Wydzia Zarzdzania Systemem Ciepowniczym

Dzia Technologii

WYTYCZNE PROJEKTOWANIA WZW CIEPLNYCH

Cz 2

Zaczniki:
1. Schematy wzw

Opracowa:

mgr in. Andrzej Klayski

Autor:

mgr in. Jerzy Gawda

Zatwierdzi:

Z-ca Dyrektora ds. Technologii

mgr in. Pawe Szymanowski

Warszawa, stycze 2015 r.

Wytyczne projektowania wzw mog by stosowane wycznie w ramach wsppracy i na potrzeby Veolia
Energia Warszawa S.A. Stanowi one wyczn wasno Veolia Energia Warszawa S.A. i nie mog by
powielane, rozpowszechniane i udostpniane stronie trzeciej, tak w caoci, jak w czci, bez pisemnej zgody
Dyrektora Dziau Technologii.

str. 1 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

Spis treci
1. Informacje formalne ................................................................................................
2. Ukady automatycznej regulacji wzw cieplnych ..............................................
2.1. Konfiguracje wzw cieplnych ..........................................................................
2.2. Funkcje ukadw automatycznej regulacji ..........................................................
3. Wymagania techniczne dla urzdze automatycznej regulacji ............................
3.1. Wymagania oglne ............................................................................................
3.2. Regulatory rnicy cinie i przepywu ..............................................................
3.3. Regulatory temperatury c.w. ..............................................................................
3.4. Regulatory temperatury c.o. i c.t. .......................................................................
3.5. Regulatory rnicy cinie w instalacji c.o. ........................................................
4. Zasady doboru urzdze automatycznej regulacji ...............................................
4.1. Zasady oglne ...................................................................................................
4.2. Dobr regulatora rnicy cinie i przepywu .....................................................
4.3. Dobr zaworw regulacyjnych regulatorw temperatury ....................................
4.4. Dobr regulatora rnicy cinie odwrotnego dziaania
(nadmiarowo-upustowego) .................................................................................
4.5. Dane techniczne do doboru zaworw regulacyjnych .........................................
5. Zasady montau urzdze automatycznej regulacji .............................................
6. Zawarto projektu automatycznej regulacji wzw cieplnych ..........................

3
3
3
4
6
6
6
6
8
8
9
9
9
14
16
16
20
21

Materiay rdowe ....................................................................................................... 22

Rysunki:
1. Schemat wza cieplnego dwufunkcyjnego c.o. i c.w. dla budynkw mieszkalnych.
2. Schemat ukadu zasobnikowego przygotowania c.w.u. z
pompami adujcocyrkulacyjnymi.
3. Schemat ukadu zasobnikowego przygotowania c.w.u. z rozdzielonym adowaniem i
cyrkulacj.

str. 2 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

1. Informacje formalne.
Przedmiotem pracy s wytyczne dla projektantw ukadw automatycznej regulacji
wzw cieplnych wymiennikowych typu szeregowo-rwnolegego.
Celem pracy jest podanie projektantom automatyki wzw cieplnych podstawowych
wiadomoci niezbdnych przy projektowaniu ukadw automatycznej regulacji w wzach
cieplnych wymiennikowych typu szeregowo-rwnolegego z uwzgldnieniem wymaga,
zaoe i rozwiza technicznych Veolia Energia Warszawa S.A.
Opracowanie zawiera nastpujce zagadnienia:
ukady automatycznej regulacji wzw cieplnych,
parametry techniczne urzdze automatycznej regulacji,
zasady doboru urzdze automatycznej regulacji,
zasady montau urzdze automatycznej regulacji,

2. Ukady automatycznej regulacji wzw cieplnych.

2.1. Konfiguracje wzw cieplnych.
W warszawskim systemie ciepowniczym najczciej wystpujcym wzem cieplnym
jest wze wymiennikowy typu szeregowo-rwnolegego dostarczajcy ciepo na
potrzeby centralnego ogrzewania i ciepej wody uytkowej w budownictwie
mieszkaniowym wielorodzinnym (rys. nr 1).
W obiektach przemysowych oraz uytecznoci publicznej wystpuj wzy
wymiennikowe trzyfunkcyjne dostarczajce dodatkowo ciepo na potrzeby wentylacji
(c.t.). W niektrych obiektach mona spotka wzy jednofunkcyjne dostarczajce
ciepo tylko na potrzeby centralnego ogrzewania, tylko na potrzeby wentylacji (c.t.) lub
tylko na potrzeby ciepej wody.
Ciepo na potrzeby ciepej wody uytkowej dostarczane jest w sposb szeregoworwnolegy. W wzach o zapotrzebowaniu ciepa dla c.w.:
- poniej 75 kW,
- poniej 150 kW i stosunku mocy Nc.o./Nc.w.max > 4
dopuszcza si przygotowanie c.w.u w sposb rwnolegy.
W uzgodnieniu z Veolia Energia Warszawa S.A. dopuszcza si inne rozwizania
schematw technologicznych wza.
Wystpuje rwnie zrnicowanie wzw cieplnych od strony przygotowania ciepej
wody uytkowej. Veolia Energia Warszawa S.A. zaleca stosowanie ukadu
bezzasobnikowego z pomp cyrkulacyjn i dodatkowym obiegiem cyrkulacyjnym
(tzw. spink). Schemat takiego ukadu przedstawiono na rys. nr 1.
Na yczenie uytkownika dopuszcza si stosowanie ukadu przygotowania ciepej
wody uytkowej z zasobnikiem ciepa i z zespoem pomp adujco-cyrkulacyjnych
w/g. rys. nr 2. Ukad ten ma jednak powan wad. Bardzo trudno jest
wyrwnoway hydraulicznie oba obiegi, tak by zapewni warunki do waciwego
adowania i rozadowania zasobnika. Dlatego te, zalecamy stosowanie ukadw
z rozdzielonym adowaniem i cyrkulacj (dwa zestawy pomp) przykad: rys. nr 3.

