GARAPEN MORALA

1.- GAIAREN INGURUAN

Piageten ikasle, beronen teorian oinarrituz arrazonamendu moralaren garapena aztertu
du Kohlbergek. Piageten teoriak arlo kognitiboari dagozkion bitartean (arlo moralari
dagokionean, teoria bat burutzeko hastapenak finkatu ditu soilik heteronomia eta
autonomiaren aldiak bereiziz), Kohlbergek Piagetengandik abiatuz, garapen moralari buruzko
teoria sortu du.
Heziketari begira, etengabe agertzen da arlo honetan moralaren dimentsioa, bai
prozesuan eta bai edukietan, izan ere, egunero aurkitzen dira profesional eta subjektuak balore
eta arazo moralen aurrean. Kohlbergek, gizarteko edozein arlotan ematen diren justizia,
eskubide eta erantzukizunen gaiak hartzen ditu moral kontutzat eta bere teoriak gai hauek
hezkuntzaren prozesu eta edukietan integratzen lagunduko digun marko kontzeptuala
eskaintzen du.
Hezkuntzak bide desberdinak hartu ditu baloreen gaia lantzeko orduan, baloreen
irakastea (balore egokien ematea) edo baloreen argitzapena kasu. Baina bide hauek ez dira
guztiz egokiak, lehena adoktrinazio modu bat delako, ideia demokratikoekin bat ez datorrena,
eta bigarrena, baloreei buruzko hausnarketa egiteak ez gaituelako baloreen arteko konfliktoei
aurre egiteko gaitzen. Hau da, zer den ona galdetzeaz gain, zer den bidezkoa galdetu behar
diogu geure buruari, honela, Kohlbergen helburua ez da baloreak definitzea, hauek bermatzen
dituen ikuspuntu morala baizik.
Zenbaiten ustez, pertsonok zenbait balore ditugu eta jokabide morala, balore horiei
egokitzen zaien jokabidea izango litzateke. Baina ikuskera honek ez du baloreen arteko
konfliktoak sortzen zaizkigunean, dilema moral baten aurrean topatzen garenean, zeini jarraitu
behar diogun nola erabakitzen dugun argitzen. Hau da Kohlbergek argitu nahi duena, judizio
moralak nola eragiten duen aztertzen du. Judizio morala gure baloreei buruzko hausnarketa
egiten eta berauek hierarkia logiko batean ordenatzen laguntzen digun prozesu kognitiboa da.
Judizio moralaren iturria gizarte rolen hartzea da. Prozesu honen bidez beste baten
lekuan jartzen gara eta bere interesak, pentsamenduak, sentimenduak antzeman eta ulertzeko
gai gara. Beste baten rola hartzeko gaitasuna gizarte-abilezia bat da eta sei urte inguruan
lortzen da. Judizio moralaren garapenean une garrantzitsua da hau, beste baten lekuan jartzeko
gaitasunak egozentrismoa gainditzea eskatzen baitu.
Subjektu bakoitzak burutzen duen arrazonamendu moraletik abiatuz judizio moralaren
garapenaren sei estadio deskribatu ditu Kohlbergek. Hauetako bakoitzak aurrekoak baino
arrazonamendu moral konplexuagoa eskatzen du, eta beraz, ona eta bidezkoa denaren
kontzeptu egokiagoa. Piageten aldiekin gertatzen den legez, estadio hauen sekuentzia kultura
eta pertsona guztientzat berdina da, ez ordea berau burutzeko erritmoa.

2.- KOHLBERGEN METODOLOGIA

Subjektu bat zein estadio moraletan kokatzen den aztertzeko, Kohlbergek Judizio
Moralari buruzko Elkarrizketak erabiltzen ditu. Piagetek proposaturiko metodo klinikoan
oinarritutako elkarrizketa baten bidez, pertsona batek baloreen arteko konfliktoak konpontzeko
darabilen arrazonamendu prozesua azter dezakegu. Metodo hau subjektu bati dilema moral bat
irakurtzean datza (argia eta subjektuarentzat interesgarria), ondoren beronen irtenbide egokia
zein den eta zergatik azal dezan eskatuz. Metodo honen bidez ez dugu subjektuaren erantzun
konkretu bat bilatzen, libreki espresa dadin uzten dugu bere bat-bateko pentsamendua ager
dezan guk erantzuna kanalizatu gabe. Subjektuak esaten duena transkribatu beharko dugu
hitzez-hitz ezer aldatu gabe.

