JACK

LONDON
NTHAR
YAYINLAR!

"Jack L o n d o n ' u n yaptlar iinde edebi de

eri en yksek olan ntihar, iki 1 utkusu zerine
yazlm son derece yaln, gereki, gerilim dolu
belgesel bir romandr. Saturday Eveninf l'osfla
tefrika edildikten sonra kitaplam ve ya/arna
tm yapitlarnn salad nden daha byk bir
n salamtr. ntihar, ylesine geni bir yank
yaratmtr ki, 1919 ylnda Amerika'da iki yasa
nn uygulanmasna yol aan etkenlerden biri ol
mutur. Din adamlar bu roman, iki ienleri k
namak iin bir dayanak yaptlar. ki yasandan
yana olan ahlak dernekleri, London'un yaptn
dan blmler alarak kitapklar hazrlattlar ve
yzbinlerce kitap Amerika'nn drt bir ke
sine dattlar. Hibir konuda bada an ay an,
eitimcisinden politikacsna, gazetecisinden konferansna dein bir sr insan, alkolizme kar
alan savata tutunacak bir dal bulmu!u. R o
mann filmi yaplacak olduunda, iki reticileri,
el altndan byk paralar oynatarak filmin yap
mn engellemeye kalktlar. Btn bu olaylar
ortal ylesine ayaa kaldrd ki, okuldan bu ya
na eline kitap almam yzbinlerce insan ntihar'
kapt."
Irvinj; S T O N E

Jack L o n d o n , kendi yaam yks olan bu

roman zerine Irving Stone'a u satrlar yazm
tr: ntihar'da gerei tm plaklyla yazama
dm. Yazadm, nk bu kadarna cesaretim
yoktu."

JACK

LONDON
NTHAR

YAYNLAR

BRNC BLM
Her ey bir seim gn balamt. Ilk bir
California leden sonras, California Eyalet Ana
yasasnda yaplmas ngrlen deiikliklere
evet ya da hayr demek iin iftlikten Ay Vadisi'ndeki kk bir kye inmitim. Hava ok s
cak olduu iin oyumu kullanmadan nce de,
kullandktan sonra da birka kadeh yuvarladm.
Sonra balarla kapl tepeleri ve iftliin verimli
topraklarn ap akam yemeine yetimek ve
bir iki kadeh daha atmak zere evin yolunu tut
tum.
Charmian;
Oyunu kadnlara oy hakk verilmesinden
yana m kullandn? diye sordu.
Evet.
Charmian l bast. aknlnn nedeni
ateli bir demokrasi yanls olmama karn gen
lik gnlerimde kadnlara oy hakk tannmasna
kesinlikle kar olmamdan kaynaklanyordu. Oy
sa daha sonraki hogrl yllarmda bunu kamlmaz bir toplumsal oluum olarak kabul et
mitim, hepsi o kadar.
Charmian;
Peki, neden? dedi.
Yantladm. Uzun uzun anlattm. fkeyle ce
vap verdim. Anlattka daha da fkelendim. (Ha23

yr, sarho falan deildim. Bindiim ata bouna

'Serke' ad verilmemiti. Bir sarhoun o hayva
na bindiini grmek isterdim dorusu!
A m a yine de nasl desem ki ferahlamtm, kendimi 'iyi' hissediyordum, Keyifliydim.
Kadnlar oy hakkn alnca, ilk ileri ki
Yasa lehine oy vermek olacak, dedim. John
Barleycorn'un yani alkoln, yani ikinin de
mek istiyorum. Bundan byle iki ye ayyal.
John Barleycorn diye anacam hep tabutunun
ivilerini akacak olanlar karlar, kzkardeler
ve analardr...
Charmian szm keserek;
yi ama ben senin John Barleycorn'un dos
tu olduunu sanyordum, dedi.
Dostuyum. Deilim de. Hibir z a m a n d a ol
madm. Bakma sen birbirimizle dost grnd
mze, gerekte dost falan deiliz onunla. O,
yalanclarn kraldr. En drst gerekleri syle
yendir o. O, insann tanrlarla birlikte dolama
ya kt1 zaman, yanna ald en mkemmel bir
yoldatr. Ayn zamanda Burunsuz'un yani l
mn de dostudur. plak geree ve lme gi
den yolu gsterir. nsann grn berrakla
trr, bulank ryalar gsterir. O, yaamn d
mandr, yaamn aklllnn da tesinde bir akl
hocasdr. Eli kanl bir katildir o. Genlii ld
rr.
Charmian'm bakndan ikiyi nereden bul
duumu merak ettiini anlamtm.
Konumay srdrdm. Dedim ya bir aydn
lk girmiti iime. Beynimdeki her dnce yerli
yerindeydi. Her dncem, kck hcresinde,
geeeyarsmda hapisten kamay bekleyen tutuk24

tular gibi giyinmi, kapnn arkasnda hazr du

ruyordu. V her dnce parl parl, kesin ve
yanl anlalmas olanaksz bir dt. Alkoln ,
duru ve beyaz beynimi aydnlatyordu. Bir
gerei sylemek krizine tutulmu olan John
Barleycorn kendisi hakkndaki en esasl srlar
ortaya dkp duruyordu. Ben onun szcsydm
yalnzca. Gemi yaantmn anlar, tpk bir ge
it trenindeki askerler gibi dzenle geip du
ruyorlard gzlerimin nnden. Canmn ektii
ni seebilirdim ilerinden. Dncenin hakimi,
szlerimin ve deneylerimin btnlnn efendisiydim. stediimi yanlsz olarak seecek ve
gsterimi yapacak yeteneim vard. John Bar
leycorn, zeknn kemirici kurtuklarn hareke
te geirip gerein lmcl sezgilerini fsldaya
rak insan aldatr, gnnn tekdzeliini altst
ederdi.
Charmian'a yaantm anlattm, beden yap
m akladm. Soydan gelme bir ayya deildim.
Alkole kar organik ve kimyasal bir tutku ile
domamtm. Bu konuda kendi kuamdan olan
lardan baka bir ayrcalm yoktu. Alkol son
radan edinilme bir alkanlk, nice aclar paha
sna edinilmi bir huydu. Korkun derecede tik
sinti veren bir eydi; herhangi bir mshilden da
ha ok bulant veren bir eydi. imdi bile tadn
sevemiyordum. Onu srf verdii 'keyif iin ii
yordum. Be yamdan yirmibe yama kadar
bu keyfe pek aldr etmemitim. Tam yirmi yl
lk bir raklk dnemi hem de istenmeden ya
plan bir raklk gerekmiti benim yapm al
kole katlanacak ve beni ta iimden onu istete
cek hale getirmek iin25

iki ile ilk ilikilerimi, ilk sorhuluumu ve

tiksintimi anlattm. Ve beni sonunda her zaman
yenilgiye uratan eyi syledim. Bu, ikinin ko
lay elde edilebilir olmasyd. ki yalnz elde edi
lebilir olarak kalmam, gelien yaantmda her
ey beni ona doru itelemiti. Sokaklarda bir ga
zete satcs, bir denizci, bir madenci, uzak lke
lerde dolam bir insandm ben. nsanlar konu
mak, glmek, vnmek, rahatlamak, yorucu gn
ve gecelerin skc ilerini unutmak iin hep i
ki sofras banda buluurlard. Meyhane bir top
lant yeriydi. nsanlar meyhanede, ilkel insanla
rn maaralarn nnde yaktklar atein ban
da toplandklar gibi toplanrlard.
Charmian'a, Gney Pasifik'te al sprgesi
sal yamyamlarn kadn ksmndan kap ken
di balarna iip keyfettikleri kano evlere girme
sinin nasl yasaklandn hatrlattm. Buralar
kadnlar iin tabu olan kutsal yerlerdi. Ben de
genliimde kadn etkisinin darlndan erkekle
rin geni ve bamsz dnyasna meyhaneler yo
luyla kaabilmitim. Tm yollar meyhaneye
kard. Binlerce serven ve hayal yolu hep mey
hanede birleir ve oradan dnyann drt bir ya
nna dalrd.
Yani demek istiyorum ki, diye uzun vaaz
m baladm; beni ona altran ikiye eriebil
me kolayl oldu. Yoksa iki falan pek taktm
yoktu. Hatta alay ederdim Onunla. Ama ite olan
oldu, sonunda bir ayya tutkusuyla karnda
ym. Yirmi yl gerekti iime bu tutkunun yerle
mesi iin, sonra da on yl sre ile geliti iimde.
Bunu tatmin etmenin sonucu hi de iyi olmuyor.
Miza asndan bakarsan iyi yrekli ve neeli
26

bir insanm. Ama bir kez John Barleycorn ile

yola kmaya greyim entellektel karamsarl
n tm azabn ekiyorum.
Fakat, diye acele ile devam ettim (hep y
le ederim zaten), John Barleycorn'un da hak
km vermek gerek. Gerekleri syler o. in en
lanetli yan da bu ya zaten. Yaamn szde ger
ek diye adlandrlan eyleri gerek falan deil
aslnda. Bunlar yaamn srmesini salamak iin
gerekli yalanlardr. John Barleycorn da bu ya
lan salyor ite.
Peki yaama ynelmeyen yalanlar? dedi
Charmian.
j
ou doru, diye atldm. te iin en kor
kun yan da bu ya. John Barleycorn lme y
neltiyor. Onun iin bugnk Anayasa deiik
lii lehinde oy verdim ben de. Yaantm yle
bir geriye doru gzden geirdim de ikinin ko
lay elde edilebilmesinin beni ona nasl altrd
n grdm. Bir kuakta, o kuaa kyasla ok
az ayya kar. Ayya szyle kimyasal yaps
nn alkol zlemi eken ve kendisini srekli ola
rak ona iteleyen insan kastediyorum. Dier b
tn ienlerin ounluu alkol zlemiyle domak
bir yana, ona kar bir tiksintiyle doarlar. Bi
rinci, yirminci ya da yznc kadehleri bile on
larda alkol sevgisi uyandrmaz. Ancak insann
sigara imeyi renmesi gibi onlar da iki ime
yi renirler. ki kolayca elde edilebildii iin
rendiler bunu. Kadnlar bu oyunu iyi bilirler.
Karlar, kzkardeler ve analar... Oy hakkn
alnca iki yasa lehinde kullanacaklardr bu
nu. Bunun en iyi yan da gelecek kuan hibir
skntya dmeyecek olmasdr. kiyi edinebil-'
27

me yollar kapal oluu ve ime arzusu duyma

yacaklar iin bunun yokluunun farkna bile
varamayacaklardr. imdi doan ve byyen o
lanlar iin yaam daha bereketli olacaktr; hat. ta O' genlerin yaamlarn paylaacak kzlar iin
de ayn durum sz konusu
Charmian;
Niin yeni yetien genler iin oturup bun
lar yazmyorsun? diye sordu. Bu syledikle
rini yazsan da kanlara, kzkardeler ve anala
ra nasl oy vermeleri gerektii konusunda yar
dmc olsan fena m olur?
Bir Ayyan Anlar diye srttm; yani John
Barleycorn srtt. Benim bu iyiliksever konu
mam srasnda o da yanbamda oturuyordu
nk. Haber falan vermeden bir anda bir g
lmsemeyi srtmaya evirmek balca numarasdr zaten.
Charmian, John Barleycorn'un kabalna al
dr etmeden i
Hayr, dedi. Sen ne ayyasn ne de has
talk derecesinde bir iki dkn. Sadece iki
ye alm bir insansn. Yllar yl omuz omuza
yaadn iin John Barleycorn'un tan olmu
birisin o kadar. Otur hepsini yaz, adm da 'Ay
yalk Anlar' koy.

KNC BLM
Szlerime balamadan nce okuyumcumdan
tm itenliiyle bu yolumda benim yanmda ol
masn isteyeceim. tenlik ayn zamanda an
lay demek olduundan hangi konuda ve kimin
28

hakknda yazdm anlamakla i balayalm.

Ben ikiye alm bir insanm. Alkole gereksi
nimi olan bir yapm yok. Budala deilim. ki
oyununu A'smdan Z'sine kadar bilirim ve ier
ken kararl olabilmiimdir. Hibir zaman baka
s tarafndan yatama tanmlm da yok.
Sendelemem de. Ksacas, sradan bir insanm
ve sradan insanlar gibi ierim. Zaten zellikle
belirtmek istediim nokta da budur: kinin s
radan bir insan zerindeki etkisini anlatmakta
ym burada. Hani u doutan alkolik olan nem
siz aznlk hakknda syleyecek szm yok be
nim.
Genel bir deyile iki tip ayya vardr. Biri,
hepimizin bildii tiptir; budala, d kurmayan,
beyni kurtlanm, ak ve titrek admlarla y
ryen, sk sk yere den, mavi fareler ve pem
be filler gren insanlar. Bunlar gazetenin elen
ce sayfalarndaki akalara, karikatrlere konu
olan insanlardr.
kinci tip ayyansa bir dgc, bir gr
vardr. Bal en keyifli biimde dnerken bile hi
sendelemeden yrr, dmez, bir yere arpmaz,
nerede olduunu ve ne yaptm gayet iyi bilir.
Onun bedeni deil beynidir sarho olan. Byle
bir insan zek ile fkr fkr kaynar ya da iin
den dostluk taar evresine. Evrensel ve man
tkl dler grebilir. Bu duruma eritii zaman
yaamn en salkl dlerinin kabuklarn so
yar, ruhunun evresine geirilen demirden ge
reklilik emberini ciddiyetle inceler. te Jonh
Barleycorn'un en gl olduu saat budur. Bir
insann sokaklarda devrilip yuvarlanmas kolay
bir itir. Oysa iki aya zerinde dimdik ve sen29

delemeden durup tm evrende kendisi iin tek

bir zgrln bulunduuna karar klmas kor
kun bir snavdr. Bir baka deyile lm gn
n nceden kestirebilme zgrlnn! te bu
adam iin beyaz mantk saati gelip atmtr. O
artk yalnz eyann kanunlarn bilir, anlamn
deil. En tehlikeli saatidir bu onun. Ayaklar me
zara giden yolu bulmutur artk.
Her ey durular imdi onun gznde. Tm
bu artc lmszlk zlemleri aslnda lm.
korkusundan titreyen ruhlarn panie kaplma
lardr. Bunlarn lmek gdleri yoktur, lm
zaman gelip atnca lme iradelerinden yoksun
durlar. Kendilerinin daha kurnaz kacaklarn
ve gelecei kazanacaklarn sanrlar. Mezarn
karanln ya da atein o yok edici scakln
teki hayvanlara braktklarn sanrlar. Oysa
beyaz mantnn bu anma erimi olan bu adam,
bunlarn yalnz ve yalnz kendilerini kandrdk
larn bilir. Ayn olay herkese ayn biimde uy
gulanmaktadr. Gnein altnda yeni bir ey yok
tur, zayf ruhlarn zlemini ektii o lmsz
lk bile yoktur. ki ayann zerinde sendele
meden duran adam bunun farkndadr. Et, arap,
gne lekesi ve dnya tozundan oluan, ksa bir
sre ilemek zere yaplan dakik bir mekaniz
ma, ilahiyat ve tp doktorlarnn elinde oyuncak
olan ve sonunda p ynna atlacak olan in
sandr o yalnzca.
Kukusuz tm bunlar bir ruh hastal, bir
yaam hastaldr. D peinde koan bir insa
nn John Barleycorn ile dostluk etmek iin de
mek zorunda olduu cezadr bu. Aptal bir insa
nn cezas ok daha basit, daha kolaydr. O, bi~
30

linsizlie dene kadar iip afyon ekmi gibi

uyur; rya grse bile bunlar bulank ve belirsiz
dirler. A m a John Barleycorn, d peinde koan
lara beyaz mantn acmasz hayallerini gste
rir. O kimse yaam ve yaamla ilikili her eye
karamsar bir Alman filozofunun arpk baky
la bakar. Tm hayallerin sonunda bir d oldu
unu grr. Tm deerleri aar. yi ktdr, ger
ek yalan, yaamsa yalnzca bir aka. O zarar
sz deli ynkseMiklerinden, bir ilah kesinliiyle,
tm yaam kt olarak grr. Kar, ocuk, ar
kada hepsi mantnn beyaz altnda d
zenci ve dzmece olarak aa karlar. Onlarn
hepsinin maskelerinin ardm grr ve tm gr
d de onlarn gszl, kusurlar, skclklar ve acnacak olduklardr. Bunlar artk ken
disini kandramamaktadrlar. Tm kjik insan
lar gibi zavall kk bencillerdir. Talihin kuk
lalardr, zgrlkleri yoktur. Kendisi de yle
dir. Farkndadr bunun. Ancak arada bir fark
vardr: O gryor, biliyordur. Tek zgrlnn
de bilincindedir: lm gnn nceden bilebi
lecektir. Yaamak, sevmek ve sevilmek iin ya
ratlm bir insan iin iyi bir ey deildir bu. An
cak ister abuk, ister yava olsun, isterse birden
bire dklerek ya da yllar sren bir damlamay
la olsun, intihar, John Barleycorn'un ald bedel
dir. Onun hibir arkada bu hakl ve gerekli
creti demekten kaamaz.

lk sarho olduumda be yandaydm. S

cak bir gnd. Babam tarlada alyordu. Bana
yanm mil tedeki evimizden ona bir kova bira
31

gtrmek grevi verilmiti. Evden karken, Dik

kat et de 1 dklmesin demilerdi
Anmsadma gre bu st ak ve az ge
ni bir kovayd. Sendeleye sendeleye giderken
bira bacaklarma dklyordu. Hem yryor
hem dnyordum. Bira ok deerli, ok m
kemmel bir ey olmalyd.. Yoksa niin imeme
izin vermesinlerdi ki? Byklerin bana yasak
lad teki eylerin pek yle aman aman eyler
olduunu renmitim. u halde bu da yle ol
malyd. Bu ilerde byklere gvenmek gere
kirdi. Onlar bilirlerdi. Zaten kova da ok doluy
du. Bacaklarma arptka bira yere dklyor
du. Neden bo yere dklsn ki o canm bira?
Nasl olsa kimse bira dkld m, yoksa ben mi
itim bilemezdi.
O zaman o kadar ufak tefektim ki, bu ii be
cermek iin yere oturup bira kovasm bacakla
rmn arasna almak zorunda kalmtm, nce
kpn tattm. D krklna uramtm.
Deerini anlayamamtm dorusu. Anlalan bu
deer kpnde deildi. Kald ki pek lezzetli
de gelmemiti azma. Birden byklerin biray
imeden nce kpn fledikleri geldi akl
ma. Kafam kpn iine gmp alttaki suyu
imeye baladm. Hi de gzel deildi. Ama yi
ne de itim. Bykler yaptklarn iyi bilirlerdi.
Ufak tefek gvdeme oranla kucamdaki kova
nn bykl, kafam kulaklarma kadar k
pn iine soktuum gznne alnrsa ne ka
dar imi olduum pek kestirilemez. Kald ki bir
belay defetmek istercesine, ila gibi aceleyle yu
dumluyordum biray.
Yeniden yola koyulduumda yle bir tit32

reyip o gzel lezzetin daha sonra geleceini d

ndm. O yarm mil boyunca birka kere dene
dim bu ii. Sonra birden kovada -ne kadar bira
kaldn grnce bende afak att. Ne yapmal
diye dnrken aklma bayat birann taze g
rnmesi iin ne yaptklar geldi. Elime bir sopa
alp biray kovann azna kadar kprdetene
dek kartrdm.
Babam hibir eyin farkna varmamt. Ter
li bir iftinin susuzluuyla biray tepesine di
kip kovay bana verdi ve sabanna dnd. Ne
reden akl ettiysem atlarn yansra yrmeye
balamm. Bir sendeleyip hayvanlarn ayaklar
dibine parldayan saban demirinin nne dt
m, bir de babamn dizginleri ektiini hatr
lyorum. Sonra babamn atlarn ayaklar altnda
ezilmeme ramak kaldn syleyerek beni ku
cana alp tarlann kenarndaki aalarn alt
na tadn hayal meyal hatrlyorum. Dnya
evremde dnp duruyor, ldrc bir bulant,
rktc bir gnah korkusuyla karyordu.
Tm leden sonrasn aalarn altnda uyu
yarak geirdim. Babam beni gne batarken
uyandrdnda ok hasta kk bir ocuktum.
Bacaklarmn arl beni yere ekiyordu, mi
demde boazma ve beynime kadar uzanan ger
gin bir titreim vard. Zehirle boumu bir in
sandm sanki." Gerekten de zehirlenmitim oysa.
Tpk mutfaktaki ocakta elimi yaktktan son
ra ocakla ilikim olmad gibi, bunlar sonraki
haftalar ve aylar boyunca birayla hibir ilikim
olmad. Bykler haklyd. Bira ocuklar iin de
ildi. Bykler, hap yutmaya ve balk ya i
meye aldrmadklar gibi buna da aldr etmintihar/F: 3

33

yorlard. Bana gelince ben birasz pekl idare

edecektim gnlerimi. Ama koullar bsbtn
tersine gerekleti. Yaammu her dneminde
John Barleycorn arp durdu beni. Ondan ka
mak olanakszd. Tm yollar ona gidiyordu. Yir
mi yllk bir iliki, bir selamlama sonunda, an
cak sevebildim o haydutu.

NC BLM
John Barleycorn ile bundan sonraki kar
lamam yedi yamdayken olmutu. Bu kez ka
bahatli olan dgcmd, korku belasyla zorun
lu olarak karlamtm onunla. O zamanlar h
l iftilik yapmakta olan ailem San Francisco'nun gneyindeki San Mateo blgesinin i karar
tc kysndaki bir iftlie tanmt. O gnlerde
buras vahi ve ilkel bir yerdi. Annemin sk sk
bizim eski Amerikallardan olduumuzu, komu
larmz gibi rlandal ya da talyan gmenlerin
den olmadmz gururla sylediini sk sk ha
trlarm. Bulunduumuz blgede bizden baka
tek bir Amerikal aile vard.
Bir pazar sabah Morrisey iftliindeydim.
Orada bulunma nedenimi hi hatrlamyorum.
Yakn iftliklerden gelen bir grup gen de ora
da toplanmlard. Bykler sabahn erken saatlarmdan, hatta bazlar bir gece ncesinden i
meye balamlard. Morrisey'ler kalabalk bir
aileydi; aralarnda bir sr koca izmeli, iri yum
ruklu, kaba sesli oullar, amcalar vard.
Birdenbire kzlar lk atarak kamaya ba
ladlar, birka kii 'Kavga!' diye bard. Herkes
34

bir tarafa doru kotu, erkekler mutfaktan d

ar frladlar. Kr sal, krmz suratl iki dev
bouuyordu. Birisi Kara Matt'ti; zamannda iki
kiiyi ldrm olduu sylenirdi. Kadnlar ha
fif hafif lklar koparyor, ha karyor, dua
ediyorlar, elleriyle yzlerini kapatarak parmak
lar arasndan kavgay gzlyorlard. Benim hi
de yle korkmu bir halim yoktu. Hatta diyebi
lirdim ki kavgann en merakl seyircisi bendim.
Belki de o fevkalde eyi, bir insann ldrlme
sini grecektim. Hi olmazsa bir erkek kavga
sna tank olacaktm. Fakat byk bir d krk
lna uradm. Kara Matt ile Tom Morrisey bir
birlerini skca kavramlar, gln bir fil dan
sn andran bir biimde ayaklarn ar ar kal
drarak bir o yana bir bu yana gidip geliyorlar
d. Kavga edemeyecek kadar sarhotular. Biri
leri araya girip onlar yeni dostluklarn perin
lemek zere mutfaa gtrdler.
Az sonra hep bir azdan konumaya bala
mlard. Hem de viskinin sessizliklerini datt
, geni gsl, ak havada yaamaya alm
erkekler gibi grleye grleye. Yedi yanda bir
ocuk olan bense yreim azmda, vcudum
kamak zere olan bir geyik yavrusununki gibi
gergin, merakla ak kapdan ierisini gzlyor
ve insanlarn gariplikleri hakknda yeni yeni bil
giler ediniyordum. En ok da masann zerinde
kollarn birbirinin boynuna dolam, sevgiyle
alayan Kara Matt ile Tom Morrisey'e am
tm.
Mutfaktaki iki alemi srp giderken dardaki kzlara da bir rkeklik kmt. Hepsi de
bu alemlerin sonunda ne mthi eyler olduu35

nu ok iyi biliyorlard. Kyamet koptuu zaman

orada bulunmak istemediklerini sylediler. Biri
si drt mil tedeki byk talyan iftliine gidil
mesini nerdi. Orada dans da edebilirlermi. Kz
larla olanlar hemen iftler oluturup tozdan
topraktan geilmeyen yollara dkldler. Deli
kanllar sevgilileriyle birlikte yryorlard; yedi
ya deyip gemeyin, tm evrenin ak hikyele
rini bir bir bilirdim o zamanlar. Ben de sevgili
si olan bir olandm aralarnda. Benim yamda
bir rlandal kz dmt yanma. Bu birdenbi
re oluan elentideki tek ocuk bizlerdik. Ara
mzda en yalmz belki de yirmi yanda falan
d. Epey gelimi ondrt onalt yanda alml
kzlar sevgililerinin koluna girmi yryorlard
nmzde. Fakat daha ok. kk olan bu rlan
dal kzla ben de elele tutumu gidiyorduk. Bazan bykler baktnda kolumu belime dolad
da oluyordu ama bu ekilde yrmek hi de
rahat deildi. Her neyse o prl prl pazar saba
h o i karartc toprak yolda yrrken ok gu
rurluydum. Benim de bir sevgilim vard, ben de
kk bir erkektim.
talyan iftlii, bekrlarn yaad bir yerdi.
Bizim geliimizi neeyle karladlar. Krmz a
rap flar ortaya kt, byk yemek salonunu
dans edilmesi iin atlar. Delikanllar bir yan
dan da bir akordeonun eliinde sevgilileriyle
dansediyorlard. lhi bir mzikti bu benim iin.
mrmde bu kadar ahane bir ey iitmemitim.
Mzik alan gen talyan arasra kalkyor, kol
larn kzn srtndan kavuturup hem alyor
hem dansediyordu. Dansetmeden bir masa ba
nda oturan ve falta gibi alm gzlerle ya36

amm bu artc sahnelerini seyreden benim

iin evremde olup biten her ey olaanstyd.
Ben henz kck bir olandm, renecek y
lesine ok ey vard ki yaamda. Az sonra rlan
dal delikanllar araba balaynca nee ve ke
yifleri bir kat daha artt. Bazlarnn dahsederken birdenbire yere yldklarn, bir ksmnn
da bir keye kvrlp horladklarn gryordum.
Kzlarmsa bir ksm yaknmaya balam, gitmek
istiyor, bir ksm da olacak her eyi kabullenme
ye dnden hazr, kkrdap duruyordu.
talyan evsahiplerimiz herkes gibi bana da
arap ikram ettikleri zaman kabul etmemitim.
Bira deneyimim bana yeterliydi. Bir daha bira
ya da benzeri ikilerle iliki kurmak iin hi de
heves duymuyordum dorusu. u kt talihime
bakn ki! cin gibi bir talyan delikanls olan Peter tam o srada tek bama oturduumu gr
m, yarm kadeh arap doldurup gemi kar
ma oturuvermiti.
Ben reddettike o suratn asarak ille de i
mem iin srar ediyordu. Birdenbire bir korkuya
kapldm. Ama nce bu korkunun nedenini ak
layaym :
Annemin kendine zg dnceleri vard.
Esmerlerin ve tm kara gzl insanlarn hileci
olduklarn sylerdi. Kendisi sarnd tabii. Ka
ra gzl Latin rknn da ok heyecanl, ok hi
leci ve katil ruhlu olduuna inanmt. Dnyann
garipliini ve korkunluunu onun dudaklarn
dan defalarca imi olan ben, onun, hakaret edi
len bir talyann insan srtndan baklayarak
bunu deteceini sylediini duymutum. En ok
kulland deyim de buydu : Srtndan baklar
lar adam.
37

