Samenvatting Filmgeschiedenis

FILM & TELEVISIE: ERFGENAMEN VAN EEN LANGE TRADITIE

1. Techniek
1. Camera obscure in 15
e
eeuw
2. Machines van Edison in 1890 (individueel film bekijken) Edison wou niet samenwerken
3. Lumire uitvinding projectie
4. Redcamera
5. Virtuele bezig van de media
Techniek maakt aanbod [lengte v.e. film, beeldkwaliteit, wijze van aanbod (taal thuis), gebruik
van dragers (pellicule cassette schijf virtuele aanbod)]
2. Productie
- Markteconomische aspect
- Wie maakt wat, wanneer en hoe?
- Zijn productiemiddelen voor handen & voor wie zijn ze toegankelijk
- Hoeveel firmas beheersen de markt of hoeveel zenders verdelen de televisie?
Verschil vroeger en nu? Vroeger had je veel meer kleine bedrijven, maar vandaag is het aantal
bedrijven heel erg klein geworden (6 of 8 Hollywood majors blijven nog maar over). Sommige van
die grote namen zijn een label geworden. Groote bedrijven slorpen kleine bedrijven op. (
Tegenwoordig als reactie is er de indie film.)
3. Creative & artistieke
- constant aspect = altijd aanwezig
- jonge mensen willen communiceren met beeld zoeken oplossingen binnen schaarse
productiemiddelen (vb. Zoeken mensen op straat om te acteren)
4. Publiek
- veel evolutie men ging vaak op zoekt naar nieuwe markten (delen van de maatschappij een
specifiek filmaanbod geven)
Vb. Films voor verschillende delen van maatschappij
- bepaalde klassen (burgerij, arbeider)
- bepaalde rassen racemovie (films over uitgesloten groepen in steden met apartheid)
blaxploitation = uiting van zwarte emancipatie in de VS
- bepaalde leeftijden films voor tieners (70 80) & voor kinderen (90 00)
- geslachtsgebonden aanbod (chick flick 00 10)`
PRE-CINEMATOGRAFISCHE ONTWIKKELING
Suspension of disbelief, opheffing van het ongeloof of het boeien van de kijker belangrijk principe
van visueel entertainment (de kijker moet het geloven!)
Vb. Lars Von Trier Dogville
- Opening met grondplan deconstructie (postmodernisme)
- Weglaten van het decor toch ga je mee in het verhaal (suspension of disbelief)
- Dogma 95 (verbond van regisseurs: houden aan strikte regels tijdens het filmen: terug naar de
realistiet realisme)
Techniek van pre-cinema
Camera obscura
> 1500:
Klassieke Griekse kennis over Camera Obscura
- verduisterde ruimte met klein gaatje in de wand
- invallende licht maakt afbeelding van de wereld buiten de kamer op tegenoverliggende wand
Lijkwade van Turijn
- het bewijs dat Jezus is verrezen
- werkt op het principe van de Camera Obscura
- Jezus werd in een doek gewikkeld
- wanneer Jezus herrees werd zijn energie geprojecteerd op het doek
Schilderijen van Vlaamse Primitieven
- Camera Obscura was een apparaat om te tekenen
- Schilders gebruikt het om een projectie te maken tijdens het schilderen
1550:
- Voorloper van hedendaagse camera met lens, diafragma, enz.
- Verschil met de 19
e
eeuw geen lichtgevoelig materiaal
Lens
- eerste lenzen hadden chromatische afwijking
- Wollaston lost dit op met de meniscuslens (1812)
Lichtgevoelig materiaal in fotografie
1400 drukpers
1800 betere informatiespreiding, communicatie betere drukpers, steendruk,
1816 onderzoek Niepce
1826 eerste beeld m.b.v. lichtgevoelig materiaal: Syrisch asfalt (= heliografie)
belichtingstijd: 8u
Vu sur gras, chalon sur Saone
1839 Daguerre
drager: metaalplaat + jodiumdampen ontwikkeling kwikdampen
zuiver, uniek (positief) beeld niet reproduceerbaar
beperkte mobiliteit (grote camera) duur proced, einde 1860
1841 Talbot: basis alle hedendaagse analoge proceds
= uitvinder negatief proces in fotografie meerdere afdrukken v/h negatief mogelijk
drager: papier (reproduceerbaar) eerst lage kwaliteit later even goed beeld als Daguerre
Nood aan visuele cultuur & ontspanning
Toverlantaren
- 1650
- kaarslicht beeld projecteren op scherm
- oorspronkelijk: enkel beeld, later: opeenvolgende illustraties die verhalen vertellen
- 18
e
eeuw: stroken die doorschuiven illusie van beweging
- draaien: overgang tussen meerdere beelden
- voorloper v.d. projector
Phantasmagoria
- 1789
- Robertson, Parijs
- uitgroeisel v.d. toverlantaarn
- grootte weergave v.h. systeem v.d. toverlantaren illusie creren v.e. spook tijdens shows
- gebruik van spiegels (onder podium
Panorama
- rotonde met optische illusie
- schilderij vult hele rotonde op
- aanvulling van decor
- versterking van de illusie
- vb. panorama Mesdag
Diorama
- eerste vergelijkende vorm v. Cinema
- dieptezicht bewegend schilderij
Optisch speelgoed
- gebaseerd op
- traagheid v/h oog = persistence of vision = persistence rtinienne
- beeldsnelheid 10 bps = storend effect
- beeldsnelheid vanaf 16 bps = geen storend effect
- beeldsnelheid vandaag 24 25 bps in hedendaagse video
Thaumatrope
- 1825, Paris
- plaatje op 2 kanten bedrukt met touwtje
- draaien samensmelting 2 plaatjes
Phenkistiskoop
- 1831, Plateau
- 2 schijven, 1 met afbeeldingen, 1 met gleuven in
- rond draaien voor spiegel illusie van bewegend beeld
Zootrope
- 1834, Horner
- verbetering phenakistiskoop
- geen spiegel nodig trommel met op de rand gleuven, binnenkant tekeningen
- FF Copola productiehuis american zootrope
Praxinoscoop
- 1877, Raynaud
- verbetering zootrope
- spiegel in het midden en tekeningen op de randen
- tekeningen op rollen papier, fotografische beelden
- ontspanning, amusement
Onderzoek naar beweging:
- Muybridge: paard in galop (film van statische beelden)
- Marey: landing pelikaan (opname op n fotogevoelige plaat)
