POLITECHNIKA LSKA W GLIWICACH Wydzia Mechaniczny Technologiczny INSTYTUT AUTOMATYZACJI PROCESW TECHNOLOGICZNYCH I ZINTEGROWANYCH SYSTEMW WYTWARZANIA

STUDIA PODYPLOMOWE

Mechatronika i sterowanie procesami technologicznymi

Kierownik studiw podyplomowych: dr in. Ryszard Zdanowicz docent Pol. l.

GLIWICE 2011/2012

- SPIS TRECI

I. II. III. IV. IV. 1. IV. 2. IV. 3. IV. 4. IV. 5. IV. 6. IV. 7. IV. 8. IV. 9. IV. 10. IV. 11. IV. 12. IV. 13. IV. 14. IV. 15. IV. 16. IV. 17.

Opis studiw podyplomowych.. Zaoenia oglne studiw podyplomowych Ramowy program studiw podyplomowych. Szczegowy program studiw podyplomowych ..... P2M1. Wybrane zagadnienia teorii sterowania P2M2. Elementy aparatury kontrolno-pomiarowej w wytwarzaniu P2M3. Modelowanie i symulacja procesw wytwarzania ...... P2M4. Robotyka w procesach technicznych P2M5. Podstawy teoretyczne zastosowania pneumatycznych i hydraulicznych ukadw sterowania P2M6. Elementy pneumatycznych i elektropneumatycznych ukadw sterowania ... P2M7. Synteza pneumatycznych i elektropneumatycznych ukadw sterowania . P2M8. Programowalne sterowniki (PLC) P2M9. Mechatronika ukadw technicznych P2M10. Metody i rodki sztucznej inteligencji w sterowaniu ukadw mechatronicznych P2M11. Automatyczna regulacja procesw cigych P2M12. Zarzdzanie operacjami P2M13. Programowanie maszyn i systemw mechatronicznych P2M14. Wirtualne modelowanie systemw mechatronicznych P2M15. Inynieria oprogramowania . P2M16. Dydaktyka przedmiotw mechatronicznych P2M17. Praca kocowa.

3 4 5 8 9

9
10 11 12 12 13 14 15 15 16 17 17 18 19 19 20

V.

Zacznik nr 1 Kalkulacja dwa semestry... Zacznik nr 2 Kalkulacja trzeci semestr

21

I. Opis studiw podyplomowych 1. Nazwa studiw podyplomowych: MECHATRONIKA I STEROWANIE PROCESAMI TECHNOLOGICZNYMI 2. Nazwa jednostki organizacyjnej prowadzcej studia podyplomowe: Instytut Automatyzacji Procesw Technologicznych i Zintegrowanych Systemw Wytwarzania 4. Czas trwania studiw podyplomowych i system prowadzenia zaj 3 semestry, studia prowadzone s w systemie zaocznym 5. Przewidywany termin rozpoczcia zaj Semestr zimowy 2011/2012 6. Warunki rekrutacji O przyjciu na studia mog ubiega si osoby legitymujce si dyplomem ukoczenia studiw wyszych, posiadajce tytu zawodowy licencjata, inyniera, magistra inyniera, magistra lub tytu rwnorzdny. Kandydaci ubiegajcy si o przyjcie na studia skadaj nastpujce dokumenty: kwestionariusz osobowy, odpis dyplomu ukoczenia studiw wyszych. Warunkiem przyjcia na studia podyplomowe jest: zawarcie umowy o odpatnoci za studia, zoenie dowodu wpaty za pierwszy semestr studiw. 7. Preliminarz studiw wg ustalonego wzoru kalkulacji kosztw, sporzdzony dla minimalnej liczby
suchaczy warunkujcej samofinansowanie si studiw (Za. Nr 1)

8. Zasady odpatnoci: Uczestnik dokonuje wpaty za kady semestr trwania studiw przed jego rozpoczciem w wysokoci ustalonej przez Organizatorw na wskazany w umowie nr rachunku z podaniem na odwrotnej stronie przekazu penego symbolu studiw (jak w umowie). Kserokopi dowodu wpaty naley przekaza Kierownikowi Studiw. 9. Przewidywana liczba uczestnikw: 10 osb 10. Nazwisko i imi, stopie lub tytu naukowy osoby proponowanej na kierownika studiw spord osb posiadajcych co najmniej stopie naukowy doktora, zatrudnionych na penym etacie w jednostce prowadzcej studia: Dr in. Ryszard Zdanowicz, doc. Pol. l., pracownik Instytutu Automatyzacji Procesw Technologicznych i Zintegrowanych Systemw Wytwarzania na Wydziale Mechanicznym Technologicznym Politechniki lskiej w Gliwicach.

II. Zaoenia oglne studiw podyplomowych 1. Cele i zadania studiw podyplomowych Studia podyplomowe " MECHATRONIKA I STEROWANIE PROCESAMI TECHNOLOGICZNYMI " s przeznaczone dla absolwentw studiw wyszych zawodowych lub studiw magisterskich. Organizowane s w oparciu o Zarzdzenie Nr 40/05/06 Rektora Pol. l. z dn. 27 lipca 2006 r. Zakres ksztacenia na studiach podyplomowych obejmuje: podstawy automatyki oraz teorii sterowania, modelowanie i wirtualn symulacj zrobotyzowanych procesw wytwarzania, programowanie sterownikw logicznych PLC, sterowanie procesami technologicznymi i ukadami mechatronicznymi, metody i rodki sztucznej inteligencji, elementy automatyzacji procesw cigych, zagadnienia zarzdzania operacjami, programowanie maszyn i systemw mechatronicznych, wirtualne modelowanie systemw mechatronicznych, inynieri oprogramowania, dydaktyk przedmiotw mechatronicznych. Celem studiw jest podniesienie kwalifikacji inynierskich w zakresie sterowania i automatyzacji procesami technologicznymi dajce moliwo / prawo do uzyskania specjalizacji zawodowej zgodnie z Uchwa Nr 5 Rady Krajowej Federacji Stowarzysze Naukowo-Technicznych z dn. 14.04.94r. Program studiw zapewnia rwnie przygotowanie merytoryczne absolwentw do nauczania przedmiotu (prowadzenia zaj) zgodnie z zakresem podstawy programowej w poszczeglnych typach szk. 2. Organizacja zaj na studiach podyplomowych Studia s prowadzone systemem wieczorowym/zaocznym, w soboty i niedziele. Zajcia trwaj trzy semestry: od lutego do czerwca (nastpnego roku) zgodnie z ukadem semestrw, poczwszy od semestru letniego. Program studiw obejmuje 340 godzin zaj na trzech semestrach, z ktrych 190 godz. stanowi wykady, 140 godz. - praktyczne zajcia laboratoryjne, 10 godz. projekt (praca kocowa). Uczestniczy studiw korzysta bd bardzo nowoczesnej bazy laboratoryjnej Wydziau Mechanicznego Technologicznego Pol. l. w Gliwicach przy ul. Konarskiego 18a. Z wszystkich przedmiotw objtych programem Studiw suchacze zobowizani s uzyska zaliczenia. Warunkiem zaliczenia studiw jest zdanie egzaminw kocowych i napisanie pracy kocowej. Suchacz, ktry uzyska obowizujce zaliczenie, zda wymagane egzaminy kocowe oraz napisa i obroni prac kocow otrzymuje wiadectwo Ukoczenia Studiw Podyplomowych. Dokumenty prawne zwizane ze Studiami okrela Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12.10.1993 (Dz.U.RP z dn. 12.10.1993r., Nr 103, poz. 472). Program Studiw Podyplomowych jest zatwierdzany przez Rad Wydziau Mechanicznego Technologicznego i J.M. Rektora Politechniki lskiej. Podania przyjmuje i informacji udziela: Sekretariat Studiw Podyplomowych Wydzia Mechaniczny Technologiczny Politechniki lskiej ul. Konarskiego 18a, 44-100 Gliwice, e-mail: eleonora.madejska@.polsl.pl Przyjcie na Studia Podyplomowe nastpuje z chwil podpisania przez Kandydata, ze strony Uczelni przez Dziekana Wydziau Mechanicznego Technologicznego i Kwestora Politechniki lskiej odpowiedniej umowy, stosowanie do Zarzdzenia Nr 40/05/06 Rektora Pol. l. z dn. 27 wrzenia 2006 r.
4

