Professional Documents
Culture Documents
İnsanın Anlam Arayışı - Viktor Emil Frankl - 3 PDF
İnsanın Anlam Arayışı - Viktor Emil Frankl - 3 PDF
aray
VKTOR E. FRANKL
20. yzyln nde gelen psikiyatrlarndan Viklor E. Frankl,
otuzun zerinde yabanc dile evrilen ve bUlQn dnyada 12
milyondan fazla salan insann Anlam Aray'nda, kurucusu
olduu logoternpinin ilkelerini, kinci DUnya Sava srasnda
bir toplama kampnda yaadklar eliinde anlatmakladr.
Okuriar. Frankl'n tasvir ettii toplama kampnn, dnyay daha
byk bir hapishane olarak kavramamz salayacak parlak bir
netafora dntn fark edecektir. Gasset, Heidegger ve
Sarirc'dan aina okluumuz dnceler nda, varoluun etin
koullarnda anlam" kefetmemize yardm edecek srcci anlatan
Frankl. "nsan insan yapan nedir? sorusuna da yant vermeye
alyor...
Gerekten iliiya duyulan ey. yaama ynelik tutumlunuzdaki
temel bir deimeydi. Yaamdan ne teklediimizin gerekten
nemli olmadn, asl nemli alan eyin yaamn bizden ne
bekledii olduunu renmemiz ve dahas umutsuz insanlara
retmemiz gerekiyordu. Yaamn anlam hakknda sorular
sormay brakmamz, bunn yerine kendimizi yaam tarafndan
her gn, ler saat sorgulanan birileri olarak dnmemiz
gerekirdi. Yantmzn konuma ya da meditasyondan deil,
doru eylemden ve doru yaam biiminden olumas
gerekiyordu. Nihai anlamda yaam, sorunlara doru zmler,
bulmak ve her birey iin kesintisiz olarak koydua grevleri
yerine getirme sorumluluunu almak anlamna gelir."
Viktor E. Frankl
(1905 -1997)
AvusturyalI psikiyatr. nc
Viyana Okulunun ve
logoterapinin kurucusu olan Frankl,
varoluu terapinin de en nemli
isimlerinden bridir. kinci DUnya
Sava srasnda, toplama
kamplarnda yaadklarn, kendi
psikiyatrik retisi balamnda
geni kitlelere sunduu nsann
Anlam Aray, Frankl'n Freud
ve Adler'den sonra sahasnn en
dikkat ekici ismi olarak
anlmasn salamtr. Dier
nemli eserleri arasnda, The
Unconscious God, The Will to
Meaning ve Psychotheraphy and
Existentialism saylabilir.
Y.e.
Pxxxxxxxxxxxxxxxxx
3#####3333333
tonu Ha:
o k u y a n jjfu s
Psikoloji / Psikiyatri 31
nsann A nlam Aray
V ik to r E. Frankl
ISBN: 978-605-4054-20-6
I. Bask: stanbul, H aziran 2009
II. Bask: stanbul, EylOI 2009
IU. Bask: stanbul, A ra lk 2009
Yayn K oordinatr: Zeynep Uzun
Yayna Hazrlayan: Seluk A ylar
eviren: Seluk Budak
Grafik Tasarm: Berna K uleyin Tolga
Film, bask v e d it: D uplicate M atbaa zOmlert San. ve D Tc. Ltd. tl.
M altepe M ah. Litros Y o lu Sok. F atih San. Slt. N o: 12/102 Topkap,
Zeytln bum u, stanbul Tel: (0212) 674 39 80, Faks: (0212) 565 00 61
O rijin al Ad: M an's Search fo r M eaning
C opyright O Eleonore * Dr. Gabriele Vesely Frankl
Bu kitab in yayn h aklan O kuyan Us*a a ittir. H er hakk sakldr. Tantm Kjf|j yaplacak ksa
aln tla r dnda yayncnn yazl zni olmakszn hibir yo lla oja ltlam az.
O O kuyan Us Yayn Eitim Danmanlk T bbi M alzeme ve
Reklam H izm etleri San. ve H e L td. tl
Alemdar Mah, Salkrmt Sok, Keskinler Merkezi, No: 8/311 Cagalolu 1st
Tel/Fax: (0212) 519 93 B7
okuyanusVokuyanus. com.tr
w w w .okuyanus.com .tr
Viktor E. Frankl
okuyan j j f u s
indekiler
nsz
..................................... ..................................... 7
73. Baskya nsz -1 9 8 4 Basmna nsz............................ 13
1. Blm
Toplama Kamp Deneyimleri ...................................................17
2. Blm
Genel lkeleriyle Logoterapi....................... .............. ...........| 1
Anlam stemi.................. ..... ................ ..... - ......~ ........ - ......... ^$3
Varolusal Engelleme..................... ..........-..............................H*
Nojenik Nevrozlar...............................................................- .... H I
No-Dinamikler .........................................- ........................... 118
Varolusa! Boluk.................... ..... ...............................................120
Yaamn Anlam.......... .......... .............................................. ...... Ifff
Varoluun z ....... .................................................... ................. 123
Sevginin Anlam................................................ ............... - ........126
Acnn Anlam.......... ........ ................ .................. -...................126
Meta-Kilinik Sorunlar............... ................. ............ ..................130
Bir Logodrama........................................ .......... ........ ................130
Nihai Anlam.......................................................................... 133
Yaamn Geicilii................... ............... ........... ..........................134
Bir Teknik Olarak Logoterapi.............................................. 1..... 136
Ortak Nevroz ................ .................. ....... ............... ................143
Pan-Determinizminin Eletirisi......................................................145
Psikiyatrik Parola...... ........................|........................................147
Psikiyatrinin Yeniden nsani Klnmas..........................................147
3. Blm
Trajik Bir yimserlik Tartmas.............................................. | |
NSZ
Elinizdeki kitabn yazan psikiyatrist Dr. Frankl, yle veya
byle eitli aclar iinde kvranan hastalarna-bazen Neden in
tihar etmiyorsunuz?" diye sorar. Bir ok durumda, bu soruya ve
rilen yamtlardan, kendi psikoterapi yaklamnn belirleyici ilke
lerini bulabilmektedir: Bir hastada, onu yaama balayan ocuk
larna ynelik sevgi sz konusudur; bir bakasnda kullanlacak
yetenekler; bir ncsnde belki de sadece korunmaya deer
canl amlar. Paralanm yaamn bu ince ipliklerinden salam
bir anlam ve sorumluluk rgs dokumak, ada varoluu
analiz'in Dr. Frankle zg yorumlan olan logoterapi'in ko
nusunu ve hedefini oluturmaktadr.
