Fotografie en Nieuwe Media

Introductie
• Nieuwe Media: term uit de kunst- en mediawetenschappen.
media = meervoud van medium
medium = informatiedrager

• Oude media
Bijvoorbeeld: telefoon met vaste lijn, televisie, kranten
en video.

• Digitale media
mobiele telefoons, computers, internet, videogames,
virtual reality en digitale film- en fotografie.

Verschillende apps en
mediakanalen zijn onderdeel van
Nieuwe Media
Fotografie en Nieuwe Media
• Film en fotografie bestaan sinds de
19de eeuw.
• Nieuwe Media bestaan relatief kort.

• Kunst die gebruikmaakt van Nieuwe

Media, zoals video- en
internetkunst is Beeldende Kunst.

Oude Media
 Fotografie en Nieuwe Media
Bij Nieuwe Media gebruiken kunstenaars
geen potloden, penselen en verf maar
video of digitale camera, electronische
kleuren, programmeertaal, en het
internet om hun ideeën vorm te geven.

Kunstenaars:
Alexei Shulgin en Aristarkh Chernushev
Electroboutique
 Ook in theaters wordt steeds meer gebruik gemaakt van Nieuwe Media

In de theatervormgeving kun je met Nieuwe Media het verhaal van een voorstelling versterken en de
beleving vergroten.

Beroep: multimedia designer voor theatervoorstellingen

https://www.jaredmezzocchi.com/press >>> multi media designer
Fotografie en Nieuwe Media
In de jaren ‘90 groeit Nieuwe Media. Steeds meer mensen gebruiken een
computer en internet. Ook kunstenaars gaan er gebruik van maken.

Er zijn vijf belangrijke kunststromingen:

• Fotografie
• Videokunst
• Game Art
• Virtual Reality
• NFT
Fotografie
De foto ligt aan de basis van film en video.
En bepaalt zeer sterk onze beeldcultuur.

Met het maken van een foto heb je de mogelijkheid om:

• vlug vast te leggen wat je ziet
• de wereld terug te brengen tot een rechthoekige vorm (of Insta-vierkant!)
• beeld te reproduceren
Fotografie
Het woord fotografie komt van twee
Griekse woorden: Phos en Graphein.

• Phos betekent licht

• Graphein betekent schrijven

Samen betekenen ze: schrijven met licht

Fotografie
De basis van fotografie:
de Camera Obscura

Het is een verduisterde ruimte waarbij

in een van de wanden een klein gaatje
is aangebracht.
Het hierdoor invallende licht ’projecteert’
een afbeelding van de buitenwereld op de
tegenoverliggende wand.
Fotografie
• 1826: de eerste foto
• Fotograaf: Joseph Niépce, Frankrijk

• De afbeelding bleef bestaan dankzij

een lichtgevoelige laag op de wand
van de camera obscura.

De foto heeft een belichtingstijd van 8 uren(!)

Fotografie
• 1838/39: de tweede belangrijke foto
• fotograaf: Louis Daguerre, Frankrijk

Foto genomen op de Boulevard du Temple, Parijs.

De eerste foto met een mens afgebeeld
(links onderaan)
Portret van Henri Vriesendorp uit
Dordrecht.
Een van de eerste Nederlanders die werd
gefotografeerd, in 1842.

Aan het maken van selfies deed men in

1842 nog niet! Het was ‘de ander’ die een
foto van je maakte. En dat nam wat tijd in
beslag; het maken van één foto duurde vrij
lang!

Hoeveel selfies zul jij in de afgelopen jaren

hebben gemaakt?!
Fotografie

“The decisive moment”

volgens fotograaf: Henri Cartier Bresson
Foto uit 1932

Het beslissende moment

* compositie
* ‘timing’
 De ontwikkeling van de cameratechniek maakt dat je steeds
beter beweging kan vastleggen.

Zwart/wit foto’s: Jacques Henri Lartigue (omstreeks 1910)

 Fotografie
en
Nieuwe Media

Kunstenaars:
Alexei Shulgin en Aristarkh Chernushev
Electroboutique
Van een realistisch schilderij naar… een impressionistisch schilderij…..naar een
abstract schilderij.

De ontdekking van de fotografie heeft grote invloed gehad op de schilderkunst!

