E DREJTA SENDORE

TABELA E PRMBAJTJES:
PJESA 1 HYRJE N T DREJTN SENDORE
KAPITULLI 1 NOCIONI I T DREJTS SENDORE
KAPITULLI 2 PARIMET E T DREJTS SENDORE
KAPITULLI 3 BURIMET E T DREJTS SENDORE
PJESA 2

POSEDIMI
KAPITULLI
KAPITULLI
KAPITULLI
KAPITULLI

PJESA 3

4
5
6
7

NOCIONI DHE RNDSIA E POSEDIMIT

OBJEKTI I POSEDIMIT
LLOJET E POSEDIMIT
MBROJTJA DHE SHUARJA E POSEDIMIT

PRONSIA
KAPITULLI 8 NOCIONI, KARAKTERISTIKAT DHE KUFIZIMI I PRONSIS
KAPITULLI 9 FITIMI DERIVATIV I PRONSIS
KAPITULLI 10 FITIMI ORIGINER I PASURIS
KAPITULLI 11 MBROJTJA E PRONSIS
KAPITULLI 12 HUMBJA E T DREJTS S PRONSIS

PJESA 5

E DREJTA FQINJSORE
KAPITULLI 13 NOCIONI I T DREJTS FQINJSORE DHE IMISIONET

PJESA 6

E DREJTAT E SERVITUTEVE
KAPITULLI 14 NOCIONI, PARIMET DHE LLOJET E SERVITUTEVE
KAPITULLI 15 SERVITUTET SENDORE
KAPITULLI 16 SERVITUTET PERSONALE

PJESA 1
HYRJE N T DREJTN SENDORE
KAPITULLI 1
NOCIONI I T DREJTS SENDORE
1. Nocioni i s drejts sendore
E drejta sendore, si pjes e s drejts civile, prfshin trsin e normave juridike-civile,
prkatsisht t normave juridike-sendore me t cilat rregullohen marrdhniet juridikecivile t subjekteve lidhur me sendet. T jesh pronar mbi nj send do t thot t kesh
t drejtn absolute m t fortn, pushtetin faktik dhe juridik mbi sendet, qofshin ato t
luajtshme apo t paluajtshme. Pra, pronari sht titullar me autorizime t veanta,
p.sh., ka t drejtn e prdorimit (ius utendi), shfrytzimit (ius frutendi) dhe t
disponimit (ius ubutendi) mbi sendin e caktuar.
Trsia e normave juridike sendore paraqesin t drejtn sendore n kuptimin objektiv.
Nga e drejta objektive pastaj subjektet i realizojn t drejtat e veta subjektive civile
lidhur me sendet e caktuara.

Titullart e t drejtave mbi sendet kan t drejtn subjektive sendore q sht e

karakterit absolut. T drejtat sendore jan prfaqsues tipik t t drejtave absolute
dhe i kan t gjitha karakteristikat e t drejtave absolute, duke filluar nga veprimi i
erga
omnes,
deri
tek
e
drejta
e
racionit.
E drejta sendore sht deg pozitive e s drejts, q rregullon marrdhniet midis
njerzve
lidhur
me sendet. Kto dispozita (rregulla juridike) prcaktojn prkatsin e sendit.
T drejtat sendore si t drejta absolute jan t bartshme (t qarkullueshme) nga nj
subjekt n subjektin tjetr dhe nga nj titullar n nj titullar tjetr. Kjo mund t bhet
me kontrat, testament, apo mnyr tjetr (ex lege), mirpo palt nuk mund ta
ndryshojn prmbajtjen e t drejtave sendore, pasi prmbajtjen e tyre e prcakton vet
ligji, prkatsisht, norma imperative.

KAPITULLI 2
PARIMET E T DREJTS SENDORE
1. Parimet e s drejts sendore
1.1 N t drejtn sendore, si edhe n degt e tjera t s drejts, ekzistojn parimet n
baz t t cilave mbshtetet e drejta sendore, prkatsisht bhet rregullimi juridik i
marrdhnieve
juridiko
sendore. Me kto parime, prcaktohet prmbajtja e vet t drejtave sendore. Normat e
s drejts sendore gjithmon duhet ti ken parasysh parimet e s drejts sendore. Kto
parime ndihmojn t bhet dallimi i s drejts sendore nga degt e tjera t s drejts
civile. Parimet e s drejts sendore jan:
1.1.1 PARIMI I ABSOLUTITETIT T T DREJTAVE SENDORE: Me parimin e
absolutitetit t t drejtave sendore nnkuptojm faktin se t drejtat sendore jan
prfaqsuesi kryesor i t drejtave absolute, ka do t thot se jan ato t drejta q
veprojn erga omnes ndaj t gjithve. T drejtat sendore nuk kan veprim vetm
ndaj nj personi t caktuar, por ato kan t bjn me do person i cili n ndonj
mnyr mund ta pengojn ushtrimin e s drejts subjektive sendore. N kt rast
nuk ka rndsi se a ekziston ndonj marrdhnie juridike - sendore midis palve.
T drejtat sendore krkohet q t respektohen nga dokush.
Veprimi erga omnes i t drejtave sendore (pronsis) nnkupton se numri i
personave
t
cilt
duhet ta respektojn t drejtn sendore nuk sht i caktuar. Te t drejtat sendore
detyrimi
i
ktyre
personave sht me karakter negativ. Kjo do t thot se t gjith personat q jan
t
obliguar
ta
respektojn t drejtn sendore nuk duhet t ndrmarrin kurrfar veprimi ne favor
t
s
drejts
subjektive t titullarit.
Titullari i s drejts sendore, n mbshtetje t parimit t absolutitetit, del se ka t
drejt
q
sendin

e vet ta kthej n do koh dhe kudo q e gjen. Pr pronarin nuk sht me rndsi
se
n
far
rruge sendi i tij ndodhet te tjetri. Kjo ndryshe quhet edhe e drejta e racionit.
1.1.2. PARIMI I NUMRIMIT TAKSATIV (NUMERUS CLAUSSUS): Te pronsia
dhe t drejtat e tjera sendore, pr vet faktin se jan t drejta sendore me
karakter absolut, ekziston detyrimi q t dihet saktsisht se cilat jan ato t
drejta dhe kujt i takojn. Titullart mund t jen barts vetm t atyre t drejtave
sendore q i njeh e drejta pozitive. Ligji sht ai i cili cakton si numrin, ashtu dhe
prmbajtjen e tyre. Numri dhe prmbajtja e t drejtave sendore jo vetm q
caktohet n momentin e nxjerrjes s ligjit, por kjo bhet edhe n mnyr shum t
sakt. Normat q e rregullojn kt jan t karakterit t detyrueshm, pra me
karakter ius cogens, q do t thot se palt kto dispozita nuk mund ti
ndryshojn ndrkoh me vullnetin e tyre. Shkelja e ktyre dispozitave on n
pavlefshmrin e fitimit, ndryshimit apo shuarjes s ndonj t drejte sendore. Kjo
mundson
sigurin
juridike
pr
qytetart. Caktimi i t drejtave sendore n mnyr taksative nuk do t thot se
nuk mund t ket edhe t drejta t tjera sendore, por kjo duhet t bhet gjithmon
me ligj. Ligji mund t parashikoj edhe t drejta t tjera sendore. N t drejtn
ton, t drejtat sendore jan:
1.1.2.1
1.1.2.2
1.1.2.3
1.1.2.4
1.1.2.5

E
E
E
E
E

drejta
drejta
drejta
drejta
drejta

e
e
e
e
e

pronsis,
servituteve,
pengut,
barrve sendore; dhe
ndrtimit.

1.1.3 PARIMI I PUBLICITETIT: T drejtat sendore jan t drejta t karakterit

absolut. Prandaj, sht e nevojshme q t gjith personat e tret t din se kujt i
takon e drejta e caktuar. Pra, personat duhet t din se kujt i takon e drejta, p.sh.,
pronsia, servituti, pengu, etj. Parimi i publicitetit, kur bhet fjal pr sendet e
paluajtshme, manifestohet me aktin e regjistrimit t s drejts s pronarit a t
ndonj t drejte tjetr sendore n librat publik. Secili q do mund t shikoj librat
publik, prkatsisht t marr verifikime se kush sht titullar i asaj
paluajtshmrie t regjistruar n kto libra. N qoft se dikush e blen sendin e
paluajtshm pa e vrtetuar t drejtn e pronsis n baz t librave publik, ai
nuk mund ti referohet mosqenies i informuar. Parimi i publicitetit, kur bhet fjal
pr t drejtat mbi sendet e luajtshme, manifestohet me ushtrimin e pushtetit faktik
mbi sendin. N kt rast mjet i publicitetit sht posedimi i sendit.
1.1.4 PARIMI I SPECIALITETIT (SPECIFICITETIT): Me parimin e specialitetit
nnkuptojm faktin se t drejtat sendore konstituohen mbi sendet individualisht t
prcaktuara. Pra, e drejta e pronsis ekziston mbi secilin send ve e ve q
posedon pronari. Nse ka njqind tavolina, nuk thuhet se sht pronar i t gjitha
tavolinave, por thuhet se ka t drejtn e pronsis mbi seciln tavolin. T drejtat
sendore ekzistojn vetm mbi sende individualisht t prcaktuara. Parimi i
specialitetit nnkupton, prve sendit individualisht t prcaktuar si objekt, edhe
individualizimin e prmbajtjes s t drejts mbi sendin e caktuar.

KAPITULLI 3
BURIMET E T DREJTS SENDORE
1. Burimet e s drejts sendore
1.1 E drejta sendore sht deg pozitive e s drejts q prfshin trsin e normave
(dispozitave
dhe
rregullave) juridike, me t cilat rregullohen marrdhniet shoqrore, prkatsisht
marrdhniet juridike me karakter juridiko-sendor apo marrdhniet midis njerzve
(personave) lidhur me sendet e caktuara. Prandaj lind pyetja se cilat jan ato burime t
s drejts sendore? Burimet e s drejts sendore ndahen n burime n kuptimin
material dhe burime n kuptimin formal.
1.1.1 BURIM N KUPTIMIN MATERIAL sht ajo forc q e krijon t drejtn n
prgjithsi, pra edhe t drejtn sendore n veanti. E drejta krijohet nga vullneti i
prfaqsuesve t popullit, t cilt realizojn demokracin indirekte brenda nj
strukture shtetrore me t drejt t nxjerrjes s ligjeve t veta.
1.1.2 BURIME N KUPTIMIN FORMAL q pranohen botrisht jan ligji, aktet
nnligjore dhe e drejta zakonore. Kjo vlen edhe pr Kosovn. Ndrkaq, praktika
gjyqsore dhe doktrina shkencore mbeten nj tem e hapur. Kjo nuk do t thot se
kto nuk jan burim formal subsidiar i s drejts sendore.