Daha o sabah Kara Matt'n Tom Morrisey'i

ldrmesini ylesine hevesle seyre hazrlanm
olan ben, dansedenlerin beni srtmda bir bak
sapl grmelerini hi de istemiyordum. Daha, ger
eklerle dler arasndaki ayrm bilmiyordum
henz. Annemin talyan karakteri konusundaki
aklamalarna tam olarak inanyordum. Konuk
severliin kutsall hakknda iimde birtakm
kmltlar da vard. te karmda hilekr. heye
canl, katil ruhlu bir talyan beni arlyordu.
Eer ona kar gelirsem, tpk bir atn kendisini
rahatsz eden birisini ifteleyecei gibi beni b
aklayaca retilmiti bana. stelik bu talyanm annemin syledii gibi insan korkutan kara
gzleri vard. Ademdeki mavi, gri ve ela gzler
den, rlandallarn solgun mavi gzlerinden bam
baka gzlerdi bunlar. Belki birka kadeh de de
virmiti Peter. Her neyse, gzleri eytanlkla pa
rl parl, kapkara yanyordu. Esrarl, bilinmeyen
gzlerdi bunlar; bu gzlerin ne dediini zecek,
onlarn akacl farkedecek bir insan myd ye
di yanda bir ocuk? Ben bu gzlerde beklen
medik bir lm okuduum iin yarm azla red
detmitim arap kadehini. Gzlerin bak bir an
da deiti. Kadehi bana doru srerken bak
lar kasld ve aksilendi.
Ne yapabilirdim ki? O gnden bugne ger
ek lmle birok defa karlatm ama o gnk
lm korkusunu bir daha hi tatmadm. Kadehi
dudaklarma dedirince Peter'in gzleri eski ha
line donuverdi. Beni o anda ldrmeyeceini an
lamtm. Bu, rahatlatc bir eydi. Fakat arap
hi de rahatlatc olmamt. Bu yeni arapt, ac
ve eki, biradan beter bir eydi. la imek iin
36

tek bir yol vardr: Bir dikite imek. Ben de a

rab yle itim. Bam geriye attm ve yuttum.
Byk yudumlarla itim zehiri. Benim ocuk hc
re ve dokularm iin zehirdir bu.
imdi o am dndke Peter'in aknl
n hatrlyorum. kinci kadehi de yaryarya dol
durup nme srmt. Korkudan donmu, ba
ma gelen felket karsnda dehete dm
olarak bunu da birincisi gibi bamdan aa dik
mitim. Peter hayretler iindeydi. Bu inanlmaz
bebei arkadalarna gstermek istiyordu. Byk
l bir gen olan Dominick'i yanna ard. Bu
kez nme srdkleri dolu bir kadehti. Yaamak
iin insann yapmayaca hibir ey yoktur. Ken
dimi toparladm, boazma ykselen rty
yutup arab bir dikite yuvarladm.
Dominick, mrnde bylesine kahraman bir
ocuk grmemiti. Kadehi iki kez tarana kadar
doldurup bir anda nasl boaldn seyretti. Bu
srada evremde bir seyirci kalabal da birik
miti. Orta yal talyan iileri, ngilizce bilme
yen ihtiyar kyller, rlandal kzlarla dansedemeyenler hep evreme mlerdi. Hepsi de
iri yar, vahi grnl insanlard, bellerinde
kuaklar, srtlarnda krmz gmlekler vard.
Yanlarnda bak tadklarn biliyordum. Bir
korsan gruhu gibi sarmlard evremi. Peter
v Dominick beni gsteri yapmaya zorluyorlard.
Dgcm olmasayd, aptal olsaydm, inat
olsaydm bu belay bama dolamayacaktm. Bi
zimkiler dansa daldklar iin beni kaderimden
kurtaracak kimsem de yoktu. Ne kadar itim bil
miyorum. O gnden hatrladm tek ey, o ka
til srs arasnda duyduum korku ve arap39

tan slanm tahta masann zerinde gidip gelen

sonsuz arap kadehleri ve boazmdaki yanma
hissidir. Evet biliyorum arap ktyd ama sr
tna bir bak yemek daha ktyd; ne pahas
na olursa olsun canm kurtarmalydm.
kiye alkn bir insann bilgisiyle imdi
gemii dndmde neden masann stnde
szp kalmadm ok iyi anlyorum. Demin de
sylediim gibi korkudan elim ayam kesilmi,
donup kalmtm. Yapabildiim tek hareket bi
tip tkenmek bilmeyen arap kadehlerini birbi
ri arkasndan azma gtrmekti. Tm o litrelerce arap iin hazr ve hareketsiz bir. kaptm
ben. Korkudan ta kesilmi midemde kmlda
madan yatyordu itiim araplar. ylesine kork
mutum ki midem bile bulanmyordu. Ne kadar
talyan varsa evreme toplanm, tpk bir maki
ne gibi kln bile kprdatmadan o kadar arab
gvdeye indiren bu harikay seyretmekteydiler.
mrlerinde byle bir ey grmediklerini syle
mem hi de abartma saylmaz dorusu.
Sonunda yola koyulma zaman geldi. Deli
kanllarn sarholukla yaptklar iler, daha ayk
kafal kzlarn onlar gitmeye zorlamasna yol
amt. Kendimi kapnn yannda kk kz ar
kadamn yanbamda buldum. Benim bana
gelenler onun bana gelmedii iin aykt. Sev
gililerinin yannda yrmeye alrken sendele
yen delikanllarn bu hareketleri ok houna git
tii iin onlar taklide balad. Ben de bunu e
lenceli bir oyun olarak kabul edip saa sola yal
pa vurarak yrdm. Gelgelelim kzn iinde ba
sma vuracak arab olmad halde benim tm
itiklerim bir anda bama vurdu. Hareketlerim
40

onunkilerden ok daha geree uygundu. Birka

dakika sonra yolun kysnda durup hendee ba
kan bir delikanl grdm. ocuk ciddi ciddi ba
kp bir an dndkten sonra beyin st yuvar
land hendee. Bu ok komik bir eydi. Ben de
tam kenarnda durmak kararyla hendee doru
yrdm. Kendime geldiimde hendein iindey
dim, endieli yzl bir sr kz beni karmaya
alyorlard.
Artk sarho rol oynamak istemiyordum.
imde elenecek hal kalmamt. Gzlerim ka
yyordu, azm ardna kadar am hava alma
ya alyordum. Her iki yanmda birer kz be
ni kollarmdan tutmu yrtmeye alyorlard.
Ne var ki ayaklarm kurun gibi ard. tiim
alkol beynime ve yreime kt kt diye darbe
ler indiriyordu. Zayf bir ocuk olsaydm orada
lp kalacama emindim. Kzlarn dndn
den ok daha yakndm lme o an. Kabahatin
kimde olduu konusunu tarttklarn duyuyor
dum. Bir ksm kendileri iin, benim iin, o ka
dar uygunsuz davranan delikanllar iin alyor
lard. Ben hibiriyle ilgilenmiyordum onlarn. Bo
uluyordum ben; tek istediim ok, daha ok have ekmekti iime. Oysa kzlar beni yrtmeye
alyorlard. Eve daha drt millik yol vard.
Drt mil! Kayan baklarmn eriilmez bir uzak
lkta kk bir kpr grdn hatrlyorum.
Kprye varnca soluk solua srtst uzandm
yere. Kzlar beni kaldrmaya altlarsa da ar
tk yardm edilecek durumu am, boulmak
zereydim. Kzlarn korku dolu lklar yan
mza onyedi yalarnda bir delikanl olan Larry'yi getirdi. Sarho Larry gsmn zerinde te41

pinerek beni ayltmaya alt. Bunu ve kzlarn

onunla mcadele ederek gsmden indirmeye
altklarn hatrlyorum. Sonradan syledikle
rine gre Larry de bir kenara kvrlp geceyi kp
rnn altnda geirmi.
Kendime geldiim zaman karanlk km
t. Baygn bir halde drt mil srtta tanm ve
yatama yatrlmtm. ok hastaydm, yrei
me ve dokularma olan mthi baskya karn
sk sk lgnlk nbetleri geiriyordum. ocuk
zihnimin tm dehetli ve korkun eyleri bir bir
dar dklyordu. En korkun dler artk ger
ekti benim iin. Cinayetlerin ilendiini gr
yor, katiller tarafndan kovalanyordum. Deliler
gibi baryor, sayklyor, bouuyordum. Mt
hiti ektiim aclar. Bu delilik anndan ktm
zaman annemin sesini duyuyordum:
Fakat ocuun beyni., mantn kaybede
cek.. Yeniden o lgnla dnyor, bu dnce
yi de beraberimde getiriyor, tmarhanelere ka
patlyor, gardiyanlardan dayak yiyordum.
Gen zihnimi etkileyen eylerden birisi de
byklerin San Francisco'nun in mahallesinde
ki o gnah yuvalar hakknda ettikleri szlerdi.
Kendimi kaybettiim anlarda yeraltndaki bu
gnah yuvalarnn binlercesinin arasnda dola
yor, kilitli demir kaplar ardnda binlerce kez
lyordum. Bu yeralt mahzenlerinde byk al
tn paralar karlnda inlilerle kumar oyna
yan babam grnce tm fkem en yakas al
madk kfrlere dnyor, duvarlar titretene
kadar bangr bangr babama svyordum. Ya
takta doruluyor, beni engellemeye alan el
leri iterek svyordum babama. O ana kadar
42

byle svmeye cesaret etmemi olduum halde,

imdi olanca sesimle orada uzun sal, uzun tr
nakl inlilerle yeralt mahzenlerinde oturmu
kumar oynayan babama svyor, svyordum.
O gece yreimin ya da beyin damarlarm
dan birinin atlamam olmas alacak bir ey
dir. Beni titreten o korkun kaslmaya yedi ya
ndaki bir ocuun damarlar ve sinirleri pek
dayanamazd. John Barleycorn'un beni penesi
ne geirdii o gece evimizde kimse gz krpma
d. Kpr altmda kvrlp kalan Larry benim gi
bi lgnlk geirmemiti. Eminim onun uykusu
ryaszd ve ertesi sabah kafas ar ve keyifsiz
olarak uyanmtr. Eer bugn hl yayorsa o
geceyi hatrlamyordur bile. Gelgelelim o dene
yim benim beynimi zedelemiti. imdi, otuz yl
sonra bile, bunu yazarken o hayallerin tm g
zmn nnde o geceki gibi kesin, duyduum
her ac o : geceki gibi korkuntur.
Bu olaydan sonra gnlerce hasta yattm. An
nemin, gelecekte John Barleycorn'dan uzakta
durmam iin verdii tlerine hi ihtiyacm
yoktu. Annem akna dnmt. Benim ok,
ama ok kt bir ey yaptm ve onun ret
tiklerinden dar ktm sylyordu. Tek bir
sz sylemesine izin verilmeyen, iinde bulun
duu ruhsal durumu anlatacak szler bilmeyen
ben, anneme bu sarholuumun sorumlusunun
dorudan doruya kendisi olduunu nasl sy
leyebilirdim ki? Kara gzler ve talyan karak
teri hakkndaki dnceleri olmasayd, o ac ve
eki arapla dudaklarm slatr mydm? Ve b
yyp koskoca bir adam olana kadar da, o utan
verici olayn gerek nedenini sylemedim ona.
13

Hastalmdan sonraki gnlerde baz konu

larda kafam karmaknk, bazlarndaysa ok
kesindi. Bir gnah ilemi olduumu hissediyor,
ayn zamanda bir adaletsizlik duygusu duyuyor
du. Kabahat bende deilse de bir su ilemitim.
Kararm bir daha ikiye el srmemekti. Benim
alkolden korktuum kadar hibir kuduz kpek
sudan korkmamt.
Anlatmak istediim ey, bu tecrbenin, ne
denli dehetli de olsa benim John Barleycorn ile
tanmama engel olmaddr. O uralarda ev
remdeki tm gler beni ona itiyordu. Annem d
nda herkes, tm byklerim hogrl gzler
le bakyorlar gibi gelmiti bu olaya bence. Ko
mik, glnecek bir olayd yalnzca. Utanlacak
bir ey yoktu bunda. Delikanllarla kzlar bile
kkr kkr glyor, Larry'nin nasl gsmde
zpladn, nasl kprnn altnda szp kald
n, bilmem kimin nasl yere ykldn, hendee
den ocuun bana gelenleri anlatp duruyor
lard. Benim grebildiim kadar utanlacak bir.
ey yoktu ortada. O i bunaltc ky blgesinde
ki yaamn ve almann tekdzeliini bozan
parlak ve ahane bir olayd bu.
rlandal iftiler iyi yrekli, davranlary
la bana taklyor, sanki kahramanca bir ey yap
mm gibi srtm svazlyorlard. Peter, Domi
nick ve teki talyanlar benim iki ime yetene
imden gurur duyuyorlard. meye kar bir ah
lki k taknlmamt. stelik herkes iiyordu.
evremizde imeyen tek insan yoktu. Kk ky
okulumuzun elli yalarndaki kr sal retme
ni bile John Barleycorn ile greip yenik dt
dnemlerde tatil verirdi. Bylece ortada ruh44

sal bir engel yoktu. kiye kar duyduum nef

ret fizyolojikti srf. Sevmiyordum kahrolascay!

DRDNC BLM
kiye kar duyduum bu beden nefret
mr boyu yakam brakmad. Ama stesinden
geldim onun. Bugn bile her iiimde altetmekteyim onu. Damak hibir zaman isyan etmek
ten geri kalmamaktayd. Oysa daman da v
cut iin yararl olan bildiine gvenilebilir. An
cak insan ikiyi vcuda yapaca etkisi iin i
mez. ki niin iilir? Beyne etki yapsn diye. Eh
bunun gei yolu da vcutsa eer ne hali varsa
grsn!
kiye kar duyduum bu bedensel iren
meye karn ocukluumun en parlak noktalar
meyhanelerdi. Patates ykl arabada, evrem sis
le sarlm, ayaklarm hareketsizlikten uyumu,
atlar kum tepeleri arasndaki yolda ar ar
ilerlerken tek parlak nokta babamn ya da o an
da src kimse onun bir eyler imek iin dur
duu Colma'daki meyhaneydi. Ben de onunla
birlikte iner, sobann yannda snr, bir biskvi
yerdim. Tek bir biskviydi yediim ama ne b
ylt bir lkst bu benim iin. Meyhaneler iyi yer
lerdi dorusu. Ar ar giden atlarn ardnda bir
saatte kemirirdim tek bir biskviyi. Kk k
k lokmalar srr, en ufak br krntsn bile d
rmemeye dikkat ederdim. Biskvinin ortasn
daki kremay hibir zaman isteyerek yutmammdr. Onu dilimle yalar, dilimi bir yanamdan
tekine dolatrarak bu lezzeti azmn iine ya45

yardm. Sonunda krema eriyip kayboluverirdi

boazmda.
Meyhaneleri severdim. Hele San Francisco'dakileri. Bedava ne ok yiyecek vardr buralar
da garip biimli ekmekler, biskviler, peynir
ler, sosisler, sardalya balklar evimizin yoksul
sofrasnda grmediim binbir eit ey. Bir ke
resinde meyhanecinin bana urup ve soda kar
m alkolsz bir iyi yaptn hatrlarm. Ba
bam bunun parasn dememiti. Meyhanecinin
bana ikramyd bu. yiliin ve iyi yrekli insa
nn ideali oldu o adam sonralar benim gzmde.
Yllarca hep onu hayal edip durdum. O zaman
henz yedi yamda olduum halde, onu imdi
bile, o gnk kadar duru olarak grebiliyorum
gzlerimin nnde. Oysa kendisini yaammda
tek bir kere grmtm. Meyhane, San Francisco'da Market Soka'ndayd. Sokan sol taraf
na dyordu. Bar da kapdan girince sola geli
yordu. Sada duvarn dibinde bedava yemekle
rin dizildii tezgh vard. Dar ve uzun bir oday
d buras, arka tarafta da musluklu bira flar
nn ardnda kk yuvarlak masalar ve sandal
yeler yer alyordu. Meyhaneci mavi gzl, sar
sal bir adamd. Srtnda kahverengi bir ceket
vard. Bir sr ie arasndan krmz renkli u
rup iesini ald noktay tam olarak hatrlyo
rum. Babamla uzun uzun konuurlarken ben otatl ikimi itim ve taptm o adama. Ondan son
ra da uzun yllar ansna taptm bu adamn.
Bamdan geen iki kt sonulu tecrbeye
karn John Barleycorn her yerde buyruunu
srdrebiliyordu. Kolay elde edilebilir bir ey ol
duu iin beni kendisine ekmekteydi. Bir mey40

haneci kk bir ocuun zihninde derin izler

brakyordu. Dnya hakknda ilk yarglarna Va
ran bir ocuk, meyhaneyi neeli ve arzulanan
bir yer olarak gryordu. Ne dkknlar, ne res
m binalar, ne de insanlarn iinde yaadklar
evler bana kaplarn amaz, atelerinde snma
ma izin vermez, duvarlara yapk dar tezghlar
zerindeki tanr yiyeceklerinden tatmaya brak
mazlard. Hepsinin kaps kapalyd benim yz
me. Oysa meyhane kaplar her zaman akt.
ehirleraras yollarda olsun, byk caddelerde,
ssz sokaklarda olsun, her yerde aydnlk ve ne
e saan, klar scak, yazlar karanlk ve serin
meyhaneler buluyordum nmde. Evet meyhane
denilen ey harikayd dorusu!
On yama geldiimde ailem iftilii brak
m, kente gmt. Gazete satclna o zaman
baladm. Bunun nedenlerinden biri paraya ih
tiyacmz olduuydu. kincisi de vcudumu ha
reket ettirmem gerekiyordu. Bedava bir kitaplk
bulmu, dermansz dene kadar okuyordum.
Bundan nce yaadm iftliklerde kitap diye
bir ey yoktu. Mucize olarak elime topu topu drt
kitap gemi, onlarn da tmn yutarcasma
okumutum. Birisi Garfield'in yaam; ikincisi
Paul du Chaillu'nun Afrika Seyahatnamesi, n
cs Ouida'nn son krk sayfas eksik bir kita
b, drdncs de rving'in 'Alhambra'syd. Bu
sonuncuyu okumam iin retmenim vermiti.
Da dnk bir ocuk olmadmdan, verilenden
ounu isteyemezdim. Alhambra'y okuyup geri
verirken retmenimin baka bir kitap verece
ini umuyordum. Gelgelelim vermediini grn
ce herhalde, yaptn takdir edemediimi san47

mt okuldan iftlie dnerken mil boyun

ca hem yrm hem alamtm. Onun bana
yeni bir kitap vermesini o kadar istiyor, bunu
o kadar bekliyordum ki. Ka kere kendisinden
kitap isteyecek olduysam da hibir zaman cesa
ret edemedim buna.
Bundan sonra nme Oakland kentindeki
parasz kitaplk kt. Ufuklarn tesindeki tm
o byk dnyay bulmutum artk. Benim drt
kitabm kadar gzel, hatta onlardan gzel bin
lerce kitap vard burada. O gnlerde kitaplklar
ocuklarla pek ilgilenmezlerdi. Ben, nme
kan her eyi okurdum ama zellikle tarih ve se
rven kitaplarna, eskiden yaplm yolculukla
rn hikyelerine baylrdm. Sabahlan, leden
' sonralar, geceleri yatamda hep okurdum. Ya
tarken, yemek yerken, okula gidip gelirken yol
da okurdum, bakalar ders aralarnda oynar
ken ben yine okurdum. Artk sinirli birtakm ha
reketler yapar olmutum. Herkese, 'ekil ora
dan, sinirlendiriyorsun beni,' derdim.
Bylece on yamda gazete satclna ba
ladm. Okuyacak zamanm kalmamt. Dv
meyi, da dnk olmay, terbiyesizlii, yksek
ten konumay reniyordum. Beni binbir bii
me sokan her eyle ilgilenirdim, stelik ok da
d kurardm. Meyhaneler de ok ilgimi eker
di. Pek ouna girip kardm zaten. O gnlerde
Broadway'm dousunda Altnc ve Yedinci Cad
delerin arasnn silme meyhane dolu olduunu
hatrlarm.
Meyhanede yaam bambakayd. nsanlar
yksek seslerle konuur, grltl kahkahalar
la glerdi, ortalkta bir byklk havas eserdi.
48

Gnlk yaamn anlamszl ve hiliinin dn

da bir ey vard burada. Burada yaam ok can
lyd, hatta baz baz iri yumruklarn havaya
kalkt ve iri yar polislerin ieri dald zaman
lar kanl bile olurdu. Okuduum deniz ve kara
servenlerindeki lgn ve yrekli dvmelerle
dolu olan kafam iin byk anlard bunlar. So
kakta gazete datmann hibir bykl yok
tu. Oysa meyhanelerde, yerde ya da masalarn
stnde szp kalm sarholar bile bir esrar ve
aknlk kayna oluyorlard.
stelik meyhaneler iyi yerlerdi. Kent byk
leri bile onlarn varlklarn kabul ediyor, ilet
me ruhsatlar veriyorlard. Onlar benim gibi ta
nma frsatn bulamam ocuklarn syledikle
ri gibi kt yerler deildiler. Korkun olabilir
lerdi ama bu ancak korkun derecede gzel an
lamna gelebilirdi. Bir ocuk da korkun dere
cede gzeli bilip tanmak ister. Korsanlar, batk
gemiler, savalar da ayn anlamda korkuntu,
ancak bunlara katlmak iin kendini atee atma
ya hazr olmayan ocuk gsterilebilir miydi?
stne stelik meyhanelerde gazetecilere,
avukatlara, yarglara, adlarn ve yzlerini bil
diim insanlara da rastlyordum. Bu da meyha
nenin toplumca kabul grdn kantlyordu.
O halde benim oraya kar tutku duymamda bir
saknca yoktu. Bu insanlar da orada baka bir
ey, benim hissettiim ve aramaya altm e
yi buluyor olmalydlar. Bunun ne olduunu bil
miyordum. Ama byle bir ey olmalyd. Yoksa
insanlar sineklerin bal anana tkleri gi
bi oraya koarlar myd? Hibir zntm yoktu,
dnya prl prld benim iin. Bu adamlarn kenntihar/F: 4

49

dilerini tketen ilerden ve bayat skntlardan

kamak, bunlar unutmak iin. oraya geldikleri
ni bilemezdim.
O zamanlar iki imedim On yamdan onbeime kadar ienlerle ve iilen yerlerle ok ya
kn ilikim olduu halde azma pek iki koy
dum saylmaz. Bunun da tek nedeni ikiyi sev
mememdi. Zamanla buzcu arabasnda altm,
meyhanenin arkasndaki kuka oyunu salonunda
altm. Pazar gnleri piknik yerlerindeki mey
hanelerde sprclk yaptm.
ri yapl, neeli bir kadn olan Josie Harper,
Telgraf Soka ile Otuz Dokuzuncu Sokan bir
letii kedeki meyhanenin sahibiydi. Bir yl
sreyle, Oakland rhtm civarnda almaya
balayana kadar, buraya akam gazetelerini b
rakrdm. Birinci ayn sonunda aylk gazete pa
rasn almaya gittiimde Josie Harper bana bir
kadeh arap ikram etti. Namus belasna itim.
A m a ondan sonra para alma gn geldi mi ka
dnn orada olmad bir saati kollayp param
barmenden almaya baladm.
Kuka oyunu salonunda altm ilk gn.
barmen alageldii zere birka saat altk
tan sonra biz kukalar diken ocuklar bir iki
imeye ard. Dierleri bira ierken ben bir
gazoz istedim. ocuklar benimle alaya balad
lar, barmenin de bana garip, aratrc baklar
la baktn hissettim. Ama gazozu at sonun
da. Sonradan ocuklar durumu anlattlar. Bar
mene hakaret etmitim. Bir ie gazoz bir kadeh
biradan daha pahalym, eer iimde kalmak
istiyorsam bira imeliymiim. Gazozda besleyici
bir ey yokmu. Bira iince daha iyi alacak50

mm. Bira yiyecek saylyordu ayn zamanda.

Ondan sonra zorunlu kaldm zamanlar hep Bi
ra itim ve insanlarn bu zkkmda ne bulduk
larn, neden bu kadar peine dtklerini dn
dm durdum. Hep bir eyler kardmn, farkndaydm.
O gnlerde en houma giden ey ekerdi.
Be sente be tane 'glle' alrdm; be koca par
a bitmek tkenmek bilmeyen eker! Birini emip
bitirmem bir saat srerdi. Sonra, tanesi be sen
te kocaman karamelalar satan bir Meksikal var
d. Bunlardan birini yarm gnde emebilirdiniz
ancak. Baz gnler le yemei diye bunlardan
bir tane yerdim. Doruyu sylemek gerekirse
yiyecek diye bunu kabul ediyordum ben, biray
deil.

BENC BLM
John Barleycorn ile ikinci ravunda balama
zamanm gittike yaklayordu. On drt yan
dayken aklmda eski denizcilerin yolculuklar,
gzlerimin nnde tropikal adalar ve uzak ufuk
lar, kk bir yelkenliyle San Francisco Krfezi'nde ve Oakland Halici'nde dolamaktaydm.
Denizci olmak istiyordum. Sradan ve skc i
lerden uzaklamak istiyordum. Ergenlik am
yaklayordu, macera ve romantik dlerle do
lu, o lgn erkek dnyasnn lgn yaantsnn
zlemini ekiyordum.
Bu erkek dnyasnn alkolle ne denli iice
olduunu bilmiyordum o zamanlar.
Gnlerden bir gn teknemin yelkenini aar51

ken Scotty ile karlatm. Scotty, on yedi yala

rnda iri yar bir genti. Avustralya'da bir ngi
liz gemisinden katn syledi bana. Baka-bir
gemide bir i bulup San Francisco'ya gelmiti.
Bundan sonra da bir balina avc teknesinde iyi
bir yer ayarlamaya alyormu. Balina gemile
rinin demir att krfezin karsnda dler adl
tekne yatyordu. Bunun bekisi Bonanza balina
gemisinin bir sonraki seferinde zpknc olarak
katlacakm. Scotty bana yelkenlimle kendisini
zpkncya gtrmemi rica etti.
. Gtrmez miydim hi? dler hakknda o ka
dar ok hikye, sylenti duymutum ki! Afyon
kaakl yapt Sandwich Adalarndan gelen
byk tekne deil miydi o? Ya bekisi olan zp
knc! Onu ne kadar ok grm, zgrln
ne kadar ok kskanmtm. Adamn sudan ayrl
mak zorunluu yoktu. Ben geceleri yatmak iin
karaya karken o dler'de uyurdu. Zpknc on
dokuz yandayd (ho, zpknc olduunu da yal
nz kendisi sylemiti y a ! ) . Ama teknenin ak
larndan krek ekerek geerken konuulmaya
cak kadar byk ve parltl bir insan olarak g
zkrd gzme. Scotty'yi, bu kaak denizciyi,
afyon kaaks dler'deki zpkncya gtrr
mymm? Sz m olurdu bunun!
Seslenmemize cevap veren zpknc gverte
ye karak bizi yanma ard. Ben tm ustal
m gstererek teknenin beyaz boyal bordas
na srtmeden yelkenlimi yanatrdm ve halata
umursamazcasna iki ustalkl dm atp ba
ladm. Aa indik. mrmde grdm ilk tek
ne iiydi bu. Duvarda asl gemici elbiseleri kf
kokuyordu. Ama ne kard bundan? Denizci el52

bisesiydiler ya! Astarl mein ceketler, mavi mu

ambalar, rzgrlkt apkalar, denizci botlar,
yamurluklar... Her yanda, yerden tasarruf g
ze arpyordu; dar ranzalar, tavana asl masa
lar, kk kk dolaplar vard. Bir kenarda
bir pusula, muhafazalar iinde deniz fenerleri,
ylece kvrlp bir yana atlm mavi srtl ha
ritalar, alfabetik srayla dizilmi iaret bayrak
lar, tahta duvara denizci pergeliyle tutturulmu
bir takvim gze arpyordu. Yayordum en so
nunda. lk geminin, hem de bir kaak gemisi
nin iindeydim. Bir zpkncyla adnn Scotty ol
duunu syleyen kaak bir ngiliz denizcisi be
ni arkadala kabul etmilerdi.
On dokuz yandaki zpkncyla on yedi ya
ndaki denizcinin ilk ileri kendilerinin gerek
erkekler gibi davranabildiklerini gstermek oldu.
Zpknc bir iki imek gerekliliini bildirdi.
Scotty ceplerindeki kurular bir araya toplad
ve zpknc pembe bir ieyi iki doldurmak ze
re alp, kyya kt. O blgede meyhane yoktu.
Ucuz, kt ve kaak satlan ikiyi iri kadehler
den iiyorduk. Ben zpkncyla denizciden daha
az gl, daha az yrekli miydim? Onlar erkek
tiler. Bunu iileri ile ortaya, koyuyordular.
mek erkekliin anyd. Ben de onlarla birlikte
onlar kadar itim. Hem de susuz ve mezesiz ola
rak. Krolasca ikinin karamela ya da ekerle
boy lemeyeceini bile bile. Titredim ve her
yudumda tiksintimi yuttum, elbette tam bir er
kek gibi, hissettiklerimi kimseye aktrmadan.
O gn leden sonras birok kereler dol
durduk ieyi. Benim cebimde topu topu yirmi
sent olduu halde erkek gibi karp ortaya at53

tim param. Ama bu kadar parayla alabilece

im ekerleri dndke iin iin yiyordum
kendimi. ki hepimizin bana vurmutu. Scotty
ile zpknc Dou denizlerinden, mit Burnu fr
tnalarndan, gney rzgrlarndan, Kuzey Pasi
fik kasrgalarndan, Arktik Denizimde buzlar
arasnda skp paralanm balina gemilerin
den sz ediyorlard.
Zpkmc nemli bir sr sylermi gibi bana
dnerek;
O denizlerde yzlmez, dedi. ki dakika
iinde kramp gelir suyun dibini boylarsn. Bali
na kayn paralad m yapacan tek ey k
rein zerine yatmaktr. Ancak bylece kramp
geldii zaman suyun yznde kalabilirsin.
Olur, dedim. Sanki ben de Arktik denizle
rinde balina avclna kacakmm ve kaym
paralanacakm gibi kran hissi duyuyordum
kendisine. Bu dn ok nemli bir bilgi ola
rak zihnimin bir kesine yerletirmitim, ta bu
gne kadar hatrlarm.
Ancak ilk balarda ben azm ap tek bir
ey bile syleyemiyordum. Aman Tanrm! On
drt yamdaydm ve henz okyanusa kma
mtm. O iki deniz kurdunun anlattklarn din
liyor, erkekliimi ancak onlarn itikleri kadar
ierek gsteriyordum.
ki beni etkilemiti sonunda. Scotty ile zp
kincinin konumalar beynimde frtna gibi esen
rzgrlar halinde dolayordu. Hayalimde hep
gelecek yllarda yayor, lgn ve anl bir dn
yada serven peinde koup duruyordum.
Yava yava gevedik. ekingenliimiz ve
suskunluumuz yok oldu. Sanki yllar yl birbi54

rimizi tanrm gibiydik, gelecekte servenlere

hep birlikte atlmaya sz verdik. Zpknc ba
na gelen felketleri ve gizli utan verici olaylar
anlatt. Scotty, Edinburgh'daki yoksul anas iin
alad. Annesi iyi bir aileden geldii halde son
radan yoksul dm, olunun denizci olabilme
si iin diinden trnandan arttrdn hep ge
mi sahiplerine vermi,- olunun ticaret gemisi
kaptan bir beyefendi olaca gn kurmu dur
mutu. Scotty Avustralya'da gemisinden kap
da sradan bir denizci olarak baka bir gemiye
girince kadncaz ok zlmt. Scotty bu an
lattklarn kantlamak iin annesinden son ge
len mektubu cebinden kartt ve alaya alaya
okudu bizlere. Zpkncyla ben de aladk. Son
ra, Bonanza baline gemisinde birlikte alp ka
zandklarmz biriktirip Edinburgh'a hep birlik
te kadncaz grmeye gideceimize ve param
zn tmn onun etekleri dibine brakacamza
sz verdik.
John Barleycorn tm ateiyle beynimin ii
ne yaylp ekingenliimi eritince, benim azm
dan, benimle ve ben olarak konumaya bala
ynca, ben de bir erkek olduumu kantlamak
iin ufack yelkenli sandalmla San Francisco
Krfezini nasl getiimi, buna deme denizcile
rin bile inanmadn anlatarak vnmeye ba
ladm. Bundan baka ben ya da John Barley
corn, artk ikisi de ayn kapya kyordu
Scotty'ye kendisinin bir ak deniz gemicisi ola
bileceini ve byk gemiler hakknda ok ey
ler bileceini, ama i kk yelkenlilere gelince
benim yanmda sznn bile edilemeyeceini
syledim.

