcsuf r&Sdyg/
BuKd ;0kid ;f jyify(BuKd ;rJ)h opfawmrsm;tjzpfom wnf&ydS gonf/ {&d,mtm;jzihf (220600)&S&d m 'Da&0ifa&mufvrT ;f rd;k
aom 'Da&mufawm(jym;awm)rsm;vnf; yg0ifygonf/
opfyifrsm; aygufa&mufyt
Hk m;jzihf ausmufjzLNrKd Ue,fonf tylyidk ;f Zkt
H wGi;f usa&mufojzihf tNrpJ rd ;f vrf;
opfawmrsm; aygufa&mufonf/ if;wkdYrSm ysOf;uwkd;? ouFef;? unif? carmif;(ysOf;r)? yef;eJ? ydawmuf?
a&Smufacsmif;opfyifEiS fh awmifo&uf? oD[o
dk &ufrsm;tjyif 0g;yif? Burd yf ifrsm;ESifh ovlyiftp&So
d nfh obm0
aygufyifrsm; aygufa&mufvmonf/ 'Da&vTrf;aom opfawmrsm;wGifrlum; uykdif(r"r) jyL;jymyif? uepkdY?
jym;ZD; ponfwkdY aygufa&mufygonf/

(ps) wd&pmefrsm;
obm0awmaewd&pmefrsm;rSm usm;? awm0uf? acs? qwf? awmaMumif? cJ0g(acG;t)? arsmuf?
acG;wl 0ufwl? a>rtrsKd;rsKd;? awmifvdyf? zGwf? &Snfh? apGU(pDG)ponfwkdY jzpfMuygonf/
iSufwd&pmefrsm;rSm awmbJ? awmifcRef;? armufwif? bJajymuf? ppvD? bJ[oFm? Zifa,mf? AsKdif;iSuf?
awmiSufrsKd;pkHESihf awmifiSufrsKd;pkH &SdMuNyD; iSufBuD;rsKd;pkHwkdY usufpm;vsuf &SdMuygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

11

tdraf rG;wd&pmefrsm;rSm uR?J EGm;? qdw?f 0uf? bJ? Muuf? acG;? aMumifEiS fh tdraf rG;iSurf sK;d pkw
H Ydk jzpfMuygonf/
a&wd&pmefrsm;rSm yifv,fwGif oGm;vmusufpm;aeMuaom ig;ref;BuD;rsKd;pkHESihf? vdyfausmufrsKd;pkH? vdyfBuD;rsKd;pkH?
vif;I;ac:vif;ykdif ig;trsKd;rsKd;? i^vufcGm(uuL&H)? ig;owpf(uuwpf)? ig;oavmuf? ig;kdY? ykZGefrsKd;pkH?
a&MuufrsK;d pk?H a&arsmufrsK;d pk?H yifv,fckrsK;d pk/H a&cl? a&zefcu
G ?f a&wef;? yifv,farQmEh iS fh oif;aygif;xk;d ig;ac:
i^a&T ponfwkdYukd awGU&Sd&ygonf/

(n) vlO;D a&


ausmufjzLNrdKUe,ftwGif;&Sd vlOD;a&rSm (113297)&SdNyD;? usm; (54563)? r(58734)a,muf &Sdygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f NrKd Ur&yfuu
G rf sm;ESifh a&vkyif ef;? pku
d yf sK;d a&;vkyif ef;? qm;vkyif ef;rsm; aumif;pGm
jzpfxeG ;f aom aus;&Gmtkypf Bk u;D rsm;wGif vlO;D a&xlxyfoyd o
f nf;pGm aexkid v
f su&f MdS uygonf/ ausmufjzLNrKd Ue,f
twGif;&Sd vlOD;a&ukd aus;&Gmtkyfpktvkduf cGJjcm;NyD; Z,m;(2)jzihf azmfjyxm;ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; rSDwif;aexkdifMuaom vlOD;a&trsm;pkrSm Ak'bmomukd ouf0if,kHMunf
uk;d uG,Mf uNy;D ? vltenf;pkwrYdk mS tpvmrf? c&mZf,mef? [dEL bmomwku
Yd kd uk;d uG,,
f MHk unfMuygonf/ Ak'b
mom
0ifrsm;rSm NrdKUe,fwpfckvkH;twGif; ysHUESHYaexkdifMuNyD; usefbmomukd;uG,frIrsm;rSm NrdKUay:&yfuGuftwGif; trsKd;
tpm;tvkduf pka0;vsuf aexkdifMuygonf/ vlrsKd;ESihf ukd;uG,fonfhbmomtvkduf cGJjcm;csufukd Z,m;(3)jzihf
azmfjyxm;ygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

12

ausmuf jzLNrd KUe,f twGif ; uRef;pk rsm;ay:&S d aus;&Gmtk yf pkrsm; wnf &Sd yk Hukd azmf jyonfh Z,m;
pOf
1
2

4
5
6

7
8
9
10
11
12
13
14

aus;&Gmtkyfpk
trnf
wJacsmif;
ZifuRef;
/
/
/
/
/
/
/
/
ausmufBuD;jyifb
/
/
/
a&T
T rdk
rif;*H
oJwef;
/
/
/
/
/
/
/
oJacsmif;
/
/
0g;awmif
/
v[mBuD;
uif;ajrmuf
uvefYbJ
Zifacsmif;
ausmufajymuf
rif;&yf
/
/

pOf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1
2
3
4
1
2
3
4
5
6
7
8
1
2
3
1
2
1
1
2
3

aus;&Gmtkyfpk
pOf
uRef;trnf
trnf
r&Sd
15 b,m
1 oifykef;wGeu
f Re;f
t0kdif;BuD;
16 oHacsmif;
- r&Sd
i^oefo
Y muRe;f
17 av;ykaH usmuf
1 yk;d &dww
f GefuRef;
acsmfuRef;BuD;
/
2 txufrnif;wGdef
uRef;opf
/
3 atmufrnif;wGdef
0ufa&uRef;
18
/
- r&Sd
ZifuRe;f
19 *k;H csed f
1 qdwfuRef;
uifuRe;f
/
2 a>ruRe;f
uopfuRef;
20 awmif&if;
- r&Sd
uRef;BuD;tif;
21 tkef;awm
1 i^wHcg;uRef;
uRef;cavmuf
/
2 opfaygufu
f rf;uRef;
uopfuRef;
22 jyifjzLarmf
- r&Sd
rvuRef;
23 urf;'D;
1 yef;awmurf;uRef;
'ku
H Re;f
24 *ef*Y g
1 *ef*Y guRef;
/
2 uRcJ w
kd edG u
f Re;f
/
3 o&ufuRef;
eacgif;ayguf
/
4 zkH;oD;uRef;
ajrmufjzLuRef;
25 rif;acsmif;
1 uRef;,m;&SnfuRef;
ykvJuRef;
26 tvHcRef
1 txuffra';uRef;
0ufuRef;
27 j*ifBuD;
- r&Sd
usuRef;
28 &we
1 i^BuJNydefuRef;
wef;ck;d uRef;f
29 yef;awmjyif
1 cnif;wGed u
f Re;f
ausmufyef;wluRef; 30 ausmufil
1 ief;uRef;
vuf;dI iku
H Re;f
31 NcHKbUJG
- r&Sd
usdwfuRef;
32 i^pdrjhf yif
1 rD;acsmif;a&aomufuRe;f
aygufeufBuD;uRef;
/
2 anmifyifuRef;
aygufeufaf csuRef;
/
3 o&ufwedG f
csu
D Re;f
/
4 0dw
d w
f edG f
tkef;usdefuRef;
/
5 waumifwif
r&Sd
/
6 AsKid f;uRef
uRef;BuD;uRef;
/
7 owif;okH;uRef
r&Sd
/
8 b&ykwfuRef;
r&Sd
/
9 anmifyifvSuRef;
r&Sd
33
ra';uRef;
1 xkd;uRef;
0uf&yfuRef;
/
2 u&azuRef;
oHawmifuRef;
/
3 *kef;uRe;f
a0BuD;uRef;
/
4 tif;uRef;
.= Z,m;(1)= .u.
uRef;trnf

pOf

13

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

ausmufjzLNrdK Ue,ftwGif; uRef;pkrsm;ay:&Sd aus;&Gmtkyfpkrsm; wnf&SdykHukd


azmfjyonfhZ,m;
pOf

aus;&Gmtky fpk
trnf

pOf

uRef;trnf

33 ra';uRef;
/
34 i^vkH;pk
/
35 qifbkwf
36 peJ
/
/
37 0ajy
/
38 tv,f'Gef

5
6
1
2
1
2
3
1
2
1

rQKdiform;awmif
ra';uRef;
cscsm;uRef;
ausmufuRef;
r&Sd
ukvm;ruRef;
bom;uRef;
ydEJwGdefuRef;
BudefwGdefuRef;
t0wGdefuRef;
1uRef;cavmuf

39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54

-uRef;

t0awmif
ajrmacsmif;
peJrif;jyif
a&rsuf
wbuf
ausmufawmifNydef
uvefMurf;
uyfoajy
pkdifNcHK
ppfabn
OD;uif;
Muwdef
'kH;rawmif
okdif;acsmif;
acsmif;0
rif;jyif

pOf

p = Z,m; (1) = .c.

aus;&Gmtky fpk
trnf

pOf

uRef;trnf

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

14
Z,m;(2) (u)

1980-81 ckE Sp f? ausmuf j zLNrdK Ue,ft wGi f; &Sd vlO D; a&pm&if;


pOf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

&uf u Gu f^ aus;&G m tky f p kt rn f


t&m&Sd& yfu Gu f
tpkd;&&yfu Gu f
oefy efa csmif;&yfu Gu f
taemufy kdi f;&yfu Gu f
tv,fy kdi f;&yfu Gu f
ta&SYy kdi f;&yfu Gu f
jrpfe m;weff;&yfu Gu f
&ckdu fy kdu fq dy f
ukv m;ykdu fq dy f
apwDa wmif& yfu Gu f
jyifjzLarmfa us;&Gm
awmif& if;aus;&Gmtky fp k
oJw ef;aus;&Gmtky fp k
oJa csmif;aus;&Gm tky fp k
ra';uRef;aus;&Gm tky fp k
*kH;csde fa us;&Gm tky fp k
tke f;awmfa us;&Gm tky fp k
wED;aus;&Gm tky fp k
acsmif;0aus;&Gm tky fp k
rif;jyifa us;&Gm tky fp k
vdy fc armfa us;&Gmtky fp k
ausmufa jymufa us;&Gm tky fp k
uyfo ajyaus;&Gm tky fp k
Muwde f(jyyfw de f)aus;&Gm tky fp k
ppfa wmaus;&Gm tky fp k
okdi f;acsmif;aus;&Gm tky fp k
'kH;rawmifa us;&Gmtky fp k
pkdi fNcHKasu;&Gm tky fp k
OD;uif;aus;&Gmtky fp k
i^pddr fhjyifa us;&Gm tky fp k
qifb kw fa us;&Gmtky fp k

usm;
1148
1081
424
486
300
391
546
892
903
1256
252
2120
337
941
936
844
870
424
1041
887
965
1285
622
394
730
1333
211
760
750
1645
1808

r
1271
903
785
609
369
516
655
996
895
1381
301
2433
348
1028
1021
1048
954
501
1163
905
1100
1383
688
415
733
1344
211
721
755
1510
1810

pk p ka ygif; rS w fc suf
2419
1984
1209
1095
669
907
1201
1888
1798
2637
553
4553
685
1969
1957
1892
1824
925
2204
1792
2065
2668
1310
809
1463
2677
422
1481
1505
3155
3618

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

15
(c)

1980-81 ckESpf? ausmufjzLNrdKUe,ftwGif;&Sd vlOD;a&pm&if;


pOf
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64

&ufuGuf^ aus;&Gmtkyfpktrnf
i^vkH;pkaus;&Gmtkyfpk
Zifacsmif;aus;&Gmtkyfpk
oGHacsmif;aus;&GGmtkyfpk
uvefYwJaus;&GGmtkyfpk
wbufaus;&Gmtkyfpk
rif;&ifaus;&Gmtkyfpk
uif;ajrmufaus;&Gmtkyfpk
peJaus;&Gmtkyfpk
av;ykkHausmufaus;&Gmtkyfpk
tv,f'Gdefaus;&Gmtkyfpk
peJrif;jyifaus;&Gmtkyfpk
ausmufawmifNydefaus;&Gmtkyfpk
bkvefMurf;aus;&Gmtkypf k
arQmfacsmif;aus;&Gmtkyfpk
a&rsuffaus;&Gmtkyfpk
b,maus;&Gmtkyfpk
t0awmifaus;&Gmtkyfpk
0ajyaus;&Gmtkyfpk
rif;acsmif;aus;&Gmtkyfpk
tvHcsddefaus;&Gmtkyfpk
&wemaus;&Gmtkyflpk
*efY*gaus;&Gmtkyfpk
yef;awmjyifaus;&Gmtkyfpk
NcHKqGrfaus;&GGmtkyfpk
ausmuffilaus;&Gmtkyfpk
j*ifBuD;aus;&Gmtkyfpk
rif;*Haus;&Gmtkyfpk
v[mBuD;aus;&Gmtkyfpk
a&Tkdraus;&Gmtkyfpk
yg;awmifaus;&Gmtkyfpk
wJacsmif;aus;&Gmtkyfpk
ausmufBuD;jyifaus;&Gmtkyfpk
ZiffuRef;aus;&Gmtkyfpk
pkpkaygif;

usm;
971
1128
419
1209
480
1737
625
1961
675
473
951
479
786
329
760
631
672
529
1008
790
1577
790
1362
376
1063
1278
1004
358
898
790
631
824
424
54563

r
1051
1220
477
1492
559
2029
766
2628
753
520
1113
543
976
364
688
730
742
547
1039
787
1592
775
1283
396
1061
1251
1032
368
873
787
281
813
446
58734

pkpkaygif; rSwfcsuf
2022
2348
896
2701
1039
3766
1391
4589
1428
993
2064
1022
1762
693
1448
1361
1414
1076
2047
1577
3169
1565
2645
772
2124
2529
2036
726
1771
1577
912
1637
870
113297

16
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

pOf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; vlrsKd;ESSihf ukd; uG,frItvkduf azmfjyonhf tajcjyZ,m;


(1973)
vlrsKd;
aygif; Ak'bmom ESKwf c&mZf,mef [dEL tpvmrf tjcm; bmomr&Sdol
jrefrm
1938
1911
13
14
rGef
17
11
6
&ckdif
111328 108800
20
58
2448
2
&Srf;
16
16
ucsif
18
13
5
csif;
756
429
1
326
u&if
147
97
49
1
u,m;
3
2
1
tjcm;wkdif;&if;om;
jrefrmESihfEkdifiHjcm; (ujym;)
819
213
4
602
wkyf
93
93
tdEd,ESihfb*Fvm;a'hcsf
306
59
1
60
180
6
tjcm;EkdifiHjcm;vlrsKd;
139
3
136
pkpkaygif;
115580 111647
2
418
124
3381
6
2

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

17
EkdifiHa&;
ukv
d edk aD cwf Ekid if aH &;jzpfpOf

ou&mZf 1824-26 yxr t*Fvyd jf refrm ppfyNJG y;D qk;H Ny;D aemuf NAw
d o
d Qta&SUtdE,
d ukrP
\
D vufeuf
ukdifwyfrsm;onf ausmufjzLNrdKUtaemufbuf ukrPDaps;aus;&GmwGif wyfpGJaexkdifcJhonfukd taMumif;jyK?
if;&Gmatmuf&Sd yifv,fcsKdihf0Srf;ukd AkdvfBuD;csKdif[k ac:wGifcJhonf/ if;tcsdefrSp? ausmufjzLe,fwpfckvkH;ukd?
NAdwdoQukdvkdeDtpDtrHatmufokdY a&muf&SdapcJhonf/ if;tcsdefrSp ausmufjzLe,fwpfckvkH;ukd NAdwdoQukdvkdeD
tpDtrHatmufoYkd a&muf&adS pcJo
h nf/ ausmufjzLckid \
f yxrqk;H ta&;ykid rf mS uywed t
f if'l;(Capt Indrew)
rSpwiftyk cf sKyNf y;D ckid 0f eftqufquf k;H pku
d t
f yk cf sKyaf pcJo
h nf/ ukv
d edk pD epf\vkyf ;dk vkypf Oftwkid ;f ausmufjzL
NrdKUe,fol NrdKUe,fom;rsm;\ pD;yGm;a&;b0? vlrIa&;b0? EkdifiHa&;b0 ponfwkdYrSm wpwp Id;EGrf;crf;ajcmuf
vmNyD;? olYuRefb0jzihf aexdkifcJh&aom tajctaersm;om &SdcJhonf/ okdY&mwGif olYuRefrcH Zmwdrmef&SdcJhaom
trsKd;om;a&;pdwf"mwfum; csKd;ESdrfr&bJ? rD;cJjymzkH;&SdcJh&mrS? wpfpwpfpBuD;xGm; ay:aygufvmcJh&ayonf/
jrefrmEdik if w
H iG f ukv
d edk t
D yk cf sKyaf &; qefu
Y sirf EI iS fh trsK;d om;vGwaf jrmufa&;vIy&f mS ;rIwiG f xif&mS ;aomrSwf
wkdifBuD;rsm;jzpfonfh 1920-ckESpf? trsKd;om;ynma&; ausmif;om;oydwfBuD;? 1936-ckESpf ukdvkdeDynma&;
qefYusifaom ausmif;om;oydwfESihf 1938-ck? (1300jynhf ta&;awmfykH)trsKd;om;vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rI
ta&;awmfykH ponfhvIyf&Sm;rIrsm;onf ausmufjzLNrdKUe,fokdY wkdifatmif a&muf&SdvmcJhonf/ 1938 ckESpf
ausmif;om;oydwfwGif ausmufjzLausmif;om;or*rS acgif;aqmifrsm;jzpfMuonfh ukdomxGef; (,ckoHtrwfBuD; tNidrf;pm;)? ukdomZH (tNidrf;pm; or0g,r0efaxmuf)? ukdpHay:(&efukefwuodkvf) ukdatmifBuD;
(&wn-uG,v
f eG )f ? ukb
d BuKd if (tNird ;f pm;&J0efaxmuf)? ukv
d aS usm?f ukb
d vS? ukad usm&f if? rykar? rvSvw
S ifwu
Ydk
OD;aqmifyg0if vIyf&Sm;cJhMuyg onf/ ,if;vIyf&Sm;rIukd t"dutaxmuftuljyKcJhMuolrsm;rSm ausmufjzLNrdKU
ausmif;om;rdbrsm;ESihfwuG? &rm0wD OD;bxGef;? ocifjraz? OD;bjzl? a':at;apm? a':zGm;ar? a':pH&TDwkdY
jzpfMuonf/ jrefrmEdkifiH wkdYArmtpnf;tkH; vIyf&Sm;rIonfvnf; ausmufjzLNrdKUokdY pwifa&muf&Sdvmum
1939-40wGif ausmufjzLNrdKUe,f wkdYArmtpnf;tkH;ukd ukdarmifvSausmf? ukdaumif;pHvS ukdwifjrifh?
ukdarmifaumif;? ukdb[ef? ukdausmf[ef tp&SdolwkdYjzihf zGJUpnf;vIyf&Sm;cJhMuygonf/ NAdwdoQukdvkdeDtkyfcsKyfa&;rS
tmPmykdifwkdYonfvnf; enf;vrf; trsKd;rsKd;jzihf zdESdyfcsKyfcs,fzrf;qD; ta&;,lcJhMuonf/
e,fcsJUtpkd;&onf vGwfajrmufa&;twGuf BudK;yrf;vmaom jynfolvlxkrsm;tm; Ncdrf;ajcmufwrsKd;?
tavsmhay; wzkH enf;y&d,m,frsKd;pkHokH; cs,fvS,fpkd;rkd;cJhayonf/ jrefrmEdkifiHbk&ifcHcsKyf\ twkdifyifc
HvTwfawmfwGif ausmufjzLNrdKUe,frS rif;wkdifyifcHtrwftjzpf OD;apmvSkd yg0ifcJhbl;ygonf/ yxrurmppfBuD;
twGi;f t*Fvyd Ef ikd if t
H wGuf ausmufjzLNrKd Ue,frS ppfom;pkaqmif;&mwGif OD;azmfo?l OD;vSatmif? OD;pdex
f eG ;f tp&Sd
aom yk*dKvfrsm;onfvnf; vkdufyg wkdufckdufay;cJh&ygonf/
1939 ckESpfwGif 0ifkd;wef;EdkifiHrsm;ESihf r[mrdwfEdkifiHrsm; 'kwd,urmppfukd pwifjzpfyGm;Mu&m 1941
ckEpS w
f iG f t*Fvyd t
f pk;d &onf ppfajy;b0jzihf tdE,
d Ekid if o
H Ykd qkwcf mG cJMh u&m ausmufjzLNrKd Ue,frS &rm0wD OD;bxGe;f ?
OD;omxGe;f ? OD;vSausmt
f p&Sad om acgif;aqmifrsm;ukd zrf;qD;ac:,l oGm;cJMh uonf/ *syeftpk;d &onf ta&SUawmif
tm&SwcGifvkH;ukd? pwif0ifa&mufodrf;ykdufvmcJh&m? 1826 ckESpfrSpwifpkd;rkd;cJhaom NAdwdoQtkyfcsKyfrIonf
ausmufjzLNrdKUe,frS qkwfcGmoGm;cJh&onf/
NAdwdoQtkyfcsKyfa&; ysufjym;NyD; tkyfcsKyfa&;rwnfNidrfaom tajctaewGif ausmufjzLNrdKUay: tdEd,
Ekid if o
H m;rsm;\ aps;qkid rf sm;ukd vk,ufazmufxiG ;f Mujcif;? vlru
kd rf sm; rif;rlpjyKvmjcif; paomrif;rJph ku
d f tajc
taersm; ay:aygufvmcJyh gonf/ 1941 ck? rwfvtwGi;f wGif *syefppfav,mOfrsm;u NrKd Uay:odYk vma&mufNy;D
ppfaoewfjzihf ypfcwf&m NrdKUaevlxkrsm; aMumuf&GHU eD;pyf&m aus;&Gmrsm;okdY ajymif;a&TUaexkdifcJh&onf/
tkyfcsKyfa&;ysufjym;csdefwGif NrdKU&Gmukd tkyfcsKyfa&;tzGJUrsm; zGJUpnf; aqmif&GufEdkif&ef OD;xGef;jrOD;? OD;zkd;GefY?
OD;armifaumif;? OD;jr'if paom vlBuD;rsm;u wm0ef,l? NrdKU&GmNidrf0yfydjym;a&;twGuf vufeufudkifrsm;ukdyg

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

18

pkpnf;? OD;azmfol? OD;zkd;jzL? OD;armifpdef? OD;xGef;ckdif? OD;ausmfZHvS? OD;zkd;[ef? ponfhvlvwfykdif; yk*dKvfrsm;u


wm0ef,l vkyaf qmifcMhJ uygonf/ if;tcsed t
f xd ausmufjzLNrKd Ue,fudk (54)OD;yg0ifaom aumfrwDtzGUJ u tkycf sKyf
aecJyh gonf/ 1942 ck pufwifbmvwGi?f Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmfrS &ckid pf pfaMumif; wm0efcH Akv
d &f efatmif
ra&muf&SdrSD? if;wyf&if;rS wyfcGJrSL; Akdvfrif;vGifESifh ocifarmifvSatmifwkdY a&muf&SdvmNyD;? vufeufrsm;ukd
odr;f ,l&ef awmif;qko
d jzih?f (54)OD;aumfrwDEiS fh y#dyujzpfMu&onf/ q&mawmf OD;pdEm acgif;aqmif? OD;ausmjf r?
OD;atmifxGef;jrwkdYonf? vufeufukdif(80)ausmfjzihf? ausmufjzLokdY a&muf&SdvmNyD;? NrdKU&GmNidrf0yfydjym;a&;ESihf?
tkyfcsKyfa&;ukd AkdvfpHarmif qkdoltm; vTJtyfcJhonf/ &ckdifppfaMumif; wm0efcH Akdvf&efatmifu ocif
armifvSatmiftm; ausmufjzLpD&ifpk tkyfcsKyfa&;wm0efukd ay;tyfjyef&m acwfysufumv ausmufjzLNrdKUe,f
tkyfcsKyfa&;onf ykdrwnfrNidrf y#dyujzpfvmonf/ ausmufjzLNrdKUe,f vlBuD;tzGJUrS ukd,fpm;vS,f OD;jr'if?
OD;azmfol? OD;zkd;[efwkdYonfvnf;aumif;? ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf bDtkdifat (BIA) rS OD;bcif? OD;pHay:?
OD;aumif;pHv?S OD;pHay:atmifwo
Ydk nf ppfawGNrKd U&Sd wyfr[m(1)wyf&if;rSL; Akv
d &f efatmifxo
H Ykd oGm;a&mufwifjyMu
onf/ Akv
d &f efatmifxrH S TeMf um;csurf sm;? aMujimpmwrf;rsm;ukd jyefa&mufaemuf ausmufjzLNrKd UwGif OD;ausm&f if
\tultnDjzihf jzefYa0cJh&onf/ wqufwnf;yif OD;wifeDatmif(tkyfcsKyfa&;rSL;)? OD;pHausmfa&TG(twkdifyifcH)?
ocifpaH zmf(twGi;f a&;rSLS ;)? ocifvaS usmf (wGb
J uftwGi;f a&;rSL;)? ocifazvS('kwb
JG uf twGi;f a&;rSL;)? OD;jr'if
(b@ma&;wm0efcH)? OD;bausmf (twkdifyifcH)? OD;omEkd; (w&m;a&;Xme wm0efcH)? ocifjraz (twkdifyifcH)?
OD;zkd;atmifESifhocifcsrf;xGef;(usrma&;wm0efcH)? OD;xGef;rif; (twkdifyifcH)? ODF;jzLxGef;ESifh pifum OD;armifpHvS
(ynma&;wm0ef)? q&mOD;bxGef; (twkdifyifcH)? q&mra':apmESihf? OD;armifjzL (umuG,fa&;wm0efcH)?
OD;armifaomif; (twkdifyifcH)? OD;pHa&TGjrESihf OD;csufBuD; (vr;fyef;qufoG,fa&;wm0efcH)? OD;bkd;xGef;atmif
(twkdifyifcH)? OD;ausmfxGef;OD;ESihf OD;usefatmif (ppfom;pkaqmif;a&;wm0efcH)? ocifaumif;pHvS(twkdifyifcH)?
OD;b&ifEiS fh OD;ausm&f if(&dum pkaqmif;a&;wm0efc)H ? OD;aomMumatmif (twkid yf ifc)H ? ocifarmifoed ;f ESihf OD;bk;d
GefY(0g'jzefYcsDa&;wm0efcH)? a&SUaeOD;armifaumif;(twkdifyifcH)? ocifxGef;wifESifh ocifazmfwif paom
Xmewm0efcrH sm;ukd Akv
d &f efatmif OD;aqmifaomtzGUJ rS cefx
Y m;ay;cJyh gonf/ if;jyif Mum;jzwfwm0efcrH sm;tjzpf
OD;azmfomatmif? OD;azmfo?l OD;rJatmif? OD;&efvES iS fh vkNH cKH a&;wm0efcH OD;armifausmaf Zmwko
Yd nfvnf; wm0ef,cl hJ
ygonf/ 1942-ck? Mo*kwfvtwGif;? Akdvf&efatmifonf ppfawGrS ausmufjzLNrdKUodkY jyefvnfa&muf&Sdvmjyef&m
tkyfcsKyfa&;tzGJUukd topfjyefvnfjyKjyif zGJUpnf;tkyfcsKyfapcJhjyefonf/
1943-ck? *syefEikd if t
H pk;d &rS jrefrmEdik if H vGwv
f yfa&;ukd twkta,mifay;tyfNy;D tkycf sKyaf &;tzGUJ tpnf;
rsm; jyefvnfzUJG pnf;tkycf sKyaf pjyefonf/ ckid 0f ef OD;xGe;f pde?f ckid &f 0J ef OD;bk;d ckid ?f e,fyidk 0f ef OD;batmif? w&m;r
0efaxmuf OD;azjrifw
h Ydk tkycf sKyNf y;D ? aemufyidk ;f wGif cdik 0f ef OD;xGe;f pdef ajymif;oGm;ojzihf OD;bBu;D u qufvuftyk f
csKyfonf/
1943-ckwGif ausmufjzLNrdKUe,fodkY *syefrsm; 0ifa&mufwyfpGJ tkyfcsKyfcJhonf/ zufqpf*syefrsm;\ twk
ta,mif vGwv
f yfa&;ESi?fh &ufpufMurf;MuKwrf u
I dk awmfveS af rmif;xkw&f ef jrefrmEdik if w
H 0Sr;f pwifvyI &f mS ;csed w
f iG f
ausmif;jzLNrdKUe,frS zufqpf*syefawmfvSefa&;ukd 1944-ckwGif? pwifaqmif&GufcJhonf/ ausmufjzLNrdKUe,frS
ausmif;om;acgif;aqmif OD;bapm (tNidrf;pm;-oHtrwfBuD;)onf tdEd,EkdifiHrSwqifh oD[kdVfEdkifiHwGif ynm
oifMum;ae,if; OD;oef;azjrifh\ wm0efay;csuft& avewfom; owif;jzefYcsda&;vkyfief;ukd aqmif&Guf
cJhygonf/
zufqpfawmfvSefa&;twGuf &ckdifjynfajrmufykdif;wGif OD;kdxGef;? OD;pHomausmfwkdYonfvnf;aumif;?
OD;bapm? OD;armifapmjzL? OD;pHxGef;wkdYonfvnf;aumif;? avxD;rsm;jzihf qif;oufum edyGefrsm;\vIyf&Sm;rIukd
pkHprf;axmufvSrf;? NAdwdoQwyfrsm;ESihfqufoG,f owif;ykdYEkdifcJhonf/ 1945-ckwGif r[mrdwfwyfrsm;onf
*syefpcef;rsm;ukd pwifwkdufckdufcJh&m ausmufjzLNrdKUwpfckvkH; rD;avmifuRrf;NyD; ysufpD;qkH;IH;cJh&onf/
1946ckESpf? rwfv 17&ufaeYwGif trsKd;om;acgif;aqmifBuD; AkdvfcsKyfatmifqef;(zqyv OuX)
onf ausmufjzLNrKd Ue,f *k;H csed &f mG okYd a&muf&v
dS mNy;D NrKd Ue,fwpfcv
k ;Hk uk?d pnf;k;H zqyvtzGUJ uk?d pwifzUJG pnf;cJh

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

19

onf/ if;tzGJUwGif OD;bapm? OD;omxGef;? OD;ausmfxGef;OD;? OD;bvS? OD;bodef;atmif? &rm0wD OD;bxGef;?


