Professional Documents
Culture Documents
MC LC
BI 1:
KINH T LNG L G?
BI 2:
BI 3:
3.1. c lng tham s hi quy bng phng php bnh phng ti thiu .............................25
3.2. H s xc nh r 2 o ph hp ca hm hi quy mu.................................................30
3.3. Phn b xc sut ca cc tham s hi quy mu .............................................................32
3.4. c lng khong cho h s hi quy.............................................................................34
3.5. Kim nh gi thuyt v cc h s hi quy ....................................................................35
3.6. Phn tch phng sai trong phng trnh hi quy ...........................................................41
3.7. ng dng ca phn tch hi quy, bi ton d bo .........................................................42
TM LC CUI BI .............................................................................................................44
CU HI THNG GP ..........................................................................................................46
BI TP TRC NGHIM ..........................................................................................................46
Kinh t lng
y
BI 4:
M HNH HI QUY BI
BI 5:
A CNG TUYN
BI 6:
6.1. Nguyn nhn ca hin tng phng sai sai s thay i................................................ 81
6.2. Hu qu ca phng sai sai s thay i........................................................................ 82
Kinh t lung
6.3. Pht hin hin tng phng sai sai s thay i ...........................................................82
6.4. Bin php khc phc hin tng khng thun nht ca phng sai sai s ......................88
TM LC CUI BI .............................................................................................................90
CU HI THNG GP ..........................................................................................................91
BI TP TRC NGHIM .........................................................................................................91
BI 7:
BI 8
T TNG QUAN
Kinh t lng
y
TM LC CUI BI ...........................................................................................................126
CU HI THNG GP ........................................................................................................127
BI TP TRC NGHIM ........................................................................................................127
P N .............................................................................................................................129
PH LC ............................................................................................................................141
THUT NG .......................................................................................................................153
TI LIU THAM KHO ..........................................................................................................161
Ni dung
Hng dn hc
c ti liu c c nhng
tng chnh.
Thi lng
5 tit
11
Tnh hung
Ban gim hiu Vin i hc M quan tm ti kt qu hc tp nm
u tin ca sinh vin c b nh hng bi im thi u vo ca
sinh vin hay khng. tin hnh nghin cu, h s chn ra ngu
nhin 100 sinh vin hc ht nm u tin trong trng ri ly
thng tin v im thi u vo (X) v im trung bnh chung nm
th nht (Y). Nh nghin cu sau khi thc hin cc m t thng k
xem xt mi quan h gia X v Y quyt nh s dng m hnh hi quy tuyn tnh
dng E ( Y / X i ) = 1 + 2 X i . Vi mu trn, ngi ta c lng c m hnh hi quy mu
c dng:
= 3.25 + 0.75X
Y
i
i
Cu hi
12
2.1.
Trong cuc sng hng ngy, chng ta thng gp tnh hung khi phi thnh lp mi
quan h gia hai i lng. i khi mi quan h l hon ho. V d, quan h
chuyn i gia mt loi tin t v loi tin t khc c chi phi bi t sut chuyn
i gia chng. Ti mt thi im xc nh, mt la M c i thnh 18000 ng
Vit Nam. Vo cng ngy, khng quan trng ai l ngi ang giao dch, t sut chuyn
i vn nh vy. Quan h hon ho ny c m t bi mt cng thc ton hc:
Di = 18000E i
(2.1)
(2.2)
(2.3)
(2.4)
Y = b1 + b 2 X + u
trong b1 = 1,5 , b 2 = 0,9 , cn u l yu t ngu nhin
v u = 0,2 vi xc sut , u = 0,2 vi xc sut .
Khi nu bit gi tr ca X l bng 1 th gi tr ca Y l
Y = 2,6 vi xc sut ,
Y = 2,2 vi xc sut .
Nu u c phn b chun N(1; 2 ) , khi vi mi gi tr ca X th Y s c phn b
chun. Ta c th trong trng hp ny cho trong Hnh 2.2.
Y
K vng c iu kin
E(Y|xi)
Phn phi ca Y
vi X=x0
Hnh 2.2. Quan h ngu nhin gia X v Y vi sai s ngu nhin u c phn b chun.
15
Y = + X + u
vi u l nhiu ngu nhin c mt phn phi xc sut xc nh no . Trong phng
trnh trn thnh phn + X l thnh phn tt nh ca Y cn u l thnh phn ngu
nhin ca Y, cc tham s , c gi l cc h s hi quy, nhng h s ny s c
c lng t d liu quan st ca X v Y.
2.2.
Hm hi quy tng th
(2.5)
E(Y | X) = f (X) = 1 + 2 X ,
(2.6)
Phng trnh (2.6) gi l phng trnh hi quy tuyn tnh n. Trong cc phng trnh
hi quy, thut ng tuyn tnh c hai ngha nh sau:
Tuyn tnh i vi bin:
V d: Phng trnh E(Y | X) = 1 + 2 X l tuyn tnh i vi bin, phng trnh
2.3.
Hm hi quy mu
30
33
37
41
44
46
49
52
57
60
50
55
57
63
64
67
71
75
78
92
l mt c lng ca
nh c nn E(Y | X i ) cng cha bit. Vy ta k hiu Y
i
E(Y | X i ) da trn s liu mu (Y1 , Y2 ,..., Yn ) . Ta thay E(Y | X i ) bng c lng
(2.7)
Y = E(Y | X) + u.
(2.8)
(2.9)
(2.10)
T ta c: E(u i | X i ) = 0 .
Phng trnh (2.9) cho ta thy rng ngoi cc bin gii
thch trong m hnh vn cn nhng yu t khc nh
hng n bin ph thuc m nhng bin ny ta khng
th quan st c. V vy ta gp chng li v gi l
cc sai s ngu nhin khi biu din Y qua cc bin gii
thch X. Nhng v mt trung bnh th s nh hng ca
cc nhiu ngu nhin ny n bin ph thuc l bng 0.
Nh vy, cc yu t nh hng n bin ph thuc m khng c thng tin c th u
c a vo phn sai s ngu nhin. Vy liu c th a ra c ht cc yu t nh
hng n bin ph thuc hay khng v khi y c th loi b c s c mt ca
nhiu ngu nhin u i hay khng. Cu tr li l sai s ngu nhin vn lun tn ti v mt
s l do nh sau:
Vic xc nh c ht cc yu t c nh hng n bin ph thuc Y l rt kh,
n ging nh chng ta cn nghin cu ton b tng th;
Do iu kin k thut v kinh t nn ta mun c mt s m hnh n gin nht, tc
l mt m hnh m vi mt lng va bin gii thch ta cng c th gii thch
c cho hnh vi ca bin ph thuc. V th cn gp vo u i thay th cho cc bin
gii thch khc m c nh hng nh n hnh vi ca bin ph thuc.
Vi nhng l do nh trn th s tn ti ca yu t ngu nhin u i nh l mt s tt yu.
Gi s ta c phng trnh hi quy tuyn tnh tng th c dng (2.10). Da vo thng
tin ca mu ta c phng trnh c lng cho phng trnh l
Yi = 1 + 2 X i + u i ,
(2.11)
(2.12)
ng hi quy tng th
y1 = 0 + 1 x1
Hnh 2.3. ng hi quy tng th v ng hi quy mu.
18
vi 1 , 2 l nh nht.
Trong chng sau s gii thch bi ton trn, tm c cc h s 1 , 2 sao cho tng
bnh phng cc sai s l nh nht, ng thi cng tm ra cc h s 1 , 2 l cc c
lng khng chch cho 1 , 2 (c lng khng chch ca mt tham s s m bo
xp x tt gi tr thc ca tham s khi c mu ln).
19
TM LC CUI BI
Phn tch hi quy (Regression Analysis): Phn tch hi quy l nghin cu s ph thuc ca
mt bin (thng c gi l bin ph thuc hay bin c gii thch) vo mt hay nhiu
bin khc (thng c gi l bin c lp hay bin gii thch).
Hm hi quy tng th: Gi s ta cn xem xt s ph thuc ca Y vo X. Nu nh ta bit
c ton b tng th, trung bnh c iu kin ca Y s l 1 hm s ca X:
E(Y/Xi) = 1 + 2Xi
(1)
1: h s chn, 2: h s gc
M hnh (1) gi l m hnh hi qui tng th PRF.
Hm hi qui mu: C mt mu ngu nhin t tng th ( X1 , Y1 ) , ... , ( X n , Yn ) . Ta c lng
c cc tham s trong m hnh (1), m hnh c lng c dng:
= + X
Y
i
1
2 i
(2)
(3)
20
CU HI THNG GP
1. Mc ch chnh ca k thut phn tch hi quy l g?
2. Thut ng hi quy tuyn tnh c th c hiu nh th no trong phn tch hi quy?
3. Trong cc m hnh hi quy tuyn tnh, c th khng s dng h s chn hay khng?
4. Vic s dng hi quy n v hi quy bi nh th no trong thc t?
5. Ti sao li cn a ra khi nim hm hi quy tng th?
6. Hm hi quy mu s cho bit iu g? C nhng cch th hin no cho hm hi quy mu v
hm hi quy tng th?
7. Khi nim v sai s ngu nhin v phn d c th c hiu th no?
BI TP TRC NGHIM
1. Phn tch hi quy l nghin cu v quan h ph thuc ln nhau (quan h qua li) gia bin
ph thuc v bin c lp.
A. ng.
B. Sai.
2. Trong phn tch hi quy, c th c nhiu bin ph thuc v nhiu bin c lp.
A. ng.
B. Sai.
3. Trong phn tch hi quy, hi quy tuyn tnh l thng mun ni ti tuyn tnh theo cc bin s.
A. ng.
B. Sai.
4. M hnh hi quy tng th 2 bin (PRF) c th c vit di dng:
A. Yi = 1 + 2 X 2i
= + X
B. Y
i
1
2 2i
C. Yi = 1 + 2 X 2i + u i
D. Yi = 1 + 2 X 2i + u i
5. M hnh hi quy mu 2 bin (SRF) c th c vit di dng:
A. Yi = 1 + 2 X 2i
= + X
B. Y
i
1
2 2i
C. Yi = 1 + 2 X 2i + u i
D. Yi = 1 + 2 X 2i + u i
6. Trong m hnh 2 bin Yi = 1 + 2 X 2i + u i , 1 v 2 c gi l:
A. H s hi quy ring.
B. H s gc ( dc) v h s chn.
21
C. h s chn v h s gc ( dc).
D. H s chn v h s hi quy ring.
7. Trong m hnh hi quy tuyn tnh n, h s gc cho bit:
A. H s co dn ca Y theo X.
B. Thay i trung bnh ca Y vi mi 1 n v thay i ca X.
C. Thay i trung bnh ca X vi mi 1 n v thay i ca Y.
D. T s Y/X.
8. Sai s ngu nhin trong m hnh kinh t lng th hin nhng iu sau y tr:
A. Sai s ca cc bin khi thc hin cc php o.
B. nh hng ca cc yu t ngoi m hnh ln bin ph thuc.
C. Cc bin c lp khng hon ton tng ng vi bin trong m hnh l thuyt.
D. Sai s khi thc hin phng php OLS c lng m hnh.
9. T 1 mu ngu nhin, ta c th c lng c cc m hnh hi quy mu khc nhau.
A. ng.
B. Sai.
10. Cc phn d trong m hnh hi quy mu l c lng ca cc sai s ngu nhin trong m
hnh hi quy tng th.
A. ng.
B. Sai
22
Ni dung
Hng dn hc
H s xc nh r2 o ph hp ca hm
hi quy mu.
c lng khong cho h s hi quy.
Kim nh gi thuyt v cc h s hi quy.
Phn tch phng sai trong m hnh hi quy.
D bo.
Thi lng
12 tit
23
Cu hi
Theo kt qu ca m hnh, khi gi gim 1 n v, lng hng bn ra thay i th no?
Liu khi gi gim i 1000 ng 1 lt th lng hng bn thm ln hn c 50000 sn phm
24
Yi = E(Y | X i ) + u i = 1 + 2 X i + u i
(3.1)
= + X
Y
i
1
2 i
(3.2)
+ u
v: Yi = 1 + 2 X i + u i = Y
i
i
(3.3)
x = Xi x
, u i l c lng
1 , 2 l cc c lng ca i
yi = Yi y
ca u i , u i c coi l phn d.
.
T (3.3) ta c: u i = Yi Y
i
i =1
i =1
f ( 1 , 2 ) = u i 2 = (Yi 1 2 X i ) 2 t min.
Trong cc bi ging v gii tch nhiu bin ta c
trang b phng php tm gi tr cc tiu, cc i ca
hm f (X, Y) . Vy hm f ( , ) t gi tr nh nht
1
Suy ra:
f ( 1 , 2 ) n
= 2(Yi 1 2 X i ) = 0
i =1
1
n
f ( 1 , 2 ) = 2X (Y X ) = 0
i
i
1
2 i
i =1
(3.4)
n
n
n
X
=
1 2 i Yi
i =1
i =1
n
n
n
2
X
X
X i Yi
+
2
i
1 i =1 i
i =1
i =1
(3.5)
25
Ta c:
1 n
1 n
1 n
X
;
Y
Y
;
XY
=
=
i
i
Xi Yi
n i =1
n i =1
n i =1
1 n
1 n
X 2 = X i2 ; Y 2 = Yi2 .
n i =1
n i =1
X=
2
1X + 2 X = XY
(3.6)
XY (X)(Y)
2 =
X 2 (X) 2
1 = Y 2 X
Ta t
(3.7)
i =1
i =1
i =1
i =1
i =1
i =1
2 = S
XX
= Y X
2
1
Phng php tm cc c lng 1 , 2 nh trn c gi l phng php bnh phng
ti thiu.
3.1.1.
nh duy nht.
= + X i qua im c
ng thng ca phng trnh hi quy mu (SRF) Y
i
1
2 i
= Y hay
Yi tc l: Y
i
1 n 1 n
Yi .
Yi = n
n i =1
i =1
26
u
i =1
= 0.
u Y = 0.
i
i =1
u X
i
i =1
= 0.