str. 3 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

Ukady z zasobnikiem ciepa mog by stosowane w wzach warszawskiego

systemu ciepowniczego jako rozwizania indywidualnie uzgadniane z dostawc
ciepa.
2.2. Funkcje ukadw automatycznej regulacji.
Ukady automatycznej regulacji wzw cieplnych powinny spenia nastpujce
podstawowe funkcje:
regulacja rnicy cinie z ograniczeniem natenia przepywu wody sieciowej
przez wze cieplny,
regulacja staowartociowa temperatury ciepej wody uytkowej wypywajcej
z wymiennika c.w. na zadanym poziomie,
regulacja pogodowa temperatury zasilania instalacji c.o. i c.t. oraz ograniczanie
temperatury powrotu wody sieciowej z wymiennika c.o. i c.t. w zalenoci od
temperatury zewntrznej.
Dodatkowo wymagane s:
ograniczenie temperatury w instalacjach c.w. przy pomocy bezpiecznikw
temperatury STB,
ograniczenie temperatury w instalacjach c.o. i c.t. wykonanych z tworzywa
sztucznego z zastosowaniem ogranicznika temperatury STW,
wszystkie siowniki elektryczne zaworw regulacyjnych musz by wyposaone
w funkcj awaryjnego zamykania w przypadku zaniku napicia zasilajcego,
funkcja okresowego przegrzania wody dla celw dezynfekcji termicznej instalacji
c.w.u.,
ograniczanie rnicy cinie w instalacjach c.o. wyposaonych w zawory
termostatyczne przygrzejnikowe.
Niezbdnym wyposaeniem zautomatyzowanego wza cieplnego s:
ciepomierz z moliwoci chwilowego pomiaru natenia przepywu wody
sieciowej,
urzdzenia zabezpieczajce zawory regulacyjne i wodomierz przed
zanieczyszczeniami niesionymi z czynnikiem grzejnym (filtry i odmulacze),
urzdzenia kontrolno-pomiarowe temperatury i cinienia suce do oceny
poprawnoci dziaania urzdze automatycznej regulacji (termometry
i manometry),
zawr regulacyjny nastawiany rcznie lub kryza dawica montowana w przyczu
wza cieplnego zabezpieczajca zawory regulacyjne przed wystpieniem
kawitacji oraz przed za wysokim cinieniem dyspozycyjnym.
Ukady automatycznej regulacji powinny zapewnia waciw dostaw ciepa na
potrzeby c.w., c.o. i c.t., ogranicza natenie przepywu czynnika grzejnego przez
wze cieplny w przypadku rwnoczesnego maksymalnego otwarcia si wszystkich
zaworw regulatorw temperatury (np. wskutek nadmiernego zanienia zamwionej
mocy cieplnej przez odbiorc) oraz zabezpiecza system ciepowniczy przed
niewaciwym rozdziaem i wykorzystaniem czynnika grzejnego.

str. 4 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

W zwizku z ograniczaniem przydziau wody sieciowej dla wzw cieplnych

Veolia Energia Warszawa S.A. zaleca stosowanie ukadw automatycznej regulacji
umoliwiajcych pokrywanie szczytowego zapotrzebowania ciepa na cele c.w.
kosztem osabienia c.o. priorytet c.w.
Priorytet dla przygotowania c.w. mona realizowa nastpujco:
stosujc regulator elektroniczny 2-kanaowy (dla c.o. i c.w.) z funkcj priorytetu dla
c.w.,
stosujc regulator elektroniczny c.o. z moliwoci programowego obniania
nastawy temperatury c.o. w okresach szczytowego poboru c.w.
W przypadku moliwoci wystpowania dugotrwaego zaniania temperatury wody
sieciowej, osabienie ogrzewania w celu uprzywilejowania dostawy ciepa na cele c.w.
powinno by sterowane czasowo (programowane wyczenie priorytetu).
Priorytet dla przygotowania c.w. mona rwnie w niewielkim zakresie zapewni tak
dobierajc zawory regulacyjne w obiegu c.o. i w obiegu c.w., aby przy maksymalnie
otwartych obu zaworach regulacyjnych natenie przepywu w obiegu c.w. byo
wiksze od obliczeniowego, a natenie przepywu w obiegu c.o. byo mniejsze od
obliczeniowego. Jest to t.zw. priorytet hydrauliczny. Zaleca si, aby w takim
przypadku obliczeniowy spadek cinienia na kryzie dawicej, ktr teoretycznie
naleaoby wstawi w obieg c.w., nie by on wikszy ni 25% spadku cinienia
w obiegu c.o.
W przypadku koniecznoci ograniczania natenia przepywu wody sieciowej przez
I st. wymiennika c.w. (dla stosunku Nco/Ncw mogcego spowodowa zbyt due
spadki cinienia na I stopniu) naley stosowa obejcie I st. wymiennika c.w.
z zamontowanym tam zaworem regulacyjnym z rczn nastaw natenia przepywu
i kocwkami do pomiaru.
Zawory regulacyjne z rczn nastaw natenia przepywu i kocwkami do pomiaru
naley stosowa rwnie w ukadzie przygotowania c.w. do zapewnienia waciwych
przepyww wody w poszczeglnych obiegach (rys. nr 1 i 2).
W wzach cieplnych jednofunkcyjnych nie mona stosowa zestawu podwjnej
regulacji (T/V), opartego na wsplnym zaworze regulacyjnym, realizujcego regulacj
temperatury i ograniczenie natenia przepywu wody sieciowej.

str. 5 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

3. Wymagania techniczne dla urzdze automatycznej regulacji.

3.1. Wymagania oglne.
Wszystkie urzdzenia automatycznej regulacji wzw cieplnych musz spenia
wymagania techniczne przedstawione w opracowaniu [1]. Dla wzw o mocy do
75 kW dopuszczalne s odstpstwa dla urzdze automatycznej regulacji
przedstawione w opracowaniu [2]. Naley sprawdzi, czy korzysta si z aktualnej
wersji wymaga.
Poniej przedstawiono dodatkowe uwagi, ktre mog by pomocne dla projektantw.
3.2. Regulatory rnicy cinie i przepywu.
Regulatory rnicy cinie i natenia przepywu ( p/V) stosuje si we wszystkich
wzach cieplnych w.s.c. Naley stosowa tylko regulatory z osobnymi, niezalenie
od siebie dziaajcymi na wsplny zawr regulacyjny czonami regulacji rnicy
cinie i przepywu (siownik z dwoma membranami roboczymi), do montau na
rurocigu zasilajcym. W wzach o mocy poniej 75 kW dopuszcza si stosowanie
uproszczonej wersji regulatora (siownik z jedn membran robocz) do montau na
rurocigu powrotnym wody sieciowej.
Do prawidowego doboru wielkoci zaworu regulacyjnego i okrelenia warunkw
waciwego dziaania regulatora projektant powinien otrzyma od dostawcy ciepa
nastpujce dane:
- maksymaln dyspozycyjn rnic cinie, jaka wystpuje w danym rejonie
zasilania ( pdysp max ),
- minimaln dyspozycyjn rnic cinie, jaka wystpuje w danym rejonie zasilania
( pdysp min ),
- dyspozycyjn rnic cinie, jaka najczciej wystpuje w danym rejonie zasilania
( pdysp ),
- minimalne cinienie zasilania, jakie wystpuje w danym rejonie zasilania (pz min.).
Dane te s niezbdne do okrelenia warunkw pracy regulatora bez wystpowania
haasu i zjawisk kawitacyjnych. Szczegowy opis tego problemu przedstawiony jest
w opracowaniu [3].
Zakres nastaw regulatorw rnicy cinie i przepywu powinien umoliwia nastawy
wartoci obliczeniowych. Zaleca si dobieranie jak najwszego zakresu nastaw
czonu regulacji rnicy cinie.
3.3. Regulatory temperatury c.w.
W wzach cieplnych w.s.c. naley stosowa regulatory temperatury c.w.
elektroniczne.
W wzach maej mocy (do 75 kW), jeli nie zastosowano w nich wymiennikw
pytowych, dopuszcza si stosowanie regulatorw temperatury c.w. bezporedniego
dziaania z STB (odstpstwo od wymaga [2]).
W wzach bezzasobnikowych (rys. nr 1) wymagany jest dodatkowy obieg
cyrkulacyjny, do stworzenia stabilnych warunkw pracy regulatora c.w. Na obu
obiegach cyrkulacyjnych powinny by zainstalowane zawory regulacyjne, nastawiane
rcznie z moliwoci zamontowania kocwek do podczenia przyrzdu
pomiarowego, celem ustawienia waciwych przepyww przez obydwa obiegi
str. 6 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

