Professional Documents
Culture Documents
&ckid jf ynfe,f
ausmufjzLNrdKUe,f
\
jzpfpOforkdif;
rSwfwrf;
ausmufjzL
10? 5? 82
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
ausmufjzLNrdKUe,forkdif;-rmwdum
pOf
taMumif;t&m
1/ NrdKUe,fjynfolkYaumifpDtvkyftrIaqmiftzGJU\trSmpm
2/ ed'gef;
3/ orkdi;f jzpfpOf
(u) NrdKUpwifwnfaxmifjcif;
(c) xif&Sm;aombk&m;ykxkd;rsm;
(*) NAdwdoQacwftkyfcsKyfa&;
(C) NAdwdoQacwfvlaerIb0ESihf pD;yGm;a&;b0
(i) NAdwdoQacwfNrdKUESSihf NrdKUe,fpnfyifom,ma&;
(p) wnfae&mESihftus,ft0ef;
(q) &moDOwk
(z) obm0aygufyif
(ps) wd&pmefrsm;
(n) vlO;D a&
4/ EkdifiHa&;jzpfpOf
(u) ukdvkdeDacwf EkdifiHa&;jzpfpOf
(c) ygvDrefDrkdua&pDacxf EkdifiHa&;jzpfpOf
(*) qkd&S,fvpfacwfajymif;awmfvSefa&; EkdifiHa&;tajctae
1/awmfvSefa&;aumifpDumv EkdifiHa&;tajctae
2/ tjrLawygwDumvEkdifiHa&;tajctae
3/ jynfolYygwDumv EkdifiHa&;tajctae
5/ pD;yGm;a&;jzpfpOf
(u) v,f,mu@
(c) om;ig;u@
(*) opfawmu@
(C) owKu@
(i) pufrIu@
pmrsufESm
rS
xd
1
2
2
3
3
4
6
8
8
9
1
2
3
3
3
6
8
8
8
15
16
19
21
19
21
28
29
31
32
32
33
31
32
32
33
36
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
ausmufjzLNrdKUe,forkdif;-rmwdum
pOf
taMumif;t&m
(p) vQyfppfu@
(q) aqmufvkyfa&;u@
(Z) ukefoG,fa&;u@
(ps) jynfolTYb@ma&;u@
(n) ykdYaqmifqufoG,fa&;u@
6/ vlrIa&;jzpfpOf
(u) ynma&;
(c) usef;rma&;
(*) oD;jcm;vlrIa&;
7/ ,Ofaus;rIjzpfpOf
(u) wkdif;&if;om;kd;&m,Ofaus;rI
(c) kd;&mtm;upm;
(*) yef;csDyef;yktEkynm
(C) bmoma&;Esihf ,kHMunfukd;uG,frI
(i) pmay
8/ ed*kH; /
/
pmrsufESm
rS
xd
36
36
37
37
37
38
39
42
43
49
50
60
65
59
64
84
85
86
89
89
89
91
86
88
89
89
90
91
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
4
trSmpm
(tvkyftrIaqmiftzGJU)
NrdKUe,fjynfolYaumifpD-ausmufjzLNrdKU
------------------
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
5
ed'gef;
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
6
orkdif;jzpfpOf
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
(*) NAw
d o
d Qacwftyk cf sKyfrI
NAdwdoQta&SUtdEd,ukrPDonf pD&ifpktkyfcsKyfa&;e,fy,frsm; owfrSwf? ausmufjzL? &rf;NAJ?
rmefatmifpaom NrdKUrsm;ukd tkyfcsKyfaponf/ (&rf;NAJ'dpBwdwf) ac: ckdifkH;ukd &rf;NAJNrdKUwGifxm; tkyfcsKyfcJhyg
onf/ if;tcsdefwGif trf;NrdKUonfvnf; ckdifNrdKUjzpfcJh&m? trf;NrdKUwGif a&m*ga0'emtzsm;temxlajymvSojzihf
trf;ckdifukd zsufodrf;NyD; 1845-ckwGif ausmufjzLNrdKUodkY ajymif;a&TUcJhygonf/ wzef &rf;NAJckdifESihf yl;aygif;um
ckdkiftkyfcsKyfa&;ukd 1852-ckESpfwGif ausmufjzLNrdKUokdY ajymif;a&TUtkyfcsKyfapcJhygonf/
ausmufjzLNrKd UwGif ckid t
f yk cf sKyaf &;k;H (ckid t
f qift
h wef;ESin
fh aD om tkycf sKyaf &;k;H )rsm;? ckid &f mZ0wf;Hk
rsm;(jynfolY&J)? &mbufckdif w&m;rkH;ESihf? puf&Sifw&m;olBuD;kH;rsm;ukd wpwpwkd;csJUzGJUpnf;NyD;? tusOf;axmif
rsm;ukd wnfaxmifzGJUpnf;cJhonf/ txufwef;pmoifausmif;rsm;ukdvnf; wnfaxmifzGJUpnf;cJh onf/ NAdwdoQ
ukdvkdeDacwfwGif ckdif0ef(ta&;ykdif)ukd t"dur@dKifxm; zGJUpnf;aomtkyfcsKyfa&;jzpfcJh&m? ausmufjzLckdif0ef
rsm;onf trsm;tm;jzihf rsufESmjzLvlrsKd;rsm;om jzpfcJhygonf/ if;xJwGif &ckdiftrsKd;om; OD;jrwfxGef;atmif
(1856-1919)onf jrefrmvlrsK;d xJwiG f yxrOD;qk;H ta&;ykid &f mxl;ukd ceft
Y yfjcif;cH&oljzpfNy;D aiG"m;? a&TpvG,f
ESihf ol&Jaumif;bGJUxl;*kPfxl;? ol&Jaumif;"m;&rif; (TDM)? Muufoa&aqmif a&TpvG,f&rif; (KSM)?
Companion of India Empire taumufawmf&rif; (ATM) ponfh trIxrf;aumif; bGUJ wHqy
d rf sm;ukd cs;D jri jfh cif;
cH&onf/
(C) NAw
d o
d Qacwf vlaerIb0ESifh pD;yGm;a&;b0
NAdwdoQukdvkdeD tkyfcsKyfa&;pepfatmufwGif wvrf;oGm; uRefynma&;tpDtrHjzihfom ynmoifMum;
Mu&Ny;D vlaerIb0ukd edru
hf spmG jzihf toufarG;0rf;ausmif;jyKum aexkid cf MhJ u&onf/ pD;yGm;a&;b0taeESiv
fh nf;
xl;jcm;pGmr&SdbJ? qif;&Jyifyrf;pGm aexkdifcJh&ayonf/
(i) NAw
d o
d Qacwf NrKd UESifh NrKd Ue,fpnfyifa&;
1885-ckEpS w
f iG f ausmufjzLe,ferd w
d u
f dk owfrw
S
f jrLeDpyD g,ftzGUJ jzihf tkycf sKyaf pcJo
h nf/ NAw
d o
d Qacwf
wGif ta&;ykid u
f jrLeDpyD g,ftzGUJ ukd rdro
d abmus cefx
Y m;Ny;D ? vGwv
f yfa&;&Ny;D aemufyidk ;f wGirf l NrKd Uvlxrk S a&G;cs,f
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
wifajrmufum tkyfcsKyfcJhygonf/
um; ausmufjzLNrdKUe,forkdif;twGuf yPmrtaejzihf a&;om;wifjytyfaom
tcsuftvuftcsKdU? tusOf;rQyif jzpfygonf/ aemufwGif u@tvkduf tus,fw0ifh qufvufwifjy
xm;ygonf/
(p) wnfae&mESit
fh us,t
f 0ef;
ausmufjzLNrKd Ue,fonf 1974-ckEw
S pf jynfaxmifpk qk&d ,
S v
f pforw jrefrmEdik if aH wmf zGUJ pnf;ykt
H ajccH
Oya't& ay:aygufvmaom &ckdifjynfe,ftwGif;&Sd NrdKUe,faygif;(17)ckteufrS NrdKUe,fwpfck jzpfygonf/
&ckdifjynfe,f\ tv,fususwGif wnf&SdNyD; &ckdifurf;kd;wef;wavQmuf&Sd uRef;BuD;rsm;teuf &rf;NAJuRef;\
ajrmufykdif;ESihf teD;ygwf0ef;usif&Sd uRef;i,frsm;wGif yg0ifygonf/ ausmufjzLNrdKUe,fonf ajrmufvwDwG'f
19 'D*&D 30rdepfESihf ta&SUavmif*sDwG'f 93'D*&D 30rdepftwGif;wGif wnf&Sdonf/
ausmufjzLNrKd Ue,f\tus,t
f 0ef;rSm {&d,mtm;jzihf (434144){u (okrYd [kw)f (678.35)pwk&ef;rkid f
jzpfygonf/ ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f aus;&Gmaygif; (277)&Gm? aus;&Gmtkypf ak ygif;(54)tkypf Ek iS fh NrKd Ur&yfuu
G af ygif;
(10)&yfuu
G f yg0ifygonf/ NrKd Ue,fwpfcv
k ;Hk \ ta&SUbufEiS fh taemufbuftus,q
f ;Hk ae&monf (25rkid )f jzpfNy;D ?
awmifESihfajrmufbuftus,fqkH;ae&monf (38)rkdif jzpfygonf/
e,ferd w
d f
ausmufjzLNrKd Ue,f\e,ferd w
d rf mS ta&SUbufwiG f trf;NrKd Ue,f taemufbufwiG f b*Fvm;yifv,fatmf?
awmifbufwGif &rf;NAJNrdKUe,fESihf ajrmufbufwGif ajrykHNrdKUe,fwkdY jzpfygonf/ taemufbuf e,fedrdwfukd
a&jyiftedrfhqkH;ae&mrS yifv,fjyifxJokdY 12 rkdiftuGmta0;xd owfrSwfxm;ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
blrdkyfoGif^blrdaA'
ausmufjzLNrdKUe,f\ blrdkyfoGifrSm oufEkausmufrsm;? ausmufrD;aoG;ausmufrsm;(oufEk)ESihf eH&H
rwfapmufaomvTmwGecYf ;Hk -awmifpOfawmifwef;rsm;? vTmwGecYf sKid 0fh rS ;f rsm;? ovif;ausmufajrrsm;? a,Svausmuf
rsm;? oJausmufajrrsm;? vacs;ausmufajrrsm;? ausmufp&pfjzLajrrsm;? rD;awmifrsm;? *0HqefaomajrqD&Sdonfh
awmif r sm;? 0gk d r J k d Y a jrqD v T m rsm;&S d a om awmif a pmif ; rsm;? a&pd r f h o J a jr&S d yif v ,f u rf ; pyf r sm;?
qm;aygufajrvTm &Sdonhf yifv,f'Da&mufajrrsm; jzpfMuygonf/
uvefMurf;awmif? umwef;awmifrsm;rSm vTmwGecYf ;Hk awmifrsm;jzpfNy;D ? a&csr;f Bu;D csKid ?hf ukvm;bke;f csKid ?hf
ausmufqnfawmifcsKid ?hf ra';uRe;f ukvm;bmawmifcsKid ?hf ausmufajymufcsKid w
hf rYdk mS vTmwGecYf sKid rhf sm; jzpfMuygonf/
if;jyif oEmausmufrsm;ukd yifv,furf;ajca'orsm;wkdif;wGif awGU&Sd&ygonf/
a,SvSausmufrsm;jzihf zGJUpnf;xm;aomajrrsm;wGif a&eHxGuf&Sdojzihf a&S;acwfkd;&m vufwGif;rsm;jzihf
wl;azmfcJh&mrS ,cktcg jrefrmha&eHaumfykda&;&Sif;wkdYrS pufwGif;rsm;jzihf wl;azmfEdkif&eftwGuf prf;oyfpDpOfvsuf
&Sdygonf/
(q) &moDOwk
ausmufjzLNrdKUe,fonf tDauGwm\ ajrmufvwDwG'f 19'D*&DESihf 23 'D*&DtMum; wnf&Sdojzihf
tylykdif;ZkHtwGif; usa&mufygonf/ okdY&mwGif yifv,fESihfeD;uyfpGm wnf&Sdaejcif;? tNrJpdrf;vef;aom &ckdifkd;r
awmifaMumBu;D ESifh eD;uyfpmG wnf&adS ejcif;? aqmif;&moDwiG f pD;0ifvmaom tDauGwm a&pD;aMumif;rsm; &Sjd cif;
ponfwkdYaMumihf &moDOwkrSm nDGwfrQwygonf/
tjrifq
h ;Hk tylcsed rf mS 186'D*&D zm&if[u
dk Ef iS fh tedrf q
hf ;Hk tylcsed rf mS 72'D*&D zm&if[u
dk w
f Ydk jzpfMuygonf/
wESpw
f mysr;f rQtylcsed rf mS 80'D*&D zm&if[u
dk jf zpfygonf/ ausmufjzLNrKd Ue,f\ tylcsed t
f rsm;qk;H vrSm arvjzpfyg
onf/ tylcsed rf mS 196.8'D*&D zm&if[u
dk jf zpfonf/ tat;qk;H vrSm Zefe0g&Dvjzpfygonf/ tedrq
hf ;Hk tylcsed rf mS
151.8'D*&D zm&if[kdufjzpfonf/
ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f rkwo
f ek &f moDOwka'otwGi;f usa&mufaomaMumihf rk;d rsm; a'o[k ac:qkEd idk f
ygonf/ taemufawmifrw
k o
f ek af vonf ausmufjzLNrKd Ue,foYdk ZGev
f yxrygwfwiG f pwif0ifa&mufvQu&f o
dS nf/
atmufwb
dk mv aemufq;Hk ywfwiG f xGucf mG vQu&f ydS gonf/ &GmoGe;f NrJ rk;d a&csed v
f ufrrSm 162.32vufr jzpfyg
onf/ ESpftvkduf &GmoGef;aom rkd;a&csdefrsm;rSm atmufygtwkdif;jzpfygonf/
1971-ckESpfwGif
197.81
vufr
1972-ckESpfwGif
130.82
vufr
1973-ckESpfwGif
172.62
vufr
1974-ckESpfwGif
200.26
vufr
1975-ckESpfwGif
173.830 vufr
1976-ckESpfwGif
158.55
vufr
1977-ckESpfwGif
182.84
vufr
1978-ckESpfwGif
164.43
vufr
1979-ckESpfwGif
152.33
vufr
1980-ckESpfwGif
162.33
vufr
wkdYjzpfMuygonf/
aEG&moDjzpfaom rwfvrS arvtxd taemufajrmufav (a'otac:-&rf;aygufav? ow&,fav)?