Bu kitapta Dr. Frankl, logoterapiyi kefetmesine yol aan
kendi deneyimlerini anlatmaktadr, lnsanlkd toplama kamp
larnda uzun sre kalan bir tutuklu olarak, kendini, plak varo
lua soyunmu olarak bulmutur. Babas, annesi, erkek kardei
ve kans bu toplama kamplarnda lm ya da gaz frnlarna
gnderilmitir ve bu nedenle kz kardei hari, ailesinin tamam
yok olmutur. Her eyini kaybeden, btn deerleri yok edilen,
aln, souun ve acmaszln altnda ezilen, her an. her saat
imha edilmeyi bekleyen bir tutuklu olarak Dr. Frankl, nasl olur
da yaam srdrmeye deer bulabilirdi? Bylesine olaand
eyleri kiisel olarak yaayan bir psikiyatristi dinlemeye de ger
GORDON W. ALLPORT
1. Blm
TOPLAMA KAMPI DENEYMLER
Bu kitap, gereklere ve olaylara ilikin bir aklama olma id
diasnda deildir, milyonlarca tutuklunun tekrar tekrar yaad
kiisel deneyimlerin bir zetidir. Bu, bir toplama kampnn, ora
da bulunup da sa kunulmay baaranlardan birisi tarafndan
anlatlan i yksdr. Bu yknn konusu, zaten yeterince an
latlan (yine de yeterince inanlmayan) byk dehetler deil, ya
anan saysz kk aclardr. Baka bir deyile bu kitap u soru
ya cevap vermeye alacak: Ortalama bir tutuklunun zihninde
canland ekilde, bir toplama kampndaki gndelik yaam na
sl bir eydi?
Burada anlatlan olaylarn ou, byk ve nl toplama
kamplannda deil, gerek imha ilemlerinin ounluunun ger
ekletii kk kamplarda gemitir. Bu yk, byk kahra
manlarn ya da ehitlerin aclann ve lmlerini anlatmad gi
bi, Kapolarn2 ya da nl tutuklulann yks de deildir. Bu
nedenle gl olann aclann deil, kaytlara gemeyen o byk
adsz kurbanlar ordusunun zverilerini, armha gerililerim ve
lmlerim konu olarak semitir. Bu ordu, kollarnda hibir
I zel ayrcalklar olan ve vekil olarak hareket eden tutuklular.
risi byle bir nesnelcilie sahip olabilir, ama gerek deere sahip
ifadelerden ok uzak olacaktr. Sadece iinde olan bilir. Yarglannda nesnel olmayabilir; deerlendirmeleri orantsz olabilir. Bu
kanlmaz. Kiisel nyargdan kanmak gerekir; bu kitabn kar
karya bulunduu gerek zorluk da ite budur. Zaman zaman,
ok zel deneyimleri anlatacak cesarete sahip olmak gerekecek.
Bu kitab isimsiz (anonim) olarak yazmay amalyordum, kitap
ta sadece kampta verilen numaram kullanacaktm. Ama metin
tamamlannca, kitabn, isimsiz bir yayn olarak deerinin yans
n kaybedeceini ve inanlarm aka dUe getirme cesaretine sa
hip olmam gerektiini anladm. Bu nedenle, tehircilie kar yo
un bir tiksinti duymama ramen, kitaptaki pasajlardan herhan
gi birisini iptal etmeye kalkmadm.
Bu kitapta anlatlanlardan, kuru teoriler damtmay bakalarna
brakyorum. Burada anlatlanlar, Birinci Dnya Savandan sonra
aratrma konusu olan ve dikenli tel hastal sendromuyla tan
mamz salayan cezaevi yaam psikolojisine katkda bulunabilir.
Lt Bonun bir kitabndaki ok iyi bilinen bir deyii biraz deitire
rek anacak olursam, kitlelerin psikopatolojisine" ilikin bilgimiz
deki derinlemeyi, kinci Dnya Sava'na borluyuz, nk bu sa
va bize sinir savan ve toplama kamplarn kazandrd.
Bu yk, sradan bir tutuklu olarak benim kendi deneyimle
rimi konu ettii iin, son birka haftas hari, kampta bir psikyatrist ya da doktor olarak grev yapmadm gurur duyarak be
lirtmek benim amdan nemli. Meslektalanmdan birka, atk
kt paralanndan bandaj olarak yararlanlan yetersiz stmal
ilk yardm istasyonlarnda alacak kadar anslyd. Ama ben
gerek su akyordu!
Garip bir mizahn yan sra, bir baka duygu daha benliimi
zi sard: Merak. Daha ncesinde bu tr bir merak, baz garip du
rumlara kar temel bir tepki olarak hissetmitim. Bir trmanma
kazasnda hayati bir tehlikeye girince, o anda tek bir duyguya ka
plmtm: Kazadan sa m kurtulacam, yoksa kafatas para
lanm vs. ekilde yaralanm olarak m kacam konusunda
youn bir merak.
Auschwitz lm kampnda bile souk merak hkm sr
yor, adeta evresini nesnel olarak deerlendiren zihni, bu evre
den koparyordu. O dnemde zihnin bu durumu, bir koruma
arac olarak gelitiriliyordu. Bir sonraki anda ne olacam ve r
nein gz sonunun dondurucu souunda, dutan yeni km
ve mlplak bir ekilde ak havada durmamzn s o n u larnn
ne olacam bilme konusunda kayglydk. Birka gn iinde
merakmz bir srprize dnt: tmemitik.
Yeni gelenleri benzer birok srpriz bekliyordu. Aramzda tp
mesleinden olanlarn ilk rendii ey buydu: Kitaplar yalan
sylyor! nsann, u kadar saat uyumakszn yaayamayaca
sylenirdi. Kesinlikle yanl! Kesinlikle yapamayacam eyler ol
duuna inanrdm: unsuz uyuyamam ya da ununla veya bu
nunla yaayamam. Auschwitz kampndaki ilk gece yattmz ya
taklar, ranzalar halinde dzenlenmiti, lk-iki buuk metre kadar
olan her bir ranzada, kuru tahtann zerinde dokuz kii yatm
tk. Her dokuz kii iin iki battaniye verilmiti. Elbette skklk
tan tr srt srta, st ste yauyorduk, bu da ac souk nedeniy
le avantajl bir durumdu. Ranzalara kanlmas yasaklanm \x
M BPP
a
olduunu hissettim, nk nmdeki toprak birikintisi, ne ka
dar alum kesin olarak gsteriyordu.
Barmaya balad: Seni domuz! Bunca zamandr seni izliyo
rum! Sana nasl allacam gstereceim! Pislii dilerinle ka
zyana kadar bekle. Bir hayvan gibi gebereceksin! ki gnde iini
bitireceim! Hayatnda elini ie srmemisin. Nesin sen? Bir do
muz? adam?"
Aldrmadm. Ama beni ldrme tehdidini ciddiye almak zo
rundaydm, bu nedenle dorulup doruca gzlerine baktm.
Uzman doktordum, dedim.
Ne? Doktor mu? Bahse girerim ki bu iten ykn tutmusundur.
Genelde olduu gibi, iimin ounu yoksullara hizmet veren
kliniklerde yaptm, diye karlk verdim. Ama bu kez fazla ko
numutum. Delinmiesine stme atlp beni yere vurdu ve ba
rmaya balad. Ne diye bardn aruk hatrlamyorum.