PJESA 2
POSEDIMI

KAPITULLI 4
NOCIONI DHE RNDSIA E POSEDIMIT
1. Nocioni i Posedimit
Posedimi, si institut juridik, paraqet nj gjendje faktike t mbrojtur nga e drejta pozitive
(e zbatueshme). Posedimi nuk konsiderohet e drejt sendore, por vetm pushtet faktik
(ekonomik) mbi sendin. Posedimi paraqitet si domosdoshmri pr seciln t drejt
sendore. Mbajtsi (ndorsi) i sendit, t gjetur apo t vjedhur a t bler nga jopronari,
edhe pse sillet si pronar i sendit, ai sht vetm nj posedues i thjesht, pra, e ka
vetm pushtetin faktik mbi sendin, jo edhe pushtetin juridik mbi sendin. Pushteti juridik
mbi sendin i takon vetm pronarit t vrtet. E drejta objektive i njeh pronsin vetm
pronarit e jo do mbajtsi (ndorsi) t sendit. Posedimi sht pushteti faktik mbi
sendin, pa marr parasysh se ky pushtet ushtrohet n baz t s drejts subjektive ose
pa baz juridike dhe pavarsisht nga ajo se poseduesi beson se sht i autorizuar ta
ushtroj at pushtet faktik.
Posedimi nuk sht asgj tjetr, prvese pushtet faktik ndaj sendit. Ky prkufizim i
posedimit sht i prbashkt pothuajse pr t gjitha legjislacionet. Posedimi sht
gjendje faktike e mbrojtur nga e drejta. Posedimi sht gjendje faktike q prezumon t
drejtn, i cili supozim mund t rrzohet me provimin e s kundrts.
Posedimi, edhe pse gzon mbrojtje juridike, ai nuk konsiderohet e drejt sendore. Duke
pasur parasysh se posedimi mundson shfrytzimin ekonomik t sendit n posedim dhe
se ky pushtet faktik gzon mbrojtje nga e drejta, prapseprap n t drejtn sendore ky
pushtet faktik i mbrojtur nga e drejta nuk mund t konsiderohet e drejt sendore.
Mbrojtja e posedimit nga gjykatat nuk nnkupton mbrojtjen e nj t drejte subjektive,
por mbrohet pushteti faktik i fundit mbi sendin.

2. Rndsia e posedimit
Rndsia e posedimit pr t drejtn civile, n prgjithsi, dhe pr t drejtn sendore, n
veanti, sht shum e madhe. Poseduesi i sendit supozohet t jet pronar ose titullar i
ndonj t drejte tjetr sendore. Poseduesi i sendit apo i s drejts, edhe pse ka vetm
pushtetin faktik, ai n nj mnyr gzon edhe mbrojtje juridike. Pastaj posedimi,
sidomos ai me mirbesim dhe i ligjshm, paraqet fakt juridik q ka ndikim n fitimin e
s drejts s pronsis a t ndonj t drejte tjetr, prkatsisht mund t shkaktoj
shuarjen e ndonj t drejte sendore t titullarve t tjer.
Poseduesi, edhe n rastet kur nuk sht pronar, mund t prgjigjet pr dmin, duke
ushtruar pushtetin faktik mbi sendin, prkatsisht ai prgjigjet pr sendet e rrezikshme
n baz t prgjegjsis objektive.

KAPITULLI 5
OBJEKTI I POSEDIMIT

1. Objekti i Posedimit
Objekt mund t jen sendet e luajtshme dhe t paluajtshme, individualisht t
prcaktuara. Ktu bjn pjes edhe frytet e shkputura. Sendi, pr t qen objekt i
posedimit, duhet t dal n qarkullimin juridik dhe kjo bhet me pun juridike. Pasurit
publike nuk mund t jen n posedim, prderisa, pr nga natyra e tyre, jan t
prjashtuara nga qarkullimi civilo - juridik.

2. Posedimi i s drejts
Prve posedimit t sendeve, ekziston edhe posedimi i t drejtave. Kur dikush nuk e ka
pushtetin e plot faktik ndaj sendit, por vetm pushtetin e atill q sht prmbajtje e
ndonj t drejte sendore tjetr, ai ka posedimin e t drejtave. Te ky lloj i posedimit sht
e drejta, q do t thot objekt mund t jet nj e drejt e servitutit, e drejta n barrn
reale, e drejta e detyrimit, q sht rezultat i ndonj pune juridike. Poseduesi i t
drejtave sht kryerje faktike e prmbajtjes thelbsore t ndonj t drejte t lidhur me
vullnetin q prmbajtja e asaj t drejte t kryhet pr vete, (si e drejt e tij). Posedimi
ekziston edhe ather kur dikush ka t drejtn e krkess. Posedimi i t drejtave q
prmbajn dy elementet; corpusin dhe animusin, duhet posedim i drejt, i cili gzon
mbrojtje juridike. Corpusi tek posedimi i t drejtave, do t thot kryerja faktike e
prmbajtjes esenciale t ndonj t drejte. Animusi tek posedimi i t drejtave, do t
thot, vullneti q t ushtrohet prmbajtja e ndonj t drejte, si e drejt e tij.

3. Krijimi dhe shuarja e posedimit

N t drejtn sendore, rndsi t veant paraqet momenti i konstituimit t ndonj t
drejte sendore. Posedimi, edhe pse nuk sht e drejt, krijimi i saj lidhet pr faktin e
caktuar. Posedimi, i cili paraqet pushtetin faktik mbi sendin, lind (krijohet) me
konstituimin e pushtetit faktik ndaj sendit ose s drejts, q sht objekt i posedimit.
Posedimi, pra, ekziston nga momenti kur poseduesi, i cili mund t jet person fizik apo
juridik, e v sendin nn pushtetin fizik t drejtprdrejt apo t trthort t tij. Poseduesi,
zakonisht, sht edhe pronar i sendit, por posedues mund t jet edhe vjedhsi i sendit,
gjetsi i sendit etj., i cili nga sendi q e ka n posedim nxjerr prfitime ekonomike dhe
sillet sikurse sendi sht i tij.

4. Fitimi i posedimit
4.1 Posedimi fitohet me an t veprimeve juridike, me trashgim dhe me pushtim.
Posedimi sht fituar kur poseduesi krijon pushtetin faktik mbi sendin, qoft duke e
themeluar me veprim t njanshm (fitimi origjener) ose kur ky sht bartur (fitimi
derivativ):
4.1.1 Fitimi Origjiner i posedimit do t thot fitim i posedimit pa vullnetin a
kundr vullnetit t poseduesit t deritanishm. N kt rast, fitimi bhet pa marr
parasysh
paraardhsin.
Posedimi
mbi
sendet e luajtshme bhet me marrjen e tyre, ndrsa n sendet e paluajtshme, me
fillimin e shfrytzimit t tyre, si, bie fjala, me lvrimin e toks bujqsore etj.

4.1.2 Fitimi Derivativ sht nj mnyr tjetr e fitimit t posedimit dhe do t

thot q fitimi i posedimit bhet me vullnetin e poseduesit paraardhs, ka
nnkupton kalimin e posedimit nga nj posedues n poseduesin tjetr. Fitimi
derivativ bhet, pra, me dorzimin e sendit dhe dorzimi i sendit nnkupton
konstituimin e posedimit.

5. Bashkposedimi dhe posedimi i prbashkt

5.1 Bashkposedimi sht i mundshm te t gjitha t drejtat q mund t ken m
shum titullar, p.sh., edhe tek e drejta e pronsis, e servitutit; te bashkposedimi,
pushteti faktik i poseduesit ushtrohet sipas pjesve alikuote etj. Bashkposedimi
ekziston nse sendin e caktuar,t cilin bashkposeduesit e prdorin sipas pjess
alikuote, ai q ka 1/3 e pushtetit faktik e prdor sendin 1 her n krahasim me at q
ka 2/3 e pushtetit faktik, i cili e prdor sendin 2 her m shum se i pari.
5.2 Posedimi i Prbashkt sht i mundshm kur dy e m shum persona e ushtrojn
pushtetin faktik mbi sendin dhe nuk dihet vllimi i ushtrimit t pushtetit faktik derisa t
ndahet sendi i prbashkt n posedim. Kur bhet fjal pr pronsin e prbashkt, nuk
pranohet ushtrimi i pushtetit faktik n mnyr t pavarur.

KAPITULLI 6
LLOJET E POSEDIMIT
1. Posedimi i drejtprdrejt dhe posedimi i trthort:
1.1 Posedimi i Drejtprdrejt ekziston ather kur personi i drejtprdrejt ose
prmes t autorizuarit e ushtron pushtetin faktik mbi sendin.
1.2 Posedimi i Trthort ekziston kur personi pushtetin faktik mbi sendin e
ushtron prmes personit tjetr, t cilit n baz t frytzimit, kontrats mbi pengun,
qiran, shrbimin, i ka dhn sendin n posedim t drejtprdrejt; pr poseduesin
e par ky lloj posedimi sht posedim i trthort (indirekt), ndrsa mbajtsi i sendit
n baz t puns juridike e ka posedimin e drejtprdrejt, por edhe posedimin e
nxjerr, sepse pushteti faktik i tij buron nga pushteti faktik i atij q e ka kaluar at
me an t puns juridike.

2. Posedimi i ligjshm dhe i paligjshm:

2.1 Posedimi i Ligjshm sht posedim i cili mbshtetet mbi nj baz juridike t
vlefshme (punt juridike, vendimet, okupimi etj.)
2.2 Posedimi i Paligjshm sht posedim q mbshtetet mbi nj baz juridike t
pavlefshme.

3. Posedimi i vrtet dhe jo i vrtet:

3.1 Posedimi i Vrtet sht ai q fitohet mbi nj baz t rregullt (n mnyr t
rregullt), me dorzim t lejueshm t sendit n pushtet faktik. Posedimi i vrtet

ose i qet sht ai q nuk sht fituar me forc, mashtrim ose me keqprdorim t
besimit (p.sh. i jepet libri n prdorim, por poseduesi pastaj nuk e kthen).
3.2 Posedimi jo i Vrtet sht n rastet kur posedimi bhet me forc,
mashtrim ose keqprdorimi t besimit, ather ai sht posedim jo i vrtet. Ky lloj
posedimi bhet i vrtet pas kalimit t kohs, brenda s cils personi nga i cili
sht marr sendi nuk ka ndrmarr veprime pr ta mbrojtur t drejtn e vet
tposedimit.