55

Bu iddiamn ve vnmemin gerek pay b

ykt. O zamanki ekingenlik ve utangalm
la Scotty'ye yelkenliler konusunda neler dn
dm sylemem olanakszd. Ama John Bar
leycorn insann dilini bylesine gevetip en gizli
dncelerini bylesine aa vurdurur ite!
Scotty ya da John Barleycorn ya da her iki
si de elbette ki bu szlerimden alnmlard. Ben
szn geri alacaklardan deildim. On yedi ya
ndaki bir gemi kaan dvecek gcm vard.
ki horoz gibi kabardmz gren zpkmc birer
kadeh daha iki uzatarak bartrd bizi. Biz de
birbirimizin boynuna sarlp tpk San Mateo'daki mutfakta Kara Matt ile Tom Morrisey gibi son
suz arkadalk yeminleri ederek bartk. O g
n hatrlaynca on drt yama karn artk tam
bir erkek olduumu anlamtm. Uzun yllar n
cesinin o unutulmayan pazar sabah kavga eden.
ve sonra baran o iki insan azman kadar er
kektim artk.
Bu arada ark sylemeye balamtk. Scotty;
ile zpkncnn okuduklar denizci arklarna ben
de katldm. 'Blow the Man Down\ 'Fiying Cloud'
ve Whisky, Johnny VVhisky'yi orada dler'in ka
marasnda iittim. Ne ahane bir eydi bu. Ya
amn anlamn kavramaya balamtm. Sradan
bir ey yoktu burada. Buras Oakland rhtm
na, evlere gazete datmaya, buz satmaya ya da
oyun salonunda, kukalar dikmeye benzemiyor
du. Tm dnya benimdi, tm yollar ayamn al
tndayd imdi. Hayallerimi elen John Barley
corn, zlemini ektiim serven yaamm vaadediyordu bana.
Sradan insanlar deildik bizler. akr56

keyif tanrydk imdi, nanlmaz derecede akll;,

neeli mi neeliydik. Gcmzn snr yoktu. Ah,
bunu imdi yllar sonra yeniden sylyorum
John Barleycorn insan bu kadar yceltebilecekse bundan sonra tek bir ayk soluk ekmeyecek
tim iime. Ancak yaadmz dnya zgr yk
seklikler dnyas deildir. nsan demirden bir
yasaya gre der borcunu; her gl dengede
tutan bir de zayflk vardr. Her kn ardn
dan ini, her yalanc tanrsal dakika iin ylan
lar gibi amurlar arasnda srnme vardr. n
san yaamn delicesine aheser anlar yaad
Uzun gnler ve haftalara doru uzatt m, bunu
mrnn ksalmasyla ve ounlukla korkun
bir faizle birlikte der.
Youn ve uzun sreli lgnca yaama, ate
ve su kadar eski dmanlardr insann. Bunla
rn hepsi de yok edicidir. Bir arada yaayamaz
lar. Ne gl bir byc olursa olsun John Bar
leycorn da, biz lmller gibi organik kimyann
klesidir. Kotuumuz her sinir maratonunun
bedelini deriz bizler. John Barleycorn bu bede
li demeye mdahale edip geri braktramaz. Bi
zi ykseklere karr, ama orada tutamaz, aksi
takdirde hepimiz klesi olurduk onun. John Bar
leycorn'un ald lgn trknn bedelini de
meyen klesi de yoktur.
Fakat tm bu sylediklerim sonradan edinil
mi bilgilerin getirdikleridir. On drt yanda bir
ocuun, zpkncyla gemicinin arasnda dler'in
kamarasnda oturan, burnunda erkeklerin deniz
ci elbiselerinin kfl kokusu dolaan ve hep bir
azdan, Yankee gemisi geliyor nehir boyun
dan - ekin, krekleri ocuklar, ekin, diye sesi57

nin olanca gcyle ark syleyen on drt yan

da bir ocuun bilecei eyler deildi bunlar.
Artk hepimiz sarhotuk, hep bir azdan
konuuyor, baryorduk. Benim mkemmel bir
bnyem, hurda demiri bile eritebilecek bir mi
dem vard.
Scotty aksamaya, tkezlemeye baladnda
ben hl en byk hzmla maratonu srdr
yordum. Scotty'nin dedikleri anlalmaz olmaya
balamt, sesi bouk kyordu. Arad szc
bulamyor, bulduunu syleyemiyordu. Zehir
lenmi olan bilinci kendisini yz st brakmak
zereydi. Gzlerinin parlakl gitmi, grn
konumas gibi aptalca bir hal almt. Yznn
ve bedeninin kt gibi bilinci de kyordu
(insan irade kuvveti olmadan dik oturamaz).
Scotty'nin dnen beyni kaslarna egemen olam
yordu. Tm kyas lleri yklmak zereydi. Bir
kadeh daha imek isterken kadehi elinden d
rd. Sonra benim aknlktan alan gzleri
min nnde hngr hngr alayarak srtst
yatan zerine devrilip bir anda horuldamaya
balad.
Zpknc ile ben, Scott'nin bu haline glm
seyerek imeye devam ettik. Sonuncu ie de
ald. Scott'nin horultusunun eliinde onu da
itik. Zpknc da yataa devrilince ben sava
alannda tek bama, ayakta kalmtm.
ok gururluydum; John Barleycorn da ben
den gurur duyuyordu. Bir erkektim artk. ki ada
m szdrmcaya kadar imitim. Hl iki ayam
zerinde, alev alev yanan cierlerime hava dol
durmak iin gverteye kyordum. dler'deki bu
iki sefas srasnda midemin ve bamn ikiye
58

ne kadar dayankl olduunu rendim. lerki

yllarda bana bir gurur nedeni olacak ve beni
alkanla srkleyecek bir bilgiydi bu. Sarho
olmadan iki kadeh iemeyen insan talihli insan
dr. Hibir belirti gstermeden ok iebilen, bi
raz 'keyiflenmek' iin pek ok imesi gereken
insansa talihsiz insandr.
dler'in gvertesine ktm zaman gne
batyordu. Kamarada yatacak yer vard, benim
de gitmek zorunluum yoktu. Ne var ki kendi
kendime erkekliimi kantlamak istiyordum. Ka
ym dler'in yanbamdayd. Deniz, saatte krk
mil esen rzgrn altnda ekilmekteydi. Aknt
nn yaratt girdaplarn dalgalarn zerindeki
kpkleri emiini grebiliyordum.
Yelkeni ap, dmene getim ve kayn bur
nunu krfezin kar kysna evirdim. Yelkenli
lgnlar gibi dald dalgalara. evremde kpk
ler uuuyordu. Yceliin doruundaydm imdi.
Blow the Man Dovvn' okumaya baladm. Oakland adl uyuklayan kentte, sradan bir yaam
srdren on drt yanda bir ocuk deildim ar
tk. Bir erkektim, tanrydm, iradem altna ald
m doa gleri bile artk bana bamllklar
n sunuyorlard.
Deniz ekilmiti. Suyla rhtm arasnda otuz
krk metrelik bir amurlu toprak vard. Yelkeni
indirip amura girdim ve su alakken yaptm
gibi arkadan kay itmeye altm. Tam o sra
da dengemi kaybetmiim. Beyin st amurla
rn iine yuvarlandm. Ve ite ilk olarak o an,
stm bam amur iinde, kollarm amurun
iindeki midyelerden kesilmi kanlar iindeyken,
sarho olduumu farkettim. Ama ne kard ki
59

bundan? Krfezin anda iki gl denizci sz

m uyuyordu. Ben szdrmtm onlar. Ben bir
erkektim. Her ne kadar dizlerime kadar amu
ra batm olsam da hl iki ayamn zerinde
durabiliyordum. Elimle kay amurun iinde
iterek, tm dnyaya nasl bir erkek olduumu
bara bara ilan ederek ilerledim.
Gelgelelim bunun cezasn ar dedim. ki
gn hasta yattm, kollarmdaki kesiklerden ze
hirlenmitim. Bir hafta iki kolumu da kaldramadm. Elbisemi giyip karmak bile bir cehennem
azab oluyordu.
Bir daha m? Tvbe!.. diye yemin ettim.
Oyun bu bedele demezdi. Ahlk bakmndan bir
pimanl yoktu. Tiksintim bedenimle ilgiliydi
yalnzca. Birka dakikalk ycelik bu acya de
mezdi. Kayma dnnce dler'in yanna gitmek
ten kandm. Onun yanndan gememek iin
krfezin ta teki yakasndan dolatm. Scotty
kaybolmutu ortadan. Zpknc hl oralardayd
ama kendisiyle karlamamak iin dikkat edi
yordum. Bir keresinde iskeleye ktnda beni
grmesin diye kaykhanenin arkasna saklandm.
Bana imeyi nermesinden, hatta cebinde dolu
bir ie viskisi olmasndan korkuyordum.
Gelgelelim yine de -ite burada John Bar- .
leycornn bycl ie karmaktadr dler'deki o sarholuum, gnlerimin skclm ke
sen bir ey olmutu. Unutulmaz bir gnd o. Hep
o gn dnyor, tm ayrntlarn birer birer
anmsyordum. Her ey bir yana, erkek davra
nnn yay ve arklar arasna girmitim. Scotty'
nin deersizlii zellikle de aslen iyi bir aileden
km olan Edinburgh'lu annesi iin aladm
60

grmtm. Zpknc bana kendisi hakknda ok

ilgin eyler anlatmt. Benim dnyamn dn
da olan dnya hakknda byleyici ve ateleyi
ci binbir ey duymutum. Hi kukusuz ben de
bunlara, birlikte itiimiz iki delikanl kadar la
yk ve uygundum. nsanlarn ruhlarnn derin
liklerine inmitim. Kendi ruhumun derinliine
dalm, orada akla hayale gelmeyen yetenekler
ve byklkler bulmutum.
Evet, o gnn tm teki gnlerden ayr bir
yan vard benim gzmde. Bunu bugn de sy
leyebilirim. O gnn ans beynime kazlmtr.
Ama bunun bedeli ok yksekti. Oyunu srd
rp bedelini demeye raz olmadm iin yeni
den ekerlerime ve karamelalarma dndm.
Salkl, normal bedenim beni alkolden itiyordu.
Alkol iyi gelmiyordu bana. Nefret edilecek bir
eydi. Ama yine de evre ve koullar beni hep
John Barleycorn'a doru iteleyecek ve sonunda,
uzun yllar sonra her yerde onu arayacak, bir
dost, bir koruyucu olarak selamlayacaktm. Ve
bu arada ondan srekli olarak tiksinecek ve nef
ret edecektim,. Evet, garip bir dosttur, bu bizim
John Barleycorn.

ALTINCI BLM
On be yama gireli ok olmad halde bir
konserve fabrikasnda alyordum. Aylar bo
yunca en ksa alma gnm on saat olmutu.
Makine banda on saat almaya, le tatilini,
evden ie, iten eve yrme zamann ve sabah
lar kalkp kahvalt etmeyi akamlar yemek yi61

yip soyunup yatmay da katarsanz salkl bir

gence yirmi drt saatin uyku iin ancak dokuz
saatinin kaldn grrsnz. Bu dokuz saatin
bir ksmn da yattktan sonra gzlerim kapana
na kadar okumak iin alardm.
Ne var ki geceyarsma kadar altm ge
celer de oktu. Kimi zaman hi ii brakmadan
on sekiz yirmi saat altm olurdu. Bir kere
sinde tam otuz alt saat makinemin bamda kal
mtm. Bazan haftalar boyunca gece on birde
iten kar, yarmda yatar, sabah bete kalkar
ve yedide i banda olurdum.
Sevgili kitaplarma ayracak birka dakika
bile bulamazdm. John Barleycorn'un henz on
beine basm ve bylesine ar ilerde alan
bir olanla ne ilgisi olabilirdi? Oysa ok ilgisi
vard. Bakm anlataym. Kendi kendime yaamn
anlamnn ne olduunu sorardm. Yaamak bir
i hayvan olmak m demekti? Koskoca Oakland
kentinde benim kadar alan tek bir yk bey
giri bile olmadm biliyordum. Eer yaamak
buysa, kara kana, kara gzne vurgun deil
dim ben onun. skelede bal, dibi midye tutmu
teknemi hatrlyordum. Krfezde esen rzgr,
artk grmediim gnein douunu ve batn,
burnuma arpan tuzlu hava kokusunu, denize
daldm zaman vcudumu yakan tuzlu suyu
hatrlyordum. Bana yasak edilen dnyann tm
gzelliini, stnln ve zevklerini hatrlyor
dum. ldrc ilerden kamann tek bir yolu
vard. Denize gitmeliydim. Ekmeimi denizden
karmalydm. Deniz yolu da beni kanlmaz
bir biimde John Barleycorn'a gtryordu. Ben
bunu bilmiyordum. rendiim zaman da maki62

ne bandaki hayvanca yaama dnmeyecek ka

dar yreklenmitim.
Serven rzgrlarnn estii yerlerde olmak,
istiyordum. Serven rzgrlar da San Francis
co Krfezi'ndeki istiridye korsanlarnn teknele
ri zerinden, yamalanm istiridye yataklarn
dan, geceleyin slklarda ve kumsallarda giri
ilen kavgalardan, sabahlar meyhanecilerin ve
satclarn istiridye almaya geldikleri iskele pa
zarlarndan esiyordu. stiridye yataklarnda ya
plan her avlanma sutu. Cezas hapis, tutuklu
gmlei ve sk adm yryt. Ne kard bun
dan? Hkml gmlei giyenler benden daha az
alyorlard. stelik bir istiridye korsan ya da
bir hkml olmak bir makine klesi olmaktan
ok daha ekiciydi. stne stlk de fkr fkr
kaynayan genliimin ardnda Servenlerin ve
Romantik Olaylarn fslts vard.
Kara gslerinden st emdiim eski da
dm Mammy Jennie'ye danmaya karar verdim.
Onun hali vakti bizimkilerden daha iyiydi. yi
bir haftalk, karlnda hastalara bakyordu. Be
yaz oluna biraz dn para verir miydi acaba?
Verir miydi de sz myd yani? Var you benimdi.
Paray bulduktan sonra Razzle Dazzle adl
teknesini satmak istediini duyduum istiridye
korsan French Frank' arayp buldum. Halic'in
Alameda kesiminde VVebster Soka kprs ya
knlarnda demir atm, konuklarna arap ik
ram ediyordu. konumak zere gverteye k
t. Evet, satmaya niyeti vard. Ama gnlerden
pazard. stelik konuklar da vard. Ertesi gn.
sat szlemesini imzalayacaktm, mal benim
6a

olacakt. Bu arada aa inip konuklaryla tanmalydm. Arkadalar, iki kzkarde Mamie

ve Tess, onlara gzkulak olan bir Bayan Hadley,
on alt yalarnda bir istiridye korsan olan
'VVhisky' Bob ve yirmi yalarnda bir rhtm fa
resi, bir serseri olan kara bykl 'rmcek' Healey idi. rmcek'in yeeni olan Mamie'ye stirid
ye Korsanlar Kraliesi derlerdi. Sras geldike
onlarn elencelerine bakanlk ederdi. Sonradan
rendiime gre French kz seviyor, kz da tm
srarna karn onunla evlenmeyi reddediyormu.
French Frank alveriimiz onuruna byk
bir damacanadan bir kadeh krmz arap dol
durdu. talyan iftliindeki krmz arab hatr
ladmdan bir rperti geti iimden birdenbire.
Viskiyle biradan bu kadar tiksinmezdim. Ama
Kralie, elinde yar dolu bir kadeh bana. bak
yordu. Gururluydum. On be yamda olmama
karn ondan daha az erkek grlmeye raz ge
lemezdim.' stelik kzkardeinin, Bayan Hadley'in, gen istiridye korsannn ve bykl rhtm fa
resinin ellerinde birer kadeh vard. Ben st ku
zusu muydum? Hayr, bin kere hayr, bin kadeh
kere hayr. Koca kadehi erkek gibi diktim boa
zmdan aa.
Yirmi dolarlk bir altnla ii salama bala
nan French Frank yapt sattan pek memnun
du. Kadehime yeniden arap doldurdu. Midemin
ve bamn dayanklln renmitim. Onlarla
birlikte iebileceimi ve sonra da bir hafta has
ta yatmayacam biliyordum. Onlar kadar ie
bilirdim rahata, stelik onlar ben gelmeden ok
nce balamlard imeye.
ark sylemeye baladk, rmcek, 'Boston

Hrsza' ve 'Kara Lulu'yu syledi. Kralie, 'Kk

bir ku olsaydm', kzkardei 'Kzama iyi foak'
okudular. Elence artmt. Kimse farkna var
madan imeyeceimi de gryordum. Belimden
yukars gverteye aan delikten yukarda ol
duu iin arabm denize dkebiliyordum arasra.
yle bir mantk yrttm hatrlyorum :
Bu kt lezzetli arab sevmeleri bu insanlarn
garip yanlar. Brak sevsinler. Bakalarnn zevk
leri beni ilgilendirmez. Onlarn garip dncele
rine gre benim erkekliim beni bu arab be
enmeye zorlamaldr. Pekl. Ben de araptan
holanm gzkrm. Ama elimde olmayan
dan fazlasn imemeye gayret ederim.
Kralie istiridye korsanlarnn en yenisine
ve ayn zamanda gemisinin sahibi olan bana cil
ve yapmaya balad. Gverteye hava almaya
kt zaman beni de yanma ard. French
Frank'm aada nasl kprdn ok iyi bi
liyordu elbette. Ama ben bilmiyordum. Sonra
Tess de geldi yanmza. Arkadan rmcek, Bob,
Bayan Hadley ve en sonra da French Frank ktar. Byk damacana elden ele dolarken hep
bir azdan arkya baladk. Aralarnda ayk
olan bir ben vardm.
Ben onlarn hepsinden ok eleniyordum. Bu
bohem havas iinde, bir gn nce makinemin
banda hep yeni hareketleri sonsuza dek yine
lediimi hatrlyordum. te imdi elimde arap
kadehim, istiridye korsanlar, sradan kurallara
kar kanlar, yasaya aldrmayanlar, yaamla
rn ve zgrlklerini kendi ellerinde tayanlar
la dostluk kurmutum. Bu zgr ruhlar topluIntihar/F: 5

65

luuna hi utanmadan ve korkmadan katlmam

ancak John Barleycorn'un yardmyla olmutu.
le sonras meltemi cierlerimi dolduruyor,
krfezde anaforlar oluturuyordu. Razzle Dazzle, yanndan geen krmz bacal atanalarn
dalgalarndan sallanyordu. Canli sularda gne
prl prl yanyordu. Ne bykt u yaam! Bir
yandan da rmcek bir ark tutturmutu:
'Lulu, Kara Lulu, sevgilim benim,
Nerede kaldn byle?
erdieydlim,
Kefalet bekliyordum
Sevgilimi bekliyordum.'
te bakaldr ruhunun, serveninin, hayal
perestliin, yasak edildii halde meydan okurca
sna yaplan eylerin arpcl buradayd. Ya.rm konserve fabrikasmdaki makinenin bana
dnmeyeceimi biliyordum. Yarn Francisco su
larnn ve yzyln olanak tand lde zgr
bir istiridye korsan olacaktm. rmcek benim
tayfam olmay kabul etmiti, ben yelkenle ve
gverteyle urarken o yemek piirecekti. Sa
bah erkenden kumanyamz ve suyumuzu ala
cak, byk yelkeni ap deniz ekilmeden nce
ilk rzgrla yola kacaktk. Sonra yelkeni gev
eterek kendimizi akntya brakp Asparagus
Adalarna kadar gidecek ve kydan mi lerce
uzakta demir atacaktk. Ertesi sabah deniz s
tnde uyanacaktm, bundan sonra tm gnlerim
ve gecelerim su zerinde geecekti.
Gne batarken French Frank konuklarn
kyya karmaya hazrland srada Kralie ya-

68

mma yaklap kendisini kk yelkenlimle g

trmemi istedi. rmeek'in:
Vay anasna, amma da hzl alyorsun,
diye fsldamasndan hibir ey anlamamtm;
Bu arada French Frank birdenbire fikrini dei
tirmi ve adamna konuklar kyya gtrmesi
ni sylemiti. Bunca erkein beni kskanaca
n o ocuk kafamla nasl dnebilirdim ki?

YEDNC BLM
French Frank ile ertesi gn sabah erken
saatte Johnny Heinhold'un 'Last Chance' mey
hanesinde anlamamz tamamlamak iin bulu
may kararlatrmtk. Erkek insanlarn i g
rtkleri yer yine bir meyhaneydi elbette. Ben
paray deyip sat kdn alnca French Frank
da bir iki smarlad. Bu bana mantkl bir g
renek olarak grnmt; paray alan satc ti
caretin yapld yerde bunun bir ksmn slat
maktayd. Ne var ki French Frank tm meyha
ne halkna birden smarlaynca ardm. kimi
zin karlkl imesi doru bir eydi, ama tezg
hnn arkasnda iki satan meyhanenin sahibi
Johnny Heinhold'a smarlamak da ne oluyordu?
Adamn itii her ikide kr ettiini hesapayv erdim hemen. Dost olduklar iin rmcek ile
VVhisky Bob'un davet edilmesini anlyordum ama
kyda hamallk yapan Bili Kelley ile Soup Kennedy'ye niin smarlamt?
Kralienin kardei Pat ile sekiz kii ediyor
duk. Sabahn erken saatiydi, yine de hepsi viski
smarlamt. Bu viski ien koca koca erkekler
67

arasnda baka ne yapabilirdim ki? Bin kere ay

n eyi sylemi bir insann umursamaz tavry
la, 'Viski!' dedim ben de. Hem de ne viski! Bir
yudumda diktim bamdan aa? Ohhh! Tad
hl damamdadr.
French Frankn dedii para karsnda da
gzlerim falta gibi almt. Tam seksen sent
demiti. Seksen sent bu dile kolay! Benim tu
tumlu yaradlma gre lgnlkt bu! Yani be
nim makine karsnda sekiz saatlik almamn
karl olan para gz ap kapayncaya kadar,
boazmzdan kt bir tad brakarak, iimize
gitmiti ha! French Frank'm savurgan bir insan
olduunda hi kuku yoktu dorusu.
Dar kmak, gnee kmak, o fevkalde
tekneme gitmek istiyordum. Fakat herkes ii
ardan alyordu. Tayfam rmcek bile acele et
miyordu. Ben o ahmaklmla ne beklecklerini
anlamadm. Aralarna yeni kabul ettikleri biri
nin kendilerine bir iki ikram etmemesi kar
snda beni nasl kmsediklerini sk sk dn
mmdr sonralar.
French Frank bir gn nceki skntsn unut
mutu; imdi Razzle Dazzle'n paras cebinde ol
duu iin bana kar tutumu da deimiti. Bu
nun hemen farkna vardm, gzlerindeki o ir
kin parlty grnce ardm, insanlar ne ka
dar ok grrsem o kadar aryordum. Johnny
Heinhold tezghn te tarafndan bana doru
uzanarak, kulama;
Dikkatli ol, sana kin besliyor, diye fsl
dad.
Sanki insanlardan anlarm, sylediini onayarm gibi bam salladm. Oysa iimden ak08

na dnmtm. Bugne kadar sadece ok alm, serven kitaplar okumu ve on be yan

da olan ben, stiridye Korsanlar Kraliesine ikin
ci bir bak atmay aklna bile getirmemi olan
ben, French Frank'n kza deliler gibi k oldu
unu bilmeyen ben, koskoca adam utanca d
rdm nas bilebirdim? Benim ortaya k
tm anda Kralie'nin onu, hem de kendi tekne
sinde, bir kenara atvermi oluunun rhtmda
herkesin aznda alkalandn nasl bilebilir
dim?
Whisky Bob beni bir kenara ekerek:
Gzn drt a, diye mrldand. Szm
iyi dinle. French Frank kt bir adamdr. stirid
ye yataklarna gelince gzn drt a. Seni iki
ye bieceini sylyor. Karanlk bastktan son
ra eer o oralardaysa demir attn yeri dei
tir ve lmban ks. Anladn m?
Anlamtm elbette. Bir erkein tekine yap
t gibi bam salladm, verdii bilgi iin ken
disine teekkr ederek teghm bandaki gru
ba yaklatm. Hayr, ben iki smarlamadm o
gn. Ismarlamam gerektiini bilmiyordum ki!
rmcek ile birlikte yola dtk. Arkamdan sy
lenenleri dndke imdi bile kulaklarma ka
dar kzarrm.
Havadan sudan
konuurken
rmcek'e
French Frank'n bu halinin ne demek olduu
nu sordum.
Seni kskanyor dedi.
y l e mi dersin? dedim ve konuyu dn
meye demez bir ey olarak kafamdan karp
attm.
Ama dnyann tm denizlerini dolam elli

yandaki macera adam French Frank'm sti

ridye Korsanlarnn Kraliesi diye anlan bir kz
yznden beni kskandn dnmenin on be
yandaki erkekliimi nasl iirdiini varn an
layn artk! Byle eyleri ancak kitaplarda okur
ve benden ok uzakta olan ergenlik anda ola
bilecek eyler olarak kabul ederdim. O sabah
byk yelkeni ap, demir alp krfezin dna
doru yola karken kendimi mthi bir insan
olarak hissediyordum.
ldrc makine iiliinden kap istiridye
korsanlar arasna karmamn yks ite by
le. Doru, bu karma ikiyle balamt. Ve
onunla devam edecek gibi grnyordu. yi ama
yle diye ben bu yaamn dnda m kalacak
tm. Yaamn zgr ve alabildiine geni oldu
u her yerde insanlar iiyorlard. Serven ve
Hayal John Barleycorn'la kolkola dolayorlard.
kisi ile tanmak iin ncsn de tanmak
gerekiyordu. Aksi halde kitapla gidip baka
insanlarn yaptklarn okumam ve konserve fabrikasmm makinesi bamda gnde on saat al
mam, gerekecekti.
Hayr, su zerinde yaayanlarn bira, arap,
viski gibi garip ve pahal zevkleri olduu iin
bu hayattan uzak kalacak deildim. Onlarn
mutluluk dnceleri arasnda beni de ierken
grmek varsa ne olurdu yani? Onlar smarlayp
imemi srarla istedikleri zaman iecektim. Dost
luklar iin deyeceim bedeldi bu. Sarho ol
mak zorunda deildim. Herkesin sarho olmas
na ramen, Razzle Dazzle iin kapora verdiim
o pazar leden sonras ben sarho olmamtm.
Gelecekte de byle davranr, eer benim imem
70

onlara zevk verecekse ierdim. Yalnz ar ol

mamasna dikkat ederdim elbette.

SEKZNC BLM
Geri istiridye korsanlar arasnda ikiye
almam yava yava oldu ama, gerek ayyal
m birdenbire alkole' duyulan zlemin tesinde,
bir inantan domutur.
Yaam tandka daha ok balanyordum
ona. lk korsanlmz yapmak iin Annie'nin
gvertesinde toplandmz geceyi hi unutma
yacam. Kaba saba, iriyar korkusuz erkekler,
kurnaz rhtm fareleri, birtakm eski mahkm1iar, hepsi de kanun dman ve hapse layk in
sanlar; srtlarnda denizci muambalar, ayakla
rnda lastik izmeler, kaba ve alak seslerle ko
nuuyorlar, beline geirdii tabancasyla Big George, i zerinde olduunu gsteriyordu.
imdi o gn dndke tm bunlarn bu
dalaca ye sefilce bir ey olduunu gryorum.
Fakat John Barleycorn ile omuzdalk ettiimiz
ve onu dost olarak kabul etmeye baladm o
gnler gerisini dnmek diye bir ey yoktu ben
de. Yaamak lgnlk ve yreklilik isteyen bir
iti. Ben de o kadar ok okuduum servenleri
yayordum artk.
Babas 'Yal Scratch'tan ayrdetmek iin
Gen Scratch' dedikleri Nelson, Reindeer tekne
sinde Clam ile ortakt. Clam korkusuz bir adam
d ama Nelson dnyay umursamayan manya
nn tekiydi. Yirmi yanda vard. Herkl vcutluylu. ki yl sonra Benicia'da vurularak ldrl71

d zaman otopsi yapan doktor, onun imdiye

kadar otopsi masasna yatrd en geni omuz
lu insan olduunu sylemiti.
Nelsonn okuma yazmas yoktu. Babas onu
San Francisco Krfezinde yetitirdii iin deniz
den ve tekneden ok iyi anlard. nanmaz bir
gc vard, iddetli tabiat yznden rhtmda
hi de ho olmayan bir n salmt. Arasra gmla kaplr ve bir delinin yapmayaca iler
yapard. Kendisini Razzle Dazzle ile yaptm ilk
seferde tandm. Biz hepimiz demir atm ky
ya yanamaya korkarken, o Reindeer'in kn
rzgra vermi evremizdeki tm istiridyeleri ta
ramt.
Esasl adamh bu Nelson: Last Chance mey
hanesinin nnden getiim urada benimle ko
nutuu iin ok gururlanmtm. Hele bir de i
ki smarlamak iin ieri arnca bendeki ka
slmay varn anlayn artk! Barda birlikte birer
kadeh bira itik. Erkek erkee istiridyelerden,
teknelerden Annie'nin yelkenine kurun atanm
kim olduundan konutuk.
Konumamz gittike uzuyordu. Tezgh nn
de beklememiz bir garip geliyordu bana. Bira
mz imitik. Fakat Nelson tezgha dayanm
dururken hi dar kabilir miydim ben? Bir
ka dakika sonra bir bira daha ikram etti. itik.
Aradan hayli zaman gemi yine konuuyorduk.
Nelsonn bardan ayrlmaya niyeti yok gibiydi.
Dncelerimi ve saflm anlatmama izin
verin. En bata, Nelson ile, yani istiridye korsan
larnn ve krfez servencilerinin bu en nlsyle bir arada olmaktan gurur duyuyordum.
Midemin aleyhine de olsa. Nelson'a mutluluk ve72

riyordu bana iki smarlamak. Biraya kar bir

diyeceim yoktu, birann lezzetinden holanma
mam Nelson'la bir arada bulunmak erefinden
kanmam gerektirmezdi. Madem cam bira i
mek istiyor ve benim de kendisiyle birlikte i
memde srar ediyordu, iecektim yleyse. Bu ge
ici rahatszla katlanacaktm artk.
Tezghn nnde konumaya ve Nelsonn
smarlayp parasn dedii biray imeye devam
ettik. imdi o an dndke Nelsonn merak,
lanm olduunu anlyorum. Benim nasl bir be
lei olduumu renmek istiyordu. Kendine bir
ey smarlamadan nce onun bana ka kere i
ki smarlamasna izin vereceimi merak ediyor
du.
Be alt kadeh itikten sonra, sarho olma
ma siyasetimi unutmam olarak o gn iin bu
kadarnn yeterli olduuna karar verdim. skele
ye bal olan Razzle Dazzle'a gideceimi syle
yerek ayrdm Nelsonn yanndan.
Fakat John Barleycorn itiim kadaryla ba
ma vurmutu. Beynim canlanm, n n t
yordu. Erkeklik duygum beni yceltmiti. En us
ta istiridye korsan Nelson ile Last Chance mey
hanesinde kafay ektikten sonra, gerek bir is
tiridye korsan olan ben, kendi tekneme gidiyor
dum. Beynimde tezgha yaslanm bira itiim
zamanki hayalim vard. nsanlarn ikiden ho
lanmayan birine iki smarlamak iin para har
camalarnn kendilerini mutlu klmasnn doa
nn bir yasas olduunu dnyordum.
Bunu dnrken birden aklma meyhane
ye birlikte giren insanlarn nce birisinin son
ra tekinin iki smarladklar takld. dler'de
73