Lichtgevoelig materiaal in de cinematografie
1875 Lichtgevoelige laag of emulsie word sneller en droger (CME)
1884 Emulsie op papier (i.p.v. glasplaat !)
1888 Celluloid (i.p.v. papier) transparant, streving (= basis analoog materiaal)
AANLOOP NAAR CINEMATOGRAFIE
Mensen die een bijdrage leverde tot de ontwikkeling van film:
Reynaud
- verbetering praxinoscoop reuze praxinoscoop (film maken van enkele minuten)
- getekende beelden op papier rol
- fotografische beelden
- faillissement 1900
Le Prince
- 1888
- introductie van 16 bps
- verdwijnt 1890
Edison
- 1879 phonograph (enkel geluidsopname)
- goeie ondernemer, combineren, bedrijf, ingenieurs,
- combineren met Eastman: celluloid en lichtgevoelig materiaal (KODAK)
- combineren met Marley en Muybridge
- 1890 Kinetoscoop (enkel beelden bekijken, individueel)
- 1893 Black Maria
- 1895 Kinetophone (beeld en geluid, individueel) geluidsfilm pas in 1928
Dewars its scotch 1898
The great train robbery 1903
The gay shoe clerk 1903
Skladanowski
- tonen van eerste film aan publiek met hun eigen projector das bioskop
Lumire
- producenten van fotografisch materiaal
- gehoord van Edisons uitvinding samenwerking ? nee (Edison wou niet)
- zelf opzoek naar nieuwe middelen
- idee: collectief kijken in zaal met projectie v. 16 bps ( enkel individueel bij Edison)
- opname, ontwikkeling en projectie alles in n toestel
- veel non-fictie opnemen & zelfde dag projecteren
- introductie phantom ride je wordt rond gevoerd (zoals je in auto of op een zit)
- 1900 lumire zagen geen toekomst in cinematografie verkopen aan Path
Larroseur arros 1895
Sorte dusine 1895
Larrive dun train 1895
Repas de bb 1895
Melis
- goochelaar/illusionist + eigenaar Vaudeville theater
- koopt camera van Acres & Paul
- sticht studio 1896: uitbrengen fantasie in film d.m.v. special effects
- effecten: overvloeien, masker of mate, stopmotion, fade-in en out, split screen,
- uiteenlopende herkomst van beelden (animatiefragmenten, documentaire, eigen opnames)
- 1909 bankroet: concurrentie & geen auteursrecht uitgekocht aan Path
Lhomma quatre ttes 1898
Voyage dans la Lune 1902
The infernal cauldron 1903
Melomaniace 1903
The impossible voyage 1904
Invloed Melis:
belangrijke verantwoordelijke voor de introductie van
- verhalende
- effecten
- nadrukkelijk accent op fictie (i.t.t. Lumire non-fictie)
invloed op:
- D.W. Griffith film technisch & verhalend
- Chaplin & Slapstickfilm
Acres & Paul
The motorist 1906
- plagiaat van Melis
Buy your own cherries 1904
- doelpubliek: arbeidersklasse (moraliserende: drink niet)
Albert Smith
Grandmas reading glass 1900
- POV, subjectieve zien, vergrootglas
As seen through a telescope 1900
- je kijkt zogezegd door een telescoop (voyeurisme)
Mary Janes Mishap 1903
- meid gebruikt parafine om het vuur aan te steken
Kiss in the tunnel
- continuteit van de actie, phantom ride & voyeurisme
Williamson
Attack on China mission 1900
The big swallow 1901
Hepworth
Rescued by rover 1905
Path
Histoire dune crime 1901
Ali Baba et les 40 voyeurs 1905
Rvolution en Russie 1905
EERSTE ONDERZOEK
Kleur
- Inkleuren
o Melis: frame per frame inkleuren
- Gevoelswaarde
o Gewelddadige scnes waren rood (= kleurpsychologie)
- Drievoudig projectie
o Opnemen met drie verschillende filters opnemen voor elkaar
o Kleurbeeld (vereenvoudigd model)
Diepte
- gevoel van diepte
o 2 keer projecteren van beelden over elkaar (beetje verschoven)
Geluid
- Nooit stille film altijd toelichting of muziek
- Griffith groot orkest samenstellen voor geluid of eventueel speakers
Geur
- 1906 Smellie = geur in zaal geblazen
Publiek
- Geen zalen tot 1908
- Europa: adel & hoge burgerij VS: proletarisch (arbeiders)
- Verandering van publiek:
o Ramp la charit: brand in een zaal in Frankrijk honderden slachtoffers
o Film was eerst voor de adel volledig niet voor lagere klassen
o Boxer-opstand: adel las al het nieuws in de krant lagere klassen hadden geen
krant film was middel om te informeren (naspelen van nieuwsfeiten)
Beeldtaal
- stilstaande camera 1 shot = toneel
- bruuske scne-overgangen
- uitsluitend totaal shots en mediumshots geen close-up
- primitieve beeldtaal = bron van succes
o Vaudeville theater film komt uit bekende bron en kan zo doorbreken
o Volksroman, n dimensionele personages, klein burgerlijk moraal
o Beeldtaal in ontwikkeling
- Eerste ontwikkeling van moderne filmtaal = School of Brighton
o Link tussen non-fictie en vaudevilletheater (volkskarakter)
Iemand komt zingen
Moppen vertellen
Sketch
Goochelaar
Mlies: stukjes film
STILLE FILM (1908 1928)
Ontwikkeling van filmindustrie en het starsystem
TECHNIEKEN
Single reel: bij sommige films gebruikt men maar n spoel
Multiple reel: rond 1910 maakt men gebruik van meerdere spoelen
langere films = moeilijker om verhaal te begrijpen
inschakelen hulpmiddelen (ondersteunen van scnes):
- Scene pancarten (1903)
- Tekst pancarten (1910)
- Spreker (analfabeten)
OPMERKING: Er was nooit stille film altijd muzikant of spreker!