III. Ramowy program studiw podyplomowych

RAMOWY PROGRAM STUDIW: TRZYSEMESTRALNEGO STUDIUM PODYPLOMOWEGO MECHATRONIKA I STEROWANIE PROCESAMI TECHNO)LOGICZNYMI Rok akademicki 2011/2012; Kierownik Studium: dr in. Ryszard Zdanowicz docent Pol. l. Sposb Sem. I Sem. II cznie Sem. III Punkty Opis efektu weryfikacji h h h h ECTS efektu ksztacenia ksztacenia W L W L W L P W L P W Kolokwium szczegowym zaliczeniowe 5 15 opisie przedmiotu na stronie 9. Zaliczenie przedmiotu W szczegowym na podstawie 6 10 10 opisie kolokwium pisemnego z przedmiotu na stronie 10. wykadu i laboratorium Zaliczenie przedmiotu W szczegowym na podstawie 6 10 10 opisie kolokwium pisemnego z przedmiotu na stronie 10. wykadu i laboratorium W Egzamin szczegowym pisemny po 5 10E 10 opisie zaliczeniu przedmiotu na pisemnym stronie 11. laboratorium Egzamin pisemny po W zaliczeniu szczegowym pisemnym E 10 opisie 6 10 laboratorium przedmiotu na stronie 12.

Lp.

NAZWA PRZEDMIOTU Wybrane zagadnienia teorii sterowania

Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z wykadw, protok zaliczeniowy Lista obecnoci, lista z wynikami kolokwium z laboratorium i wykadu, protok zaliczeniowy. Lista obecnoci, lista z wynikami kolokwium z laboratorium i wykadu, protok zaliczeniowy Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminu Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminu

Elementy aparatury kontrolno-pomiarowej w wytwarzaniu

Modelowanie i symulacja procesw wytwarzania

Robotyka w procesach technicznych

Podstawy teoretyczne zastosowania pneumatycznych i hydraulicznych ukadw sterowania

Elementy 6 pneumatycznych i elektropneumatycznych ukadw sterowania 7 Synteza pneumatycznych i elektropneumatycznych ukadw sterowania 8 Programowalne sterowniki (PLC) 6 15E 10 5 10E 10 5 10 10

W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 12. W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 13. W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 14. W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 15. W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 15.

Zaliczenie przedmiotu na podstawie kolokwium pisemnego z wykadu i laboratorium Egzamin pisemny po zaliczeniu pisemnym laboratorium Egzamin pisemny po zaliczeniu pisemnym laboratorium Zaliczenie przedmiotu na podstawie kolokwium pisemnego z wykadu i laboratorium Zaliczenie przedmiotu na podstawie kolokwium pisemnego z wykadu i laboratorium Zaliczenie przedmiotu na podstawie kolokwium pisemnego z wykadu i laboratorium

Lista obecnoci, lista z wynikami kolokwium z laboratorium i wykadu, protok zaliczeniowy Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminu Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminu Lista obecnoci, lista z wynikami kolokwium z laboratorium i wykadu, protok zaliczeniowy Lista obecnoci, lista z wynikami kolokwium z laboratorium i wykadu, protok zaliczeniowy Lista obecnoci, lista z wynikami kolokwium z laboratorium i wykadu, protok zaliczeniowy

Mechatronika ukadw technicznych 10 7 15

10

Metody i rodki sztucznej inteligencji w sterowaniu ukadw mechatronicznych 6 15 10

11

Automatyczna regulacja procesw cigych 5 15 10

W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 16.

12

Zarzdzanie operacjami 4 15 10

W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 17. W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 17. W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 18. W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 19. W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 19. W szczegowym opisie przedmiotu na stronie 20.

13

Programowanie maszyn i systemw mechatronicznych 6 10E 10

14

Wirtualne modelowanie systemw mechatronicznych 6 10

Zaliczenie przedmiotu na podstawie kolokwium pisemnego z wykadu i laboratorium Egzamin pisemny po zaliczeniu pisemnym laboratorium Kolokwium zaliczeniowe

Lista obecnoci, lista z wynikami kolokwium z laboratorium i wykadu, protok zaliczeniowy Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminu Protok zaliczeniowy

15

Inynieria oprogramowania 10 6 10

16

Dydaktyka przedmiotw mechatronicznych 4 10E 10 10

17

Praca kocowa

12

Zaliczenie przedmiotu na podstawie kolokwium pisemnego z wykadu i laboratorium Egzamin pisemny po zaliczeniu pisemnym laboratorium Zaliczenie pracy na podstawie oceny projektu wykonanego samodzielnie przez suchacza

Lista obecnoci, lista z wynikami kolokwium z laboratorium i wykadu, protok zaliczeniowy Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminu Projekt pracy kocowej w wersji drukowanej i elektronicznej z owiadczeniami o samodzielnym wykonaniu pracy

SUMA PUNKTW ECTS = 100

65

50

85

60

40

30

10 7

Wykady na studiach prowadz nastpujcy pracownicy Wydziau Mechanicznego Technologicznego: 1. dr in. Krzysztof Herbu 2. dr in. Edward Barbachowski 3. dr in. Grzegorz Goda 4. dr in. Grzegorz Goda 5. Prof. dr hab. in. Edward Tomasiak 6. dr in. Wacaw Bana 7. dr in. Krzysztof Herbu 8. dr in. Wacaw Bana 9. Prof. dr hab. in. Andrzej Buchacz 10. dr in. Piotr Ociepka 11. dr in. Wacaw Bana 12. dr in. Grzegorz Goda 13. Dr in. Wacaw Bana 14. Dr in. Wacaw Bana 15. Dr in. Krzysztof Herbu 16. Dr in. Agnieszka Skala