OD;csuBf u;D paom acgif;aqmifrsm; yg0ifco
hJ nf/ jynfo&Yl aJ bmftzGUJ ESi?hf jynfo&Yl aJ rtzGUJ tpnf;rsm;ukd zGUJ pnf;Ny;D ?
&ckdifwkdif; jynfolY&JabmfnDvmcHukd? 1947-ckwGif ausmufjzLNrdKU wef;jrifhausmif; usif;ycJhonf/ 1947-ck?
azazmf0g&DvwGif ausmufjzLNrKd Ue,fv;Hk uRw?f zqyvnDvmcHudk a&rsuaf us;&Gmtkypf k a&rsu&f mG wGif usi;f yNy;D ?
ausmufjzLckid f zqyvtzGUJ ukv
d nf;aumif;? NrKd Ue,fzqyvtzGUJ ukv
d nf;aumif;? a&G;cs,w
f ifajrm ufzUJG pnf;um
vGwfvyfa&; BudKwifjyifqifrItwGuf ausmufjzLNrdKUe,frS wkdif;jyKjynfjyKvTwfawmfukd,fpm;vS,fESpfOD;tjzpf
OD;bapmESihf OD;omxGef;ukd a&G;cs,fwifajrmufcJhMuonf/

(c) ygvDref 'Dru


dk a&pD ekid if aH &;jzpfpOf
1948-ck/ Zefe0g&Dv (4)&ufaeYwGif jrefrmEkdifiH\vGwfvyfa&;ukd xkwfjyefaMujimcJh&m ausmufjzLNrdKU?
rD;avmifjyifuiG ;f (,ck ausmufwidk u
f iG ;f )wGif ausmufjzLcdik Ef iS hf ausmufjzLNrKd Ue,f zqyvtzGUJ wkrYd S OD;aqmifjyK
yxrOD;qk;H vGwv
f yfa&;atmifyu
JG dk usi;f yEkid cf yhJ gonf/ ,if;aeYwiG yf if tvsm; 3-ay? teH 3-ay? apmuf(tjrif)h
3-ay? &Sad om vGwv
f yfa&;rSww
f idk u
f ?dk a&Ttyk ?f aiGtyk w
f jYdk zihf yEucf s pku
d x
f cl ahJ yonf/ rkcOf ;D jy'fr@yfBu;D
rsm;aqmuf? atmifyo
JG bif usi;f ycJMh uonf/ xkEd pS w
f iG yf if jynfaxmifpk ppf&t
J rSwf (20)wyf&if;rS wyf&if;rSL;
Akv
d pf o
H mausm?f Akv
d ,
f ufo?hJ Akv
d af umif;pHvS paomvufeufuidk f acgif;aqmifrsm;? OD;omxGe;f ? OD;bcif? OD;cifyk
paom jynfo&Yl aJ bmfacgif;aqmifrsm; vufeufuidk f awmckMd u&m? ausmufjzLNrKd Ue,f\ tkycf sKyaf &; tajctae
onf rwnfrNidrf jzpfvmawmhonf/ ausmufjzLNrdKUudk jynfolY&JabmfygwDu 1949-ckESpfwGif wpfBudrf? 1951
ckESpfwGif wpfBudrf wufa&mufodrf;ykdufEkdifcJhonf/ ausmufjzLckdiftkyfcsKyfa&;twGuf txl;ta&;ykdiftjzpf
OD;bapmtm; wm0efay; tkycf sKyaf pcJyh gonf/ ausmufjzLNrKd Uukd ae0ifr;D Nird ;f trdex
Yf w
k
f Akv
d Bf u;D cgukZd H OD;aqmif
aom csif;aoewfukdif wyf&if;onf Murf;wrf;pGm NrdKUvkHNcHKa&;ukd? wm0ef,ltkyfcsKyfcJhygonf/ jynfolY&Jar
acgif;aqmif a':at;apmESifh q&mra':rdrw
d t
Ydk m; yk'rf (5)t&? zrf;qD;cJMh uonf/ oHwcJG kid t
f yk cf sKyaf &;ysu
f ?
ausmufjzLNrKd UokYd ajymif;a&TUzGiv
hf pS x
f m;&onfh trSw(f 22)ajcvsiw
f yf&if; ausmufjzLNrKd U ausmufwpfv;Hk bk&m;teD;
wGi?f vma&mufwyfpJG wm0ef,&l onf/ 1952-ckEpS w
f iG ?f NrKd Uacsmif;uRe;f ? r&Zkid ;f uRe;f wkw
Yd iG f umuG,af &;wyfrsm;
zGJUpnf;tkyfcsKyfapcJhum? 1956-ck a&mufaomtcg? jzLapmxD;wyfrsm;tjzpf ajymif;vJzGJUpnf;ay;cJhonf/ jrefrm
Edik if q
H &dk ,
S v
f pfygwDrS jrefrmEdik if v
H ;Hk qkid &f m? awmifov
l ,form;tpnf;tk;H (Awvp)ukd wEkid if v
H ;Hk zGUJ pnf;&m?
ausmufjzLwGif OD;jraz Ou|tjzpf aqmif&GufcJhonf/
1952-ckrS 1955 ckEpS t
f xd jynfawmfom pDru
H ed ;f ukd taumiftxnfazmfc&hJ m? ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f
pmoifausmif;rsm;? a&wGif;a&uefrsm; pmzwfcef; taqmuftOD;rsm;? wmwrHrsm; wnfaqmufay;EkdifcJhonf/
1951-ckEpS w
f iG f &ckid w
f idk ;f &if;om; nDw
G af &;tzGUJ ? (&wn)pwifzUJG pnf;ay:aygufvmNy;D ? &ckid jf ynfe,f
ukd,fykdiftkyfcsKyfa&;ukd awmif;qkdcJhMuonf/ ausmufjzLckdif &wn Ou| OD;zkd;vl? NrdKUe,f&wn Ou| OD;a&TEk?
trsKd;orD; &wnacgif;aqmif a':at;apmwkdYu aqmif&GufcJhMuonf/ 1955-ck wwd,tBudrf? &ckdifwkdif;vkH;
qkdif&m (&wn)nDvmcHukd ausmufjzLNrdKU ausmufwkdifuGif;wGif usif;ycJhonf/ 1960-ckESpfwGif? &ckdifjynfe,f
qEjyyGBJ u;D uk?d &wnESi&fh wvp(&ckid w
f ;dk wufaom vli,ftpnf;tk;H )wkYd yl;aygif;? ta&;qkq
d EjycJMh uonf/
&wvptzGJUudk 1952-ckESpfwGif? &ckdiftrsKd;om;a&;ESihf? jynfe,fukd,fykdiftkyfcsKyfa&;twGuf vIyf&Sm;cJh&m?
ukdarmifBuD;? udkxGef;vSatmif? ukdpHvIdifwkdY OD;aqmifyg0ifcJhMuonf/
1958-ckEpS ?f azazmf0g&DvwGi?f OD;Ektpk;d &\ jynfwiG ;f Nird ;f csr;f a&;wnfaqmuf&efEiS ?fh awmwGi;f vufeuf
ukid rf sm;twGu?f oifyek ;f acsa&;Oya'udk jyXmef;cJ&h m? vufeufEiS hf 'Dru
dk a&pDvv
J ,
S af &;[laom a<u;aMumforH sm;
ESihftwl &ckdifjynfe,frS OD;pdEmygwDESihf jynfolY&JabmfygwDwkdY vufeufpGefYcJhMuonf/
jynfo&Yl aJ bmfygwDEiS fh vufeufpeG cYf ahJ om tzGUJ tpnf;rsm;onf 'Dru
kd a&pDabmiftwGi;f rS vIy&f mS ;Edifk &f ef
&nf&G,fcsufjzihf 1958-ckESpfwGif &ckdifjynftrsKd;om;nDGwfa&;wyfaygif;pk (&rwn)ukd zGJUpnf;cJhMujyefonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

20

&rwnukd OD;omxGef;u Ou|tjzpf aqmif&GufcJhonf/ ausmufjzLNrdKUe,fwGif 1948ckESpfrS 1962-ckESpftxd


jynfov
Yl w
T af wmf (atmufvw
GT af wmf)trwftjzpf OD;bapmESi?fh OD;omxGe;f wkYd aqmif&u
G cf MhJ u&m? OD;omxGe;f onf
1948 ckEpS w
f iG ?f awmcko
d mG ;cJo
h nf/ vlrsK;d pkvw
T af wmf(txufvw
T af wmf)wGif OD;a&Tv
G aS tmif? OD;zk;d at;? OD;zk;d vlwYdk
u aqmif&GufcJhMuonf/ 1958 ckESpf? zqyvtzGJUcsKyf ESpfjcrf;uGJ&m ausmufjzLNrdKUe,fwGifvnf; OD;bapm
acgif;aqmifaom oef&Y iS ;f zqyvESi?fh OD;jrazacgif;aqmifaom wnfNrzJ qyv[l? jzpfay:cJMh uonf/ 1960ckESpf a&G;aumufyGJwGif? oefY&Sif;zqyvrS OD;bapmESihf wnfNrJzqyvrS OD;zkd;GefY(rmefatmif)wkdY,SOfNydKif&m?
OD;bapm tEkid &f &So
d nf/ txufvw
GT af wmftwGuf OD;zk;d at;(oef&Y iS ;f )ESifh OD;zk;d vl(&wn)wkYd ,SONf yKd i&f m OD;zk;d vl
tEkdif&&Sdonf/

(*) qk&d ,
S v
f pfacwfajymif;awmfveS af &;umv Ekid if aH &;jzpfpOf
(1) awmfvSefa&;aumifpDumv EkdifiHa&;tajctae/ /
1962-ckESpf? rwfv (2)&ufaeYwGif? awmfvSefa&;aumifpDonf? EkdifiHawmftmPmukd xdef;odrf;cJhNyD;
wEkid if v
H ;Hk twGu?f tkycf sKyaf &;tzGUJ toD;oD;uk?d zGUJ pnf;tkycf sKyaf pcJo
h nf/ ausmufjzLNrKd Uonf ckid Nf rKd Ujzpfojzih?f
ckid v
f NHk cKH a&;ESihf tkycf sKyrf aI umfrwDuv
dk nf;aumif;? NrKd Ue,fvNHk cKH a&;ESifh tkycf sKyrf aI umfrwDuv
dk nf;aumif;? NrKd Ue,f
vkHNcHKa&;ESifh tkyfcsKyfrIaumfrwDukdvnf;aumif;? zGJUpnf;cJhonf/ trSwf(15)jynfaxmifpkppf&J\ AkdvfrSL;
atmifausmfjrifh(,ck jyefMum;a&;Xme0efBuD;)onf NrdKUjyckdifvkHNcHKa&;ESihf? tkyfcsKyfrIaumfrwDOu|jzpfvmNyD;?
ckid 0f efO;D pde?f ckid &f 0J ef OD;oef;azwkYd tzGUJ 0if jzpfvmMuonf/ ausmufjzLNrKd Ue,fvNHk cKH a&;ESifh tkycf sKyrf aI umfrwD
wGif Akv
d pf ;dk Ekid (f Ou|)? OD;wifarmif(e,fyidk )f ? pcef;rSL; OD;zk;d eD? NrKd Uykid f OD;pHarmifwYdk yg0ifMuonf/ NrKd UrvkNH cKH a&;ESifh
tkyfcsKyfrIaumfrwDwGif OuX AkdvfBuD;MuLabmif;? OD;armifarmif(NrdKUr&J0efaxmuf)ESihf tzGGJU0iftjzpf OD;vlbwkdY
yg0ifMuonf/
(2) tjrKawygwDumvtwGif; EdkifiHa&;tajctae
awmfveS af &;aumifpo
D nf trsK;d om;pnf;vk;H nDw
G af &;ukd umuG,o
f nfh Oya't&? Edik if aH &;toif;
tzGUJ rsm;ukd zsuo
f rd ;f aponf/ jrefrmhq&dk ,
S v
f pf vrf;pOfygwDudk wpfcw
k nf;aom OD;aqmifygwDtjzpf pwifzUJG pnf;
jcif;wku
Yd dk aqmif&u
G cf &hJ m pnf;k;H a&;rSL; Akv
d Bf u;D rif;Munfonf 1964-ckEpS ?f Zlvidk v
f (1)&ufaeYwiG f taemufyidk ;f
&yfuu
G f k;H wufvrf;&Sd OD;pHa&TjG raetdrw
f iG f ausmufjzLNrKd Ue,f ygwD,el pf;Hk uk?d pwifziG v
fh pS cf yhJ gonf/ jrefrmhq&dk ,
S f
vpfvrf;pOfygwD? ygwDwidk ;f Bu;D Muyfa&;aumfrwDOu| Akv
d rf LS ;csKypf ed 0f if;? (tv,fyidk ;f ppfXmewkid ;f rSL;)ESifh ygwD
wkid ;f Bu;D Muyfa&;aumfrwD wkid ;f cGt
J rSw(f 13)(&ckid w
f idk ;f ? 'k-OuX? 'kw,
d Akv
d rf LS ;Bu;D ol&apmjzL)wkYd a&muf&v
dS mNy;D
ygwD\0g'oabmxm; a&;&mrsm;ukd? &Sif;vif;cJhMuonf/ ygwD0ifrsm; pnf;kH;jcif;? ygwDau'grsm; avhusihf
wm0efay;jcif;wkdYukd tqufrjywfaqmif&GufcJh&m? ausmufjzLNrdKUe,f ygwD,lepfwGif Ou|tjzpf AkdvfBuD;
rif;Munf? twGif;a&;rSL;tjzpf OD;bkd;kd? aumfrwD0ifrsm;tjzpf OD;bkd;au? OD;bat;? OD;a&Tatmif?
a':oef;oef;wkdYjzihf zGJUpnf;cJhonf/ qkd&S,fvpfpD;yGm;pepf wnfaqmufrItwGuf? (qpwu)ukd zGJUpnf;
jynfolykdifodrf;qnf;a&; vkyfief;rsm;? ukefoG,frIvkyfief;rsm;ukd 0ifa&mufwm0ef,lapcJh&m OD;ausmfomonf
Ou|tjzpf aqmif&GufcJhonf/
ausmufjzLNrdKUe,f ygwD,lepfwGif Ou|rsm;tjzpf AkdvfBuD;xGef;uGefY? AkdvfBuDpHodef;wkdYu aqmif&GufcJhNyD;
twGi;f a&;rSL;rsm;tjzpf OD;bk;d k?d OD;bk;d wif? OD;xGe;f jrOD;? aumfrwD0ifrsm;tjzpf OD;bk;d au? OD;bat;? OD;a&Tatmif?
a':oef;oef;? OD;omcif? OD;armifBu;D wkjYd zpfonf/ ausmufjzLckid v
f NHk cKH a&;ESi?fh tkycf sKyrf aI umfrwDwiG ?f Ou|rsm;
tjzpf Akv
d rf LS ;atmifausmjf rif?h Akv
d rf LS ;wifv
h iG ?f Akv
d rf LS ; uGe;f abmf,eG ;f ? 'kAv
dk rf LS ;Bu;D apma*:a0vm? Akv
d rf LS ;wifO;D ?
AkdvfrSL;baxG;wkdYu aqmif&GufcJhMuonf/
jrefrmhq&dk ,
S v
f pfvrf;pOfygwD OD;aqmifraI tmufwiG f vlxv
k w
l ef;pm; tzGUJ tpnf;rsm;uk?d pnf;k;H zGUJ pnf;cJh
&m? ausmufjzLNrdKUe,f awmifolv,form;aumifpDukd ygwD,lepfa&;&mrSL; OD;bkd;au;u aqmif&Guf

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

21

twGif;a&;rSL;tjzpf OD;omxGef;u aqmif&GufcJhonf/ if;aemuf Ou|tjzpf OD;armifodef;ESifh OD;bapmwkdYu


aqmif&GufcJhMuonf/ aemufykdif;wGif NrdKUe,fawmifolv,form;aumifpDukd? NrdKUe,fawmifol v,form;
tpnf;tkH;tjzpfodkY ajymif;vJac:a0:apcJhonf/ ausmufjzLNrdKUe,f jynfolYtvkyform;aumifpDukd a&;&m
aumfrwD0if OD;a&Tatmifu OuXtjzpf aqmif&Guf OD;wifjrifhu twGif;a&;rSL;tjzpf aqmif&GufNyD; pwif
zGJUpnf;cJhonf/ if;aemuf OD;bcif? OD;a&TatmifwkdYu tpOftquf aqmif&GufcJhMuonf/ aemufykdif;wGif
jynfolYtvkyform;aumifpDrS jynfolYtvkyform;tpnf;tkH;[l? ajymif;vJzGJUpnf;vmcJhonf/
(3) jynfolYygwDumvEkdifiHa&;tajctae
jrefrmhq&dk ,
S v
f pf vrf;pOfygwDudk tjrLawygwDrS jynfoyYl gwDtjzpfoYdk 1971-ckEpS w
f iG ?f pwifzUJG pnf;cJ&h m
ausmufjzLNrKd Ue,f ygwD,el pf yxrtBurd f rsuEf mS pkn
H D tpnf;ta0;ukd tm;upm;uGi;f r@yfBu;D wGi?f usi;f yNy;D ?
ygwD,lepftrIaqmifaumfrwDrsm;tjzpf OuXAkdvfBuD;pHodef;? twGif;a&;rSL; OD;bkd;wif? aumfrwD0if OD;bcif?
OD;odef;armif? OD;xGef;jrOD;wkdYtm; a&G;cs,fwifajrmufcJhMuonf/ ygwDnDvmcHukd,fpm;vS,frsm;tjzpf?
AkdvfBuD;pHodef;? OD;bkd;wif? OD;xGef;jrOD;? OD;xGef;atmifESihf t&Htjzpf OD;at;wkdYtm; a&G;cs,fcJhMuonf/
OuXAkv
d Bf u;D pHoed ;f onf a'oygwDaumfrwD0iftjzpf ajymif;a&TUoGm;&? Mum;jzwfygwD,el pf a&G;cs,yf JG
jyKvyk cf &hJ m? OuX OD;bk;d wif? twGi;f a&;rSL; OD;xGe;f jrOD;? aumfrwD0ifrsm;tjzpf OD;bcif? OD;ode;f armif? OD;armifBu;D ?
OD;omxGe;f ? OD;bk;d kEd iS ?hf t&efaumfrwD0iftjzpf OD;pHausmaf &TwYdk a&G;cs,cf cH MhJ u&onf/ twGi;f a&;rSL; OD;xGe;f jrOD;
onf &ckdifjynfe,fw&m;olBuD;tzGJUOu| jzpfvmaomtcg OD;bkd;kdonf ygwD,lepftwGif;a&;rSL;tjzpf
vnf;aumif;? OD;pHausmfa&TGonf aumfrwD0iftjzpfvnf;aumif;? a&muf&SdvmcJhayonf/
1976 ckESpf? owrtBudrf ygwD,lepfrsufESmpkHnD tpnf;ta0;wGif OuXtjzpf OD;pHausmfa&T?
twGif;a&;rSSL; OD;wifjrifh? aumfrwD0if ODarmifBuD;? OD;odef;armif? OD;armifcspf? OD;cifGefY? OD;usefxGef;ESihf t&ef
aumfrwD0ifrsm;tjzpf OD;atmifwif? OD;xGe;f jr? OD;a&TatmifwYdk a&G;cs,cf MH u&onf/ 1981-ckEpS ?f (11)Burd af jrmuf
rsufESmpkHnD tpnf;ta0;rS OuX OD;pHausmfa&T? twGif;a&;rSL; OD;wifjrifh? aumfrwD0if OD;armifBuD;? OD;cifGefY?
OD;a&Tatmif? OD;atmifwif? OD;xGef;jr? t&efaumfrwDtjzpf OD;odef;armif? OD;armifcspfESihf OD;ausmfcif(12-Budrf
ajrmuf rsufESmpkHnDrS a&G;cs,fjcif;cH&ol)wkdY a&G;cs,fjcif; cHcJh&jyefygonf/
jrefrmhqkd&S,fvpf vrf;pOfygwDrS csrSwfcJhaom EkdifiHa&;OD;wnfcsuft& qkd&S,fvpf'Drkdua&pD
taqmufttkEH iS t
fh nD Ekid if aH wmf,E,m;ukv
d nf; jyefvnfzUJG pnf;&ef aqmif&u
G cf sut
f & pHepfopftyk cf sKyaf &;ukd
pwifzUJG pnf;cJ&h m A[kv
d NHk cKH a&;ESifh tkycf sKyaf umfrw
d rd mS jynfe,f? wkid ;f ? NrKd Ue,fEiS &fh yfuu
G ?f aus;&Gmtkypf k vkNH cKH a&;ESifh
tkyfcsKyfrIaumfrwDukd jyefvnfzGJUpnf;cJhygonf/ pHepfopf ausmufjzLNrdKUe,f vkHNcHKa&;ESihf tkyfcsKyfrIaumfrwD
(evu)wGif OuX Akv
d Bf u;D ausmjf r? twGi;f a&;rSLK; OD;xGe;f atmifEiS hf trIaqmif(tcsed jf ynf)h rsm;tjzpf OD;GeaYf z
(tvkyo
f rm;aumifpD uk,
d pf m;vS,)f ? OD;omcif (ygwD,el pfu,
dk pf m;vS,)f ? OD;ausmOf ;D (v,form;aumifpu
D ,
dk pf m;
vS,)f ?ESihf tcsed yf idk ;f tzGUJ 0ifrsm;tjzpf OD;atmifcsr;f OD;? OD;xGe;f pde?f OD;armifvaS tmif? OD;ode;f Ge?Yf OD;jraomif;ESi?fh
OD;bkd;at;wkdYjzpfMuonf/ wkdif;a'o t,lcHw&m;olBuD;tzGJU0iftjzpf? OD;bkd;&if? OD;vSatmif? OD;at;? OD;bom?
OD;wifat;? OD;apmvSatmifwkdYtm;vnf;aumif;? NrdKUe,fa'ow&m;kH;rsm;wGif OD;azjr? OD;pdefatmif? OD;usefb?
OD;a&Tz;dk ? a':at;apmwkt
Yd m;vnf;aumif;? vli,fw&m;k;H twGuf ukn
d aD &T?G ukad usmcf if? a':vwf? a':ode;f wif?
OD;b&SifESihf? OD;bomwkdYtm;vnf;aumif;? wm0efay;tyfcJhMuonf/ aus;&Gmtkyfpk (54)tkyfpkESihf? NrdKUr&yfuGuf
(10)&yfuGuftwGuf vkHNcHKa&;ESihf tkyfcsKyfrIaumfrwDrsm;ukd wm0efay;tyfEkdifcJhonf/
jynfaxmifpk jrefrmEkdifiHzGJUpnf;tkyfcsKyfykHtajccH Oya'ta[mif;ukd zsufodrf;NyD;aemuf qkd&S,fvpf
'Dru
dk a&pDtpDtrHEiS t
fh nD Ekid if aH wmf\zGUJ pnf;tkycf sKyyf Hk tajccHOya'topfwpf&yfudk qk&d ,
S v
f pfpepfEiS hf avsmn
f D
atmif a&;qGEJ idk &f ef jrh efrmhq&dk ,
S v
f pfvrf;pOfygwDonf Akv
fd cf sKyBf u;D pef;,k(,ck Ekid if aH wmforwBu;D )OD;aqmif?
(97)OD;yg0ifaom aumfr&Sifwpf&yfukd? zGJUpnf;aqmif&GufEdkifcJhonf/ tqkdygaumfr&Sifonf jynfolvlxkqEukd?
us,fjyefYpGm &,l? tajccHOya'ukd tqifhqifha&;qGJcJh&m? aumfr&SiftzGJUcGJ trSwf(8)acgif;aqmif OD;oef;pdef?

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

22

OD;vSxGef;jzL? OD;0ef[m&Sif? OD;ay:oif? OD;apmatmifESihf twGif;a&;rSL; OD;wifat;ausmfwkdYyg0ifaom tzGJUonf


ausmufjzLNrKd Ue,foYdk a&muf&v
dS mNy;D jynfoq
Yl Eu?dk yxrOD;qk;H &,lpak qmif;cJyh gonf/ if;rSwzef yxrrlMurf;?
'kwd,rlMurf;? wwd,rlMurf; ponfrsm;ukd wqifhNyD;wqifh ausmufjzLNrdKUe,f jynfolvlxkxHodkY vma&mufNyD;
qEc,
H jl cif;? &Si;f vif;wifjyjcif;wku
Yd dk vlxv
k yI &f mS ;rIBu;D wpf&yftjzpf aqmif&u
G v
f yI &f mS ;cJ&h m ausmufjzLNrKd Ue,f
ygwD,el pfEiS fh vlxv
k w
l ef;pm; tzGUJ tpnf;rsm;onf t"du yg0ifvyI &f mS ;cJo
h nf/ 1973-ck? 'DZifbmv (15)&ufaeY
wGif? jynfaxmifpk qkd&S,fvpforwjrefrmEdkifiHawmf zGJUpnf;ykHtajccHOya'ukd jynfvkH;uRwfqEcH,lyGJjzihf?
twnfjyKjyXmef;cJ&h m ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f &Sd vlO;D a&pkpak ygif; (106951)OD;&So
d nft
h euf? qEraJ y;ykid cf iG &hf o
dS l
aygif; (61219)OD;&S&d m aumufcrH J (82.29%)&&Scd yhJ gonf/ 1974-ck? Zefe0g&Dv (3)&ufaeYwiG f zGUJ pnf;ykt
H ajccH
Oya'ukd twnfjzpfaMumif; awmfvSefa&;aumifpDu aMujimcJhygonf/
1974-ck rwfv? (2)&ufaeYwiG ?f awmfveS af &;aumifpo
D nf? Ekid if aH wmftmPm&yfrsm;ukd vTwaf wmfEiS fh
jynfolYaumifpDtqifhqifhfokdY vTJajymif;ay;cJh&m? ausmufjzLNrdKUe,frS yxrtBudrf jynfolYvTwfawmfokdY
uk,
d pf m;vS,rf sm;tjzpf OD;armifat;ESihf Akv
d Bf u;D pHoed ;f wku
Yd dk a&G;cs,af pvTwcf o
hJ nf/ &ckid jf ynfe,f jynfoaYl umifpD
twGuf jynfolYukd,fpm;vS,f OD;xGef;jrOD;? OD;apmatmif? AkdvfrSL;rif;Munf? OD;wifjrifh? OD;omxGef;wkdYukd a&G;cs,f
apvTwfcJhonf/ ausmufjzLNrdKUe,f jynfolYaumifpDukd,fpm;vS,f (83)OD;ukd a&G;cs,fwifajrmufNyD; tvkyf
trIaqmiftzGUJ wGif OuXtjzpf Akv
d Bf u;D ausmjf r? twGi;f a&;rSL;tjzpf OD;xGe;f atmif? tzGUJ 0ifrsm;tjzpf OD;GeaYf z?
OD;omcif? OD;ausmOf ;D ? OD;atmifcsr;f OD;ESi?hf OD;xGe;f pdew
f u
Ydk kd a&G;cs,w
f ifajrm ufcMhJ uonf/ NrKd Ue,fjynfow
Yl &m;olBu;D
tzGJUwGif OuXtjzpf OD;xGef;atmif? tzGJU0ifrsm;tjzpf? OD;bkd;at? OD;odef;GefY? OD;armifoD;ESihf OD;armifodef;wkdY
yg0ifMuonf/ NrKd Ue,fvyk if ef;ppfaq;a&;tzGUJ wGiv
f nf; OuX OD;ausmo
f m? tzGUJ 0ifrsm;tjzpf OD;bOD;? OD;xGe;f wif?
OD;bpH? OD;OD;a&TapmwkYd yg0ifcMhJ uonf/ aus;&Gmtkypf k (54)tkypf Ek iS fh NrKd Uay: (10)&yfuu
G t
f wGuf jynfoaYl umifpD
0ifpkpkaygif; (1111)OD;ukd a&G;cs,fwifajrmufNyD; tvkyftrIaqmiftzGJU? w&m;olBuD;tzGJUrsm;ukd zGJUpnf;
EkdifiHawmftmPmukd vTJajymif;aqmif&GufapcJhygonf/
yxrtBud r f jynf o l Y v T w f a wmf E S i h f jynf o l Y a umif p D o uf w rf ; twG i f ; yif ausmuf j zLNrd K Ue,f
jynfoaYl umifpt
D vkyt
f rIaqmiftzGUJ ukd topfwzef jyefvnfzUJG pnf;&jyef&m OuXtjzpf OD;at;? twGi;f a&;rSL;
tjzpf OD;xGef;atmif? trIaqmifaumfrwD0ifrsm;tjzpf OD;omcif? OD;atmifcsrf;OD;? OD;xGef;pdef? OD;cifatmifESihf?
OD;oef;&nfwkdYukd yg0ifzGJUpnf;cJhonf/ jynfolYw&m;olBuD;tzGJUwGif OuXtjzpf OD;odef;GefY? tzGJU0ifrsm;tjzpf?
OD;omEd;k atmif? OD;armifoed ;f ? OD;ausm&f ifEiS ?fh OD;xGe;f BuKd iw
f Ydk yg0ifcyhJ gonf/ jynfov
Yl yk if ef;ppfaq;a&;tzGUJ wGif
Ou|tjzpf OD;xGe;f wif? tzGUJ 0ifrsm;tjzpf OD;bpH? OD;OD;a&Tapm? OD;atmifa&T? OD;ode;f atmifwYdk yg0ifzUJG pnf;cJyh gonf/
1978-ckESpf? 'kwd,tBudrf jynfolvTwfawmfESihf jynfolYaumifpDtqifhqifhukd a&G;cs,fzGJUpnf;cJh&m?
ausmufjzLNrdKUe,frS jynfolYvTwfawmfukd,fpm;vS,ftjzpf OD;apmvSjzL( ykdYaqmifqufoG,fa&;0efBuD;Xme?
'kwd,0efBuD;)ESihf OD;omxGef;(OD;aqmifGefMum;a&;rSL;-qm;vkyfief;aumfykda&;&Sif;)wkdYtm;vnf;aumif;?
jynfe,faumifpD0ifrsm;tjzpf OD;vkH;? OD;wifBuD;? OD;armifwif? OD;oHcJ? a':odef;cifwkdYtm;vnf;aumif;?
a&G ; cs,f w if a jr m uf c J h Muonf / Nrd K Ue,f a umif p D 0 if (83)a,muf u k d a&G ; cs,f N yD ; ?
NrdKUe,ftvkyftrIaqmiftzGJUOuXtjzpf OD;at;? twGif; a&;rSL;tjzpf OD;oef;&nfESihf tzGJU0ifrsm;tjzpf
OD;xGef;BudKif? OD;cifa&TG? OD;omcif? OD;ausmfatmifESifh OD;atmifcsrf;OD; wkdYjzihf zGJUpnf;cJhjyefonf/ 1979-ckESpfwGif?
OD ; atmif c srf ; OD ; uG , f v G e f o G m ;ojzih f OD ; bjzLuk d tpm;xk d ; a&G ; cs,f wif a jr k m uf c J h M uonf /
NrdKUe,fw&m;olBuD;tzGJUwGif Ou|tjzpf OD;odef;GefY? tzGJU0ifrsm;tjzpf OD;armifoD;? OD;ausmf&if? OD;yef;om?
OD;bapmwkdYyg0ifNyD;? vkyfief;ppfaq;a&;tzGJUwGif OuXtjzpf OD;cifatmif? tzGJU0ifrsm; tjzpf OD;odef;atmif?
OD;atmifa&T? OD;bpHESihf OD;ba0wkdY yg0ifMuygonf/ aus;&Gmtkyfpk &ufuGufjynfolYaumifpD tzGJUtpnf;wGif
tzG J U 0if p k p k a ygif ; (1112)OD ; a&G ; cs,f N yD ; tvk y f t rI a qmif t zG J U ES i h f w&m;ol B uD ; tzG J U wk d Y u d k a&G ; cs,f
wm0efay;tyfcJhygonf/
'kwd,tBudrf jynfolYvTwfawmfESifh jynfolYaumifpDtqifhqifhoufwrf;ukd jyifqifNyD;? wwd,tBudrf

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

23

jynfov
Yl w
T af wmfEiS fh jynfoaYl umifpt
D qifq
h ifh a&G;cs,w
f ifajrm ufyu
JG dk 1981-ckEpS ?f Ek0d ifbmv(9)&ufaeYwiG f
a&G;cs,fwifajrmufcJh&m ausmufjzLNrdKUe,frS jynfolYvTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;tjzpf OD;apmvSjzL (ykdY^quf'kw,
d 0efBu;D )ESifh OD;omxGe;f (OD;aqmifeT Mf um;a&;rSL;-qm;vkyif ef;aumfyadk &;&Si;f )wkt
Yd m; a&G;cs,w
f ifajrm ufchJ
ygonf/ jynfe,fjynfoaYl umifp0D ifrsm;tjzpf OD;wifBu;D ? OD;ausm&f if? OD;vk;H ? OD;oef;atmifEiS fh a':ode;f cifwt
Ydk m;
a&G;cs,fcJhygonf/ NrdKUe,faumifpD0if(83)OD;tm; a&G;cs,fNyD; tvkyftrIaqmiftzGJUOuXtjzpf? OD;xGef;atmif
twGif;a&;rSL;tjzpf OD;oef;&nf? tzGJU0if OD;cifa&T? OD;bjzL? OD;bkd;jr? OD;oH'kdifESihf OD;ausmfodef;wkdYukd a&G;cs,f
wifajrkmufcJhMuonf/ NrdKUe,fw&m;olBuD;tzGJUwGif Ou|tjzpf OD;odef;GefY tzGJU0ifrsm;tjzpf OD;bapm?
OD;bausm?f OD;ausmaf ZmatmifEiS fh OD;ausmx
f eG ;f pHwyYdk g0if NrKd Ue,fvyk if ef; ppfaq;a&;OuXtjzpf OD;cifatmif?
tzGJU0ifrsm;tjzpf OD;atmifa&T? OD;ba0 OD;xGef;BudKifESifh OD;omcifwkdYjzihf yg0ifzGJUpnf;cJhonf/ &yfuGufESihf
aus;&Gmtkyfpk jynfolYaumifpD0ifpkpkaygif;(1112)OD; a&G;cs,fwifajrmufNyD; tvkyftrIaqmiftzGJUESihf
w&m;olBuD;tzGJUwkdYukd zGJUpnf;cJhMuygonf/
ausmufjzLNrdKUe,f ygwD,lepf\ OD;aqmifrIatmufwGif vlxkvlwef;pm; tzGJUtpnf;rsm; jzpfMuonhf
NrKd Ue,fawmifov
l ,form;tpnf;tk;H ESifh aus;&Gmtkypf ak wmifov
l ,form; tpnf;tk;H wku
Yd dk nDvmcHoufwrf;
ESihftnD 1981-ckESpfwGif 'kwd,tBudrftjzpf jyefvnfa&G;cs,fwifajrmufEkdifcJhygonf/ NrdKUe,ftvkyform;
tpnf;tkH;ESifh tajccHtvkyform;tpnf;tkH;aygif; (38)ckukd 1981-ckESpfrSmyif 'kwd,tBudrf jyefvnf
a&G;cs,fwifajrmufEkdifcJhygonf/ vrf;pOfvli,ftzGJUtpnf;ukdvnf; 1972 ckESpfrS pwif? NrdKUe,fvrf;pOf
pnf;kH;a&;aumfrwDtjzpf pwifzGJUpnf;cJh&m OuXrsm;tjzpf OD;bkd;kd? OD;armifcspfESihf OD;atmifwifwkdYu
aqmif&GufcJhNyD; wGJbuftwGif;a&;rSL;tjzpf a':csrf;jzLu aqmif&GufcJhonf/ NrdKUe,fppfrIxrf;a[mif;rsm;tzGJU
ukd jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwD\ OD;aqmifrIjzihfr 1973 ckESpfrSpwif zGJUpnf;cJh&m OuXrsm;tjzpf
OD;a&Tat;ESifh OD;bkd;BudKifwkdYu aqmif&GufcJhygonf/
1948-ckESpf vGwfvyfa&;pNyD;csdefrSp ausmufjzLNrdKUe,ftwGif;wGif? awmwGif;vufeufukdif
aomif;usef;olrsm;tjzpf jynfolY&JabmftzGJUtpnf; tvHeDygwD(&ckdifjynf)wkdYuom t"dutm;jzihf qlyl
aomif;usef;cJhygonf/ 1949-50-51ckESpf tcsdefwkdYwGif jynfolY&JabmfygwDonf tiftm;awmifhwif;pGmjzihf
vIyf&Sm;EdkifcJhonf/ 1958-ckESpfwGif jynfolY&JabmfygwD vufeufpGefYNyD;aemuf? tvHeDygwDrSm uRef;i,frsm;
wpfavQmufwGif qlylaomif;usef;cJh&m ausmufjzLNrdKUe,fygwD,lepf? jynfolYwyfrawmf? jynfolY&JwyfzGJUESifh
wm0efod jynfolvlxktygt0if jynfolYppf rsm;\BudK;yrf;rIaMumihf? 1970-ckESpfwGif ausmufjzLNrdKUe,fwGif
aomif;usef;olrsm; csKyfNidrf;aysmufuG,fNyD; tjzL a&mife,fajrwpfckvkH; jzpfvmcJhygonf/
EdkifiHwnfaqmufrIvkyfief;rsm;wGif ausmufjzLNrdKUe,f jynfolvlxkonf vrf;pOfygwD jynfolYaumifpD
wkdY\ vrf;TefOD;aqmifrIwkdYjzihf wuf<upGmyg0ifvIyf&Sm;cJh&m aeYBuD;&ufBuD; tcrf;tem;rsm;ukd txl;pnfum;
okdufNrdKufpGm usif;yEdkifcJhygonf/ 1972 ckESpf(25)Budrfajrmuf jynfaxmifpkaeY tcrf;tem;ukd &rf;NAJ?
rmefatmif? trf;? ajrykH paomNrdKUe,frsm;rS wkdif;&if;om;ukd,fpm;vS,f rsm;pGmjzihf ausmufjzLZkHe,f? ausmufjzL
NrdKUwGif txl;pnfum; okdufNrdKufpGm usif;yEdkifcJhonf/ 1973-ck(26)Budrfajrmuf jynfaxmifpkaeY?1974ckESpf
(27)Budrf ajrmuf jynfaxmif pkaeY? 1975-ckESpf(28)Budrfajrmuf jynfaxmifpkaeYrsm;ukd ausmufjzLNrdKUe,fwGif
vlxkpnf;a0;yGJBuD;rsm;? NrdKUe,f twGif; EkdifiHawmftvHo,f,la&; tcrf;tem;rsm;wGif kd;&m,Ofaus;rI
uZmwfBuD;rsm;jzihf rif;xD;uZmwf? rif;&efaemifuZmwfESihf OumysHuZmwfBuD;rsm;jzihf? ajzazsmfEkdifcJhonfhtjyif
kd;&mya'om,drf;rsm; ponfwkdYukd vnf; wDxGifazmfxkwfjyoEkdifcJhygonf/
1975-ckEpS f 'DZifbmv(15)&ufaeYwiG f yxrtBurd f &ckid jf ynfe,faeY tcrf;tem;ukd ausmufjzLNrKd UwGif
txl;pnfum;oku
d Nf rKd upf mG usi;f yNy;D k;d &mrm&,kjyZmwf? k;d &m,dr;f rsm;? ausmif;aygif;pkH ya'omuyGrJ sm;? k;d &m
tm;upm;NydKifyGJrsm;? jyyGJ jycef;rsm;jzihf usif;yEdkifcJhonf/
ausmufjzLNrKd U e*g;armfa&eufqyd u
f rf;wpfcu
k dk NrKd Ue,fygwD,el pf? NrKd Ue,fjynfoaYl umifpw
D EYdk iS fh qdyu
f rf;
aumfykda&;&Sif;wkdYrS OD;aqmif &SmazGazmfxkwfwnfaqmufcJhonf/ 1975-ckESpf? {NyDvwGif *&def;tkdifvef?