 Opdracht 1

George Hendrik Breitner, De Singelbrug bij de

Paleisstraat in Amsterdam, ca. 1897

Dit schilderij is beïnvloed door de uitvinding van de

fotografie.
Geef twee redenen waarom dit schilderij niet zo
gemaakt had kunnen worden voordat fotografie
bestond. Lees de tekst op de volgende dia over het
impressionisme voordat je antwoord geeft.
Impressionisme
Het impressionisme ontstaat in de tweede helft van de negentiende eeuw in
Frankrijk. Deze stroming wil de beleving van het moment weergeven. Schilders
kiezen voor thema’s uit het dagelijks leven, in plaats van geïdealiseerde
portretten of historische gebeurtenissen. Ze werken in de buitenlucht; het gaat
niet om een letterlijke weergave, maar om het overbrengen van de ervaring.
Om een impressie van het moment te geven, wordt op een vernieuwende,
schetsmatige manier met licht en kleur omgegaan.
De Nederlandse schilder George Hendrik Breitner (1857-1923) maakte tijdens
zijn verblijf in Parijs kennis met het impressionisme. Hij probeerde de pure, kale
werkelijkheid in zijn schilderijen te vangen, hoewel hij hier en daar de
werkelijkheid aanpast aan de compositie door bijvoorbeeld bestaande
gebouwen in een stadgezicht niet mee te schilderen. Breitner begon, toen de
fotocamera aan het eind van de negentiende eeuw goedkoper werd, met dit
medium te experimenteren. Er zijn talloze zwart/wit-foto’s van hem gevonden,
waaronder veel Amsterdamse stadsgezichten.
Fotografie

Een van de eerste professionele

fotoreportages in kleur.
Gemaakt door Produkin Gorskii.
Rondreis door Rusland, 1911
Fotografie

Een van de eerste professionele

fotoreportages in kleur.
Gemaakt door Produkin Gorskii.
Rondreis door Rusland, 1911
Kun je een nieuwsmoment herinneren waarvan je de
foto nog voor je ziet?
Nieuwsfoto’s
Fotograaf:
Nick Ut.
1973

https://npokennis.nl/longread/7797/world-press-photo-wat-maakt-een-foto-iconisch
Vanaf 1.41 min.
Foto: John Stanmeyer. Winnaar van de internationale fotowedstrijd voor foto professionals: World Press Photo
Afrikaanse vluchtelingen op zoek naar een telefoonsignaal op een strand van Djibouti
Fotografie Wat voor soorten fotografie zijn er zoal?
Soorten fotografie:

- portret
- nieuws / journalistiek / reportage (een evenement, gebeurtenis)
- documentaire (één onderwerp, over langere tijd)
- reclame en product
- mode
- sport
- trouwen
- landschap / natuur
- architectuur
- culinair
- reis

- kunstfotografie!
Fotografie en Nieuwe Media
Introductie
Fotografie
Waar let je op met fotograferen?

Kenmerken:
- licht
- standpunt camera (perspectief)
- kleur
- afsnijding
- kader en compositie
- afstand > inzoomen of uitzoomen
Compositie!
Regel van derden
Regel van derden
Compositie:
Regel van derden
Compositie:
Regel van derden
Fotografie
Opdracht 2: Bekijk een foto-onderwerp eens op een andere manier!

Maak met je smartphone drie van elkaar verschillende foto’s.

Richt per foto je aandacht op:
1. een voorwerp
2. een persoon
3. architectuur

Je let bij het maken van je foto’s op:

• - verschillende standpunten. Vogelperspectief of kikkerperspectief
• - compositie (bijv. symmetrisch, a-symmetrisch, diagonaal enz.)
• - dichtbij (close-up) of veraf
Fotografie
Opdracht 2: Bekijk een foto-onderwerp eens op een andere manier!

Je plaatst je gemaakte foto’s in je Aantekeningen-document en geeft elke foto een naam of titel.

De opdracht noem je: foto-opdracht in de klas

Stuur vandaag je favoriete foto naar het BV-mapje op de ELO: Foto in de klas
Videokunst
Videokunst
• Sinds de uitvinding van de film
experimenteren beeldend
kunstenaars met dit medium.

• Videokunst ontstaat met de

opkomst van video in de jaren ‘60
van de vorige eeuw.

• Sneller en goedkoper medium dan

de lichtgevoelige filmrol. Video is
namelijk gebaseerd op
elektronische signalen.
 Videokunst
• Nam June Paik geldt als een pionier binnen
de videokunst.

• Met veel humor brengt hij technologie, kunst

en filosofie samen in zijn werk.

• Hij onderzoekt hiermee wat de effecten zijn

van een massamedium als video.

‘Mediastandbeeld’
door Nam June Paik,
Frankfurt
TV Buddha

Kunstenaar:
Nam June Paik,
1974
TV Rodin

TV Buddha

Kunstenaar:
Nam June Paik,
1974
Kunstenaar:
Nam June Paik

https://www.youtube.com/watch?v=Q_6HAMtqW3Y
Vanaf 2.45 min
Welke videokunstwerken herinneren jullie je nog uit Antwerpen?
Welke videokunstwerken herinneren jullie je nog uit Antwerpen?
 Videokunst
Opdracht 3
Bekijk het videokunstwerk van Doug Aitken (Migration)
https://www.youtube.com/watch?v=2v0FjKwK3sU&t=38s

Bekijk daarna het videokunstwerk van Steven Cutts (MAN)

https://www.youtube.com/watch?v=WfGMYdalClU

3a) Welke van deze werken spreekt je het meest aan? Hoe
komt dit denk je? Motiveer je antwoord.

3b) Beide videokunstwerken bevatten een boodschap.