Grnrde nemsiz olan bu ykyle, katlam gibi gzken
bir tutukluda bile ierlemenin alevlendirebildii durumlar oldu
unu/anlatmak istedim; bu, acmaszln ya da fiziksel acnn
degi^ bunlarla birleen aalamann yaratt bir ierlemedir. Bu
olayda kan beynime sram, nk yaamm konusunda hi
bir fikri olmayan (itiraf etmem gerek: Olaydan sonra arkadalanma sylediim bu szler bana ocuksu bir rahatlama vermiti),
hastanemdeki hemirenin bekleme odasna bile kabul etmeye
cei kadar kaba ve hayvancafgrnen bir adamn, yaamm yar
gladm dinlemek zorunda kalmtm.
Bereketlersin ki, alma grubumdaki Kapo bana borluydu;
her adm gerek bir kence olup kyordu. Karl arazide yrr
ken ayakkablanmzm st buz tutuyordu. Arada bir birisi kayp
dyor, arkadan gelenlerse ona taklp yklyordu. Bu durum
da sra ksa bir an iin duruyordu. Gardiyanlardan birisi hemen
harekete geiyor ve abucak kalkp yrmeleri iin, duranlar
dipikliyordu. Srann ne kadar nndeyseniz, o kadar az dur. mak ve dolaysyla anl ayaklarnzla aray kapatmak iin o ka
dar az komak zorunda kalyordunuz. Efendimiz Kaponun zel
doktoru olmaktan ve srann banda dengeli bir tempoyla yr
mekten mutluydum.
Hizmetim iin ek bir deme olarak, iyerinde lenleri orba
datld srece, sra bana geldiinde, Kaponun kepeyi kaza
nn dibine daldmp birka bezelye tanesini benim iin avlayaca
ndan emindim, ncesinde orduda subay olan bu Kapo, kavga
ettiim ustann kulana eilip, beni son derece iyi bir ii olarak
tandn syleme cesaretini bile gsterdi. Bu pek ie yaramad,
ama Kapo hayatm kurtarmay baard (bunun gibi birka kere
hayatm kurtarmnr). Ustayla aramda geen olaydan sonra Ka
po beni-gizlice bir baka alma grubuna ald.
Halimize zlen ve en azndan inaat alannda durumumuzu
kolaylatrmak iin ellerinden geleni yapan ustalar da vard. Ama
onlar bile, sradan bir iinin, ok daha ksa srede bizden bir
ka kat daha fazla i kardm hatrlatp duruyordu. Ama nor
mal bir iinin cpnde bir para ekmek ve bir tas sulu orbayla
yaamad; dier kamplara gnderilen ya da derhal gaz odasn
boylayan ailelerimizden haber alamayan bizlerin tbi olduu
ruhsal basM ltnda yaamada normal bir iinin her gn, her
gnde bir kere verilen, su gibi bir tas orbadan ve her zamanki
gibi kk bir para ekmekten oluuyordu. Buna ek olarak,
ekstra tayn denilen ve gnne gre yirmi be gram margarin
den, kalitesiz bir dilim sosisten, bir para peynirden, bir para
sentetik baldan ya da bir kak reelden oluan bir tayn veriyor
lard. Kalori olarak dnldnde, zellikle kas gc isteyen
ar iler ve yetersiz giysiyle srekli maruz kaldmz souk a
sndan, bu diyet kesinlikle yetersizdi, zel bakm altnda" olan,
yani i iin kamptan aynlmayp da barakada kalmasna izin veri
len tutuklulann durumu daha da ktyd.
Deri altnn son ya tabakalar da eriyip zerine deri ve paav
ra geirilerek gizlenen birer iskelete dnnce, vcudumuzun
kendi kendini nasl yediim gzleyebiliyorduk. Organizma ken
di proteinini sindiriyordu, kaslarmz yok olmutu. Bylece v
cudun hibir direnme gc kalmyordu. Barakamzdaki kk
toplumun yeleri birbiri ardna lyordu. Her birimiz, bir sonra
kimin leceini de kendi sonumuzun ne zaman geleceini de he
saplayabiliyorduk. Yaptmz birok gzlem nedeniyle, semp
tomlar (belirtileri) ok iyi renmitik, bu da tahminlerimizin
doru olmasn salyordu. Birbirimize, Bu fazla yaamaz... ya
da Sra bunda... diye fsldyor ve akamlan gnlk bit ayklaymz srasnda, kendi plak bedenlerimizi grerek, yle d
nyorduk: te bu vcut, benim vcudum, bir;cesetten baka
bir ey deil Bana ne oldu? u byk insan kitlesinin .. dikenli
tellerin arkasnda, birka toprak barakaya tklan, cansz olmas
nedeniyle her gn belli bir blm rmeye balayan bu kitle
nin etinin bir paras olmaktan te bir ey deilim
mini kavradm.
nmdeki birisi tkezledi ve arkasndakiler zerine yld.
zerlerine atlayan gardiyan, denleri kamlamaya balad. Bylece dncelerime birka dakika ara verdim. Ama hemen sonra
ruhum, tutuklunun varoluundan bir baka dnyaya yneldi ve
sevdiim insanla yaptm konumaya dndm; ona sorular sor
dum, yantlad; karlk olarak o bana sorduf ben yantladm.
Dur!" yerimize varmtk, iyi bir alet bulma umuduyla her
kes karanlk barakaya dald. Her tutuklu* bir krek veya kazma
alyordu.
Acele edin, domuzlar! Derhal hendekte nceki gn brakumz konuma getik. Buzlanan toprak, kazmalann sivri ulanyla ardamaya, kvlcmlar samaya balad. alanlar sessiz, be
yinleri donuktu.
Zihnim hl karmn hayaliyle meguld. Zihnimi bir dn
ce kurcalyordu: Hl hayatta olup olmadn bile bilmiyordum.
O ana kadar ok iyi rendiim tek eyi biliyordum: Sevgi, sevi
len insann fiziksel varlnn ok ok tesine geer. Sevgi en de
rin anlamm, kiinin tinsel varlnda, i benliinde bulur. Sevi
len kiinin gerekte orada olup olmamas, yaayp yaamamas,
bir anlamda nemli olmaktan kyor.
Karmn hayatta olup olmadm bilmiyordum ve bunu anla
mann hibir yolu da yoktu (tutuklu kaldm sre boyunca hi
bir posta hizmeti verilmemiti); ama o anda bu, nemli olmak
tan km. Bilmeye ihtiyacm yoktu; sevgimin, dncelerimin
ve sevgilimin hayalinin gcne hibir ey dokunamazd. O ra
man kanmn lm olduunu biliyor olsaydm, sannn bundan
Fnmkl
hayal edemez.
En kk bir merhamet karsnda bile minnet duyuyorduk.
