T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK ELEKTRONK EKNOLOJS

PLAZMA TV

Ankara, 2016

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul / kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 2
1. PLAZMA TV ....................................................................................................................... 2
1.1. Plazma Ekranlarn Yaps.............................................................................................. 2
1.1.1. Plazma ................................................................................................................... 4
1.1.2. znrlk ............................................................................................................ 7
1.2. alma Prensibi ......................................................................................................... 10
1.3. Plazma TV Blok emas ............................................................................................. 14
1.3.1. Plazma TV alma Prensibi ............................................................................... 18
1.4. Plazma TV Besleme Kat ............................................................................................ 23
1.5. Plazma TV Giri - k Balant Noktalar ............................................................... 26
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 31
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 33
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 34
2. PLAZMA TV ARIZALARI ............................................................................................... 34
2.1. Arzann Tespiti .......................................................................................................... 34
2.2. Arzalarn Giderilmesi................................................................................................. 35
2.3. Temel Arzalar ve zm Yollar ............................................................................... 38
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 42
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 44
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 45
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 46
KAYNAKA ......................................................................................................................... 47

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI
MODLN TANIMI
SRE
NKOUL
YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
LME VE
DEERLENDRME

Elektrik Elektronik Teknolojisi

Grnt ve Ses Sistemleri
Plazma TV
Plazma TV yaps, almas ve arzalar ile ilgili temel bilgi
ve becerilerin kazandrld renme materyalidir.
40/16
Bu modln n koulu yoktur.
Plazma TVde arza tespiti ve onarm yapmak
Genel Ama:
Gerekli ortam salandnda, Plazma TV arzalarnn tespitini
ve onarmn yapabileceksiniz.
Amalar:
1. Plazma TV alma sistemini tanyarak balantlarn
yapabileceksiniz..
2. Plazma TV arzalarn tespit edip giderebileceksiniz.
Ortam: Snf ortam.
Donanm: Plazma TV, l aleti, Plazma TV elektronik
devre emas, el aletleri.
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen, modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

ii

GR
GR
Sevgili renci,
Gnmzde tpl televizyonlar yerini LCD, LED ve plazma TVlere brakmaya balad.
Bir tablo gibi odanzn duvarna monte edebildiiniz ve tpl televizyonlara gre olduka zarif
bir grnme sahip bu yeni nesil televizyonlarn tek fark elbette grnmlerinden
kaynaklanmyor. Yksek znrlkte grnt kalitesi sunan panel televizyonlar televizyon
teknolojilerinde r am durumda.
Kendisine alternatif olarak dnlen dier televizyon teknolojilerine gre plazma
televizyonlarn rekabeti kaybettii dnlse de hala azmsanamayacak bir mteri
potansiyeline sahip. LED TV ve LCD TVye gre mevcut avantajlar sayesinde kendisine
televizyon teknolojileri piyasasnda yer bulmaya devam ediyor.
Bu modl incelediinizde plazma TVnin yapsndan alma prensibine, arzalarndan
zm yollarna kadar tatmin edici cevaplar bulacaksnz. Plazma TV ve dier cihazlarn
balantlarnn nasl yapldn renecek ve bunlar uygulamak iin genel bilgilere sahip
olacaksnz. Grnt ve ses sistemleri dal rencileri olarak televizyon ve dier cihazlarn
tamirini yapabilmek iin temel bilgilerin yeterli olmayacan unutmaynz. mkn bulduka
cihazlar ap yapsnda bulunan elektronik kartlar inceleyiniz. Bylelikle daha fazla deneyim
kazanacak ve cihaz onarm konusunda belirli bir seviyeye gelebileceksiniz. Televizyon veya
dier elektronik cihazlarn kitap karsnda tamir edilemeyeceini ltfen unutmaynz. Teorik
bilgi, pratik ile birlikte kullanlmadnda ok fazla bir ey ifade etmeyecektir.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Plazma TV alma sistemini tanyarak balantlarn yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Plazma TV avantaj ve dezavantajlarn aratrnz.

Plazma TV ve dier televizyonlar arasnda fiyat karlatrmas yapnz.
Kontrast, parlaklk ve renk derinlii kavramlarn aratrnz.

1. PLAZMA TV
1.1. Plazma Ekranlarn Yaps
Maddenin kat, sv, gaz ve plazma olmak zere drt hli vardr. Genel olarak madde
ya kat ya sv ya da gaz hlinde bulunur. stenildiinde ortam artlar elverili hle
getirilerek bir hlden dierine dntrlebilir.

ekil 1.1: Maddenin hlleri

Kat Hli

Maddenin kat hli belirli bir ekle ve hacme sahiptir. Kat maddeyi oluturan atom ve
molekller birbirine ok yakndr. Aralarndaki boluklar ok azdr. Atom ve molekller
arasnda bir dzenlilik vardr. Hafif bir hareketlilik vardr.

Sv Hli

Maddenin sv hli, belirli bir ekle sahip deildir. Svlar akkan olduklarndan
bulunduklar kabn eklini alr. Sv halde atom veya molekller katlardan daha dzensiz
olup tanecikler aras boluklar katlardan daha fazladr. Dzensiz hareket vardr.

Gaz Hli

Atom veya moleklleri arasnda boluklarn ok olduu durumdur. Gaz tanecikleri

dzensiz olarak hareket eder. Bu hareketleri srasnda gaz moleklleri birbiri ile homojen
olarak karabilir. Bunlarn yaylmalar hissedilebilir veya gzle takip edilebilir. Bir odaya
damlatlan bir kolonyann kokusu ksa srede hissedilirken, bir dumannn yaylmas da
gzle takip edilebilir. Gazlarn belirli bir ekil ve hacimleri yoktur. Konulduklar kab
dolduracak ekilde genleerek kabn eklini ve hacmini alr.

Plazma Hli

Gaz hlindeki maddeye enerji vermeye devam edersek atomlarn d kabuklarndaki

elektronlar atomdan ayrlmaya balar. Bu durumda madde, art ve eksi ykl paracklardan
oluan yksek enerjili bir gaz hline gelir. Art ve eksi ykler, birbirlerini ekmelerine
ramen birleerek ntr bir atom oluturamaz. nk paracklarn kinetik enerjileri,
aralarndaki elektrostatik ba enerjisinden fazladr. Gne ve dier yldzlar (ntron yldzlar
hari) tamamen plazma hlindedir. Plazma hline uzay boluunda da bolca rastlanr.
Uzaydaki plazma ok daha souk olmasna ramen ok seyreltik olduu iin birleerek ntr
atomlar oluturma ihtimal dktr.