rkd;&moDjzpfaom ZGefvrS atmufwkdbmvtxd taemufawmifavESihf aqmif;&moDtcsdefwGif ta&SUESihf
ta&SUajrmufav(a'otac:-oifacgif;av^pkefav)wkdY wkdufcwfygonf/
obm0ab;tE&m,frsm;rSm b*Fvm;yifv,fatmfwGif rkefwkdif;ZkHtwGif; usa&mufwnf&Sdaeojzifh
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
10
(Z) obm0aygufyif
ausmufjzLNrdKUe,fwGif opfawmtrsKd;tpm;tm;jzihf tpkd;&opfawmBudK;0kdif;[l owfrSwfcsuf r&Sdyg/
BuKd ;0kid ;f jyify(BuKd ;rJ)h opfawmrsm;tjzpfom wnf&ydS gonf/ {&d,mtm;jzihf (220600)&S&d m 'Da&0ifa&mufvrT ;f rd;k
aom 'Da&mufawm(jym;awm)rsm;vnf; yg0ifygonf/
opfyifrsm; aygufa&mufyt
Hk m;jzihf ausmufjzLNrKd Ue,fonf tylyidk ;f Zkt
H wGi;f usa&mufojzihf tNrpJ rd ;f vrf;
opfawmrsm; aygufa&mufonf/ if;wkdYrSm ysOf;uwkd;? ouFef;? unif? carmif;(ysOf;r)? yef;eJ? ydawmuf?
a&Smufacsmif;opfyifEiS fh awmifo&uf? oD[o
dk &ufrsm;tjyif 0g;yif? Burd yf ifrsm;ESifh ovlyiftp&So
d nfh obm0
aygufyifrsm; aygufa&mufvmonf/ 'Da&vTrf;aom opfawmrsm;wGifrlum; uykdif(r"r) jyL;jymyif? uepkdY?
jym;ZD; ponfwkdY aygufa&mufygonf/
(ps) wd&pmefrsm;
obm0awmaewd&pmefrsm;rSm usm;? awm0uf? acs? qwf? awmaMumif? cJ0g(acG;t)? arsmuf?
acG;wl 0ufwl? a>rtrsKd;rsKd;? awmifvdyf? zGwf? &Snfh? apGU(pDG)ponfwkdY jzpfMuygonf/
iSufwd&pmefrsm;rSm awmbJ? awmifcRef;? armufwif? bJajymuf? ppvD? bJ[oFm? Zifa,mf? AsKdif;iSuf?
awmiSufrsKd;pkHESihf awmifiSufrsKd;pkH &SdMuNyD; iSufBuD;rsKd;pkHwkdY usufpm;vsuf &SdMuygonf/
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
11
tdraf rG;wd&pmefrsm;rSm uR?J EGm;? qdw?f 0uf? bJ? Muuf? acG;? aMumifEiS fh tdraf rG;iSurf sK;d pkw
H Ydk jzpfMuygonf/
a&wd&pmefrsm;rSm yifv,fwGif oGm;vmusufpm;aeMuaom ig;ref;BuD;rsKd;pkHESihf? vdyfausmufrsKd;pkH? vdyfBuD;rsKd;pkH?
vif;I;ac:vif;ykdif ig;trsKd;rsKd;? i^vufcGm(uuL&H)? ig;owpf(uuwpf)? ig;oavmuf? ig;kdY? ykZGefrsKd;pkH?
a&MuufrsK;d pk?H a&arsmufrsK;d pk?H yifv,fckrsK;d pk/H a&cl? a&zefcu
G ?f a&wef;? yifv,farQmEh iS fh oif;aygif;xk;d ig;ac:
i^a&T ponfwkdYukd awGU&Sd&ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
12
ausmuf jzLNrd KUe,f twGif ; uRef;pk rsm;ay:&S d aus;&Gmtk yf pkrsm; wnf &Sd yk Hukd azmf jyonfh Z,m;
pOf
1
2
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
aus;&Gmtkyfpk
trnf
wJacsmif;
ZifuRef;
/
/
/
/
/
/
/
/
ausmufBuD;jyifb
/
/
/
a&T
T rdk
rif;*H
oJwef;
/
/
/
/
/
/
/
oJacsmif;
/
/
0g;awmif
/
v[mBuD;
uif;ajrmuf
uvefYbJ
Zifacsmif;
ausmufajymuf
rif;&yf
/
/
pOf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1
2
3
4
1
2
3
4
5
6
7
8
1
2
3
1
2
1
1
2
3
aus;&Gmtkyfpk
pOf
uRef;trnf
trnf
r&Sd
15 b,m
1 oifykef;wGeu
f Re;f
t0kdif;BuD;
16 oHacsmif;
- r&Sd
i^oefo
Y muRe;f
17 av;ykaH usmuf
1 yk;d &dww
f GefuRef;
acsmfuRef;BuD;
/
2 txufrnif;wGdef
uRef;opf
/
3 atmufrnif;wGdef
0ufa&uRef;
18
/
- r&Sd
ZifuRe;f
19 *k;H csed f
1 qdwfuRef;
uifuRe;f
/
2 a>ruRe;f
uopfuRef;
20 awmif&if;
- r&Sd
uRef;BuD;tif;
21 tkef;awm
1 i^wHcg;uRef;
uRef;cavmuf
/
2 opfaygufu
f rf;uRef;
uopfuRef;
22 jyifjzLarmf
- r&Sd
rvuRef;
23 urf;'D;
1 yef;awmurf;uRef;
'ku
H Re;f
24 *ef*Y g
1 *ef*Y guRef;
/
2 uRcJ w
kd edG u
f Re;f
/
3 o&ufuRef;
eacgif;ayguf
/
4 zkH;oD;uRef;
ajrmufjzLuRef;
25 rif;acsmif;
1 uRef;,m;&SnfuRef;
ykvJuRef;
26 tvHcRef
1 txuffra';uRef;
0ufuRef;
27 j*ifBuD;
- r&Sd
usuRef;
28 &we
1 i^BuJNydefuRef;
wef;ck;d uRef;f
29 yef;awmjyif
1 cnif;wGed u
f Re;f
ausmufyef;wluRef; 30 ausmufil
1 ief;uRef;
vuf;dI iku
H Re;f
31 NcHKbUJG
- r&Sd
usdwfuRef;
32 i^pdrjhf yif
1 rD;acsmif;a&aomufuRe;f
aygufeufBuD;uRef;
/
2 anmifyifuRef;
aygufeufaf csuRef;
/
3 o&ufwedG f
csu
D Re;f
/
4 0dw
d w
f edG f
tkef;usdefuRef;
/
5 waumifwif
r&Sd
/
6 AsKid f;uRef
uRef;BuD;uRef;
/
7 owif;okH;uRef
r&Sd
/
8 b&ykwfuRef;
r&Sd
/
9 anmifyifvSuRef;
r&Sd
33
ra';uRef;
1 xkd;uRef;
0uf&yfuRef;
/
2 u&azuRef;
oHawmifuRef;
/
3 *kef;uRe;f
a0BuD;uRef;
/
4 tif;uRef;
.= Z,m;(1)= .u.
uRef;trnf
pOf
13
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
aus;&Gmtky fpk
trnf
pOf
uRef;trnf
33 ra';uRef;
/
34 i^vkH;pk
/
35 qifbkwf
36 peJ
/
/
37 0ajy
/
38 tv,f'Gef
5
6
1
2
1
2
3
1
2
1
rQKdiform;awmif
ra';uRef;
cscsm;uRef;
ausmufuRef;
r&Sd
ukvm;ruRef;
bom;uRef;
ydEJwGdefuRef;
BudefwGdefuRef;
t0wGdefuRef;
1uRef;cavmuf
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
-uRef;
t0awmif
ajrmacsmif;
peJrif;jyif
a&rsuf
wbuf
ausmufawmifNydef
uvefMurf;
uyfoajy
pkdifNcHK
ppfabn
OD;uif;
Muwdef
'kH;rawmif
okdif;acsmif;
acsmif;0
rif;jyif
pOf
aus;&Gmtky fpk
trnf
pOf
uRef;trnf
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
14
Z,m;(2) (u)
usm;
1148
1081
424
486
300
391
546
892
903
1256
252
2120
337
941
936
844
870
424
1041
887
965
1285
622
394
730
1333
211
760
750
1645
1808
r
1271
903
785
609
369
516
655
996
895
1381
301
2433
348
1028
1021
1048
954
501
1163
905
1100
1383
688
415
733
1344
211
721
755
1510
1810
pk p ka ygif; rS w fc suf
2419
1984
1209
1095
669
907
1201
1888
1798
2637
553
4553
685
1969
1957
1892
1824
925
2204
1792
2065
2668
1310
809
1463
2677
422
1481
1505
3155
3618
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
15
(c)
&ufuGuf^ aus;&Gmtkyfpktrnf
i^vkH;pkaus;&Gmtkyfpk
Zifacsmif;aus;&Gmtkyfpk
oGHacsmif;aus;&GGmtkyfpk
uvefYwJaus;&GGmtkyfpk
wbufaus;&Gmtkyfpk
rif;&ifaus;&Gmtkyfpk
uif;ajrmufaus;&Gmtkyfpk
peJaus;&Gmtkyfpk
av;ykkHausmufaus;&Gmtkyfpk
tv,f'Gdefaus;&Gmtkyfpk
peJrif;jyifaus;&Gmtkyfpk
ausmufawmifNydefaus;&Gmtkyfpk
bkvefMurf;aus;&Gmtkypf k
arQmfacsmif;aus;&Gmtkyfpk
a&rsuffaus;&Gmtkyfpk
b,maus;&Gmtkyfpk
t0awmifaus;&Gmtkyfpk
0ajyaus;&Gmtkyfpk
rif;acsmif;aus;&Gmtkyfpk
tvHcsddefaus;&Gmtkyfpk
&wemaus;&Gmtkyflpk
*efY*gaus;&Gmtkyfpk
yef;awmjyifaus;&Gmtkyfpk
NcHKqGrfaus;&GGmtkyfpk
ausmuffilaus;&Gmtkyfpk
j*ifBuD;aus;&Gmtkyfpk
rif;*Haus;&Gmtkyfpk
v[mBuD;aus;&Gmtkyfpk
a&Tkdraus;&Gmtkyfpk
yg;awmifaus;&Gmtkyfpk
wJacsmif;aus;&Gmtkyfpk
ausmufBuD;jyifaus;&Gmtkyfpk
ZiffuRef;aus;&Gmtkyfpk
pkpkaygif;
usm;
971
1128
419
1209
480
1737
625
1961
675
473
951
479
786
329
760
631
672
529
1008
790
1577
790
1362
376
1063
1278
1004
358
898
790
631
824
424
54563
r
1051
1220
477
1492
559
2029
766
2628
753
520
1113
543
976
364
688
730
742
547
1039
787
1592
775
1283
396
1061
1251
1032
368
873
787
281
813
446
58734
pkpkaygif; rSwfcsuf
2022
2348
896
2701
1039
3766
1391
4589
1428
993
2064
1022
1762
693
1448
1361
1414
1076
2047
1577
3169
1565
2645
772
2124
2529
2036
726
1771
1577
912
1637
870
113297
16
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
pOf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
17
EkdifiHa&;
ukv
d edk aD cwf Ekid if aH &;jzpfpOf
ou&mZf 1824-26 yxr t*Fvyd jf refrm ppfyNJG y;D qk;H Ny;D aemuf NAw
d o
d Qta&SUtdE,
d ukrP
\
D vufeuf
ukdifwyfrsm;onf ausmufjzLNrdKUtaemufbuf ukrPDaps;aus;&GmwGif wyfpGJaexkdifcJhonfukd taMumif;jyK?
if;&Gmatmuf&Sd yifv,fcsKdihf0Srf;ukd AkdvfBuD;csKdif[k ac:wGifcJhonf/ if;tcsdefrSp? ausmufjzLe,fwpfckvkH;ukd?
NAdwdoQukdvkdeDtpDtrHatmufokdY a&muf&SdapcJhonf/ if;tcsdefrSp ausmufjzLe,fwpfckvkH;ukd NAdwdoQukdvkdeD
tpDtrHatmufoYkd a&muf&adS pcJo
h nf/ ausmufjzLckid \
f yxrqk;H ta&;ykid rf mS uywed t
f if'l;(Capt Indrew)
rSpwiftyk cf sKyNf y;D ckid 0f eftqufquf k;H pku
d t
f yk cf sKyaf pcJo
h nf/ ukv
d edk pD epf\vkyf ;dk vkypf Oftwkid ;f ausmufjzL
NrdKUe,fol NrdKUe,fom;rsm;\ pD;yGm;a&;b0? vlrIa&;b0? EkdifiHa&;b0 ponfwkdYrSm wpwp Id;EGrf;crf;ajcmuf
vmNyD;? olYuRefb0jzihf aexdkifcJh&aom tajctaersm;om &SdcJhonf/ okdY&mwGif olYuRefrcH Zmwdrmef&SdcJhaom
trsKd;om;a&;pdwf"mwfum; csKd;ESdrfr&bJ? rD;cJjymzkH;&SdcJh&mrS? wpfpwpfpBuD;xGm; ay:aygufvmcJh&ayonf/
jrefrmEdik if w
H iG f ukv
d edk t
D yk cf sKyaf &; qefu
Y sirf EI iS fh trsK;d om;vGwaf jrmufa&;vIy&f mS ;rIwiG f xif&mS ;aomrSwf
wkdifBuD;rsm;jzpfonfh 1920-ckESpf? trsKd;om;ynma&; ausmif;om;oydwfBuD;? 1936-ckESpf ukdvkdeDynma&;
qefYusifaom ausmif;om;oydwfESihf 1938-ck? (1300jynhf ta&;awmfykH)trsKd;om;vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rI
ta&;awmfykH ponfhvIyf&Sm;rIrsm;onf ausmufjzLNrdKUe,fokdY wkdifatmif a&muf&SdvmcJhonf/ 1938 ckESpf
ausmif;om;oydwfwGif ausmufjzLausmif;om;or*rS acgif;aqmifrsm;jzpfMuonfh ukdomxGef; (,ckoHtrwfBuD; tNidrf;pm;)? ukdomZH (tNidrf;pm; or0g,r0efaxmuf)? ukdpHay:(&efukefwuodkvf) ukdatmifBuD;
(&wn-uG,v
f eG )f ? ukb
d BuKd if (tNird ;f pm;&J0efaxmuf)? ukv
d aS usm?f ukb
d vS? ukad usm&f if? rykar? rvSvw
S ifwu
Ydk
OD;aqmifyg0if vIyf&Sm;cJhMuyg onf/ ,if;vIyf&Sm;rIukd t"dutaxmuftuljyKcJhMuolrsm;rSm ausmufjzLNrdKU
ausmif;om;rdbrsm;ESihfwuG? &rm0wD OD;bxGef;? ocifjraz? OD;bjzl? a':at;apm? a':zGm;ar? a':pH&TDwkdY
jzpfMuonf/ jrefrmEdkifiH wkdYArmtpnf;tkH; vIyf&Sm;rIonfvnf; ausmufjzLNrdKUokdY pwifa&muf&Sdvmum
1939-40wGif ausmufjzLNrdKUe,f wkdYArmtpnf;tkH;ukd ukdarmifvSausmf? ukdaumif;pHvS ukdwifjrifh?
