Professional Documents
Culture Documents
ile geitirilen aalk yerlerde aalarn kesilmemesi, arza adetlerinin asgariye indirilmesi,tesis ve iletme kolayl nedeniyle hemen hemen lkemizin her tarafnda gerek elektrik idareleri ile nc kiilerce ok kullanlan Yeni adyla AER esi adyla ALPEK Ask Telli Plastik zoleli Alimunyum iletkenlere ait toplu bilgiler aada belirtilmitir. Faz ntr al gtr anlay ile iletken tertibini belirlemeden nce kablo kesitinin akm tama, gerilim dm, faz toprak ksa devre hesab yaplarak kesit belirlenmeli,selektvite kontrol yaplarak hat sonunda meydana gelebilecek bir faz-toprak arzasnda edilmelidir. Ayrca direk seiminde buz yk blgelerine gre Elektrik Kuvvetli akm Tesisleri Ynetmeliinde belirtilen (varsaym ) faraziyelerin en kt artlarna gre gerilmesi hesaplanmal ve direk tipi bu deere gre mutlaka imalat firmalarn montaj dikkat edilmelidir. seilmelidir.Ayrca bu ynetmelie gre direk aklklar snrlandrlm olup 60 m almamaldr.Ayrca sehimleri yaplacak sehim hesaplarna gre verilmeli,AER kablo montajlarnda resimlerinde belirtilen aksesuar malzemelerin kullanlmasna hat bana konulacak sigortann devreyi kesip kesmemesi kontrol
Not:izelge ve tablolar yaz sonundaki linkte verilmitir. 2-ALPEK KABLO KESTNN BELRLENMES
Fazl Hatlar
%e = k3.10-7.W.L k3 =Pf.100/Sf.U2
Pn = 0.03280 ohm mm2/m (Ntr iletken z direnci) W = watt (ekilen yk) L = metre (hat uzunluu) V = 220 volt (Faz-Ntr Gerilimi) U = 380 volt (Fazlar aras gerilim) Sf=mm2 (Faz iletken kesiti ) Sn= mm2 (Ntr iletken kesiti)
Faz (mm2)
iletken
kesiti
k1
k3
16 25 35 50 70 95 120
ZELGE-2de ALPEK kablolarla ilgili elektriksel ve muhtelif evre blmnde belirtilen artlara anma akm deerleri gsterilmitir.
3- ALPEK KABLOLARDA SALGI HESABI ALPEK Kablolarda salg hesaplar aynen plak iletkenli hatlarda olduu gibi ve ELEKTRK KUVVETL AKIM TESSLER YNETMEL Madde 46 ve madde 47 erevesinde yaplmaktadr Hava hatlarnn mekanik hesaplarnda gz nne alnacak varsaymlarn kullanlaca blgeler ile bu blgelere ilikin buz ykleri ve en dk en yksek ortam scaklklar ZELGE -5de gsterilmitir.Ayrca bu blgeleri gsteren harita eklidir. ZELGE-5 Blgelere gre kablo iin ek buz yk Pb =k. Dm (kg/m) Dm(mm) TS11654e gre en byk d ap veya hesap ap
Buz Yk Blgesi
ELEKTRK KUVVETL AKIM TESSLER YNETMEL Madde 48 de belirtilen, kabloya dik ynde gelen ek rzgar yk artlar ZELGE 6da gsterilmitir. ZELGE-6 ALPEK Kabloya dik ek rzgar yk varsaymlar
1.1
44
44
Belirtilen artlara uygum olarak ALPEK Kablolar iin hesaplanan ek buz ve rzgar ykleri ZELGE-7 ve ZELGE-8 de gsterilmitir.
Hesaplarmzda TS11654de belirtilen Dmve Dw kablo aplar hesaplanandan daha byk olduu iin ek buz ve ek rzgar yk hesaplarnda standardn n grd deerler esas alnarak gerekletirilmitir.
slendii takdirde Dh hesap ap ile benzer ilemler yeniden yaplabilir.Mekanik hesaplarda kullanlacak Dh hesap ap ile ilgili faz ve ntr iletkenleri aplar ZELGE-9da belirtilmitir.