i oceny prawidowoci doboru pompy c.w. Pocztek krtkiego obiegu musi znajdowa
si za czujnikiem pomiarowym regulatora. Natenie przepywu wody instalacyjnej
przez dodatkowy obieg cyrkulacyjny (tzw. spink), przy braku rozbioru c.w. i przy
cw

nateniu przepywu w gwnym obiegu cyrkulacyjnym rwnym 0,2 Gi max , powinno

wynosi co najmniej 0,4 Gi cw
max .
cw

Pompa cyrkulacyjna powinna by dobrana na minimum 0,4 Gi max .

Stosowanie zasobnikw jest zasadne w wzach o mocy Ncw max < 50 kW,
w wikszych wzach moe nastpowa na yczenie odbiorcy.
W wzach zasobnikowych z pompami adujco-cyrkulacyjnymi (rys. nr 2) celem
zapewnienia poprawnej pracy ukadu, tzn. rozadowywania zasobnika ciepa podczas
szczytowego rozbioru wody oraz adowania zasobnika ciepa przy braku rozbioru c.w.
i przy maym rozbiorze, naley zainstalowa zawory regulacyjne nastawiane rcznie z
kocwkami
do
pomiaru.
Jeden
zawr
na
powrocie
cyrkulacji
z budynku (przed pompami) i drugi w obiegu adowania zasobnika (bezporednio
przy zasobniku). Zawory regulacyjne naley tak ustawi, aby przy braku rozbioru c.w.
i przy nateniu przepywu w gwnym obiegu cyrkulacyjnym rwnym 0,2 Gi cw
max ,
natenie przepywu w obiegu adowania zasobnika wynosio (0,4 0,5) Gi cw
max .
Pompa adujco-cyrkulacyjna powinna by dobrana na natenie przepywu rwne
(0,6 0,7) Gi cw
max .
W obiegu adowania zasobnika naley zainstalowa zawr regulacyjny dostosowany
do przepywu w obu kierunkach, gdy przepyw odbywa si naprzemian do zasobnika
lub z zasobnika ciepa. W przypadku zbyt szybkiego rozadowywania zasobnika
ciepa naley zwikszy spadek cinienia na zaworze regulacyjnym zainstalowanym
w
obwodzie
adowania
(przy
zasobniku),
pozostawiajc
przepyw
cw
w cyrkulacji gwnej na poziomie 0,2 Gi max (skorygowany na uzyskanie temperatury
powrotu cyrkulacji ok. 40oC).
Ukad ten ma jednak powan wad. Bardzo trudno jest wyrwnoway hydraulicznie
oba
obiegi,
tak
by
zapewni
warunki
do
waciwego
adowania
i rozadowania zasobnika dla wszystkich wystpujcych rozbiorw c.w.u. Ukadu
takiego nie zalecamy obecnie do stosowania. Zalecamy natomiast stosowanie
ukadw z rozdzielonym adowaniem i cyrkulacj. W tych ukadach mamy dwa
zestawy pompowe sterowane przez regulator temperatury c.w. na podstawie
wskaza z czujnikw temperatury w zasobniku. Po szczegy odsyamy do kart
katalogowych regulatorw temperatury, gdzie z reguy jest do wyboru kilka
schematw technologicznych z ukadami zasobnikowymi z dwoma zespoami
pompami (przykad rys. nr 2).
Zawory regulacyjne temperatury c.w. naley dobiera z charakterystyk przepywow
typu staoprocentowego lub inn typu wklsego. Dla regulatora temperatury c.w.
bezporedniego dziaania dopuszcza si charakterystyk liniow.
Czujnik temperatury wody i czujnik bezpiecznika STB naley stosowa tylko typu
zanurzeniowego o krtkiej staej czasowej. Nie wolno stosowa czujnikw typu
przylgowego do rury (opaskowego).

str. 7 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

Zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002r. regulator

powinien umoliwia przeprowadzenie okresowej dezynfekcji termicznej instalacji
c.w. przy temperaturze wody nie niszej ni 70oC.
3.4. Regulatory temperatury c.o. i c.t.
W wzach cieplnych w.s.c. naley stosowa regulacj pogodow temperatury
zasilania instalacji c.o. i c.t. oraz ograniczanie temperatury powrotu wody sieciowej
z wymiennika c.o. i c.t. w zalenoci od temperatury zewntrznej.
W wzach cieplnych o mocy cakowitej do 75 kW, dla instalacji c.o. wykonanej
z metalu, dopuszcza si nie stosowanie regulatora temperatury c.o.
W wzach cieplnych o mocy cakowitej do 75 kW dopuszcza si stosowanie
uproszczonego regulatora temperatury c.o. t.j. takiego, ktry realizuje wycznie
regulacj temperatury zasilania instalacji c.o. w funkcji temperatury zewntrznej.
Nie wymagane s funkcje ograniczenia temperatury powrotu, sterowanie pomp,
programy czasowe itp.
W wzach c.o. o zapotrzebowaniu ciepa do 75 kW i instalacjach c.o. wyposaonych
w termostaty przygrzejnikowe regulator pogodowy moe by zastpiony regulatorem
bezporedniego dziaania, ograniczajcym tylko temperatur powrotu wody sieciowej
z wymiennika c.o. Regulatory bezporedniego dziaania, ograniczajce temperatur
powrotu wody sieciowej z wymiennika mog by stosowane rwnie w wzach c.t. o
zapotrzebowaniu ciepa do 75 kW.
W jednofunkcyjnych wzach cieplnych w.s.c. regulator temperatury nie moe by
poczony z regulatorem przepywu (regulator T/V ze wsplnym zaworem
regulacyjnym).
Zawory regulacyjne temperatury c.o. (c.t.) zaleca si dobiera z charakterystyk
przepywow typu staoprocentowego lub inn typu wklsego.
3.5. Regulatory rnicy cinie w instalacji c.o.
W instalacjach centralnego ogrzewania wyposaonych w zawory termostatyczne
przygrzejnikowe wymagane jest stosowanie w wle ukadw regulacyjnych
ograniczajcych rnic cinie, tak by nie doprowadzi do przekroczenia
dopuszczalnego spadku cinienia w tych zaworach.
Stosuje si nastpujce rozwizania:
- pompa obiegowa c.o. wyposaona jest w automatyczn regulacj prdkoci
obrotowej w zalenoci od nastawionej rnicy cinie rozwizanie preferowane,
- regulator rnicy cinie odwrotnego dziaania, tzw. regulator nadmiarowoupustowy. Regulator nadmiarowo-upustowy naley instalowa na obejciu pomp
obiegowych. Regulatora rnicy cinie nie naley stosowa w przypadku, gdy
pompy obiegowe wyposaone s w automatyczn regulacj prdkoci obrotowej
w zalenoci od rnicy cinie.
Dodatkowo, w kadym pionie instalacji c.o. mona stosowa regulatory rnicy
cinie lub ograniczniki przepywu.

