Professional Documents
Culture Documents
gamomcemloba `universali~
Tbilisi 2015
UDC(uak)34+17+0507(479.22)(163)+378.4(479.22)(063)
T-388
`media, samarTali da eTika~ 2015 wlis 4-5 ivniss,
TbilisSi, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetisa da doiCe vele akademiis organizebiT Catarebuli konferenciis monawileTagan SerCeuli Svidi saukeTeso moxsenebis krebulia.
gamocema gankuTvnilia studentebisTvis, mecnierebisTvis, praqtikaSi moRvaweTaTvis, aseve, mediasamarTlisa da Jurnalistikis sakiTxiT dainteresebuli pirebisTvis.
samecniero redaqtorebi: kaxaber mWedliSvili
sergi jorbenaZe
ydis dizaini: dimitri gegenava
naSromebis krebulad gamocema akademiurad uzrunvelyo
daviT batoniSvilis samarTlis institutma.
krebuli gamodis doiCe vele akademiis finansuri mxardaWeriT.
avtorebi, 2015
gamomcemloba `universali~, 2015
Tbilisi, 0179, i. WavWavaZis gamz. 19, : 2 22 36 09, 5(99) 17 22 30
E-mail: universal@internet.ge
ISBN 978-9941-22-614-4
sarCevi
winasityvaoba.....................................................................................5
PREFACE ............................................................................................. 8
qeTevan buaZe
w i n a s i t y v a o b a
saqarTveloSi sityvis Tavisuflebis da ganaTlebis
mxardaWera demokratiis qvakuTxedia. gansakuTrebiT
mniSvnelovania am procesSi aqtiuri, ganaTlebuli momavali Taobis, Cveni studentebis CarTuloba. am perspeqtividan, misasalmebelia studentTa samecniero konferenciis `media, samarTali da eTika: Tavisufleba sazRvrebis gareSe?~ naSromebis krebulis gamocema.
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetSi, sxvadasxva saganmanaTleblo saWiroebebze saubrisas, xSirad mivsulvarT im azramde, rom
aucilebelia Jurnalistikis da maskomunikaciis departamentis da iuridiuli fakultetis aqtiuri TanamSromloba mediasamarTlis aqtualur sakiTxebze. Cveni
saganmanaTleblo miznebi Tanmimdevrulad xorcieldeba
`doiCe vele akademiis~ daxmarebiT. bolo ori wlis
manZilze, momzadda erTloblivi konferenciebi, publikaciebi da ganaxlda saswavlo kursebi. samecniero naSromebis es krebulic aris ori fakultetis da avtoritetuli saerTaSoriso organizaciis warmatebuli
TanamSromlobis dadastureba. momavali Jurnalistebisa
da iuristebisaTvis, es aris unikaluri SesaZlebloba
diskusiisTvis, CarTulobisTvis, gaxsnili urTierTobisTvis.
ormagad sasixaruloa, rom am krebulSi warmodgenili publikaciebis samecniero xarisxi maRalia. interdisciplinuri konferenciis organizatorebma mTeli
qveynis masStabiT miiRes 60-ze meti ganacxadi, saidanac
5
mariam gersamia
profesori, Jurnalistikis da masobrivi komunikaciis
departamentis xelmZRvaneli, akademiis sabWos wevri
moris SalikaSvili
asocirebuli profesori,
iuridiuli fakultetis dekanis moadgile
P R E F A C E
The role and responsibility of the media is subject to the
underlying law. Due to the changes of media, such as the
significant rise of using social media, the law is also facing
new challenges, as the borders of ethical standards and legal
provisions increasingly appear to blur.
With this journal we are, on the one hand, looking at the
results of a long-lasting and reliable cooperation between the
Ivane Javakhishivili Tbilisi State University and Deutsche
Welles international media development and training centre
DW Akademie. This cooperation has been enhanced through a
number of #MediaRule!-conferences held in 2014 and 2015.
For Deutsche Welle and DW Akademie it is crucial to support
not only established media professionals. but also to invest and
engage in the qualified education of students as future
decision-makers. The articles cover a large variety of topics of
importance in Georgias current media landscape: legal and
ethical limitations of the human right to freedom of expression,
taking into account the full range of media from print, and
TV to internet and social media - ; the role of the media as
impartial mediator (including its self-regulation mechanisms);
the influence of media as the fourth power on the judiciary;
and last but not least, the challenges resulting from the
European Convention on Human Rights and the ratification of
the EU-Georgia Association Agreement.
We congratulate the authors, who made a new,
interdisciplinary, and high-quality approach by connecting
their different backgrounds and views be it from journalistic,
political, social or legal perspective. This interdisciplinary
8
qeTevan buaZe
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakultetis doqtoranti, magistri; kiolnis universitetis magistri, LL.M. germanul samarTalSi
Tvelosa da evrokavSirs Soris asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba da 2010/13/EU evro direqtiva daasaxela. Tumca, rogorc SeTanxmeba ise direqtiva rogorc Sinaarsobrivi, ise regulaciis implementaciis kuTxiT gansxvavebul midgomebs awesebs.
swored amitom Temis mizania sareklamo drois,
rogorc aramaterialuri qonebrivi sikeTis definireba,
misi dacvis meqanizmebis gamokveTa saqarTvelos konstituciis 21-e muxlisa da adamianis uflebaTa dacvis evropuli konvenciis pirveli damatebiTi oqmis pirveli
muxlis Sesabamisad, dakavSirebuli saukeTeso praqtikis
warmogena. aseve, zemoaRniSnuli cvlilebaTa paketis gaSuqeba saqarTvelosa da evrokavSirs Soris asocirebis
SeTanxmebisa da 2010/13/EU direqtivis WrilSi da misi
gavlena saqarTvelos sareklamo bazarze (rogorc samarTlebrivi, ise finansuri analizi).
1. sareklamo dro da misi dacva saqarTvelos
konstituciiT da adamianis uflebaTa dacvis
evropuli konvenciiT
sareklamo dro, aris drois monakveTi mauwyeblis
samauwyeblo drois manZilze,1 romlis ganmavlobaSic
safasuris, an sxva ekonomikuri sargeblis sanacvlod
fizikuri an/da iuridiuli piris, saqonlis, momsaxurebis, samuSaos, ideis an/da wamowyebis Sesaxeb vrceldeba
informacia, mauwyeblobis Sesaxeb saqarTvelos kanoniT
1
gaTvaliswinebuli formiT, mizniT da dadgenil farglebSi.2 Tavis mxriv, samauwyeblo dro, rogor sikeTe
2015 wlis 17 ivnisamde mauwyebels eqmneboda licenziis3 an/da avtorizaciis safuZvelze,4 xolo 2015 wlis
17 ivnisidan cifruli mauwyeblobis licenziis mqone
multipleqs operatorTan5 gaformebuli xelSekrulebis an radiosixSiruli speqtriT sargeblobis nebarTvis safuZvelze.6
sareklamo dro warmoadgens mauwyeblis aramaterialur qonebriv sikeTes, radgan es aris mauwyeblebis
ufleba, romelic SeiZleba gadaeces rogorc sxva pirebs, ise gamiznulia saimisod, rom maT mflobels Seeqmnas materialuri sargebeli.7 mauwyebelTa aramaterialuri qonebrivi sikeTe, iseve rogorc materialuri,
daculia sakuTrebis uflebiT.8
2
2) sasponsoro reklamis drois moculoba. sasponsoro reklamis drois odenoba da Sinaarsi ar iyo daregulirebuli kanoniT. cvlilebebiT 2016 wlis 15
ianvramde sponsorobis moculoba samauwyeblo saaTSi 4
wuTiT SeizRuda, xolo 2016 wlis 15 ianvridan sponsorobisas aikrZala saqonlis/momsaxurebis SeZenis, miwodebis da moxmarebisaken pirdapiri miwodeba am saqonelze an/da momsaxurebaze specialuri miTiTebiT.12
asocirebis SeTanxmebis danarTi XXXIII-iT, saxelwodebiT audiovizualur da media sferoSi TanamSromlobis Sesaxeb, saxelmwifom aiRo valdebuleba Tavis
kanonmdeblobis evrokavSiris kanonmdeblobasTan, kerZod, ki direqtivasTan TandaTanobiTi daaxloebis Sesaxeb mxareTa SeTanxmebul vadebSi. vadebi ki Semdegnairad
ganisazRvra, direqtivis implementaciisaTvis asocirebis
SeTanxmebis ZalaSi Sesvlidan sam wliani vada, xolo
amave direqtivis 23-e muxlis implementaciisaTvis xuT
wliani vada iqna dadgenili. direqtiva, Tavis mxriv,
rogorc sareklamo drois moculobis limitirebas, ise
sponsorobisas saqonlis/momsaxurebis SeZenis, miwodebis
da moxmarebisaken pirdapir miwodebas krZalavs am saqonelze an/da momsaxurebaze specialuri miTiTebiT.13 Sedegad, mivdivarT im daskvnamde, rom marTalia zemoaRniSnuli ori SezRudva mauwyeblebis sakuTrebis Wril-
12
tuRuSi T., burjanaZe g., mSvenieraZe g., gociriZe g., menabde v.,
gadoebaSi,19 moTxovnis ufleba,20 miuRebeli Semosavali21 da rogorc dasabegri mogeba (Semosavali), ise dabegrili Semosavali (mogeba).22
2005 wlis gadawyvetilebaSi saqmeze `saaqcio sazogadoebebi `saqgazi~ da `anajgufi~ (yofili `Tbilgazoaparati~) saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg~ saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlom aRniSna, rom
konstituciis ocdameerTe muxli sakuTrebis uflebis
yvelasTvis Tanabrad aRiarebas da uzrunvelyofas gulisxmobs, imisgan damoukideblad Tu ra saxiT vlindeba
sakuTrebis ufleba - fizikur nivTebze uSualo sakuTrebis uflebiT, Tu moTxovnis uflebaze sakuTre-
23
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2005 wlis 28 ivlisis #1/14/184,228 gadawyvetileba, saqmeSi saqgazi da anajgufi
(yofili Tbilgazoaparati) saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg,
me-2 punqti.
24 iqve.
25
tuRuSi T., burjanaZe g., mSvenieraZe g., gociriZe g., menabde v.,
29
iqve, 17.
iqve, 6.
41
iqve.
42
iqve.
43
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos 1989 wlis 7 ivlisis
gadawyvetileba saqmeze, Tre Traktrer Aktiebolag v. Sweden, par 53.
20
40
re, qonebis CamorTmevis (deprivation of possession) daqvemdebareba konkretuli winapirobebisaTvis da mesame, sakuTrebiT sargeblobis kontroli (control the use of
property) kanonis safuZvelze da zogadi interesis Sesabamisad.44
saqarTvelos konstituciis ocdameerTe muxlis mixedviT ki sakuTrebis uflebis SezRudva aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis dasaSvebia kanoniT gansazRvrul SemTxvevebSi da dadgenili wesiT, imgvarad, rom
ar dairRves sakuTrebis uflebis arsi. amasTan, aRsaniSnavia, rom sakuTrebis konstituciur-samarTlebrivi garantia gulisxmobs samarTlis konkretuli subieqtebis, mesakuTreebis dacvas. konstitucia mesakuTris uflebas
ori aspeqtiT icavs: pirveli gamoixateba imaSi, rom saxelmwifom unda uzrunvelyos sakuTrebis uflebis dacva
sxva pirebis mxridan Carevisagan da meore, mesakuTre daculia Tavad saxelmwifosagan, kerZod, saxelmwifos dausabuTebeli da arasamarTliani Carevisagan.45
nebismier SemTxvevaSi ki, rodesac saxezea dacul
uflebaSi Careva, Semdgomi msjelobis sagani Carevis gamarTlebaa. Tu Careva gamarTlebulia, Sesabamisad xsene-
44
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos 1982 wlis 23 seqtembris gadawyvetileba saqmeze, Sporrong and Lnnroth v. Sweden,
par 61.