ZELGE-9 ALPEK Kablo Faz ve Ntr letken aplar Kesit(mm2) Faz ap df (mm) 10 6,3 16 7,2 25 8,7 35 10,1 50 11,3 70 13,3 95 120 16,8
Ntr ap dn (mm)
3,9
4,9
5,9
6,9
8,1
9,7
11,4
fazl ALPEK Kablolar iin:Dh = 2.df + dn Tek fazl ALPEK kablolar iin: Dh = df + dn
Nominal Gerilim
:U = 750 Volt
Azami zgl Diren a)Faz iletkeni b)Ntr iletkeni :pf = 0.028264 ohm.mm2/m :pn = 0.032800 ohm.mm2/m
Ask Teli Elastisite Modl a)lkel b)Nihai :Ei = 5000 kg/mm2 :En = 6100 kg/mm2
Ask teli maksimum kopma dayanm :max = 12 kg/mm2 Ask teli maksimum kuvveti Ask teli kesiti : Tmax = max.S : S (mm2)
ELEKTRK KUVVETL AKIM TESSLER YNETMEL Madde 46 a.1e gre hava hatlarnda kullanlacak iletkenlerin en byk ekme zorlanmalar iletkenin kopma dayanmnn %45ini gemeyecektir. Madde 46 a.2 ALPEK kablolarn yaltlm olmalar genelde 50myi gemeyen alak gerilim hava hatlarnda kullanlmalar nedeni ile dikkate alnmamtr.
3.2-Genel Tanmlar 3.2.1- Maksimum Menzil (amax) :Bir direin bir tarafnda olabilecek en byk aklktr. 3.2.2-Ruling Menzil (Birim aklk ar):ki durdurucu direk arasnda tatc direklerden oluan hat blm iin aadaki formle gre hesaplanr.Bu menzil kritik aklk ve deiik haller denkleminin zmnde kullanlr.
Birim aklk snrlar arsndaki dier aklklar iin salg, salg izelgelerinden alnan f r salg deerleri an akl iin salg aadaki formle gre hesaplanr.
Fn = fr.(an/ar)2
3.2.3-Kritik Menzil (akr): Enerji tama hatlarnda maksimum dayanm ya ek ykl durumda ya da en dk ortam scaklnda tmin de oluur. En byk dayanmn olutuu bu iki durumu ayran yle bir menzil vardr ki bu menzile kritik menzil denir.Formle gre hesaplanr.
a kr>a r ise: en byk gerilme tmin de oluur. a kr<a r ise: en byk gerilme ek ykl durumda oluur.
ZELGE-10da Blgelere ait kritik aklk hesaplamas ile ilgili deerler,artlar,formller ve kablo kesitlerine gre hesaplanan aklklar gsterilmitir.
3.3-Salg Hesaplarna Ait rnek rnek olarak en ok kullanlan kesit olan 3x70-1x16+(95)mm2lik ALPEK Kablo Tipi seilmi ve Blge I (Buz yk=0)ve Blge III artlarna gre,ilkel ve nihai artlarda dikkate alnarak muhtelif aklk ve scaklklar iin hesaplanan sarg ve germe kuvvetleri ZELGE-12 ve ZELGE-13de gsterilmitir.Dier blgeler iin benzer ekilde hesaplanabilir. Ortam ssnn deimesi ek yk diye adlandrdmz rzgar ya da buz yknn ayr ayr tesir etmesi halinde iletken veya kabloda termik veya mekanik uzamalar olmaktadr.Bu neden ile hem iletken hesaplar ve hem de direk hesaplar bakmndan iletkenin muhtelif kritik durumlardaki gerilme kuvvetlerinin ve salglarnn bilinmesine gerek vardr.Bu deiikliklerin hesaplanmasnda deiik haller denklemi kullanlr. 3.3.1-Deiik Haller Denklemi Denklem ile ilgili genel forml aada belirtilmitir. T1 T2 P1 P2 t1 t2 Ei En (1.hal) (2.hal) (1.hal) (2.hal) (1.hal) (2.hal) 5000 6100 23.10-6
0
kg kg kg/m kg/m C C
Germe Kuvveti Germe Kuvveti Yk Yk Scaklk Scaklk lkel Elastisite Modl Nihai Elastisite Modl Scaklk Katsays
S ar
mm2 m
3.3.1.1-lkel Hal Bu hal yeni tesis edilen kablo iin geerlidir.Kablonun hibir gerilmenin etkisi altnda kalmam olmas nedeni ile hesaplarda Elastisite Modl Ei=5000kg/mm2 olarak alnr. 3.3.1.2-Nihai Hal Kablolarda gerilmeler en byk deerlere ulatktan sonra malzemenin zellikleri nedeni ile ask telinde kalc bir uzama bulunmakta ve dolays ile bilhassa rzgar ykl hallerde,maksimum salglar daha byk olmakta ve sonuta direk boyu hesaplarn etkilemektedir. Bu haller iin hesaplar Elastisite Modl En =6100 kg/mm2 kabul edilerek yaplr. 3.3.1.3-Salg Salglar genel olarak birim aklklar iin aadaki formlle hesaplanr.