ekil 1.2: Maddenin hlleri ve yaplar

1.1.1. Plazma
Plazma ilk kez 1879 ylnda Sir William Crookes tarafndan maddenin drdnc hli
olarak tanmlanmtr. Plazma, bir ksm ya da tamam iyonlam ve ierisinde serbeste
dolaan elektronlar barndran yksek enerjili gaz kmeleridir. Serbest elektrik ykleri
ierdii iin maddenin dier hllerinden farkl olarak elektromanyetik zellik gsterir.
Plazma, kimya ve fizikte iyonize olmu gaz anlamna gelmektedir. yonize gaz iin
kullanlan plazma kelimesi 1920'li yllardan beri fizik literatrnde yer almaya balamtr.
yonize, iyon durumuna gemi yani bir veya daha ok elektron kazanm veya yitirmi
atomdur. Kendine zg niteliklere sahip olduundan, plazma hli; maddenin kat, sv ve gaz
hlinden ayr olarak incelenir.
Kat bir cisimde,cismi oluturan molekllerin hareketi ok azdr, molekllerin
ortalama kinetik enerjisi herhangi bir yntemle (rnein starak) arttrldnda cisim ilk
nce svya, sonra da gaza dnr. Gaz faznda elektronlar gayet hzl hareket eder. Eer
gaz hlinden sonra da s verilmeye devam edilirse iyonlama balayabilir, bir elektron
ekirdek ekiminden kurtulur ve serbest bir elektron uzay meydana getirerek maddeye yeni
bir ekil kazandrr. Atom bir elektronu eksilmi ve net bir pozitif yke sahip olmu
olacaktr. Yeterince stlm gaz iinde iyonlama defalarca tekrarlanr ve serbest elektron ve
iyon bulutlar olumaya balar. Fakat baz atomlar ntr kalmaya devam eder. Oluan bu iyon,
elektron ve ntr atom karm, plazma olarak adlandrlr.

ekil 1.3: Molekller aras balar

yonize olma durumu, en az bir elektronun atom ya da moleklden ayrld anlamna

gelir. Serbest elektrik yk sayesinde plazma yksek bir elektrik iletkenliine kavuur ve
elektromanyetik alanlardan kolaylkla etkilenir.

Resim 1.1: Plazma k

Plazma ierdii yksek enerjili iyonlar nedeniyle yksek scaklklar iaret etmektedir.
Ancak younluu daha az olan bir ortamda, nispeten daha dk scaklklarda oluan
plazmalara souk plazma denir. Gne ve tm yldzlar scak plazmaya rnek verilirken;
kuzey klar, neon lambalar, floresan tpleri ve plazma TVde kullanlan plazma yaps
souk plazmaya rnek verilebilir.

Resim 1.2: Plazma panel kesiti

PDP (Plasma Display Panel) yaps incelendiinde temel olarak iki ksmdan oluur.
Bunlar;

n Panel
Arka Panel

Bu iki yap ayr ayr retildikten sonra birletirilir. retim esnasnda bir dizi ilemden
geer. Bu ilemler neticesinde elde edilen n panel ve arka panel fabrika ortamnda bir araya
getirilir. Elbette bu ilemler ileri teknoloji gerektiren retimlerdir.
5

n Panel lemleri

Cam ykama ve temizleme

Lazer ile panel kimliinin cam zerine yazlmas

Dielektrik katman basks

Maskn oluturulmas

Bus elektrot basks

ITO (Indium-Tin Oxide) elektrot basks

Dielektrik katman basks

Basn yntemi ile MgO katman basks

Camn Kesilmesi

Resim 1.3: n panel ve arka panel

Arka Panel lemleri

Cam ykama ve temizleme

Dielektrik katman basks
Adres elektrot basks
Dielektrik katman basks
Kauuk bariyer basks
Fosfor eklenmesi (Krmz-Yeil-Mavi)
Yaptrc cam maddesinin kenarlara uygulanmas
Camn kesilmesi

Hazr hle gelmi olan arka panel kenarlarna cam zellikli bir sv srlr. Bu sv s
altnda sertleerek n ve arka panelin birbirine yapmasn salar. Camn alt ve st
katmanlar boyunca apraz biimde yzlerce ince elektrot bulunmaktadr. Bunlarn grevi
hcreleri dolduracak olan duraan bir gaz karmn yklemek iin bir elektrik alan
oluturmaktr.
Panel birleimi bittikten sonra ekran neon ve xenon gazlar ile doldurulur. Bu gazlar
elektrikle yklendiklerinde plazma oluturabilmektedir. Oluan bu plazma k retebilme
yeteneine sahiptir. nce bir cam tp, kaynak robotuyla ekrann arkasna yerletirilir. Bu tp
kullanlarak hava darya emilir ve gaz karm ieriye doldurulur. Yklenmi olan neon ve
xenon, insan gznn alglayamad mor tesi k yayar. Her hcre srayla krmz, yeil
ve mavi renklerde fosforlu bir madde ile kaplanr. Fosfor sayesinde k grlebilir k
olarak izleyiciye ular.

ekil 1.4: Plazma hcre

1.1.2. znrlk

Resim 1.4: Pikseller

Tm saysal grntlerin en kk paras olan noktacklara piksel denir. ngilizce de

resim paras anlamna gelen "picture element " birleik kelimesinden gelmitir. Pixel,
picture (resim) szcnn ksaltmas olan pix ve element (para) szcnn ilk iki
harfinden (el) olumaktadr.
Ekran zerindeki toplam piksel says ekrann znrln verir. 1920 x 1080
znrlkl ekran denilince anlatlmak istenen, yatayda 1920 adet, deyde ise 1080 adet
pikseli olan panel demektir. Panelin znrl arttka panelden oluturulan resmin
kalitesi artmaktadr.
CRT (tpl) televizyonlarla karlatrldnda, eitli teknolojilere dayanan sabit
pikselli ekranlar gnmz pazarnda arlkl hle gelmitir.Rekabet hlindeki bu
teknolojileri tanmlamak iin LCD (Liquid Crystal Display), DLP (Digital Light Processing),
LCoS (Liquid Crystal on sSlicon) ve PDP (Plasma Display Panel) gibi bir sr ksaltma
kullanlr.
Bu teknolojilerin hepsi elektronik imajlar deiik yntemlerle oluturur, fakat ortak
bir karakterleri vardr: Sabit grnt pikselleri. Bu sabit piksel yaps ekrann fiziksel
znrln belirler ve buna da ekrann doal znrl denir.
Ekranda grnty oluturmak iin yan yana sralanm renkli hcreler
bulunmaktadr. Bu renk hcreleri krmz (Red-R), yeil (Green-G) ve mavi (Blue-B)
renkteki fosforlardan meydana gelir. Yan yana dizilmi olan bu R-G-B hcreleri bir araya
gelerek pikselleri olutururlar. Tek bana bir renk hcresi ( R , G veya B) alt piksel olarak
isimlendirilir. Tm renkler bu adet alt piksel renginin kartrlmas ile elde edilir.
Birbirine yakn olan bu alt pikseller izleyici tarafndan birbirine karm renkler olarak
alglanr.

