T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK-ELEKTRONK TEKNOLOJS

EKMEK KIZARTICILAR, FRTZLER,

TOST MAKNELER VE EKMEK YAPMA
MAKNELER
522EE0269

Ankara, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. EKMEK KIZARTICILAR ................................................................................................... 3
1.1. Yaps ve altrlmas ................................................................................................. 3
1.1.1. Yaps ..................................................................................................................... 4
1.1.2. altrlmas .......................................................................................................... 7
1.2. Paralar ve Prensip emas .......................................................................................... 8
1.2.1. Paralar ................................................................................................................. 8
1.2.2. Prensip emas ....................................................................................................... 9
1.3. Ekmek Kzartclarn Bakm ve Onarm .................................................................... 10
1.3.1 Bakm .................................................................................................................. 10
1.3.2. Onarm ................................................................................................................ 10
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 11
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 13
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 14
2. FRTZLER ...................................................................................................................... 14
2.1. Yaps ve altrlmas ............................................................................................... 14
2.1.1. Yaps ................................................................................................................... 14
2.1.2. altrlmas ........................................................................................................ 15
2.2. Paralar ve Prensip emas ........................................................................................ 16
2.2.1. Paralar ............................................................................................................... 16
2.2.2. Prensip emas ..................................................................................................... 19
2.3. Bakm Onarm lemleri.............................................................................................. 19
2.3.1. Bakm ................................................................................................................. 19
2.3.2. Onarm ................................................................................................................. 20
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 22
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 24
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 25
3. TOST MAKNELER ........................................................................................................ 25
3.1. Yaps ve altrlmas ............................................................................................... 25
3.1.1. Yaps ................................................................................................................... 25
3.1.2. altrlmas ........................................................................................................ 26
3.2. Paralar ve Prensip emas ........................................................................................ 26
3.2.1. Paralar ............................................................................................................... 26
3.2.2. Prensip emas ..................................................................................................... 28
3.3. Bakm Onarm lemleri.............................................................................................. 28
3.3.1. Bakm ................................................................................................................. 28
3.3.2. Onarm ................................................................................................................. 29
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 30
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 32
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 33
4. EKMEK YAPMA MAKNELER .................................................................................... 33
4.1. Yaps ve altrlmas ............................................................................................... 34

4.1.1. Yaps ................................................................................................................... 34

4.1.2. altrlmas ........................................................................................................ 35
4.2. Paralar ve Prensip emas ........................................................................................ 36
4.2.1. Paralar ............................................................................................................... 36
4.3. Ekmek yapma makinelerinin bakm ve onarm ......................................................... 39
4.3.1. Bakm ................................................................................................................. 39
4.3.2. Onarm ................................................................................................................ 39
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 41
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 43
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 44
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 47
KAYNAKA ......................................................................................................................... 49

ii

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI

MODLN TANIMI
SRE
N KOUL
YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

522EE0269
Elektrik Elektronik Teknolojisi
Elektrikli Ev Aletleri
Ekmek Kzartclar, Tost Makineleri, Fritzler ve
Ekmek Yapma Makineleri
Elektrikli ekmek kzartclar, tost
makineleri,
fritzler ve ekmek yapma makinelerinin alma
prensipleri, yaplar, montajlar ve gerek duyulduunda
bakm ve onarm ilemleriyle ilgili temel bilgi ve
becerilerin kazandrld bir renme materyalidir.
40/24
Bu modln n koulu yoktur.
Ekmek kzartclar, tost makineleri, fritzler ve
ekmek yapma makinelerinin bakm ve onarmn yapmak.
Genel Ama
Bu modl ile gerekli atlye imkanlar salandnda
ekmek kzartclarn, tost makinelerinin, fritzlerin ve
ekmek yapma makinelerinin yaplarn ve alma
prensiplerini bilecek gerektiinde arza tespitiyle bakm ve
onarm ilemlerini yapabileceksiniz.
Amalar
1. Ekmek kzartclarn yaplarn ve alma prensiplerini
renerek bakm ve onarmn yapabileceksiniz.
2. Tost makinelerinin yapsn ve altrlmalarn
renerek bakm ve onarmn yapabileceksiniz.
3. Fritzlerin yapsn ve alma prensiplerini renerek
bakm ve onarmlarn yapabileceksiniz.
4. Ekmek yapma makinelerinin yapsn ve
altrlmalarn renerek bakm ve onarmlarn
yapabileceksiniz.
Ortam: Atlye ortam
Donanm: Ekmek kzartc, fritz, tost makinesi, ekmek
yapma makinesi ile eitli el ve g aletlerinin bulunduu
ortamda lme aletleri, lehimleme malzemeleri, i
gvenlii aralar
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden
sonra
verilen
lme
aralar
ile
kendinizi
deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac ( oktan
semeli test, boluk doldurma, doru-yanl testi,
eletirme vb. ) kullanarak modl uygulamalar ile
kazandnz
bilgi
ve
becerileri
lerek
sizi
deerlendirecektir.

iii

GR
GR
Sevgili renci,
Elektrikli ev aletleri dalnn mutfaa ynelik ekmek kzartclar, fritzler, tost makineleri
ve ekmek yapma makinelerinin yap ve zellikleri ile bakm onarm ilemlerinin nasl
yapldn bu modlde reneceksiniz.
Gnmzn gelien teknolojik dnyasnda elektrikli ev aletleri, mutfakta yiyecek
hazrlamay kolay ve zevkli bir hale getirmektedir. Bu yenilikler, hayatmz kolaylatrrken
kullanmlar srasnda olabilecek arzalar, teknik servis elemanna ihtiyac ortaya
karmaktadr.
Modl iinde anlatlan cihazlarn yaplarn, kullanm zelliklerini iyi bir ekilde
kavradnzda tamir ve bakmlarn kolayca yapabileceksiniz.
Her cihazn anlatmnn sonunda verilen deerlendirme sorularn, dikkatli bir ekilde
cevaplandrnz. renme faaliyetlerinin sonunda verilen uygulama faaliyetlerini, ilem
basamaklarna uygun ve zenli bir ekilde gerekletiriniz. Bylece gelecekte teknik servis
eleman olarak baarl olmanz salayacak kaplar am olacaksnz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Ekmek kzartclarn yaplarn ve alma prensiplerini renerek bakm ve onarmn
yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Evinizde veya evrenizde bulabileceiniz bir ekmek kzartcy inceleyiniz.

Eer bu imkannz yoksa bir beyaz eya satcsna veya servisine giderek ekmek
kzartclar hakknda bir aratrma yapnz. Aratrma sonucunda elde ettiiniz
bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.

Ekmek kzartclarn gnmz mutfaklarndaki yerinin ve neminin ne

olduunu evrenizdeki insanlar arasnda aratrarak belirleyiniz.

1. EKMEK KIZARTICILAR
1.1. Yaps ve altrlmas
Ekmek kzartclar, ekmek dilimlerini kzartmak ve gevretmek iin kullanlan
elektrikli cihazlardr. Bir, iki ve drt ekmek diliminin ayn anda kzartlabilecei tipleri
vardr.

Resim 1.1: eitli ekmek kzartclar

1.1.1. Yaps
eitli modellere gre farkllk gstermekle birlikte ekmek kzartcnn yapsnda
temel olarak u elemanlar bulunur:

Enerji kablosu
Ekmek dilimi yuvas
Ekmek krnts toplama kab
Rezistanslar
Hareketli kol ve yay
Bobin
Elektronik kontrol devresi ve paneli

Ekmek dilimi yuvas, ekmek dilimini kzartc iine almak iin kullanlr.
Cihazn orta ksmnda bulunur.

Resim 1.2: Ekmek dilimi yuvas

Ekmek krnts toplama kab, ekmein yerleimi, kzarmas ve kzarma

sonunda dar kmas srasnda oluabilecek ekmek krntlarnn topland
kaptr. Cihazn alt ksmnda yer alr.