45
kikoSvili d., sakuTreba, sakuTrebis CamorTmeva aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisTvis da mesakuTris interesebis dacva sakuTrebis uflebaSi Carevis dros, qarTuli biznes samarTlis mimoxilva, specialuri gamocema, Tbilisi, 2012, 42.
21
46
rebis SeTanxmebis logikuri vadebisa (sami da xuTi weliwadi), qarTuli politikur-samarTlebrivi mdgomareobac gasaTvaliswinebelia. Sedegad, vfiqrob, rom zemoaRniSnuli Careva kanonmdeblis mier naCqarevad moxda, riTic man mauwyeblebis sakuTrebis ufleba SezRuda.
Carevis uaryofiTi Sedegebi mauwyeblebis Semosavlebze naTelia qvemoT mocemul cxrilSic, sadac
kargad Cans rom mauwyeblebis Semosavlebi axali regulaciiT 34%-iT mcirdeba.50
Zveli regulaciiT
1:00
2:00
3:00
4:00
5:00
6:00
7:00
8:00
9:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
0:00
50
sareklamo
dro saaTSi
1 wuTis
Rirebuleba
0
0
0
0
0
0
0
0
17
17
17
17
18
18
18
18
18.5
18.5
18.5
18.5
18.5
18.5
18.5
18.5
288
0
0
0
0
0
0
0
0
500
500
500
500
500
500
500
500
500
1000
1000
1000
1000
1000
1000
1000
axali regulaciiT
jamuri
Rirebuleba
24 saaTSi
sareklamo
dro saaTSi
1 wuTis
Rirebuleba
0
0
0
0
0
0
0
0
8500
8500
8500
8500
9000
9000
9000
9000
9250
18500
18500
18500
18500
18500
18500
18500
208750
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
12
288
0
0
0
0
0
0
0
0
500
500
500
500
500
500
500
500
500
1000
1000
1000
1000
1000
1000
1000
jamuri
Rirebuleba 24
saaTSi
0
0
0
0
0
0
0
0
6000
6000
6000
6000
6000
6000
6000
6000
6000
12000
12000
12000
12000
12000
12000
12000
138000
daskvna
daskvnis saxiT, SeiZleba iTqvas, rom mauwyeblobis Sesaxeb saqarTvelos kanonis cvlilebaTa paketi,
romelic 2015 wlis 1 aprilidan ZalaSi Sevida, rogorc misi iniciatoris, ise kanonmdeblis mier naCqarevad iqna miRebuli. amiT kiTxvis niSnis qveS dadga mauwyeblebis sakuTrebis ufleba sareklamo droze, rogorc aramaterialur qonebriv sikeTeze, ise sabolo
jamSi mediis finansuri damoukidebloba. vinaidan, asocirebis SeTanxmebiT, Tavis mxriv, 2010/13/EU direqtivis TandaTanobiT implementacia iyo gaTvaliswinebuli
da ara dauyovnebeli. swored amitom evropaSi es procesi 26 weliwadi gagrZelda da cvlilebebi ganxorcielda ara fragmentulad rogorc es saqarTveloSi moxda reklamis regulirebis kuTxiT, aramed audiovizualuri media momsaxurebebis mimarT zogadad.
metic, momxmarebelTa interesebi am procesSi ara
mxolod sityvierad iqna dasaxelebuli, aramed Catarebul iqna rigi kvlevebi, Tu samuSaoebi fokus jgufebTan.51 erT-erT samuSao dokumentSi saubaria momxmarebelTa ekonomikur qcevaze, romelic SeiZleba damaxinjdes arasamarTliani komerciuli praqtikiT.52 momxmarebelTa ekonomikuri qcevis gverdiT gamokvleul iqna
maTi arsebiTi problemebi, romelTac isini awydebian
51
<http://ec.europa.eu/archives/information_society/avpolicy/reg/history/
consult/focus_groups/index_en.htm> [25.08.2015].
52
European Commission, focus group 2 level of detail in the regulation of
television advertising, 1-li gverdi, <http://ec.europa.eu/archives/
information_society/avpolicy/docs/reg/modernisation/focus_groups/fg2_wp
_en.pdf> [25.08.2015].
25
audiovizualuri media momsaxurebebis miRebisas da gakeTebuli iqna momxmarebelTa gamocdilebis siRrmiseuli Sefaseba.53
aRsaniSnavia isic, rom evropaSi sareklamo bazris
regulirebas Tavisi mowinaaRmdegebi hyavda, vinaidan sareklamo drois moculobis SezRudva pirdapirproporciul gavlenas axdenda mauwyebelTa Tu sareklamo saagentoTa Semosavlebze. Sesabamisad, mocemuli interesebic procesebis warmarTvaSi mniSvnelovan rols asrulebda.
zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT evropuli praqtika kidev erTxel cxadyofs Tu ratom moxda asocirebis SeTanxmebiT direqtivis implementaciisaTvis samwliani, xolo sareklamo drois SezRudvisaTvis xuTwliani vadis gansazRvra da ratom iyo dauSvebeli sareklamo bazris axali regulaciebis daCqarebuli wesiT miReba.
53
<http://ec.europa.eu/justice/consumermarketing/files/empirical_report_final_-_2011-06-15.pdf> [25.08.2015].
26
27
28
giorgi baRdavaZe
30
fexurian tests: a) Careva xorcieldeba kanonis safuZvelze, b) Careva aucilebelia demokratiuli sazogadoebisTvis, g) Careva emsaxureba legitimur mizans, romelic aRniSnulia konvenciaSi.4 mniSvnelovania, rom samive winapiroba kumulaciurad unda iyos saxeze, raTa gamoiricxos konvenciiT dacul uflebebSi TviTneburi Careva. saxelmwifos akisria ara mxolod negatiuri valdebuleba, rac imas niSnavs, rom Tavisi moqmedebiT ar
xelyos konvenciiT dadgenili uflebebi, aramed pozitiuri valdebulebac, rac gulisxmobs yvela zomis gatarebas, raTa ar moxdes xelyofa mesame pirTa mxridan.5
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos 1991 wlis 26 noembris gadawyvetileba saqmeze, Observer and Guardian v. The United
Kingdom, (saCivris nom. 13585/88).
10
iqve,para. 59.
34
mediis mier moyvanili obieqturi faqtebi da subieqturi Sefasebebi. am ukanasknelis mtkicebulebebiT gamyarebis valdebulebisagan ki mopasuxeebi gaTavisufldnen.11
qveTavis dasawyisSi naxsenebi lingensis saqme imiTac iyo mniSvnelovani, rom evropulma sasamarTlom erTmaneTisgan ganasxvava Cveulebrivi piri politikosisagan da aRniSna, rom vinaidan maTi pirovnebisa da saqmianobis mimarT sakmaod didia sazogadoebrivi interesi,
mxolod reputaciis dacvis survili ver gadawonida
gamoxatvis TavisuflebiT garantirebul informaciis
Tavisufali gavrcelebis uflebas.12 igive gaimeora sasamarTlom aseve saqmeSi oberSCliki avstriis winaaR-
mdeg.13
amrigad, SeiZleba iTqvas, 1980-iani wlebidan 2000
wlamde periodSi adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo gamoxatvis Tavisuflebis farTo ganmartebis
safuZvelze is mTel rig sakiTxebSi, gansakuTrebiT ki
reputaciasTan mimarTebiT, romelsac sasamarTlo ar
cnobda me-8 muxliT dacul pirad uflebad, informaciis Tavisufal gavrcelebas, gansakuTrebiT ki mediis
mxridan, upiratesobas aniWebda. es ki aixsneboda mediis
gansakuTrebuli roliT, romelic gulisxmobs sazogadoebis informirebulobis sadarajoze yofnis funqcias.
11
14
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos 2001 wlis 12 ivlisis gadawyvetileba saqmeze, Feldek v. Slovakia, (saCivris nom.
29032/95).
15
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos 2003 wlis 11 martis gadawyvetileba saqmeze, Lesnik v. Slovakia, (saCivris nom.
35640/97).
16
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos 2004 wlis 30 martis gadawyvetileba saqmeze, RadioFranceandOthersv.France, (saCivris nom. 53984/00).
17
iqve, para. 31.
36
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos 2004 wlis 29 ivnisis gadawyvetileba saqmeze, Chauvy and others v. France, (saCivris
nom. 64915/01).
19
iqve, para. 70.
20
Stijn Smet, Freedom of Expression and the Right to Reputation: Human
Rights in Conflict, American University International Law Review, Vol.
26, Issue 1 (2010), 193-194.
37
yveta ar unda iyos sakmarisi. Tuki adre proporciulobis principiT upiratesoba eniWeboda gamoxatvis Tavisuflebas, Semdgom saqmeebSi sasamarTlom daadgina,
rom ukve me-10 muxlis ganmarteba unda momxdariyo ufro viwrod, vidre aqamde. es ki imas niSnavs, rom gamoxatvis Tavisuflebis aSkara dominireba piradi cxovrebis uflebaze uaryofil iqna.21
sasamarTlom Semdgom saqmeebSi ganmarta, rom piradi cxovrebis pativiscemis cneba vrceldeba ara mxolod reputaciaze, aramed, saxelze, sxva personalur
monacemebze, fotoebze da aseve pirovnul mTlianobaze.
me-8 muxli aseve icavs piris ganmartoebis uflebas da
uflebas ganviTardes da miiRos gadawyvetilebebi sxvaTa Caurevlad.22 amasTan, piradi cxovrebis pativiscemis
ufleba ar Semoifargleba mxolod ganmartoebis uflebiT, adamiani sazogadoebrivi arsebaa, Sesabamisad, Zalze
SezRuduli iqneboda piradi cxovrebis cneba SemosazRvruliyo mxolod `Sida wriT~ (ganmartoebis uflebiT), piradi cxovrebis pativiscema aseve moicavs garkveul farglebSi sxva adamianebTan urTierTobis damyarebisa da ganviTarebis uflebas.23
21
39
iqve,para. 60-77.
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos 2007 wlis 5 ivnisis
gadawyvetileba saqmeze, Gorelishvili v. Georgia, (saCivris nom.
12979/04).
41
30
rolis fundamenturi mniSvneloba, aseve ciliswamebasTan mimarTebiT aRniSna, rom im droisTvis saqarTvelos
ar hqonda miRebuli saTanado kanoni, romelic moawesrigebda gamoxatvis Tavisuflebisa da politikosTa
Tmenis sakiTxebs, arsebobda mxolod samoqalaqo kodeqsis me-18 muxli, romelic ar iyo cxadi da ganWvretadi, Sesabamisad, SezRudva am muxlze miTiTebiT ver daakmayofilebda kanonierebis kriteriumis moTxovnas. sasamarTlom miiCnia, rom ganmcxadeblis mier warmoTqmuli provokaciuli mosazrebebi warmoadgenda parlamentaris qonebrivi deklaraciis subieqtur Sefasebas, am
SemTxvevaSi ki gaumarTlebelia masze mtkicebis tvirTis dakisreba. sasamarTlo daakmayofila argumentma,
rom ganmcxadebeli uflebamosili iyo Seemowmebina parlamentaris mier Sevsebuli qonebrivi deklaracia. amasTan, xazi gausva, parlamentari warmoadgenda politikur figuras da asrulebda sajaro uflebamosilebas,
romelic sazogadoebrivi yuradRebis qveS iyo moqceuli. Sesabamisad JurnalistisTvis informaciis Tavisufali gavrcelebis SezRudva dakvalificirda konvenciis
me-10 muxlis darRvevad.31
amrigad, mocemul qveTavSi ganxiluli saqmeebis
analizidan aSkaraa, rom sasamarTlo meti gulisyuriT
moekida piradi cxovrebis mniSvnelobas, gaafarTova is
da rig sakiTxebSi upiratesoba mianiWa informaciis Tavisufal gavrcelebasTan mimarTebiT. amasTan, sasamarTlom SeimuSava garkveuli damabalansebeli meqanizmi.
kerZod, yuradReba eqceva zogadi sazogadoebrivi inte31
iqve,para.31-43.