3.- JUDIZIO MORALAREN SEI ESTADIOAK

Aipatu bezala Kohlbergek judizio moralaren sei aldi definitu zituen hiru mailatan
banatzen direnak (bakoitzean bi). Aldi kognitiboen garapena aldi moralen garapenerako
nahitaezko baldintza da, hau da, kognitiboki gainditu ez ditugun egiturak (egozentrismoa
kasu) moralki ere ez ditugu gaindituko. Baina aldi berean, garapen kognitiboa ez da aski eta
ondorioz, egozentrismoa kognitiboki garatu izanak adibidez ez du moralki gainditu dugunik
adierazten, errazagoa baita gai fisikoei buruzko eskemak sortzea gai moralei buruzkoak baino.
Garapen moralaren lehen maila aurrekonbentzionala da eta bertan aurkitzen den
subjektu batek norbanakoaren interes konkretuen ikuspuntua hartzen du kontutan. Gizarteak
jokabide egoki bezala jotzen duena ez zaio interesatzen, harturiko erabakiek
norbanakoarentzat izango dituzten ondorioak baizik. Bigarren mailan, maila konbentzionala,
dagoen pertsona batek gizartearen kide denaren ikuspuntutik ikusiko du dilema moral bat.
Taldearen legeak eta taldeak beragandik espero duena hartzen du kontutan. Maila
postkonbentzionalean kokatzen den subjektuak dilema moralaren aurrean gizartetik
harantzago doan ikuspuntua du. Bere gizarteko legeak kuestiona ditzake eta gizarte on batek
beharko lituzkeen legeei buruzko hausnarketa egin.
Lehenengo estadioa: moraltasun heteronomoa
Estadio honek egozentrismoa gainditzen hasi den haurraren arrazonamendu morala
agertzen du. Autoritatea errepresentatzen duen pertsonaren esanak onartu egiten ditu
zigorraren beldur baita, beraz ongia egiteko arrazoia zigorra ekiditea da. Estadio honetan
haurra ez da beste pertsona batzuen eskubide eta sentimenduak ikusteko gai eta bere
pentsamendu kognitiboa aldi preoperatoriora edo operazio konkretuen hasierara mugatzen da.
Gure gizartean orokorrean lehen adoleszentzian gainditzen da eta haur gehienek
arrazonamenduko bigarren estadiorako adinako gaitasuna garatzen dute.