4. Posedimi me mirbesim dhe me keqbesim:

4.1 Posedues me mirbesim sht ai q nuk di ose, sipas rrethanave t
arsyeshme,
nuk
duhet
t
dij
se
sendi q e posedon nuk sht i tij. Posedimi sht me mirbesim kur poseduesi
nuk ka ditur ose nuk ishte i detyruar t dinte se posedimi i tij sht i paligjshm
4.2 Posedues me keqbesim sht ai q ka ditur se e posedon pa autorizim
sendin e huaj ose sipas rrethanave ekzistuese ka mundur t prfundoj se n
pushtetin e vet faktik e ka sendin e huaj. Posedimi sht me keqbesim kur
poseduesi ka ditur ose duhet ta dinte se posedimi i tij sht i paligjshm, p.sh., kur
pushteti faktik krijohet me vjedhje.

5. Efektet juridike t posedimit me mirbesim

5.1 Efektet juridike t posedimit me mirbesim, lidhur me sendet dhe t drejtat,
sht shtje e legjislacionit. Sendin faktikisht mund ta disponoj poseduesi me
mirbesim dhe ai pr kt nuk i prgjigjet askujt. Ndrkaq, poseduesi me keqbesim
sht prgjegjs edhe pr posedimin faktik, pra ai pr veprimet lidhur me sendin
n posedim sht prgjegjs para poseduesit, prkatsisht para pronarit t
vrtet. Poseduesi i sendit, duke ushtruar pushtetin faktik, mund t bj disa lloje
t shpenzimeve. Kto shpenzime mund ti bj si poseduesi me mirbesim, ashtu
edhe poseduesi me keqbesim. Shpenzimet rreth sendit mund t jen: shpenzime
te domosdoshme, t dobishme dhe t luksit, pra kemi tri lloje t shpenzimeve:
5.1.1 Shpenzimet e domosdoshme jan ato q bhen me qllim q t
ruhet sendi nga shkatrrimi
5.1.2 Shpenzimet e dobishme jan ato shpenzime, t cilat rrisin vlern e
sendit. Poseduesit me mirbesim i pranohen shpenzimet sipas kriterit
objektiv, por deri n vlern q ka investuar. Poseduesit me keqbesim i njihen
shpenzimet sipas kriterit subjektiv, q do t thot far sht fitimi pr
pronarin.
5.1.3 Shpenzimet e luksit jan shpenzime t bra vetm pr zbukurimin e
sendit ose pr ta br m komod at. Kto shpenzime nuk i pranohen
asnjrit posedues.

6. Efektet juridike lidhur me frytet

6.1 Frytet natyrore dhe ato civile jan produkte q dalin nga sendi frytdhns:
6.1.1 Frytet natyrore: Poseduesi me mirbesim ka t drejtn e fryteve dhe
ai i fiton ato me vjelje dhe nuk ka prgjegjsi pr to, derisa ka ekzistuar
posedimi. Poseduesi me keqbesim nuk bhet pronar i fryteve dhe ai
prgjigjet pr tr kohn q ka qen n posedim. Ai prgjigjet si pr frytet e
fituara, ashtu edhe pr frytet q nuk i ka vjel, gj q ndryshe quhet fitim i
humbur.
6.1.2 Frytet civile: Poseduesi i ndrgjegjshm mban frytet civile dhe i
kthen ato q i ka mbledhur para se t arrijn, (p.sh., e merr qiran pr nj vit
prpara). Poseduesi me keqbesim i kthen t gjitha frytet civile si ato t vjela,
ashtu edhe ato q i ka ln pa i vjel.

KAPITULLI 7
MBROJTJA DHE SHUARJA E POSEDIMIT
1. Mbrojtja e posedimit
1.1 Posedimi nuk sht e drejt sendore, megjithat posedimi gzon mbrojtje juridike.
Posedimi sht nj gjendje faktike, kurse parim i prgjithshm juridik q ka rndsi jo
vetm n t drejtn civile, por edhe n degt e tjera t drejtsis, sht ai q nj
gjendje ekzistuese faktike t mbrohet. Pr mbrojtjen e posedimit ligji lejon
vetmbrojtjen si mjet i mbrojtjes s posedimit si dhe padit poseduese (Padin pr
Pengimposedim dhe Padin pr Rikthimin e Posedimit).
1.1.1 Vetmbrojta mund t prdoret n kushtet kur sht prgjithsisht e
lejueshme vetndihma. dokush mund ta zmbraps me forc sulmin e
drejtprdrejt t paligjshm mbi objektin e posedimit t vet. Pra poseduesi ka t
drejt pr vetndihm kundr do subjekti t cilit ia ka marr sendin, q e
shqetson n mnyr t kundrligjshme n ushtrimin e posedimit . Pr ta
prdorur ndihmn, duhet t plotsohen disa kushte dhe kto jan:
1.1.1.1 Rreziku t jet i drejtprdrejt,
1.1.1.2 Vetndihma t jet e nevojshme dhe
1.1.1.3 Veprimi me vetndihm tu prgjigjet rrethanave t rrezikut.
1.1.2 Padit poseduese jan sumare (prmbledhse), gj q do t thot t
shkurtra dhe t shpejta. Kur vendos pr shtjet q kan t bjn
me
posedimin, Gjykata duhet t veproj urgjentisht. Ajo vendos jo me aktgjykim si te
konfliktet e tjera civile, por me aktvendim. Pr paraqitjen e padive poseduese,
pr shkak t sumaritetit (shkurtsis) t procedurs, prkitazi me konfliktet
poseduese sht caktuar nj afat i shkurtr. Padia poseduese, qoft pr pengim,
qoft pr rikthim, duhet t paraqiten brenda afatit prej 30 ditsh, nga dita kur
paditsi ka marr vesh pr marrjen e objektit t posedimit. Ekziston edhe afati m
i gjer prekluziv prej nj viti. Nse paditsi ka marr vesh pr pengim ose marrje
pasi ka kaluar nj vit, ai nuk mund t paraqes padi poseduese. Poseduesi n kto
raste paraqet padi pr mbrojtje t pronsis. Mbrohet do posedim, qoft ai i

trthort, qoft i drejtprdrejt, me mirbesim ose me keqbesim, i ligjshm ose i

paligjshm. Kemi dy lloje t padive poseduese:
1.1.2.1 Padia pr Pengimposedim: paraqitet kur kemi pengim t
posedimit. Personi i cili cenohet n posedimin e nj sendi mund t krkoj
brenda gjasht (6) muajve, pushimin e cenimit t posedimit dhe
mosprsritjen e tij n t ardhmen. Kjo e drejt nuk i takon poseduesit i cili
ka fituar posedimin me dhun ose fshehurazi.
1.1.2.2 Padia pr Rikthimin e Posedimit: Poseduesi jo vetm q mund t
pengohet n ushtrimin e pushtetit faktik, por mundet edhe ti merret objekti i
posedimit. N kto raste krkohet rivendosja n posedim ose rikthimi i
objektit (sendit) n posedim. Pr kt situat paraqitet padia pr rikthimin e
posedimit.

2. Shuarja e Posedimit
2.1 Posedimi sht pushtet faktik mbi sendin. Posedimi mund t shuhet si vijon:
2.1 Me humbjen e pushtetit faktik mbi sendin, humb edhe posedimi.
2.2 Me shkatrrimin e sendit q sht objekt i posedimit
2.3 Me bartjen e sendit n personin tjetr (p.sh me shitje, me dhurat etj).
2.4 N rastin kur sendi i kthehet poseduesit, respektivisht pronarit n baz t
padis pr rikthimin e sendit n posedim ose n baz t padis pr mbrojtjen e
pronsis: actio reivindicatio dhe padis publiciane, kur kto padi prfundojn me
sukses.

PJESA 3
PRONSIA
Kapitulli 8
Nocioni, Kufizimet dhe Fitimi i Pronsis
1. Nocioni i pronsis
E drejta e pronsis paraqet njrin ndr institutet juridike m t rndsishme t s
drejts
civile,
n prgjithsi, prkatsisht institutin juridik m t rndsishm t s drejts sendore,
n
veanti.
Pronsia trajtohet jo vetm si e drejt mbi sendin, por edhe si marrdhnie juridikepronsore.
Pronsia si institut juridik me ndikim n marrdhniet e tjera shoqrore, pr shkak t
rndsis,
sht objekt i rregullimit jo vetm ligjor, por edhe kushtetues. Me kushtetut garantohet
e
drejta
e
pronsis.
E drejta e pronsis sht e drejt sendore q prmban autorizime m t gjera me
rastin e shfrytzimit dhe disponimit t nj sendi. Pronsia, pr nga prmbajtja e saj,
sht e drejt sendore q titullarit i garanton pushtetin m t lart mbi nj send. E
drejta e pronsis sht e drejt sendore e cila titullarit t vet (pronarit) i jep
autorizimin m t plot pr do pushtet juridik privat, q lejon rendi juridik dhe q
garanton shteti.
E drejta e pronsis sht e drejt sendore, e cila bartsit t saj i mundson
posedimin, prdorimin, shfrytzimin dhe disponimin e sendit t caktuar brenda
kufijve t caktuar me ligj.

Titullarit t pronsis i takon e drejta e pronsis edhe mbi pjest prbrse t sendit,
si dhe frytet natyrore q i prodhon sendi, prve kur kjo u sht kaluar t tjerve. E
drejta e pronsis sht e pakufizuar, prve me ligj dhe n interes publik.

2. Kufizimi i pronsis
N t kaluarn, pronsia ka qen e pakufizuar dhe sht konsideruar hyjnore. Pronari, e
ka pron jo vetm tokn, por edhe at q sht mbi dhe nn t. Mirpo, m von
bhen disa kufizime t pronsis. Kto kufizime kan pr qllim q pronari t ushtroj
autorizimet e veta n mnyr t caktuar, duke i respektuar edhe nevojat e t tjerve,
q lindin si rezultat i fqinjsis.