42
32
aramed imitom, rom gamomcemlobas daekisra didi odenobiT jarima, romelic ver akmayofilebda proporciulobis tests.37
rac Seexeba von hanoveri (2)-is saqmes,38 SeiZleba
iTqvas, rom sasamarTlom msjelobaSi sakuTar Tavs `gadaaWarba~, radikalurad uaryo ra ramodenime wlis win
mis mierve gamotanili gadawyvetileba amave saqmeze.39
Tuki wina gadawyvetilebaSi me-8 da me-10 muxlebis konfliqtis dabalansebis kuTxiT sasamarTlom gamoyo ori
mTavari faqtori: a) zogadi sazogadoebrivi interesis
arseboba; b) sajaro uflebamosilebis ganxorcieleba,
Tavis meore gadawyvetilebaSi didi palata daeyrdno
mxolod pirveli kriteriumis, zogadi sazogadoebrivi
interesis arsebobas. aqedan gamomdinare, SeiZleba davaskvnaT, rom nebismieri piris, romelic sazogadoebisaTvis cnobadia, piradi cxovrebis uflebas, gadawonis
sxvaTa gamoxatvis Tavisufleba.40
saqmeSi aqsel Springeri germaniis winaaRmdeg,41 gamomcemlobam gamoaqveyna msaxiobis suraTebi, romelic
daakaves kokainis moxmarebisaTvis. mocemul saqmeSi sa37
samarTlom aRniSna, rom imisaTvis, rom me-8 muxli movides moqmedebaSi, piris reputaciaze Seteva unda akmayofilebdes seriozolobis garkveul dones. me-8 muxlze dayrdnoba gamoiricxeba iseT SemTxvevebSi, rodesac reputaciis Selaxva aris Tavad am piris moqmedebaTa logikuri Sedegi.42
amrigad, Tanamedrove saqmeebis (gansakuTrebiT, von
hanoveri (2)) analiziT irkveva, rom sasamarTlo nawilobriv kvlav daubrunda pirveli Taobis saqmeebs, sadac gamoxatvis Tavisuflebas aSkara upiratesoba eniWeboda. Tumca sasamarTlo kvlav aRiarebs pirad cxovrebasa da gamoxatvis Tavisuflebas Soris konfliqts.
aseve gvTavazeobs axlebur midgomas, sadac gadamwyveti
faqtori eniWeba zogadi sazogadoebrivi interesis arsebobas. rig SemTxvevebSi ki43 dawesebulia zRvari me-8
muxlis asamoqmedeblad.
Weba sasamarTlo praqtikas. pirad sferosa da gamoxatvis Tavisuflebas Soris arsebuli konfliqtis dasaregulireblad erT-erTi umniSvnelovanesi kanonia adamianis uflebaTa 1998 wlis aqti,44 romelic miRebul iqna adamianis uflebaTa evropuli konvenciis implementaciisTvis.45
piradi sfero Tavis TavSi moicavs ara mxolod piradi informaciis flobas, aramed is individs saSualebas aZlevs ganaviTaros sakuTari pirovneba, rogorc
gancalkevebiT, aseve sazogadoebis sxva wevrebTan urTierTobiT. zogierTi mecnieri imasac amatebs, rom piradi
sfero moicavs individis uflebas ganaxorcielos `eqsperimentebi~ sakuTar cxovrebaze, Seicvalos xasiaTi,
garegnoba, Tavisuflad airCios profesia da dagegmos
sakuTari momavali, aseve gauziaros sakuTari personaluri Tu piraduli informacia sxvebs. mecnierTa nawili axlebur xedvas ayalibebs, romlis Tanaxmadac, piradi informacia SeiZleba warmovidginoT rogorc gamoxatvis Tavisuflebis erT-erTi nairsaxeoba im mxriv,
rom individi Tavad wyvets Tu vis, sad da ra viTarebaSi gaandos is. am mxriv ki SesaZloa uflebaTa konfliqti, rogorc aseTi saerTod ar iyos saxeze.46
miuxedavad amisa, sainteresoa Tu rogori pozicia
uWiravs sasamarTlos. saWiroa gaeces Semdeg kiTxvas
pasuxi, aris Tu ara saxeze prezumfcia romelime uf44
lebis sasargeblod? saqmeSi CampbellvMGNLtd47inglisis lordTa palatam48 aRniSna, rom rogorc piradi
sferos, aseve gamoxatvis Tavisuflebis ufleba, Tanabari mniSvnelobis uflebebia da orive maTgani fundamenturi Rirebulebisaa demokratiuli sazogadoebis arsebobisaTvis. amasTan, arc erTi maTgani ar dominirebs meoreze.49
erTaderTi inglisuri saqme, romelic aRniSnulTan
dakavSirebiT badebs garkveul SekiTxvebs aris saapelacio sasamarTlos gadawyvetileba saqmeSi AvBplc, romelic exeboda cnobili fexburTelis seqsualuri urTierTobebis Sesaxeb informaciis gavrcelebas. sasamarTlom mocemul saqmeze ganacxada, rom dauSvebeli iyo
SezRuduliyo fexburTelis Sesaxeb mocemuli informaciis gavrceleba winaswari zomis saxiT, manam, sanam is
sasamarTloSi ar daamtkicebda im faqts, rom misi piradi xasiaTis informaciis gavrcelebis ufleba ar hqonda gamomcemlobas.50 am saqmeSi sasamarTlom TiTqos gamoxatvis Tavisufleba ufro farTod ganmarta, Tumca
47
mniSvnelovania imis aRniSvna, rom amave saqmeSi sasamarTlom kvlav gausva xazi orive uflebis Tanaswor xasiaTs.51
erT-erTi mniSvnelovani kriteriumi, rasac yuradReba eqceva aris piradi sferos daculobis gonivruli
molodinis arseboba.52 aRniSnuls piradi sferos dasacavad daaxloebiT iseTive mniSvneloba aqvs, rogorc
sazogadoebrivi interesis arsebobas gamoxatvis TavisuflebisaTvis.53 Campbell-is saqmeSi, lordTa palatam
aRniSna, informaciis piraduli xasiaTis erT-erTi indikatoria is, rom individs, romelsac es informacia
exeba, aqvs misi daculobis gonivruli molodini.54 momdevno saqmeebSi, magaliTad, rogoricaa Associated
NewspapersLimitedvPrinceofWales,55 sasamarTlom igive
gaimeora da daamata, rom bevr saqmeSi informacia SesaZloa iyos erTdroulad, piradi da konfidencialuri
xasiaTis. sasamarTlom piradi informaciis buneba axsna
Semdegnairad, is unda Seicavdes iseTi saxis informacias, romelsac is, visac exeba, Tvlis piradulad da ar
surs gauziaros farTo masebs.56 miuxedavad amisa, mec51
iqve.
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos gadawyvetilebebSi
is moxseniebulia, rogorc `legitimuri molodini~, ix. wina qveTavebi.
53
George WEI Sze Shun, (dasaxelebuli naSromi), 47.
54
Campbell,para. 96.
55
Associated Newspapers Limited v Prince of Wales, gaerTianebuli samefos lordTa palatis 2006 wlis 21 dekembris gadawyvetileba, ix.:
<http://www.bailii.org/ew/cases/EWCA/Civ/2006/1776.html>
[19.08.2015]
56
Associated Newspapers Limited, par. 33.
49
52
57
daskvna
amrigad, piradi cxovreba da gamoxatvis Tavisufleba TiTqmis yovelTvis modian konfliqtSi, romlis
gadawyvetac mravalgvari SeiZleba iyos, dawyebuli romelime maTganisTvis upiratesobis miniWebiT da dasrulebuli Sualeduri gadawyvetilebiT. adamianis ufleba<http://caselaw.findlaw.com/tx-supreme-court/1546821.html>
[19.08.2015].
70
Teresa Wohlers, Leigh Vander, Ryan Rollans, ... etc., Case Law
Update, Texas Tech Administrative Law Jurnal, Vol. 10, Issue 1 (Fall
2008), 142.
54
Ta evropuli sasamarTlos praqtika, romelic uxvad iqna mimoxiluli, araerTgvarovania, kerZod, ar aris SemuSavebuli arc erTgvarovani testi. gadawyvetilebaTa
nawilSi yuradReba eqceva, rogorc zogadi sazogadoebrivi interesis arsebobas, aseve sajaro uflebamosilebis ganxorcielebis moments. ukanaskneli periodis gadawyvetilebebi ki mxolod zogadi sazogadoebrivi interesis kriteriumiT kmayofildebian, rac iwvevs gamoxatvis Tavisuflebis gafetiSebas, amiT ki sasamarTlo
TiTqos retrogradulad azrovnebs da ubrundeba pirveli Taobis saqmeebs, im gansxvavebiT, rom aRiarebs uflebaTa Soris konfliqtis arsebobas. sainteresod uyureben mocemul problemas anglo-amerikuli samarTlis
qveynebi. mecnierTa nawili saerTod uaryofs konfliqtis arsebobas da pirad sferosa da informaciis gavrcelebas gamoxatvis Tavisuflebis or mxared miiCneven.
Tumca sasamarTlo praqtika cdilobs garkveuli testi
Camoayalibos, ZiriTadad ki esaa imis gonivruli molodini, rom piradi sfero iqneba daculi. amasTan, aRsaniSnavia am kriteriumis bundovani xasiaTi. bolos ki
SeiZleba darwmunebiT iTqvas, rom rogorc adamianis
uflebaTa evropuli sasamarTlo, aseve anglo-amerikuli
samarTali gacilebiT mkacrad udgeba sajaro xelisuflebis mier piradi informaciis gavrcelebis sakiTxs,
rac erTgvar CarCoebSi aqcevs gamWvirvale mmarTvelobis princips. yovelive ki SeiZleba aixsnas samarTlis
TeoriaSi kargad damkvidrebuli mosazrebiT, rom politika dominirebs samarTalze, romelic, garkveulwilad,
politikis produqtia. miuxedavad amisa, Tanamedrove
55
56
57
salome gorgoZe
aseve saerTaSoriso aqtebiT. is moicavs TiToeuli adamianis uflebas, rogorc martom, ise sxvebTan erTad,
gaacxados Tavisi religia an rwmena aRmsareblobiT,
swavlebiT, ritualebis SesrulebiTa da dacviT.
saqarTvelo mravaleTnikuri qveyanaa, sadac saukuneTa ganmavlobaSi erTmaneTis gverdiT mSvidobianad Tanaarsebobdnen sxvadasxva eTnikuri warmomavlobisa da
aRmsareblobis adamianebi. religiuri problemebi Cvens
qveyanaSi perioduli gaaqtiurebiT xasiaTdeba.
bolo
ramdenime wlis ganmavlobaSi saqarTveloSi ganviTarebuli religiuri konfliqtis amsaxveli
calkeuli
faqtebi araerTgzis qceula mediisa da sazogadoebis
gansjis sagnad. saqarTvelos saxalxo damcvelis 20132014 wlis angariSebis1 mixedviT, religiuri Tavisuflebis dacvis mimarTulebiT umTavres Temas religiuri
niSniT gamovlenili Seuwynareblobisa da Zaladobis
faqtebi warmoadgenda.
ganviTarebuli movlenebis fonze aqtualizdeba sakiTxi, Tu rogor aSuqebs Tanamedrove qarTuli media
religiur Tematikas.
kvlevis mizania, gamovavlinoT onlainmediaSi religiuri Temebis gaSuqebis sadReisod arsebuli tendenciebi. SeviswavloT, ramdenadaa daculi am Temis gaSuqebisas profesiuli standarti da eTikuri normebi.