Rezistanslar, ekmek dilimini elektriin s etkisinden faydalanarak kzartmak

iin kullanlr. Ekmek diliminin kzarmasn gerekletirecek ekilde yan tarafa
yerletirilmilerdir.

Hareketli kol, ekmek dilimi yuvasna konan ekmei makine iine almada
kullancya kolaylk salayan paradr. Hareketli kol ba yukarda iken
ekmekler yuvaya konur. Hareketli kol bana aa doru basldnda yuva
zgaras aaya doru iner. Bylece ekmek dilimi kzartma ilemi iin hazr
hale getirilmi olur. Kzartma ilemi tamamlandnda yay yardm ile ani
olarak dilimin makinenin dna kmas salanr.

Resim 1.3: Ekmek krnts toplama kab

Resim 1.4: Rezistanslar

Resim 1.5: Hareketli kol ve yayekil 1.1: Hareketli kolda kuvvetler

Bobin, hareketli kola basldnda ilem tamamlanncaya kadar kolun aada

kalmasn salar. lem tamamlandnda veya ilem yarda kesilmek
istendiinde bobinin enerjisi kesilerek yay yardm ile dilimin dar kmas
gerekleir.

Elektronik kontrol devresi ve kontrol dmelerini zerinde tayan panel ,

s ayar yannda makinenin zelliine gre deiik fonksiyonlar da yerine
getirir. Bu zellikleri yle sralayabiliriz :

Defrost, buzdolabndan yeni km ekmein buzunun zlmesi iin

kullanlr.
Reheat s ayar dmesinin, konumu ne olursa olsun, fabrika ayarnda
stma ileminde kullanlr.

Resim 1.6: Ekmek kzartc paneli

Bagel, ekmein sadece bir yzeyini stmak iin kullanlr.

Cancel, cihaz alrken ilemi iptal etmek ve ekmei almak iin
kullanlr.

Potansiyometre, elektronik kontrol devresine bal olarak s ayar yapmak iin

kullanlr.

Resim 1.7: Is ayar dmesi ( Potansiyometre )

Enerji kablosu, faz ntr ve topraklama iin ayr renktedir. ounlukla

mavi renk faz, kahverengi ntr ve sar-yeil renkli kablo da topraklama iletkeni
olarak kullanlr. Fii toprakl olmaldr. Enerji kablosunun makineye balants
salam olmaldr. Cihazn almas srasnda kablonun yerinden kmas,
tehlikeli olabilir.

Resim 1.8: Ekmek kzartc enerji kablosu

1.1.2. altrlmas
Ekmek kzartcnn n yzeyinde bulunan s ayar dmesi ( potansiyometre ) ile
ekmei kzartmak istediimiz scaklk deeri belirlenir.

Resim 1.9: Ekmek kzartcda ekmek kzartma ilem sras

Ekmek kzartcnn hareketli kol ba yukarda iken ekmek dilimleri yuvasna konulur.
Hareketli kol aaya doru bastrlr. Hareketli kol, alt noktaya ulatnda bobin ve yay

devreye girerek kolun yukarya kn engeller. Ekmek kzartc, ekmek dilimini kzartmaya
balar. Reheat tuuna baslrsa ekmek fabrika ayarlarnda kzartlr. Ekmein buzunu zmek
iin defrost tuu basl olmaldr. lem tamamlanmadan bitirmek iin cancel tuuna baslr.
Bu durumda bobinin enerjisi kesildiinden ekmek dilimleri yaydan kurtularak yukar kar.
lem devam ederken cancel tuuna baslmazsa ilem bittiinde bobinin enerjisi kesilir ve
yay etkisinden kurtulan ekmek dilimleri yukar kar.

1.2. Paralar ve Prensip emas

1.2.1. Paralar

Resim 1.10: Ekmek kzartcnn paralar

1.2.1.1. Rezistans
Diren teli olarak yksek direnli krom nikel tel kullanlr. 1400 C ye kadar sya
dayanabilecek yapdadr.

Resim 1.10: Ekmek kzartc rezistans

1.2.1.2. Elektronik devre ve n panel

Elektronik devre zerinde bobin, zamanlama kondansatr ve dier elektronik devre
elemanlar yer alr. Zamanlama kondansatr, ekmek diliminin kzartc iinde kalma
sresini belirler. Hareket kolu, elektronik devre zerindeki anahtara kumanda eder. Hareket

kolu aaya doru indirildiinde kontaklar kapanr ve bobin enerjilenerek kendisine bal
olan elemanlar altrr. Elektronik devre, n panelde yer alan reheat, defrost, cancel
dmelerinin grevini yapmasn salar.

Resim 1.11: Ekmek kzartc elektronik devre grn

ekil 1.2: Ekmek kzartc elektronik balant emas

1.2.2. Prensip emas

Ekmek kzartc prensip emas ekil 1.3 te grlmektedir.

ekil 1.3:Ekmek kzartc prensip emas

1.3. Ekmek Kzartclarn Bakm ve Onarm

1.3.1 Bakm
Ekmek kzartcnn bakmna balamadan nce cihaz fiinin prizden ekili olduundan
emin olunuz. Cihaz yeni kullanlmsa soumasn bekleyiniz. Dier tm elektrikli ev
aletlerinin bakm gibi, ileme balamadan nce mutlaka cihazn devre emasn bulmak iin
kullanma klavuzuna baknz veya elemanlar skerken devre emasn karnz.
Cihazn sklen paralar temizlendikten sonra yerlerine taklr. Bu ilem yaplrken
eskimi ve grev yapamayacak paralar yenisi ile deitirilir. Kablo balantlarnn salam
olmasna dikkat edilir. Kablolar ile devre elemanlarnn balantlarnn gevek olmamasna
zen gsterilir. Is altnda olabilecek ksmlarda kullanlan klemensler, sya dayankl tip
olmaldr. Krnt tepsisi boaltlr, temiz ve nemli bir bez ile silinir.

1.3.2. Onarm
Ekmek kzartclarda olabilecek eitli arza durumlarnda neler yapmamz gerektiini
renelim.
Cihazn almas iin ncelikle hareket kolu aaya doru baslr. Bu durumda kol
aada kalmaldr. Hareketli kol aada sabit kalmyor ve tekrar yukar doru kyorsa
bunun birka sebebi olabilir. Bunlardan birincisi cihaza enerji gelmiyor olabilir. Bu durumda
bobin enerjilenemeyecei iin hareketli kolun aada kalmasn salayamaz. Prizden
balayarak fi ve besleme kablosu avometre ile kontrol edilir. Enerji cihaza ulat halde
hareketli kol aada kalmyorsa elektronik devrede bir arza olabilir. Tamiri mmkn
olmazsa elektronik devre kart yenisi ile deitirilir. Hareketli kolun aaya inite kumanda
edecei anahtar da arzal olabilir, kontrol edilerek arzal ise deitirilir.

Hareketli kol aada olduu halde ekmekler kzarmyor ise, rezistanslar

kopuk veya gevek balantl olabilir. Balantlar kontrol edilir. km u
varsa taklr. Rezistanslarda bir kopukluk varsa yenisi ile deitirilir.

Kzartma ilemi sonunda hareketli kol yukar kmyor ise, kol yay bozuk
veya yerinden km olabilir. Bu durumda yay deitirilir veya yerine taklr.
Bu arzaya elektronik devrenin kumanda grevini yerine getirmemesi de sebep
olabilir. Elektronik kart kontrol edilir, gerekirse deitirilir. Rle kontaklarnda
olabilecek bir problem de kolun yukar kmasn engeller. Arzann giderilmesi
iin rle kontaklar zmpara ile temizlenir. Temizlenme ile normale
dnemeyecek kadar anm veya bozulmu ise yenisi ile deitirilebilir.