Y = 1 + 2 X
1 = Y 2 X .
o
n
n
= 1 Y
= 1 + X
Ta c: Y
i
1
2 i
n i =1
n i =1
= 1 + 2 X
= Y.
o
. Suy ra ngay
Ta c: u i = Yi Y
i
n
i =1
i =1
i =1
i =1
u i = (Yi Y i ) = Yi Y i = nY nY = 0.
o
R rng t:
n
i =1
i =1
i =1
i =1
u i Y i = (Yi Y i )Y i = Yi Y i Y i2
n
i =1
i =1
= Yi ( 1 + 2 X i ) ( 1 + 2 X i ) 2
= n 1Y + n 2 XY n( 12 + 2 1 2 X + 22 X 2 )
Vy
1 n
= ( + X) + ( X + X 2 ) ( 2 + 2 X + 2 X 2 ) = 0.
u i Y
i
1
1
2
2
1
2
1
1 2
2
n i =1
u Y = 0.
i =1
(3.8)
27
D dng thy
i =1
i =1
u i Y i = u i ( 1 + 2 Xi )
n
i =1
i =1
= 1 u i + 2 u i X i .
T tnh cht 4 v 5 ta c
n
u = u Y = 0 .
i =1
i =1
u X
Vy ta c:
i =1
= 0.
V D 3.1
45
60
30
90
75
45
105
60
8.75
7.5
6.25
8.75
7.5
5.0
9.5
6.5
28
1 n
(Xi X)2 0.
n 1 i =1
i j .
i j .
t:
x i = X i X
yi = Yi Y
29
Khi ta c:
1 = Y 2 X
n
2 = x i yi
i =1
i =1
2
i
se( 2 ) =
i =1
n x
i =1
x
n
Xi2
i =1
n
i =1
Var( 1 ) =
2
i
2 ; se( 1 ) =
;
2
i
X
i =1
n
2
i
n x
i =1
2
i
2 =
u
i =1
2
i
n2
i =1
2
i
n2
H s xc nh r 2 o ph hp ca hm hi quy mu:
Y + u = Y
Y
+ u
Yi Y = Y
i
i
i
i
yi = y i + u i
(3.9)
i =1
i =1
i =1
i =1
i =1
i =1
yi2 = y i2 + u i2 + 2 y i u i
= y i2 + u i2
n
i =1
i =1
= 22 x i2 + u i2
30
(3.10)
t:
i =1
i =1
(3.11)
TSS (Total sum of squares) gi l tng bnh phng cc sai lch gia Yi vi gi tr
trung bnh Y .
n
i =1
i =1
i =1
Y
) 2 = y 2 = 2 x 2
ESS = (Y
i
i
i
2
i
(3.12)
RSS = u i2 .
(3.13)
(3.12)
i =1
(3.14)
1=
ESS RSS
+
TSS TSS
n
(Y i Y)2
i =1
n
i =1
(Y Y) (Y Y)
2
i =1
n
ESS
t: r 2 =
= i =1
TSS n
Y) 2
(Y
i
i =1
.
2
T (3.14) v (3.15) ta c: r 2 = 1
n
Ta c:
r =
y i 2
i =1
n
y
i =1
trong :
S2X =
(3.15)
2
i =1
(Y Y)
2
i
2
i
RSS
TSS
22 x i2
i =1
n
y
i =1
2
i
(3.16)
n
22 (X i X) 2
i =1
n
(Y Y)
i =1
= 2
S2X
S2Y
(3.17)
1 n
1 n
(X i X) 2 ; S2Y =
(Yi Y) 2
n 1 i =1
n 1 i =1
31
x y
i =1
n
x
i =1
nn (3.17) c th c vit
2
i
li nh sau:
2
x i yi
r 2 = n i =1 n
x i2 yi2
i =1
(3.18)
i =1
T (3.18) ta c:
n
r=
x i yi
i =1
x
i =1
2
i
y
i =1
n
1 n
X
Y
(
X
)(
Yi )
i
i i
n i =1
i =1
i =1
n
i =1
i =1
2
i
n X i Yi ( X i )( Yi )
i =1
i =1
i =1
2
2
2
n
X
(
X
)
n
Y
(
Yi ) 2
i i i
i =1
i =1
i =1
i =1
1 r 1.
32
E(u i ) = 0.
Var(u i ) = 2 .
Cov(u i , u j ) = 0 , i j .
1 , 2 .
E( 1 ) = 1 , Var( 1 ) = 12 =
X
i =1
n
2
i
n x
i =1
(3.19)
2
i
1 1
1
2
n
x
i =1
(3.20)
2
i
2
tc l 2 N(2 ; 22 ) . Do bin ngu nhin Z = 2
c phn phi chun tc
2
N(0;1).
(n 2) 2
c phn phi khi-bnh phng vi n 2 bc t do.
2
Cc c lng 1 , 2 c phng sai nh nht trong s cc c lng khng chch
Thng k 2 =
ca 1 , 2 .
Ta c Yi = 1 + 2 X i + u i . T gi thit ca u i ta thu c cc thng k Z v 2 c
quy lut phn phi chun tc v khi bnh phng vi (n 2) bc t do. Vy ta c
th tm c khong c lng cho cc tham s 1 , 2 v 2 .
33
3.4.
2 =
u
i =1
2
i
n2
RSS
.
n2
Khi cc thng k:
T1 =
1 1
2
v T2 = 2
Se( 1 )
Se( 2 )
2)
P t (n 2) < T1 < t (n
= 1 ,
2)
vi t (n
l phn v mc
T1 , tc l:
2)
<
P{ t (n
1 1 (n 2)
< t2 } = 1 .
se( 1 )
T dn n
2)
2)
P{ 1 t (n
se( 1 ) < 1 < 1 + t (n
se( 1 )} = 1 .
2
2
2
2
34
3.4.2.
2)
< t (n
= 1 .
P t (n 2) < T2 = 2
2
Se( 2 )
2
T ,
2)
P 2 t (n 2)Se( 2 ) < 2 < 2 + t (n
Se( 2 ) = 1 .
2)
Se( 2 )
2 2 t (n 2)Se( 2 ); 2 + t (n
3.4.3.
Ta thy thng k
(n 2) 2
=
2
2
2
1 / 2;n 2
(n 2) 2
< =
< 2 / 2;n 2 } = 1
2
(n 2) 2 (n 2) 2
;
).
2 / 2;n 2 12 / 2;n 2
*
H1 : 1 1
(n-2)
(n-2)
l phn v mc p (p = /2) ca
Min bc b: W = (; t (n-2)
/ 2 ) (t / 2 ; + ) vi t p
H 0 : 1 = 1*
*
H1 : 1 > 1
(n-2)
Min bc b: W= ( t (n-2)
l phn v
; + ) , vi t
H 0 : 1 = 1*
*
H1 : 1 < 1
).
Min bc b: W = (; t (n-2)
3.5.2.
2 2
Se( 2 )
H 0 : 2 = *2
*
H1 : 2 2
(n-2)
Min bc b: W = (; t (n-2)
/ 2 ) (t / 2 ; + )
H 0 : 2 = *2
*
H1 : 2 > 2
Min bc b: W = (t (n-2)
; +) , vi t (n-2)
l phn v mc ca phn phi Student T2 .
H 0 : 2 = *2
*
H1 : 2 < 2
Min bc b: W = (; t (n-2)
).
3.5.3.
2 =
(n 2) 2
2
H 0 : 2 = 02
2
2
H1 : 0
37
2
2
H1 : > 0
Min bc b
W= ( 2 ;n 2 ;+ ) .
H 0 : 2 = 02
2
2
H1 : < 0
Min bc b: W= ( 0; 1-2 ;n 2 ) .
CH
Phng php kim nh trn c gi l phng php kim nh theo min tiu chun m
ta bit trong gio trnh xc sut thng k. Ngoi phng php trn ta cn c phng
php kim nh gi thuyt theo p-value xc sut ngha, phng php ny cng c gii
thiu trong gio trnh xc sut-thng k.
3.5.4.
i *i
Se( i )
i = 1, 2
*
H1 : i i
38
i = 1, 2
Bc 1: Tnh t iqs =
i *i
;
Se( )
i
Bc 2: Tnh p-value
= 2P Ti > t iqs .
Bc 3: So snh xc sut ngha vi mc ngha xc nh t trc, nu
p-value th bc b H 0 , cn nu p-value > th chp nhn gi thuyt H 0 .
*
H1 : i > i
i =1, 2
i *i
;
Se( i )
thuyt H 0 .
Kim nh mt pha (tri)
*
H 0 : i = i
*
H1 : i < i
Bc 1: Tnh t iqs =
i = 1, 2
i *i
;
Se(*i )
thuyt H 0 .
V D 3.2
T v d 3.1 hy:
a) Tm khong c lng cho cc h s hi quy vi tin cy 95%.
b) Vi mc ngha 5% c th kt lun thu nhp ca b, m c nh hng ti kt qu hc
tp ca con ci hay khng?
c) Tnh ESS, TSS.
39
a) Ta c cc gi tr c lng ca 1 , 2 l 1 = 4.785256,
2 = 0.042094 v sai s
H1 : 2 0
2
0.042094
=
= 0.0539 .
Se( 2 ) 0.017601
RSS
TSS
(*)
ESS
2
ESS
TSSr 2
r2
n2
1 =
=
2
2
RSS
1 r
1
(1 r ) TSS
n2
n2
ngha: Cch tip cn theo hng phn tch phng sai nh trn cho php ta a ra
cc phn on v ph hp ca m hnh hi quy ang xt. C th, nu thng k F c
gi tr rt ln (ng vi xc sut ngha rt nh) th ta c th kt lun m hnh c lp
ph hp vi s liu quan st. Cn nu thng k F c gi tr nh n mc xc sut
ngha tng ng ca n ln hn mc ngha nh (bng 5% chng hn) th r rng
m hnh l khng ph hp vi s liu, lc cn tm m hnh khc.
Ta c bng phn tch phng sai ngn gn nh sau:
41
2 x i2
ESS =
Bc t do
Phng sai
ESS
i =1
RSS =
Phn d
i =1
Tng
3.7.
n2
2
i
TSS
RSS
n2
n 1
ng thi
E( 1 ) = 1 ; E( 2 ) = 2 v E(u 0 ) = 0.
Y ) = 0 E(Y
)=Y .
Do : E(Y
0
0
0
0
l mt c lng khng chch ca Y .
Vy c lng Y
0
0
Y c tnh theo
Ngoi ra, phng sai ca Y
0
0
Y ) = Var[( ) + ( )X u ]
Var(Y
0
0
1
1
2
2
0
0
= Var( 1 1 ) + (X 0 ) 2 Var( 2 2 ) + 2X 0 Cov( 1 1 ; 2 2 ) + Var(u 0 )
1 X2
= 2 +
n Sxx
X
2 x0
+
2x 0 2
+ 2
Sxx
Sxx
1 (X 0 X) 2 2
= 1 + +
X
Sxx
n
i =1
i =1
i =1
Y
Y
0
0
c phn phi Student vi n 2 bc t do.
Se(Y0 Y0 )
NG DNG
t n 2Se(Y
Y )<Y <Y
+ t n 2Se(Y
Y )
Y
0
0
0
0
0
0
0
2
(3.21)
Cng thc (3.21) cho ta khong c lng v gi tr Y0 ca Y khi cho bit trc gi
tr X 0 ca X.
Bi ton trn c th pht biu di mt dng tng ng khc nh sau (Bi ton d
bo gi tr trung bnh): Cho trc gi tr X 0 ca X, cn c lng gi tr trung bnh
ca Y khi X = X 0 , tc l c lng gi tr E(Y | X = X 0 ) .
Ta c:
E(Y | X 0 ) = 1 + 2 X 0 ,
= + X .
Y
0
1
2 0
Var(Y0 E(Y | X 0 )) = +
.
Sxx
n
2
E(Y | X )) = 2 1 + (X 0 X) .
Var(Y
0
0
Sxx
n
K hiu:
E(Y | X )) ,
S2Y = Var(Y
0
0
0
khi y thng k
t=
E(Y | X )
Y
0
0
.
SY
0
0
0
Y
Y
2
(3.22)
43
TM LC CUI BI
i =1
i =1
f 1 , 2 = u i2 = (Yi 1 2 X i ) 2 .
Nh vy phng php OLS s ti thiu ha tng bnh phng cc phn d:
n
RSS = u i2 min .
i =1
x y
i =1
n
x
i =1
2
i
vi x i = X i X, yi = Yi Y.
Cc h s c lng trong m hnh
H s 1 , 2 c xc nh duy nht ng vi mt mu ( Xi , Yi )
1 , 2 l cc c lng im ca 1 , 2 .
Ch : Gi thit 4 khng tho mn, ta ni c hin tng phng sai ca sai s thay i.
Gi thit 5: Khng c tng quan gia cc nhiu ngu nhin: CoV ( u i , u j ) = 0 .
( )
( ))
1 1 t na 2Se 1 ; 1 + t na 2 Se 1
2
( )
( ))
2 2 t na 2 2Se 2 ; 2 + t na 2 2 Se 2
KTC cho 2 cho bit trung bnh ca Y thay i th no khi bin X thay i 1 n v.
Kim nh gi thit: Trong m hnh E(Y/Xi) = 1 + 2Xi: Ta mun kim tra H0: j = j*
(j = 1,2).
Kim nh Gt cho 1 = 1* cho bit trung bnh ca Y c bng 1* khi X = 0 hay khng.
Kim nh Gt cho 2 = 2* cho bit tc thay i ca trung bnh ca Y khi bin X thay i
1 n v c bng 2* hay khng.
Phn tch phng sai kim nh v s ph hp ca m hnh.
kim nh s ph hp ca m hnh hi quy tuyn tnh so vi s liu, ta c th tnh cc
tng bnh phng sai s ESS, RSS v TSS, t xc nh thng k F c phn phi Fisher ri
tin hnh kim nh gi thuyt i vi thng k .
D bo.
T s liu mu, ta c lng c m hnh hi quy thc nghim, t c th d bo c
gi tr ca bin ph thuc mi khi c mt gi tr mi ca bin c lp.
45
CU HI THNG GP
1. Ngoi phng php OLS th c phng php no khc c lng m hnh hi quy
mu khng?
2. Trong phng php OLS, trong mi trng hp, ta u phi gii h phng trnh tm cc
c lng ng khng?