1
rogorc msoflioSi arsebuli mediaeTikis kodeqsebSia gansazRvruli Jurnalisturi eTika pirdapir kavSirSia adamianis fundamentur uflebebTan: Jurnalistis profesiuli eTika gulisxmobs adamianis iseTi Rirebulebebis pativiscemas, rogorebicaa: adamianis uflebebi, demokratia, mSvidoba da saerTaSoriso urTierTgageba.
aRsaniSnavia evropis qveynebSi arsebuli mediaeTikis kodeqsebi3, sadac calke muxli eTmoba religiuri
Temebis gaSuqebas:
TiToeuli adamianis Rirseba da reputacia daculi unda iyos. kanis feri, erovneba, warmomavloba, religiuri da politikuri mrwamsi,
sqesi da sxva pirovnuli maxasiaTeblebi ar unda gamoqveyndes, Tu isini ar ukavSirdeba mocemul sakiTxs an damamcirebeli formiTaa moyvanili _ fineTi.
religiuri sakiTxebis gaSuqebisas, saerTaSorisod
aRiarebuli profesiuli standartebis4 mixedviT, mniSvnelovania, Jurnalisti daukvirdes, rogori eniT aRwers sxva religiur jgufebs, zogierTi sityva SesaZloa Jurnalistma Seuracxmyofelad arc ki miiCnios,
magram jgufis wevrebi, romelTa Sesaxebac mzaddeba masala, ase ar miiCnevdnen. aucilebelia, masalis gamoqveynebamde yoveli sityva dakvirvebiT gadamowmdes. yovelTvis arsebobs riski imisa, rom masala sxva religiis mimdevarTa stereotipebis ubralo gameoreba ar gamovides. stereotipebis Seqmna Jurnalistis mxridan dauSvebelia. xSir SemTxvevaSi,
religiur sakiTxebze
muSaobisas Jurnalists wyarod mohyavs sasuliero pirebi, romelTa argumentebic biblias, yurans an sxva
2.
turi situacia masalaTa raodenobaze, media movlenurad interesdeba aRniSnuli sakiTxiT, roca uSualod
konfliqti xdeba, Tu mudmivad iCens interess religiuri Tematikis mimarT.
sakvlev masalad SevarCieT onlainmediis sami gamocema: `tabula.ge~, `geworld.ge~ da `netgazeti.ge~. aRniSnuli onlaingamocemebi aqtiurad aSuqeben religiur sakiTxebs. samive maTgans erTmaneTisgan gansxvavebuli saredaqcio politika aqvs, rac saintereso analizis saSualebas mogvcems, Tu ramdenad mravalferovnad da ra
aqcentebiT Suqdeba religiuri Tematika qarTul onlainmediaSi.
kvlevis meTodis kontent-analizis gamoyenebiT
winaswarSerCeuli kriteriumebis mixedviT (raodenobrivi da Tvisebrivi kategoriebis mixedviT) gavaanalizeT
moZiebuli masalebi. gamovavlineT publikaciaTa raodenoba da sixSire, droisa da gamocemaTa mixedviT. Tvisebrivi kategoriebis mixedviT ki davadgineT, ramdenad
mravalferovania Janrulad media, roca religiur Tematikas aSuqebs. ramdenad icavs publikaciebSi wyaroTa
balanss. aSuqebs Tu ara aRniSnul Temas profesiuli
standartisa da eTikis normebis dacviT.
sakvlev periodSi religiur Tematikaze mokvleulia sul 93 publikacia. amaTgan 82 niusi, 5 blogi, 4
interviu, 2 statia.
moZiebuli masalebi ganvixiloT, rogorc raodenobrivi maxasiaTeblebis mixedviT, ise Tvisebrivi kategoriebis mixedviT:
66
Janri _ am kriteriumis mixedviT moZiebuli masalebi davaxarisxeT Janrobrivad: statia, niusi, interviu, blogi. ramac, mogvca SesaZlebloba dagvedgina,
ramdenad mravalferovania media
asaxvis formaTa
TvalsazrisiT, sTavazobs Tu ara igi mkiTxvels, rogorc movlenur, axal ambebs, ise vrcel, analizur masalebs. moZiebuli publikaciebi gamocemebis mixedviT
Janrobrivad Semdegnairad gadanawilda:
`tabula.ge~ _ sul 69 masala, amaTgan 64 niusi, 4
blogi, 1 interviu.
`netgazeti.ge~ _ sul 21 masala, amaTgan 18 niusi, 2
statia, 1 blogi.
`geworld.ge~ _ sul 3 masala, amaTgan samive interviu.
Tveebis mixedviT yvelaze meti masala daibeWda oqtomberSi _ 35, seqtemberi _ 26, noemberi _ 17, dekemberi _ 17. aRniSnuli monacemebi mianiSnebs, rom religiuri sakiTxebi movlenurad Suqdeba mediaSi. seqtembersa da oqtomberSi, roca qobuleTisa da moxes SemTxvevebi moxda, media aqtiurad aSuqebda momxdars, Sesabamisad yvelaze meti masala, swored am periodSi gamoqveynda.
yvelaze xSirad mediam sakvlev periodSi gamoqveynebul masalebSi yuradReba dauTmo iseT sakiTxebs, rogoricaa:
religiuri Seuwynareblobisa da diskriminaciis
faqtebi;
umciresobebis uflebebis dacva;
67
%28razmaZe%29%3A+Tu+gvinda+RvTis+uaryofa+da+uflis+gmoba%2C+
_+evrointegracia+amas+gardauvals+gaxdis> [02.05.2015].
71
<http://geworld.ge/View.php?ArtId=6312&lang=ge&Title=mama+basili+
%28mkalaviSvili%29%3A+sinodis+krebebs+marTavdnen+soso+TofuriZe+
da+giga+bokeria%2C+ugulava+ki+epistoleebs+asworebda> [02.05.2015].
72
rom hipoTeza gamarTlda: religiuri sakiTxebis gaSuqebisas qarTul onlainmediaSi gvxvdeba profesiuli
standartisa da eTikis normebis darRvevis SemTxvevebi.
mokvleul masalebSi umetesoba niusia, sadac warmoCenilia faqtebi da sxvadasxva wyaros mier am faqtebis Sefaseba. wyaroebi mravalferovania, marTlmadidebeli da sxva aRmsareblobis sasuliero pirebi, politikosebi, arasamTavrobo organizaciis warmomadgenlebi.
Tumca, maTTan SedarebiT naklebi dro eTmoba ubralo
moqalaqeebs, romlebic swored ganxiluli Temebis mTavari moqmedi pirebi arian da romelTa poziciis Cvenebac mniSvnelovania.
kvlevis Sedegebma cxadyo, rom onlaingamocemebi
`tabula.ge~ da `netgazeti.ge~ profesiuli standartebisa
da eTikis normebis dacviT aSuqebs religiur Tematikas, Tumca umetesad aris movlenuri da momxdar movlenebs Tanmimdevrulad mihyveba. religiuri sakiTxebis
gaSuqebisas Temis iniciatori umeteswilad Tavad ar
aris. onlaingamocema `geworld.ge-is~ mier gamoqveynebuli zemoT aRniSnuli masalebi ki Seicavda siZulvilis
enas, diskriminaciul da Seuracxmyofel gamonaTqvamebs.
igrZnoboda Temebis politizeba, antidasavluri ganwyoba. aseve, gamovlinda magaliTebi, rodesac Jurnalistis
mier ar xdeboda faqtisa da komentaris erTmaneTisgan
gamijvna.
rekomendaciebi:
profesiuli standartebis dacva _ iseve, rogorc nebismieri profesiis adamianisTvis, JurnalistisTvisac umniSvnelovanesia profesiuli
74
standartebis dacva, rac, Tavis mxriv, prevenciaa saimisod, rom momzadebuli masala uxarisxo da mcdari iyos.
eTikuri normebis dacva _ Jurnalistis mxridan eTikuri normebis gaTvaliswineba aucilebelia masalebze muSaobisas. profesiuli eTika
warmoadgens im oqros Sualeds, romlis dacvis
SemTxvevaSic JurnalistisaTvis ufro advildeba profesiuli standartebis Sesruleba.
qveynis kanonmdeblobis dacva _ qveynis kononmdeblobisadmi morCileba TiToeuli moqalaqis
valia. kanonmdeblobis normebis cnoba da gaTvaliswineba yovelTvis daexmareba Jurnalists
masalebSi samarTlebrivi Secdomebisgan Tavis
aridebaSi.
specializebuli Jurnalistebis arseboba _ sasurvelia religiis Temaze momuSave Jurnalistebs hqondeT sabaziso codna am Temisa, rac,
Tavis mxriv, gamoricxavs Secdomebs. maT mier
momzadebuli masalebi ki kvalificiuri da sando iqneba.
75
77
nata ZveliSvili
The Guardian, Octavia Nasr fired by CNN over tweet praising late
ayatollah
<http://www.theguardian.com/media/2010/jul/08/octavia-nasrcnn-tweet-fired>, 2010 [14.02. 2015].
79
yvelaze mniSvnelovani dilema swored maSin Semodis, rodesac Jurnalists socialur mediaSi gavrcelebuli informaciis daxarisxeba uwevs da wyvets, romels endos. meores mxriv, personebs ufro advilad endoba xalxi da informaciasac ufro advilad awvdis
socialuri qselis meSveobiT.5
politikuri axali ambebis Jurnalistebis mier socialuri mediis gamoyeneba norvegiaSi rogstadma Seiswavla.6 misi daskvniT, sxva media saSualebebis JurnalistebTan SedarebiT socialur qselebs ufro metad
onlainmediis reportiorebi iyeneben. mkvlevari aRniSnavs, rom politikis axali ambebis Jurnalistebis didi
nawili ar afiqsirebs sakuTar mosazrebas politikur
ambebze socialur qselebSi da mas ufro metad piradi
urTierTobebisa da garTobis saSualebad ganixilaven.
im Temebze mosazrebebis gamoTqmas, romelzec Jurnalisti muSaobs, eTikur WrilSi ganixilavs podjeric,7 romelic ambobs, rom Jurnalistebs urCevniaT
socialur qselSi calke hqondeT piradi da calke
profesiuli gverdebi.
swored eTikur WrilSi ganixileba sakiTxi Tu visi pasuxismgeblobaa internetSi gamoqveynebuli masalis
qvemoT momxmareblebis mier datovebuli siZulvilis
enis Semcveli komentarebi. saredaqcio zedamxedvelobidan user-generated content-ze (momxmareblis mier generirebuli Sinaarsi) gadasvlam korporaciuli socialuri
pasuxismgeblobis sakiTxi wamowia win da axali gamowvevebi dadga sityvis Tavisuflebis kuTxiT8 vin aris
pasuxismgebeli siZulvilis enis Semcveli Tu Seuracxmyofeli komentarebis dros, redaqcia Tu Tavad komentaris avtori _ calsaxa pasuxi ar arsebobs. Tumca
lanpere9 SeniSnavs, rom siZulvilis enis Semcveli komentarebi gamoxatvis Tavisuflebis dacviT ar sargebloben da Sesabamisad misi waSla sityvis Tavisuflebis
SezRudvad ar miiCneva.
zemoT aRniSnuli eTikuri dilemebisa da gamowvevebis gaTvaliswinebiT, winamdebare kvlevis mizania gaanalizdes dgeba Tu ara miukerZoeblobis standarti eWvqveS, rodesac Jurnalisti socialur qselSi im sakiTxze akeTebs mosazrebas, razec muSaobs, amasTan, Sefasdes, ramdenad samarTliania samsaxuridan gaTavisufleba
amgvari gamoxatvis gamo. agreTve, gamoikvlios irRveva
Tu ara raime eTikuri standarti im SemTxvevaSi, rodesac Jurnalisti nebarTvis gareSe iRebs socialur
qselSi gamoqveynebul romelime posts da mas Jurna8
listur produqtSi iyenebs. kvlevis kidev erTi mizania, aCvenos iReben Tu ara qarTuli onlaingamocemebi
pasuxismgeblobas mkiTxvelis mier datovebul siZulvilis enis Semcvel komentarebze.
kvlevis hipoTeza Semdegnairad Camoyalibda:
1 Jurnalistebis mier socialur qselSi samuSao
Temaze sakuTari mosazrebebis dafiqsirebiT eTikuri
standarti irRveva.
