Su Debisi ve Boru ap Hesab

Su Debisi Hesab
Scak sulu stma sistemleri, gnmzde bireysel ve blgesel konut stmasnda, fabrika
ve atlye, sera stmasnda, jeotermal enerjinin kullanld stma sistemlerinde
kullanlmaktadr.
Istma sisteminde ihtiya duyulan su debisi, stma sistemini oluturan boru sisteminin
boyutlandrlmasnda

(boru

aplarnn

belirlenmesinde)

bilinmesi

gereken

ilk

parametredir. Borudaki akkan hz, basn dm gibi dier parametreler de tespit

edildiinde boru aplar belirlenebilir.
Su debisi, stma sistemindeki s ihtiyac ve gidi-dn su scaklklar belirlendiinde
Denklem 1.1 den hesaplanr;

m=

Q
m3 s
C p T

Denklem 1.1

burada;
m [m3/s]

: Su debisi

Q [kW]

: Is ihtiyac

[kg/m3]

: Suyun zktlesi (Tablo 1.1)

Cp [kJ/kg.C] : Suyun zgl ss (Tablo 1.1)

T [C]

: Gidi-dn borusu arasndaki scaklk fark

rnek-1.1:
Istma ihtiyac 1000 kW ve stma sistemi gidi scakl 90C ve stma sistemi dn
scakl 70C olan bir serann stma su ihtiyac;

m=

1000
= 0,0123 m 3 s
972 4,198 20

= 0,0123 m 3 s 3600[s h] = 44,1 m 3 h

NOT: Suyun zktlesi ve zgl ss gidi-dn ortalama scaklna gre (80C)

Tablo 1.1 den bulunan deerlerdir.
Fabrika : Keresteciler Sit. 2.Cd.No:2 Saray,Kazan/ANKARA Tel:0 312 815 11 20 Fax:0 312 815 11 19 info@izobor.com

Boru ap Hesab
Istma sisteminde ihtiya duyulan su debisi hesaplandktan sonra, sistemi oluturan boru
aplarnn belirlenmesi aadaki hesaplama basamaklar izlenerek tayin edilir.
Bernoulli Prensibine gre, akn oluabilmesi iin A Noktasnda, B Noktasndan daha
fazla enerji olmas gerekir. (ekil 1.1) Bu enerji fark, borudaki akkan ile boru i cidar
arasndaki srtnme direncini yenmek iin kullanlr.

ekil 1.1 Bernoulli Prensibi

Akkann toplam enerjisinin deiimi basn dm hf (m) olarak aklanr. Basn

dm aadaki parametrelere baldr.
L [m]

: Boru uzunluu

D [m]

: Boru i ap

V [m/s]

: Borudaki ortalama akkan hz

[Pa.s]

: Akkann dinamik viskozitesi

[kg/m3]

: Akkann younluu

ks [m]

: Boru przll

Fabrika : Keresteciler Sit. 2.Cd.No:2 Saray,Kazan/ANKARA Tel:0 312 815 11 20 Fax:0 312 815 11 19 info@izobor.com

Akkan direncinin oluturduu basn dm, DArcy-Weisbach Denklemi olarak

bilinen Denklem 1.2 den hesaplanr.

2
L V
[Pa ]
h f =
D 2

Denklem 1.2

burada;
hf [Pa]

: Basn dm

[-]

: Srtnme katsays (Moody diyagram, ekil 1.2)

L [m]

: Boru uzunluu

D [m]

: Boru i ap

V [m/s]

: Borudaki ortalama akkan hz (Denklem 1.3)

[kg/m3]

: Akkann younluu

Boru ap hesab, Denklem 1.2 nin Deneme-Yanlma Metodu eklinde kullanlmasyla

yaplr. Akkan debisine gre yaklak boru ap seilerek; seilen boru ap ve dier
parametreler Denklem 1.2 de yerine koyulur. Boru uzunluu, L,

yerine 1 yazlarak,

akkann borunun bir metresinde meydana getirdii basn dm hesaplanr. Istma

sistemlerinde borunun bir metresinde tavsiye edilen basn dm kk apl borular
iin ( DN150 den kk borular) 100-200 Pa/m ve byk apl borular iin 100-150
Pa/m dir. Seilen boru apnn meydana getirdii basn dm, tavsiye edilen basn
dm aralnda kalmaldr. Eer seilen apa gre meydana gelen basn dm
tavsiye edilen basn dm aralnda deilse, seilen ap deitirilerek hesaplamalar
bu aral yakalanayana kadar tekrar edilir.
Borudaki akkan hz Denklem 1.3 den hesaplanr.