f= ar2.P / 8.T
f ar P T
m m kg/m kg/m
3.4-3x70 + 1x16 + 95 ALPEK Kablo Salg Hesaplar 3.4.1-Blge I 3.4.1.1- Kabloya Ait Deerler Ve Hesaplar
Dm= 41mm Dw= 41mm Pk=1,090 kg/m =23.10-6 1/0C min= 30 kg/mm2 max=12 kg/mm2 S= 95 mm2
En byk d ap(ZELGE 1) Rzgar ap (ZELGE1) Birim arlk (ZELGE 1) Ask Teli Is uzama katsays Ask teli minimum kopma dayanm Ask teli maksimum dayanm Ask teli kesiti Ask teli maksimum kuvveti
Pkw100=Pk2 + Pw1002=1.0902+1.8042=2.108 kg/m Ek %100 rzgar ykl kablo birim arl (ZELGE 8) Pw60=0,6.Pw100=0,6.1,804=1.082 kg/m Ek rzgar yk %60 (ZELGE 7) Pkw60=Pk2 + Pw602=1.0902 +1.0822=1.536 kg/m Ek%60 rzgar ykl kablo birim arl (ZELGE 8)
3.4.1.2-Kritik Aklk
akr=58>ar=20 ile 58 m arasndaki birim aklklar iin max tmin=-100Cde oluur. akr=58<ar=58 ile 70 m arasndaki birim aklklar iin max+50C+Pkw100 halinde oluur. (ZELGE 12-B1)
3.4.1.3-Kritik Scaklk tkr=[max (Pkw100 Pk)/E..Pkw100]+5 tkr=[12.(2.108-1.090)/5000.23.10-6.2.108]+5=55.40C (ZELGE 11-lkel Hal) tkr=[12.(2.108-1.090)/6100.23.10-6.2.108]+5=46.30C (ZELGE 11-Nihai Hal) tkr=55.40C >tmax0+500C olduu iin en byk salg lkel Hal durumunda (Ei=5000 kg/mm2)Pkw100 (%100 rzgar yk)+50Cde olumaktadr. (ZELGE12-B1) tkr=46.30C< tmax=+500C olduu iin en byk salg Nihai Hal durumunda (E n=6100 kg/mm2) tmax=+500C de olumaktadr. Direk boyu seiminde bu durum dikkate alnmaldr. (ZELGE 12-B2)
3.4.1.4-Birim aklk ar = 50 m iin Deiik haller denkleminde kablo ile ilgili deerler yerine konulursa,birim akln kritik aklktan kk olmas (50 <58 m)nedeni ile en byk gerilme tmin=-100Cde olumaktadr. Bu duruma gre:
T2-1140=5000.95.502 [(1,09/T2)2-(1,09/1140)2]- 5000.95.23.10-6.(t2-(-10)) 24 Formldeki T2 deeri t2 scakln deiimiyledenklemi gerekletirecek ekilde zldnde,elde edilen T2 deerleri salg formlnde yerine konur.