2 socialur qselSi gamoqveynebuli statusis
Jurnalistur masalaSi gamoyeneba eTikuri standartis
darRveva ar aris.
3 siZulvilis enis Semcvel komentarebze qarTuli
onlaingamocemebi saredaqcio pasuxismgeblobas ar iReben da ar Slian mas.
1. kvlevis meTodologia
kvlevis meTodologiad SeirCa siRrmiseuli interviu. kvlevaSi monawileoba miiRes eqvsi onlaingamocemis
redaqtorebma,
maT
Soris:
maia
mecxvariSvili
(netgazeti.ge),
zura vardiaSvili (liberali.ge), daviT
CixlaZe
(tavisupleba.org),
lela
SerazadiSvili
(droni.ge) da inga bajeliZe (news.ge). TiToeuli maTgani sazogadeobriv politikuri kontentis, gavlenisa da
reitingis mixedviT SeirCa. redaqtorebi gamoikiTxnen
2015 wlis 20-30 martis periodSi.
kvlevisas aseve gamoikiTxnen eqspertebi - Tamar
ruxaZe (Jurnalisturi eTikis qartiis aRmasrulebeli
direqtori), uCa seTuri (informaciis Tavisuflebis
83
2. Sedegebi
kvlevis Sedegad aRmoCnda, rom monawile mediasaSualebis Jurnalistebi, socialur qselebs aramxolod
Temebis da repondentebis moZiebisTvis iyeneben, aramed
afiqsireben sakuTar mosazrebebs im Temebzec ki, rasac
aSuqeben. iqidan gamomdinare, rom qveyanaSi arsebul
eTikur regulaciebSi am sakiTxze araferia naTqvami,
redaqciebsac ar aqvT erTgvarovani midgoma da socialur qselebSi mosazrebebis dafiqsirebaze SezRudvebs
sxvadasxva formiT uweseben Jurnalistebs an saerTod
ar zRudaven maT gamoxatvas.
kvlevaSi monawile 5 gamocemidan 3 ambobs, rom arsebobs zepiri SeTanxmeba redaqciaSi da mimdinare movlenebze Jurnalistebi ar afiqsireben sakuTar mosazrebebs, radgan socialuri qselebi miiCneva sajaro sivrced10, Sesabamisad, iq gamoTqmuli mosazreba, rogorc
sajaro Sefaseba, ise aRiqmeba.
kvlevis TiTqmis yvela monawile (12-dan 11) iziarebs im azrs, rom Jurnalistis mier socialur qselSi
mosazrebis dafiqsireba im Temaze, razec muSaobs, mediasaSualebis miukerZoeblobas safrTxes uqmnis. mTavari
is aris, rom Jurnalistebi mkiTxvelis mier im gamocemasTan asocirdebian, sadac muSaoben, Sesabamisad, rodesac isini ama Tu im movlenas afaseben, an romelime
respondentis mimarT sakuTar damokidebulebas gamoxataven, mkiTxvels uCndeba winaswari ganwyoba, rom Jur10
11
86
kvlevis Sedegad gamoikveTa mosazreba, rom im SemTxvevaSi, Tu SromiT xelSekrulebaSi ar iqneba gaTvaliswinebuli maT Soris socialuri mediaSi aqtiurobis
farglebi, damsaqmebels saSualeba eqneba sakuTari survilisamebr, nebismier dros gaaTavisuflos Jurnalisti.
safuZvlad ki socialur qselSi gamoTqmuli mosazreba
daasaxelos, ramac misi azriT, gamocemis miukerZoebloba eWvqveS daayena. amitomac manipulaciis gamosaricxad,
mniSvnelovania, rom
media organizaciebma SeimuSaon
socialuri mediis politika, sadac gansazRvaven TanamSromelTa moqmedebis farglebs.
imisaTvis, rom gvenaxa, Tu rogor iyeneben onlaingamocmebi socialur qselebs sakuTar masalebSi. kvlevaSi
monawile xuTi vebgverdis (netgazeti.ge, liberali.ge,
tavisupleba.org, droni.ge, news.ge). kontent analizi ganxorcielda. dakvirveba 1-31 martis periodSi mimdinareobda.
kvlevis Sedegad aRmoCnda, rom saerTo jamSi xuTive vebgverdze axali ambebis rubrikaSi gamoqveynda
4772 masala, saidanac mxolod 345 niusSi (7%) iyo
gamoyenebuli socialuri qseli, rogorc informaciis
wyaro.
amasTan mniSvnelovania, rom socialur qselebs,
rogorc informaciis wyaros, procentulad yvelaze
xSirad iyenebda droni.ge. kvlevis periodSi gamoqveynebuli masalebis 14 procenti swored socialuri qselidan aRebul informacias eyrdnoboda. raodenobrivad
yvelaze met, 253 SemTxvevaSi news.ge daeyrdno socia87
rac wyaros identificirebis, Sesabamisad, misi sandoobis gansazRvris saSualebas amcirebs. News.ge-s SemTxvevaSi es maCvenebeli 13 procentia, Droni.ge-s masalebSi ki - 33 procenti.
kidev erTi socialuri qselis, Instagram-is gamoyeneba mxolod or SemTxvevaSi dafiqsirda. am qselSi
gamoqveynebul informacias news.ge da tavisupleba.org-i
daeyrdnen.
kvlevaSi monawile onlainmediis yvela warmomadgeneli socialuri qselebidan umetes SemTxvevaSi (80%)
teqstur maslebs (statusebs) iRebs. News.ge da
Droni.ge yvelaze xSirad iyneben socialur qsels, rogorc pirvelad wyaros. maT mier gavrcelebuli informaciebi mxolod socialuri qselidan aRebul komentars an posts eyrdnoba da ar Seicavs raime damatebiT
89
90
qselSi ganTavsebuli informacia aris ara faqti, aramed - mosazreba, romelic miso avtoris rwmeniT, faqtia. amitomac socialuri qseliT gavrcelebuli informaciis did raodenobaSi ra aris namdvili da ra
aris sicrue, bevrad ufro rTuli gasarkvevia, vidre im
konkretul mizanmimarTul muSaobaSi, rasac media SeiZleba eweodes.16
piradi cxovrebis xelSeuxeblobis darRveva - gansakuTrebiT aqtualuri maSin xdeba, rodesac mediasaSualebebi iseT fotos iReben socialuri qselidan, sadac
ambis gmiri marto ar aris gamosaxuli.
miuxedavad
imisa, rom feisbuqi sajaro sivrcea, mediis pasuxismgeblobaa konteqstis Sesabamisad fotos gamoqveyneba. vinaidan, rodesac adamiani socialur qselSi aqveynebs fotos, komentaris msgavsad, ar fiqrobs, rom is mediis
mier gamoyenebuli iqneba.17
diskriminaciis waxaliseba - socialuri qselidan
aRebuli informaciis Jurnalisturad damuSavebis gareSe gavrcelebiT SesaZloa, pirTa garkveuli jgufis
diskriminacia moxdes, radgan piri, romelic komentars,
Tu statuss wers socialur qselSi, SesaZloa, swored
amgvar terminologias iyenebdes (politkoreqtuli
msjelobis valdebuleba mas ar aqvs), onlainmediaSi misi gadmotaniT media xels uwyobs amgvari enis gavrcelebas. Jurnalisturi eTikis qartiis Tanaxmad ki Jur-
16
17
iqve.
92
22
93
26
27
94
daskvna
kvlevisas dadasturda pirveli hipoTeza - sazogadoebriv politikur Temebze Jurnalistebis mier socialur qselSi sakuTari mosazrebebis dafiqsirebiT miukerZoeblobis standarti irRveva. gamocemas Zalian gauWirdeba imis mtkiceba, rom Jurnalisti, romelic socialur qselebSi mudmivad afiqsirebs sakuTar azrs
mimdinare movlenebze, is miukerZoeblad gaaSuqebs imave
ambavs sakuTar Jurnalistur masalaSi. amiT ki organizaciis reputacia da sandooba eWvqveS SeiZleba dadges.
qarTuli onlaingamocemebis redaqtorebi miiCneven,
rom umjobesia, Jurnalistma Tavi Seikavos socialur
qselebSi sakuTari azris dafiqsirebisgan im Temaze, razec muSaobs. Tumca, ar arsebobs, erTiani standarti am
sakiTxTan dakavSirebiT.
redaqciaSi socialuri mediis politikis SemuSavebis gareSe damsaqmebels manipulaciis saSualeba rCeba,
vinaidan man SesaZloa, samsaxuridan gafrTxilebis gareSe gaaTavisuflos Jurnalisti socialur qselSi gamoxatvisTvis, ramac damsaqmeblis azriT, gamocemis miukerZoebloba Selaxa.
subieqturi gadawyvetilebebis miRebis gamosaricxad, aucilebelia arsebobdes redaqciis mier SemuSavebuli politika socialur qselebTan dakavSirebiT, romelSic cxadad Caiwereba Tu ra tipis SezRudvebi
uwesdebaT Jurnalistebs. dauSvebelia samsaxuridan gaTavisufleba winaswari gafrTxilebis gareSe. Tumca, miukerZoeblobis standartis dacvisgan ar Tavisufldeba
Jurnalisti im SemTxvevaSi, rodesac amgvari SeTanxmeba
redaqciaSi ar arsebobs.
95
dadasturda meore hipoTeza, rom socialur qselSi gamoqveynebuli informaciis Jurnalistur masalaSi
gamoyenebiT ar irRveva eTikuri standartebi, Tumca,
problema iqneba misi gamoyenebis formebTan dakavSirebiT. mniSvnelovania, rom romelime piris mier socialur qselSi gamoqveynebuli komentaris aRebisas Jurnalisti darwmundes mis sizusteSi, gadaamowmos avtorTan da amcnos, rom am informaciis gamoqveynebas apirebs. amasTan, socialuri qselidan aRebuli informacia unda iyos erTerTi Semadgeneli nawili axali ambebisa, rogorc es xdeba nebismieri sxva saSualebiT miRebuli komentaris Tu informaciis dros.
nawilobriv dadasturda mesame hipoTeza. gamarTlda varaudi, rom siZulvilis enis Semcvel komentarebze qarTuli onlaingamocemebi saredaqcio pasuxismgeblobas ar iReben da mkiTxvelTa mier datovebul
komentarebs masalis Semadgenel nawilad ar ganixilaven.
ar dadasturda mesame hipoTezis meore nawili,
romlis mixedviTac redaqciebi ar Slian siZulvilis
enis Semcvel komentarebs. aRmoCnda, rom kvlevaSi monawile onlaingamocemebi zRudaven siZulvilis enis Semcvel komentarebs arasistematiurad da im SemTxvevaSi,
rodesac maTi vebgverdi amis saSualebas iZleva. amasTan
komentaris datovebas zRudaven im SemTxvevaSi, Tu romelime konkretuli masalis gamoqveynebisas mosalodnelia siZulvilis enis Semcveli komentarebi. eqspertebi
miiCneven, rom amgvari komentarebis waSla siZulvilis
enis tiraJirebis xelSeSla ufroa, ris valdebulebac
Jurnalists aqvs, vidre gamoxatvis Tavisuflebis SezRudva.
96
98
mariam TurqiSvili
Supreme Court Judge cites Nirbhaya case, says no to media trial; ix.
<http://www.ibnlive.com/news/india/supreme-court-judge-cites-nirbhayacase-says-no-to-media-trial-1025620.html> [15.08.2015].
2
,
,
, , 1997 <http://www.guild.ru/info/23/deklaratsiya>
[27.07.2015].
100
melsac savaldebulo Zala ar aqvs, sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb saqarTvelos kanoni, aseve
saqarTvelos Jurnalisturi eTikis qartia. calkeuli
iuridiuli sakiTxebis gaSuqebis standartebs vxvdebiT
saarCevno da sisxlis samarTlis saproceso kodeqsebSi.