Resim 1.5: Piksel ve alt piksel

Pikseller ierisindeki ayn renkli fosforlu hcreler arasndaki mesafeye nokta aral
(Dot Pitch) denir. Bu piksellerin nokta aralklar (dot pitch) ne kadar kk olursa ve ekran
kaplayan piksel says ne kadar ok olursa o kadar ince ayrnt ekranda gsterilebilir. Bu
grnt kalitesini etkileyen en nemli faktrdr. n bana den nokta saysna da DPI
denir ve deerinin byk olmas ekranda daha ok piksel olduunun belirtisidir. Piksel
saysnn ok olmas grnt kalitesini ykseltir. Ekran grntsn oluturmak iin
kullanlan yatay ve dikey piksel saysna znrlk denir.
Yksek znrlk standartlarnn kullanlmaya balamasyla birlikte hayatmza,
1080p, HD Ready gibi tanmlamalar girmeye balamtr. Bu tanmlamalarda kullanlan
rakamlar, grntdeki satr saysn yani grntnn yksekliini ifade eder. Harf ise
videonun interlaced mi yoksa progressive mi olduunu belirtir. rnein 1080i olarak
tanmlanan 16:9 leine sahip bir video, 1920 x 1080 znrle sahiptir ve interlaced
tarama standardyla kodlanmtr. Bu standard donanmsal olarak destekleyen televizyonlar,
HD Ready olarak ifade edilir ve yksek znrlkl kabul edilen 720p ile 1080i
znrlklerini destekler.
Full HD veya HD Ready 1080p olarak ifade edilen grnt standard ise ksaca 1080p
olarak tanmlanr. 1080i'den fark ise progressive olmasdr. Yani 1080p olarak kodlanm bir
film, plazma televizyonda izlendii srada, deinterlacing ileminden gemeden ekrana gelir
ve bu sayede daha net ve akc grntler elde edilmi olur. Ayrca grnt yavalatma ve
durdurma durumlarnda da, daha net bir grnt ile karlalr.
Televizyonunuzun yksek znrl desteklemesi, yksek znrlkl grntler
alnabilecei anlamna gelmez. zellikle 720p ve 1080p gibi progressive taramaya sahip
videolar, kaypsz olarak ekrana tamak iin HDMI veya DVI-D gibi yksek bant
geniliini destekleyen, saysal grnt ara yzlerini kullanmak gerekir. Analog grnt ara
yzlerinde ise grnt kayna progressive olsa bile interlaced olarak aktarlacak ve kalite
kaybna urayacaktr.
Interlaced (rgsel) tarama yntemi, bir yayn veya video standard olmaktan ziyade,
CRT yani tpl tabir edilen grntleme cihazlarnn alma mantna dayanarak
gelitirilmi bir grntleme tekniidir. Interlaced tarama yntemi gnmze kadar gelmitir
ve halen ou CRT cihazda kullanlmaktadr. Baz gelitirilmi CRT cihazlarda ve
gnmzde standart hline gelen LCD teknolojisinde ise progressive (ilerici) tarama yntemi
kullanlr.
Progressive tarama, her taramada grntnn yarsnn ekrana getirildii interlaced
taramann aksine, tm grnty tek bir taramada ekrana getirir. Bylece daha net ve
titreimsiz bir grnt elde edilir. Bu yntem, spor karlamalar gibi hareketli grntlerin
daha akc olmasn da salar.

Interlaced tarama standardna sahip grnty, progressive tarama yntemiyle alan

bir cihazda grntlemek iin grntnn dntrlmesi gerekir. Interlaced videoyu veya
yayn, progressive biime evirme ilemine deinterlacing ad verilir. Analog giriten gelen
video kaynan, plazma TV ekrannda grntlemek iin yaplmas gereken bu ilemi,
deinterlacing ipi ya da video ilemcisi gerekletirir.
Interlaced (rgsel) taramaya sahip grntnn, progressive (ilerici) taramaya sahip
grntye evrilmesi ilemine, deinterlacing ad verildiini sylemitik. Bu ilem, interlaced
grntdeki yarm kare hlindeki iki grntnn birletirilerek tek ve btn kare hline
dntrlmesidir. Olduka basit grnen bu ilemin arkasnda, kaliteyi arttrmak amacyla
gelitirilen birok karmak yntem kullanlr.

1.2. alma Prensibi

Plazma ekran prensibi ilk olarak 1936 ylnda Macar mhendis Klmn Tihanyi
tarafndan ortaya atlmtr. lk monokrom Plazma ekran 1964 ylnda retilmi ve bilgisayar
monitrlerinde kullanlmtr. Dz ekran zeliine sahip bu ekran 1970'li yllarda ok tercih
edilmi ancak znrlk teknolojisindeki gelimeler nedeniyle poplaritesini abuk
yitirmitir. nk ilk Plazma ekranlar 15-17 in boyutlarnda olduu iin yeterli grnt
kalitesi salanamamtr. yon gazl plazma ekranlar ise ilk olarak 1970'li yllarn banda
retilmeye balanmtr.
Plazma paneller, iki paralel cam tabakann arasnda yer alan ve zgara eklinde
yerleik, ii plazma gaz ile dolu binlerce odacktan oluur. Panelin alma mant, renkli
floresan klarn yanarak resmin oluturulmasdr. Paneldeki her pikselde, ierisinde neon xenon gaz bulunan alak basn deerine sahip kapal cam hcreler vardr.

Resim 1.6: Plazma panel yaps

10

Her piksel, krmz, yeil ve mavi renkte adet floresandan oluur. Hcrelerin
arkasnda ve arka cam boyunca adres elektrotlar dikey olarak dielektrik malzeme ile
evrelenmi ve MgO (magnezyum oksit) koruyucu tabakas ile kaplanm ekran elektrotlar
ise n camda yatay olarak yerletirilmitir. Dikey ve yatay elektrotlar zgara eklinde bir yap
oluturur.

Resim 1.7: Ik fotonunun olumas

Serbest elektronlar gaza elektriksel gerilim uygulayarak oluturulur.

Partikller sabit olarak birbirlerine arpar.
Plazma atomlarnn uyarlmas, k fotonunun (UV) ortaya kmasn salar.
Atomun uyarlmas UV (ultraviyole) nn ortaya kmasna sebep olur ve bu
da plazma ekran ierisindeki renkli k veren fosforun uyarlmasna sebep olur.
Floresan k ierisinde temel eleman plazmadr. Plazma, serbest dolaan iyonlar
(elektriksel olarak yklenmi atomlar ) ve elektronlardan (negatif yklenmi partikller)
oluan gazdr. Normal koullarda gaz yklenmemi partikllerden olumutur. Tekil gaz
atomu eit sayda proton (atom ekirdei ierisinde pozitif ykl partikller) ve
elektronlardan oluur. Negatif ykl elektronlar pozitif ykl protonlar dengeler. Atom
bylece sfr ykldr. Gaz ierisine elektriksel gerilim uygulayarak birok serbest elektron
oluturulur ve durum ok hzl bir ekilde deiir. Serbest elektronlar atomla arparak dier
elektronlarn serbest kalmasn salar. Elektron eksiklii ile atom dengesini kaybeder ve iyon
olmasn salayarak pozitif yklenir.
Herhangi bir hcredeki gaz iyonlatrmak iin plazma ekran, kesien hcredeki
elektrotu arj eder. Her bir hcrenin srayla arj edilmesi saniyede binlerce kez olur. Belli bir
hcrede gaz boalmasnn salanmas iin o hcrede kesien elektrotlara voltaj fark
uygulanarak hcredeki plazma gazndan elektrik akm gemesi salanr.
11

Resim 1.8: Plazma hcre kesiti

Plazma ierisinde elektriksel akm uygulayarak negatif ykl partikller plazma

ierisinde pozitif ykl alana doru koar, pozitif ykl partikller de negatif ykl alana
doru koar. Bu koma esnasnda partikller birbirlerine arpar. Bu arpma plazma
ierisindeki gaz atomlarn kkrtarak fotonlardan enerji aa kmasn salar. Xenon ve
neon atomlar (plazma ekran ierisinde kullanlan gaz) uyarldklar zaman k fotonu yayar.
Genellikle bu atomlar, insan gzne grnmeyen ultraviyole fotonlar yayar. Ancak
ultraviyole fotonlar grlebilir k fotonu uyarmak iin kullanlabilir.