 Bigarren estadioa: moraltasun indibidualista-instrumentala

Estadio honetan subjektua beste pertsonek berearengandik desberdinak diren
ikuspuntu eta interesak izan ditzaketela ikusteko gai da, eta ikuspuntu desberdinak
koordinatzen hasten da. Interesen arteko gatazkak konpontzeko proposatzen dituen irtenbideak
egitura indibidualista instrumentalekoak dira, hots, pertsona bakoitzaren interesak berdin
tratatzea.
Subjektuak justiziaren ideia bereganatzen du, baina justizia hori pertsona orok aukera
berak izatean datza soilik, besteak tratatzeko era besteek gu tratatzeko erak baldintzatuta
egongo da eta bidezkoa izango da jasotzen duguna baino gehiago ez ematea.
Bigarren estadioa zazpi urte inguruan hasten da garatzen gure gizartean eta oinarrizko
hezkuntzak irauten duen garai guztian zehar mantendu ohi da. Helduen artean ere eman
daiteke.
Hirugarren estadioa
Estadio honek gizarte-ikuspegia gizabanakoen interes konkretuetatik talde edo
gizartearen interesetara aldatzea eskatzen du eta kognitiboki lehen operazio formalen
agerpenarekin bat etorri ohi da. Gizarte-rolak hartzeko orduan ere badago aldaketarik, izan ere,
aurreko estadioan subjektua besteen rola hartzeko gai da eta badaki beste pertsonak ere
horretarako gai direla, baina estadio honetan subjektua harantzago doa, bi pertsonen arteko
erlaziotik irten eta hirugarren pertsona baten perspektibatik ikusi dezake arazoa. Hirugarren
pertsonaren ikuspuntua edukitzeko gaitasunak taldeak gizabanakoekin elkarrekintzan nola
jokatuko duen aurresatea ahalbidetzen digu, eta beraz, taldeak gizabanakoengandik espero
duena jakin dezakegu, hau da, taldekideon jokabide egokia edo partekaturiko espektatiba
moralak.
Pertsonen arteko erlazio eta sentimenduek arduratzen dute bereziki hirugarren
estadioko subjektua eta bere helburua besteen onarpena lortzea izango da. Ikuspuntu
konbentzionala du, eta ondorioz betebehar moralak besteek espero dutenean oinarritzen dira.
Ona izatea oso garrantzitsua da, hau da, besteen sentimendu eta espektatibak bere interesen
aurretik jartzea.
Laugarren estadioa: Gizarte-sistemaren moraltasuna
Estadio honetako subjektuak, hirugarrenekoak baino harantzago, parte hartzen duen
gizarte-sistemaren perspektiba hartzen du, pertsonen arteko espektatiba eta arau konpartituak
gizarte-sistema horretan integratuz.
Gizarte-arazoak sistema osoaren perspektibatik ikusteko gaitasunak judizio moralerako
oinarri berri bat eskaintzen du.
Konpromezuz geureganatu ditugun betebeharrak konplitu behar ditugu egoera latzegia
ez den bitartean.

Adoleszentziaren erdialdera hasten da arrazonamendu mota hau garatzen eta askotan

helduek lortzen duten maila altuena da. Egokiro lantzen ditu arazo sozial eta interpertsonalak,
baina ez da legeak eta oinarrizko giza-eskubideen arteko konfliktoak konpontzeko nahikoa.
Bost eta seigarren estadioak: Giza-eskubide eta gizarte-ongizatearen moraltasuna
Bi estadio hauek Kohlbergen teoriaren alderdi eztabaidagarrienak dira hauen inguruko
oso froga enpiriko gutxi baitago. Estadio hauetara 20 urte baino lehen iristea ezohiko da.
Estadio honetan kokatzen den pertsona batek dilema moralak konpontzeko bere kabuz
deskubritu eta eraiki du Giza-Eskubideen Filosofiari hurbiltzen zaion justiziaren zentzua.
Honelako subjektu batek eskubide unibertsalak daudela ikusten du, hau da, askatasuna eta
bizitza bezalako oinarrizko eskubideak. Eskubide hauek gizaki guztiok ditugu gizaki izate
hutsagatik eta hauen defentsa eta babesa gizaki guztion betebeharra (unibertsala) da.
Bosgarren estadioko subjektua gizartetik harantzago doa (maila postkonbentzionala)
eta bere ikuspuntua agente moral arrazionalarena da. Honek, edozein pertsona arrazionalentzat
gizarte moral baten oinarri liratekeen balore eta eskubide unibertsalak hartzen ditu kontutan.
Honela, lege eta gizarte-sistemen balidezia balore eta eskubide horien arabera epaitzen du.
Estadio hauetan kokatzen den pertsona batek gizarte ideala eraikitzera bideratuko du bere
arrazonamendua, bere irizpideak defendatuz gizarte-ordenaren mantentzea beharrean. Estadio
hauek izango lirateke guztiz autonomoak diren bakarrak.
Bere Ikuspuntua erlazio interpertsonal eta gizarte-konbentzioez harantzago doa. Ez
du gizarte-ordenak dilema honi emango liokeen erantzunak batere arduratzen, berak
hierarkia bat du egina eta ondorioz arazo honen aurrean lehentasuna zein den jakiteak ez
dio inolako dudarik sortzen.
4.- ELKARRIZKETAK
Senarrak emaztearen gaixotasunaren aurrean beharrezkoa den botika erosteko ez
dauka behar diru adina eta ondorioz, hau lortzeko egoera ezberdinetan lapurtzeko aukera
planteatzen zaie elkarrizketatuei.

Fernando; 35 urte; ezkonduta 3 seme-alaba, Hezkuntza-ertaina bukatu gabea,

atezaina.