Scotty'nin, zpkncnn ve benim tm paramz

ortaya koyup viski aldmz hatrladm. Sonra
da aklma benim kendi ilkem geldi: ocuklar
dan biri bir gn tekine bir eker ya da bir ka
ramela verirse, baka bir gn bunun kendisine
iade edilmesini beklerdi.
Nelson ite bunun iin barn nnden ayrl
mam olmalyd. Bir iki smarlam, sonra da
bir tane de kendisine smarlanmasn beklemi
ti. Oysa ben onun alt kere smarlamasna gz
yummu ve hi karlk vermemitim. Ve bunu
da byk Nelson'a yapmtm! Utancmdan y
zmn kzardn hissediyordum, iskelenin ke
narna oturup yzm avularmn iine aldm.
Utancmn alevi boynumu, yanaklarm, alnm
yakyordu. Hayatmda yzm ok kzarmtr
ama o gnk kadar kzardm hi hatrlam
yorum.
Orada oturduum yerde uzun uzun dn
dm ve kendi kendime birtakm deerlendirme
ler yaptm. Yoksul domutum. Yoksul bir ya
am srmtm. Sras gelmi a yattm olmu
tu. Baka ocuklar gibi oyuncam falan olma
mt. Yaamda ilk anlarm yoksulluun imdi
ini tard. Peimi brakmayan bir hastalkt yok
sulluk benim. lk kez dkkndan alnan bir fa
nila giydiimde sekiz yandaydm. Ve bu da tek
bir fanilayd. Kirlendii zaman ykanana kadar
evde yapan o kt eyleri giymek zorunday
dm. Bu yeni giyeceimden ylesine gururlanmtm ki, stne gmlek giymek istememitim.
Anneme kar ilk bakaldrmd bu. isteri n
betine tutulana kadar diretmitim, sonunda bir
74

dkkndan alman, fanilam herkesin grmesi iin

giymeme izin vermilerdi.
Alk eken bir insan yiyecein deerini bi
lir. Tatl suyun anlamn yalnzca denizciler ve
llerde yaayanlar bilirler. Ve yalnzca bir o
cuk uzun sredir kendisine yasaklanm olan
eylerin anlamn kendi ocuk hayaliyle bilebi
lir. Sahip olabileceim eylerin ancak kendimin
alaca eyler olabileceini ok erkenden ren
mitim. Bereketsiz ocukluumu bereketsizlik
gelitirmiti. Kendimin sahip olaca ilk eyler
sigara paketinden kan resimler gibi eylerdi.
Kazandm parann harcanmas benim elimde
olmad iin, 'fazla' gazetelerle bu hazineleri
deitirirdim. Gazete satcl nedeniyle tm ken
ti dolatm iin buna bol bol frsatm vard.
ok gemeden tm sigara fabrikalarnn
kard resim dizilerini tamamlamtm: Byk
Yar Atlar, Parisli Gzeller, Uluslar ve Kadn
lar, Uluslar ve Bayraklar, nl Aktrler, am
piyon Boksrler dizilerimin hepsi tamamd.
Sonra bu dizileri ikiletirip bunlar ocukla^
rn evde harlk verildii zaman genellikle al
dklar eylerle deitirdim. Baka ocuklarn,
bir ey almas iin kendisine harlk verilme
yen benim gibi deer lleri yoktu. Serilerim
karlnda posta pullar, ufak tefek eyler, ku
yumurtalar, misketler alrdm.
Her eyi, her eyle deitirir, sonunda deer
li bir ey ele geirene kadar bu ii srdrrdm.
Tccar olarak nm yaylmt ama bu arada
adm da pintiye kmt. Alveri srasnda bir
eskiciyi bile alatabilirdim. teki ocuklar ie,
paavra, demir, bidon koleksiyonlarm satmak
75

iin. bana barururlar, hatta bu i iin komisyon

bile verirlerdi.
te iskelede oturup kadehi be sent olan ve
bir anda yokolup gidiveren biray dnen o
cuk, bu eli sk, tutumlu, bir makine banda saa
ti on sente klelik etmeye alm olan ocuktu.
imdi kendilerine hayran olduum insanlar arar
sndaydm artk. Onlarla birlikte olmaktan gu
rur duyuyordum. Tm o. ektiim. skntlar,pintiliim, para biriktirmem bana istiridye korsan
larnn arasna geldikten soma tattm binbir
zevkin bir tekini bile verebUmi miydi? u hal-
de deerli olan hangisiydi: Para m, zevk mi?
Bu adamlar bir yirmibelii deil, birok yirmibelikleri bile harcamaktan ekinmiyorlard. Pat
raya aldr ettikleri yoktu. French Frank'n yap
t gibi sekiz kiiye birden kadehi on sentten
iki smarlamak dert deildi onlar iin. Daha
biraz nce Nelson yalnz ikimize bira smarla
mak iin altm sent harcamt ya!
Hangisinde karar klacaktm? Byk bir ka
rarn arifesinde olduumun bilincindeydim. n
sanla para arasnda, pintilikle serven arasnda
bir seim yapacaktm. Ya tm eski para deer
lerimi bir kenara atmal ya da bu adamlarla dost
luktan vazgemeliydim.
Nelsonn hl kaps nnde durduu, Last
Chance'a yneldim.
Gel bir bira ielim, dedim. Barn nne ge
ip konumaya baladk, ama bu sefer on senti
deyen bendim. Hi istemediim ve berbat bir
tad olan bir ey iin makine banda bir saatim
boa gitmiti. Fakat g bir ey deildi bu. Bir
76

kavram, sahibi olmutum. Artk parann deeri

yoktu. nemli olan dostluktu.
Bir tane daha ier misin? diye sordum.
tik ve parasn ben dedim. Usta bir ikicinin
aklhlyla Nelson barmene;
Benimki kk olsun, Johnny, dedi. Johnny
ban sallayarak ona itiimizin te biri kadar
olan bir kadeh uzatt. Ama ald para yine ay
nyd : Be sent.
Bu arada bam iyiden iyiye dnmeye ba
lad iin tutuma filan aldrdm yoktu. ste
lik bir eyler reniyordum. Bu iki smarlama
iinde, smarlanan ikinin miktarndan fazla bir
ey vard. Bir an geliyordu ki birann hi nemi
kalmyor, birlikte imenin yaratt dostluk duy
gusu baskn kyordu. Ha, az kalsn unutuyor
dum, bir ey daha vard. Ben de kk bira is
teyip bu dostluun zerime ykledii arl
azaltabilirdim.
Sz arasnda:
Gidip biraz para aldm, diyerek Nelson'a
niin biraz nce kendisine karlk vermediimi
anlatacak oldum.
Buna gerek yoktu, dedi. Johnny sana g
venirdi. Deil mi, Johnny?
Johnny, glmseyerek, Elbette, diye cevap
verdi.
Nelson, Benim hesabm ne kadar? diye
sordu.
Johnny barn arkasnda salad defteri
kard. Nelsonn sayfasn buldu, birka dolar
lk bir hesap kard. O anda o defterde benim
adma da bir sayfa almas zlemini duydum.
Bu erkekliin en son iaretiydi artk.
77

Parasn demekte srar ettiim iki ikiden

sonda Nelson gitmeye karar verdi. Dosta ay
rldk. Ben Razzle Dazzle'a dndm. Spider ak
am yemei iin ate yakyordu.
Nerede yklendin bu kadar? diye ak ka
portadan gld bana.
Ben, gururumu saklamaya alarak;
Nelson ile birlikteydim dedim.
Sonra birden aklma bir dnce geldi. te
karmda onlardan biri daha duruyordu. Artk
kavram kaptma gre uygulamasna geebi
lirdim.
Haydi gel dedim. Johnny'ye gidip bir ey
ler ielim.
Yolda Clam'a rastladk. Clam, Nelsonn or
tayd. Otuz yalarmda, yakkl, yrekli, b
ykl bir adamd.
Haydi gel bir iki kadeh ielim dedim ona
da. O da geldi. Last Chance'a girerken Kralie'nin kardei Pat dar kyordu.
Acelen ne diye selamladm onu da. Bir
iki kadeh atmaya gidiyoruz. Gelsene.
Daha imdi itim dedi.
N e kar? Biz de imdi ieceiz.
Pat da bizimle gelmeye raz oldu. ki kadeh
bira ile gnln alverdim onun da. O leden
sonra amma da ok ey renmitim John Barles^corn hakknda! Yuttuunuzda aznzda ka
lan kt lezzetten baka zellikleri de vard me
er John Barleycorn'un. On sent gibi gln bir
para karlnda insann dman olabilecek ak
si suratl biri hemen iyi bir dostu haline gelive
riyordu. Hatta yz glyor, baklar yumu78

yordu, undan bundan konuur dedikodu yapar

ken seslerimiz tatllayordu.
Dierleri biralarn smarladklar zaman
ben;
Benimki kk olsun, Johnny dedim. Evet,
bunu tpk bu ie alm, aklma o anda gelmi
gibi, sz arasnda yle bir syleyivermitim.
imdi o an hatrladka, o grubun iinde be
nim bu iin acemisi olduumu bilen tek kiinin
Johnny Heinhold olduuna inanyorum.
rmcek'in, Johnny'ye;
Nerede iti bu kadar? diye hafif bir sesle
sorduu kulama almd.
Btn gn burada Nelson ile ekti kafa
y diye cevap verdi Johnny.
Duyduumu belli etmedim ama mthi gu
rur duymutum bundan. Johnny bile benim er
kekliimi ispat ediyordu. Btn gn burada Nel
son ile ekti kafay! Tlsml szlerdi bunlar.
Razzle Dazzle' satn aldm gn French
Frank'n Johnny'ye iki ikram ettiini hatrla
dm. Kadehler dolmu imeye hazrlanmtk.
Sen de bir eyler i, Johnny dedim. Bunu
hep sylemek istermi ama Clam ve Pat ile ko
nutuum ilgin konudan frsat bulup da syle
memi gibi bir havayla sylemitim,
Johnny, bana bir bak frlatarak ve reni
mimde bu kadar byk admlarla ilerlediim
iin beni takdir ederek, kendi zel iesinden bir
kadeh viski doldurdu. Bu yapt bir an iin tu
tumluluk damarm kabartmt. Bizler be sent
lik ierken o on sentlikten imiti. Ne var ki yal
nz bir an hissettim bu acy. Yeni elde ettiim
kavramm anmsayarak bunu erefsiz bir ey
79

diyerek kafamdan silip attm ve kendimi ele ver

medim.
tikten sonra;
Bunu deftere yazsan iyi olur dedim.
Benim adma temiz bir sayfa alp da otuz
sentlik borcuma kaydedildiini grnce iimi bir
mutluluk kaplad ama olursa o kadar! Altn parlt bir gelecekte o sayfann ok kereler yaz
lp izileceini, yeniden yazlp yeniden izilece
ini grr gibi oluyordum.
Bir iki daha smarlaynca Johnny o on sent
lik iki iini dzeltti. Bu sefer ikilerin kendin
den olduunu syleyince bir hesap yapp ii eitletirdiine karar verdim.
Dar knca, rmcek;
Haydi St. Louis meyhanesine uzanalm
dedi.
Btn gn kmr kreklemi olan Pat eve
dnm, Clam da akam yemeini hazrlamak
zerem Reindeer'e gitmiti.
rmcek ile St. Louis'ye' gittik. Bu benim
byk bir bara ilk giriimdi. Koskoca salonda
elli kii vard belki de. Soup Kennedy ile Billy
Kelley'e rastladk orada. Az sonra Annie'nin be
li tabancal Smith'i de geldi. Barn sahipleri Vigy
kardelerle ve ald armonikayla btn Oakland. rhtmn kendisine hayran eden Jose Goose
ile tantm.
kiler smarladka arada bakalar da ba
na marlyorlard Mammy Jennie'nin, Razzle
Dazzle'm o haftalk kazancndan borcuna kar
lk pek bir eyler alamayaca geti aklmdan.
Ne kar diye dndm, daha dorusu
John Barleycorn dnd benim iin.
80

Erkeksin artk ve erkek insanlarla bir ara

da oturuyorsun. Mammy Jennie'nin nasl olsa o
paraya o kadar acele ihtiyac yok. Alktan l
myor ya. Bankada daha ok paras var. Bekle
sin biraz, yava yava dersin.
Bylece John Barleycorn'un bir huyunu da
ha renmi oluyordum. nsann aykken yapma
yaca yanl davranlar, ayk olmad zaman
kolaylkla yaplabiliyordu. Gerekteyse tek yol
du bu. nk John Barleycorn'un engeli, insa
nn o andaki istekleriyle uzun zamandan beri
kazanmakta olduu ahlakll arasnda bir du
var gibi ykseliyordu.
Mammy Jennie'ye olan borcumu bir kenara
ittim ve deersiz olan paray harcamaya devam
ettim. Bam, da mthi dnmeye balamt. O
gece beni kim tekneye gtrd, kim yatama
yatrd, bilmiyorum. Herhalde rmcek idi.

DOKUZUNCU BLM
Bylece erkekliimin mahmuzlarn kazan
mtm. Rhtmda ve istiridye korsanlar arasn
da yerim bir anda ykseldi. Hem iyi bir arka
da hem de korkak olmayan bir insan gzyle
bakmaya baladlar bana. Ve nasl olduysa, o
gn Oakland'da iskelenin ucunda oturup dn
dm andan sonra bir daha paray hi nem
semedim. Beni tanyan insanlar iin paraya kar
ilgisizliim bir znt ve endie kayna ol
duu halde hi kimse bir daha beni pintilikle
sulayamad.
Gemiimle ilikimi ylesine koparmtm ki,
ntiihar/F: 6

81

anneme haber gnderip komu ocuklarn a

rp koleksiyonlarm datmasm bildirdim.
Hangi ocuun neyi aldn hi merak edip sormammdr. Artk ben byk bir insan olmu,
beni ocukluuma balayan her eyi silip at
mtm.
nm gittike yaylyordu. French Frank'n
teknesiyle beni ikiye bimeye kalkt zaman,
elimde bir ifte, Razzle Dazzle'm dmeni ayak
larmn arasnda gvertede dimdik durup onu
uzaklamaya zorladm haberi rhtmda duyu
lur duyulmaz genliime karn bende i oldu
una karar verdiler. Bende var olan gsterme
ye devam ediyordum. Razzle Dazzle' teki iki ki
ilik teknelerden ok daha fazla istiridye ykl
olarak getirdiim zamanlar oluyordu. Aa Kr
fezi taradmz bir keresinde benim teknem gn
nda dnen ilk tekne olmutu. Bir perembe
gecesi pazar zamanna yetimek iin yaplan ya
rta birincilii ben alm ve cuma sabah tica
retinin kayman ele geirmitim. Bir keresin
de Scotyy byk yelkeni yaknca tekneyi kk
yelkenle ta st Krfez'den limana sokmutum
(Evet, bu dler servenindeki Scotty idi. Razzle
Dazzle'da rmcek'in yerini rlandal alm, r
landaldan sonra da Scotty gelmiti.)
Ne var ki deniz stnde baardm iler
tm yaptklarmn ancak bir blmn olutu
ruyordu. Bana stiridye Yataklar Kral unvan
n kazandran ey, kyda parama kymam ve
herkese iki smarlamam olmutu. Bir zaman
lar beni akna eviren Oakland rhtmnn bu
sefer benim yaptm eyler karsnda akn
la deceini hi aklma getirmezdim dorusu..
82

Fakat yaammz hep ikiyle babaa gidi

yordu. Meyhaneler yoksul insanlarn klpleri,
toplanma yerleridir. Birbirimize meyhanede ran
devu verirdik. yi talihimizi meyhanede kutlar,
kederlerimize meyhanede alardk. Birbirimizle
meyhanede tanrdk.
Nelsonn babas 'Yal Scratch' ile tant
m leden sonrasn unutabilir miyim hi?
Last Chance'daydk. Johnny Heinhold tantr
mt bizi. Yal Scratch'm Nelsonn babas ol
mas zaten kendisini nemli klmak iin yeterliy
di. Fakat bundan da tesi vard. Annie Mine ad
l byk teknenin sahibi ve kaptanyd, belki, bir
gn yanna gemici olarak girebilirdim. Mavi gz
l, sar sal, geni kemikli bir Vikingdi bu adam.
Yama karn iri yar, adaleli bir vcudu var
d. O eski vahi gnlerde tm uluslarn bayrak
lar altnda gezmedii deniz brakmamt.
Kendisi hakknda ok garip hikyeler dinle
mitim. Uzaktan uzaa hayrandm ona. Ancak
meyhanede karlamamz mmknd. Yine de
eer iki olmasayd, bu karlamamz bir el kmasyla bir iki szden ileri, gitmeyebilirdi. Az
konuan bir insand aslnda.
ki ime tresinin gerektirdii bir sre ge
tikten sonra;
Bir ey imez misiniz? diye sordum.
Parasn benim dediim biralarmz ier
ken onun beni dinlemesi ve benimle konumas
gerekiyordu elbette. Gerek bir evsahibi gibi dav
ranan Johnny arasra ortaya att yerinde bir
iki szle bizim ortak bir konu bulmamz sala
d. Benim biram itii iin iki smarlama sra
s imdi Kaptan Nelson'a gelmiti. Bunun ze83

rine biraz daha konutuk ve Johnny teki m

terilerine hizmet ettii iin yanmzdan ayrld.
Kaptan Nelson ile karlkl itiimiz sre
birbirimizi daha iyi tanmak frsatn bulduk. O,
benim iyi bir dinleyici olduumu anlamt. Oku
duum kitaplardan onun yaam olduu eski
denizcilik gnleri konusunda ok eyler biliyor
dum. Bylece genlik gnlerine dnerek bana
bir sr hikye anlatt. Bu arada birbirimize bi
ra ikram etmeyi de unutmuyorduk. Koskoca bir
leden sonra byle geti. Bunu salayan yal
nz ve yalnz John Barleycorn'du.
Johnny Heinhold uzaktan bana bir iaret
akarak ok kardm ve kk bira imemin
daha doru olacan bildirdi. Fakat Kaptan Nel
son byk kadehle itii srece benim gururum
kk kadehle imeme engel oluyordu. Kaptan
kendisine kk smarladktan sonradr ki ben
de ke baladm. Sra uzadka uzayan vedaya geldiinde adamakll sarhotum.
Sonralar rmcek'ten, Paftan, Clam'dan ve
Johnny Heinhold'dan gelen haberlere gre Ya
l Scratch benim iin ok iyi eyler sylemi. Hi
kimseyi sevmeyen, vahi ve ters huylu bir in
san, olduu bilindii iin bu syledikleri ok de
erliydi. (Ad da zaten kavga ettii zaman ra
kibinin yzn trmalamasndan dolay verilmi
tir, scratch trmalama anlamna gelir.) Ben by
le bir insann dostluunu kazanm olmam John
Barleycorn'a borluydum. Bu olay John Barley
corn'un kendisini izleyenlere yapt hizmetleri
ve onlar nasl kandrdn gstermek iin an
latyorum.

84

ONUNCU BLM
Yine de iimde alkole kar bir istek, kim
yasal bir arzu uyanmamt. Yllarca sren i
mem sonunda iki bende bu arzuyu uyandrma
mt. mek benim srdm yaantnn, birlik
te yaadm insanlarn yoluydu. Krfezde ge
zintiye ktm zamanlar yanma iki almaz
dm. Krfezdeyken aklma ikinin arzulanabiiirlii hi gelmezdi. Razzle Dazzle' iskeleye ba
layp da insanlarn topland, ikinin su gibi
akt yere gelene kadar, bakalarna iki smar
lamann, bakalarnn smarlad ikiyi kabul
etmenin toplumsal bir grev ve erkekliin bir
tresi olduunu hatrlamadm bile.
Kimi zaman iskelede balyken Kralie, kzkardei, kardei Pat ve Bayan Hadiey beni ziya
rete gelirlerdi. Tekne benim teknemdi, ben evsahibiydim, konukseverliimi ancak onlarn an
layabilecei biimde gsterebilirdim. rmcek'i,
rlandal'y, Scotty'i ya da o srada tayfam kim
se, onu acele koturur, bira ile arap aldrrdm.
Yine iskelede istiridyelerimi boaltrken iri yar
polisler ya da siviller gelirlerdi tekneye. Hepi
miz polisin glgesinde yaadmz iin onlara
istiridyeleri aar, zerlerine krmz biberli sal
a dker, bunu arapla ikram ederdik.
Ne kadar iiyor olsam da John Barleyoorn
sevmiyordum. Onu, kurduu ilikiler bakmn
dan deerli buluyordum, tad bakmndan deil.
Erkekler arasnda onlardan biri olmaya alt
m tm bu sre iinde, eker iin gizli ve utan85

drc bir zlem duymaktaydm. Ama bunun renilmesindense rmeyi tercih ederdim dorusu.
Tayfamn kyda kalacan bildiim geceler tek
bama lemlere kardm. Kitapla gider, ki
taplarm deitirir, yirmi belik eker alr, Razz
le Dazzle'a dner, kamaramn kapsn kilitler
dim. Sonra yatama uzanr, saatlerce mutluluk
iinde kitabm okur, ekerimi emerdim. Para
mn gerek deerini aldm hissettiim tek Za
mand bu. Meyhanede harcanan dolarlar bana
o yirmi sentin ekerci dkknnda harcanmas
nn verdii doygunluu vermekten ok uzakt.
mem gittike arttka sarholuk anlarnn
hep hatrlandn farkettim. Byle anlarda hep
bir eyler olurdu. Joe Goose gibi insanlar, yaa
dklarn sarholuktan sarholua geen sreyle
lerlerdi. Rhtm iileri cumartesi gnk sar
holuklarn beklerlerdi. Biz istiridyeciler ie b
tn btne girimeden nce tm ykmz sat
may beklersek de bazan arasra, iilen bir iki
ya da beklenmedik bir arkadaa rastlamak sar
holuu abuklatrrd.
Bir bakma en iyisi beklenmedik sarholuk
lard. Byle zamanlarda daha garip, daha heye
canl eyler olurdu. Bir keresinde bir pazar g
n Nelson, French Frank ve Kaptan Spink birle
erek, VVhisky Bob ile Rum Nicky'nin ald bir
tekneyi onlardan aldlar. stiridye teknelerinde
bu arada ok deiiklikler olmutu. Nelson, Aranie'de Bili Kelley ile dvmesinin ans olarak
sol elinde bir kurun delii tayordu'. Kolu as
kda olan Nelson, Clam ile kavga edip ortalk
tan ayrld gn Reindeer'i tek basma, iki kurt
denizcinin dlerini patlatacak kadar bir lgm-

lkla kyya getirmiti. Bu denizciler yle bir l

gnlk, yle bir umursamazlk hikyesi anlatm
lard ki, bir daha kimse Nelson ile denize al
mamt. Bylece Reindeer tayfasz olarak iske
lede bal duruyordu. Yannda yank yelkeniyle Razzle Dazzle, iinde de Scotty ile ben vardk.
Whisky Bob da French Frank'tan ayrlm ve
Rum Nicky ile gitmiti.
Bir sre sonra da bir talyan balksndan
aldklar gcr gcr bir Colombia nehri som ba
l teknesiyle dnmlerdi. talyan balk bizi
istiridye korsanlarm teker teker dolatrmt.
Biz bu iin sulularnn VVhisky Bob ile Rum
Nicky olduunu anlamtk. Ama tekne neredey
di? Yzlerce Rum ve talyan balks nehri ve
krfezi taradklar halde hibir ize rastlayamamlard. Teknenin sahibi son are olarak tek
nesini bulana elli dolar dl vereceini ilan edin
ce bizim de merakmz artt ve esrar derinletik
e derinleti.
,
Bir pazar sabah yal Kaptan Spink geldi.
Konuacaklarmzn aramzda kalmasn syle
di. Aski Alameda iskelesi civarnda balk tutu
yormu. Deniz ekilince suyun altnda bir demi
re bal bir halat grm. Halat aaya uzanyormu. ekmeye almsa da becerememi. Bi
raz tede yine dibe doru men ve ucunda ar
bir ey olan bir halat daha varm. Hi phesiz
som bal teknesiydi bu. Eer gerek sahibine
verilecek olursa bize elli dolar decekti. Fakat
hrszlar arasndaki eref hakknda garip dn
celerim olduu iin ben bu ie karmamaya ka
rar verdim.
Fakat French Frank, VVhisky Bob ile kavga
87

etmiti. Nelson da Bobn dmanyd zaten.

Kaptan Spink'in nerisini reddettikten bir saat
sonra onu Reindeer'de Nelson ile krfeze doru
alrken grdm. Arkalarndan da kendi tekne
sinde, French Frank gidiyordu.
ok gemeden yanyana dnd iki tekne.
Kumsala doru gelirlerken aralarnda yar ya
rya su dolu olan kayp balk teknesi vard. De
niz yar yarya ekilmiti. Som bal teknesiyle
ta kumsala kadar ktlar.
French Frank'n tayfalarndan biri olan
Kans, hemen kk kaya atlayp hzla kuzey
kysna doru kreklere asld. Kayn kmdaki byk damacana bu seferin nedenini belir
tiyordu. Bu kadar kolaylkla kazandklar elli do
lar kutlamak iin daha fazla sabredememilerdi. te John Barleycorn'un kleleri byledir. Ta
lihleri iyi giderse ierler. Talihleri kt giderse
bir gn dzelecei umuduyla ierler. leri kt
ye giderse bu sefer de bunu unutmak iin ier
ler. Bir dostlarna rastlarlarsa ierler. Bir dost
laryla kavga edip ondan uzaklamlarsa yine
ierler. Aklar baaryla sonulanrsa mutluluk
tan utuklar iin ierler. Sevgilileri kendilerine
yz evirmise, zntden ierler. Yapacak bir
ey bulamadklar zaman yine ierler, nk i
tikten sonra beyinlerinde kurtlarn dolamaya
baaracan ve ellerinin yapacak bir sr i
bulacan bilirler. Ayk olduklar zaman imek
isteyecek, itike de daha ounu ieceklerdir.
Dost olduumuz iin Scotty ile beni de a
rdlar ikiye. Daha ele gememi o elli dolarda
biz de birer delik atk. Sradan bir pazar le
den sonras ahane bir gn oluverdi birdenbi88

re. Hep birlikte konutuk, arklar syledik, vn

dk durduk. French Frank ile Nelson sk sk
tayfalarn ikiyi tazelemeye gnderiyorlard.
Rhtmn ortasmdaydk, kopardmz grlt
arkadalarmz yanmza ekmiti. Kar sahil
den pepee kayklar geliyordu. Hans'm ii bel
liydi artk, durup dinlenmeden kar kyya k
rek ekip yeni iki getirecekti.
Bu srada Whisky Bob ile Rum Nicky geldi
ler. Ayktlar. Korsan dostlarnn kendi mallar
n bulup ortaya karmalarndan dolay ate pskryorlard. French Frank, John Barleycorn'un
da yardmyla drstlk ve erdendik konusun
da bir konferans ekti ve sonra elli yama ra
men VVhisky Bob'u kumsala arp bir temiz
dvd. Rum Nicky ksa sapl bir krekle Bob n
yardmna kounca Hans da onun iini tamam
lad. Bob ile Nieky'nin kanlar iindeki vcutlar
kayklarna yklenip kar kyya yollannca elbetteki bu olay kutlamak gerekiyordu.
Artk ok kalabalk olmutuk. imizde e
itli uluslardan, eitli mizalarda insan vard.
John Barleycorn bunlarn hepsini uyandrd
iin tm smrlamalar bir kenara atlp eski kav
galar tazelendi, eski nefretler alevlendi. Havada
bir dv kokusu vard. Birisi bir dieri hakkn
da bir ey hatrlad m hemen yumruk yumru
a geliyorlar, yeni bir dv balyordu. Her kav
ga yeni bir kadeh ikiyle yatr, dvenler biz
lerin yardmyla birbirlerini kucaklar ve lm
sz dostluk vaadlerinde bulunurlard.
Tam, bu hayhuy srasnda Soup Kennedy,
Clam ile birlikteyken Reindeer'de brakt es
ki gmleini almaya gelecei tuttu. Nelson ile
89

Clam'm kavgasnda o Clam'n tarafn tutmu

tu. Ayrca S t. Louis meyhanesinde kafay ekmi
olduu iin aslnda onu eski gmlei peine d
ren John Barleycorn'dan bakas deildi. Bir
ka sz, kavgann balamas iin yetti de artt
bile. Nelson ile Kennedy Reindeer'in k gver
tesinde birbirlerine girdiler. French Frank iki
kollu bir adamn tek kollu birine saldrmasna
fkelenerek eline geirdii bir demir parasn
Kennedy'nin kafasna savurdu. Neyse ki Ken
nedy demiri beyninin ortasna yemekten kl pa
y kurtuldu. (Eer ReinJdeer hl yzyorsa o de
mirin sert tahta korkulukta brakt iz mutla
ka oradadr.)
Nelson kurunun delip getii elini askdan
karp, bizi iteledi ve ldrm gibi, tek kolla
bile olsa Soup Kennedy'nin hakkndan gelece
ini syledi. Bir ara Nelson dayak yerken French
Frank ile John Barleycorn da kavgaya kart
lar. Scotty bunu nlemek iin French Frnk'
tutmak zere elini uzatt. French Frank olduu
yerde dnerek Scotty'nin stne atlad ve onu
yumruklamaya balad. Onlar ayralm derken
beimiz onumuz kendi aramzda dvmeye ba
lamtk bile. Nelson ile Soup Kennedy dve,
devam ederken, teki dvler sona ermiti. Arasra onlara dnyor ve bitkin bir halde kumla
ra serilip yattmz yerden nasl vurmalar ge
rektiini sylyorduk.
Gzne kum at diyorduk. Onlar da birbir
lerinin gzne kum. atyorlar, kendilerine geli
yorlar ve yeniden bitkin dnceye kadar dv
e devam ediyorlard.
Sefil, gln ve vahi olan tm bu eylerin
90

daha on alt yana basmam, kafas korsanlar,

denizci servenleri, kentlerin yaklp yklmala
r, silahl adamlarn atmalar hayalleriyle do
lu ve itii ikiden dna dnm bir ocuun
zerindeki etkisini dnn! i ve plak, z
gr ve lgn bir yaamd bu; zaman ve mekn
iinde doumumun bana salayabildii tek ya
am! Bundan tesi de bir umut tayordu. Henz
balangt bu. Kumsaldan klp Golden Gate'den geildi mi dnya apnda servenlere alnabilirdi. Orada byk amalar ve romantik son
lar iin arplacak savalar vard, eski bir gm
lek iin deil.
French Frank gibi yal bir adamn kendisi
ne saldrmasna gz yumduu iin Scotty'ye sy
lendiimden biz de dve baladk. Bu da kum
saldaki elenceye nee katt. Scotty, o gece tayfalktan istifa edip iki battaniyemi yrterek
ekti gitti. Geceleyin istiridye korsanlar kendi
lerinden gemi teknelerinde yatarken, Reindeer
denizde demiri evresinde dnyordu. Ta ve su
dolu balk teknesi de yanbandayd.
Sabahleyin Reindeer'den gelen barmalarla uyandm. Gverteye knca tm rhtm gn
lerce gldren bir manzarayla karlatm. G
zelim balk teknesi kumlarn stnde, French
Frank'n teknesiyle Reindeer'in altnda yamyas
s ezilmi yatyordu. Ne yazk ki, Reindeer'in iki
tahtas da balk teknesinin burnuyla delinmi
ti. Ykselen sular delikten ieri dolmu ve Nelson slatarak uyandrmt. Nelson'a yardm et
tim, Reindeer'in suyunu boaltp yarasn tamir
ettik.
Nelson kahvalty hazrlarken durumu gz91

den geirdik. Nelson be paraszd, ben de y

leydim. Altmzdaki o enkaz iin kimse bize elli
dolar dl vermezdi. Nelsonn eli yaralyd ve
tayfas yoktu. Benim byk yelkenim yanm,
tayfam da kamt. Nelson;
kimize ne dersin? diye sordu.
Tamam, dedim. Bylece hepsinin en gn Nelson ile ortak olmutum. Johnny Heinhoki'dan erzak iin bor aldk; su flarmz doldu
rup hemen o gn istiridye yataklarna doru
aldk.

