Professional Documents
Culture Documents
Tvchi Tangche PDF
Tvchi Tangche PDF
-1-
-2-
cng. Hiu nh vy nn hin ti trong m tang du tang ch ghi Min Phng iu nhng ngi n
ving vn mang hoa, nhang n, tri cy, bnh tri gi l vt cng t ngi cht.
i vi nh Nho ngy xa th l phng iu thng l tru cau tr ru, hoc nhng bc trng,
nhng i cu i, ca ngi nhng c hay tnh tt, cng trng ca ngi cht.
Ngy nay thn qu, ngi trong lng x min Nam vn cn dng tin phng ving, nh cch trc
tip gip thit thc tang ch trong lc cn thit ni ln tinh thn tng tr. V t c gia nh no t
chi vic phng iu bng tin khi c ngi thn qua i. H ngh rt n gin rng, hm nay mnh
nhn ca ngi ta, th mai kia con chu mnh s mang tr li.
Ti cc thnh ph ln ngi ta bt chc vn ho ca ngi phng Ty bng cch dng nhng
vng hoa ti hoc hoa cm, tm vn, cu i phng iu ngi cht.
Ngi Vit hi ngoi c i sng kh gi hn, ai cng c mua bo him nhn th, ti thiu chi tr
phn hu s, nn tt c m tang u khng nhn tin cng, khi lm phin con chu sau ny.
Ni tm li, min phng iu hay phng iu ty thuc vo quan nim sng ca ngi qu vng, ca
tang quyn, tu thuc hon cnh gia nh ca tang quyn. Tc phng iu l m tc nn gi gn.
2 - Ba cha tm m.
Phn bit Ba cha tm m nhm gip ngi sng tang sao cho phi o hiu theo tinh thn l tang
ngi xa v i phn c th p dng c cho ngy nay na.
* Ba cha theo th t l:
- Cha sinh ra mnh.
- Cha gh hay gi l k ph, tc l khi cha cht m ly chng khc.
-Cha nui tc dng ph.
* Tm m l:
- M rut.
- M gh: m cht cha ly v khc. Cng gi l k mu.
- T mu: M cht sm, cha sai ngi v l nui mnh.
- Dng mu: m nui.
- Xut mu: L m sinh ra mnh nhng b cha rung ry.
- Gi mu: l m sinh ra mnh, cha mt m i ly chng khc.
- Th mu: L m sinh ra mnh nhng l v l ca cha.
- Nh mu: M nui v t khi cn tm b.
3 - Li tri ca ngi cht.
T xa ngi mnh bit lm chc th bng vn t hoc li tri c ngi chng kin. Theo o l
ngi Vit khng ai dm ci li li tri ca ngi cht. Ci li li tr trn ngi qu c l i ti Tri
khng dung t khng tha.
Chc l li dn d, ph thc ca ngi cht cho ngi thn.
Chc th vit thnh vn bn c gi tr hnh chnh, php l. C th nh ngi khc vit, c li cho
nghe ri k tn hoc im ch, ly du tay vo.
Ni dung chc th thng l vic chia gia ti, nh phn hng ha, phn n
-3-
-4-
Hng ha khng c mua bn. Khi ngi hng hng ha qua i, phi trao ti sn cho con,
chu, tip tc tha hng v lo vic th cng.
C mt thi k sau nm 1975 v t ai thuc s hu ton dn nn khng quy nh vic lp hng
ha. Tuy nhin sau , theo iu 670 B lut Dn s hin hnh, php lut li b sung quy nh ch
di sn dng vo vic th cng. Trong trng hp ngi lp di chc c li mt phn di sn dng
vo vic th cng th phn di sn khng c chia cho tha k m giao cho mt ngi c ch
nh trong di chc qun l thc hin vic th cng; nu ngi c ch nh khng thc hin ng
di chc (nh em bn chng hn) th nhng ngi tha k c quyn giao phn di sn dng vo vic
th cng y cho ngi khc qun l lo vic th cng.
7 - Con Ranh Con Ln cht khng c cng.
Trong dn gian ngy xa con ranh, con ln l ting gi con ci sanh ra kh nui, cht non. thng
khi vi thng li cht. c bit nhng ngi m c con trong trng hp ny rt mau c thai tr li,
nhng khi sanh a con k tip th a b ny cng o t, au m li cht. Thng khi phi 3 hay 4
ln xy ra nh vy. Ngi m khn kh ny phi chu au kh v nhng a con sinh ra u cht v
i khi s cht ca ngi con xy ra cng trong khong mt thi gian no ging nhau. Gi l cht
trng.
y l mt vn k l,gi l c hung xui xo m chnh cc nh y hc cng cha gii thch c
tha ng. C ngi cho rng s d s kin y pht sinh l do lch lc v cu to ca nhng thnh
phn trong c th a b, c th c th phat sinh t bo thai c sn s bt ng b v thiu st
mt vi yu t nn c th ch tn ti c mt giai on thi gian no m thi.
Cho d s gii thch c phn no tha nhn th cu hi ti sao lc no cng ch xy ra cho t 3
n 4 hi nhi cn v sau li khng xy ra?
Ngi ta truyn nhau l nhng a tr con ranh sau khi cht non s ln li thnh a tr k tip nn
mi gi l con ln- tc ln tr li.
Nhng tr con ranh cht c chn vi s si, m khng c nm m v khng h c cng nhu
nhng tr cht bnh thng.
Nhng m hn ny ngi ta gi l C Hn thng hay ph phch nhng ngi yu bong va.
-5-
-6-
-7-
-8-
-9-
qun xc lu ngy trong nh th dng k thut trng thy bn trong hm gi mi hi thi khng
xng ra ngoi.
Th dng gi hay th khi mua v trong nh lun c bao ph bi vi trnh bi bm lm
u. Thnh thong sai gia nhn lau chi g v git bao vi.
Hm ni chung gm 3 loi:
- Hm Lo i: bng g qu, cao trn 0m9; khi ng quan ngi ta b
khung y li; dn giu sang trng gi mi c chn bng loi hm ny. Nay khng cn dng hm
lo i.
- Hm Lo chic: cng bng g qu nhng khng c khung y..
- Hm Chn ngang: bng g tp, xu, thp di 0m8.
Sau khi hm c lim xc, tc l min Nam cn phi dn trn np hm mt khung g gi l
khung mc cch; trn mc cch c 3 ch cm n cy (trc u, gia v cui hm).Cng c
khung mc cch c chm tr hnh rng rt kho lo v thp vng trng rt sang.
Ngy nay khng my ai sm sn th dnh, mt phn v nh ca cht chi, mt phn v thy s.
L xa nh rng quan ti bao gi cng sn mu .
-10-
mc thng ngy v xc giy cun kn. Vic ny nhm gi xc ngi cht khng di ng v ht
nc do xc chy ra. ng tc ny ngi min Nam gi l chn hm.
Xong xui, ngi ta gp vi t quan ln pha trn, pha di, tri trc, phi sau. Sau cng y np,
ng "c" l kha np cho chc.