1. Debe Arturo robar la medicacin?

No, bajo ningn punto por que hay tantas maneras de llegar al acuerdo o solucin,
al final la consecuencia si te pillan es doble la persona querida morir y tu estars en la
crcel.

2. Esta bien o mal que robe la medicacin?

Mal, por que no son los pasos a cometer, no es la forma de conseguir por mucha
necesidad existen otras formas de conseguirlo.
3. Tiene Arturo el deber o la obligacin de robar la medicina? Por que?
No contesta.
4. En el caso de que Arturo no ame a su mujer debe robar la medicina? Existe
alguna diferencia si es que la quiere o no para hacer el robo?
No, (insiste con lo anterior de otras formas) por que es la solucin ms fcil hay que
sacrificarse por las cosas.
Es diferente si la quiere, al preguntarle que cual era la diferencia no supo contestar.
5. Debe robar el medicamento para un desconocido?
No por que si no lo hizo por su seora menos por un extrao.
6. Si fuera un animal Debiera robar la medicina?
No ya que no tiene tanto valor para la sociedad.
7. Es importante que la gente haga todo lo que pueda para salvar a otro?
Si, pero hay maneras de salvar a otro.
8. El que Arturo robe va en contra de la ley hace esto que este mal?
S.
9. En general debera la gente hacer todo lo posible por obedecer? Por qu?
Cmo se aplica esto a lo que Arturo debera hacer?
Si, por que uno rige por ellas. Si uno no se rige por ellas, el castigo es implacable.
10. Al pensar de nuevo en el dilema qu diras que es lo ms que Arturo debera
hacer?
Buscar hay tantos medios no yndose a lo ms drstico. Apelar a la parte humana.

Pablo Prez, 22 urte, ezkongabea, zuzenbideko ikaslea, 2.semea, gurasoekin

bizi da.

1. Debe Arturo robar la medicacin?

Yo creo que no debera robar, pero atendiendo a las circunstancias del hecho
relatado pienso que estara justificado el robo. Si viene desde el punto moral no esta
justificado ya que robar no es bueno, desde el punto de vista legal tampoco, pero
atendiendo a las circunstancias de este caballero en cuanto a ver a su esposa moribunda y
no saber que hacer para poder darle una cura a la enfermedad y viendo que este caballero
no quiere darle la medicina debido a su afn de lucro, yo pienso que esta bien o mas bien
justificado desde el punto moral atendiendo a las circunstancias.
2. Esta bien o mal que robe la medicacin?
Desde el punto de vista moral creo que esta mal ya que es un hecho reprendido por
un presupuesto de conducta moral, pero atendiendo a las circunstancias creo que no estara
mal desde el punto de vista del propio sujeto que acta.
3. Tiene Arturo el deber o la obligacin de robar la medicina? Por que?
Ninguna de las dos cosas. Creo que la pregunta va mas en saber si es un deber o una
obligacin y pienso que l cree por sus votos matrimoniales de asistir a su mujer, l cree
tener el deber moral de hacerlo pero no s si es deber u obligacin.
4. En el caso de que Arturo no ame a su mujer debe robar la medicina? Existe
alguna diferencia si es que la quiere o no para hacer el robo?
Si no la quisiera yo creo que cambiara totalmente la situacin.
Si no la quisiera no se esforzara en encontrar un antdoto para la enfermedad. Si
hubieran otro tipo de intereses en juego yo creo que seria muy diferente la situacin porque
como la ama, l busca el antdoto para su enfermedad y hace cualquier cosa y eso
demuestra una actitud del sujeto de YO SALVO A MI MUJER. Pienso que si, pero el
modo de operar es muy diferente, habra que ver en que circunstancias se encuentra el
sujeto.
5. Debe robar el medicamento para un desconocido?
Depende si se encuentra en posicin de garante o no. Posicin de garante significa
que el debe auxiliarlo dependiendo de la situacin, si esa persona no tiene a nadie, ningn
familiar que la pueda auxiliar claro, se encontrara en posicin de garante ya que no existe
nadie que pueda socorrer, pero si esta en esa situacin yo pienso que s.