3. Nu mt m hnh hi quy bi vi nhiu bin th vic dng phng php OLS c thun
tin khng?
4. Khi c lng cc h s bng OLS, lm th no nh gi c cht lng ca chng?
5. Ti sao phi xem xt cc gi thit ca phng php OLS?
6. nh gi ph hp ca m hnh hi quy vi cc s liu ca mu, ta dng tiu ch no?
7. C nht thit phi xy dng c m hnh hi quy mu vi r2 phi ln?
8. Trong kim nh gi thit, vic dng phng php xc sut ngha (p-value) c th thay cho
phng php kim nh thng thng hay khng?
CU HI TRC NGHIM
1. Cng thc no sau y th hin phng php bnh phng ti thiu (OLS)?
n
i =1
i =1
i =1
i =1
min
A. u i = Yi Y
i
C. u i2 = Yi Y
i
min
i =1
i =1
i =1
i =1
Y min
B. u i = Y
i
i
D. u i2 = Yi Y
i
max
B5
C. 0
D. 15.
B. 22
C. 18
D. 2
4. R2 cho bit:
A. Tng quan gia X v Y.
B. S bin thin ca Y.
46
A. 0.7688
B. 0.2312
C. 0.3007
D. 0
Bi 4: M hnh hi quy bi
BI 4. M HNH HI QUY BI
Mc tiu
Ni dung
Hng dn hc
Theo di k bi ging.
H s xc nh bi v h s xc nh bi
hiu chnh.
Lm cc v d v tr li cu hi
trc nghim
Kim nh v s ph hp ca m hnh
hi quy.
D bo trong m hnh hi quy bi.
Thi lng
8 tit
47
Bi 4: M hnh hi quy bi
Cu hi
Vy cng ty c Giang nn tng, gim hay gi nguyn quy m sn xut?
Liu c 2 bin vn v lao ng cng khng c nh hng n sn lng c ng khng?
Gi s trong thng ti, cng ty quyt nh s dng lng vn l 10 t ng v lao ng l
3000 th sn lng d bo l bao nhiu?
48
Bi 4: M hnh hi quy bi
Trong bi trc chng ta nghin cu m hnh hi quy tuyn tnh n gin, l hi quy tuyn
tnh n, trong m hnh ny chng ta nghin cu cc mi quan h gia mt bin c gii
thch l Y v mt bin gii thch X. Bi ny chng ta m rng nghin cu sang m hnh hi quy
tuyn tnh bi vi mt bin c gii thch Y v (k 1) bin gii thch X 2 ,..., X k . Trong thc t
m hnh hi quy tuyn tnh bi c s dng rng ri v i vi nhiu trng hp n gii thch
v hnh vi ca bin ph thuc (bin c gii thch) Y tt hn m hnh hi quy tuyn tnh n.
V d trong bi trc chng ta xt mi quan h gia thu nhp v chi tiu nhng thc t chi tiu
khng ch ph thuc vo thu nhp m n cn ph thuc vo cc yu t khc, chng hn nh:
nim tin vo nn kinh t, tui, ngh nghip, a l V vy m hnh hi quy n kh gii
thch c hnh vi ca bin ph thuc Y. Do vic m rng m hnh hi quy tuyn tnh bi s
gip chng ta gii thch c r hn v bin ph thuc Y.
BI TON
M hnh hi quy tuyn tnh bi l m hnh nghin cu mi quan h gia mt bin ph
thuc Y v (k 1) bin c lp X 2 , X 3 ,..., X k c dng:
Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + ... + k X k + u i
Trong
4.1.
nh ngha: M hnh hi quy tng th (PRF) vi hai bin gii thch c dng nh sau:
Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + u i
(4.1)
E(u i ) = 0, E(u i | X 2i , X 3i ) = 0.
Cov(u i , u j ) = 0, i j.
49
Bi 4: M hnh hi quy bi
4.2.
(4.2)
+ u
V Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + u i = Y
i
i
i =1
i =1
u i2 = Yi 1 2 X 2i 3X3i
n
Ta cn xc nh 1 , 2 , 3 sao cho
i =1
2
i
(4.3)
u
i =1
2
i
t gi tr nh nht th 1 , 2 , 3
+ X + X = Y
3 3
1 2 2
n
n
n
n
2
1 X 2i + 2 X 2i + 3 X 2i X 3i = Yi X 2i
i =1
i =1
i =1
i =1
n
n
n
n
2
1 X 3i + 2 X 2i X 3i + 3 X 3i = Yi X 3i
i =1
i =1
i =1
i =1
(4.4)
trong
X2 =
1 n
1 n
=
X
,
X
X 3i
2i 3 n
n i =1
i =1
1 n
Yi .
n i =1
H phng trnh (4.4) c gi l h phng trnh chun v phng php xc nh
1 , 2 , 3 nh trn c gi l phng php bnh phng ti thiu (OLS).
Y=
2 =
y x x
i =1
2i
2
2i
i =1
i =1
2
3i
yi x 3i x 3i2 yi x 3i x 2i x 3i
i =1
i =1
i =1
x x
i =1
50
yi x 3i x 2i x 3i
x x x 2i x 3i
i =1
i =1
i =1
3 =
i =1
2
3i
2
2i
i =1
2
3i
i =1
( x 2i x 3i ) 2
i =1
Bi 4: M hnh hi quy bi
Cov 2 ; 3 =
2 r23
n 2 n 2
x 2i x 3i
i =1
i =1
(1 r )
2
23
vi
yi = Yi Y, x 2i = X 2i X 2 , x 3i = X 3i X 3 .
2 =
u
i =1
2
i
RSS
.
n 3
n 3
CH
r232 =
4.3.
( X X ( X )( X ))
2
2
X2
S S
2
X3
x 2i x 3i
= n i =1
n
2
2
x 2i x 3i
i =1
i =1
( )
Var 2 =
2
n
x (1 r )
i =1
( )
Var 3 =
2
2i
2
23
2
n
x 3i2 (1 r232 )
( )
( )
( )
( )
; Se 2 = Var 2 ;
; Se 3 = Var 3 ,
i =1
M hnh hi quy bi
4.4.1.
Khi nim:
(4.5)
Bi 4: M hnh hi quy bi
...............................................................
Yn = 1 + 2 X 2n + 3 X 3n + ... + k X kn + u n
1 X 21
Y1
Y2
1 X 22
Y = . ; X = .
.
.
.
.
Y
n
1 X 2n
(4.6)
X 31 ... X k1
X 32 ... X k 2
.
...
.
.
...
X 3n
X kn
u1
1
u2
2
u = . ; = .
.
.
u
n
n
Y = X + u
4.4.2.
(4.7)
Cc gi thit c bn
E (u2 ) 0
E (u) = . = .
. .
E (u ) 0
n
Gi thit 2:
i j
Bi 4: M hnh hi quy bi
Vi
gi
thit
trn,
ta
( Yi , X 2i , X3i ,..., X ki ) , ( i = 1, n )
cn
da
vo
liu
quan st c tm c
bi (4.7).
K hiu = 1 , 2 ,..., k
l c lng ca , khi ta c
Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + ... + k X ki + u i i = 1, n .
Ta cn tm cc h s 1 , 2 ,..., k
u
i =1
2
i
t gi tr
nh nht.
Kt qu ca phng php gii tch cho thy vc t c lng trn y tha mn
phng trnh ma trn
( XX ) = XY
(4.8)
Xt m hnh hi quy bi
Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + ... + k X ki + u i .
Ging nh m hnh hi quy n, m hnh hi quy bi ny c
cc tnh cht sau:
ng hi quy bi i qua im ( Y, X 2 , X 3 ,..., X k ) .
=Y.
Y
n
u
i =1
= 0.
u X
i =1
pi
=0.
53
Bi 4: M hnh hi quy bi
:
Cc u i khng tng quan vi Y
i
u Y = 0 .
i =1
i i = 1, k .
4.6.
H s xc nh bi R 2 v h s xc nh hiu chnh
ESS
RSS
= 1
.
TSS
TSS
XY nY 2
.
YY nY 2
(4.9)
0 R 2 1.
u
i =1
2
i
=0.
Bi 4: M hnh hi quy bi
n
R = 1
2
u
i =1
n
2
i
y
i =1
/(n k)
.
2
i
/(n 1)
H1 : i 0
gii quyt bi ton kim nh trn, ta dng tiu chun thng k sau:
( XY nY 2 ) / k
F=
~ F(k 1, n k)
(YY XY) /(n k 1)
(4.10)
2
H1 : R 0
(4.11)
55
Bi 4: M hnh hi quy bi
Mt khc: R 2 =
XY nY 2
.
YY nY 2
R 2 / ( k 1)
.
Do ta c: F =
(1 R 2 ) /(n k)
Vy thng k F cng l tiu chun thng k cho bi ton kim nh (4.11).
V d 1
Mt cng ty mun m rng th trng kinh doanh ti
mt thnh ph. Trc khi quyt nh m chi nhnh ti
thnh ph , cng ty tin hnh nghin cu th
trng bng cch tin hnh qung co v cho bn sn
phm ca mnh t xem xt kh nng tiu th sn
phm. Thu thp s liu trong 10 tun v s sn phm
bn c trong mt tun, gi sn phm X 2 v chi ph
Cho ph qung co
S sn phm bn ra/tun
4.92
4.79
425
5.5
3.61
467
5.54
5.49
296
5.11
2.78
626
5.62
5.74
165
5.24
1.34
515
4.15
5.81
270
4.02
3.39
689
5.77
3.74
413
4.57
3.59
561
56
Bi 4: M hnh hi quy bi
H1 : 2 , 3 0
H 0 : R 2 = 0
2
H1 : R > 0
C hai bi ton trn u c th gii quyt bng cch s dng thng k F . Ta c
Fqs = 11.91675 . Vi n = 10, k = 2, tra bng phn phi Fisher hoc dng lnh Excel ta
tm c phn v F0.05 ( 2;7 ) = 4.77 . R rng Fqs > F0.05 ( 2;7 ) , vy ta bc b H 0 , kt
lun gi bn ca sn phm v chi ph cho qung co c nh hng n s lng sn
phm bn ra.
Hai bi ton kim nh trn cn c th gii quyt bng cch so snh xc sut ngha
tng ng vi mc ngha nh. Kt qu ca Eviews cho thy xc sut ngha ca
thng k F (Prob(F-statistic)) c gi tr bng 0.005575, nh hn 0.05, vy c th bc
b gi thuyt H 0 .
4.8.
Gi s trong m hnh hi quy (4.7), vc t nhiu ngu nhin u c phn phi chun
1
N(0; 2 ) . Khi ta c vc t h s hi quy c phn phi chun N , 2 ( XX ) ,
2 = u i2 ( n k ).
i =1
57
Bi 4: M hnh hi quy bi
Cc thng k t =
i i
u c phn phi student vi (n k) bc t do. Do vy, vi
Se
( )
i
(4.12)
3 = 89.82406
Trong ct Std.Error ta c:
( )
( )
( )
(i = 1, k)
i *i
Se
( )
i
k )
Min bc b: W = (; t (n/2k ) ) (t (n
/ 2 ; ).
58
Bi 4: M hnh hi quy bi
*
H 0 : i = i
Bi ton 2:
*
H1 : i > i
k )
; ).
Min bc b: W = (t (n
H 0 : i = *i
Bi ton 3:
*
H1 : i < i
Min bc b: W = (; t (n k ) )
S dng phn mm Eviews chng ta c th tnh c ngay gi tr tiu chun ca
thng k t i v xc sut ngha p tng ng, t c th gii quyt bi ton theo hai
cch sau:
Cch 1:
k )
Tm phn v t (n
v min bc b W ri so snh tiu chun thng k t i vi W
/2
a ra kt lun.
Cch 2:
So snh xc sut ngha p vi mc ngha nh trc nh sau:
o
i vi cc Bi ton 2 v 3, nu p / 2 th bc b gi thuyt H 0 , cn nu
p / 2 > th chp nhn H 0 .
Y = 0 + 2 X 2 + 3 X 3 + u .
Nu 2 m th Y ph thuc nghch bin vi X 2 , tc l X 2 tng th Y gim. Vy
tr li cho cu hi trn ta cn lp bi ton kim nh gi thuyt
H 0 : 2 = 0
H1 : 2 < 0
2
110.2952
=
= 2.30172 .
se( 2 ) 47.91851
7
k )
Mt khc, vi n = 10, k = 3, = 0.05 , ta c t (n
= t (0.05) = 1.895 .
Vy min bc b ca bi ton ny l
W = (; 1.895) .
R rng ta c t 2 W , do ta c th bc b gi thuyt H 0 , chp nhn H1 v a ra
kt lun 2 < 0 .
59
Bi 4: M hnh hi quy bi
:
ca Y l Y
= E(Y | X , X ,..., X ) = + X + X + ... + X .
Y
2
3
k
1
2 2
3 3
k k
V d 4: Xt s liu trong v d 1, hy d bo doanh s bn hng trung bnh khi gi
sn phm l 4.5 v chi ph qung co l 3.2.
Ta c:
= 1360.84 110.2952X 89.824606X .
Y
2
Vy vi X2 = 4.5 v X3 = 3.2 , ta c:
= E ( Y | X = 4.5, X = 3.2 ) = 1360.84 110.2952 4.5 89.824606 3.2 = 577.07 .
Y
2
3
60
Bi 4: M hnh hi quy bi
TM LC CUI BI
hoc
Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + u i
2 =
u
i =1
2
i
nk
RSS
.
nk
H s xc nh bi R2 v h s xc nh bi hiu chnh.
o ph hp ca hm hi quy, dng R2. Gi tr ca R2 cho bit bao nhiu % s bin
thin ca bin ph thuc c gii thch bi ng thi cc bin c lp hoc c gii thch
bi hm hi quy mu
R2 =
ERR
RSS
= 1
.
TSS
nk
n 1
nk
R2 R2
0 R2 1
H s R 2 c th m.
Khong tin cy vi tin cy 1 cho h s i l:
()
()
n k
n k
i Se t ( ) < i < i + Se t ( ) i = 1, k .