Tumca praqtikaSi, am regulaciebis darRveva iSviaTi
movlena araa.
rac Seexeba JurnalistTa specializebul jgufs,
aseTi saqarTveloSi gamoyofili ar aris da amis gamo
iSviaTi araa SemTxvevebi, rodesac mauwyebeli iuridiuli ganaTlebis naklebobis gamo Secdomebs uSvebs sakiTxTa gaSuqebasa da sasamarTlosTan urTierTobaSi.
winamdebare naSromSi mokled ganvixilavT zemoaRniSnul problemebs, SevexebiT mediis rols sazogadoebis informirebaSi sasamarTlos Sesaxeb; mauwyeblis sasamarTloze, konkretulad ki, mosamarTleebsa da nafic
msajulebze gavlenis sakiTxs; ganvixilavT aqvs Tu ara
medias udanaSaulobis prezumfciis dacvis valdebuleba
da imas, Tu rogor iqcevian Jurnalistebi sasamarTlo
sxdomis darbazSi.
. ., , .
:
, , 2001; ix.
<http://www.law.edu.ru/doc/document.asp? docID=1126695> [30.08.2015].
102
2. sasamarTlos damoukidebloba
cxadia, mediam sasamarTlos gamWvirvalobaze dadebiTi gavlena moaxdina da moaxerxa is, rom dauaxlova
sasamarTlo xelisufleba sazogadoebas. nel-nela izrdeba mosaxleobis samarTlebrivi cnobierebac. sasamarTlo aRar aris miuwvdomeli Zala, romlis saqmianobaSic Caxedva SeuZlebeli iyo da amaSi didi wvlili medias miuZRvis.
yovelive zemoxsenebulis miuxedavad, demokratiisa
da samarTlebrivi saxelmwifos principebi aseve moiTxoven, rom sasamarTlo iyos damoukidebeli yovelgvari
zegavlenisa da zewolisagan. misi damoukidebloba aris
kanonis uzenaesobis da samarTliani procesis fundamenuri garantiis winapiroba. sasamarTlos ekisreba moqalaqeebis sicocxlis, Tavisuflebebis, uflebebis, movaleobebisa da qonebis Sesaxeb saboloo gadawyvetilebis
miRebis valdebuleba.4 sasamarTlom mis winaSe wardgenili saqmeebi unda gadawyvitos miukerZoeblad, faqteb4
gaerTianebuli erebis organizaciis 1982 wlis ZiriTadi principebi sasamarTlos damoukideblobis Sesaxeb.
103
ze dayrdnobiT da kanonis Sesabamisad, nebismieri mxridan da nebismieri mizniT yovelgvari SezRudvis, Seusabamo zegavlenis, iZulebis, Zaladobis, daSinebis an pirdapiri an arapirdapiri Carevis gareSe.5 es debulebebi,
aseve, gadmotanilia qarTul kanonmdeblobaSi.
zemoxsenebuli principebidan, aseve gamomdinareobs
sasamarTlos damoukideblobis valdebuleba mediis zegavlenisagan. mauwyebeli, romelic aqtiurad Zerwavs
sazogadoebriv azrs da axdens informirebas, zogjer,
zRudavs sasamarTlos damoukideblobas da bRalavs mis
avtoritets Tavisi Warbi dainteresebiT. iSviaTi ar
aris SemTxvevebi, rodesac sasamarTlo ganicdis presisa
da sazogadoebis zewolas, magram aman ar unda Searyios
sasamarTlos pozicia da asaxva ar unda hpovos mis gadawyvetilebaze.
saqarTvelos konstitucia, saerTaSoriso xelSekrulebebi, zemoxsenebuli normebi, principebi da kidev
mravali sxva normatiuli aqti icavs sasamarTlos mis
saqmianobaSi mediis zedmeti Carevisagan, aseve, avaldebulebs ar aRmoCndes gareSe faqtorTa zegavlenis qveS.
3. media da mosamarTle
sakiTxavia axdens Tu ara media gavlenas mosamarTleze. Tu sakiTxs farTo gagebiT mivudgebiT, cxadia,
rom rogorc nebismieri adamiani, romelic dainterese5
gaeros 1985 wlis ZiriTadi principebi sasamarTlos damoukideblobis Sesaxeb, me-2 muxli.
104
bulia mimdinare movlenebiT, kiTxulobs gazeTs, uyurebs axal ambebs, usmens radios, is Riaa mediis gavlenisaTvis, iseve, rogorc nebismieri mosamarTle. Tumca,
arc is unda dagvaviwydes, rom mosamarTle debs fics
da kargad iazrebs Tavis movaleobas iyos damoukidebeli da obieqturi saqmis ganxilvisa da gadawyvetilebis
miRebisas. misi movaleoba iyos damoukidebeli, aseve
vrceldeba mediis poziciisgan Tavisuflebaze. konkretuli viTarebis Jurnalistiseuli Sefaseba zogjer
arasworia im martivi mosazrebidan gamomdinare, rom is
ar icnobs kanonmdeblobas ise, rogorc mosamarTle da
xSir SemTxvevaSi Secdomas uSvebs samarTlebriv sakiTxebze Tavis komentarebSi.
Tamamad SegviZlia vTqvaT, rom mosamarTle metwilad ar izRudeba mediis gavleniT, vinaidan kargad icnobs Tavis movaleobebs da iazrebs pasuxismgeblobas.
magram aris ki es damoukidebloba absoluturi?
inglisis saapelacio sasamarTlos yofili mosamarTle ser mark poteri acxadebs, rom iseve rogorc
nebismier adamians, gadawyvetilebis miRebisas mosamarTles uCndeba survili icodes rogor miiRebs mis gadawyvetilebas sazogadoeba da ra Sefaseba moyveba mas.6
is aseve wers, rom zogjer sazogadoebrivi azris gavlena mosamarTleze dadebiT Sedegebs iRebs, vinaidan
Sir Mark Potter, Do the Media Influence the Judiciary?, The Foundation
for Law, Justice and Society in affiliation with The Centre for Socio-Legal
Studies, University of Oxford, 2011, 3; ix. <http://www.fljs.org/sites/
www.fljs.org/files/publications/Potter_PB.pdf> [02.04.2015].
105
qologebi amtkiceben, rom mauwyebels SeuZlia Secvalos adamianis azrovnebis stili, misi msoflmxedveloba da realobis aRqma.8 medias aqvs unari Camoayalibos
xalxis myari pozicia da ideologia calkeuli sakiTxebis mimarT da is imdenad Rrmad jdeba adamianis cnobierebaSi, rom SesaZlebelia, es ukanaskneli verc ki
iazrebdes amas. rac mTavaria, mauwyebels SeuZlia Seqmnas aJiotaJi sazogadoebaSi da moaxdinos sakiTxis gamwvaveba. mosamarTlec, rogorc sazogadoebis nawili, SesaZlebelia moxvdes am saerTo ganwyobis gavlenis qveS.
amis mravali magaliTi axsovs msoflio sasamarTlo
praqtikas, rac damaxasiaTebelia nebismieri saxelmwifosTvis da ar warmoadgens Seuswavlel statistikas.
Catarebuli kvlevebi adastureben, rom yvelaze metad
mediis zegavlenas, pirdapir Tu iribad, ganicdis samoqalaqo procesi, Tumca arc sisxlis da administraciul procesebze gavlenaa gamonaklisi. yovelive es, samwuxarod, zogjer aisaxeba sasamarTlo gadawyvetilebaze.9
sabolood ki, unda aRiniSnos, rom mosamarTles,
iseve rogorc yvela moqalaqes, aqvs azris gamoxatvis
da rwmenis Tavisufleba. magram am uflebebis ganxorcielebisas is yovelTvis unda cdilobdes SeinarCunos
8
Luskin B., Brain, Behavior, and Media, The Media Psychology Effect,
2012 ix., <https://www.psychologytoday.com/blog/the-media-psychologyeffect/201203/brain-behavior-and-media> [10.05.2015].
9
Claire S. H. Lim, Media Influence on Courts: Evidence from Civil Case
Adjudication, Kessler and McClellan (1996); <https://lim.economics.
cornell.edu/civilpaper.pdf> [10.04.2015];
<https://jillianmastroianni.wordpress.com/2012/04/22/how-social-mediaaffects-court-cases/> [10.04.2015].
107
azris zemoqmedebis qveS. yvelaferTan erTad, SeuZlebelia am gavlenisgan msajulTa absoluturi dacva, gansakuTrebiT im pirobebSi, rodesac ar xdeba maTi sruli
izolireba potenciuri gavlenis wyaroebisgan. nafic
msajulTa SerCevis procesi aris xangrZlivi da dakavSirebulia mraval procedurasTan, romlebic SesaZloa
droSi gaiwelos ramdenime TviTac ki.11 ar aris gamoricxuli, rom ver moxerxdes saWiro raodenobiT msajulTa SerCeva erT SesarCev sxdomaze da, swored aq
vawydebiT problemas. dRes saqarTveloSi ar arsebobs
dawesebuleba, sadac SesaZlebeli iqneboda izolireba
SesaZlo zemoqmedebisagan. nafici msajulebi, romlebic
ukve informirebulni arian, rom konkretuli saqmis
ganxilvaSi unda miiRon monawileoba, brundebian saxlebSi da maTi kontaqti gareSe pirebTan ar aris SezRuduli. marTalia, SesarCev sxdomaze mosamarTle afrTxilebs msajuls, rom mas ar SeuZlia gaavrcelos
saqmesTan dakavSirebuli informacia da Tavi unda Seikaos mocemul saqmesTan dakavSirebuli informaciis mopovebisagan, realurad, amis kontroli SeuZlebelia. Tu
msajulebze ar dawesdeba 24-saaTiani meTvalyureoba,
veravin gaigebs adevnebs Tu ara is Tvals sainformacio
saSualebebs, saubrobs Tu ara is nacnobebTan an sxva
pirebTan konkretul saqmeze da a.S. amasTan cxadia, rom
aseTi kontrolis daweseba adamianis uflebaTa calsaxa
darRvevaa.
aseve problemuria msajulTa calke sacxovrebel
SenobaSi an sxvagan gadayvanis sakiTxi, vinaidan im piro11
iqve, 47.
109
bebSi, rodesac nafic msajulTa kolegiis dakompleqteba SesaZlebelia gaiwelos TveobiT, adamianis mowyveta
misi ojaxisa da samuSao garemosagan iqneboda misi da
misi axloblebis konstituciuri uflebebis darRveva.
magram ukontrolo viTarebaSi msajuls SeuZlia, magaliTad, moisminos sainformacio saSualebebSi mtkicebulebebis Sesaxeb, romlebic sasamarTlom dauSveblad
cno da, gacnobierebulad Tu gaucnobiereblad, gadawyvetileba miiRos am mtkicebulebaze dayrdnobiT. arc
isaa gamoricxuli, msajuli moeqces sazogadoebrivi
mRelvarebis zegavlenis qveS, ris Seqmnis SesaZleblobac medias, eWvgareSea, gaaCnia.
yvelaferTan erTad, mTel msoflioSi mravladaa
mediis mier saqmis zedmetad aqtiuri gaSuqebis gamo sasamarTlo sxdomis CaSlis12 an msajulTa mier araswori verdiqtis gamotanis praqtika.
nafic msajulTa verdiqtze mediis zegavlenis
TvalsaCino magaliTia o. jei. simpsonis saqme,13 rodesac
cnobil amerikel fexburTels brali edeboda yofili
colisa da misi sayvarlis mkvlelobaSi. saqmes aqtiurad aSuqebdnen iseTi cnobili telearxebi, rogoricaa
CNN, BBC, CBN da mravali sxva. saintereso isaa, rom
am saqmem mTeli qveyana 2 nawilad gayo: adamianebad,
romlebic miiCnebdnen simpsons damnaSaved da maT, vinc
12
iqve, 41.
BBC - OJ Simpson the Untold Story; .,
<https://www.
youtube.com/watch?v=QG5CPhGoT3M> [18.04.2015]. CBS- news;
ix., <http://www.cbsnews.com/news/the-o-j-simpson-murder-trial-20-yearslater/> [18.04.2015].
