YNEYLEM ARATIRMASI

TEZL YKSEK LSANS

SIMPLEX YNTEM

Simplex
ile
zm Yntemi

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Dorusal Programlama Modeli

Maksimizasyon
y
s.t.
ilik, saat)
(Kil, kg)

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Modelin Standard Hali

Maksimizasyon
s.t.

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Temel
Deikenler

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Temel
Deikenler

Miktar

Maksimizasyon
s.t.

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Temel
Deikenler

Miktar

Maksimizasyon
s.t.

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Temel
Deikenler

Miktar

Maksimizasyon
s.t.

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Temel
Deikenler

Miktar

Maksimizasyon
s.t.

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Temel
Deikenler

Miktar

Maksimizasyon
s.t.

10

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Temel
Deikenler

Miktar

Maksimizasyon
s.t.

11

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Temel
Deikenler

Miktar

Maksimizasyon
s.t.

12

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Temel
Deikenler

Miktar

Maksimizasyon
s.t.

13

Bardak rettimi

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

14

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Kase retimi

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Pivot
Pivot
Stun
Column
Temel
Deikenler

Miktar

En
Byk
Largest
cjCj
-zj value
Zj
Deeri

15

50$ Kar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

16

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

40$ Kar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Pivot
Pivot
Stun
Column
Temel
Deikenler

Miktar

En
Largest
Byk
cj-zj value
Cj Zj
Deeri

40 / 2 = 20
120 / 3 = 40

17

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Pivot
Pivot
Stun
Column

Pivot
Sra
Temel
Deikenler

En Kk Deer

18

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Pivot
Say

En
Largest
Byk
cj-zj value
Cj Zj
Deeri

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Temel
Deiken
Girer

Temel
Deikenler
Temel
Deiken
kar

19

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Temel
Deikenler

20

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

10

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

40 / 2 =

1/2=

2/2=

1/2=

0/2=

Temel
Deikenler

Miktar

Eski tablodaki pivot satr deerleri

Yeni tablodaki pivot satr deerleri =
Pivot say

21

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

3 (3 x 1) =

120 (3 x 20) =

4 (3 x 1/2) =

1 (3 x 0) =
0 (3 x 1/2) =

Temel
Deikenler

Miktar

Yeni tablodaki sra deerleri =

Eski tablo sra deerleri

22

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Pivot stuna
Yeni tabloda
karlk gelen X hesaplanan
katsaylar
pivot satr
deerleri

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

11

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Temel
Deikenler

23

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Temel
Deikenler

24

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

12

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Temel
Deikenler

25

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Temel
Deikenler

26

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

13

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Pivot
Row
Sra

Pivot
Stun

Temel
Deikenler

Miktar

En Byk
Cj Zj
Deeri

En Kk Deer Pivot
Say

27

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Temel

Temel
Deiken
Girer

Deikenler

Temel
Deiken
kar

28

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

14

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

T
Temel
l
Deikenler

Miktar

Optimal zm
29

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Minimizasyon
s.t.

kg nitrojen
kg fosfat

30

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

15

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Mi i i
Minimizasyon
s.t.

31

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Temel
Deikenler

Miktar

Minimizasyon
s.t.

32

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

16

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Temel
Deikenler

Miktar

Minimizasyon
s.t.

33

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Temel
Deikenler

Miktar

24 (3 x 4) = 12
Temel
Deikenler

34

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

17

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Temel
Deikenler

35

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

T
Temel
l
Deikenler

36

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

18

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

T
Temel
l
Deikenler

Miktar

Optimal zm
37

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

zetlersek; simplex yntemiyle gerekletirilen bir minimizasyon

probleminde ksaca aadaki admlara uyulmaldr.
1. erisinde olan tm kstlar, ifadelerden artk deikenler
kararak ve suni deikenler ilave ederek eitlikler haline
dntrnz.
2. Ama fonksiyonunda yer alan her suni deikenin M
deerlerine bir Cj deikeni ataynz.
3. Cj Zj srasn Zj Cj ekline eviriniz.

38

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

19

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

rnek

Bir deri firmas standard tasarmda el yapm anta ve bavul

retmektedir. Firma retmekte olduu her anta bana 400$, her bavul
bana ise 200$ kar salamaktadr.
salamaktadr
Firma yapm olduu anlama gereince bir maazaya ayda 30 adet
rn temin etmeyi garanti etmitir.
Deri hammaddesi salayan tabakhane ise firmaya aylk olarak 80 m2
deri salamaktadr. Firma salanan bu deri hammaddesinin mmkn
olduunca

en az miktarn kullanmak istemekle birlikte, tabakhaneden

daha fazla sipari talebinde de bulunabilmektedir.
anta retiminde 2m2, bavul retiminde ise 8m2 deri hammaddesi
tketilmektedir.

39

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

stenilenler

Gemi performans verilerini dikkate alan firmann sahipleri

ayda 20 antadan fazla retim gerekletirilemediini
belirtmektedir.
Firmann sahipleri kar maksimizasyonunu salayacak olan
anta ve bavul retimi dzeylerinin tespit edilerek
kendilerine bir rapor halinde sunulmasn istemitir.