Quan ti c nhp xc gi l linh cu. Lc by gi, nhng con chu "k tui" phi lnh mt ra
ngoi. Xong xui mi c php tr v cng vi mi ngi sp ly.
C l cn nh rng, trong trng hp nu ngi cht m cha m cn sng th linh cu khng c
php t gia nh m phi t gian bn cnh, trn u linh cu c qung khn tang ca cha m.
Nu nh khng c gian gia th phi t linh cu lch sang mt bn, trnh t ngay gia nh.
2 - Tiu v i lim
Ngy trc, quy nh i lim hay tiu lim bi ty kheo ngi nh c tin hay ngho m chn dng
vi kh ln hay nh. Tiu hay i lim min sao cho kn chn, tay, u, gt l c. Nay khng cn
phn bit tiu i lim na. Ring ti hi ngoi phn ny gia nh ch trao b cho nh qun mc
cho ngi cht. Xc trc khi lim c chch thuc chng hi thi. Quan ti sau khi lim xong mi
a v nh qun giao cho gia nh lo pht tang.
Ngi xa dng nhng vt g lt vo o quan?
Trong cc ngi m c khai qut c, ngoi cc trang sc ca ngi cht, pha trong o quan
thng c lt l chui, giy bn, tr bp, np hoc khn vc o nhiu... Cc th u l nhng
cht ht m v ngn gi kh hi hm khi bc ra ngoi, bi thi xa cht xong cha my ai chn
ngay, cn phi sm l vt, cn phi gi thip bo tang, ch i xa gn phng ving linh nh, nht
l cn phi chn ngy, chn t mi lm l an tng.
Lu theo tc th sau khi nhp quan, ngi ta lun lun thp ngn n du t di quan ti v cho
n khi ng quan khng c tt hng n.
-11-
qu n hng, c thm 3 chn cm, ba ly tr nh v cc thc n dng cng vong. i din gia nh
gp thc n vo chn cm, dng ln ngang trn mi ln cng cm.
Tc thit linh ta cn gi ti ngy nay t trong nc ra hi ngoi. Mi ngy c ba ln, con chu dng
cng cm canh tr nc trn linh ta theo hng dn ca qu v thy nu gia gia ch theo o
Pht..
-Thit minh sanh gi theo nm na l lm l triu nh theo cu ht trong dn gian.
Mt mai ai ng bn kinh,
Ai ph l triu, ai rinh quan ti?
Bn kinh c con trai,
L triu con gi, quan ti lng a.
L triu l mt l c ghi l lch ca ngi cht. L triu bng vi mu vng ch xanh v thu ren tua
mu sc s.
Tc xa lc vit l triu phi tun theo qui nh s ch nht nh ty theo ngi cht l nam n phi
theo ng cch.
Th d: Vit Nam, Kin Ha tnh, Thnh Ph qun, Minh Ph tng, Thi thp hu nh tu, v.v
L triu thng thng do my nh s ph trch l tang vit dm cho tang ch.
2 - Thnh phc
y l nghi thc mc tang. Sau khi l triu c lm xong, con chu h hng bt u ty theo th
t vai v m mc tang phc, ri qu ly khc than trc lnh ta. tang chun b trc y ,
ngi vng mt th tang ch gi trn bn linh trao li. Theo l sau l pht tang xong tang ch mi
tip khch ving phng. tang nu v l do g b thiu, theo tc l khng c php x may thm.
Con chu phi mc tang cng t v p l khi khch n ving.
Thng thng xc c qun 3 ngy; nh no giu c, con chu ng
o xa cha t tu y , hoc cn tin m dng hay a l m cha tm c long thnh h huyt
chon th qung 7, n 9 ngy l qu mc, him c trng hp qun lu hn.
Khi cha chn ct ngi cht coi nh cn sng. Mi l nghi ly theo l i vi ngi sng m l, nn
mi ln ly ch ly hai ly nh l ngi sng nh ni phn trn.
Ngi theo o Pht l thnh phc c mi thy cng v sau mi ng khi cng cm cng phi c
thy n tng.
Con chu mc tang cng t mi ngy v thng xuyn c 2 ngi hu bn bn linh ly p l
khi khch n ving.
3 - Tc i m gai ai rm v chng gy
Tc i m rm tht to qun quanh u, tht lng bng dy gai, dy chui dy rm v tc chng gy
ch p dng i vi con trai chu tang cha (gy tre) hay tang m (gy vng). Tc ny ngy nay vn cn
trong ln Hi ngoi.
Nguyn do: i xa m m thng chn ni hoang vng xa nh, ng i khng c, lm khi cn
phi leo ni cao, vo hang ng.
-12-
Ngi con trai trng v qu thng xt cha m, khc lc thm thit s p u vo vch , hoc
ng ln xung vc. trng tnh trng ngi ny t cht thm hi, ngi ta mi t ra l phi qun
quanh u nhng vt liu mm, xp nu va vp gy tn thng v t ra l phi chng gy
i ng an ton hn. Vt liu d kim nht, giu ngho ai cng c th t liu c v u cng c
th kim c lm cht m, l rm, l chui, dy gai, dy ay. Xut pht t thc t, dn dn
tr thnh phong tc ph bin ti nay.
Ring v o tang thit lp di rng phng phnh nhm phn bit vi y phc ngy thng m thi.
VIII - Tang Ch
Ty theo quan h ngi cht vi ngi sng m ngi xua qui nh tang phc khc nhau ngi
d l tang nhn bit c.
Tang phc biu hin s thng tic ngi cht, lu dn tr thnh phong tc c ngha thing ling
khng ai dm khinh sut.
Khng bit nc mnh c tc l tang ngi cht khi no nhng s ghi t thi nh L, c ni ti
quc tang. Vua cht, c nc phi tang bn cch trm h phi tc di, mc o x trng 100
ngy. Cc quan khng c dng cc mu hng, mu lc trong lc th tang vua. T v sau vua
n dn ai cng c l tang cha v ngi thn. n thi nh Nguyn tang phc c nhiu kiu cch
phc tp v chia ra 6 hng mc chu tang.
1 - Chu tang 3 nm.
Gi l i tang l tang cha, m
Nguyn tc phi dng Vi trng loi s, loi xu l v tiu ty, t au n. o may di, rng, tay
thng, khng vin gu, khng ci khuy m ch buc di. lng o c may p chng thm mt ming
vi gi l ph bn. Hai vai c hai ming vi gi l thch.
Con trai phi thc lng bng mt si dy gai hay dy kt bng rm v u i m m bc c kt
bng rm qun bng dy vi tang trng. M rm hnh trn vnh bnh xe, trn kt hnh ch thp, c
mt quai cng bng vi x eo di cm.
Con trai cn c tc chng gy t ra l ngi con c hiu, v qu bun thng, khc lc n ni m
yu, khng sc i ng nh bnh thng.
Cha cht th con chng gy tre. v cy tre bn ma khng i mu, v nh tnh cm thng au ca
ngi con khng bao gi gim st. Cy tre trn,cao vt tng trng cho tri, coi cha nh tri cao.