IV. Szczegowy program studiw podyplomowych

IV.1. P2M1. Wybrane zagadnienia teorii sterowania 15h W Prowadzcy: Dr in. Krzysztof Herbu Cel: Zapewni suchaczom pogbion wiedz o wybranych zagadnieniach teorii sterowania takich jak: budowa modeli matematycznych ukadw sterowania, okrelania rodzajw wymusze dziaajcych na ukad, wyznaczanie charakterystyk czonw ukadw automatycznej regulacji, okrelanie stabilnoci ukadw automatyki, metodyczne dobieranie nastaw regulatorw. Program wykadw: Podstawowe pojcia i okrelenia; Opis analityczny czonw i ukadw - modele matematyczne; Klasyfikacja wymusze; Przeksztacenie Laplace'a; Rwnania stanu; Transmitancje: operatorowa i widmowa; Charakterystyki czonw ukadw automatycznej regulacji (statyczne, dynamiczne, czasowe, czstotliwociowe, amplitudowe i fazowe); Schematy blokowe ukadw automatycznej regulacji; Podstawowe czony ukadw automatycznej regulacji (bezinercyjne, rzdu pierwszego, rzdu drugiego, cakujce, rniczkujce, opniajce); Obiekty sterowania - klasyfikacja i opis obiektw sterowania; Regulatory; Ukady automatycznej regulacji, Stabilno ukadw automatyki. Wymagana literatura: 1. Gessing R.: Teoria sterowania, Wyd. Pol. lskiej, Gliwice 1982. 2. Red. wider J.: Sterowanie i automatyzacja procesw technologicznych i ukadw mechatronicznych, Wyd. Pol. lskiej, Gliwice 2002. 3. Buchacz A., wider J., Wojnarowski J.: Podstawy teorii drga ukadw mechanicznych z symulacj komputerow, Wyd. Pol. lskiej, Gliwice 2000. 4. Wgrzyn S.: Podstawy Automatyki, PWN, Warszawa 1976. 5. Kaczorek T.: Teoria wielowymiarowych ukadw dynamicznych liniowych, WNT, Warszawa 1983. 6. Kowal J.: Podstawy automatyki. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH, Krakw 2006. Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu przedmiotu posiada wiedz pozwalajc na: budow modeli matematycznych ukadw sterowania, identyfikowanie rodzajw wymusze dziaajcych na ukad i wyznaczanie odpowiedzi ukadu, okrelanie charakterystyk czonw ukadw automatycznej regulacji, wyznaczanie stabilnoci ukadw automatyki, metodyczne dobieranie nastaw regulatorw. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Kolokwium zaliczeniowe Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z wykadw, protok zaliczeniowy.

IV.2. P2M2. Elementy aparatury kontrolno - pomiarowej 10h W, 10h L

Prowadzcy: Dr in. Edward Barbachowski Cel: Zapewni suchaczom pogbion wiedz z zakresu aparatury kontrolno pomiarowej, konfiguracji torw pomiarowych i przeprowadzania pomiarw. Przedstawienie moliwoci wykorzystania aparatury kontrolno pomiarowej w ukadach sterowania i automatycznej regulacji. Zapoznanie z wasnociami elementw pomiarowych. Program wykadw: Budowa, zasada dziaania i wasnoci czujnikw; optycznych, indukcyjnych, ultradwikowych, pojemnociowych, piezoelektrycznych, tensometrycznych, laserowych i transformatorowych. Podstawowe wasnoci czujnikw. Wyczniki mechaniczne i bezdotykowe czony wejciowe w ukadach mechatronicznych. Ukady wykonawcze. Zastosowanie elementw aparatury kontrolno pomiarowej w ukadach sterowania i automatycznej regulacji. Rodzaje ukadw regulacji i regulatorw. Regulatory przemysowe. Metody rejestracji danych pomiarowych, rejestratory. Techniczne rozwizania przesyania danych pomiarowych. Rodzaje torw pomiarowych i wpyw zakce na przesyanie informacji. Ukady i elementy pomocnicze oraz serwomechanizmy. Program laboratorium: Badania wasnoci wybranych elementw pomiarowych. Wzorcowanie sensorw. Zastosowanie sensorw w ukadach wykonawczych. Zastosowanie ukadw wykonawczych w ukadach sterowania otwartych i zamknitych. Regulacja poziomu cieczy, temperatury i natenia przepywu.

Wymagana literatura: 1. M. Miek: Metrologia elektryczna wielkoci nieelektrycznych, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogrskiego, Zielona Gra 2006. 2. A. Kordowicz-Sot - Automatyka i Robotyka. Elementy aparatury kontrolno-pomiarowej, WSiP - 1999. 3. J. Piotrowski: Pomiary. Czujniki i metody pomiarowe wybranych wielkoci fizycznych i skadu chemicznego, WNT, Warszawa 2009 4. L. Michalski, K. Eckersdorf, J. Kucharski: Termometria. Przyrzdy i metody, Wyd. Pol. dzkiej, d 1998. 5. E. Romer: Miernictwo przemysowe, PWN, Warszawa 1978. 6. A. Gajek, Z. Juda: Czujniki, WKi, Warszawa 2009. 7. B. Szumielewicz, B. Somski, W. Styburski: Pomiary elektroniczne w technice, WNT, Warszawa 1982. 8. M. apiski, W. Wodarski: Miernictwo elektryczne wielkoci nieelektrycznych. Czujniki pomiarowe, WNT, Warszawa 1968. 9. Praca zbiorowa pod red. J.Kosmola: Automatyzacja obrabiarek i obrbki skrawaniem, skrypt nr 2267, Wyd.Pol.l., Gliwice 2001 10. Chochowski A.: Elektrotechnika z automatyk, WSiP, Warszawa 1996. 11. Kaczorek T.: Teoria sterowania, t. I-II, PWN, Warszawa 1977-1981. 12. Kaczorek T.: Teoria wielowymiarowych ukadw dynamicznych liniowych, WNT, Warszawa 1983. 13. Klamka J., Ogonowski Z.: Teoria systemw liniowych, Wyd. Politechniki lskiej, Gliwice 1996. 14. Sterowanie i automatyzacja procesw technologicznych i ukadw mechatronicznych : ukady pneumatyczne i elektropneumatyczne ze sterowaniem logicznym (PLC) / praca pod red. Jerzego widra ; aut. Jerzy wider [et al.]. - Gliwice : Wydawnictwo Politechniki lskiej, 2002 Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu przedmiotu posiada wiedz pozwalajc na prawidowe przeprowadzenie doboru elementu kontrolno pomiarowego i jego zastosowanie w ukadzie. Potrafi poprawnie skonfigurowa tor pomiarowy i przeprowadzi pomiary danej wielkoci fizycznej. Suchacz posiada wiedz z zakresu zastosowania elementw aparatury kontrolno pomiarowej w ukadach sterowania i ukadach automatycznej regulacji. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Zaliczenie pisemne po zaliczeniu pisemnym laboratorium Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok zaliczeniowy.