ONBRNC BLM
Nelson .ile geirdiim o lgnlk gnlerin
den hi de pimanlk duymu deilim. Yanndakilerin. korkudan dn patlatsa da iyi bir de
nizciydi Nelson. lmden kl pay kurtulacak
biimde dmen kullanmak ba elencesiydi. Ba
kalarnn yapamadklar eyleri yapmaktan gu
rur duyard. Yelken indirmemek balca hasta
lyd; onun yannda bulunduum srece Reindeer rzgr, frtna dinlememi, yelkenini hi
indirmemiti. Nelson ile Oakland rhtmn terkedip serven peine dmtk.
Yaammn en ahane dnemini bana sala
yan John Barleyeorn'dur. Ondan yakndm tek
nokta da budur zaten. lgnca serven yaam
nn, zlemini ekerken, bunu ancak John Bar
leycorn'un araclyla elde edebileceimi gr
mtm. Hayat yaamak isteyenlerin yoluydu
bu. Bu hayat yaamak istiyorsam, onlar gibi ya
amalydm. Nelson ile o ortakl ve dostluu
92

iki sayesinde kazanmtm. Sadece onun smar

lad biray imeseydim, beni ortak diye semek
aklnn kesine bile gelmezdi. hayatnda ol
duu gibi toplumsal yaamda da kendine ortak
lk edebilecek birini aryordu o.
Kendimi olanca gcmle attm bu yaamn
kollarna. John Barleycorn'un. srrnn, lgnca
sna sarho olmak ve yalnzca demirden bir be
denin katlanabilecei kendinden geene kadar
imek olduu gibi yanl bir kanya vardm.
tiimin tadndan holanmyordum, bu yzden
yalnzca sarho olmak, umutsuzcasma, kendin
den geercesine sarho olmak amacyla iiyor
dum. Tek kurua bin dm atan, eskiciler gibi
pazarlk eden, acnacak haline pleri ala
tan, French Frank'n bir elde sekiz kiiye sek
sen sentlik viski smarlad zaman dehetten
kendinden gemi olan ben, imdi onlarn hep
sinden ok kmsyordum paray.
Hi unutmam, bir akam Nelson ile kyya
kmtk. Cebimde yz seksen dolar vard. n
ce kendime biraz giyecek almak, sonra da imek
niyetindeydim. Elbiseye ok ihtiyacm vard. Tm
giyeceim stmdekilerdi: ine giren suyu a
bucak boaltan alt delik bir ift denizci izme
si, elli sentlik bir pantolon, krk sentlik bir pa
muklu gmlek. apkam olmad iin mein de
nizci baln giyerdim bama. Dikkat edilirse
saydklarm arasnda orap ve i amar yok
tur. Bunun nedeni ok basitti, yoktu da ondan.
Giyecek satlan dkknlara varmak iin be
on meyhanenin nnden gemek gerekiyordu:
Onun iin nce ikimi aldm. O dkknlara da
hi varamadm. Sabahleyin be parasz, zehirlen93

mi ancak mutlu olarak tekneye dnnce he

men yelken atk. stmde kyya ktm za
manki giyecekler vard ama yz seksen dolarm
uup gitmiti. Hi denememi olanlar bir deli
kanlnn on iki saat iinde yz seksen dolarn
tmn ikiye yatrabileceine inanmazlar ama
ben bunun pekl olacan biliyorum.
zlmemitim. Tersine gururluydum. Onla
rn en iyileri kadar para harcayabileceimi gs
termitim onlara. Gl erkekler arasnda g
l olduumu ispatlam, 'prens' unvanma layk
olduumu bir kez daha gstermitim. Bu davra
nm ocukluumun yoksulluk iinde gemesi
ne ve yine ayn dnemde ar almama bir tep
ki olarak dnlebilir. Belki de yle dn
yordum: Saati on sentten bir makine banda
on iki saat ahmaktansa ayyalar arasnda prens
olarak hkm srmek daha iyi. Makine ban
da almada gz kamatrc anlar yoktu. Fakat
yz seksen dolar on iki saatte yemek de gz ka
matrc deilse, acaba gz kamatrc olan ne
dir yeryznde?
Bu dnemde John Barleycorn ile olan al
veriimin ayrntlarn geip size onun alma
biimine k tutacak olaylar, anlatacam. By
lesine am imeye beni dayandran ey var
d : Birincisi, ortann ok stnde bir bnyeye
sahip oluum; ikincisi, denizde ak havada ge
en yaam; ncs de, aralkl olarak iiim.
Denize aldmz zamanlar yanmza iki al
mazdk.
Artk btn dnya alyordu nmde. Yz
lerce millik evreyi, ky kentlerini, kasabalar
n, kylerini tanyordum. imde bir ey bu uf94

ku. daha da geniletmemi fsldyordu. Bu gr

dm yerlerin gerisinde daha pek ok yer var
d. Oysa Nelson'a bu kadarck dnya bile fazla
geliyordu. O, sevgili Oakland rhtmn zlyordu. Sonunda oraya dnmeye karar verince dost
olarak ayrldk. imdi kararghm Curquinez
Boazndaki Benicia kentinde kurmutum. Rh
tmdaki direklere balanm kme kme balk
tekneleri arasnda bir serseri ve ayya kala
bal yayordu. Ben de onlarn arasna katl
dm. Som bal avcl ve balk avlanma kont
rol yardmcs olarak nehirlerde yaptm bas
knlar dnda daha ok kyda kalyor, daha ok
iiyor ve iki hakknda daha ok ey reniyor
dum. Artk iki konusu gelince herkesle boy l
ebiliyordum. Ve ounlukla da erkekliimin
gcn gstermek iin payma denden ou-,
nu iiyordum..
Bir sabah bilinsiz bedenimin bir gece n
ce uyumak zere girdii kurumaya braklm
alar arasnda bulunuu ve tm rhtm boyundakilerin bu olay zerine iki iip konuup gl
d zaman ne kadar da gurur duymutum.
Bir keresinde hafta boyunca iime tek.
bir ayk soluk ekmediim zaman en st nokta
ya eritiime nasl da emindim. Artk bu ynde
daha ileri gitme imkn yoktu. Baka yana y
nelmeliydim. Sarho da olsam ayk da olsam en
semde bir fslt hi durmadan bana bu imenin,
bu krfez servenciliinin, yaamn kendisi olmadm syleyip dururdu. Bu fslt benim iyi
talihimdi. Ben her zaman ve dnyann her ye
rinde bunu iitecek biimde yaratlmtm. Be
nim akgzllm deildi bu. Merakt, bilmek
95

arzusuydu, naslsa gzme ilien ya da dledi

im fevkalde eyleri aramaya ynelen bir hu
zursuzluktu. Eer her ey bu kadarsa, bu ya
amn anlam nedir diye sorardm. Hayr, bun
dan tede ve uzaklarda daha baka bir eyler
daha vard. (Bu fslt, yaamn geri plannda
olan eylere bu vaad, sonradan bir ayya olarak
gelimeme ilikin olarak ele alnmaldr. Bu, John
Barleycorn ile sonraki boumalarmda byk
rol oynamtr.)
Fakat yola dmeme karar verdirten, John
Barleycorn'un bana oynad bir oyun oldu. Kor
kun ve inanlmaz bir oyun, o ana kadar hayal
bile edilmeyen sarholuk uurumlarn gsteren
bir oyun! Yine bol ikili bir gecenin sabahnda
bir kaya, yerlemi uyumaya hazrlanyordum.
Suya dtm zaman sularn ykselme saatiy
di ve aknt Carquinez Boaz'ndan dar hzla
akyordu. skelede de, kaykta da benden baka
kimse yoktu. Akntya kaplp srklenmeye ba
laynca korkmadm. Bu talihsizlii ho bir olay
olarak karladm. yi bir yzcydm. Su, ate
gibi yanan vcuduma serin araflar iinde yatyormuum duygusunu veriyordu.
te tam bu srada John Barleycorn o man
yaka oyunu oynad bana. Sularn ekilmesiyle
akntya kaplp gitme dncesi takld aklma.
Hastalkl bir beynim yoktu. ntihar dncesi
o gne kadar kafamda yer etmi deildi. imdiy
se birdenbire dnmeye balamtm bunu. K
sa fakat heyecanl yaamm sona erdirmek iin
ne mkemmel bir yoldu bu! Ne bir kzn, ne bir
kadnn, ne de ocuklarn sevgisini tatm olan
ben; sanatn geni alanlarnda oynamam, fel96

sefenin yldz gibi serin, tepelerine trmanmam,

bu ahane dnyann topluine bandan byk
bir parasn grmemi olan ben, artk bu kada
rnn yeter olduuna, her eyi grdme, deer
li olan her eyi rendiime ve artk bunlara bir
son vermenin gerekliliine karar veriyordum.
te John Barleycorn'un oyunu buydu. Sarho bir
hayal aleminde beni yakalam, lme doru e
kiyordu.
nandryordu da beni. Ben gerekten fele
in emberinden gemi ve yaamn pek yle'
ahm ahm bir ey olmadn anlamtm. Aylardanberi yaadm domuzca sarholuk (ki bu
nun yansra kendini kltme ve eski gnah
duygusu da vard) yaadklarmn en iyisi ve en
sonuncusuydu. Bunun deerini aka gryor
du. Kendilerine iki smarladm bir sr isiz
gsz serseri vard geride. Yaamdan geriye ka
lann hepsi buydu. Ben de onlar gibi mi olmak
istiyordum? Hayr, bin kere hayr. Akntya ka^
plp giden genliimin ardndan tatl keder gz
yalar dkyordum. (Alayan sarhou, melan
kolik sarhou grmemi olan var mdr? Tm
meyhanelerde bulunur bunlar. Dertlerini dinle
yecek birini bulamazlarsa, bu i iin para alan
meyhaneciye dkerler ilerini.)
Su ahaneydi. Tam bir erkek lm olacak
t bu. John Barleycorn ikiden lgna dnm
beynimin iinde ald havay deitirdi. Gz
yalarn, yaknmay brak bir yana! Bir kahra
mann lmyd bu, kahramann kendi iradesi
ve eliyle. Bylece bir lm trks sylemeye
baladm. Birden akntyla ters akntnn kartnthar/F: 7

97

lastii yerdeki at beni iinde bulunduum

duruma dnmeye zorlad.
Benicia kenti aklarnda Boaz geniler.
Ben, Solano iskelesinin altmdan geen akntya
kaplmtm. Akntnn Dead Man's Adasndan
dnp hzla rhtmn altndan geerken ne kuv
vetli bir emi gc olduunu bihyordum. O di
rekler arasndan gemek istemedim. Gzel bir
ey olmazd bu, stelik akntyla boaz dna
kmak iin bir saat kaybedecektim.
Suyun iinde soyunup kuvvetli kulalar ata
rak aknty enlemesine getim. Rhtm klar
n grp de akntdan kurtulduumu anlayana
kadar byle yzdm. Sonra srtst yatp din
lendim. Yzmek beni ok yormutu, soluum ge
lene kadar bir hayli bekledim.
Anarfordan kurtulduum iin sevinmitim,
lm trksne baladm yine. John Barley
corn;
ark syleme, diye fsldad. Solano b
tn gece aktr. skelede demiryolcular var. Se
sini duyarlarsa motora atlayp kurtarmaya ge
lirler seni. Sense kurtarlmak istemiyorsun.
stemiyordum elbette. Ne demekti bu? Kah
ramanca lmm elimden aldracak mydm?
Asla! Srtst yatp ydzlara baktm. Sonra ye
il, krmz, beyaz yanan iskele klarna baka
rak birer birer hepsine veda ettim.
Boazn ortasna gelince yine arkya ba
ladm. Bazan birka kula attm oluyordu ama
genellikle suyun stnde yatyor ve uzun sar
ho ryalar gryordum. Gn domadan az n
ce suyun serinliiyle kendime geldiimde saatlarn gemi olmas, bana Boazn neresinde ol98

duumu merak ettirdi. Ayn zamanda akntnn

tersine dnp de beni San Pablo krfezi'ne ile
madan nce geri gtrp gtrmeyeceini de me
rak ediyordum.
Yorgun ve m olduumu farkettim, s
telik aylmtm da ve boulmak istemiyordum.
Contra Costa kysmda Selby Smelter'i ve Mare
sland fenerini seebUiyordum. Solano kysna
doru yzmeye baladm. Ama artk gten d
mtm, yordum, yzemiyordum. Onun iin
yine srtst yatp kendimi akntya braktm,
arasra bir iki kulala ynm ayarlyordum.
Korkuyu tanmtm artk. imdi iyiden iyiye
ayktm, lmek istemiyordum. Bir sr neden
buluyordum yaamak iin. Daha fazla neden
bulduka da nasl olsa boulacakmm gibi ge
liyordu bana.
Gne doarken suda geirdiim drt saattan sonra kendimi Mare sland fenerinin nn
de iki akntnn birbirileriyle karlat teh
likeli bir noktada buldum. Kuvvetli bir rzgr
km, sular azma doluyordu. Tuzlu suyu yut
maya balamtm. Artk sonumun geldiini an
lamtm. Tam o srada Vallejo'ya gitmekte olan
bir balk kay kt nme.
John Barleycorn'un bana oynad bu man
yaka oyunun pek seyrek bir ey olmadn da
sylemeliyim. John Barleycorn'un neden olduu
intiharlarn says insan akna evirir. Benim
durumumda salkl, normal, gen ve yaam do
lu bir insann kendini ldrmeye kalkmas al
lmn dndayd. Fakat bunun byk bir sar
holuk dneminin sonunda olduu, sinirlerimin
ve beynimin zehirlendii, lgncasna ileyen
90

dgcmn romantik yannn buna kand gz

nne alnmaldr. Fakat daha yal, daha hasta
ruhlu ayyalar, yaamdan daha ok bkm ve
d krklna uram insanlar, uzun sren i
ki sefalar sonunda beyinleri ve sinirleri tama
men zehirlendii zaman ldrrler kendilerini.

ONKNC BLM
Bylece John Barleycorn'un beni hemen he
men eline geirdii Benicia'dan ayrlp yaamn
geri plannda olanlarn fsltlarnn beni ar
d yere yneldim. Gittiim tm yollar alkolle
slanmt. nsanlar yine ancak meyhanelerde
toplanyorlard. Yoksul insanlarn kulpleriydi
buralar ve ben ancak buralara girebiliyordum.
Tandklar bulabiliyordum meyhanelerde. Bir
meyhaneye girip istediim birisiyle konuabilir
dim. Dolatm bir sr yabanc kent ve kasa
bada gidebileceim tek yer meyhane oluyordu.
Meyhaneye girdiim andan sonra o kentin ya
bancs saylmazdm.
Szm burada kesip bir yd nce geirdiim
bir deneyime dneyim. Geen yl kk bir ara
baya drt at koup Charmiani da yanma aldm
ve buuk ay sreyle California ve Oregonn
en vahi dalk blgelerinde dolatm. Her sabah
gnlk yazm yazyordum. Bu i bitince le
den sonraya kadar bir sonraki duraklama yeri
mize kadar gidiyorduk. Fakat duraklayacak yer
lerin azl ve yollarn durumu bir gn ncesin
den ertesi gnk yaz ve yol plann hazrlama
mz gerektiriyordu. Ne zaman yola kacam100

z bilmeliydim ki ona gre erken kalkp yazm

yazabileyim. Kimi zaman sabah bete kalkar ya
zya otururdum. Yolumuz dzgn olduu zaman
lar saat dokuza kadar kalemi elime almadm
olurdu.
Fakat bu planlamay nasl yapacaktm? Bir
kasabaya varp da atlar ahra koydum mu, ote
le giderken ilk i olarak meyhaneye urardm.
Ne kadar da zlerdim ikiyi! Ama renmek is
tediklerimi renebilmek iin imeyi de biliyor
dum artk. Gereken ilk ey bir iki smarlamak
t. Barmen'e;
Bir tane de kendine doldur bakalm der
dim.
Ondan sonra nmzdeki yol ve duraklama
yerleri hakknda konuabilirdim.
Barmen;
Dur bakaym derdi. O tarafa giden Tarwater Divide yolu var. yl nce getiimde
oras iyiydi. Ama bu baharda kapanm dediler.
Dur hele, bak ne yapalm. Jerr'ye soralm bir
kez.
Meyhaneci barm teki kesine yaslanm ya
da masalarn birinde oturan, ve ad Tom, Jerry
ya da Bili olan birine dnerek;
Hey, Jerry derdi. Tarvveter yolu hakkn
da bir bilgin var m? Geen hafta VVilkinsiere
gitmitin hani?
Bili, Tom ya da Jerry, dnce ve konuma
aletini altrmaya urarken ben kendisine bi
zimle bir kadeh imesini nerirdim. Bundan son
ra hangi yolun, hangi duran daha iyi olduu,
nereden gidersem daha abuk varacam, en iyi
balm hangi rmaklarda, olduu hakknda bir
101

tartma alr, tekiler de sze katlrlar, kadeh

kadeh ikiyle kesilen bir tartma balard.
ki meyhane dolanca iimi lk bir duy
gu sarar ve tm kasaba hakknda, kasaba halk
hakknda hatta yre hakknda pek ok ey
renmi olurdum. Avukatlar, gazetecileri, i
adamlarn, blge politikacd arn, iftileri, avc
lar, madencileri hep tanrdm, yle ki akam
olunca kasabann ana caddesinde yrye k
tmzda Charmian, tamamen yabancs oldu
um bu kasabada tandm insanlarn sayma
aar dururdu.
te bu da John Barleycorn'un bir baka hiz
metidir. Bu hizmetiyle insanlar zerindeki ege
menliini daha da arttrr. Btn dnya yzn
de, her nereye gitmisem, yllar boyunca hep ay
n ey olmutur. Buras Latin Quarter'de bir ka
bare, ad san duyulmam bir talyan kynde
bir kahve, bir sahil kentinde meyhane, viski ile
soda ien bir kulp olabilir. Fakat benim he
men iliki kurduum, tantm, bildiim insan
lar John Barleycorn ile dostluk yapdan bu yer
lerdedir. Gelecekteki gzel gnlerde John Bar
leycorn teki barbarlklarla birlikte ortadan kal
drlnca, insanlar meyhanelerden baka bir yer
de toplanacak, tanacak ve dost olacaklardr.
imdi hikyeme devam edeyim. Benicia'ya
srtm evirdiim zaman nmdeki yol hep mey
hanelerden geiyordu. kiye kar birtakm ah
laksal kuramlar yaratm deddim, hl eskisi
gibi tadndan nefret ediyordum. Ama saygl bir
kuku duymaya balamtm John Barleycorn'a.
Bana oynad oyunu unutamyordum. Hem de
hi lmek istemeyen bana. Bylece imeye de102

vam, ettim, ama gzm de John Barleycorn'dan

ayrmadm. Gelecekteki tm kendini ortadan kal
drma tlerine kar koymaya kararlydm.
Yabanc kasabalarda meyhaneye girer gir
mez bir sr ahbap ediniyordum. Sokakta srt
tm zaman, cebimde bir yatak paras olma
d gnlerde beni kabul eden ve atein yann
da bana bir iskemle veren tek yer, meyhaneydi.
Meyhaneye girip ykanabilir, stm bam fr
alayp sanm tarayabirdim. Her adm ban
da bir meyhane vard benim dolatm bat eya
letlerinde.
Oysa yabancdarm evlerine meyhaneye gir
diim gibi giremezdim. Onlarn kaplar ak de
ildi bana, sobalar nnde yer yoktu. Kiliseler
ve papazlarlaysa hi ilikim olmamt. Bilmedi
im yanlar dolaysyla beni kendilerine ekmez
lerdi. stelik kilisede bir by, bir gzahcdk,
bir macera vaadi yoktu. Papazlar balarna hi
bir ey gelmeyen insanlard. Hep ayn yerlerde
yaarlard, dzen ve kural yaratklaryddar, dar
smrh ve ksr. Dostluklar, dgleri, byk
lkleri yoktu. Benim tanmak istediklerim iyi
insanlar, rahat konuulabilir, iyi yrekli, cesur
ve sras gelince lgn olabilen insanlard, yok
sa tavan yrekliler deil.
John Barleycorn'dan bir ikyetim daha var
bu konuda. O, insanlar alyordu eline. lerinde
ate tayan, yrekli, scak ve insan zayflkla
rnn en iyilerini tayan insanlar ele geiriyor
du. John Barleycorn atei sndryor, canll
yumuatyor, abuk tarafndan ldrmedii ya
da drtmad takdirde bu insanlar kabalatryor, onlarn huylarnn ilk iyilik ve incelikle103

rini allak bullak ediyor, biimsizietiriyordu.

Daha sonraki deneyirnlerime dayanarak sy
lyorum : Tanr beni ilerinde iyilik tamayan,
yrekleri ve kafalar buz gibi, sigara ve iki
meyen, kfr etmeyen, cesaretten uzak insan
lardan korusun! Bunlarn zayf damarlarnda ya
amn snrlarn zorlayacak, eytani ve cesur
olabilecek g yoktur. Bu insanlara meyhaneler
de rastlayamazsnz, yitirilmi davalar peinde
komaz bunlar, serven yollarnda alev alev ya
narak komazlar. Tanr'nm kendi yaratt l
gnlar onun verdii sevgiyle sevmezler. Bunlar
ayaklarn kuru tutmakla, yrek atlarndan ta
sarruf etmekle, ruh bayalklarndan irkin ba
arlar karmakla uramaktadrlar.
te bu konuda suluyorum John Barleycorn. O, iyi insanlar, deerli insanlar, ar
kuvvetin, ar ruh byklnn, atein ve eytanlm zayflna sahip olanlar seer ve yok
eder. Bu arada zayflar da yok ettii olur ama
bunlarla, aramzda yetienlerin bu en ktleriyle
burada iim yok benim. Benim derdim John Bar
leycorn'un yarattmz, yetitirdiimiz insanla
rn en iyilerini ekip almas! Bunlarn mahvol
malarnn tek nedeni de John Barleycorn'un her
sokakta, her caddede, her adm banda kolay
lkla bulunabilmesi, yasalar tarafndan korun
mas, devriye gezen polislerce selamlanmas, on
larla konumas, onlar iyi ve yreklilerin top
lanp itikleri yerlere ellerinden tutup gtrme sidir. John Barleycorn ortadan kalkacak olursa
bu yrekliler yine doacak, fakat mahvolmak
yerine bir eyler yapacak, bir eyler yaratacak
lardr.
104

Nereye gitmisem ikinin dostluu Lle kar

lammdr. Bir yk trenine kaak olarak at
lamak iin su deposunun altnda beklerken 'ce
setlere rastladm. 'Ceset' diye eczaneden ispirto
alp ienlere denir. Bunlar byk bir konukse
verlikle beni aralarna alrlar, suyla kartrl
m bir maraba ispirto tutu tururlard elime.
Az sonra ben de onlara katlrdm. Benim de bey
nimde kurtlar kml kml kmldanmaya balar
d. John Barleycorn kulamn, dibinde yaamn
fevkalde olduunu, bizlerin gzel ve yrekli in
sanlar, ilahlar gibi zgr ruhlar olduumuzu,
dnyann kesilmi biilmi kurallarnn cannn
cehenneme olduunu fsldar dururdu.

ONNC BLM
Gezip tozmam bitip de Oakland'a dndm
zaman Nelson ile dostluumu yeniledim. Nelson
artk hep karada yayordu, eskisinden daha l
gn bir hayat peindeydi. Ben de btn zaman
m onun yannda geirmeye baladm. Arasra
bir tayfas eksik bir tekneye yazlp birka gn
lne denize alyordum.
Bir sre sonra ak havada yaarken iki
imeyiimin ve salk verici ilerin bana kazan
drd canll yitirdim. Her gn iiyordum ar
tk. Frsat dnce de ar derecede iiyordum.
Hl John Barleycorn'un srrn, bilinsiz olun
caya kadar, hayvanlamcaya kadar imekte sak
l olduunu sanyordum. Bu dnemde bir alkol
fs haline geldim sylenebilir. Meyhanelerde
105

yayordum, deta. siz gsz bir ayya ve ok

daha beter bir ey olmutum.
John Barleycorn imdi beni akntya kapt
rp gtrd zamankinden daha az ldrc
deilse bile, daha hilekr bir yola sapmt. On
yedi yama basmama birka ay kalmt. S
rekli bir i dncesi ok alaltc geliyordu ba
na. Bir sr kabaday insan arasnda kendimi
de bir kabaday olarak gryordum. Bu adam
lar itikleri iin ben de onlar gibi olmak iin ii
yordum. Gerek bir ocukluum olmamt, bu
arken erkekliimde de ok sert ve acnacak ka
dar akllydm. Bir kzn akm tatmadm hal
de yle bataklklara batmtm ki, yaam ve sev
gi konusunda sylenecek hereyi bdiime ina
nyordum. Ve gzel bir ey de dedi bu bdiklerim. Yaamn ucuz ve sradan bir olay olmas
beni de hi karamsarla drmeden tatmin
ediyordu.
John Barleycorn krletiriyordu beni. Ruhun
drtleri, ineleri artk keskin dedi. Merak
gitgide uzaklamaya balamt benden. Dnya
nn te yannda ne olduunu beni ilgilendirmez
di ki. Herhalde orada da benim burada bildiim
kadm ve erkekler gibi kadnlar ve erkekler var
d. Evleniyor ve evlilikle birlikte tm kk in
san ilikerini veriyorlard kardarmdakine. ki
de vard orada kukusuz. Ama bir kadeh iki
iin dnyann br ucuna gitmek biraz fazlayd
dorusu. Keyi dnsem Joe Vigny'nin meyha
nesinde en lsm bulabilirdim. Johnny Heinhold, hl Last Chance'n sahibiydi. Her kede
bir meyhane ve bunlarn arasnda irili ufakl
bir sr meyhane daha vard.
106