str. 8 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

4. Zasady doboru urzdze automatycznej regulacji.

4.1. Zasady oglne
Dobr urzdze automatycznej regulacji polega na:
wyborze typu regulatora,
dobraniu zaworu regulacyjnego o okrelonej
przepywowej i wspczynniku przepywu,
dobraniu napdu zaworu regulacyjnego,
dobraniu czujnikw pomiarowych,
dobraniu elementw zabezpieczajcych.

rednicy,

charakterystyce

Podstawowym kryterium doboru urzdze automatycznej regulacji s funkcje, jakie

urzdzenia te maj spenia w ukadzie automatycznej regulacji. Rwnie wanym
kryterium doboru urzdze automatycznej regulacji s wasnoci statyczne
i dynamiczne obiektu regulacji. Urzdzenia automatycznej regulacji powinny mie
parametry techniczne zapewniajce realizacj wymaganych funkcji oraz stabiln
prac ptli automatycznej regulacji w penym przedziale warunkw pracy.
Wybr typu regulatora, napdu zaworu regulacyjnego, czujnikw pomiarowych
i elementw zabezpieczajcych w zalenoci od funkcji, jakie urzdzenia te maj
spenia w ukadzie automatycznej regulacji przedstawiono w punktach 2 i 3.
W punkcie 4 omwione zostay przede wszystkim zasady doboru zaworw
regulacyjnych. Przy doborze zaworw regulacyjnych naley si kierowa zasad
minimalizacji ich wielkoci, co jest korzystne technicznie i ekonomicznie.
4.2. Dobr regulatora rnicy cinie i przepywu.
Do regulacji rnicy cinie i przepywu w wzach cieplnych stosuje si regulatory
bezporedniego dziaania, zamykajce si przy wzrocie regulowanych parametrw
ponad warto zadan. rednic nominaln zaworu regulacyjnego oraz wspczynnik
przepywu Kvs dobiera si w zalenoci od wymaganej nastawy regulowanej rnicy
cinie i przepywu ograniczanego przez regulator. Szczegowy opis przedstawiono
w opracowaniu [3].
Podstawow wielkoci wyjciow do doboru wielkoci zaworu regulatora p/V jest
maksymalne natenie przepywu wody sieciowej przez wze cieplny
(t.zw. przepyw limitowany, ktrego nie mona przekroczy).
Regulator p/V dobiera si tak, aby maksymalne natenie przepywu ograniczane
przez regulator byo wiksze i moliwie najblisze wartoci obliczeniowej natenia
przepywu:
p/V
G max

a x Gs

(1)

gdzie:

Gs

- obliczeniowe natenie przepywu wody sieciowej przez wze

w sezonie grzewczym lub w okresie letnim (wysze),

p/V
G max

- maksymalne natenie przepywu wody sieciowej ograniczane

przez regulator p/V,

str. 9 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

wspczynnik korekcyjny przeciwdziaajcy przekroczeniu

dopuszczalnego poziomu haasu normalnie pracujcego
urzdzenia (bez kawitacji) [3],
a = 1 - dla rednic zaworw do DN 80,
a > 1 - dla rednic zaworw powyej DN 80.
a

Dla regulatorw p/V firm Danfoss i Samson do rednic nominalnych

Dn 80 mona przyjmowa maksymalne wartoci katalogowe ograniczenia
natenia przepywu (rwnie te, co do ktrych producent ostrzega przed
moliwoci wzrostu poziomu szumw). Nie spowoduje to wystpienia
haasu na zaworze regulacyjnym ponad warto dopuszczaln, okrelon
w Polskiej Normie PN-87/B 02151/02 - przy przepywie bez kawitacji.
Dla zaworw o rednicach ponad Dn 80 naley zmniejszy dopuszczalny
spadek cinienia na zaworze pr max i/lub przyj wiksz nastaw
p/V
przepywu G max (co spowoduje konieczno doboru wikszego zaworu

wspczynnik a we wzorze (1) moe wzrosn do wartoci 1,6 dla

rednicy zaworu Dn 150). Obliczenia s skomplikowane i zalene od
rzeczywistych warunkw pracy, szczegy zawarte s w opracowaniu /3/.
Przy maych cinieniach zasilania (p1 < 0,5 Mpa) naley zachowa
szczegln ostrono sprawdzajc warunek graniczny wystpienia haasu
(kawitacji) na zaworze wg wzoru /4/. Przy braku izolacji akustycznej
pomieszczenia montau regulatora (wza) mona zastosowa max.:
a = 1,2 dla DN 100, a = 1,4 dla DN 125 i a = 1,6 dla DN 150.
Natenia przepywu wody sieciowej oblicza si wedug danych projektowych,
zgodnie z aktualnie oglnie obowizujcymi wytycznymi do projektowania (przepyw
cakowity jest sum przepyww w poszczeglnych obwodach) jako metoda do
stosowania przez projektantw automatyki wzw cieplnych do doboru wszystkich
zaworw regulacyjnych i ciepomierza.
Przepyw wody sieciowej przez wze GS w okresie zimowym obliczamy nastpujco:
GS = GSCO + GSCW + GSCT

(2)

gdzie:
GSCO przepyw wody sieciowej w obwodzie c.o. w/g wzoru (15),
GSCW przepyw wody sieciowej w obwodzie c.w. w/g wzoru (17),
GSCT przepyw wody sieciowej w obwodzie c.t. w/g wzoru (16).
Przepyw wody sieciowej przez wze GSL w okresie letnim obliczamy nastpujco:

GSL =

1,05 N cw. max

TL

[ m3 / h]

(3)

gdzie:
TL - rnica temperatury wody sieciowej w okresie letnim przy
obliczeniowym rozbiorze c.w.
TL = 48oC - dla wymiennikw pytowych,
TL = 43oC - dla wymiennikw typ JAD [2 szt. w szeregu],
str. 10 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