Tavandan buz paralarnn sarkt stmasz bir barakada plak
durmak anlamna Bildiinden kendi iinde haz verici olmasa da,
yataa gitmeden nce bitlerimizi ayklamak iin zaman bulduu
muzda memnujr oluyorduk. Ama bunu yaparken hava saldrs
alarm verilmedii ve klar kapatlmad zaman da minnet du
yuyorduk. nk bu ii gereince yapmadmz takdirde gece
nin yansm |yamk geiriyord^yp j
Kamp ]H|ammn ender bulunur hazlan, bir tr negatif mutlulul& gR penhauerin dedii gibi acdan kurtulu- salyor,
ama bu bile nisbi kahyordfi Gerekten pozitif mutluluk ise ok
azd. Bir gn, bir tr haz^bilanosu kardm ve geen onca
hafta iinde sadece iki haz deneyimi yaama frsat bulduumu
anmsyorum. Bunlardan birisi, i dnnde uzun bir bekleyi
ten sonra yemekhaneye kabul edildiim ve tutuklu a Fnin
orba datt sraya dtm gnd. Bu a, dev kazanlardan
birisinin arkasnda duruyor ve hzl hzl geen tutuklulann uzat
t kselere orba dolduruyordu. Kselerini doldurduu insanlann yzne bakmyan; alana bal olmakszn orbay eit da
tan ve patatesleri} tandklanna, kazann stnden alman sulu
(orbay da dierlerine datarak kendi zel arkadalarm ve yurt
talarn kayrmayan tek a oydu.
Ama kendi halfam baka herkesten stn tutan tutuklulan
yarglamak bana dmez. Er ya da ge, bu bir lm lalm soru
nu olduu zaman, o koullar altnda kendi arkadalann kayran
bir insan kim talayabilir ki? Benzer bir durumda ayn eyi ya
az insanca yapyordu.
Auschwitz kampnda, kendime, ie yarad kantlanan ve da
ha sonra yoldalarmn ounluu tarafndan uyulan bir kural
koymutum. Genellikle her soruya doru yant veriyordum.
Ama aka sorulmayan eyler konusunda sessiz kalyordum. Ya
m sorulduunda sylyordum. Mesleim sorulduunda, dok
tor yantm veriyor, ama ayrntya girmiyordum. Auschwitzdeki ilk sabahmzda gsteri alanna bir SS subay geldi. eitli
gruplara ayrlmamz gerekiyordu: Krkrm stnde, krknn al
tnda, metal iileri, makineciler vs. Daha sonra, krk kk mu
ayenesi yapld ve baz tutuklulann yeni bir grup oluturmas ge
rekti. inde bulunduum grup, bir baka barakaya gtrld;
orada tekrar sraya girdik. Bir kere daha sorgulanp yama ve
mesleime ilikin sorulan yantladktan sonra, bir baka kk
gruba gnderildim. Bir kere daha baka bir barakaya gtrldk
ve farkl ekillerde gruplandmldk. Bu, bir sre byle devam et
ti ve kendimi, anlayamadm dilleri konuan yabanclarn ara
snda bulup mutsuzlua kapldm. Derken son bir seme yapld
ve kendimi, ilk barakada birlikte olduumuz grubun iinde bul
dum. Geen zaman iinde o barakadan bu barakaya tanp dur
duumu farketmemilerdi bile. Ama ben, bu birka dakika iin
de, kaderimin birka kere yn deitirdiinin farkmdaydm
Dinlenme kampnna gidecek hastalar iin sevkyat dzenle
mesi yaplnca, benim adm (yani numaram) da listeye alnmt,
nk birka doktora ihtiya vard. Ama sevkn gerekten de btr
dinlenme kampna yaplacana kimse inanmyordu. Birka hat
ta nce de ayn sevk hazrlanmt. O zaman da herkes s o km paz
fer
r
I
t
E
I
|
j
H
benzer. Her an, daha ktsnn henz yaanmadna |amrsnz, oysa zaten yaanm bitmitir. Bunu deitirecek |>lursak,
toplama kampmdakilerin ounun, yaamn gerek fcpadannm
gemite kaldna inandn syleyebiliriz. lOysa gerekte
kampta bir frsat da, meydan okuma da vard. Kii, bu deneyim
leri, yaam isel bir zafere eviren bir baarya dntrebilir ya
da tutuklulann ounluunun yapt gibi, bunu grmezlikten
gelip yaam bitkisel dzeyde srdrebilir.
Psikoterapi yntemiyle veya koruyucu ruh sal nlemleriy
le, kampn tutuklu zerindeki hastalkg|aratc etkisiyle mcadele abasnn, tutukluya gelecekte bir jfedef gstererek, ona isel
bir g kazandrmay amalamas gBekiyordu. Baz tutuklular,
igdsel olarak kendileri iin bytebr ama bulmaya alyordu. Sadece gelecee bakarak -kendi evrensel doas i^ade- yaa
yabilmek, insana zg bir olgudur. nsann, bazen fendini konuya younlatrmak zorunda kalsa da, varoluunu en zor an
larndaki kurtancs da ite budur.
Kiisel bir deneyimi amms^orum. Acdan gzleng yaanrcasna (yrtk ayakkablar giydiim iin ayaklarmda berbat bereler
olumutu), kamptan iyerine giden grupla birlikte birka kilometre topallamtm. Ac souk ve rzgr iimize iliyordu. Ac
nas yaammzn sonsuz lk sorunlarm dnmeye kaptrmum kendimi. Bu gem e mekte ne vard? Ekstra taym olarak
bir para sosis verilirse bunu bir para ekmekle deimeli miy
dim? ki hafta nce dlMarak aldm son sigaram bir tas orbayla deimeli miydim? Tel backtaj^ppan ayakkablarma
back olarak kullanmak zere, bir para metal teli nereden bu-
olurdu, arkadalarmz iin- korkardk. Bu genellikle, ptuklunun bir sabah giyinip ykanmay ya da toplanma alanna gitmeyi
reddetmesiyle balard. Ne yalvarp yakarmalar n | dayak ne de
tehditler ie yaryordu, ylece kmldamadan Ratyordu. Krizi
yaratan ey bir hastalksa, revire gtrlmeyi ya da kendi yarar
na bir ey yapmay reddediyordu. Ksaca pes ediyordu. Olduu
yerde, kendi dksmri zerinde ylece uzanp kalyor, artk hi
bir eye aldr etmez oluyordu.
Bir keresinde, gelecee m anan yitimiiyle bu tehlikeli pes
edi arasndaki yakn ilikiye dair dramatik bir olaya tank ol
dum. Olduka nl bir besteci ve libretto yazan olan kdemli
blok muhafzmz F, bir gn bana rnlan syledi: Sana bir ey
anlatmak istiyorum, Doktor. Garip bir rya grdm- Ryamda
bir ses, bir ey isteyebileceimi, bilmek istediim eyi syleme
min yeterli olduunu, ne sorarsam soraym yant verebileceim
syledi. Ne sordum dersin? Savan benim iin ne zaman bitece
ini sordum. Ne dediimi anj@orsun: Benim iin! Kampmzn
ne zaman zgrle kavuacan, aclanmzin^ne zaman bitece
ini bilmek istemedim.