Resim 1.9: Renklerin elde edilmesi

12

Aa kan ultraviyole fotonlar hcrelerin i duvarlarna denmi fosfor maddesi ile

etkileime girer. Fosfor baka bir k ile etkiletii zaman kendisi grlebilir k yayan bir
maddedir. Hcredeki ultraviyole fotonlarn fosfor atomlar ile arpmasndan dolay bir st
seviyeye kp tekrar normal seviyeye giden fosfor elektronlar, geri dnte fazla enerjiyi
grlebilir k olarak yayar. Her piksel tane alt pikselden oluur. Bir alt piksel mavi renk,
bir alt piksel krmz renk ve bir alt piksel yeil renk iindir. Her alt piksel sanki ufak
floresan bir tp gibi davranr. Ekranda toplam resmi oluturacak ekilde btn hcreler
src devreler tarafndan srlr. Deiik hcrelere uygulanan akm darbeleri artrlp
azaltlarak farkl parlaklk deerleri elde edilir. rnein; beyaz rengi elde etmek iin tm
hcreler ayn oranda ve tam parlak olarak aydnlatlr.
Plazma ekran konusunda yaplan almalar neticesinde neoplazma teknolojisine sahip
yeni rnler piyasaya kmaya balamtr. Neoplazma ekranlar plazma ekranlara gre
farkllklar gstermekte ve daha uzun mrl olmalar ile dikkat ekmektedir. Temel olarak
ayn mantkla retilen neoplazmalar plazma ekranlara gre daha ileri bir dzeyde
gelitirilmitir.
Neoplazma-Plazma ekran arasndaki farkllklar

Neoplazma ekranlarda piksel yanmas meydana gelmez bunun nedeni piksel

noktacklarnn belirli zamanlarda serbest olarak hareket etmesidir. Bu
hareketlenme sabit yanmaya sahip (ekranda sabit duran grnt) hcre iindeki
k iddetinin azalp oaltlmas eklinde yaplrken normal artlarda insan
gz bunu seemez.
Neoplazma ekranlarda iyonize gazn mr daha yksektir ve ortalama 5-8 yl
daha fazladr.
Neoplazma ekranlarda basn fark etkisini azaltmak iin yaltc bloklar
eklenmitir. Bu nedenle basn fark nedeniyle oluabilecek uultular en aza
indirilmitir.
Soutma ve yansma iddeti grlts yoktur.
Titreim sorunu ortadan kaldrlmtr.
Siyah grntde elektrik tasarrufu maksimum seviyeye ykseltilmitir.
Yksek znrlkl grntlerin (HDTV,HD Video vs.) akcl daha iyidir.

13

1.3. Plazma TV Blok emas

Resim 1.10: PDP blok diyagram

Plazma ekran paneli iki ksmdan oluur. Bunlar:

Panel ksm
Elektronik kartlar

Plazma paneller, iki paralel cam tabakann arasnda yer alan ve zgara eklinde
yerleik, ii plazma gaz ile dolu binlerce odacktan oluur. Plazma gaz, Xe + Ne veya Xe +
Ne + He gazlarnn karmndan elde edilir
i gaz dolu bu hcreler ile hareketli grntlerin elde edilmesi iin panelin
almasn salayan elektronik devreler gerekir. Plazma TV incelendiinde LCD TV ve
LED TVye gre daha fazla elektronik karta sahiptir. Plazma TV dier panel
televizyonlardan kolayca ayrt edilebilir.
Plazma TVde bulunan elektronik kartlar:

PSU (G Kayna nitesi)

Control Board (Kontrol Kart)
Adress Drive Board (Adres Src Kart)
X-SUS Board (X-SUS Kart)
Y-SUS Board (Y-SUS Kart)
Mainboard (Anakart)
Y-Drive Board (Y-Src Kart)
IR Board (Kzltesi Alc Kart)

14

ekil 1.5: Plazma TV blok diyagram

Tm kumanda ve tu takm fonksiyonlar anakart zerindeki mikrodenetleyici

tarafndan kontrol edilir. A/D (analog/dijital) evirici, analog girilerden alnan grnt
sinyalini dijitale dntrr.
Giri / k balant noktalar anakart zerinde bulunur. HDMI, komponent, scart gibi
girilerden alnan grnt ve ses sinyali anakartta ilenir. Ses, ses ilemcisinden ses k
entegresine oradan da hoparlrlere gnderilir. Resim lekleyici (Video Scaler) dk
znrlkte gelen bir video sinyalini daha yksek znrle dntrebildii gibi,
yksek znrlkte gelen bir sinyali daha dk znrle dntrr. Farkl
znrlkteki video sinyallerini panelle uyumlu hle dntrr. DVD ve 1080i
kaynaklardan gelen interlaced sinyalin progressive formata dntrlmesi btn dijital
ekranlarda zorunludur. Bu video ilemcinin grevidir ve bu ileme de-interlacing denir.
Antenden alnan yayn analog tunerden izlenecekse ncelikle tuner kndan video
ve ses ara frekans sinyalleri elde edilir. Bunlar ykseltildikten sonra dijital renk kod zc
zerinden video ilemciye gnderilir. Eer yayn DVB-T gibi saysal karasal yayn uyumlu
tuner zerinden ilenecekse F/E demodlatrden getikten sonra MPEG kod zcye gelir.
Sktrlarak kodlanm olan yayn burada zlr ve ilemciye gnderilir. TMDS
(Transition Minimized Differential Signaling) yksek hzl seri veri aktarm salayan, DVI ,
HDMI video arayzleri ve dier dijital iletiim arabirimleri tarafndan kullanlan bir
teknolojidir.

15

Video ilemci kndan elde edilen sinyal LVDS formunda lojik kontrol kartna
aktarlr. Lojik kontrol kart, anakarttan kodlanm olarak gelen video sinyalini zerek
ekranda oluturulacak desen iin adres veri sinyali ile birlikte X ve Y src sinyalleri retir.
Adres veri k sinyali panele aktarlr. Ar akm uygulanmsa sistem bunu alglar ve
srcleri korur. Ortam scaklnn durumuna gre (dk scaklk-oda scakl-yksek
scaklk) dearj optimizasyonu yapar.

ekil 1.6: Panel elektrotlar

Plazma panelde grnt oluturulurken ekranda bulunan elektrotlar adres kart, Y ve

X kartlar tarafndan kontrol edilir. Ekranda oluturulacak grnt baz aamalardan geer.
Plazma ekranda grnt oluturulurken reset, adresleme ve sreklilik evreleri kullanlr.

ekil 1.7: Plazma ekran grnt oluturma emas

16

Reset :

Reset ya da SET ilemi tm hcreler ierisindeki gaz iyonlatrmak ya da arj etmek

iin yaplr. X ve Y elektrotlarna voltaj uygulanarak her bir hcre sreklilik modu olan
sustain modundan kartlp X elektrotlar (-) ve Y elektrotlar (+) yklenerek hcreler aktif
olmaya hazr edilir.

Adresleme :

Yaklacak her tekil hcre bu periyotta adreslenir. Oluturulacak ilk grnt iin aktif
edilecek hcreye ait adres elektrodu ile yine ayn hcreye ait Y elektrodu aktif hle getirilir.
Adres elektrotlar ile Y elektrotlar srayla aktif hle getirilir. Grnty oluturacak tm
hcreler aktif duruma getirilmeden nce tm elektrotlar ak konuma getirilir. Bu ilemin
yaplma sebebi, sustain modunun balamasndan nceki hcre kararllnn salanmas
iindir.

Sreklilik (Sustain) Modu :

Tm elektrotlar ak konuma getirildikten sonra X ve Y ularna voltaj uygulanmas

sonucu plazma ierisindeki reaksiyon balatlr ve aa kan UV, fosfor ile etkileerek
fosforun grnr k oluturmasna neden olur.