TL = 30oC - dla pojedynczych wymiennikw typ JAD,

- wspczynnik przeliczeniowy (zawiera ciepo waciwe i gsto
wody).
Ilo wody sieciowej dla celw regulacji wzw i warunkw umownych dostawy
ciepa oblicza si wedug danych eksploatacyjnych, okrelanych przez Veolia Energia
Warszawa S.A.
Rnice w obliczeniach natenia przepywu wody sieciowej wedug danych
projektowych i danych eksploatacyjnych powoduj, e uwzgldniajc obliczeniow
warto natenia przepywu trzeba dobra regulator p/V wikszy ni przy nateniu
przepywu wystpujcym w warunkach eksploatacyjnych.
Praktyka pokazuje, e przydziay wody sieciowej obliczone w/g danych
eksploatacyjnych s wystarczajce dla waciwej dostawy ciepa do budynku.
W zwizku z tym, e dobr zaworw regulacyjnych nastpuje wedug danych
projektowych, Veolia Energia Warszawa S.A. zastrzega sobie moliwo
skorygowania doboru zaworu regulatora rnicy cinie i przepywu oraz
ciepomierza gwnego stosownie do warunkw umownych dostawy ciepa.
Wymagan dla wza rnic cinie wyznacza si obliczajc sum spadkw
cinienia w wle w sezonie grzewczym oraz w okresie letnim i wybierajc wiksz
z tych wartoci. Sum spadkw cinienia oblicza si dla penego stopnia otwarcia
zaworw regulacyjnych regulatorw temperatury i maksymalnego natenia
przepywu wody sieciowej w poszczeglnych gaziach. Zakres nastaw regulatora
powinien umoliwia nastaw wymaganej rnicy cinie. Wymagana warto
powinna znajdowa si w miar moliwoci porodku zakresu nastaw.
Regulatory rnicy cinie i przepywu przeznaczone s do pracy caorocznej.
W wzach cieplnych dwu i trzy funkcyjnych, aby unikn przestawiania nastaw
regulatorw na okres letni i na sezon grzewczy, regulowan rnic cinie nastawia
si na wiksz rnic cinie (z reguy jest to nastawa na okres letni),
a ograniczane natenie przepywu na wikszy przepyw (z reguy jest to nastawa na
sezon grzewczy). W przypadkach szczeglnych, gdy niemoliwe jest caoroczne
ustawienie regulatora, naley poda osobne nastawy na okres letni i na sezon
grzewczy. Regulator musi mie moliwo nastawienia tych wartoci.
Przy doborze regulatora rnicy cinie i przepywu wystpuje konieczno wyboru
spadku cinienia na dawiku czonu regulacji przepywu ( pw). Przy duym cinieniu
dyspozycyjnym w przyczu wza cieplnego naley wybiera wiksz warto pw
(np. 0,5 bar), natomiast przy niskim cinieniu dyspozycyjnym mniejsz warto pw
(np. 0,2 bar).
W przypadku moliwoci wyboru zaworu regulacyjnego o tych samych zakresach
nastaw, a rnych rednicach nominalnych naley stosowa zasad minimalizacji
wielkoci zaworu regulacyjnego, tzn. naley wybiera zawr o rednicy nominalnej
moliwie najmniejszej. Naley jednak sprawdzi czy spenione s nastpujce
warunki poprawnej pracy zaworu regulacyjnego:

str. 11 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

- Prdko wody przepywajcej przez zawr regulacyjny jest mniejsza od

dopuszczalnej ze wzgldu na poziom haasu. Dopuszczaln prdko wody
przepywajcej przez zawr ustala si na 3,5 m/s. Ograniczenia te dotycz
prdkoci obliczeniowej w stosunku do rednicy nominalnej zaworu i dotycz
wszystkich zaworw regulacyjnych w wle.
- Minimalny stopie otwarcia zaworu regulacyjnego jest wikszy od dopuszczalnego
ze wzgldu na stabiln prac regulatora. Dopuszczalny minimalny stopie otwarcia
zaworu regulacyjnego ustala si na 20%. Zaleca si dobr dla minimalnego stopnia
otwarcia zaworu co najmniej 30%.
- Spadek cinienia na zaworze regulacyjnym jest niszy od dopuszczalnego ze
wzgldu na kawitacj.
Nadwyk cinienia dyspozycyjnego, ktrej zaworowi regulacyjnemu nie wolno
zdawi, naley zredukowa (np. rcznym zaworem regulacyjnym lub kryz dawic).
W warunkach projektowych naley okreli maksymaln dyspozycyjn rnic
cinie pdysp max w wle, bez wystpienia kawitacji.
Znajc wielko minimalnego cinienia zasilania pz min (podawan w zaoeniach do
projektu) obliczamy maksymalny dopuszczalny spadek cinienia na zaworze
pr dop.kaw :
pr dop.kaw < z x (p1 - p)

(4)

gdzie:
z wspczynnik kawitacji (warto z katalogu dla regulatora p/V).
p1 cinienie cieczy przed zaworem [MPa (abs.)],
p1 = pz min - pwze zasil.
(5)
pwze zasil. - spadek cinienia na zasilaniu wza podczeniowego
[MPa] (od gwnego zaworu odcinajcego do zaworu
regulatora p/V),
p cinienie parowania cieczy przy maksymalnej temperaturze strumienia
[MPa (abs.)] Tabela nr 1.,
np. p = 0,203 MPa (abs.) dla Tz max = 119oC
Tabela nr 1.
Tz [oC]
p [MPa(abs.)]

70

80

90

100

110

119

124

130

0,031

0,047

0,070

0,101

0,143

0,203

0,230

0,275

Nastpnie obliczamy maksymaln dyspozycyjn rnic cinie

w wle, bez wystpienia kawitacji:
pdysp.max.kaw = pr dop.kaw + pw + pwze zasil. + pwze powr. + H
gdzie:
str. 12 z 24

pdysp.max.kaw

(6)

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

pwze

- spadek cinienia na powrocie wza podczeniowego

[MPa] (od miejsca poboru sygnau impulsowego
regulatora p/V do gwnego zaworu odcinajcego),
pw - spadek cinienia na dawiku zaworu regulatora p/V [MPa],
H - nastawa regulowanej rnicy cinie [MPa].
powr.

Nastpnie naley sprawdzi czy maksymalna dyspozycyjna rnica cinie pdysp max.
(podana w zaoeniach do projektu) nie przekracza wartoci dopuszczalnej
pdysp.max.kaw, wyznaczonej z warunku na kawitacj. Jeli tak jest, to nadwyk
cinienia:
pkr.kaw = pdysp max. - pdysp.max.kaw [MPa]

(7)

naley zdawi, np. kryz o rednicy:

do = 3,16

G s2max [m3 / h ]
[mm]
pkr.kaw [MPa ]
(8)

Spadek cinienia na zaworze regulatora

nastpujco:

p r /p0/,V3 /

100

p/V przy 30% stopniu otwarcia obliczamy

Gs
0,3 Kvs

2
p/V

(9)

Nastpnie obliczamy maksymaln dyspozycyjn rnic cinie pdysp.max./0,3/ w wle

dla 30% stopnia otwarcia, wzr (6) przyjmuje posta:
pdysp.max./0,3/ =

p r /p0/,V3 / + pw + pwze zasil. + pwze powr. + H

(10)

Sprawdzamy czy maksymalna dyspozycyjna rnica cinie pdysp.max. (podana

w zaoeniach do projektu) nie przekracza wartoci dopuszczalnej pdysp.max./0,3/,
wyznaczonej ze wzoru (10). Jeli tak jest, to nadwyk cinienia:
pkr./0,3/ = pdysp max. - pdysp.max./0,3/ [MPa]

(7a)

naley zdawi, np. kryz o rednicy wyznaczonej ze wzoru (8).