ukdarmifaumif;? ukdb[ef? ukdausmf[ef tp&SdolwkdYjzihf zGJUpnf;vIyf&Sm;cJhMuygonf/ NAdwdoQukdvkdeDtkyfcsKyfa&;rS
tmPmykdifwkdYonfvnf; enf;vrf; trsKd;rsKd;jzihf zdESdyfcsKyfcs,fzrf;qD; ta&;,lcJhMuonf/
e,fcsJUtpkd;&onf vGwfajrmufa&;twGuf BudK;yrf;vmaom jynfolvlxkrsm;tm; Ncdrf;ajcmufwrsKd;?
tavsmhay; wzkH enf;y&d,m,frsKd;pkHokH; cs,fvS,fpkd;rkd;cJhayonf/ jrefrmEdkifiHbk&ifcHcsKyf\ twkdifyifc
HvTwfawmfwGif ausmufjzLNrdKUe,frS rif;wkdifyifcHtrwftjzpf OD;apmvSkd yg0ifcJhbl;ygonf/ yxrurmppfBuD;
twGi;f t*Fvyd Ef ikd if t
H wGuf ausmufjzLNrKd Ue,frS ppfom;pkaqmif;&mwGif OD;azmfo?l OD;vSatmif? OD;pdex
f eG ;f tp&Sd
aom yk*dKvfrsm;onfvnf; vkdufyg wkdufckdufay;cJh&ygonf/
1939 ckESpfwGif 0ifkd;wef;EdkifiHrsm;ESihf r[mrdwfEdkifiHrsm; 'kwd,urmppfukd pwifjzpfyGm;Mu&m 1941
ckEpS w
f iG f t*Fvyd t
f pk;d &onf ppfajy;b0jzihf tdE,
d Ekid if o
H Ykd qkwcf mG cJMh u&m ausmufjzLNrKd Ue,frS &rm0wD OD;bxGe;f ?
OD;omxGe;f ? OD;vSausmt
f p&Sad om acgif;aqmifrsm;ukd zrf;qD;ac:,l oGm;cJMh uonf/ *syeftpk;d &onf ta&SUawmif
tm&SwcGifvkH;ukd? pwif0ifa&mufodrf;ykdufvmcJh&m? 1826 ckESpfrSpwifpkd;rkd;cJhaom NAdwdoQtkyfcsKyfrIonf
ausmufjzLNrdKUe,frS qkwfcGmoGm;cJh&onf/
NAdwdoQtkyfcsKyfa&; ysufjym;NyD; tkyfcsKyfa&;rwnfNidrfaom tajctaewGif ausmufjzLNrdKUay: tdEd,
Ekid if o
H m;rsm;\ aps;qkid rf sm;ukd vk,ufazmufxiG ;f Mujcif;? vlru
kd rf sm; rif;rlpjyKvmjcif; paomrif;rJph ku
d f tajc
taersm; ay:aygufvmcJyh gonf/ 1941 ck? rwfvtwGi;f wGif *syefppfav,mOfrsm;u NrKd Uay:odYk vma&mufNy;D
ppfaoewfjzihf ypfcwf&m NrdKUaevlxkrsm; aMumuf&GHU eD;pyf&m aus;&Gmrsm;okdY ajymif;a&TUaexkdifcJh&onf/
tkyfcsKyfa&;ysufjym;csdefwGif NrdKU&Gmukd tkyfcsKyfa&;tzGJUrsm; zGJUpnf; aqmif&GufEdkif&ef OD;xGef;jrOD;? OD;zkd;GefY?
OD;armifaumif;? OD;jr'if paom vlBuD;rsm;u wm0ef,l? NrdKU&GmNidrf0yfydjym;a&;twGuf vufeufudkifrsm;ukdyg
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
18
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
19
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
20
(*) qk&d ,
S v
f pfacwfajymif;awmfveS af &;umv Ekid if aH &;jzpfpOf
(1) awmfvSefa&;aumifpDumv EkdifiHa&;tajctae/ /
1962-ckESpf? rwfv (2)&ufaeYwGif? awmfvSefa&;aumifpDonf? EkdifiHawmftmPmukd xdef;odrf;cJhNyD;
wEkid if v
H ;Hk twGu?f tkycf sKyaf &;tzGUJ toD;oD;uk?d zGUJ pnf;tkycf sKyaf pcJo
h nf/ ausmufjzLNrKd Uonf ckid Nf rKd Ujzpfojzih?f
ckid v
f NHk cKH a&;ESihf tkycf sKyrf aI umfrwDuv
dk nf;aumif;? NrKd Ue,fvNHk cKH a&;ESifh tkycf sKyrf aI umfrwDuv
dk nf;aumif;? NrKd Ue,f
vkHNcHKa&;ESifh tkyfcsKyfrIaumfrwDukdvnf;aumif;? zGJUpnf;cJhonf/ trSwf(15)jynfaxmifpkppf&J\ AkdvfrSL;
atmifausmfjrifh(,ck jyefMum;a&;Xme0efBuD;)onf NrdKUjyckdifvkHNcHKa&;ESihf? tkyfcsKyfrIaumfrwDOu|jzpfvmNyD;?
ckid 0f efO;D pde?f ckid &f 0J ef OD;oef;azwkYd tzGUJ 0if jzpfvmMuonf/ ausmufjzLNrKd Ue,fvNHk cKH a&;ESifh tkycf sKyrf aI umfrwD
wGif Akv
d pf ;dk Ekid (f Ou|)? OD;wifarmif(e,fyidk )f ? pcef;rSL; OD;zk;d eD? NrKd Uykid f OD;pHarmifwYdk yg0ifMuonf/ NrKd UrvkNH cKH a&;ESifh
tkyfcsKyfrIaumfrwDwGif OuX AkdvfBuD;MuLabmif;? OD;armifarmif(NrdKUr&J0efaxmuf)ESihf tzGGJU0iftjzpf OD;vlbwkdY
yg0ifMuonf/
(2) tjrKawygwDumvtwGif; EdkifiHa&;tajctae
awmfveS af &;aumifpo
D nf trsK;d om;pnf;vk;H nDw
G af &;ukd umuG,o
f nfh Oya't&? Edik if aH &;toif;
tzGUJ rsm;ukd zsuo
f rd ;f aponf/ jrefrmhq&dk ,
S v
f pf vrf;pOfygwDudk wpfcw
k nf;aom OD;aqmifygwDtjzpf pwifzUJG pnf;
jcif;wku
Yd dk aqmif&u
G cf &hJ m pnf;k;H a&;rSL; Akv
d Bf u;D rif;Munfonf 1964-ckEpS ?f Zlvidk v
f (1)&ufaeYwiG f taemufyidk ;f
&yfuu
G f k;H wufvrf;&Sd OD;pHa&TjG raetdrw
f iG f ausmufjzLNrKd Ue,f ygwD,el pf;Hk uk?d pwifziG v
fh pS cf yhJ gonf/ jrefrmhq&dk ,
S f
vpfvrf;pOfygwD? ygwDwidk ;f Bu;D Muyfa&;aumfrwDOu| Akv
d rf LS ;csKypf ed 0f if;? (tv,fyidk ;f ppfXmewkid ;f rSL;)ESifh ygwD
wkid ;f Bu;D Muyfa&;aumfrwD wkid ;f cGt
J rSw(f 13)(&ckid w
f idk ;f ? 'k-OuX? 'kw,
d Akv
d rf LS ;Bu;D ol&apmjzL)wkYd a&muf&v
dS mNy;D
ygwD\0g'oabmxm; a&;&mrsm;ukd? &Sif;vif;cJhMuonf/ ygwD0ifrsm; pnf;kH;jcif;? ygwDau'grsm; avhusihf
wm0efay;jcif;wkdYukd tqufrjywfaqmif&GufcJh&m? ausmufjzLNrdKUe,f ygwD,lepfwGif Ou|tjzpf AkdvfBuD;
rif;Munf? twGif;a&;rSL;tjzpf OD;bkd;kd? aumfrwD0ifrsm;tjzpf OD;bkd;au? OD;bat;? OD;a&Tatmif?
a':oef;oef;wkdYjzihf zGJUpnf;cJhonf/ qkd&S,fvpfpD;yGm;pepf wnfaqmufrItwGuf? (qpwu)ukd zGJUpnf;
jynfolykdifodrf;qnf;a&; vkyfief;rsm;? ukefoG,frIvkyfief;rsm;ukd 0ifa&mufwm0ef,lapcJh&m OD;ausmfomonf
Ou|tjzpf aqmif&GufcJhonf/
ausmufjzLNrdKUe,f ygwD,lepfwGif Ou|rsm;tjzpf AkdvfBuD;xGef;uGefY? AkdvfBuDpHodef;wkdYu aqmif&GufcJhNyD;
twGi;f a&;rSL;rsm;tjzpf OD;bk;d k?d OD;bk;d wif? OD;xGe;f jrOD;? aumfrwD0ifrsm;tjzpf OD;bk;d au? OD;bat;? OD;a&Tatmif?
a':oef;oef;? OD;omcif? OD;armifBu;D wkjYd zpfonf/ ausmufjzLckid v
f NHk cKH a&;ESi?fh tkycf sKyrf aI umfrwDwiG ?f Ou|rsm;
tjzpf Akv
d rf LS ;atmifausmjf rif?h Akv
d rf LS ;wifv
h iG ?f Akv
d rf LS ; uGe;f abmf,eG ;f ? 'kAv
dk rf LS ;Bu;D apma*:a0vm? Akv
d rf LS ;wifO;D ?
AkdvfrSL;baxG;wkdYu aqmif&GufcJhMuonf/
jrefrmhq&dk ,
S v
f pfvrf;pOfygwD OD;aqmifraI tmufwiG f vlxv
k w
l ef;pm; tzGUJ tpnf;rsm;uk?d pnf;k;H zGUJ pnf;cJh
&m? ausmufjzLNrdKUe,f awmifolv,form;aumifpDukd ygwD,lepfa&;&mrSL; OD;bkd;au;u aqmif&Guf
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
21
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
22
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
23
jynfov
Yl w
T af wmfEiS fh jynfoaYl umifpt
D qifq
h ifh a&G;cs,w
f ifajrm ufyu
JG dk 1981-ckEpS ?f Ek0d ifbmv(9)&ufaeYwiG f
a&G;cs,fwifajrmufcJh&m ausmufjzLNrdKUe,frS jynfolYvTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;tjzpf OD;apmvSjzL (ykdY^quf'kw,
d 0efBu;D )ESifh OD;omxGe;f (OD;aqmifeT Mf um;a&;rSL;-qm;vkyif ef;aumfyadk &;&Si;f )wkt
Yd m; a&G;cs,w
f ifajrm ufchJ
ygonf/ jynfe,fjynfoaYl umifp0D ifrsm;tjzpf OD;wifBu;D ? OD;ausm&f if? OD;vk;H ? OD;oef;atmifEiS fh a':ode;f cifwt
Ydk m;
a&G;cs,fcJhygonf/ NrdKUe,faumifpD0if(83)OD;tm; a&G;cs,fNyD; tvkyftrIaqmiftzGJUOuXtjzpf? OD;xGef;atmif
twGif;a&;rSL;tjzpf OD;oef;&nf? tzGJU0if OD;cifa&T? OD;bjzL? OD;bkd;jr? OD;oH'kdifESihf OD;ausmfodef;wkdYukd a&G;cs,f
wifajrkmufcJhMuonf/ NrdKUe,fw&m;olBuD;tzGJUwGif Ou|tjzpf OD;odef;GefY tzGJU0ifrsm;tjzpf OD;bapm?