Ekmek kzartcya enerji verildiinde sigorta attryorsa, ncelikle fi veya

besleme kablosunda ksa devre olabilir. Balant kablolar yerinden km ve
gvdeye temas etmi olabilir. Devre elemanlarnn gvdeye temas da ksa
devre etkisi yaparak sigortay attrr. Gerekli kontroller avometreyle yaplarak
kablolarn birbiri ile veya kablolar ve devre elemanlarnn gvdeyle temas
kesilmelidir.

10

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bir ekmek kzartcnn bakm ve onarmnn yapnz.
lem Basamaklar

Fi ve besleme kablosunu
kontrol ediniz.

neriler
Ekmek kzartcnn enerji altnda olmamasna dikkat
ediniz.
Cihazn teknik zellikleri hakknda bilgi edininiz.
Skme ilemlerinde uygun el aletleri kullannz. Ucu
bozulmu el takmlarn kullanmaynz.

Devre elemanlarn kontrol

ediniz.

Cihaz kontrol ediniz.

Avometre ve seri lamba ile kontrolleri ayr ayr yapnz.

Kontroller srasnda her bir eleman ayr ayr
balantlar sklm olarak kontrol ediniz.
Cihazda yenilenmesi gereken elemanlar TSEye uygun
olarak seiniz.
Cihaz altrp almasn kontrol ediniz.

11

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. Ekmek kzartc skme ilemini gerekletirebildiniz mi ?

2. Besleme kablosu - fi kopukluk ve ksa devre kontrolunu
yapabildiniz mi ?
3. Ekmek kzartcdaki hareket kolu ve yaydaki mekanik arzay
giderebildiniz mi ?
4. Ekmek kzartcnn temizliini yapabildiniz mi ?
5. Ekmek kzartc elektrik balantlarn ve devre elemanlarnn
montajn yapabildiniz mi ?
6. Ekmek kzartcy gerekli kontrolleri yaptktan sonra tekrar
altrabildiniz mi ?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

12

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.

( ) Ekmek kzartc, ekmek piirme ilemlerinde kullanlan bir cihazdr.

2.

( ) Ekmek kzartc, almyorsa ncelikle fi ve besleme kablosu kontrol

edilmelidir.

3.

( ) Reheat dmesi, ayarladmz sda kzartma ilemi yapmak iin kullanlr.

4.

( ) Bagel dmesi, ekmein sadece bir yzeyini kzartmak iin kullanlr.

5.

( ) Buzdolabndan km ekmein buzunun zlmesi iin defrost dmesi

kullanlr.

6.

( ) Ekmek kzartma ilemini istediimiz noktada sonlandrmak ve ilemi iptal etmek

iin cancel dmesi kullanlr.

7.

( ) Ekmek kzartc bobini enerjilenmezse ekmekler daha ok kzarr.

8.

( ) Ekmek kzartc snmyorsa rezistans arzas olduu dnlebilir.

9.

( ) Ekmek kzartc kontrolleri seri lamba ile de yaplabilir.

10.

( ) Ekmek kzartc iine dklen ekmek krntlar cihazn almasn etkilemez.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

13

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Fritzlerin yaplarn ve alma prensiplerini renerek bakm ve onarmn
yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Evinizde veya evrenizde bulabileceiniz bir fritz inceleyiniz.

evrenizde bulunan elektrikli ev aletleri teknik servisine giderek fritzlerin

teknik bilgilerini ve arza bulma tekniklerini aratrnz.

2. FRTZLER
2.1. Yaps ve altrlmas
Fritzler, ya iinde eitli yiyecekleri ( patates, balk, tavuk, et vb. ) kzartmak amac
ile kullanlan elektrikli mutfak cihazlardr. Evlerde kullanlan fritzler ile yemekhanelerde
kullanlan fritzler arasnda yap bakmndan farkllklar vardr.

Resim 2.1: eitli fritzler

2.1.1. Yaps
Genel olarak fritzlerin yapsnda bulunan elemanlar unlardr;

Gvde

Kzartma kazan

Ama kapama anahtar

Rezistans

14

Sinyal lambas
Termostat

Resim 2.2:Fritzn yaps

2.1.2. altrlmas
Kzartma kazanna iaretli yere kadar sv ya konulur. Yalar, kullanm sresine bal
olarak 7-8 kullanmdan sonra deitirilmelidir. Fritz, kazannda ya yokken kesinlikle
altrlmamaldr. Kzartma kazan bo olarak altrlan fritzn stma rezistans,
oluacak yksek sdan dolay ksa srede koparak kullanlamaz hale gelir. Ama kapama
anahtar kapatlarak fritz altrlr. Termostat, kzartlacak yiyecee uygun s ayarna
getirilir. Bu snn ne olaca fritzn kullanm klavuzundan renilebilir. Yan scakl
ayarlanan deere ulatnda fritz zerindeki sinyal lambas sner.
Kzartlacak yiyecekler sepete konulur. yi bir kzartma ilemi iin sepete konulan
gdalarn gereinden fazla byk veya kk olmamas gerekir. Gereinden kk olan
gdalar fazla ya ekerler. Byk paral gdalarn ise iyi kzarmas salanamaz, ileri i
kalabilir. Sepete konulan yiyecekler kuru olmaldr. Sulu yiyeceklerin kzartlmas srasnda
ya sramalar ve tamalar meydana gelebilir.
Fritz kzartma kazanna ii kzartlacak yiyecekler dolu sepet daldrldktan sonra
fritz kapa kapatlr. Fritz kapa zerinde bulunan cam gzetleme deliinden kzartma
ileminin seyri gzlenir. Kzartma kapanda bulunan filtre, kokunun daha az dar
kmasn salar.

15

Resim 2.3: Fritzn filtreleri

Kzard gzlenen yiyecekleri almak iin kapak alr. Sepet yukar doru kaldrlarak
alnr. Sepet ya szer. Bylece kzartma ilemi tamamlanm olur.

2.2. Paralar ve Prensip emas

2.2.1. Paralar
Fritzleri oluturan 6 ana para 2.1.1de saylmt. imdi bu paralarn zelliklerini
inceleyelim.

Kzartma kazan, iine kzartma yann konulduu paradr. Ev tipi

fritzlerde kzartma kazanlar teflon kapldr. ok sayda alann bulunduu
iyerlerinde kullanlan fritzlerde kzartma kazan krom malzemeden
yaplmtr. Kzartma kazannn iine yerletii gvde ev tipi fritzlerde
alminyumdan yaplrken sanayi tiplerinde kromdur.

16

Resim 2.4: Fritzn kzartma kazan

Sepet, rgl bir yapya sahiptir. Paslanmaz malzemeden imal edilir. Sap ksm
sabit veya portatif olabilir. Sap ksm scaa kar izole amal bir malzeme ile
kapldr.

Resim 2.5: Fritzn sepeti

Resim 2.6: Fritzn sepetine portatif sapn taklmas

17

Ama kapama anahtar, sya dayankl malzemeden yaplr. Ev tipi

fritzlerde tek kutuplu, sanayi tipi fritzlerde ise kutuplu anahtar kullanlr.

Rezistans, ya stmak iin kullanlr. Fritzn gvde ekline gre dairesel

veya dikdrtgen olabilir. Ev tipi fritzlerde tek rezistans varken sanayi tipi
fritzlerde faz iin adet rezistans kullanlr.

Resim 2.7: Fritz rezistans

Sinyal lambas, fritzn alp almadn gstermesi yannda yan ss,

termostatla ayarlanan deere ulatnda snerek uyar grevini de yerine
getirir.