M mt th con chng gy bng g cy vng. Cy vng cn tn l ng. ng ngha l cng, rng
lng m vn cng hp vi cha.
Con gi, con du i tang cng mc x gai nhng khng chng gy, khng i m rm m xa tc,
i m mn. Gi l m nhng ch l ming vi x chiu ngang khong 30 cm. Chiu di khong hn
1m gp i li nhng hai u vi so le, ri khu mt cnh, chm ln u thnh mt hnh chp.
c bit con trai (khng phi ch tn), con gi v v ngi cht cn dng mt di x trng chiu
ngang khong 30 cm, di hn 1m, theo chiu di gp li vi ln hnh thnh mt chic khn c chiu
ngang khong 5 cm, cht quanh u, buc pha sau, b thng hai u khn xung lng, gi l khn
ngang.
-13-
-14-
-15-
k ny cng b coi l bt hiu. Khng c mc gm vc, nhung la, khng i m i hia, thng i
chn khng, cng lm ch i guc mc hoc giy c.
Du lm n t tng trong triu, khi khch n ving cha m mnh, bt k sang hay hn cng phi
cung knh cho mi v ly t (hai ly hay ba vi di). Khi ra ng, khng sinh s vi bt c ngi
no. trong nh, i vi k n ngi cng khng c to ting.
Ba nm su mun, t nghim khc vi chnh mnh, rng lng vi k di, cung knh vi khch bn,
t lng thnh knh vi cha m.
Thi nay khng cn l c tang qu kht khe nh xa v nht l khng c iu kin ngh vic thi gian
di.
7 - L xa cha m khng a tang con.
Khng ai khng thng xt ngi thn qua i, theo quy lut t nhin, cha m gi yu t trn, con
bo hiu cha, m, a tang cha m l chuyn thng tnh.
Nhng nu con cht trc cha m l nghch cnh, nhiu trng hp cht non, gy nhiu ni au
thng cho b m. Gi pht h huyt l gi pht xc ng n cc im, c nhiu ng cha b m
b ngt lm i. c nhiu trng hp m cht lun bn huyt chn con.
Ngy xa y hc cn km nn ngi ta khng cho cha m a tang con vi bt ni au bun v
trnh nn trng tang. Chng nhng cha m m cc ng gi b c trong ni thn, sc kho tn cng
khng c d a tang, s vng n sc kho.
Tc ny ngy nay c t nhiu thay i. Tuy nhin ty theo tng hon cnh c nhn c th m quyt
nh sao cho mi vic tt lnh.
***
Ngy nay trong nc khng cn ai gi l th tang theo 6 mc hng mc t 3 nm n 3 thng nh
ngy xa bi nhiu l do thc t i sng, x hi.
a s ngi Vit hi ngoi ch cn gi tho tang Cha M v ng B ni ngoi m thi. Ngay vic th
tang Cha M ng B ngi cng ch th tang t 49 ngy n 12 thng ty hon cnh gia nh. Ngoi
ra nhng ngi thn thuc khc chng ta ch n thm ving, chia bun, gi vng hoa, ng bo
phn u ch khng th thang.
IX - T Chc L Tang
L tang xa gm ban nhc, ban l, thy cng lo l tip nhn trng cng nh vn t ca ngi phng
iu.
L tang ngy xa ko di 3 ngy n 7 ngy c nh lu hn ty theo hon cnh. Linh cu bn th
thit tr ni trang trong nht trong nh. Trc nh c dng rp xp t bn gh tip khch. Nh
theo Pht c lp bn th Pht bn quan ti.
i mt vi bn vong c xp b vn cho ban nhc l sn sang tri nhc trng kn khi c khch ving
phng iu.
i din gia nh ca ngi qu c phi ly p l (ly tr) ngi i m tang. Nu chon ct xong c
ngi n nh ving cng th tang ch khng nn li tr.
-16-
.Khi ngi i ving LY bao nhiu LY th phi p tr by nhiu LY (khng nhiu hn, khng t
hn). iu ny khng phi l "tr ht l" m ch mang ngha "p l mt cch y ".
Ngi i phng iu du ln tui hn hoc l vai v trn i vi ngi cht th theo l cng phi ly
trc linh cu, v ngi xa quan nim rng cht ri th thnh thn (t gi vi thn). S ln ly u
mang mt ngha. y l phong-tc c bit ca Vit Nam m ngi Tu khng c tc-l ny. Khi
cng, ngi Tu ch ly 3 ly hay vi 3 vi m thi.
Theo nguyn l m-dng, khi cha chn, ngi qu-c c coi nh cn sng nn ta ly 2 ly. Hai
ly ny tng-trng cho m dng nh kh ha hp trn dng th, tc l s sng.
Sau khi ngi qu c c chn ri, phi ly 4 ly.
Ngi xut gia tu theo Pht th khng ly cha m sau khi cht, bi trc khi vo cha co tc, c
xin php cha m v c cha m ng . V trc khi lm l xut gia, ngi con ly cha m 3 ly. Ba
ly , ni ln lng bit n cha m v cng tr hiu p n li cng n gio dng su dy ca
cha m. T v sau, ngi xut gia khng cn ly cha m na.
Khi a quan ti ra khi nh thn nhn, theo th t nh quy nh trong tang phc, u xp hng i
theo sau linh cu. Ngi con trng i trc hoc km sau xe quan ti theo tc "Cha a m n.
H huyt xong, tt c ngi i a u i vng quanh m mt vng, mi ngi nm xung mt hn
t.
Tm li: Tang ch l php tc tang da theo o l VN: hiu tho v thng yu ngi cht,
ngha t ngha tn. Phong tc c t nh L, nh Nguyn.
1 - Ban nhc l
Trc 1945, ngoi tr gia nh qu tng qun, h c
m ma l c rc ban nhc; nh no kh gi thi mi
thm ban l, gi chung l ban nhc l.
Ban nhc m ma thng gm cc nhc c sau: kn,
n c, n go, trng cm, trng, chin (gm 1 ci ln
v 1 ci nh); m ma ln c thm trng chu dng
ging 3 ting khi ng quan, cng t gia ng v khi
h rng.
Mi khi c ai phng iu thi ban nhc phi tri ln ha
tu khch bi ly ngi cht hoc nhng lc t l ban
nhc cng ph ha cho ng nghi thc.
Ban l cn gi l hc tr l
Ban l gm 8 ngi chia ra:
Bn thi: l nhng ngi chuyn lo vic xng.
Bn hc tr l: l nhng ngi chuyn vic i ng hoc i in (i ng l bng n, i in l bng
l vt mi khi cng t).
Nh no giu sang, khch phng iu ng c khi phi mn ti 2 ban nhc v 2 ban l thay phin
trn ngy m.
-17-
2 - Thy cng.
V thy cng, nh no kh gi, khi bnh nhn ngt ngho rc thy tng kinh Kim Cang (t 1 ngy
m n 3 ngy 3 m); tng mi n khi no bnh nhn tt hi. Nh no ngho th ch sau khi lim
mi rc thy lo vic tng nim cng king.