W praktyce stosuje si jedn kryz dawic, wynikajc z warunku na minimalny
stopie otwarcia lub z warunku na kawitacj (obowizuje warunek "ostrzejszy").
Kryz naley montowa w rurocigu powrotnym wza.
Jeeli w wle cieplnym nie ma regulatora rnicy cinie i przepywu (np. nie mona
go zastosowa z powodu zbyt maego cinienia dyspozycyjnego), to sprawdzenie
warunku na kawitacj i stopie otwarcia naley wykona dla zaworw regulacyjnych
regulatorw temperatury w poszczeglnych gaziach.
Obliczona ze wzoru (10) maksymalna dyspozycyjna rnica cinie pdysp.max./0,3/
w wle dla 30% stopnia otwarcia jest rwnie kryterium sprawdzajcym, czy zawr
str. 13 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

regulatora p/V nie jest przewymiarowany (czy nie jest za duy wspczynnik
p/V
przepywu K VS ). Zawr regulatora p/V jest dobrany prawidowo jeli warto

pdysp.max./0,3/ jest wiksza od minimalnego cinienia dyspozycyjnego w wle cieplnym

pdysp.min, czyli zachodzi zaleno:
pdysp.max./0,3/ > pdysp.min.

(10a)

4.3. Dobr zaworw regulacyjnych regulatorw temperatury.

Do regulacji temperatury stosuje si zestawy regulacyjne z zaworami
o charakterystykach przepywowych staoprocentowych, wklsych lub liniowych.
Regulatory temperatury bezporedniego dziaania c.w. z zasady wykonywane s
z zaworami o charakterystykach liniowych. W przypadku regulatorw elektronicznych
naley stosowa wycznie zawory regulacyjne o charakterystyce staoprocentowej
(STP) lub typu wklsego.
Z charakterystyk statycznych i dynamicznych obiektw regulacji, jakimi s wymienniki
ciepa, wynika e stabiln prac regulatora uzyskuje si stosujc nastpujce kryteria
dawienia dla zaworw regulacyjnych:
zawr liniowy
pr* 0,4 (optymalnie
pr* 0,8),
zawr staoprocentowy
dla regulatorw c.o.

0,2 < pr* < 0,8

0,3 < pr* < 0,8

dla regulatorw c.w.

Kryterium dawienia

p r*

(t.zw. wspczynnik autorytetu zaworu) definiuje si

nastpujco:
pr* =

p r / 1,0 /
p r / 1,0 /

pi

(13)

gdzie:
pr/1,0/ - spadek cinienia na w peni otwartym zaworze regulacyjnym,
pi

- spadek cinienia w obiegu, w ktrym zawr regulacyjny jest

zainstalowany.

Uwaga: Dla uzyskania stabilnej pracy regulatora, wspczynnik autorytetu

zaworu regulacyjnego pr* powinien mie jak najwiksz warto.
Dla wza szeregowo-rwnolegego kryterium dawienia wyznacza si dla przypadku
zamknicia zaworu regulacyjnego w obwodzie rwnolegym.
Dla zaworu regulacyjnego c.w. pi jest to spadek cinienia w obwodzie II st. c.w.
i w obwodzie I st. cw.
Dla zaworu regulacyjnego c.o. pi jest to spadek cinienia w obwodzie c.o.
i w obwodzie I st. c.w.
Dla zaworu regulacyjnego c.t. pi jest to spadek cinienia w obwodzie c.t.
Wstpn warto wspczynnika przepywu zaworu regulacyjnego wyznacza si ze
wzoru:

str. 14 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

Kvs = 10

G
[ m3 / h ]
p r / 1,0 /

(14)

przy zaoeniach:
- gsto wody
= 1000 kg/m3,
- pr/1,0/ [kPa] - spadek cinienia na cakowicie otwartym zaworze regulacyjnym,
- G [t/h] - natenie przepywu wody.
Zawr regulacyjny dobiera si o wspczynniku przepywu najbliszym wartoci
obliczeniowej ze wzoru (14). Zaleca si dobiera zawr regulacyjny c.w.
o wspczynniku przepywu wikszym od obliczonego, a zawr regulacyjny c.o.
o wspczynniku przepywu mniejszym od obliczonego. Chodzi o to, by spadek
cinienia (pr/1,0/ + pi ) w obwodzie c.o. by wikszy od spadku cinienia w obwodzie
c.w.
Taki sposb doboru zaworw regulacyjnych wynika z:
Ograniczonej liczby typoszeregw (DN, Kvs) zaworw regulacyjnych.
Unikania kryzowania poszczeglnych obwodw wza. Teoretycznie w obwodzie
c.w. trzeba by umieci kryz dawic do wyrwnowaenia obiegw. Nie naley
tego robi, gwnie z powodu niepotrzebnego zaniania wspczynnika autorytetu
zaworu regulacyjnego c.w. Taki dobr zaworw pozwala rwnie uzyska
hydrauliczny priorytet przepywu na cele c.w. kosztem osabienia c.o.
Zaleca si unika w miar moliwoci kryzowania obwodw wza.
Jeeli w zaworach regulacyjnych stosowane s zredukowane gniazda, wwczas
naley dobiera zawr regulacyjny o moliwie jak najmniejszej rednicy nominalnej
(nie moe by jednak przekroczona dopuszczalna prdko przepywu, podana
w p. 4.2.).
Jeeli wze cieplny nie jest wyposaony w regulator rnicy cinie i przepywu, to
naley sprawdzi, czy spadek cinienia na zaworach regulatorw temperatury jest
niszy od dopuszczalnego ze wzgldu na kawitacj (wzr /4/).
4.4. Dobr regulatora rnicy cinie odwrotnego dziaania,
(nadmiarowo upustowego).
Do regulacji rnicy cinie w instalacji c.o. wyposaonej w zawory termostatyczne
przygrzejnikowe stosuje si obecnie pomp obiegow posiadajc automatyczn
regulacj prdkoci obrotowej. Dopuszcza si stosowanie pompy obiegowej
o staych obrotach. W tym przypadku naley w instalacji c.o. zastosowa regulator
cinienia, t.zw. nadmiarowo-upustowy. Regulator ten otwiera si z chwil
przymknicia si zaworw termostatycznych przygrzejnikowych i przekroczeniu
nastawionej na regulatorze rnicy cinie w instalacji c.o. Regulowan rnic
cinie wyznacza si na podstawie dopuszczalnego spadku cinienia zastosowanych
zaworw termostatycznych.
rednic nominaln regulatora rnicy cinie oraz jego wspczynnik przepywu
oblicza si na podstawie maksymalnej rnicy cinie w instalacji c.o. (regulowanej)
oraz natenia przepywu rwnego 40% przepywu obliczeniowego dla instalacji c.o.

str. 15 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

Dobrany regulator powinien mie wspczynnik przepywu Kvs co najmniej rwny

obliczonemu, a jego zakres proporcjonalnoci powinien by mniejszy od zakresu
zmian rnicy cinie w instalacji c.o.