Beschrijf deze beide boodschappen door de videofragmenten
met elkaar te vergelijken. Wat zijn de overeenkomsten en wat
de verschillen?
Videokunst
Titel videokunst:
The Sunshine State
Kunstenaar:
Steve Mc Queen

Het kunstwerk vertelt het verhaal van de vader van McQueen die als zwarte
arbeider in Florida als sinaasappelplukker werkzaam was (de Amerikaanse staat
Florida heeft als bijnaam “the sunshine state”) . Vader McQueen weet tijdens een
bezoek aan een bar net aan te ontsnappen aan een racistische en moorddadige
vechtpartij. Hij weet zich op tijd te verschuilen. Het werk gaat over zichtbaarheid
en niet zichtbaarheid.
Je ziet een witte acteur zijn gezicht zwart schminken (= blackface). Tegen een
zwarte achtergrond verdwijnt uiteindelijk zijn zwarte gezicht.
De zon schijnt volop en geeft licht. Maar de hitte, van dichtbij, verbrandt alles en is
gevaarlijk. Op de achtergrond hoor je de kunstenaar zinnen uitspreken die soms
wegvallen, zoals herinneringen waarvan je niet meer alles weet na te vertellen.
 Videokunst
Filmpje:

Wat maakt een video tot videokunst?

https://www.youtube.com/watch?v=6xrj58SBcFk

Voorbeeld: Christian Marclay, “The Clock”, 2010

https://www.youtube.com/watch?v=BoDMEixJYpE
 Videokunst
Opdracht 4
4a. Wat is het verschil tussen videokunst en een muziek videoclip?

4b. Wanneer kun je een muziek videoclip volgens jou ook videokunst noemen?
Motiveer je antwoord.

4c. Zoek een voorbeeld van een videoclip die jij ook kunst vindt.
Voeg een afbeelding van deze clip bij deze vraag. En ligt je antwoord toe waarom je voor
deze videoclip als videokunst gekozen hebt.
Game Art
Videogames - Game Art
De ontwikkeling van videogames heeft een
grote vlucht genomen.

Vergelijk de videogames die 25 - 30 jaar

geleden in Nederland te verkrijgen waren
met de games die je zelf wellicht kent of
speelt.
 Videogames - Game Art

Opdracht 5
Open de onderstaande link waarin je de evolutie van videogames kunt bekijken. Beschrijf de
opvallendste verschillen tussen de games in het begin van het fragment en die aan het eind.

Denk aan: vormgeving, geluidseffecten, muziek, het doel van het spel, 2D/3D, etc…

https://www.youtube.com/watch?v=3H6hnFV-nDU&authuser=0
 Videogames – Game Art
Basis van een videogame:
de interactie tussen het beeldscherm en
de gebruiker.

• Dit gebeurt via een interface: een systeem,

programma of apparaat waarmee iemand met
een computer kan communiceren.

• In games van kunstenaars ligt de nadruk op

ontdekken en reflecteren, niet in winnen of
schieten.

• Sommige kunstenaars maken er een creatieve Game Art: Dragon Age: Inquisition
spelomgeving van, waarbij je bijvoorbeeld een
graffiti kunstwerk moet maken om verder te
gaan.
 Videogames - Game Art
De virtuele Britse popband:
Gorillaz

Videoclip:
Saturnz Barz (Spirit House)
360

• Bekijk dit nummer op je

mobiel en draai je mobiel in
het rond.

• https://www.youtube.com/wa
tch?v=lVaBvyzuypw
Game Art in het museum!
Expositie: “Arranged Realism”

Museum Belvédère, Heerenveen

https://www.youtube.com/watch?v=QNCTDxRdD2o

(t/m 2.45 min.)

 Videogames - Game Art
Opdracht 6
6a) Zoek een computergame die je heel bijzonder vindt
vormgegeven. Schrijf de naam op van deze
computergame en zoek een afbeelding van deze game.

6b) Schrijf op wat je mooi vindt aan de vormgeving.

6c) Kun je het vergelijken met een kunstwerk, zoals een

foto, theaterstuk of film? Welke overeenkomsten zie je?
Leg je antwoord uit.
 Videogames - Game Art
Games:
-Sekiro / bijvoorbeeld versie: Shadows dies twice
-Assassin’s Creed / bijvoorbeeld versie: Valhalla

Bekende Game-Art studio’s

-Studio Ghibli / bijvoorbeeld The Red Turtle
-Guerilla Games (NL, Amsterdam) / Killzone via Playstation
https://www.guerrilla-games.com/explore

Voorbeeld van een spelgame:

Machinarium
“Red een robot in een rommelig universum”
https://www.youtube.com/watch?v=xXfdRvtFTd0&t=988s
 Videogames - Game Art
Mindy Blanchard
Godfrey Elden Ring Game Art aan de wand
 Videogames - Game Art
Videokunst ontmoet Kunst: inspiratie

Michelangelo: Pieta. Kordian Lewandoski:

Game Over - Super Mario en princess Peach
Videogames - Game Art
Virtual Reality
Virtual Reality
Letterlijke betekenis:
‘schijnbare werkelijkheid’.