Resim 1.11: Grntnn oluturulmas

17

1.3.1. Plazma TV alma Prensibi

Resim 1.12: Plazma TV elektronik kartlar

Besleme kart (Power Supply Unit PSU), televizyonun almas iin gerekli olan
tm voltajlar reten elektronik karttr.
Lojik kontrol kart (Logic Control Board), panelin almasn kontrol eden ve resmin
oluturulmas iin gerekli srme ve data dnm (LVDS/TTL grnt datas dnm)
ilemlerinin gerekletirildii elektronik karttr. X ve Y kartlarnn almasn bu kart
kontrol eder. Lojik kontrol kart video sinyalini ileyerek adres src k sinyali, X-SUS
ve Y-SUS kartlarn srmek iin gerekli sinyalleri retir. Plazma TVlerde grnt verileri,
asiden panele LVDS formatnda tanr. Aktarm esnasnda LVDS kablosu ad verilen bir
veri kablosu ile tanr. LVDS, (Low Voltage Differential Signaling) dk grlt
seviyesinde ve dk g tketimi ile ok yksek hzda data iletimine olanak salayan
yntemdir.

18

Resim 1.13: Lojik kontrol kart

Lojik kontrol kart birok fonksiyona sahiptir.

Veri lemcisi
Veri Dntrc
Tarama (Scan) Kontrol
Mikroilemci Birimi
EEPROM

Kartlar arasndaki lojik sinyaller FFC (Flat Flexible Cable) veri kablolar ile tanr.
ki tip FFC kablosu kullanlr.

0.5 mm pin aralkl, 50-pinlik

0.5 mm pin aralkl, 60-pinlik

Resim 1.14: FFC kablosu

19

Adres src kart, adres src devrelerinin bulunduu elektronik karttr. Lojik
kontrol kartndan ald sinyal ile adres darbeleri oluturur. Adres elektrotlarn sren
devreler bu kart zerinde bulunur. retilen bu src sinyalleri, TCP (Tape Carrier Package)
ad verilen veri kablosuyla adres elektrotlarna uygulanr. TCP kablosu kolay zarar grebilen
bir kablodur.

Resim 1.15: Adres kart

Y-SUS ve X-SUS kartlar, tarama src ve sustain src devrelerinin bulunduu

elektronik kartlardr. Ekran elektrotlarn sren elektronik devrelerdir.
Y-SUS kart, sustain, reset ve Vsc (tarama) gerilimlerini retir. rettii bu gerilimleri
Y-Src (Y-Drive) kartna gnderir.

Resim 1.16: Y- SUS kart

Y-Src kart, Y-SUS kartndan gelen sustain, reset ve Vsc gerilimlerini alr
zerindeki tarama src entegreleri (Scan drive IC) sayesinde ekranda yatay olarak
konumlanm olan Y elektrotlarn kontrol eder. Src entegresinin asesi ve Vpp gerilimi
arasndaki potansiyel fark 0 volt iken sustain periyodu alr. ase ve Vpp gerilimi
arasnda potansiyel fark olumaya baladnda tarama periyodu almaya balar.

Resim 1.17: Y-Src kart

20

X-SUS kart, lojik kontrol kartndan ald sinyal ile (erase ve sustain) panelde sustain
dearj oluturur. Elde edilen bu dalga formu panele FPC (Flexible Printed Circuit) kablosu
ile aktarlr.

Resim 1.18: X-SUS kart

Resim 1.19: FPC kablosu

21

FPC (Flexible Printed Circuit) kablosu, X-SUS ve Y-Src kartlar ile panel
iindeki elektrotlar arasndaki balanty salar.

Resim 1.20: Anakart

Anakart zerinde HDMI, VGA, scart, komponent balantlar bulunur. Grnt ve ses
anakartta ilenir. Genellikle yzeye monteli kare bir ilemci sayesinde tm sistem kontrol
fonksiyonlarn ve grnt ileme fonksiyonlarn yerine getirir. Ana ilemcinin
fonksiyonlar:

Analog video ileme

Ses demodlasyonu
Ses arabirim ve anahtarlama
Hoparlrler iin ses ve ton kontrol
Hoparlr kanallar iin yansma ve gecikme kontrol
Mikrodenetleyici
Veri yakalama

Anakart zerinde bulunan dier ksmlar tuner, A/D dntrc, SD RAM, DDR
RAM, ses k ykselteci, DC DC konverter devreleri, IF ykselteci ve filtre devresi, flash
EEPROMdir.

22

1.4. Plazma TV Besleme Kat

Resim 1.21: PSU

Plazma TVlerde besleme kart PSU (Power Supply Unit) olarak isimlendirilir.
Giriten uygulanan AC ebeke gerilimini TVde bulunan elektronik kartlar ve panel iin
gerekli olan gerilimlere dntrr. Giri gerilimi 100 ~ 240 Volt AC olabilir.

Besleme kart (PSU) panelin ve tm elektronik kartlarn almas iin gerekli

gerilimleri retir.

Beslemeyi oluturan blmler:

Ana Filtre (EMI Filter) ve Standby Devresi

PFC (Power Factor Correction) Devresi
Ana Konverter Devresi (SMPS)
Koruma Devresi

SMPS devreleri akm ve gerilimin hzl deiimine bal olarak genlii kk enerjili
bozucu iaretler retir. Bu iaretler dier elektronik devrelerde ve cihazn kendi i
almasnda bozucu elektromanyetik giriimlere neden olur. Bu iaretlere elektromanyetik
bileen ieren ( Electro Magnetic Interfaces - EMI ) iaret denir. EMI filtre devreleri
iletkenler zerinden yaylan elektromanyetik giriimi engellemek iin kullanlr. AC giri
gerilimi bu filtre devreleri zerinden dier devrelere uygulanr.

23

Plazma TV besleme nitesinde SMPS yaps kullanlmaktadr. SMPS, anahtarlamal

tip g kayna demektir. Anahtarlamal g kaynaklar, ebekeden ekilen akmda nemli
harmonik bileenlere sebep olur ve ebekeden ekilen aktif g orannn dmesine neden
olur. Bu durum ayn ebekeye bal olan bilgisayar, mikroilemci vb. hassas cihazlarn
almasn olumsuz etkilemektedir. Enerjinin kaliteli ve verimli kullanlmas asndan,
ulusal ve uluslararas dzeylerde, g faktr ve harmonikler asndan eitli
snrlandrmalar ve standartlar gelitirilmitir. stenilen standartlara uygun g faktr ve
harmonik deerlerini salamak zere g faktr dzeltme devreleri kullanlmaktadr. Pasif
ve aktif filtreler, yllardr g faktr dzeltme devreleri olarak yaygn bir ekilde
kullanlmaktadr. Aktif filtreler, ebeke akmnn dalga eklinin izlenmesine bal olarak
oluturulmakta ve bu yzden olduka karmak ve pahal olmaktadr. Pasif filtreler, ar ve
hantal olmalar, geni hat ve yk aralnda kullanlamama gibi dezavantajlara sahiptir. Bu
sebeplerden son yllarda AC-DC dntrc tabanl yksek frekansl g faktr dzeltme
devreleri yaygnlamaya balamtr.
G kayna nitesinde kullanlan PFC devresinde bu ilemi gerekletiren ift faz
gei PFC entegresi kullanlmtr. EMI filtre devresinden gelen AC giri gerilimi kpr
diyotla dorultulduktan sonra PFC entegresine uygulanr. PFC devresi knda yaklak
400V DC gerilim elde edilir.
Standby gerilimi 5Vluk DC gerilimdir. Bu gerilim stanby devresi kndan elde
edilir. Devrenin almasn kontrol eden flyback konverter entegresidir. PFC devresi
kndan alnan gerilim SMPS devresine uygulanr. Anahtarlama eleman olarak genellikle
MOSFET kullanlmaktadr. Besleme kartnda kullanlan SMPS devresinde ise anahtarlama
eleman ve PWM osilatr ayn entegre ierisinde kullanlmtr. Pulse-width modulation
(PWM, Darbe genilik modlasyonu), retilecek olan darbelerin, geniliklerini kontrol
ederek kta retilmek istenen analog elektriksel deerin veya sinyalin elde edilmesi
tekniidir. Anakarta giden gerilimler SMPS devresi kndan elde edilmektedir.