Peki bu ryay ne zaman grdn? diye sordum.
1945 ubatnda, diye' yantlad. Ryay anlattnda Mart
balanyd.
Ryandaki ses ne ded
30 Mart," diye fsldan saklamak istercesine.
F., bu ryay bana arattnda hl umut doluydu ve ryada
ki sesin doru kacana inanyordi. Ama vaat edilen gn yak
latka, kampa ulaan sava haberleri, o gn zgr olmamzn
mzda olan bir konuda doalama bir konuma yapa. Son birka
gn iinde, hastahktan ya da intihar ederek len birok yolda
tan sz etti. Ama aynca lmlerinin gerek nedeni olabilecek bir
eye de deindi: Umudun yitirilmesi. Gelecekteki olas kurban
larn bu an duruma ulamasna engel olmann bir yolu olmas
gerektiini savundu. Ve beni gstererek, bu iin bana dtn
syledi.
Tann bilir ya, psikolojik aklamalar yapacak ya da vaaz vere
cek -yoldalarma ruhlan iin bir tr nbbi bakm salayacak- du
rumda deildim. yordum, kamm at, sinirli ve yorgundum,
ama aba gstermem ve bu esiz frsat deerlendirmem gereki
yordu. imdi cesarete her zamankinden daha ok ihtiya vard.
lk nce, sze rahatlatc ama yzeysel bir eyler syleyerek
baladm. kinci Dnya Savann altnc knda, Avrupada bi
le, durumumuzun dnebileceimiz en berbat durum olmad
n syledim. Hepimizin, o ana kadar yaanan yerine konulmaz
kayplann ne olduunu, kendi kendine sormas gerektiim an
lattm. Birou iin bu kayplann gerekten az olduunu ne
srdm. Hl hayatta olanlarn umutlanmak iin nedem vard.
Salk, aile, mutluluk, mesleki yetenekler, talih, toplumdaki ko
num: Btn bunlar tekrar kazanlabilecek ya da eski durumuna
getirilebilecek eylerdi. HeT ey bir yana, kemikler uz hl verli yerindeydi. Yaadmz eyler, gelecc1
Hm m bir deget
olabilirdi. Nietzscheden alnt yaptm
mich nuhr um
brings macht mich s t a r k e r (Beni ldn yen ey, beni daha
da gl klar.)
Derken gelecekten sz ettim. Tarafsz birisi m grtectftr
uzun bir sreyle bylesine ar bir ruhsal bask altnda olan bir
insann, zellikle basknn birdenbire kalkmas nedeniyle, zgr
lnden sonra doal olarak tehlikede olduunu dikkate almak
zorundayz. Bu tehlike (ruh sal anlamnda), vurgunun (dal
g hastalnn) ruhsal karldr. Tpk ok byk bir atmos
fer basna alnnda bulunduu dalg hcresinden birdenbire ay
rlmas halinde, dalgcn fiziksel salnn tehlikeye girmesi gibi,
ruhsal baskdan birdenbire kurtulan bir insann, ahlki ve ruhsal
sal da hasar grebilir.
Bu ruhsal evrede, daha ilkel bir kiilik yapsna sahip olanla
rn, kamp yaamnda kendilerini evreleyen acmaszlklarn et
kisinden kaamadklar gzlenmitir. Artk zgr olduklan iin,
zgrlklerim saygszca ve acmaszca kullanabileceklerim d
ndler. Onlar iin deien tek ey, eskisi gibi bask altnda ol
mak yerine imdi artk baskc olmalaryd. Kastl g ve adalet
sizliin nesneleri deil, tahrikileri olmulard. Kendi davranla
rm, yine kendi yaadklar korkun deneyimlerle hakl karma
yoluna gitmilerdi. Bu da sk sk nemsiz olaylarda ortaya k
yordu. Bir arkadamla birlikte, tarlalarn arasndan kampa do
ru yryorduk, nmze yeil bir tarla kt. Otomatik olarak
tarlaya girmekten kandm, ama arkadam kolumu kavrayp
beni ekili tarlaya soktu. Henz yeermekte olan ekini ineme
memiz gerektii konusunda bir eyler kekeledim. Cam skld,
fkeyle bana bakt ve bard: Konuma! Bizden yeterince ey
alnmad m? Karm ve ocuum gaz odasmda ld -baka
eyleri anmama gerek yok- ve sen birka yulaf sapm inememi
yasaklayacaksn!
2. Blm
GENEL LKELERYLE LOGOTERAP6
Ksa zyaamykmn okurlar genellikle, tedavi retime
ilikin daha eksiksiz ve dorudan bir aklama istemektedir. Bu
na uygun olarak, From Death-Camp to Existentialism (lm
Kampndan Varoluulua) adl kitabmn zgn basmna, logoterapiye ilikin ksa bir blm ekledim. Ama bu yeterli degkl
konuyu daha geni apl ele almam yolundaki isteklerle kuatl
dm. Bu nedenle bu basmda, aklamam tamamen yemden yaz
dm ve nemli lde genilettim.
Bu, kolay bir i deildi. Okura, Almanca'da yirmi cilt gerekti
ren onca malzemeyi ksa bir blmde aktarmak, neredeyse
umutsuz bir iti. Viyanadaki broma gelip Syleyin doktor, sz
psikanalist misiniz?" diye soran Amerikal bir doktoru anmsa
dm. Ona, Tam anlamyla psikanalist deil; ama psikoterapist
diyelim, diye karlk vermitim. Bunun zerine soru sormay
srdrd: Hangi ekol savunuyorsunuz? Ben de Kendi teo
rimi; adna logoterapi deniliyor," diye yantladm. Bana bir
cmleyle logoterapinin ne olduunu anlatabilir msnz7 diye
srdrd konumasn, "En azndan psikanalizle logoterapi ara*
6 Gzden geirilip gncelletirilen bu blm, ilk Once insann Anlam Anm p'nm M i
basmnda, "Logoterapinin Temel Kavramlar" balsyla knagr
NO-DNAMKLER
Kukusuz insann anlam aray isel denge yerine isel geri
lim yaratabilir. Ne var ki, ruh salnn vazgeilmez n koulu
da ite bu gerilimdir. unu rahatlkla syleyebilirim ki dnyada,
kiinin en kt artlarda bile yaamm srdrmesine, yaamnda
bir anlam olduu bilgisi kadar etkili bir ekilde yardma olan
baka hibir ey yoktur. Nietzschenin u szlerinde bilgelik var
dr: Yaamak iin bir nedeni olan kii, hemen her nasTa daya
nabilir. Bu szlerde her psikoterapi iin geerli olan bir parola
grebiliyorum. Nazi toplama kamplarnda, yerine getirilmesi ge
reken grevleri olduunu bilen insanlarn, yaama ans en yk
sek olan insanlar olduklarm gzlemek olasyd. O gnden beri,
toplama kamplarna ilikin yazlan dier kitaplarn yazarlar, ay
nca Japon, Kuzey Kore ve Kuzey Vietnam sava tutuklusu kamp
larnda yaplan psikiyatrik aratrmalar da ayn sonuca varmtr.