Firmas: enorme evolutie (VS & Europa) Europa (dominant) VS (secundaire rol)
Patentenoorlog (1908-1909)
- Edison oprichting filmmaatschappij (MPPC) Motion Picture Patents Company
- gevestigd in New York
- MPPC: vertegenwoordigde filmbedrijven (bezit veel patenten) patentenoorlog
- Edison inde patentenrechten en legde maximumduur vast
Gevolgen:
- filmproductie verhuist: New York Los Angeles (Hollywood)
- betere belichting (langer zon)
- variatie in decors (bouwterreinen, zee, woestijn, bergen, sneeuw)
- vluchtmogelijkheid (Mexico) als er controle zou komen van MPPC behoorlijke afstand
PRODUCTIE
Taakverdeling Uitbreiding functie binnen filmproductie:
- producent
- regisseur
- scenarist
- cameraman
- monteur
Een firma zoals Biograph realiseerde makkelijk 3 films per week voor n regisseur en n
cameraman (i.v.m. Melis die alles alleen realiseerde)
PUBLIEK
- eerste zalen waren primitief (19
e
eeuw)
- cafs, openlucht projecties, kermissen, rondreizende voorstellingen met toverlantaren
- 1907 ontstaan van zalen
- oorspronkelijke publiek terugwinnen
- eerste publiek = adel, hoge burgerij, burgerij gingen naar film voor ontspanning (vanaf
1908)
NIEUW GENRE: FILM DART
- oorsprong in Frankrijk
- verandering op vlak van:
scenario (inhoud)
decor
acteurs
Resultaat: terugwinnen publiek, film duurde langer = motivatie
FRANKRIJK
VB. LASSASSINAT DU DUC DE GUISE ANDR CALMETTES (1908)
ITALI
VB. CABIRIA GIOVANNI PASTERONE
- massaspektakel
- speelt zich af in Rome
- 14 reels > 3 uur
- invloed van de film op D.W. Griffith film kan een episch verhaal vertellen
Scenario
Mevr. Gebriele dAnnuzio = scenarioschrijver
Ultranationalist verklaring voor inhoud van de film
Propaganda in Italiaans Ottomaans conflict over de kolonin in Noord-Afrika
Het moderne Itali maakt gebruik van bloody myth als hun voorouders om vijanden aan te
vallen en publieke opinie mee te krijgen
stille film als internationaal exportproduct
VERENIGDE STATEN
D.W. Griffith
BIRTH OF A NATION (1914)
- gebaseerd op The Clansman boek van Thomas Dixon
- $ 40.000 mede gefinancierd door acteurs, kleine investeerders, eerste producent was bankier
- geen zwarte hoofdacteurs blanken met schoensmeer
- 50 jaar na de burgeroorlog beginnen opnames
- meesterwerk van parallelmontage
Inhoud:
- 1
e
deel: burgeroorlog
- 2
e
deel: familie tegenover elkaar
- 3
e
deel: revanche-idee heropbouw, echter zwarte bevolking grijpt de macht tegengegaan
door een groep Arische ridder: KKK (wordt opgehemeld)
Gevolgen:
- KKK heropgericht in het Zuiden
- Griffith wordt door de pers intolerant of onverdraagzaam genoemd
volgende project = Intolerance
INTOLERANCE (1916)
- reactie op de pers
- film over verdraagzaamheid in 4 verschillende werelden door de eeuwen heen
1. Mother and Law, VS
- begin 20
e
eeuw in de VS
- vrouw bevalt in armoede
- kind wordt geplaatst
- kind vals beschuldigd = doodstraf

2. Mesopotami, Babyloni
- twee groepen
- n groep = favoriet gekozen door koning

3. Christusverhaal, J erusalem
- Christus wordt beschuldigd
- veroordeeld & terechtgesteld

4. Hugenoten, Frankrijk
- 16
e
eeuw Frankrijk
- protestanten worden verdraagt
- laten worden ze vervolgd
- niet meer getolereerd
- Bartolomeusnacht
vier verhaallijnen worden parallel gemonteerd tot het hoogtepunt en komt samen tot een einde
(catharsis) onderdelen gescheiden door korte scene van vrouw aan een wieg alles eindigt slecht
(ondergang hugenoten, ondergang Babyloni, ondergang christus)
ACTEURS (accent in 1910 1920) STARSYSTEM
- Europa bekend acteurs
- VS geen bekende acteurs zelf acteurs/sterren maken
- Studios wouden controle hebben over de acteurs (= STARSYSTEM)
Vb. Biograph girl (1910) Florance Lawrence
- aftiteling voor de film met acteurs
- maximumlonen $ 1.000.000
- verzamelkaartjes met sterren