Resim 1.22: Besleme klar

G kayna nitesinden anakarta giden gerilimler:

5 Volt
13 Volt
5,3 Volt
24

G kayna nitesinden lojik kontrol kartna giden gerilimler:

5 Volt
5,3 Volt

DC/AC ve DC/DC evirici (converter) / eviricilerde (inverter) , yksek performans ve

yksek g younluu iin yksek anahtarlama frekans gerekir. Bylece retilen
sinyallerdeki dalgalanma ve pasif elemanlarn boyutlarnda klme salanabilir. Bununla
beraber yksek anahtarlama frekans, anahtarlama elamanlarndaki g kayplarn, anahtar
zerindeki gerilim/akm basklarn, snma snrlarn, elektromanyetik etkileimini (EMI)
arttrmaktadr. Bu kayp ve grltlerin azaltlmas ve frekansn ykseltilebilmesi iin sfr
gerilim anahtarlama yntemi kullanlr. Sfr gerilim anahtarlama tekniinin temeli, yar
iletken devre elemanlar zerindeki gerilim sfr deerindeyken anahtarlarn iletime ve
kesime gtrlmesine dayanr.
Resimdeki g kayna nitesinde (PSU) Va ve Vs gerilimlerinin elde edilmesi iin
sfr gerilim anahtarlama kontrol entegresi kullanlmtr. Bylece Vs ve Va gerilimleri
retilir.
G kayna nitesinden Y-SUS kartna giden gerilimler :

Vg
Vs

G kayna nitesinden X-SUS kartna giden gerilimler :

Va
Vs
Vg

Bu gerilimler:

Vs gerilimi: 200 Volt ~ 210 Volt

Va gerilimi: 52 Volt ~ 56 Volt
Vg gerilimi: 15 Volt

Koruma (protection) devresi sayesinde herhangi bir ar akm ya da ksa devre

durumunda g kayna nitesi kendini korumaya alr.

25

1.5. Plazma TV Giri - k Balant Noktalar

Resim 1.23: Plazma TV arka panel balant noktalar

SCART (from Syndicat des Constructeurs d'Appareils Radiorcepteurs et Tlviseurs)

Fransz kaynakl bir standarttr. Ses ve grnt balants yapmay salayan 21-pinli bir
konektr kullanlr. Televizyonlarda ok yaygn kullanlr. Ayrca DVD oynatc, uydu alcs
gibi cihazlarda yine scart k bulunmaktadr. Scart, hem kompozit video sinyalini, hem SVideo sinyalini, hem de RGB sinyalini aktarabilir. Maksimum 720 x 576 znrlkl video
aktarmna izin verdii ve analog olmasndan dolay dijital ses ve grnt sinyalini
aktaramad iin yerini komponent video ve daha sonra HDMI almtr.

Resim 1.24: Scart kablosu

Yksek znrlkl oklu ortam arayz veya ksaca HDMI (ngilizce: High
Definition Multimedia Interface), 2003 ylnda ses (audio) ve grnt (video) verilerini
sktrlmadan dijital olarak aktarmak iin gelitirilmi bir arabirimdir. HDMI; blu-ray disk
alar, HD-DVD disk alar, bilgisayar, oyun konsolu, dijital uydu alcs gibi cihazlar
uyumlu ses ve grnt cihazlarna balar. 2006 ylnda HDTV kameralar ve dijital fotoraf
makinelerinde de grlmeye balamtr.
26

Resim 1.25: HDMI kablosu

VGA (Video Graphics Array: Video Grafik Dizisi), bilgisayarlardaki analog grnt
standard ile 15-pin D-sub konektr veya 640x480 znrln kendisini ifade eder. lk
defa 1988 ylnda IBM tarafndan piyasaya srlmtr.
VGA balants, greceli olarak eski bir teknoloji olmasna ramen 2010 ylnda hala
nemli bir balant standard olma zelliini korumaktadr. Fakat gnmzde performans,
kalite ve kolaylk bakmndan yetersiz olduu dnlmektedir.

Resim 1.26: VGA kablosu

Komponent video iki veya daha fazla bileene ayrlm video sinyalini tarif eder.
Genellikle ayr bileen olarak depolanan veya iletilen analog video bilgisini ifade etmek
iin kullanlr. Komponent video kablolar ses sinyalini iletmez.
Komponent video girileri; renk sreklilii, gelitirilmi znrlk ve artrlm
grnt detaylar iin video sinyallerini ksma ayrarak daha yksek kalitede grnt
salar. Komponent video, tm video bilgisinin tek bir sinyalde birletirildii kompozit video
ile kartrlabilmektedir. Komponent video balantsnda ses bilgisi tanmamaktadr. Bu
yzden ses iin ayr kablolar kullanlmaktadr.
27

Resim 1.27: Komponent RCA kablosu

Resim 1.28: Plazma TV yan panel balantlar

S-Video (Separate video) video bilgisini iki ayr sinyal (parlaklk ve renk) eklinde
tayan bir video sinyalidir. Y/C olarak da bilinir. S-Video ile ses sinyali tanmaz.

Resim 1.29: S-Video kablosu

28

Resim 1.30: Arka panel balantlar

1.POWER IN
Televizyonu altrmak iin gerekli olan enerji g kablosu ile prizden televizyona
aktarlr.
2.COMPONENT IN
Televizyon komponent giri kullanlarak izlenilecekse ses iin (AUDIO L/R) ve video
iin ise komponent (Y/PB/PR) video balant kablosu kullanlr.
3.PC IN / AUDIO
Bilgisayar televizyona balanmak istendiinde ses iin audio girii, grnt iin PC
girii kullanlr. Ses iin stereo jak ile video sinyali iin VGA kablosu kullanlr.

4.EXT 1, EXT 2
VCR, DVD, uydu alc, video oyun cihazlar ya da video disk alarlar gibi harici
cihazlar balanmak istendiinde scart girileri kullanlr. ift tarafl scart kablosu
kullanlarak cihaz ve televizyon arasndaki balant kolaylkla yaplabilir.
5. AUDIO OUT
Televizyondan k olarak alnan RCA ses sinyalleri, ses cihaz gibi harici bir
kaynaa balanlabilir.
6. SERVICE
Servis konnektr balants yaplmak istenildiinde bu giri kullanlr.
29

7.HDMI IN 1,2
HDMI balants; blu-ray disk alar, HD-DVD disk alar, bilgisayar, oyun konsolu,
dijital uydu alcs gibi cihazlar uyumlu ses ve grnt cihazlarna balamak iin kullanlr.
HDMI - HDMI balantlar iin ayrca bir ses (audio) kablosu gerekmez. HDMI/DVI kablo
balants kullanrken, HDMI IN2 kullanlr. HDMI/DVI terminali, uygun kablolarla ek
cihazlara DVI balantsn destekler. HDMI ve DVI arasndaki fark, HDMI cihaznn daha
kk olmas, HDCP (High Bandwidth Digital Copy Protection Yksek Bant Genilii
Dijital Kopyalama Koruma) kodlama zelliinin ykl olmas ve ok kanall dijital sesi
desteklemesidir.