Kendi adma, Auschwitz Toplama Kampna alndmda, ya
yna hazr olan kitabmn metnine el konmutu.7 Kukusuz, bu
metni tekrar yazmaya ynelik derin arzum, yaadm kampn
ar artlarnda hayatta kalmama yardm etti, rnein, Bavariadaki bir kampta tifs ateiyle hasta dnce, zgrlk gnne
kadar yaayabildiim takdirde kitab tekrar yazabilmek amaayla, kk kt paralarna srekli not alyordum. Bavaria Topla
ma Kamplannm karanlk barakalarnn arkasnda kaybettiim
kitab yeniden yazma i$lnin, kardiyovaskler k tehlikesinin
stesinden gelmeme yardm ettiinden eminim.
7 Bu, 1955 ylnda Alfred A Knopf, New York tarafndan yaymlanan ilk kitabmn The
Doctor and the Soul: An Introduction to Logoterapy adn tayan ngilizce eviriiydi.
18
ViktorE Frank!
122
VlktorE Frankl
olan, genelde yaamn anlam deil, daha ok belli bir anda bir
insann yaammm zel anlamdr. Sorunu genel terimlerle orta
ya koymak, bir satran ampiyonuna sorulan soruyla kyaslana
bilir: Syleyin Ustam, dnyadaki en iyi hamle nedir?" Bir ma
taki belli bir durumdan ve rakibin zel kiiliinden bamsz bir
en iyi hamle ya da iyi bir hamle diye bir ey kesinlikle yoktur.
Ayn ey insann varoluu iin de geerlidir. Kiinin, soyut bir
yaamn anlam arayna girmemesi gerekir. Herkesin yaa
mnda zel bir meslei veya uruna aba harcanacak bir misyo
nu, yerine getirilmeyi bekleyen somut bir grevi vardr. Ne onun
yeri deitirilebilir ne de yaam tekrarlanabilir. Bu nedenle her
kesin ii, bunu yrtmeye ynelik zel frsatlan kadar esizdir.
Yaamdaki her durum insana meydan okuduu ve zlecek
bir sorun getirdii iin, yaamn anlam sorunu gerekte tersine
evrilebilir. Nihai anlamda kiinin, yaamn anlamnn ne oldu
unu sormamas, bunun yerine bu sorunun muhatabnn kendi
si olduunu kavramas gerekir. Tek kelime ile her insan yaam
tarafndan sorgulanr ve herkes, sadece kendi yaam iin cevap
verirken yaama cevap verir; sadece sorumlu olarak bunu
yapabilir. Bu nedenle logoterapi insan varoluunun zn, so
rumlulukta grmektedir.
VAROLUUN Z
Sorumluluk zerindeki bu vurgulama, logoterapinin katego
rik koulunda kendini gstermektedir, ikinci defa yayormuasma ve ilk kez imdi yapmak zere olduunuz gibi hatal foa-
SEVGNN ANLAMI
Bir baka insan, kiiliinin en derindeki ekirdeinden kav
ramann tek yolu sevgidir. Sevmedii srece hi kimse, bir ba
ka insann znn tam olarak farkna varamaz. Sevgisi yoluyla
insan, sevilen kiideki temel kiilik zelliklerini ve eilimlerini
grebilecek duruma gelir ve dahas, ondaki gereklememi olan
ancak gerekletirilmesi gereken potansiyelleri grr. Aynca sev
gisi yoluyla kii, sevdii insann bu potansiyelleri gerekletirme
sini salar. Sevdii insann, ne olabileceinin ve ne olmas gerek
tiinin farkna varmasn salayarak, potansiyellerim gerekle
mesini salar.
Logoterapide sevgi, yceltme anlamnda cinsel itkilerin ve i
gdlerin sadece bir yan olgusu (epifenomen)9 olarak yorumla
namaz. Sevgi de cinsellik kadar temel bir olgudur. Normalde
seks, sevgi iin bir davurum biimidir. Seks, bir sevgi arac olur
olmaz ya da sadece bir sevgi arac olduu srece hakl grlr,
hatta merulatrlr. Bu nedenle sevgi, seksin sadece bir yan et
kisi olarak anlalmaz; daha ok seks, adna sevgi denilen nihai birliktelik deneyimini davurmann bir yolu olarak grlr.
Yaamda bir anlam bulmann nc yolu, ac ekmektir.
A CIN IN ANLAMI
Umutsuz bir durumla karlatmz, deitirilemeyecek bir
kaderle yz yze geldiimiz zaman bile, yaamda bir anlam bu9 Temel bir olgunun sonucu olarak ba gsteren bir olgu-
NHA ANLAM
Bu nihai anlam, zorunluluk gerei insann snrl zihinsel yeti
sini aar; logoterapide bu balamda bir nihai anlam dan sz ederiz.
nsandan istenen ey, baz varoluu felsefecilerin savunduu gn
yaamm anlamszlna katlanmak deil, yaamn koulsuz anlam
llm ussal terimlerle kavrama yetkisinden yoksun oluuna da
yanmaktr. Logos (anlam), mantktan flogic)12 daha derindir.
Nihai anlam kavramnn tesine giden bir psikiyatrisi, er ya da
ge, alt yandaki kzmn beni u soruyla utandrmas gibi, has
talan tarafndan utandnlacakr: Neden iyi Tanndan sz ediyo
ruz? Kzmn bu sorusu zerine, Birka hafta nce kzama ya
kalanmtn ve iyi Tann seni iyiletirdi, dedim Ne var ki kk
kz yant yeterli bulmam; hemen yaptrd: Peki ama baba,
ltfen unutma: Her eyden nce bana kzam gnderen o."