2
Khong tin cy ny cho bit khi Xi tng hoc gim 1 n v th trung bnh ca bin ph thuc
s thay i trong khong no.
Kim nh v s ph hp ca m hnh hi quy
i
Tiu chun kim nh: t i = i i
Se i
( )
61
Bi 4: M hnh hi quy bi
*
H 0 : i = i
Bi ton 1:
*
H1 : i i
) (
Min bc b: W= ; t (n k ) t (n k ) ; + .
2
H 0 : i = *i
Bi ton 2:
*
H1 : i > i
Min bc b: W= t (n k ) ; + .
H 0 : i = *i
Bi ton 3:
*
H1 : i < i
Min bc b: W= ; t (n k ) .
62
Bi 4: M hnh hi quy bi
CU HI THNG GP
1. Trong m hnh hi quy bi, cc gi thit ca phng php OLS c khc g so vi m hnh
hi quy n?
2. Vai tr ca cc h s hi quy trong m hnh hi quy bi khc th no so vi m hnh hi quy n?
3. H s xc nh bi trong m hnh hi quy bi cho bit iu g?
4. Ti sao li cn a ra khi nim h s xc nh bi iu chnh trong hm hi quy bi?
5. Khi no thi nn a thm bin c lp mi vo m hnh nu s dng h s xc nh bi
iu chnh?
6. Khi no thi ta cn xy dng khong tin cy cho cc h s hi quy?
7. Khi no th dng khong tin cy i xng, bn phi hoc bn tri?
8. Kim nh gi thit v mt h s hi quy bng 0 c ngha g, kim nh h s hi quy bng
mt gi tr c th c ngha g?
9. Kim nh F v s ph hp ca m hnh hi quy c ngha g?
CU HI TRC NGHIM
A. 5 v 30
B. 6 v 29
C. 5 v 24
D. 6 v 25
= 8 + 3X + 5X 4X . Khi X3 tng 1 n v, vi X1 v X2 gi
4. M hnh hi quy c dng Y
1
2
3
khng i, Y s:
A. Tng 1 n v.
B. Tng 12 n v.
C. Gim 4 n v.
D. Gim 16 n v.
63
Bi 4: M hnh hi quy bi
A. 0.385
C. 0.591
B. 0.877
D. 0.736
6. Mt m hnh hi quy bi th c:
A. Ch duy nht 1 bin c lp.
B. Ch duy nht 2 bin c lp.
C. Nhiu hn 1 bin c lp.
D. Nhiu hn 1 bin ph thuc.
= 2 3X + 4X + 5X , 1 n v tng ca X1, X2 v X3 gi khng
7. Cho m hnh hi quy: Y
1
2
3
i, s dn n:
A. Tng 3 n v ca Y.
B. Gim 3 n v ca Y.
C. n v 8 n v ca Y.
D. Khng c la chn no trn.
8. kim nh s ph hp ca m hnh hi quy c 4 bin c lp, gi thuyt H0 l:
A. H 0 : 2 = 3 = 4 = 5 = 1.
B. H 0 : 1 = 2 = 3 = 4 = 5 .
C. H 0 : 2 = 3 = 4 = 5 = 0.
D. H 0 : 1 = 2 = 3 = 4 = 5 0.
64
Bi 5: a cng tuyn
BI 5. A CNG TUYN
Mc tiu
Ni dung
Hng dn hc
CT l g?
c ti liu c c nhng
tng chnh.
Thi lng
6 tit
65
Bi 5: a cng tuyn
66
Bi 5: a cng tuyn
5.1.1.
Bi ton
Cc bin X 2 , X 3 ,..., X k gi l cc a cng tuyn hon ho hay cn gi l a cng
tuyn chnh xc nu tn ti 2 ,..., k khng ng thi bng khng sao cho:
2 X 2 + 3 X 3 + ... + k X k = 0
5.1.2.
(5.1)
Bi ton
Cc bin X 2 , X 3 ,..., X k gi l cc a cng tuyn khng hon ho nu tn ti 2 ,..., k
khng ng thi bng khng sao cho:
2 X 2 + 3 X 3 + ... + k X k + v = 0
(5.2)
Xi =
v
X 2 3 X 3 ... k X k
i
i
i
i
(5.3)
Chng ta s thy rng khi c hin tng a cng tuyn hon ho th cc h s hi quy
c th khng xc nh v sai s tiu chun ca chng c th bng v cng. n
gin chng ta xt m hnh hi quy 3 bin
67
Bi 5: a cng tuyn
Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + u i , i = 1, n .
(5.4)
yi = Yi Y, x 2i = X 2i X 2 , x 3i = X 3i X 3 , ta c
t:
yi = 2 x 2i + 3 x 3i + u i
(5.5)
2 =
i =1
i =1
i =1
i =1
x x x 2i x 3i
i =1
i =1
i =1
2
2i
3 =
yi x 2i x 3i2 yi x 3i x 2i x 3i
n
2
3i
(5.6)
yi x 3i x 22i yi x 2i x 2i x 3i
i =1
i =1
i =1
i =1
x 22i x 3i2 x 2i x 3i
i =1
i =1
i =1
(5.7)
0
2 = 3 =
0
(5.8)
5.3.
( i = 1, n )
(5.9)
vi u i l cc nhiu ngu nhin khng tng quan vi cc bin c lp. Khi gia
hai bin c lp X 2 , X 3 c s a cng tuyn khng hon ho, ngha l
X 3i = X 2i + vi
(5.10)
X 2i vi = 0 ,
i =1
68
X
i =1
3i
vi = 0.
Bi 5: a cng tuyn
T (5.10) ta cng c: x 3i = x 2i + vi
n
x 2i vi = 0 ,
i =1
x
i =1
3i
(5.11)
vi = 0.
Ta c c lng cho 2 l:
n
n
n
2 n 2
n
2
2
y
x
x
+
v
y
x
+
y
v
i 2i
2i
i i 2i
i i x 2i
i =1
i =1
i =1
i =1
i =1
2 = i =1
2
n
n
n
n
i =1
i =1
i =1
i =1
(5.12)
( )
Var 2 =
2
n
i =1
( )
Var 3 =
(5.13)
x (1 r )
2
2i
2
23
2
n
(5.14)
x (1 r )
i =1
2
3i
2
23
( )
( ))
i i 1.96Se i ; i + 1.96Se i
vi
( )
(5.15)
( )
Se i = Var i , ( i = 2,3) .
( )
( )
i
, i = 2,3 .
se( i )
69
Bi 5: a cng tuyn
70
Nm
X2
X3
X4
1928
52.8
39.21
17.73
4.39
1929
62.2
42.31
20.29
4.60
1930
58.6
40.37
18.83
3.25
1931
56.6
39.15
17.44
2.61
1932
51.6
34.00
14.76
1.67
1933
51.1
33.59
13.39
2.44
1934
54
36.88
13.93
2.39
1935
57.2
39.27
14.67
5.00
Bi 5: a cng tuyn
1936
62.8
45.51
17.20
3.93
1937
65
46.06
17.15
5.48
1938
63.9
44.16
15.92
4.37
1939
67.5
47.68
17.59
4.51
1940
71.3
50.79
18.49
4.90
1941
76.6
57.78
19.18
6.37
1945
86.3
78.97
19.12
8.42
1946
95.7
73.54
19.76
9.27
1947
98.3
74.92
17.55
8.87
1948
100.3
74.01
19.17
9.30
1949
103.2
75.51
20.20
6.95
1950
108.9
80.97
22.12
7.15
Ta c m hnh hi quy: Y = 1 + 2 X 2 + 3 X 3 + 4 X 4 .
R rng gia cc bin thu nhp X 2 , X3 , X 4 c hin tng a cng tuyn v khi kinh t
tng trng th cc loi thu nhp X 2 , X3 , X 4 cng tng.
Thc hin cc th tc tng ng ca phn mm Eviews ta thu c kt qu trong
bng sau:
Bi 5: a cng tuyn
Trong phn trc chng ta thy c hu qu ca hin tng a cng tuyn trong
m hnh hi quy v cch pht hin hin tng a cng tuyn. Phn ny a ra cc
bin php khc phc.
S dng thng tin tin nghim
(5.16)
(5.17)
(5.18)
= ln 1 + 2 ( L*i K*i ) + K *i + u i ,
Yi* K*i = ln 1 + 2 ( L*i K*i ) + u i .
72
(5.19)
Bi 5: a cng tuyn
*
*
t: Yi** = Yi* K *i ; X**
i = L i K i , khi phng trnh (5.16) c a v
Yi** = ln 1 + 2 X**
i + ui
(5.20)
(5.21)
(5.22)
t:
Yt = Yt Yt 1 ;
X 2t = X 2t X 2t 1 ;
73
Bi 5: a cng tuyn
X 3t = X 3t X 3t 1 ;
U t = u t u t 1 .
Yt = 2 X 2t + 3 X 3t + u t
ta c:
(5.23)
Tng quan st :
Hin tng a cng tuyn c th xut hin do c mu nh. V vy chng ta c th
tng thm s quan st ln. Nhng chng ta bit rng khi tng thm s quan st
th chng ta li phi tng thm chi ph cng nh thi gian ly mu.
V d 2: Thng tin v chi ph tiu dng Y, thu nhp X 2 v tin tch ly X 3 ta c bng s
liu sau :
Y
70
65
90
95
110
115
120
140
155
150
X2
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
X3
810
1009
1273
1425
1633
1876
2052
2201
2435
2686
(5.24)
( )
Se 1 = 6.7525;
( )
Se 2 = 0.822898;
( )
Se 3 = 0.808664 .
v gi tr ca cc thng k
t1 = 3.668972, t 2 = 1.144172, t 3 = 0.526062
R 2 = 0.963504, R 2 = 0.953077.
Ta thy rng h s xc nh R 2 ca m hnh rt gn 1, trong khi thng k t3 li c
gi tr rt gn 0, tng ng vi xc sut ngha kh ln. Vy hin tng a cng
tuyn xy ra trong m hnh ny.
74
Bi 5: a cng tuyn
X 2 = 0.368271 + 0.09792X 3 + u
t 2 = 62.04047 , R 22 = 0.997926 .
Vy ta thy tng quan ca X 2 v X 3 kh ln. iu ny mt mt khng nh mt ln
na s c mt ca hin tng a cng tuyn, mt khc cng gi vic loi b bt
bin c lp ra khi m hnh l mt gii php x l hin tng a cng tuyn.
Ta xt m hnh hi quy sau khi ln lt loi cc bin c lp X 2 , X 3 ra khi m hnh:
Khi loi X 2 ta c
75
Bi 5: a cng tuyn
Yi = 24.41104 + 0.049764X 3i
( )
Se ( ) = 0.003744, t
Se 1 = 6.874097, t1 = 3.551164
3
= 13.29166
Loi X 3 , ta c:
Yi = 24.45455 + 0.509091X 2i
( )
Se ( ) = 0.035743, t
Se 1 = 6.413817, t1 = 3.812791
2
= 14.24317
R 22 = 0.962062, R 22 = 0.957319 .
Ta thy R12 < R 22 nn b bin X 3 ra khi m hnh l hp l.
76
Bi 5: a cng tuyn
TM LC CUI BI
CT l g?
M hnh nhiu bin c lp:
E(Y X i ) = 1 + 2 X 2i + ... + k X ki
(k 3)
Hu qu ca CT
c lng OLS khi c hin tng a cng tuyn cao:
Vn l c lng tuyn tnh khng chch tt nht trong lp cc c lng tuyn tnh khng
chch.Tuy nhin n khng tt, nh sau:
o Phng sai ca cc c lng ln => chnh xc thp.
o Khong tin cy thng rng.
2
o T s t thng nh => Cc h s khng c ngha nhng R vn ln.
o Du h s c lng c th sai.
77
Bi 5: a cng tuyn
CU HI THNG GP
1. Trong m hnh hi quy n c xy ra hin tng a cng tuyn hay khng ?
2. Trong 2 loi a cng tuyn hon ho v khng hon ho, loi no thng gp hn trong thc
t v v sao?
3. C phi khi no ta cng c a cng tuyn trong m hnh hi quy bi v gia cc bin kinh t
thng tn ti mt quan h no ?
4. Cc hu qu ca a cng tuyn gn hon ho c th hin th no?
5. a cng tuyn xy ra c nh hng g n tnh cht ca cc c lng ca cc h s hi quy?
6. C th nhn bit c a cng tuyn xy ra m khng cn thc hin cc kim nh?
7. Khi thc hin hi quy ph pht hin ra a cng tuyn, c nht thit phi thnh lp tt c
cc hm hi quy ph c th khng?
8. Trong cc bin php khc phc a cng tuyn th bin php no ph bin?
CU HI TRC NGHIM
1. Khi cc bin c lp tng quan vi nhau trong m hnh hi quy bi, hin tng ny gi l:
78
Ni dung
Hng dn hc
PSSS thay i l g?
Cn nm c bn cht ca hin
tng, l khi gi thit ca phng
php OLS khng tha mn.
Hu qu ca PSSS thay i.
Pht hin PSSS thay i.
Khc phc PSSS thay i.
Thi lng
8 tit
79
80
Trong cc bi trc chng ta dng phng php bnh phng b nht c lng cc h s
ca m hnh hi quy. phng php c hiu qu, ta phi xt m hnh hi quy di mt s
gi thit, trong c mt gi thit rt quan trng l cc nhiu ngu nhin u i c phng sai khng
i. Mt cu hi t ra l nu gi thit ny b vi phm th hu qu s th no? ng thi, lm th
no pht hin hin tng gi thit b vi phm v khc phc hin tng bng cch no?
Bi ny xem xt cc vn nu trn.
6.1.
Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + ... + k X ki + u i
(6.1)
Var ( u i ) = E ( u i2 ) = 2 , i = 1, n
(6.2)
Var ( u i ) Var ( u j )
i j
81
E ( u i2 ) = i2
vi:
(6.3)
( i = 1, n ) .
pht hin hin tng phng sai sai s thay i, ta c th s dng mt trong ba m
hnh hi quy ph sau y :
i2 = 1 + 2 Z2i + 3 Z3i + ... + p Zpi ;
(6.3a)
(6.3b)
(6.3c)
H 0 : 2 = 3 = ... = p = 0
Bi ton kim nh:
H1 : i 0
Nu gi thuyt H 0 c chp nhn th c ngha l phng sai sai s trong m hnh (6.3)
khng thay i, ngc li l c hin tng phng sai thay i.