OD;bausm?f OD;ausmaf ZmatmifEiS fh OD;ausmx
f eG ;f pHwyYdk g0if NrKd Ue,fvyk if ef; ppfaq;a&;OuXtjzpf OD;cifatmif?
tzGJU0ifrsm;tjzpf OD;atmifa&T? OD;ba0 OD;xGef;BudKifESifh OD;omcifwkdYjzihf yg0ifzGJUpnf;cJhonf/ &yfuGufESihf
aus;&Gmtkyfpk jynfolYaumifpD0ifpkpkaygif;(1112)OD; a&G;cs,fwifajrmufNyD; tvkyftrIaqmiftzGJUESihf
w&m;olBuD;tzGJUwkdYukd zGJUpnf;cJhMuygonf/
ausmufjzLNrdKUe,f ygwD,lepf\ OD;aqmifrIatmufwGif vlxkvlwef;pm; tzGJUtpnf;rsm; jzpfMuonhf
NrKd Ue,fawmifov
l ,form;tpnf;tk;H ESifh aus;&Gmtkypf ak wmifov
l ,form; tpnf;tk;H wku
Yd dk nDvmcHoufwrf;
ESihftnD 1981-ckESpfwGif 'kwd,tBudrftjzpf jyefvnfa&G;cs,fwifajrmufEkdifcJhygonf/ NrdKUe,ftvkyform;
tpnf;tkH;ESifh tajccHtvkyform;tpnf;tkH;aygif; (38)ckukd 1981-ckESpfrSmyif 'kwd,tBudrf jyefvnf
a&G;cs,fwifajrmufEkdifcJhygonf/ vrf;pOfvli,ftzGJUtpnf;ukdvnf; 1972 ckESpfrS pwif? NrdKUe,fvrf;pOf
pnf;kH;a&;aumfrwDtjzpf pwifzGJUpnf;cJh&m OuXrsm;tjzpf OD;bkd;kd? OD;armifcspfESihf OD;atmifwifwkdYu
aqmif&GufcJhNyD; wGJbuftwGif;a&;rSL;tjzpf a':csrf;jzLu aqmif&GufcJhonf/ NrdKUe,fppfrIxrf;a[mif;rsm;tzGJU
ukd jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwD\ OD;aqmifrIjzihfr 1973 ckESpfrSpwif zGJUpnf;cJh&m OuXrsm;tjzpf
OD;a&Tat;ESifh OD;bkd;BudKifwkdYu aqmif&GufcJhygonf/
1948-ckESpf vGwfvyfa&;pNyD;csdefrSp ausmufjzLNrdKUe,ftwGif;wGif? awmwGif;vufeufukdif
aomif;usef;olrsm;tjzpf jynfolY&JabmftzGJUtpnf; tvHeDygwD(&ckdifjynf)wkdYuom t"dutm;jzihf qlyl
aomif;usef;cJhygonf/ 1949-50-51ckESpf tcsdefwkdYwGif jynfolY&JabmfygwDonf tiftm;awmifhwif;pGmjzihf
vIyf&Sm;EdkifcJhonf/ 1958-ckESpfwGif jynfolY&JabmfygwD vufeufpGefYNyD;aemuf? tvHeDygwDrSm uRef;i,frsm;
wpfavQmufwGif qlylaomif;usef;cJh&m ausmufjzLNrdKUe,fygwD,lepf? jynfolYwyfrawmf? jynfolY&JwyfzGJUESifh
wm0efod jynfolvlxktygt0if jynfolYppf rsm;\BudK;yrf;rIaMumihf? 1970-ckESpfwGif ausmufjzLNrdKUe,fwGif
aomif;usef;olrsm; csKyfNidrf;aysmufuG,fNyD; tjzL a&mife,fajrwpfckvkH; jzpfvmcJhygonf/
EdkifiHwnfaqmufrIvkyfief;rsm;wGif ausmufjzLNrdKUe,f jynfolvlxkonf vrf;pOfygwD jynfolYaumifpD
wkdY\ vrf;TefOD;aqmifrIwkdYjzihf wuf<upGmyg0ifvIyf&Sm;cJh&m aeYBuD;&ufBuD; tcrf;tem;rsm;ukd txl;pnfum;
okdufNrdKufpGm usif;yEdkifcJhygonf/ 1972 ckESpf(25)Budrfajrmuf jynfaxmifpkaeY tcrf;tem;ukd &rf;NAJ?
rmefatmif? trf;? ajrykH paomNrdKUe,frsm;rS wkdif;&if;om;ukd,fpm;vS,f rsm;pGmjzihf ausmufjzLZkHe,f? ausmufjzL
NrdKUwGif txl;pnfum; okdufNrdKufpGm usif;yEdkifcJhonf/ 1973-ck(26)Budrfajrmuf jynfaxmifpkaeY?1974ckESpf
(27)Budrf ajrmuf jynfaxmif pkaeY? 1975-ckESpf(28)Budrfajrmuf jynfaxmifpkaeYrsm;ukd ausmufjzLNrdKUe,fwGif
vlxkpnf;a0;yGJBuD;rsm;? NrdKUe,f twGif; EkdifiHawmftvHo,f,la&; tcrf;tem;rsm;wGif kd;&m,Ofaus;rI
uZmwfBuD;rsm;jzihf rif;xD;uZmwf? rif;&efaemifuZmwfESihf OumysHuZmwfBuD;rsm;jzihf? ajzazsmfEkdifcJhonfhtjyif
kd;&mya'om,drf;rsm; ponfwkdYukd vnf; wDxGifazmfxkwfjyoEkdifcJhygonf/
1975-ckEpS f 'DZifbmv(15)&ufaeYwiG f yxrtBurd f &ckid jf ynfe,faeY tcrf;tem;ukd ausmufjzLNrKd UwGif
txl;pnfum;oku
d Nf rKd upf mG usi;f yNy;D k;d &mrm&,kjyZmwf? k;d &m,dr;f rsm;? ausmif;aygif;pkH ya'omuyGrJ sm;? k;d &m
tm;upm;NydKifyGJrsm;? jyyGJ jycef;rsm;jzihf usif;yEdkifcJhonf/
ausmufjzLNrKd U e*g;armfa&eufqyd u
f rf;wpfcu
k dk NrKd Ue,fygwD,el pf? NrKd Ue,fjynfoaYl umifpw
D EYdk iS fh qdyu
f rf;
aumfykda&;&Sif;wkdYrS OD;aqmif &SmazGazmfxkwfwnfaqmufcJhonf/ 1975-ckESpf? {NyDvwGif *&def;tkdifvef?
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
24
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
25
pD;yGm;a&;
(u)v,f,mu@
ajr,mESihfawmifolv,form;rsm;
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f ajr{&d,m(434144){u&S&d m pku
d yf sK;d Edik af om{&d,mrSm (78647){u &Syd gonf/
if;teuf pku
d yf sK;d jcif;rjyKeidk af om {u(74942)ESifh BuKd ;jyifopfawm(220680){u&Syd gonf/ if;tjyif pyg;pku
d f
{u (49678) ukdif;ajr(495){u? O,mOfajr(2448){u? "edajr(1091){uESihf awmif,majr (1090)
jzpfygonf/
ajr,mwkd;csJUvkyfukdifEkdifrItwGuf ajrkdif;{&d,mrsm;ukd enf;trsKd;rsKd;jzihf wkd;csJUaqmif&GufvmcJh&m
awmkdif; ckwfxGifjcif;? wmwrH(um&H)rsm; q,fzkdYjcif;wkdYukd ESpfpOfBudK;yrf;aqmif&GufvQuf &Sdygonf/
pufrIpDrHudef;0ifrsm;jzpfonfh pyg;? ajryJ? csnfrQifcsnf0gESihf *kHavQmfrsm;teuf ausmufjzLNrdKUe,fwGif
pyg;ESifhajryJESpfrsKd;ukdom pkdufysKd;vkyfukdifMuygonf/ ausmufjzLNrdKUe,fwGif OD;ykdifayguf awmifolv,form;
(24710)OD;&S&d m awmifov
l ,form;wpfO;D \ ysr;f rQvyk u
f u
G o
f nf (2.38){u&Syd gonf/ 0rf;pmukrd Q vkaH vmuf
aom tajctaer&Syd g/ odt
Yk wGuf ausmufjzLNrKd Ue,f\ v,f,majrwk;d csUJ a&;wGif wmwrH(um&H)rsm;ukd t"du
xm;qnfzkdYvm&ygonf/ wmwrHpkpkaygif; (390)ck &Sd&m a&iHum wmwrH{&d,m(25334){u &Sdygonf/
if;teuf pku
d yf sK;d Edik af om{&d,mrSm (13288){ujzpfygonf/ if;wkw
Yd iG f yk*v
u
d ykid f (13138){u? or0g,rykid f
(832){uESihf jynfolykdif (620){u&Sdygonf/ ausmufjzLNrdKUe,fwGif pm;usufajr{u (3023) &Sdygonf/
yHhykd;rIrsm;
pkdufysKd;p&dwfacs;aiGrsm;onf acwftqufquftvkduf tac:ta0:trsKd;rsKd; &SdcJh&mwGif trawmf
aqmifaMu; a^yifaxmif0,fpepf pku
d yf sK;d p&dw[
f
l ajymif;vJac:a0:vmcJ&h m 1965-ckEpS rf S 1981ckx-d 76ode;f
ausmf acs;ay;ygonf/ odef;(50)cefYom jyefvnf&&SdNyD; (25)odef;cefY a<u;usef&SdaeqJ jzpfygonf/ 1977^78
wGif ckdif;uRJ(10)aumiftwGuf acs;aiG(10000)xkwfacs;cJhygonf/
ausmufjzLckid t
f jzpf wnf&pdS Oftcgu ausmufjzLwGif xGepf uf(10)pD;ESifh a&pkypf uf (20)vk;H &Scd o
hJ nf/
okdY&mwGif xda&mufpGm aqmif&GufedkifrI r&SdcJhojzihf aemufqkH;wGif pufrIv,f,mOD;pD;Xme\ aqmif&Gufaom
pDrHudef; &yfwefYoGm;ygonf/
"mwfajrMoZmtokH;jyKrI
1972-ckESpfrS "mwfajrMoZmukd pwifokH;pGJvmcJh&m 1981-ckESpfwGif ,l&D;,m;(94.55) wef?
'Dqlyg(10.01)wefxd okH;pGJcJhygonf/ obm0ajrMoZmtjzpf aemufacs;? zGJEk ponfwkdYukd rdrdwkdYkd;&mtvkduf
okH;pGJcJhMuygonf/
xGef,ufrIpepf
xGe,
f ufrpI epfudk rd;dk zvmok;H pGv
J mcJo
h nfh pepfrmS ,ckxd jzpfygonf/ pufrv
I ,f,mOD;pD;XmerS pufrsm;
jzihf xGef,ufcJh&m atmifjrifrIr&SdcJhyg/
obm0ab;tE&m,frsm;
v,f,mvkyif ef;wGif 'Da&vTr;f aom ab;tE&m,f? rkew
f idk ;f ab;tE&m,f? rd;k acgifaomab;tE&m,f
rsm;? ykd;rTm;tE&m,fab;wkdYukd awGUBuHK&wwfygonf/ a&BuD;wwfaom tcsdefrsm;wGif um&D(wmwrH)rsm;
usKd;aygufaomab;tE&m,fESihf ESpfpOfBuHKawGUMu&ygonf/ 1968-ckESpfESihf 1978 ckESpf rkefwkdif;BuD;aMumifh
v,f,majrrsm; {ursm;pGm ysufpD;qkH;IH;cJh&ygonf/ 1965 ckESpfu rkd;acgifaom ab;tE&m,faMumihf
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
26
(c) om;ig;u@
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f wd&pmefaq;ukoa&;Xmeukd ppfrjzpfru
D yif pku
d yf sK;d a&;XmewGif wGb
J ufziG v
fh pS f
xm;ygonf/ if;tcsed u
f wd&pmefaq;ukoa&;uko
d m aqmif&u
G cf yhJ gonf/ 1974-ckEpS u
f sro
S m wd&pmefaq;uk
oa&;ESihf arG;jrLa&;vkyfief;wkdYukdyg pDrHudef;rsm;csrSwf aqmif&GufcJhygonf/
wd&pmefarG;jrLa&;twGuf jynfoyl idk u
f @taejzihv
f nf;aumif;? or0g,rtaejzihv
f nf;aumif;? r&Sd
ao;yg/ yk*v
u
d ykid t
f qifw
h iG o
f m &Syd gonf/ rsK;d aumif;rsK;d oefY &&Sad &;twGuf arxkerf o
hJ m;pyfvyk if ef;ukd 1979ckESpfrS pwiftaumiftxnfazmf vkyfukdifcJh&m ,cktcsdefxd &SdNyD; atmifjrifvsuf&Sdygonf/ obm0enf;jzihf
rsKd;jrifhom;pyfjcif;? rsKd;nHhEGm;oif;uyfjcif; ponfwkdYukd aqmif&GufcJhygonf/ arG;jrLa&;NcHrsm;[l txl;oD;oefY
r&Sdao;yg/
wd&pmefa&m*g umuG,af &;twGuf ESpt
f vku
d f &moDtvku
d f umuG,af q;rsm;xk;d jcif;? ukojcif;rsm;ukd
oufqkdif&mXmerS aqmif&Gufvsuf&Sdygonf/ ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; wd&pmefxGuf ypnf;rsm;tjzpf? tom;?
EkdY? MuufO? bJOponfwkdY xGuf&Sdygonf/
ig;u@
ausmufjzLNrKd Ue,ftwGi;f a&csKid g;zrf;vkyif ef;ESifh a&csKid g;arG;jrLa&;vkyif ef;rsm; &Syd gonf/ a&iHig;ykZeG zf rf;
vkyfief;ukd t"duxm; vkyfukdifMuygonf/ urf;wGif;? urf;eD; ig;zrf;vkyfief;rsm;ukd yk*vdursm;taejzifh
avSi,frsm; pufbkwfavSrsm;jzihf zrf;qD;Muygonf/ NrdKUe,ftwGif; zrf;qD;&rdaom ig;rsm;rSm ig;ref;trsKd;rsKd;>
vdyfausmuftrsKd;rsKd;? ig;vufcGm(uul&H) ig;owpf(uuwpf)? ig;awmufwl? ig;ykvif;? ,kZeig;? ig;yg;eD
tp&Sdaom ig;trsKd;rsKd;ukd zrf;qD;&&SdMuygonf/ a&clzrf;qD;a&;vkyfief;ukd 1975-ckESpfwGif jyifjzLarmfpcef;
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
27
jyKvkyfcJhygonf/
ig;zrf;vkyfief;wGif rdkd;zvm ig;zrf;vkyfief;? acwfrSDykdufrsm;jzihf ig;zrf;vkyfief;? urf;eD;xGufcGg
ig;zrf; vkyfief;[l &Sdygonf/ tokH;jyKaom ig;zrf;ykdufrsm;rSm 'rif;ykduf? arQmykduf? ykdufjzL? rQm;wrf;BuD;?
