Margriet van der Heijden

Hetwiskunde
hondje
En meer verhalen over
vormen en getallen
Met illustraties van Iris van der Graaf

Inhoud
Overal wiskunde

Dieren in groepen

38

Een simpel vierkant van

Getallen met bijgeloof
Hagelslagsommen
Bijen maken sommen
2000000000000000000002
Fijne problemen
Van cirkel naar ellips
Niet wachten op Valentijn
Rondjes lopen

8
10
12
14
16
18
20
22

Mooie dagen!
Ideetje van Fermat
In en uit het hoofd
De veertiende driehoek
Rond naar rechthoek
Niet te verbeteren?

Het wiskundehondje
Schatten is weten
Goochelen met letters

24
26
28
30
32
34
36

Wiskundemagie

40
42
44
46

Alle huisnummers van de

hele school
bacterin: 1 is favoriet
Oneindig klein
Paardensprongen
Spring een gedicht
(7 7) - (5 5)
124.155 100.485
Eerste zielige getal
Voetbalveldvraag

De wortels van de wortel

De goede palindroompriem
Priemgetallen zeven
Altijd een grotere priem

68
70
72
74
76
78

48

stuk
Machtig in machten

50
52
54
56
58
60
62
64
66

17 in het Alhambra

80
82
84

Waar komt = vandaan?

Altijd bijzonder
Lucas en Leonardo
Cactussen en DNA
De mooiste formule
Herfstgetal

Oneindige cirkel

100
102

2 + 8 = 10, 8 + 10 =18,
10 + 18 = ...
Acht op zijn kop
Herfstfractalen
Een dag om te zoenen
Wiskundevlokken
Wiskundekerstboom

104
106
108
110
112
114
116

Versierwiskunde voor het

Een vingerkootje voor elk

uur

851861920752011212514

Binaire dagen

Geen geluk bij het laatste

Rivieren, gebouwen,
Verder dan googol

Wie voor t eerst

berekende, hij sterft nooit!

vierkanten

Een touw om de aarde

86
88
90
92
94
96
98

Heel vaak drie

118
120
122
124

Oplossingen

126

huis
Het huis weer uit
2015 of 3737?

ls je goed om je heen kijkt, zie je overal wiskunde. Wiskundigen zelf

van huizen zijn symmetrien te vinden. Van stoeptegels is het niet

vertellen graag over de Nederlandse treinen. Zonder wiskunde was

zon grote stap naar een bijzonder vierkant van vierkanten. Huisnum-

het niet gelukt om in zon klein landje zoveel treinen zo vaak langs

mers gehoorzamen op een raadselachtige manier aan statistische

zoveel stations te laten rijden zonder dat hun hele dienstregeling

regels (statistiek is een vorm van wiskunde). In een rond glas met

hopeloos in de war raakte. Waren wiskundigen niet bijgesprongen,

water maak je van het wateroppervlak met een kleine beweging een

dan zouden de mensen van het spoor nu nog op al die treinritten

ellips. En raad eens in hoeveel stukken je een pizza kunt verdelen met

zitten te puzzelen.

maar zeven keer snijden?

Wiskundigen noemen ook graag het internetbankieren: het regelen

Dan hebben we het nog niet eens over de getallen gehad waar-

van geldzaken vanaf een laptop of mobiele telefoon. De geheime

mee we de uren van de dagen, de dagen van de maanden en de

codes die ervoor zorgen dat anderen niet kunnen meelezen of zelfs

maanden van de jaren tellen. Je denkt misschien dat dit boekje in 2015

inbreken op je bankrekening? Allemaal voortgekomen uit de wis-

voor het eerst is verschenen, maar als je zonder duimen zou rekenen

kunde! Trouwens, de chips in laptops en telefoons hadden zonder de

(dus met alleen je acht vingers, net als het Yuki-volk), dan was dat het

wiskunde al helemaal nooit ontworpen kunnen worden.

jaar 3737.

Maar veel wiskunde vind je ook gewoon dichter bij huis. De takken
van een boom vertellen iets over wiskundige fractalen. In de gevels

w
6

Het wiskundehondje neemt je mee langs de wiskunde van alles en

overal en laat je er een beetje aan snuffelen. Hopelijk bevalt dat goed!

e
7

Getallen

13

is een slecht getal, vinden veel mensen. 13

met

bijgeloof
Samen hebben 13 en 7

brengt ongeluk. De angst voor 13 is zelfs zo

tot slot te maken met een

groot dat in veel Amerikaanse wolkenkrabbers

ander speciaal getal: 666.

de dertiende verdieping wordt overgeslagen. Niet

Dat zit zo: 13 - 7 = 6, 13 + 7

echt natuurlijk, dat zou niet kunnen, maar het knopje

= 20, 13 7 = 91 en daarna

13 ontbreekt er in de lift. De knoppen springen van 12

is 6 (91 + 20) = 666. Som-

zo naar 14.

mige mensen noemen 666 het

Grappig genoeg heeft 13 juist k veel overeenkomsten met 7, dat vaak een geluksgetal wordt genoemd.
Kijk maar.

getal van het beest. Zij denken dat dit

duivelse getal ng groter ongeluk voorspelt dan 13.
Maar dat is allemaal bijgeloof!

Allebei zijn het priemgetallen getallen die je alleen

Veel mooier is deze rij waarin 13 meedoet:

door 1 en zichzelf kunt delen. Sterker, allebei horen

(6 6) + 13 = 49, (6 66) + 13 = 409, (6 666) + 13 = 4009

ze bij een priemtweeling, die bestaat uit twee priem-

en zo verder. Zie je het patroon?

getallen die 2 van elkaar verschillen:

Mmm, denk je nu misschien: zo bekeken is 13 wel

7 is samen met 5 zon tweeling, en 13

bijzonder. Maar niet bijgelovig worden hoor, en aan

samen met 11.

13 een speciale waarde toekennen. Zulk bijgeloof zegt

Verder zijn ze allebei een veelvoud

van 6 met 1 erbij opgeteld: 7 = (1 6) +

landen bijvoorbeeld, zijn mensen juist bang voor het

1 en 13 = (2 6) + 1.

getal 4 omdat het Chinese woord daarvoor als dood

Nog iets: 7 7 = 49, en de som van

die twee cijfers, 4 + 9, geeft: 13.

meer over mensen dan over getallen. In veel Aziatische

klinkt. Sterker nog, in zulke landen ontbreekt in liften

vaak het knopje... inderdaad, 4.