82
quy (6.3).
Bc 2: Tnh cc phn d:
u i = Yi 1 2 X 2i ... k X ki .
Bc 3a: Bnh phng cc phn d u i gn vo i2 ri c lng cc h s i ca
Kim nh White:
n gin ta xt m hnh 3 bin
Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + u i
(6.4)
(6.5)
ti hn 2 (5) .
Bc 4: So snh gi tr thng k vi gi tr ti hn, nu 2 > 2 ( 5 ) th bc b gi
(6.6)
2 c c t hi
trong i2 , E ( Yi ) cha bit v c thay bng cc c lng u i2 , Y
i
Se ( 2 )
kim tra xem trong m hnh trn, c hin tng phng sai sai s thay i hay
khng, ta ln lt tin hnh cc php kim nh khc nhau nh sau:
Kim nh Glejser. Thc hin hi quy U88 theo Y88 ( y chn Z l Y88 )
U88 = 1 + 2 Y88 .
ta thu c kt qu sau:
85
H1 : 2 0
2
U88
= 1 + 2 Y88
ta c kt qu sau:
H : = 0
p dng bi ton kim nh 0 2
H1 : 2 0
86
Vi kt qu , ta kim nh gi thuyt
H 0 : 2 = 3 = 0
H1 : i 0
vi Y
88
88
88
88
87
Xt bi ton kim nh
H 0 : 2 = 0
H1 : 2 0
Bin php khc phc hin tng khng thun nht ca phng sai sai s
(6.7)
(6.8)
Yi
X
X
u
= 1 1i + 2 2i + i .
i
i
i i
t
Yi* =
Yi * X1i * X 2i * u i
; X1i =
; X 2i =
; ui = .
i
i
i
i
(6.9)
1
1
u i ) = E(u i )
i
i
E(u *2
i ) = E(
1 2
1
u ) = 2 E(u i 2 ) = 1 .
2 i
i
i
Vy m hnh hi quy (6.9) c phng sai ca sai s u*i khng i. Khi p dng
phng php OLS thng thng, ta thu c cc c lng 1* , 2* ca 1 , 2 trong
(6.9) cng l cc c lng ca m hnh (6.7).
Trng hp 2: Khi cha bit phng sai sai s i2 , ta s ln lt xt cc trng hp
ring nh sau:
Nu phng sai sai s t l vi bnh phng bin gii thch X, tc l
E(u i2 ) = 2 X i2
th ta c th bin i m hnh gc (6.7) thnh
Yi 1
u
1
=
+ 2 + i = 1
+ 2 + vi .
Xi Xi
Xi
Xi
M hnh ny c phng sai sai s vi khng i v ta c th dng phng php
OLS thng thng c lng cc h s 1 , 2 ca m hnh.
Nu phng sai sai s t l vi bnh phng ca k vng Y, tc l
E(u i2 ) = 2 (E(Yi )) 2
ta c th bin i m hnh gc (6.7) v thnh
Yi
ui
= 1 + 2 Xi +
= 1 + 2X i + vi .
E(Yi ) E(Yi ) E(Yi )
E(Yi )
M hnh ny li tr thnh m hnh c phng sai sai s vi khng i.
Nu dng hm l sai th nh dng li m hnh.
Ngi ta thng nh dng li m hnh bt u
bng cch dng m hnh lgarit.
Chng hn, trc tin ngi ta dng m hnh log
tuyn tnh
Yi = 1 + 2 ln X i + u i .
Nu m hnh ny vn l nh dng sai th ngi ta
hiu chnh bng m hnh log - log tuyn tnh
ln Yi = 1 + 2 ln X i + u i
89
TM LC CUI BI
M hnh Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + u i
Trong phng php OLS c gi thit: Var ( u i ) 2 , phng sai sai s khng i (ng u)
Homoscedasticity
Hu qu:
o
Cc c lng l khng chch nhng khng tt nht (khng tho mn tnh cht c
lng hiu qu trong phng php OLS).
o
Kim nh T, F mt hiu lc (kt qu khng ng tin cy).
i2 = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + 4 X 22i + 5 X3i2 + 6 X 2i X 3i + vi .
H0: M hnh u c PSSS ng u.
H1: M hnh u c PSSS thay i.
2
Kim nh F: qs
= nR 2 .
Kim nh: 2
2
Nu qs
> 2 ( 5 ) : bc b gi thuyt H0.
90
CU HI CUI BI
1. Phng sai ca sai s thay i c thc s l mt khuyt tt nghim trng trong phn tch hi quy?
2. Hu qu ca PSSS thay i khc th no so vi hu qu ca a cng tuyn?
3. Nu nh khng bit c cc nhiu ngu nhin th lm th no c th nhn nh v hin
tng PSSS thay i trong m hnh?
4. tng ca phng php dng th phn d pht hin PSSS thay i trong m hnh l g?
5. tng ca cc phng php dng kim nh pht hin ra PSSS thay i l g?
6. C nn p dng tt c cc phng php kim nh pht hin PSSS thay i hay khng?
7. Trong cc phn mm c sn cc kim nh pht hin PSSS thay i hay khng?
8. tng ca cc phng php khc phc PSSS thay i l g?
BI TP TRC NGHIM
1. Khi phng sai ca cc nhiu ngu nhin khng bng nhau, hin tng ny gi l:
A. Phng sai ca sai s thay i.
B. Phng sai ca sai s khng i.
C. a cng tuyn.
D. T tng quan.
2. C th lun lun chng t c rng khng c PSSS thay i trong m hnh hi quy:
A. ng.
B. Sai.
3. Phng sai ca sai s thay i ch xy ra vi s liu theo chui thi gian:
A. ng.
B. Sai.
4. Trong kim nh Glejser pht hin PSSS thay i, gi tr no s c s dng cho bin ph
thuc trong m hnh hi quy ph:
A. Sai s tiu chun ca hm hi quy.
B. Bnh phng ca phn d.
C. Phn d.
D. Gi tr tuyt i ca cc phn d.
5. Trong kim nh White pht hin PSSS thay i, nu m hnh ban u c 2 bin c lp th
trong m hnh hi quy ph c bao nhiu bin c lp (khng c tch cho).
A. 2
B. 3
C. 4
D. 5
6. Khi m hnh c PSSS thay i, ta lun c th khc phc n bng cch s dng lgarit ca
cc bin trong m hnh.
A. ng.
B. Sai.
91
7. Nu trong kim nh White pht hin PSSS thay i, tnh c thng k khi bnh phng
l 1.624 vi p-value tng ng l 0.444, s dng mc ngha 0.05. Vy kt lun l:
A. C PSSS thay i.
B. Khng c PSSS thay i.
C. Khng c kt lun vi nhng thng tin trn.
8. Nu trong m hnh c phng sai ca sai s thay i, n lm cho:
A. Phng sai ca cc c lng OLS khng phi l nh nht.
B. Cc c lng OLS khng phi l tuyn tnh.
C. Khng nh hng g n cc c lng OLS.
D. Khng c lng c cc tham s bng phng php OLS.
9. Phng php dng th pht hin ra PSSS thay i l:
A. V th ca X ln lt theo tng bin c lp.
B. V th ca phn d vi ln lt cc bin c lp.
C. V th ca bnh phng cc phn d vi ln lt cc bin c lp.
D. B hoc C.
92
Ni dung
Hng dn hc
n li cc bi hc trc hiu c
cc loi m hnh hi quy.
Thi lng
12 tit
93
94
Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + ... + k X ki + u i ,
(7.1)
Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + ... + m X mi + vi ,
(7.2)
C th chng minh L c phn phi tim cn vi phn phi khi bnh phng.
Gi tr ny cng ln (tng ng vi xc sut ngha cng nh) th cng tt, v
cho thy m hnh ang xt rt khc bit vi m hnh tm thng (l m hnh
cho rng khng h c quan h gia cc bin c
lp v bin ph thuc). Trong thc hnh, gi tr
ca hm L c c lng bng cng thc:
n
RSS
L = (1 + ln(2) + ln(
)) .
2
n
o
RSS 2k / n
).e ,
n
SC = (
RSS k / n
).n
n
H 0 : 2 = 3 = ... = k = 0
H1 : i 0
Vic chp nhn gi thuyt H 0 c ngha l tt c cc bin c lp khng h nh
hng n gi tr ca bin ph thuc. Ngc li, vic bc b gi thuyt H 0 c
ngha c t nht mt bin c lp no c tc ng n bin ph thuc, tc l m
hnh hi quy ph hp vi s liu mt mc nht nh.
97
R2 / k
,
(1 R 2 ) /(n k 1)
H 0 : m +1 = m + 2 = ... = k = 0
H1 : i 0,i {m + 1, m + 2,..., k}
Vic chp nhn gi thuyt H 0 c ngha cc bin c lp X m +1 , X m + 2 ,..., X k khng c vai
tr ng k i vi bin Y , tc l hai m hnh (7.1) v (7.2) l nh nhau v kh nng d
bo gi tr ca bin ph thuc. Ngc li, vic bc b gi thuyt H 0 c ngha m hnh (7.1)
vi nhiu bin c lp hn, sai s hi quy nh hn, s cung cp d bo chnh xc hn cho
bin ph thuc.
n k R 2k R 2m
,
k m 1 R 2k
Gio s Rick Nordheim khng nh rng trong Thng k ng dng, khng c khi
nim v m hnh ng hay sai, m ch c m hnh ph hp hay khng ph hp vi
thc t, m hnh c phn nh c bn cht ca hin tng c nghin cu hay
khng. y l quan im xut pht t thc nghim v l quan im chung ca tt c
cc nh lm ng dng. V vy, ta lun phi xt n tnh ph hp ca m hnh mi khi
gii quyt mt bi ton hi quy. Vic chn m hnh khng ph hp c th do mt
trong nhng nguyn nhn sau gy ra:
o
o
(7.3)
(7.4)
100
(7.5)
Vic chp nhn gi thuyt H 0 c ngha m hnh (7.5) cha s bin c lp thc s
nh hng ti bin ph thuc, nhng nh hng thc s ca cc bin c lp khc cha c
mt, nu c th c th hin mt cch gin tip thng qua nh hng ca cc bin c
lp c mt trong m hnh. Ngc li, vic bc b gi thuyt H 0 c ngha l m hnh
(7.5) cha cha s bin c lp cn thit, bin ph thuc Y cn chu nh hng quan
trng ca mt hay nhiu bin c lp no cha c mt trong m hnh.
(7.6)
ng l gi tr ln nht ca lgarit hm hp l
ng vi m hnh (7.6) v (7.5). Khi gi thuyt
H 0 ng, thng k LR c phn phi tim cn
phn phi khi bnh phng vi 1 bc t do
( 2 (1) ). Nu LR 2 (1) ( thng c ly
bng 5%) th ta bc b H 0 v kt lun c hin
tng b st bin c lp W.
o
Tht vy, khi gii quyt bi ton kim nh 2, so snh hai m hnh (7.1) cha k 1
bin c lp vi m hnh (7.2) cha m 1 bin c lp (m < k), v thc cht ta
kim tra xem nhm k m bin c lp c mt trong m hnh (7.1) nhng khng c
mt trong (7.2) c phi l nhm bin b b st nu ch dng m hnh hi quy (7.2)
hay khng.
Cng c th s dng hm log-hp l gii quyt bi ton kim nh trn bng
cch lp thng k LR = 2(lk lm ) , trong lk v lm tng ng l gi tr ln nht
ca lgarit hm hp l ng vi m hnh (7.1) v (7.2). Khi gi thuyt H 0 ng,
thng k LR c phn phi tim cn phn phi khi bnh phng vi k m bc t do
( 2 (k m) ), t ta c th tnh c xc sut ngha ca php kim nh a
ra kt lun thng k v vic liu c phi nhm bin c lp b b st hay khng.
Trng hp 2: Khng c s liu v bin W . Khi khng c s liu ca bin c
lp b nghi l b b st trong m hnh (7.5), ta c th s dng cc thng tin ca
cc gi tr d bo thu c t m hnh (7.5) xem cc bin c lp trong m hnh
cung cp cho bin ph thuc mt lng thng tin t n mc bo ha hay
cha, tc l liu c cn thiu mt phn thng tin ca bin b b st no nh
hng n bin ph thuc na hay khng? C th, ta ln lt tin hnh cc bc
nh sau:
102
n k R 2k R 2m
k m 1 R 2k
(*)
v bin ph Y
2, Y
3, Y
4 , ng
c lp thu c lng bin ph thuc Y
thi xc nh cc gi tr ca bin phn d
; i = 1, 2,..., n .
u i = Yi Y
i
La chn gia m hnh hi quy tuyn tnh v m hnh hi quy lga tuyn tnh
Trong trng hp ny, d bo thu nhp trn u ngi, r rng m hnh hi quy
tuyn tnh vi bin ph thuc logincocapita s ph hp hn m hnh hi quy tuyn tnh
vi bin ph thuc incomecapita. Lc , thay v dng m hnh
Y = 0 + 1X + v ,
(7.7)
log10 (Y) = 0 + 1X + u .
(7.8)
ta nn dng m hnh
(7.9)
(7.10)
Cc m hnh hi quy lga tuyn tnh v log-log tuyn tnh, mc d kh gii thch v
ngha thc t hn so vi m hnh hi quy tuyn tnh thng thng, nhng nhiu khi li
gip gii quyt c mt s vng mc ca m hnh hi quy tuyn tnh, chng hn
nh vn v phng sai sai s thay i cp n trong bi trc.
7.8.