Thy cng thng l mt nh s, c khi l mt ngi chuyn nghip cng bi da theo nghi thc Pht
gio.
hi ngoi khng c thy cng. Cha no cng c t chc tng nim lm l theo nghi thc Pht
gio, ni no khng c cha th c s, t chc lp Ban H Nim lo cng.
X - i m Tang
Khi hay tin ngi trong h hng thn tc hay bng hu lng ging qua i thng ta nn i phng iu
gi nm na l i m ma. Thu xa ngi ta c l bo thip tang hoc treo n trc nh bo tin gia
nh c tang.
Nay tc bo tang thay bng Co Ph
ng trn bo.
Khi i m ma ngi min Bc v
Trung thng mc en hoc trng,
cn trong Nam nht l ngi Hi ngoi
n mc thoi mi hn nhng khng ai
mc qu mu m. Khi a quan ti n
ngha trang ngi mnh hc theo ty
phng nn mang knh en nhm che
giu s xc ng.
1 - Honh trng vn t m ma.
a. i trng: min Nam gi l
vn hay honh, l mn phng iu
bng vi, la hay gm. Vn thng
mu en, i khi mu xanh dng, c thu tua ren quanh ra v c dn cn qu l (ngoi Bc gi
l kim knh) l ming thic hay nhm mng hnh trn, ng knh 0m01, lp lnh khi c nh sng chiu
sng.
Trn vn thng c 4 ch to i chia bun vi tang gia hoc cu chc hng hn ngi qu c gp
nhiu iu tt p th gii bn kia nh:
- Vin du tin cnh.
- Vn sanh cc lc.
- Mn vin nit bn.
- An lac gii thot.
Ngoi ra, cn c cc ch nh ghi ch danh tnh ngi i phng iu v hnh bt tin hoc bng sen.
V khun kh, vn gm 2 loi:
* Loi treo ngang: hi ging hnh ch nht, b di c cng hay treo ngang 2m:
-18-
* Loi treo ng: cng hnh ch nht nhng khun kh to hn loi treo ngang. Ngoi 4 i t v cc
ch nh, i khi trn loi vn treo ng cn c 2 cu i hai bn ra:
Thu xa xa nhng nh nho khi n chia bun cng tang gia, ngoi cng, thng c phng iu
bng cu i nh:
- Tit ngha lu thin a
- Tinh thn qun u ngu.
Trc 1945, ngi Vit lm ngh bn hm phi c tri mc t ng hm ng hong v cng
khai.Ch Ln c kh nhiu tim ca ngi Tu, mi tnh min Nam thng ch c mt ca tim hnh
ngh i trng chnh thc. Ngh ny hu nh mt ngh ph v theo tm l ca ngi min Nam
khng ai thch chn, tng bn cng cc mi chu sinh sng vi ngh ny.
Thng thng, mi khi cn i phng iu, ngi ta n cha nh cc v s lm h, ri cng cng qu
ch khng c chuyn mua bn hn hoi.
b. Vn t: Cc bc quan li, anh hng t s hay k quyn qu sau khi cht mi c c vn
t. Cn hng thng dn hoc ngho hn th him khi c c vn t,thm ch n nhiu l nghi c
lc cng b b qua.
2 - i m tang theo php phi ly ngi cht.
Khng phn bit tn gio khi i phng iu ta nn ly ngi cht.
X 2 x ri ly 2 ly. Nu khng n a m chon th ly bn ly (ly hai ly, ri x v ly tip hai
ly na).
m tang ngi cht theo o Pht, thng c bn th Pht t bn cnh bn th ngi cht, ngi
n ving nh t nhang v x ly Pht trc khi lm l i vi ngi cht. Ly Pht trng hp ny
l ngha c dnh cho ngi cht.
VI hay gi l by c th ng (hoc qu), hai tay chp nh ly nhng ng tc a xung nhanh hn
v ch a n trc ngc, u ci xung khi vi. Vi th ch thc hin trc v sau khi ly v ch 2 vi
mi ln m thi (cho d c thc hin 2 hay 4 ly cng th).
LY tc l chp hai tay a cao qu trn v h t t xung pha trc mt n ngang ngc v trong
mt s trng hp rt cung knh th ngi ly tip tc qu xung, chng hai lng bn tay xung t ri
u cui n khi trn chm t th ht quy trnh 1 ly. Nu ngi ly t th ng ly th c th kp
thm mt nn nhang gia hai lng bn tay p vo nhau cng c. Khi ly th ngi ly phi nhn v
pha trc, khi tay a xung th u ng thi cui xung theo.
Nu khng i m tang c, chng ta cng c th n nh thp hng cng ngi qu c. trng
hp ny phi li ly 4 ly (v vi 3 vi). Theo l th gia ch khng ly p tr nh nh qun.
3 - Ph n c mang v tr con c nn i m ma khng?
Theo quan nim ngi phng ng th ngi cht thng c hi lnh tot ra khin ngi sng ht
phi d b au bnh.
Khoa hc th gii thch l: Ngi cht cc c quan lc ph ng tng trong s b i thiu nh tht loi
ng vt khng c bo qun, khin nhiu vi trng, vi khun hot ng. Ngi mt thng qun
n 3-4 ngy lm cc c quan lc ph ng tng b hng.
-19-
-20-
-21-
Ngy nay m tang trong nc nht l trn cc thnh ph mt i tnh nghim trang v khng cn
s cung knh ngi qu c nh trc 1975.
Ti hi ngoi tang l ch din ra trong nh qun, tuy mang t nhiu mu sc tn gio nhng cn gi
c phong tc mc u khng cn my ai hiu ngha ca l tang ca ngi mnh.
3 - L Pht dn tc l l dn dng i.
Thu xa rt rm r c c i quan qun kn trng. m ln c ngh dc ng th hay lm l cng
tr ru. Khi i ngang qua nh, Miu, Cha, v.v... thng dn mt ming giy pha trc nh xin
i qua,
T nh n huyt, ngi ta c l rc giy tin vng bc tng kh ma qu theo quan ti v d au
xt thng tic ngi cht, ni chung, ngi min Nam t than khc k l nh gia nh ngi Hoa
(thu xa xa ngi Hoa cn c tc mn. thn nhnnm ng hay ln ng.
Nu t nh n huyt kh xa, m ma s tm dng gia ng t gia ng. Nhiu nh giu,
du nh gn ch chn, thay v i mt mch ti ni, tang gia cho a quan ti do quanh lng xm ph
ch mt ln cht v mi on ng mi dng t l.
Nay ti hi ngoi nhiu gia nh c l a nh gin dng
ngang ca nh, a khai l hng n nhang bc vo ca
gi l cho ngi cht thm ni ln cui cng.
4 - L H rng.
Khi linh cu ti huyt, quan ti c khing t trn hai chn
nga hay t ti nh trm thn nhn v thy cng lm l sau
quan ti c chuyn ra huyt v lm t hu th.