110
13
garda, rodesac sxdomis daxurva aris saWiro sazogadoebrivi interesisa da moralidan gamomdinare.15
TumaniSvili g., sisxlis samarTlis procesi zogadi nawilis mimoxilva, Tbilisi, 2014, 80.
113
marTlom braldebuli SeiZleba gaamarTlos kidec. amitom sisxlis samarTalwarmoebis romelime wina stadiaze dauSvebelia braldebulis miCneva da moxsenieba damnaSaved, vinaidan saxelmwifo (kanoni) mas udanaSaulod
miiCnevs,17 xolo konkretul pirs sisxlis samarTlis
sasjeli SeiZleba daedos mxolod udanaSaulobis prezumfciis principis moqmedebis Sewyvetis Semdeg, anu
kanonier ZalaSi Sesuli ganaCeniT misi damnaSaved cnobis momentidan.18
bolo dros gaxSirda ganacxadebi imis Taobaze,
rom mauwyeblis moqmedebebi aSkara dartymas ayenebs
udanaSaulobis prezumfcias. amis magaliTia e.w. abulaZis saqme, rodesac konkretul pirs brali edeboda
policiis TanamSromlis mkvlelobaSi. mediam yovelgvari gamoZiebisa da sasamarTlo gadawyvetilebis gareSe,
jer kidev dakavebamde, Seracxa es adamiani damnaSaved
da mkvlelad.
aSkara iyo, rom am saqmeSi mediam moaxdina sakiTxis dramatizeba da personalizacia movlenaTa safuZvliani gamoZiebis gareSe. aseve vrceldeboda gancxadebebi, rom zogi mauwyebeli avrcelebda mxolod erTi
mxaris pozicias da mxolod im faqtebs, romlebic ganamtkicebda am xedvas. amasTan, aqcenti ar keTdeboda
danaSaulis savaraudo Camdenis motivze, moxda misi piradi cxovrebisa da warsulis gasajaroeba iseTi ra17
kaxniaSvili a., udanaSaulobis prezumfcia da sisxlis samarTlis saqmis Sesaxeb cnobebis gavrceleba, Jurnali adamiani da
konstitucia, N#2, 1999, 22.
18
iqve, 22; ix. citireba: . .
, , 1981, 43.
114
samarTlos uflebis darRvevamde. Sesabamisad, imis miuxedavad, rom udanaSaulobis prezumfciis dacvis valdebulebas dRevandeli kanonmdebloba mxolod saxelmwifo organoebs akisrebs, media saSualebebsac gaaCniaT
eTikuri valdebuleba ar moixsenion braldebuli iseTi
formiT, TiTqos misi braleuloba dadgenilia sasamarTlo gamamtyunebeli ganaCenis gamotanamde. es movaleoba
pirdapir aris miTiTebuli Jurnalisturi eTikis normebSi da imis miuxedavad ras vuwodebT am movaleobas,
udanaSaulobis prezumfcias Tu nebismier sxva saxels,
faqtia, is arsebobs da unda Sesruldes.
daskvna
sabolood SegviZlia davaskvnaT, rom problemebi
mediasa da sasamarTlos urTierTobebSi aris ormxrivi.
media arasworad aSuqebs iuridiul sakiTxebs da zogjer arakoreqtulia sasamarTlos mimarT. amis sapirispirod, sasamarTlo zogjer cdilobs maqsimalurad daicvas Tavi mediisagan da erideba komentaris gakeTebas.
ra Tqma unda, yvela am sakiTxis mogvareba erTbaSad SeuZlebelia da mdgomareobis gasaumjobeseblad saWiroa
sistematuri muSaoba da TanamSromloba mediasa da sasamarTloebs Soris.
am problemebis mogvarebis yvelaze efeqtur gzad
miiCneva JurnalistTa jgufis gamoyofa, romelic specializebuli iqneba iuridiuli sakiTxebis gaSuqebaze.
amasTan, saWiroa am jgufis kvalifikaciis amaRlebaze
116
118
119
Tamar kareliZe
ilias saxelmwifo universitetis mecnierebisa
da xelovnebis fakultetis magistraturis II
kursis studenti
TviTregulirebis organoebi regionul
mauwyeblebSi
Sesavali
mauwyeblebSi TviTregulirebis organoTa muSaobis
Sesaxeb Catarebulma kvlevebma aCvena, rom umetes SemTxvevaSi maT arsebobas ufro metad formaluri xasiaTi
aqvs, vidre qmediTi. TiTqmis msgavsi Sedegi iqna miRebuli rogorc erovnuli, aseve regionuli mauwyeblebis
kvlevisas. qvemoT warmodgenili kvleva regionul mauwyeblebs exeba, romelze muSaobis procesSic, mauwyeblebis xelmZRvanelebTan Catarebuli interviuebisas, gamoikveTa is saWiroebebi, romlebic, efeqtiani da qmediTi
TviTregulirebis organos Sesaqmnelad, televiziebs
sWirdebaT.
erTaderTi SemTxveva, rodesac regionuli mauwyeblis TviTregulirebis organom saCivari ganixila da
rezonansuli gaxda, 2012 wels, zviad qoriZis mier,
telekompania obieqtivis winaaRmdeg Setanili sarCeli iyo, romlis retranslirebasac aWaraSi, 25-e arxi
awarmoebda.
120
saqme exeboda obieqtivis gadacemis, Ramis studiis 19 martis gamoSvebas, romlis wamyvani iyo irma
inaSvili, stumari ki - soso manjaviZe. gadacema baTumSi azizies meCeTis mSeneblobas exeboda. amave Temaze,
baTumis preskafeSi gamarTul diskusiazec isaubres.
zviad qoriZe saCivarSi aRniSnavda, rom gadacemis wamyvanma da stumarma konteqstis darRveviT moaxdines misi mosazrebebis citireba da arasworad interpretireba, rasac Semdgom Seuracxmyofeli gancxadebebi mohyva.
qoriZe moiTxovda, rom 25-e arxs gaeSva sakuTar eTerSi gancxadeba uaryofis Sesaxeb. qoriZe aseve miiCnevda,
rom obieqtivis eTeriT dairRva mauwyebelTa qcevis
kodeqsis me-17 muxli. TviTregulirebis sabWom miiCnia,
rom darRvevas marTlac hqonda adgili da qoriZis saCivari dakmayofilda. maia merkvilaZe ambobs, rom miRebulma gadawyvetilebam sazogadoebaSi arxisadmi ndoba
ramdenadme gazarda.
mauwyeblebis xelmZRvanelTa did nawils ar daumalavs, rom xSir SemTxvevaSi TviTregulirebisadmi mimarTva moqalaqeTa mxridan formalur xasiaTs atarebs
da umetesad, sabWos mier sakiTxis ganxilvis procesSive xdeba momCivanis darwmuneba sarCelis usafuZvlobaSi.
gamokiTxvis farglebSi, regionuli mauwyeblebis
warmomadgenlebi aRniSnavdnen, rom maT sWirdebaT daxmareba kompetenturi pirebisa Tu organizaciebis mxridan,
raTa TviTregulirebis meqanizmi ufro efeqtiani da
qmediTi gaxadon. isini mzad arian iTanamSromlon im
121
regulaciebis mimoxilva - mauwyebelTa qcevis kodeqsi 2009 wels iqna miRebuli. mis meore TavSi gawerilia is regulaciebi, romlebiTac TviTregulirebis
organoebi unda moqmedebdes. aRsaniSnavia, rom kodeqsiT
gaTvaliswinebuli TviTregulirebis meqanizmebis Seqmna,
sazogadoebriv mauwyebelsa da kerZo saerTo mauwyeblobis licenziis mqone televiziebs (erovnul mauwyeblebs), eqvsi Tvis vadaSi daevalaT. regionul mauwyeblebs ki valdebulebis Sesrulebis erTwliani vada miecaT.
TviTregulirebisa da angariSvaldebulebis Tavis
mixedviT, daintersebul pirs aqvs ufleba, eTerSi gasul masalaze pretenziis qonis SemTxvevaSi, 10 dRis
manZilze mauwyebels mosTxovos mcdari faqtis Sesabamisi formiTa da SinaarsiT Sesworeba an uaryofa. ganacxadSi aRniSnuli unda iyos masalis eTerSi gaSvebis
TariRi, programis dasaxeleba da mauwyebelTa qcevis
kodeqsis is muxlebi, romelTa darRvevaSic mauwyebels
momCivani edaveba.
mauwyebelSi Sesuli saCivrebis ganxilvis valdebuleba TviTregulirebis meqanizms aqvs (misi Seqmnis valdebuleba televiziebs kanoni mauwyeblobis Sesaxeb da
mauwyebelTa qcevis kodeqsi avaldebulebs), romelmac
saCivrebze gamWvirvale, drouli da dasabuTebuli gadawyvetileba unda gamoitanos.
niSandoblivia faqti, rom mauwyebelTa TviTregulirebis organosaTvis mimarTva mxolod dainteresebul pirebs SeuZliaT. kanonmdebloba ki am definiciaSi
mxolod im subieqts an subieqtTa jgufs moiazrebs,
123
saCivrebis ganxilvis SemTxvevaSi TviTregulirebisa da saapelacio organoebis komisiebma unda uzrunvelhyon yvela dainteresebuli piris daswreba. saCivrebTan dakavSirebiT, miRebuli gadawyvetileba unda
iyos werilobiTi da dasabuTebuli.
TviTregulirebasTan erTad, mauwyebelTa qcevis
kodeqsi angariSvaldebulebis nawilsac moicavs. mauwyeblebi valdebulebi arian, weliwadSi erTxel Caataron TviTregulirebis sistemis auditi da erovnul komisias yovelwliurad warudginon is. saangariSo periodi 1 maisiT aris gansazRvruli. angariSSi Tavmoyrilia
informacia TviTregulirebis meqanizmSi Sesuli saCivrebis, gancxadebebisa da miRebuli gadawyvetilebebis
Sesaxeb.
kanonmdebloba mauwyeblebs avaldebulebs, saCivarTa ganxilvis procesi gamWvirvaled warmarTon, Tumca
is ar Seicavs konkretul punqtebs, romelic valdebulebas uzrunvelyofs. aqedan gamomdinare, mauwyeblebi
wlis ganmavlobaSi Sesul saCivrebs, TviTregulirebisa
da saapelacio organos wevrTa vinaobas, miRebul gadawyvetilebas da a.S. mxolod komunikaciebis erovnul
komisias warudgenen. kanoni mauwyeblebs arc TviTregulirebis Sesaxeb informaciis sakuTar vebgverdze gamoqveynebas avaldebulebs.
125
2. kvlevis meTodologia
meTodologia - kvleva Catarda kodeqsiT gansazRvruli regulaciebiT - aris Tu ara gamWvirvale gasaCivrebis procedura (mauwyebelTa qcevis kodeqsi, muxli 7). gamoyenebul iqna ori meTodi:
a. meoradi analizi - es moicavs maregulirebelSi
regionuli mauwyeblebis mier wardgenili dokumentaciisa da veb-gverdebis Seswavlas (aris Tu ara
TviTregulirebis organos Sesaxeb informacia saitebze gamoqveynebuli);
b. Tvisobrivi meTodi - detaluri informaciis misaRebad Catarebul iqna pirispir interviuebi mauwyeblebis xelmZRvanel pirebTan.
regionul mauwyeblebSi TviTregulirebis organoTa muSaobis Taobaze kvleva ar Catarebula. 2014 wels,
MDFis mkvlevarma, Jurnalistma gela boCikaSvilma
analogiur Temaze nacionalur mauwyeblebSi arsebuli
mdgomareoba Seiswavla.3 erovnul mauwyeblebSi aRmoCenili mignebebi _ saCivrebis mcire raodenoba, mayurebelTa arainformirebuloba da TviTregulirebis organos formaluri saxe saerToa regionuli mauwyeblebisTvisac. erovnulisagan gansxvavebiT, arasamTavrobo or3
praqtika,
<http://eurocommunicator.ge/mdf/uploads//mautskeblistvitregulireba-kanini-praqtika.pdf> [20.08.2015].