6. Si fuera un animal Debiera robar la medicina?

No porque pienso que habra que ver los bienes jurdicos que estn en juego, porque
el bien jurdico vida de una persona es diferente al bien jurdico de un animal, si bien los
dos tienen vida es de ms alta jerarqua la vida de una persona.
7. Es importante que la gente haga todo lo que pueda para salvar a otro?
Sin duda alguna, por que la vida es un valor importantsimo dentro de esta sociedad
por que hay que amar la vida y si uno ama la vida va a hacer todo lo posible por
mantenerla.
8. El que Arturo robe va en contra de la ley hace esto que este mal?
Es que lo moralmente mal o moralmente bien la ley no atae a la moral o inmoral de
la conducta sino a un deber ser o no deber ser.
La ley castiga ciertos actos, es decir, robar es malo, desde el punto de vista moral
tambin es malo robar porque atae, menoscaba un valor que es la propiedad de otra
persona por ese lado s.
9. En general debera la gente hacer todo lo posible por obedecer por qu?
Debera, porque el fin ltimo de la ley es ordenar la sociedad para que vivamos en
una justa convivencia y en una armona total. Pero el caso planteado es un caso extremo,
donde entran en juego otros genes jurdicos no tanto respetar la ley sino que estamos
hablando de la vida de una persona y si eso significa infringir la ley hay que hacerse un
juicio de valores y decir o infrinjo la ley o mi seora se muere, yo sopeso segn mi juicio
de valores y digo yo prefiero salvar a mi seora, no me importa ir a la crcel por robo pero
ella este tranquila y cuando yo salga de la crcel estar tranquilo con ella y no tener que ir al
cementerio a verla.
10. Al pensar de nuevo en el dilema qu diras que es lo ms que Arturo debera
hacer?
Si yo estuviera en la situacin de Arturo creo que actuara de la misma forma. Al
verme acorralado como l hara colectar, buscara amigos que me prestaran dinero, buscara
cualquier mtodo lucrativo para obtener el dinero que necesito. Si no encuentro ninguna
otra escapatoria robara por el bien jurdico que esta en juego que es la vida de otra persona.

Oscar Molina, ezkonduta, irakaslea, 52 urte.

1. Debe Arturo robar la medicacin?

Robar es malo tanto del punto de vista legal como el de la Iglesia ya que es
considerado como malo, por lo tanto por todos lados seria malo robar, pero debido a las
circunstancias en que se encuentra, yo lo perdonara si roba ya que lo hace obligado debido
a que debe tomar una decisin rpida y lo mas rpido es robar, pues no pudo conseguir la
plata, aunque tenga que ir a la crcel pero su seora no se va a morir.
2. Esta bien o mal que robe la medicacin?
Robar es malo tanto del punto de vista legal como el de la Iglesia ya que es
considerado como malo, por lo tanto por todos lados seria malo robar.
3. Tiene Arturo el deber o la obligacin de robar la medicina? Por que?
Yo creo que ms la obligacin debido a las circunstancias, si tuviera el deber a lo
mejor lo piensa si se pone a pensar en que va ir a la crcel quiz desistira de robar, pero
obligado est de eso no hay ninguna duda.
4. En el caso de que Arturo no ame a su mujer debe robar la medicina? Existe
alguna diferencia si es que la quiere o no para hacer el robo?
No se trata de amar a una persona, si yo lo veo desde el punto de vista religioso el
primer mandamiento dice amaras al prjimo como a ti mismo, entonces si yo me amo
y quiero salvarme har lo imposible, sea no se trata de amar a una persona para hacer el
bien y si yo quiero hacer el bien y me veo en la obligacin de robar para que se salve, voy
hacerlo. Pero entrara en contradiccin nuevamente ya que la iglesia me lo impide, el robar
lo considera malo ya que los 10 mandamientos me lo impiden, vuelvo entonces a la
obligacin de hacerlo por lo cualquier ser humano.
5. Debe robar el medicamento para un desconocido?
Si, es importantsimo porque es la caridad por el otro y cuando se habla de caridad
se hace lo imposible, lo inhumanamente posible creo yo, por robar y salvar a una vida bien
vale la pena hacerlo.
6. Si fuera un animal Debiera robar la medicina?
Ah es ms complicado, por que si yo amo a los seres humanos, a los seres vivos lo
mismo pudiese ser con un vegetal, con un animal, pero desgraciadamente la ciencia los