3. Bashkpronsia dhe Pronsia e Prbashkt

3.1 Bashkpronsia: sht e mundur q nj send individualisht i prcaktuar t jet objekt
edhe i dy e m tepr personave. Pra t kt m shume subjekte me t drejt pronsie mbi t
njjtin send. Kjo mund t paraqitet ne formn e bashkpronsis dhe pronsis s
prbashkt. Bashkpronsia dhe pronsia e prbashkt nuk jan lloji i veqant i pronsis. Por
form e egzistences bashkrisht t shume subjekteve t s drejts s pronsis mbi sendin.
Bashkpronsia si institut juridik egziston kur dy ose me shum persona kan t drejt
pronsie mbi nj send. Secili sipas pjesmarrjes s vet. Disa persona kan t drejten e
bashkpronsis mbi sendin e pa pjestuar, kur pjesa e secilit prej tyre sht caktuar n
poerpjestim me madhsin. N qoft se pjeset e bashkpronsis nuk jan caktuar supozohet
se jan t barabarta. Bartsit e t drejts s bashkpronsis kan t drejtn e pronsis mbi
sendin n baz t pjses alikuote q e prbjn tresin e sendit. Bashkpronari mund t
disponoi pjesen e vet pa plqimin e bashkpronareve t tjer. N rast t shitjes s pjss s
bashkpronarit mbi sendin t cilin egziston e drejta e pronsis, bashkpronaret tjer kan t
drejten e parablerjs vetm nse kjo sht caktuar me ligj.
Bashkpronari ka t drejt q me pjesn ideale t disponoj pavarsisht, t drejten e
parablerjes nse parasheh ligji, q t drejtoi sendin bashkarisht m bashkpronaret
tjer, ka t drejte n pjestimin e sendit, merr pjes n bartjen e shpenzimeve lidhur me
sendin.
3.2 Pronsia e Prbashkt: Pronsia i prbashket sht e drejta e pronsis q e
kan dy ose m shum persona mbi t njjtin send. Por ashtu q pjeset e tyre nuk jan
t percaktuara por edhe nuk mund t disponojn me to, deri sa t zgjas gjendja e
pronsis s prbashket. Pr dallim nga titullari i pjess s bashkpronsis, titullari i
pjess n pronsi t prbashkt mund t disponoj vetm n favor t pronarit tjeter t
prbashkt, e kursesi n raport me personon e tret. Pronsia e prbashkt egziston
derisa pronart e prbashkt nuk krkojn ndarjen e saj. Caktimi i pjeses n pronsi t
prbashkt mund t krkohet n qdo koh dhe kjo e drejt nuk parashkruhet. N t
drejten ton njihen m shum raste t pronsis s prbashkt, dhe at si raste tipike
konsiderohen : pronsia e prbashkt e bashkshorteve pronsia e prbashkt e
familjeve t mdha dhe pronsia e prbashkt e bashktrashigimtareve mbi sendet e
mases trashguese.

4. Parimi Superficies Solo Cedit

Parimi Superficies Solo Cedit t cilin e njihte e drejta romake nnkupton faktin se, qdo
gj q eshte e ngulitur n tok i takon pronarit t toks. N t drejtn romake nuk
egzistonte ndarja e pronsis n toka dhe n ndrtesa. Ky parim i s drejts romake ka
gjetur vend edhe ne t gjitha kodet e shek. Xix dhe legjislacionet e m vonshme. Parimi
i prmndur ne Kosoven e pas lufts se dyt botrore sht abroguar n tresi dhe ka
qen i mundur vetm egzistimi i pronsis n toka dhe ndrtesa. Pra pronsia e ndar.
Kan dalluar pronari i toks dhe pronari i ndrteses. Pronaret e ndrtesave kan gzuar
t drejtn e prdorimit t prhershem t toks ndrtimore, e cila ka qene pronsi
shoqerore. Praktika gjyqersore ka njohur parimin superficies solo cedit vetm n raste
kur sendet e ngulitura n tok kan qn fidane t ndryshme. P.sh mbjellja e nj peme
n tokn e huaj sht pronsi e pronarit t toks e jo e atij qe ka mbjell. Ne disa ligje
percaktohet se qe qdo gje qe me qellim sht lidhur n mnyr t prhershme mbi nj
palujtshmri, mbi ose nn te, sht pjes e palujtshmrise, m perjashtim te rasteve t
parashikuara ne ligj.

5. Fitimi i pronsis
Pronsia sht pushtet juridik. Pronsia mund t fitohet n dy mnyra: origjinere dhe
derivative. Kjo e fundit ekziston ather kur dikush e nxjerr t drejtn e vet t
pronsis nga e drejta e paraardhsit, kurse origjinere ather kur pronari t drejtn e
vet pronsore nuk e nxjerr nga e drejta e paraardhsit, por nga faktet e tjera juridike.

Kapitulli 9
Fitimi Derivativ i Pronsis
1. Fitimi derivativ i pronsis
1.1 Fitimi derivativ i pronsis sht mnyr e fitimit t pronsis, nga titulli i vjetr n
titullarin e ri. Bartja e pronsis nga nj titullar n tjetrin, zakonisht bhet prmes
qarkullimit juridik t t drejtave sendore. Qarkullimin juridik t t drejtave e mundsojn
punt e vlefshme juridike, p.sh kontrata e shitblerjes, dhurats, kmbimit dhe huave.
Pr fitimin derivativ t pronsis nevojiten dy momente: baza juridike (iustus titulus)
dhe momenti tjetr sht mnyra e fitimit (modus aquirendi).
1.1.1 Baza juridike (iustus titulus): sht pun juridike juridik me t cilin
dshirohet t kalohet pronsia mbi nj person tjetr. Prandaj, themeli juridik, n
kuptimin e bartjes t pronsis, mund t jet nj pun e njanshme juridike, si
sht testamenti. Puna juridike mund t jet edhe e dyanshme, siq sht
kontrata.
1.1.2 Mnyra e fitimit (modus acquirendi). Pr fitimin e pronsis n sendet e
luajtshme krkohet dorzimi i sendit, ndrsa pr sendet e paluajtshme krkohet
regjistrimi i t drejts s pronsis n librat e toks (regjistrin publik).

1.1.2.1 Modus acquirendi pr sendet e luajtshme: Modus acquirendi apo

mnyra e fitimit pr sendet e luajtshme sht dorzimi i sendit. Dorzimi i
sendit nuk nnkupton vetm nj sjellje t thjesht t fituesit t s drejts n
raport hapsinor me sendin, por me t kuptojm bartjen e posedimit, t
pushtetit faktik ekonomik. Dorzimi i sendit t paluajtshm ndahet n
dorzim fizik dhe dorzim fiktiv.
1.1.2.2 Modus aquirendi pr fitimin e pronsis mbi paluajtshmrin.
Pronsia mbi paluajtshmrit q tjetrsohen me pun juridike fitohet vetm
ather kur ato t jen regjistruar n librat publik. Vetm dorzimi fizik i
paluajtshmris nuk sht i mjaftueshm dhe nuk sht relevant pr kalimin
e pronsis.

Kapitulli 10
Fitimi Origjinar i Pronsis
1. Fitimi origjinar i pronsis
1.1 Titujt juridik pr fitimin e s drejts s pronsis n mnyr origjinare jan si vijon:
1.1.1 Okupimi (Occupatio) Okupimi sht titull juridik pr fitimin e pronsis n
mnyr origjinare. Okupimi do t thot marrja e sendeve t askujt (res nullius) n
posedim, m dashje q mbi to t themelohet pronsia. Derisa n t kaluarn, kur
kishte sende res nullius okupimi kishte nj rol m t madh, sot, me okupim mund
t fitohet e drejta e pronsis mbi sendet res derelictes (sendet e braktisura).
Sende t braktisura mund t jen vetm sendet e luajtshme, sepse nse sendi i
paluajtshm sht i braktisur, ai kalon n pronsi shoqrore. N kt rast mund t
prmendim se send i braktisur konsiderohet ai send nga i cili pronari heq dor
vullnetarisht nga mbajtja e mtejshme e tij n pronsi.
1.1.2 Parashkrimi fitues: N t drejtn sendore parashkrimi fitues, i cili
ndryshe quhet edhe usucapio, sht titull juridik pr fitimin e s drejts s
pronsis n mnyr origjinare. Usucapio sht titull i fitimit t pronsis, duke e
mbajtur sendin n posedim pr nj koh t caktuar. Pra me kalimin e ksaj kohe,
poseduesi me mirbesim bhet pronar. Poseduesi me mirbesim dhe i ligjshm i
sendit t luajtshm, mbi t cilin tjetri ka t drejtn e pronsis, fiton t drejtn e
pronsis mbi at send me parashkrim fitues, pas kalimit t kohs prej 3 vjetsh.
Poseduesi me mirbesim dhe i ligjshm i sendit t paluajtshm, mbi t cilin tjetri
ka t drejtn e pronsis, fiton t drejtn e pronsis mbi at send me parashkrim
fitues, pas kalimit t afatit prej 10 vjetsh. Nse poseduesi nuk sht posedues i
kualifikuar, por vetm posedues me mirbesim, ai e fiton t drejtn e pronsis
me parashkrim fitues mbi sendin e luajtshm pas kalimit t afatit prej 10 vjetsh,
kurs mbi sendin e paluajtshm, pas kalimit t afatit (kohs) prej 20 vjetsh.
1.1.3 Fitimi i pronsis nga jopronari: N ligj parashikohet mundsia e fitimit
t pronsis nga pronari, si prjashtim, sepse shitsi mund t shes edhe sende