IV.3. P2M3. Modelowanie i symulacja procesw wytwarzania 10h W, 10h L

Prowadzcy: Dr in. Grzegorz Goda Cel: Zapewni suchaczom gruntown wiedz dotyczc teorii oraz praktyki modelowania i symulacji komputerowej w szczeglnoci w odniesieniu do systemw produkcyjnych i realizowanych w nich szeroko pojtych procesw wytwarzania z uwzgldnieniem transportu i magazynowania. Naby umiejtno planowania eksperymentw oraz obsugi wybranego symulacyjnego oprogramowania komputerowego. Program wykadw: Podstawowe pojcia dotyczce teorii systemw, m.in. system i jego cechy, poziomy strukturalne systemu, klasyfikacja systemw, analiza alternatyw, mierniki oceny systemw, procesy dyskretne i cige, analiza systemu. Modelowanie etapy modelowania, systematyka szczegowa modeli, metody modelowania w odniesieniu do procesw wytwarzania, modele obsugi masowej, dyskretne systemy kolejkowe, aparat matematyczny, stochastyka procesw wytwrczych, definicja parametrw oraz zmiennych modelu,. Symulacja procesw wytwrczych klasyfikacja symulacji, symulacja komputerowa (zalety, wady, bdy), przegld oprogramowania symulacyjnego, wybrane jzyki symulacyjne, kryteria doboru oprogramowania na potrzeby symulacji procesw wytwarzania. Program laboratorium: Przedstawienie moliwoci dostpnego oprogramowania symulacyjnego wspomagajcego badania nad systemami produkcyjnymi w zakresie optymalizacji procesw wytwarzania (Taylor II for Windows, Enterprise Dynamics). Wskazanie dostpnych elementw sucych do budowy modelu oraz ich charakterystycznych parametrw. Budowa prostych oraz skomplikowanych modeli systemw wytwarzania, w ktrych realizowane s dyskretne procesy produkcyjne, analiza wynikw symulacji. Samodzielna analiza rzeczywistego systemu produkcyjnego, wykonanie modelu ww. systemu, przeprowadzenie bada i eksperymentw symulacyjnych (np. czas, koszt realizacji zlece, badanie 10

wydajnoci systemu, wpyw awaryjnoci maszyn itp.), analiza otrzymanych wynikw. Wymagana literatura: 1. R. Zdanowicz Modelowanie i symulacja procesw wytwarzania, Wyd. 2, Wyd. Pol. lskiej, Gliwice 2007. 2. R. Zdanowicz Modelowanie i symulacja systemw produkcyjnych w Enterprise Dynamics, Wyd. Pol. lskiej, Gliwice - 2005. 3. R. Knosala i zesp Komputerowe wspomaganie zarzdzania przedsibiorstwem, PWE, Warszawa 2007. 4. J. Tyszer Symulacja cyfrowa, WNT Warszawa, 1990. Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu przedmiotu posiada umiejtno analizy skomplikowanych systemw produkcyjnych wraz z zachodzcymi w nich procesami dyskretnymi. Jest w stanie wykona model ww. systemu oraz okreli kluczowe parametry wpywajce na jego dziaanie. Ponadto potrafi zaplanowa eksperymenty symulacyjne w celu optymalizacji wybranych parametrw systemu. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Zaliczenie wicze laboratoryjnych (w tym wykonanie modelu oraz symulacja dziaania systemu produkcyjnego) oraz kolokwium zaliczeniowe z wykadu. Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok zaliczeniowy.

IV.4. P2M4. Robotyka w procesach technicznych 10h WE, 10h L

Prowadzcy: Dr in. Grzegorz Goda Cel: Zapewni suchaczom specjalistyczna wiedz z robotyki przemysowej oraz wskaza praktyczne metody programowania rnych typw robotw na potrzeby automatycznej realizacji wybranych procesw technicznych i technologicznych. Program wykadw: Definicja robota przemysowego. Budowa robotw podstawowe ukady: mechaniczny, sterowania, zasilania. Wybrane mechanizmy robotw oraz napdy, jako ukady mechatroniczne. Kinematyka manipulatora. Generacje robotw przemysowych ukady sensoryczne. Wybrane zastosowania robotw przemysowych. Zasady bezpieczestwa w gniazdach zrobotyzowanych. Instalacja robota w gniedzie i jego konfiguracja podstawowa. Czynnoci serwisowe. Sterowanie manipulatorem oraz planowanie zada robotowych. Programowanie on-line i off-line robotw przemysowych. Przegld oprogramowania. Inne zastosowania robotw. Program laboratorium: Zapoznanie studentw z rygorystycznymi zasadami bezpieczestwa na stanowisku zrobotyzowanym. Opis sposobu obsugi robota (szafa sterownicza i przenona konsola operatorska). Przedstawienie wybranych zagadnie dotyczcych konfiguracji robota (wejcia/wyjcia, obcienie uytkowe, obszar roboczy, prdko manipulacji itp.). Wskazanie sposobw programowania on-line i off-line wybranych robotw przemysowych, m.in.: IRp-6, FANUC AM 100 iB, Kawasaki FS3N (w tym programowanie trajektorii take parametryczne, korzystanie ze zmiennych i rejestrw, tworzenie ptli i skokw programowych, obsuga chwytakw (narzdzi), komunikacja pomidzy elementami gniazda, instrukcje warunkowe itd.). Wymagana literatura: 1. R. Zdanowicz Podstawy robotyki, Wyd. Pol. lskiej, Gliwice - 2010. 2. R. Zdanowicz Robotyzacja dyskretnych procesw produkcyjnych, Wyd. 2, Wyd. Pol. lskiej, Gliwice 2011. 3. G. Goda, G Kost (red.), J. wider (red.) R. Zdanowicz Programowanie robotw on-line, Wyd. Pol. lskiej, Gliwice - 2011. 4. A. Morecki, J. Knapczyk Podstawy robotyki: teoria i elementy manipulatorw i robotw, Wyd. 3, WNT Warszawa, 1999. Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu przedmiotu posiada znajomo szczegowych zagadnie zwizanych z budow robotw i ich mechanizmw oraz umiejtno samodzielnej konfiguracji robota na stanowisku oraz programowania robotw przemysowych z wykorzystaniem wybranych metod. 11

Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Zaliczenie wicze laboratoryjnych (w tym wykonanie zadanego programu robotowego) oraz egzamin pisemny z wykadu. Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminu.

IV.5. P2M5. Podstawy teoretyczne zastosowania pneumatycznych i hydraulicznych ukadw sterowania 10h WE, 10h L. Prowadzcy: prof. dr hab. in. Edward Tomasiak
Cel: Zapewni suchaczom pogbion wiedz z zakresu hydraulicznych i pneumatycznych elementw funkcjonalnych oraz zasady ich sterowania. Program wykadw: Zasada dziaania podstawowych elementw pneumatycznych i ich charakterystyki statyczne. Podstawy pneumatycznych ukadw sterowania. Wprowadzenie do programu FluidStudio-P i przykady zastosowania tego programu. Zasada dziaania podstawowych elementw hydraulicznych, ich charakterystyki statyczne i dynamiczne. Przykadowe schematy ukadw napdowych i moliwoci ich sterowania. Zasady sterowania numerycznego w oparciu o sekwencj dziaania. Program laboratorium: Siownik jednostronnego i dwustronnego dziaania. Zmiana prdkoci ruchu siownikw jednostronnego i dwustronnego dziaania. Sterowanie porednie siownikiem jednostronnego dziaania. Ukady pneumatyczno-hydrauliczne. Pneumatyczne elementy robocze o ruchu obrotowym. Wymagana literatura: 1. Stryczek S.: Napd hydrostatyczny. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1992 2. Tomasiak E.: Napdy i sterowania hydrauliczne i pneumatyczne. Wydawnictwo Politechniki lskiej, Gliwice 2001 3. Wsierski .: Podstawy pneumatyki. Podrcznik FESTO Didactic, Warszawa 1992 Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu przedmiotu posiada wiedz pozwalajc na samodzielne projektowanie schematw napdowych pneumatycznych i hydraulicznych oraz moliwo sterowania realizowanym procesem. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Egzamin pisemny po zaliczeniu pisemnym laboratorium Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminu

IV.6. P2M6. Elementy pneumatyczne elektropneumatyczne ukadw sterowania 10h W , 10h L

Prowadzcy: Dr in. Wacaw Bana Cel: Po zakoczeniu suchacz powinien umie zbudowa na podstawie schematu dowolny ukad pneumatyczny i elektropneumatyczny. Zaprojektowa, poprawnie narysowa i zmontowa ukady realizujce okrelone zadania. Wykad: Zapoznanie si z zapisem schematycznym ukadw pneumatycznych i elektropneumatycznych. Poznanie budowy i zasady dziaania: ukadu przygotowania powietrza, pneumatycznych elementw wykonawczych takich jak siownik jednostronnego i dwustronnego dziaania, elementw sterujcych przepywem i cinieniem powietrza (zawory rozdzielajce dawiki reduktory), zasilacze elektryczne, przekaniki, wyczniki kracowe zawory elektropneumatyczne, optyczne, indukcyjne i pojemnociowe czujniki zblieniowe. Projektowanie ukadw zgodnie z zasadami. Laboratorium: Budowa ukadw: pneumatycznych zawierajcych siowniki, zawory pneumatyczne i zwrotno-dawicy i zawr szybkiego spustu, czasowy zawr opniajcy i pneumatyczny przekanik
12

czasowy. Elementy realizujce funkcje logiczne "AND" -logiczne ,,I" i" OR" -logiczne "LUB", elektropneumatycznych wzbogaconych o: czujniki pooenia (pojemnociowy i indukcyjny), wyczniki kracowe. pneumoelektryczny przetwornik sygnaw. Literatura: wider J. red. i in: Sterowanie i automatyzacja procesw technologicznych i ukadw mechatronicznych. Ukady pneumatyczne i elektropneumatyczne ze sterowaniem logicznym (PLC). Podrcznik akademicki. Wydawnictwo Politechniki lskiej. Gliwice 2002, wider J., Wszoek G.: Metodyczny zbir zada laboratoryjnych i projektowych ze sterowania procesami technologicznymi. Ukady pneumatyczne i elektropneumatyczne ze sterowaniem logicznym (PLC). Wydawnictwo Politechniki lskiej, Gliwice 2003 Szenajch W.: Napd i sterowanie pneumatyczne. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Tomasiak E.: Napdy i sterowanie hydrauliczne i pneumatyczne. Wydawnictwo Politechniki lskiej, Gliwice 2001 Wsierski L.: Podstawy pneumatyki. Podrcznik. FestoDidactic. Materiay szkoleniowe. Warszawa 1992

Opis efektu ksztacenia Suchacze powinni wykona dowolny ukad pneumatyczny i elektropneumatyczny. Zaprojektowa wykona dokumentacj zoy ukad realizujcy okrelone dziaanie, sprawdzi czy dziaa poprawnie. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Zaliczenie pisemne z wykadu. Wykonanie sprawozda na laboratorium Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium.

IV.7. P2M7. Synteza pneumatycznych i elektropneumatycznych ukadw sterowania 10h WE, 10h L
Prowadzcy: Dr in. Krzysztof Herbu Cel: Zapewni suchaczom pogbion wiedz o intuicyjnych i algorytmicznych metodach syntezy pneumatycznych i elektropneumatycznych ukadw sterowania oraz utrwali metodyczne sposoby projektowania ukadw sterowania. Program wykadw: Podstawowe pojcia i okrelenia. Metody syntezy. Sterowanie ruchem siownikw jednostronnego i dwustronnego dziaania. Realizacja funkcji logicznych za pomc elementw sterowania pneumatycznego. Realizacja funkcji logicznych za pomc elementw sterowania elektropneumatycznego. Zapamitywanie sygnau zawr impulsowy. Wprowadzenie do programu FluidSim-P. Wprowadzenie do programu FluidSim-H. Wirtualne metody syntezy. Przykady praktycznej realizacji pneumatycznych i elektropneumatycznych ukadw sterowania. Program laboratorium: Ukady sterowania do mocowanie obrabianych detali. Rozdzielanie elementw w czasie procesu transportowego. Sterowanie zasuw dozownika. Sterowanie urzdzeniem do klejenia. Wirtualna symulacja ruchw manipulatora. Wymagana literatura: 1. wider J., Wszoek G.: Metodyczny zbir zada laboratoryjnych i projektowych ze sterowania procesami technologicznymi : ukady pneumatyczne i elektropneumatyczne ze sterowaniem logicznym (PLC). Wydawnictwo Politechniki lskiej, Gliwice 2003. 2. Red. wider J.: Sterowanie i automatyzacja procesw technologicznych i ukadw

mechatronicznych: ukady pneumatyczne i elektropneumatyczne ze sterowaniem logicznym (PLC) Wydawnictwo Politechniki lskiej, Gliwice 2008.
3. Wsierski .: Podstawy pneumatyki. Festo Didactic. 4. Olszewski M.: Podstawy mechatroniki. REA, Warszawa 2006.

13

Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu przedmiotu posiada wiedz pozwalajc na metodyczne projektowanie pneumatycznych i elektropneumatycznych ukadw sterowania, potrafi odpowiednio dobra elementy pneumatyczne i elektropneumatyczne pod wzgldem ich logicznej funkcji w ukadzie sterowania, potrafi rozwizywa problemy inynierskie zwizane z syntez pneumatycznych i elektropneumatycznych ukadw sterowania. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Egzamin pisemny po zaliczeniu pisemnym laboratorium Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminu

IV.8. P2M8. Programowalne sterowniki (PLC) 15h W E, 10h L

Prowadzcy: Dr in. Wacaw Bana Cel: Zapoznanie suchaczy z budow i rodzajami sterownikw PLC. Przedstawienie przykadowych aplikacji sterownikw. Analiza parametrw technicznych sterownikw przemysowych. Przedstawienie metod programowania, wykonanie przykadowych programw. Program wykadw: Rys historyczny ukadw sterowania, ewolucja PLC. Przykadowe zadania PLC. Budowa sterownikw (jednostka centralna, pami, moduy analogowych i dyskretnych wej/wyj), podzia, klasyfikacja, dobr. Software i hardware sterownikw PLC. Parametry techniczne wybranych sterownikw. Komunikacja sterownika PLC z otoczeniem. Wsppraca sterownikw z elementami wejcia i wyjcia, sposb podczenia urzdze do sterownika. Sposoby adresowania wej i wyj. Operacje logiczne na sygnaach. Jzyki programowania sterownikw logicznych, Przesanie programu do sterownika i usuwanie bdw. Tworzenie programu sterujcego dla sterownika. Testowanie programu. Praktyczne zadania zastosowania sterownika PLC do sterowania ukadami elektro-pneumatyki. Program laboratorium: Budowa, sposb montau i podczenia sterownikw. Jzyki programowania sterownikw. Elementy logiczne, przerzutniki, timery, liczniki. Programowanie w jzyku drabinkowym, wykorzystanie logiki. Programowanie przy uyciu blokw funkcyjnych. Identyfikacja bdw i ich usuwanie. Literatura: T. Legierski, J. Wyrwa, J. Kasprzyk, J. Hajda: Programowanie sterownikw PLC Wydanie 2 Wydawnictwo SKALMIERSKI 2008 K. Kamiski: Podstawy sterowania z PLC Wydawnictwo GRYF 2009 J. Kwaniewski: Sterowniki PLC w praktyce inynierskiej Wydawnictwo BTC 2008 B. Broel-Plater: Ukady wykorzystujce sterowniki PLC Projektowanie algorytmw sterowania Wydawnictwo MIKOM PWN 2008 R. Saat, K. Korpysz, P. Obstawski: Wstp do programowania sterownikw PLC Wydawnictwo WKi Opis efektu ksztacenia Suchacze powinni umie rozpozna rodzaj sterownika. Umie podczy i skonfigurowa poznane sterowniki. Zaprogramowa sterownik do realizowania okrelonych zada. Przetestowa program i wyeliminowa bdy. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Egzamin pisemny z wykadu. Wykonanie sprawozda na laboratorium Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminacyjny.