ocupa para el bien de los seres humanos se matan harto. Ahora robar por un animal no creo
que lo haga.
7. Es importante que la gente haga todo lo que pueda para salvar a otro?
Si es importantsimo por la caridad y por salvar una vida.
8. El que Arturo robe va en contra de la ley hace esto que este mal?
Yo no dira si es moral en ese instante o no, sea legalmente esta penado,
moralmente la iglesia tambin lo podra condenar por lo que he dicho antes, pero las
circunstancias mandan, si yo me veo apremiado no voy a pensar en nada, llego y lo hago y
despus pagare las consecuencias responsablemente.
9. En general debera la gente hacer todo lo posible por obedecer por qu?
Eso seria lo ideal, seria un pas muy recto y las leyes estaran de ms, si furamos
tan derechos en nuestro actuar no tendran porque haber leyes, pero si las hay, hay que
respetarlas sin olvidar que estas fueron hechas tambin por los hombres y como los seres
humanos tambin tienen derecho a equivocarse ahora la interpretacin de las leyes tambin
esta hecha por los hombres y tambin se equivocan. Es lo mismo que si un hombre roba por
comer, siendo esta una necesidad fisiolgica que hay que satisfacer y si roba una gallina
para comer, no para venderla, entonces la ley tendra que ver el caso, lo mismo ocurre en
este caso si estoy a punto de que mi seora muera y tengo la posibilidad aunque sea
robando el remedio para que se salve, yo lo hago.
10. Al pensar de nuevo en el dilema qu diras que es lo ms que Arturo debera
hacer?
Lo ms responsable sera pensarlo, todas las circunstancias, pero ponindome en el
caso de l no s si sera capaz de pensar en ese minuto. Si luego de todo, mi mujer se salva
y puedo reunir el dinero para pagar lo robado lo hara y estara siendo responsable en ese
sentido

Sergio 55 urte, banandua, 3 seme-alaba, oinarrizko hezkuntza bukatugabea.

1. Debe Arturo robar la medicacin?

Si es por salvar la vida de la esposa s.
2. Esta bien o mal que robe la medicacin?
Esta bien por hay una vida de por medio

3. Tiene Arturo el deber o la obligacin de robar la medicina? Por que?

Si por que no lo hace l por su esposa nadie lo va hacer.
4. En el caso de que Arturo no ame a su mujer debe robar la medicina? Existe
alguna diferencia si es que la quiere o no para hacer el robo?
Si por que igual es su mujer.
5. Debe robar el medicamento para un desconocido?
Si por que se trata de la vida de una persona y tiene derecho a vivir.
6. Si fuera un animal Debiera robar la medicina?
Si por que se trata de un ser vivo.
7. Es importante que la gente haga todo lo que pueda para salvar a otro?
Si esta a su alcance s.
8. El que Arturo robe va en contra de la ley hace esto que este mal?
No contesta
9. En general debera la gente hacer todo lo posible por obedecer por qu?
Cmo se aplica esto a lo que Arturo debera hacer?
Si claro que s, debe hacer todo lo posible por obedecer las leyes hasta las ultimas
consecuencias.
10. Al pensar de nuevo en el dilema qu diras que es lo ms que Arturo debera
hacer?
Si a duras penas reuni la plata (que no le alcanza) viendo que agoto todas las
posibilidades debe robarla, asumiendo todas las consecuencias.

EMAITZEN ANALISIA

Elkarrizketatuek emandako datuen arabera, subjektu bakoitza Kohlbergek

emandako zein estadiotan kokatuko genuke esan beharra dago:
Fernando 35 urte: garapen moralaren 1.go estadioan kokatuko genuke, bere
erantzunak autoritateak esandakoaren menpe baitaude; arauak jarraitu eta zigorrak ekiditu,
beste ikuspuntu batzuk ikusten ez dituelarik.
Pablo 22 urte: 4.estadioan kokatuko genuke, pertsonen interesak arauen gainetik
daudela pentsatzen baitu, baina era beran, gizarteak ezarritako arauak bete behar direla
esaten du. Hala ere gatazka egoeretan eta harreman estuekin, baloreen hierarkiak izango
luke garrantzirik handiena
Oscar Molina 52 urte: bizitzak edukiko luke lehentasuna. Bere erantzunak
erlijioan oinarrituta ego narren 4.estadioan kokatuko genuke.
Sergio 55 urte: aurreko bi kasuetan bezala 4.estadioan kokatuko genuke ere, gatazkan,
bizitzak lehentasuna izango luke lapurtzearen balorearen aurrean.