Resim 2.8: Fritz sinyal lambas

Termostat, s etkili olarak alr. Fritz yann istenilen scaklktan fazla

snmasn engeller. Ya istenilen scakla ulancaya kadar bimetal kontaklar
kapaldr, devreden akm geer. Akmn gemesi ile snan rezistans ya str.
Ya, ayarlanan s deerine geldiinde termostat bimetal kontaklar alr ve
devrenin enerjisi kesilir.

18

Resim 2.9: Fritz termostat

2.2.2. Prensip emas

ekil 2.1de fritzn elektrik balant emas grlmektedir.

ekil 2.1: Fritz elektrik balant emas

2.3. Bakm Onarm lemleri

2.3.1. Bakm
Fritzlerin bakm ilemlerini yapmadan nce cihazn elektrik balant emasn
izmekte byk fayda vardr. Bu amala nceden servis klavuzundan balant emas
edinilebilir veya cihaz sklrken balant emas dikkatle izilebilir. Sklen paralar
dikkatlice ayrlr.
Cihazn temizlii belirli aralklarla mutlaka yaplmaldr. Temizlii yaplacak cihazn
elektrie bal olmamas ve yeni kullanlm ise soumu olmas gerekir. Kzartma
kazanndaki ya, uygun bir kaba boaltlr. Fritz kapa zerinde bulunan koku ve ya
filtresi lk su ile ykanr, eskimise yenisi ile deitirilir. Cihazn ya ve kir bulam
paralar nemli bezle ve gerekirse deterjanl suyla slatlm bez ile temizlenir.

19

Elektriksel balantlar yaplrken zellikle kablolarn ve dier elektrikle alan

paralarn sdan etkilenmeyecek ekilde balantlarnn yaplmas gerekir.

2.3.2. Onarm
Fritzlerde oluabilecek arzalarda neler yapmamz gerekir ? imdi bu sorunun
cevabn arayalm.

Enerji verildii halde fritz hi almyorsa ncelikle fi ve besleme kablosu

kontrol edilir. Bu ilem yaplrken klemens balantlar da sklmelidir. Aksi
halde dier devre elemanlarnn elektriksel etkisi yanl sonuca sebep olur.
Kontrol ilemi avometre ile yaplr. Avometre en dk diren kademesi ( x1 )
konumunda iken probun bir ucu fie, dier ucu besleme kablosu ucuna
dedirilir. Bu ilem fi ve besleme kablosunun her iki ucu iin dz ve apraz
olarak yaplr. Kontrollerde analog avometre sapyor veya dijital avometrede bir
deer okunuyorsa fi ve besleme kablosunda kopukluk yok demektir. Dier
durumlarda fi veya besleme kablosunda bir kopukluk olduu sonucuna varlr.

Ama kapama anahtar arzal olabilir. Anahtar ular avometre en dk

diren kademesinde ( x 1 ) iken kontrol edilir. Anahtar, devreyi ap
kapama zelliini yerine getiremiyorsa yenisi ile deitirilmelidir.

Termostat 0 konumunda ise fritz almaz. Termostat, istenilen

scaklk konumuna getirildiinde alyorsa problem giderilmi olur.

Termostat arzal olabilir. Zaman iinde bimetalin anarak zelliini

kaybetmesi, kontaklarnn ark yapmas gibi durumlar
termostat
kullanlamaz hale getirir. Termostat seri lamba ile kontrol edebiliriz.
Termostat ayar dmesini 0 konumundan en yksek konumuna doru
evirirken lamba yanmyorsa termostat arzaldr, yenisi ile
deitirilmelidir.

Istc rezistans arzal olabilir. Rezistansn salam olup olmadn

belirlemek iin avometre en dk diren ( x1) veya buzzer kademesinde
iken problar rezistans giri ve k ularna dokundurulur. bre sapyor
veya buzzerdan ses geliyorsa rezistansta kopukluk yoktur, salamdr.
Aksi durumda rezistans arzaldr, deitirilir. Baz fritzlerde rezistans
taban preslenmitir. Bu durumda taban ile birlikte deitirilmelidir.

Fritzn nceki kontrolleri yapldktan sonra hala arza tespiti

yaplamamsa, fritz ierisindeki elektrik balantlarn salayan
kablolarda kopukluk veya fritz iinde yerinden km kablolar olabilir.
Kablolara ayr ayr avometre ile kopukluk kontrolu yaplr. Yerinden
km olabilecek kablolar gzle kontrol edilerek dzeltilir.

20

Fii prize takarak fritz altrdmzda sigorta atyor ise fritzde ksa
devre veya gvdeye kaak arzasndan phelenmek mmkndr. Ksa devre fi
veya belsem kablosunda olabilir. Avometre ile diren kademesinde iken daha
nce yaplan kopukluk kontrolu gibi ksa devre kontrolu yaplr. Fiin iki ucu
arasnda, besleme kablosunun iki ucu arasnda ve file besleme kablosu ular
arasnda ksa devre kontrolu yaplmaldr. Arza tespitinde arza giderilir ya da
fi veya besleme kablosu deitirilir.

Fritz i balantlarnda akm tayan kablolar yerinden karak ksa

devreye sebep olabilir. Bunlar gz ile kontrol edilerek uygun yerlerine
taklmaldr. Fritz iindeki yksek sdan dolay kablolar kavrularak ksa
devre meydana getirebilir. Tespiti yaplan yank kablolar deitirilir.

Istc rezistans yerinden karak gvdeye temas ettiinde ksa devre

etkisi oluturarak sigortay attrr. Bu durumda rezistans uygun yerine

Klemens balantlarndaki kablolar yerlerinden ktnda birbirine

deerek ksa devre oluturabilirler. Kablolar olmas gereken yerlere
takldnda arza giderilmi olur.

Fritzn otomatik olarak devreye girip kmas gereklemiyorsa, bunu

salayacak olan termostat kontrol etmek gerekir. Termostattaki bir arza
durumunda veya termostata giden kablolarda bir arza olduunda termostat
alamayacaktr. Ayrca termostatn ayar da kontrol edilmelidir.

21

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bir fritzn bakm ve onarm ilemini yapnz.
lem Basamaklar

neriler
Bu ilemleri yaparken fritzn enerji
altnda olmamasna dikkat ediniz.

Besleme kablosu ile fritz balantsn

kesiniz.

Cihazn tipini belirleyerek kullanm

klavuzundan teknik bilgilerine ulanz.

Fritz alma prensibi ve zelliklerini

reniniz.

Cihazn elektrik balant emasn

edininiz. Eer hazr yoksa kendiniz
izmelisiniz.

Cihazn uygun el ve g aletleri

kullanarak sknz.

Skm ilemlerinde uygun el aletleri

kullannz. Uygun byklkte olmayan
ve ucu bozulmu el takmlar
kullanmaynz.

Fritz besleme kablosunu ve fiini

avometre veya seri lamba ile kontrol
ediniz.

Arzal eleman yerine taklacak devre

elemannn standartlara uygun TSE
belgeli olmasna dikkat ediniz.

Rezistans ve termostatn kablo

balantlarn skerek ayr ayr kontrol
ediniz. Gerekiyorsa yenileri ile
deitiriniz.

Fritzn montajn yaparken ilem

srasna dikkat ediniz.

Cihaz kontrol iin altrnz.

Fritzn kontrol iin enerji vererek

altrmay unutmaynz.