14

IV.9. P2M9. Mechatronika ukadw technicznych 15h W E, 10h L

Prowadzcy: Prof. dr hab. in. Andrzej Buchacz Cel: Poznanie klasycznych i nieklasycznych sposobw modelowania ukadw mechatronicznych. Formuowania rwna ruchu i stanu podukadw ukadu mechatronicznego. Rwnania sprze rnych pl fizycznych. Wyznaczanie funkcji charakterystycznych ukadw mechatronicznych modelowanych rnymi metodami. Program wykadw: Podstawy mechatroniki. Okrelenia systemu mechatronicznego. Rne sposoby opisu wyrnionego systemu. Podzia systemw mechatronicznych ze wzgldu na sposb ich opisu rwnaniami rniczkowymi. Systemy mechatroniczne dyskretne, cige i dyskretno-cige. Klasyczne i nieklasyczne sposoby przedstawiania systemu mechatronicznego. Stopnie uszczegowienia zapisu systemu. Etapy studium modelowania systemw mechatronicznych. Modelowanie fizyczne od ukadu rzeczywistego do modelu mechatronicznego. Rwnania ruchu: od modelu mechatronicznego do modelu matematycznego. Analogie midzy rodowiskami fizycznymi, jako implikacja wyboru modelu matematycznego systemu mechatronicznego. Identyfikacja i projektowanie systemw mechatronicznych. Etapy identyfikacji systemw mechatronicznych. Klasyfikacja metod identyfikacji systemw mechatronicznych. Program laboratorium: Moduowy system produkcyjny (MPS), jako egzemplifikacja ukadu mechatronicznego. Konfigurowanie mechatronicznego ukadu MPS - budowa ukadu sterowania mechatronicznego ukadu MPS. Programowanie sterownikw logicznych PLC sterujcych mechatronicznym ukadem MPS. Wirtualne badanie sterowania ukadw mechatronicznych - program COSIVIS. Sterowanie dziaaniem mechatronicznego ukadu MPS. Wymagana literatura: 1. 2. 3. 4. Puchaa A.: Dynamika maszyn i ukadw elektromechanicznych. PWN, Warszawa 1977. Soluch W.: Filtry piezoelektryczne. WKi, Warszawa 1982. Temes G.C., Mitra S.K. red.: Teoria i projektowanie filtrw. WNT, Warszawa, 1978. Buchacz A. red., wider J. red.: Szkielety hipergrafw w modelowaniu, badaniu i pozycjonowaniu manipulatrw robotw i podzespow maszyn. Monografia. Wydawnictwo Politechniki lskiej, Gliwice 2000. 5. Buchacz A., wider J. red., Wojnarowski J. i in.: Wspomaganie konstruowania ukadw redukcji drga i haasu maszyn. WNT, Warszawa 2001. 6. Dietrych: System i konstrukcja. WNT, Warszawa 1985. 7. Bansevicius R., Ragulskis K.: Vibromotors. Moksklas, Vilnius 1981.

Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu przedmiotu posiada wiedz, pozwalajc okreli istot modelu ukadu mechatronicznego. Potrafi sformuowa rwnania podukadw ukadu mechatronicznego oraz rwnania sprze. Powinien umie: rozwiza ukad rwna, opisujcych ukad mechatroniczny oraz wyznaczy jego charakterystyki, a take zbada wpyw rnych parametrw fizycznych na pooenie wartoci zer i biegunw oraz wartoci ekstremw tych charakterystyk. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Zaliczenie w postaci egzaminu ustnego, a ponadto aktywne uczestnictwo Studenta w wykadach i zajciach laboratoryjnych, zakoczonych zaliczeniem laboratorium; przedstawienie przy zaliczeniu kompletu wasnych notatek z wysuchanych wykadw Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminu

IV.

10. P2M10. Metody i rodki sztucznej inteligencji w sterowaniu ukadw mechatronicznych - 15 W, 10L. Prowadzcy: Dr in. Piotr Ociepka

Wykad Podstawowe pojcia z zakresu sztucznej inteligencji Podzia metod sztucznej inteligencji, Metody reprezentowania danych i wiedzy,
15

Systemy doradcze, Proces pozyskiwania wiedzy, Struktury baz wiedzy, Metody wnioskowania, Metoda CBR (Case Based Reasoning), Pozyskiwanie wiedzy i dowiadczenia w metodzie CBR, Algorytmy genetyczne, Sieci neuronowe, Przykady zastosowania metod sztucznej inteligencji w sterowaniu ukadw mechatronicznych, Laboratorium Budowa systemw doradczych z zastosowaniem systemu szkieletowego (G2), Budowa systemw doradczych z zastosowaniem systemu szkieletowego (CLIPS) Zastosowanie sieci neuronowych do modelowania trajektorii maszyn roboczych (MatLab), IV.11. P2M11. Automatyczna regulacja procesw cigych 15h W , 10h L
Prowadzcy: Dr in. Wacaw Bana Cel: Zapoznanie suchaczy z procesem regulacji ukadw cigych, z podstawowymi pojciami z zakresu regulacji, metodami modelowania i analizy ukadw cigych. Wykad: Podstawowe pojcia automatycznej regulacji procesw cigych. Metody opisu ukadw cigych: ukady liniowe i nieliniowe, linearyzacja, rwnania rniczkowe, rwnania stanu, transmitancje, odpowied na wymuszenie o zdefiniowanej postaci (np. skokowe, impulsowe), charakterystyki czstotliwociowe. Podstawowe elementy liniowe: element proporcjonalny, element inercyjny, element cakujcy, element rniczkujcy (idealny i rzeczywisty), element oscylacyjny, element opniajcy. Laboratorium: Badanie parametrw regulatorw P, PI PD. Modelowanie i symulacja ukadw z regulacj. Wykonanie programu automatycznej regulacji przykadowego procesu. Regulator Burkert: regulacja temperatury w pojedynczej ptli kontroli, regulacja temperatury i poziomu cieczy, regulacja kaskadowa. Literatura: 1. Gessing R.: Podstawy automatyki. Wydawnictwo Politechniki lskiej, 2001 2. Tatjewski P.: Sterowanie zaawansowane obiektw przemysowych. Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa, 2002 3. elazny M.: Podstawy Automatyki. WNT, Warszawa 1977 4. Kaczorek T.: Teoria ukadw regulacji automatycznej. WNT, Warszawa 1977. 5. Kaczorek T.: Teoria sterowania t.1. PWN, Warszawa 1977. 6. Kaczorek T.: Teoria sterowania t.2. PWN, Warszawa 1981. 7. Kaczorek T.: Wektory i macierze w automatyce i elektrotechnice, WNT, Warszawa 1998. 8. Kaczorek T., Dzieliski A., Dbrowski W., opatka R.: Podstawy teorii sterowania, WNT, Warszawa 2005 Opis efektu ksztacenia Suchacze powinni wykona model procesu cigego. Dobra ukad sterowania przeanalizowa i dobra parametry regulacji. Sprawdzi czy ukad dziaa poprawnie. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Zaliczenie pisemne z wykadu. Wykonanie sprawozda na laboratorium Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok zaliczeniowy.