• Virtual reality is de benaming

voor dat deel van de
informatietechnologie dat zich
richt op het maken van
realistische, elektronische
objecten en gebruikersinterfaces.
Virtual Reality
• Vitual Reality VR
creëert een digitale wereld
met beeld en geluid waardoor
je de illusie krijgt echt in een
andere wereld te zijn.
Het laat de gebruiker een
bepaalde situatie zo reëel
mogelijk beleven.

• Nieuw medium voor

kunstenaars. Een VR-impressie van de ruimte waarin je terecht
komt in het werk van Geoffrey Lillemon.
The Nail Polish Inferno, 2014
Virtual Reality voor kunstenaars.
Rondlopen door je zelf gemaakte kunstwerk.

https://numrush.nl/virtual-reality-painting-de-nieuwe-kunststroming-die-je-een-schilderij-laat-wonen/
Zweedse Lotto daagt deelnemers uit met Virtual Reality.
‘The Bucketlist, live as a millonaire’.
https://www.youtube.com/watch?v=ShUHw8xF8A0
Extra: VR vertelling van Syrische vluchtingen

https://www.adformatie.nl/digital-transformation-tech/7-verbluffende-voorbeelden-die-laten-
zien-dat-virtual-realit

Voorbeeld 6: actual reality

https://numrush.nl/virtual-reality-painting-de-nieuwe-kunststroming-die-je-een-schilderij-laat-wonen/
 VR: van 2D naar 3D ervaring
Een bekend schilderij vormt de basis voor een 3D ervaring.
Kunstschilder: Salvador Dali

De 3D versie heeft elementen uit

meerdere schilderijen van Dali
gebruikt.

https://www.youtube.com/watch?v=F1eLeIocAcU
NFT
NFT
Non Fungible Token

Een kunstwerk zoals een schilderij, een tekening of een beeldhouwwerk

zou je misschien kunnen kopen (als je er genoeg geld voor hebt).

Maar hoe koop je een digitaal kunstwerk? Een kunstwerk dat alleen op
het internet te zien is?
NFT
Kunstenaar ‘Beeple’ (a.k.a. Mike Winkelmann)
creerde het digitale kunstwerk ‘Everyday: the
first 5000 days’.

Het is een collage van 5000 digitaal gemaakte

tekeningen (elke dag 1, gedurende 14 jaren).
Beeple plaatste het bestand op internet en
iedereen kon dit kunstwerk gratis
downloaden.

Het originele kunstwerk (het digitale bestand)

werd in 2021 op een veiling verkocht voor 69
miljoen dollar! Terwijl heel veel mensen dat
bestand al gratis hadden gedownload.

Het werd de start van de NFT….

NFT
Non Fungible Token
(een niet vervangbaar bewijs/symbool)

• NFT is een bepaald

eigendomscertificaat met een link
naar een digitaal kunstwerk. Het is
een manier om een digitaal
kunstwerk te kunnen kopen.

• Het kunstwerk is dus alleen via

internet te zien. Je kunt het niet
ophangen in je huis of tentoonstellen
in een museum.
• Als koper ben je alleen de eigenaar
van het certificaat (de overeenkomst).
Het kunstwerk zelf blijft van de Een van de 5000 digitale illustraties van Beeple
kunstenaar.
NFT
Non Fungible Token
(een niet vervangbaar symbool/teken)

Met een NFT koop je dus een

bepaald “recht” dat jij de koper
bent. Je mag dat “recht” wel
weer doorverkopen.

• Dankzij NFT’s is er in een

digitale wereld, waarin alles
te kopiëren is, een manier om Beelden uit de NFT collectie
van PsychoKitty.
tegen de buitenwereld te Artiest: Ugonzo
roepen dat jij ‘het origineel’
hebt.
Kenmerken om naar Nieuwe Media te kijken
Je hebt kennis gemaakt met verschillende vormen van Nieuwe Media.

Doel is dat je vaardigheden ontwikkelt die je helpen met het analyseren van kunst
die gebruik maakt van Nieuwe Media.

Je let hierbij op de volgende kenmerken:

- Voorstelling
- Vorm
- Ruimte
- Tijd
- Drager
Kenmerk 1: Voorstelling
Wat heeft de kunstenaar afgebeeld en hoe interpreteren we dat?
Voorstelling
Katja Novitskova zoekt beelden van dieren op Google, print ze uit op groot formaat
en stelt ze ten toon.
Wat zou volgens jou haar idee achter deze beelden kunnen zijn?
Voorstelling
Wat heeft de kunstenaar afgebeeld en hoe interpreteren we dat?

Katja Novitskova
Bijzondere en unieke diersoorten worden bedreigd en zijn steeds moeilijker in het echt
te zien of te ervaren. Alleen via beelden van het internet kunnen we nog naar ze kijken.
De echte, fysieke wereld wordt vervangen door het kijken naar afbeeldingen op het
internet.
Herken je deze gedachte uit je eigen omgeving?
Opdracht 7
Approximation V Chamaeleon
door Katja Novitskova
De kunstenaar plaatst internetbeelden als
objecten in een traditionele beeldende kunst-
omgeving, zoals een museum of galerie.