f=502.1,90/8.T2 Deiik haller denkleminde 50 m birim aklk iin t2 scaklnn deiimine gre deneme yolu ile hesaplanan T2 Germe Kuvveti ve ft salglar lkel hal durumu iin aada gsterilmitir:
T2
T2
T2
kg
0
C 1.140 1.090 1.040 991 942 895 849 803 760 717 677 638 602
Cm 30 31 33 34 36 38 40 42 45 48 50 53 57
-10 -5 0 +5 +10 +15 +20 +25 +30 +35 +40 +45 +50
lkel Hal durumunda dier birim aklklar scaklklar iin hesaplanan germe kuvveti ve deerleri Buz yk olmayan 1.Blge iin ZELGE 12 B3 ve B4 blmlerinde gsterilmitir.Kritik aklk durumuna gre En Byk Gerilmenin etkili olduu durumlar ve salglar ZELGE 12-B1 blmnde gsterilmitir. Kritik scaklk durumuna gre etkili olan en byk salg, Nihai hal durumuna gre hesaplanmtr. ZELGE 12-B2 blmnde bu deerler verilmitir Direk boylarnn seiminde en byk salgy veren durum dikkat alnmaldr.
Dm=41mm Dw=41mm Pk=1.090 kg/m =23.10-6 1/0C min=30 kg/mm2 max=12 kg/mm2 S=95 mm2
En byk d ap (ZELGE 1) Rzgar ap (ZELGE 1) Birim arlk (ZELGE 1) Ask teli s uzama katsays Ask teli minimum kopma dayanm Ask teli maksimum dayanm Ask teli kesiti Ask teli maksimum kuvveti
Tmax=max.S=12.95=1140 kg
Pb=k.Dm=0,3.41=1,92kg/m
Pkb=Pk+Pb=1,090+1.921=3.011kg /m
Pw100=c.p.Dw10-3=1.44.41.10-3=1.804 kg/m Ek rzgar yk %100 (ZELGE 6 ve 7) Pkw100=Pk2+Pw1002=1.0902+1.8042=2.108 kg/m Ek %100 rzgar ykl kablo birim arl (ZELGE 8)
Pw60=0,6.Pw100=0,6.1,804=1,082 kg/m Ek rzgar yk %60(ZELGE 7) Pkw60=Pk2+Pw602=1.0902+1.0822=1.536 kg/m Ek %60 rzgar ykl kablo birim arl (ZELGE 8) 3.4.2.2- Kritik Aklk akr=2.Tmax.26.(tn-tmin)/(Pkb2-Pk2) (ZELGE 10)
akr=43>ar=43-20 m birim aklklar iin max tmin=-250C de oluur. akr=43<ar=43-70 m birim aklklar iin max -50C + Pkbde oluur. (ZELGE 13-B1) 3.4.2.3-Kritik Scaklk tkr=(max).Pb/E..Pkb)-5 tkr=(12.1,921/5000.23.10-6.3,011)-5=61.60C(ZELGE 11-lkel Hal) tkr=(12.1,921/6100.23.10-6.3.011)-5=49.60C (ZELGE 11-Nihai Hal) tkr=+61.6>tmax=+400C olduu iin en byk salg lkel Hal durumunda (Ei=5000 kg/mm2)-5 olumaktadr.(ZELGE 13-B1) tkr=+49.6>tmax=+400C olduu iin en byk salg Nihai Hal durumunda (E n=6100 kg/mm2)-50C+Pkb
0
C+P
kb
3.4.2.4-Birim akk ar =50 m iin Deiik haller denkleminde kablo ile ilgili deerler yerine konulursa,birim akln kritik aklktan byk olmas(50 m > 43 m) nedeni ile en byk gerilme -50C+Pkb olumaktadr Bu duruma gre :
T2-1140=5000.95.502 [(1,09/T2)2-(3,011/1140)2]-5000.95.23.10-6.(t2-(-5)) 24 Formldeki T2 deeri t2 scakln deiimi, ile denklemi gerekletirecek ekilde zldnde,elde edilen T2 deerleri salg formlnde yerine konur.