rQm;wrf;ao;? bl;yku
d ?f *Rr;f yku
d ?f pdeyf u
dk ?f ausmufcw
k yf u
dk ?f ycsL;yku
d ?f yku
d af xmufyu
dk Ef iS fh Ncv
H rl;yku
d f ponfwjYdk zihf
zrf;qD;Muyg onf/ ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; ESpfpOfig;ajcmuf ydmcsdef(227160)ydmESihf ykZGefydmcsdef
(11040)ydm xGuf&Sdygonf/
ausmufjzLNrdKUe,fonf yifv,fjyifESihf qufpyfvsuf&Sd&m yifv,fvdyfrsm;onf obm0tavsmuf
oJaomifurf;ajcrsm;ay:okdY wufa&mufOcsavh&SdMu&m vdyfO&SmazGjcif;ukd a'otvkduf tenf;tusOf;
aqmif&GufMuygonf/ pepfwus arG;jrLaqmif&GufMujcif; r&Sdao;yg/ yifv,fvdyfBuD;rsm;ukd rSdef;rsm;jzihfxkd;NyD;
zrf;qD;MuNyD; tom;taejzihf a&mif;csvsuf &SdMuygonf/
ig;ref;awmifvkyfief;? ig;0DpDaygif;vkyfief;ukdvnf; wGJbufvkyfukdifcJhygonf/ ig;qm;e,fvkyfief;ESifh
ig;ydvkyfief;ukdvnf; vkyfukdif&m ESpfpOfig;qm;e,f (36070)ydmESihf ig;yd (109000)ydmxGuf&SdaMumif;
cefYrSef;od&Sd&ygonf/ ig;zrf;oifwef;ausmif;twGuf taqmuftOD;rsm;ukd 1973-ckESpfrSpwifaqmufvkyfcJh&m
,cktcsdef NyD;pD;vsuf&SdaMumif; awGU&Sd&ygonf/
om;ig;u@ESiyfh wfouf? Ekid if yH idk u
f @taejzihf jynfoyYl v
k EJ iS fh ig;vkyif ef;aumfyadk &;&Si;f onf 1971
ckEpS rf S pwif? ig;? ykZeG rf sm;zrf;qD;&ef pDpOfvsu&f &dS m ,cktcsed w
f iG f ig;trsK;d rsK;d ESifh ykZeG t
f rsK;d rsK;d wku
Yd kd zrf;qD;vsuf
&SdaeNyDjzpfaMumif; awGU&Sd&ygonf/
(*) opfawmu@
ausmufjzLNrdKUe,fwGif BudK;0kdif;opfawm[l r&Sdao;ay/ BudK;rJhopfawm{&d,m (91600){u
&Syd gonf/ aygufa&mufaom opfyifrsm;rSm ysO;f uwk;d ESihf tjcm;awmopfrsm; aygufa&mufygonf/ 0g;awmrsm;
aygufa&mufru
I dk tenf;tusO;f om awGU&S&d ygonf/ tpk;d &opfxw
k v
f yk af &;Xme &So
d m&SNd y;D cGpJ yd rf rI &Syd g/ tjcm;
NrKd Ue,frS opfco
JG m;rsm;uko
d m wifyaYdk &mif;csMuonf/ opfawmvkyif ef;ESifh ywfouf qifzrf;vkyif ef;rsm;vnf;
r&Sdyg/
xif;xkwfvkyfrIukd NrdKUe,for0g,rtoif;rS wm0ef,lvkyfukdif a&mif;csvsuf&Sdaeygonf/ 1981ckEpS t
f wGuf opfawmtcGeaf umufaiG (2797d^40g;)jzpfygonf/ xkaYd Mumihf ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f opfawmu@
taejzihf xl;jcm;pGm r&Sdao;aMumif; awGU&Sd&ygonf/
(C) "mwfowKu@
1930 ckESpfwGif ajrykHjyKpka&;tzGJU\ awGU&Sdcsuft& ausmufjzLNrdKUe,f a&eHawmif&Gm a&eHacsmif;wGif
a&eHtpteawGU&Sdojzihf &Gmol^&Gmom;rsm;u vufwl;wGif;tjzpf pwifwl;azmfcJhMuonf/ if;aemuf
ta&SUtdE,
d ukrP
rD S OD;pD;Ny;D a&eHwiG ;f rsm; pwifw;l azmfc&hJ m wESpv
f Qif *gvHwode;f cefY xGu&f o
dS nf[k tqk&d cdS hJ
onf/ if;aemufyidk ;f wGif t*Fvyd v
f rl sK;d aru&ifqo
dk u
l qufvufvyk u
f idk cf &hJ m wGi;f aygif;(27)wGi;f xd &Scd o
hJ nf/
vGwv
f yfNy;D tcsed x
f d t*Fvyd v
f rl sK;d rsm;rSm qufvufvyk u
f idk cf &hJ m jynfwiG ;f aomif;use;f rIaMumihf xGucf mG
oGm;cJhMuonf/ tqkdygwGif;a[mif;rsm;ukd &GmbkHwGif;rsm;tjzpf qufvufxdef;odrf;cJhNyD; 1958-ckESpfcefYwGif
or0g,rbkHpepfjzihf aqmif&GufcJhygonf/ if;tjyif yk*vdu a&eHwGif;ukdvnf; rdrdkd;&menf;jzihf wl;azmfcJhMu
onf/ tjcm;a&eHtvm;tvm&Sd a'orsm;rSm jrefrmha&eHaumfyafdk &;&Si;f \ 1963-64 &SmazGcsut
f & rvuRe;f &Gm^
vdyfcarmfaus;&Gm^ausmufajrmufaus;&Gm? NydKif;aphau&Gm? a&eHxGef? Zifacsmif;tkyfpk urf;pyfrsm;wGif tvm;
tvm&Sdonf[k od&Sd&ygonf/
1972-73 ckESpf? ausmufjzLNrdKUe,fwGif (attkd'DqD)ESihf &cdkdifa&eHzGHUNzdK;a&;ukrPDukd *syefEkdifiHESihf
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
28
(i) pufrv
I ufru
I @
ppfrjzpfrDumvwGif *sifawvmqkdol tdEd,trsKd;om;wpfOD;onf ausmufjzLNrdKU ivayGUaus;&Gm
,ckvuf&dS qefpufwnf&&dS mae&mwGif wpfem&DvQif qeftyd (f 40)usaom qefpufwpfv;Hk ukd wnfaqmufcyhJ g
onf/ xkt
Yd jyif tjcm;rsuEf mS jzLwpfO;D uvnf; ausmufjzLjyifjzLarmfaus;&GmwGif qefpufwpfv;Hk ukd wnfaqmufchJ
ygonf/ tqkdyg qefpuf(2)vkH;rSm 'kwd,urmppftwGif;u ysufpD;oGm;cJhygonf/
ppfNy;D acwf 1953 ckEpS w
f iG f Ekid if aH wmftpk;d &u ,ckvuf&t
dS pk;d &qefpufudk pwifwnfaxmifcyhJ gonf/
1956-ckESpfwGif NyD;pD;? pwifvnfywfaecJhygonf/ qefpuf\wefbkd;rSm (12)odef;jzpfygonf/ waeYvQif
qefwefcsed (f 25)wefudk Buw
d cf EJG idk af om qefpufjzpfygonf/ xkq
d efpuf aumif;pGmvnfywfEidk af &;twGuf um,
OmPvkyfom; (82)OD;yg0if vkyfaqmifvQuf &SdMuygonf/
1955-ckEpS w
f iG ?f ausmufjzLNrKd U i^vayGUaus;&GmwGif yk*v
u
d rsm;u waeYvQif (7)wefus cGpJ yd Ef ikd o
f nfh
opfpufwvk;H ukd wnfaqmufcMhJ uygonf/ ,if;opfpuftm; 1968-ckEpS rf pS Bu;D Muyfa&;aumfrwDjzihf Muyfrwf
NyD; vnfywfapcJhygonf/ 1978- ck arv(17)&ufaeYwGif wkdufcwfcJhaom rkefwkdif;aMumifh pufkHwpfckvkH;
NydKusysufpD;cJh&ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,fwGif ig;vkyfief; taxmuftuljyK pDrHudef;wpf&yftjzpf wpfaeYvQif a&cJwef
(50)xkwv
f yk f ekid o
f nfh a&cJpufEiS fh ig;ykZeG w
f ef(600)okad vSmifEikd o
f nfh tat;cef;pufw
Hk pfu
Hk dk wnfaqmuf
xm;&Sdygonf/ ,if;wkdYukd jynfolYykvJESihf ig;vkyfief;aumfykda&;&Sif;twGuf 'def;rwfEdkifiHacs;aiGjzihf wnfaqmuf
cJhygonf/ tqkdyga&cJpufESifh tat;cef;pufkHukd 1979-ckESpf? Zefe0g&Dv(1)&ufaeYwGif 'def;rwfEdkifiH
(ATLAS)ukrPDrS uRrf;usifolrsm;ESifh jrefrmpufrItif*sifeD,mrsm; yl;aygif;NyD; wnfaqmufcJhyg onf/
1981-ck? rwfv(17)&ufaeYwGif NyD;pD;cJhygonf/ ukefusaiGrSm (238.5)odef;jzpfygonf/ pufkHwGif um,?
OmPvkyfom;(150)eD;yg; yg0ifNyD; tu,f pufkHykHrSefvnfywfygu wpfaeYvQif ig;ykZGef (15)wefcefYjzefYjzL;
a&mif;csEdkifrnf jzpfygonf/
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif;&Sd? peJ? *efY*g? NrdKUacsmif;ESihf j*ifBuD;aus;&GmtkyfpkwkdYwGif qm;vkyfief;rsm;ukd
vkyu
f idk v
f Quf &SMd uygonf/ 1974-75 ckEpS w
f iG f qm;zkpd pk ak ygif; (190)cefY &Scd NhJ y;D qm;ydmcsed f ode;f (160)ausmf
xkwfvkyfEkdifcJhygonf/ okdY&mwGif 1980-81 ckESpfwGif qm;zkdpkpkaygif;rSm (47)zkdom &SdawmhNyD; xkwfvkyfrIrSm
qm;ydmcsdef (15)odef;cefYom xkwfvkyfEdkifcJhygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f tpk;d &aevSr;f qm;uGi;f rsm;tjzpf peJpjH yaevSr;f qm;uGi;f ESifh ausmufwvk;H aevSr;f
qm;uGi;f (2)uGi;f &Syd gonf/ peJaevSr;f qm;uGi;f ukd 1965-66ckEpS w
f iG f {u (40.65) tus,t
f 0ef;ESifh pwif
wnfaxmifcNhJ y;D 1980-81 ckEpS w
f iG f {u (350)xd wk;d csUJ xkwv
f yk cf yhJ gonf/ ,if;qm;uGi;f rS aevSr;f qm;ydm
csed f (181600)xkwv
f yk Ef ikd cf yhJ gonf/ ausmufwvk;H aevSr;f qm;uGi;f ukd 1978-79ESpw
f iG f pwiftaumiftxnf
azmfcJhNyD; 1980-81 ckESpfwGif {&d,mtus,ft0ef; (25){utxd xkwfvkyfEdkifcJhygonf/ ,if;rS aevSrf;qm;
ydmcsdef (102280) xkwfvkyfEdkifcJhygonf/
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
29
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
30
(Z) ukeo
f ,
G af &;u@
ausmufjzLNrKd Ue,f 1945 ckEpS w
f iG f t*Fvyd pf pfwyfrS Bu;D rSL; ukeyf pn;f rsm; jzefjY zL;a&mif;cscyhJ gonf/
if;ESifhwqufwnf;(uufbD)vufxuf jynfolYaxmufyhHay;bkwftzGJU[lvnf;aumif;? 1951 ckESpfwGif
jynfol axmufyHha&;Xme[lvnf;aumif;? trnfajymif;vJzGJUpnf; a&mif;cscJhygonf/ 1961 ckESpfwGif
jynfolYaxmufyhHa&; tkyfcsKyfrItzGJU[l ajymif;vJzGJUpnf;cJhygonf/ if;jyif zufpyfvkyfief;aumfykda&;&Sif;rsm;
zGJUpnf; ypnf;rsm; a&mif;cscJhygonf/ 1963-64 ckESpfwGif jynfolYypnf;aumfykda&;&Sif;rsm;ukdvnf;aumif;?
(qqwu)rsm;ukd zGJUpnf; ukefpnfjzefYjzL;rIukd aqmif&GufcJhygonf/ 1965ckESpfwGif jynfolYypnf; aumfykd
a&;&Sif;rS ukefoG,fa&;aumfykda&;&Sif;[k ajymif;vJzGJUpnf; tqifhqifhukefpnf jzefYjzL;rIukd jynfolykdifu@
taejzihf aqmif&GufvmcJh&m ,cktcsdefxd jzpfygonf/
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
31
(ps) jynfob
Yl @ma&;u@
ausmufjzLNrKd Ue,f jynfoaYl umifp\
D Bu;D MuyfraI tmufwiG f zGUJ pnf;vsu&f adS om? OD;pD;Xmersm;? aumfyadk &;
&Sif;rsm;ESifh tjcm;OD;pD;Xmersm;\ ESpfpOf&okH;cefYrSef;ajc aiGpm&if;rsm;? tcGef&aiGrsm;ESifh? pkaqmif;aiGrsm;?