INVLOED VAN WERELDOORLOG I
- dominantie van de filmindustrie verschuift naar VS (1910) studios
- propagandafilm: stimulatie om verder oorlog te voeren
- drainage personeel
- minder middelen
- geen vernieuwing in technologie
- meer ondersteuning van wapenhandel geen geld voor film (1914)
- Stichting Duitse IFA (Universum Film Agency) eenheidsfirma die controle uitvoert
(naziregime) vandaag: Bertelsmann
Verticale concentratie
bedrijven m. verwante activiteiten smelten samen productie & distributie (Warner Bros)
Horizontale concentratie
bedrijven van dezelfde aard smelten samen samenwerking tussen zaaleigenaren
CHARLIE CHAPLIN
- afkomstig uit arm gezin in GB
- begint vroeg met theater vaudeville
- acteur die doorbreekt tot regisseur
- inspiratie bij vaudeville populaire ontspanning
1910 beland in VS
1914 start met stille film t.e.m. 1939 (lang na uitvinding klankfilm)
1915 vaudeville in VS tournee bekend met zijn figuur the tramp (imitatie)
1918 oprichting eigen bedrijf
1919 oprichting United Artists (Starsystem) met Mary Pickford, Douglas Fairbanks en DW
Griffith idee dat artiesten bij elkaar komen om een filmproductie te maken. (hiernaast heeft
Charlie Chaplin zijn eigen productiefirma)
1917 Shoulder Arms
1919 How to make a movie
1925 Gold rush 2 versies (stille restoratie, ondersteunt met geluid)
1928 The Circus Chaplin als innovator experimenteert met stereo opname
1936 Modern Times
= ontstaan van nieuwe arbeidsverhouding: mensen = deel van machine (aanklacht)
- context: Crash van Wallstreet 1929
- stille film in geluidstijdperk met sociale humanitaire boodschap
- radicale aanval op moderne productiehuizen
- ontmenselijking van productiesysteem (Taylorisme)
- mens wordt opgeslokt door de machine = machine staat symbool voor tijd
- Jonas & de walvis opslokking, mens onderworpen aan machine
- Voedingsmachine vaudeville = voorspelbaar
- Inspiratie George Orwell Big Brother12 jaar later
1940 Great Dictator
= gaat over twee personages: Joodse kapper Hitlerfiguur
- rechtstreekse aanval op Hitler
- Visionair: vervolging, massaslachting, bewapeningswedloop, doorzicht,
persoonsverheerlijking, gevangeniskampen, vervolging minderheden, gebruik van Nazi-
esthetica
- Geluidsfilm in essentie gebaseerd op acteursregie van stille film
1948 Mr Verdoux
1954 Moet uitwijken naar Zwitserland onder het McCarthy-regime
Kenmerken in Chaplins films:
- Achtervolgingen (in Modern Times & Great Dictator)
- niet-intellectuele opstelling hoofdpersonage
- dansscnes (in Modern Times & Great Dictator)
- gooi en smijthumor (in Modern Times)
- happy ending
- underdog
- comedy of errors (in Modern Times - betoging & Great Dictator secretariaat)
EINDE STILLE FILM: STARSYSTEM WIJKT VOOR STUDIOSYSTEM
- uitvinding van klankfilm (1927)
- productiehuizen perken vrijheid van acteurs in
- studios willen macht over acteurs
- klank nieuwe manier acteren kans om nieuwe (beter controleerbare) sterren te maken
- oude steren worden afgedankt
- nieuwe sterren focus op de productie i.p.v. op de acteur


Studios in VS Europa

VS Europa
Warner Bross (1923)
Columbia (1924)
Metro Goldwyn (1924)
grotere producties, massaspektakels
Kleine dynamische & artistieke vernieuwingen:
- Frankrijk: impressionisme
- Duitsland: expressionisme
- Rusland: montagebeweging (constr.)
- Zuid-Europa: Dada & surrealisme
Acteurs
ontstaan Beverly Hills (stad met veel filmsterren)
veranderen van moraal: typering van vrouwelijke rollen
- 1910-1920: preuts vamp
- 1920-1930: gesofistikeerd losbol, giecheltrut
Publiek
Zalen:
- Voor 1920: grootte zalen
- Na 1920: paleizen
Verbod op blockbooking (1921) veel studios deden aan blockbooking (deals maken met
cinemazalen om enkel hun films te draaien) door het verbod moesten ze verplicht ook een paar
slechtere films erbij draaien.