f=502.1,09/8.T2 Deiik haller denkleminde 50 m birim aklk iin t2 scaklnn deiimine gre deneme yolu ile hesaplanan T2 Germe kuvveti ve ft salglar lkel Hal durumu iin aada gsterilmitir:
T2
0
T2 kg 1065 1016 967 919 872 826 782 739 697 658 620 585 551 520
ft cm 32 34 35 37 39 41 44 46 49 52 55 58 62 66
-25 -20 -15 -10 -5 0 +5 +10 +15 +20 +25 +30 +35 +40
lkel Hal durumu iin dier birim aklklar ve scaklklar iin hesaplanan germe kuvveti ve deerleri: III Blge iin ZELGE 13 B3 ve B4 blmlerinde gsterilmitir. Kritik aklk durumuna gre En byk gerilmenin etkili olduu durumlar ve salglar ZELGE 13 B1 blmnde gsterilmitir. Kritik scaklk durumuna gre etkili olan en byk salg Nihai Hal durumuna gre hesaplanmtr. (ZELGE 13 B2 blmnde bu deerler verilmitir. Direk boylarnn seiminde en byk salgy veren durum dikkate alnmaldr.
4-DREK SEM rnek olarak salg hesaplar yaplm olan 3x70+16(95)mm2 ALPEK kablonun I ve III Blgelere gre ve 50 m birim aralk iin aa direkler zerine tesisi edildii kabul edilmitir.ENERJ VEKAYNAKLAR BAKANLIInn onaylam olduu KY ELEKTRFKASYONU PROJE TPLER kitabndan bu direklere ait mekanik deerler direk seimi iin esas alnmtr., 4.1-Direk Boylarnn Tesbiti
I 15 15 64
III 15 15
NOTLAR
cm cm cm cm
plak iletkenli hatlar iin en ksa direk boyu 9 m olduu bilindiine gre, ALPEK Kablo kullanmakla direk boylarnn ksalmas dolays ile en az %10 bir ekonomi temin etmek mmkndr. lke ormanlarmzdan temin edilebilen aa direk boylarnn genellikle 8 m olmas kendi orman rnlerimizi kullanma imkan verecei gibi,d almlara gerek brakmamaktadr. Dier taraftan,gerekli direk boyu ile seilebilen direk boyu arsndaki fark zorlanmadan kullanlabileceini gstermektedir. 4.2-Tayc Direk Seimi Normal tayc direkler,hatta dik ynde tesir eden rzgar yklerine gre seilirler. 4.2.1-Kabloya Gelen Birim Rzgar Yk ZELGE 7 den 3x70+16+(95) mm2 ALPEK kablo iin: Pw100=1.804 kg/m alnacaktr. hat takviyelerinde ayn direklerin
4.2.2-Rzgar Menzili aw=Z/Pw100 olarak tarif edilir. Z=Pd-Wd aw:Rzgar Menzili(m) Z:Direk Rzgarl Tepe Kuvveti(kg) Pw100:Kabloya gelen birim rzgar yk(kg/m) Pd:Direk tepe kuvveti Wd:Direi etkileyen rzgar yknn tepeye indirgenmi deeri Ask takm veya izolatrnn direk stne monte edilmesi dolays ile etkileyen rzgar ykleri ihmal edilmitir. Direk boyu 9 m iin KY ELEKTRFKASYON PROJE TPLERnden alnan,direk tiplerine gre alnan (Z) rzgarl tepe kuvvetleri deerler ve hesaplanan rzgar menzili ZELGE 14de gsterilmitir. 8 m direk iin deerler bulunamadndan,ayrca 9 m gre direk seimini karlayan tiplerin 8 m direkler iin emniyetle kullanlaca dnlerek deerlendirme 9 mlik direklere gre yaplmtr. ZELGE 14 Aa direkler iin (Pd)Tepe kuvveti,(Z)Rzgarl tepe kuvveti,(aw)Rzgar menzili (*)3x70+16+(95) ALPEK kablo iin:
Z Rzgarl Tepe
Tepe Dip ap
Direk Hacmi
T Temel Derinlii
(m3)
(m)
TEK DREK T2 T3 T4 98 116 136 77 93 112 12/17 13718 14/19 0.182 0.205 0.230 42.73 51.61 6215
T5 T6 T7 T8 T9 T2 0
FT DREK 2 294/196 231/154 12/17 279/186 13/18 336/224 14/19 0.364 0.410 0.460 0.512 0.568 0.626 0.686 0.750 0.816 128/85 155/103 186/124 223/149 256/171 306/204 353/235 406/271 463/344
3 348/234 4 408/272
5 477/3189 402/268 15/20 6 552/368 7 636/424 8 726/484 9 825/550 2 930/620 0 462/308 16/21 552/368 17/22 636/424 18/23 732/488 19/24 834/556 20/25
1,40
<!--[if
50 birim aralk iin tayc direk olarak Rzgar Menzili 50 m daha byk olan direkler kullanlabilecektir ZELGE 14den grlecei gibi T3 tipi direk kullanm iin uygundur 4.3-Ke Direkleri:Kablolarn en byk germe kuvvetlerinin ke asn deerine gre oluan bilekesine gre hesaplanr ve direk tepe kuvvetlerinin bu yk tamalar istenir.Ke direklerine etki eden bilekenin hesaplanmas iin kullanlabilen a katsaylar ZELGE 15de gsterilmitir.