Vic s dng bin gi trong m hnh hi quy c th m rng cho trng hp bin nh
tnh nhn nhiu gi tr, tc l khi bin nh tnh xc nh nhiu nhm cc quan st ng
vi nhiu phm tr khc nhau. Chng hn, gi s khch du lch trong nghin cu c cc
quc tch Php, Nga, Nht, M, Trung Quc v Vit Nam. Lc ta c th dng 5 bin
gi D1 , D2 , D3 , D4 v D5 m ha bin nh tnh quc tch nh trong bng sau:
Quc tch
D1
D2
D3
D4
D5
Php
Nga
Nht
Trung Quc
Vit Nam
Trong bng trn, bin D1 ng vi nhm khch mang quc tch Php, nhn gi tr 1 i
vi quan st ca khch Php, nhn gi tr 0 i vi cc quan st nhm khc; bin D2
ng vi nhm khch mang quc tch Nga, nhn gi tr
1 i vi quan st ca khch n t nc Nga, nhn
gi tr 0 i vi cc quan st nhm khc; ... Ring i
vi nhm quan st ng vi khch ni a Vit Nam, tt
c cc bin gi t D1 n D5 u nhn gi tr bng 0.
Nhm ny c ly lm nhm nn (hay cn gi l
nhm chng), vi cc kt qu c ly lm mc c
s so snh vi kt qu ca cc nhm khc. Chng hn, khi dng m hnh hi quy
Y = 0 + 1D1 + 2 D 2 + 3 D3 + 4 D 4 + 5 D5 + u.
(7.12)
(7.13)
Trn th m t quan h ca chi ph theo thi gian thc hin chuyn du lch, cc
ng hi qui ca cc phng trnh hi quy n tng ng vi cc phng trnh trn
y s th hin thnh cc ng thng c cng h s dc v do song song vi nhau.
Y
0 + k
0 + 1
0
TG
(7.14)
hai phng trnh hi quy tng ng vi hai nhm khch nam v n ngi Php,
Y = ( 0 + 1 ) + TG + u (i vi nam),
Y = ( 0 + 1 + 1 ) + TG + u (i vi n);
...
v cui cng l hai phng trnh tng ng vi hai nhm khch nam v n ngi
Trung Quc,
Y = ( 0 + 5 ) + TG + u (i vi nam),
Y = ( 0 + 1 + 5 ) + TG + u (i vi n).
Trn th, 12 phng trnh hi quy trn y s tng ng vi 12 ng thng song
song vi nhau, c chung dc v ch khc nhau v v tr ct nhau vi trc tung.
Cc kt qu kim nh cc h s ca m hnh (7.14) s gip so snh h s chn ca 12
m hnh trn y. C th, php kim nh gi thuyt H 0 : 1 = 0 cho php chng ta
a ra kt lun v vic liu yu t gii tnh ca khch du lch c vai tr mang tnh
thng k i vi h s chn ca cc m hnh hay khng. Cn cc php kim nh
H10 : 1 = 0 ; H 02 : 2 = 0 ; H30 : 3 = 0 ; H 04 : 4 = 0 v H50 : 5 = 0 s ln lt cung cp
cc kt lun nh gi nh hng ca yu t quc tch ca khch du lch i vi h s
chn trong cc m hnh ring r (so snh h s chn trong mi m hnh vi h s chn
ca m hnh ng vi nhm khch ni a).
7.11.
M1
M2
M3
Xun
Thu
ng
(7.15)
110
(7.15b)
(7.15c)
Y = + 0 TG + u (ma ng).
(7.15d)
7.12.
M hnh hi quy tuyn tnh thng l m hnh thun tin cho vic gii thch ngha
thc t ca cc kt qu phn tch thu c. Tuy nhin, c th quy lut tuyn tnh ca
m hnh khng phi mang tnh ton cc m ch mang tnh cc b, tc l ch ng i
vi tng khong tng i ngn trong min gi tr ca mt bin c lp. Khi , m
hnh hi quy tuyn tnh tng khc s cung cp mt gii php kh ph hp.
Th d, xt m hnh m t quan h gia thu nhp ca sinh
vin sau khi ra trng ph thuc vo thm nin cng tc,
trong c xt n nh hng ca chnh sch iu chnh
mc lng ti thiu c nh nc tin hnh hng nm.
Trong m hnh ny, thu nhp Y c n nh l bin ph
thuc cng vi bin c lp chnh l TN (thm nin), s
liu c quan st bt u t ngy 01/01/2004 n ht
nm 2009 v gi s vic iu chnh mc lng ti thiu
c thc hin u n vo ngy 01 thng 01 hng nm. Lc , ta c th dng 5 bin
gi N1 , N 2 , N3 , N 4 v N5 biu din khong thi gian ca cc nm nh trong
bng sau:
Nm
N1
N2
N3
N4
N5
2005
2006
2007
2008
2009
2004
Ch :
i =1
i =1
Y = + i X i +
X X
j=1
ij
+,
(7.16)
i =1
i =1
Y = + i X i +
Z
j=1
ij
ij
+.
(7.17)
113
nh hng tng tc
114
TM LC CUI BI
Yi = 1 + 2 X i1 + 3 X i2 + 4 X i3 + u i
(1)
115
CU HI THNG GP
1. Ti sao phi nh gi v la chn m hnh trong phn tch hi quy?
2. Nu nhiu ngu nhin ca m hnh khng c phn phi chun nh gi thit, hu qu s nh
th no?
3. Hu qu ca vic m hnh b nh dng sai l g?
4. Lm th no pht hin ra cc loi sai lm nh dng nu trn?
5. Ti sao ta ch xem xt phng php bin gi khi mun nghin cu nh hng ca bin nh
tnh ln bin ph thuc?
6. Ti sao s bin gi c thit lp cho mt bin nh tnh phi t hn s thuc tnh ca bin l 1?
7. Cc bin gi trong m hnh hi quy c s dng c khc g vi cc bin nh lng thng
thng khng?
8. Nu trong m hnh c c bin lng v bin cht th nn xy dng m hnh nh th no?
BI TP TRC NGHIM
1. Cc loi khuyt tt sau y c gi l cc sai lm nh dng ca m hnh:
A. M hnh thiu bin cn thit.
B. M hnh tha bin.
C. M hnh b sai dng hm.
D. Tt c cc loi trn.
2. Trong phng php bin gi, bin gi c th nhn bt c gi tr bng s no:
A. ng.
B. Sai.
3. Nu bin c lp gm c 2 bin nh tnh, mi bin nh tnh gm 3 thuc tnh, nu s dng
phng php bin gi, s bin gi c thit lp trong m hnh l:
A. 3
B. 4
C. 5
D. 6
4. Trong phn tch hi quy, ch c bin c lp mi c th l bin nh tnh:
A. ng.
B. Sai.
5. Nu m hnh c bin gi, ta khng th s dng phng php OLS c lng m hnh.
A. ng.
B. Sai.
6. Nu mt m hnh c bin c lp bao gm 1 bin nh lng v 2 bin nh tnh, mi bin c
2 thuc tnh, khi m hnh c bao nhiu bin c lp nu ta gi thit cc thuc tnh khc
nhau c h s chn v h s gc, ng thi c tng tc gia 2 bin nh tnh:
A. 3
B. 4
C. 5
D. 6.
7. Khi t bin gi trong m hnh, ta c th cho bt c thuc tnh no nhn gi tr bng 0 hoc
bng 1.
A. ng.
B. Sai.
116
Bi 8: T tng quan
BI 8. T TNG QUAN
Mc tiu
Ni dung
Hng dn hc
TTQ l g?
Cn nm c bn cht ca hin
tng l khi mt gi thit ca
phng php OLS khng tha mn.
Thi lng
8 tit
117
Bi 8: T tng quan
118
Bi 8: T tng quan
Khi sai s giai on t l tng quan vi sai s giai on s. Ta c biu din hin
tng t tng quan qua s ph thuc gia cc sai s theo phng trnh nh sau:
BI TON
Gi thit 1: Trong m hnh
Yt = 1 + 2 X t + u t
(8.1)
u t = u t 1 + t
(8.2)
vi 1 < < 1 .
Gi thit 2: Cc sai s t trong (8.2) l c lp vi nhau v
E ( t ) = 0;E ( 2t ) = 2 <
8.2.
(8.3)
u t = u t 1 + t , 1 < < 1
119
Bi 8: T tng quan
(8.4)
Yt Y( t 1) = 1 (1 ) + 2 X 2t X 2( t 1)
)
)
+ 3 X 3t X 3( t 1) + ... + k X kt X k ( t 1) + u t u t 1 .
t:
(8.4)
Yt* = Yt Y( t 1) ;
X*it = X it X i( t 1) ,i = 2,3,..., k ;
1* = 1 (1 ) .
T dn n
Yt* = 1* + 2 X*2t + 3X*3t + ... + k X*kt + t .
(8.5)
(8.6)
120
Bi 8: T tng quan
n
d=
( u
t =2
u t 1 )
(8.7)
u
t =1
2
t
u u
u
t
t 1
2
t
) 2(1 ) ,
vi l c lng ca . Do | | 1 nn 0 d 4 . Khi d 2 th = 0 , do
nu gi tr thng k d 2 th c th kt lun trong m hnh khng c t tng
quan bc mt gia cc sai s. Ta c th thit lp gi thuyt H 0 : = 0 vi i
thuyt H1 : > 0 hoc H1 : < 0 . Da trn l lun , c th tin hnh cc bc
kim nh nh sau:
o
H1 : > 0
Khi ,
Nu d d L th bc b gi thuyt H 0 ;
Nu d d U chp nhn gi thuyt H 0 ;
Nu d L < d < d U th cha kt lun c g.
o Bc 3b: Xt bi ton kim nh (tng quan
chui m)
H 0 : = 0
H1 : < 0
121
Bi 8: T tng quan
H1 : < 0
H1 : > 0
Bc b
=0
Cha kt lun
dL
Chp nhn
dU
=0
Cha kt lun
4 dU
Bc b
4 dL
=0
(8.8)
(8.9)
H1 : i 0,i = 1, 2,..., p
Bi 8: T tng quan
V d 1: Nghin cu v tnh hnh pht trin sn xut trong khu vc cng nghip ca
Vit Nam theo di trong cc nm t nm 1976 n nm 1995, ta c bng s liu vi
cc con s hng nm v tng sn lng Y, tng lc lng lao ng X 2 v tng s vn
X2
X3
1976
2.000000
2.000000
46266.00
1977
5.657601
2.000000
58865.00
1978
2.000000
3.998823
37392.00
1979
5.657601
3.998823
107915.0
1980
2.000000
6.001443
133026.0
1981
10.38124
2.000000
127848.0
1982
5.657601
6.001443
154107.0
1983
10.38124
3.998823
226500.0
1984
10.38124
6.001443
146649.0
1985
2.000000
2.000000
31448.00
1986
2.000000
3.998823
70778.00
1987
5.657601
2.000000
70658.00
1988
5.657601
3.998823
118409.0
1989
2.000000
6.001443
90536.00
1990
10.38124
2.000000
73843.00
1991
5.657601
6.001443
159804.0
1992
10.38124
3.998823
225100.0
1993
10.38124
6.001443
167678.0
1994
5.657601
3.998823
88699.00
1995
2.000000
2.000000
53852.00
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
-21717.59
22180.83
-0.979116
0.3413
X2
10751.92
2165.515
4.965061
0.0001
X3
17662.45
4533.201
3.896242
0.0012
R-squared
0.715471
109468.7
Adjusted R-squared
0.681997
57734.42
S.E. of regression
32557.46
23.75688
1.80E+10
Schwarz criterion
23.90624
Log likelihood
-234.5688
F-statistic
21.37391
Prob(F-statistic)
0.000023
Durbin-Watson stat
2.289076
123
Bi 8: T tng quan
Trong bng trn ta thy gi tr thng k Durbin Waston l d = 2.289076. Tra bng gi
tr ti hn Durbin Waston vi k = 3 (k= 2), n = 20, ta c dU = 1.54 , 4 dU = 2.46 ,
dL = 1.1. R rng dU < d < 4 dU. Nh vy ta c th chp nhn H 0 , kt lun trong m
hnh khng c tng quan chui bc 1 dng hay m.
V d 2: Ta c th p dng tiu chun 2 gii quyt bi ton ca v d 1. C th,
vi phn mm Eviews sau khi c kt qu ca hi quy gc, ta vo mc View
(Residualtest/Serial Corelation LM test) ri nhn Enter vo Lay Specification, g s
1 cui cng thu c kt qu trong bng sau:
Breusch-Godfrey Serial Correlation LM Test:
F-statistic
0.656872
Probability
0.429557
Obs*R-squared
0.788709
Probability
0.374491
Test Equation:
Dependent Variable: RESID
Method: Least Squares
Date: 11/11/09 Time: 18:39
Presample missing value lagged residuals set to zero.
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
-11367.66
26435.77
-0.430011
0.6729
X2
1162.180
2615.772
0.444297
0.6628
X3
1127.969
4786.457
0.235659
0.8167
RESID(-1)
-0.250009
0.308472
-0.810476
0.4296
R-squared
0.039435
-2.56E-11
-0.140670
30796.28
S.E. of regression
32891.09
23.81665
1.73E+10
Schwarz criterion
24.01579
Log likelihood
-234.1665
F-statistic
0.218957
Prob(F-statistic)
0.881803
Adjusted R-squared
Durbin-Watson stat
2.191546
Bi 8: T tng quan
8.4.
Chng ta thy hin tng t tng quan trong m hnh hi quy gy ra nhng hu
qu nghim trng. Vy cn thit phi c bin php khc phc hin tng . C th
xem xt mt s bin php sau y:
Nu cu trc ca t tng quan bit di dng:
u t = u t 1 + t , < 1
t tha mn gi thit ca OLS, bit. Khi s
dng phng php c lng Cochrane Orcutt ta a
m hnh v dng m hnh khng c t tng quan.
Nu cha bit khi ta c hai cch khc phc l
o
o
125
Bi 8: T tng quan
TM LC CUI BI
M hnh Yi = 1 + 2 X 2i + 3 X 3i + u i .
Trong phng php OLS c gi thit: cov(ui; uj) = 0 vi i j.
Nu gi thit ny khng tha mn cov(ui; uj) 0 vi i j, trong m hnh c hin tng TTQ.
Cc dng ca t tng quan:
u t = u t 1 + t . Suy ra, t tng quan bc nht: AR(1).
u t = 1u t 1 + ... + p u t p + t Suy ra TTQ bc p: AR(p),
t l sai s ngu nhin, tha mn cc gi thit ca OLS.
Cc c lng l khng chch nhng khng tt nht (khng tho mn tnh cht c lng
hiu qu trong phng php OLS).