or0g,r aiGpkaiGacs;vkyfief;rsm;rSm atmufygtwkdif;jzpfygonf/ jynfolwkdY\bPfwGif pkaqmif;aiGrsm;rSm-
jynfolYb@ma&;u@
ckESpf
1974-75
1975-76
1976-77
1977-78
1978-79
1979-80
1980-81
1981-82
pkaqmif; aiGusyfaygif;
1582186
1369465
1727027
1973944
2397010
2229562
2748478
3946068
32
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
ausmufj zLNrd K Ue,f t wGi f ; &Sd aiG p ka iGa cs; or0g,rtoif; rsm;\ tajccHt csuf ft vufr sm;
1979-80
8
14
1760
17600
1978-79
7
14
1767
17670
612648
1299156
12523075
-
1977-78
6
14
1703
17030
551325
1127064
957209
-
29429
6537
1976-77
14
905
9045
188692
854830
616491
-
24306
7416
1975-76
14
905
9150
287883
698060
630151
-
20334
5160
1974-75
3
14
1085
10802
232508
461718
481139
-
16651
3520
taMumif ; t&m
2
toif;OD;a&
toif;om;OD;a&
tpkx nfh0ifaiG
180639
513387
373731
-
5990
10241
pOf
1
1
2
3
pka qmif;aiG
xkw facs;aiG
jyefq yfaiG
vpm
7292
6508
4
5
6
7
tcGeft c
wefb kd;avsmh
omreft okH;p&dw f
tjrwf
8
9
10
11
33
ausmufjzLNrdKUe,f&Sd Xme? tzGJUtpnf;rsm;\ &okH;rSef;ajcaiGpm&if;
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
pOf
1
taMumif;t&m
2
jynfolYaumifpDtqifhqifh
(u) NrdKUe,fjynfolYaumifpD
(1) 1976-77
(2) 1977-78
(3) 1978-79
(4) 1979-80
(5) 1980-81
(6) 1981-82
(c) &yfuGuf^aus;&GmaumifpD
(1) 1976-77 ckESpf
(2) 1977-78 ckESpf
(3) 1978-79 ckESpf
(4) 1979-80 clESpf
(5) 1980-81 ckESpf
(6) 1981-82 ckESpf
(*) OD;pD;Xmersm;
(u) OD;pD;Xmersm;(omref)
(1) 1976-77 ckESpf
(2) 1977-78 ckESpf
(3) 1978-79 ckESpf
(4) 1979-80 clESpf
(5) 1980-81 ckESpf
(6) 1981-82 ckESpf
omref&aiG
omrefpkaiG
aiGvkH;aiG&if;
tokH;p&dwf
tcGef&aiG
213750
448140
475490
655200
485510
536430
153
2100
2348
3326
1696
2050
384650
339930
318080
264200
264690
269190
140010
164570
63210
217320
150180
3370010
3071260
3209360
3401040
3608040
760
7000
6190
260
1440
-
633490
446690
371180
100000
54270
432565
1200400
845095
887872
508260
34
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
taMumif;t&m
2
(c) oD;jcm;OD; pD; kH; rsm;
(1) 1976-77 ckEpS f
(2) 1977-78 ckEpS f
(3) 1978-79 ckEpS f
(4) 1979-80 clEpS f
(5) 1980-81 ckEpS f
(6) 1981-82 ckEpS f
3/ NrdKUe,fpnfyifom,ma&;
(1) 1976-77 ckEpS f
(2) 1977-78 ckEpS f
(3) 1978-79 ckEpS f
(4) 1979-80 clEpS f
(5) 1980-81 ckEpS f
(6) 1981-82 ckEpS f
4/ aumfykda&;&Sif; rsm; /
(1) 1976-77 ckEpS f
(2) 1977-78 ckEpS f
(3) 1978-79 ckEpS f
(4) 1979-80 clEpS f
(5) 1980-81 ckEpS f
(6) 1981-82 ckEpS f
omref&aiG
omrefpkaiG
aiGvkH; aiG&if;
tokH;p&dwf
tcGef&aiG
145254
61430
46119
66859
47698
65346
850345
918779
1274881
1128131
1053121
1223665
200000
150000
426772
325000
350000
350000
255906
319351
319451
330743
360531
349620
231151
238722
292674
254944
246540
295510
32000
25999
29997
29885
30000
30000
9952163
12422867
10272603
11221966
14126650
12964000
4924870
4607717
7261529
8281929
9683660
8947197
1096682
1703696
2762256
5285430
6487969
3499837
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
35
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
36
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
37
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
38
ckESpfou&mZf
1978^79
1979^80
1980^81
aMu;eef;apmifa&aygif;
23245
21670
19507
aMu;eef;c0ifaiGaygif;
usyf
jym;
43991
50
39227
20
33171
15
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
39
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
40
vlrIa&;jzpfpOf
(u) ynma&;u@
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
41
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
42
ausmufjzLNrdKUe,f&Sd q&mrsm;OD;a&rSm
NrdKUe,fynma&;rSL;
v^x NrdKUe,fynma&;rSL;
txufwef;ausmif;tkyfBuD;
tv,fwef;ausmif;tkyfBuD;
txufwef;jyq&m
tv,fwef;jyq&m
rlvwef;q&mBuD;
rl-v^x q&mBuD;
(1)OD;
(1)OD;
(2)OD;
(6)OD;
(31)OD;
(59)OD;
(102)OD;
(191)OD;
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
43
339
412
486
512
604
832
1146
1675
2215
2802
5975
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
a,muf
15.43
58.25
37.65
76.95
75.66
62.57
80.01
71.64
74.94
69.23
72.05
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckdifEIH;atmif
&mckid Ef ;HI atmif
&mckdifEIH;atmif
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
44
txufwef;ynma&;
ausmufjzL-Oypmaumvdyf
ausmufjzLOypmaumvdyu
f dk 1954-ck? ZGev
f 30 &ufaeYwiG f ausmufjzLNrKd U taemufbuf&dS awmif&if;
&GmteD;wGif pwifziG v
fh pS &f m? vufaxmuft&m&Sd OD;ausmv
f ma&mufNy;D ausmif;zGiv
fh pS cf yhJ gonf/ ausmufjzLcdik ?f
oHwcJG kid Ef iS hf ppfawGckid w
f rYdk S ausmif;om;(70)jzihf pwifziG v
fh pS cf &hJ m? ,if;ESpw
f ufa&muforl sm;tm;vk;H ynmoif
axmufyhHaMu;aiGukd &&SdMuygonf/ 0dZm-odyHESihf aq;odyHbmom&yfrsm;ukd oifMum;Ekdifygonf/ a,musfm;
taqmif(10)ckom &SNd y;D trsK;d orD;taqmif oD;oefrY &Sd pmoifaqmif ajrmufbufjcrf;wGio
f m aexkid Mf u&onf/
1957-58 ckEpS w
f iG f ausmif;om;OD;a&(120)&Scd NhJ y;D ? useyf nmoifEpS rf sm;wGirf l ausmif;om;OD;a& (100)
atmuf avsmhenf;cJhonf/ ppfawGNrdKUay:rS ausmif;om;rsm; vma&mufoifMum;jcif; r&Sdacs/ q&mrsm;rSm
ausmif;zGifhpwGif okyfjyq&mESihf enf;jyq&mrsm;om jzpfygonf/ aemifrSom v^xuxdursm; vma&muf
oifMum;Muonf/ tdEd,EkdifiHrS tiSm;q&m(7)OD; cefYvma&mufjyocJhonf/ ausmuftkyfq&mBuD;rsm;rSm
OD;wifxGef;? OD;wihfvGif? OD;OD;ausmfESihf OD;ausmfcifwkdY jzpfMuonf/ 0efxrf;rsm;rSm kH;0efxrf;(7)OD;? vufaxmuf
"mwfccJG ef;rSL; (3)OD;ESihf tjcm;0efxrf;(10)OD;cefY &Syd gonf/ 1963 ckEpS f Zlvidk v
f (31)&ufaeYwiG f ausmufjzLOyZm
aumvdyfukd awmfvSefa&;tpkd;&rS zsufodrf;aMumif; aMunmcJhygonf/
ausmufjzLq&mtwwfoifausmif;
ausmufjzLNrKd U&Sd q&mtwwfoifausmif;ukd 1953-ck? ZGev
f (1)&ufaeYwiG f pwif ausmif;tkyq
f &mBu;D
OD;armifarmifBu;D u zGiv
fh pS af y;cJyh gonf/ (,ck vufprG ;f jy tv,fwef;ausmif;a&SU&Sd rlvwef;ausmif;ae&mwGif
jzpfonf/ )xkad usmif;ukd ausmif;om;ausmif;ol(208)OD;jzihf pwifziG v
hf pS cf yhJ gonf/ owrwef;atmifjriforl sm;
if;q&mtwwfoifoyd o
H Ykd wufa&mufoifMum;cGi&fh o
dS nf/ ESppf Ofausmif;om;^ol(134)OD;ESifh trsm;qk;H (340)OD;
txd oifMum;cJo
h nf/ 1956 ckEpS w
f iG f rlvae&mrS ,ckwnf&adS om ausmif;opfBu;D ae&modYk ajymif;a&TUzGiv
fh pS cf hJ
onf/ jynfaxmifpk w0Sr;f vk;H rS ausmif;om;rsm; vma&mufoifMum;apcJ&h mrS (1972)ckEpS af &mufrS &ckid jf ynfe,f
ausmif;om;rsm;tm;; oifMum;apcJo
h nf/ oifMum;&onhf bmom&yfrsm;rSm ynma&;bmom? t*Fvyd pf m? jrefrm
pm? EkdifiHorkdif;? yx0D0if? ocsFm? EkdifiHa&;odyH? odyHESihfywf0ef;usif? pufrIvufrI? pkdufysKd;a&;? tdrfwGif;rIodyH?
okckr? yef;csD? um,ynmwkdY oifMum;onf/ ausmif;tkyfq&mBuD;rsm;rSm OD;pdefvSatmif? rpwmpDat0Jvf?
OD;pHwif? OD;armifarmifv?S OD;aomif;? OD;xGe;f <u,fEiS fh a':wifarwkjYd zpfMuonf/ rlvwef;q&m rGr;f rHoifwef;rsm;
ukd aEG&moDausmif;ydw&f ufrsm;wGif oifMum;ay;cJo
h nf/ oifwef;rwuf&ao;aomq&mrsm;ukd wESpjf ynhaf p&ef
twGuf aEG&moDausmif;ydwf&ufrsm;wGif oifMum;apcJhygonf/
ausmufjzL&uef;ausmif;
ausmufjzLNrdKU t&m&Sd&yfuGufwGif tpkd;&&uef;ausmif;ukd 1951-52 ckESpfwGif pwifzGihfvSpfcJh&m?
pwkwwef;atmifjrifaom ausmif;om;rsm; wufa&mufoifMum;cGihf&Sdonf/ touf(18)ESpfrS (25)ESpftwGif;
&Sdolrsm;om wufa&mufoifMum;cGihf &Sdygonf/ ESpfpOfausmif;om;OD;a& (30)OD;cefY&SdNyD; ausmif;tkyfq&mBuD;rSm
OD;atmifxGef; jzpfygonf/ xkdausmif;ukd 1962 ckESpfwGif zsufodrf;cJhygonf/
ig;zrf;^ig;arG;jrLa&;twwfoifausmif;
ausmufjzLNrKd U ig;arG;jrLa&;ESifh ig;zrf;twwfoifausmif;uk?d NrKd Utaemufbuf&dS awmif&if;aus;&GmteD;
1973-ckESpfrS pwif wnfaqmufcJhygonf/ ig;arG;jrLa&;uef (4)ckESifh taqmuftOD; (10) ckwkdYukd 1975ckESpfrSm pwifaqmufvkyfcJh&m? ,cktcg NyD;pD;aeNyDjzpfonfhtwGuf if;ausmif;ukd zGihfvSpfoifMum;Ekdif&ef
pDpOfaqmif&GufvQuf &Sdygonf/
tvGwfynmoifausmif;
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
45
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
46
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
47
(c) usef;rma&;
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
48
(1) pnfyifom,musef;rma&;vkyfief;
NrdKUe,fusef;rma&;vkyfief;rsm;ukd? NrdKUe,fpnfyifom,ma&;taejzihf(okdY) jrLeDpDyg,fusef;rma&;Xme
taejzihf? 1971-ck {NyDv(30)&ufaeYxd NrdKUe,fpnfyifom,ma&;? usef;rma&;vkyfief;rsm;ukd atmufazmfjyyg
usef;rma&;0efxrf;rsm;wkdYjzihf wm0ef,lvkyfaqmifcJhygonf/
(1)
usef;rma&;tifpyufawmf
(1) OD;
(2)
om;zGm;q&mr
(1) OD;
(3)
ausmufxkd;q&mr
(1) OD;
(4)
noefY&Sif;a&;tvkyform;rsm;ESihf aeYoefY&Sif;tvkyform;rsm; jzpfMuygonf/
,cktcsdefwGif NrdKUe,fpnfyifom,ma&;tzGJUrS? usef;rma&;0efxrf;wkdYonf usef;rma&;OD;pD;Xme?
NrdKUe,fq&m0efBuD;\tkyfcsKyfBuD;MuyfuGwfuJrIYatmufwGif NrdKUusef;rma&;vkyfief;rsm;ukd wmk0ef,laqmif&Guf
vQuf&Sdygonf/
NrdKUe,fusef;rma&;Xme\ 0efxrf;tiftm;pm&if;rsm;rSm
(1)
usef;rma&;BuD;Muyf(1)
(1) OD;
(2)
ausmufxkd;q&mr
(1) OD;
(3)
om;zGm;q&mr
(2) OD;
(4)
ykd;owform;
(1) OD;wkdY jzpfygonf/
rdcifcav;apmihfa&Smufa&;
ausmufjzLNrKd Ue,f rdcifcav;apmihaf &Smufa&;Xmeukd (1954)ckEpS w
f iG f aq;kBH u;D twGi;f ,m,DziG v
fh pS cf yhJ gonf/
(1958)ckESpfwGif NrdKUe,frdcifcav;apmihfa&Smufa&;toif;rS ukd,fxlukd,fxpepfjzihf wefbkd;aiG (5)aomif;
tukeftuscH wnfaxmifcJhygonf/ (1979)ckESpfwGif ausmif;usef;rma&;tzGJUtpnf; zGJUpnf;NyD; ausmif;
usef;rma&;XmerS rdcifESihfcav;rsm;tm; aq;0g;ukoay;cJhygonf/
trIxrf;tiftm;
trsKd;orD;usef;rma&;q&mr(1)a,muf? om;zGm;q&mr(2)a,muf? NrdKUrusef;rma&;rS om;zGm;q&mr
(2)a,muf (1968)ckrSpNyD; yl;aygif;wm0efxrf;aqmifygonf/
aq;cef;apmifh(1)a,muf&Sdygonf/ ,cif jynfolYaq;kHq&m0efrS Ak'[l;aeYwkdif; vma&mufprf;oyf
ukoay;aeygonf/ ,ckausmif;usef;rma&;XmerS q&m0efu MunhfIprf;oyfay;aeygonf/
7/ ausmif;usef;rma&;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif txufwef;ausmif;(2)ausmif;? tvuausmif;(7)ausmif;? truvkyfief;ukd
ausmif;usef;rma&;tzGJUacgif;aqmif q&m0efwpfOD;? olemjyKq&mrwpfOD;? oGm;bufqkdif&mq&m0efwpfOD;?
pma&;0efxrf;wpfOD;/ aq;pyfq&mwpfOD;? ausmif;vlrIqufqHa&;rSL;(1)OD; atmufwef;0efxrf;(2)OD;?