q nuk i ka n pronsi. Personi me mirbesim fiton t drejtn e pronsis mbi

sendin e luajtshm t marr me kompensim nga jopronari, i cili, n kuadr t
veprimtaris s vet, v n qarkullim sende t tilla, dhe t cilit pronari ia ka
dorzuar sendin n posedim n baz t puns juridike q nuk paraqet baz pr
fitimin e pronsis, si dhe n shitje publike. Fituesi n kto raste duhet t jet me
mirbesim, sendi t jet i luajtshm dhe t jet paguar vlera e tij. N kto raste,
lejohet mundsia q brenda afatit prej jo m shum se nj vit, ish-pronari t
krkoj kthimin e sendit n pronsi nga blersi, nse sendi ka vler t veant pr
pronarin e mhershm dhe nse ai paguan mimin qarkullues t sendit.
1.1.4 Thesari (Thesarus) Gjetja e thesarit sht titull juridik pr fitimin e
pronsis n mnyr origjinare. sht nj titull juridik i pranuar n t gjitha kodet
civile dhe ligjet e tjera q rregullojn fitimin e pronsis. Thesar, n kuptimin e
ligjit, konsiderohen parat, ari, argjendi, guri i mueshm dhe sendet e krijuara
nga metalet e mueshme, q jan fshehur dhe kan qndruar nj koh aq t
gjat saq pronari nuk mund tu dihet. Pra thesari paraqet vler t madhe
pasurore, t fshehur dhe s cils nuk i dihet pronari. Thesar jan edhe sendet e
gjetura, t cilat paraqesin vler kulturore dhe, si t tilla, i nnshtrohen regjimit t
posam juridik, p.sh. sendet pr muze, arkiva etj. Kur pronari nuk paraqitet,
pronar i sendeve t fshehura q kan vler kulturore bhet shteti. Kur kemi t
bjm me gjetje t thesarit, parimisht, ai ndahet n prpjestim t caktuar
ndrmjet gjetsit, pronarit t toks dhe shtetit.
1.1.5 Krijimi i sendit t ri: Sendi i ri ekziston kur personi, me material t vet
dhe me punn e vet, krijon ndonj prodhim t ri, kur ai e fiton pronsin mbi at
prodhim (send) t tij. Frytet e sendit, po ashtu, jan send i ri dhe i takojn
pronarit. Me ligj parashikohet se e drejta e pronsis mbi sendin e ri do ti takoj
pronarit t sendit, nga materiali i t cilit, n baz t puns juridike, sendin e ka
punuar personi tjetr.Sendi i ri krijohet edhe me an t prpunimit (specificatio).
Ktu kemi t bjm me bashkimin e sendit t huaj me punn e huaj, kur krijohet
sendi i ri. Nse dikush, nga materiali i huaj dhe me punn e vet, ka prpunuar nj
send t ri, ky i takon atij, nse sht me mirbesim dhe nse vlera e puns sht
m e madhe se vlera e materialit, mirpo ai sht i detyruar ta kompensoj vlern
e materialit, por nse vlerat jan t barabarta, ather krijohet bashkpronsia.
1.1.6 Gjetja e sendit t humbur: N baz t ligjit edhe gjetja e sendit sht
titull juridik pr fitimin e pronsis n mnyr origjinare. Nse pronari t cilit i ka
humbur sendi nuk lajmrohet brenda nj viti nga dita e gjetjes s sendit, sendi
ose parat pr sendin e shitur i dorzohen n posedim gjetsit t sendit. I humbur
sht ai send i luajtshm q nga pushteti i pronsir ose poseduesit ka dal
rastsisht, kshtu q ai nuk e din se ku ndodhet sendi i tij.
1.1.7 Bashkimi i sendeve t luajtshme: Bashkimi sht krijimi i trsis fizike
nga sendet e luajtshme t pronarve t ndryshm, pa marrveshjen e tyre.
Bashkimi i sendeve t luajtshme mund t paraqitet n formn e ngjitjes s
sendeve ose t przierjes s sendeve. Ngjitja e sendeve ekziston kur elementet
nga t cilat sht krijuar sendi i ri nuk e kan humbur individualitetin e vet ashtu
q mund t dallohen, dhe me kt rast ato mund t jen pjes q kan role t
ndryshme funksionale n kuadr t trsis ose jan pjes e nj trsie. Przierja
e sendeve ekziston ather kur pjest e bashkuara humbin individualitetin ashtu

q nuk mund t dallohen n kuadr t trsis s re. Njihet edhe bashkimi i

sendeve t paluajtshme. Bashkimi i paluajtshmrive mund t bhet duke u
bashkuar fizikisht. Rasti i par ekziston kur nj pjes e toks i bashkngjitet toks
tjetr si rezultat i veprimit t rrjedhs s lumit. N t drejtn sendore, ky rast i
bashkimit t paluajtshmrisve quhet Avulsio. Ndrsa rasti kur paluajtshmria
bashkohet gradualisht pa u hetuar quhet Aluvio ose grumbullim.
1.2 Titujt juridik pr fitimin e pronsis n mnyr origjinar me vendim t shtetit jan
si vijon:
1.1.8 Nacionalizimi: Nacionalizimi, gjithashtu, sht kalim i prons private mbi
sendet e caktuara n pronsi shtetrore. Nacionalizimi sht marrje e pasuris,
zakonisht me kompensim, derisa konfiskimi bhet pa kompensim.
1.1.9 Konfiskimi: Konfiskimi do t thot marrje e sendeve pa kompensim n
baz t dispozitave penale dhe administrative dhe kalimi i tyre nga pronsia
private n pronsi shtetrore. Konfiskimi gjithmon vjen si rezultat i ndonj vepre
penale. N kt rast konfiskimi paraqet nj mnyr origjinere t fitimit t
pronsis shtetrore.
1.1.10 Shpronsimi (Eksproprijimi): Shpronsimi sht kalim i prons private
n at shtetrore, n interes t prgjithshm dhe me kompensim. Interesi i
prgjithshm pr t ciln mund t bhet shpronsimi sht kuptim mjaft i gjer.
Mirpo, sipas nj dispozite, shpronsimi mund t bhet veanrisht pr ndrtimin
e hekurudhave, aeroporteve, urave, rrugve, etj. Objekt i shpronsimit jan
paluajtshmrit n pronsi private. Shpronsimi mund t bhet n dobi t
personave q ushtrojn veprimtari me interes t prgjithshm.
1.1.11 Reforma Agrare: Nnkupton ndrhyrjen e shtetit n marrdhniet
pronsore n fushn e bujqsis tokat bujqsore. Marrja e toks atyre q nuk e
punojn nga fondi agrar dhe ndarja e tyre bujqve t cilt e punojn nga fondi
agrar.
1.1.12 Uzurpimi (Uzurpatio): Uzurpimi ka ekzistuar n t kaluarn dhe kjo
ndodhte kur dikush n mnyr arbitrare e uzurponte pronsin shtetrore, me
qllim q ta shndrronte at n t drejt pronsie. Uzurpimet, sot, nuk lejohen
dhe me uzurpime nuk mund t fitohet e drejta e pronsis. Fitimi i pronsis me
an t uzurpimit ka qen i ligjsuar deri m 28 gusht 1954.
1.1.13 Fitimi i pronsis n ankand publik: Blersi q i blen nj send n
ankand publik, nuk nxjerr t drejtn nga ana e pronarit t mparshm, por nga
akti i blerjes n ankandin publik, kjo paraqet fitim origjinar t s drejts s
pronsis.
1.1.14 Komasacioni: Komasacioni ndodh kur n siprfaqe t caktuar (hapsirn
e komasacionit), nga parcelat ekzistuese t vogla dhe jo t rregullta , formohet nj
mas e prgjithshme (masa e komasacionit), e cila pastaj n form t numrit m
t vogl, por n parcela m t rregullta, u ndahet pronarve t njjt.
Komasacioni sht n kt rast edhe mnyr pr pushimin e pronsis, por edhe
mnyr pr fitimin e pronsis n mnyr origjinare.

1.1.15 Fitimi i pronsis n baz t lejes administrative: E drejta e

pronsis mbi sendet q jan n pronsi shtetrore(shtazt e egra, peshqit),
fitohet me an t lejes administrative.
1.1.16 Arondimi: kryhet n rastet kur n mes t toks shtetrore ndodhet nj
tok private dhe prmes arondimi shteti ose ua merr tokn dhe i jep pronarit
privat kompensim real n t holla.

Kapitulli 11
Mbrojtja e Pronsis
1. Mbrojtja e pronsis
1.1 E drejta e pronsis, si e drejt subjektive e karakterit absolut, gzon mbrojtje
juridike. Mbrojtja e pronsis paraqet njrn nga mbrojtjet m t rndsishme, pr t
ciln nuk sht i interesuar vetm individi, titullari i pronsis, por edhe vet sistemi
juridik (ligjvns). Ligjvnsi mbrojtjen e pronsis e garanton me aktet m t larta
shtetrore. Mbrojtja e pronsis sht me rndsi t veant pr do rend juridik. Shteti
mundson mbrojtjen e s drejts s pronsis nga do shkelje. Padit pr mbrojtjen e
pronsis, sipas ndarjes tradicionale, jan tri:
1.1.1 Padia e reivindikimit (Actio Reivindicatio): Padia e reivindikimit sht
padi e pronarit jo-posedues kundr poseduesit jo-pronar, duke krkuar nga ky i
fundit ti dorzoj sendin n posedim ose, si thuhet n ligj: Pronari mund t
krkoj me padi nga mbajtsi (ndorsi), kthimin e sendit t caktuar n mnyr
individuale. Padia e rivendikimit nuk parashkruhet.
Me rastin e vendosjes mbi kt padi, jo vetm q kthehet sendi, por vrtetohet
edhe pronsia, e cila vlen edhe pr rastet e mvonshme. Aktgjykimi q jepet n
baz t padis s reivindikimit vepron edhe ndaj personave t tret. Padin e
reivindikimit mund ta paraqes vetm pronari i sendit, pronsia e t cilit sht
zhveshur vetm nga posedimi i sendit. Pronari (paditsi) n padin e reivindkimit
provon pronsin e tij, ekzistimin e sendit tek i padituri dhe identitetin e sendit t
cilin e krkon nga i padituri.
Nse pronari e ka fituar t drejtn e pronsis n mnyr origjinere, ai duhet t
provoj ekzistimin e titullit juridik, n baz t t cilit e ka fituar kt t drejt,
p.sh., occupatio, parashkrimi fitues etj., dhe kushtet pr plotfuqishmrin e tij.
Te fitimi derivativ, pronari jo vetm q e provon pronsin e vet, por edhe
pronsin e paraardhsit t tij. Mungesa e librave t tokave, tapive a mjeteve t
tjera me shkrim e vshtirson provimin e pronsis s paraardhsve n mnyr
vargore. Prandaj e drejta moderne ka filluar t heq dor nga ky lloj i t provuarit t
pronsis, sepse tani mjafton q pronari t provoj pronsin e tij dhe t
paraardhsit t par. N Kosov m s lehti sht t provohet pronsia n baz t
parashkrimit fitues. Mund t revindikohen vetm sendet individualisht t