Censuur:
- vanaf jaren 20 verandering (acteurs waren aanleiding)
- Fatty Arbuckle proces doordat een meisje door overdosis sterft op zijn feestje
- Hays zeer conservatief, aangesteld als minister van censuur
- 1924 - aanbevelingen & beperking
TECHNIEK
Geluid:
- asynchroon tot 1900
- Edison doet onderzoek naar synchroon geluid
- Problemen:
1. synchronisatie
2. versterking van het geluid
Doorbraak in WOI:
- gevolg van lichtimpulsen op pellicule
- de ontwikkeling van radio
- de drijvende krachten:
Europa: UFA (1923) 1928 TOBIS Siemens systeem
VS: Sound on disk van Vitaphone (Warner Bros)
VS: Sound on film van Movietone (Fox)
eerste langspeelfilm met volledig gesynchroniseerd geluid Jazz Singer (1927)
gevolgen: camera verliest mobiliteit door zwaar geluidsysteem + scnes twee keer opnemen
(met en zonder geluid)
ARTISTIEKE VERANDERINGEN IN EUROPA (JAREN 20)
MAINSTREAM HOLLYWOOD
- voortzetting van tendensen in 1900 1910
- genres ontwikkelen: avonturen, humor, exotische (romantische ondertoon)
- verlengen van speelduur van de film
VB. THE GENERAL (1926)
- Keaton zelf het meest over opgetogen
- Bestuurt de locomotief
- Speelt zich af tijdens de oorlog
VB. STEAMBOAT BILL ( 1928)
- confrontatie tussen oude stoomboot Keaton en nieuwe stoomboot van miljonair
- zoon word verliefd op dochter
- happy end
Keaton sneuvelt aan geluidsfilm werd buiten gezet door studios
Avangardes: EXPRESSIONISME
Oorsprong en kenmerken
- Duitsland
- invloed van psychoanalyse Freud droomduiding: in dromen belevenissen verwerken
- literatuurstudie, sprookjes als nieuw uitgangspunt
- (volksliteratuur Golem uit klei gemaakt monster, briefje in zijn mond voert het uit
bedreiging vernietigen)
- serieus nemen van sprookje (bronnen checken, vergelijken & nieuwe boodschap ontdekken)
- populaire literatuur: Mary Shelley Frankenstein
- functie art director ontstaat in Duitse film
- Film: streven naar eenheid van vorm
absolute controle belichting, decor, grime, stijl van pancartes,
belangrijkste leerling: Hitchcock
Robert Wiene Das Kabinett des Dr. Caligari - 1919
- Verhaal in een verhaal (raamvertelling)
- weinig middelen om de film te maken eenheid v/h decor beperkt aantal, beperkt aantal
acteurs, veel fantasie
- mensen op andere niveaus laten lopen = dynamiek
- slaapwandelaar Cesare gecontroleerd door een foorkramer
- hij laat de slaapwandelaar misdaden uitvoeren, maar dat is uiteindelijk niet waar (verkeerde
been zetten usual suspects)
- verhaal: expressionisme psychologische patint die werkelijkheid anders ziet en gaat over
het oncontroleerbare van de mens
- licht en schaduw sfeer film Noire uit jaren 40 uit erfenis expressionisme
Jaren 30
- monsters worden gedood
- monster zijn bedreiging
- begrijpelijker
bij het expressionisme zijn er geen monsters, enkel wat we zelf creren
Friedrich Murnau - Nosferatu
- gebaseerd op het boek Dracula Bram Stoker (Nosferatu rechten Dracula niet verkregen)
- personificatie van pestgevaar, ziekte (=monster)
- minder experimenteel dan Dr. Cagliari
Eindpunt expressionisme 1925/1926 films met zuivere expressionistische kenmerken zijn beperkt
Fritz Lang
Invloed op het expressionisme:
- belichting (o.m. Film Noire)
- decor (art director, artistieke eenheid)
- inhoud (griezelfilm uit jaren 30) verschil: angstige expressionistische film griezelfilm
uit 30er jaren
Dr. Malbuse
- Fritz Lang heeft de middelen om te filmen (anders dan Wiene)
- Verhaal met meer sciencefiction
- meester crimineel die er in slaagt om overal toe te slaan
- blijft buiten het gerecht
- onverslaanbare en bijna mythische figuur
Metropolis
- 1927
- film over klassenstrijd in maatschappij
- zoon van de opperklasse <3 dochter plebs
- dreiging van de robot en ontmenselijking door de grootstad
Niebelungen
- volksverhaal
- vooral de effecten waren innoverend
M of de stad zoekt een moordenaar
- hoogtepunt van Lang
- kindermoordenaar, seriemoordenaar en pedofiel
- moordenaar = ziek stad op zoek naar zieke
- zorgt voor terreur in Duitsland
- gezocht de stad
- voor de misdadigersjustitie gebracht (onderwereld) vraag: wie mag er oordelen?
geluidsfilm
monster komt vanuit hun midden = er zit een monster in iedereen
Lang klaagt justitie aan
Avangardes: CONSTRUCTIVISME / MOTNAGEBEWEGING
Oorsprong en kenmerken
- benvloed door kubisme (Picasso Demoiselles dAvignon, Portret Voillard)
- benvloed door futurisme (abstractie en beweging)
- benvloed door suprematisme (Malevich Zwart Vierkant)
- 1917 Russische revolutie
- 1919 filmsector genationaliseerd
- Oktoberrevolutie (Lenin) verspreiding ideen communisme via propaganda (gesteund
door kunstenaars)
- Lenin van alle kunsten is cinematografie de belangrijkste
- ontstaan Agit-prop treinstellen als rijdende filmzalen
Bronnen Constructivisme
- mens heeft in zijn geest perfecte (ideale) vorm geometrische vormen als uitgangspunt
(vierkant, cirkel, rechte)
- gelijkheidsgedachten kunstenaar = arbeider monteur = uiting van gelijkheid gedachte
- ideale kunstvormen: foto, film, druk (affiche kunst) mechanische kan bijdragen tot
expressie en spreiding van kunstexpressie
- dwangmatige: geen vrije keuze, stijl wordt opgedrongen als staatskunst
must-see en must have werken
2 Theorien
- Theatertheorie: Meyerhold (herkenbaarheid massas personage die een klasse