ONDORIOAK

Elkarrizketatutako pertsonak hain gutxi izanda ezin dira emaitzak orokortu. Hala
ere, esan genezake emaitzak ez direla adinaren ondorio, moralaren garapena subjektu
bakoitzaren bizitzako esperientzietakoa baizik.
Gaurko gizartean, zientziaren ezagutza geroz eta aurrerago doan heinean eta
tradizioak eta egi bakarrak alde batera uzten diren gizarte honetan, gazte jendeak juizio
moral bat garatzea errazagoa da honek, jende helduagorekin hainbesteko diferentzia ez
egotea suposatuko du, 22 eta 55 urteetako subjektuen artean desberdintasuna hain
nabarmena izango ez delarik.
Kohlbergek esan bezala, zaila da aurkitzea, 5 eta 6.estadioetan koka genezakeen
jendea ez baitira oso arruntak eta aurkitzekotan, jakitun edota filosofoetan aurki genitzake,
jarraitzen dituzten baloreak autonomoak eta unibertsalak direlako.

5.- IRAKASLE BATEN IKUSPUNTUTIK:

Kohlbergen judizio moralaren inguruko azterketa egitea erabaki dut maila pertsonalean
eta irakasle bezala interesgarri eta baliagarria suertatu daitekeelako.
Egunero, etengabe gatazka moralen aurrean topatzen garela eta pertsona desberdinek
hauei erantzuteko bide oso desberdinak jorratzen ditugula ikusten dut. Era berean ere, zenbait
pertsonei adinagatik, lanbideagatik edo beste faktore batzuengatik moraltasun maila altua
aurresuposatzen zaie, baina gero ez da beti, euren jokabide eta jarreretan horrelakorik islatzen.
Etorkizunean edozeinen arrazonamendu morala (nirea barne) aztertzeko tresna bat
neureganatzen ari izatea interesgarria iruditu zait. Lan honek neure judizio moralari buruzko
hausnarketa egiteko parada ere eskaini didalakoan nago.
Beraz, lan honekin bilatzen dudana Kohlbergen teoria ulertzea eta teoria honek
niretzako maila pertsonalean eta irakasle-hezitzaile batentzat izan dezakeen zentzu eta
erabilgarritasunaz hausnartzea da.
Egunero, etengabe eta nahitaez konflikto moralekin topatuko garela onartu behar dugu.
Hauen aurrean izango dugun jarrerari buruz aldez aurretik hausnarketa egin beharko dugu,
ezinezkoa baita jarrera inpartziala izatea. Gure eguneroko ekintzekin baloreei buruzko
heziketa bat ematen ariko gara hezitzaile bezala (baita profesionala ez den beste testuinguru
batzuetan ere) eta hobe dugu aurretiaz nolakoa nahi dugun izatea pentsatzea eta zentzu
horretan saiatzea.
Hezitzaile batek ez du bere baloreak inposatzen saiatu behar. Baloreen argitzapena ere
ez da aski eta beraz, dimentsio morala duten konflikto baten aurrean aurkitzen denean
eztabaida eta elkarrizketara jotzen saiatu beharko du hauek konpontzeko. Autoritarismora
jotzera behartua ikusten denean ere, bere portaeren eta erabakien zergatia azaldu beharko du.
Norbaiten moraltasuna aztertzekotan, bere portaeratan beharrean portaera horiek
sortzen dituzten arrazonamendu eta judizioetan jarri beharko dugu arreta. Bestela, subjektuen
portaerak oker epaitzeko edota berauen arrazoiak ez ulertzeko arriskua dugu. Zentzu honetan,
azalezko datuak (adina, lanbidea, ikasketa-maila, portaera...) ez dira pertsona baten moraltasun
mailarekiko hausnarketa egiteko nahikoa, beraz, estereotipo eta aurreiritziak alde batera utzi
behar ditugu.
Kognitiboki dugun garapen mailak gure garapen morala baldintzatuko badu ere,
kognitiboki zenbait egitura gainditu izanak ez du arlo moralean ere gainditu ditugunik esan
nahi. Kasu honetan ere kontuz ibili beharko dugu epaiketa okerrak egin nahi ez baditugu,
aurreiritzietan oinarrituaz subjektuen judizio moralean beharrean.
Kohlbergen teoria eta metodologia oso erabilgarriak gerta dakizkioke irakasle,
orientatzaile edota hezitzaile bati, konflikto morala garapenerako motore izan baitaiteke.
Kohlbergen teoria praktikara eraman nahi badugu, zenbait baldintza bete behar direla