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

24

*&def;A,fvD? *&def;azm&uf(pf)ESihf *&def;[mAm ponfh aywpfaxmift&Snf&Sdaom oabFmBuD;rsm;onf


tar&d u ef Ek d i f i H r S b*F v m;a'h ( csf ) Ed k i f i H t wG u f qef ? *sKH E S i h f "mwf a jrMoZmrsm;uk d wif a qmif
ausmuf j zLqd y f u rf ; rS w qif h zvuf ( csf ) oabF m rsm;jzih f o,f , l y k d Y a qmif a y;cJ h o nf / pD r H u d e f ; onf
jrefrmhqkd&S,fvpf vrf;pOfygwDOuXBuD;\ TefMum;csuft& jrefrmEdkifiH\o,f,lykdYaqmifa&;u@wGif
wacwfqef;opfaprnfh vkyfief;&yfwpfck jzpfyg onf/
ausmufjzLNrdKUe,frS taemufawmifbuf urf;vGefa'owGif a&eHtprf;wGif;rsm; wl;azmf&ef pDrHudef;
csrSwfcJh&m? NrdKUe,fygwD,lepfESihf NrdKUe,fjynfolYaumifpDwkdY\ OD;aqmifpDpOfulnDrIaMumifh 1975-ckESpfwGif
pwifwl;azmfEdkifcJhygonf/
1981-ckEpS t
f wGi;f ausmufjzLNrKd Ue,fv;Hk uRwf pmwwfajrmufa&;vIy&f mS ;rIudk vlxv
k yI &f mS ;rIBu;D wpf&yf
tjzpfjzihf aqmif&GufEdkifcJhygonf/
jrefrmhq&dk ,
S v
f pfvrf;pOfygwD\ OD;aqmifrjI zihf tESpEf pS q
f ,f? ESp&f n
S pf rD u
H ed ;f ESi?fh 4-ESpt
f wGuf pD;yGm;a&;
pDru
H ed ;f rsm;ukd ausmufjzLNrKd Ue,fwiG v
f nf; ygwD? aumifpw
D \
Ydk ODaqmifBu;D MuyfrjI zihf taumiftxnfazmfvQuf
&Sdygonf/ if;jyif oD;jcm;a'otvkduf pDrHudef;rsm;tjzpf pyg;txl;txGufwkd;tjzpf {u(1500)pDrHudef;?
wEkdifarG;jrLa&;pDrHudef;? cnif;csdefwmwrHpDrHudef;? pkaygif;wmwrHi,frsm;ukd? ESpfpOfqnfzkdYvQuf &Sdygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

25
pD;yGm;a&;
(u)v,f,mu@

ajr,mESihfawmifolv,form;rsm;
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f ajr{&d,m(434144){u&S&d m pku
d yf sK;d Edik af om{&d,mrSm (78647){u &Syd gonf/
if;teuf pku
d yf sK;d jcif;rjyKeidk af om {u(74942)ESifh BuKd ;jyifopfawm(220680){u&Syd gonf/ if;tjyif pyg;pku
d f
{u (49678) ukdif;ajr(495){u? O,mOfajr(2448){u? "edajr(1091){uESihf awmif,majr (1090)
jzpfygonf/
ajr,mwkd;csJUvkyfukdifEkdifrItwGuf ajrkdif;{&d,mrsm;ukd enf;trsKd;rsKd;jzihf wkd;csJUaqmif&GufvmcJh&m
awmkdif; ckwfxGifjcif;? wmwrH(um&H)rsm; q,fzkdYjcif;wkdYukd ESpfpOfBudK;yrf;aqmif&GufvQuf &Sdygonf/
pufrIpDrHudef;0ifrsm;jzpfonfh pyg;? ajryJ? csnfrQifcsnf0gESihf *kHavQmfrsm;teuf ausmufjzLNrdKUe,fwGif
pyg;ESifhajryJESpfrsKd;ukdom pkdufysKd;vkyfukdifMuygonf/ ausmufjzLNrdKUe,fwGif OD;ykdifayguf awmifolv,form;
(24710)OD;&S&d m awmifov
l ,form;wpfO;D \ ysr;f rQvyk u
f u
G o
f nf (2.38){u&Syd gonf/ 0rf;pmukrd Q vkaH vmuf
aom tajctaer&Syd g/ odt
Yk wGuf ausmufjzLNrKd Ue,f\ v,f,majrwk;d csUJ a&;wGif wmwrH(um&H)rsm;ukd t"du
xm;qnfzkdYvm&ygonf/ wmwrHpkpkaygif; (390)ck &Sd&m a&iHum wmwrH{&d,m(25334){u &Sdygonf/
if;teuf pku
d yf sK;d Edik af om{&d,mrSm (13288){ujzpfygonf/ if;wkw
Yd iG f yk*v
u
d ykid f (13138){u? or0g,rykid f
(832){uESihf jynfolykdif (620){u&Sdygonf/ ausmufjzLNrdKUe,fwGif pm;usufajr{u (3023) &Sdygonf/
yHhykd;rIrsm;
pkdufysKd;p&dwfacs;aiGrsm;onf acwftqufquftvkduf tac:ta0:trsKd;rsKd; &SdcJh&mwGif trawmf
aqmifaMu; a^yifaxmif0,fpepf pku
d yf sK;d p&dw[
f
l ajymif;vJac:a0:vmcJ&h m 1965-ckEpS rf S 1981ckx-d 76ode;f
ausmf acs;ay;ygonf/ odef;(50)cefYom jyefvnf&&SdNyD; (25)odef;cefY a<u;usef&SdaeqJ jzpfygonf/ 1977^78
wGif ckdif;uRJ(10)aumiftwGuf acs;aiG(10000)xkwfacs;cJhygonf/
ausmufjzLckid t
f jzpf wnf&pdS Oftcgu ausmufjzLwGif xGepf uf(10)pD;ESifh a&pkypf uf (20)vk;H &Scd o
hJ nf/
okdY&mwGif xda&mufpGm aqmif&GufedkifrI r&SdcJhojzihf aemufqkH;wGif pufrIv,f,mOD;pD;Xme\ aqmif&Gufaom
pDrHudef; &yfwefYoGm;ygonf/
"mwfajrMoZmtokH;jyKrI
1972-ckESpfrS "mwfajrMoZmukd pwifokH;pGJvmcJh&m 1981-ckESpfwGif ,l&D;,m;(94.55) wef?
'Dqlyg(10.01)wefxd okH;pGJcJhygonf/ obm0ajrMoZmtjzpf aemufacs;? zGJEk ponfwkdYukd rdrdwkdYkd;&mtvkduf
okH;pGJcJhMuygonf/
xGef,ufrIpepf
xGe,
f ufrpI epfudk rd;dk zvmok;H pGv
J mcJo
h nfh pepfrmS ,ckxd jzpfygonf/ pufrv
I ,f,mOD;pD;XmerS pufrsm;
jzihf xGef,ufcJh&m atmifjrifrIr&SdcJhyg/
obm0ab;tE&m,frsm;
v,f,mvkyif ef;wGif 'Da&vTr;f aom ab;tE&m,f? rkew
f idk ;f ab;tE&m,f? rd;k acgifaomab;tE&m,f
rsm;? ykd;rTm;tE&m,fab;wkdYukd awGUBuHK&wwfygonf/ a&BuD;wwfaom tcsdefrsm;wGif um&D(wmwrH)rsm;
usKd;aygufaomab;tE&m,fESihf ESpfpOfBuHKawGUMu&ygonf/ 1968-ckESpfESihf 1978 ckESpf rkefwkdif;BuD;aMumifh
v,f,majrrsm; {ursm;pGm ysufpD;qkH;IH;cJh&ygonf/ 1965 ckESpfu rkd;acgifaom ab;tE&m,faMumihf

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

26

wpfNrdKUe,f vkH; pyg;txGuf xuf0ufcefY ysufpD;cJh&ygonf/ if;rkd;acgifonfhESpfwGifyif ESHjzwfykd;rTm;rsm;


usa&mufco
hJ jzihf pku
d yf sK;d oD;ESrH sm;pGm ysuq
f ;D qk;H I;H cJ&h jyefygonf/ tqkyd gtE&m,frsm;ukd ausmufjzLNrKd Ue,ftESYH
awGUBuHKcJh&ojzihf vkdtyfaomBudKwifjyifqifrIrsm;ukd jyKvkyfapcJhygonf/
v,f,mu@vkyfom;rsm;ESihf &if;ESD;jrKyfESHrI
v,f,mu@wkd;wufzGHUNzdK;a&;twGuf pkdufysKd;a&;Xme (,ck-v,f,mpkdufysKd;a&;aumfykda&;&Sif;)
ausmufjzL uRr;f usio
f 0l efxrf; (27)OD; cGijhf yKvsmxm;vsuf &Syd gonf/ v,f,mpku
d yf sK;d a&;Xmeukd ppfrjzpfru
D yif
zGJUpnf;xm;&SdNyD; v,f,mzGHUNzdK;a&;twGuf aqmif&GufapcJhygonf/
a&ab;umuG,fa&;vkyfief;rsm;ukd ppfrjzpfrDtcsdefu vkyfief;XmerS wm0ef,laqmif&GufcJh&m 1954
ckESpfwGif qnfajrmif;XmerS vTJajymif;wm0ef,l vkyfukdifcJhygonf/ ausmufjzLNrdKUe,f qnfajrmif;OD;pD;XmerS
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; v,f,majrwkd;jrihfa&;twGuf 1974-75 ckESpfwGif usyfaiG (50000d^-)usyf? 197576 ckESpfwGif usyfaiG (213644d^-)usyf? 1976-77usyfaiG (54154d^-)usyf? 1977-78 ckESpfwGif (396886d^)
usyf? 1978-79ckESpfwGif usyfaiG(245562d^-)usyf? 1979-80 ckESpfwGif usyfaiG (224252d^-)usyf? 198081 ckESpfwGif usyfaiG (132907d^-)usyf okH;pGJcJhygonf/
or0g,rv,f,majrrsm;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif 1981 ckESpftxd or0g,rykdif v,f,mtaejzihf csdefum&Dtqifhedrfh a&SUajy;
or0g,rtoif;wGif toif;om;OD;a& (228)OD;&S&d m wk;d wufr&I adS om or0g,rtoif;jzpfaMumif; awGU&S&d yg
onf/ pnfarmftqifeh rd hf a&S;ajy;or0g,rtoif;wGif toif;0if(108)OD;&S&d m xku
d o
f ifo
h avmuf atmifjrifrI
rsm; r&Sdao;ay/

(c) om;ig;u@
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f wd&pmefaq;ukoa&;Xmeukd ppfrjzpfru
D yif pku
d yf sK;d a&;XmewGif wGb
J ufziG v
fh pS f
xm;ygonf/ if;tcsed u
f wd&pmefaq;ukoa&;uko
d m aqmif&u
G cf yhJ gonf/ 1974-ckEpS u
f sro
S m wd&pmefaq;uk
oa&;ESihf arG;jrLa&;vkyfief;wkdYukdyg pDrHudef;rsm;csrSwf aqmif&GufcJhygonf/
wd&pmefarG;jrLa&;twGuf jynfoyl idk u
f @taejzihv
f nf;aumif;? or0g,rtaejzihv
f nf;aumif;? r&Sd
ao;yg/ yk*v
u
d ykid t
f qifw
h iG o
f m &Syd gonf/ rsK;d aumif;rsK;d oefY &&Sad &;twGuf arxkerf o
hJ m;pyfvyk if ef;ukd 1979ckESpfrS pwiftaumiftxnfazmf vkyfukdifcJh&m ,cktcsdefxd &SdNyD; atmifjrifvsuf&Sdygonf/ obm0enf;jzihf
rsKd;jrifhom;pyfjcif;? rsKd;nHhEGm;oif;uyfjcif; ponfwkdYukd aqmif&GufcJhygonf/ arG;jrLa&;NcHrsm;[l txl;oD;oefY
r&Sdao;yg/
wd&pmefa&m*g umuG,af &;twGuf ESpt
f vku
d f &moDtvku
d f umuG,af q;rsm;xk;d jcif;? ukojcif;rsm;ukd
oufqkdif&mXmerS aqmif&Gufvsuf&Sdygonf/ ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; wd&pmefxGuf ypnf;rsm;tjzpf? tom;?
EkdY? MuufO? bJOponfwkdY xGuf&Sdygonf/
ig;u@
ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f a&csKid g;zrf;vkyif ef;ESifh a&csKid g;arG;jrLa&;vkyif ef;rsm; &Syd gonf/ a&iHig;ykZeG zf rf;
vkyfief;ukd t"duxm; vkyfukdifMuygonf/ urf;wGif;? urf;eD; ig;zrf;vkyfief;rsm;ukd yk*vdursm;taejzifh
avSi,frsm; pufbkwfavSrsm;jzihf zrf;qD;Muygonf/ NrdKUe,ftwGif; zrf;qD;&rdaom ig;rsm;rSm ig;ref;trsKd;rsKd;>
vdyfausmuftrsKd;rsKd;? ig;vufcGm(uul&H) ig;owpf(uuwpf)? ig;awmufwl? ig;ykvif;? ,kZeig;? ig;yg;eD
tp&Sdaom ig;trsKd;rsKd;ukd zrf;qD;&&SdMuygonf/ a&clzrf;qD;a&;vkyfief;ukd 1975-ckESpfwGif jyifjzLarmfpcef;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

27

jyKvkyfcJhygonf/
ig;zrf;vkyfief;wGif rdkd;zvm ig;zrf;vkyfief;? acwfrSDykdufrsm;jzihf ig;zrf;vkyfief;? urf;eD;xGufcGg
ig;zrf; vkyfief;[l &Sdygonf/ tokH;jyKaom ig;zrf;ykdufrsm;rSm 'rif;ykduf? arQmykduf? ykdufjzL? rQm;wrf;BuD;?
rQm;wrf;ao;? bl;yku
d ?f *Rr;f yku
d ?f pdeyf u
dk ?f ausmufcw
k yf u
dk ?f ycsL;yku
d ?f yku
d af xmufyu
dk Ef iS fh Ncv
H rl;yku
d f ponfwjYdk zihf
zrf;qD;Muyg onf/ ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; ESpfpOfig;ajcmuf ydmcsdef(227160)ydmESihf ykZGefydmcsdef
(11040)ydm xGuf&Sdygonf/
ausmufjzLNrdKUe,fonf yifv,fjyifESihf qufpyfvsuf&Sd&m yifv,fvdyfrsm;onf obm0tavsmuf
oJaomifurf;ajcrsm;ay:okdY wufa&mufOcsavh&SdMu&m vdyfO&SmazGjcif;ukd a'otvkduf tenf;tusOf;
aqmif&GufMuygonf/ pepfwus arG;jrLaqmif&GufMujcif; r&Sdao;yg/ yifv,fvdyfBuD;rsm;ukd rSdef;rsm;jzihfxkd;NyD;
zrf;qD;MuNyD; tom;taejzihf a&mif;csvsuf &SdMuygonf/
ig;ref;awmifvkyfief;? ig;0DpDaygif;vkyfief;ukdvnf; wGJbufvkyfukdifcJhygonf/ ig;qm;e,fvkyfief;ESifh
ig;ydvkyfief;ukdvnf; vkyfukdif&m ESpfpOfig;qm;e,f (36070)ydmESihf ig;yd (109000)ydmxGuf&SdaMumif;
cefYrSef;od&Sd&ygonf/ ig;zrf;oifwef;ausmif;twGuf taqmuftOD;rsm;ukd 1973-ckESpfrSpwifaqmufvkyfcJh&m
,cktcsdef NyD;pD;vsuf&SdaMumif; awGU&Sd&ygonf/
om;ig;u@ESiyfh wfouf? Ekid if yH idk u
f @taejzihf jynfoyYl v
k EJ iS fh ig;vkyif ef;aumfyadk &;&Si;f onf 1971
ckEpS rf S pwif? ig;? ykZeG rf sm;zrf;qD;&ef pDpOfvsu&f &dS m ,cktcsed w
f iG f ig;trsK;d rsK;d ESifh ykZeG t
f rsK;d rsK;d wku
Yd kd zrf;qD;vsuf
&SdaeNyDjzpfaMumif; awGU&Sd&ygonf/

(*) opfawmu@
ausmufjzLNrdKUe,fwGif BudK;0kdif;opfawm[l r&Sdao;ay/ BudK;rJhopfawm{&d,m (91600){u
&Syd gonf/ aygufa&mufaom opfyifrsm;rSm ysO;f uwk;d ESihf tjcm;awmopfrsm; aygufa&mufygonf/ 0g;awmrsm;
aygufa&mufru
I dk tenf;tusO;f om awGU&S&d ygonf/ tpk;d &opfxw
k v
f yk af &;Xme &So
d m&SNd y;D cGpJ yd rf rI &Syd g/ tjcm;
NrKd Ue,frS opfco
JG m;rsm;uko
d m wifyaYdk &mif;csMuonf/ opfawmvkyif ef;ESifh ywfouf qifzrf;vkyif ef;rsm;vnf;
r&Sdyg/
xif;xkwfvkyfrIukd NrdKUe,for0g,rtoif;rS wm0ef,lvkyfukdif a&mif;csvsuf&Sdaeygonf/ 1981ckEpS t
f wGuf opfawmtcGeaf umufaiG (2797d^40g;)jzpfygonf/ xkaYd Mumihf ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f opfawmu@
taejzihf xl;jcm;pGm r&Sdao;aMumif; awGU&Sd&ygonf/

(C) "mwfowKu@
1930 ckESpfwGif ajrykHjyKpka&;tzGJU\ awGU&Sdcsuft& ausmufjzLNrdKUe,f a&eHawmif&Gm a&eHacsmif;wGif
a&eHtpteawGU&Sdojzihf &Gmol^&Gmom;rsm;u vufwl;wGif;tjzpf pwifwl;azmfcJhMuonf/ if;aemuf
ta&SUtdE,
d ukrP
rD S OD;pD;Ny;D a&eHwiG ;f rsm; pwifw;l azmfc&hJ m wESpv
f Qif *gvHwode;f cefY xGu&f o
dS nf[k tqk&d cdS hJ
onf/ if;aemufyidk ;f wGif t*Fvyd v
f rl sK;d aru&ifqo
dk u
l qufvufvyk u
f idk cf &hJ m wGi;f aygif;(27)wGi;f xd &Scd o
hJ nf/
vGwv
f yfNy;D tcsed x
f d t*Fvyd v
f rl sK;d rsm;rSm qufvufvyk u
f idk cf &hJ m jynfwiG ;f aomif;use;f rIaMumihf xGucf mG
oGm;cJhMuonf/ tqkdygwGif;a[mif;rsm;ukd &GmbkHwGif;rsm;tjzpf qufvufxdef;odrf;cJhNyD; 1958-ckESpfcefYwGif
or0g,rbkHpepfjzihf aqmif&GufcJhygonf/ if;tjyif yk*vdu a&eHwGif;ukdvnf; rdrdkd;&menf;jzihf wl;azmfcJhMu
onf/ tjcm;a&eHtvm;tvm&Sd a'orsm;rSm jrefrmha&eHaumfyafdk &;&Si;f \ 1963-64 &SmazGcsut
f & rvuRe;f &Gm^
vdyfcarmfaus;&Gm^ausmufajrmufaus;&Gm? NydKif;aphau&Gm? a&eHxGef? Zifacsmif;tkyfpk urf;pyfrsm;wGif tvm;
tvm&Sdonf[k od&Sd&ygonf/
1972-73 ckESpf? ausmufjzLNrdKUe,fwGif (attkd'DqD)ESihf &cdkdifa&eHzGHUNzdK;a&;ukrPDukd *syefEkdifiHESihf

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

28

jrefrm EkdifiHtpkd;&wkdY yl;aygif; ausmufjzLNrdKU urf;vGefyifv,fjyifa'owGif tprf;wGif;rsm; wl;azmfcJhygonf/


a&eHESihf obm0"mwfaiGUrsm; xGuf&SdrIukd prf;oyfwl;azmfjcif; jzpfygonf/ NrdKUay:pcef;ukd ausmufjzLNrdKU
ukrPDaps;&Gm 0if0wGif zGifhvSpfxm;cJhygonf/
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif;? xkH;ausmufawmifrsm;rSm? peJtkyfpkxdefaxG awmifuED;tkyfpk pnfawmif?
okid ;f acsmif;tkypf k acsmif;ajrmifawmifEiS fh tjcm;xk;H ausmufawmif(22)vk;H onf ausmufjzL &rf;NAv
J rf;rBu;D ab;
ywf0ef;usif (5)rkdiftwGif; wnf&Sdygonf/
a&eHw;l azmfa&;aumfyadk &;&Si;f 1977-ckEpS pf wGif jrefrmha&eHaumfyadk &;&Si;f A[krd S OD;pD;aqmif&u
G v
f suf
&Sdygonf/

(i) pufrv
I ufru
I @
ppfrjzpfrDumvwGif *sifawvmqkdol tdEd,trsKd;om;wpfOD;onf ausmufjzLNrdKU ivayGUaus;&Gm
,ckvuf&dS qefpufwnf&&dS mae&mwGif wpfem&DvQif qeftyd (f 40)usaom qefpufwpfv;Hk ukd wnfaqmufcyhJ g
onf/ xkt
Yd jyif tjcm;rsuEf mS jzLwpfO;D uvnf; ausmufjzLjyifjzLarmfaus;&GmwGif qefpufwpfv;Hk ukd wnfaqmufchJ
ygonf/ tqkdyg qefpuf(2)vkH;rSm 'kwd,urmppftwGif;u ysufpD;oGm;cJhygonf/
ppfNy;D acwf 1953 ckEpS w
f iG f Ekid if aH wmftpk;d &u ,ckvuf&t
dS pk;d &qefpufudk pwifwnfaxmifcyhJ gonf/
1956-ckESpfwGif NyD;pD;? pwifvnfywfaecJhygonf/ qefpuf\wefbkd;rSm (12)odef;jzpfygonf/ waeYvQif
qefwefcsed (f 25)wefudk Buw
d cf EJG idk af om qefpufjzpfygonf/ xkq
d efpuf aumif;pGmvnfywfEidk af &;twGuf um,
OmPvkyfom; (82)OD;yg0if vkyfaqmifvQuf &SdMuygonf/
1955-ckEpS w
f iG ?f ausmufjzLNrKd U i^vayGUaus;&GmwGif yk*v
u
d rsm;u waeYvQif (7)wefus cGpJ yd Ef ikd o
f nfh
opfpufwvk;H ukd wnfaqmufcMhJ uygonf/ ,if;opfpuftm; 1968-ckEpS rf pS Bu;D Muyfa&;aumfrwDjzihf Muyfrwf
NyD; vnfywfapcJhygonf/ 1978- ck arv(17)&ufaeYwGif wkdufcwfcJhaom rkefwkdif;aMumifh pufkHwpfckvkH;
NydKusysufpD;cJh&ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,fwGif ig;vkyfief; taxmuftuljyK pDrHudef;wpf&yftjzpf wpfaeYvQif a&cJwef
(50)xkwv
f yk f ekid o
f nfh a&cJpufEiS fh ig;ykZeG w
f ef(600)okad vSmifEikd o
f nfh tat;cef;pufw
Hk pfu
Hk dk wnfaqmuf
xm;&Sdygonf/ ,if;wkdYukd jynfolYykvJESihf ig;vkyfief;aumfykda&;&Sif;twGuf 'def;rwfEdkifiHacs;aiGjzihf wnfaqmuf
cJhygonf/ tqkdyga&cJpufESifh tat;cef;pufkHukd 1979-ckESpf? Zefe0g&Dv(1)&ufaeYwGif 'def;rwfEdkifiH
(ATLAS)ukrPDrS uRrf;usifolrsm;ESifh jrefrmpufrItif*sifeD,mrsm; yl;aygif;NyD; wnfaqmufcJhyg onf/
1981-ck? rwfv(17)&ufaeYwGif NyD;pD;cJhygonf/ ukefusaiGrSm (238.5)odef;jzpfygonf/ pufkHwGif um,?
OmPvkyfom;(150)eD;yg; yg0ifNyD; tu,f pufkHykHrSefvnfywfygu wpfaeYvQif ig;ykZGef (15)wefcefYjzefYjzL;
a&mif;csEdkifrnf jzpfygonf/
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif;&Sd? peJ? *efY*g? NrdKUacsmif;ESihf j*ifBuD;aus;&GmtkyfpkwkdYwGif qm;vkyfief;rsm;ukd
vkyu
f idk v
f Quf &SMd uygonf/ 1974-75 ckEpS w
f iG f qm;zkpd pk ak ygif; (190)cefY &Scd NhJ y;D qm;ydmcsed f ode;f (160)ausmf
xkwfvkyfEkdifcJhygonf/ okdY&mwGif 1980-81 ckESpfwGif qm;zkdpkpkaygif;rSm (47)zkdom &SdawmhNyD; xkwfvkyfrIrSm
qm;ydmcsdef (15)odef;cefYom xkwfvkyfEdkifcJhygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f tpk;d &aevSr;f qm;uGi;f rsm;tjzpf peJpjH yaevSr;f qm;uGi;f ESifh ausmufwvk;H aevSr;f
qm;uGi;f (2)uGi;f &Syd gonf/ peJaevSr;f qm;uGi;f ukd 1965-66ckEpS w
f iG f {u (40.65) tus,t
f 0ef;ESifh pwif
wnfaxmifcNhJ y;D 1980-81 ckEpS w
f iG f {u (350)xd wk;d csUJ xkwv
f yk cf yhJ gonf/ ,if;qm;uGi;f rS aevSr;f qm;ydm
csed f (181600)xkwv
f yk Ef ikd cf yhJ gonf/ ausmufwvk;H aevSr;f qm;uGi;f ukd 1978-79ESpw
f iG f pwiftaumiftxnf
azmfcJhNyD; 1980-81 ckESpfwGif {&d,mtus,ft0ef; (25){utxd xkwfvkyfEdkifcJhygonf/ ,if;rS aevSrf;qm;
ydmcsdef (102280) xkwfvkyfEdkifcJhygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

29

1954-ckESpfwGif ausmufjzLNrdKU jrpfem;wef;&yfbufrS OD;irJatmifonf [D,'kdtif trsKd;tpm;


puf,uf uef;wpfvkH;ukd wnfaxmifcJhygonf/ wefbkd;aiGrSm (11000)jzpfygonf/ wzef 1959 ckESpfwGif
[D,'kt
d yd cf spf uftrsK;d tpm;wvk;H ukd wnfaqmufjyefonf/ wefb;dk aiGrmS usyaf iG (4000d)jzpfygonf/ ,if;puf
(2)vkH;jzihf EkdifvGefESihf ZifjzLrSvGJ tjcm;aomt0wftxnfrsm;ukd aumif;pGm ,ufvkyfEdkifcJhygonf/ 1964ckEpS w
f iG f ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f vGe;f ys,
H ufuef;pifrsm;ukd pwifwnfaxmifcyhJ gonf/ 1965-66 ckEpS w
f iG f
ausmufjzLNrdKUr&yfuGuftwGif; vGef;ysH,uef;pif(17)pifESihf peJaus;&GmwGif (25)pif&SdcJhygonf/ xkdYaemuf
ausmufjzL NrdKUr&yfuGufwGif vGef;ysH,uef;pif(20)txd vnf;aumif;? peJaus;&GmwGif (110)xdvnf;aumif;
wk;d wufvmygonf/ ausmufjzLNrKd Ue,f ukeo
f ,
G af &;rS ukeMf urf;ay; ukeaf csm,lpepfjzihf k;d &m&ckid v
f cHk snrf sm;ukd
1965-ckESpfrS 1975-ck {NyDvxd xkwfvkyfcJhygonf/ 1976-ck? Ekd0ifbmv(13)&ufaeYwGif NrdKUe,for0g,rrS
qufvufNy;D taumiftxnfazmfcyhJ gonf/ ,cktcsed x
f d vGe;f ys,
H ue;f pif pkpak ygif;(200)jzihf taumiftxnf
azmfvQuf&Sdygonf/
NrdKUe,ftwGif; tdrfwGif;pufrIvufrIvkyfief;rsm;rSm trsKd;tpm;tvkduf atmufygtwkdif; jzpfygonf/
- wGifckHvkyfief;
(5)ck
- opfcGJpufvkyfief;
(3)ck
- bdvyfa&vkyfief;
(1)ck
- rkHYzkwfvkyfief;
(3)ck
- om;a&csKyfvkyfief;
(1)ck
- bdeyfcsKyfvkyfief;
(2)ck
- aowmvkyfief;
(4)ck
- tkef;qDBudwfvkyfief;
(3)ck
- qefzGwfpufESihf trIHYBudwfvkyfief;
(25)ck
- ykHESdyfpufvkyfief;
(1)ck
ivayGUqefpufwGif pyg;cGHukd t"duavmifpmtjzpf okH;pGJMuygonf/ ausmufjzLNrdKUay:&Sd tjcm;pufkH
tvkyf rHk sm;rSm 'DZ,fqu
D dk t"duavmifpmtjzpf ok;H pGMJ uygonf/ 'DZ,f&&Srd EI iS fh ok;H pGrJ t
I aetxm;rSm rQwrIr&Sb
d J
'DZ,fqDvkHavmufrI r&SdaMumif; awGU&Sd&ygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f &Sd Edik if yH idk f pufrv
I ufru
I @wGif vkyo
f m;tiftm; 1157 OD; &Syd gonf/ yk*v
u
d
tdrw
f iG ;f rI pufrv
I ufrv
I yk if ef;wGif vkyo
f m;tiftm; (112)OD;&SNd y;D yk*v
u
d qm;xkwv
f yk rf w
I iG f vkyo
f m;tiftm;
(100)cefY&Sdygonf/ pufrIvufrIu@\ tom;wifwefbkd;rSm usyf (1152603)cefY jzpfygonf/ EkdifiHykdif
pufrIvufrIu@wGif tom;wifxkwfvkyfrIwefbkd;rSm usyf (558979)cefY &Sdygonf/ ,if;wkdYrSm v,f,m
ukefoG,fa&;ykdifpufkH usyf(172686)cefY qm;vkyfief;aumfykda&;&Sif;rSusyf (311293)cefY? jynfolYykvJESihf ig;
vkyif ef;rSusy(f 75000)cefY jzpfygonf/ or0g,rykid f pufrv
I ufru
I @wGif tom;wifxw
k v
f yk rf w
I efb;dk usyf
(178624)cefY &Sdygonf/ yk*vduykdif pufrIvufrIvkyfief;wefbkd;rSm (415000)cefY jzpfygonf/ 1980-81
ukefxd ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; pufrIvufrIu@wGif EkdifiHawmfrS &if;ESD;jrKyfESHrIwefbkd;rSm usyf(281)odef;cefY
&Syd gonf/ ,if;wkrYd mS ivayGUqefpuftwGuf (145ode;f ausmufwvk;H aevSr;f qm;wGi;f twGuf usyf (261195)
peJpjH yaevSr;f qm;twGuf usy(f 2538096)? jynfoyYl v
k EJ iS fh ig;vkyif ef;puft
Hk wGuu
f syf (2385)ode;f jzpfygonf/

(p) vQypf pf"mwftm;u@


ausmufjzLNrdKUe,fwGif 1954-ckESpf Zlvkdifv(31)&ufwGif vQyfppf"mwftm;ukd (55)uDvkd0yf
rufumvm&if pufopfwpfv;Hk wnf;jzihf pwiftok;H jyK&ygonf/ 1958-ckEpS ?f v azazmf0g&Dv (28)&ufaeYwiG f
aemufxyf (250) uDvkd0yf pufopfwpfvkH; xyfrHwnfBuD; 1984 ckESpfwGif 64 uDvkd0yf pufa[mif;wvkH;ESihf
1972 ckESpfwGif (55)uDvkd0yfrufum&if pufa[mif;wpfvkH; xyfrHwnfygonf/ ,if;pufrsm;teuf (64)

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

30

uDvkd0yfpufukd 1971-ck atmufwkdbmv(18)&ufaeYu &yfwefYxm;cJhNyD; ,if;ESpfEkd0ifbmv(18)&ufaeYwGif


(55)uDvkd0yfrufuvm&if puf(pwifwnfaxmifpOfu tokH;jyKcJhaompuf)ukd &yfwefYNyD; ausmufawmfNrdKUodkY
ajymif;a&TUay;cJhygonf/ aemufxyftopfa&muf&Sdvmaom (860)auAGDatpukd'g pufopfwpfvkH;ukd
armif;ESifEdkif&eftwGuf atmufajc ckHvkyfief;ESihf taqmuftOD;wkdYudk aqmufvkyfqJjzpfygonf/ ,if;pufrS
1981-82 b@ma&;ESpftwGif; pwif "mwftm;ay;Ekdifvdrfhrnf[k cefYrSef;xm;ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,fwGif vQyfppfrD;tokH;jyKonfh tdrfajcaygif; (1488)tdrfESihf vQyfppf"mwftm;okH;
pufrI vkyif ef;(11)ck &Syd gonf/ ausmufjzLNrKd Ur&yfuu
G t
f wGi;f &Sd vrf;rsm;wGif trsm;jynfow
l t
Ydk wGuf vrf;rD;yGifh
(320)yGifhukd wyfqifxGef;&Sdxm;ygonf/ 1982 ckESpfwGif vQyfppf"mwftm;ukd nvkH;aygufay;onfh tqihfrS
reufyidk ;f a&'D,t
dk csed Ef iS fh aeYvnfyidk ;f a&'D,t
dk csed rf sm;ukyd g wk;d csUJ ay;Edik cf yhJ gonf/ 1972-73 b@ma&;ESpf
upNy;D 24 em&D"mwftm;ay;a&; cGijhf yKcsut
f & 24 em&D"mwftm;ay;cJyh gonf/ ok&Yd mwGif 'DZ,fqcD ufcrJ aI Mumifh
24 em&D"mwftm;ay;Edik jf cif;r&Sb
d J nbufyidk ;f wGio
f m ay;Ekid yf gonf/ wcgw&HwiG f 'DZ,fqjD ywfvwfraI Mumifh
vQyfppf"mwftm;ukd vkH;0ray;EkdifbJ ae&onfxd &Sdygonf/ ,ckcgwGif vQyfppf"mwftm;ukd nae(6)em&DrS
(10)em&Dtxdomay;vQuf &Sdygonf/ vQyfppfXmewGif vuf&Sd0efxrf;rSm (27)OD;om &Sdygonf/

(q) aqmufvyk af &;u@


ausmufjzLNrdKUe,fwGif tdrf&mpDrHudef;t& ausmufjzL ivayGUoabFmqdyfvrf; jynfolYvkyfief;XmerS
(1959)ckEpS w
f iG f wxyfwu
dk (f 16)vk;H wk;d wnfaqmufcyhJ gonf/ (1967)ckEpS f rkew
f idk ;f 'PfaMumihf wku
d t
f rSw(f 1)
(2)ESifh (6)wkrYd mS vk;H 0ysupf ;D oGm;Muygonf/ wzef jynfot
Yl ;dk tdrOf ;D pD;XmerS (1967-68)ckEpS w
f iG f ausmufjzLNrKd U
taemufbuf yifv,furf;ajcteD; rdom;pk(656)OD;aeEdik af om ESpx
f yfwu
dk (f 7)vk;H ukd wnfaqmufcyhJ gonf/
ausmuf j zLNrd K Ue,f w G i f aqmuf v k y f a &;aumf y k d a &;&S i f ; rS Nrd K UwG i f ; vrf ; t&S n f 6rk d i f 4zmvk H ?
ausmufjzLrif;jyif vrf;t&Snf 15 rkdif 4zmvkH? ausmufjzLrif;jyif-&rf;NAJvrf;t&Snf 37rkdifwkdYukd azmufvkyfcJhyg
onf/ rif;jyif-&rf;NAJvrf;rkdif 0^0 rS 37^0twGif; atmufygwHwm;rsm;&Sdygonf/
oHuluGefu&pfwHwm;
116 ck
uGefu&pfESifh tkwfydwfwHwm;
44 ck
opfom;wHwm;
73 ck
oHabmifwHwm;BuD;rsm;
1 ck
ausmufjzL rif;jyif &rf;NAJvrf;rS ,mOfESihfukef pkpkaygif;wefcsdef 12wefav;onfh um;BuD;rsm;ukd
tok;H jyKaevmonht
hf wGuf wHwm;rsm;ukd jyefvnfjyKjyif&eftwGuf cHEidk &f nf&adS om wHwm;ESifh vrf;rsm;jzpfvmap
&ef aqmufvyk af &;aumfyadk &;&Si;f rS aiGusyo
f ed ;f 310 ukeu
f srnfh pDrcH suw
f pf&yfudk a&;qGx
J m;jcif;jzpfygonf/
aqmufvyk af &;aumfyadk &;&Si;f rS wm0ef,v
l yk u
f idk Ef idk o
f nfh vkyif ef;rsm;vnfywfEidk af &;twGuf ,if;aumfyadk &;&Si;f
wGif 0efaqmif0efxrf; (19)OD;? ynmonf0efxrf;(80)OD;ESihf ,m,D0efxrf; (70)OD;&Sdygonf/