DVI IN (HDMI 2) AUDIO R/L

Haric cihazlar iin DVI ses klar olarak kullanlr.

8.ANT IN
Anten / kablo TV ebekesi iin 75 koaksiyel konektr

Resim 1.31: Yan panel balantlar

1.HDMI IN 3
HDMI kl cihazn HDMI jak buraya taklr.
2.S-VIDEO ya da VIDEO / AUDIO L/R
Kamera veya VCR gibi harici cihazlar iin video (S-Video ya da Video) ve ses
girileri olarak kullanlr.
3.Kulaklk Jak
Ortamdaki dier kiileri rahatsz etmeden televizyon izlemek isterseniz, bir kulaklk
takarak televizyon izleyebilirsiniz.
30

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Plazma TV ile masast bilgisayar arasndaki balanty yapnz.

lem Basamaklar

neriler

Bilgisayar kasasnn ekran kart kn

VGA kablosu ile plazma TVnin
arkasnda bulunan VGA giriine
balaynz.
Bilgisayar iletim sistemi grnt
ayarlarn kullanarak bilgisayar masast
grntsn plazma TV ekrannda
grntleyiniz.
Bilgisayar masast grnmn plazma
TV ekranna genileterek grntleyiniz.
Bilgisayar ekran kart k ve plazma TV
ekran arasnda znrlk ayarlarn
deitirerek fark gzlemleyiniz.

31

VGA kablosunun ynne dikkat

ediniz. Ters takmamaya alnz.
Denetim masasndan grnt ve
kiiselletirme seeneini bulunuz.
Ekran grnmnz deitirin
seeneinden plazma ekrann
tanmlama ayarlarn yapnz.
znrlk seeneini deitirerek
grntdeki deiimi gzlemleyiniz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

Deerlendirme Kriterleri

Evet Hayr

1. Plazma TVyi sorunsuz bir ekilde altrabildiniz mi?

2. Bilgisayarn ekran kart kn bulabildiniz mi?
3. Plazma TV VGA giriini bulabildiniz mi?
4. VGA kablosu balantsn yapabildiniz mi?
5. Plazma TV ile masast grntsn grntleyebildiniz mi?
6. Gerekli ayarlar denetim masasndan yapabildiniz mi?
7. znrl deitirebildiniz mi?
8. Uydu alcs ile plazma TV arasndaki balanty yapabildiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

32

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler
doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.

( ) Plazma, bir ksm ya da tamam iyonlam ve ierisinde serbeste dolaan

elektronlar barndran yksek enerjili gaz kmeleridir.

2.

( ) Plazma TVde floresanlarn parlakln inverter kart kontrol eder.

3.

( ) Plazma panel xeon ve helyum gazlar ile doldurulur.

4.

( ) Full HD znrlk 1920 x 1080 p dir.

5.

( ) LVDS, dk grlt seviyesinde ve dk g tketimi ile ok yksek hzda

data iletimine olanak salayan yntemdir.

6.

( ) Yksek znrlkte grnt izlemek iin HDMI balants tercih edilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz veya cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

33

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Plazma TV arzalarn tespit edip giderebileceksiniz.

ARATIRMA

SMD kodlarn aratrnz.

Transistr, diyot, diren gibi elektronik devre elemanlarnn salamlk
kontrollerinin nasl yapldn aratrnz.

2. PLAZMA TV ARIZALARI
2.1. Arzann Tespiti
Plazma TVde karlalabilecek arza tipleri:

G ile ilgili arzalar

Grnt ile ilgili arzalar
Ses ile ilgili arzalar
Uzaktan kumanda ile ilgili arzalar

Televizyon hi almyorsa aldktan hemen sonra kapanyorsa, aralkl olarak

kapanyorsa, kendiliinden alyorsa, srekli alyor ve kapanyorsa, kapanmyorsa,
standby yanp snyorsa g ile ilgili bir arza olduu dnlebilir.
Grnt ile ilgili sorunlar; grnt zerinde eritler olmas, noktalar olmas, resmin
olmamas veya resmin bir blmnde kayplarn olmas eklinde ortaya kabilir.
Televizyondan ses geliyor ancak ekranda grnt yoksa, ekran yanmas (burn-in) varsa,
grnt sadece siyah-beyaz renkte ise, ekrann alt ve st ksmnda siyah eritler varsa, soldan
saa ya da yukardan aaya doru izgi bulunuyorsa grnt ile ilgi bir arza vardr.
Ses yoksa, ses kesintisi oluyorsa, arka fon grltl ama sesler dk ve konuma sesi
bouksa, konuma sesi kendiliinden dkse, ses ve grnt e zamanl deilse ses ile ilgili
bir problem vardr.
Uzaktan kumandann, baka bir cihaz kontrol etmesi iin yanl programlanm
olmas, kumanda tularnn hibirinin ya da bazlarnn almamas durumunda uzaktan
kumanda ile ilgili bir sorun vardr.
34

2.2. Arzalarn Giderilmesi

Resim 2.1: Arka kapak vidalar

Arzaya mdahale edilmeden nce televizyonun fii prize taklr. Televizyondaki

arzann belirtileri gzlemlenir. Televizyondaki arzann meydana gelmesi ile ilgili
hikyesinin dinlenmesi de faydal olabilir. Televizyonun almas ile ilgili ikayetlerin
bazlar televizyonun kapa almadan giderilebilir. rnein; televizyona enerji tayan g
kablosu arzaldr ve televizyon almyordur. Bu durumda kapa amaya balamadan nce
kablo kontrol edilir. Yayn izlenmesi ile ilgili bir sorun anten, scart ya da HDMI
kablosundan kaynaklanabilir. Bu sebeple arzaya mdahale etmeye gemeden nce dikkatli
bir gzlem sorunun zmnn hzlandrlmasnda faydal olur. Eer dardan mdahale ile
sorun zlemeyecek ise o zaman televizyon arka kapa vidalar uygun tornavidalar ile
alr. Tamir konusunda deneyimsiz iseniz ou zaman televizyonun arka kapan amak
bile can skc bir hl alabilir. O yzden hangi vidalar yuvalarndan karnca televizyonun
kapann alacana dikkat etmek gerekir. Eer tornavidanz uygun apta deilse vidalar
amak iin zorlamaynz. Vida balarnn zarar grmesine sebep olabilirsiniz. Byle bir
durumda kapa amak iyice zorlaabilir. Televizyon ekran tezgha temas edecek ekilde
yatrlacaksa ekrann hasar grmemesi iin uygun bir snger ya da bez ile sarlmaldr.
Vidalar amak iin ar g uygulanmaya kalklrsa ekran krlabilir ya da ezilebilir.
Televizyonun kapan amaya balamadan nce enerjinin kesildiinden emin olunuz.
Besleme kablosunu mutlaka fiten ekiniz.

35

Arza: G yok
Belirtiler:

G kablosu taklyken, n paneldeki LED yanmyor.

G kablosu taklyken, SMPS rlesi almyor.
l alc grnts var.

SMPS rlesi almyorsa ya da n paneldeki LED yanmyorsa g kablosunun

dzgn takldndan emin olmak gerekir. Bu durumda arza beslemede ya da anakarttadr.
Eer g kablosu doru taklmsa ve enerji geliyorsa aadaki sralamay takip ediniz.