Ancak bir hasta dinsel inancna skca balysa, dinsel inana
nn tedavi etkisinden yararlanlmasna ve tinsel kaynaklarn kul
lanlmasna kimse itiraz etmez. Bunu yapabilmek iin psyatrist kendini hastann yerine koyabilir, rnein Dou Avrupak
bir hahamn bana gelip hikyesini anlatt bir olayda yapum
tam anlamyla buydu. lk karsn ve alt ocuunu, gaz odasna
gnderildikleri Auschwitz Toplama Kampnda kaybetmi; imdi
ise ikinci karsnn ksr olduu onaya kmt. ocuk sahibi ol
mann yaamm tek anlam olmadm gzledim, nk o zaman
yaam kendi iinde anlamsz olurdu ve kendi iinde anlamsz
olan bir ey, sadece kalclatmlarak anlaml klnamazd. Ne var
12 Logic terimi de bos kknden gelmektedir. (.N-)
nsann Anfan Araytp
nemdi, diye itirafta bulunmutur. Yaad glk ve baktenyofobi saplants yznden i yapamaz duruma gelen hasta, sonun
da btn gn yatakta kalmaya balamtr. Elbette aruk semp
tomlarndan tamamen kurtulduunu sylemek doru olmaz,
nk saplants her an aklna gelebilir. Ne var ki, kendisinin de
dedii gibi Bu konuda aka yapabilmektedir, yani, eliik niyet
tekniini uygulayabilmektedir.
eliik niyet teknii aynca uyku bozukluu olaylarnda da
uygulanabilmektedir. Uykusuzluk korkusu20, uyumaya ynelik
an bir niyete yol aar. Bu da dnp, kiinin uyumamasna ne
den olur. Bu korkunun stesinden gelmesi iin genellikle hasta
ya kendini uyumaya zorlamamasn, bunun yerine tam tersini
denemesini, yani yatakta olabildiince ok uyank kalmaya aln
masn tlerim. Baka bir deyile, uyumamaya ilikin beklentisel kaygdan kaynaklanan ve uyumaya ynelik olan an niye
tin yerini, uyumamaya ynelik eliik niyetin almas gerekir, bu
durumda hasta abucak uyumaktadr.
eliik niyet, her derdin devas deildir. Saplantl-zorlanml
ya da fobi ieren rahatszlklann, zellikle de altta yatan beklentisel kaygl durumlann tedavisinde yararl bir ara olarak i gr
mektedir. Dahas, bu, ksa sreli bir terapi aracdr. Ne var k
bylesine ksa sreli bir terapinin, zorunluluk gerei sadece gcici tedavi etkileri yaratt sonucuna vanlmamaldr Emil A. Gutheilden bir alnt yapmak gerekirse, Onodoks Freudculugun
20 Olaylann ounluunda uykusuzluk korkusu, hastann, orcKurmanm pnrkM*
ihtiya duyulan minimum uyku mikann kendi kendine salad gctrflmt tokiu m t m den kaynaklanmaktadr.
koterapi byle bir olayla kitlesel boyutta baa kamaz; aksi tak
dirde kitle nevrozunun olas bir tedavisini retmek yerine bunun
bir semptomunu temsil eder. Byle bir durumda psikoterapi nihilistik bir felsefeyi yanstmakla kalmayacak, aynca, istemeden
ve farknda olmadan da olsa, hastaya insann doru bir tablosun
dan ok bir karikatrn aktaracaktr.
nsann, biyolojik, ruhsal ya da toplumsal koullarn sonu
cundan ya da kaltmla evrenin rnnden baka bir ey olma
dn ileri sren nihilizm retisinde, yapsal bir tehlike sz
konusudur. nsana ilikin bu gr, nevrotik bir bireyin, zaten
inanmaya yatkn olduu eye, yani d etkilerin ya da i koulla
rn kurban olduuna inanmasn salar. nsann zgr olduu
nu reddeden bir psikoterapi, bu nevrotik lmcll besler ve
glendirir.
Kukusuz, insan sonlu bir varlktr ve zgrl snrldr.
Bu, koullardan zgrlk deil, koullara ynelik bir tavr alabil
me zgrldr. Bir keresinde sylediim gibi: Nroloji ve
psikoloji gibi iki alanda alan bir profesr olarak, bir insann,
biyolojik, ruhsal ve toplumsal koullara ne lde tbi olduu
nun tam anlamyla farkndaym. Ama ben, iki alanda birden pro
fesr oluumun yan sra drt kamptan -yani toplama kampla
rndan- sa km ve bu nedenle, insann dnlebilecek en
kt koullara bile grlmemi lde direnip gs germe ye
tisine tanklk etmi bir insanm.25
PAN-DETERMNZMN ELETRS
Psikanaliz sk sk pan-seksualist (topyekn cinseld) almakla
sulanyordu. Bu sulamann yerinde olduundan kukuluyum.
Ne var ki pan-determinizm (topyekn belirlemecilik) denen
ey bana daha hatal ve tehlikeli gibi gzkyor. Bu terimle, in
sann u ya da bu koullara kar bir tavr alabilme yetisini gz
ard eden bir gr sz konusu ediyorum. nsan, tamamen ko
ullandrlm ve belirlenmi deildir, daha ok, ister koullara
boyun esin, ister kar gelsin, kendini belirlemektedir. Baka bir
deyile, insan nihai anlamda kendini belirleyen bir varlktr. n
san varolmakla yetinmez, bunun yerine her zaman iin varolu
unun kaderine, bir sonraki anda kendisinin ne olacana karar
verir.
Ayn nedenden tr her insan, herhangi bir anda deime
zelliine sahiptir. Dolaysyla, insann geleceini ancak bir gru
bun tamamna ilikin bir istatistiksel aratrmalm geni ereve
si dahilinde tahmin edebiliriz; ancak bireysel kiilik, z inham
la tahmin edilemez kalr. Tahminlerin temeli biyolojik, ruhsal vt
toplumsal koullarla temsil edilebilir. Yine de insan varoluunun
temel zelliklerinden birisi, bu koullann stne kabilme,
bunlann tesinde geliebilme yetisidir, insan, olas olduunda,
dnyay ve gerektii takdirde de kendini daha iyiye doru dei
tirebilme yetisine sahiptir.
Dr. Jnin durumunu anlatmama izin verin. Yaamm boyunca
karlatm, ii ktlk dolu, eytani bir figr diyebileceim tek
kiiydi o. O zamanlar genel olarak Steinhofun (Viyana dak h
3. Blm
TRAJK BR YMSERLK TARTIMASI2*
Birleik Devletlerde logoterapi alnndaki nc almalar
1955 ylnda balatan ve alana paha iilmez katklan olan Edith
Weisskopf-Joelsonun ansna adanmtr.
Trajik bir iyimserlikken ne anladmz soralm ilk nce
kendimize. Ksaca bu, insan varoluunun (1) ac, (2) sululuk,
(3) lmle tanmlanabilecek yanlarndan oluan ve logoterapide
trajik l ad verilen eye karn, insann iyimser olduu ve
byle kald anlamna gelir. Aslnda bu blm u soruyu ortaya
koymaktadr: Btn olup bitenlere karn yaama evet demek
nasl olas olur? Soruyu baka terimlerle ortaya koyacak olursak,
yaam, trajik yanlarna karn, potansiyel anlamm konyabthr
mi? Her ey bir yana, Almanca yaynlanan bir kitabmn adna
kaynaklk eden bir deyii kullanacak olursak, her eye kar ya
ama evet demek, yaamm, her koulda, hatta en kt koullar
altnda bile potansiyel olarak var olduunu varsayar. Bu da so
nu itibaryla insann, yaamm olumsuz yanlann olumlu ya da
yapc eylere dntrme yetisine sahip olduunu varsayar
26 Bu blm Bat Almanya, Regensburg niverskesflndc, 1983 ylnda yaslan O g M I
Dnya Logoterapi Kongresinde verdiim bir sunuma dayanarak harrkmH
Baka bir deyile belli bir durumda nemli olan, en iyisini yap
maktr. Ne var ki burada en iyisi," Latincede optimum27 deni
len eydir. Dolaysyla trajik bir iyimserlikten (optimism) sz et
memin nedeni budur. Yani trajedi karsnda ve olabilecek en iyi
insan potansiyeli asndan iyimserlik, her zaman iin, (1) acy
bir insan baarsna dntrmeye (2) sululuk hisseden kiinin,
kendisini daha iyiye ynelik olarak deitirme frsatm kazanma
sna ve (3) yaamn geiciliinden, sorumlu bir tavr almaya
ynelik giriim gc kazanlmasna olanak vermektedir.