(Z) ukeo
f ,
G af &;u@
ausmufjzLNrKd Ue,f 1945 ckEpS w
f iG f t*Fvyd pf pfwyfrS Bu;D rSL; ukeyf pn;f rsm; jzefjY zL;a&mif;cscyhJ gonf/
if;ESifhwqufwnf;(uufbD)vufxuf jynfolYaxmufyhHay;bkwftzGJU[lvnf;aumif;? 1951 ckESpfwGif
jynfol axmufyHha&;Xme[lvnf;aumif;? trnfajymif;vJzGJUpnf; a&mif;cscJhygonf/ 1961 ckESpfwGif
jynfolYaxmufyhHa&; tkyfcsKyfrItzGJU[l ajymif;vJzGJUpnf;cJhygonf/ if;jyif zufpyfvkyfief;aumfykda&;&Sif;rsm;
zGJUpnf; ypnf;rsm; a&mif;cscJhygonf/ 1963-64 ckESpfwGif jynfolYypnf;aumfykda&;&Sif;rsm;ukdvnf;aumif;?
(qqwu)rsm;ukd zGJUpnf; ukefpnfjzefYjzL;rIukd aqmif&GufcJhygonf/ 1965ckESpfwGif jynfolYypnf; aumfykd
a&;&Sif;rS ukefoG,fa&;aumfykda&;&Sif;[k ajymif;vJzGJUpnf; tqifhqifhukefpnf jzefYjzL;rIukd jynfolykdifu@
taejzihf aqmif&GufvmcJh&m ,cktcsdefxd jzpfygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

31

ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f 1947 ck tcsed rf pS uGeu


f ;dk ac: pm;ok;H ol or0g,rtoif;rsm; pwifzUJG pnf;Ny;D
jynfolYaxmufyhHa&;XmerS ypnf;rsm;ukdvufum;0,f,lNyD; vufvDjzefYjzL;aomvkyfief;ukd pwifaqmif&GufcJhyg
onf / 1954 ck E S p f w G i f ck d i f v u m ;or0g,r[l zG J U pnf ; wnf a xmif N yD ; vu m ;jzef Y j zL;a&;uk d
pwifwnfaxmifcJh ygonf/ 1963-64 ckESpfwGif tqkdygor0g,rrsm;ukd jynfolykdif odrf;,lNyD; 1965
ck E S p f w G i f jyef v nf z G J U pnf ; aom tajccH o r0g,rtoif ; rsm; v,f , mES i h f vk y f i ef ; aygif ; pk H
or0g,rtoif;(vvoo)zGJUpnf; ukefypnf;rsm; ukd jzefYjzL;a&mif;csapcJhygonf/ 1970 ckESpfavmufwGif
ukefoG,fa&;rsm;ukd wpfpwpfppkpnf; kyfodrf;jcif;rsm; jyKvkyfvmaomtcg NrdKUe,for0g,rtoif;ukd
if;aus;&GmtkyfpkESihf &yfuGuftajccHor0g,rtoif;ukd vnf;aumif;? wkd;csJUzGJUpnf;NyD; jynfwGif;ukefpnf
jzefYjzL;rIvkyfief;ukd aqmif&GufcJh&m ,cktcsdeftxd jzpfygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,ftaejzihf t"duxGuu
f ek jf zpfaom qm;rsm;ukd tjcm;wkid ;f rsm;jzpfMuaom rauG;wkid ;f ?
&efukefwkdif;wkdYESifh qufoG,f jzefYjzL;a&mif;cscJhygonf/ pm;okH;qDrsm;? rsKd;ajryJrsm;ukdvnf; ausmufjzLNrdKUe,f
or0g,toif;taeESihf rauG;wkid ;f ? &efuek w
f idk ;f wkrYd S 0,f,
l jzefjY zL;cJyh gonf/ yk*v
u
d ykid f vkyif ef;rsm;tjzpf
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f ig;ajcmufvyk if ef;? iydvyk if ef;rsm;udk vkyu
f idk Mf uNy;D &efuek w
f idk ;f odYk wifyaYdk &mif;csMuygonf/
jynfyykdYukeftjzpf ausmufjzLNrdKUe,ftaejzihf oD;oefYaqmif&GufrI r&SdcJhyg/ 1981 ckESpfrS pwif
jynfolYykvJESifh ig;vkyfief;aumfykda&;&Sif;taejzihf ig;ykZGefrsm;ukd xkwfvkyfNyD; jynfyokdY wkdufkdufwifykdYEkdif&ef
pDrHcsufrsm; a&;qGJxm;&Sdygonf/

(ps) jynfob
Yl @ma&;u@
ausmufjzLNrKd Ue,f jynfoaYl umifp\
D Bu;D MuyfraI tmufwiG f zGUJ pnf;vsu&f adS om? OD;pD;Xmersm;? aumfyadk &;
&Sif;rsm;ESifh tjcm;OD;pD;Xmersm;\ ESpfpOf&okH;cefYrSef;ajc aiGpm&if;rsm;? tcGef&aiGrsm;ESifh? pkaqmif;aiGrsm;?
or0g,r aiGpkaiGacs;vkyfief;rsm;rSm atmufygtwkdif;jzpfygonf/ jynfolwkdY\bPfwGif pkaqmif;aiGrsm;rSm-

jynfolYb@ma&;u@
ckESpf
1974-75
1975-76
1976-77
1977-78
1978-79
1979-80
1980-81
1981-82

pkaqmif; aiGusyfaygif;
1582186
1369465
1727027
1973944
2397010
2229562
2748478
3946068

32
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

ausmufj zLNrd K Ue,f t wGi f ; &Sd aiG p ka iGa cs; or0g,rtoif; rsm;\ tajccHt csuf ft vufr sm;

1979-80

8
14
1760
17600

1978-79

7
14
1767
17670

612648
1299156
12523075
-

1977-78
6
14
1703
17030

551325
1127064
957209
-

29429
6537

1976-77
14
905
9045

188692
854830
616491
-

24306
7416

1975-76
14
905
9150

287883
698060
630151
-

20334
5160

1974-75
3
14
1085
10802
232508
461718
481139
-

16651
3520

taMumif ; t&m
2
toif;OD;a&
toif;om;OD;a&
tpkx nfh0ifaiG
180639
513387
373731
-

5990
10241

pOf
1
1
2
3
pka qmif;aiG
xkw facs;aiG
jyefq yfaiG
vpm
7292
6508

4
5
6
7
tcGeft c
wefb kd;avsmh
omreft okH;p&dw f
tjrwf

8
9
10
11

33
ausmufjzLNrdKUe,f&Sd Xme? tzGJUtpnf;rsm;\ &okH;rSef;ajcaiGpm&if;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

pOf
1

taMumif;t&m
2
jynfolYaumifpDtqifhqifh
(u) NrdKUe,fjynfolYaumifpD
(1) 1976-77
(2) 1977-78
(3) 1978-79
(4) 1979-80
(5) 1980-81
(6) 1981-82
(c) &yfuGuf^aus;&GmaumifpD
(1) 1976-77 ckESpf
(2) 1977-78 ckESpf
(3) 1978-79 ckESpf
(4) 1979-80 clESpf
(5) 1980-81 ckESpf
(6) 1981-82 ckESpf
(*) OD;pD;Xmersm;
(u) OD;pD;Xmersm;(omref)
(1) 1976-77 ckESpf
(2) 1977-78 ckESpf
(3) 1978-79 ckESpf
(4) 1979-80 clESpf
(5) 1980-81 ckESpf
(6) 1981-82 ckESpf

omref&aiG

omrefpkaiG

aiGvkH;aiG&if;
tokH;p&dwf

tcGef&aiG

213750
448140
475490
655200
485510
536430

153
2100
2348
3326
1696
2050

384650
339930
318080
264200
264690
269190

140010
164570
63210
217320
150180

3370010
3071260
3209360
3401040
3608040

760
7000
6190
260
1440
-

633490
446690
371180
100000
54270

432565
1200400
845095
887872
508260

34

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

ausmufjzLNrdKUe,f&Sd Xme? tzGJU tpnf;rsm;\ &okH;rSef;ajcaiGpm&if;


pOf
1

taMumif;t&m

2
(c) oD;jcm;OD; pD; kH; rsm;
(1) 1976-77 ckEpS f
(2) 1977-78 ckEpS f
(3) 1978-79 ckEpS f
(4) 1979-80 clEpS f
(5) 1980-81 ckEpS f
(6) 1981-82 ckEpS f
3/ NrdKUe,fpnfyifom,ma&;
(1) 1976-77 ckEpS f
(2) 1977-78 ckEpS f
(3) 1978-79 ckEpS f
(4) 1979-80 clEpS f
(5) 1980-81 ckEpS f
(6) 1981-82 ckEpS f
4/ aumfykda&;&Sif; rsm; /
(1) 1976-77 ckEpS f
(2) 1977-78 ckEpS f
(3) 1978-79 ckEpS f
(4) 1979-80 clEpS f
(5) 1980-81 ckEpS f
(6) 1981-82 ckEpS f

omref&aiG

omrefpkaiG

aiGvkH; aiG&if;
tokH;p&dwf

tcGef&aiG

145254
61430
46119
66859
47698
65346

850345
918779
1274881
1128131
1053121
1223665

200000
150000
426772
325000
350000
350000

255906
319351
319451
330743
360531
349620

231151
238722
292674
254944
246540
295510

32000
25999
29997
29885
30000
30000

9952163
12422867
10272603
11221966
14126650
12964000

4924870
4607717
7261529
8281929
9683660
8947197

1096682
1703696
2762256
5285430
6487969
3499837

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

35

(n) ykaYd qmifqufo,


G af &;u@
a&aMumif;o,f,lykdYaqmifa&;
1852-ckESpfrSp? jrefrmEdkifiHwGif pufwyfa&,mOf oabFmrsm;ukd jynfwGif;a&aMumif; o,f,l
ykaYd qmifa&; vkyif ef; pwifo;Hk pGcJ yhJ gonf/ 1865-ckEpS w
f iG f pwifwnfaxmifcahJ om tm&uef zvkw
d ,
d mukrP
D
rS rD;oabFmrsm;onf ausmufjzLNrKd Utygt0if &ckid u
f rf;k;d wef;twGi;f &Sd NrKd U&Gmqdyu
f rf;rsm;okYd oGm;vmcJMh uygonf/
ausmufjzLNrdKUukd tajccH ausmufjzL^pcef;armf^trf;vrf;wGif uReful;ewf(zf)ar,k? rkd;pH? rmefatmif? rif;uH
tp&So
d nffh ESpx
f yfoabFmrsm;tjyif uvuyf? uvdraf wmifckid t
f p&So
d nfh rD;oabFmrsm;vnf; wpfygwfvQif
ESpBf urd o
f mG ;vmcJyh gonf/ ,cktcsed t
f xd tvif;a&mif? atmifrmCESifh taqGawmfa&,mOfrsm;rSm tvSnu
hf s
oGm;vmckwfarmif;vsuf &SdMuygonf/
uJo
h Ykd pwifwnfaxmifvmcJch sed rf mS &ckid w
f idk ;f twGi;f &Sd rD;oabFmqku
d u
f yf&m NrKd Ue,frsm; ausmufjzL
tygt0if ukrP
pD epfjzihf uk,
d pf m;vS,rf sm; xm;&Scd yhJ gonf/ ausmufjzLNrKd UwGif uk,
d pf m;vS,f ;Hk wpf;Hk zGiv
fh pS x
f m;
&Scd yhJ gonf/ 1868-ckEpS w
f iG v
f nf; (attufzpf )D ukrP
ED iS fh t*Fvyd t
f pk;d &wk\
Yd pmcsKyo
f ufwrf;ukeq
f ;Hk oGm;ojzihf
aemufxyfpmcsKyt
f opfudk xyfrjH yKvyk cf yhJ gonf/ xkt
d cg (t*Fvef) paumhwvef jynfwiG ;f rS &mxl;Bu;D trIxrf;
rsm;ukd tkyfcsKyfapcJhNyD; atmufi,fom;tykdif;wGif b*FvDac:aom ukvm;rsm;ukd rD;oabFmrsm; vkyfom;
trIxrf;rsm;tjzpf wkd;csJUcefYtyfvmcJhygonf/
if;aemuf 1875 ckEpS w
f iG f jrefrmjynf oabFmvrf;tm;vk;H ukd {&m0wDurk P
v
D rD w
d ufEiS fh tm&uefzvkd
wDvmukrPDvDrdwufvufatmufwkdYukd pkaygif;ajymif;a&TU vkyfukdifapcJhygonf/ xkdtcsdefrSp ppfawG^
ausmufjzL^awmifuw
k ^f oHwv
JG rf;ESifh ppfawG^ausmufjzL^&rf;NA^J refatmifvrf;rsm;ukv
d nf; wnfxiG w
f ;dk csUJ
vmcJyh gonf/ ausmufjzLtrSw(f 1)qdyu
f rf;vnf; (40Jx 30J)cef&Y (dS attzfq)D oabFmk;H wpfxyf taqmuftOD;
wpfcrk mS aq;a&miftjzLokwv
f rd ;f vQu&f cdS yhJ gonf/ if;k;H vnf; oabFmuk,
d pf m;vS,t
f jzpfjzihf paumhwvef
jynfom; rpwmZGdZefbwf BuD;MuyftkyfcsKyf aexkdifcJhaMumif; od&Sd&ygonf/ 1942 ckESpf 'kwd,urmppfBuD;
jzpfyGm;csdefrSmvnf; &ckdifawmifykdif; ausmufjzLNrdKUukd A[kdxm; tqkdygumvu? &ckdif? ykPm;tp&Sdonfh
rD;oabFmrsm;vnf; r&yfwefYbJ jzpfovkd oGm;vmvIyf&Sm;aecJhMuygonf/ 1942-'kwd,urmppf NyD;qkH;oGm;NyD;
aemuf 1945-ckEpS f uuf(pf)bDac:onfh NrKd Ujytkycf sKyaf &;ukd vTt
J yfay; jynfwiG ;f a&aMumif; o,f,yl aYdk qmifa&;
tzGJUu aqmif&GufcJhygonf/ 1948 ckESpf ZGefvwpf&ufaeYrSp jynfolykdiftjzpf odrf;,lcJhygonf/ 1953
ckEpS f atmufwb
dk mtxd &ckid u
f rf;k;d wef;wGi&f o
dS nfh a&aMumif;o,f,yl aYdk qmifa&;tzGUJ onf tm&uefzvkw
d ,
D m
ukrP
u
D Ekid if aH wmftpk;d & uk,
kd pf m;vS,t
f jzpfEiS fh ajy;qGaJ ecJyh gonf/ xkt
d csed u
f yifv,fa&aMumif; o,f,yl Ydk
aqmifa&;tzGJU ausmufjzLkH; trIxrf; (15)OD;jzihf vkyfukdifvmcJhMuygonf/ 1953-ckESpf atmufwkdbmvwGif
Edik if jH cm;om;tpk;d & uk,
d pf m;vS,rf sm;tm; z,fxw
k Nf y;D jynfoyl idk f odr;f yku
d
f yifv,fa&aMumif; o,f,yl aYdk qmif
a&;vufatmufwGif tkyfcsKyfapcJhygonf/ jynfwGif;a&aMumif; o,f,lykdYaqmifa&;tzGJU\ vufatmufodkY
jyefvnfa&muf&v
dS mcJyh gonf/ xkt
d csed u
f &ckid w
f idk ;f twGi;f &Sd a&,mOftiftm; pkpak ygif;rSm *syefppfavsmaf Mu;
tygt0if (27)pD;&SdaMumif; od&Sd&ygonf/
avaMumif;vrf;rsm;
ppfBuKd acwfwiG f ausmufjzLNrKd U av,mOfuiG ;f &Scd &hJ m ausmufjzL? ppfawG? oHw?JG umvuwm; c&D;pOfrsm;
&Scd ahJ yonf/ ok&Yd mwGif &ufreS af jy;qGjJ cif;r&S/d wpfcgw&Hom av,mOfqif;oufcyhJ gonf/ NrKd Uay:odYk 0Jygwfyso
H ef;
jyojcif;rsm;ukd tc,laqmif&GufcJh&m vlBuD;wpfcgpD;vQif (10d) cav;(5d)EIef;jzihf ysHoef;cJhygonf/
jrefrmEkdifiH vGwfvyfa&;&NyD;aemuf 1948-ckESpf aemufykdif;rSom ausmufjzLNrdKU av,mOfuGif;
zG i h f v S p f c J h ygonf / ,if ; tcsd e f r S m (Our Burma) avaMumif ; rS a&T * sKd ; jzLav,mOf r sm;jzih f
&efukef^ausmufjzL^ppfawGNrdKUrsm; okdY avaMumif;c&D; pwifzGihfvSpfygonf/ jrefrmEdkifiH (Deckota)

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

36

'guk d w mav,mOf a &muf & S d v maomtcg


,if ; 'guk d ' gav,mOf r sm;jzih f
&efukef^oHwGJ^ausmufjzL^ppfawGavaMumif; zGihfvSpfygonf/ xkdYaemuf (A 27)azmfumav,mOfrsm;ESihf
if;NrdKUrsm;okdY avaMumif;vrf;rsm; zGihfvSpfxm;ygonf/ wGifatmfwm av,mOfrsm;jzihf &efukef^rmefatmif
^ausmufjzL^trff;^ppfawG? ajrmufOD;^yvuf0NrdKUrsm;okdY avaMumif;vrf; zGifhvSpfxm;yg onf/
avaMumif;jzihf ukefpnfykdYaqmifa&;
&efuek rf S av,mOfpif;vk;H iSg;Ny;D NrKd Ue,for0g,rtoif;twGuf 'l;,m;pD;u&ufEiS fh tjcm;ypn;f rsm;ukd
av,mOfjzihf ausmufjzLokYd wifyaYdk y;ygonf/ ausmufjzLrS ig;ajcmufrsm;ukv
d nf; av,mOfjzihf wifyaYdk y;ygonf/
ausmufjzLNrKd U av,mOfu,
dk pf m;vS,t
f jzpf 1948-ckEpS rf S 1955 ckEpS f pufwifbmv (6)&ufaeYtxd
OD;pHvrS S vkyu
f idk cf yhJ gonf/ 6^9^55 ckEpS w
f iG f OD;pHvS uG,v
f eG af oqk;H Ny;D aemufyidk ;f rSp if;\om; OD;ausmv
f OS ;D
tm; ukd,fpm;vS,ftjzpf aqmif&Gufaeygonf/
av,mOfuGif;tajctae
ausmufjzLNrKd U teH (100)ay tvsm; (3600)ay&Sd av,mOfuiG ;f ukd oHaygufrsm; cif;Ny;D 'kw,
d urmppf
NyD;cgpwGif NrdKUjyavaMumif;XmerS pwifaqmufvkyfcJhygonf/
1956 ckEpS rf pS oHaygufrsm;tpm; uw&mcif; av,mOfajy;vrf;ukd pwifvyk u
f idk cf yhJ gonf/ av,mOf
uGif;ukdvnf; tvsm; (4600)ay? teH(150)aytxd xkd;csJUvkyfukdifxm;ygonf/ av,mOfuGif;tkyfwpfOD;ESihf
uGif;tvkyform;wpfOD; cefYxm;cJhygonf/
1964 ckEpS rf S pwif avaMumif;xde;f odr;f a&;t&m&Sd ('k)wpfO;D ESifh tvkyo
f rm;(9)OD;ukd wk;d jri cfh efx
Y m;
cJhygonf/
1960 ckEpS w
f iG f avaMumif;arQmpf if taqmuftOD;ESifh c&D;onfrsm; wnf;ck&d yd o
f mrsm;ukd wnfaqmuf
NyD;pD;cJhygonf/ 1970 ckESpfrSp av,mOfajy;vrf;rsm; vQyfppfrD;rsm; pwifwyfqifcJhygonf/ ,if;ESpfrSp
ausmufjzLNrdKU aeYa&m-nyg av,mOfqif;oufEdkifygonf/
av,mOfajy;vrf;ukd *sufav,mOfrsm; qif;oufEkdif&ef uw&mvrf; aemufwpfxyftxlcif;&ef
tpDtpOf&ydS gonf/ av,mOfxed ;f odr;f a&;arQmpf if wpfcEk iS hf AGt
D idk yf D wnf;ck&d yd o
f mrsm;; wnfaqmuf&ef tpDtpOf
&Sdygonf/ av,mOfuGif; vkHNcHKa&;twGuf aeYa&mnyg &Juif;ESihf ppfwyfuif;rsm; csxm;&Sdygonf/
jrefrmhavaMumif; aumfykda&;&Sif;wGif 1979-80 ckESpftwGif; c&D;onft0if (9100)OD;? txGuf
(8972)OD;ESihf ukefypnf;t0if (87320)txGuf (63234) av,mOfqif;acgufa& (550)? omref&aiGpkpkaygif;
(824500d^-)&SdcJhygonf/
ukef;vrf;rsm;
ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f wGif ,cifvrf;vkyif ef;Xme(,ckaqmufvyk af &;aumfyadk &;&Si;f )ykid f vrf;rsm;rSm
(59)rkdif&SdNyD; 'dpMudwfaumifpD(,ck-pnfyifom,m)ykdifvrf;rSm (56910)ay &Sdygonf/ ausmufjzLNrdKUrS &rf;NAJNrdKU
txd uke;f vrf;t&Snrf idk f (54)rkid f &Syd gonf/ uke;f vrf;oGm; ,mOfrsm;rSm Ekid if yH idk t
f jzpf uke;f vrf;o,f,yl aYdk qmif
a&; aumfykda&;&Sif;ykdif,mOfrsm; &SdcJhygonf/
1966 ckEpS w
f iG f uke;f vrf;o,f,yl aYdk qmifa&; aumfyadk &;&Si;f ukd kyo
f rd ;f Ny;D ausmufjzLNrKd Ue,f or0g,r
toif;ESifh &rf;NANJ rKd Ue,f or0g,rtoif;wkrYd v
S nf;aumif; armfawmf,mOfrsm;ukd qufvuf0,f,al jy;qGv
J suf
&Sdygonf/ yk*vduarmfawmf,mOfrsm;onf tqkdygvrf;rsm;wGif ausmufjzLZifacsmif;? ausmufjzL-0arQmif?
ausmuf tkef;awm? ausmufjzL*kH;csdefrsm; vkdif;tjzpf aeYpOfajy;qGJvsuf&Sdygonf/
1980ckESpfwGif jrefrmha&eHaumfykda&;&Sif;rS Zif;acsmif;uif;qdyftxd vrf;azmufvkyfcJh&m? ,cktcg
ausmufjzLuif;ul;wkdYqdyftxd vkdif;um;rsm; ajy;qGJaeMuygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

37

uke;f vrf;rS ukepf nfo,f,yl aYdk qmifru


I ?dk uke;f vrf;aumfyadk &;&Si;f ykid u
f m;rsm;? NrKd Ue,for0g,rykid u
f m;
rsm;ES i h f yk * v d u yk d i f u m;rsm;jzih f yk d Y a qmif v suf &S d y gonf / t"d u uk e f p nf r sm;tjzpf ig;ajcmuf ?
[if;oD;[if;&Gufrsm;? qefpyg;rsm;ESihf? om;ig;wd&pmefxGuf ukefypnf;rsm; jzpfMuygonf/
pmwkduf
ausmufjzLNrKd U pmwku
d u
f kd 1929 ckEpS w
f iG f pwifziG v
fh pS cf NhJ y;D pmwku
d v
f yk if ef;ESifh aMu;eef;vkyif ef;rsm;ukd
yg? yl;wGJvkyfaqmifoGm;onf/ aMu;eef;vkyfief;rsm;ukd ausmufjzLrS ppfwaumif;xdvnf;aumif;? ausmufjzLrS
jynfrodYk uRu
J ;l awmifpcef;rSwqifh qufo,
G cf o
hJ nf/ acsmpm? acsmypn;f qufo,
G af &;vkyif ef;ukd oabFmi,f
rsm;jzihf o,fykd;aqmif&Gufaponf/
ppfNy;D aemufyidk ;f 1946 ckEpS w
f iG f ausmufjzLpmwku
d u
f dk jyefvnfziG v
fh pS cf NhJ y;D 1948-ckEpS w
f iG f pm&if;ukid f
kH;tjzpf tqifhwkd;jrifh ajrykH^&rf;NAJ^rmefatmif^oHwGJ? *G? awmifukwf kH;i,frsm;ukd tkyfcsKyfoGm;onf/
acsmpmrsm; acsmypn;f rsm;ukd k;H i,frsm;okYd jynfwiG ;f a&aMumif; o,f,yl aYdk qmifa&;tzGUJ ykid f oabFmi,frsm;jzihf
qufo,
G af pcJo
h nf/ ppfawG^&efuek ^f oHwo
JG Ykd avaMumif;ykaYd qmifa&;ykid f av,mOfrsm;jzihf pwifaqmif&u
G Mf u
onf/
ausmufjzLpmwkdufwGif aiGaMu;ykdYaqmifa&;vkyfief;rsm;? acsmpm? acsmykdYvkyfief;? rSwfykHwifvkyfief;?
acsmxkyv
f ufcv
H yk if ef;? a&'D,v
dk idk pf ifvyk if ef;? wHqyd af umif;jzefjY zL;a&mif;csa&;vkyif ef;rsm;ukd aqmif&u
G o
f nf/
1978-79 ckEpS w
f iG ?f aiGvpJT m vkyif ef;rsm;ukyd g pwifaqmif&u
G o
f nf/ 1980-ckEpS w
f iG f ta0;pum;ajymvkyif ef;
twGuf tcGefvufcHvkyfief;ESihf olwyg;xdckdufrI y&DrD,HaMu;pm&if;rsm; jyKvkyfaqmif&GufrIvkyfief;ukd 1976ckESpfrS pwifaqmif&Gufonf/ ausmufjzLpmwkdufukd ti,fwef;vufa&G;pif pmwkdufi,frSL;(1)OD; uRrf;usif
y^pma&;(2)OD; 'kuRrf;usif(3)OD;? 'kpma&;(3)OD; tvkyfMurf;(1)OD; pmykdYvkvif(5)OD; taxGaxGtvkyform;
(4)OD;jzihf aqmif&Gufaponf/
ausmufjzLpmwku
d w
f iG f 2976^77-ckEpS f taxGaxG tcGe&f aiGaygif; (454434d^66g;) 77^78 ckEpS w
f iG f
(643218d^80g;) 78^79 ckESpfwGif (658415d^90g;) 79^80 ckESpfwGif j(663380d^50g;)ESihf 80^81ckESpfwGif
(834257d^89g;)rsm; jzpfygonf/
aMu;eef;qufoG,fa&;
ausmufjzLNrdKU aMu;eef;qufoG,fa&;vkyfief;ukd 'kwd,urmppfrjzpfrSDu ajray:aMu;eef;BudK; (Land
Line) qufoG,fa&;pHepfjzihf ausmufjzLpmwkdufrS vkyfukdifcJhygonf/ qufoG,fa&;vIdif;taejzihf ausmufjzL
pmwku
d rf S &efuek o
f Ykd wvkid ;f ESifh ausmufjzLrS ppfawGujdk zwf tdE,
d jynf ppfwaumif;NrKd UodYk wvkid ;f qufo,
G f
vkyu
f idk cf yhJ gonf/ aeYa&mnyg (24)em&D qufo,
G Ef ikd cf yhJ gonf/ 1946 ckEpS rf pS aMu;eef;qufo,
G af &;vkyif ef;
ukad cwfrrDS DS 0kid ,
f mvufpufrsm; (Wireless Sets) rsm;jzihf oD;jcm;aMu;eef;k;H zGiv
fh pS Nf y;D ausmufjzLNrKd UrSppfawGNrKd U
okdYwvkdif;? ausmufjzLukd A[kdjyK? &rf;NAJNrdKU ? rmefatmifNrdKU? trf;ESifhajrykHNrdKUrsm;okdY wvkdif; qufoG,fvkyfukdif
apcJyh gonf/ qufo,
G cf sed rf mS eHeuf(7)em&DrS nae (7)em&Dtxd jzpfygonf/ waeYvQiyf sr;f rQ aMu;eef;aqmif
a& (25^30)apmifa&cefY &Sdygonf/
1962-ckkESpfaemufykdif;rSp? ausmufjzLrS &efukefNrdKUodkY wkdufkdufaMu;eef;vkdif;wvkdif; zGihfvSpfNyD;?
ausmufjzLrS jrefrmjynf&dS tjcm;NrKd Ursm;ESifh Ekid if jH cm;odYk ku
d af om aMu;eef;pmrsm;ukd &efuek Nf rKd UrSwqifh wku
d f u
dk f
qufoG,fvkyfukdifcJhonfrSm ,aeYtxd jzpfygonf/
1980-jynfhESpfwGif? ausmufjzLNrdKU rkdukda0zfpufrsm; wyfqifNyD;pD;ojzihf rkdukda0hzfjzihf aMu;eef;
qufoG,fa&;vkyfief;ukd aeYpOfeHeuf (9)em&DrS nae( 4)em&Dtxd ausmufjzL &efukefwvkdif;? ausmufjzL
ppfawGwvkdif;? vkdif;(2)vkdif;jzihf aMu;eef;vkyfief;ukd aqmif&Gufaeygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

38

if;jyif 0kdif,mvufpufrsm; (Wireless Sets) rsm;jzihf ,ciftwkdif; ausmufjzL ^&rf;NAJwvkdif;ESifh


ausmufjzL^trf;NrdKUodkY wvkdif; qufoG,fa&;vkyfukdifaeygonf/
ausmufjzLNrdKU aMu;eef;qufoG,fa&;vkyfief;rS 0ifaiGrsm;rSm atmufygtwkdif; jzpfygonf/

aMu;eef;qufoG,fa&;vkyf ief;rS 0ifaiGrsm;


pOf
1
2
3

ckESpfou&mZf
1978^79
1979^80
1980^81

aMu;eef;apmifa&aygif;
23245
21670
19507

aMu;eef;c0ifaiGaygif;
usyf
jym;
43991
50
39227
20
33171
15

pum;ajymaMu;eef; (w,fvDzkef;) qufoG,fa&;vkyfief;rsm;


ausmufjzLNrdKU ppfBudKacwfwGif pum;ajymqufoG,fa&; vkH;0r&SdcJhyg/ 1946-ck aemufykdif;rSom
ausmufjzLNrdKU ppfusefw,fvDzkH;tvkH;(20)wyfqifEkdifaom pufckHjzihf aMu;eef;qufoG,fa&;XmerS pwifNyD;
oD;jcm;w,fvDzkH;kHwkH zGifhvSpfcJhygonf/ ausmufjzLNrdKUtwGif;om &ygonf/ ta0;pum;ajym r&yg/
1964 ckESpfwGif w,fvDzkef;vkdif; (50)wyfqifEdkifaom pufckHwpfckukd tpm;xkd;wyfqifNyD; ausmufjzL
NrdKU w,fvDzkH;tvkH; (50)txd wkd;jrihfwyfqifcJhygonf/ ,if;tcsdefrSm (Radio Telephone R/T) pufrsm;jzihf
ausmufjzLrS ppfawGNrKd UESifh oHwNJG rKd Ursm;odv
Yk nf;aumif;? &efuek Nf rKd Uodv
Yk nf;aumif; ta0;pum;ajym &&Scd yhJ gonf/
okdkYaomfvnf; if;ta0;ajym pum;ajympuf (R/T)pufrSm 1967-ck avrkefwkdif;'gPfaMumifh ysufpD;oGm;ojzihf
,if;tcsdefrSp ta0;pum;ajympepf &yfwefYcJhygonf/
1980-jynhEf pS w
f iG f w,fvzD ek ;f tvk;H (100)wyfqifEidk af om pufcw
Hk pfcu
k dk ppfawGNrKd U jynfe,fqufo,
G f
a&;kH;rS vma&mufwyfqifay;ojzihf ausmufjzLNrdKU,cktcg w,fvDzkef;tvkH; (100)wyfqifNyD;jzpfygonf/
rkdukda0hzfpufukd tokH;jyKvQuf jrefrmwEkdifiHvkH;okdY w,fvDzkef;qufoG,fa&;ukd aeYpOfeHeuf (9)em&DrS nae
(4)em&Dtxd qufoG,f&&Sdaeygonf/
ausmufjzLrS (48)rkdifa0;uGmaom &rf;NAJNrdKUESihf &rf;NAJNrdKUrSwqifh 0eJNrdKUe,fcGJodkY (13)rkdifukd ajray:
(Land Line) pum;ajymaMu;eef;vkdif; qufoG,fxm;NyD; aqmif&Gufvkyfukdifvsuf &Sdygonf/
ausmufjzLrkdufckda0hzfpcef;ukd ausmufjzLNrdKUwGif; wnfaqmufxm;NyD; rkdukda0hzfpufBuD;rsm;ukd
ausmufjzLrS (6)rkid t
f uGm &rf;NAv
J rf;ay (300)tjrif&h adS om ausmufjzLawmifay: wnfaqmufxm;ygonf/
taqmuftOD;\wefb;dk rSm ode;f (21)ode;f cefjY zpfygonf/ ausmufjzLawmifay: rku
d adk 0hz&f rDqmpufBu;D rsm;jzihf
(24)em&DywfvkH; jrefrmjynfwpfjynfvkH;okdY qufoG,fEkdifygonf/
rkd;av0oESihf ZvaA'
ausmufjzLNrdKUwGif rkd;av0owkdif;wma&;vkyfief;ukd aq;kHBuD;rsm;wGif wGJbuf rSwfom;wkdif;wmcJh
ygonf/ 1964-ckEpS w
f iG f rk;d av0oESihf ZvaA'OD;pD;Xmeukd pwifziG v
fh pS &f m? rk;d a&csed ?f tylcsed rf sm;ESihf avwku
d Ef eI ;f
rsm;ukd wkdif;wmrSwfom;ay;ykdYcJhygonf/
1979-ckESpfwGif urmhrkd;av0oXme\tultnDjzihf acwfrDrkd;av0owkdif;wma&;pepfukd ausmufjzL
NrdKUe,f rif;jyifaus;&GmteD; awmifukef;ay:wGif wnfaqmufzGihfvSpfcJhonf/ rkdif(250)rS rkefwkdif;ukd
a&'gpufjzihf Munhjf rifEidk o
f nf/ rd;k &GmoGe;f EIe;f ukd kyjf rifpufjzihf Munhjf rifEidk yf gonf/ tqkyd gtpD&ifccH surf sm;ukd
rSD; &efukefNrdKU rkd;av0oXmecsKyfrS rkd;av0ocefYrSef;csufrsm; xkwfjyefEkdifcJhygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

39

ZvaA'wkid ;f wmrIudk qdyu


f rf;aumfyadk &;&Si;f taejzihf 'Da&twuftusudk wkid ;f wmko
H m&SNd y;D xkwjf yef
Ekid jf cif;r&Syd g/ qnfajrmif;OD;pD;Xmetaejzihv
f nf; 'Da&twuftus wkid ;f wmrIvyk if ef;ukd rSwo
f m;aqmif&u
G rf I
&Sdygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