22

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
l aleti ile priz, fi ve besleme kablosunun kontrolunu yapabildiniz mi ?
Arzal oldu tespit edilen fi ve besleme kablosunu deitirebildiniz mi ?
Termostatn salamlk kontrolunu yapabildiniz mi ?
Rezistansn arzal olup olmadn tespit edip arzal ise yenisi ile
deitirebildiniz mi ?
Fritz kablo balantlarndaki arzalar gerek gzle ve gerekse de l aleti
veya seri lamba ile tespit ederek arzalar giderebildiniz mi ?
Genel olarak fritz temizliini yapabildiniz mi ?
Fritz filtre deiimini yapabildiniz mi ?
Fritz topladktan sonra tekrar hatasz olarak altrabildiniz mi ?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

23

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1. ( ) Fritz, kzartma amal kullanlan bir cihazdr.
2. ( ) Fritz, hi almyorsa ilk kontrol edilmesi gereken yer fi ve besleme
kablosudur.
3. ( ) Fritz, istenen scakla ulatnda rezistans devreden kmyorsa termostat
arzaldr.
4. ( ) Termostat dmesi hangi konumda olursa olsun termostat daima alr.
5. ( ) Ev tipi fritzlerde elik kzartma kazan kullanlr.
6. ( ) Fritzlerde kzartlacak gdalarn gereinden byk olmas, daha iyi kzarmasn
salar.
7. ( ) Fritz sinyal lambas, yan scakl istenen dereceye geldiinde yanar.
8. ( ) Fritz sigorta attryorsa besleme kablosunda kopukluk kontrol yaplmaldr.
9. ( ) Sanayi tipi fritzler, fazldr.
10. ( ) Fritz ya, her kzartma ileminde deitirilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

24

RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Tost makinelerinin yaplarn ve alma prensiplerini renerek bakm ve onarmn
yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Evinizde veya evrenizde bulabileceiniz bir tost makinesini inceleyiniz.

evrenizde bulunan elektrikli ev aletleri servisine giderek tost makinesinin

yapsn

inceleyiniz.

Tost

makinelerinde

oluabilecek

arzalarn

neler

olabileceini aratrnz.

3. TOST MAKNELER
3.1. Yaps ve altrlmas
Tost makineleri, kzartma, gevretme ve piirme ilemlerinde kullanlan elektrikli
cihazlardr.

Resim 3.1: eitli tost makineleri

3.1.1. Yaps
Tost makinelerinin yaplarnda u elemanlar bulunur :

25

Piirme yzeyleri ile rezistans tayan alt ve st kapak

Rezistanslar
Termostat ve ayar dmesi
Sinyal lambas

Bu paralarn eitlilii ve zellikleri, eitli firmalarn rettii tost makinelerinde

farkllklar gsterir.

Resim 3.2: Tost makinesinin yaps

3.1.2. altrlmas
Tost makinesi, ounlukla n ksmnda yer alan ama kapama anahtarna baslarak
veya evrilerek altrlr. Bu anda sinyal lambas yanar. Termostat dmesi evrilerek
istenen s deeri ayarlanr. Rezistanslar ayarlanan s deerine kadar sndktan sonra
termostat kontaklarnn almas ile devreden karlar. Kzartlacak veya stlacak yiyecekler
( ekmek, et, balk vb. ) alt ve st kapaklar arasna konularak st kapak alt kapakla
birletirilir. Bylece stma ilemi balam olur. Bu srada st kapaa hafife baslabilir. Alt
ve st kapak arasna zel yaplm kap konularak yemek piirme ii de yaplabilir. Alt ve st
kapaklar aralarnda 180 derece olacak ekilde alrsa, tost makinesi elektrikli zgara olarak
da kullanlabilir.

3.2. Paralar ve Prensip emas

3.2.1. Paralar
Tost makinelerinin belli bal paralar 3.1.1 konusunda saylmt. imdi bu
paralarn zelliklerini tanyalm.

Alt ve st kapaklar, rezistanslar, termostat ve termostat ayar dmesini,

karlabilir plakalar, alt ve st sap, sinyal lambas gibi tm tost makinesi
paralarn zerlerinde tarlar.

26

Resim 3.3: Tost makinesinde alt ve st kapaklar

Rezistanslar, 700 2500 watt aras gce sahiptir. Alt ve st kapaklarda birer
tane olmak zere iki adet rezistans bulunur. Rezistanslar, termostatla ayarlanan
s deerine kadar alrlar. Gerekli s deeri elde edildikten sonra devreden
karlr. Rezistanslar aralarnda seri veya paralel balanabilirler.

Resim 3.4: eitli tipte rezistanslar

karlabilir plakalar, zerine yiyecekler konularak ilem yaplr. Bu plakalar

gerektiinde temizlik iin kolayca karlabilir. Teflon kapldrlar. Yan
aknn salanmas iin kanall bir yapdadr. ki kesinde alt ve st plakay
tamak iin kullanlan pimler yer alr.

Resim 3.5:karlabilir plakalar

27

3.2.2. Prensip emas

ekil 3.1 de tost makinesinin prensip emas ve balants grlmektedir.

ekil 3.1: Tost makinesi prensip emas ve balantlar

3.3. Bakm Onarm lemleri

3.3.1. Bakm
Tost makinelerinin bakm ve temizlii belirli aralklarla mutlaka yaplmaldr. Bakm
veya onarm iin cihazn sklmesi gerekiyorsa elektrik balant emasnn izilmesi gerekir.
Sklen elemanlar dikkatlice kenara konulur. Temizleme ileminden nce cihaz fiinin
prizde olmadndan emin olunuz. Cihaz yeni kullanldysa soumasn bekleyiniz. Alt ve st
plakalar yerlerinden karlarak temiz ve nemli bir bez ile silinmelidir. Yalanma miktar
fazla ise deterjanl lk su ile ykanabilir. Cihazn tm balantlar kontrol edilmelidir.
Elektrik geen kablolarn, snan ksmlardan uzak tutulmasna aba gsterilir.

28

3.3.2. Onarm
Tost makinelerinde grlebilecek arzalar ve bu arzalar giderme yollarn yle
sralayabiliriz.

Tost makinesi fii prize takl olduu halde hi almyor ise,ilk kontrol
edilmesi gereken yer, fi ve besleme kablosudur. Besleme kablosunun tost
makinesine balants karlarak fi ile besleme ular arasnda kopukluk
kontrolu, avometre en dk diren kademesinde ( x1 ) iken yaplr. Analog
avometre ibresi sapyor veya dijital avometre deer gsteriyorsa fi ve besleme
kablosu salamdr. Aksi halde yenisi ile deitirilir.

Tost makinesine enerji verildii halde almamasnn dier bir nedeni

anahtar veya termostatn arzal olmasdr. Anahtar ve termostat avometre
ile kontrol edilir. Anahtara basldnda veya dndrldnde avometre
ibresi sapyor ise anahtar salamdr. Termostat dmesi sfrdan itibaren
evrildiinde avometre ibresi sapmaldr. Aksi halde yenisi ile deitirilir.
Rezistanslar ayr ayr avometre ile kontrol edilir. Biri veya her ikisi
arzal olabilir, yenisi ile deitirilir. Tost makinesinin i balantlarndaki
enerji tayan kablolar yerlerinden km veya gevemi olabilir. Kontrol
edilerek arza giderilir.

Tost makinesi alt halde sndktan sonra termostat devreyi

amyor ise ,termostatta veya termostata bal kablolarda arza olabilir.
Termostat veya kablolar deitirilerek arza giderilir. Termostat
kontaklar zaman ierisinde ark sebebi ile arzalanabilir. Zmpara ile
kontaklar temizlenebilir. Kontaklarda ar ypranma ve anma varsa
termostat deitirmekte fayda vardr.

Tost makinesinin alt ve st ksmlarndan biri stmyor ise, stmayan

ksmn kablo balantlar ve rezistans kontrol edilir, arzal ise yenisi ile
deitirilir.

Tost makinesinin alt veya st ksmlarndan biri dierinden daha az

styorsa, rezistanslar arasnda g fark olabilir. Rezistanslardan
birinden bazen akmn geip, bazen de gememesi byle bir sonuca sebep
olabilir. Bu durumlarda rezistans deitirilir.