vertegenwoordigen) ideale figuren (gelijkheid beeld afbeelden in ideaal beeld)
- Waarnemingstheorie: mens associeer beelden tot abstracte gedachten, denkt dingen te zien
(Kuleshov-effect)
Kenmerken:
- film bestaat niet uit shots, maar uit een combinatie ervan
- ontwikkeling mogelijkheden in montage (Eisenstein)
- geen steracteurs wel symbolen voor de groep
- perspectief
Vertegenwoordigers constructivisme:
EL LISSIZKY
- breek de Witten met de Rode wig
- ideale vormen met politieke boodschap
RODCHENKO
- Franz Ferdinand
- Collage verbidden met Picasso
- Fotograaf: schuin, lijnen, vogel- en kikvorsperspectief
SERGEI EISENSTEIN
Staking 1924
Potemkin 1925
- Rodchenko bouwt mee aan specifieke beeldtaal
- Theatertheorie: mensen representeren groep
- Standpunten:
- Hommage Brian de Palma (the untouchables)
Oktober 1928
- propagandafilms
DZIGA VERTOV
De man met de camera 1929
- de camera maakte zelf de film
- leven van de stad word beschreven
- raamvertelling
- valt onder stadsfilm: een dag in Odessa vergelijkbaar met:
o Parijs (Paris qui dort Rene Clair)
o Parijs (Etudes sur Paris Andre Sauvage)
o Berlijn (Berlin: die sinfonie der grostadt Ruttman)
- Cameraman = ondergeschikte rol nieuwe filmtaal
- Moderne sonorisaties (achteraf muziek aan toegevoegd)
Kino Pravda 1922
- beeld waarheid (agit-prop)
- documentaires
- camera eye mechanisch objectief
Avangardes: SURREALISME & DADA
Oorsprong en kenmerken
- Invloed: Freud en psychoanalyse (1900)
- Oorsprong: WO I
jongeren hadden geen toekomst (opgeroepen naar het leger, kleine overlevingskans)
jongeren reageerden door hun eigen kunstwaarden naar voor te schuiven
afwijzen waarden en normen van volwassen generatie
zaken op andere manier bekeken: absurditeit, spelen met woorden, associaties
- Droom als uitgangspunt toestand waarbij een droom op scherm, foto of doek verschijnt
(via vrije associatie en analyse)
Figuren
DUCHAMP
Het Urinoir
- afwijzen van kunst
- zelf kunst maken ondertussen
- readymade
- tegen bestaan van bestaande kunst (= fundamenteel voor Dada)
MAN RAY
lEtoile de Mer
- onderliggend gedicht dat hij visualiseert
- schopt tegen schenen van establishment
- voegt zelfs censuur toe (onscherpe beelden)
- woordassociatie si belle cyble
FERNAND LEGER
Ballet Mcanique
- associatie parelsnoer
- film wordt gerekend tot dada, soms tot kubisme
LUIS BUNUEL
Lage dor 1928
Un Chien Andalou 1928
- Bunul: filmmaker met surrealistische films
- Associatieve, introduceren van gedachte (oog die gesneden word)
- Verhaal van liefdesgeschiedenis loopt slecht af, man sleurt lust, cultuur en religie naar
buiten
- Ze schopt hem buiten en neemt iemand anders


REALISME IN FILM benvloed door economische situatie
1. Lumire
- 1895
- non-fictie
- sortie dusine
2. Reenactmens
- voorloper van newsreels
o Cuba crisis
o Conflict met spanje
- Propaganda
- Edison
3. Newsreel // film dart
- 1908 - 1910
- langere speelduur
- veranderende programmatie
- tekenfilm
4. Robert Flaherty - Nanook of the North
- verhaal, documentaire op locatie in extreme omstandigheden
- een van de belangrijkste ontwikkelingen in de film
- met zijn hele filmcrew is hij het leven gaan delen van de eskimo
5. Rene Clair - Paris qui dort
- stedelijke documentaire
- Dziga Vertov man met de camera
6. Henri Stork & Joris Ivens
Henri
- Belg
- gefascineerd door film
- maakt documentaires
- medeoprichter Narafi
Joris
- Nederlandse documentairemaker
- Vraagt Herni Stork als camera man co-auteur
Misre au Borinage
- 1933
- aanklacht tegen de elende (sociale inslag)
- later Jean Partick Les Enfants du Borinage zelfde documentaire maken
7. Beeld propaganda
Triupf des Willens
- 1935
- propaganda voor Hitler
- beelden idylische wolken, daarna een traditioneel Duitsland
- muziek volkslied (achtig)
- juichende mensen dan komt de bevrijder (Hitler)
Olympia
- 1936
- propaganda: Arische ras = goede ras = duitse model
- idee continuteit tussen Griekse traditie en Duitse superioriteit
- Moeilijkheid: Jesse Owens atleet met verkeerde kleur en nationaliteit (olympische spelen)
- Owens wint medaille Hitler weigert hand schudden omwille van zijn huidskleur
8. Film dart na 1945 Neo-realisme, Nouvelle Vague, indie-film
- idee ondersteund door filmfestival van Cannes
- enorme steun voor Europese film
- geen steun voor films met Hollywood-mechanisme
kenmerken:
- Niet plot maar personages voor dynamiek
- Personages bevatten tegenstellingen
- conflict
- resultaat: commentaar op moderne leven
- open einde
- nieuwe beeldtaal
9. Neo-realisme (Itali jaren 30)
Voor conflict WO II bloeiende film
- witte telefoon films
- romantische komedies
- elegantie
- design
- weinig inhoud
Daarnaast:
- propaganda film Scipio Africanus perfectie Italiaan
- valt samen met inval in Abessini
Kenmerken Neorealisme:
- geen studios filmen op straat, platteland, locatie
- geen acteurs amateurs
- geen middelen
- gewesttaal
- geen middelen
- mise en scene boven montage
Visconti Ossessione 1942
Tay Garnet Postman always rings twice 1946
Bob Rafelson Postman always rings twice 1981
allemaal gebaseerd op de Roman Noir The Postman always rings twice van James Cain in 1934
Roberto Rossellini Rome Open Stad 1945
Vittoro de Sica Fietsendieven 1948


Erfgenamen van het neorealisme:
verschuiving: niet meer het sociale maar het psychologische wordt dominant als thema