Ancak iyimserliin emredilecek ya da smarlanacak bir ey ol
madn unutmamak gerek. nsan kendini, her trl olumsuz
lua, umuda kar ayrm gzetmeksizin iyimser olmaya zorlaya
maz bile. Ve umut iin geerli olan, inan ve sevginin de emredilmemesi veya smarlanamamas asndan, lnn dier iki
bileeni iin de geerlidir.
Avrupal iin, kiiye tekrar tekrar mutlu olmasnn emredilmesi, Amerikan kltrnn tipik bir zelliidir. Ama mutluluk
aranmaz; ortaya kmas gerekir, lnsanm, mutlu olmak iin bir
nedeni olmaldr. Bu neden bulunduktan sonra mutluluk otoma
tik olarak gelir. Grdmz gibi inan, mutluluk araynda de
ildir; belli bir durumda yapsal ve uykuda olan potansiyel anla
m gerekletirmek yoluyla mutlu olmak iin neden aramaktadr.
Bu neden ihtiyac, insana zg olan bir baka olguya -glme
ye- benzer. Birisinin glmesini istiyorsanz, ona bir neden sun
manz, rnein bir fkra anlatmanz gerekir. Onu glmeye zorla
yarak ya da kendim zorlamasn salayarak, gerek bir kahkaha
27 Belli bir dununda olabilecek en iyi, yimserlik* anlamna gelen optimism" szc
de bu kkten gelmektedir (.N.).
150
VikiarEFrankl
ini34 gzlemitir.
Ancak daha nemlisi, yaamdaki anlama giden nc yol
dur: Deitiremeyecei bir kaderle yz yze gelen umutsuz bir
durumun aresiz kurban bile kendini aabilir ve bylece kendi
ni deitirebilir. Kiisel bir trajediyi bir zafere dntrebilir.
Acnn Anlam balkl blmde de anld gibi, logoterapinin,
Ac eken ve bundan kurtulmas olanaksz olan bir insana, bu
acy alaltc bulduu iin mutsuz olmakla kalmayp, mutsuzlu
undan tr bir de utanmak yerine, ektii acyla gunr duy
mas ve bunu onur verici bir ey olarak deerlendirmesi iin pek
frsat tanmayan gnmz Amerikan kltrndeki baz salksz
eilimlerin dengelenmesine yardm edebilecei umudunu dile
getiren Edith Weisskopf-Joelson olmutur.
Yirmi be yl sreyle genel bir hastanenin nroloji blmn
de alnm ve hastalarmn, yaadklar zorluklar baarya d
ntrme yetilerine tanklk ettim. Bu pratik deneyimlere ek ola
rak, insann acda da anlam bulabilecei olaslm destekleyen
deneysel veriler de mevcuttur. Yale niversitesi Tp Faklte
sindeki aratrmaclar, Tutsaklklarnn olaand lde stres
li -ikenceyle, hastalkla, yetersiz beslenme ve tecride dolu- ol
masna karn bundan yararlandklarn aka ne sren Viet
nam Sava tutsaklarnn saysndan etkilenmilerdir."35
Ama trajik bir iyimserlik lehine olan en gl tartmalar,
Latincede argumerta ad hominem denilen tartmalardr. Bir r34 The Place of Logotherapy in the World Today," The International Forum for
Logotherapy, VoL 1, No. 3 (1980), Sf. 3-7.
35 W. H. Sledge, J. A. Boydstun ve A. J. Rabe, Self-Concept Changes Related to War
Captivity," Arch. Gen. Psychiatry, 37 (1980), sf. 430-443
okuyanJM us
YAYINLANAN KTAPLAR:
SANAT
1n
945*
Desen m i Demesen mi? Cem Mumcu, Yldrm 8 . Doan, Desenler Seluk Demirei
A r tr it ve Sanat, K o lektif
ocuk ve Sanat, K o lek tif
Bedava G ergedan, O rhan Cem etin
Orson Welles, A n d r* Bazin - ev. Senem Deniz
Sinema Kelerinde, Ilhan M im arolu
EDEBYAT
ROMAN
234jj
$
78-:
91011121914151C171919202122232425-
7, Cem Aka
A ltn, Blaise Cendrars - ev. N uriye Y i itle r
Bir Kuzgun Yaz, M ehm et nver
M ariella, Max Gallo - ev. Asena San/an
M athilde, M ax Galio - ev. tfil Bircan
Sarah, Max G allo - ev.: Asena Sayan
Ziyaretiler, Giovanni Scognamlllo
Salta Dur, Semra Topal
Pus, M ehm et Onver
Kentlerin Kraliesi, Hakan Senbir
Cowrie, Cathie D unsford ev. Funda Tatar
Selkle'lerin arks, C athie D unsford ev. Funda Tatar
stifa, Aka Zeynep
Acayip Hisli, Kate A tkinson, ev. D evrim Kler Yarangmeli
M akber, Cem M umcu
Kt l , Erkut Deral
Blblcta Sallanan A dam , Saul Bellow - ev. Nee Olcaytu
Tuhaf B ir Kadn, Leyl Erbil
Hazdan Kaan Kadnlar, Fidan T erzlolu
Kurban, Saul B ellow , ev. Perran FOgen zO lk
Hey Nostradamus, Douglas C oupland, ev. rem Bajaran
Kseden Hisse, Tib o r Fischer, ev. Duygu G nkut
Getrude 2ye nasl blndO?, ule nc
O Bal Ejderha, L e y li Erbil
YK
1*
Beyolu Kbuslar ve D ier ykOler, Giovanni ScognamiHo
2*
Bir Gamze-Bir KutOyO Yastk, Glseren Tucu Karabulut
3Onc Sayfa GOzell / Binblr n ta n Masallan-i, Cem Mumcu
4- nsel y k le r. K o le k tif - E d it r Cem M umcu
5H epimiz G o go l'un Palto sundan ktk. SOreyyya Evren
6M uallkta. A ra f'ta ve D lerde / Binblr nsan Masatlan-ll, Cem Mumcu
7r, Cem Aka
B- Ak ykOler, K o le k tif - Editr; Sevengi Snmez
9Deli yk ler. K o le k tif - E d it r Cem Mumcu