Tost makinesi sigorta attryor ise fi ve besleme kablosunda ksa devre

olabilecei gibi makine iindeki kablolarn ve rezistansn gvdeye temas
da olabilir. Yanm kablolar deitirilerek gvdeye temas engellenir.
Rezistans yerinden karak gvdeye temas etmise yerine taklarak arza
giderilmi olur.

29

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bir tost makinesinin bakm ve onarmn yaparak gerekli elemanlar yenileri ile
deitiriniz.
lem Basamaklar
Tost makinesinin besleme
kablosunun prizle irtibatn
kesiniz.
Cihazn alma prensibini ve
teknik zelliklerini reniniz.

neriler

Bu ilemleri yaparken cihazn enerji altnda

olmamasna dikkat ediniz.

Cihaz uygun el ve g aletleri ile Tost makinesi ile ilgili teknik zellikleri
sknz.
kullanma klavuzundan reniniz.
Sklen elemanlarn temizliini
nemli bir bezle yapnz.

Cihazn elektrik balant emasn edininiz. Bu

mmkn deilse kendiniz izmelisiniz.

Kablo balantlarn kontrol

ediniz.

Skme ilemlerinde uygun olmayan ve ucu

bozuk el ve g aletleri kullanmaynz.

Avometre ile besleme kablosunda Termostatn kontaklar apak yapm ise ince
kopukluk ve ksa devre kontrolu
zmpara ile temizleyiniz. Ar ypranm ise
yapnz.
yenisi ile deitiriniz.
Avometre ile rezistans ve
termostatn salam olup
olmadn kontrol ediniz.

Cihazn montajn yaparken skerken

uyguladnz ilem srasna uygun olarak bir
sra belirleyiniz ve uygulaynz.

Arzal devre elemanlar varsa

yenisi ile deitiriniz.

lem sonunda cihaz altrarak kontrol etmeyi

unutmaynz.

Cihaz kontrol iin altrnz.

30

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Deerlendirme ltleri
Tost makinesinin tm devre eleman ve kablo balantlarn
skebildiniz mi ?
Rezistansn salamlk kontroln yaparak yenisi ile
deitirebildiniz mi ?
Termostatn salamlk kontroln yaparak yenisi ile
deitirebildiniz mi ?
Arzal sinyal lambasn deitirebildiniz mi ?
Arzal devre elemanlarnda standartlara ve ynetmeliklere uygun
malzeme seebildiniz mi ?
Kablo balantlarndaki arzalar gzle ve l aleti kullanarak
tespit edebildiniz mi ?
Tost makinesinin temizlik ve bakmn usulne uygun olarak
yapabildiniz mi ?
Sklen cihaz tekrar toplayp alr hale getirebildiniz mi ?

Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

31

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.

( ) Tost makineleri, elektriin s etkisi ile alan cihazlardr.

2.

( ) Tost makinelerinde rezistanslarn birinin almamas ilemi etkilemez.

3.

( ) Tost makinesi sigorta attryorsa besleme kablosunda kopukluk var

demektir.

4.

( ) Tost makinesinin plakalarnn temizlii, sert cisimlerle yaplmaldr.

5.
6.

( ) Tost makinesinin snmamasnn nedenlerinden biri de rezistansn arzal

olmasdr.

7.

( ) Tost makinesi gvdeye temas kontrol seri lamba ile de yaplabilir.

8.

( ) Tost makinesi snnca rezistansn devreden kmas termostatn

almadn gsterir.

9.

( ) Tost makinesi ile yemek stlabilir.

10.

( ) Tost makinesinin alt ksmn st ksmdan az stmas, alt rezistansta

kopukluk olduunu gsterir.

11.

( ) Termostat kontaklar birbirine yapm ise tost makinesi almaz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

32

RENME FAALYET4
RENME FAALYET4
AMA
Ekmek yapma makinelerinin yaplarn ve alma prensiplerini renerek bakm ve
onarmn yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Evinizde veya evrenizde bulabileceiniz bir ekmek yapma makinesini

inceleyiniz. Eer bu imkannz yoksa bir beyaz eya satcsna veya servisine
giderek ekmek yapma makineleri hakknda bir aratrma yapnz. Aratrma
sonucunda elde ettiiniz bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.

Ekmek yapma makinelerinin gnmz mutfaklarndaki yerinin ve neminin ne

olduunu evrenizdeki insanlar arasnda aratrarak belirleyiniz.

evrenizdeki elektrikli ev aletleri teknik servisine giderek ekmek yapma

makinelerinde ne tr arzalar olabileceini aratrnz.

4. EKMEK YAPMA MAKNELER

Ekmek yapma makineleri, iine gerekli malzemeler konularak hamur yourma,
mayalama ve piirme ilemlerini otomatik olarak yapan elektrikli cihazlardr. Gnmzde
kullanm yaygnlamaya balamtr. stenilen zellikte ekmek yaplabilmesi mmkndr.
Deiik modelleri ile ekmek yannda reel, marmelat gibi rnlerde yaplabilmektedir.

Resim 4.1: eitli ekmek yapma makineleri

33

4.1. Yaps ve altrlmas

4.1.1. Yaps
Ekmek yapma makinelerinin yaplar, eitli firmalarn rettikleri farkl rnlerde
deiiklik gstermesine ramen temel olarak aadaki elemanlardan meydana gelir.

Resim 4.2: Ekmek yapma makinesinin yaps

1- Kapak
2- Tutak
3- Gzetleme penceresi
4- Havalandrma
5- Kontrol paneli
6- Buhar delikleri
7- Besleme kablosu
8- Program seimi
9- Piirme haznesi yuvas
10- Tava yerletirme knts
11- Motor mili yuvas
12- Piirme haznesi
13- Hamur kartrma kolu
14- Piirme haznesi sap

34

4.1.2. altrlmas
Piirme haznesi, yerletiinden emin oluncaya kadar saa sola oynatlarak yerine
konulur. Hamur kartrma kolu, haznenin ortasndan kan dndrme milinin zerine
yerletirilir. Bu ilemi yaparken hamur kartrma kolunu az miktarda sv ya ile yalarsak
ilem bitiminde, milden daha kolay kmasn salayabiliriz. Hamur haline getirilecek
malzemeler piirme haznesine konulur. Bu ilem yaplrken cihazn kullanm klavuzundaki
sra takip edilmelidir. Buna gre nce svlar, sonra un, tuz, eker eklenir. Maya ve kabartma
tozu daima en son ve tuza suya karmayacak ekilde konulmaldr.

ekil 4.1: Ekmek yapma makinesine malzeme koyma sras

Parmanzla unun ortasnda kk bir girinti aarak mayay buraya koyunuz. Maya
sv malzemelerle ve tuzla temas etmemelidir. Kapa kapatarak cihazn fiini prize takalm.
Program seme tuuna basarak kullanm klavuzundan belirlediiniz zellikteki program
seiniz. Bu arada piirme sresi de ekranda grlr. Scaklk ayar dmesine basarak
piireceimiz ekmein piecei scakl ve buna bal olarak ekmein kabuk kalnln
ayarlayabilirsiniz. Ekmek boyutu dmesi ile yapacanz ekmein bykln
belirleyebilirsiniz. Zamanlayc dmesi ile ekmeinizin belirleyeceiniz ileri bir zamanda
hazrlanmasn ve piirilmesini salayabilirsiniz.