7a) Leg uit wat er zo typisch is aan een ruimte in

een museum of galerie.
7b) Wat is het verschil tussen beide instellingen?
7c) Geef vervolgens aan wat het effect is van de
manier waarop het werk is gepresenteerd.
Voorstelling

De komst van Nieuwe Media heeft de vormgeving van kunst veranderd

en de manier waarop we naar de wereld kijken. Door Nieuwe Media
wordt kunst op een andere manier gepresenteerd dan daarvoor.
Bedenk naar aanleiding van wat je tot nu toe zoal gezien hebt op wat
voor andere manieren.

Voorbeeld: Studio Roosegaarde, Waterlicht

https://www.youtube.com/watch?v=LWzPm_ponkI
Kenmerk 2: Vorm
Van welke vorm maakt de kunstenaar gebruik om ons naar
zijn/haar kunstwerk te laten kijken?

• Veel Nieuwe Media zijn lens-based. Ze komen voort uit

de traditie van kunst die met camera’s wordt gemaakt,
zoals foto en film.
• De cameralens heeft een grote invloed op hoe wij naar
de wereld kijken.

• Noem een voorbeeld hoe fotografie of film invloed heeft

op jouw kijk op de wereld?
Opdracht 8
Untitled Film Still #21, Cindy Sherman
Bekijk de afbeeldingen gemaakt door Cindy Sherman. Zij maakt
zelfportretten alsof het “stills” uit een film zijn (filmstills).
Waaraan herken je dat deze foto op een filmstill lijkt?
8a.
Analyseer de compositie aan de hand van de kenmerken
voorstelling, ruimte, licht en compositie. Zeg ook iets over het
camerastandpunt.
8b.
Maak met een medeleerling foto’s van elkaar die het gevoel
van een filmshot opwekken. Probeer daarin ook een
clichébeeld van een bepaald personage te maken.
Voeg deze foto’s toe aan je aantekeningen bestand.
 Kenmerk 3: Ruimte
• Met Nieuwe Media heeft de kunstenaar veel meer invloed op de ruimte zoals in een museum of
een galerie. De kunstenaar kan een totaalervaring creëren voor de toeschouwer. Waarbij je
omringd wordt door fotografie, film en/of geluid.
• Bewegend beeld kan een heel andere sfeer geven dan een schilderij. Zou je kunnen uitleggen
hoe?

Kunstenaars van teamLab maken video-installaties waarbij

beeld, geluid en ruimte samen gaan.
https://www.youtube.com/watch?v=RZBehhrXgpM
 Kenmerk 3: Ruimte (alternatief!)
• Met Nieuwe Media heeft de kunstenaar veel
meer invloed op de ruimte zoals in een museum
of een galerie. De kunstenaar kan een
totaalervaring creëren voor de toeschouwer.
Waarbij je omringd wordt door fotografie, film
en/of geluid.

• Bewegend beeld kan een heel andere sfeer geven

dan een schilderij. Zou je kunnen uitleggen hoe?

• Hito Steyerl maakt video-installaties waarbij beeld, geluid en

ruimte samen gaan.
• https://www.youtube.com/watch?v=ptNczdY-qvo
Kenmerk 4: Tijd
Kunst die gebruik maakt van Nieuwe Media is vaak time-based.
Wat hebben Nieuwe Media en het gegeven ‘tijd’ met elkaar te maken?

Simone Forti werkt met hologrammen, waarbij de figuur lijkt

te bewegen.

https://www.youtube.com/watch?v=dvilzAxD6lQ
Kenmerk 5: Drager
Datgene waarmee of waarop een werk wordt vertoond (materiaal).
Bijvoorbeeld: fotopapier, beeldschermen, stof, projecties op muren enz.

Hoe archiveer (bewaar) je kunst die gebruik maakt van nieuwe media?

Tony Oursler combineert meerdere media en

materialen in zijn presentaties: fotopapier, monitoren
en digitale mediaspelers.
In getoond kunstwerk is zijn boodschap: niemand heeft
meer privacy. Hoe zie jij dat?
Video van dit kunstwerk in galerie:
https://www.youtube.com/watch?v=--d7NG_DWgk
Studio bezoek bij Oursler, hoe werkt hij met Nieuwe Media:
https://www.youtube.com/watch?v=RNrwxYeHw-I&t=4s
 Opdracht
Terminal Green, Alexander Hoglund
Open de onderstaande link en bekijk het kunstwerk Terminal
Green van Alexander Hoglund en beantwoord de onderstaande
vragen.
https://www.youtube.com/watch?v=I4WZBb94Mzc
Dit werk geldt als videokunst, maar doet je wellicht denken aan
een computergame. Analyseer aan de hand van de kenmerken
vorm, ruimte, tijd en drager hoe de compositie is opgebouwd.
Leg ook uit waarom dit werk videokunst is en geen
computergame.
AR – Augmented Reality / toegevoegde werkelijkheid
VR – Virtual Reality / schijnbare werkelijkheid
AI – Artificial Intelligence / kunstmatige intelligentie

Programma’s met AI :
Beelden uit de NFT collectie
van PsychoKitty.
-Dall-E (Open AI) Artiest: Ugonzo

-Midjourney
-Stable diffusion web

https://teuthisdreams.tumblr.com/post/70557124985269
4528/trying-to-make-a-horse-riding-an-astronaut-in
Thema’s
Thema: Analoog en Digitaal
Analoog is het tegenovergestelde van Digitaal.