(eraikitako egiturekiko konfliktoa sortzea, eztabaidarako giro egokia...) hartu beharko dugu
kontutan.
Azterketa egiteko edo garapena sortzeko erabiltzen dugun dilemaren arabera konklusio
desberdinetara hel gaitezkeela esango nuke. Hau da, dilema batek subjektu batentzat interes
handia duenean, arrazoitzeko dituen baliabide guztiak jarriko ditu lanean, interesatzen
zaizkigun ikasgaietan gehiago saiatzeko joera dugun bezala. Kasu honetan pertsona honen
arrazonamendua oso garatua izan daiteke. Aurkezten diogun dilemak interes handirik ez badu,
arreta eta esfortzu txikiagoa jarriko du erantzuteko orduan. Bestalde, dilema bat zailegia
iruditzen bazaio subjektu bati edo gehiegizko narridura sortzen badio, ez dugu inolako
aurrerakuntzarik lortuko.
Elkarrizketa klinikoak egiten ohituta ez nagoenez, horrelako praktika bat aurrera
eramateko, elkarrizketa eta moderatzaile lanetan trebatzea egokia izango litzateke, nahiz
eta nire ikasgelan ematen diren zenbait gatazketan antzeko saiakerak egiten ditudan.

BIBLIOGRAFIA

Daz-Aguado, M.J. & Medrano C.(1994). Educacin y razonamiento moral: una

aproximacin constructivista para trabajar los contenidos transversales, Ed.
Mensajero, Bilbo.
Hersh, R., Reimer, J. & Paolitto, D. (1984). El crecimiento moral de Piaget a
Kohlberg, Narcea, Madrid.

INTERNET: Psicologa Ideasapiens.Web Psicologa para estudiantes UNAM

(www.ideasapiens.com/psicologia/cognitiva/desarrollo_%20moral_%20vida
%20adulta.htm. )

Barba, Bonifacio. (2000). El desarrollo moral de seis estudiantes de bachillerato.

Revista Intercontinental de Psicoanalisis Contemporaneo 2000 Jul-Dec; Vol 2 (2):
28-43. Mxico: Universidad Intercontinental.

Villegas de Posada, Cristina. (1996). Desarrollo moral y agentes socializadores.

Construccin versus socializacin. Revista Latinoamericana de Psicologia 1996;
Vol 28 (3): 523-532. Colombia.

Barra Almagia, Enrique. (1987). El desarrollo moral: Una introduccin a la teoria

de Kohlberg. Revista Latinoamericana de Psicologa 1987; Vol 19 (1): 7-18.
Colombia.

Mestre Escriva, V; Prez Delgado, E; Samper Garca, P. (1998). Una intervencin

en el campo del desarrollo moral y del autoconcepto. Revista de Psicologa General
y Aplicada 1998; Vol 51 (2): 189-200. Espaa: Promolibro.

Breen, Pablo Espinosa; Daz, Miguel Clemente; Vzquez, Miguel Angel Vidal.
(2002).Conducta antisocial y desarrollo moral en el menor. Psicothema 2002; Vol
14 (Suppl): 26-36. Espaa: Universidad de Oviedo.

Egilea: Amaia Mintxero Chaparro

Psikopedagogia 1.go maila