Kim nh T, F mt hiu lc (kt qu khng ng tin cy).
126
Bi 8: T tng quan
CU HI THNG GP
1. Hin tng t tng quan thng xy ra vi loi s liu no v v sao?
2. Cu trc ca TTQ c th l bc 1 hoc bc cao. Vy lm th no xc nh ng cu trc ny?
3. Khi TTQ xy ra, hu qu ca n cho m hnh l nh th no?
4. Trong cc phng php pht hin TTQ, tng ch o l g?
5. Phng php kim nh Durbin-Watson da trn gi thit g, c s dng pht hin TTQ
bc cao hay khng?
6. Trong kim nh Durbin-Watson, c khong gi tr ca thng k d m ta khng th kt lun
c TTQ hay khng, khi cn lm th no?
7. Phng php chung ca khc phc TTQ c tng nh th no?
8. Phng php Cochrance Orcutt dng lm g trong vic khc phc hin tng TTQ?
BI TP TRC NGHIM
1. Khi cc nhiu ngu nhin tng quan vi nhau, hin tng ny gi l:
A. ng.
B. Sai.
4. Nu thng k Durbin Watson c gi tr gn 0, hin tng no xy ra:
A. 4 d 4
B. 2 d 2
C. 0 d 4
D. 0 d 2 .
127
Bi 8: T tng quan
6. Dng kim inh Durbin-Watson c th pht hin ra t tng quan vi cu trc t hi quy
bc cao.
A. ng.
B. Sai.
A. ng.
B. Sai.
128
p n Kinh t lng
P N
Bi 1: KINH T LNG L G?
CU HI THNG GP
p n Kinh t lng
1. A
2. D
3. A
4. D
5. C
6. B
7. A
p n Kinh t lng
Yi = 1 + 2 X i + u i (2)
= + X
Y
1
1
2 i
Yi = 1 + 2 X i + u i (4)
(3)
1.B
2.B
3.B
4.C
5.B
6.C
7.B
8. D
9. B
10.A
p n Kinh t lng
CU HI THNG GP
1. Ngoi phng php OLS th c phng php no khc c lng m hnh hi quy
mu khng?
Trong thng k ton v kinh t lng cn cc phng php khc c lng tham s trong
m hnh nh phng php c lng hp l ti a, phng php moment. Tuy nhin trong
bi hc ny, v ta ch yu s s dng m hnh tuyn tnh vi tnh n gin ca phng php
nn OLS c gii thiu.
2. Trong phng php OLS, trong mi trng hp, ta u phi gii h phng trnh
tm cc c lng ng khng?
ng. V bn cht ca phng php ny l i tm gi tr b nht cho tng bnh phng cc
phn d, nn ta phi s dng cng thc gii thch ton hc thc hin iu ny.
3. Nu mt m hnh hi quy bi vi nhiu bin th vic dng phng php OLS c thun
tin khng?
Vic tnh ton bng tay cho m hnh hi quy bi s khng thun tin. Tuy nhin, cc phn
mm kinh t lng v thng k u c th c lng c cc h s bng OLS hay bng cc
phng php khc rt d dng.
4. Khi c lng cc h s bng OLS, lm th no nh gi c cht lng ca chng?
Ta c th thng qua cc sai s tiu chun ca cc h s. V chng l cc c lng im ca
cc tham s nn mt cch khc nh gi cht lng ca chng l thng qua cc tiu chun
ca mt c lng im nh c lng tuyn tnh, khng chch, vng v hiu qu.
5. Ti sao phi xem xt cc gi thit ca phng php OLS?
Phng php OLS c thc hin v cho cc gi tr c lng ca cc tham s da trn mt
h thng cc gi thit. Nu cc gi thit ny khng tha mn th mt s bc m ta c trong
phng php lun ca mn hc s khng c thc hin mt cch hon ton hoc cho kt
qu ng tin cy. Chnh v th, trong p dng phng php OLS, ta lun cn kim tra cc gi
thit t ra cho phng php ny.
6. nh gi ph hp ca m hnh hi quy vi cc s liu ca mu, ta dng tiu ch no?
Ta dng h s xc nh R2. Thng thng R2 cng ln th th hin rng bin c lp gii
thch cng nhiu cho s bin thin ca bin ph thuc.
7. C nht thit phi xy dng c m hnh hi quy mu vi R2 phi ln? Khng hon
ton v trong nhiu nghin cu, mc ch chnh ca ta l tin hnh xem xt nh hng ca X
ln Y ng thi d bo, nn R2 nh khng nht thit l kt qu hi quy khng tt. Nu c R2
ln th rt tt, nhng nu n khng thc s ln th vn khng phi l nghim trng min sao
bin c lp c ngha trong m hnh.
8. Trong kim nh gi thit, vic dng phng php xc sut (p-value) c th thay cho
phng php kim nh thng thng hay khng?
Ngy nay, vi s h tr ca cc phm mm, vic tnh ton gi tr p-value cho cc gi tr ca
thng k kim nh l rt d dng. V th ta c th s dng lun p-value tin hnh cc
kim nh gi thit theo nguyn tc:
Vit cp gi thit
Nu p-value < : bc b H0.
Nu p-value : khng bc b H0.
132
p n Kinh t lng
BI TP TRC NGHIM
1. C
2. B
3. C
4. D
5. A
Bi 4: M HNH HI QUY BI
TNH HUNG DN NHP
Variable
Coefficient Std. Error
t-Statistic
Prob.
C
0.424816
0.137808
3.082671
0.0047
LOG(V)
0.735804
0.065794
11.18348
0.0000
LOG(L)
0.948994
0.062905
15.08606
0.0000
----------------------------------------------------------------------------------------R-squared
0.918339 Mean dependent var
-1.532700
Adjusted R-squared 0.912290 S.D. dependent var
1.453766
S.E. of regression 0.430545 Akaike info criterion
1.247110
Sum squared resid 5.00496
Schwarz criterion
1.387229
Log likelihood
-15.70664 F-statistic
151.8180
Durbin-Watson stat 2.192857 Prob(F-statistic)
0.000000
-----------------------------------------------------------------------------------------
p n Kinh t lng
Trong m hnh bi, h s chn cng ng vai tr l trung bnh ca Y khi tt c cc bin c
lp bng 0. Tuy nhin h s gc trong m hnh hi quy bi th hin nh hng ca ring tng
bin c lp ln bin ph thuc Y khi cc bin c lp khc c gi khng i.
3. H s xc nh bi trong m hnh hi quy bi cho bit iu g?
H s ny cho bit ph hp ca c m hnh hi quy, tc l bao nhiu phn trm s bin
thin trong bin ph phuc l c gii thch bi m hnh hi quy. Nu h s xc nh trong
m hnh hi quy bi bng khng tc l ton b cc bin c lp trong m hnh khng gii
thch cho s thay i ca bin ph thuc.
4. Ti sao li cn a ra khi nim h s xc nh bi iu chnh trong hm hi quy bi?
V khi ta a thm bin c lp vo m hnh hi quy th h s R2 lun tng ln (do nh
hng ca cc bin c lp tng ln), nn quyt nh vic a bin c lp mi vo trong
m hnh, ngi ta dng h s xc nh bi iu chnh v gi tr ca n khi a thm bin
mi c th tng, gim hoc khng i.
5. Khi no thi nn a thm bin c lp mi vo m hnh nu s dng h s xc nh bi
iu chnh?
Ta s quyt nh a thm bin mi vo m hnh nu nh thy h s xc nh bi iu
chnh tng thm. ng thi s c mt ca bin mi trong m hnh l c ngha (s dng
kim nh t).
6. Khi no thi ta cn xy dng khong tin cy cho cc h s hi quy?
Nu ta mun bit mt bin c lp no thay i mt n v v dn ti thay i trong trung
bnh ca bin ph thuc l nh th no th ta tm khong tin cy cho h s tng ng ca bin
ph thuc.
7. Khi no th dng khong tin cy i xng, bn phi hoc bn tri?
Khi ta mun bit trung bnh bin Y thay i trong khong no nu mt bin c lp thay i
mt n v, ta dng khong tin cy i xng. Nu ta mun bit trung bnh bin Y thay i ti
a bao nhiu, ta dng KTC bn tri, ngc li dng KTC bn phi (cn ch nu quan h
gia bin ph thuc v c lp m ngc chiu th khong tin cy bn phi dng c
lng gi tr ti a v ngc li).
8. Kim nh g thit v mt h s hi quy bng 0 c ngha g, kim nh h s hi quy
bng 1 gi tr c th c ngha g?
Khi kim nh mt h s j gn vi bin Xj bng 0, ta mun kim nh v ngha s c mt
ca ring bin Xj trong m hnh, ni cch khc l kim tra xem Xj c nh hng g n Y
trong m hnh hi quy hay khng. Cn kim nh j bng mt gi tr c th l i kim tra v
tc thay i ca trung bnh ca Y khi bin X tng ng hay i mt n v.
9. Kim nh F v s ph hp ca m hnh hi quy c ngha g?
Kim nh F cho bit m hnh hi quy c ph hp hay khng bng cch so snh phn bin
thin gy ra bi hm hi quy mu v phn bin thin gy ra bi phn d. Kim nh ny
chnh l kt qu ca phn tch phng sai. Nu ta bc b H0 tc l c t nht 1 bin c lp s
c nh hng n bin ph thuc.
BI TP TRC NGHIM
1. D
134
2. C
3. C
4. C
5. D
6. C
7. B
8. C
9. B
10. C
p n Kinh t lng
Bi 5: A CNG TUYN
TNH HUNG DN NHP
Gi : Thng thng trnh hin tng a cng tuyn trong m hnh hi quy bi, ngi ta c
th da vo nhng bin php sau:
1. Khi c thng tin v cc bin c lp, nn chn cc bin m t c quan h cng tuyn vi nhau.
2. Nu cc bin c lp c th c cc quan h th nn ly mu vi kch thc ln.
3. S dng vic bin i bin s trong m hnh.
Nu mt bin c lp c quan h vi cc bin c lp cn li, c th tin hnh b bin.
CU HI THNG GP
p n Kinh t lng
1. C
2. D
3. D
4. D
5. C
1. Phng sai ca sai s thay i c thc s l mt khuyt tt nghim trng trong phn
tch hi quy?
y l mt khuyt tt cn pht hin v khc phc (nu c) trong phn tch hi quy v n s nh
hng ti cc kt qu phn tch trong vic suy lun t hm hi quy mu v hm hi quy tng th.
2. Hu qu ca PSSS thay i khc th no so vi hu qu ca a cng tuyn?
Trong khi a cng tuyn khng lm mt tnh cht BLUE ca cc c lng OLS th PSSS
thay i nu xy ra s lm cho cc c lng nhn c bng phng php OLS khng cn
136
p n Kinh t lng
1. A
2. B
3. B
4. D
5. C
6. B
7. B
8. A
9. D
137
p n Kinh t lng
Gi : Vi tnh hung trn y, ta d dng nhn ra thu nhp ca nam l 1 + 2 cn thu nhp ca
n l 1. V th kim tra xem c chnh lch trong thu nhp gia nam v n hay khng, ta s
kim nh gi thit H0: 2 = 0 bng kim nh t cho m hnh hi quy trn. Nu 2 = 0, tc l gii
tnh khng nh hng n thu nhp v ngc li.
Bn hc c th xem thm cc dng khc nhau ca m hnh vi bin gi hiu thm v ng
dng ca phng php ny trong gio trnh v slides bi ging.
CU HI THNG GP
138
p n Kinh t lng
1. D
2. B
3. B
4. B
5. B
6. D
7. A
BI 8 : T TNG QUAN
TNH HUNG DN NHP
Gi : Cng ging nh phng sai sai s thay i, ta cn khng nh ngay l nu gi thit nay
khng tha mn vic s dng m hnh kinh t lng trong phn tch s cho cc kt qu khng
ng tin cy v tnh cht ca cc c lng OLS khng m bo.
Trong bi hc s 8 ny, bn c s tm hiu v mt khuyt tt ny ca m hnh. Bn c s bit lm
th no pht hin s tn ti ca n trong m hnh v lm th no khc phc n khi n tn ti.
Nhn chung, trong phm vi mn hc ca chng ta, c th da vo cc cng c sn c ca phn
mm kinh t lng thc hin nhng vic trn y:
1. Trong phn mm Eviews, c th xem xt th phn d theo cc phn d tr ca n kim
tra xem hin tng ny tn ti trong m hnh.
2. Trong phn mm Eviews, c th dng kim nh bng nhn t Lagrange (dng p-value)
pht hin.
Nu c hin tng ny trong m hnh, c th khc phc n bng cch chuyn cc bin v dng
sai phn cp 1, 2,... ty thuc vo cu trc ca n trong m hnh.
CU HI THNG GP
139
p n Kinh t lng
1. D
140
2. A
3. A
4. D
5. C
6. B
7. B
8. C
9. A
10.A
Ph lc Kinh t lng
PH LC
HNG DN S DNG PHN MM EVIEWS
Eviews4.exe
Dng task bar trn cng c cc la chn khc nhau nh File, Edit... ging nh mt s ng
dng ca Microsoft Windows. Di dng Task bar l 1 mu trng gi l ca s lnh. Cc
file s liu trong eviews gi l cc workfile c phn m rng dng .wf1
2. M file s liu trong eviews
M tp s liu sn c trong eviews.
Cc file s liu ca eviews trong ti liu hng dn ny c lu trong th mc DATA.
m 1 file s liu sn c, v d, mun m file s liu c tn l CH2BT3, trn dng task bar,
chn File/Open/Workfile..., sau tm v th mc DATA trong th mc Eviews4, ri
chn file CH2BT3.