In een fotocamera deed je vroeger een filmrolletje (analoog), nu zit er een chip in die het
gemaakte beeld op een censor omzet in nullen of enen. Hierdoor ontstaat een digitale
afbeelding. Een muziekinstrument kun je ‘analoog’ bespelen (bijvoorbeeld een gitaar met de
hand), of juist digitaal creëren met computers.

Het woord ‘analoog’ klinkt ondertussen als iets ouderwets. Maar veel mensen willen die
manier van werken weer ontdekken! Velen vinden dat de kwaliteit van het resultaat een
stuk beter is.
 Thema: Analoog en Digitaal

Reportage-fotografie van Ed van der Elsken.

Deze beroemde straat- en reisfotograaf werkte
met een analoge camera. Hij heeft honderden Zelfportret in een
filmrolletjes gebruikt! spiegel op straat.
 Thema: Analoog en Digitaal

Ed van der Elsken Micha Klein

fotograaf die analoog werkte een van de eerste kunstenaars in Nederland die digitaal
ging werken.
Titel: ‘Arrival of the rainbow children’
Thema: Analoog en Digitaal
De kunstenaar Lucas Blalock
bewerkt zijn analoog gemaakte
foto’s met Photoshop.
Dat doet hij niet op een heel
precieze of perfecte manier!

Hij laat mensen op een humorvolle

manier nadenken over de invloed
van digitale technieken op beelden
die we dagelijks tegenkomen.

Zijn foto’s nog wel te vertrouwen

als iedereen ze zo makkelijk kan
manipuleren?
Thema: Analoog en Digitaal

In dit filmpje laat Luca Blalock

zien hoe hij zijn foto’s maakt.
Hij zegt dat hij fotograferen
ziet als een vorm van tekenen.
Leg uit.

https://www.youtube.com/watch?v=7Rld
1xWlWDI
Thema: Analoog en Digitaal
Dove Evolution
Een reclame van het cosmeticamerk Dove die de kijker wil laten nadenken over digitale
beeldbewerking.

https://www.youtube.com/watch?v=iYhCn0jf46U

Opdracht 9:
Maak een selfie die je vervolgens met de hand of digitaal bewerkt.
Kies ervoor om de bewerking zo subtiel mogelijk te doen (zoals in reclames) of juist overduidelijk
(zoals kunstenaar Blalock) te laten zien.
De animatiefilm: Loving Vincent
Het leven van de schilder Vincent van Gogh, verteld in één groot bewegend schilderij.

Een voorbeeld waarbij een

analoge en digitale werkwijze
wordt gecombineerd!

https://www.youtube.com/watch?v=PR8FzZDQN6k
Thema: Feit en Fictie
Wat is echt, wat is niet echt?

Vergelijk:

Geregistreerde fotografie
journalistiek, documentair, reportage
(vastleggen van de werkelijkheid)

Geënsceneerde fotografie
(een gecreëerde, bedachte werkelijkheid)
Thema: Feit en Fictie
Fotograaf: Jeff Wall
Titel: Boy falls from tree.

Is dit een toevallig ‘kiekje’?

Was de fotograaf toevallig
op deze plek toen het misging?

Bekijk de afbeelding.
Beschrijf waardoor deze foto
iets onwerkelijks krijgt.
Thema: Feit en Fictie
Fotograferen en presenteren.
Fotograaf: Jeff Wall

Titel: Nightclub

Jeff Wall ensceneert al zijn beelden.

Hij wil bepaalde herinneringen zo goed mogelijk
herbeleven.
Omdat de beelden heel groot tentoongesteld
worden vallen alle kleine details op!
 Thema: Feit en Fictie
Fotograaf Jimmy Nelson
• Hij reist de hele wereld over op zoek naar unieke beschavingen, naar traditionele
culturen voordat deze verdwijnen.
• Hij gebruikt digitale fototechnieken (photoshop) om zijn foto’s zo sterk mogelijk uit te
laten komen. Bijvoorbeeld d.m.v. kleuren en contrast.

Uit de serie:

‘Before they pass away’.

Thema: Feit en Fictie
Jimmy Nelson
Fotoserie ‘Before they pass away’

Bekijk het filmpje

https://www.youtube.com/watch?v=ERrZDVz4kco

Opdracht 10:

-Wanneer ligt binnen de getoonde fotoserie van Jimmy

Nelson het accent op feit of op fictie? Zoek 2 foto’s uit
de serie ‘Before they pass away’ (internet) bij je
antwoord om het te verduidelijken.