Ngi dn ngho, nhiu khi ngi ta khng bit v b hai l
ny.
n gi nh, quan ti c h rng gia ting than khc
ca gia
quyn v thn bng quyn thuc. L triu c tri ln np
quan ti, dn 3 ming t gi l hong th ri mi lp t; mi
ngi a m tin ngi cht bng mt nhnh bng hay mt
cc t sau khi tang ch hnh ng trc.
Trc gi h huyt bn hu ngi qu c thng c li chia bun, iu vn.
Nhng ngi c o Pht phi rc thy n lm l rt long trng.
Thn nhn no k tui vi ngi cht theo l thng trnh mt lc ny. Thn nhn no khng mun
tip tc chu tang c th x tang bng cch b tang xung huyt.
-22-
Tang gia bt u cm t v tin a khch. Thn nhn v gia nh theo linh xa hay tinh ta tr v, va
i va khc gi l phn khc. Sau ny b bt tc ny!
2 - L an v v t ngu
Khi linh xa v n nh, con chu rc thn ch vo nh lm l an v trn bn th. mi ngi ly 4 ly.
Sau sa son t ngu; t lun 3 lt gi l s ngu, ti ngu v tam ngu theo quan nim: xc cht,
hn b phiu lc cn phi cng bi trn an.
Nay ngi hi ngoi ch cn gi l an v t hnh, lu hng trn bn th ti nh hoc ti cha.
3 - L m ca m.
L vo ngy th ba k t ngy chn vi ngha lm cho ngi mi cht bit mnh cht tht. C
ngi tnh t ngy cht l khng ng.
L vt gm c: 3 ng tre (u xanh, go, nc; mi ng ng mt th), 1 con g gi, 1 cy ma lau
(nu ngi cht l n b cha th thay th bng cy chui) v 1 ci thang bng sng l chui.
Trong lc lm l, v hay chng, con chu qu ly ph phc trc m mi. Ngi o Pht c rc
ng s tng kinh, va tng va li con g i quanh m 3 vng, ri th cho ai mun bt th bt.
Dn gian cho rng ngi kh nui con hay tm cch bt g m ca m em v nu chu cho con n.
Cm t g m ca m ch ch hng ngi kh kh.
4 - Hn ngi cht chui ln
Gia nh - Si Gn, c mt th m tn v hn th. Theo , ngi ta cho rng trong vng t 10 ngy
n 100 ngy sau khi cht, vong hn s t di m chui ln, di dng mt qu cu la, xoy trn v
phng vt ln cao nh sao chi. Thn nhn ngi cht nu nm trn ng i ca qu cu la y s
b cht gic. Nhng ngi b hn th ny ch c cu sng bng nc tro ca nm cm chong u
v 3 t giy p mt ca ngi cht y. Chnh v vy, m c tc khi tn lim, tang ch lun gi li nm
cm u v ba t giy p mt phng khi hu s; cng nh tc dng l ry p mt nhng a tr
cht non c coi l con ranh con ln vi mc ch l lm cho hn k yu t khng nh ng tr
v m ph hi gia nh.
-23-
Nh kh gi mi ngy ngi ta phi cng cm ba cho ngi cht. Trong mi bui cng cm phi
dn 3 chn cm, 3 mn n, 1 i a gia (dnh cho vong mi!), 2 chic a hai bn (dnh cho hai
ng khut mt theo vong mi!) gi l cng kem theo ngha nu ch by 1 i a thi hai ng
khut mt s dnh phn n ca vong mi.
L cng vong linh ti mn tang mi thi.Nay co ngi cng ti 49 ngy, hoc 100 ngy ch tai cng
ti mn kh.
2 - Cng tht, cng 100 ngy
Theo thuyt ca Pht gio: ngi cht phi chu 7 ln phn xt, mi ln 7 ngy i qua mt in m
ty (1 tun c 7 ngy, nhng khng phi tun l theo dng lch); sau 7 tun vong hn siu thot.
C ni cng ht 100 ngy gi l l thi khc. Theo gii thch ngi xa th thi gian ny m hn
ngi cht vn cn phng pht lun qun trong nh cha i xa.
Tc l ny nay c th ct ngha cn c theo thuyt Thn giao cch cm: Nhng c th c cng tn
s cm ng trong in trng sinh hc, mc du cch xa nhau rt xa vn nhn c nhng ngun
thng tin ca nhau. Ngi cht cha phi l ht khi ngi cht cn tn ti trong tm ch ngi
sng. Phi chng v l m cc c cho rng m hn cn phng pht, cha siu thot.
Cng tht v chung tht 49 ngy l do tin theo thuyt nh Pht, nay tr thnh phong tc p dng cho
mi tn gio.
3 - L no l l trng i vi ngi cht?
- Sau khi an tng xong, c l ba ngy, 49 ngy, 100 ngy, l gi u, l gi th hai.v.v... l no l l
chnh?
Tuy khng thy ghi trong in l nhng y li l vn rt thit thc vi mi ngi Vit v vy phi
xc nh xem l no l chnh. L gi th hu nh thng nht nhau, Cn cc l khc co ni ch trng l
49 ngy l chnh, c ni l 100 ngy l chnh, c ni lm l 3 ngy xong xui l c.
Trong l tang khi ai cng bi ri, vic th p i vi thn bng c hu v nhng ngi n h tang
chc chn cn nhiu khim khuyt, nn thng thng tang ch chn mt trong nhng ngy l sau
khi an tang t n.
Ty hon cnh ti chnh, sinh hot gia nh m mi ngi chn mt l no thch hp va gi
phong tc va gi phong cch giao t x hi cho phi cch. Thng thng tang ch chn l 49 ngy
lm ngy cng ln v mi khch n d t lng cm n.
4 - Lm l tr phc- x tang.
Ht tang l hai nm thay v 3 nm nh ngy xa. chn mt ngy tt trong vng ba thng cui, lm
l tr phc. Tr phc gm 3 l:
- L sa m: p sa m li cho hon chnh. Phn ln lc l tang gia nh bn bi v khng c iu
kin lm mt nh miun,
- L Ct khn tang. Phi hy t cc th thuc phn l tang k c vn, trng. Linh v v bn th
tang cng thu dn dp i.
- Rc linh v vo chnh in v yt co t tin: Chp sn linh v mi, ph giy hay vi , t linh v c.
Sau rc linh v mi, bt hng v chn dung (nu c) t hng di ca bn th chnh.
-24-
-25-
Ngoi ra, cn dnh mt bn ring, khng cng trn bn th vn cht chi, ch khi i khch
s dn ra nh tht b xo, bnh m cri, ch giThi xa, ng b ta khng c tc n trng ming nh
ngi Ty phng, v li tri cy c chng sn t trc trn bn th ri.
Ru phi l ru , v t tin khng bit ru Ty, ru Tu.
Lm khi qu, gia nh nh vn, c by tic nhu lai rai trc sn, b vn, nhm cm gi
nhng ngi khch n sm, thng l nhu vi vi ming tht g, lng, nhng khng c nhng
mn hoang d nh ra rn. Vi mn c sn nh ch cua, g quay, cri, heo quay bnh hi c th dn
cng, gia nh na qu na ch.