prcaktuara. Kundr padis s reivindikimit, i padituri mund t paraqes

kundrshtime.
1.1.2 Padia Publiciane (Actio Publiciana): Actio publiciana sht padi pr
kthimin e sendit, t cilin e paraqet poseduesi uzukapient i mparshm kundr
poseduesit aktual (t tanishm). N kt padi provohet themeli m i fort juridik.
Paditsi provon se themeli juridik i tij sht m i fort se ai i poseduesit. Me ligj
parashikohet q personi i cili ka fituar sendin e caktuar n mnyr individuale
sipas bazs juridike dhe n mnyr t ligjshme, por q nuk ka ditur dhe nuk ka
mundur t dinte se sht br pronar i sendit (pronar i supozuar), ka t drejt t
krkoj kthimin e tij edhe nga mbajtsi m mirbesim, tek i cili gjendet sendi pa
baz
juridike
ose
sipas
bazs
m
t
dobt
juridike.
N qoft se bazat juridike t ktyre personave kan t njjtn fuqi, prparsi ka
personi
tek
i
cili
gjendet sendi.
I paditur mund t jet do person q e posedon sendin e paditsit q e trajton
veten pronar. I padituri mund t bj prapsim, duke insistuar se sht pronar i
sendit; ai mund t provoj se e ka titullin m t fort se paditsi ose se ky titull
juridik sht i njjt me at t paditsit, (ather ky bhet pronar, pasi q e
posedon sendin).
Titulli m i fort nxirret duke vrtetuar s pari se t dy jan posedues t
kualifikuar;
titull
m
t
fort ka ai q mund t provoj paraardhsin e padyshimt, ndrsa tjetri provon
at
t
dyshimtin
ose fare nuk mund ta provoj at. Nse t dy i provojn paraardhsit, ather t
drejtn
e
ka
ai
q
e ka paguar sendin (ka dhn kundrvlern). Nse titujt jan t njsoj t
fuqishm,
ather
pronsia i takon atij q e ka posedimin n momentin kur vendoset pr kt
shtje.
(Posedimi
i
sendit).
1.1.3 Padia negatore - Actio Negatoria (Padia pr pengimin, prkatsisht pr
shqetsimin e pronsis) Me padi mohuese (negatore) pronari - posedues krkon
mbrojtje nga shqetsimet q nuk kan t bjn m marrjen e sendit. Edhe kjo
padi ka t bj me mbrojtje t pronsis. Te padia mohuese pronari nuk zhvishet
nga pushteti faktik mbi sendin e poseduar - ai sendin e ka n posedim. Veprimet
e personave kundr t cilve parashtrohet padia negatore r pretendojn fitimin e
ndonj t drejte mbi sendin e tij ose jan t atilla q n mnyr t paarsyeshme
pengojn ose kufizojn pronarin n ushtrimin e s drejts s pronsis.
Sipas ligjit, padia negatore mund t paraqitet n qoft se personi i tret , pa
baz, e trazon pronarin ose pronarin e supozuar n mnyr tjetr, e jo me
marrjen e sendit. Pronari, prkatsisht pronari i supozuar mund t krkoj me padi
q ky trazim t pushoj. Padia negatore e mbron pronarin nga dika ka sht n
kontinuitet ose mund te prsritet, pra, nuk mbrohet pr dika q ka ndodhur, por
q ka kaluar. Paditsi e provon pronsin, ndrsa i padituri mund ta vrtetoj

(provoj) pretendimin e vet pr ndonj t drejt mbi sendin e pronarit. Pronari

provon edhe aktin e pengimit t t paditurit.
Padia mohuese nuk mund t prfundoj me sukses n t gjitha rastet, p.sh., n
rastin
kur
pronari
sht i detyruar t duroj veprimet e tjetrit, q jan rezultat i prdorimit apo
gzimit
t
rregullt
(imisio).

Kapitulli 12
Humbja e t Drejts s Pronsis
1. Humbja e s drejts s pronsis
1.1 Varsisht nga ajo nse e drejta e pronsis pushon (humbet) vetm pr pronarin e
deriathershm apo shuhet dhe zhduket nga jeta juridike, t gjitha mnyrat e humbjes
s pronsis ndahen n humbje relative dhe absolute.
1.1.1 Humbje relative t pronsis kemi ather kur ndodh ndrrimi i
pronarve,
ashtu
q
e
drejta
pushon vetm pr pronarin e mparshm dhe kjo n baz t vullnetit ose
pavarsisht
nga
vullneti.
1.1.2 Humbje absolute t pronsis kemi kur e drejta e pronsis shuhet dhe
zhduket nga jeta juridike, p.sh., kur sendi kalon n pronsi shoqrore ose bhet
res nullius ose shkatrrohet a humbet individualitetin e vet sendi (krijohet send i
ri).
1.2 Kalimi i s drejts s pronsis me an t kontrats ose nj pune tjetr juridike si
dhe
braktisja,
paraqesin mnyr vullnetare t kalimit t pronsis nga vet pronari. Nse e drejta e
pronsis
humbet n baz t vendimeve t organit kompetent shtetror ose drejtprdrejt nga ligji,
bhet
fjal pr humbje t s drejts s pronsis kundr vullnetit t pronarit t gjertanishm.

PJESA 4
E DREJTA FQINJSORE
Kapitulli 13
Nocioni i t Drejts Fqinjsore dhe Imisionet
1. Nocioni i t Drejts Fqinjsore
E drejta fqinjsore sht e drejt e titullarit t paluajtshmris q ta prdor
paluajtshrin e fqinjit pr ushtrimin e plot t pushtetit t s drejts s pronsis s tij.
Kjo e drejt mund t ekzistoj vetm midis pronarve t paluajshmrive fqinje
E drejta fqinjsore sht rregullator i kufizimit t s drejts s pronsis. Mund t thuhet
se
n
sistemin juridik me ekonomi t tregut e drejta fqinjsore konsiderohet si kufizuesja
kryesore
e
s
drejts s pronsis. Titullari i s drejts s pronsis nuk mund ta ushtroj t drejtn e
tij,
duke
e
keqprdorur at. Prandaj mund t thuhet se e drejta e fqinjit paraqet nj kufizim t
rndsishm
t pronsis.
E drejta fqinjsore shtrihet edhe mbi poseduesin e toks fqinjsore sipas ndonj baza
juridike t nxjerr nga pronari.
E drejta fqinjsore si institut juridik, n shumicn e rasteve ei rregulluar me kodet,
prkatsisht ligjet civile, nnkupton autorizime, detyrime dhe ndalesa n ushtrimin e s
drejts s pronsis mbi paluajtshmrit fqinje ose paluajtshmrit e lidhura mes tyre
me hapsir (ose ndodhen n afrsi t drejtprdrejt).

Kufizimet q dalin nga e drejta fqinjsore, si rregull, jan t ndrsjella, por mund t
jen edhe t njanshme.
T drejtat fqinjsore edhe pse e kan bazn edhe n vet ligjin, ato nuk jan t njjta
me servitutet sendore ligjore.
E drejta fqinjsore ekziston mbi parimin e reciprocitetit (ndrsjellsis); kjo e drejt nuk
regjistrohet dhe nuk lidhet me afat, ndrsa servituti sendor ligjore sht e drejt
sendore; ajo regjistrohet n librat e intabulacionit, ekziston n favor t paluajtshmris
q sht pasuri dominuese, mund t jet e prkohshme ose mund t parashkruhet me
mos-ushtrim dhe mungon reciprociteti me rastin e ushtrimit t servituds sendore
ligjore. E drejta e pronsis mund t kufizohet edhe me veprime juridike, domethn,
me
vullnetin
e
pronarit. Ktu si kufizim mund t quhet kufizimi pr sigurimin e krkesave.

2. Imisionet
Imisionet paraqiten, po ashtu, si nj kufizues i s drejts s pronsis n rastet kur ato
duhet t durohen si nj e keqe e pashmangshme. N kt rast bhet fjal pr imisionet
e lejuara (neni 5 i LMTHPJ). Imisionet mund t jen edhe t palejueshme, p.sh., lshimi i
tymit, gazit, avullit, zhurms, ujrat e ndotura etj., n qoft se kto e pengojn pronarin
e pasuris fqinjsore.

PJESA 5
E DREJTA E SERVITUTEVE
Kapitulli 14
Nocioni, Parimet dhe Llojet e Servituteve
1. Nocioni i t Drejts s Servitutit
E drejta e servituteve sht e drejt sendore mbi sendin e huaj, e cila titullarit t vet i
mundson ta shfrytzoj sendin e tjetrit ose t krkoj q pronari i sendit t kufizohet
n shfrytzimin e s drejts s vet, n interes t titullarit t s drejts s servitutit.
Parimisht, titullari i s drejts s servitutit ka autorizime t prdor sendin e huaj n nj
vllim t caktuar.
Titullari i s drejts s servitutit sht n marrdhnie t drejtprdrejt me titullarin e
pronsis
mbi sendin shrbyes. E drejta e titullarit t servitutit sht e drejt sendore q paraqet
nj prfaqsues tipik t s drejts absolute. Kjo e drejt, jo vetm q vepron ndaj
pronarit konkret, por ajo vepron edhe ndaj t gjith personave t tret. Titullari i
servitutit mund ta padis, n rast t pengimit t ushtrimit t s drejts s vet, si

pronarin, ashtu edhe personat e tjer, t cilt do ta pengonin n ndonj mnyr n

ushtrimin e s drejts s tij.

2. Parimet e Servitutit
2.1 Duke u nisur nga kjo q u tha m lart, Parimet e s drejts s servituteve jan:
2.1.1 Parimi sipas t cilit servituti ka t bj me sendin e huaj; Parimi se
servituti ka t bj me sendin e huaj, i prcakton vendin ksaj t drejte sendore
n grupin e t drejtave sendore mbi sendin e huaj. Shikuar historikisht, gjithmon
sht thn se e drejta e servitutit mund t ekzistoj vetm mbi sendin e huaj. Ky
kuptim lidhur me kt parim ekziston q nga e drejta romake. Me kt rast,
dshirojm t theksojm se ky parim i s drejts s servitutit po humbet
prmbajtjen e vet, pr shkak se tani ekzistojn kode civile dhe ligje t cilat ekzistimin e
servitutit
mbi
pasurit e t nj njjtit pronar e shohin si realitet.
2.1.2 Parimi sipas t cilit servituti nuk mund t ekzistoj n t vepruar;
Me kt parim nnkuptojm faktin se pronari i pasuris shrbyese - pronari i
pasuris i cili sht i ngarkuar me servitut duhet vetm t duroj q titullari i
servitutit t kryej veprime t caktuara ose duhet t heq dor nga kryerja e disa
veprimeve, t cilat, prndryshe, do t kishte t drejt ti bnte, si titullar i s
drejts s pronsis. Pronari i pasuris shrbyese kurrsesi nuk duhet t bj
veprime pozitive n favor t titullarit t servitutit. Si n shum raste, ashtu edhe
ktu, natyrisht, ky parim bn disa prjashtime. N disa raste, pronari duhet t
mirmbaj sendin q sht pasuri shrbyese, n mnyr q servituti t ushtrohet
n mnyr t rregullt. Pr shembull, kur muri sht objekt i servitutit, ai duhet ta
mirmbaj at n gjendje t rregullt dhe t prdorshme q t mos ndodh
shkatrrimi i tij dhe t shkaktohet kshtu shuarja e s drejts s servitutit t
mbshtetjes s ndrtess n murin e huaj.
2.1.3 Parimi i restriksionit t servitutit; Parimi i ushtrimit me kujdes t
servitutit ose, si quhet ndryshe, parimi i restrikcionit, do t thot se titullari i s
drejts s servitutit duhet ta ushtroj t drejtn e vet n mnyr q ta ngarkoj a
ta dmtoj sa m pak tokn shrbyese.
2.1.4 Parimi i pacenueshmris s servituteve: Parimi i patjetrsueshmris
vetvetiu nnkupton se servitutet nuk mund t tjetrsohen pa tjetrsimin edhe t
vet pasuris shrbyese, prkatsisht t pasuris dominuese. Kjo do t thot se
servituti gjithmon ndan fatin e pasurive dhe jo t pronarve. Kjo sidomos kur
bhet fjal pr servitutet sendore. Pra, nuk mund t veohet vetm e drejta e
servituteve q ajo t tjetrsohet vetvetiu. Kjo do t thot se t drejtat e
servituteve jan t drejta sendore t kufizuara, sepse fati i tyre n t shumtn e
rasteve sht i lidhur me fatin e pasurive a personave pr t cilt sht krijuar.