Fellini
vitelloni 1953
- term Paparazzi
- medium zelf op de korrel
- hoofdacteur wordt alter ego van FF in la dolce vita
la dolce vita 1960
1/2 1963
Casanovo 1976
Visconti
Il Gattopadro 1963
- verhaal van verdwijnende wereld
- nadruk op decors en kostumering
- realisme gaat wat verloren
Dood in Veneti 1971
Ludwig 1972
Antonioni
Blow up 1966
- documentaire maker
10. Nouvelle Vague
- 10 jaar na Neo-Realisme
o Andr Bazin
o Truffaut
o Godard
- 1945: Import VS antwoord behoudsgezind filmindustrie
- Tati: simplisme, zwakke producties = antwoord op Amerikaanse import
o gebruik van beurzen om productiehuizen te beschermen = nieuwe technologie
Trouffaut les 400 couple 1959
Trouffaut la nuit americain 1973
Alain Resnais Hiroshima mon Amour 1959
Alain Resnais Nacht und Nebel
Godard A bout de souffle 1950
Louis Malle Lasceneur pour lchafaud 1957
- s nachts buiten in de stad door nieuwe camera, pellicule
- Moordenaar blijft in lift steken, de vrouw blijft wachten en je krijgt haar gedachten
- simpel verhaal
Miles Davis:
- Jazzmuzikant: speelt met 1 hand
- speelt spontaan muziek bij de film lassenceur pour les chaffeaux
- Tegenstelling met Neo-Realisme
o neo-realisme: men filmde met niets
o nouvelle vague: had wel middelen
nieuwe cameras, extreme omstandigheden, lichtgevoelige pellicule,
producties op locatie
Nouvelle Vage stelt in vraag:
- uitgangspunt een genre en verlegt grenzen
- NV gebonden aan de auteur en minder aan de beweging
- verzameling van persoonlijkheden met grote invloed
- minder directe navolging i.t.t. realisme
11. Cinema Verit
- Jaren 50 en 60 documentaire voornamelijk in VS en Europa
- Gebruik van beweeglijk materiaal: Eclair camera en Nagra geluidsrecorder
12. Indie film
- Realistische filmgenre
- A woman under influence John Cassevetes
o verslaving in meest brutale vorm
o cassavetes gebruikt meestal acteurs waar hij intiem mee is (vrouw)
o vanaf jaren 60 en is in onafhankelijke film voorbeeld van cinema verite
Jaren 70:
- ander soort televisie: Jambers,...
- doorprikken klassieke televisie
- vernieuwend, verfrissend
13. Vandaag
- Dogma 95
- vandaag beraden filmmakers zich over fictie realiteit
- realiteit in fasebeweging: Lars Von Trier breekt steeds meer met de realiteit
- conflict realiteit en fictie is permanent
FILM NOIR
Roman Noir
literaire voorlopers:
- E.A. Poe: Murder in the rue Morgue (= grondlegger v.h. genre)
- Franse inbreng naturalisme (voorloper van misdaad)
- Doyle (Sherlock Homes) = echte grondlegger
- Agata Christie
o Puzzel
o Milieu: middel tot upper class
o Huis-Clos: misdaad en ontknoping binnen gesloten ruimte (brede opvatting)
- Hammett
o The thin man (misdaadroman later films van gemaakt)
Amerikaanse versie:
- Chandler
o Hoofdpersonage: Philip Marlow
- Hammett
o Hoofdpersonage: Sam Spade
- Cain
o Postman always rings twice
o Double Indemnity
o Mildred Pierce
Oorsprong
Naam: uitgegeven misdaadverhalen in Frankrijk met een zwarte kaft
Oorspronkelijk beschouwd als pulp fiction later erkenning en invloed
Kenmerken:
- verschuiving misdaad en oplossing ervan naar milieu schets
- rauwe tekening van misdadiger, misdaadmilieu en maatschappij
Film Noir
Economische context
- effect van de crash van Wallstreet
- aanloop naar WOII
- verschuiving van starsystem naar studiosystem Film noir als exemplarisch voorbeeld
- Diversificatie van programmatie double bill, B-film (film met minimum aan middelen)
Technologische context
- lichtgevoeligere pellicule
- verbeterde cameras en lenzen
- ( oorspronkelijk voor spionage en nachtopnames vanuit verkenningsvliegtuigen)
Artistieke/creatieve context
- Uitgeweken Duitse filmmakers
( expressionisme: Fritz Lang brengen ideen van kunstfilm mee)
- B-film geproduceerd met minimum aan middelen
gecompenseerd door maximum aan creativiteit
- Leerschool voor jong talent
Personages
Detective:
- Lagerwal (ex-politieagent, iemand die het milieu kent)
- cynisch
- hard-boiled methode niet altijd wettelijk
- rechtvaardig wettelijk
- oneliners
- blank
Nevenpersonages:
- Assistent of partner misbaar personage en motivatie om verder te gaan met het verhaal
- Vrouwen:
o Donkerharige betrouwbare assistente / secretaresse
o Blondine gevaar dubbelspel, femme fatale, verlies van controle detective
- Politie:
o niet efficint, corrupt
Misdaadmilieu:
- nacht
- achterbuurten
- haven
- bars
- casinos
- Film noir op locatie = goedkoper!
Klassieke periode
- Maltese Flacon John Huston roman Hammett
- Big Sleep Howard Hawks roman Chandler
- Sunset Boulevard Billy Wilder
o Belangrijk: Voice over godsfiguur
o Acteurs waren zelf suppersterren
o Film over het milieu, niet echt film noir
- Touch of Evil Orson Welles
o Beschouwd als einde klassieke periode
o Prestatie: hij was slechts 43 jaar oud
o Tracking shot (kraanshot)
Neo-noir
- Roman Polanski - Chinatown
o Poolse regisseur
o Carrire in VS
o Persoonlijk drama Macbeth
o Hommage aan klassieke noir
o Vergelijking openingsscene Maltese Falcon
o Kleurfilm = verschil met film noir
- Ridley Schott Blade Runner
o Mengvorm van SF Noir Future Noir
o Verwijzingen
o Symboliek
o Mens creert robot Frankenstein
Televisie
Beginperiode: concurrentie radio televisie
- term televisie
o 1
e
gebruikt in 1900
o niet algemeen verspreid
o ook bv. radiovisie, beeldradio, enz.