4.5. Dane techniczne do doboru zaworw regulacyjnych.

Zawory regulacyjne dobiera si na podstawie nastpujcych danych:
Dane z projektu technologicznego wza cieplnego:

N co

- obliczeniowa moc cieplna na cele centralnego ogrzewania [kW],

N ct

- jw. na cele wentylacji (c.t.),

N cw max - maksymalne godzinowe zapotrzebowanie ciepa na cele [kW],

Ncw.r - redniogodzinowe zapotrzebowanie ciepa na cele c.w. deklarowane przez
Odbiorc [kW],
- typ wza i jego konfiguracja z wymiarami,
- parametry obliczeniowe instalacji c.o. (c.t.).
Dane od dystrybutora ciepa:
TZ

- maksymalna obliczeniowa temperatura wody sieciowej w sezonie

grzewczym,
TZ lato - obliczeniowa temperatura wody sieciowej w okresie letnim,
pdysp. - cinienie dyspozycyjne w przyczu wza cieplnego w sezonie
grzewczym [kPa], z podaniem wartoci maksymalnej i minimalnej jaka
wystpuje w danym rejonie zasilania,
pdysp /L/ - cinienie dyspozycyjne w przyczu wza cieplnego w okresie letnim [kPa],
pz min
- minimalne cinienie na zasilaniu wza w sezonie grzewczym [kPa].
Dla wzw nowo projektowanych potrzebne dane zawarte s w protokoach zaoe
techniczno-eksploatacyjnych do projektu, wydawanych przez Veolia Energia
Warszawa S.A.
Dla wzw istniejcych danymi do doboru zaworw regulacyjnych s parametry
podane w projekcie technologicznym wza cieplnego, potwierdzone przez ZEC,
na terenie ktrego znajduje si wze cieplny, oraz parametry podane w protokole
Veolia Energia Warszawa S.A.
Dla istniejcych wzw cieplnych wskazane jest sprawdzenie czy s zgodne
z projektem technologicznym wza:
konfiguracja wza cieplnego,
wymiary instalacji,
typ wymiennikw ciepa i ich liczba,
oraz sprawdzenie, czy rzeczywiste wartoci cinienia s zgodne z podanymi
w protokole Veolia Energia Warszawa S.A.
Natenie przepywu przez regulator rnicy cinie i przepywu do doboru wielkoci
zaworu regulacyjnego naley okrela w/g wzoru (1), w ktrym Gs obliczeniowe
natenie przepywu wody sieciowej przez wze jest okrelone nastpujco:
- dla okresu zimowego w/g wzoru (2),
str. 16 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

- dla okresu letniego w/g wzoru (3).

Wybieramy wiksz warto.
Natenie przepywu wody sieciowej w obwodzie c.w. do doboru wielkoci zaworu
regulacyjnego naley oblicza dla okresu letniego w/g wzoru (3).
Obliczanie natenia przepywu wody sieciowej w obwodzie c.o. powinno by
wykonane w/g wzoru:

GSCO

N co
T1

[ m 3 / h]

(15a)

gdzie:
- wspczynnik przeliczeniowy (zawiera ciepo waciwe i gsto wody),
T1 = TZ (tp co + 5oC)
tP co temperatura powrotu wody z instalacji c.o. wynikajca
z parametrw obliczeniowych instalacji c.o.,
Dla tej wielkoci przepywu sprawdzamy dopuszczaln prdko przepywu wody
przez zawr regulacyjny.
Dobr wielkoci zaworu regulacyjnego c.o. przeprowadza si dla warunku
cakowitego otwarcia zaworw regulacyjnych c.o. i c.w. Przez te zawory pynie woda
sieciowa o nateniu rwnym wartociom obliczeniowym odpowiednio dla c.o.
i c.w. II st.
GSCO

N co
T1

[m 3 / h ]

(15)

Obliczanie natenia przepywu wody sieciowej w obwodzie c.t. do doboru wielkoci

zaworu regulacyjnego powinno by wykonane w/g wzoru:
GSCT

N ct
T1

[m 3 / h ]

(16)

Natenie przepywu wody sieciowej w obwodzie c.w. w okresie zimowym naley

oblicza w/g wzoru:
GSCW

N cw. max
TII .

[m 3 / h ]

(17)

gdzie:
TII rnica temperatur wody sieciowej na wymienniku c.w. II st., przy
maksymalnym rozbiorze c.w. w okresie przejciowym,
TII = 24oC dla wymiennikw pytowych,
TII = 21oC dla wymiennikw typu JAD,
- wspczynnik przeliczeniowy (zawiera ciepo waciwe i gsto wody),
B = 0,45 0,50 - dla wzw c.w. dwustopniowych (udzia mocy wymiennika II
st. c.w. w szczycie rozbioru ciepej wody),
= 1 - dla wzw c.w. dwustopniowych bez zasobnika,

str. 17 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

1
Nh 1

- dla wzw c.w. dwustopniowych z zasobnikiem,

Nh - wspczynnik nierwnomiernoci rozbioru c.w.u.,

- wspczynnik akumulacji ( = 0,1 0,3).
Dla wzw c.w. jednostopniowych (w ukadzie
rwnolegym) naley stosowa wzr (3).
Natenie przepywu wody sieciowej w obiegu c.w. (wzr (17)) zaleca si
skorygowa, jeeli rnica temperatur wody sieciowej na I st. wymiennika c.w. (przy
maksymalnym rozbiorze c.w. w okresie przejciowym) jest mniejsza ni 21oC dla
wymiennikw pytowych, lub 19oC dla wymiennikw typu JAD.
Rnic temperatur wody sieciowej na I st. wymiennika c.w. oblicza si ze wzoru:
I

N cw

TI st. =

[oC]

G sco G scw

(18)

gdzie:
I
- wydajno I st. wymiennika c.w. (dla wzw bez zasobnika c.w. N
Ncw

I
cw

0,55 N cw. max ).

Jeli rnica temperatur wody sieciowej na I st. wymiennika c.w. jest za maa, to
naley zastosowa upuszczanie wody sieciowej przez bocznik I st. wymiennika c.w.
Obliczenia spadkw cinie na poszczeglnych elementach instalacji
przeprowadzamy korzystajc z zalenoci:

p 100

G2
Kv 2

[KPa]

(19)

gdzie:
G - natenie przepywu wody przez element [t/h],
Kv - wspczynnik przepywu danego elementu [m3/h],

Kv =

n
j

Kv =

szeregowe poczenie n elementw

1
2
1 ( Kvj)

(20)

Kvj

rwnolege poczenie n elementw

j 1

(21)

Dla elementw instalacji wspczynniki przepywu (jeli producent ich nie poda)
mona oblicza ze wzorw:
- dla kryzy dawicej:
Kv = 3,16 104 dKD2 [m3/h]

(22)

- dla odcinka rurocigu:

4

Kv = 4,0 10

str. 18 z 24

d
l

[m3/h]

(23)

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

- dla armatury i ksztatek:

Kv = 4,0 104 d2
gdzie:
dKD
d
l

[m3/h]

(24)

- rednica otworu kryzy dawicej w [m],

- rednica wewntrzna rurocigu w [m],
- dugo rurocigu w [m],
- wspczynnik oporw liniowych ( = 0,2 0,4),
- wspczynnik oporw miejscowych.
Wspczynniki oporw liniowych dla rurocigw i wspczynniki oporw
miejscowych dla zaworw odcinajcych, zwek redukcyjnych, kolanek,
odmulaczy naley przyjmowa z kart katalogowych i tablic.