16

IV.12. P2M12. Zarzdzanie operacjami 15h W, 10h L

Prowadzcy: Dr in. Grzegorz Goda Cel: Zapewni suchaczom gruntown wiedz z zakresu zarzdzania operacjami w obrbie przedsibiorstwa oraz poza nim w zintegrowanym logistycznym acuchu dostaw. Przedstawi teorie oraz praktyczne techniki planowania i sterowania produkcj w przedsibiorstwie produkcyjnym lub sterowania operacjami w firmach wiadczcych usugi transportowe i magazynowe. Program wykadw: Pojcie operacji, wstp do zarzdzania operacjami. Podstawowe zagadnienia z zakresu planowania produkcji i sterowania zoonymi systemami produkcyjnymi. Aspekty technicznoekonomiczne sterowania przepywem produkcji. Elementarne zasady sterowania przepywem produkcji. Normatywy sterowania przepywem produkcji. Analiza zapasw, realizacja dostaw. Planowanie zada i obcie stanowisk. Bilansowanie zada ze zdolnoci produkcyjn. Midzykomrkowe sterowanie przepywem produkcji metody. Wewntrzkomrkowe sterowanie przepywem produkcji metody. Harmonogramowanie zasady tworzenia harmonogramw. Reguy priorytetu. Planowanie i sterowanie systemami elastycznego montau. Podstawy logistyki w przedsibiorstwie. Zarzdzanie acuchem dostaw. Nowoczesne koncepcje zarzdzania: JiT, Lean Production & Management, Concurent Engineering, Computer Integrated Logistics i in. Program laboratorium: Dokumenty podstawowe, normatywy sterowania przepywem produkcji w przedsibiorstwie. Zarzdzanie zapasami w obrbie acucha dostaw. Klasyfikacja zapasw w systemie produkcyjnym. Planowanie potrzeb materiaowych. Metody wyznaczania partii dostaw i partii produkcyjnych. Bilansowanie zada ze zdolnoci produkcyjn. Szeregowanie zada i harmonogramowanie. Crossdocking. Zagadnienie transportowe i optymalizacja tras przejazdu. Zarzdzanie projektami. Przedstawienie oprogramowania wspomagajcego wybrane aspekty zarzdzania operacjami: Lekin, Taylor II, SWZ, IFS itp. Wymagana literatura:

1. C. Bozarth, R.B. Handfield Wprowadzenie do zarzdzania operacjami i acuchem dostaw. Wyd.

Helion, Gliwice 2007.

2. M. Brzeziski Organizacja i sterowanie produkcj - projektowanie systemw produkcyjnych i procesw

sterowania produkcj, A.W. Placet, Warszawa 2002.

3. R. Kozowski Podstawowe zagadnienia zarzdzania produkcj, OE, Krakw 2006. 4. R. Knosala i zesp Komputerowe wspomaganie zarzdzania przedsibiorstwem. PWE, W-wa 2007. 5. B. Skoud Planowanie wieloasortymentowej produkcji rytmicznej. Zeszyty naukowe Pol. l. -136, Wyd.
Pol. l, Gliwice 2001.

6. D. Waters Zarzdzanie operacyjne, Wyd. naukowe PWN, Warszawa 2001.

Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu przedmiotu posiada umiejtno rozwizywania problemw zwizanych z planowaniem podstawowych operacji realizowanych w przedsibiorstwie produkcyjnym oraz w zintegrowanym acuchu dostaw (wykorzystujc poznane metody), potrafi te obsugiwa oprogramowanie wspomagajce planowanie i sterowanie operacjami. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Zaliczenie wicze laboratoryjnych (rozwizanie oprogramowania) oraz kolokwium z wykadu. zadanych przykadw, obsuga wybranego

Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok zaliczeniowy.

IV.13. P2M13. Programowanie maszyn i systemw mechatronicznych 10h W E, 10h L

Prowadzcy: Dr in. Wacaw Bana Cel: Obecnie przeywamy gwatowny rozwj maszyn. Maszyny mechaniczne zostaj zastpione przez elektromechaniczne coraz czciej wzbogacane o programowalny ukad sterowania. Kolejnym etapem s systemy mechatroniczne, w ktrych nieodzownym elementem jest moliwo ich programowania.
17

Wykad: Podstawowe pojcia z dziedziny budowy maszyn, klasyfikacja maszyn. Budowa i zastosowanie wybranych maszyn. Ewolucja ukadw sterowania i programowania. Podstawowe jzyki programowania. Metody komputerowego wspomagania programowania maszyn. Sprawdzanie poprawnoci dziaania programu, badanie kolizyjnoci. Przykadowe procesy technologiczne wybranych elementw. Laboratorium Budowa przykadowych urzdze mechatronicznych. Wprowadzanie i weryfikacja ustawie, parametrw ruchu oraz wprowadzanie ewentualnych ukadw wsprzdnych. Przykadowe jzyki programowania typowa skadnia programu, funkcje gwne i pomocnicze, cykle. Symulacja dziaania. Literatura 1. G. Nikiel Programowanie obrabiarek CNC na przykadzie ukadu sterowania Sinumerik 810D/840D Bielsko-Biaa 2004 2. Jana Kosmol: Programowanie obrabiarek sterowanych numerycznie, 3. praca zbiorowa , 2001 4. Wolski Przemysaw: Podstawy obrbki CNC 5. MTS: Programowanie obrabiarek CNC. Frezowanie, Toczenie 6. Grzesik i inni: Programowanie obrabiarek NC/CNC W. Grzesik, P. Niesony, M. Bartoszuk Programowanie obrabiarek NC / CNC Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 2006

Opis efektu ksztacenia Suchacze powinni wiedzie, ktre ukady mechatroniczne s programowalne, zna przykadowe jzyki programowania systemw mechatronicznych. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Egzamin pisemny z wykadu. Wykonanie sprawozda na laboratorium Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminacyjny.