Gn nh tuyt i khng cng nhng ch bin sn ng trong hp. Lm gia nh v hon cnh phi
t bui tic gi nh hng, nhng khi n gi l, h cng mang n mt s mn t pha ch nh kh
qua hm tht, tht kho cng trn bn th cn nhng mn t nh hng th i bn b, thn
quyn.
Theo s quan st ca chng ti, gn nh vng mt mn mm. pha Nam, phi chng l du n
ca ngi Chm, ngi Khmer. Ngi Vit ch mun gi nhng g thun ty ca ng b t nhiu th
h trc. iu chng minh gia nh ngi Vit n nh, c n np ch khng cn trong thi
k du canh, du c lc mi khn hoang.(Theo Sn Nam, Nam B, Xa v Nay, 4/97)
7 - Tc t vng m
Theo quan nim ca ngi i xa, ngi cht cng c nhu cu n ung, nh ca, qun o, ht
thuc, n tru, cng cn tin xe, cn tin i li v mi khon chi dng nh khi cn sng...
Ngi cht cng c chia vt dng em t trong nh m gm ni ng, mm g, m t, chn a,
dao ra, chn chiu qun o, m nn... Ngi cht cng c chia c tru, heo, g, thc, go...
Sau ba nm, tang ch lm l khn vi v ra m xin li nhng vt cn dng c em v k c sc
vt cn sng, k c sc vt va mi ra...
T vic cng t bng tht, dn dn mi sinh ra l t vng m, tc l thay th bng cc vt lm
bng tre, g, rm, r, t st hoc giy bi tng trng, nhng kch thc thu nh li ngi ci m
mang i, o qun ca ngi cht mc khi cn sng, li nh m sau ba nm mc nt, khng dng
vo vic khc, ngi ta t i dn dn mi ngh ra cch thay th bng qun o giy. V vy mi c
cu tc ng "i vi ma mc o giy" l v vy.
-26-
Th gii c my cch tng nh: a tng (th tng), ha tng, thy tng, khng tng (thin tng), huyn
tng, iu tng Ring Vit Nam ph bin hin nay l a tng v ha tang.
1 - a tng
a tang hay Th tang, l mt hnh thc mai tng c a s ngi Vit Nam p dng ti nay.
Th tng gm c 2 loi:
Mt loi chn ct xung t vnh vin, tr phi "m ng", ngha l khi trong gia nh xy ra bin c g
bt trc nh c ngi au nng, mt ma, ca nh sa st, cht bt c ky t... sau khi chon. Th
ngi ta mi phi ci tng.
Mt loi chn tm xung t mt thi gian nht nh (tu theo tp tc quy nh), sau thi gian quy
nh phi ci tng, tc l ly xng ct cn li em chn li na ch khc hay a im c, ln ny
mi chn vnh vin. Hnh thc ny c Vit Nam t rt lu i c trong nn vn ha c Sa Hunh,
ng Sn min Trung.
c thm
Quan ti ci tang c nhiu loi khc nhau, nh:
-27-
t quan ti di vm mi hay trong hang lng chng ni, c khi t nm su trong hang
ng. Nhng hang ng thng nm gn sng, c ro chn cn thn, l hang thin to hay do con
ngi o khot. Hang c ngn ra nhiu phng, to ch nhiu quan ti.
Dng nhng on g to ghim vo vch ni lm im ta cho quan ti hoc cm mt u quan ti
vo nhng hc trn lng chng ni,.
Vit Nam hin nay vn cn nhiu di ch v hnh thc huyn tng ny cc dn tc thiu s min ni
v trung du nh: quan ti treo ng Ma, x Hi Xun, huyn Quan Ho, tnh Thanh Ho. Hang vi
nhiu m treo x Tn Lp, huyn Mc Chu tnh Sn La. Nhng rng m ca cc dn tc Ty
Nguyn ni ting cc lng Bin Loong, ak Xay, Dc Lang v Vai Trang ca dn tc Gi-tring x
ak Long, huyn ak Glei tnh Kon Tum Hin nay, tng treo khng cn na v tc ny gy nhim
mi trng, bnh dch
3 - Thy tng
L hnh thc th trc tip xc ngi cht xung sng, bin, h hin nay hnh thc ny khng cn v
gy nhim mi trng. Tuy nhin trong nhng trng hp bt c d vn cn s dng. N lin quan
nhiu n iu kin v mi trng sng cng nh ngha tm linh ca nhng c dn s dng hnh
thc ny. Thy tng khng ch c Vit Nam m kh ph bin nhng c dn ven bin, trn cc o
nh vng ng Nam (c nhng vng thuc vn ha ng Nam c i).
Hnh thc ny cng xut hin trong tc phm vn hc Ma hoa ci bn sng ca nh vn Nguyn
Quang Thiu c o din Khi Hng chuyn th thnh phim Li nguyn ca dng sng vi
hnh nh thy tng ngi v ca lo chi h Phm. Hay b phim Ma len tru truyn ca Sn Nam
do Nguyn V Nghim Minh lm o din vi hnh nh thy tng ngi cha ca Km gia ng nc
mnh mng, ng thi b phim ny c hnh nh c tc tng treo trn cy, khi nc xung mi em
chn (mc d khng ng tht 100%). iu ny phn no th hin cch thc mai tng chu nh hng
rt nhiu ca iu kin t nhin.
4 - Ha tng
Cn gi ho thiu. t chy ngi cht thnh tro (dng g, du mazut, du ho, kh t; dng in l
tt nht); tro ca hi ct tu theo phong tc ca cng ng m cho vo bnh kn th cng trong gia
nh hoc ni th t ca tn gio nh cha, vv. hoc mt ni cng cng hoc theo nguyn vng
ca ngi qu c (v d nh ri ngoi thin nhin).
Vit Nam, trc y tc ha tng ch yu ngi Kh Me theo o Pht. Mi phum, sc ngi
Kh Me c ni ha tng ring, nhin liu ch yu l ci. Trc khi ha tng, ngi ta tin hnh nhng
nghi thc c tnh tn gio nhm a hn ngi cht v th gii bn kia.
Trong nhng t liu kho c hc cng cho thy tc ha tng c trong nn vn ha Sa Hunh v tm
thy nhng m chum cha tro ct. Hin vn cha khng nh c y xut pht t tn ngng bn
a hay du nhp t bn ngoi.
Ngy nay ngi Vit hi ngoi c khuynh hng chn ha tng, Tro ct em v cha,dem v Vit
Nam hoc ri xung bin.
-28-
5 - Thin tng
Thin tng (tng trong t th ngi thin) hay Tng tng (lm thnh tng tng), l mt loi hnh
rt him hin nay ch c tm thy Trung Quc v Vit Nam. c bit ch thy nhng nh s Pht
Gio. Cc tng nh s vn cn nguyn vn xng ct, ni tng c t trong t th thin nh.
y l mt hnh thc tng vn ang dc nghin cu v s c bit ca n.
Vit Nam c hai trng hp thin tng ni ting l ca nh s V Khc Trng v V Khc Minh
cha u, tc Thnh o T, thuc lng Gia Phc, x Nguyn Tri, huyn Thng Tn, tnh H Ty.