Zihnim ve vcudum hamurlatka yaamn

te tarafndan gelen fstlar da hafifliyordu. Es
ki huzursuzluum uykuda gibiydi. Baka bir yer
de olacana burada, Oakland'da ryp lmek
en iyisiydi. Eer i yalnzca John Barleycorn'a
kalm olsayd, beni srkledii hza bakrsa
ksa zamanda ryp lecektim de orada.
tahszln ne demek olduunu reniyordum.
Sabahlan titreyerek bulantl bir mideyle, der
mansz parmaklarla kalkmann ne demek oldu
unu reniyordum. Kendime gelmek iin bir
kadeh susuz viski ihtiyacn duymaya balam
tm. (Ah, ne byk bir kandrcdr u John Bar
leycorn! Yanm ve zehirlenmi beyin ve beden,
kendini o hale getiren zehirde aramaktadr der
man.)
John Barleycorn'un numarlarnn ard arka
s kesmez. Kendimi ldrmeye kandrmt be
ni. Bu sefer de byk bir hzla beni ldrmek
iin elinden geleni ardna koymuyordu. Fakat
bununla da yetinmeyerek yeni bir numaraya ba
vurdu. Hemen hemen penesine geirmiti de.
O zaman ben onun hakknda ok eyler ren
dim ve usta bir iici oldum. O stn bnyemin
de bir snn olduunu, fakat John Barleycorn'un
snn filan olmadn rendim. Bir iki saat iin
de gl kafam, geni omuzlanm ve gsm
penesine geirebileceini, beni srtst yatmp
boazma eytan gibi yaparak canm almaya
kalkacan rendim.
Nelson ile Overland meyhanesinde oturuyor
duk. Akamn erken bir saatiydi. Orada bulun
mamzn tek nedeni ikimizin de cebinde be pa
ra olmamas ve seim zaman olmasyd. Seim
107

gnlerinde mahalli politikaclarn, bir memurluk

peinde koanlarn oy toplamak iin meyhane
meyhane dolama gelenekleri vard. nsan masa
nn banda az kupkuru oturmu, acaba kimin
kalkp da kendisine bir eyler smarlayacan
ya da baka bir meyhanede kredisinin olup ol
madn, bunu renmek iin oraya kadar git
meye deip demediini dnrken birden ka
plar ardna kadar alr ve ieriye iyi giyimli,
evrelerine bir refah ve dostluk havas saan in
sanlar dolar.
Bunlar herkesi selamlar, glck datrlar
herkese. Hatta cebinde bira paras olmayan si
ze ve oy hakk olmad ak seik olan kede
ki serseriye bile. Yaamlarn iyimser klan ve
kendilerini de hayatn efendileri yapan geni
omuzlar, iri vcutlar ve koca gbekleriyle ka
plar ardna kadar ap giren politikaclar g
rnce siz de yle bir kendinize gelirsiniz. En so
nunda scak bir gece1 geirecek, hi olmazsa bir
eyler iebileceksiniz. Hem kimbilir belki tanr-'
lar cmert davranr, arkadan baka ikiler de s
marlanr ve gece ahane bir ekilde sona erebilir. Bir bakarsnz, barn nndeki kuyrua siz
de girivermisiniz ve boaznzdan aa ikiyi
aktrken beyefendinin adn, sann, hangi gre
ve gelmek istediini renmektesiniz.
te, politikaclarn meyhane meyhane dola
tklar bu sralarda ben ok ac dersler alyor
dum. Dlerim birbiri arkasndan yklarak pa
rampara oluyordu. Kanal iliinden Cumhur
bakanlna y ylesine evkle okumu olan ben,
politikann da politikaclarn da ne kadar soylu
olduklarn reniyordum.
108

te byle bir akam, susuz, be parasz fa

kat iimizde bir ayyan umulmadk bir kadehe
olan inancyla Nelson ile Overland'de oturmu
bir eylerin olmasn, politikaclarn gelmesini
bekliyorduk. Joe Goose girdi ieri; doymak bil
meyen susuzluu, kt bakl gzleri, eri bur
nu ve iekli ceke tiyle Joe Goose:
Hey ocuklar, bele iki var. stediiniz ka
dar hem de! Karmanza gnlm raz gelmedi.
dedi.
Nerde? diye sorduk.
Yryn haydi. Yolda anlatrm. Kaybede
cek bir dakikamz be yok.
Yola dnce Joe Goose anlatmaya balad:
Hancock tfaiyesi dedi.
Btn yapacanz i srtnza krmz bir
gmlek, banza bir mifer geirip elinize bir
meale almak. Tren iin zel trenle Haywards'a
gidiliyor.
(Hayvvards dediini sanyorum. Belki San
Leandro ya da Niles demitir. Hancock tfaiyesi
nin cumhuriyeti mi yoksa demokrat m oldu
unu da hatrlamyorum. Fakat bu tren dzen
leyenlerin elinde meale tayclar eksikti. T
rene katlan herkese bedava iki datlacakt.)
Joe Goose;
Kasaba ardna kadar ak diye anlatma
ya devam ediyordu. ki dersen, su gibi akacak.
Politikaclar btn meyhanelerin stoklarn sa
tn aldlar. Herey bele. eri ghip istemek ye
ter. Canna okuyacaz dnyann bu gece!
Broadway yaknlarndaki Sekizinci Sokak'taki salonda itfaiyeci gmlekleriyle miferlerini
giydik, mealeleri elimize aldk ve yola kma109

dan nce bir kadeh bir ey verilmedi diye sy

lene sylene trene bindik. Bu politikaclar biz
leri ok iyi tanrlard. Hayward'da da iki ver
mediler trenden inince. nce tren sonra ikiydi
dsturlar..
Trene katldk. Sonra meyhaneler ald.
Tezgahlarn ardna bu gece iin yeni yardmc
lar alnmt. Her tezghn nnde en az alt ki
i kuyrukta bekliyordu. Ne tezghn stn sile
cek, ne barda ykayacak zaman vard. Maki
ne gibi dolduruyorlard kadehleri. Oakland rh
tmnda yaayanlar, gerektii zaman gerekten
susuzluk hissederler.
Tezghn nnde kuyrukta beklemek bize
ok ok uzun geliyordu. kiler nasd olsa bizimdi. Politikaclar bunlar bizim iin almlard. T
rene katlmakla bunu haketmemi miydik? Onun
iin bara yeni bir saldr yaptk, barmenleri omuzlayarak ieleri aldk.
Dar knca ielerin azlarm kaldrmn
kenarna vurup aarak imeye baladk. Joe
Goose ile Nelsori viskiyi susuz imeye alm
lard. Ben daha bu ii pek beceremiyordum. n
san eline geirebildii her eyi imeli gibi yan
l bir grteydim. Hele bir de bele olursa. i
elerimizi bakalaryla paylayorduk, ama ben
aldm ielerin hepsini birbiri ardndan tepe
me diktim. tiim nesneyi sevmemitim. Be ya
mda bira, yedi yamda arap itiim gibi ii
yordum bunu da. rtlerimi nlemeye al
arak, viskiyi gibi imeye devam ettim. i
eler bitince ikinin su gibi akt baka bir mey
haneye giriyor, stokumuzu tazeliyorduk.
Ne kadar itim bilmiyorum. Drt litre miy110

di, be litre miydi? Yalnz ieyi tepeme dikerek

susuz itiimi hatrlyorum viskiyi.
Politikaclar kasabay Oakland rhtm ayyalaryla dolu olarak brakmayacak kadar aklhyddar. Trenin kalk zaman gelince tm mey
haneler birer birer tarand. Ben viskinin etkisini
hissetmeye balamtm. Nelson e beni meyha
nenin birinden ekip kardklar zaman kendi
mizi dzensiz bir alayn sonunda bulduk. Ben
var gcmle yrmeye alyordum, ayaklarm
gvdemi tamyordu. Kendimi kaybetmek ze
reydim, bam dnyor, yreim kt kt atyor,
cierlerim soluk solua kalm, bir damla hava
emmeye alyorlard.
ylesine gsz dmek zereydim ki, frl
dak gibi dnen beynim bana eer alayn sonun
da kalrsam yklp szacam ve trene yetie
meyeceimi sylyordu. Sradan ayrlarak yol
kenarndaki aalarn altnda komaya baladm.
Nelson kahkahalarla glerek beni kovalyordu.
Baz eyler bir kbus ans gibi gzmn nn
dedir, zellikle o aalar, komam, arasra t
kezleyip dtke teki sarholarn bana gldk
lerini hatrlyorum. Gln bir sarho olduumu
dnyorlard. John Barleycorn'un beni boa
zmdan yakaladndan haberleri yoktu. Ama
ben biliyordum bunu. lmle cebelletiimi yal
nz kendimin bildiini, bakalarnn bunun far
knda olmadklarm ac ac dndm hatr
lyorum. Onlar benim bu hareketleri kendilerini
elendirmek iin yaptm sanyorlard, oysa
ben seyirciler nnde boulan bir insan gibiy
dim.
Aalar altnda koarken yere dp ken111

dimden getim. Ondan sonra olanlar ancak ba

na anlatlanlardan biliyorum. Nelson o vahi g
cyle beni srtlayp trene atm. Beni bir yere
oturtunca ylesine kar geliyor, ylesine soluyormuum ki btn o duygusuzluuna karn
kt durumda olduumu anlam. te orada bir
an iinde lebeceimi biliyorum. lme en ya
kn olduum ann o an olduunu sk sk d
nrm. O zamanki davranlarm hakknda ak
lmda ancak Nelsonn anlattklar var.
im alev alev yanyordu, bu yanma ve bo
ulma acs iinde hava, daha ok hava istiyor
dum. lgnlar gibi istiyordum havay. Vagon
daki tm camlar kilitli olduundan bo yere u
ratm cam amak iin. Nelson ikiden ldr
m ok insan grm olduu iin benim kendi
mi trenden aa atmak istediimi sanmt. Be
ni nlemeye alt. Ama ben yine lgnlar gibi
bouuyordum, birisinin elinden mealesini kap
tm gibi krdm cam.
Oakland rhtmnda Nelson taraftarlar ile
Nelsonn aleyhinde olanlar diye iki grup insan
vard. Hepsi de ar derecede ikili olan bu adam
lar treni doldurmulard. Benim cam krmam
bir iaret oldu bunlar iin. Birisi beni bir yum
rukta devirerek dve balad. Ben bu kavga
hakkuda ertesi gn enemde grdm rk
ten baka hibir ey bilmiyordum. Bana vuran
adam stme dt. Nelson da adamn stne
atlad. Dediklerine gre bundan sonra balayan
dvte kompartmanda krdmadk eya kalma
m.
Bu darbeyi yiyip baylmam bama gelecek
lerin en iyisiydi. iddetli abalarm zaten iddet112

le atan yreimi hzlandrmaktan baka bir ie

yaramyor, oksijensizlikten boulmak zere olan
cierlerim bsbtn havasz kalyorlard.
Dv bittikten ve ben kendime geldikten
sonra yine de aylmamtm. Bilincini kaybettik
ten sonra hile abalamaya devam eden, boulan
bir insan gibiydim. Yaptklarm hatrlamyorum
ama o kadar srarla Hava! Hava! diye bar
mtm ki, Nelson sonunda benim kendimi ldr
mek niyetimde olmadm anlayabilmiti. Pen
cerenin krk camlarn temizleyip bam ve
omuzlarm dar uzatmama yardm etti. Duru
mumun ciddiyetini de anladndan daha fazla
dar atlmamam iin elimden sk sk tutuyor
du. Bundan sonra Oakland'a kadar bam darda gittim ve beni ieri ekmeye altka lgn
lar gibi tekmeledim Nelson.
te burada gerek bilinliliin bir parlts
vard. Aalarn altnda dmemden ertesi ak
am uyanncaya kadar hatrladm tek ey ba
m camdan dar karmamdr. Rzgr yz
me vuruyor, kvdcmlar yzm gzm yak
yor, ben ancak irade kuvvetiyle soluk almaya
alyordum. En ksa zamanda en fazla havay
iime ekebilmek iin derin soluklar alyordum.
Ya havay iime ekecek ya da lecektim. Hem
yzc hem de dalc olduum iin bu durumu
ok iyi bilirdim. Bilinli olduum anlarda bu
uzun sreli boulma acsn tadyor, yaamak
iin rzgra kar soluk alyordum.
Bundan sonras bir boluktur. Ertesi sabah
rhtmdaki bir otelde kendime geldim. Yalnz
dm. Doktor arlmamt. Orada lebilirdim.
Nelson ile teker uykuda alrm diye tam on
ntihar/F: 8

113

yedi saat beni orada szm halde brakmlard.

Doktorlarn bildii gibi pek ok insan bir litre
viski itikten sonra can vermitir. Bu insanlarn
bahse girip bylece atlayarak ldkleri gazete
lerde okunur. Ben o zaman bunu bilmiyordum.
rendim ama. Bir erdemlilik ya da yiitlilde
deil de iyi bir talih ve salam bir bnye yzn
den. Bnyem John Barleycorn yine yenmiti.
Bir mezardan yeniden kam, beni bundan son
ra uzun yllar boyunca akll bir biimde viski
iirtecek bir deneyim kazanmtm.
Ey Tanrm, yirmi yd ncesiydi bu, bugn,
hl yaamakta hem de akllca yaamaktaym.
ok eyler grdm, ok eyler yaptm, ok ya
adm bu aradaki ydlar iinde. Fakat benim ken
dimin olan bu yzyln bete birini ne kadar kl
pay farkla karacam dndke hl tit
rerim. Hancock tfaiyesi'nin gece beni yakalaya
mamasnda su John Barleycorn'un deildir.

ONDRDNC BLM
1892 k balarnda denize almaya karar
verdim. Bunda Hancock tfaiyesi olaynn pek
etkisi olduu sylenemez. Hl iiyor \ve mey
haneye gidiyordum; hatta meyhanelerde yayor
dum bile diyebilirim. Benim dnceme gre vis
ki tehlikeliydi ama kt dedi. Dnyann teki
tehlikeli eyleri kadar tehlikeliydi ancak. nsan
lar viskiden lyorlard; ama tekneleri alabora
olunca balklar da bouluyor, serseriler tren
altnda kalp paralanyorlard. Rzgrlar ve dal
galarla, trenler ve meyhanelerle baa kabil-114

, mek iin insann yargsn kullanmas gerekiyor

du. Bir erkek gibi sarho olmak doru bir eydi,
ama bunu akllca yapmalyd. Artk litrelerce
viski imeyecektim.
Beni denize almaya iten gerek nedenler
den biri John Barleycorn'un sadk kullarna ayr
d lm yolunu grm olmamd. Fakat bu ke
sin bir gr deildi, iki dnemi vard ve o za
manlar biraz bulankt. Birlikte bulunduum kim
seleri gzlememin sonucunda bizim srdrd
mz yaamn sradan bir insann hayatmdan da
ha ykc olduunu grmtm.
Ahlakld ortadan kaldran alkol su ile
meyi tevik ediyordu. evremde sarho insan
larn aykken yapmay akllarna be getireme
yecekleri eyleri yaptklarn gryordum. ste
lik iin en kt yan da bu deil, denecek olan
cezayd. Su ykc, yok ediciydi. Aykken zarar
sz ve iyi huylu insanlar olan meyhane arkada
larm, sarho olduklar zaman en lgn ve en
iddetli hareketleri yapabiliyorlard. Polis bun
lar alp gtrr, uzun bir sre aramzdan kay
bolurlard. Kimi zaman onlara demir parmak
lklar ardndan veda etmeye giderdim. Zaman
zaman hep ayn eyleri duymuumdur azla
rndan. Sarho olmasaydm ilemezdim bu hal
t! John Barleycorn'un bys altnda bazan
ok, ama ok korkun, benim katdam ruhu
mu bile akna eviren iler yapabiliyordu.
lm yolunun ikinci dnemi alkoliklerin
hibir d etken olmadan birdenbire lvermeleriydi. Sradan bir insan hi etkilemeyen bir
hastala tutulduklar zaman lp gidiyorlard.
Kimi zaman yataklarnda tek balarna l bu115

lunurlard, bazan cesetleri denizden, karlrd,

bazan da bir kazaya kurban giderlerdi. Bili Kelly'nin sarho kafayla- yk boaltrken parmann
kopmas gibi. Kopan, parma yerine ayn ra
hatlkla kafas da olabilirdi.
' Durumumu gzden geirince kt bir yaa
ma yoluna girdiimi anladm. Genliime ve canldma yakmayacak bir hzla lme doru gi
diyordum. Bu tehlikeli yaama biiminden tek
bir kurtulu yolu vard, o da ekip gitmekti. Fok
bal filosu San Francisco Krfezi'nde klamak
tayd, meyhanelerde kaptanlara, avclara, d
mencilere, krekdere rastlyordum. Fok avcs
Pete Holt ile tannca kendisinin krekisi ol
may ve onun yazlaca tekneye yazlmay ka
bul ettim. Anlamamz kutlamak iin hemen o
an Pete Holt de be alt kadeh imek zorunda
kaldm.
John Barleycorn'un uykuya soktuu huzur
suzluum bir anda geri gelmiti. Oakland rh-,
tmnn meyhane yaamndan bkmtm artk,
bu hayatta bu kadar ekici ne grdm me
rak ediyordum. Aklma taklan bu lm yolu
dncesiyle de yola kmadan nce bama bir
i geleceinden korkmaya baladm. Yola ocak
aynda kacaktm. Artk kendime biraz daha
dikkat ederek yayor, daha az iiyor, eve daha
sk gidiyordum. ki alemleri lgnca bir hal ahu
ca oradan uzaklayordum. Nelson'a delilik kriz
leri gelmeye balaynca da ondan ayrldm.
12 Ocak 1893'de on yedi yama bastm, 20
Ocak'ta da direkli fok bal avc gemisi Soplie Sutherland'a yazldm. Japonya kylarna gi
diyorduk. phesiz bunun erefine iecektik. Pe116

te Holt ikram etti, teki avclar ikram ettiler pepee. On yedi yama henz basmam olan be
nim bu iyi yrekli, iri yar, tam bir erkek olan
insanlarn ikramlarn reddetmek haddime mi
dm?

ONBENC BLM
Sophie Sutherland'da iecek hibir ey yok
tu. Gney yolunda, Bonin adalarna kadar ku
zeydou rzgrlarndan yararlanarak ahane
bir elli gn geirdik. Japonya'ya bal olan bu
adalar Kanada ve Amerikan fok balk filola
rnn buluma yeriydi. Tekneler su flarn bu
rada doldurur, Japonya'nn kuzey kylarndan
Behring Denizi'ne kadar olan yz gnlk yolda
fok srlerini kovalamaya gemeden onarmla
rn burada yaparlard.
Elli gnlk ak hava, ve iki imemek be
ni kendime getirmiti. Alkol tm vcudumdan
atlmt artk. Yola ktmz andan balayarak
bir kere bile zlemedim ikiyi. Hatta ikinin ak
lma bile gelmediini syleyebilirim. phesiz
tayfalar arasnda sk sk iki lemlerinden sz
edilir, sarhoken yaplan iler anlatlrd, ser
ven dolu yaamlarnn en iyi hatrladklar par
alaryd, bu zamanlar.
Bakasaradaki en yal denizci, elli yalarn
da iman bir adam olan Louis'di. Eski bir kap
tand. John Barleycorn onu ykseldii yerlerden
tepetaklak devirmiti, yaamna yeniden ilk ba
lad yerden, bakasaradan balyordu. Onun
hali bana ok dokunmutu. John Barleycorn in117

san ldrmekten baka eyler de yapyordu.

Louis'i ldrmemi, ok daha beter etmiti. Elin
den yetkilerini ve rahatn alm, gururunu ayak
lar altnda inetmi, onun uzun srecee ben
zeyen yaamnn son salkl soluuna kadar s
radan bir denizci olarak kalmaya mahkm et
miti,
Pasifik Okyanusunu ap Bonin adalarnn
volkanik tepelerini grdk en sonunda. Krfez
iindeki limana girerek bizim gibi birka deniz
ingenesinin yannda demir attk. Burnumuza
tropikal topraklarn bilinmedik bitkerinin koku
su geliyordu. Yerliler ve Japonlar ilkel kayklaryla geminin yanma geliyorlard. lk yabanc
lkemdi bu benim. Dnyann te tarafna gel
mitim ite. Kitaplarda okuduum hereyin ger
ekletiini grecektim. Deliler gibi sabrszlan
yordum karaya kmak iin.
sveli Viktor ve Norveli Axel ile hep bir
likte dolamay kararlatrmtk. CBunu ylesi
ne yerine getirdik ki yolun sonunda admz 'Sac
ayak' oldu.) Viktor plak bir lav tepesinin s
tnden dolap sonra palmiyeler ve iekler ara
snda kvrda kvrda ykselen bir keiyolu gs
tererek oraya gitmemizi istedi. Kimbilir ne ka
dar gzel manzaralar grecek, ne kadar garip
yerli kyleriyle karlaacak, bamzdan ne se
rvenler geecekti. Axel ise bala kmak isti
yordu. Ona kalrsa balk yataklarn iyi bilen iki
Japon balks tutup avlanmaya gitmeliydik. Ba
na gelince, ben her eye hazrdm.
Planlarmz yaptktan sonra sandalla kara
ya ktk. Hindistan cevizi aalaryla kapl kum
sal geip bir kasabaya girdik. Birdenbire kar118

miza dnyann drt bir yanndan kopup gelmi,

ien, ark syleyen, danseden neeli bir denizol
kalabal kt. Bu adamlar bu elentiyi soka
n ortasnda, bir avu Japon polisin aknlk
tan alm gzleri nnde yapyorlard. .
Viktor ile Axel uzun yrymze kma
dan nce bireyler imemizi nerdiler. Bu iki as
lan dostun nerisini reddedebilir miydim? Ka
dehler elde kar karya imek dostluu perin
lerdi. Yaam buydu ite. Bizim iki imeyen kap
tanmzla hepimiz bu yzden alay ederdik. Can
mn iki falan ektii yoktu ama iyi bir dost ol
mak istiyordum. Yakc ikiyi boazmdan aa
dikerken Louis'in kaderi bile nlemedi beni.
John Barleycorn Louis'i ok kt bir duruma
drmt, ama ben gentim. Kanm kpkzd
ve canlyd. Demir gibi bir bnyem vard. Gen
lik zaten ilerlemi yan haline hep alayla bakar.
tiimiz nesne garip, ,iddetli bir eydi. Ne
den yapld anlalmayan bir yerli ikisiydi bu.
Ama ate gibi yakc, su gibi renksiz, tepki bak
mndan lm kadar sratliydi. Eskiden iinde
'Demir Marka' Hollanda cini bulunan drt ke
ielerle doldurulmutu. Gerekten de bizim ora
da demir atmamz salad sonunda. Kasabadan
dar bile kamadk. Bala gitmedik. Bir gn
bile lav tepelerinin ve ieklerin arasndan ge
en o yoldan yrmeden on gn kaldk orada.
teki gemilerde tayfa olan eski tandklara
rastladk. Bunlar San Francisco meyhanelerin
den tanyorduk. Her karlama bir kadeh iki
demekti. Konuacak ok ey vard, konutuu
muzdan ok da iiyorduk. arklar sylyor, a
kalar yapyorduk. Beynimdeki kurtlar kmldanr
119

maya baladlar, herey mkemmel ve fevkal

de grnd gzlerime. Byk len sofralarnda
oturan valyeler, denizden henz dnm ve her
an savaa hazr Vikinglerin ziyafetleri geldi ak
lma. O eski zamanlarn gp gitmediini, biz
lerin de o insanlardan olduumuzu dndm.
leden sonra Viktor itii ikinin sonunda
akimi karm, herkesle dvmek istiyordu. O
gnden sonra akl hastanelerinin tehlikeli has
talar koularnda Victor'dan daha azl olma
yan deler grmmdr. Viktor n bunlardan
tek farknn ok daha lgn olmas olduunu
syleyebilirim. Axel ile ben araya girip biraz da
dayak yedikten sonra, btn dikkatimizi ve sar
ho kafamz kullanarak arkadamz bir san
dala bindirip gemiye getirebildik.
Fakat Viktor gemiye ayak basar basmaz
nne geleni ykp devirmeye balad. Birka
adamn gc gelmiti stne, tam bir lgna
dnmt. Bir denizciyle zincir ambarna girdi
ini ama sarholuktan adama vuramadm ok
iyi hatrlarm. Adam o keden tekine kayor,
kh eiliyor kh kalkyordu. Viktor iki elinin
kemiklerini krd o ar zinciri yumruklaya yumruklaya. Kendisini gbela oradan kardmz
zaman lgnl byk bir yzc olduunda
karar klmt. Bir an iinde suya atlad ve us
taln hasta bir yunus gibi debelenerek, tuzlu
su yuta yuta gstermeye balad.
Onu denizden karp yerine yatrana kadar
bizim de canmz kmt. Fakat biz karay gr
mek istediimizden Victor horlamasyla babar
a brakp geri dndk. Kendileri birer ayya
120

olan arkadalarnn Viktor hakkndaki dnce

leri gerekten ilginti.
Onun gibi bir insan imemeli diyorlard.
Oysa Viktor bakasaradaki en akll ,en iyi
huylu denizciydi. Mkemmel bir denizciydi, ar
kadalar onun deerini anlam, kendisine say
g gsteriyorlard. Buna karn John Barleycorn
onu bir lgna evirebilmiti. Bu denizcilerin ka
ntlamaya kalktklar da buydu ite. Denizci
dediin zaten ar derecede ierdi. kinin ken
dilerini lgna dndrdklerini biliyorlard. Ama
hafif bir lgnlkt bu.
Bakalarnn elencesine engel olduu ve o
unlukla faciayla sonland iin iddeti, lgn
l ho grmezlerdi. Onlarm gr as bak
mndan hafif bir lgnlk zararszd. Fakat in
sanlk asndan deliliin her trls zararl de
il midir? John Barleycorn'dan daha byk bir
dgmlk yaratcs var mdr?
Biz yine hikyemize dnelim. Kyda bir Ja
pon evinde Axel ile birer kadeh iki banda
oturmu o gnn olaylarn konuuyorduk. Bu
lunduumuz yerin sessizliinden holanp birer
kadeh daha smarladk. Bir arkada geldi, ardn
dan birka kii daha skn etti, sakin sakin i
meye devam ettik. Bir Japon orkestras tutup
samisen ve taiko nameleri dinlemeye hazrlan
mtk ki sokaktan vahi bir lk duyuldu. He
men tandk sesin sahibini. Hl haykrarak, ka
p pencere dinlemeden, gzleri kan ana gibi,
kollarn lgnca savurarak kt duvarlardan
ieri dald Viktor. Yine delilii tutmutu. Kan.
istiyordu. Kan olsun da kimin olursa olsun. Ka
pdan, pencereden gbela attk kendimizi d
ar.
121

Bulunduumuz yer yaryarya ykldktan, ve

bizler de zarar demeyi kabul ettikten sonra
Viktor orada szm bir halde brakp Axel ile
daha sakin bir yer aramaya koyulduk. Byk
caddede bir kepazelik alm yrmt. Yzler
ce denizci be aa be yukar dolap duruyor
lard. Polis mdr be polisle bir ey yapa
mad im, ada vahi kaptanlarn gn batma
dan nce denizcileri gemere almalarn emret
miti.
Ne? Byle mi davranlacakt bize? Bu haber
yaylnca, tm, gemiler bir anda boald. Kyya
kmak niyetinde olmayanlar bile birer birer ka
yklara atladklar gibi geldiler. Talihsiz valinin
karar herkesin bir iki alemine dalmasna yol
amt. Gne batan saatlar olmutu, millet ken
disini kimin gelip de gemilere gtreceini me
rakla bekliyordu. Yetkililere gidip kendilerini
gemilerine gndermeleri iin baryorlard. B
yk bir kalabalk valinin evinin nnde toplan
m arklar sylyor, dolayor, danslar ediyor
lard. Polis, valinin vermeyecek kadar akdl ol
duu emri yerine getirmek iin kme halinde
toplanm bekliyordu. Ben bu cmb ahane
buluyordum. Eski spanyol korsanlar devri geri
gelmiti sanki. Bir servendi bu. Ben de bunun
bir parasydm. Kttan Japon evleri arasnda,
tm. teki denizciler gibi bir denizciydim ben de.
Vali sokaklarn boaltlmas iin emir ver
medi. Axel ile ben de meyhaneden meyhaneye
kotuk durduk. Az sonra ben de evremi bula
nk grmeye balaynca kaybettim onu. Yeni ta
ndklar bularak, yeniden ierek, gittike daha
ok sarho olarak oradan oraya dolayordum.
122

Bir ara Japon balklar, Kanada, dmenci lor i ve

Arjantin'de kovboyluk yapmaktan yeni gelmi
gen bir Danimarkal denizciyle bir arada otur
duumu hatrlyorum. Japonlarn en eski gele
neklerine dikkat ederek kk porselen kseler
den lk ve hafif sake ikisi yudumluyorduk.
Daha sonralar on sekiz yirmi yalarnda or
ta snf ngiliz ailelerinin kaak ocuklarn ha
trlyorum. Bunlar evlerinden kamlar, dnya
nn orasnda burasnda srttkten sonra, sonun
da bu balk filosuna kaplanmlard. Salkl,
dzgn tenli, temiz bakl genlerdi. Benim ya
smadaydlar ancak. Bu erkek dnyasnda ayak
larn nereye basacaklarn reniyorlard. Er
kektiler ayn zamanda. yle hafif sake imiyor
lard. Drt ke yzleri damarlarnda dolaan
ve yzlerinde parlayan yakc atele doluydu.
Syledikleri bir arknn szlerini hatrlyorum:
'Kk bir altn halkadan baka ey deil bu
Gururla uzatyorum bunu sana
Denize aldn zaman tak onu
Hatr iin anann.'
Alyordu bu arky sylerken, analarmn
gururlarn ayaklar altna alm bu gen hay
lazlar. Ben de onlarla birlikte syleyip, onlarla
birlikte aladm. Durumun ackl olmas keyiflendirmiti beni, yaam ve romantiklik konusun
da sarhoa genellemeler yapmaya altm. Ak
lmda kalan son hayal, bulankln arasnda ok
kesin ve parlak bir tablodur, bundan sonras
tam bir karanla gmt. Bizler yani gen
tayfa yamaklar ve ben elele tutumu, yldz
lar altnda sallanyoruz. Yere oturmu alayan

biri dnda hepimiz neeli bir denizci arks sy

lyoruz. Sokaktan az aza vermi ark sy
leyen insanlarn sesleri iitiliyor. Yaamak iyi
ey, gzel, romantik ve fevkalde lgn.
Bundan sonra zerime ken karanln so
nunda gzlerimi atm zaman endie ile ze
rime eilen bir Japon kadm grdm. Liman k
lavuzunun karsyd bu. Onun kaps nnde so
kakta serilip kalmm. ki sonras mesiyle
tir tir titriyordum. stmde giyecek bir ey kal
mam. O kahrolas tayfa yamaklar nem var
nem yok alp, gtrmler. Saatim gitmi, kalan
birka dolarm gitmi,, ceketim, kemerim hatta
izmelerim bile gitmi.
te bu hikye Bonin adalarnda geirdii
miz on gnden bir rnek size. Viktorn delilii
getikten sonra Axel ile yanma geldi ve ondan
sonra daha dikkatli olarak imeye devam ettik.
iekler arasndaki o yoldan hi gemedik. Gr
dmz greceimiz kasabayla drt ke surat
lardan ibaret kald.
Atein yakt insan ate zerine vaaz ver
melidir. Dndm gerekletirebilmi olsay
dm hem adalar daha ok grecek hem de daha
salkl kalacaktm. Ama bana kalrsa i insa
nn ne yapmas gerektii ya da gerekmedii de
il. nemli olan insann yapt eyler. tiraz
kabul etmeyen bir gerek bu. Ben, yaptm yap
tm sadece. Bonin adalarnda herkesin yaptn
yaptm. O belirli insann yaptn yaptm. Tm
yollar ayn yere kt iin, ben de bir Tanr de
il evremin yaratt bir varlk, bir insanolu
olduum iin yaptm bunu. Bir insandm ben de,
hayran olduum erkeklerin yolunu semitim bu
124

dnyada. Kanl canl, arzulu, yrekli erkeklerin,

zgr ruhlarn hayat harcarken hi de pinti
davranmayanlarn yolunu.
Yol akt stelik. ocuklarn oyun oynadk
lar bir bahedeki zeri ak kuyu gibiydi. Ha
yat bilgisi yolunda emekleyen yrekli ocuklar
st ak kuyunun yannda oynamamalan ko
numada uyarmak yararszd. Onlar o kuyunun
yannda oynayacaklardr. Her ana baba bilir bu
nu. Bu ocuklardan belirli bir miktarnn, en y
rekli ve en canllarnn kuyuya deceklerini bi
liriz. Yaplacak tek ey kuyunun zerini rtmek
tir ki, bunu da zaten hepimiz biliriz.
John Barleycorn karsnda da durum ayn
dr. John Barleycorn bu kadar kolay elde edilebiUr olduka ve> erkekliin, yrekliliin belirti
si olarak kabul edildike, ne kadar hayr dense
de, dnya yzndeki erkekler ve erkeklik yolun
da ilerleyen genler ondan uzak tutulamazlar.
Yirminci yzyl insannn yapabilecei tek
akllca i kuyunun zerini rtmektir. Yirminci
yz3ih gerekten yirminci yzyl yapmal ve es
ki yzyllarn byc yakmalarn, hogrsz
lklerini, fetilerini ve bu barbarlklarn arasn
da byk yer tutan John Barleycorn o yzyl
larn ve ondokuzuncu yzyln yanna gnder
melidir.