Resim 4.3: Ekmek yapma makinesinde ilem sras

35

almay hemen balatmak iin balatma durdurma dmesine baslr, cihaz

almaya balar. Ekmein iine zeytin, ceviz gibi malzemeler ilave edilecekse kapak hzl
bir ekilde alarak konulur ve hemen kapak kapanr. Cihazn kapa mmkn olduunca az
almaldr. Piirme ileminin bitiminde makinenin sesli uyars ile balatma durdurma
butonuna baslarak ilem sona erdirilir. Kapak alr ve frn eldiveni ile piirme haznesinin
sapndan tutularak dar alnr.
Ekmek yapma ilemini elektriksel olarak ifade edecek olursak yle aklayabiliriz:
Cihaza malzemeler konduktan sonra cihazn fii prize taklr. Balatma dmesine
basldktan sonra motor altrlarak malzemelerin karmas salanr. Hamur haline
gelinceye kadar belirli srelerle motor alr. Hamur hazr hale geldiinde stc alarak
hamurun belirli bir sda mayalanmasn gerekletirir. Mayalanma sresinin bitiminde stc
devreye girerek piirme ilemi gerekleir. Ayarlanan sre sonunda piirme ilemi
tamamlanarak stc devreden kar.

4.2. Paralar ve Prensip emas

4.2.1. Paralar

Resim 4.4: Ekmek yapma makinesinin paralar

36

Piirme haznesi, ekmek piirme ileminin gerekletii blmdr. kili ve tekli

olanlar vardr. Makinenin byklne gre deiik llerdedir. Tabannn
ortasnda motor milinin geebilecei kadar bir delik vardr. Motor milinin
zerine taklan hamur kartrma kolu ile motora balanm olur. Yapmaz
malzeme ile kapldr. Sert ve metal cisimler ile iinden ekmek karlmamaldr.
Aksi halde kaplama izilerek kullanlamaz hale gelebilir. Piirme haznesinin
hareketsiz olarak tam yerine oturmas iin makine gvdesinin i ksmnda
yuvalar oluturulmutur. Piirme haznesinin sap, bo hazneyi koymada ve
pien ekmei makine gvdesinden karmada kolaylk salar. Hazne yuvasnn
arka ksmnda s denetleyici PTC termistr bulunur. Bu eleman, ortamn
scaklna gre elektronik devreyi uyarma grevi yapar.

Resim 4.5: Ekmek yapma makinesi piirme haznesi

Hamur kartrma kolu, sert plastik veya metalden yaplr. Piirme haznesine
konan malzemeleri kartrarak hamur haline gelmesini salar. Deiik yapda
olanlar vardr. Motor miline skca geirilir. lem sonunda yuvasndan rahat
kmazsa 30 dakika scak suda bekletilir. Bylece kolayca kar. Ayrca ileme
balamadan nce az bir miktar sv ya ile yalanmas da kmasn
kolaylatracaktr.

Resim 4.6: Ekmek yapma makinesi hamur kartrma kolu ve yerine taklmas

37

Elektronik gsterge paneli, makinenin ynetim merkezidir. Burada ama

kapama dmesi ile program seme dmeleri ve dijital gsterge yer alr.
retilmek istenen ekmein zellikleri buradaki program seme dmesi ile
ayarlanabilir. stenen zellie uygun s derecesi otomatik olarak cihaz
tarafndan belirlenir. Yaplan ilemler dijital gstergede izlenebilir.

Resim 4.7:Ekmek yapma makinesi gsterge paneli

Istc rezistans, boru tipi seramik rezistanstr. Elektronik ynetim panelinden

gelen komutlara gre belirli aralklarla devreye girip kar. Rezistans zerine
ya veya ekmek malzemeleri dklebilir. Bu durumda makineden yank kokusu
gelir. Cihazn piirme haznesi, yuvas sklerek alt ksmnda yer alan
rezistansn temiz ve hafif nemli bir bezle temizlenmesi gerekir. Bu ilemi
yaparken rezistansn soumu olmasna dikkat ediniz. Rezistans gleri genelde
650 1000 watt arasndadr.

Resim 4.8: Ekmek yapma makinesi stc rezistans

Motor, bir fazldr. Elektronik kontrol panelinden gelen komutlara gre alr.
Malzemeleri kartrarak hamur haline getirdikten sonra devreden kar. Motor
milinin yuvasnda skmas veya piirme haznesinin dzgn yerleememesi
sonucunda motor dnemez. Bu durumda ncelikle mekanik arzann
giderilmesi gerekir.

38

Resim 4.9: Ekmek yapma makinesi motoru ve yuvas

4.3. Ekmek yapma makinelerinin bakm ve onarm

4.3.1. Bakm
Ekmek yapma makinelerinin bakmnda en nemli ksm, temizliktir. Temizleme
ilemine balamadan nce makinenin fiini prizden ekiniz ve soumasn bekleyiniz.
Piirme haznesinin i ve d ksmlarn nemli bir bezle siliniz. Yapmaz teflon malzeme ile
kaplanm haznenin temizliinde keskin ve andrc maddeler kullanmaynz. Hazne iyice
kurulandktan sonra yerine yerletirilir. Hamur kartrma kolunu milden karmada
zorlanrsanz hazneyi scak suyla doldurunuz ve 30 dakika bekleyiniz. Bylece daha kolay
kacaktr. Hamur kartrma kolunu nemli bir bezle iyice temizleyiniz. Gvdeyi temiz ve
nemli bir bezle siliniz, kesinlikle ykamaynz. Hazne ve hamur kartrma kolunu bulak
makinesinde ykamaynz. Temizlik ilemi bittiinde kapa kapal olarak dier kullanm iin
bekletiniz.

4.3.2. Onarm
Ekmek yapma makinelerinde de dier elektrikli ev aletlerinde olduu gibi arzalar
meydana gelir. Bu arzalar direkt olarak cihaz kullanamamza sebep olabilecei gibi yaplan
ekmein istenilen kalite ve zellikte olamamasna da yol aabilir. Bu arzalarn neler
olduunu ve nasl giderileceini grelim.

Cihaza enerji ulamyor ise priz, fi , besleme kablosu sras ile enerjinin gelip
gelmedii kontrol edilir, kopukluk varsa giderilir.

Motor dnmyor ise hamur yourma ilemi gerekletirilemez. Motorun

dnmemesinin nedenlerinden biri motora enerjinin ulamamasdr, balantlar
kontrol edilerek arza giderilir. Motorun mili ile piirme haznesi veya rulman
arasnda bir skma meydana gelmi olabilir. Mekanik olarak tamir edilmelidir.

Rezistans stma ilemi yapmyor ise bu durumda rezistansta kopukluk

kontrol yaplr. Arzal rezistans deitirilir. Rezistansa kumanda eden PTC ve

39

devresi kontrol edilir. Bu devrede olabilecek bir arza rezistansn belirli aralk
ve srelerle almasn engelleyecektir.

Cihaz sigorta attryor ise , besleme kablosu ve fiten balayarak cihazn

tmnde ksa devre ve gvdeye kaak kontrol yapmak gerekir. Bu kontroln
nasl yaplaca nceki renme faaliyetlerinde aklandndan burada tekrar
edilmeyecektir.

Piirme srasnda havalandrma deliklerinden duman k istenmeyen bir

durumdur. Bu dumana sebep, stc eleman zerinde malzemelerin yapm
veya ya kalntlarnn bulunmasdr. Ekmek yapma makinesinin fiini ekerek
soumasn salaynz. Istma elemann ( rezistans ) temiz bir bez ile
temizleyiniz.

Bu arzalarn yannda yaplan ekmein daha kaliteli, lezzetli ve istenen zelliklerde

olmasn temin etmek iin dikkat edilmesi gereken kurallar ve bu kurallara uyulmadnda
olabilecek olumsuz sonular, cihazlarn kullanma klavuzlarnda uzun uzun aklanmaktadr.
Bu nedenle burada sadece elektrik arzalarn aklamakla yetineceiz.

40

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bir ekmek yapma makinesinin bakm ve onarmn yapnz.
lem Basamaklar

neriler
Ekmek yapma makinesinin enerji altnda
olmamasna dikkat ediniz.

Ekmek yapma makinesinin besleme

kablosunu prizle balantsn kesiniz.