40
vlrIa&;jzpfpOf
(u) ynma&;u@

(1) ausmufjzLNrdKUe,f ya'o&mZfacwf ynma&;tajctae


ya'o&mZfacwf tkyfcsKyfpOfumvrSm ausmufjzLNrdKUe,f[l r&Sdao;yg/ 1837 ckESpfrSom ausmufjzL
NrdKUukd pwifwnfaxmifNyD; 1852 ckESpfwGif ausmufjzLckdif[l zGJUpnf;wnfaxmifcJhygonf/ ya'o&mZfacwf
tcsdeftcgu jrefrmEdkifiH wEkdifiHvkH;\ ynma&;tajctaerSm bkef;awmfBuD;ausmif;ynma&;yif jzpfcJhonf/
if;enf;wl ausmufjzLNrdKUe,f[l jzpfay:vmrnfh aus;&Gmrsm;wGif bkef;awmfBuD;rsm;u touf(7)ESpft&G,f
uav;i,frsm;ukd pkpnf;NyD; jrefrmpmESihf bmoma&;pmayrsm; pwifoifMum;cJhMuonf/ *Pef;ocsFmESihf aA'if
ynm? aq;ynmESihf vufrIynmrsm; oifMum;cJhMuonf/
(2) ukdvkdeDacwf ynma&;
uk d v k d e D a cwf tk y f c sKyf a &;xl a xmif v maomtcg oif M um;vmaom ynma&;pepf o nf v nf ;
bkef;awmfBuD; ynma&;pHepfrS ukdvkdeDynma&;pHepfukd pwifusihfokH;vmMuygonf/ tpkd;&ESihf tpkd;&pDrHrIcH
asumif;rsm;wGif rlvwef;rSp jrefrmpm? *Pef;ocsFm? yx0D avmu"mwfESifh? useff;rmjcif;bmomrsm;ukd?
tv,fwef;ESifhtxufwef;ausmif;rsm;wGif &mZ0if? *JMoarMwdESihf tu&mocsFmrsm; xyfrHoifMum;&ygonf/
tykdbmomtjzpf t*Fvdyfpm oifMum;&ygonf/ aemufykdif;wGif jynfolYeDwdbmom xyfrHoifMum;&ygonf/
tpkd;&tv,fwef;ausmif;tqifhukd &rf;NAJNrdKUwGif 1837-ckESpfrS pwifzGihfvSpfcJhygonf/ &ckdifwkdif;wGif
yxrqkH;zGifhvSpfcJhaom tpkd;&tv,fwef;ausmif;(2)ausmif;teuf (1)ausmif;jzpfygonf/ 1852 ckESpfwGif
&rf;NAJckdifrS ausmufjzLckdifjzpfvmaomtcg ausmufjzLNrdKUokdY ajymif;a&TGUzGihfvSpfcJhonf/ 1923 ckESpfwGif
tv,fwef; tqifrh S txufwef;tqifo
h Ydk wk;d jri zhf iG v
fh pS cf o
hJ nf/ if;wGif ausmif;q&mBu;D rSm ausmufjzLZmwd
OD;ausmfatmifjzL? (tufzfat)jzpfNyD; pmoifMum;rIESifh pnf;urf;rsm;wGif tvGefemrnfausmfMum;cJhonf/
1936-ckESpfwGif txufwef;ausmif;opfukd ,ckvufpGrf;jy tv,fwef;ausmif;okdY ajymif;a&TGUzGihfvSpfcJhNyD;
1970-ckESpftxd jzpfonf/ 1915-ckESpfwGif wkdif;&if;bmomoif tv,fwef;ausmif;wpfausmif;ukdvnf;
zGihfvSpfcJhNyD; 1946-ckESpfwGif e0rwef;txd wkd;jrihfzGifhvSpfonf/ ynma&;&HykHaiGukd ta&;ykdif&HykHaiG taxmuf
tyHhcHtjzpf okH;pGJNyD; ppfaq;a&;udp&yfukd ynma&;Xmet&m&Sd (ynmtkyf)u ppfaq;aqmif&Guf&ygonf/
ynmoifMum;a&;wGif jrefrmpmrSty useb
f mom&yftm;vk;H ukd t*Fvyd f jrefrmpmoifausmif;rsm;wGif
t*Fvdyfbmomjzihf oifMum;Mu&onf/
3/ 'kwd,urmppftwGif; ynma&;tajctae
ausmufjzLNrdKUukd 1942 ckESpfwGif ppfaoewfypfazmuf t*FvdyftkyfcsKyfa&; ysufjym;oGm;NyD;aemuf
ausmif;trsm;pkrmS ydwx
f m;cJ&h Ny;D aus;&GmtcsKUd wGio
f m qufvufoifMum;Ekid cf MhJ uonf/ ociftyk cf sKyaf &;umv
twGi;f NrKd Uay:ESifh teD;ywf0ef;usi&f dS pmoifausmif;rsm;ukd ociftyk cf sKyaf &;rS Bu;D Muyftyk cf sKyzf iG v
hf pS cf MhJ uonf?
ausmufjzLNrdKUe,fwGif 1920 ckESpfrSp (Elemntory) avma) ac: rlvwef;q&mjzpfoifausmif;
wpfausmif; pwifziG v
fh pS o
f ifMum;cJyh gonf/ ,if;ausmif;\ ausmif;tkyq
f &mBu;D rSm OD;ausmv
f ^S OD;omvSjzpfyg
onf/ pwkww
ef;rS owrwef;xd atmifjriforl sm; wufa&mufoifMum;cGi&fh o
dS nf/ pwkww
ef;? yOrwef;ESifh
qXrwef;atmifjriforl sm;tm; oifwef;Ny;D qk;H onft
h cg (Elemntory-B) q&mjzpfvufrw
S af y; owrwef;
atmifjriforl sm;tm; oifwef;Ny;D qk;H onft
h cg (Elemntory-A) q&mjzpfvufrw
S f xkwaf y;cJo
h nf/ 1929^30
ynmoifESpfwGif tqkdygausmif;tm; jzKwfodrf;vkduf&onhftcg ausmif;tkyfq&mBuD; OD;ausmfvS^OD;omvSrSm
ppfawGNrKd U zGiv
hf pS af om tpk;d &aemfrefausmif;wGif ausmif;q&mwpfO;D tjzpf qufvufwm0efxrf;aqmifapcJh

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

41

ygonf/ tqdkygausmufjzLNrdKU (Elemntory) q&mjzpfausmif; wufa&mufoifMum;aeMuaom 9wef;atmif


ausmif;om;rsm;onf ,if;ausmif;zsufodrf;onfhtcg ppfawGNrdKUzGifhvSpfaom tpkd;&aemfrefausmif;odkY
oGm;a&muf NyD; (Secondary) q&mjzpfukd oifMum;Muygonf/
,if;tjyif ausmufjzLNrdKU ajrwkdif;twwfoifausmif;wpfausmif;ukdvnf; 1920 ckESpfavmufwGif
zGihfvSpfoifMum;cJhygonf/ ,if;ausmif;wGif wkdif;&if;jrefrm 4 wef;atmifjrifolrsm; wufa&mufoifMum;cGihf
&Sdygonf/ 1929 ckESpfwGif tqkdygausmif;ukd zsufodrf;NyD; a&TbkdNrdKUodkY ajymif;a&TUzGihfvSpfcJhygonf/
ausmufjzLNrdKU 1927 ckESpfavmufwGif OD;vSjzLoH tv,fwef;ausmif;ESihf cGmawmifq&mawmf
tv,fwef;jyKpkausmif;[l (2)ausmif;&SdcJhygonf/ OD;vSjzLoHausmif;rSm ausmufjzLNrdKUausmufwkdifuGif;teD;
wnf&SdNyD; cGmawmifq&mawmfausmif;rSm ausmufjzLNrdKU taemufzuf&Sd ukr'daps;&GmwGif wnf&Sdygonf/
,if;ausmif;rsm; wufa&mufoifMum;olrsm;onf vpOfaus;ESpyf rJ S ig;rl;txd ay;aqmifMu&ygonf/ tpk;d &rS
xkwaf y;aom ar;cGe;f rsm;ukd ajzqkMd u&Ny;D pmar;yGJ tatmiftI;H ukd owfrw
S af y;ygonf/ OD;vSjzLoHausmif;onf
1931 ckEpS w
f iG f jrLeDpyD g,fausmif;ESifh aygif;oGm;cJo
h nf/ cGmawmifq&mawmfausmif;rSmrl 1935 ckEpS af vmufwiG f
tv,fwef;tqifh ysufoGm;NyD; rlvwef;ausmif;taejzihf 'kwd,urmppfrD;awmufavmifonfhtcsdefxd
wnfwefYEkdifcJhygonf/
*syeftyk cf sKyaf &;acwfumvwGif tajcpku
d w
f yfpcef;rsm; pmayoifMum;a&;0goem&Sad om *syefwyfrS
tcsKUd yk*K v
d w
f o
Ydk nf cav;i,frsm;tm; ac:,l *syefbmomukd tenf;i,frQoifMum;cJMh uaMumif;ukd od&cdS &hJ yg
onf/
4/ ppfNyD;acwfynma&;
ppfNy;D ptcsed f 1945 ckEpS af vmufwiG f ausmufjzLtxufwef;ausmif;ukd *k;H csed &f mG wGif jyefvnfziG v
fh pS Nf y;D
1947 ckEpS w
f iG f ausmufjzLNrKd Uay: rlvwef;ausmif;a[mif;ae&mwGif jyefvnfziG v
hf pS cf yhJ gonf/ ausmufjzLNrKd Uay:
wGif 1947 ck tBuD;pm;rlvwef;ausmif;tjzpf ykdufqdyfausmif;ukd zGifhvSpfcJhonf/ (rlvwef;rS 5wef;xd
wk;d csUJ Ny;D t*Fvyd pf m oifMum;onf) 1957 ckEpS w
f iG f yku
d q
f yd t
f Bu;D pm; rlvwef;ausmif; NrKd Urrlvwef;ausmif;ukd
tv,fwef;ausmif;tqifx
h d wk;d jri zfh iG v
fh pS cf yhJ gonf/ 1967-ckEpS w
f iG f vufprG ;f jyrlvwef;ausmif;ukd vufprG ;f jy
tv,fwef;tjzpf wkd;jrihfzGihfvSpfoifMum;cJhygonf/
5/ vGwfvyfa&;acwfynma&;
vGwv
f yfa&;&Ny;D aomtcg aus;vufa'ozGUH NzKd ;a&;vkyif ef;&yfrsm;ukd jynfawmfompDru
H ed ;f jzihf taumif
txnfazmfvmcJh&m aus;&Gmtkyfpkrsm;wGif rlvwef;ausmif;rsm;ukd wkd;csJUzGihfvSpfvmcJhygonf/
vGwv
f yfa&;&Ny;D p tcsed rf pS 1960-ckEpS t
f xd 5wef;rS wuov
dk 0f ifwef;ukd vpOfynmoifaMu;ay;
&ygonf/ 1960-ckESpfaemufykdif;wGif 9wef;ESihf 10wef;om ynmoifMum; ay;Mu&ygonf/ ausmufjzLNrdKUe,f
wGif uRef;pOfykdif; jynfwGif;aomif;usef;rI'PfaMumihf? rlvwef;ausmif;tcsKdU ydwfxm;cJh&zl;ygonf/
vGwfvyfa&;&NyD;ptcsdefwGif t*Fvdyfpmukd rlvwef;rS pwifoifMum;cJh&onf/ 1951-ck aemufykdif;wGi
ft*Fvdyfpmukd 5wef;rSpwifoifMum;Mu&ygonf/ awmfvSefa&;tpkd;& wufvmNyD;aemufykdif;wGif t*Fvdyfpm
rSty usefbmom&yfrsm;tm;vkH;ukd jrefrmjzihf oifMum;Ekdif&ef wpwp aqmif&GufvmcJhygonf/1953-54
ck E S p f w G i f &ck d i f w k d i f ; wpf w k d i f ; vk H ; rS od y H b momxl ; cRef o l r sm;tm; zwf r & tjzpf ausmuf j zLNrd K UwG i f
zGihfvSpfoifMum;cJhygonf/
6/ awmfvSefa&;tpkd;&vufxufwGif ynma&;jyKjyifajymif;vJrIrsm;
1963-ck awmfveS af &;tpk;d &wufa&mufvmaomtcg awmfveS af &;aumifp\
D 0g'oabmxm;aMunm
twkid ;f toufarG;0rf;aMumif; taxmuftuljyKaom ynmoifMum;a&;uk pwifajymif;vJoifMum;vmonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

42

if;jyifukdif;GwfbmomOD;pm;ay; oifMum;a&;twGuf ynma&;vufawGUzGJUNzdK; bmom&yfwnfxGifcJh&m


pkdufysKd; a&;? tm;upm; yef;csD? tEkokckr? pufrIvufrIynmbmom&yfrsm;ukd wnfxGifcJhygonf/
ausmif;om;rsm;ukd ausmif;aumifpDykHoPefjzihf tzGJUrsm;zGJU aqmif&GufvmapcJhygonf/ if;jyif
rdbq&mtoif;rsm;jzihfvnf;aumif; zGJUpnf;vIyf&Sm;vmcJhMuonf/ awmfvSefa&;tpkd;&onf pepfopfpwif
taumiftxnfazmfvmcJh&mwGif 8wef;rSp 0dZmodyHbmom&yfwGJrsm;ukd oifMum;apcJh&m ausmufjzLNrdKU
txufwef;ausmif;onf 0dZmodyHbmomwGJrsm;ukd oifMum;Ekdifonfh wvrf;oGm; ynma&;pepfrS bufpkHynm
a&; pepfokdYvnf;aumif; ynmxl;cRefolukdom OD;pm;ay;a&;rlt& ESpfIH;ausmif;xkwfaomudpukd 8 wef;rSp
aqmif&u
G v
f monf/ xkt
d cg ESpcf gusorl sm;twGuf vli,fah &;&mnausmif;zGiv
fh pS f oifMum;ay;cJ&h m ausmufjzL
NrdKUrtv,fwef;ausmif;wGif zGihfvSpfcJhonf/
ynma&;XmewGif ausmufjzLckdif ynm0ef&SdcJh&rS tkyfcsKyfa&;pepfopft& NrdKUe,fynma&;rSL;tjzpf
ynma&;rSL;tjzpf txufwef;ausmif;tkyBf u;D rsm;ukd wm0ef,t
l yk cf sKyaf pcJo
h nfrmS 1972 ckEpS rf S 1981 ckEpS t
f xd
jzpfonf/ 1981-ckEpS rf mS yif NrKd Ue,fynma&;rSL;rsm;tjzpf oD;oefcY efx
Y m;Ny;D pDrcH efcY aJG 0cJyh gonf/ ynmoifzUHG NzKd ;
rItwGuf wGJbufausmif;rsm;ukd ukd,fxlukd,fx tpDtpOfjzihf zGihfvSpfapcJhygonf/ wGJbufrlvwef;ausmif;
qko
d nfrmS rlvwef;ausmif;r&Sad o;aom aus;&Gmrsm;wGif eD;pyf&mrlvwef;ausmif;ESifh wGb
J uf rdrt
d pDtpOfjzihf
zGiv
fh pS &f onf/ wGb
J uftv,fwef;ausmif;qko
d nfrmS tv,fwef;ausmif;r&Sad o;aom aus;&Gmrsm;wGif eD;pyf&m
tv,fwef;ausmif;ESihf wGJbufNyD; rdrdtpDtpOfjzihf zGifhvSpf&onf/ wGJbuftxufausmif;qkdonfrSm
txufwef;ausmif;r&Sad o;aom aus;&GmBu;D rsm;wGif eD;pyf&mtxufwef;ausmif;ESifh wGb
J ufNy;D rdrt
d pDtpOfzjifh
zGiv
fh pS &f onf/ ,cktcg NrKd Ue,fynma&;rSL;oD;oefx
Y m;&S&d Ny;D txufwef;ausmif;tkyrf sm; oD;oefx
Y m;&Syd gonf/
ausmufjzLNrdKUe,fwGif 1923 ckESpfrSm 1980 ckESpfrSmom txufwef;ausmif; aemufxyfwausmif;tjzpf
yku
d q
f yd t
f v,fwef;ausmif;ukd wk;d jri zfh iG v
fh pS cf &hJ m tajccHynma&;txufwef;ausmif;(2)ausmif; jzpfvmygonf/
tv,fwef;ausmif;rsm;rSm 1981-ckESpftxd (7)ausmif;&Sdygonf/
rlvwef;ausmif;rSm 1981 ckESpftxd (104)ausmif;&SdvmcJhygonf/ wGJbuftxu(1)ausmif;(peJ)?
wGJbuftvu(2)ausmif;(pkdifNcHK) uGrf;acsmif;wGJbuf rlvwef;(6)ausmif;&Sdygonf/ ausmufjzLNrdKUe,f&Sd
q&mrsm;OD;a&rSm-

ausmufjzLNrdKUe,f&Sd q&mrsm;OD;a&rSm
NrdKUe,fynma&;rSL;
v^x NrdKUe,fynma&;rSL;
txufwef;ausmif;tkyfBuD;
tv,fwef;ausmif;tkyfBuD;
txufwef;jyq&m
tv,fwef;jyq&m
rlvwef;q&mBuD;
rl-v^x q&mBuD;

(1)OD;
(1)OD;
(2)OD;
(6)OD;
(31)OD;
(59)OD;
(102)OD;
(191)OD;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

43

1980-81 ckESpf ynmoifES pfausmif;om;OD;a&rSm


q,fwef;ausmif;om;
e0rwef;ausmif;om;
tXrwef;ausmif;om;
owrwef;ausmif;om;
qXrwef;ausmif;om;
yOrwef;ausmif;om;
pwkwwef;ausmif;om;
wwd,wef;ausmif;om;
'kwd,wef;ausmif;om;
yxrwef;ausmif;om;
oli,fwef;ausmif;om;

339
412
486
512
604
832
1146
1675
2215
2802
5975

a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf

15.43
58.25
37.65
76.95
75.66
62.57
80.01
71.64
74.94
69.23
72.05

&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckid Ef ;HI atmif
&mckdifEIH;atmif

jzpfNyD;ausmufjzLNrdKUe,f\ ynma&;tokH;p&dwfrSm atmufygtwkdif;jzpfygonf/


aiGvkH;aiG&if;
1976-77 ckESpfwGif
1054350d^(omref)
1977-78 ckESpfwGif
1177390d^(omref) 1500d^1978-79 ckESpfwGif
1501050d^(omref)
1979-80 ckESpfwGif
1154620d^(omref)
1980-81 ckESpfwGif
1397780d^(omref)
-

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

44
txufwef;ynma&;

ausmufjzL-Oypmaumvdyf
ausmufjzLOypmaumvdyu
f dk 1954-ck? ZGev
f 30 &ufaeYwiG f ausmufjzLNrKd U taemufbuf&dS awmif&if;
&GmteD;wGif pwifziG v
fh pS &f m? vufaxmuft&m&Sd OD;ausmv
f ma&mufNy;D ausmif;zGiv
fh pS cf yhJ gonf/ ausmufjzLcdik ?f
oHwcJG kid Ef iS hf ppfawGckid w
f rYdk S ausmif;om;(70)jzihf pwifziG v
fh pS cf &hJ m? ,if;ESpw
f ufa&muforl sm;tm;vk;H ynmoif
axmufyhHaMu;aiGukd &&SdMuygonf/ 0dZm-odyHESihf aq;odyHbmom&yfrsm;ukd oifMum;Ekdifygonf/ a,musfm;
taqmif(10)ckom &SNd y;D trsK;d orD;taqmif oD;oefrY &Sd pmoifaqmif ajrmufbufjcrf;wGio
f m aexkid Mf u&onf/
1957-58 ckEpS w
f iG f ausmif;om;OD;a&(120)&Scd NhJ y;D ? useyf nmoifEpS rf sm;wGirf l ausmif;om;OD;a& (100)
atmuf avsmhenf;cJhonf/ ppfawGNrdKUay:rS ausmif;om;rsm; vma&mufoifMum;jcif; r&Sdacs/ q&mrsm;rSm
ausmif;zGifhpwGif okyfjyq&mESihf enf;jyq&mrsm;om jzpfygonf/ aemifrSom v^xuxdursm; vma&muf
oifMum;Muonf/ tdEd,EkdifiHrS tiSm;q&m(7)OD; cefYvma&mufjyocJhonf/ ausmuftkyfq&mBuD;rsm;rSm
OD;wifxGef;? OD;wihfvGif? OD;OD;ausmfESihf OD;ausmfcifwkdY jzpfMuonf/ 0efxrf;rsm;rSm kH;0efxrf;(7)OD;? vufaxmuf
"mwfccJG ef;rSL; (3)OD;ESihf tjcm;0efxrf;(10)OD;cefY &Syd gonf/ 1963 ckEpS f Zlvidk v
f (31)&ufaeYwiG f ausmufjzLOyZm
aumvdyfukd awmfvSefa&;tpkd;&rS zsufodrf;aMumif; aMunmcJhygonf/
ausmufjzLq&mtwwfoifausmif;
ausmufjzLNrKd U&Sd q&mtwwfoifausmif;ukd 1953-ck? ZGev
f (1)&ufaeYwiG f pwif ausmif;tkyq
f &mBu;D
OD;armifarmifBu;D u zGiv
fh pS af y;cJyh gonf/ (,ck vufprG ;f jy tv,fwef;ausmif;a&SU&Sd rlvwef;ausmif;ae&mwGif
jzpfonf/ )xkad usmif;ukd ausmif;om;ausmif;ol(208)OD;jzihf pwifziG v
hf pS cf yhJ gonf/ owrwef;atmifjriforl sm;
if;q&mtwwfoifoyd o
H Ykd wufa&mufoifMum;cGi&fh o
dS nf/ ESppf Ofausmif;om;^ol(134)OD;ESifh trsm;qk;H (340)OD;
txd oifMum;cJo
h nf/ 1956 ckEpS w
f iG f rlvae&mrS ,ckwnf&adS om ausmif;opfBu;D ae&modYk ajymif;a&TUzGiv
fh pS cf hJ
onf/ jynfaxmifpk w0Sr;f vk;H rS ausmif;om;rsm; vma&mufoifMum;apcJ&h mrS (1972)ckEpS af &mufrS &ckid jf ynfe,f
ausmif;om;rsm;tm;; oifMum;apcJo
h nf/ oifMum;&onhf bmom&yfrsm;rSm ynma&;bmom? t*Fvyd pf m? jrefrm
pm? EkdifiHorkdif;? yx0D0if? ocsFm? EkdifiHa&;odyH? odyHESihfywf0ef;usif? pufrIvufrI? pkdufysKd;a&;? tdrfwGif;rIodyH?
okckr? yef;csD? um,ynmwkdY oifMum;onf/ ausmif;tkyfq&mBuD;rsm;rSm OD;pdefvSatmif? rpwmpDat0Jvf?
OD;pHwif? OD;armifarmifv?S OD;aomif;? OD;xGe;f <u,fEiS fh a':wifarwkjYd zpfMuonf/ rlvwef;q&m rGr;f rHoifwef;rsm;
ukd aEG&moDausmif;ydw&f ufrsm;wGif oifMum;ay;cJo
h nf/ oifwef;rwuf&ao;aomq&mrsm;ukd wESpjf ynhaf p&ef
twGuf aEG&moDausmif;ydwf&ufrsm;wGif oifMum;apcJhygonf/
ausmufjzL&uef;ausmif;
ausmufjzLNrdKU t&m&Sd&yfuGufwGif tpkd;&&uef;ausmif;ukd 1951-52 ckESpfwGif pwifzGihfvSpfcJh&m?
pwkwwef;atmifjrifaom ausmif;om;rsm; wufa&mufoifMum;cGihf&Sdonf/ touf(18)ESpfrS (25)ESpftwGif;
&Sdolrsm;om wufa&mufoifMum;cGihf &Sdygonf/ ESpfpOfausmif;om;OD;a& (30)OD;cefY&SdNyD; ausmif;tkyfq&mBuD;rSm
OD;atmifxGef; jzpfygonf/ xkdausmif;ukd 1962 ckESpfwGif zsufodrf;cJhygonf/
ig;zrf;^ig;arG;jrLa&;twwfoifausmif;
ausmufjzLNrKd U ig;arG;jrLa&;ESifh ig;zrf;twwfoifausmif;uk?d NrKd Utaemufbuf&dS awmif&if;aus;&GmteD;
1973-ckESpfrS pwif wnfaqmufcJhygonf/ ig;arG;jrLa&;uef (4)ckESifh taqmuftOD; (10) ckwkdYukd 1975ckESpfrSm pwifaqmufvkyfcJh&m? ,cktcg NyD;pD;aeNyDjzpfonfhtwGuf if;ausmif;ukd zGihfvSpfoifMum;Ekdif&ef
pDpOfaqmif&GufvQuf &Sdygonf/
tvGwfynmoifausmif;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

45

ausmufjzLNrdKUwGif rSwfykHwiftvGwf ynmoifausmif;rsm;[l oD;oefYr&SdyJ? tv,fwef;ausmif;om;?


txufwef;ausmif;om;rsm;ukdom tcsdefykdoifMum;ay;aom nausmif;rsm;om &Sdygonf/
vli,fa&;&mnausmif;
(2)ESpf ;HI ausmif;om;rsm;twGuf 1967-68 ckEpS rf pS wif ausmufjzLNrKd U? NrKd Urtv,fwef;ausmif;wGif
zGihfvSpfoifMum;cJh&m 1976-77 ckESpfxd &SdcJhygonf/ 8-wef;? 9-wef;? 10-wef;wkdYukd zGihfvSpfoifMum;cJh&m
ausmif;0ifaMu;wvvQif 10d^pD ZlvkdifvrS Zefe0g&Dvtxd (7)vtwGuf wNydKifwnf; axmufcHcJhygonf/
ausmif;om;OD;a&rSm 10wef;wGif trsm;qkH;(30)a,mufrS (60)a,mufxd&SdNyD; 9-wef;wGif (26rS 65txd)? 8wef;wGif tenf;qk;H (30)rS trsm;qk;H (50)xd oifMum;cJ&h m 10-wef;wGif 30%? -wef;wGif 55%ESihf 8-wef;wGif
60% atmifjrifcJhygonf/
wuodkvfpmay;pm,loifwef;
wuokdvfpmay;pm,loifwef;ukd 1975-76 ckESpfwGif pwifzGihfvSpfcJh&m yxrESpfwGif 0dZm-odyH?
pD;yGm;a&;? Oya' paom bmom&yfBuD?;rsm;ukd ausmif;om; (58)OD; pwifoifMum;cJhygonf/ 1980-81 ckESpf
ynmoifEpS w
f iG f yxrESpaf usmif;om;^ol (87)OD;? 'kw,
d ESpaf usmif;om;^ol (116)oD;? wwd,ESpw
f iG f (55)OD;?
pwkwESpfwGif (20)OD;ESihf yOrESpfwGif (17)OD;&SdcJhygonf/ atmifjrifcJhaom &mEIef;rSm 91%rS 97 &mckdifEIef;xd
atmifjrifcJhygonf/
wuodkvfynmoifaxmufyHha&;tzGJU
ausmufjzLNrdKUwGif wuokdvfynmoifaxmufyHh aMu;toif;ukd 1957-ckESpfwGif ausmufjzLOypm
aumvdyfausmif;q&m OD;vSazrS pwifOD;aqmif zGJUpnf;vIyf&Sm;cJhygonf/ &HykHaiG&&Sda&;twGuf aps;teD;&Sd
taqmuftOD;(,ckNrKd Ue,for0g,rtoif;)wGif nausmif;jy&mrS &&Sad om 0ifaiGtcsKUd ukd &HyaHk iGtjzpf rlwnf
ausmufjzLNrKd Ue,frS wuov
kd 0f efxrf;rS xl;cRepf mG atmifjrifaomausmif;om;^ausmif;olrsm;ukd pDppfa&G;cs,af y;
cJhygonf/
1964 ckESpfwGif ausmufjzLNrdKUr tv,fwef;ausmif;wGif nausmif;jyo&mrS &&Sdaom &HykHaiGrsm;jzihf
qufvufvIyf&Sm;cJhygonf/ aemufykdif;wGif bGJU&vli,frsm;u OD;pD; aqmif&GufcJh&m ,cktcsdefxd jzpfygonf/
wuov
dk w
f iG f qufvufynmoifMum;Ekid &f eftwGuf xl;cReaf om ausmif;om;^oltrsm;qk;H (4)a,mufxd wpfv
vQif (100d^-)EIef;jzifh axmufyhHay;aeaMumif; awGU&Sd&ygonf/
ynm&nfcRefqkay;a&;tzGJU
ausmufjzLckdif&SdpOftcgu ausmufjzLckdifrS ynm&nfcRefausmif;om; ausmif;olrsm;ukd wuodkvf
0ifwef;atmif trSwftwkdif; qkzvm;rsm; csD;jrihfcJhygonf/ if;qkrsm;ukd apwem&Sifyk*dKvfBuD;rsm;u csD;jrifhMu
onf/ NrdKUe,ftvkduf oD;oefYjzpfvmaomtcgwGif ynm&nfcRefqkukd oD;oefYcsD;jrihfjcif;r&SdawmyJ tpkd;&rSom
vl&nfcReftjzpf a&G;cs,fcsD;ajrmufvmcJhygonf/
vl&nfcRefpDrHudef; pwiftaumiftxnfazmfaom 1963 ckESpfrSp ausmufjzLNrdKUe,fonf ajrykH?
trf;? &rf;NAJ? rmefatmifwkdYESihf yl;aygif;NyD; ausmufjzLZkHtjzpf owfrSwfajzqkd&ygonf? 7-wef;? 8-wef;? 9wef;? 10-wef;ausmif;om;yg0if ajzqkdj&m 1981 ckESpftxd ausmufjzLNrdKUe,frS vl&nfcRef pkpkaygif; (33)OD;
&Scd yhJ gonf/ vl&nfcRe(f 4)xyfurG ;f (1)OD; 3-xyfurG ;f (3)OD;? 2-xyfurG ;f vl&nfcRef (4)OD;ESihf wxyfurG ;f vl&nfcRef
(12)OD; &SdcJhygonf/
pmwwfajrmufa&;vIyf&Sm;rI
ausmufjzLNrdKUe,fwGif vlxkynma&;Xmeukd (1953)ckESpf Zefe0g&Dv(13)&ufaeYwGif pwifzGihfvSpfcJh

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

46

ygonf/ vlxkynma&;Xmersm;ukd jyifjzLarmf? unifawm? i^vayGU? ukrPDaus;&Gmrsm;ESihf aemif&if;aus;&Gm


rsm;wG i f zG i h f v S p f c J h y gonf / b0opf t zG J U uk d v nf ; (1953)ck E S p f w G i f rif ; pH a us;&G m zG i f h v S p f y gonf /
,if ; b0opf t zG J U tm; (1954)ck E S p f arvwG i f vk H N cH K a&;tajctaet& uk r P D a ps;aus;&G m ok d Y
ajymif;a&TUzGihfvSpfcJhygonf/
(1954)ckEpS w
f iG f ausmufjzLNrKd U vlxyk nma&;-vufaxmufwidk ;f rSL;k;H ESifh ckid f ;Hk ukyd g zGiv
fh pS cf yhJ gonf/
(1956)ckESpfwGif ukrPDaps;aus;&GmrS b0opftzGJUukd NrdKUacsmif;odkY ajymif;a&TUNyD; teD;ywf0ef;usif aus;&Gm
(11)&Gmukd wm0ef,al qmif&u
G cf yhJ gonf/ NrKd Uacsmif;aus;&GmwGif &ue;f ausmif;(1)ausmif;? tdrw
f iG ;f pufraI usmif;?
(1)ausmif;wku
Yd v
kd nf; zGiv
fh pS cf yhJ gonf/ (1957)ckEpS w
f iG f pmppfXmecGrJ sm;tjzpf wHceG w
f idk ?f uykid af csmif;? rif;acsmif;
aus;&GmwkdYwGif wkd;csJUzGihfvSpfcJhygonf/ (1958)ckESpfwGif b0opfXmecGJrsm;ukd zsufodrf;NyD; vlxkynma&;Xme
tjzpfjzihf pkdifNcHKaus;&GmokdY ajymif;a&TUcJhygonf/ ,if;aemuf (1959)ckESpf pufwifbmv(30)&ufaeYwGif
vlxkynma&; Xmeukd zsufodrf;cJhygonf/
ausmufjzLNrdKUe,fwGif NrdKUe,fvkH;uRwf pmwwfajrmufa&;vkyfief;(tokH;vkH;)ukd 1981ckESpfwGif pwif
taumiftxnfazmfvmcJh&m? ,if;ESpfwGif vkyftm;ay; q&m^q&mrrsm; (2799)OD;&SdcJhNyD;? vkyftm;ay;
ausmif;om;OD;a&rSm ppfawGa'oaumvdyfrS ausmif;om;^ol(227)OD;yg0if vkyftm;ay;aqmif&GufcJhMuonf/
ausmufjzLNrKd Ue,f pmrwwfoOl ;D a&rSm usm; (1193)OD;&SNd y;D r(10993)OD;&Scd yhJ gonf/ ,if;wkt
Yd euf &ufaygif;
(40)&uftwGi;f pmwwfajrmufco
hJ Ol ;D a&rSm usm; (419)OD;ESifh trsK;d orD; (6867)OD;jzpfygonf/ pmwwfajrmufrI
&mckdifEIef;rSm 60 &mckdifEIef; jzpfygonf/
bkef;BuD;ausmif;ynma&;
a&S;acwfbek ;f awmfBu;D ausmif;rsm;wGif avmukw& mpmayrsm;uko
d m t"duxm; oifMum;ay;ygonf/
okdY&mwGif avmuDtoufarG;0rf;ausmif; ynmoiftjzpf aA'ifynm? aq;bufqkdif&m ynm&yfrsm;ukdvnf;?
oifMum;ykcYd say;ygonf/ ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f bke;f BuaD usmif;ynma&;? pDru
H ed ;f vkyif ef;ukd 1964 ck Zlvidk v
f wGif
pwiftaumiftxnf azmfcyhJ gonf/ ,if;pDru
H ed ;f onf ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f (8)ESpw
f mrQ ouf0ifvyI &f mS ;cJh
ygonf/ ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f ,if;tcsed u
f mvtwGi;f u rSwyf w
Hk ifbek ;f Bu;D ausmif;rSm pkpak ygif;(202)ausmif;&Scd hJ
ygonf/
bkef;BuD;ausmif; ynma&;pepfukd 1972 ckESpf ZGefvwGif zsufodrf;cJhygonf/ xkdodkYzsufodrf;NyD;aemuf
bke;f awmfBu;D ausmif; (26)ausmif; use&f adS ecJyh gonf/ ,if;ausmif;rsm;rSm ausmif;om;rsm;ukd ESppf Of ,cktcsed x
f d
tpkd;&rS eD;pyf&mpmppfXmersm;wGif 0ifa&mufajzqkdcGihf ay;xm;ygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