- Ontwikkeling televisie introductie radio
- WO I
o Radio volwassen
o 1914 eerste proefuitzending
o 1930 radio het domein van privaatrechtelijke zendgemachtige vereniging
een v.d. oudsten: opgericht door producent radios (SBR)
o 1931 oprichting NIR (Nationaal Instituut voor Radio-oproep)
overheid imiteert Britse model
o Zendgemachtigde vereniging worden opgeslorpt door de overheidszender
ze krijgen zendtijd
o Verenigd Koninkrijk = pionierland
1 of 2 gezinnen bezig een ontvanger
zelfde moment in Belgi 1 ontvanger per 100 inwoners
Televisie Technische ontwikkelingen
1925 1940
Personen
- J.L. Baird (onderzoek)
- Charls Francis Jenkis
- Philo Taylor Farnsworth
- Vladimir Kosma Zworykin
- Paul Nipkow
Ontwikkeling
1926 J.L. Baird: eerste beeld uit 30 lijnen (in zijn lab)= eerste uitzendstandaard
Beeld gaf meer impressie van de werkelijkheid
Nipkow-schijf
Roterende plaat met openingen
Omzetting van beeld in elektronische pulsen
mechanische televisie
1927 Phonovison Beeldopslagsysteem J.L. Baird (opslagop 78 toeren platen)
1928 J.L. Baird gaat experimenteren met kleurentelevisie
1938 Introductie elektronische televisie
1940 1960
1937 Eerste experimenten met outside broadcast in Nederland en VK
(systeem word operationeel)
na WOII Frankrijk 819 lijnen Europa 625 lijnen conflict in Belgi Vlaanderen wil
Europese standaard Waloni wil Franse zenders kunnen kijken
625 lijnen = uiteindelijke standaard

1960 - 2000
1928 Experimenten mechanische kleurentelevisie
1946 Kleurentelevisie enkel in VS (Moeilijkheden NTSC PAL SECAM)
NTSC 525 lijnen 60 Hz PAL - 625 lijnen 50 Hz
1960 Kabeltelevisie in Belgi (vooral Walloni)
jaren 70 videosysteem naar gunst van consument opnemen, film huren,
Introductie 3 systemen:
1975 Sony - Betamax
1976 JVC - VHS
1979 Philips V2000
jaren 80 VHS zal de markt overheersten (goedkoopste, niet beste!) + oprichting systemen
professionele markt: U-matic, betacam,
1984 Introductie van mogelijkheid om televisieprogrammas (vb. speelfilms) vast te leggen
conflict tussen Sonny en Universal
Vandaag Wijzigend kijkgedrag + belangrijke verschuivingen in mediagebruik!
TELEVISIE: ZENDERS EN KIJKERS IN EUROPEES PERSPECTIEF
Belgi Van NIR naar VRT
- 1930-1959 NIR
- 1960-1990 BRT
- 1991-1998 BRTN
- 1998 VRT 45 jaar televisie
1932-1937
- eerste experimenten voor televisie in belgi
1948
- regering spreekt zicht uit over introductie televisie in Belgi
- lijndiscussie belet realisatie v.d. doelstelling (geen enkele minister wil knoop doorhakken)
- compromissen zouden kostrpijs verder verhogen
- prijs: ontvanger + installatie antenne op het dak
1953
- oktober
- eerste te televisie uitzendingen klein televisie aanbod
- moeilijke ontvangst zwak signaal
- beperkt aanbod
o uitzending tussen 19u 20u
o zendersluiting om 22u
o woensdag namiddag jongerenaanbod
o aantal zenders beperkt: 1 3
o continu uitzenden = recent fenomeen 1997 door BBC
1967
- kleur aangeboden door sommige zenders (UK)
o 1967 BBC2
o 1096 BBC1 en ITV
Televisie kende in Belgi 3 fasen:
1950 1960 opvoedend
1970 1970 informatief
1980 - ontspannend
weerspiegeld in hoe men de kijker benaderd in programma-aanbod
vandaag: evenwicht vinden tussen informatieopdracht en ontspanningsopdacht
Ontwikkeling van een journalistieke traditie
Televisiepersonaliteit = helden
Pioniers
Omer Grawet Paul Jacquemain
o Basis leggen voor kwaliteitsnorm
o Sommige programmas hebben archash of volks karakter (duivenprogramma)
o Journaal = gesproken dagblad
1970 Maurice De Wilde
o Indringende reportage reeks over WO en nasleep
1980 Paul Jambers Lucas Van der Thalen
o Postmodernen vallen normen aan
o Gebruik van de videocamera
1990 reality-tv
o Bigbrother, docudrama, reportage aftasten van grenzen en toelaatbare
o reporter ter plaatse en rechtstreekse uitzendingen veralgemening
Vandaag
- Rudy Vranck Man Bijt Hond
- Programma-aanbod vergroot
o CNN
o MTV
o VTM
o VT4
Besluit
- introductie van televisie wordt vertraagd door combinatie van factoren:
o Conflicten (WO I en WO II)
o Economisch denken
o Kostprijs televisie
o Paral en dus concurrentieel met radio
o Trage technologische ontwikkeling

- Doorbraak in 2 fasen:
o Midden jaren 50 zwart-wit televisie
o Begin jaren 70 kleurtelevisie

- Neveneffecten v.h. groter televisieaanbod
o Publiek zoekt meer ontspanning thuis
o Publiek gaat minder naar de film