-Maakt dat uit voor het eindresultaat en de beleving

van de kijker?
Jimmy Nelson aan het werk op locatie
Geënsceneerde fotografie: Erwin Olaf
https://schooltv.nl/video/erwin-olaf-wat-betekenen-schoonheid-en-smaak-voor-erwin-olaf/
Erwin Olaf laat zich voor een fotoserie inspireren door de Engelse prinses
Diane Spencer…
In zijn werk
speelt Erwin Olaf
met feit en fictie.
Waaraan kun je
dat hier zien?
Fotografie Bonus Opdracht 1: analyse van fotobeeld

Overal om je heen zie je foto’s en afbeeldingen. Maar hoe vaak kijk je er nou echt
bewust naar? Om hier wat meer van te leren, maak je de volgende opdracht.

Je krijgt een lijst van fotografen waar je uit kunt kiezen. Daarna kies je een foto uit
het werk van de fotograaf, welke je gaat analyseren.

Beeldbeschrijving:
1. Wat zie je allemaal op de foto? Geef zo gedetailleerd mogelijk je antwoord.
2a. Vanuit welke richting komt het licht?
2b. Zijn er duidelijke schaduwen te zien of is er van “zacht” licht gebruik gemaakt?
3. Hoe omschrijf je de sfeer van de foto (en wat is de invloed van het licht hierop)?
4. Welke kleuren vallen op? Als het zwart/wit is: zijn de contrasten tussen zwart en wit groot
of juist niet?
5. Vanuit welk standpunt is de foto genomen?
6. Wat valt op aan de compositie: een centrale, symmetrische of diagonale compositie? En is
het statisch of dynamisch?

Inhoud:
7. Waar zou de foto over kunnen gaan, wat is het onderwerp?
8. Is er volgens jou een boodschap van de fotograaf?
9. Is de foto een natuurgetrouwe, realistische weergave van de werkelijkheid of is de foto
bijvoorbeeld geïdealiseerd, geënsceneerd of gemanipuleerd?
Fotografen:

Erwin Olaf Gregory Crewdson

David LaChapelle Andreas Gursky
Anton Corbijn Sebastio Salgado
Cindy Sherman Philip Lorca Dicorcia
Dana Lixenberg Vivian Maier

Ruud van Empel Tim Walker

Scarlett Hooft Graafland Inez van Lamsweerde
Vivianne Sassen Jimmy Nelson
Jimmy Nelson Richard Avedon
Jeff Wall Scarlett Hooft Graafland
Teun Hocks Steve McCurry
Fotografie Bonus opdracht 2:

Jouw eigen foto in de stijl van een bekende fotograaf.

Uit een lijst van fotografen kies je een fotograaf uit van wie je het werk leuk en
interessant vind.
Je gaat analyseren wat nou opvallend en herkenbaar is aan de gekozen fotografie.

Je let daarbij op:

- gebruik van het licht
- camera standpunt: dichtbij, veraf, van onderen of van boven
- het kader van je beeld: laat de fotograaf veel in beeld zien of weinig
- gebruik van kleur of zwart/wit
- onderwerp
- locatie: binnen of buiten of in een fotostudio

Je gaat een foto maken waarin je de kenmerken/stijl van de fotograaf gaat

imiteren.
Je hoeft de gekozen foto niet letterlijk na te maken; maak het een deel van jou en
een deel van hem/haar!
Fotografen:

Erwin Olaf Gregory Crewdson

David LaChapelle Andreas Gursky
Anton Corbijn Sebastio Salgado
Cindy Sherman Philip Lorca Dicorcia
Dana Lixenberg Vivian Maier
Ruud van Empel Tim Walker
Scarlett Hooft Graafland Inez van Lamsweerde
Vivianne Sassen Jimmy Nelson
Jimmy Nelson Richard Avedon
Jeff Wall Scarlett Hooft Graafland
Teun Hocks Steve McCurry
Thema: Feit en Fictie
Jeroen van Loon
Kunstproject: Fake News

Het kunstproject Fake News toont de

hoorzitting met Facebook baas Mark Zuckerberg
over de verkoop van gevoelige data van gebruikers.
De beelden zijn verwerkt in enorme opblaastelefoons.
Van Loon heeft voor het gezicht van Zuckerberg
o.a. gebruik gemaakt van gezichtsfilters.

Website met meer werk

https://jeroenvanloon.com/fake-news/

-Waarom gebruikt een kunstenaar soms fictie?

-Kan iets tegelijkertijd feit en toch fictie zijn?

 Thema: Feit en Fictie

De wereld van
INSTAGRAM

Hoe kritisch kijk jij naar Instagram

en TikTok?
Invloed van Instagram
op kunst en kunstenaar.
Street art kunstenaar: ‘I heart’
Land: Canada
Titel: ‘Nobody likes me’
Opdracht 11
Social Media zijn platformen waarop gebruikers zelf voor inhoud zorgen en met elkaar de
interactie aangaan. Voorbeelden zijn Instagram en Snapchat. Verschillende kunstenaars
gebruiken social media voor hun werk.
Zoek zelf naar twee voorbeelden van Instagrammers die zich met kunst bezighouden.
Bespreek in een groepje (2 tot 4 leerlingen) wat jullie karakteristiek vinden voor kunst
waar social media voor worden gebruikt. Welke onderwerpen zie je in deze kunst vaak
terug en wat valt op aan de presentatie?