47
(c) usef;rma&;

ppfBuKd acwf use;f rma&;Xme zGUJ pnf;ykEH iS fh vkyif ef;aqmif&u


G cf surf sm;
NrdKUe,faq;kHtajctae
ausmufjzLNrKd Ue,f jynfoaYl q;kBH u;D rSm ppfrjzpfrSD ESpx
f yfaq;kjH zpfNy;D ppftwGi;f umv rD;avmifysupf ;D
oGm;ygonf/ ppfNyD;onhfaemuf ,ck"mwfrSef taqmuftOD; jyKvkyfxm;aom taqmifwGif tjyifvlemrsm;ukd
MunhfINyD; twGif;vlemrsm;ukd ppfuseftaqmuftOD;rsm;jzihf ukrPDaps;wGif zGihfvSpfcJhygonf/
vGwfvyfa&;acwfrSp usef;rma&;Xme tqifhqifh wkd;csJUajymif;vJvmykH
1947-ckESpfwGif vuf&Sdaq;kHa[mif;ukd aqmufvkyfcJh&m 1948-ckESpfwGif NyD;pD;zGihfvSpfcJhygonf/
aemufwzef 1964-ckESpfwGif aq;kHtopfukd wkd;csJUNyD; aqmufvkyfcJh&m 1966-ckwGif zGihfvSpfEkdifcJhygonf/
,ckvuf&t
dS xd txufygaq;kaH [mif;ESifh topfuzdk iG v
fh pS
f twGi;f vlem tjyifvel mrsm;ukd aq;uko
vQuf &Sdygonf/
rsufarSmufumv usef;rma&;vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;
rsuaf rSmufumvwGif use;f rma&;qkid &f m udpt
&yf&yfwu
Ydk dk &ckid jf ynfe,f ppfawGNrKd U jynfe,fuse;f rma&;
OD;pD;XmerSLK;kH;rS BuD;MuyfuGwfuJ NrdKUe,fusef;rma&;vkyfief;rsm;ukd aqmif&GufvQuf&Sdygonf/
jynfe,fusr;f rma&; OD;pD;XmerSL;k;H wGif tBu;D tuJrsm;rSm? jynfe,fuse;f rma&; OD;pD;XmerSL;ESi?hf 'kjynfe,f
use;f rma&;OD;pD;XmerSL;wkYd jzpfygonf/ NrKd Ue,fuse;f rma&;XmewGif NrKd Ue,fq&m0efBu;D rSae vufatmufct
H xl;
a&m*g ESdrfeif;a&;tzGJUrsm;? aus;vufusef;rma&;Xmersm;? NrdKUe,fusef;rma&;Xme? ausmif;usef;rma&;XmeESihf?
rdcifuav;apmihfa&Smufa&;Xme? MuufajceDtzGJUtpnf;rsm;ukd BuD;MuyfuGwfuJ tkyfcsKyfvQuf&Sdygonf/
vufatmufcHtxl;a&m*gESdrfeif;a&;tzGJUrsm;rSm
1/
a&m*grsKd;o,faqmifaom ykd;rTm;aumifrsm;rSwqifh ul;pufwwfaoma&m*grsm;? umuG,fESdrfeif;a&;
Xme(&yue)
2/
temBuD;a&m*gwkdufzsufa&;Xme
3/
tqkwfa&m*gwkdufzsufa&;XmewkdY jzpfygonf/
vufatmufcHaus;vufusef;rma&;Xmersm;rSm
(1)
peJwkdufe,faq;kHESihf aus;vufusef;rma&;Xme/
(2)
rif;jyifaus;vufusef;rma&;Xme
(3)
Zifacsmif;aus;vufusef;rma&;Xme
(4)
NrdKUacsmif;aus;vufusef;rma&;Xme
(5)
rif;*Haus;vufusef;rma&;Xme
(6)
qifbkwfaus;vufusef;rma&;XmewdkY jzpfygonf/
NrdKUe,faq;kHrsm;/
ausmufjzLNrdKUe,fwGif ukwif(100)qefYaq;kH&SdNyD;? peJwkdufe,faq;kHonf ukwif(16)vkH;qefYaq;k
Hjzpfonf/

NrKd Uruse;f rma&;Xmevkyif ef;pm&if;rsm;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

48

(1) pnfyifom,musef;rma&;vkyfief;
NrdKUe,fusef;rma&;vkyfief;rsm;ukd? NrdKUe,fpnfyifom,ma&;taejzihf(okdY) jrLeDpDyg,fusef;rma&;Xme
taejzihf? 1971-ck {NyDv(30)&ufaeYxd NrdKUe,fpnfyifom,ma&;? usef;rma&;vkyfief;rsm;ukd atmufazmfjyyg
usef;rma&;0efxrf;rsm;wkdYjzihf wm0ef,lvkyfaqmifcJhygonf/
(1)
usef;rma&;tifpyufawmf
(1) OD;
(2)
om;zGm;q&mr
(1) OD;
(3)
ausmufxkd;q&mr
(1) OD;
(4)
noefY&Sif;a&;tvkyform;rsm;ESihf aeYoefY&Sif;tvkyform;rsm; jzpfMuygonf/
,cktcsdefwGif NrdKUe,fpnfyifom,ma&;tzGJUrS? usef;rma&;0efxrf;wkdYonf usef;rma&;OD;pD;Xme?
NrdKUe,fq&m0efBuD;\tkyfcsKyfBuD;MuyfuGwfuJrIYatmufwGif NrdKUusef;rma&;vkyfief;rsm;ukd wmk0ef,laqmif&Guf
vQuf&Sdygonf/
NrdKUe,fusef;rma&;Xme\ 0efxrf;tiftm;pm&if;rsm;rSm
(1)
usef;rma&;BuD;Muyf(1)
(1) OD;
(2)
ausmufxkd;q&mr
(1) OD;
(3)
om;zGm;q&mr
(2) OD;
(4)
ykd;owform;
(1) OD;wkdY jzpfygonf/
rdcifcav;apmihfa&Smufa&;
ausmufjzLNrKd Ue,f rdcifcav;apmihaf &Smufa&;Xmeukd (1954)ckEpS w
f iG f aq;kBH u;D twGi;f ,m,DziG v
fh pS cf yhJ gonf/
(1958)ckESpfwGif NrdKUe,frdcifcav;apmihfa&Smufa&;toif;rS ukd,fxlukd,fxpepfjzihf wefbkd;aiG (5)aomif;
tukeftuscH wnfaxmifcJhygonf/ (1979)ckESpfwGif ausmif;usef;rma&;tzGJUtpnf; zGJUpnf;NyD; ausmif;
usef;rma&;XmerS rdcifESihfcav;rsm;tm; aq;0g;ukoay;cJhygonf/
trIxrf;tiftm;
trsKd;orD;usef;rma&;q&mr(1)a,muf? om;zGm;q&mr(2)a,muf? NrdKUrusef;rma&;rS om;zGm;q&mr
(2)a,muf (1968)ckrSpNyD; yl;aygif;wm0efxrf;aqmifygonf/
aq;cef;apmifh(1)a,muf&Sdygonf/ ,cif jynfolYaq;kHq&m0efrS Ak'[l;aeYwkdif; vma&mufprf;oyf
ukoay;aeygonf/ ,ckausmif;usef;rma&;XmerS q&m0efu MunhfIprf;oyfay;aeygonf/
7/ ausmif;usef;rma&;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif txufwef;ausmif;(2)ausmif;? tvuausmif;(7)ausmif;? truvkyfief;ukd
ausmif;usef;rma&;tzGJUacgif;aqmif q&m0efwpfOD;? olemjyKq&mrwpfOD;? oGm;bufqkdif&mq&m0efwpfOD;?
pma&;0efxrf;wpfOD;/ aq;pyfq&mwpfOD;? ausmif;vlrIqufqHa&;rSL;(1)OD; atmufwef;0efxrf;(2)OD;?
tapmihf(1)OD;jzihf zGJUpnf;wnfaxmifxm;ygonf/
pDrHudef;a&m*gwkdufzsufa&;vkyfief;rsm;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif a&m*gwkdufzsufa&;vkyfief;rsm;ukd pDrHudef;csrSwf aqmif&Gufaeygonf/
iSufzsm;a&m*gwkdufzsufa&;Xme
iSufzsm;a&m*gwkdufzsufa&;vkyfief;rsm;ukd pDrHudef;rsm; csrSwf aqmif&Gufaeygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

49

iSufzsm;a&m*g wkdufzsufa&;Xme
iSufzsm;a&m*gwkdufzsufvkyfief;ukd (&yue) a&m*grsKd;o,faqmifaom ykd;rTm;aumifrsm;rSwqifh
ul;pufwwfaom a&m*gESdrfeif;a&;tzGJUrS iSufzsm;a&m*grSL;(1)OD;? iSufawmf(1)OD;ESihf? iSufMuyf(1)ESihf aq;jzef
(4)OD;wkdYrSm OD;pD;aqmif&Gufaeygonf/ xkdtzGJUonf qifajcaxmufa&m*g? aoG;vGefwkwfauG;a&m*gESihf? *syef
OD;aESmufa&mifa&m*gwkdYukd yl;wGJaqmif&Gufaeygonf/
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; iSufzsm;a&m*gwkdufzsufa&;ukd aq;zsef;XmeESihf aq;a0Xme\ajr[l
cGJjcm;owfrSwfvQuf ESdrfeif;a&;vkyfief;rsm;ukd aqmif&GufvQuf&Sdygonf/ aq;zsef;e,fajra'owGif &yfuGuf
(10)&yfuGuf? aus;&Gm(190) tdrfajc(17139) vlOD;a& (84027)&Sdygonf/ aq;a0iSa'owGif aus;&Gm(72)
tdrfajc(5446) vlOD;a& (26527)&Sdygonf/
temBuD;a&m*gwkdufzsufa&;Xme
ausmufjzLNrdKUe,fwGif ausmufjzLNrdKUe,fukd A[kdjyK? &rf;NAJ? rmefatmif? ajrykHESihf trf;NrdKUrsm;twGuf
temBu;D a&m*gwku
d zf suaf &;Xmeuk?d (1969)ckEpS u
f NrKd Ue,fq&m0efBu;D Bu;D Muyfuw
G u
f rJ aI tmuf pwifaqmif
&GufcJhonf/ temBuD;a&m*gwkdufzsufa&;vkyfief;rsm;ukd usef;rma&;pDrHcsuft&? (1981)ck Mo*kwfvwGif
ausmufjzL? &rf;NAJ? rmefatmifNrdKUrsm;&Sd bufpkH0efxrf;rsm;okdY ay;tyfNyD;jzpf? pDrHudef;r0ifaom trf;ESihf
ajrykHNrdKUrsm;ukd vuf&SdtemBuD;a&m*gXmerSyif wm0ef,laqmif&GufoGm;rnfjzpfygonf/ txufyga&m*g
wkdufzsufa&;Xmersm;onf ausmufjzLNrdKUe,faq;kHwGif aq;cef;rsm;zGihfvSpf tqkwfa&m*gXmeonf
aeYpOfaq;cef;zGiv
fh pS
f ukoay;vQu&f ydS gonf/ temBu;D a&m*gXmeonfvnf; aeYpOfaq;cef;zGiv
fh pS
f ? iSuzf sm;?
qifajcaxmuf? aoG;vGefwkwfauG;a&m*grsm;twGuf aqmif&Gufaeygonf/
aq;cef;zGihfvSpfaepOftwGif; tcgtm;avsmfpGm vlem&SmazGjcif;? ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;twGuf
aq;zse;f jcif;? aoG;azmufjcif; ponfv
h yk if ef;rsm;ukv
d nf; wNrKd Ue,fv;Hk ESifh tESt
YH jym; c&D;xGuaf qmif&u
G v
f Quf
&Sdygonf/

temBuD;a&m*gonfOD;a&
(1) ausmufjzL
103
OD;
(2) trf;
139
OD;
(3) ajrykH
12
OD;
(4) &rf;NAJ
22
OD;
(5) rmefatmif
51
OD;
jzpfyGm;wwfaom a&m*grsm;
pkpkaygif;
327
OD;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif txl;ojzihf jzpfyGm;wwfaom a&m*grsm;rSm 0rf;avsm 0rf;ukdufa&m*g? iSufzsm;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

50

a&m*gESihf toJa&miftom;0ga&m*gESihf ar;ckdifa&m*gwkdYjzpfonf/ (jzpfyGm;rIYpm&if;Z,m; yl;wGJwifjy tyfyg


onf/

a&m*gjzpfyGm;rIpm&if;Zm,m;
pOf
1
2
3
4
5
6
7
8

a&m*gtrsKd; trnf
0ufoufa&m*g
0rf;avQmha&m*g
0rf;ukdufa&m*g
tpmtqdyfoihfa&m*g
tla&mifirf;zsm;a&m*g
iSufzsm;a&m*g
ar;ckdifa&m*g
tom;0gtoJa&mifa&m*g

pkpkaygif; vlem
aoqkH; vlem
7
1
129
9
28
28
1
3
848
11
58
1112
10/ zGm;aopm&if;
ausmufjzLNrdKU pnfyifom,m e,fedrdwftwGif;&Sd 1980^81 twGif;arGzGm;OD;a&ESihf aoqkH;OD;a&
(1)
arG;zGm;OD;a&
501-OD;
(2)
aoqkH;OD;a&
258-OD;
NrdKUe,faoqkH;rIEIef;
0.41%
NrdKUe,farG;zGm;EIef;
1.52%
11/ oifwef;ausmif;rsm;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif aq;pyfq&moifwef;ukdj (1979)ckESpfwGif wESpfoifwef;zGihfvSpf ukd,fxl
uk,
d x
f om;zGm;oifwef;ukd (1978)ckEpS w
f iG f wpfBurfd ?f (1980)ckEpS w
f iG w
f pfBurd ?f zGiv
fh pS cf yhJ gonf/ vlxu
k se;f rm
a&;vkyfom;rsm;ESihf t&Hom;zGm;
q&mroifwef;ukd (1978) ckwGif wpfBudrf? (1980) ckESpfwGif wpfBudrf? (2)Budrf zGihfvSpfcJhygonf/

12/ vlxkusef;rma&;vkyfom;rsm;ESihf t&Hom;zGm;q&mrrsm;pm&if;


1978-clESpfwGif vlxkusef;rma&;vkyfom;
1981-clESpfwGif vlxkusef;rma&;vkyfom;

33
OD;
63
OD;
pkpkaygif; 96
OD;
13/
or0g,raq;cef
rsm;m;q&mr
1978-ck
ESpfwGif t&Ho;m;zG
14
OD;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif NrdKUe,for0g,rtoif;rS OD;pD; 1978^79 ckESpfwGif or0g,raq;cef;
SpfwGi/f t&H
orfm;zG
m;q&mr
15 wpfOD;? ol
OD;emjyKq&mrwpfOD;ESihf pma&;
zG1981-ck
ihfvSpfcJhyEgonf
0efx
;tif
tm;rSm aq;cef;(2)cef;twGuf q&m0ef
pkpkaygif; 29
OD;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

51

0efxrf;wpfOD;pD cefYxm;aqmif&Gufygonf/ wESpfvQif ysrf;rQjcif;vlem(4800)(aq;cef;ESpfcef;aygif;) &Sdyg


onf/ aq;0g;&&SdrIukd ukefoG,fa&;aq;ESihf aq;ypnf;aumfykda&;&Sif;rS cGJwrf;t& jzefYa0ay;ygonf/ ,ckESpf
wGif aq;cef;(2)cef;teuf aq;cef;trSwf(2)ukd q&m0efr&&Sdao;ojzihf acwydwfxm;NyD; q&m0ef&&Sda&;
twGuf ta&;,laqmif&GufaeqJ jzpfygonf/
wkdif;&if;jrefrmaq;
EkdifiHawmftpkd;&ppf pmar;yGJatmif wkdif;&if;jrefrmaq;q&mrsm;onf ukd,fykdifaq;qkdifrsm; zGihfvSpf
aq;uko tpkd;&zGihfvSpfaom wkdif;&if;jrefrmaq;cef; r&Sdao;yg/

tjcm;vlraI &;vkyif ef;rsm;


1/ vlrI0efxrf;OD;pD;Xme
,cifu &ckdifwkdif;wGif ppfawGckdif? ausmufjzLckdif? oHwGJckdif[k ckdifokH;ck&Sd&mwGif vlrI0efxrf;
vkyfief;rsm;ukd aqmif&Gufap&ef ppfawGNrdKUwGif wkdif;vlrI0efxrf;t&m&Sd kH;pkdufap wkdif;wpfckvkH;twGuf
vlrI0efxrf;vkyfief;wm0efrsm;ukd aqmif&GufapcJhygonf/ vrf;yef;qufoG,fa&; cufcJrIaMumihf vlrI0efxrf;
vkyfief;rsm;ukd zdzdpD;pD;vkyfEkdif&ef ausmufjzLNrdKUukd vlrI0efxrf;kH;pkduf&ma'otjzpf vlrI0efxrf;0efBuD;Xme\
16-3-71 aeYpGJygpmtrSwf? 821^221^ a&;-1^jzihf aMujimcJhygonf/ if;aemuf 10-5-71 aeYwGif vlrI
0efxrf;t&m&Sd (ti,fwef;)OD;[efeG o
Yf nf ausmufjzLNrKd U vlr0I efxrf;wm0ef0w&m;rsm;ukd pwifaqmif&u
G f
onfrSp ausmufjzLNrdKU vlrI0efxrf; NrdKUe,fOD;pD;rSL;kH;ukd pwifzGihfvSpfcJhygonf/ ausmufjzLNrdKU vlrI0efxrf;
NrdKUe,fOD;pD;rSL;onf ,cifu ausmufjzLcdkif&Sd (5)NrdKUe,fESihf oHwGJckdif&Sd okH;NrdKUe,f pkpkaygif; &SpfNrdKUe,fukd
wm0ef,
l vlr0I efxrf;vkyif ef;rsm;ukd aqmif&u
G &f ygonf/ &ckid jf ynfe,f ay:aygufvmNy;D aemuf &ckid jf ynfe,f
vlrI0efxrf; OD;pD;rSL;kH;\ 23-2-72 aeYpGJygpmtrSwf 79^81^013OD;-1^78jzihf NrdKUe,fvlrI0efxrf; OD;pD;rSL;
kH;ukd vufaxmufjynfe,f vlrI0efxrf; OD;pD;rSL;kH; &ckdifjynfe,f-ausmufjzLNrdKU[lvnf;aumif;? NrdKUe,fvlrI
0efxrf;OD;pD;rSL;tm; vufaxmufjynfe,f vlr0I efxrf;OD;pD;rSL;[lvnf;aumif;? ajymif;vJac:wGiaf pcJyh gonf/
kH;onf txufazmfjyyg &SpfNrdKUe,f\ vlrI0efxrf;Xmeqkdif&m vkyfief;rsm;ukd oufqkdif&mNrdKUe,frsm;\
ygwDaumifpD Xmeqkdif&mrsm;\ tultnDukd &,lvQuf aqmif&Gufaeygonf/
1/ 0efxrf;tiftm;
vufaxmufjynfe,f vlrI0efxrf;OD;pD;rSL;wpfOD;? kH;apmihfwpfOD;jzihf aqmif&GufvmcJh&m ,cktcg
vlrI0efxrf;OD;pD;XmerS atmufwef;pma&;wpfOD; cefYxm;&ef cGihfjyKcsufay;xm;ojzihf zGJUpnf;ykHtiftm;rSm
(3)OD;jzpfygonf/ (atmufwef;pma&; rcefY&ao;yg)
2/ aeYcav;xdef;Xme
r&Sdyg/
3/ ukd,fxlukd,fx rlvwef;BudKausmif;
ausmufjzLNrKd UwGif uk,
d x
f u
l ,
dk x
f rlvwef;BuKd ausmif;ukd 29-10-72 aeYuyif uk,
d x
f u
l ,
dk x
f enf;jzihf
zGihfvSpfcJhygonf/ ysrf;rQausmif;om;OD;a&rSm 70 cefY&Sdygonf/ 0efxrf;tiftm;rSm wm0efcHq&mrwpfOD;?
pmoifq&mr(2)OD;? oefY&Sif;a&;(1)OD;? vkyfom;tulwOD;? tapmifhwpfOD;? aygif;(6)OD;jzpfygonf/ vlrI0efxrf;
XmerS 0efxrf;tiftm; uRrf;usifrIqkdif&m tultnDrsm; oifwef;rsm;ay;cJhygonf/ (1973)ck atmufwkdbm
vrSp? vlrI0efxrf;Xmeoifwef;rS wm0efcHq&mrwpfOD;ESihf pmoifq&mrwpfOD;wkdYtwGuf vpOf

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

52

axmufyHhaMu;rsm;ukd ay;vQuf&Sdygonf/ xkdYtjyif cav;pm;aomuf&ef EdkYrIefYaxmywf ponfrsm;ESihf


tok H ; taqmif y p n f ; rsm; upm;p&myp n f ; rsm;uk d v nf ; axmuf y H h c J h y gonf / vl r I 0 ef x rf ; Xme\
pnf;rsOf;pnf;urf;ESihftnD ausmufjzLNrdKUe,f ygwDaumifpDwkdY\ OD;aqmifBuD;MuyfrIwkdYjzihf aumfrwDzGJU
pepfwus xdef;odrf;uGwfuJxm;ygonf/
rSwfcsuf/ kH;\BuD;Muyfaqmif&Gufae&mjzpfaom? oHwGJNrdKU? awmifukwfNrdKU? *GNrdKUESihf &rf;NAJNrdKUwkdYwGif
vnf; tvm;wl uk,
d x
f u
l ,
dk x
f rlvwef;BuKd ausmif;rsm; zGiv
fh pS x
f m;&SNd y;D jzpfygonf/ useNf rKd Ue,frsm;wGiv
f nf;
zGifhvSpf&ef aqmif&GufqJ jzpfygonf/
y&[dwa*[m
ausmufjzLNrdKUe,f y&[dwa*[mwpfckzGihfvSpf&eftwGuf (1967)ckESpfuyif pwifaqmif&GufcJhMuyg
onf/ &efukefNrdKU y&[dwusm;ausmif; q&mawmfrS axmufyHhaiG(11000d)tygt0if ausmufjzLNrdKUrS tvSLaiG
wkdYjzihf pkpkaygif;wefbkd; (20000d)cefY tukeftuscH (2)xyfausmif;aqmifwpfckukd apwDawmifbk&m;BuD;\
ajc&if;atmufbuf ajruGufvyfwGif aqmufvkyf y&[dwausmif;zGihf&ef BudK;yef;aqmif&GufcJh&m
ausmif;aqmifrSm 75%cefY NyD;pD;cJhygonf/ NyD;pD;oavmufukd ,m,Dum&H bk&m;BuD;ausmif;wkdufrS OD;yOif;
(OD;0go0)wm0ef,lBuD;MuyfrIjzihf cav;(30)cefYESihf zGihfvSpfapmihfa&Smufxm;cJhygonf/ (1978)ck? arv
(18)&ufaeYwiG f wdu
k cf wfaom avrkew
f ikd ;f 'gPfaMumihf (2)xyfausmif;Bu;D rSm vk;H 0NyKd vyJ supf ;D oGm;ojzihf ,ckwidk f
jyefvnfwnfaxmifEkdifjcif; r&SdonhftajctaewGif &Sdygonf/
rSwcf su/f k;H \ Bu;D Muyfaqmif&u
G &f m e,fajrjzpfaom trf;NrKd UwGif y&[dwausmif;wpfcu
k dk cku
d ;dk &mrJh
ausmif ; om;(60)ausmf j zih f zG i h f v S p f jyKpk a pmih f a &S m uf v Quf &S d y gonf / vl r I 0 ef x rf ; XmerS qef E S i h f
aiGaMu;axmufyHhjcif; uRrf;usifrIqkdif&m tultnDay;jcif;? vlrI0efxrf;pnf;rsOf;ESihftnD aumfrdwDzGJU
BuD;Muyfaqmif&GufvQuf &Sdygonf/
6/ vli,fapmihfa&Smufa&;vkyfief;
vli,fapmihaf &Smufa&;vkyif ef;rSm avvGit
hf usipfh m&dwy suaf eaom uav;rsm;ESifh cku
d ;dk &mrJh uav;
rsm;ukd &SmazGjcif;? pkpH rf;jh cif;ESi?fh tusiphf m&dwj yKjyifNy;D aom uav;rsm;ukd rdbtkyx
f ed ;f olrsm;qD jyefvnftyfEHS
jcif;wkdYukd aqmif&Gufjcif;[l (2)ykdif;ygonf/ ausmufjzLNrdKUe,fwGif oufi,fqkd;oGrf;rI? ckdukd;&mrJhrIwkdYrSm
ajymyavmufatmif rawGU&Sd&ay/
okdY&mwGif ausmufjzLNrdKUrS trsKd;orD;wpfOD;tm; vlrI0efxrf;XmeodkY ykdY xdef;odrf;jyKjyifjcif;? avvGihf
ysufpD;aeol trsKd;orD; 2OD;tm; vlrI0efxrf;Xme trsKd;orD;&dyfomokdY ykdYaumif;rGefNyD; rdbrsm;xHjyeftyf&ef
twGuf peJaus;&GmtkyfpkrS trsKd;om;ESpfOD;tm; if;wkdY\ rdbrsm;ESihf qufoG,f jyefvnftyfESHjcif;wkdYukd
aqmif&GufcJhygonf/
rSwcf su/f (k;H \Bu;D Muyfaqmif&u
G &f me,fajrjzpfaom oHwrJG S tusiyfh surf ed ;f uav;(3)OD;? cku
d ;dk &mrJh
rdef;uav;(1)OD;? tusihfysufa,musfm;av;(3)OD;wkdYtm; vlrI0efxrf;XmeodkYykdY xdef;odrf;jyKjyifcJhygonf/
awmifukwfNrdKUe,frS a,musfm;av;(2)OD;ukd tusihfpm&dwjyKjyifa&;ausmif;odkY ykdY&efpDpOfcJhygonf/ rmefatmif
NrdKUe,frS tusihfpm&dwjyKjyifxm;onfh iSufatmfprf;vli,foifwef;ausmif;rS vli,fwpfOD;tm; rdbwkdYESihf
qufoG,f jyefvnftyfESH&ef pDpOfaqmif&GufcJhygonf/)
BudKwifumuG,fa&;vkyfief;taejzihf vli,frsm; tm;vyfcsdefukd wefbkd;&SdpGm tokH;csEdkif&eftwGuf
vli,f&dyfomrsm;ukd zGihfvSpfaqmif&GufcJhygonf/ odkY&mwGif vli,f&dyfomrsm;rSm tm;upm;ESihf oufqkdifaom
ypnf;rsm; cufcJjcif;? BuD;MuyfrItjynhft0 ray;EdkifrIwkdYaMumihf &SifoefzGHUNzdK;rI enf;yg;cJh&onf/ NrdKUe,fygwD?
aumifpDwkdYESihf dEIdif;aqmif&GufcJhaom vli,f&dyfomrsm;rSm atmufygtwkdif; jzpfygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

53

pOf
zGihfvSp fae&m
1 ausmufjzLygwD,lepfkH;
2 ta&Suykdif;&yfuGufyu0kH;

zGihfonfhaeY
21^7^70
21^1^73

tzGJU0ifaygif;
141
55

3
4
5
6

peJaus;&GmpmMunhfwkduf
ta&Suyef;awmjyifaus;&m
unifawm
rif;wufawmif

26^1^73
3^12^73
9^1^74
8^10^74

66
44
50
72

*kH;

4^4^77

79

taMumif;trsKd;rsKd;aMumihf pmroifEdkifaomuav;rsm;? rlvwef;ynmoifMum;Edkif&eftwGuf ausmuf


oifykef;? ausmufwef? pmtkyf? ajrjzL? ponfhausmif;okH;ypnf;rsm; axmufyhH apwemrlvwef;ausmif;
wpfckukd okdif;acsmif;aus;&Gmtkyfpk? jym;uRdefbkef;awmfBuD;ausmif;wGif zGihfvSpfoifMum;cJh&m atmifjrifrI&&Sd
,cktcg tpkd;&rlvwef;ausmif; jzpfoGm;NyD;jzpfygonf/
rSwcf su/f k;H \ Bu;D Muyfaqmif&u
G &f me,fajrjzpfaom NrKd Ue,f(8)ckv;Hk wGif vli,f&h w
d o
f mrsm; zGiv
fh pS f
cJhMuygonf/ &rf;NAJNrdKUe,fwGif apwemrlvwef;ausmif;(3)ausmif; zGihfvSpfaqmif&GufcJhygonf/
7/ bkd;bGm;&dyfomrsm;
8/ jyefvnfxlaxmifa&;ESihf u,fq,fa&;/
avab;? a&ab;'Pfukd cHMu&aom avrkefwkdif;'kuonfrsm;tm; vlrI0efxrf;0efBuD;Xme ukd,fpm;
NrdKUe,fjynfolYaumifpDrS wkdufkdufwm0ef,l (1967)ckESpfESihf (1978)ckESpfrsm; u,fq,fa&;vkyfief;rsm;ukd
aqmif&GufcJhMuygonf/
9/ ynma&;oifwef;rsm;
vlraI &;jyem ray:ayguf&atmiftwGuf &yfuu
G v
f rl aI &;oifwef;rsm;? aus;vufvrl 0I efxrf;ouf
oifwef;rsm;? trsKd;orD; tdrfwGif;rIoifwef;rsm;ESifh aeYcav;xdef;q&mr oifwef;rsm;ukd zGihfvSpfcJhygonf/
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; zGihfvSpfcJhaom oifwef;rsm;rSm aus;vufvlrI0efxrf;oifwef;ukd atmufygaus;&Gm
rsm;wGif zGifhvSpfcJhygonf/

1
2
3
4
5
6

peJaus;&Gmtkyfpk
tkef;awmfaus;&Gmtkyfpk
Zifacsmif;aus;&Gmtkyfpk
utkdifacsmif;aus;&Gmtkyfpk
okdif;acsmif;aus;&Gmtkyfpk
(jym;uRdefaus;&Gm)
uvefYwJtkyfpk(rl&Gif;aus;&Gm)

1971
1971
1971
1974

ck
ck
ck
ck

1974 ck
1975 ck

54

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
7
8
9

'kH;csdef;aus;&Gmtkyfpk('kHcsddef;&Gm)
ief;uRef;tkyfpkaus;il&Gm
a&TkdrtkkyfpkvGefacsmif;&Gm

10 vdyfuarmftkyfpk pkrvGuRef;&Gm
11 rif;jyiftkyfpk riff;jyif&Gm
12 &wetkyfpkNrHKjyif&Gm

1976 ck
1978 ck
1978 ck
1978 ck
1980 ck
1981 ck

trsKd;orD;tdrfwGif;rIoifwef;
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/

ausmufjzLNrdKU
peJ
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKU
ausmufjzLNrdKU
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr

(cv&-34)
(pmMunhfwkdufESihf jywkduf)
(pmMunhfwkdufESihf jywkduf)
(pmMunhfwkdufESihf jywkduf)
tvu-2
tvu-2
tvu-2
tvu-2

aeYuav;xdef; q&mroifwef;
1/ ausmufjzLNrdKUr
ygwD,lepfkH;cef;r
2/ ausmufjzLNrdKUr
pmMunhfwkdufESihfjywkduf

1971
1974
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980

ck
ck
ck
ck
ck
ck
ck
ck
ck

1970 ck
1976 ck

&yfuGufvlrIa&;oifwef;
1/
2/
3/
4/

ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr

pmMunhfwkdufESihfjywkduf
tvu-2
tvu-3
tvu-3

1974
1975
1976
1978

ck
ck
ck
ck

2/ tvkyform;a&;&m
1962 ckESpfrwkdifrDS tvkyform;tajctae/
1962-ckrwkdifrD ausmufjzLNrdKUe,f tvkyform;rsm; tajctaerSm pnf;vkH;pkpnf;rIr&SdbJ &SdcJhMuyg
onf/
tvkyform;xJwGif umqfweftvkyform;? Awvptvkyform;? ponfjzihf &SdcJhNyD; &ckdifcGihfrsm;ukd
jynhfpkHpGm r&SdcJhMuonfukd awGU&ygonf/
1962 ckESpfaemufykdif;tajctae
1962-ck aemufykdif;wGif ,cif&Sdaeaom tvkyform;rsm; pkpnf;nDGwfMuap&ef qdyfurf;tvkyf

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

55

orm;[k zGJUpnf;NyD;? tvkyform;rsm;ukd ta&;ay;vmcJhygonf/


1964 ckESpf acsmuftvkyform;aeY tcrf;tem;odkY ausmufjzLNrdKUe,frS tvkyform; (6)OD;apvTGwf
cJhygonf/ xkdtxJwGif ckdif0ef OD;bpdefu tzGJUacgif;aqmiftjzpf yg0ifNyD; OD;a&Tatmifu 0efxrf;ukd,fpm;
vS,t
f jzpfvnf;aumif; qdyu
f rf;tvkyo
f rm;rsm;txJrS OD;pdeaf tmifEiS fh OD;atmifb? pyg;puftvkyo
f rm;rsm;
txJS OD;cifarmif&ifESihf aemufwpfOD;wkdY yg0ifcJhygonf/
tpnf;ta0;nDvmcHrS jyefvmMuaomtcg tawGUtBuKH rsm;ukd ckid 0f ef OD;bpdeEf iS fh OD;a&Tatmifwu
Ydk
&Sif;vif;cJhMuygonf/ ,if;okdYtvkyform;rsm;\u@ukd jrihfwifay;kHru tvkyform;rsm;\ &ykdifcGihfrsm;ukdyg
aqmif&Gufay;vmrIaMumihf pnf;kH;rIwkd;wufvmcJhygonf/ 1967 ck pufwifbmvwGif tvkyform;aumifpD
tqifhqifhukd pwifzGJUpnf;NyD; NrdKUe,ftvkyform;aumifpDukd (1967)ck rwfv(6)&ufaeYwGif zGJUpnf;cJhygonf/
xkdodkYzGJUjcif;qkdif&m pm&if;Z,m;t& ausmufjzLNrdKUe,fwGif
tvkyform;aygif;
(3796) -OD;
tajccHXmeaygif;
(13) -OD;
XmecGJaygif;
(61)? ?
Xmeukd,fpm;vS,faygif;(167)
awmfvSefa&;tpkd;&cefY
(87)
tajccHaumifpD0ifaygif;
(28)
NrdKUe,fawmfvSefa&;aumifpDcefY
(14)
NrdKUe,ftvkyform;aumifpD0ifaygif;
(42)
A[kdtvkyform;aumifpD0if
(1)
-OD;
pwifzGJUpnf;pOfu tvkyform;aumifpDOuX OD;atmifa&T? twGif;a&;rSL; OD;wifjrifhjzpfNyD;
tvkyform;aumifpD0ifrSm OD;a&Tatmifjzpfygonf/
&ykid cf iG rfh sm;ESiyfh wfouf ausmufjzLNrKd Ue,f tvkyo
f rm;tpnf;tk;H onf pwifzUJG pnf;cJah om (1977)ck?
ZGefv(30)&ufaeYrS (1981)ck atmufwkdbmv(15)&uftwGif; tNidrf;pm;&ykdifcGihf(57)OD;twGuf tajccHrsm;rS
wif j ycJ h & m Nrd K Ue,f t pnf ; tk H ; onf A[k d O D ; pD ; tzG J U XmecsKyf E S i h f d E I d i f ; NyD ; (56)OD ; twG u f &&S d a tmif
aqmif&Gufay;EkdifcJhygonf/
tvkyf&SifESihf tvkyform;jyemESihf ywfouf avsmfaMu;trI(19)rIteuf (15)rIukd ajyvnf
atmif qkH;jzwftaumiftxnf azmfEkdifcJhojzihf aoqkH;ol\ w&m;0if&ykdifcGifh&Sdolrsm;okdY aiGusyf (64739d)ukd
ay;EdkifcJhygonf/
olwyg;xdckdufrI tmrcHaMu; &ykdifcGihfESihfywfouf ykvJESihf ig;vkyfief;wGif vkyfukdifaom ykwfjywf
tvkyform;wpfOD; um;ay:rSusNyD; aoqkH;cJhojzihf aiG (10000d)usyfwpfaomif;wdukd xkwf,l&&Sdatmif
aqmif&Gufay;EdkifcJhygonf/
tvkyftukdif&&Sda&tajctae
ausmufjzLNrdKUe,f tvkyform; tpnf;tkH;ukd tvkyftukdifESihf tvkyform;&SmazGa&;kH;tjzpf yl;wGJ
wm0efxrf;aqmif&m jynfaxmifpk qkd&S,fvpforwjrefrmEdkifiHawmf tvkyform;0efBuD;Xme 0efBuD;rsm;kH;\
(1979)ck rwfv(30)&uf aeYpGJ trdefYaMumfjimpmtrSwf 3^8^tvn(v-2)79-(12441^12457)t&