"Theo truyn thuyt trong dn gian c ni rng l hai thin s vo nhp tht c dn l ta vo nhp tht
100 ngy, c g m nim pht, ht 100 ngy th ton thn s kh i, thm tho, nu thc s nh th th
nguyn cn nu c mi nh mi ngi th em chn n nay di hi ca hai nh s vn cn c
lu gi theo th ngi thin".
XIV - M M
Trm nm cn c g u ?
Chng qua mt nm c khu xanh r.
(Truyn Kiu, Nguyn-Du)
M ng ngha: m, m l ni m xc ngi cht hoc tro t xc c chn bn di. M thng
nm tp trung cc ngha a (ngha trang) hoc nm ring l.
Vit Nam m m gm 2 loi chnh.
1 - M t
Hnh ch nht, kch thc 2m x 0m5 x 0m5; nh m vn c hnh ch nht nhng hi trn v cng
cao b mt cng nh dn. Nu khng c chm sc hay p bi m hng nm, nhng ngi m t
lu ngy b ma gi soi mn nn nm m thp hay l dn, c khi b san bng.
min Nam, m t ph thng nht, nu mun xy ngi ta cng thng i mn tang. Hin nay
sau khi chon xong nhiu gia nh c tin lo xy m lin. Xy m ngay lc chon th khng cn
con ngy coi tui nhu i mn tang.
2 - M
M xy bng gi theo dn gian l m , cng hnh ch nht, kch thc khng thng nht v ty
gia cnh ca ngi qu c.Sau ny m xy bn xi mng cng gi l m .
Trc 1945, m min ng v vng Tin Giang thng c xy bng hn Hu Giang v hai
min d kim vt liu v d di chuyn. dng xy m ngy xa thng dng l ong, th n
l xanh: M xy trng khc vi m p im chnh l 4 gc c 4 tr v chu vi ti thiu cng phi
ti 2m5 x 1m. Ni chung l ln v b th hn m t.
D m t hay m xy, m bia, bnh cm nhang bao gi cng c t di chn ca ngi cht
theo s tin tng rng ngi cht nm trong m chng kin ngi sng, mi ln ra thm m, t
nhang vi ly hay cng thc n trc m bia.
Tuy nhin v sau Si Gn nhiu m xy cm thch hay mi c m bia dnh lin u ngi
cht. Ring bnh cm nhang trong trng hp ny c khi ng u c khi di chn ngi nm
trong m.
-29-
Nn di m th phi:
. Khn Th a, Thn linh khu vc c m sp di di.
. Xin php dng h nh mnh cho di m
. Chn ni chon mi
. Trnh k tui con chu ch tn
Ni chung phi lm th tc nh khi chn ct ngi cht.
6 - Hin tng Ma tri
Ting min Nam gi l "ma tri", min Bc gi l "ma chi".
Nguyn Du trong "Vn chiu hn thp loi chng sinh" cu:
-30-
Lp lo ngn la ma chi
Ting oan vng vng ti tri cng thng.
Nguyn Vn Thnh trong "Vn t trn vong tng s" c cu:
Hn chin s bit u min minh mc,
Mt m gi lc thi du tha hng.
Mt chinh nhn khn v nt gian nan,
Lp lo la ma chi soi chng c .
Nhiu ngi nhn thy ma tri v nhiu ngi k chuyn ma tri ui. l ngn la lp lo yu
nht, bp bng lan to theo chiu gi, chc li bin mt ri t ch c, chc chc li lp lo ngn la
xanh nht, long thong bay ln. Theo cc c gi gii thch th l oan hn ca nhng ngi cht
trn, ca nhng nm xng v tha nhn khng ngi chn ct, vt vng trn bi chin trng,
trong bi tha ma, hoc trn cnh ng hoang mng qunh. Khoa hc gii thch, chng minh hin
tng l do cht ln tinh (P) t trong xng ct ngi v xc vt to ra gp xy trong kh tri bc
chy thnh ngn la xanh nht, ban ngy cng c nhng khng nhn thy.
Tuy c khoa hc gii thch r khng phi l ma tri, nhng canh khuya thanh vng m b ma chi
ui th cng mt thn mt va.
c thm
7 - u nm i to m
Vo nhng ngy u nm mi, gia nh ngi Vit vn duy tr m tc i to m ngi thn, mong
mun n nhn nhng iu tt p hn trong nm mi Tt Nguyn n.
To m ngha en l qut m khc vi l Thanh minh ca ngi Hoa ch din ra vo ti thanh minh
khong thng 3 m lch.
Vo nhng ngy cui nm gn Tt ta cc gia nh thng t hp ngha a sa sang, qut dn,
p thm hoc qut vi phn ca t tin v nhng thn quyn qu c. Ngi i em hng hoa l vt
v ru by m v cng v rc hng hn nhng ngi qu vng v nh n Tt cng con chu...
Mi a phng, mi dng h, gia nh n nh ngy to m khc nhau, thi im thng l t mng
10 thng Chp n cui nm. Ngi Vit cng coi y l dp bo hiu vi t tin, ng, b, b, m,
ngi thn, nhng ngi khut trong dng tc, by t mong mun n nhn nhng iu tt p
hn trong mt nm mi ang n.
D ang lm n phng tri no, ai cng mun quay v nh ngy to m, thm li v chm sc
phn m ng b, sau rc hng hn ngi qu c v cng n Tt vi con chu theo tp tc c
truyn. Nu v mt l no , do cuc sng tha hng cu thc, con chu cng tm cch gi gm nh
ngi thn chm lo cho phn m ng b, cha m. C nh th h mi yn lng.
Vi ngi dn Vit Nam, m m lun tng trng cho nhng g thing ling nht, tn ti t i ny
sang i khc. Nu bn th l khng gian thing, l ni t tin i - v th m m l ch an ngh vnh
hng ca ngi qu c.
Vic chm sc ngi m, gi gn ni an ngh ca t tin chnh l cch con chu by t lng nh
thng ti nhng ngi mt. ng b tuy khut bng nhng hng linh vn lun tn ti trong
khng gian
-31-
-32-
-33-
ch c 9 i nh ngi ta thng hiu sai. Bnh nhang Cu Huyn Tht T c t pha tay phi
ngi ng l, hay tay tri t trong bn th nhn ra. Bn cn li l bnh hng gia tin ng b cha
m.
4 - Cch by tr bn th
Thng thng bn th thu xa c hai lp:
Lp trong l chic bn tht ln ( xa ngi ta dng ci rng), cao khong 1m, di 2m v rng 1m.
Bn ny ch ch dng by cng, bi v hay nh th.
Trn bn c 2 chic mm t pha trong. Mm to ng cng gi l mm c, mm nh by hng
hoa trong ngy cng hay gi.
C mt chic thn ch t trong khm th k trn chic b. C th thay th bng chic ngai t tin
thuc hng cao c th kim sot con chu th cng.
Trc thn ch thng c khai hay da ng tru cau, 3 ly nc l, mt bnh hoc nhao ru vi 4
chung nh, 2 da ng hoc s t 2 bn chng hoa qu, thc n th...