tapmihf(1)OD;jzihf zGJUpnf;wnfaxmifxm;ygonf/
pDrHudef;a&m*gwkdufzsufa&;vkyfief;rsm;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif a&m*gwkdufzsufa&;vkyfief;rsm;ukd pDrHudef;csrSwf aqmif&Gufaeygonf/
iSufzsm;a&m*gwkdufzsufa&;Xme
iSufzsm;a&m*gwkdufzsufa&;vkyfief;rsm;ukd pDrHudef;rsm; csrSwf aqmif&Gufaeygonf/
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
49
iSufzsm;a&m*g wkdufzsufa&;Xme
iSufzsm;a&m*gwkdufzsufvkyfief;ukd (&yue) a&m*grsKd;o,faqmifaom ykd;rTm;aumifrsm;rSwqifh
ul;pufwwfaom a&m*gESdrfeif;a&;tzGJUrS iSufzsm;a&m*grSL;(1)OD;? iSufawmf(1)OD;ESihf? iSufMuyf(1)ESihf aq;jzef
(4)OD;wkdYrSm OD;pD;aqmif&Gufaeygonf/ xkdtzGJUonf qifajcaxmufa&m*g? aoG;vGefwkwfauG;a&m*gESihf? *syef
OD;aESmufa&mifa&m*gwkdYukd yl;wGJaqmif&Gufaeygonf/
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; iSufzsm;a&m*gwkdufzsufa&;ukd aq;zsef;XmeESihf aq;a0Xme\ajr[l
cGJjcm;owfrSwfvQuf ESdrfeif;a&;vkyfief;rsm;ukd aqmif&GufvQuf&Sdygonf/ aq;zsef;e,fajra'owGif &yfuGuf
(10)&yfuGuf? aus;&Gm(190) tdrfajc(17139) vlOD;a& (84027)&Sdygonf/ aq;a0iSa'owGif aus;&Gm(72)
tdrfajc(5446) vlOD;a& (26527)&Sdygonf/
temBuD;a&m*gwkdufzsufa&;Xme
ausmufjzLNrdKUe,fwGif ausmufjzLNrdKUe,fukd A[kdjyK? &rf;NAJ? rmefatmif? ajrykHESihf trf;NrdKUrsm;twGuf
temBu;D a&m*gwku
d zf suaf &;Xmeuk?d (1969)ckEpS u
f NrKd Ue,fq&m0efBu;D Bu;D Muyfuw
G u
f rJ aI tmuf pwifaqmif
&GufcJhonf/ temBuD;a&m*gwkdufzsufa&;vkyfief;rsm;ukd usef;rma&;pDrHcsuft&? (1981)ck Mo*kwfvwGif
ausmufjzL? &rf;NAJ? rmefatmifNrdKUrsm;&Sd bufpkH0efxrf;rsm;okdY ay;tyfNyD;jzpf? pDrHudef;r0ifaom trf;ESihf
ajrykHNrdKUrsm;ukd vuf&SdtemBuD;a&m*gXmerSyif wm0ef,laqmif&GufoGm;rnfjzpfygonf/ txufyga&m*g
wkdufzsufa&;Xmersm;onf ausmufjzLNrdKUe,faq;kHwGif aq;cef;rsm;zGihfvSpf tqkwfa&m*gXmeonf
aeYpOfaq;cef;zGiv
fh pS
f ukoay;vQu&f ydS gonf/ temBu;D a&m*gXmeonfvnf; aeYpOfaq;cef;zGiv
fh pS
f ? iSuzf sm;?
qifajcaxmuf? aoG;vGefwkwfauG;a&m*grsm;twGuf aqmif&Gufaeygonf/
aq;cef;zGihfvSpfaepOftwGif; tcgtm;avsmfpGm vlem&SmazGjcif;? ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;twGuf
aq;zse;f jcif;? aoG;azmufjcif; ponfv
h yk if ef;rsm;ukv
d nf; wNrKd Ue,fv;Hk ESifh tESt
YH jym; c&D;xGuaf qmif&u
G v
f Quf
&Sdygonf/
temBuD;a&m*gonfOD;a&
(1) ausmufjzL
103
OD;
(2) trf;
139
OD;
(3) ajrykH
12
OD;
(4) &rf;NAJ
22
OD;
(5) rmefatmif
51
OD;
jzpfyGm;wwfaom a&m*grsm;
pkpkaygif;
327
OD;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif txl;ojzihf jzpfyGm;wwfaom a&m*grsm;rSm 0rf;avsm 0rf;ukdufa&m*g? iSufzsm;
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
50
a&m*gjzpfyGm;rIpm&if;Zm,m;
pOf
1
2
3
4
5
6
7
8
a&m*gtrsKd; trnf
0ufoufa&m*g
0rf;avQmha&m*g
0rf;ukdufa&m*g
tpmtqdyfoihfa&m*g
tla&mifirf;zsm;a&m*g
iSufzsm;a&m*g
ar;ckdifa&m*g
tom;0gtoJa&mifa&m*g
pkpkaygif; vlem
aoqkH; vlem
7
1
129
9
28
28
1
3
848
11
58
1112
10/ zGm;aopm&if;
ausmufjzLNrdKU pnfyifom,m e,fedrdwftwGif;&Sd 1980^81 twGif;arGzGm;OD;a&ESihf aoqkH;OD;a&
(1)
arG;zGm;OD;a&
501-OD;
(2)
aoqkH;OD;a&
258-OD;
NrdKUe,faoqkH;rIEIef;
0.41%
NrdKUe,farG;zGm;EIef;
1.52%
11/ oifwef;ausmif;rsm;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif aq;pyfq&moifwef;ukdj (1979)ckESpfwGif wESpfoifwef;zGihfvSpf ukd,fxl
uk,
d x
f om;zGm;oifwef;ukd (1978)ckEpS w
f iG f wpfBurfd ?f (1980)ckEpS w
f iG w
f pfBurd ?f zGiv
fh pS cf yhJ gonf/ vlxu
k se;f rm
a&;vkyfom;rsm;ESihf t&Hom;zGm;
q&mroifwef;ukd (1978) ckwGif wpfBudrf? (1980) ckESpfwGif wpfBudrf? (2)Budrf zGihfvSpfcJhygonf/
33
OD;
63
OD;
pkpkaygif; 96
OD;
13/
or0g,raq;cef
rsm;m;q&mr
1978-ck
ESpfwGif t&Ho;m;zG
14
OD;
ausmufjzLNrdKUe,fwGif NrdKUe,for0g,rtoif;rS OD;pD; 1978^79 ckESpfwGif or0g,raq;cef;
SpfwGi/f t&H
orfm;zG
m;q&mr
15 wpfOD;? ol
OD;emjyKq&mrwpfOD;ESihf pma&;
zG1981-ck
ihfvSpfcJhyEgonf
0efx
;tif
tm;rSm aq;cef;(2)cef;twGuf q&m0ef
pkpkaygif; 29
OD;
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
51
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
52
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
53
pOf
zGihfvSp fae&m
1 ausmufjzLygwD,lepfkH;
2 ta&Suykdif;&yfuGufyu0kH;
zGihfonfhaeY
21^7^70
21^1^73
tzGJU0ifaygif;
141
55
3
4
5
6
peJaus;&GmpmMunhfwkduf
ta&Suyef;awmjyifaus;&m
unifawm
rif;wufawmif
26^1^73
3^12^73
9^1^74
8^10^74
66
44
50
72
*kH;
4^4^77
79
1
2
3
4
5
6
peJaus;&Gmtkyfpk
tkef;awmfaus;&Gmtkyfpk
Zifacsmif;aus;&Gmtkyfpk
utkdifacsmif;aus;&Gmtkyfpk
okdif;acsmif;aus;&Gmtkyfpk
(jym;uRdefaus;&Gm)
uvefYwJtkyfpk(rl&Gif;aus;&Gm)
1971
1971
1971
1974
ck
ck
ck
ck
1974 ck
1975 ck
54
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
7
8
9
'kH;csdef;aus;&Gmtkyfpk('kHcsddef;&Gm)
ief;uRef;tkyfpkaus;il&Gm
a&TkdrtkkyfpkvGefacsmif;&Gm
10 vdyfuarmftkyfpk pkrvGuRef;&Gm
11 rif;jyiftkyfpk riff;jyif&Gm
12 &wetkyfpkNrHKjyif&Gm
1976 ck
1978 ck
1978 ck
1978 ck
1980 ck
1981 ck
trsKd;orD;tdrfwGif;rIoifwef;
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
ausmufjzLNrdKU
peJ
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKU
ausmufjzLNrdKU
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr
(cv&-34)
(pmMunhfwkdufESihf jywkduf)
(pmMunhfwkdufESihf jywkduf)
(pmMunhfwkdufESihf jywkduf)
tvu-2
tvu-2
tvu-2
tvu-2
aeYuav;xdef; q&mroifwef;
1/ ausmufjzLNrdKUr
ygwD,lepfkH;cef;r
2/ ausmufjzLNrdKUr
pmMunhfwkdufESihfjywkduf
1971
1974
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
ck
ck
ck
ck
ck
ck
ck
ck
ck
1970 ck
1976 ck
&yfuGufvlrIa&;oifwef;
1/
2/
3/
4/
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr
ausmufjzLNrdKUr
pmMunhfwkdufESihfjywkduf
tvu-2
tvu-3
tvu-3
1974
1975
1976
1978
ck
ck
ck
ck
2/ tvkyform;a&;&m
1962 ckESpfrwkdifrDS tvkyform;tajctae/
1962-ckrwkdifrD ausmufjzLNrdKUe,f tvkyform;rsm; tajctaerSm pnf;vkH;pkpnf;rIr&SdbJ &SdcJhMuyg
onf/
tvkyform;xJwGif umqfweftvkyform;? Awvptvkyform;? ponfjzihf &SdcJhNyD; &ckdifcGihfrsm;ukd
jynhfpkHpGm r&SdcJhMuonfukd awGU&ygonf/
1962 ckESpfaemufykdif;tajctae
1962-ck aemufykdif;wGif ,cif&Sdaeaom tvkyform;rsm; pkpnf;nDGwfMuap&ef qdyfurf;tvkyf
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
55
56
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
ckESpfou&mZf
rSwfykHwifol rSwfykHwif
bGJU&
10-atmif
1979
1980
1981
1979
1980
1981
58
17
11
86
269
77
35
381
10wef;ratmif
usm;
205
191
115
511
r
131
123
253
507
10-wef; atmif
10-wef; ratmif
3
11
9
21
52
20
49
93
28
23
93
170
a&;^bwf
178
124
391
693
a&;^bwf
tvkyform; oufomacsmifcsda&;tajctae
ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f ausmufjzLNrKd Ue,f tvkyo
f rm;tpnf;tk;H rS tvkyo
f rm; TeMf um;a&;OD;pD;Xme?
ppfawGESihf dEIdif; jynfoltvkyform;rsm;\ aexkdifpm;aomufrItqifhtwef; rSefrSefwkd;wuf&ykdifcGihf?
,Ofaus;rItqifhtwef; rSefrSefwkd;wuf&ykdifcGifh? usef;rma&;oefY&Sif;rIjynhfpkHa&;ESihf rawmfwqxdckduf'gPf&m
&rIrsm;twGuf olemjyKEkdifa&; tp&Sdonfh tvkyform;rsm;\ oufomacsmifcsda&;vkyfief;ukd vkyfukdifEkdifMu&ef
twGuf pnf;kH;cJhMuNyD; tvkyform;rsm;\ oma&;? ema&;? udp&yfrsm;? tm;upm;ESihf usef;rma&;udp&yfrsm;
oufomacsmifcsda&; vbuf&nfqkdifrsm;ukd aqmif&GufvkyfukdifvQuf &SdaeMuygonf/
pOf
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
tajccHt rSw f
8
16
17
9
15
12
20
25
1
10
13
2
4^5^6^7
tajccHt rnf
vQyfppf^rD;owf^tm;^um
NrdKUe,fjynfolYaumifpD^NrdKUe,fpnfyifom,ma&;
usef;f rma&;Xme
aqmufvkyfa&;
jrefrmhpD;yGm;a&;bPf
or0g,rOD;pD;Xme
ukeo
f ,
G af &;(4)^9^10^ 10^ a&eH
ajrpm&if;OD;pD;Xme^tcGefOD;pD;^wd^ukl^rkd;Zv
qnfajrmif;
NrdKUe,fw&m;kH;
pmwkduf^aMu;eef;^wd,fvDzkef;^qdyfurf;^ taumufcGef
v,f^ukdif;^&Sif;
ynma&;vkyfom;rsm;
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
57
tvkyfcGifpnf;urf;
ESiyfh wfouf ausmufjzLNrKd Ue,f tvkyo
f rm;tpnf;tk;H onf tvkycf iG f pnf;urf;ukd vku
d ef mapa&;
twGuf ynmay;aqG;aEG;rIrsm; &SdaeouJhodkY tvkyf&SifESihf tvkyform;Mum; ESpfOD;ESpfbuf oabmwlpmcsKyf
csKyfqkdEdkifa&;twGuf aqmif&Gufay;cJhygonf/
vlrSKUzlvkHa&;
r&Sdao;yg/
MuufajceDvkyfief;
jynfaxmifpk qk&d ,
S v
f pforwjrefrmEdik if aH wmf? &ckid jf ynfe,f? ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f MuufajceDtoif;
ukd NrdKUe,fMuufajceDtoif;tjzpf (1971)ckESpfrSpwif zGJUpnf;cJhygonf/ if;toif; OD;pGmyxr NrdKUe,f
MuufajceDOu|tjzpf puf&iS w
f &m;olBu;D u wm0ef,al qmif&u
G cf yhJ gonf/ xkt
d csed u
f mvwGif MuufajceDtzGUJ
0ifrsm;onf MuufajceDarmif^r,frsm; ay:xGufa&;ukd tcuftcJMum;rS pnf;kH;vSKHUaqmfcJhMuygonf/
1974-ckEpS w
f iG f MuufajceDOuXtjzpf NrKd Ue,fq&m0efBu;D tm; ygwD? aumifp?D MuufajceDaumfrwDrsm;
\ oabmwlnDcsuft& wifajrmufNyD; MuufajceDarmif^r,frsm;tm; tv,fwef;^txufwef;ausmif;rsm;
rS pnf;kH;NyD; a&S;OD;olemjyKoifwef;(3)Budrf zGihfvSpfvQuf wyfzGJU0iftjzpf pnf;kH;wnfaxmifcJhygonf/
(1979)ckEpS w
f iG f q&m0efBu;D uyif OuXtjzpf wm0ef,yl gonf/ temBu;D tifpyufawmf OD;xGe;f pdef
rS twGif;a&;rSL;tjzpf wm0ef,lNyD; (1979)rS (1981)txd a&S;OD;olemjyKoifwef; (3)BudrfzGihfvSpfvQuf
wyfzGJU0ifaygif; (130)ukd pnf;kH;EdkifcJhygonf/