141
Ph lc Kinh t lng
45
60
30
90
75
45
105
60
8.75
7.5
6.25
8.75
7.5
5.0
9.5
6.5
142
Ph lc Kinh t lng
Ta c kt qu sau:
Dependent Variable: Y
Method: Least Squares
Date: 11/25/09 Time: 04:28
Sample: 1 8
Included observations: 8
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
5.330128
1.387785
3.840746
0.0086
0.033547
0.020434
1.641723
0.1518
R-squared
0.309968
7.468750
Adjusted R-squared
0.194963
1.508532
S.E. of regression
1.353513
3.655602
10.99199
Schwarz criterion
3.675462
Log likelihood
-12.62241
F-statistic
2.695254
Durbin-Watson stat
1.735421
Prob(F-statistic)
0.151756
143
Ph lc Kinh t lng
Gi tr tqs trong kim nh 2 h s 1 v 2 bng 0 ln lt l 3.840746 v 1.641723 vi pvalue tng ng l 0.0086 v 0.1518. V so snh p-value vi = 0.05 nn h s 1 khc 0,
nhng 2 = 0.
H s xc nh R2 = 0.309968, h s xc nh bi bng 0.194963
RSS = Sum squared resid = 10.99199
Gi tr Fqs trong kim nh v s ph hp ca hm hi quy = 2.695254 vi p-value = 0.151756
F-statistic
2.695254
Prob(F-statistic)
0.151756
1.735421
1.961279
Probability
0.235072
Obs*R-squared
3.516981
Probability
0.172305
Test Equation:
Dependent Variable: RESID^2
Method: Least Squares
Date: 11/25/09 Time: 04:52
Sample: 1 8
Included observations: 8
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
4.193921
3.623506
1.157421
0.2994
-0.052561
0.115151
-0.456457
0.6672
X^2
0.000115
0.000835
0.137909
0.8957
R-squared
0.439623
1.373998
Adjusted R-squared
0.215472
1.396358
S.E. of regression
1.236804
3.542935
7.648424
Schwarz criterion
3.572726
F-statistic
1.961279
Prob(F-statistic)
0.235072
Log likelihood
Durbin-Watson stat
144
-11.17174
2.206412
Ph lc Kinh t lng
3.516981
robability
0.172305
Kim nh dng hm hi quy hoc m hnh thiu bin dng kim nh Ramsay:
0.950170
Probability
0.459585
3.109725
Probability
0.211218
Test Equation:
Dependent Variable: Y
Method: Least Squares
Date: 11/25/09 Time: 05:03
Sample: 1 8
Included observations: 8
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
-263.3418
580.8189
-0.453397
0.6738
-3.385198
6.866405
-0.493009
0.6478
FITTED^2
12.45277
27.18626
0.458054
0.6707
FITTED^3
-0.500921
1.196349
-0.418708
0.6969
R-squared
0.532209
7.468750
Adjusted R-squared
0.181366
1.508532
S.E. of regression
1.364896
3.766886
7.451765
Schwarz criterion
3.806607
F-statistic
1.516942
Prob(F-statistic)
0.339302
Log likelihood
-11.06755
Durbin-Watson stat
1.459391
0.950170
Probability
0.459585
Ngoi vic s dng Durbin-Watson kim tra TTQ bc 1, ta c th dng kim nh trn.
Cp gi thuyt: H0: m hnh c t tng quan; i thyt H1: m hnh khng c t tng quan
T mn hnh kt qu, ta cng chn View/ residual tests/ Serial corelation LM test, sau
trong lags to include, chn 1, 2, 3,... ty thuc vo bn gi thit v bc ca cu trc
ca t tng quan l my. Ta c kt qu (gi s chn 2)
145
Ph lc Kinh t lng
Breusch-Godfrey Serial Correlation LM Test:
F-statistic
0.034026
Probability
0.966823
Obs*R-squared
0.133828
Probability
0.935276
Test Equation:
Dependent Variable: RESID
Method: Least Squares
Date: 11/25/09 Time: 05:11
Presample missing value lagged residuals set to zero.
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
0.475224
2.662521
0.178486
0.8670
-0.007116
0.039676
-0.179359
0.8664
RESID(-1)
-0.187723
0.823207
-0.228038
0.8308
RESID(-2)
-0.072888
0.524429
-0.138986
0.8962
R-squared
0.016728
3.33E-16
-0.720725
1.253110
S.E. of regression
1.643784
4.138732
10.80811
Schwarz criterion
4.178453
F-statistic
0.022684
Prob(F-statistic)
0.994645
Adjusted R-squared
Log likelihood
-12.55493
Durbin-Watson stat
1.689670
0.034026
Probability
0.966823
Obs*R-squared
0.133828
Probability
0.935276
BI TP LN
BI TP TNG HP BI 3
Cho kt qu hi quy sau y v t l lm pht (UNEM %) ph thuc vo tin lng (W, t ng)
c c lng bng phn mm Eviews.
Dependent Variable: UNEM
Method: Least Squares
Date: 11/16/09 Time: 06:08
Sample: 1 17
Included observations: 17
146
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
1.862509
0.163742
11.37463
0.0000
Ph lc Kinh t lng
W
0.084308
0.031655
2.663304
0.0177
R-squared
0.321058
1.458824
Adjusted R-squared
0.275795
0.300123
S.E. of regression
0.255405
0.218199
0.978476
Schwarz criterion
0.316224
Log likelihood
0.145312
F-statistic
7.093186
Durbin-Watson stat
1.357767
Prob(F-statistic)
0.017714
Ph lc Kinh t lng
Sample: 1 30
Variable
Included observations: 30
Coefficient
0.424816
LOG(V)
0.735804
LOG(L)
0.948994
-----------------------------------------------------------------------------------------------R-squared
0.918339
Adjusted R-squared
0.912290
S.E. of regression
0.430545
5.00496
Schwarz criterion
Log likelihood
-15.70664
Durbin-Watson stat
1.453766
1.387229
F-statistic
2.192857
151.8180
Prob(F-statistic)
0.000000
------------------------------------------------------------------------------------------------
BI TP TNG HP CA BI 5, 6, 7, 8
Cho kt qu sau y c c lng bng phn mm Eviews. BE l bin tiu dng bia (USD), Y
l bin thu nhp ngi tiu dng (USD), AGE l bin tui ca ngi tiu dng, SEX l bin gi
th hin gii tnh ca ngi tiu dng, SEX = 1 nu l n v SEX = 0 nu l nam.
Dependent Variable: BE
Method: Least Squares
Date: 11/16/09 Time: 06:39
Sample: 1 40
Included observations: 40
148
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
459.2178
58.61657
7.834266
0.0000
0.002313
0.000455
5.083170
0.0000
AGE
8.424591
1.753024
4.805747
0.0000
SEX
169.8733
31.45804
5.399998
0.0000
R-squared
0.629420
191.5500
Adjusted R-squared
0.598539
155.8806
Ph lc Kinh t lng
S.E. of regression
98.76749
12.11805
351180.6
Schwarz criterion
12.28694
F-statistic
20.38169
Prob(F-statistic)
0.000000
Log likelihood
Durbin-Watson stat
238.3611
1.776520
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
17276.68
19240.00
0.897957
0.3749
1798.407
550.1467
3.268960
0.0023
AGE
0.843745
Probability
0.528358
Obs*R-squared
4.415347
Probability
0.491289
Test Equation:
Dependent Variable: RESID^2
Method: Least Squares
Date: 11/16/09 Time: 06:57
Sample: 1 40
Included observations: 40
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
1413.688
32147.96
0.043974
0.9652
149
Ph lc Kinh t lng
Y
0.331923
0.231368
1.434612
0.1605
Y^2
1.32E-06
1.04E-06
1.270904
0.2124
AGE
509.1032
2025.835
0.251305
0.8031
AGE^2
11.89196
27.77169
0.428204
0.6712
SEX
4279.856
5614.299
0.762314
0.4511
R-squared
0.110384
8779.515
0.020442
16388.70
S.E. of regression
16555.36
22.40429
9.32E+09
Schwarz criterion
22.65762
F-statistic
0.843745
Prob(F-statistic)
0.528358
Adjusted R-squared
Log likelihood
Durbin-Watson stat
442.0858
2.233309
5.043609
Probability
0.031132
5.384841
Probability
0.020312
Test Equation:
Dependent Variable: BE
Method: Least Squares
Date: 11/16/09 Time: 07:03
Sample: 1 40
Included observations: 40
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
58.92107
186.7066
0.315581
0.7542
0.000742
0.001427
0.519792
0.6065
AGE
0.619737
4.356753
0.142247
0.8877
SEX
5.114534
83.43187
0.061302
0.9515
FITTED^2
0.002736
0.001218
2.245798
0.0311
R-squared
0.676096
191.5500
Adjusted R-squared
0.639078
155.8806
S.E. of regression
93.64803
12.03343
306948.4
Schwarz criterion
12.24454
F-statistic
18.26416
Prob(F-statistic)
0.000000
Log likelihood
Durbin-Watson stat
235.6687
1.771546
Cho bit trong m hnh c thiu bin hoc sai dng hm hi quy khng?
10. Theo m hnh ny th c s khc nhau gia tiu dng v bia gia nam v n khng?
150
Ph lc Kinh t lng
11. Dng kim nh b bin khi m hnh cho bit c th b hai bin tui v thu nhp khng,
bit rng hi quy ch c BE vo SEX th thu c kt qu:
Dependent Variable: BE
Method: Least Squares
Date: 11/16/09 Time: 07:16
Sample: 1 40
Included observations: 40
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
273.7000
29.86168
9.165594
0.0000
164.3000
42.23079
3.890526
0.0004
SEX
R-squared
0.284857
191.5500
Adjusted R-squared
0.266037
155.8806
S.E. of regression
133.5455
12.67547
677707.0
Schwarz criterion
12.75991
F-statistic
15.13620
Prob(F-statistic)
0.000390
Log likelihood
251.5094
Durbin-Watson stat
2.359214
12. Hy dng kt qu ca thng k d-Durbin Watson trong m hnh u tin kim tra v
khuyt tt t tng quan bc 1 trong m hnh ny.
Cho kt qu sau y kim tra t tng quan bc 2 trong m hnh ban u bng kim nh
bng nhn t Lagrange (Breusch-Godfrey Serial Correlation LM Test):
Breusch-Godfrey Serial Correlation LM Test:
F-statistic
0.225003
Probability
0.799693
Obs*R-squared
0.522503
Probability
0.770087
Test Equation:
Dependent Variable: RESID
Method: Least Squares
Date: 11/16/09 Time: 07:11
Presample missing value lagged residuals set to zero.
Variable
Coefficient
Std. Error
t-Statistic
Prob.
0.058996
61.48357
0.000960
0.9992
4.76E-05
0.000471
0.101068
0.9201
151
Ph lc Kinh t lng
AGE
0.050913
1.831153
0.027804
0.9780
SEX
0.697468
32.23196
0.021639
0.9829
RESID(-1)
0.112534
0.174363
0.645398
0.5230
RESID(-2)
0.017507
0.176371
0.099264
0.9215
R-squared
Adjusted R-squared
0.013063
-0.132075
94.89274
S.E. of regression
100.9649
12.20490
346593.3
Schwarz criterion
12.45824
F-statistic
0.090001
Prob(F-statistic)
0.993301
Log likelihood
Durbin-Watson stat
238.0981
1.994863
152
2.67E-14
Thut ng
THUT NG
B:
Bin c lp
C:
Cc gi thit trong phng php OLS
l tt c cc gi tr nh tnh ca mt bin
cht lng. lng ha chng bng
phng php bin gi, nu bin nh tnh c
m thuc tnh th ta s thit lp m 1 bin gi
trong m hnh.
D:
D bo kinh t
l mt trong nhng mc ch c bn ca
kinh t lng. Da vo cc s liu lch s
hoc cc s liu quan st trong thc t m
phng php kinh t lng a ra cc d bo
cho gi tr tng lai ca 1 bin kinh t no
vi cc gi tr cho hoc gi nh ca cc
bin kinh t lin quan.
153
Thut ng
G:
Gi tr ti hn Durbin-Watson
l cc gi tr cn di dL v cn trn dU
c tnh trong kim nh pht hin TTQ bc
mt vi kch thc mu n, s bin trong m
hnh k v mc ngha 0.05. Thng k dDurbin-Watson s c so snh vi cc gi
tr ny kt lun v TTQ trong m hnh.
Gi thit ca m hnh
a cng tuyn
H:
Hu qu ca a cng tuyn
Hu qu ca t tng quan
Thut ng
H s chn (intercept)
L mt thc o dng nh gi ph
hp ca hm hi quy mu. N c tnh
K:
Khc phc PSSS thay i
155
Thut ng
Ch l c trng hp ta khng xc nh
c c TTQ hay khng khi s dng kim
nh ny.
Kim nh gi thit pht hin PSSS
thay i
Kim nh v ph hp ca hm
hi quy
2
H1 : R 0
H 0 : 2 = ... = k = 0
H1 : j 0 : ( j 1)
H0: Hm hi quy khng ph hp (cc bin
gii thch khng tc ng ti bin ph thuc).
H1: Hm hi quy ph hp (cc bin c lp
c gii thch cho bin ph thuc).
Thut ng
Kim nh White
M:
M hnh kinh t
(3)
= u Y = + X + u , (4)
hoc: Yi Y
i
i
i
1
2 i
i
(1)
(2)
157
Thut ng
u t = 1u t 1 + 2 u t 2 + ... + p u t p + t .
N:
Phn d
P:
Phm tr c s
158
RSS = u i2 min .
i =1
Thut ng
Yt = 2 X 2t + 3 X 3t + u t .
S:
l tp hp cc bc c tin hnh
nghin cu mt vn bng phng php
ca mn hc kinh t lng. Phng php
lun bt u t vic t vn nghin cu
cho n vic dng cc kt qu nghin cu
cho vic ra quyt nh v d bo.
Phng php sai phn cp 1
o chnh xc ca cc c lng ca
cc h s hi quy, ngi ta dng cc sai s
tiu chun ca chng. Chng cho bit cc h
s hi quy ny bin thin nh th no. ng
thi, cc sai s ny cn c dng tin
hnh cc suy din thng k v cc tham s
trong m hnh nh l c lng hoc kim
nh gi thit.
S liu
data)
series data)
159
Thut ng
T:
Tng quan st hay tng kch thc mu
AIC = (
RSS 2k / n
).e
n
160
sau: F =
( k 1)
(1 R )
2
. Khi ta so snh
(n k)
gi tr F ny vi gi tr ti hn F (k 1, n k)
quyt nh vic bc b gi thit hay khng.
Tiu chun kim nh t
( )