A=P.2.cos(B/2)=P.n
A:Direi etkileyen Bileke Kuvvet(kg) Tmax:letkenin en byk gerilme kuvveti(kg) B:letkenler aras ke as(0) n:A katsays ZELGE 15 Ke Direk Hesaplar in A Faktr (*):(*)3x70+16+(95) ALPEK Kablo iin (Tmax=1140kg) (1):Aa direk kullanma imkan yoktur.lenteleme yaplmal veya demir direk kullanlmaldr.
B A
A Kat Says
A(*)
Direk Tipi
B A
A Kat Says
A(*)
Direk Tipi
kg 0 103 194 296 399 490 593 684 T2=> T3=> T7=> 3=> 4=> 6=> 7=> 8=>
kg 958 1049 1140 1220 1311 1391 1471 1539 (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1)
90 85 80
4.3.1-Tayc Ke Direkleri ALPEK kablolar tek ask teli ile balant yapld iin,plak hatlar gibi ok iletkenle direklere balanmadndan sadece Tayc Ke Direklerinde tek ask telinin en byk gerilmesinin ke asna gre oluan bileke dikkate alnarak seilir. 4.3.2-Durdurucu Ke Direkleri ALPEK kablolar tek ask teli ile balant yapld iin,plak hatlar gibi ok iletkenle direklere balanmadndan sadece Tayc Ke Direklerinde tek ask telinin en byk gerilmesinin ke asna gre oluan bileke dikkate alnarak veya tel kopmasnda Durdurucu direk gibi ask telinin tm gerilmesini karlayacak ekilde seilmelidir. 4.4-Durdurucu Direkler ALPEK kablolar tek ask teli ile balant yapld iin,plak hatlar gibi ok iletkenle direklere balanmadndan ask tel kopmas halinde sadece tek tarafl ask telinin en byk gerilmesini tm karlayacak ekilde seilmelidir.
ZELGE 15den grld gibi tek ve ift aal direkler iinde semi olduumuz gerilme deerleri iin ALPEK 3x70 +16-95 mm3 kabloyu durdurabilecek tipte direk bulunmamaktadr. Bunun yerine ya lenteleme yntemi ile direkler takviye edilmesi veya bu kuvvete dayanacak demir direkler kullanlmas gerekmektedir. 4.5-Direk Seimi Deerlendirmesi Aa direklerin tayc olarak kullanlmasnda byk zorluklarla karlalmamaktadr.Ancak aa direklerin ke ve durdurucu olarak kullanlmalar direklerin aa olasnn zellikleri nedeni ile mekanik gcne gre birim aralklarn azaltlmas, daha dk kesitli kablo seimi veya seilmi bulunan max=12 kg/mm2 deerini daha dk tutarak direk boylarnn hesaplanmasnda 8 mlik direk iin bulunan kullanlabilir direk boyundan arta kalan ksm sehim arttrlarak deerlendirilmesi halinde daha hafif tip ift veya tek aa direklerin kullanlmas mmkn olacaktr.