Bn trong t bi v nay thay th bng nh chn dung ngi mt c treo ln tng sau hoc t
trn mt bn th.
C th trang tr thm vt nh honh phi, cu i... vo chnh gia bn th hoc hai bn.
Lp ngoi gi l Hng n.
Hng n cao nhng b ngang nh hn bn lp trong. Pha ngoi cng chnh gia t bnh hng
ln bng s hoc bng ng, trong c ct hoc tro bn trong cm nhang cy. Mun cm
nhang khoang ( ngang vng) th gia bnh hng cm tr st hay km cao t khoanh nhang.
L hng mi to khng c tro nhiu ngi dng go.
Hai bn bnh hng c 2 chn n bng g hoac bng ng, trn cm n cy hoc n u t
sang khi cng l.
Pha sau c 1 lc bnh to v 1 da bn chng tri cy (ng qu) theo nguyn tc ng bnh ty
qu. C th trang tr thm vt nh honh phi, cu i... vo chnh gia bn th hoc hai bn.
Ngy nay bn hng n c by tr n gin v p hn. Bn hng n thay bng t th ng theo
kiu dng t th G Cng, chm tr cng phu.
5 - Thp hng
Dng c cm nhang gi l bnh nhang hay bnh hng.
Thu xa trong min Nam gi l va hng v c lm bng go da nh trong bi vn t Nga s
Cn Giuc ca Nguyn nh Chiu:
Sng lm chi theo qun t o, qung va hng x bn c, thy li thm bun; sng lm chi lnh
m t, chia ru lt, gm bnh m, nghe cng thm h.
Ngy nay bnh hng thng c lm bng snh s hay c bng ng thau bn trong cha tro,
ct hay go cm nhang vo nh ngy xa.
-34-
Mi khi cng by phi thp hng.Vic thp hng trn bn th bao gi cng phi thp theo s l: 1,
3, 5, 7, 9, 11,... m trnh thp s chn nh 2, 4, 6, 8, 10,... Bi ngi mnh quan nim rng, s l l m
nn n ph hp vi t tin mt.
Loi hng thng gm 2 phn: chn hng mu hng , phn trn lm bng mt ca mu vng khi
t cho mi hng thm. Cn hng vng bao gm nhiu vng hng, c buc dy, c t trn
que st trong bnh hng. Khi thp hng, ngi ta phi hng sao cho tht thng, trnh
hng b nghing, mo.
Ngi Vit thp hng theo s l khng nh ngi Hoa thp nguyn b nhang ri i cm khp ni
cho n ht thi.
Sau khi t nhang, x ba x, cm cy th nht ngay gia bnh hng, cm cy th nh vo bn tri
ca chng ta, cm cy th ba v bn phi ca chng ta.
c thm
T th G Cng
Mi khi nhc n G Cng ai cng ngh ngay n lng ngh ng t th G Cng ti p ng Non, x
Tn Trung, TX. G Cng.
Cch nay khong 100 nm, chic t th u tin xut hin vi kch thc kh nh, gin n: 3 tr,
chn vung, thng, khng c chm cn, ch nh vc-ni. Nhng qua nhiu nm ci tin k thut, n
nay c nhng ngi th ti hoa nng ln thnh 19 - 21 tr. T c dng cc loi g qu nh
cm lai, g mun, cm xe ng v dng cc loi v trai, c x c cn mt cch cng phu, kho
lo, to hnh cc in tch, phong cnh: Bt tin, mc ng, chn tru, t linh, t qu, 24 hiu tch ca
i nh Thun (Trung Hoa)... Nh s dng cc loi nguyn liu thin nhin bn chc nn t G Cng
c tui th cao hn cc loi t khc, thi gian cng lu mu sc t th cng ln nc bng lp lnh
trng tht p mt. Thng mi gia nh, t th c t uy nghim chnh gia nh trc (chnh
ng). Trn bn th c cc loi tng kh l, nh, chn nn, bnh bng, da ng qu, b tam sn,
k tr... c nh cn gi c nhng k vt ca ngi qu c.
Thng qua t th G Cng chng ta thy c nt c o, tnh nhn vn ca vic th cng, l nim
lin kt cng ng v phng din huyt thng t tin, gia nh, dng h... Do vy to nn thc
cho con chu va chu n s sinh thnh, nui dng, gio dc va c trch nhim tn th, chm sc
t tin, ng b nhng ngi khut c yn vui th gii bn kia v che ch cho con chu lm
nhng iu lnh, trnh nhng iu c, pht huy nhng truyn thng tt p vn c ca t tin, ng b
tr thnh ngi c ch cho x hi.
Hin nay, t th G Cng c mi ngi bit n bi l t th c cng nhn thng hiu ni
ting trong thi gian qua nh: nm 1936 c tng bng khen trong Hi ch Si Gn; nm 1984 ti
Hi ch Ging V (H Ni) c tng huy chng vng. c bit t th cn c t nhng ni
trang trng, tn nghim ti n th Hng Vng (Ph Th), th hin tm lng hng v ci ngun
ca dn tc. Theo tiengiang.gov.vn
Li kt
L tang thuc phm tr phong tc ca ngi Vit Nam.
-35-
L tang cha ng nhng quy iu, lm khun thc ca c nc, tn ti v lu truyn trong mt thi
gian lu di, chi phi i sng mi ngi, c nhn khng theo b x hi ch trch ph phn.
Ti hi ngoi, phong tc ca ngi Vit Nam ni chung cng ngy cng mt du vt, k c m tc, bi
chng ta ai ai cng t nguyn hi nhp vo x hi mi, khin tm can nhng ngi lo toan bo tn
vn ha Vit b hnh h v xt xa !...
Tht tnh m ni c s thiu st nhng n phm mang ni dung th hin v phong tc tp qun Vit
Nam ni chung ti hi ngoi. Trong khi cng ngy cng c nhiu ngi Vit thuc cc th h th
hai, th ba tm v ci ngun bn th v qua t khng nh mnh l ngi Vit Nam.
Chnh v l , chng ti c gng su tm, bin son L Tang, Nhng iu Cn Bit Dnh Cho
Ngi Vit Hi Ngoi.
c mong s ng gp c phn no cho nhng ai mun tm hiu phong tc Vit trong tinh thn
khng nh ngun gc.
Little Saigon, ma Trung thu 2011
GS Trn Vn Chi
Sch tham kho:
- Trn Trng Kim, Vit- Nam S-Lc.
- Phan K Bnh,Vit Nam Phong Tc.
- Toan nh, Phong Tc Vit Nam.
- Chu Ngc Chi, Th-Mai Gia-L.
- o Duy Anh, Vit Nam Vn Ha S Cng.
- Hunh Cng Thnh, Quan Hn Tang T, in rono.
- L Vn Ho, My Nt c-o Phong-Tc Vit-Nam.
- L Vn Siu, Nn Vn-Minh Vit-Nam.
- Phong Tc Min Nam, Vng ng.
- Bch Khoa Ton Th Wikipedia.
-36-