Instagram-accounts van:
Juno Calypso (rechts)
Andy Picci (links)
Opdracht 11
Lijst van 16 opvallende kunstenaars die via instagram hun werk presenteren:
Caistudio Jennyholzer
Banksy Takashipom
Danielarsham Damienhirst
Simoneyvetteleigh Salman.toor
Ewajuskiewsz Amoakoboafo
Beeple_crap Traceyeeminstudio
Stik Peterdoig
Jeff koons kaws (Brian Donnelly)

Insta-accounts als @avantarte en @kunstmeisjes laten zien wat kunst allemaal kan zijn!
Videokunst Presentatieopdracht
Oefening
• Bekijk de trailer van videokunstwerk ‘Last Riot’.
https://www.youtube.com/watch?v=LyA9uzucfwk&t=158s

• Beschrijf minimaal 5 elementen uit dit fragment die je opvallen.

• Dit werk doet je wellicht aan een videogame denken. Noem een aantal
punten die er op wijzen dat dit niet het geval is.
Fragment uit de video “The Last Riot”. Het kunstwerk wordt gepresenteerd via 3 projectieschermen.
(screenshot van Youtube)
‘Last Riot’ Makers: AES +F
achtergrondinformatie Het is een collectief van vier Russische kunstenaars,
bestaande uit: Tatiana Arzamasova (1955), Lev
Evzovich (1958), Evgeny Svyatsky (1957), and Vladimir
Fridkes (1956).

Titel kunstwerk: ‘Last Riot’.

Materiaal: Video, animatie, fotografie, installatie

Land van herkomst: Rusland

Datering: 2005-2007

Functie: rondreizende kunst

(première: Biennale Venetie, 2007).

Weetje: AES+F gebruikte schilderijen van Caravaggio

en de kunstperiode Barok als inspiratie.
AES+F: “Paradise is a mutated world where time is
frozen and the past is neighbor to the future. It’s
inhabitants are devoid of gender, becoming more like
angels”
Inspiratie voor de kunstenaars van
‘The last riot’:

De schilderijen van de Italiaanse kunstenaar

Caravaggio
Videokunst: groepsopdracht
• Zoek via Youtube een
filmfragment van
bijvoorbeeld:
• AES+F
• Bill Viola
• Doug Aitken
• of een andere
videokunstenaar.

• Bekijk in tweetallen je
videokunstwerk en
beschrijf dit uitvoerig.
 Nieuwe Media groepsopdracht
• Maak een powerpointpresentatie die je in tweetallen aan de klas
presenteert.

• Je kiest een videokunstenaar of fotograaf (je mag een keuze maken uit
een lijst)
• Je onderzoekt op welke manier de twee thema’s die we in dit blok
behandeld hebben terug te zien zijn in het werk van je gekozen
kunstenaar. De twee thema’s zijn: Feit & Fictie en Analoog & Digitaal.
• Stappenplan zie volgende pagina >>>
 Nieuwe Media groepsopdracht
Stappenplan
• Dia 1: Introductie + klas en namen van degene die gaan presenteren.
• Dia 2: Achtergrondinformatie over de kunstenaar / groep kunstenaars + afbeelding.

• Dia 3: Informatie waar het videokunstwerk over gaat + een filmstill van het kunstwerk. Zet ook
de titel, jaartal en de maker onder je afbeelding.

• Dia 4 en 5: Verwerk de begrippen: voorstelling, vorm, ruimte, tijd, drager + een andere filmstill
van het kunstwerk. Zet ook de titel, jaartal en de maker onder je afbeelding.

• Dia 6: Welk verhaal wil de kunstenaar ‘vertellen’ en hoe doet hij dit? + weer een andere filmstill
van het kunstwerk. Zet ook de titel, jaartal en de maker onder je afbeelding.

• Dia 7: Een hyperlink naar de film.

• Dia 8: Waarom hebben jullie dit kunstwerk uitgekozen en wat spreekt jullie hierin aan?

• Presenteren aan de klas, leer je presentatie uit je hoofd (anders is het een voordracht).
Videokunstenaars: Fotografen:

Erwin Olaf Gregory Crewdson

Bill Viola Andreas Gursky
Arnout Mik David LaChapelle
Anton Corbijn Sebastio Salgado
Bruce Nauman Philip Lorca Dicorcia
Yaek Bartana Cindy Sherman
Dana Lixenberg Vivian Maier
Rineke Dijkstra Tim Walker
Guido van der Werve Ruud van Empel
Scarlett Hooft Graafland Inez van Lamsweerde
Shirin Neshat Jimmy Nelson
Nam June Paik Vivianne Sassen
Jimmy Nelson Richard Avedon
Hito Steyerl Scarlett Hooft Graafland
Pipilotti Jeff Wall
Teun Hocks Steve McCurry
Dall-E
Stable diffusion web
Midjourney