V=

4 m
[m s ]
D2

Denklem 1.3

Fabrika : Keresteciler Sit. 2.Cd.No:2 Saray,Kazan/ANKARA Tel:0 312 815 11 20 Fax:0 312 815 11 19 info@izobor.com

burada;
V [m/s]

: Borudaki ortalama akkan hz

m [m3/s]

: Su debisi (Denklem 1.1)

D [m]

: Boru i ap

ekil 1.2 Moody Diyagram

Fabrika : Keresteciler Sit. 2.Cd.No:2 Saray,Kazan/ANKARA Tel:0 312 815 11 20 Fax:0 312 815 11 19 info@izobor.com

Boru apnn hesaplanmas ve basn dmnn hesaplanmas, bal przllk,

Reynolds Says, akkann dinamik viskozitesi gibi dier gerekli parametrelerin
hesaplanmas rnek-1.2 de aklanmtr.
rnek-1.2:
Istma suyu ihtiyac 45 [m3/h] olan sera stma sisteminin boru ap nedir? (Ortalama su
scakl 80C)
1. terasyon ( Boru ap = DN150 , D=160,3mm)

Borudaki akkan hz Denklem 1.3 den hesaplanr.

V=

4 45
= 0,62[m s ]
3600 0,16032

Srtnme

katsays

Reynolds

Saysna

bal

olduundan

Reynolds

Says

Denklem 1.4 den hesaplanr.

Re =

V D
[]

Denklem 1.4

burada;
Re [-]

: Reynolds Says

[kg/m3]

: Akkann younluu (Tablo 1.1)

V [m/s]

: Borudaki ortalama akkan hz (Denklem 1.3)

D [m]

: Boru i ap

[Pa.s]

: Suyun dinamik viskozitesi (Tablo 1.1)

Fabrika : Keresteciler Sit. 2.Cd.No:2 Saray,Kazan/ANKARA Tel:0 312 815 11 20 Fax:0 312 815 11 19 info@izobor.com

SUYUN TERMAL ZELLKLER

Scaklk
T
o
( C)
0
5
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100

Dinamik
Viskozite

(N s/m2) x 10-3
1,787
1,519
1,307
1,002
0,798
0,653
0,547
0,467
0,404
0,355
0,315
0,282

Younluk

(kg/m3)
1000,00
1000,00
1000,00
998,00
996,02
992,06
988,14
983,28
977,52
971,82
965,25
957,85

zgl
Hacim
v
3
(m / kg)
0,001000
0,001000
0,001000
0,001002
0,001004
0,001008
0,001012
0,001017
0,001023
0,001029
0,001036
0,001044

zgl Is
cp
(kJ/ kg.oC)
4,210
4,204
4,193
4,183
4,179
4,179
4,182
4,185
4,191
4,198
4,208
4,219

Tablo 1.1 - Suyun Termal zellikleri

Denklem 1.4 den ;

Re =

971,82 0,62 0,1603

= 272071[]
0,355 10 3

Srtnme katsays bal przlle bal olduundan bal przllk Denklem 1.5
den hesaplanr.

B.Przllk =

ks
[]
D

Denklem 1.5

burada;
k s [m]
D [m]

: Boru przll (Tablo 1.2)

: Boru i ap
Malzeme Cinslerine Gre
Przllk Katsaylar
Borunun
Cinsi
Bakr
PVC ve Plastik Borular
Paslanmaz elik
Siyah elik
Galvanizli elik

Przllk Katsays
ks
x 10-3
0,001 - 0,002
0,0015 - 0,007
0,015
0,045 - 0,09
0,15

Tablo 1.2 - Malzeme cinslerine gre przllk katsaylar

Fabrika : Keresteciler Sit. 2.Cd.No:2 Saray,Kazan/ANKARA Tel:0 312 815 11 20 Fax:0 312 815 11 19 info@izobor.com

Denklem 1.5 den ;

0,045 10 3
B.Przllk =
= 0,0003[]
0,1603

Srtnme katsays, bulunan Reynold Says (272071) ve bal przlle (0,0003)

gre ekil 1.2 den = 0,016 bulunur.

Tm bulunan bu deerler Denklem 1.2 de yerine koyularak basn dm

hesaplanr.

1 971,82 0,62 2
= 18,64[Pa m]
h f = 0,016

0
,
1603
2

Basn dm, tavsiye edilen basn dmnden (100-150 Pa/m) ok dk olduu

iin yukardaki hesap basamaklar daha kk aplarda bu basn dm aralnda bir
deer bulunana kadar tekrarlanr.
2. terasyon ( Boru ap = DN100 , D=107,1mm)

V=

4 45
= 1,39[m s ]
3600 0,10712

Re =

971,82 1,39 0,1071

= 407532[]
0,355 10 3

0,045 10 3
B.Przllk =
= 0,0004[]
0,1071

Srtnme katsays, bulunan Reynold Says (407532) ve bal przlle (0,0003)

gre ekil 1.2 den = 0,016 bulunur.

1 971,82 1,39 2
= 140,25[Pa m]
h f = 0,016

2
0,1071

Fabrika : Keresteciler Sit. 2.Cd.No:2 Saray,Kazan/ANKARA Tel:0 312 815 11 20 Fax:0 312 815 11 19 info@izobor.com