Skme ileminde uygun el aletleri

kullannz. Ucu bozulmu ve olmas
gerekenden byk veya kk el aletleri
ile ilem yapmaynz.

Cihaz yeni kullanlmsa soumasn

bekleyiniz.
Makinenin devre elemanlarn uygun el
aletleri kullanarak sknz.

Avometre ile elemanlarn salamlk

kontroln yaparken, cihazn alma
zelliklerini ve teknik bilgilerini gz
nne alnz.

Devre elemanlarn avometre veya seri

lamba ile kontrol ediniz.
Arzal elemanlar yenisi ile deitiriniz.

Deitirdiiniz elemanlarn standartlara

uygun malzemeler olmasna dikkat
ediniz.

Kablo balantlarn kontrol ediniz.

Rezistans ve dier elemanlarn temizliini

Montaj ilemi yaparken skm ilemine
nemli bir bez ile yapnz.
gre uygun bir ilem sras belirleyiniz
ve uygulaynz.
Cihazn montajn yapnz.
Cihaz altrarak almasn kontrol
Makineyi altrarak istenilen almay
ediniz.
salayp salamadn gzlemleyiniz.

41

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Deerlendirme ltleri
Avometre ile prizde enerji kontrol yapabildiniz mi ?
Fi ve besleme kablosunda kopukluk ve ksa devre kontrol
yapabildiniz mi ?
Cihaz skerken uygun el aletleri kullanabildiniz mi ?
Rezistans kontrol ederek yenisi ile deitirebildiniz mi ?
Elektronik paneli kontrol ederek ilevlerini yerine getirip
getirmediini kontrol edebildiniz mi ?
Motoru kontrol ederek arzal ise deitirebildiniz mi ?
Makinede gvdeye kaak kontrolu yapabildiniz mi ?
Makinede ekmek piirme amal tm paralarn uygun ekilde
montajn yapabildiniz mi ?
Makinenin montaj sonra tekrar altrabildiniz mi ?

Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

42

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz

1.

( ) Ekmek yapma makinesi, zaman ayarl olarak kullanlabilir.

2.

( ) Ekmek yapma makinesinin motorunun almamas, piirmeye engel

deildir.

3.

( ) Ekmek yapma makinesinin i scakl PTC ile kontrol edilir.

4.

( ) Ekmek yapma makinesinin temizliinde ok etkili deterjanlar

kullanlmaldr.

5.

( ) Piirme haznesi yerine tam olarak oturmasa da motor alr.

6.

( ) Kartrma kolu, malzemeleri hamur haline getirir.

7.

( ) Ekmek yapma makinesi sigorta attryorsa ncelikle besleme kablosunda

ksa
devre kontrol yaplmaldr.

8.
9.

( ) Ekmek yapma makinesinde istenmeyen kokular gelmesi rezistansn

almadn gsterir.

10.

( ) Ekmek yapma makinesine konulacak malzemelerin yerletirilme sras

nemlidir.

11.

( ) Ekmek yapma makinesinin elektronik paneli, makineye kumanda etmemizi

salar.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

43

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
1.

( ) Ekmek kzartc, ekmek piirme ilemlerinde kullanlan bir cihazdr.

2.

( ) Ekmek kzartc, almyorsa ncelikle fi ve besleme kablosu kontrol

edilmelidir.

3.

( ) Reheat dmesi, ayarladmz sda kzartma ilemi yapmak iin

kullanlr.

4.

( ) Bagel dmesi, ekmein sadece bir yzeyini kzartmak iin kullanlr.

5.

( ) Buzdolabndan km ekmein buzunun zlmesi iin defrost dmesi

kullanlr.
( ) Ekmek kzartma ilemini istediimiz noktada sonlandrmak ve ilemi iptal
etmek iin cancel dmesi kullanlr.

6.
7.

( ) Ekmek kzartc bobini enerjilenmezse ekmekler daha ok kzarr.

8.

( ) Ekmek kzartc snmyorsa rezistans arzas olduu dnlebilir.

9.

( ) Ekmek kzartc kontrolleri seri lamba ile de yaplabilir.

10.

( ) Ekmek kzartc iine dklen ekmek krntlar cihazn almasn

etkilemez.

11.

( ) Fritz, ncelikle piirme amal kullanlan bir cihazdr.

12.

( ) Fritz, hi almyorsa ilk kontrol edilmesi gereken yer fi ve besleme

kablosudur.

13.
14.

( ) Fritz istenen scakla ulatnda rezistans devreden kmyorsa

termostat arzaldr.
( ) Termostat dmesi hangi konumda olursa olsun termostat daima alr.

15.

( ) Ev tipi fritzlerde elik kzartma kazan kullanlr.

16.

( ) Fritzlerde kzartlacak gdalarn gereinden byk olmas, daha iyi

kzarmasn salar.
( ) Fritz sinyal lambas, yan scakl istenen dereceye geldiinde yanar.

17.

44

18.

( ) Fritz sigorta attryorsa besleme kablosunda kopukluk kontrolu

yaplmaldr.

19.

( ) Sanayi tipi fritzler, fazldr.

20.

( ) Fritz ya, her kzartma ileminde deitirilir.

21.

( ) Tost makineleri, elektriin s etkisi ile alan cihazlardr.

22.

( ) Tost makinelerinde rezistanslarn birinin almamas ilemi etkilemez.

23.

( ) Tost makinesi sigorta attryorsa besleme kablosunda kopukluk var

demektir.

24.

( ) Tost makinesinin plakalarnn temizlii, sert cisimlerle yaplmaldr.

25.

( ) Tost makinesinin snmamasnn nedenlerinden biri de rezistansn arzal

olmasdr.

26.

( ) Tost gvdeye temas kontrol seri lamba ile de yaplabilir.

27.

( ) Tost makinesinin snnca rezistansn devreden kmas termostatn

almadn gsterir.

28.

( ) Tost makinesi ile yemek stlabilir.

29.

29( ) Tost makinesinin alt ksmn st ksmdan az stmas, alt rezistansta

kopukluk olduunu gsterir.

30.

( ) Termostat kontaklar birbirine yapm ise tost makinesi almaz.

31.

( ) Ekmek yapma makinesi, zaman ayarl olarak kullanlabilir.

32.

( ) Ekmek yapma makinesinin motorunun almamas, piirmeye engel

deildir.

33.

( ) Ekmek yapma makinesinin i scakl, PTC ile kontrol edilir.

34.

( ) Ekmek yapma makinesinin temizliinde ok etkili deterjanlar

kullanlmaldr.

35.

( ) Piirme haznesi yerine tam olarak oturmasa da motor alr.

45

36.

( ) Kartrma kolu, malzemeleri hamur haline getirir.

37.

( ) Ekmek yapma makinesi sigorta attryorsa ncelikle besleme kablosunda

ksa devre kontrol yaplmaldr.

38.

( ) Ekmek yapma makinesinde istenmeyen kokular gelmesi rezistansn

almadn gsterir.

39.

( ) Ekmek yapma makinesine konulacak malzemelerin yerletirilme sras

nemlidir.

40.

( ) Ekmek yapma makinesinin elektronik paneli, makineye kumanda etmemizi

salar.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
.

46

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Yanl
Doru
Yanl

Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
Yanl

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

Doru
Doru

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Doru
Yanl
Yanl
Yanl
Yanl
Yanl
Doru
Yanl

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

Doru
Yanl

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Yanl
Yanl
Doru
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Yanl
47

RENME FAALYET-4N CEVAP ANAHTARI

Doru
Yanl

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Doru
Yanl
Yanl
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru

48

KAYNAKA
KAYNAKA

ARSLAN Ali, Atlye II, zmit, 2005.

eitli firmalarn ekmek kzartc, fritz, tost makinesi ve ekmek yapma

makinesi kullanma klavuzlar.

49