ONALTINCI BLM
Bonin adalarndan kuzeye doru karak fok
bal srsn bulduk ve kuzeye doru tam yz
gn, o dondurucu havada bazan sisler arasnda
125

gnei btn bir hafta grmemecesine avlandk

durduk. Bu, korkun ar bir iti. Ne bir iki i
tik hatta ne de bir kere aklmza imeyi getire
bildik. Sonra byk bir pay umuduyla ambar
larmz tkabasa tuzlanm derilerle dolu Yoko
hama'ya evirdik burnumuzu.
Karaya kp Japonya'y grmek iin can at
yordum, ama biz gemider ilk gn geminin e
itli ileriyle uratmz iin ancak akam s
t kabildik karaya. Burada da ilerin dzeni,
yaamn biimi ve insanlarn alma gelenek
leri yznden yine John Barleycorn koluma gi
riverdi. Kaptan bizim paralarmz avclara ver
miti. Avclar da bizleri belirli bir Japon meyha
nesinde bekliyorlard. Hep birlikte gittik oraya.
Btn gemiciler oradayd. ki su gibi akyordu.
Herkesin cebi para doluydu ve herkes birbirine
ikram ediyordu. Yz gnlk ar almadan ve
azlarna iki koymamaktan dolay herkes sa
lklyd. Elbette bir iki kadeh iecektim ben de.
Sonra da kenti gezmeye kacaktk.
Burada da eski hikye yinelendi kukusuz.
ilecek o kadar ok iki vard ki ,o lk by
damarlarmza yaylp sesimizi ve duygularmz
yumuatnca onu bunu kskandrp fkelendire
cek ayrmlar yapamayacamz anladk. Sunun
la iip bununla imemek olmazd. Hepimiz ayn
tehlikelerden gemitik, ayn yelkenleri indirip
kaldrm, ayn dmende birbirimizin yerini al
m, korkun frtnalarda teknenin ba denize
dald zaman omuz omuza yaslanm, dalgala
rn bu sefer kimi gtreceini, kimin geride ka
lacan birlikte beklemitik. Onun iin hep bir
likte itik, dostluklarmz hatrlayp kavgalar126

mz, gcenikliMerimizi unuttuk, birbirimize dn

yann en iyi insanlar gzyle baktk.
O meyhaneye girdiimiz zaman henz aka
mn erkence bir saatiydi. O ilk gece Japonyada
grdm tek yer topu topu o meyhane oldu.
Oysa bir meyhane dnyann herhangi bir yerin
deki ya da insann kendi memleketindeki mey
hanelerden hi de farkl deildir.
Yokohama limannda iki hafta kaldk, Ja
ponya'nn da grebildiimiz yerleri ancak denizcerin urad meyhaneler oldu. Arasra iimiz
den biri kalkp durumun skcln bir sarho
lukla bozuyordu. Byle bir sefer ben yzerek ge
miye gitmitim. Karanlk bir geceyarsyd. De
niz polisi benim kimliimi renmek iin giye
ceklerimi denizcilere gsterirken ve cesedimi su
larda ararken ben gemideki yatamda ml m
l uyuyordum.
nsanlarn belki de byle eyler yapabilmek
iin sarho olduklarm sanyorum. Bizim yaa
dmz dar alanda benim, yaptm bu hareket,
dikkati eken bir olayd. Btn liman bundan
sz ediyordu. Japon balkdar ve ky meyha
neleri arasnda birka gn sren bir ne kavu
mutum. Bu, hatrlanacak ve gururla anlatla
cak bir olayd. Yirmi yl sonra bile bunu gizli bir
gurur parl tsy la hatrlamaktaym. Viktor n
Bonin adalarndaki lgnl, tayfa yamaklarnn
beni soymalar gibi ho bir anyd bu.
Asd sorun, John Barleycorn'un bysn h
l tanmam olmamd. Organik yapm bakmn
dan alkolik olmadm iin alkoln benim iin
pek ekici bir yan yoktu. imde yaratt kim
yasal bileimler byle bir kimyasal doygunluk
127

aramadm iin beni tatmin etmemekteydi. Bir

likte bulunduum insanlar itii iin iiyordum.
Baka trl olmasna da olanak yoktu. yle ya
onlar erkekti de ben deil miydim? Onlardan
neyim eksikti? Hl tatlya dkndm, evrem
de beni grecek biri olmaynca hl eker alyor
ve keyifle yiyordum.
Yokohama limanndan demir alarak San
Francisco'ya doru yola ktk. Kuzey yolundan,
kuvvetli bat rzgrn arkamza alarak Pasifik
Okyanusunu otuz yedi gnde atk. Asl byk
paray San Francisco'da alacamz iin, otuz ye
di gn azmza bir yudum iki bile koymadan
ayk kafayla paramz nasl harcayacamz d
ndk. Herkesin ilk syledii ey artk o kt
ve Ucuz otellerde kalmayacaklaryd. kinci ola
rak da bo yere Yokohama'da o kadar para har
cadndan yakmyorlard. Bundan sonras iin
herkesin baka baka hayalleri vard. Viktor,
San Francisco'ya iner inmez rhtmda kalmadan
ierlere gideceini ve basit bir ii ailesi yann
da kalmak iin gazeteye ilan vereceini syl
yordu.
Ondan sonra bir iki hafta da dans okuluna
giderim dedi. Srf kzlarla ve olanlarla tan
mak iin. Beni evlerine, elencelerine davet eder
ler, bylece gelecek ocak ayma kadar elimdeki
parayla idare ederim. Ocak gelince yine denize
karm.
Hayr, imeyecekti artk. Kendi ime biimiy
le, arabn ieri girince aklnn dar katn,
parasnn ksa zamanda tkendiini biliyordu.
Barbary sahilinin insanlar arasnda gn ke
yif atmak ya da koca bir k insan gibi yaa128

mak, bu iki seenekten hangisini seeceini bi

liyordu.
Danstan falan holanmayan Axel Gunderson;
yi para geecek elime dedi. Artk evime
dnebilirim. Anam grmeyeli neredeyse on be
yl olacak. Param alr almaz anneme postala
rm. Sonra Avrupa'ya giden bir gemide iyi bir
i bulurum. Bylece oraya ayak bastm zaman
param artm olur. Krallar gibi yaarm kym
de. Norve'te hayatn ne kadar ucuz olduunu
bilemezsiniz. Beni milyoner zannettirecek kadar
eli ak yaayp herkese hediyeler alsam be yi
ne geriye bir yl beni rahat rahat yaatacak pa
ra kain. Sonra da yeniden dnerim denize.
Red John;
Ben de byle yapacam dedi. yl ol
du evden tek bir satr bile almayal. On yl oldu
bir kere bile uramadm. Axel, hayat sve'te de
Norve'te olduu kadar ucuzdur. Benim ailem
iftilikle urar. Ben de param postalayp se
ninle birlikte gemiye yazdrm. yi bir gemi bula
lm ama!
Axel Guderson ile Red John greneklerini ve
iyi yanlarn saydka birbirlerinin memleketle
rine ylesine k oldular ki, yolculuu birlikte
yapp alt ay birinin,, alt ay da tekinin evinde
kalmaya karar verdiler. Btn gn yapacakla
rn konutuklar iin de, yolculuun sonuna ka
dar bir an bile ayrlmadlar birbirlerinden.
Long Johnn evine bir dknl yoktu.
Ama baalt kasarasndan bkmt artk. O da
ucuz otellere kaplanmayacak, sakin bir ii aile
sinin yanma pansiyoner olarak girecek, denizci
ntihar/F: 9

129

okuluna giderek kaptan kacakt. Hepsinin ko

nutuklar buna benzer eylerdi. Herkes, bir ke
re iin olsun akln bana toplayacana ve pa
rasn arur etmeyeceine yeminler ediyordu.
Hepsi birden pintiletiler de. Hi bylesine
tutumluluk grmemitim. Gemi kantininden hi
bir ey satn aldklar yoktu. Eski giyeceklerinin
stne yama yapp duruyorlard. Hatta kibrit
ten bile tutum yapyorlar, ikisi pipolarm
doldurmadan birisi kalkp da kendi piposunu
yakmyordu.
San Francisco limanna girerken, karantina
doktorlar yanmzdan ayrlr, ayrlmaz liman,
otellerinin adamlar kayklarla teknemize yana
tlar. Hepsi birden gverteye p, kendi otel
lerini vmeye, gklere karmaya baladlar, hep
sinin cebinde de bir ie bedava viski vard. Fa
kat biz uzaklatrdk onlar yanmzdan. Otelle
ri de, viskderi de kendilerinin olsundu. Bizler
ayk, tutumlu denizcilerdik, paramz ok daha
iyi yerlere harcayacaktk.
Sonunda hepimiz paralarmz aldk. Kara
ya ayak bastmz zaman ceplerimiz tkabasa
doluydu. Otellerin: rtkanlar ar srleri gibi
dolayorlard evremizde. Birbirimize baktk.
Yedi aydr bir arada yaamtk, artk yollarmz,
ayrlmak zereydi. Son bir treni kalmt dost
luun. Badmencimiz <Haydi ocuklar dedi.
Meyhane hemen yanbamzdayd. Zaten drt.
bir yanmz meyhane doluydu ya. Badmencinin peinden ieri girince otellerin rtkanlar
da bizimle gelmeye altlar. Ama onlarla bir
alveriimiz yoktu.
Badmenci, ikinci kaptan, alt avc, alt d130

menci ve be kreki. Beimiz de uzun tezghn

basma gemitik. Krekilerin altncsn Jerimo
Burnu nnde yelkenli teknemizi nne katan
kuvvetli bir bora .srasnda iine kmr doldur
duumuz bir uvalla denizin dibine gndermek
zorunda kalmtk.
Ondokuz kiiydik, son ikimizdi bu. Yedi ay
havann iyiliine ktlne bakmadan bir er
kek dnyasnda yaam olan bizler imdi son
kez birbirlerimizin yzne bakyorduk. Denizci
lerin yolunun ok geni olduunu hepimiz bili
yorduk. Badmencinin smarlad ikiyi ondokuzumuz da bir dikite itik. Sonra ikinci kap
tan yzmze ok eyler anlatan bir bakla ba
karak birer kadeh smarlad. Onu da badmenci kadar severdik. Biriyle iip tekiyle imemek
olur muydu hi?
Bundan sonra benim avcm Holt birer ka
deh smarlad. Zaman derliyor, iki kadehleri
artyor, sesimiz ykseliyor, kurtlar beyinleri ke
mirmeye balyordu. Alt avcnn her biri kutsal
dostluk adna birer kadeh imemizde srar etti
ler. Alt dmenciyle be kreki de ayn mant
deri srdler.
1
Ondokuz kadeh iki! John Barleycorn insa na istediini, yaptrtmak iin bundan fazla bir
ey istemez ki! Herkes o kadar titizlikle hazr
lad planlar unutmaya hazrd artk. Hepsi bir
den kendilerini bekleyen otel rtkanlarnn
kollarna dverdi. Sonlarnn gelmesi pek o
kadar uzun srmedi. ki gn ila bir hafta iin
de hepsinin paras suyunu ekmiti. Yeniden tay
fa olarak yazlmak zorunda kaldlar. ri yap
olan Viktor cankurtaran servisine girmeyi ba131

sarabildi. Ne gazeteye istedii o ilan vermi ne

de dans okuluna gidebilmiti. Long John da de
nizcilik okuluna giremedi. O da, hafta sonlarn
da nehirde sefer yapan gemilerden birine atei
oldu. Red John ile Axel paralarn memleketle
rine postalayamadlar. Onlar da tekiler gibi
dnyann drt bir yanma giden gemilerden bi
rine kapdandar sonunda.
Beni kurtaran ey gidecek bir evim ve adem
olmasyd. Evet, giderken Oakland'a bir urayp
lmyoluna bakmak geldi aklma. Nelson, sar
hoken polise kafa tuttuu iin vurulup lm
t. Bu olaydaki orta hapiste yatyordu. VVhisky
Bob gitmiti. Old Cole, Old Smoudge, Bob Smith
hep gitmilerdi. Beli tabancal Smith boulmu
tu, French Frank'n yapt bir iten dolay neh
rin yukarlarnda saklandn ve ortaya kma
ya korktuunu sylediler. Kalanlardan bir ks
m da San Quentin ve Folsom hapishanelerindeydiler. Eski Benicia gnlerinden tandm Big
Alec iki adam ldrm ve yabanc bir diyara
kamt. Fitzimmons srtndan yedii bir bak
darbesi sonunda lmt. Benim anladm ka
dar bunlarn hepsinin tek sorumlusu John Barleycorn'du.
ONYEDNC BLM
Oakland rhtmna duyduum tutkunluk da
lmt artk. Ne rhtm ne de orada yaanlan
hayat seviyordum. kiyi de, iki uruna yap
lan serserilii de sevmiyordum. Yeni batan Oakland'daki kitapla dnerek okumaya baladm.
Annem artk deliliklerden vazgeip ciddi bir ie
132

yerleme zamannn geldiini sylyordu. Aile

nin paraya ihtiyac da vard. Bunun iin fazla
aratrmadan saati on sente bir kenevir fabri
kasna girdim. Birka yl nce konserve fabri
kasnda aldm cretten fazla dedi bu. Gn
de on saat alyordum. Fakat bir iki ay iinde
gndeliimin bir dolar yirmibe sente karlma
s olasl vard.
Bu dnemde John Barleycorn asndan bir
masumluk a balamt. Aradan aylar geme
sine karn azma bir yudum.iki koymadm
oluyordu. Henz onsekiz yama basmamtm.
Salklydm, gl ve ezilmemi adalelerim var
d. Herhangi bir gen hayvan gibi elence, he
yecan, kitaplarn ve makinelerin dnda bir ey
aryordum.
Gen Hristiyanlar Derneine girdim. Bura
da sporla uraabiliyordum ama hayat pek o
cuksuydu. ok ge kalmtm buraya girmek iin.
Bu dnyada henz az yaam olduum, hal
de, ne bir ocuktum ne de bir delikanl. Byk
insanlarla dostluk etmitim. Pek ok esrarl ve
korkun eyler biliyordum. O dernekte rastla
dm genlere gre ben hayatn te yanndan
gelmi saylrdm. Onlardan baka bir dilde ko
nuuyordum, daha, kederli ve daha mthi bir
aklm vard. (imdi dnnce hi ocukluum
olmadn anlyorum ya!) Her neyse, oradaki
genler benim yanmda ok ocuk kalyorlard.
Eer akl bakmndan bana yardm edebilmi ol
salard, buna pek aldrmayacaktm. Fakat ben
kitaplardan daha, ok eyler renebiliyordum.
Ksacas benden kk snftakerle oyna
yamazdm. John Barleycorn'un retileri onla133

rm o mkemmel, temiz ve gen yaamlarn ba

na yasaklamt. Daha ok gen yamda ok ey
biliyordum. Ama nmzdeki iyi gnlerde alkol
denen ey insanm rgtlerinden ve gereksinim
lerinden ekilip atlnca, buralar, insann ken
dini bulmak zere gidecei daha iyi, daha akl
lca, daha canl toplant yerleri olacaktr. Ne var
ki u an yaadmza gre konumuz da imdi
yaanan an ve bunda varolanlardr.
Kenevir fabrikasnda gnde on saat al
yordum. Skc bir makine iiydi bu. Bense ya
am istiyordum. Bir makine banda saati on
sente almaktan baka bir ekdde gstermek
istiyordum kendimi. Fakat meyhanelerden de
yeteri kadar bkmtm. Yeni bir eyler istiyor
dum artk. Byyordum. O ana kadar kendimde
farketmemi olduum ve beni rahatsz eden bir
takm yeteneklerim ve yatknlklarm olduunu
gryordum. Bu dnemde Louis Shattock'a rast
layp onunla arkada olmam gerekten de b
yk talihtir benim iin.
Louis Shattock kendisinin tam bir kent o
cuu olduuna inanan, canl, neeli, eytan gibi
bir delikanlyd. Bense hi de yle deildim. Louis
yakklyd, kibard, kzlara kar sevgi doluy
du. Bu, onun her ann kaplayan bir iti. Bense
kzlar konusunda hibir ey bmiyordum. Erkek
olmakla urayordum ben. Hibir ilikimin ol
mad yepyeni bir varolma dnemiydi bu. Louis'in bana veda edip, tand bir kza apkasm
karp selam vererek onunla yrmeye bala
dn grnce, hem heyecanlanr hem de onu
kskanrdm. Ben de bu oyunu oynamak istiyor
dum.
134

LOUS :

Btn i sana bir kz bulmakta dedi.

Sylendii kadar kolay bir i dedi bu. Ko
nuyu datma pahasna da olsa bunu biraz ak
lamalym. Louis'in kzlarn ev hayat konusun
da hibir bgisi yoktu. Hibir kzn evine girip
kmazd. Bu yepyeni dnyada bir yabanc olan
benim de ayn durumda olduumu sylemem
gereksiz. stelik kzlarla tanlabilecek yer olan
dans salonlarna da gidemezdik. Paramz, yoktu
bu i iin. Louis bir nalbantn yannda raklk
yapyordu, eline geen para benimkinden pek
fazla saylmazd. kimiz de evlerimize geim pa
ras olarak bireyler veriyorduk. Bunu dedik
ten, sigara, ayakkab, giyecek aldktan sonra
elimizde keyf harcamalarmz iin haftada yet
mi sentle bir dolar aras bir para kalyordu. Bu
nu bazan birlikte harcar, bazan birimizin bir kz
la kmas iin birbirimize dn verirdik. Blair
parkna gidi geli yol paras yirmi sent, iki don
durma da otuz sent tuttu mu, para suyunu ekiverirdi.
Benim paramzn bu azlna pek aldrdm
yoktu. stiridye korsanlar arasnda edindiim
paray hor grme huyundan kurtulamamtm.
Ama kz nereden bulacaktk? Louis'in beni g
trp tantrabileceini bdii bir kz da yoktu
ki! Lois, tand birka kz kendisi iin isti
yordu, hem zaten kzlarn ve olanlarn tabiat
gerei bunlar bana devredemezdi ki. Bazan on
lar yanlarnda bir arkadalarn getirmeye kan
drd olurdu. Ama bu gelen arkadalar, Louis'inker yannda sz be edilmeyen renksiz, so
luk kzlard.
135

Sonunda, Benim yaptm gibi yapacaksn

dedi bana. Ben bu kzlar kendim tavladm. Sen
de yle yapacaksn.
Bunun yolunu da retti. Louis e benim
ok g durumda olduumuz hatrdan karl
mamaldr. Hem yemek paramz demek hem
de az ok iyi giyinmek zorunda bulunuyorduk,
iten ktktan sonra akamlar ya kede ya da
dar bir sokakta ekerci dkknnda buluurduk.
Buradan sigara, arasra da on sentlik eker alr
dk, (Louis de, ben de hi utanmadan eker yer
dik, hem de bulabdiimiz kadar, ikimiz de bir
kere bile meyhaneye uramadk o sre iinde.)
Fakat i kza gelince app kalyordum.
Louis bana kzlardan istediimi sememi ve ken
dimi ona en kel bir biimde tantrmam sy
ledi. Akamn erken saatlerinde sokaklarda do
lardk. Kzlar da ifter ifter dolarlard. By
le dolaan kzlar kendilerine bakan olanlara
bakarlar. Fakat yaamn gayet sert kabuk ba
lam teki yanmdan gelmi olan ben, ekingen
ve utangatm. Louis beni desteklerdi. Fakat kz
lar konusunda hibir bilgim yoktu. Benim erken
gelimi erkek hayatmdan sonra kzlar bana
olaanst ve garip yaratklar olarak grn
yorlard. En nemli dakika gelip att zaman
gereken yreklilii gsteremiyordum.
O zaman Louis bana bu iin yollarn gs
teriyordu. Anlaml bir bak, hafif bir glmse
me, apkay karp selam verme, bir sz atma,
ekingenlik, duraksama, kkr kkr glme. Bir
de bakyorsunuz ki Louis kzla tanm da beni
bile tantryor. Fakat ikimiz de birer kz bu
lup yrye ktmz zamanlar Louis'in hep
136

gzelini setiini, bana silik olann braktn

farkediyordum.
Pek ok denemeden sonra ben de altm bu
ie. Benim de artk selam verip yannda yr
yeceim kz arkadalarm vard. Fakat hemen
bir sevgi duymaya balamadm. Heyecanlanyor
dum, ilgileniyordum ve aramaya devam ediyor
dum. Bu arada imek aklmn kesinden bile
gemiyordu. Sosyolojik genellemelere kalkt
m zaman epey dnmmdr. Louis ile olan
bu maceralarm. Bunlar pek masum, pek gen
ve iyi eylerdi. Fakat sosyolojikten ok biyolojik
bir genellemeye varmtm: Btn kzlar derile
rinin altnda hep aynyd.
ok gemeden bir k akn, onun btn
fevkaladeliini, zevkini ve ann tattm. Adna
Haydee diyeceim imdi. Onbe onalt yalarndayd. Ayakkablarnn stne kadar inen bir
etei vard. Salvation Army toplantsnda yanyana oturuyorduk. Louis de yanmda oturmu
beni gzetliyordu. Kz da teyzesi de meraklarn
dan gelmilerdi oraya. Louis'in gzetmekten ba
ka bir ey yapmadna eminim, nk Haydee
onun tipi deildi.
Konumadk, fakat o uzun yarm saat iin
de utanga baklarla baktk birbirimize ve ba
klarmz karlat zaman utanla evirdik
balarmz. Hafif uzunca, dz bir yz vard.
Kahverengi gzleri fevkaladeydi. Burnu, tatl ve
biraz sinirli dudaklar rya gibiydi. Sann gr
dm en gzel kahverengi sa olduuna emi
nim. O yarm saatlik tecrbe beni ilk grte
k olmann gerekliine inandrmt.
Haydee ile teyzesi az sonra ayrldlar. Benim
137

toplantyla bir ilgim olmad iin, bir iki. daki

ka kadar bekleyip Louis ile arkalarndan seyirttim. Biz dar karken salonun arkalarnda bir
kadn, baklaryla beni tandn belirterek aya
a kalkt ve peimden geldi. Bu kadn anlat
mayacam. O benim csimdendi, rhtmda ya
adm gnlerden kalma bir arkadalmz var
d. Nelson vurulduu zaman o kadnn kollan
arasnda lmt. Kadn benim Nelson'un arka
da olduumu biliyordu. Nelson'un nasl ld
n anlatmak ihtiyacndayd, ben de bunu
renmek istiyordum. Onunla birlikte, bir delikan
lnn yeni doan akndan, eskiden tandm ke
derli vahete dnverdim.
Kadnn hikyesini dinledikten sonra ilk a
km kaybetmi olmann verdii korkuyla Louis'i
bulmaya kotum. Fakat ite bu konularda Louis'e
gvenilebilirdi. Kzn ad Haydee idi Nerede otur
duunu biliyordu. Her sabah Lafayette Okulu'na
giderken Louis'in alt nalbantn nnden ge
iyordu. stelik Louis onu Ruth admdaki bir okul
lu kzla birlikte grmt. Ruth ise bize eker
satan Nita'nm arkadayd. Btn i Nita'ya ve
receimiz bir mektubun Ruth'un eliyle Haydee'ye iletilip iletilemeyeceini anlamakt. Buna ola
nak varsa hemen oturup yazacaktm mektubu.
Sonunda da byle oldu. Oradan buradan a
lnm yarm saatlik bulumalarda bir gencin ve
bir kzn aklarnn tm tatl gnlklarn
rendim. Bu, dnyann en byk ak deildi ama
yine de bunun en tatl ak olduunu syleyebi
lirim. Ah, o gnlerin ans! Hibir kzn benim
kadar masum sevgilisi olmamt. Oysa ben, ya
mdan ne kadar fazla ktlk bilirdim, ne ka
il 38

dar vahiydim. Kzlar konusundaysa hibir ey

bilmiyordum. stiridye Korsanlar Prensi unva
nn kazanan ben, erkeklerin dnyasnda her ye
re gidebilir, yelken aar, gece gndz, frtna de
meden denize alr, liman kentlerinin en vahi
izbelerine girebilir, kan bir kavgada stme
deni yapar ya da koskoca bir meyhane halk
na iki smarlayabilirdim. Fakat etei ayakka
blarnn ancak stne kadar inen bu kz par
as karsnda ne yapacam, ne syleyeceimi
bilemiyordum. stelik hakknda ok eyler bil
diimi sandm hayat hakknda hibir eycik
bilmeyen bu kz karsnda!
Bu sra zerinde ay altnda oturduumu
zu hatrlyorum. Aramzda bir kar mesafe ya
vard ya yoktu. Hafife birbirimize dnm, kol
larmz srann arkasna dayamtk. Bir iki ke
re bileklerimiz birbirine dedi. Bu arada ben.
mutluluktan kendimden gemi, onun nazik ku
laklarn incitmeyecek szler bulup sylyor, bir
yandan da ne yapmam gerektiini karmaya
alyordum. Kzlar, yanlarnda oturan ve akn
ne olduunu deneme yoluyla bulmaya abala
yan olanlardan neler beklerlerdi acaba? Haydee ne yapmam bekliyordu? Onu pmeli miy
dim? Eer kendisini pmemi bekliyorsa ve ben
de onu pmezsem, kimbilir ne dnrd benim
iin?
Ama imdi biliyorum o kk masum ka
dn - kzn benden daha akll olduunu. Tm ha
yat boyunca! tanmt olan ocuklar. Pek ok
kz gibi yreklendirmiti onlar. Elinden kar
d eldiveniyle sylediim bir ey iin aka yol
lu burnuma nasl hafife, deta okar gibi vur139

duunu hatrlyorum. Hayatmda bama gelen,

en fevkalde eydi bu. Eldivenin hafif esans ko
kusunu ve dudaklarma dedii anda soluumu
iime ektiimi hatrlyorum.
Bir korku ve phe dnemi balad bundan
sonra. Acaba o kokulu ve bir an nce duda
ma demi olan eldivenli kck eli ellerim ara
sna alsa mydm? Onu pmeli ya da kolumu
beline doiamal mydm? Daha ok yaklaabilir
miydim ona?
Hibirini yapmaya cesaret edemedim. Orada
oturduum yerde olanca gcmle sevmeye de
vam ettim onu. O akam ayrldmz zaman onu
pmemitim bile. Baka bir gece ayrlrken p
tm zaman, ok byk bir. yreklilik gerek
miti bu hareketi yapabilmem iin. Be on gizli
pten baka hibir ey yapmadk. Kzlarn ve
olanlarn ptkleri gibi ksa, masum ve me
rakl. Birlikte bir yere, bir sinemaya bile gitme
dik. Yalnz bir keresinde be sentlik eker alp
paylamtk. Fakat hayallerimde onun beni sev
diine inanmmdr her zaman. Ben, onu sev
diimi biliyordum. Bir yldan fazla hayalimden
bir an bile uzaklamad. ok deerli bir ans
vardr bende Haydee'nin.

ONSEKZNC BLM
ki imeyen insanlarla olduum zaman ak
lma imek gelmezdi. Louis iki imezdi. Zaten
ne onun ne de benim iecek paramz vard, ama
asl nemli olan byle bir ihtiya duymaymzd. Salkl, normal, alkolik olmayan insanlardk.
140

Alkolik olsaydk, paramz olsa da olmasa da ne

yapar yapar ierdik mutlaka.
Her akam iten kp ykandktan ve stbamz deitirdikten sonra, kedeki ekerci
dkknmm nnde buluurduk. Fakat lk son
bahar akamlar sona erip de buz gibi yamur
lu havalar balaynca buras pek rahat gelme
meye balad. ekerci dkkn da souktu. Nita
ya da o srada dkkna bakan kim varsa, snrnak iin arkadaki odaya giderdi. Bizi bu odaya
almazlard. Dkknn iiyse sokak kadar so
uktu.
Louis ile durumu konutuk eni boyuna. Tek
bir kar yol vard nmzde : Meyhaneye, er
keklerin toplanma yerine, John Barleycorn ile
arkadalk edilen yere gitmek. Paraszlktan sr
tmza bir pardes bile alamamtk. Souk ve
nemli bir gece tir tir titreyerek Louis ile bir mey
hane sememizi ok iyi hatrlarm. Meyhaneler
her zaman rahat ve scaktr. Biz meyhaneye ca
nmz iki ektii iin gitmemitik.
Ama meyhanelerin yardmsever dernekleri
olmadn da biliyorduk. nsan arasra barda
bir kadeh bir ey imeden meyhaneyi dinlenme
yeri olarak kullanamaz.
Paramz pek azd. Onun iin bu meyhanede
harcayacamz parann tam karln almak
istiyorduk. Bir takm oyun kd isteyip bir saat
oynadk. Bu srada bir kere Louis, bir kere de
ben birer kadeh bira smarlamtk. En ucuz iki
birayd. ki kadehi on sent. Oysa ne byk pa
rayd bu bizim iin. Nasl da acyarak verirdik
bu on senti.
Meyhaneye girenleri inceledik. Hemen he141

men hepsi orta yal iilerdi. ounluu Almand. Hep grup halinde toplanyorlard. Bunlarla
bir dostluk kurmamza olanak yoktu. O meyha
neyi defterden sildik, sildik ama bo yere bir ge
ce ve hi istemediimiz bira uruna da on sent
harcadmz iin keyfimiz kamt. .
Bundan sonra her gece bir meyhane dene
dik ve sonunda Onuncu Cadde ile Franklin Soka'nm kesitii yerdeki National adl meyha
neyi kefettik. Buradakiler birbirlerine daha uy
gun insanlard. Louis tand birka kiiye rast
lad, ben de ta ksa pantolonla okula gittiim za
mandan iki arkadam buldum. Eski gnleri an
dk. unun bunun imdi ne i yapt, nerelerde
olduunu konutuk. Bunlar konuurken bir yan
dan da iiyorduk. Onlar smarlyor biz iiyorduk.
me kurallarna gre sonra da bizim smarla
mamz gerekiyordu. Bu bize ok ac geliyordu.
Bir sr palavra iin krk elli sent demekti bu.
Epey ksa sren gece sona erdii zaman se
vinmitik, ama bu arada cebimizdeki para da
suyunu ekmiti. Bir haftalk harlmz bitir
mitik bir gecede. Sonunda o meyhanede karar
kldk ama iki konusunda ok dikkatli davra
nacamza da z verdik. Hafta sonuna kadar
tutumlu olmak zorundaydk. Yol paramz bile
kalmamt. Kendilerine k olduumuzu sand
mz iki Oakland'l kzla randevumuzu bile ip
tal ettik. Ertesi gece buluacaktk ama kzlar
evlerine gtrecek paramz kalmamt. Para ba
kmndan sknt eken pek ok insan gibi biz de
hi olmazsa cumartesi gn paramz alana ka
dar bu lgn yaantdan ekilmekte bulduk kur
tuluu. Bylece Louis ile bir ahrda bulumaya
142

baladk ve srgnmz sona erene kadar, ce

ketlerimizin dmeleri ilikli, dilerimiz tkrdayarak iskambil oynamakla vakit geirdik.
Skntl gnler geip de National'e dnn
ce artk biraz rahatlk ve snma elde etmek iin
gerekenden fazla para harcamamak iin gz
mz drt ayorduk. Bazan bamza felaketler
gelmiyor deildi. Szgelii, iki smarlamacasma
San Pedro oyununa girmek gibi. Byle bir fela
ketin sonucu, oyuncularn smarlayacaklar iki
lerin cinsine gre yirmi be sent ile seksen sent
arasnda deiiyordu. Fakat arasra bu ikileri
veresiye smarlayarak bu felaket gnn birka;
zaman geriye de atabilirdik. Bu ise pein de
yecek olduumuz zamankinden ok daha byk
bir ykm oluyordu bizim iin. (Baharda acele
ile Oakland'dan ayrlp serven yoluna dnce
o meyhane sahibine bir dolar yetmi sent bor
cum kald hatrmdan kmamtr. Uzun za
man sonra geriye dndmde adam oradan ay
rlmt. Hl borluyumdur bu paray ona. Eer
bir rastlant sonucu bu satrlar okursa, istedii
zaman borcumu deyeceimi bildiriyorum.)
Bu National rnei, John Barleycorn'un h e r
kede kurulu meyhaneler araclyla toplumu
muzda insan ama nasl, ektiini gstermek
iin verdim. Louis ile ben salkl iki gentik.
mek istemiyorduk. ecek paramz da yoktu. Fa
kat souk ve yamur nedeniyle bir meyhaneyesnmak ve zaten acnacak kadar az olan par
ramzn bir ksmn ikiye yatrmak zorunday
dk. Biri kalkp da Gen Hristiyanlar Dernei'ne, bir gece okuluna ya da bir arkadan evinegidebileceimizi syleyebilir. Bunun cevab bunu
143;

yapmadmzdr. Gerek yalnzca budur. Yap

madk bunu. Bugn, bu anda, yzbinlerce de
likanl Louis ile benim yaptm yapmaktadr
lar. Scak ve rahatlk verici John Barleycorn on
larn da kollarna girmi, onlara da kendi yu
muack yollarm retmeye balamtr.