56

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

(1979)ck rwfv(3)&ufaeYpwif vkyfief;pwifcJhygonf/ pwifcJhonfrS ,aeYxd vkyfief;tajctaerSm


atmufygtwkdif; jzpfygonf/

ckESpfou&mZf

rSwfykHwifol rSwfykHwif
bGJU&
10-atmif

1979
1980
1981

1979
1980
1981

58
17
11
86

269
77
35
381

10wef;ratmif
usm;
205
191
115
511

r
131
123
253
507

tvky f& NyD;


bGJU &

10-wef; atmif

10-wef; ratmif

3
11
9

21
52
20

49
93
28

23

93

170

a&;^bwf
178
124
391
693
a&;^bwf

tvkyform; oufomacsmifcsda&;tajctae
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f ausmufjzLNrKd Ue,f tvkyo
f rm;tpnf;tk;H rS tvkyo
f rm; TeMf um;a&;OD;pD;Xme?
ppfawGESihf dEIdif; jynfoltvkyform;rsm;\ aexkdifpm;aomufrItqifhtwef; rSefrSefwkd;wuf&ykdifcGihf?
,Ofaus;rItqifhtwef; rSefrSefwkd;wuf&ykdifcGifh? usef;rma&;oefY&Sif;rIjynhfpkHa&;ESihf rawmfwqxdckduf'gPf&m
&rIrsm;twGuf olemjyKEkdifa&; tp&Sdonfh tvkyform;rsm;\ oufomacsmifcsda&;vkyfief;ukd vkyfukdifEkdifMu&ef
twGuf pnf;kH;cJhMuNyD; tvkyform;rsm;\ oma&;? ema&;? udp&yfrsm;? tm;upm;ESihf usef;rma&;udp&yfrsm;
oufomacsmifcsda&; vbuf&nfqkdifrsm;ukd aqmif&GufvkyfukdifvQuf &SdaeMuygonf/

pOf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13

tajccHt rSw f
8
16
17
9
15
12
20
25
1
10
13
2
4^5^6^7

tajccHt rnf
vQyfppf^rD;owf^tm;^um
NrdKUe,fjynfolYaumifpD^NrdKUe,fpnfyifom,ma&;
usef;f rma&;Xme
aqmufvkyfa&;
jrefrmhpD;yGm;a&;bPf
or0g,rOD;pD;Xme
ukeo
f ,
G af &;(4)^9^10^ 10^ a&eH
ajrpm&if;OD;pD;Xme^tcGefOD;pD;^wd^ukl^rkd;Zv
qnfajrmif;
NrdKUe,fw&m;kH;
pmwkduf^aMu;eef;^wd,fvDzkef;^qdyfurf;^ taumufcGef
v,f^ukdif;^&Sif;
ynma&;vkyfom;rsm;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

57

tvkyfcGifpnf;urf;
ESiyfh wfouf ausmufjzLNrKd Ue,f tvkyo
f rm;tpnf;tk;H onf tvkycf iG f pnf;urf;ukd vku
d ef mapa&;
twGuf ynmay;aqG;aEG;rIrsm; &SdaeouJhodkY tvkyf&SifESihf tvkyform;Mum; ESpfOD;ESpfbuf oabmwlpmcsKyf
csKyfqkdEdkifa&;twGuf aqmif&Gufay;cJhygonf/
vlrSKUzlvkHa&;
r&Sdao;yg/
MuufajceDvkyfief;
jynfaxmifpk qk&d ,
S v
f pforwjrefrmEdik if aH wmf? &ckid jf ynfe,f? ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f MuufajceDtoif;
ukd NrdKUe,fMuufajceDtoif;tjzpf (1971)ckESpfrSpwif zGJUpnf;cJhygonf/ if;toif; OD;pGmyxr NrdKUe,f
MuufajceDOu|tjzpf puf&iS w
f &m;olBu;D u wm0ef,al qmif&u
G cf yhJ gonf/ xkt
d csed u
f mvwGif MuufajceDtzGUJ
0ifrsm;onf MuufajceDarmif^r,frsm; ay:xGufa&;ukd tcuftcJMum;rS pnf;kH;vSKHUaqmfcJhMuygonf/
1974-ckEpS w
f iG f MuufajceDOuXtjzpf NrKd Ue,fq&m0efBu;D tm; ygwD? aumifp?D MuufajceDaumfrwDrsm;
\ oabmwlnDcsuft& wifajrmufNyD; MuufajceDarmif^r,frsm;tm; tv,fwef;^txufwef;ausmif;rsm;
rS pnf;kH;NyD; a&S;OD;olemjyKoifwef;(3)Budrf zGihfvSpfvQuf wyfzGJU0iftjzpf pnf;kH;wnfaxmifcJhygonf/
(1979)ckEpS w
f iG f q&m0efBu;D uyif OuXtjzpf wm0ef,yl gonf/ temBu;D tifpyufawmf OD;xGe;f pdef
rS twGif;a&;rSL;tjzpf wm0ef,lNyD; (1979)rS (1981)txd a&S;OD;olemjyKoifwef; (3)BudrfzGihfvSpfvQuf
wyfzGJU0ifaygif; (130)ukd pnf;kH;EdkifcJhygonf/
MuufajceDvyI &f mS ;rIrsm;ukd ysr;f rQwpfEpS v
f Qif (6)Burd x
f ufrenf; vIy&f mS ;Ny;D ,ckxd &yfwnfaeygonf/
tem*gwfwiG f ,ckxuf ykrd u
dk s,jf yef
Y t&nftcsi;f jynh0f aom vkyif ef;rsm;ukd vkyu
f idk af qmif&u
G &f ef wmplvQuf
&SdaMumif; od&Sd&ygonf/

rD;owfwyfzUJG
NrdKUe,frD;owfvkyfief;tcef;u@
pwifjzpfay:vmykHESihf rD;owfvkyfief;tajctaersm;
1956-57ckEpS cf efw
Y iG f jrefrmEkid if v
H ;Hk qkid &f m rD;owftpnf;tk;H Bu;D rS ausmufjzLNrKd U jrpfem;wef;&yfuu
G f
(jrLeDpDyg,faps;teD; Mursm;a&mif;onfhae&m&Sd? ausmufjzLNrdKU rD;owftpnf;tkH; pcef;odkY &efukefrD;owf
tpnf;tk;H (,cktac: rD;owfXmecsKyf ;Hk )rS rD;Nird ;f owf&eftwGuf vufEydS 'f u
Hk if rD;owfpufrsm; xkwaf y;cJyh g
aMumif; avhvmod&Sd&ygonf/ rD;owfvkyfief; pwifjzpfay:vmonfh tajctae[k qkd&rnfjzpfonf/
NrdKUe,frD;ab;umuG,faqmif&GufrI
tqkyd gvufEydS 'f u
Hk if rD;owfpufrsm;jzihf ausmufjzLNrKd Uay:twGi;f rD;avmifjzpfay:vmygu rD;Nird ;f owf
Muonf[k avhvmod&Sd&ygonf/

tpk;d &rD;owfvyk if ef;ESifh t&Hr;D owf(apwemh0efxrf;)


tpkd;&rD;owfXme pwifjzpfay:vmykH
jynfaxmifpjk refrmEdik if t
H pk;d &? &ckid w
f idk ;f ? ausmufjzLNrKd Ue,f? tpk;d &rD;owfXme? ckid rf ;D owft&m&Sd ;Hk ukd
ausmufjzLNrKd U taemufyidk ;f &yfuu
G &f dS ukeo
f nfO;D at;xGe;f ykid f tdrt
f ay:xyfudk iSm;&rf;Ny;D ? &ckid w
f idk ;f rD;wyfqif
a&;rSL; ckid rf ;D owft&m&Sw
d m0efukd xrf;aqmifco
hJ l uk,
d yf idk t
f rSwf (r^0041)OD;armifomZH(ppfawG)rS (1960)
ck pufwifbmvwGif pwifziG v
fh pS cf ahJ Mumif; od&ygonf/ xkpd Ofu rD;owfum;rsm; r&Scd yhJ g/ tpk;d &rD;owf0efxrf;
taejzihf ckid rf ;D owft&m&Sd OD;omZH wpfa,mufom&Sad Mumif; od&&dS ygonf/ apwemh0efxrf; rD;owfwyfzUJG rsm;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

58

zGJUpnf;wnfaxmifcJhaomfvnf; taMumif;trsKd;rsKd;aMumihf wm&Snfr&yfwnfEkdifcJhyg/ wenf;tm;jzihf


jynfolvlxk tm;ay;ulnDrIenf;yg;aomaMumihf atmifjrifrIenf;yg;onf[k qkd&rnfjzpfygonf/
rD;owfvkyfief;rsm;jzpfaom rD;ab;BudKwifumuG,fa&;? wm;qD;a&;ESihf rD;Nidrf;owfa&;vkyfief;wdkYrSm
vlxkulnDtm;ay;rI r&&SdvQif ,if;vkyfief;wGif rD;owfpufu&d,mrsm; rnfrQyifaumif;rGEfapumrl
rsm;pGmaom qk;H I;H rIwEYdk iS fh &ifqidk &f rnfom jzpfayonf/ xkaYd Mumihf ausmufjzLNrKd U rD;owfvyk if ef;aqmifwmrsm;
xda&muf &Sio
f efap&ef ausmufjzLNrKd U apwemh0efxrf; rD;owftzGUJ tvkyt
f rIaqmif aumfrw
D u
D dk (1960)ckEpS f
atmufwb
dk mvwGif ausmufjzLjrLeDpyD g,f aumfrw
D v
D Bl u;D rsm;\ tm;ay;ulnrD u
I &dk ,lNy;D jrLeDpyD g,f:Hk taqmuf
tOD;wGif pwifzGJUpnf;cJhygonf/
(1962)ckEpS ?f rwfv(2)&ufaeYwiG f awmfveS af &;aumifprD S jrefrmEdik if aH wmftpk;d & ygvDrefudk zsuo
f rd ;f Ny;D
aemuf ekdifiHwGif;&Sd toif;tzGJUtpnf;[lorQukd zsufpD;vkdufojzihf apwemh0efxrf; rD;owftzGJUtpnf;rsm;rSm
vnf; tvkdftavsmuf ysufpD;oGm;cJhygonf/ okdYaomfvnf; ppfbuftmPmykdifrsm;taeESihf rD;ab;BudKwif
umuG,af &;vkyif ef;rsm;ukd tm;ay;um rD;owf0efxrf;rsm;ukd OD;aqmifapvQuf apwemxufoeforl sm; ppfbuf
jynfol&JwkdYESihf rD;owfvkyfief;udp&yfrsm;ukd aqmif&GufcJhygonf/
NrdKUe,frD;owfumuG,fa&;aqmif&Gufcsuf
rD;ab;umuG,fa&; udp&yfrsm;ukd ausmufjzLNrdKUay:&Sd &yfuGuf(10)&yfuGuftm; vkyfief;pOfBuD;(6)
&yfuGuf yg0ifonfh tcsuftvufrsm;jzihf aqmif&Gufygonf/ rD;ab;umuG,fa&;twGuf Zefe0g&DvwGif?
tpkd;&&yfuGufukdvnf;aumif;? azazmf0g&DvwGif taemufykdif;&yfuGufukdvnf;aumif;? rwfvwGif
ta&SUykid ;f &yfuu
G u
f v
dk nf;aumif;? {Nyv
D wGif taemufyidk ;f yku
d q
f yd &f yfuu
G u
f v
dk nf;aumif;? arvwGif ta&SUykid ;f
ykdufqdyfukdvnf;aumif;? Mo*kwfvwGif tv,fykdif;&yfuGufukdvnf;aumif;? pufwifbmvwGif jrpfem;wef;
&yfuu
G u
f v
dk nf;aumif;? atmufwb
dk mvwGif t&m&S&d yfuu
G u
f v
dk nf;aumif;? Ek0d ifbmvwGif awmif&if;aus;&Gm
tkypf u
k v
dk nf;aumif;? 'DZifbmvwGif jyifjzLarmfaus;&Gmtkypf u
k v
dk nf;aumif;? pDru
H ed ;f rsm; csrw
S u
f m taumif
txnfazmf aqmif&GufvQuf&Sdygonf/
tpkd;&rD;owfXmevkyfief;ESihf t&HrD;owf(apwemh0efxrf;)
ausmufjzLNrdKUe,ftaejzihf tpkd;&rD;owfXmeonf (1963)ckESpfwGif pwifay:aygufvmcJhygonf/
xkt
d csed u
f mvrSp tpk;d &rD;owfwyfzUJG 0iftiftm;tajctaeukd avhvmygu tvGet
f iftm;enf;aom wyfzUJG
wzGJUjzpfaMumif; od&Sd&ygonf/ ,aeY vuf&Sdaqmif&Gufaeaom wyfzGJU0iftiftm;rSm pkpkaygif;(14)OD;om &Sdyg
onf/ Xmeqkid &f mtBu;D tuJrmS NrKd Ue,fr;D owfO;D pD;XmerSL; OD;ausmo
f ed ;f (r^0697)jzpfygonf/ t&efr;D owfwyfzUJG
tiftm;tajctaerSm ausmufjzLNrdKUay:wGif (120)OD;cefY&Sdygonf/

59

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

rIcif;tajctae
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; (1978)ckESpfrS (1980)ckESpftxd jzpfyGm;cJhaom w&m;0iftrI(8)rsKd;ESihf
rl;,pfaq;0g;trIrsm;ukd? trIrsKd;tpm;tvkduf ESpftvkduf azmfjyonfh rIcif;tajctaepm&if;Z,m;ukd
atmufyg twkdif; azmfjytyfygonf/

ausmufjzLNrdKUe,ftwGif;jzpfyGm;cJhaom Z,m;0iftrI (8)rsKd;ESihf


vk kd;kd;
,uf vk
rI ,uf
BuD;
rI

wd
rl;
azmuf
&dpef
,pf
xGif;
aygif;
aygif;
ckd;
aq;
rI
rI
0g;

pOf

ckESpf

vl
owf
rI

1
2
3

1970
1971
1972

16
16
14

9
13
15

4
8
7

3
11
5

2
2
5

1
4
4

3
4
6

38
58
56

4
4
2

42
62
58

4
5
6
7
8
9
10
11

1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
pkpkaygif;

19
17
17
20
29
27
11
14
200

6
4
4
8
5
1
1
66

4
2
1
8
7
8
1
50

1
1
2
9
5
37

1
1
2

3
4
3
2
4
6
3
2
36

8
3
8
4
1
33

5
7
10
16
11
2
64

38
43
41
72
65
45
15
17
488

18
7
3
8
11
36
9
1
103

56
50
44
80
76
31
24
18
541

"m;
jy
rI

jyef
ay;
rI

rk
'def;
rI

tm;upm;ESifh ajy;ckeyf pf
ppfBudKacwf tm;upm;vIyf&Sm;rI
ppfBuKd acwfwiG f tm;upm;vIy&f mS ;rIudk us,u
f s,jf yefjY yefY wk;d wufatmif aqmif&u
G cf ahJ Mumif; rawGU&
ay/ &ckid jf ynfe,fudk NAw
d o
d Qord ;f yku
d Nf y;D aemuf NAw
d o
d QppfwyfEiS t
fh wl taemufwidk ;f tm;upm;vIy&f mS ;rIrsm;jzpf
aom abmfv;Hk ? abmfvaD bmwkYd wygwnf;ygvmcJo
h nf/ txl;ojzihf t*Fvyd pf pfwyfrS ppfom;rsm;om tm;upm;
ukd vIyf&Sm;Muygonf/ NrdKUay:rS tm;upm;ukd 0goemygaomolrsm; ppfwyfxJwGif oGm;a&mufupm;MuaMumif;
od&ygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,fonf ckid Nf rKd UBu;D jzpfvmaomtcg t*Fvydf t
f a&;ykid w
f o
Ydk nf tm;upm;ukd OD;pm;ay;
aMumif; awGU&ygonf/ txl;ojzihf abmvkH;tmupm;enf;wGif xl;cRefaomausmif;om;rsm;ukd oihfawmfaom
&mxl;rsm; cefx
Y m;aMumif; awGU&ygonf/ NrKd Ue,ftwGi;f NyKd iyf rJG sm;? ckid v
f u
dk Nf yKd iyf rJG sm;wGif ta&;ykid w
f u
Ydk ,
dk w
f idk f
OD;aqmifBuD;MuyfNydKifyGJrsm;ukd tm;ay;cJhMuygonf/ abmfvkH;tm;upm;enf;ukd t"duxm;vIyf&Sm;Muygonf/
ukv
d edk v
D ufatmufcjH zpfaomaMumihf t&if;&Sipf epfatmufwiG f us,u
f s,jf yefjY yefY Edik if u
H ,
dk pf m;jyK tqifh
okdY wufa&muf&ef rvG,fulcJhay/ xkdtcsdefu tm;upm;onf vlwpktm;upm;om jzpfaeaMumif;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

60

awGU&ygonf/ wrsKd;om;vkH; BuHhckdifa&; OD;wnfcsufr&SdbJ ukdvkdeDacwf tm;upm;omjzpfonf/


vGwfvyfa&;&NyD; tm;upm;vIyf&Sm;rI/
vG w f v yf a &;&NyD ; aemuf tm;upm;uk d trsKd ; om;acgif ; aqmif B uD ; Ak d v f c sKyf a tmif q ef ;
csrw
S v
f rf;Tecf suf twkid ;f tm;upm;vIy&f mS ;rIrsm;ukd taumiftxnfazmf aqmif&u
G cf yhJ gonf/ (1947)ckEpS f
ZGefv(7)&ufaeYwGif AkdvfcsKyfatmifqef;ajymMum;cJhaom jyefvnfxlaxmifa&; rdefYcGef;wGif um,zGHUxGm;a&;?
oefY&Sif;usef;rma&;ESihf nDGwfpGm aexkdifa&;twGuf pDrHudef;rsm; xkwfazmf&rnf/ q&m0ef? olemjyKq&mr?
ukd,fvufvIyf&Sm;a&^; q&mrsm; oifwef;zGihf&efukdvnf; aqmif&Guf&vdrfhrnfvkdY rdefYMum;cJhygonf/
(1952)ckEpS rf S pwifNy;D trsKo
d m;uk,
d v
f uf BuchH idk af &;aumifpu
D dk zGUJ pnf;Ny;D ckid u
f ,
dk v
f ufBuchH idk af &;rS;l rsm;
ukd oifwef;ay;Ny;D ckid Nf rKd Ue,frsm;wGif cefx
Y m;ygonf/ ckid u
f ,
dk v
f ufBuchH idk af &;rSL;rsm;onf tm;upm;vIy&f mS ;rI
rsm;ukd aqmif&u
G yf gonf/ ausmufjzLckid w
f iG f ckid u
f ,
dk v
f ufBuchH idk af &;rSL; wpfO;D cefx
Y m;Ny;D ckid u
f vfatmufcH
ajrykH? trf;? &rf;NAJ? rmefatmifNrdKUe,frsmukdyg yl;wGJwm0ef,l&ygonf/
ckid v
f ufa&G;pifrsm;ukd ausmufjzLwGif NyKd iyf jJG yKvyk u
f m a&G;cs,Nf y;D wkid ;f vla&G;yGw
J iG f ,SONf yKd icf MhJ uygonf/
(1972)ckEpS rf S pwifNy;D pepfopftyk cf sKyaf &;t& cdik rf sm;ukd zsuo
f rd ;f vku
d af omaMumifh NrKd Ue,ftvku
d f
NydKifyGJrsm;ukd usif;yNyD;aemuf jynfe,fvufa&G;pifrsm;ukd a&G;cs,fcJhMuygonf/ abmfvkH;? abmfvDabmukdom
ZkHtvkduf? NrdKUe,ftvkduf NydKifyGJrsm; usif;yvQuf&Sdygonf/ NrdKUe,fwkdif;wGif tm;upm;rSL;rsm;ukd cefYxm;um
vlxktm;upm;vIyf&Sm;rIukd aqmif&GufcJhMuygonf/
ausmif;wGif;tm;upm;ESihf um,ynm
ausmif;wGif; tm;upm;vIyf&Sm;rIESihf ywfoufNyD;? ausmif;wGif;tm;upm;ESihf um,ynmaumfrwDrS
OD;aqmifNy;D NyKd iyf rJG sm;ukd usi;f ycJMh uygonf/ ausmif;aygif;pkNH yKd iyf rJG sm;? ynmwHceG af eYNyKd iyf rJG sm;? ausmif;wGi;f NyKd if
yGrJ sm;ukd usi;f ycJMh uygonf/ ausmif;olausmif;om;rsm;\ um,tiftm; zGUH NzKd ;wk;d wufrt
I wGuf aqmif&u
G cf MhJ u
ygonf/
awmfveS af &;tpk;d &wufvmNy;D aemuf ausmif;rsm;wGif ausmif;aumifpD zGUJ pnf;vku
d af omtcg tm;upm;
vIy&f mS ;rIrsm; ykrd w
dk ;dk wufvmygonf/ ausmif;om;ausmif;olrsm;\ um,? OmP? pm&dww
;dk wufzUHG NzKd ;a&;twGuf
ausmif;aumifpDrS OD;aqmifvIyf&Sm;rI jyKvkyfcJhMuygonf/
(1965)ckrS pwifNy;D ausmif;om;yGaJ wmf tm;upm;NyKd iyf u
JG dk pwifusi;f ycJjh cif;aMumihf tm;upm;vIy&f mS ;
rItcsed t
f [keo
f nf ykrd u
dk s,jf yefv
Y mygonf/ &efuek w
f iG u
f si;f yrnfh ausmif;om;yGaJ wmftwGuf tajccHtqifrh S
pwifNy;D ausmif;wGi;f NyKd iyf ?JG vla&G;yG?J ausmif;tvku
d Nf yKd iyf JG vla&G;yGw
J u
Ydk dk usi;f yjyKvyk cf MhJ uygonf/ NrKd Ue,ftvku
d f
NydKifyGJ? ZkHtvkdufNydKifyGJwkdYukd usif;yNyD; wkdif;vufa&G;piftjzpf a&G;cs,fMuygonf/ ausmif;om; ausmif;olrsm;\
um,OmP? pm&dw zGUH NzKd ;Ny;D tawGUtBuKH A[kow
k &&Su
d m wpfO;D ESiw
fh pfO;D pnf;vk;H nDw
G rf EI iS fh cspMf unf&if;ES;D rI
ukd ckdifNrJapcJhygonf/
ausmif;om;yGJawmf tm;upm;NydKifyGJBuD;ukd 1965-66-68-70 ckESpfwkdYwGif usif;yjyKvkyfcJhaomaMumihf
wkid ;f jynftwGuf tm;upm;vl&nfcRerf sm;ukd arG;xkwaf y;cJyh gonf/ wkid ;f &if;om;rsm;\ aoG;pnf;nDw
G af &;onf
vnf; ykrd &dk iS o
f efw;dk yGm;vmcJ&h ygonf/ ausmif;om;yGaJ wmf usi;f ycJah om ESprf sm;wGif wkid ;f vla&G;yGu
J dk ckid t
f vku
d f
NyKd iyf JG jyKvyk Nf y;D a&G;cs,cf yhJ gonf/ ausmufjzLckid t
f aejzihf abmfv;Hk ? abmfvaD bm? ajy;ckeyf pf? Muufawmifww
Ydk iG f
'kid ;f qkBu;D rsm;ukd &&Scd NhJ y;D ausmufjzLNrKd Ue,frS vufa&G;pifrsm; trsm;qk;H a&G;cs,cf &H Ny;D ? &efuek w
f iG v
f nf; qkwq
H yd f
rsm;ukd &&SdcJhygonf/
(1970) ckEpS rf pS ausmif;om;yGaJ wmf tm;upm;NyKd iyf u
JG dk rusi;f ycJjh cif;aMumihf ausmif;wGi;f tm;upm;
vIy&f mS ;rI t&Set
f [keo
f nf &yfwefo
Y mG ;cJyh gonf/ xkt
Yd wl ausmif;olausmif;om;rsm;\ tm;upm;vku
d pf m;rIonf
&yfwefYoGm;cJhygonf/ ausmif;om;yGJawmf tm;upm;NydKifyGJ &efukefwGif NydKifyGJr&SdaomaMumihf ausmif;om;rsm;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

61

tm;upm;ukd vkdufpm;rIenf;yg;vmygonf/ EkdifiHtwGuf tm;upm;vl&nfcRef ay:xGufrIenf;yg;cJh&ygonf/


ausmif ; om;yG J a wmf tm;upm;Nyd K if y G J u k d (1979)ck E S p f r S p wif usif ; ycJ h j cif ; aMumih f ?
ausmif ; wG i f ; tm;upm; vI y f & S m ;rI t &S d e f t [k e f o nf jyef v nf touf 0 if v mcJ h y gonf /
ausmif;om;ausmif;olrsm; tm;upm;ukd jyefvnf vku
d pf m;vmMuNy;D ausmif;wGi;f tm;upm;vIy&f mS ;rIonfvnf;
wkd;wufvmcJhygonf/
NrdKUe,ftqifh ajy;ckefypfESihf tm;upm;vIyf&Sm;rI
ausmufjzLNrdKUe,ftaejzihf ajy;ckefypf tm;upm;enf;onf twkd;wufqkH;aom tm;upm;enf;
jzpfygonf/ usi;f yNy;D pD;cJah om jynfe,fEiS w
fh idk ;f NyKd iyf rJG sm;wGif xl;cReaf om tm;upm;orm;rsm; ay:xGucf yhJ gonf/
jynfe,fEiS w
fh idk ;f pHcsed ?f jrefrmhpcH sed u
f ydk g csK;d cJMh uygonf/ tm;upm;orm; tqift
h wef;rSD wk;d wufvma&;twGuf
taxmuftulonf tvGefyifta&;BuD;ygonf/ tm;upm;onf ukd,fum,ukd t&if;wnfNyD; vIyf&Sm;&aom
aMumihf tm;upm;orm;rsm;ukd pnf;kH;&mwGif taxmuftulypnf;rsm;onf vkdtyfaeygonf/
NrdKUe,ftwGif; tm;upm;vIyf&Sm;rIrsm;ukd NrdKUe,ftm;upm;ESihf um,ynmaumfrwDrS aqmif&GufcJhyg
onf/ &yfuGuf^aus;&Gmtqifh ausmif;om;vli,ftqihfNydKifyGJ? wkdufe,ftqifhNydKifyGJ ponfjzihf wkd;csJUum
pnf;kH;NyD;avhusihfjcif;? NydKifyGJjyKvkyfjcif;? vufa&G;pifa&G;cs,fjcif;ukd jyKvkyfcJhygonf/ NrdKUe,ftqifh NydKifyGJrsm;ukd
oufqidk &f m txuftzGUJ tpnf;rsm;jzpfaom (A[kt
d m;^um? jynfe,ftm;um)wk\
Yd GeMf um;csut
f wkid ;f NyKd iyf JG
rsm; usif;yjyKvkyfum pnf;kH;cJhygonf/ NrdKUe,ftqifhwGif abmvkH;? abmfvDabm? Muufawmif? ajy;ckefypf?
wif;epf? bwfpuufabm? jcif;vkH; ponfhtm;upm;enf;rsm;ukd t"duxm;NyD; NydKifyGJusif;ycJhygonf/
txufazmfjyyg tm;upm;enf;rsm;ukd 'DZifbmvlxt
k m;upm;vESifh &ckid jf ynfe,faeY? vGwv
f yfa&;aeY?
jynfaxmifpak eYrsm;wGif tm;upm;enf;rsm;ukd usi;f yjyKvyk cf yhJ gonf/ NrKd Ue,faygif;pkH NyKd iyf &JG adS om tm;upm;enf;
rsm;ukBd uKd wifNy;D NyKd iyf rJG sm; jyKvyk cf yhJ gonf/ vla&G;cs,jf cif;? avhusijfh cif;rsm;ukd jyKvyk &f eftwGuf &efyaHk iGvt
dk yf
ygonf/ NrdKUe,ftqihftm;upm;vIyf&Sm;rItwGuf &efykHaiGvkdtyfNyD;? &efykHaiGonf tvGefyif ta&;BuD;ygonf/
tm;upm;ESihf ajy;ckefypfatmifjrifrI^edrfhusrI
tm;upm;ESiahf jy;ckejf ypfvyI &f mS ;rIrsm;\ atmifjrifrEI iS fh edru
hf srw
I rYdk mS 'Gew
f v
JG suf &Sad eygonf/ tm;upm;
wGif wpfO;D csi;f BuKd ;pm;aqmif&u
G &f aom tm;upm;enf;ESihf toif;tzGUJ tvku
d f upm;&aom tm;upm;enf;rsm;
vnf; &Sdygonf/ wpfOD;csif;BudK;pm;NyD; vIyf&Sm;&aom ajy;ckefypfwGif atmifjrifrI&Sdonfukd awGU&ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,ftaejzihf ajy;ckefypfwGif xl;cRefaom tm;upm;orm;rsm; ay:xGufcJhaMumif; awGU&ygonf/
wkid ;f ESijfh ynfe,f NyKd iyf w
JG iG f qkwq
H yd rf sm; &&So
d nfomru Ekid if t
H wGuf uk,
d pf m;jyKaom uRe;f qG,af &Twq
H yd q
f &k iS f
rsm;yg ay:xGef;cJhygonf/ (rcifyk-1967? uRef;qG,fvSHwHypf wwd,? 1969 uRef;qG,frDwm 100^200?
vSHwHypf? vufqihfurf;wkdYwGif a&TwHqdyfav;ck&um pHcsdefopfwifEkdifcJhygonf/)
vrf;avQmufNyKd iyf w
JG iG f ausmjf rifo
h nf (1971)ckEpS f (1973)ckEpS f uRe;f qG,Nf yKd iyf w
JG iG f yg0if,OS Nf yKd icf NhJ y;D
(1973)ckEpS w
f iG f uDvrdk w
D m(50)vrf;avQmufNyKd iyf JG pHcsed o
f pfwifum Ekid if t
H wGuf a&Twq
H yd Ef iS ?fh uDvrdk w
D m(20)
vrf;avQmufNydKifyGJwGif wwd,qk &&SdcJhygonf/
tjcm;tm;upm;enf;rsm;wGif jynfe,fu,
dk pf m;jyK vufa&G;pif tm;upm;orm;rsm; ay:xGucf yhJ gonf/
abmfvaD bmwGif jrefrmhvufa&G;pif? yrmPvufa&G;piftjzpf wpfO;D a&G;cs,cf cH &hJ ygonf/ Ekid if t
H wGuf uk,
d pf m;
jyK tm;upm;orm;rsm; ay:xGufvmjcif; r&SdcJhygonf/ (1952)ckESpf trsKd;om;ukd,fvufBuHhckdifa&;aumifpDukd
zGJUpnf;NyD; tm;upm;vIyf&Sm;rIrsm; jyKvkyfcJh&m ,cktm;upm;OD;pD;Xmetjzpf aqmif&Gufaeaom (29)ESpfwm
umvtxd MumjrihfcJhygonf/
tm;upm;ESihf um,ynmOD;pD;XmerS tm;upm;tzGJUcsKyfrsm;ukd zGJUpnf;um pnf;kH;jcif;? avhusihfjcif;?
NyKd iyf rJG sm; jyKvyk jf cif;ESifh vufa&G;pifrsm; a&G;cs,jf cif;rsm; jyKvyk cf yhJ gonf/ ausmufjzLNrKd Ue,ftaejzihf 29ESpw
f m

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

62

umvtwGi;f tm;upm;vIy&f mS ;rIrsm;wGif xl;cReaf om tm;upm;orm;rsm; ay:xGurf rI mS ajy;ckejf ypftm;upm;


enf;wpfckwGifom EkdifiHtwGuf ukd,fpm;jyKEkdifcJhygonf/
tjcm;tm;upm;enf;rsm;rSm wkd;wufrIr&SdbJ &moDtvkduf NydKifyGJykHoPef&Sdygonf/
tem*gwfpDrHudef;
jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOft& qkd&S,fvpfpepfukd wnfaqmuf&mwGif vkyfom;jynfolwpf&yfvkH;
usef;rm BuHhckdif&ef vkdtyfygonf/ vkyfom;jynfol usef;rmBuHhckdifa&;twGuf jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwD\
usef ; rma&; rl 0 g'wG i f yg&S d a om vrf ; T e f c suf E S i h f t nD Ek d i f i H a wmf t m;upm;vk y f i ef ; rsm;uk d
taumiftxnfazmfvQuf &Sdygonf/ xkdYaMumihf EdkifiHawmf\tm;upm;vkyfief; wkd;wufa&;twGuf
atmufajctqifhjzpfaom &yfuGuf^aus;&GmNrdKUe,f rsm;rS pDrHcsufrsm; a&;qGJum oufqkdif&m ygwDrS
OD ; atmif v rf ; T e f r I a y;NyD ; jynf o l Y a umif p D t qif h q if h w k d Y r S BuD ; Muyf u G w f u J u m Xmeqk d i f & mrsm;ES i h f
yl;aygif;aqmif&Guf tm;upm;ukd pdwfyg0ifpm;olrsm;ESihf vIyf&Sm;&jcif; jzpfygonf/ NrdKUe,ftwGif;
tm;upm;vIyf&Sm;rIrsm; us,fjyefYpGm vIyf&Sm;Ekdifa&;twGuf vkyfom;jynfolwpf&yfvkH; yg0ifvmatmif
pnf;kH;aqmif&Guf&ef vkdtyfygonf/ a&&SnftusKd;pD;yGm;twGuf tm;upm;vIyf&Sm;rIrsm;ukd u@tvkduf
cGJjcm;um aqmif&Guf&rnf jzpfygonf/
tem*wfpDrHcsuftwGuf atmufygwkdYukd aqmif&Guf&ef
1/
tm;upm;vkyfief;rsm;ukd wpfrsKd;om;v;kH vIyf&Sm;rItoGifjzihf taumiftxnfazmf aqmif&Guf&ef/
2/
wpfrsKd;om;vkH; usef;rmoefpGrf;NyD; ukd,fvufBuHhckdifa&;twGuf tm;upm;vIyf&Sm;rItwGuf aus;&Gm
ta&mufus,fjyefYpGm aqmif&Guf&ef/
3/
NrdKUe,ftwGif; taumiftxnfazmfEdkifrnfh tm;upm;enf;rsm;ukd OD;pm;ay;tvkduf aqmif&Guf&ef/
(u) abmfvkH; (c) ajy;ckefypf (*) abmfvDabm (C) Muufawmif (i) wif;epf (p) vufa0SU (q)
tav;r
4/
OD;pm;ay;tm;upm;enf;rsm; vIy&f mS ;Ekid af &;twGuf qyfaumfrwDrsm;ukd jyefvnfzUJG pnf;um &HyaHk iG&mS azG
&ef pnf;kH;avhusihfum NydKifyGJrsm; jyKvkyfNyD; vufa&G;pOfrsm; a&G;cs,f&ef/
5/
wpfrsK;d om;vk;H use;f rmBuchH idk af &;twGuf awma&mNrKd Uyg jynfow
l pf&yfv;Hk yg0ifvyI &f mS ;Ekid af om pkaygif;
ukd,fvufBuHhckdifa&; tpDtpOf twGJtrSwf(1)ESifh (2)wkdYtm; 'DZifbmvlxktm;upm;vwGif vIyf&Sm;rI
jyKvkyf&ef/
6/
vlxv
k yI &f mS ;rItoGijf zihf taumiftxnfazmfEidk af &;twGuf ynma&;Xme? q&mtwwfoif? txu
rsm;? tvursm;? trursm;? dEIdif;NyD; vIyf&Sm;rIjyKvkyf&ef? Xmeqkdif&mrsm; &yfuGufaumifpDwkdYESihf
yl;aygif; aqmif&Guf&ef/
7/
EkdifiHESihfvlrsKd;twGuf tm;upm;vl&nfcRefrsm; ay:xGufvma&;twGuf tm;upm;enf;tvkduf A[kdrS
tm;upm;enf;jyrsm; tultnDjzihf enf;pepfrsm;ukd pmawGUvufawGUykdYcs&ef/
8/
tm;upm;enf;tvkduf pnf;kH;jcif;? avhusihfjcif; NydKifyGJrsm; usif;yNyD; vufa&G;pifrsm;ukd a&G;cs,f&ef/
9/
NrKd Ue,fvufa&G;pifrsm;ukd NrKd Ue,faygif;pkNH yKd iyf t
JG wGuf BuKd wifa&G;cs,
f avhusirfh rI sm; jyKvyk &f ef? jynfe,f
vla&G;yGJtwGuf tm;upm;enf;tvkduf tm;upm;orm;rsm;ukd BudKwifa&G;cs,f avhusihf&ef/
10/ tm;upm;vkyfief;wkd;wufzGHUNzdK;a&;twGuf vIyf&Sm;rIrsm; jyKvkyf&mwGif &HykHaiGonf t"dujzpfygonf/
xkaYd Mumihf &HyaHk iGudk tm;upm;enf;tvku
d f ukeu
f sp&dwu
f dk vsmxm;owfrw
S Nf y;D wESpyf wfv;Hk vIy&f mS ;rI
twGuf &HykHaiG&SmazG&ef/
11/ xl;cReaf om tm;upm;orm;rsm;tm; *kPjf yKrw
S w
f rf;rsm;wifNy;D oifah wmfaom&mxl;rsm;wGif cefx
Y m;Edik f
a&;twGuf pDpOfaqmif&Guf&ef/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