220 V AC giriinden besleme nitesine kadar olan dhil kablo balantlarn

kontrol ediniz.
Her bir kartn zerindeki sigortalar kontrol ediniz.
Besleme nitesi kndaki voltajlar kontrol ediniz.
Anakart deitiriniz.

Arza: Televizyon zaman zaman alyor ya da kapanyor.

Belirtiler: SMPS rlesi zaman zaman kontaklarn ap kapatyor.
Bu durumda g kaynana bal kartlardan birinde arza olduundan koruma
fonksiyonu devreye girer ve SMPS rlesi ap kapatr.
SMPSnin tm kablolar karlr. SMPS tek bana altrlr. SMPS kndaki tm
voltajlar tek tek kontrol edilir.

SMPS tek bana altrldnda eer arza devam ediyorsa SMPS (besleme
kart) deitirilir.
SMPS tek bana altrldnda arza kayboluyorsa bal kablolar tek tek
kontrol edilerek arzal blm tespit edilir.

Arza: Resim yok ( Ses normal)

Belirtiler: Ses normal ancak ekranda resim yok.
Bu durumda anakart alyordur. Ancak sorun X, Y kartlarnda, adres kartnda ya da
lojik kontrol kartnda olabilir.

Besleme kndaki voltajlar kontrol edilir.

Bu durumda anakart ile lojik kontrol kart arasndaki balanty salayan LVDS
kablosunda problem olabilir. Kablo kontrol edilmelidir.

36

Arza: Ses yok

Belirtiler: Grnt normal ancak ses kmyor.

Hoparlr konektrleri kopmu ya da hasar grm olabilir.

Anakart zerindeki ses ileme blm arzalanmtr.
Hoparlr arzalanmtr.

Arza: Video sinyali yok

Belirtiler: Standart anten yayn ya da kablolu TV yayn ekran karanlk ama OSD
normal

Anten balant ayarlar kontrol edilir.

CVBS kablo balants kontrol edilir.
Anakart besleme girii kontrol edilir.

Src Kart Sorun Giderme

Durum
k voltaj yok
Grnt yok
Anormal grnt
Sustain
Sustain
Adres
Adres

Aklama
alma gerilimi yok.

lgili Kart
PSU

alma gerilimi var ama ekranda Y Kart,X Kart,Lojik

grnt yok.
Kart, LVDS kablosu
Y Kart,X Kart, Lojik
Grnt net deil ya da dar.
Kart
Ekranda
baz
yatay
izgiler Y-Src Kart, FPC
grnmyor.
kablosu, X / Y kart
Y-Src Kart, FPC
Ekranda yatay izgiler var.
kablosu, X / Y kart
Ekranda
baz
dikey
izgiler
Lojik kart, TCP kablosu
grnmyor.
Ekranda dikey izgiler var.

Lojik kart, TCP kablosu

Tablo 2.1: Src kart sorun giderme tablosu

Floresan fosfor maddesi k verme zamanna bal olarak parlakln kaybeder. Uzun
sreli alma, fosfor tabakasnda bozulmaya sebebiyet vererek srekli glge resim
olumasna sebep olur. Bu durum Burn-in olarak adlandrlr.

37

Burn-in hatasnn engellenmesi iin yaplmas gerekenler:

Srekli resmi deitirmek

Piksel teleme prosedr (Baz piksellerin dzenli zaman aralklarnda sa-solyukar aa ynnde telenerek ekrann telenmesi )
Image sticking minimization mode (Resim yapmasn minimize etme modu)
Eer resim belirli bir zaman aralnda donuyorsa otomatik olarak ve yava
yava parlakl drmek.

2.3. Temel Arzalar ve zm Yollar

1. Ekranda dikey blok var.

Resim 2.2: Dikey blok arzas

Adres kart arzas ise ilgili adres kart yenisi ile deitirilir.
COF yanm olabilir. lgili modl deitirilir.

2. Televizyon aldnda ekranda yeil resim var.

Resim 2.3: Yeil ekran arzas

38

Anakart deitirilir.

3. OSD kutusu grnyor ancak metin yok.

Resim 2.4: OSD metin arzas

Program versiyonu kontrol edilmelidir.

Anakart deitirilir.

4. Ekrann st yarsnda ya da alt yarsnda grnt yok.

Resim 2.5: Yarm grnt arzas

Y Src kart arzaldr. Yenisi ile deitirilir.

39

5. Resim snk ve krmz bulanklk var.

Resim 2.6: Bulank resim arzas

X kart arzaldr. X kart yenisi ile deitirilir.

6. Ekranda bo bir resim var.

Resim 2.7: Resim yok arzas

Y kart arzaldr. Yenisi ile deitirilir.

40

Resim 2.8: Plazma TV elektronik kart vidalar, veri ve besleme kablolar

Mavi oklar kartlar panele sabitleyen vidalar gstermektedir. Krmz oklar voltaj
tayan soket ve kablolar, siyah oklar veri soket ve kablolarn gsterir. Herhangi bir
elektronik kart deitirilecei zaman uygun bir tornavidayla vidalar sklr. Veri ve besleme
tayan soketler ve konnektrler zorlamadan kartlr. Yeni kart yerine vidalanr. Daha sonra
veri kablolar ve besleme kablolar kart zerindeki soketlere taklr.

41

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Plazma TV elektronik kart voltajlarn lnz.

lem Basamaklar

neriler

Plazma TV arka kapan anz.

Uygun bir tornavida kullannz. arjl

tornavida iinizi kolaylatrr.

Tek tek tm kartlar tespit ediniz

Modldeki resim 1.12den yardm

alabilirsiniz.

Besleme kart k voltajlarn lnz.

l aletini DC kademesine alnz.

X kart besleme gerilimlerini lnz.

Y kart besleme gerilimlerini lnz.

l aletini uygun kademeye alnz.

l aletini uygun kademeye alnz.

Adres kart besleme gerilimlerini

lnz.

l aletini uygun kademeye alnz.

Lojik kart besleme gerilimlerini

lnz.

l aletini uygun kademeye alnz.

42

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. Televizyonun kapan sorunsuz aabildiniz mi?

2. Elektronik kartlar tanyabildiniz mi?
3. lmleri sorunsuz yapabildiniz mi?
4. Deerler kartlar zerinde yazan gerilim deerleriyle ayn m?
5. Kartlarn balant soketlerini kartabildiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

43

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz
1.

( ) SMPS rlesi zaman zaman kontaklarn ap kapatyor ise arza kzl tesi
(IR)alc kartndadr.

2.

( ) Besleme k gerilimi yok ise panel arzalanmtr.

3.

( ) Uzun sreli alma, fosfor tabakasnda bozulmaya sebebiyet vererek srekli

glge resim olumasna sebep olur. Bu duruma burn-in ad verilir.

4.

( ) Ekranda yeil grnt varsa anakart arzalanmtr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirme ye geiniz.

44

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Modl ile kazandnz yeterlii aadaki ltlere gre deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. Plazma TV ekrannn almasn rendiniz mi?

2. Plazma TV blok yapsn ve almasn rendiniz mi?
3. Plazma TV balant noktalarn rendiniz mi?
4. Plazma TV arzalarn rendiniz mi?
5. Plazma TV arzasna gre deitirilecek elektronik kartlar
rendiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

45

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.

D
Y
D
D
D
D

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1

46

KAYNAKA
KAYNAKA

http://tr.wikipedia.org

47