3. Llojet e servituteve

Si kriter i ndarjes s servituteve merret fakti nse servituti sht krijuar n dobi t
pronarit
t
prhershm t nj paluajtshmrie apo n dobi t nj personi t caktuar. N qoft se
servituti
sht krijuar n dobi t pronarit t prhershm t nj paluajtshmrie, ai quhet servitut
sendor (real) dhe nse sht krijuar n dobi t nj personi t caktuar, ai quhet servitut
personal.

Kapitulli 15
Servitutet Sendore
1. Nocioni i Servituteve Sendore
Servitutet sendore jan ato n baz t t cilave pronari i prditshm i nj sendi t
paluajtshm duhet t duroj q pronari i prditshm i nj sendi tjetr t paluajtshm t
shfrytzoj, n nj kuptim, sendin e tij t paluajtshm ose, n nj kuptim, t mos
shrbehet
n
interesin
e
ktij
pronari
t
dyt m sendin e vet t paluajtshm, edhe pse, prndryshe, sht i autorizuar ta bj
kt.
N
vazhdim do t citojm prkufizimin ligjor, n t cilin thuhet: Servitute reale sht e
drejt
e
pronarit t nj pasurie t paluajtshme (prona sunduese) q pr nevojat e ksaj pasurie
t paluajtshm t kryej veprime t caktuara n pasurin e paluajtshme t pronarit
tjetr (prona shrbyese) ose t krkoj nga pronari i prons shrbyese q t prmbahet
nga kryerja e veprimeve t caktuara, q prndryshe do t kishte t drejt ti kryente n
pasurin e vet t paluajtshme.
Paluajtshmria e titullarit t servitutit quhet pasuri (e mir) dominuese (praedium
dominans), ndrsa paluajtshmria, mbi t ciln ushtrohet servituda, prkatsisht
pronsia e t cilit sht kufizuar me servitut quhet pasuri (e mir) shrbyese (praedium
serviens). Paluajtshmria shrbyese dhe dominuese nuk sht e thn t jen n
fqinjsi. Servitutet, pronarit t paluajtshmris dominuese i lejojn q, n nj mnyr,
ta prdor paluajtshmrin shrbyese ose ia ndalojn pronarit t paluajtshmris
shrbyese q, n nj kuptim, ta prdor paluajtshmrin e vet, pr shkak t interesit t
pronarit
t
paluajtshmris
dominuese,
edhe pse ai sht i autorizuar ta bj kt si pronar.

2. Llojet e servituteve sendore

2.1 Tradicionalisht, servitutet sendore (reale) ndahen n: servitutet toksore (iura
praediorum rusticorum) dhe servitutet shtpiake (iura praediorum urbanorum).
2.1.1 Servitutet toksore (fushore) Servitutet toksore ekzistojn
gjithmon midis dy tokave. Sipas disa autorve, servituti toksor sht nj e
drejt sendore n sendin e huaj, e cila krijohet n dobi t pronarit aktual t
toks dominante, duke e ngarkuar pronarin aktual t toks shrbyese, me
qllim t shfrytzimit sa m t mir ekonomik, si dhe t shtimit t vlers s

toks dominante. Servitutet toksore bjn pjes n llojin e servituteve m t

vjetra dhe ato i gjejm n t drejtn zakonore ose n t drejtn e lasht t
shkruar, pra duke prfshir edhe Ligjin e Dymbdhjet Tabelave. Kur bhet
fjal pr servitutet toksore, q jan nj lloj i servituteve toksore, duhet t
thuhet srish se sht e pamundur q t numrohen t gjitha servituteve
toksore, sepse numri i tyre nuk sht caktuar n mnyr taksative
(servitutum numerus non est klausus). Si servitute m t shpeshta fushore
(toksore) numrohen: servituti i rrugs, servituti i nxjerrjes s ujit, servituti i
kullotjes s kafshve n tokn e huaj, servituti i nxjerrjes s rrs, prerjes s
drunjtve etj.
2.1.2 Servitutet shtpiake (urbane) Lloji i dyt i servituteve sendore jan
servitutet shtpiake, t cilat, po ashtu, jan t pakufizuara pr nga numri. Pr
do legjislacion numrimi i tyre sht i pamundur. Servituti shtpiak m s
shpeshti prkufizohen si vijon: Servitut shtpiak sht nj e drejt sendore
mbi sendin e huaj, e cila krijohet n dobi t pronarit ose poseduesit aktual t
sendit dominant e n ngarkim t pronarit ose t poseduesit aktual t sendit
shrbyes, me qllim t prdorimit t shtpis (ndrtess dhe toks
ndrtimore) ose: servitutet shtpiake ose t qytetit jan ato te t cilat
paluajtshmri sunduese jan ndrtesat ose toka rreth ndrtesave, ndrsa
autorizojn n ndr marrjen e veprimeve t caktuara n paluajtshmrin e
fqinjit si pasuri shrbyese, ka ai sht detyruar t duroj. Servitute shtpiake
m t shpeshta konsiderohen:
2.1.2.1.1 Servituti i mbshtetjes s shtpis s vet n t huajn;
2.1.2.2.2 E drejta q trarin e vet ta prforcoj n murin e huaj;
2.1.2.3.3 Dritaren e vet ta hap n murin e huaj, qoft pr shkak t drits,
qoft shkak t shikimit;
2.1.2.4.4 E drejta e kalimit t tymit apo e gazrave npr oxhakun e huaj;
2.1.2.5.5 E drejta e kalimit t ujrave t ndryshme npr tokn e huaj;
2.1.2.6.6 Detyrimi q shtpin e vet t mos e ndrtoj m tepr n
lartsi etj, sepse sht e pamundur t numrohen t gjitha servitutet.
2.1.2.2 Servitutet shtpiake, si rezultat i urbanizimit, kan humbur ose pritet ta
humbasin rndsin q kishin n t kaluarn, sepse tani, me dispozita pozitive
t karakterit juridiko-publik, parashikohen shum shtje t cilat dikur ishin
objekt i servituteve shtpiake. Servitutet sendore, sipas prmbajtjes, ndahen
n servitute pozitive dhe negative. Servitutet pozitive jan t gjitha ato
servitute sendore q kan t bjn me t drejtn e pronarit t sendit dominues
q ta prdor n mnyr t drejtprdrejt sendin shrbyes, duke e detyruar
pronarin e sendit shrbyes q kt gj ta duroj. Ndrkaq servitutet negative
jan ato servitute te t cilat pronarit shrbyes i ndalohet t bj ndonj veprim
n sendin e vet q do t mund ta ndrmerrte n sendin e vet, po t mos
ekzistonte servituti.
Nj ndarje tjetr e servituteve sendore sht ajo e servituteve t dukshme dhe
servituteve t padukshme. Si servitute t dukshme quhen ato t cilat
paraqiten si rezultat i veprimeve t jashtme (t dukshme), si pr shembull,
hapja e ders, dritares, shtylla prforcuese etj, kurse servitute t padukshme

jan ato t cilat nuk shihen nga jasht, por ekzistojn n vetvete, pr
shembull, ndalimi i ndrtimit mbi nj tok t caktuar.
Nj ndarje tjetr prfshin servitutet kontinuele (vijuese), te t cilat ushtrimi i
servitutit bhet n baz t nj veprimi q sht ose q mund t jet vijues, pa
pasur nevoj t ndrmerret ndonj veprim i ri, pr shembull, rrjedhja e ujit,
ullukt e strehve etj; servitutet jo vijuese, ndrkaq, jan ato te t cilat
ushtrimi i ksaj t drejte krkohet t bhet vetm n baz t ndrmarrjes s
ndonj veprimi konkret, pr shembull, shkuarja pr t marr uj.

3. Objekti i servituteve sendore

Servitutet sendore kan pr objekt sendin. Sendi sht gjithmon i paluajtshm. Kjo
paluajtshmri, q sht shrbyese, mund t jet n pronsi t dokujt. E drejta e
servituteve sendore konstituohet n favor t paluajtshmris, me qllim q sendi i
paluajtshm, pr t cilin sht konstituuar servituti, t shfrytzohet n mnyr t plot,
ose n mnyr m komode.

4. Subjektet e servituteve sendore

Subjektet e servituteve sendore prcaktohen n baz t asaj se kush sht i autorizuar i
s drejts s servitutit sendor. I autorizuar gjithmon sht pronari i paluajtshmris
dominuese. Kur paluajtshmria dominuese sht objekt i m shum subjekteve,
ather t autorizuar jan t gjith bashkpronart, prkatsisht pronart e prbashkt.
Mbasi dihet se pronar i paluajtshmrive mund t jen personat fizik, personat juridik
dhe shteti, ather titullar t s drejts s servitutit ose t autorizuar pr ushtrimin e
s drejts s servitutit konsiderohen t gjitha subjektet e prmendura.

5. Fitimi i servituteve sendore

5.1 Servituti sendor mund t fitohet mbi tri baza juridike:
5.1.1 Me veprim juridik; q n t shumtn e rasteve jan kontratat;
5.1.2 Me testament;
5.1.3 Me vendim t gjykats; prkatsisht organit shtetror, domethn me
aktgjykim t gjykats, q shrben si titull juridik pr fitimin e s drejts s
servitutit dhe n baz t ktij vendimi, e drejtat e servitutit regjistrohet n librat
publik;
5.1.4 parashkrimi fitues, q do t thot se e drejta e servitutit fitohet me kalimin e
kohs, duke ushtruar vazhdimisht at. Servituti sendor mund t krijohen edhe pr
nj koh t caktuar.
5.2 Fitimi mund t jet n mnyr derivative, (n baz t puns juridike ose vendimit
gjyqsor) ose n mnyr origjinere: (me parashkrim fitues). Pr fitimin derivativ sht e
nevojshme t ekzistoj baza juridike (iustus titulus), e cila m s shpeshti sht
kontrata dhe mnyra e fitimit (modus acquirendi), d.m.th., regjistrimi n librat publik.
Servituti nuk fitohet vetm me kontrat, sepse kontrata duhet t jet e prpiluar me
shkrim dhe e vrtetuar. Servituti mund t krijohet edhe n baz t vendimit gjyqsor
me rastin e ndarjes s tokave, kur me aktgjykim prcaktohet themelimi i saj n nj

pjes t tok. Fitimi i servitutit s n baz t vendimit t organit shtetror ka nj kuptim

m t gjer. Kjo do t thot se, prve vendimit t gjykats, titull juridik pr fitimin e
servitutit mund t jet edhe vendimi i ndonj organi tjetr shtetror, p.sh., organit
administrativ. Servituti sendor (real) fitohet me an t parashkrimit fitues, kur pronari i
prons sunduese ka realizuar faktikisht servitutin gjat kohs prej 20 vjetsh, kurse
pronari i toks shrbyese kt nuk e ka kundrshtuar.