63

7/ vlxyk nmay;vkyif ef;rsm;


pmMunfhwkdufESihfjywkduf
1954-55 ckESpfwGif ,Ofaus;rI0efBuD;XmerS ,ckygwD,lepfkH; pmMunfhwkdufESihf jywkdufukd zGifhvSpfyg
onf/ pmMunhw
f u
kd Ef iS fh jywku
d jf zpfajrmufa&;twGuf 0efBu;D a[mif; OD;bapmrS BuKd ;yrf;aqmif&u
G cf yhJ gonf/
BuD;Muyfa&;tzGJUrS pmzwfkHrsm;r[kwfyJ a&S;a[mif;orkdif;0if ypnf;taqmifta,mifrsm; &&Sda&;twGuf
a[majymyGJrsm;ukd tcgtm;avsmfpGm jyKvkyfay;cJhygonf/
0efxrf;tiftm;
pmMunhfwkdufrSL;wpfOD; pma&;0efxrf;ESpfOD; kH;tulwpfOD;? napmihfwpfOD; oefY&Sif;a&;wpfOD; pkpkaygif;
ajcmufOD;&Sdygonf/ pmMunfhwkdufrSL;rsm;rSm (1) a':ESif; (2) a':oef;cif (3) OD;tkef;armifwkdY jzpfygonf/
xm;&Sdaom pmtkyftrsKd;tpm;
t*Fvyd pf mtkyrf sK;d pkH tkyaf &(6000)ausmf jrefrmpmtkyrf sm;wGif Ak'0 ifusr;f pmrsm;rStp odrw
S zf wfb
I ,
G f
&m pmtkyrf sK;d pk(H 5000)ig;axmifausmf vpOfxw
k rf *Zif;? *sme,frsK;d pkH aeYpOfxw
k f t*Fvyd jf refrmowif;pmrsK;d pkH
wkdYukd xm;&Sdygonf/
jywkdufwGifxm;&Sdaom ypnf;rsm;
a&S;a[mif;orkdif;0if ypnf;tokH;taqmifrsm;ukd avhvmEdkif&eftwGuf acwftqufquf tokH;jyKcJh
aom &ckdif'*Fg;rsm;? 0wfpkHrsm;? csif;kd;&m0wfpkHrsm;? aypmrsm;? a&S;acwfkyfyGm;awmfrsm; vifbef;? ajrtifwkH?
oa&m acwftqufquf tokH;jyKcJhaom aiGpuLrsm;? aiGom;rsm;? ykdufqHta<ursm; jyoxm;vQuf &Sdygonf/
pmMunfwkdufOD;a&
pmMunhw
f u
dk Ef iS fh jywku
d o
f Ykd vma&mufavhvmol? pmzwforl sm;ukd vufrw
S af &;xk;d apaom rSww
f rf;t&
wpfaeYysrf;rQ wpf&mcefY&Sdygonf/ pmMunhfwkduf&Sd pmtkyfrsm;ukd &ufykdif;jzihf iSg;zwfEkdif&ef pmMunhfwkdufwGif
toif;om;rsm; rSwfykHwifpm&if;t& waomif;cefY&Sdygonf/
(1978)ckESpf Mo*kwfvwGif &ckdifjynfe,f ppfawGNrdKUodkY taqmuftOD;rSvTJ? pmMunhfwkdufESihf jywkduf
qkdif&mrsm;ukd ajymif;a&TUvkdufygonf/
a&'D,kd
a&'D,o
dk nf ppfrjzpfru
SD ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f ESpcf k ok;H ckrQom &Syd gonf/ 'kw,
d urmppf jzpfvmaom
tcg ta&;BuD;aom ppfowif;rsm;ukd vlxkrsm; 0kdif;0ef;em;axmifavh&SdMuonf/ ppfNyD;aomtcgwGifvnf;
a&'D,kdykdifqkdifol tvGefenf;yg;ojzihf jyefMum;a&;Xme pmMunhfwkdufwGif a&'D,kdukd tcsdefESihfzGihfvSpfay;avh
&Sdygonf/ jynfawmfompDrHudef;t& BuHhckdifa&; a&'D,kdrsm;ukd olBuD;rsm;u 0,f,lEkdif&ef jzefYjzL;aomtcgrS
a&'D,kd aygrsm;vmavonf/
kyf&Sif? Zmwfobif? aw;oHoGif;tzGJUrsm;
ausmufjzLNrKd UwGif 'kw,
d urmppfrjzpfrD (1927)ckEpS cf efrY pS rD;avmifusi;f uGi;f wGif ,m,D&u
G x
f nfHk
jzihf toHwdwfum;rsm;ukd jyocJhygonf/ (1931)ckESpfwGif OD;ausmfvSOD; OD;pD; taemufykdif; &yfuGufwGif
vnf;aumif;? OD;nPford ;f OD;pD; qDqjHk yifuiG ;f wGiv
f nf;aumif;? ,m,DjHk zihf toHww
d f toHxu
G f um;rsm;ukd
jyocJhonf/ ppfBudKacwfxd tNrJwrf; kyf&SifkHr&SdcJhyg/ ppfNyD; ausmufjzLNrdKU jyefvnfxlaxmifaomtcgrS

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

64

,ckatmifkyf&SifkH taemufzufem;wGif "edrkd; wuokdvfkH pwifwnfaxmifcJhonf/ if;jyif bk&ifhkHukd


wnfaxmifcJhMuonf/ (1958)ckESpfwGif OD;atmifBuD;vS ,ck atmifpDeDrmkHukd wnfaxmifcJhygonf/
(1964)ckESpf wGif jynfolykdifodrf;,lNyD; ,ckxdwkdif jyovQuf&Sdygonf/
ausmufjzLNrdKUonf Zwfobifrsm; wnfaxmifvsuf&Sdaom NrdKUjzpf&m Zmwfq&mBuD;rsm;tjzpf
OD;csufawmif;? OD;ausmfEkjzL? OD;ausmf&Sdef? OD;armifjzL? OD;armifjzLxGef;? OD;bwl? OD;pdefatmifwifwkdY jzpfMuyg
onf/
q&mBuD;OD;vkH; OD;pD;aom ,Ofaus;rIwD;0kdif;? ukdvSaomif; OD;pD;aom vS&dyfNrHKwD;0kdif;? ukdoef;a&T
OD;pD;aom vIdif;acwfay:wD;0kdif;? ukd0if;az\ Nidrf;csrf;a&;iSufi,fwD;0kdif;? OD;ausmf zwfr& Avaw;tzGJUESihf
&yfuGuftvkduf umvom;rsm;wkdY\ tkd;pnf'kd;ywf0kdif;rsm; &SdMuygonf/
aw;oHoiG ;f vkyif ef;rsm;tjzpf yOmodcOF ;D bk;d jrOD;? uko
d ef;a&T aw;oHoiG ;f ? ukad tmifoef;aw;oHoiG ;f ESifh
ukdnDwifaw;oHoGif;rsm; &Sdygonf/ ,cktcg a&'D,kd uufqufrsm; tdrfwkdif;em;qifvmMuojzihf aw;oHoGif;
vkyif ef;rsm;rSm uufqufacGrsm;ukd iSg;&rf;Muygonf/ uufqufwacGvQif waeYwmtwGuf 1usyf 50jym;EIe;f ESifh
iSg;&rf;em;qifEkdifMuygonf/
vlxktyef;ajza&;tjzpf ausmufjzLNrdKU yifv,furf;pyfem;wGif yef;NcHowfrSwf tyef;ajz&ef pDrH
xm;&Sdygonf/ ausmufjzLNrdKUrS 26rkdif wGif&Sdaom yZifacsmif;&GmteD; yifv,fauGUonf ausmufjzLNrdKU\
taemufzuf b*Fvm;yifv,fatmfESihf wkdufkdufrsufESmrlvsuf &Sdojzihf tvGefom,m vSyaom Icif;&Sdonfh
ae&m jzpfygonf/ Zifacsmif;wnf;ckd&dyfomonf tqkdygurf;pyfESihf uyfvQuf&Sdojzihf ausmufjzL? &rf;NAJ
c&D;oGm;wkdif; if;ae&mokdYa&mufMu&m tem;,ltyef;ajzvQuf &SdMuygonf/
if;jyif jyefMum;a&;XmerS jyefMum;a&;pmzwfcef;ukd (1949)ckESpfrS pwifzGihfvSpfcJh&m ,aeYtxd
jzpfygonf/ aeYpOfowif;pm vpOfxkwf r*Zif;rsm;ukd zwfIEkdifMuonf/ ppfBudKacwfwGif OD;atmifeuf(,ck
tNidrf;pm;) OD;ausmf&if(,ckNrdKUe,fw&m;olBuD;tzGJU0if) wkdY OD;pD;NyD; acwfopfvli,f pmzwftoif;ukd pwif
xlaxmifNy;D e*g;eDacwfwiG f e*g;eDpmzwftoif; tm&Svil ,fpmzwftoif;wku
Yd dk xlaxmifcNhJ y;D ausmufjzLNrKd UrS
owif;pmuk,
d pf m;vS,t
f jzpf a':at;apmu pwifaqmif&u
G cf o
hJ nf/ ppfNy;D acwfwiG f a':ode;f rQiu
f owif;pm
ukd,fpm;vS,ftjzpf qufvufaqmif&GufcJhMuygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

65

,Ofaus;rI
,Ofaus;rIESihf tEkynm
(u) xif&Sm;aombk&m;ykxkd;rsm;
ausmufjzLNrKd Ue,f&dS xif&mS ;aombk&m;ykx;dk rsm;rSm?
(u) ausmufwvkH;bk&m;
xkb
d &k m;onf ausmufjzL &rf;NAo
J mG ; um;vrf;ay:wGif ukrP
aD ps;&GmESifh *k;H csed &f mG tMum; ausmufjzLNrKd U
rS ok;H rkid o
f ;Hk zmvkt
H uGmwGif ausmufwef;Bu;D rsm;taejzihf ta&SUES iS t
hf aemuf oG,w
f ef;Ny;D yifv,fEiS efh ;D uyfpmG
wnf&ydS gonf/ aumZmou&mZf (793)ckEpS w
f iG f trwfBu;D teEo&l ,
d trwfEiS fh ynm&Sd jrif;pkid ;f rif;om;wku
Yd
pwifwnfxm;ukd;uG,fcJhonfh rif;bmBuD;vufxufwGif wzefqufvuf apwDwpfql xyfwnfjyefcJhonf/
(1248)ckEpS w
f iG f a&eHpvfyef;vS? ukeo
f nfO;D atmifv?S ynm0efO;D ukvm;? a&SUaeBu;D OD;pHxeG ;f wku
Yd bk&m;*layguf
rsm;ESihf kyfyGm;awmfrsm;ukd pwifjyKvkyfNyD; wnfxm;ukd;uG,fcJhygonf/ ausmufwvkH;bk&m;wGif ,cktcsdefxd
*laygufaygif; 30 ayguf&Sdygonf/ bk&m;apmif;wef;avSum;a&SU bDvl;kyfBuD;ESpfkyfESihf ,if;aemufjcaoFhBuD;
ESpfaumif&Sdygonf/ ausmufwvkH;bk&m;wGif &yfawmfrl (16)ql? xkdifawmfrl (160)ql? avsmif;awmfrl(8)ql?
pkpak ygif;(182)ql&ydS gonf/ "mwfawmfapwDwpfqEl iS fh ajcawmf&majcmufqv
l nf; &Syd gonf/ ausmufwvk;H bk&m;
ausmufwef;BuD; t&SnfrSm (394)ay&Sdygonf/ ausmufwvkH;bk&m;yGJawmfukd ESpfpOfESpfqef;wpf&ufaeYwGif
usif;yvsufyif&Sdygonf/
(c) *efYa*:awmbk&m;
*efYa*:awmbk&m;onf ausmufjzLNrdKUrS 5rdkiftuGm *kH;csdefaus;&Gm wbuf&Sd *efYa*:NrdKifwGif wnf&Sdyg
onf/ aumZmou&mZf (147)ckEpS w
f iG f *efaY *:awmbk&m;ESifh ay:awmfrw
l pfqal ygif; ESpq
f al ombk&m;wko
Yd nf
txufazmfjyyg *efaY *:NrKd iw
f iG f oDwif;ok;H awmfro
l jzihf odraf qmufvyk
f wnfxm;uk;d uG,Mf uygonf/ xkb
d &k m;
\ tHzh ,
G rf sm;rSm bk&m;yGaJ wmftwGuf zdwMf um;rxm;bJ wpkwa0;vma&mufMunfMdk ujcif;? yGaJ wmftcgor,
wGif ydef;yif[if; r,m;bJ pm;okH;aumif;jcif;? cgcsOfaumifrsm;rukdufjcif;? wrIwfpm&Sd a&wGif;rSa&onf
aomufo;Hk rukejf cif;? qGr;f eD;uyf&ol[
l r&Sjd cif;? bk&m;tm; rxdrjhJ rifjyKvQif avBu;D rk;d Bu;D usjcif;? 0ef;usi&f dS
*efYa*:yifrsm;onf bk&m;oDwif;okH;awmfrl&mbufokdYom OD;TwfaeMujcif;? a&BuD;rkd;BuD;usaomfvnf;
bk&m;&ifjyifay:odkY a&rvTrf;rkd;Edkifjcif;wkdY jzpfMuygonf/ bk&m;yGJawmfukd ESpfpOfESpfwkdif; ESpfqef;(1)&ufaeYwGif
usif;yavh&Sdygonf/ odkYESihf bk&m;yGJawmfukd ESpfqef;bk&m;yGJawmf[l ac:a0:orkwfMuygonf/
(8) apwDawmifbk&m;
apwDawmifbk&m;ukd bk&m;ajc&mawmfESihf "mwfawmfrsm;&Sdonf[laom twdwfedrdwfaMumihf
(1291)ckESpf? wef;cl;vwGif (q&mawmf OD;awZ0E)u wnfxm;ukd;uG,fcJhygonf/ apwDawmifbk&m;onf
OmPfawmf(37)awmif tjrihf&Sdaom avsmif;awmfrlbk&m;BuD; jzpfygonf/
2/ wkdif;&if;om;kd;&m,Ofaus;rItEkynm
a&S;tcgu ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f trsK;d om;rsm;taejzihf awmifa&S? xkid rf odr;f ? acgif;aygif;(ywfaygif;)
wku
Yd kd 0wfqifMuNy;D ? trsK;d orD;rsm;rSmrlum; aygifpyf&if&mS ;xrD(vkcH sn)f ESifh Ekw
Yd yfxidk rf odr;f tusw
u
Ydk dk 0wfqif
Muygonf/ trsK;d om;rsm;wGif a&mifx;Hk xm;Ny;D ? trsK;d orD;rsm;wGif &ckid q
f x
H ;Hk (63)rsK;d ukd qif,ifx;Hk zGUJ Muygonf/
trsK;d orD;rsm;onf aiGxnf"m;BuKd ;rsm;ukd tvSoabmtjzpf 0wfqifMuNy;D ? a,musmf ;rsm;onf rSief rD iS rf u
J u
G f
rsm;ukd aygifwHwpfzufwpfcsufwGif 0wfqifMuygonf/ vlysKdabmfr0ifao;onfh a,musfm;av;rsm;onf
em;uGi;f rsm;ukd 0wfqifMuNy;D rde;f uav;rsm;wGif aiG^a&Tajcusi;f rsm; 0wfqifMuygonf/ acwfopfumvwGif

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

66

trsKd;om; a&m trsKd;orD;yg orkd;us rdrdBudKufESpfoufouJhodkY 0wfqifMuNyD; w&m;yGJjyKvkyfaom


tcrf ; tem;rsm;wG i f &ck d i f k d ; &m0wf p k H r sm;uk d 0wf q if M uygonf / ausmuf j zLNrd K Ue,f t wG i f ;
rSD wif;aexkdifMuolrsm;rSm &rf;NAJpum;ukd ajymqkdMuNyD; jrefrmjyu'defukd tokH;jyK jrefrmhaA'ifynm
ESpfopful;ukd tokH;jyKMuygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f a&S;acwfu orufwuf&m aeYom;? eHom;a&G;cs,jf cif;? r*Fvmtcga&G;cs,jf cif;
wku
Yd dk jyKvyk Mf uygonf/ orufwufonft
h cg owk;d om;ukd aeYoifeh o
H ifh vlysK&d EH pS Of ;D Nc&H v
H suf Muufoa&&Sad om
aiG"m;rsm;ukd ukid af qmifapNy;D owk;d orD;&S&d maetdro
f Ykd pnfum;oku
d Nf rKd upf mG ykaYd qmifay;&ygonf/ ykaYd qmif&m
vrf;wpfavQmufwGif r*Fvm&Sdaom a&TBudK;^aiGBudK;rsm;jzihf qD;wm; om,maysmf&TifrI jynhf0apa&;twGuf
r*Fvmvrf;qD;ul;wkYd ay;urf;Mu&ygonf/ owk;d orD;wGiv
f nf; aeYoifeh o
H ifh tysK&d rH sm; Nc&H v
H Quo
f mae&ygonf/
ESpb
f ufrb
d rsm;u vufxyfay;Ny;D aemuf xrif;vufqpHk m;Mu&ygonf/ vufxyfNy;D aemuf owk;d orD; &yfc&H mG cH
vlysKdumvom;rsm;u tdrfukdcJayguf &Gm0ifc(cJbkd;)awmif;Muygonf/ &Gm0ifcukd wpf&yfwnf;om;qkdvQif
owfrw
S Ef eI ;f xm;ukd ay;Mu&Ny;D ? tjcm;wpf&yfwnf;om;csi;f qkv
d Qif pD;yGm;a&;awmihw
f if;rItay:wGif tajccHNy;D
awmif;qkad y;urf;Mu&ygonf/ ppfNy;D acwfwiG f orufwuf&m owk;d om; owk;d orD; waeYwnf;wGif pkaygif;
{nfhcHonfh oabmrsKd;jzihfom jyKvkyfvsuf&SdMuonf/ wcsKdUrSmvnf; kH;rsm;wGif oGm;a&mufum ESpfOD;oabmwl
vufrSwfa&;xkd;jcif;rsm;ukd jyKvkyfMuygonf/
a&S;acwftcgu ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f &Sijf yKyHk &Sijf yKenf;(2)rsK;d (2)pm;&Syd gonf/ aiGaMu;wwfEikd o
f rl sm;
u tdrfwGifr@myfrkd; r@myf0if &SifjyKjcif;ukd jyKvkyfMuNyD;? aiGaMu;rwwfEdkifolrsm;u bkef;BuD;ausmif;wuf
&SifjyKyGJukd jyKvkyfMuygonf/ &SifjyKyGJrwkdifrD wpfvukd;oDwif;avmufuyif &Sifavmif;rsm;tm; &Sifusihf0wfESihf
bke;f awmfBu;D ausmif;rsm; tyfEx
HS m;Mu&ygonf/ r@yf0if&iS jf yKwiG f yxraeY &Siaf vmif;vSn&fh m jrif;ESiafh omf
vnf;aumif; vl&Gufaomfvnf;aumif;? um;rsm;ay:wGif wifaomfvnf;aumif;? pufcef;um;rsm;ay:wGif
wifaomfvnf;aumif;? &Sifavmif;vSnhfMu&ygonf/ r@yf0if&SifjyK&mwGif &Sifavmif;vSnhfNyD; r@yfyif
qefcsum ouFe;f 0wfygonf/ ausmif;wufcsed w
f iG f tdrrf aS usmif;odYk &Siaf vmif;ukd ac:aqmifomG ;Ny;D ausmif;wGif
qefcs &SifjyKMuygonf/ tauR;tarG;vnf; wygwnf;jyKvkyfMuygonf/ wpf&ufwnf;ESihf NyD;pD;ygonf/
&Siaf vmif;0Sujf cif;? ouFe;f 0wfjcif;? rm&fewfuyfjcif;? tavhtxrsm; &Syd gonf/ ,cktcgwGif ausmif;tyfEo
HS nfh
tavhtxrsm; ajymyavmufatmif r&SdawmhbJ ausmif;om&SifjyKjcif;ukd trsm;tm;jzihf jyKvkyfvQuf &SdMuyg
onf/
ausmufjzLNrdKUe,fwGif om;acsmhaw;? aus;vufaw;? Zrf;? ,drf;? [efoDcsif;ponfh zwfr& rsm; oDqkd
wD;rIwv
f Qu&f MdS uygonf/ ,if;wkrYd S peJtNird ;f pm; q&mBu;D OD;bk;d apm (uG,v
f eG )f uk,
d w
f idk f jyKpx
k m;aom aus;vuf
ESihf om;acsmhaw;rsm; tykd'f(118)ausmf &SdcJhygonf/ xkwfazmfjyygvQif (u) om;acsmhaw;? ]]tdrfrSmrsufI?
vG,fvkdYrGD;? rNidrf;cspfpk? om;armifyk? om;armifyktm;? usKd;&SdrGefpGm? aMumif;jcif;&mukd? aomcsmaerSm Mum;ygap}}
(c) aus;vufaw;/ / (jynfolSESihfv,form;)
]]kd;wkdif; kd;ajy? ZmESihfaw? armifkdUpOf;pm;av? armifacsjynfom;? rSwfvkdYxm;? awme,fv,form;}}/
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f a&S;a[mif;k;d &mywfudk tok;H rsm;ygonf/ k;d &mewfyrJG sm;wGif olrygvQif rNy;D yg/
ywfukd yg;vTmaomom;a&wpfxyfjzihf b,foHnmoHjzpfatmif usuf&ygonf/ ywfpmukd ajreDausmufjzihf
tNrJwrf;jyKvkyfxm;ygonf/ a&S;tcgu ajcmufaygufykavG? wkH;wa,mwkdYjzihf Zrf;jcif;? omjcif;? wkdYukd
wD;rIwftokH;jyKcJhMuonf/ ,cktcgwGif acwfay:wl&d,mrsm;ukd tokH;jyKMuonf/
ausmufjzLNrdKUe,fwGif kd;&mtuwpfck jzpfonfh i^aptuvnf; &Sdygonf/ ,if;tuukd pifay:wGif
rubJ ajr0kid ;f tjzpfom ujyMu&ygonf/ ujy&mwGif vufazsmufw;D ujyMu&ygonf/ uGupf yd Ef iS t
fh vm;wl
aomk tursKd;jzpfygonf/ &ckdif&mZ0iforkdif;ukd azmfMuL;kHomru &ckdiforkdif;\ tem*wfjzpfpOfukd BudKwif
&nfeT ;f onfh oabmukv
d nf;aqmifygonf/ ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f taxmufwwfEiS fh omcsi;f wwf tursm;

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

67

vnf; &Sdygonf/ taxmufwwfonf a,musfm;jzpfNyD;? omjcif;wwfonf rdef;rjzpfonf/ (1968)ckESpf


jynfaxmifpkyGJ EkdifiHawmfpifjrifhwGif ausmufjzLNrdKUe,frS]]&xm;yef;,kdif}} ,drf;ukd wifqufcJhygonf/
jynfaxmifpkaeYtBudrfwkdif; ausmufjzLNrdKUe,frS wifqufujycJhaom ,ddrf;rsm;rSm/ ye;ft,kdif? ESpfqef;bk&m;yGJ?
oBuFef? &ckdifusif? ZDoQif,drf;rsm;vnf; &Sdygonf/
- &xm;yef;,kdif
(&ckdifkd;&mtm;upm;wrsKd;ukd okyfazmfaomtu-wykdYwGJv)
- yef;t,kdif
(ausmufjzLNrdKUe,f\ yef;O,smOfukd okyfazmfaomtu)
- ESpfqef;bk&m;yGJ (*efYa*:awmbk&m;yGJukd zl;arQmfMuonhf okyfazmfaomtu)
- oBuFef
(&ckdifoBuFefukd okyfazmfaomtu)
- ZDoQif
(tcgBuD;aeY? &ufBuD;rsm;wGif bkef;awmfBuD;rsm;? oufBuD;&G,ftkdrsm;ukd &Sdckd;ylaZmf
onfhtu)
kd;&myGJvef;obifrsm;tjzpf? usifyGJ? &xm;yGJ? qGrf;BuD;avmif;yGJ? 0uFbmyGJ? oBuFef;a&avmif;yGJ? q&m
uefawmhyGJ ponfwkdY&Sdygonf/
kd;&mtm;upm;rsm;
usiyf o
JG nf ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f trsK;d om;tm;upm;yGjJ zpfonfh yGBJ u;D vrf;Bu;D wkid ;f wGif rygrjzpfonfh
tm;upm;enf;jzpfygonf/ zrf;ol^cHol[l cGJjcm;xm;ygonf/ zrf;olrSp&onf/ pzrf;jcif;ukd acgif;yef;vSef
tqkH;tjzwfay;onf/ wa,mufu vSJUzrf;onf/ usifupm;enf; (27)rsKd;&Sdygonf/ aMumifvdef? wzufavQmh?
Muufawmifpnf;ponfrsm;/
avSNyKd iyf rJG sm;ukd ausmufjzLNrKd U ivayGUacsmif;xJwiG f (1952)ckEpS rf wkid rf SD ESppf Ofusi;f ycJyh gonf/ avStI;H
tEkid u
f dk yef;qGpJ epfjzihf qk;H jzwfygonf/ ,if;avSNyKd iyf o
JG Ykd NrKd Uay:&yfuu
G rf sm;ESifh teD;ywf0ef;usi&f dS aus;&Gmrsm;rS
yg0if,SOfNydKifMuygonf/
*vDqefkdufjcif;? 'kd;upm;jcif;? atmifwkdifwkwfupm;jcif;? twkwfvkdufwef;upm;jcif;? 'D'kd;jcif;?
olvmxkwpf ;D upm;jcif;? jrif;pD;wrf;upm;jcif;? vdyOf 0Suw
f rf;upm;jcif;? ajc&mrvku
d w
f rf;upm;jcif;? a'gifwuf
rckefwrf;upm;jcif;/ a&TwHcg;zGihfwrf;upm;jcif/ anmifyifwapupm;jcif; Muyfxkwfkdufwrf;upm;jcif;?
(q) yef;csDyef;yktEkynmvuf&mrsm;
a&S;a[mif;bk&m;? bkef;awmfBuD;ausmif;? Z&yf? tkd;wkdufrsm; yd#duwfwkdufrsm;wkdYwGif yef;csD? yef;yk?
yef;&H? kyfvkH;? Zmwfedygwfawmfrsm;ukd xGif;xka&;qGJavh&Sdygonf/ tqkdkygvuf&mrsm;rSm &rf;NAJuRef;om;rsm;
ukd,fwkdif uRrf;usifpGmxkwfvkyfwwfNyD; &ckdifwpfjynfvkH;okdY oGm;a&mufxGif;xkMuygonf/
bmoma&;,kHMunfukd;uG,frI
&ckdifjynfokdY Ak'bmoma&muf&SdvmonfESihfwqufwnf; &rf;NAJuRef;okdY Ak'bmom jyefYESHUvm&mrS
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfay:onfha'orsm;okdY Ak'bmoma&muf&SdxGef;um; aeayrnfjzpfygonf/ Ak'bmomukd
OD;aqmifonfh oHCmawmfrsm;onf *kdPf;rsm;xlaxmif omoemh0ef xrf;aqmifaecJhMu&m? &rf;NAJNrdKU
awmifausmif;q&mawmfonf rlvycef;omoemykdif\ *kdPf;tkyftjzpf cefYtyfjcif; cH&ayonf/ ausmufjzLNrdKU
,yfv*JS P
dk ;f ukd xlaxmifcahJ om OD;om*&q&mawmfonf ycef;omoem\ *kP
d ;f axmufq&mawmftjzpf ceft
Y yfcH
cJh&ygonf/ ,cktcsdef ausmufjzLNrdKUe,fwGif xif&Sm;aom*kdPf;rsm;rSm uH*kdPf;? 'Gg&*kdPf;[k t"duESpf*kdPf;&Sd&m
a'o*kP
d ;f rsm;jzpfaom? ,yfvUJS *kP
d ;f ? e*g;*kP
d ;f ? uRe;f pOf*P
dk ;f rsm; jzpfMuygonf/ ausmufjzLNrKd Ue,f bke;f awmfBu;D
ausmif;rsm;tjzpf aus;&Gmtvku
d f (200)ausmf &Syd gonf/ ,ckomoemawmfoef&Y iS ;f a&;ESifh wnfenfch idk Nf raJ &;wGif
A[kdoHCg0efaqmif q&mawmfrsm;tjzpf ausmufjzLNrdKU e0g;ausmif;q&mawmfBuD; OD;0PESihf bk&m;BuD;
ausmif;wkdufq&mawmfOD;yP0wkdY jzpfygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

68

pmay
ausmufjzLNrdKUe,fonf NAdwdoQvufatmuf a&muf&Sdonfhtcsdefom zGJUpnf;wnfaxmifcJhaom
NrdKUe,fckdifjzpfojzihf a&S;rif;rsm;vufxufwGif xif&Sm;cJhaom pmqkdawmfrsm; pmayusrf;*efrsm; r&SdcJhyg/
odaYk omf a'otvku
d ?f aus;vuftvku
d f k;d &mpmayvuFmtjzpf pyfqo
dk zD UJG cJah om Zrf;oDcsi;f &Sad yonf/
if;jyifocD si;f ESifh taxmufwwfjcif;rsm;ukd ausmufjzLNrKd Ue,f Zifacsmif;uke;f abGq&mawmf pyfq&dk m xif&mS ;cJh
ayonf/ ausmufjzLNrKd Ue,f itkyq
f &mawmf OD;auo&onf Zrf;jcif;vuFmtjzpf pEurk m Zrf;jcif;? pEuEd & mZrf;
jcif;? okrrdukvuFmwkdYukd a&;pyfcJhaMumif; od&Sd&ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; a'okd;&mykHjyifrsm;tjzpf &xm;yGJykHjyif? Zrf;ykHjyif? ESpfqef;bk&m;yGJykHjyifrsm;
&Sdygonf/
(1962)-ckawmfveS af &;aumifp\
D aqmif&u
G cf sut
f & jynfaxmifpak eYrsm;ukd pwif tESpo
f m&jynh0f
pGmjzihf Bu;D us,cf rf;em;pGm usi;f yvmcJ&h m wkid ;f &if;om;vlrsK;d rsm;onf rdrw
d Ydk ;dk &m,Ofaus;rIrsm;ukd azmfxw
k rf rG ;f rH
Ekid if aH wmfoYdk wifjycGi&fh &Sv
d mMuonf/ &ckid jf ynfe,frS wifqufcahJ om ,Ofaus;rI,rd ;f tzGUJ rsm;wGif ausmufjzL
NrKd Ue,frS Zrf;,dr;f ? &xm;yef;,kid ,
f rd ;f ? usi,
f rd ;f ? oBueF ,
f rd ;f ? ponfrsm;jzpfMuonf/ tqkyd g,dr;f rsm;ukd q&mBu;D
OD;vkH;rS azmfxkwfrGrf;rHjyifqif pyfqkdcJhonf/ &xm;yef;,kdif,drf;onf wpfEkdifiHvkH;rS tESpfoufqkH;jzpfNyD;
&ckdif,Ofaus;rIjy,k'ftjzpf ,aeYxufwkdif xif&Sm;vQuf&Sdygonf/
&ckdifjynfe,fwGif ajrmufykdif;&ckdifwkdYajymqkdaom toHpum;ESifh &rf;NAJ&ckdifwkdYajymqkdaom toHpum;
[l txift&Sm;&S&d m &rf;NA&J ckid pf um;onf ae&mtESEYH iS t
fh rsm;qk;H ajymqkMd uaompum; jzpfygonf/ ausmufjzL
NrdKUe,fwGif &rf;NAJ&ckdifpum;udk ajymqkdMuonf/ pmayta&;tom;wGifvnf; pum;oHukd twkjyK
a&;om;&Guq
f Mdk u&m Zrf;rsm;? omjcif;rsm;? ysKUd vuFmrsm;onf ,ckxufwidk f a&S;&rf;NA&J ckid pf um;rsm;ESifh rSwo
f m;
&Gwq
f v
dk Quf &SMd uygonf/ ,ckacwfwiG u
f m; ausmif;pmtvku
d f pmukd jrefrmtok;H tEIe;f twkid ;f a&;Ny;D ? pum;ukd
om rdrdbmompum;twkdkif; ajymqkdMuygonf/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

69
ed*;Hk

,aeYjzpfysufwwfaom tjzpftysufudpwpf&yfonf reufzefwGif orkdif;wpfck jzpfvmayonf/


xked nf;wlpmG ? vGecf ahJ omESpaf ygif;(150)cefY jzpfysuaf y:aygufcahJ om ausmufjzLNrKd U\jzpf&yfrsm;ukv
d nf; pkpnf;
jyKpkaomtcg ausmufjzLNrdKUe,f\ orkdif;rSwfwrf;wpfck jzpfvmayonf/
&rf;NAu
J Re;f \ uRe;f OD;wGi&f adS om ausmufjzLNrKd Ue,fonf? a&S;ya'o&mZfrif;rsm;\ tkycf sKyrf u
I dk rcH&aomf
vnf; tpDtpOfwus zdESdyfcsKyfcs,faoG;pkyf,lwwfaom NAdwdoQukdvkdeDtpkd;&vufatmufwGif? uRefoabmuf
tjzpf arG;zGm;BuD;jyif;vmcJh&onf/ yg;kduf tkyfcsKyfwwfaom zufqpf*syeftpkd;&ESihfvnf; qkHqnf;cJh&jyef
ygonf/ okH;aeYESihf okH;nwkdifwkdif rD;avmifAkH;BuJ jymtwdomusefcJh&aom NrdKUausmufjzLb0ESihfvnf; BuHKcJh&
onf/ a&Tjy'f? aiGjy'frsm;wif vGwv
f yfa&;obifudk qif,ifusi;f yEkid af omtcgwGirf u
l m; aysm&f iT rf qk;H
wNyHK;NyHK;jzpfcJh&jyefonf/
xkdrSwzef EdkifiHa&;ygwDpkHwkdY\ tjyeftvSef pum;ppf xkd;ESufNyD; 0g'NydKifcJhMuaom ygvDref'Drkdua&pD
acwfwiG v
f nf; yg0ifc&hJ onf/ qk&d ,
S v
f pfacwfajymif;awmfveS af &;ukd qifE&JT if;? jynforl sm;uk,
d w
f idk f us,jf yefpY mG
yg0ifpDrHMu&aom qkd&S,fvpf'Drkdua&pD pDrHcefYcGJrIukdvnf; ukd,fwkdifyg0ifaqmif&Guf vmMu&jyefygonf/
odv
Yk Qif uREyfk w
f \
Ydk jynfaxmifpjk refrmEdik if H orkid ;f a&pD;aMumif;xJwiG f ausmufjzLNrKd Ue,f\orkid ;f onf
vnf; 'Gew
f
JG jzpfysuf yg0ifc&hJ ayonf/ wcgwcgausmufjzLNrKd Ue,f\ oD;jcm;jzpf&yfrsm;onfvnf; olo
Y rkid ;f xJ
wGif? olYtoGifESihfol ay:vGifcJhonfukd awGU&Sd&ayonf/ jynfaxmifpk jrefrmEkdifiH\ orkdif;t"GefY&Snfap&ef
BudK;yrf;&if;jzihf? ausmufjzLNrdKUe,f\orkdif;jzpfpOf oufwrf;onfvnf; wqufwnf; t'GefY&Snfygapownf;/

ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;

70

You might also like