40

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

20

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Problemin Simplex Yntemiyle zm

Maksimizasyon
s.t.

41

anlamadaki talep miktar

kullanlan deri miktar (m2)
anta

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

1. Adm : Model kstnda yer alan eitsizliklerin eitlik haline

dntrlmesi

Ama Fonksiyonunun Katsays

Kst

Dzenleme

Maksimizasyon Minimizasyon

Gevek Slack deiken ilavesi

Suni deiken ilavesi
Artk Surplus deikenin kartlmas
ve suni deikenin ilave edilmesi

42

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

21

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

M ki i
Maksimizasyon
s.t.

43

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

2. Adm : Mmkn olan ilk temel zm iin balang

tablosunun hazrlanmas ve Zj, Cj-Zj sra deerlerinin tespiti.

Temel
Deikenler

44

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

22

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

3. Adm : cj zj satrndaki en yksek pozitif deere sahip olan

kolonun belirlenerek Pivot Stununun tespiti

Temel
Deikenler

Miktar

45

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

4. Adm : Pivot satrnn tespit edilmesi (miktar stunundaki

deerlerin kendilerine karlk gelen pivot stunu deerlerine
blnmesi sonucu en kk deerli stun elemannn seilerek
Pivot elemann belirlenmesi.

Temel
Deikenler

46

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

23

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

5. Adm : Aadaki formln kullanlarak Pivot Satrndaki

elemanlarn hesaplanmas
Yeni tablodaki pivot satr deerleri =

Yeni tablodaki pivot satr deerleri

Pivot eleman

Temel
Deikenler

80 / 8 = 10

Miktar

2 / 8 = 1/4
8/8=1
-1 / 8 = -1/8

47

1 / 8 = 1/8

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

6. Dier tm satr deerlerinin aadaki forml yardmyla

hesaplanmas:

Yeni tablodaki
sra deerleri = Eski tablo sra deerleri

Pivot stuna
Yeni tabloda
karlk gelen X hesaplanan
katsaylar
pivot satr
deerleri

Temel
Deikenler

Miktar

30 (1 x 10) = 20
48

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

20 (0 x 10) = 20

1 (0 x 0) = 1

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

24

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

7. Adm : Yeni Zj ve Cj Zj sra deerlerinin tespit edilmesi.

Temel
Deikenler

Miktar

49

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

8. Adm : Cj Zj satrndaki deerler incelenir ve sz konusu

deerler sfr veya negatif deilse optimal zme ulald
kabul edilir. Ancak, pozitif deerler var ise Adm 3ten itibaren
yaplan ilemler tekrarlanarak Cj-Zj farknn sfr veya negatif
olana dek devam ettirilmesi (iterasyon) salanr, dier ifadeyle
simplex admlarna devam edilir.

Temel
Deikenler

50

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

25

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

3 nc Simplex Tablosu

T
Temel
l
Deikenler

Miktar

51

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

The Optimal Simplex Tableau

Temel

Deikenler

Miktar

x1 = 20 adet anta
x2 = 10 adet bavul
s1 = 40 m2 fazla deri hammaddesi
Z = 10.000 $ aylk kar
52

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

26

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Dzensiz Yapdaki
Dorusal Programlama
Problemeleri

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

B Noktas

54

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

53

C Noktas

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

27

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

oklu Optimal zmler

Temel
Deikenler

55

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Maksimizasyon Z = 5x1 + 3x2

s.t.

56

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

4x1 + 2x2 8
x1 4
x2 6
x 1, x 2 0

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

28

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

57

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Mmkn Bir zm Olmayan Problem

Temel
Deikenler

58

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

29

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Maksimizasyon
s.t.

59

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

60

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

30

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Snrsz Yapdaki Bir Problem

Temel
Deikenler

Miktar

Snrsz yapdaki bir problemde pivot satrn seimi yaplamamaktadr.

61

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Pivot Sutnunun Balanmas

Bal olan iki sutn rastgele seilmektedir.

62

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

31

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Pivot Satr Dejenerasyonu iin Yalan Ba

Temel
Deikenler

Miktar

Ba

63

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

T
Temel
l
Deikenler

64

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

32

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

65

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Negatif Miktarl Deerler

Standart bir Simpleks zm pozitif sa-el deerlerine

sahip olmaldr.

- 6x1 + 2x2 - 30
(-1) (- 6x1 + 2x2 -30)
6x1 - 2x2 30

66

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

33

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

kili (Dual) Yap

Primer Yap

67

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

T
Temel
l
Deikenler

68

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

34

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

T
Temel
l
Deikenler

Miktar

69

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

T
Temel
l
Deikenler

70

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

35

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

Orjinal Optimal zm
q2 de deiiklik
yaplmas sonucu oluan
yeni optimal zm

71

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

T
Temel
l
Deikenler

72

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

36

YNEYLEM ARATIRMASI
TEZL YKSEK LSANS
SIMPLEX YNTEM

T
Temel
l
Deikenler

73

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

Miktar

Yrd.Do. Dr. Fazl GKGZ

37