6. Humbja e servituteve sendore

6.1 T drejtat sendore, pra edhe e drejta e servituteve, si jan fituar, ashtu edhe
mund
t
shuhen.
Me ligj shprehimisht parashikohen rastet kur shuhet e drejta e servituteve
sendore.
Servituti sendor (real) pushon, n qoft se pronari i prons shrbyese kundrshton
ushtrimin
e
saj, kurse pronari i prons sunduese tri vjet rresht nuk e ka ushtruar t drejtn e
vet. Pronari i prons shrbyese mund t krkoj q t pushoj e drejta e servitutit
real, kur ajo bhet e panevojshme pr shfrytzimin e prons sunduese ose kur
nuk ekziston arsyeja pr t ciln ajo sht vendosur.
Servituti reale pushon po qe se nuk ushtrohet gjat kohs s nevojshme pr
fitimin e saj me an t parashkrimit fitues, kur i njjti person bhet pronar edhe i
prons sunduese, edhe i prons shrbyese ose me shkatrrimin e prons
shrbyese, prkatsisht prons sunduese. Nga kjo q u prmend ktu del se me
ligj jan rregulluar vetm disa raste tipike t shuarjes s servitutit sendor. Kushtet
q zakonisht ojn n shuarjen e t drejts s servituteve jan prafrsisht kto:
6.1.1 Servituti sendor shuhet me heqjen dor t titullarit t toks dominuese;
6.1.2 Servituti sendor shuhet me shkatrrimin e toks dominuese ose toks
shrbyese;
6.1.3 Servituti sendor shuhet nse i njjti person fiton t drejtn e pronsis
edhe mbi tokn dominuese, edhe mbi tokn shrbyese;
6.1.4 Nse servituti sendor ka qen i kontraktuar pr koh t caktuar ajo
shuhet me kalimin e kohs;
6.1.5 Servituti sendor shuhet nse prgjithmon bie fitimi (interesi) pr tokn
dominuese.

7. Mbrojtja e servituteve sendore

7.1 Pr mbrojtjen e s drejts s servituteve ekziston padia e quajtur padi konfesore
(actio confesoria). Kt padi ka t drejt ta ngrej personi i cili ka t drejtn e servitutit
ndaj do personi t tret si dhe ndaj pronarit t paluajtshmris shrbyese. Paditsi
duhet t provoj vetm fitimin e servitutit. Baz (arsye) pr paraqitjen e padis
konfesore mund t jet ekzistimi i s drejts s servitutit dhe kontestimi apo pengimi i
saj. Fitimi i servitutit mbi sende t luajtshme provohet me dorzimin e sendit ose me
parashkrim fitues, kurse mbi sendet e paluajtshme me regjistrim n librat e tokave dhe
me parashkrimin fitues. Pr mbrojtjen e servituteve kompetente sht gjykata
komunale.

Kapitulli 16
Servitutet Personale
1. Nocioni i Servitutit Personal
1.1 Servitutet personale jan e drejt sendore, e cila titullarit t vet i mundson t
shrbehet me sendin e huaj, duke e kufizuar pronsin e tij. Servituti personale sht i
lidhur pr nj person t caktuar. Prandaj, servituti personale, n fund t fundit, sht i
lidhur pr kohzgjatjen e jets s titullarit dhe kjo bn q t dallohet nga servitutet
sendore. Me vdekjen e titullarit t servitutit personal, servitutit ndrpritet dhe nuk kalon
mbi trashgimtart. Titullar i servitutit personal mund t jet personi fizik dhe personi
juridik. Servituti personal dallon nga servituti sendor, sepse servituti sendore ekziston
derisa t ekzistoje nevoja e sendit (pasuris) dominues pr shfrytzimin e sendit
(pasuris) shrbyes, ndrsa servituti personal sht e kufizuar n koh dhe zgjat aq sa
zgjat edhe jeta e titullarit t servitutit personal. E drejta e servitutit personal nuk mund
ti bartet nj personi t tret, pra nuk sht e trashgueshme.

2. Llojet e Servitutit Personal

2.1 Servitutet personale jan t numruara n mnyr taksative dhe ato sot jan vetm
tri: uzufrukti (frutgzimi), prdorja (usus) dhe servituda e banimit (habitatio). objekt i s
drejts s servitudave personale, parimisht, jan sendet e paluajtshme, por ekziston
mundsia, si prjashtim, t jet edhe sendi i luajtshm (te servituti personal uzufrukti).

3. Uzufrukti (Frutgzimi)
3.1 Uzufrukti sht nj e drejt sendore mbi sendin e huaj, n baz t s cils titullari ka
t drejtn personale t prdor sendin e tjetrit dhe t gzoj frytet e tij m s shumti n
t gjall t vet, duke mos e cenuar substancn dhe destinimin ekonomik t tij. E drejta
e frutgzimit ose uzufrukti sht e drejt sendore mbi sendin e huaj, e cila t
autorizuarit i njeh t drejtn personale q n do mnyr (aspekt) t shrbehet me
sendin e huaj n pajtim me destinimin dhe duke e ruajtur esencn e tij. Titullari i s
drejts s uzufruktit mund ta prdor sendin, mund ti nxjerr frytet e tij, por nuk mund
ta disponoj esencn e sendit as juridikisht, as faktikisht. Pronsia mbi sendin mbetet
gjithmon te pronari.
3.2 Objekt i uzufruktit mund t jet paluajtshmria dhe sendet e luajtshme. Sendet
mund t jen vetm t prcaktuara individualisht dhe t pakonsumuara.

3.3 Te uzufrukti t gjitha dobit dhe frytet q i sjell sendi gjat ushtrimit t uzufruktit, i
prkasin gzuesit t fryteve (t mbaj, t prdor dhe t mbledh frytet). Kjo tregon se
titullari i uzufruktit sht i prjashtuar nga e drejta e disponimit t sendit. E drejta e
pronsis mbi frytet fitohet me vjeljen e tyre, domethn n momentin e ndarjes s
sendit nga objekti i uzufruktit.
3.4 E drejta e uzufruktit, si servitut personal krijohet, prkatsisht themelohet me ligj,
me veprim juridik (kontrat, testament), si dhe me an t parashkrimit fitues. Uzufrukti
mbi nj send t paluajtshm duhet t regjistrohet n regjistrat e pasurive t
paluajtshme. Uzufrukti, si e drejt e servitutit personal mund t krijohet edhe pr m
shum persona, pra kur t drejtn e uzufruktit mbi nj send t huaj e kan m shum
persona.
3.5 Uzufrukti, si servitut personal, si fitohet, ashtu edhe mund t shuhet. Uzufrukti, si
servitut personal mund t shuhet njsoj si shuhen edhe servitutet sendore. Natyrisht,
kto dallojn edhe pr nga kohzgjatja, sepse ky servitut zgjat m s shumti sa zgjat
jeta e titullarit.

4. E drejta e prdorimit (usus)

E drejta e prdorimit sht e drejt sendore e nj personi, prkatsisht servitut
personal, sipas s cils personi ka t drejt ta prdor sendin e huaj pr plotsimin e
nevojave t veta dhe pr nevojat e familjarve t tij n vllim t caktuar, duke e ruajtur
substancn e sendit. E drejta e prdorimit sht servitut personal me autorizimin e
prdoruesit q, pr nevojat e veta, t shrbehet me sendin e dikujt, sipas destinimit
dhe duke ruajtur substancn e tij.
E drejta e prdorimit sht e vllimit m t ngusht se e drejta e uzufruktit dhe
krkohet tu prshtatet nevojave t titullarit n momentin e themelimit t saj. Nse
sendi jep fryte, ai ato nuk mund ti marr, sepse sendin vetm mund ta prdor.
Prandaj themi se dallimi ndrmjet uzufruktit dhe s drejts s prdorimit ka t bj
vetm me pikpamjen kuantitative, q do t thot se titullari i s drejts s prdorimit
sendin e prdor vetm pr nevojat e veta dhe t antarve t familjes s tij dhe nuk
mund t sillet me sendin, si kishte t drejt uzufruktari, i cili sendin mund ta jepte
edhe me qira, prkatsisht ta kalonte te t tjert ushtrimin e prmbajtjes s t drejts
s uzufruktit.

5. E drejta e banimit (habitatio)

E drejta e banimit sht nj lloj i veant i servitutit personal. Edhe ky servitut ekziston
vetm mbi sendin e huaj. E drejta e banimit prkufizohet si servitut personale me
autorizimin pr tu shrbyer me ndrtesn ose pjesn e ndrtess s huaj pr banim,
duke ruajtur substancn e sendit.
Pra, e drejta e banimit sht e drejt sendore mbi sendin e huaj, i cili shfrytzohet
vetm pr nevojat e banimit t vet titullarit, por edhe t antarve t familjes s tij. E
drejta e banimit sht nj e drejt q ndrtesa e huaj, banesa ose nj pjes e veant e
ndrtess ose e baness t shfrytzohet pr jetes, pr nevojat e bartsit t ksaj t

drejte dhe t antarve t familjes s tij, si dhe t personave t tjer t cilt ai i mban
(ushqen). Shpenzimet lidhur me mbajtjen e baness bien mbi pronarin.

6. Kohzgjatja e servituteve personale

Servitutet personale zgjasin derisa titullari sht gjall, por mund t zgjasin edhe m
pak, nse sht kontraktuar ashtu.

7. Mbrojtja e servituteve personale

Mbrojtja e servituteve personale, sikurse edhe mbrojtja e t drejtave tjera sendore,
paraqet nj shtje me rndsi n t drejtn sendore. Kjo mbrojtje garantohet me ligj.
Titullari ka t drejt q n do koh t gzoj mbrojtje juridike. E drejta e padis
ekziston me veprim erga omnes, q do t thot se mund t paditet jo vetm pronari i
sendit, por edhe do person i tret q e pengon ushtrimin e s drejts s servitutit ose
e mohon ekzistimin e s drejts s servitutit personal. Servituti personal mbrohet me
padi konfesore (actio confessoria). I paditur mund t jet jo vetm pronari i sendit
shrbyes, por edhe do person tjetr q pengon realizimin e servitutit.