MuufajceDvyI &f mS ;rIrsm;ukd ysr;f rQwpfEpS v
f Qif (6)Burd x
f ufrenf; vIy&f mS ;Ny;D ,ckxd &yfwnfaeygonf/
tem*gwfwiG f ,ckxuf ykrd u
dk s,jf yef
Y t&nftcsi;f jynh0f aom vkyif ef;rsm;ukd vkyu
f idk af qmif&u
G &f ef wmplvQuf
&SdaMumif; od&Sd&ygonf/
rD;owfwyfzUJG
NrdKUe,frD;owfvkyfief;tcef;u@
pwifjzpfay:vmykHESihf rD;owfvkyfief;tajctaersm;
1956-57ckEpS cf efw
Y iG f jrefrmEkid if v
H ;Hk qkid &f m rD;owftpnf;tk;H Bu;D rS ausmufjzLNrKd U jrpfem;wef;&yfuu
G f
(jrLeDpDyg,faps;teD; Mursm;a&mif;onfhae&m&Sd? ausmufjzLNrdKU rD;owftpnf;tkH; pcef;odkY &efukefrD;owf
tpnf;tk;H (,cktac: rD;owfXmecsKyf ;Hk )rS rD;Nird ;f owf&eftwGuf vufEydS 'f u
Hk if rD;owfpufrsm; xkwaf y;cJyh g
aMumif; avhvmod&Sd&ygonf/ rD;owfvkyfief; pwifjzpfay:vmonfh tajctae[k qkd&rnfjzpfonf/
NrdKUe,frD;ab;umuG,faqmif&GufrI
tqkyd gvufEydS 'f u
Hk if rD;owfpufrsm;jzihf ausmufjzLNrKd Uay:twGi;f rD;avmifjzpfay:vmygu rD;Nird ;f owf
Muonf[k avhvmod&Sd&ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
58
59
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
rIcif;tajctae
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; (1978)ckESpfrS (1980)ckESpftxd jzpfyGm;cJhaom w&m;0iftrI(8)rsKd;ESihf
rl;,pfaq;0g;trIrsm;ukd? trIrsKd;tpm;tvkduf ESpftvkduf azmfjyonfh rIcif;tajctaepm&if;Z,m;ukd
atmufyg twkdif; azmfjytyfygonf/
wd
rl;
azmuf
&dpef
,pf
xGif;
aygif;
aygif;
ckd;
aq;
rI
rI
0g;
pOf
ckESpf
vl
owf
rI
1
2
3
1970
1971
1972
16
16
14
9
13
15
4
8
7
3
11
5
2
2
5
1
4
4
3
4
6
38
58
56
4
4
2
42
62
58
4
5
6
7
8
9
10
11
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
pkpkaygif;
19
17
17
20
29
27
11
14
200
6
4
4
8
5
1
1
66
4
2
1
8
7
8
1
50
1
1
2
9
5
37
1
1
2
3
4
3
2
4
6
3
2
36
8
3
8
4
1
33
5
7
10
16
11
2
64
38
43
41
72
65
45
15
17
488
18
7
3
8
11
36
9
1
103
56
50
44
80
76
31
24
18
541
"m;
jy
rI
jyef
ay;
rI
rk
'def;
rI
tm;upm;ESifh ajy;ckeyf pf
ppfBudKacwf tm;upm;vIyf&Sm;rI
ppfBuKd acwfwiG f tm;upm;vIy&f mS ;rIudk us,u
f s,jf yefjY yefY wk;d wufatmif aqmif&u
G cf ahJ Mumif; rawGU&
ay/ &ckid jf ynfe,fudk NAw
d o
d Qord ;f yku
d Nf y;D aemuf NAw
d o
d QppfwyfEiS t
fh wl taemufwidk ;f tm;upm;vIy&f mS ;rIrsm;jzpf
aom abmfv;Hk ? abmfvaD bmwkYd wygwnf;ygvmcJo
h nf/ txl;ojzihf t*Fvyd pf pfwyfrS ppfom;rsm;om tm;upm;
ukd vIyf&Sm;Muygonf/ NrdKUay:rS tm;upm;ukd 0goemygaomolrsm; ppfwyfxJwGif oGm;a&mufupm;MuaMumif;
od&ygonf/
ausmufjzLNrKd Ue,fonf ckid Nf rKd UBu;D jzpfvmaomtcg t*Fvydf t
f a&;ykid w
f o
Ydk nf tm;upm;ukd OD;pm;ay;
aMumif; awGU&ygonf/ txl;ojzihf abmvkH;tmupm;enf;wGif xl;cRefaomausmif;om;rsm;ukd oihfawmfaom
&mxl;rsm; cefx
Y m;aMumif; awGU&ygonf/ NrKd Ue,ftwGi;f NyKd iyf rJG sm;? ckid v
f u
dk Nf yKd iyf rJG sm;wGif ta&;ykid w
f u
Ydk ,
dk w
f idk f
OD;aqmifBuD;MuyfNydKifyGJrsm;ukd tm;ay;cJhMuygonf/ abmfvkH;tm;upm;enf;ukd t"duxm;vIyf&Sm;Muygonf/
ukv
d edk v
D ufatmufcjH zpfaomaMumihf t&if;&Sipf epfatmufwiG f us,u
f s,jf yefjY yefY Edik if u
H ,
dk pf m;jyK tqifh
okdY wufa&muf&ef rvG,fulcJhay/ xkdtcsdefu tm;upm;onf vlwpktm;upm;om jzpfaeaMumif;
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
60
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
61
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
62
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
63
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
64
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
65
,Ofaus;rI
,Ofaus;rIESihf tEkynm
(u) xif&Sm;aombk&m;ykxkd;rsm;
ausmufjzLNrKd Ue,f&dS xif&mS ;aombk&m;ykx;dk rsm;rSm?
(u) ausmufwvkH;bk&m;
xkb
d &k m;onf ausmufjzL &rf;NAo
J mG ; um;vrf;ay:wGif ukrP
aD ps;&GmESifh *k;H csed &f mG tMum; ausmufjzLNrKd U
rS ok;H rkid o
f ;Hk zmvkt
H uGmwGif ausmufwef;Bu;D rsm;taejzihf ta&SUES iS t
hf aemuf oG,w
f ef;Ny;D yifv,fEiS efh ;D uyfpmG
wnf&ydS gonf/ aumZmou&mZf (793)ckEpS w
f iG f trwfBu;D teEo&l ,
d trwfEiS fh ynm&Sd jrif;pkid ;f rif;om;wku
Yd
pwifwnfxm;ukd;uG,fcJhonfh rif;bmBuD;vufxufwGif wzefqufvuf apwDwpfql xyfwnfjyefcJhonf/
(1248)ckEpS w
f iG f a&eHpvfyef;vS? ukeo
f nfO;D atmifv?S ynm0efO;D ukvm;? a&SUaeBu;D OD;pHxeG ;f wku
Yd bk&m;*layguf
rsm;ESihf kyfyGm;awmfrsm;ukd pwifjyKvkyfNyD; wnfxm;ukd;uG,fcJhygonf/ ausmufwvkH;bk&m;wGif ,cktcsdefxd
*laygufaygif; 30 ayguf&Sdygonf/ bk&m;apmif;wef;avSum;a&SU bDvl;kyfBuD;ESpfkyfESihf ,if;aemufjcaoFhBuD;
ESpfaumif&Sdygonf/ ausmufwvkH;bk&m;wGif &yfawmfrl (16)ql? xkdifawmfrl (160)ql? avsmif;awmfrl(8)ql?
pkpak ygif;(182)ql&ydS gonf/ "mwfawmfapwDwpfqEl iS fh ajcawmf&majcmufqv
l nf; &Syd gonf/ ausmufwvk;H bk&m;
ausmufwef;BuD; t&SnfrSm (394)ay&Sdygonf/ ausmufwvkH;bk&m;yGJawmfukd ESpfpOfESpfqef;wpf&ufaeYwGif
usif;yvsufyif&Sdygonf/
(c) *efYa*:awmbk&m;
*efYa*:awmbk&m;onf ausmufjzLNrdKUrS 5rdkiftuGm *kH;csdefaus;&Gm wbuf&Sd *efYa*:NrdKifwGif wnf&Sdyg
onf/ aumZmou&mZf (147)ckEpS w
f iG f *efaY *:awmbk&m;ESifh ay:awmfrw
l pfqal ygif; ESpq
f al ombk&m;wko
Yd nf
txufazmfjyyg *efaY *:NrKd iw
f iG f oDwif;ok;H awmfro
l jzihf odraf qmufvyk
f wnfxm;uk;d uG,Mf uygonf/ xkb
d &k m;
\ tHzh ,
G rf sm;rSm bk&m;yGaJ wmftwGuf zdwMf um;rxm;bJ wpkwa0;vma&mufMunfMdk ujcif;? yGaJ wmftcgor,
wGif ydef;yif[if; r,m;bJ pm;okH;aumif;jcif;? cgcsOfaumifrsm;rukdufjcif;? wrIwfpm&Sd a&wGif;rSa&onf
aomufo;Hk rukejf cif;? qGr;f eD;uyf&ol[
l r&Sjd cif;? bk&m;tm; rxdrjhJ rifjyKvQif avBu;D rk;d Bu;D usjcif;? 0ef;usi&f dS
*efYa*:yifrsm;onf bk&m;oDwif;okH;awmfrl&mbufokdYom OD;TwfaeMujcif;? a&BuD;rkd;BuD;usaomfvnf;
bk&m;&ifjyifay:odkY a&rvTrf;rkd;Edkifjcif;wkdY jzpfMuygonf/ bk&m;yGJawmfukd ESpfpOfESpfwkdif; ESpfqef;(1)&ufaeYwGif
usif;yavh&Sdygonf/ odkYESihf bk&m;yGJawmfukd ESpfqef;bk&m;yGJawmf[l ac:a0:orkwfMuygonf/
(8) apwDawmifbk&m;
apwDawmifbk&m;ukd bk&m;ajc&mawmfESihf "mwfawmfrsm;&Sdonf[laom twdwfedrdwfaMumihf
(1291)ckESpf? wef;cl;vwGif (q&mawmf OD;awZ0E)u wnfxm;ukd;uG,fcJhygonf/ apwDawmifbk&m;onf
OmPfawmf(37)awmif tjrihf&Sdaom avsmif;awmfrlbk&m;BuD; jzpfygonf/
2/ wkdif;&if;om;kd;&m,Ofaus;rItEkynm
a&S;tcgu ausmufjzLNrKd Ue,fwiG f trsK;d om;rsm;taejzihf awmifa&S? xkid rf odr;f ? acgif;aygif;(ywfaygif;)
wku
Yd kd 0wfqifMuNy;D ? trsK;d orD;rsm;rSmrlum; aygifpyf&if&mS ;xrD(vkcH sn)f ESifh Ekw
Yd yfxidk rf odr;f tusw
u
Ydk dk 0wfqif
Muygonf/ trsK;d om;rsm;wGif a&mifx;Hk xm;Ny;D ? trsK;d orD;rsm;wGif &ckid q
f x
H ;Hk (63)rsK;d ukd qif,ifx;Hk zGUJ Muygonf/
trsK;d orD;rsm;onf aiGxnf"m;BuKd ;rsm;ukd tvSoabmtjzpf 0wfqifMuNy;D ? a,musmf ;rsm;onf rSief rD iS rf u
J u
G f
rsm;ukd aygifwHwpfzufwpfcsufwGif 0wfqifMuygonf/ vlysKdabmfr0ifao;onfh a,musfm;av;rsm;onf
em;uGi;f rsm;ukd 0wfqifMuNy;D rde;f uav;rsm;wGif aiG^a&Tajcusi;f rsm; 0wfqifMuygonf/ acwfopfumvwGif
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
66
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
67
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
68
pmay
ausmufjzLNrdKUe,fonf NAdwdoQvufatmuf a&muf&Sdonfhtcsdefom zGJUpnf;wnfaxmifcJhaom
NrdKUe,fckdifjzpfojzihf a&S;rif;rsm;vufxufwGif xif&Sm;cJhaom pmqkdawmfrsm; pmayusrf;*efrsm; r&SdcJhyg/
odaYk omf a'otvku
d ?f aus;vuftvku
d f k;d &mpmayvuFmtjzpf pyfqo
dk zD UJG cJah om Zrf;oDcsi;f &Sad yonf/
if;jyifocD si;f ESifh taxmufwwfjcif;rsm;ukd ausmufjzLNrKd Ue,f Zifacsmif;uke;f abGq&mawmf pyfq&dk m xif&mS ;cJh
ayonf/ ausmufjzLNrKd Ue,f itkyq
f &mawmf OD;auo&onf Zrf;jcif;vuFmtjzpf pEurk m Zrf;jcif;? pEuEd & mZrf;
jcif;? okrrdukvuFmwkdYukd a&;pyfcJhaMumif; od&Sd&ygonf/
ausmufjzLNrdKUe,ftwGif; a'okd;&mykHjyifrsm;tjzpf &xm;yGJykHjyif? Zrf;ykHjyif? ESpfqef;bk&m;yGJykHjyifrsm;
&Sdygonf/
(1962)-ckawmfveS af &;aumifp\
D aqmif&u
G cf sut
f & jynfaxmifpak eYrsm;ukd pwif tESpo
f m&jynh0f
pGmjzihf Bu;D us,cf rf;em;pGm usi;f yvmcJ&h m wkid ;f &if;om;vlrsK;d rsm;onf rdrw
d Ydk ;dk &m,Ofaus;rIrsm;ukd azmfxw
k rf rG ;f rH
Ekid if aH wmfoYdk wifjycGi&fh &Sv
d mMuonf/ &ckid jf ynfe,frS wifqufcahJ om ,Ofaus;rI,rd ;f tzGUJ rsm;wGif ausmufjzL
NrKd Ue,frS Zrf;,dr;f ? &xm;yef;,kid ,
f rd ;f ? usi,
f rd ;f ? oBueF ,
f rd ;f ? ponfrsm;jzpfMuonf/ tqkyd g,dr;f rsm;ukd q&mBu;D
OD;vkH;rS azmfxkwfrGrf;rHjyifqif pyfqkdcJhonf/ &xm;yef;,kdif,drf;onf wpfEkdifiHvkH;rS tESpfoufqkH;jzpfNyD;
&ckdif,Ofaus;rIjy,k'ftjzpf ,aeYxufwkdif xif&Sm;vQuf&Sdygonf/
&ckdifjynfe,fwGif ajrmufykdif;&ckdifwkdYajymqkdaom toHpum;ESifh &rf;NAJ&ckdifwkdYajymqkdaom toHpum;
[l txift&Sm;&S&d m &rf;NA&J ckid pf um;onf ae&mtESEYH iS t
fh rsm;qk;H ajymqkMd uaompum; jzpfygonf/ ausmufjzL
NrdKUe,fwGif &rf;NAJ&ckdifpum;udk ajymqkdMuonf/ pmayta&;tom;wGifvnf; pum;oHukd twkjyK
a&;om;&Guq
f Mdk u&m Zrf;rsm;? omjcif;rsm;? ysKUd vuFmrsm;onf ,ckxufwidk f a&S;&rf;NA&J ckid pf um;rsm;ESifh rSwo
f m;
&Gwq
f v
dk Quf &SMd uygonf/ ,ckacwfwiG u
f m; ausmif;pmtvku
d f pmukd jrefrmtok;H tEIe;f twkid ;f a&;Ny;D ? pum;ukd
om rdrdbmompum;twkdkif; ajymqkdMuygonf/
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
69
ed*;Hk
ausmufjzLNrdKUe,f jzpfpOfordkif;
70