IV.14. P2M14. Wirtualne modelowanie systemw mechatronicznych 10h W ,

Prowadzcy: Dr in. Wacaw Bana Cel: Zoono systemw mechatronicznych wymusza na ich projektantach wiedzy z wielu dziedzin. Wirtualne modelowanie uatwia caociowe podejcie do systemu. Przedstawione informacje pozwol suchaczom prawidowo zamodelowa system mechatroniczny. Wykad: Podstawowe definicje mechatroniki, systemw mechatronicznych. Ich wasnoci i przykadowe modele. Wykorzystanie klasycznych metod projektowania i modelowania. Wykorzystanie analogii do modelowania systemw mechatronicznych. Nowoczesne metody bada ukadw mechatronicznych. Komputerowe wspomaganie projektowania, symulacji i analizy ukadw mechatronicznych. Modelowanie i symulacja ukadw mechanicznych, elektro-mechanicznych i mechatronicznych Podstawowe wasnoci programu NX. Wspdziaanie NX z innymi programami obliczeniowymi. Literatura: 1. Dietrych: System i konstrukcja. WNT, Warszawa 1985. 2. Puchaa A.: Dynamika maszyn i ukadw elektromechanicznych. PWN, Warszawa 1977 3. Buchacz A., wider J. red., Wojnarowski J. i in.: Wspomaganie konstruowania ukadw redukcji drga i haasu maszyn. WNT, Warszawa 2001. 4. wider J.: Metodyczny zbir zada laboratoryjnych i projektowych ze sterowania procesami technologicznymi, Wydawnictwo Politechniki lskiej. Gliwice 2003 5. Chorowski B., Wereszko M.: Mechaniczne urzdzenia automatyki. WNT, Warszawa 1990
18

Opis efektu ksztacenia Suchacze powinni: wiedzie co to jest mechatronika, wirtualne modele, modelowanie; zbudowa model systemu mechatronicznego i zapisa go w przykadowym programie symulacyjnym i przeprowadzi badania. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Zaliczenie pisemne z wykadu. Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, protok zaliczeniowy.

IV.15. P2M15. Inynieria oprogramowania 10h W, 10h L

Prowadzcy: Dr in. Krzysztof Herbu Cel: Zapewni suchaczom pogbion wiedz o obiektowych metodach projektowania oraz o budowie modelu obiektowego i funkcjonalnego. Utrwalenie zwizkw pomidzy struktur logiczn i fizyczn baz danych. Program wykadw: Omwienie wymaga stawianym oprogramowaniu. Oprogramowanie i jego obiektowo. Projektowanie obiektowe. Obiektowe modelowanie i analiza budowa modelu obiektowego i funkcjonalnego. Bazy danych struktura logiczna i fizyczna. Program laboratorium: Budowa modelu w MS Excelu z wykorzystaniem funkcji VBA. Budowa przykadowych programw w jzyku programowania Delphi z wykorzystaniem trybu konsolowego i obiektowego. Tworzenie relacyjnych i obiektowych baz danych. Podstawowe operacje na bazach danych Wymagana literatura: 1. Sacha K.: Inynieria oprogramowania. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010. 2. Kusy M.: Metodyki i techniki programowania : laboratorium. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszw 2010. 3. Boduch A.: Delphi 7. Kompendium programisty, Wydawnictwo Helion 2003.

Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu przedmiotu posiada wiedz pozwalajc na zastosowanie projektowania obiektowego do tworzenia aplikacji komputerowych, potrafi budowa modele z wykorzystaniem funkcji VBA, nabywa umiejtnoci w zakresie tworzenia i edycji relacyjnych i obiektowych baz danych. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Kolokwium zaliczeniowe Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z wykadu i laboratorium.

IV.16. P2M16. Dydaktyka przedmiotw mechatronicznych 10 h W E, 10h L

Prowadzcy: Dr in. Agnieszka Skala Cel: Zrozumienie roli nauczyciela, uczniw oraz treci w procesie ksztacenia zawodowego. Poznanie czynnoci zwizanych z przygotowanie si nauczyciela do zaj, doborem metod i form pracy odpowiednio do realizowanych treci, przy uyciu nowoczesnych metod i technik pracy. Rozwijanie umiejtnoci dostrzegania, analizowania i rozwizywania problemw dydaktycznych. Program wykadw: Dydaktyczne zasady i metody nauczania. Systemowe ujcie procesu nauczania 19

uczenia si. Formuowanie celw edukacyjnych. Metody i narzdzia pracy w nauczaniu przedmiotw technicznych. Komunikacja jako podstawa realizacji procesu dydaktycznego. Formy i rodki aktywizacji ucznia w procesie ksztacenia mechatronicznego. Nauczanie i tworzenie sytuacji edukacyjnej przez nauczyciela. Projektowanie procesu ksztacenia. Budowanie rozkadu materiau. Podstawowe formy i metody pracy w kontekcie celw nauczania. Dobr strategii, form i rodkw ksztacenia odpowiednich do materiau nauczania i cech uczniw. Kompetencje zawodowe nauczyciela. Formy organizacyjne nauczania. Zasady organizacji i planowania pracy dydaktycznej. Program laboratorium: Zastosowanie wybranych metod nauczania w ksztaceniu mechatronicznym. Projektowanie scenariuszy zaj z mechatroniki. Organizacja rodowiska fizycznego i dydaktycznego zaj. Wymagana literatura: 1. 2. 3. 4. 5. Joyce B., Calhoun E., Hopkins D.: Przykady modeli uczenia sie i nauczania. WSiP, Warszawa 1998. Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki oglnej. PWN, Warszawa 1988. Galloway Ch: Psychologia uczenia si i nauczania. PWN, Warszawa 1988. Day Ch., Nauczyciel z pasj. Gdask 2008. Cohen L., Manion L., Morrison K.: Wprowadzenie do nauczania. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Pozna 1999. 6. Oko W.: Wprowadzenie do dydaktyki oglnej. Wydawnictwo "ak", Warszawa 1996. 7. Gagne R.M., Briggs L.J., Wager W.W.: Zasady projektowania dydaktycznego. WSiP, Warszawa 1992. 8. Wiatrowski Z.: Nauczyciel szkoy zawodowej. WSiP, Warszawa 1987. Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu przedmiotu posiada wiedz na temat wspczesnych tendencji w ksztaceniu nauczycieli, a take o celach, treciach, zasadach i procesach nauczania mechatroniki. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Oddanie pracy pisemnej. Dokumentacja efektu ksztacenia Lista obecnoci, lista z wynikami z laboratorium, protok egzaminacyjny. IV.17. P2M17. Praca kocowa 10h P, ECTS = 12 Cel: Celem pracy jest podniesienie kwalifikacji inynierskich w zakresie sterowania i automatyzacji

procesami technologicznymi dajce moliwo / prawo do uzyskania specjalizacji zawodowej zgodnie z Uchwa Nr 5 Rady Krajowej Federacji Stowarzysze Naukowo-Technicznych z dn. 14.04.94r.
Zakres pracy kocowej: Opracowanie modeli zautomatyzowanych systemw zrobotyzowanych. Opracowanie programw sterownikw PLC. Opracowanie modeli wirtualnych procesw wytwarzania. Opracowanie programw sterujcych robotami i urzdzeniami wytwrczymi. . Opis efektu ksztacenia Suchacz po zaliczeniu pracy kocowej potrafi samodzielnie rozwizywa zadania i problemy inynierskie z zakresu mechatroniki i sterowania procesami technologicznymi. Sposb weryfikacji efektu ksztacenia Zaliczenie pracy na podstawie oceny projektu wykonanego samodzielnie przez suchacza Dokumentacja efektu ksztacenia Projekt pracy kocowej w wersji drukowanej i elektronicznej z owiadczeniami o samodzielnym wykonaniu pracy

20