126
ganizaciaTa mimarTva regionuli mauwyeblebis TviTregulirebis sabWoebisadmi mcirea. aqve aRsaniSnavia, rom
JurnalistebTan dadebuli xelSekrulebebi regionuli
televiziebis umetesobaSi, mauwyebelTa qcevis kodeqssa
da Sinaganawess moicavs. es ukanaskneli kodeqsis dacvasac gulisxmobs (msgavsi SemTxveva erovnul mauwyeblebSi ar fiqsirdeba).
regionuli mauwyeblebidan kvlevisaTvis SerCeul
iqna is telekompaniebi, romlebic meti aqtiurobiT gamoirCevian - aqvT sainformacio gamoSvebebi da sakuTari
gadacemebi. kvlevis monawile 14 telekompaniidan, TiTqmis, yvela direqtorma amomwuravad upasuxa kiTxvebs.
TviTregulirebis organoSi Sesuli saCivrebis tendenciis gasarkvevad, komunikaciebis erovnuli komisiidan gamoTxovil iqna informacia 2012 da 2013 wlebis Sesaxeb.
3. kvlevis Sedegebi
saCivrebis mcire raodenoba - komunikaciebis erovnuli komisiidan gamoTxovili informaciis Tanaxmad,
rogorc aRmoCnda, 2012 wlis manZilze, regionul mauwyeblebSi jamSi sul 9 saCivari iyo Sesuli (erTi
25-e arxSi, xuTi imerviziaSi, sami imperiaSi). ganxiluli saqmeebidan umetesoba teqnikuri xasiaTis iyo.
momCivanis sasargeblod telekompania 25-e arxis
TviTregulirebis organoSi ganxiluli saqme gadawyda.
danarCen SemTxvevebSi davis mxaris darwmuneba sarCelis
usafuZvlobaSi, misi ganxilvis procesSi moxerxda.
127
rogorc kvlevisas Catarebulma interviuebma aCvena, mayurebelTa umetesoba amjobinebs satelefono zariTa da
feisbuqis saSualebiT ikontaqtos televiziasTan. interaqcia sakmaod intensiuri da efeqtiania;
informaciis gavrcelebis intensivobis nakleboba
damalva - mauwyebelTa nawili ar akeTebs TviTregulirebis sabWos popularizacias imitom, rom naklebi saCivari mauwyeblis imijisaTvis ukeTesia. amis meore mizezi aseve komunikaciebis erovnuli komisiisaTvis kanonis
aRsrulebis meqanizmis ararsebobaa.
daskvna da rekomendaciebi
kvlevis Sedegad gamoikveTa, rom regionul mauwyeblebSi TviTregulirebis meqanizmis sakiTxi ar aris
prioritetuli. kanonSi gawerilia mauwyeblebis mier am
organos Seqmnis valdebuleba, Tumca misi efeqtiani muSaobis Sesaxeb samarTlebrivi dokumentebi arafers ambobs. rogorc zemoT aRvniSneT, saCivrebis didi raodenoba telekompaniebis interesebSi ar Sedis, vinaidan
fiqroben, rom es maT imijze cudad aisaxeba. amis paralelurad, arsebuli saqmeebi cxadhyofs, Tu rogori
roli iTamaSa mauwyeblisadmi sazogadoebrivi ndobis
amaRlebaSi TviTregulirebis meqanizmis mier ganxilulma saqmeebma.
imisaTvis, rom moxdes TviTregulirebis organoTa
efeqtiani muSaoba mauwyeblebSi, amisaTvis rekomendaciis saxiT saWiroa Semdegi aqtivobebi:
129
132
Tamari mamulaSvili
<http://bit.ly/1Lkqwd2> [20.05.2015].
133
tuRuSi T., burjanaZe g., SveliZe g., gociriZe g., menabde v., ada-
mianis uflebebi da saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos samarTalwarmoebis praqtika, Tbilisi, 2013, 160.
135
sityvis Tavisufleba adamianis erT-erTi mniSvnelovani fundamenturi uflebaa. igi gulisxmobs azris
absolutur Tavisuflebas da mis formirebas nebismieri
saSualebiT, sakuTari damokidebulebisa da grZnobebis
sajarod, daubrkoleblad gamoTqmas.
gamoxatvis Tavisufleba mWidrodaa dakavSirebuli
sxva uflebaTa gamoyenebasTan,3
mas mediasamarTalSi
4
fundamenturi uflebis saxe gaaCnia.
gamoxatvis Tavisufleba moicavs iseTi mosazrebis
sajarod dafiqsirebasac, romelic, SesaZloa, miuRebeli
iyos sazogadoebis garkveuli nawilisTvis. Tumca, saxelmwifom unda daicvas moqalaqeTa rogorc swori,
ise araswori azri.5
imisTvis, raTa naTlad iqnes gansazRvruli sad gadis zRvari azris gamoxatvasa da siZulvilis enas Soris, unda ganisazRvros gamoxatvis Tavisuflebis SezRudvis konstituciuri safuZveli.
gamoxatvis Tavisuflebis farglebi izRudeba Tanazomierebis principze dayrdnobiT, raTa Tavidan iqnes
acilebuli sxvaTa uflebebis darRveva. saxelmwifom im
zomiT unda SezRudos gamoxatvis Tavisufleba, rac aucilebelia legitimuri miznis misaRwevad, im SemTxveva-
ix. tuRuSi T., burjanaZe g., SveliZe g., gociriZe g., menabde v.,
adamianis uflebebi da saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos
samarTalwarmoebis praqtika, Tbilisi, 2013, 298.
7
interniusi-saqarTvelo, siZulvilis ena saarCevno periodSi, mediis monitoringis Semajamebeli Sedegebi, 20 agvisto _ 20 oqtomberi,
2012,
Sesavali,
<http://www.media.ge/ge/resources/research/
300886/ > [01.09.2015].
137
sakuTar rekomendaciaSi, maTi ganmartebiT termini siZulvilis ena moiazrebs gamoxatvis yvela formas, romelic avrcelebs, iwvevs, xels uwyobs an amarTlebs
rasobriv SuRls, qsenofobias, antisemitizms an Seuwynareblobaze dafuZnebul SuRlis sxva formebs, diskriminaciisa da umciresobaTa mimarT gamoxatuli
mtrobis CaTvliT.8
siZulvilis ena aris zizRi da aratoleranturi
damokidebuleba pirovnebisadmi, romelic misgan gansxvavebulia. rogorc wesi siZulvilis enis obieqtebs warmoadgenen umciresobebi, gansakuTrebiT ki, sxva religiuri mimdinareobis warmomadgenlebi, aratradiciuli
orientaciis, sxva rasis, kanis feris an SezRuduli SesaZleblobis mqone pirebi. xSirad am adamianebis mimarT
adgili aqvs diskriminaciuli damokidebulebis faqtebs,
rac Seuracxyofas ayenebs maT pativsa da Rirsebas,
mxolod imitom rom, isini gansxvavebulebi arian. isini
ar arian umravlesoba. Tumca kanoni maT ar ganasxvavebs
erTmaneTisgan. umravlesobisa da umciresobebis uflebebi Tanabari Rirebulebis mqonea, rasac adasturebs saqarTvelos konstituciis me14-e muxli, romlis Tanaxmad yoveli adamiani kanonis winaSe Tanasworia da dauSvebelia nebismieri saxis diskriminacia, es ki siZulvilis enis dauSveblobas ukavSirdeba. Tumca konstituciis Tu sxva sakanonmdeblo regulaciebis miuxedavad
8
loSi mediasivrce siZulvilis enis erT-erT wamaxalisebel faqtorad gvevlineba. xSirad televiziiT ismis
umciresobebis mimarT gamoTqmuli diskriminaciuli SeZaxilebi, aRniSnul jgufebSi gansakuTrebiT moiazreba
rogorc eTnikuri, religiuri ise seqsualuri umciresobebi. aseve adamianebi ar eridebian erTmaneTis mimarT
zizRis enis gamoyenebas. xSirad televiziiT vawydebiT
politikosebis mxridan erTmaneTis misamarTiT gamoTqmul mZime Seuracxmyofel gancxadebebs da amas media
yovelgvari xmovani dafarvis saSualebiT, pirdapir gadmoscems.
mniSvnelovania aRiniSnos beWduri mediis roli siZulvilis enis tiraJirebis procesSi. magaliTad, saqarTveloSi arsebuli erT-erTi yovelkvireuli gazeTi
gajerebulia diskriminaciuli da damamcirebeli saTaurebiTa da statiebis SinaarsiT, romlis avtorebic Zalian uxeSi formiT gamoxataven sakuTar pozicias, rac
Seuracxmyofeli xdeba adresatisTvis, romlis Sedegad
mravali sasamarTlo procesi imarTeba da marTlmsajulebis gziT es ukanasknelni iZulebulni xdebian, pativisa da Rirsebis uflebaze apelirebiT moiTxovon moraluri zianis anazRaureba.
xSirad, swored mediasamarTalis erT-erTi mniSvnelovani subieqti, Jurnalisti warmoadgens siZulvilis
enis maprovocirebel mxares. gansakuTrebiT maSin, roca
man kargad icis respodentis damokidebuleba magaliTad, eTnikuri umciresobebis mimarT da swored amitom
kiTxvis Sinaarssa da formaze dakvirvebiT ar aris Zneli misaxvedri mosalodneli pasuxi, romelic zizRis
141
5. kvleva
sainteresoa Catarebuli kvlevis Sedegebis ganxilva, romelic sazogadoebis, gansakuTrebiT studentebis
ganwyobis gagebas emsaxureba mediaSi siZulvilis enis
tiraJirebis faqtebTan dakavSirebiT. kvlevaSi monawileoba miiRo universitetis 100-mde studentma. kiTxvebi Semdegi formulirebiT iqna Camoyalibebuli da
144
6. rekomendacia
siZulvilis enis tiraJirebis aRmofxvris mizniT
aucilebelia, media saSualebebma ganaxorcielon maT mier dasaqmebuli adamianebis, Jurnalistebisa Tu saredaqcio jgufisTvis meti informaciis miwodeba problemis arsebobis Taobaze. aseve dawvrilebiT gaacnon is
kanonmdebloba, romelic aregulirebs da icavs adamia145
146
daskvna
rodesac qveynis mTavari sazrunavi demokratiuli
sazogadoebis Camoyalibebaa, maSin am sazogadoebis umciresobaTa uflebebi iseve unda iyos daculi, rogorc
umravlesobis. sakanonmdeblo resursis simwire siZulvilis enisa da gamoxatvis Tavisuflebas Soris zRvaris gavlebas isev arTulebs. Sesabamisad, sakuTari
Rirsebisa da uflebebis dacvac rTuldeba. rodesac umravlesoba xedavs, rom maT mier umciresobisamdi gamoxatul Seuracxmyofel gancxadebebs
Sesabamisi pasuxismgebloba ar mohyveba, isini ar eridebian zizRis
enis gamoyenebas da Sesabamisad amiT xdeba erTgvari waxaliseba diskriminaciuli da aratolerantuli damokidebulebis. sabolood viRebT suraTs, Tu rogor SeiZleba adamianis konstituciuri uflebis darRveva gamoiwvios gamoxatvis Tavisuflebis farglebis ugulvebelyofam.
aris Tu ara media siZulvilis enis tiraJirebis
xelSemwyobi? am kiTxvas pasuxi naSromSi moyvanilma
kvlevis Sedegebma naTlad gasca. aseve moyvanili msjelobebidan gamomdinare gamoikveTa aSkara safuZveli siZulvilis enis kriminalizaciis kuTxiT. adamianis pativisa da Rirsebis winaaRmdeg mimarTuli qmedebebisa da
gancxadebebis winaaRmdeg brZola sakanonmdeblo regulaciebis SemoRebiT yvelaze efeqtur gzad rCeba. evropuli gamocdilebis gaTvaliswineba ki aRniSnuli mimarTulebis prioritetulobas kidev erTxel adasturebs.
147