Nie zaleca si korzystania ze wspczynnikw przepywu Kv dla wymiennikw ciepa,

gdy nie jest to warto staa. Zaleno spadku cinienia od natenia przepywu nie
jest funkcj kwadratow [p f(G2)], nie mona stosowa wzoru (19).
Dlatego naley wyznacza spadek cinienia dla obliczeniowego przepywu
z nomogramw lub korzysta z programw komputerowych doboru wymiennikw.

5. Zasady montau urzdze automatycznej regulacji.

Zasady montau urzdze automatycznej regulacji w wzach cieplnych w.s.c.
przedstawiono w opracowaniu [4].
Dla projektantw istotna jest zasada, e zawory regulacyjne s montowane na
rurocigach zasilajcych wza cieplnego. Wszystkie urzdzenia elektryczne musz
spenia wymg ochrony przeciwporaeniowej min. IP44. Dla regulatorw elektronicznych
dopuszcza si stosowanie dodatkowej obudowy ochronnej.
Musz by przestrzegane wszystkie zasady montau okrelone przez producenta
regulatorw.
Regulator rnicy cinie tzw. nadmiarowo-upustowy naley montowa w instalacji c.o.
wycznie na obejciu pomp obiegowych.
Podstaw montau urzdze automatycznej regulacji s: projekt automatyki i projekt
elektryczny, uzgodnione w Veolia Energia Warszawa S.A.
Nie wolno wykonywa adnych obej zaworw regulacyjnych bez zgody dostawcy
ciepa.
W wle cieplnym po stronie wody sieciowej nie naley stosowa kryz dawicych poza
przewidywanymi w projekcie automatyki.

6. Zawarto projektu automatycznej regulacji wzw cieplnych.

Projekt ukadw automatycznej regulacji wzw cieplnych wymiennikowych typu
szeregowo-rwnolegego w warszawskim systemie ciepowniczym powinien zawiera:
1. Podstaw opracowania.
2. Zakres opracowania:
str. 19 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

2.1. Zakres projektu (jakie ukady automatycznej regulacji s zastosowane).

2.2. Rozwizania projektowe (opis dziaania, z potwierdzeniem spenienia wymaga
technicznych Veolia Energia Warszawa S.A.).
3. Elektryczna instalacja zasilajca i ochrona przeciwporaeniowa (opis).
4. Wskazwki wykonawcze (musz by zgodne z obowizujcymi wymaganiami).
5. Zestawienie danych technicznych:
5.1. Z projektu technicznego wza (typ wza, moce cieplne, wymienniki ciepa,
rurocigi, armatura i t.p.
5.2. Od dystrybutora ciepa (z zaoe techniczno-eksploatacyjnych do projektu wza).
6. Zestawienie wynikw oblicze (spadki cinie na poszczeglnych elementach wza,
cinienie regulowane, minimalne cinienie dyspozycyjne wymagane dla prawidowej
pracy wza, maksymalne dopuszczalne cinienia dyspozycyjne ze wzgldu na 30%
stopie otwarcia i kawitacj zaworu regulatora p/V i autorytety zaworw
regulacyjnych).
7. Specyfikacja urzdze automatycznej regulacji (szczegowa do zamwienia).
8. Specyfikacja podstawowych materiaw montaowych.
9. Zestawienie parametrw dla rozruchu i eksploatacji wza:
9.1. Wze podczeniowy (przepywy limitowane, cinienie regulowane, minimalne
cinienie dyspozycyjne wymagane dla prawidowej pracy wza, maksymalne
dopuszczalne cinienia dyspozycyjne ze wzgldu na 30% stopie otwarcia
i kawitacj zaworu regulatora p/V oraz kryzy dawice).
9.2. Ga c.o. c.t. i c.w. (wszystkie niezbdne nastawy regulatorw zapewniajce
prawidow i stabiln regulacj temperatury i funkcji dodatkowych, zgodnie
z wymaganiami Veolia Energia Warszawa S.A. i uytkownika wza).
9.3. Instalacja c.o. (nastawa regulatora nadmiarowo-upustowego).
10. Rysunki:
10.1. Oglny schemat technologiczny wza z naniesionymi elementami ukadw
automatyki.
10.2. Schemat wza podczeniowego z wymiarami zabudowy regulatora p/V, filtrw,
przetwornika przepywu ciepomierza, dyfuzorw i miejsca poboru sygnau
impulsowego regulatora p/V.
10.3. Schemat ukadu automatyki obwodu c.o.
10.4. Schemat ukadu automatyki obwodu c.w.
10.5. Fragment schematu instalacji c.o. z zabudow regulatora nadmiarowoupustowego.
10.6. Schemat rozmieszczenia w wle urzdze automatycznej regulacji.
11. Inne niezbdne dokumenty (dodatkowe zaoenia, uzgodnienia, atesty, protokoy i t.p.).
Projekt automatycznej regulacji wza cieplnego naley wykona w formie pisemnej i w
formie elektronicznej, w programach: Microsoft Word (*.doc) lub Adobe Reader (*.pdf).

str. 20 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

Materiay rdowe
1. Gawda Jerzy

- Wymagania techniczne dla elementw automatyki wzw

cieplnych. - opracowanie OBRC,
nr arch. RB/BA/0620-23/2011/3560, marzec 2011r.

2. Gawda Jerzy

- Opracowanie wymaga technicznych dla urzdze automatycznej

regulacji wzw ciepowniczych o mocy do 75 kW, zasilanych
z sieci ciepowniczej.
opracowanie OBRC, nr arch. 2256/2000, listopad 2000r.

3. Gawda Jerzy

- Instrukcja doboru regulatorw p/V na potrzeby sub

eksploatacyjnych i Dziau TD.
opracowanie OBRC, nr arch. 2703/2003, kwiecie 2003r.

4. Pietrzyk Zbigniew

- Wytyczne wykonania, montau i odbioru wzw cieplnych.

opracowanie OBRC, nr arch. 3099/2007/Z, kwiecie 2007r.

5. Mrowiska Anna

- Modyfikacja bazy danych o wymiennikach ciepa stosowanych

w ciepownictwie.
opracowanie OBRC, nr arch. 2069/97, marzec 1997r.

str. 21 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

str. 22 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

Do instalacji
odbiorczej c.w.

c.w. II

Zasobnik z grzak elektr.

c.w. I

Cyrkulacja c.w.
Zimna woda

Schemat ukadu zasobnikowego przygotowania c.w.u. z pompami adujco-cyrkulacyjnymi.

str. 23 z 24

Wytyczne projektowania wzw cieplnych - cz 2.

str. 24 z 24