ONDOKUZUNCU BLM
Kenevir fabrikas, gndehimi bir dolar yir
mi be sente karmak iin verdii szde dur
mad. Ben de, atalar, htill ncesi Kzlderili
savalarndan bu yana tm savalarda dv
m olan zgr bir Amerikal olarak serbest sz
leme hakkm kullanp iten ktm.
Fakat yine de aklm hep bir ie girmek ol
duundan evreyi kolaan ediyordum. Artk
aka belirmi olan bir ey vard. Acemilere pa
ra vermiyorlard. Elektriki olmaya karar ver
dim. Elektrikilere rabet gittike artyordu.
Ama nasl elektriki olunurdu? Teknik okula ya
da niversiteye gidecek param yoktu ki! Kald
ki oldum olas okula nem vermemi bir insan
dm. Pratik dnyada pratik olarak yaardm ben.
stelik ocukluumdan bu yana Amerikan o
cuklarnn efsanelemi miras ma inanyordum.
Kanallarda alm olan bir ocuk ykselip
Bakan olabilmiti. Herhangi bir ie giren bir
ocuk alkanl, arball, tutumluluu ile
iinde ykselir, o ie ortak alnrd. Bundan son
ra da balbama bir i sahibi olmak ok kolay
d. Efsaneye gre alan, kararll ve inancy
la sonunda patronun kzyla evlenirdi. Ben o s144

ralarda kzlar konusunda kendime ylesine g

ven duyuyordum ki, patronumun kzyla evlene
ceimden hi phe etmiyordum. Efsanelerdeki
tm ocuklar yeteri kadar byynce evlenirdi
patronlarnn kzlaryla.
Bylece servene veda ederek Oakland tram
vay irketinin elektrik santralna gittim. efin
zel brosunun grn beni epey arttysa
da ak ak konutum. Elektriki olmak istedi
imi, iten korkmadm, ar ilere alkn ol
duumu, benim, gl ve ie yarar olduumu an
lamas iin bana bir kere bakmasnn yeterli ol
duunu anlattm, ie en alt basamaktan balar
yp ykselmek istediimi, kendimi tmden bu
ie balayacam da ekledim szlerime.
ef beni dinlerken glmsyordu. Benim ba
arl olacama inandm, ykselmek isteyen
Amerikan genlerini tevik ettiini syledi. Pat
ronlar hep benim gibi genler aradklar halde
pek seyrek bulurlarm bylesini. Amacmn iyi
ve deerli olduunu, bana bir frsat tanyaca
n syledi. (O konuurken, yreim ferahtan
atlayacak gibi iiyordu. Evleneceim kzn onun
kz m. olduunu merak etmeye balamtm
bile.)
Meslein daha ileri noktalarm renme
den nce depoda motorlar takan ve onaranla
rn yamnda almalsn dedi. (Artk evlenece
im kzm onun kz olduuna emindim, imdi de
irkette ne kadar hissesi olduunu dnyor
dum.)
Fakat senin de anlayacan gibi hibir ey
bilmeden depo elektrikilerine yardmc olamaz^
sn. Bu, ancak bir sre altktan sonra olabintihar/F: 10

145

lir. Sen en aadan balamalsn. Depoda ilk iin.

ortal silip sprmek, pencereleri ykamak ol
mal. Bu ite baar gsterirsen depo elektriki
lerine rak olabilirsin.
Bir binay sprp temizlemenin elektriki
mesleine nasl bir katkda bulunacan pek an
lamamtm. Ama kitaplarda ocuklarn hep bu
tr ilerle almaya baladklar ve adm adm
ilerleyerek byk irketlerin sahipleri oldukla
rm okumutum.
Bu badndrc meslee bir an nce ba
lamak iin hevesle-,
e ne zaman geleyim? diye sordum.
ef:
Ama biz seninle ie en aadan balama
na karar vermitik dedi. Dorudan doruya
depoya da girmemelisin. nce makine dairesin
de yaclk yapmalsn.
Biraz bozulur gibi oldum. Bir an kzyla
aramdaki mesafenin gittike uzadn grdm.
Ama sonra yine kendime geldim. Buhar maki
nelerini rendiim takdirde daha iyi bir elek"
triki olurdum. Koca makine dairesinde yac
lk yaparken buharl makineler hakknda
renmediim ey kalmazd. Mesleim prl prl
yanyordu nmde!
Ne zaman ie balayaym? diye sordum
minnetle:
. ef:
Ama makine dairesine de hemen giremez
sin dedi. Bunun da hazrlk dnemi vardr. Bu
da kazan dairesidir. Hele bir dnrsen konu
yu anlayacana eminim. Kmr tamann bi
limsel bir i olduunu, hi de yle alay edilecek,
146

kmsenecek bir ey olmadn anlayacaksn.

Bizim yaktmz her kilo kmr tarttmz
bilir misin? Bylece satn aldmz kmrn de
erini reniriz. retimdeki her kuruun mali
yetini karr, bize en ok zarar veren ateinin
hangisi olduunu hemen buluruz. Hangi atei
nin dikkatsizlii ya da aptallnn bize ne ka
dar kmre mal olduunu tespit ederiz.
ef sznn burasnda yine glmsedi.
u kck kmr iinin bile ne kadar
nemli olduunu gryorsun ya. Bu kk ileri
rene rene hem daha iyi bir ii olursun,
hem de bize ve kendine daha yararl hale ge
lirsin. Hazr msn almaya?
Ben;
Hazrm dedim. N e kadar abuk, olursa,
o kadar iyi benim iin.
Pekl, yarn sabah saat yedide gel ie ba
la dedi.
Beni dar kartp yapacam ii gsterdi.
alma artlarm da belirtti. Pazarlar ve tatil
gnleri de iinde olmak zere gnde on saat a
lacak ve ayda otuz dolar alacaktm. Ayda bir
tek gn izin yapma hakkm vard. Alacam b
yk bir para deildi. Yllarca nce konserve fab
rikasnda alrken de saatine on sent alrdn.
Ama acemi kalm bir ii olduum iin kazan
ma yeteneimin artmadn syleyerek avuttum
kendimi. imdi her ey deiikti. Ustalk elde et
mek, bir meslek sahibi olmak, efin kzyla ev
lenmek iin ie balyordum imdi.
Gerekten de en doru ekilde balyordum,
ie: Ta en bandan. Esas olan buydu. Ateiye
kmr tayordum, atei kmr ocaa atyor,
147

kmr enerjisi buhar oluyor, buhar makine dai

resinde elektrik haline geliyordu. Orada da elek
trikiler alyorlard. Bu kmr tama ii tm
ilerin ilk admyd. phesiz tramvayn elektri
inin nereden geldiini tam olarak anlamam iin
ef beni kmrlerin karld madene gnder
meyi akl etmezse!
'' deyip de gememeli. O kadar insan iin
de alm olan ben, almann 'sinden haber
siz olduumu hemen anladm. On saatlik al
ma gn ha? Gndz ve akam postalarna k
mr tadm iin, le tatilinde de almak
kouluyla akam sekizden nce bitiremiyordum
iimi. Gnde oniki-on saat alyor ve kon
serve fabrikasndaki gibi fazla alma creti
bile alamyordum.
Oldu olacak iin s m m da aklayaym bari.
ki kiinin iini tek bama yapyordum. Benden
nce ayn ite, biri gndz, bir akam postasn
da olmak zere iki yetikin insan alyormu.
Bunlardan herbiri ayda krk dolar alyorlarm.
Ekonomik bir ynetime dkn olan ef, beni iki
kiinin iini otuz dolara yapmaya kandrvermiti. Oysa ben elektriki olmak zere ie balad
m sanyordum. Ama adam irketin masraf m
elli dolar ksmak peindeymi.
Fakat ben iki kiinin yerini aldm bilmi
yordum. Bunu bana kimse sylememiti. Aksine
bana bu konuyu amamalar iin herkese sk
sk talimat verilmiti. O ilk gn ne byk bir
hevesle sarlmtm ie. Demir el arabasna k
mr dolduruyor, teraziye koyup tartyor, koa
koa gidip ocaklarn yanma boaltyordum.
ha! Yerlerini aldm iki adamdan daha
148

fazla i yapyordum. Onlar kmr getirip- oca

n nne boaltrlarm. Ben gndz kmr
n onlar gibi boaltyorsam da, akam postas
iin hazrladm duvarn dibine istif de ediyor
dum. Kazan dairesi ok ufakt. ki postann k
mr odaya smyordu. Gndz ayr gece ayr
bir iinin alaca dnlerek yaplmt.
Onun iin ben kmrleri stste diziyor, devrilmemesi iin tahta payandalarla tutturuyordum.
Kmr yn ykseldike iim de iki kat art
yordu.
Yorgunluktan bitkin dtm hissettiim
an bile duraklamadan kanter iinde altm, dur
dum o gn. Sabah saat onda alacak gcm,
kalmamt. Yemek tasmdan iki koca dilim ek
mekle biraz tereya kartp yedim. Elim yzm
kmrden kapkara kesilmi, ayaklarmn stn
de titreye titreye yiyordum yemeimi. Saat onbire kadar le yemeimin hepsini yemitim.
Ama ne kard bundan? le paydosunda da
alacam dnyordum. Elektrik altn
da alyordum. Gndz ateisi gitti, gece ate
isi geldi, ben hl krek sallyordum.
Saat sekiz buukta, alktan bitkin bir hal
de, sendeleye sendeleye gittim ykandm, st
m deitim ve gbel tramvaya kadar srk
lendim. Oturduumuz yerden mil uzaktayd
altm yer. Tramvayda bedava gitmem iin
bir paso vermilerdi. Ayakta kimse kalmazsa
oturma, hakkm d vard. Fakat ben oturduktan
sonra tramvay doldu ve az sonra da bir kadn
bindi. Yerimden kalkmaya altm, ama ne mm
kn. stme doru esen serin rzgr yorgun v
cudumu oturduum yere yaptrmt sanki. Yo149

hm. geri kalan ksmmda ancak kaynam maf

sallarm ar ar hareket ettirerek kapya ka
dar yanaabildim. Tramvay bizim evin kesin
deki durakta durduu zaman az daha tepetaklak dyordum bile.
Saa sola arpa arpa eve kadar yryp
mutfaa yhverdim. Annem yemei strken
ben ekmekle tereyana .saldrmtm bile. Fakat
daha alm bastrmadan, ocakta et pimeden
olduum yerde uyumuum. Annem eti yemem
iin uyandrmad beni. Babamn yardmyla oda
ma tadlar, yataa serilip l gibi uyudum sa
baha kadar. Beni soyup, stm de rtmler
di. Sabahleyin uyandrlmak ok ac geldi. Ber
bat bir haldeydim, en kts de bileklerim iiyordu. Fakat akam yemediim yemein acsn
kararak mthi bir kahvalt ettim. Tramvaya
yetimek zere koarken elimde bir gn ncesi
nin iki misli le yemei vard.
alma ha! Onsekizine ancak basm bir
delikanl, gl kuvvetli iki kmr iisinin yap
t ii tek basma yapmaya kalksn ve onlar
amaya alsn ha! te sana alma!
Daha le olmadan o taslar dolusu yeme
in son krntsn bile gvdeye indirmi bulunu
yordum. Ne var ki, ykselmeye kararl bir deli
kanlnn neler yapabileceini onlara gsterecek
tim. Ama ie bakn ki bileklerim iiyor, al
mam engelliyordu. ncinmi ayak bileine ba
sarak yrmenin ne denli ac verdiini herkes
bilir. Bir de incinmi el bilekleriyle krek salla
may, el arabas itmeyi dnn!
alma ha! Kimsenin beni grmeyecei za
manlar kmrlerin stne oturur nasl da fke,
150

yorgunluk ve umutsuzlukla hkra hkra a

lardm, kinci gn en g gnmd. O gnn
sonuna kadar dayanmam ve on saatimi tau
mamlamam ancak gndz ateisinin yardmy
la olabilmitir. Bu adam bileklerime mein ba
lar balamt. stelik ylesine kuvvetle sk s
k sarmt ki bileim alya girmi gibi oldu.
Bylece bu balar bileime yklenen arl al
yor, bileklerimin imesine engel oluyorlard.
Bu ekilde elektrikilik renmeye devam
ettim. Her akam topallaya topallaya eve dn
yor, yemeimi yiyemeden uyuyor, yatama tamyor ve bakalar tarafndan soyulup giyin
diriliyordum. Her sabah da yemek tasmda bir
gn ncesinden daha fazla yemek, topallaya to
pallaya ie gidiyordum.
Artk kitap da okuyamaz olmutum. Kzlar
la- buluamyordum. Bir i hayvanydm sadece.
alyor .yiyor ve uyuyordum. Zihnimse sadece
uyuyordu. Bir kbus iindeydim. Pazarlar bile
alyordum. Ayn sonundaki tek tatil gnm
hevesle bekliyordum. O gn akama kadar ya
tp uyuyacaktm.
Bu geirdiim tecrbenin en garip yan da
bu arada hi iki imemem, hatta ime dn
cesini aklma bile getirmememdi. Oysa ar yk
altndaki insanlarn nasl itiklerini bilirdim. On
larn itiklerini grm, hatta ayn koullar al
tnda ben de onlar gibi imitim. Fakat alkolik
olmaktan ylesine uzaktm ki, ikinin bana iyi
geleceini dnememitim bile. Bunu alkole kar
bir arzu duymadm anlatmak iin sylyo
rum imdi. John Barleycorn ile ilikim bende an
cak uzun yllar sonunda bu alkol isteini uyandrabihnitir.
151

Gndz ateisinin bana garip bir gzle bak

tn farke diyordum. Bir gn dayanamayp al
d. nce anlatacaklarm kimseye sylememem
iin yemin ettirdi bana. ef kendisine syleme
mesi iin emir vermiti, aksi takdirde ii tehli
keye girerdi. Bana gndz kmrcsyle gece
kmrcsnn ayr ayr insanlar olduunu ve
ellerine kaar para getiini anlatt. Onlarn sek
sen dolara yapt ii ben otuz dolara yapyor
dum. Benim pes edeceimden emin bulunduu
iin bunu bana daha nce aklamadn da sy
ledi. Byle alarak bir hi uruna ldryor
dum kendimi. stelik hem iin cretini dr
yor, hem de iki kiinin almasma engel olu
yordum.
Amerikal bir ocuk, hem de gururlu bir o
cuk olduum iin hemen kmadm iten. Evet,
kabul ediyordum, aptalca bir eydi bu ama, e
fe bu ii pes etmeden yapabileceimi kantlamak
istiyordum. Ancak ondan sonra kacaktm i
ten, o da ne kadar deerli bir delikanly kaybet
tiini anlayacakt.
Gerekten de tam bir budala gibi yaptm bu
nu. Gece kmrn tamay saat altda bitir
diim gne dek altm. Ondan sonra iki kii
nin iini tek basma bir rak parasna yaptm
bu elektrikilii brakp eve gidip yirmidrt saat
uyudum.
Neyse ki vcuduma zararl olacak kadar kal
mamtm bu ite. Fakat bir yl kadar kolumda
bileklik tamak zorunda kaldm. Bu alma de
liliinin bir etkisi de, beni almaktan sout
mak olmutu. Artk iimden almak gelmiyor
du. Dncesi bile tiksindiriyordu beni. Artk bir
152

yete yerleenezsem, bir baltaya sap olamazsam

hi zlmeyecektim. Cehennemin dibine gitsindi meslek sahibi olmak. Bundan nceki gibi ge
zip tozmaktan iyisi var myd bu dnyada? Ye
niden serven yoluna dtm bylece. Demiryo
lunu izleyerek Dou'ya doru yrmeye bala
dm.

YRMNC BLM
u ie bakn ki, yola der dmez karma
yine John Barleycorn kt. Yabanclar dnya
snda dolayordum, ancak iki imek eylemi in
sana dost buluyor, macera yolunu ayordu. Bu,
sarho dolu bir kasaba meyhanesi olabilirdi, ce
binde iesi kafay ekmi bir demiryolu iisi
olabilirdi. Ya kuytu bir kede ya da bir mah
zende 'ceset'ler olabilirdi. 1894'de Lowa'da oldu
u gibi iki yasa konulmu bir eyalet de ola
bilirdi. Des Moines'da tanmadm yabanclarn
beni eitli yerlerde imeye ardklarn, ber
ber dkknlarnda, bir tenekeci dkknnda, bir
mobilyac salonunda itiimi hatrlyorum,
John Barleycorn'dan ayr bir gnm yoktu
O cennet gibi gnlerde bir dilenci bile sk sk
sarho olabilirdi. Bir keresinde Buffalo'da bir ha
pishanedeki sarholuumu, sonra serbest brak
lnca dilencilik yaparak topladm birka kuru
la yine nasl hemen kafay ektiimi ok iyi ha
trlyorum.
Alkol iin pek bir arzu duymazsam da ien
lerin yannda olduum, srece ben de onlarla
birlikte ierdim. En canl ve en esasl insanlarla
153

yola kmak, ya da bunlarla bo oturmak ister

dim, oysa en ok ienler de byle kimselerdi.
Bunlar daha dost, daha serven dkn, daha
kiilikli insanlar olurlard. Belki de yaradlla
r onlar skc ve sradan eylerden uzaklatrp
John Barleycorn'un yalanc ve hayalci gvenli
inde bir mutluluk bulmaya zorluyordu. Ne olur
sa olsun benim en ok sevdiim insanlar bun
lard ve bunlar da mutlaka John Barleycorn'un
yannda bulunurlard.
Birleik Devletleri kar kar gezerken ye
ni bir gre sahip olmutum. Bir serseri, bir
aylak olarak toplumun sahne arkasnda, bodrumundaydm. Mekanizmann ileyiini grebili
yordum. Toplumsal makinenin arklarnn nasl
ilediini ok iyi grdm. El emei denilen e
yin onurunun retmenlerin, papazlarn ve po
litikaclarm anlattklarndan bambaka bir ey
olduunu rendim. Meslei olmayan insanlar
zavall hayvanlar gibiydiler. Eer biri bir mes
lek renirse, bu meslekte almak iin sendi
kaya girmek zorundayd. Sendikalar da ivere
nin sendikasna kar karak cretleri artrma
ya ya da alma saatlerini azaltmaya urar
d. verenlerin sendikalar da bunun tersine a
ba gsterirlerdi. Bu ite onurlu bir yan grm
yordum. Bir ii yalannca ya da bir kazaya u
raynca, hurda bir makine gibi bir kenara ativeriyordu.
Bylece el ilerinin insana onur ve para ge
tirmediini dnmeye baladm. Ne bir mesle
im olacakt ne de ef kzndan bir karm. Ka
rarm vermitim.. Su da ilemeyecektim. Su
ilemek, kol iisi olmak kadar feci bir eydi. Pav

154

ra eden beyindi, adale deil. Artk kol gcm

pazara kartmayacaktm. Bundan sonra sataca
m tek ey beynim, olacakt.
Beynimi gelitirmek kararyla Califoraia'ya
dndm. Uzun yllar nce ilkokulu bitirmi ol
duum iin bu sefer Oakland Ortaokulu'na gir
dim. Bir yandan da odac olarak alyordum.
Kzkardeim de bana yardm ediyordu. Bo bir
yarm gnm olunca unun bunun bahesini, te
mizliyor, halsn dvyordum. ten kamak iin
alyordum, artk.
Ak falan hep geride kalmt artk. Haydee,
Louis ve akam gezintileri de keza. Zamanm yok
tu, 'Henry Clay Tartma Kulb'ne girdim. Ba
z yelerin evlerine arldm zaman buralar
da etekleri yerleri spren temiz kzlarla tan
tm. iirden, gramerden, sanattan sz ettiimiz
birtakm kulplere daha gidiyordum. Siyasal eko
nomi, felsefe ve siyaset reten bir sosyalist der
nee de yazldm. Kitaplktan sk sk kitaplar
alp okuyordum.
Birbuuk yl ne bir yudum iki itim ne de
imek geldi aklma. Ayrca buna ayracak za
manm ' da yoktu. Odaclm, almalarm ve
satran gibi masum elencelerim dnda tek bir
bo dakikam yoktu. Yeni bir dnya kefediyor
dum. Ve bu kefettiim, eye ylesine tutulmu
tum ki John Barleycorn'un dnyas beni kendi
ne ekemiyordu.
Ha! Az daha unutuyordum, bir kere mey
haneye gitmitim. Last Chanre'da Johnny Heinhold'u grp bor istemeye gitmitim. te size
John Barleycorn'un bambaka bir yz! Meyha
neciler iyi insanlardr. Ortalama olarak i adam155

larndan daha ok iyilikte bulunurlar. Umutsuz

bir durumda kalp da on dolara gereksinimim
olduu zamanlar, stelik bavuracak bir kimsem
de yoksa, hep Johnny Heinhold'a gitmisimdir.
Meyhanesine gidip bir iki imeyeli yllar olu
yordu. On dolar dn istemeye gittiim zaman
da bir ey imedim. Ve Johnny Heinhold hibir
garanti ve faiz istemeden on dolar karp ver
di o anda.
Bir eyler renmeye altm bu gnler
de pek ok kere gittim Johnny Heinhold'a. ni
versiteye girdiim zaman ondan krk dolar dn
almtm, karlnda ne bir garanti gsterip' ne
bir kuru faiz vermeden. Hatta bir kadeh iki bi
le imemitim meyhanesinde. Fakat kural ve
gelenein esas noktas da budur zaten aradan
yllar getikten soma zengin olunca, eitli bor
larn birikmi faizlerini demek iin ok kereler
yolumu deitirip onun meyhanesine gitmiimdir imek iin. Johnny benden bu davran bek
lememitir, istememitir hatta. Fakat dediim gi
bi John Barleycorn ile ilikisi olan pek ok ey
yannda rendiim bir kurala saygyd bu. Bir
insann bavuracak bir tek yeri bile kalmada,
elinde en insafsz bir rehincinin kabul edecei
bir eyas olmad zaman, tand bir meyha
neciye gidebilir. Minnet insann doasnda yat
maktadr. Byle bir yardm alan insann eline
para getii takdirde bunun bir ksmn kendi
sine yardm eden adamn tezgh nnde harca
yacana emin olun.
Yazarlk yaammn ilk gnlerini hatrlyo
rum. Dergilerden aldm ufak tefek paralarn
geli zamanlar hi belli olmazd. Srtmda b156

yk bir aile yk vard: Karm, ocuum, an

nem, yeenim. stelik stannem Jennie ile ko
cas da yoksul dmlerdi. Bor para alabile
ceim iki yer vard, bir berber ve bir meyhane.
Berber benden pein olarak ayda yzde be faiz
alrd. Yani yz dolar aldm zaman karr dok
san be dolar verirdi. Be dolar ilk ayn faizi
olarak tutard. kinci aym banda be dolar da
ha derdim. Bu i, bir yazm kabul edilinceye
kadar byle srer giderdi.
Bam skntdayken gittiim teki yer bir
meyhaneydi. Burasnn sahibini iki yldr yle
byle tanrdm. Meyhanesinde bir kuru bile har
camamtm, dn aldm gn bile harcama
dm. Faka<t para istediim zaman beni hi red
detmemitir. Ne yazk ki ben para sahibi olunca
o baka bir kente g etmiti. Bugn bile gitmi
olduuna zlrm. Benim rendiim kural
buydu. Onun nerede olduunu bilsem bugn bi
le yapacam ilk i, bir frsatm bulup meyha
nesinde birka dolar harcamak olacaktr. Yapl
mas gereken de budur ite!
Meyhaneleri vyor, gklere kartyor de
ilim. John Barleycorn'un kudretini belirtmek,
insann eninde sonunda onsuz edemeyeceini an
layana kadar onunla ilikide bulunmaya zorun
lu olduunu gstermek iin anlattm bunu.
Yine hikyeme dnelim. Macera yolundan
ayrlm, kulaklarma kadar kitaplarma gm
l, her dakikam dolu, John Barleycorn'un varl
ndan habersiz olarak yayordum. evremde
iki ien insan yoktu. Eer biri imi olsa ve ba
na da ikram etse ieceim phesizdi. Oysa ben
bo saatlerimde satran oynuyor, benim gibi 157

renci olan temiz kzlarla dolayor, rehinemin

elinden kurtarabildiim gayet seyrek zamanlar
da da bisikletime biniyorum.
zerinde srarla durduum nokta udur:
imde iki ime konusunda en kk bir istek
bile yoktu. Hem de John Barleycorn'a o kadar
uzun ve an~ bir raklk ettiim halde. Hayatn
te yanndan kopup gelmi ve bu gen kz, ve
erkeklerin basitliklerinde bir mutluluk duymu
tum. Zihnin lkesine girmitim artk.

YRMBRNC BLM
Ortaokulu bitirmek iin yl gerekiyordu.
Oysa ben gittike sabrszlanmaya balamtm..
Para bakmndan da okumam gleiyordu.
Bu gidile ii sonuna kadar gtremeyecektim.
Bense devlet niversitesine girmek istiyordum.
Ortaokula, bir yl devam ettikten sonra kestir
meye katm. Biraz bor para bulup, niversite
ye renci yetitiren bir akademinin st snf
na devam etmeye baladm. Bylece drt ayda
niversiteye hazrlanacak ve iki yl kr edecek
tim.
O dnem iinde nasl altm bilseniz ak
imiz durur! Bir smestrede iki yllk almay
bitirmek zorundaydm. Be hafta sreyle, artk
kulamdan matematik ve kimya formlleri f
krana kadar bam bile kaldrmadan altm.
Bir gn akademi mdr beni yanma a
rd. ok zgnd ama param geri verip beni
okuldan karmak zorundayd. Yeteneksiz 1 iim
sz konusu deildi. Snfmda en nde gidiyor158

dum. niversiteye girince orada da baarl ola

camdan hi kukusu yoktu. Tm sorun hak
kmda ok dedikodu yaplm olmasyd. Ne de
mekti bu! Drt ayda iki yllk renim yapm
tm ha! Bir rezalet olacakt sonunda. niversi
teler b tr akademilere kar sert davranmaya
balamlard. O, byle bir rezaletin kendi aka
demisinin banda kopmasna dayanamazd. Ken
di isteimle sessizce ayrmalydm okuldan.
Ayrldm. dn aldm paray geri verip
lgnlar gibi snavlara hazrlanmaya baladm.
niversite giri snavlarna ay kalmt.
retmensiz, laboratuvarsz, iki yllk dersi aya
sdrdnn darack yatak odamda. Gnde ondokuz saat alyordum. ay sreyle pek seyrek
ara vererek bu tempoda altm. Bedenim yor
gundu ama ben inat ediyordum. Gzlerim yor
gunluktan kaslmaya balad ama neyse ki bo
zulmad. Ne var ki sonlara doru galiba biraz
oynatmaya balamtm. emberi drtgen yapma
formln bulduuma emindim, ama bu form
l aklamay snav sonrasna brakmaya karar
verdim. O zaman gsterecektim ben onlara.
Snav gnleri geldi att sonunda. Her an
m almaya verdiim iin gzlerimi yumacak
zamanm bile yoktu. Son snav kdn da ver
diim zaman artk tam bir zihinsel yorgunlua
girmitim. Tek bir kitap bile grmek istemiyor
dum. Ne dnmek istiyordum ne de dnen
birini grmek.
Bu durumdan kurtulmann tek yolu vard,
ben de buna bavurdum. Servene atldm. S
nav sonularn beklemedim. dn aldm bir
yelkenliye birka battaniye, biraz souk yiyecek
1596

atp denize, aldm. Oakiand, Halici dndaki sa

bah akntsn yakalaynca, mkemmel esen rz
gr da arkama alp sularn stnde umaya ba
ladm. San Pablo Krfezi, Carquinez Boaz sis
ler iindeydi. Benicia grnd nmde. Eski gn
lerimde balk alarnn arasnda yaadm, i
tiim yerlerin nnden geiyordum.
Birdenbire bir hal geldi stme. yle ki bu
nun ciddiyetini aradan yllar geene kadar an
layamamtm. Benicia'da durmak niyetinde de
ildim. Aknt lehimeydi, rzgr yelkenleri iiriycrdu; ksacas, tam bir denizci havasyd.
nmde Bull Head ve Army Point, Suisun Krfezi'nin giriini belirtiyorlard. Ama rampalarm
kenarnda yatan balk teknelerini grr gr
mez bir an bile dnmeden dmeni krp, yel
keni gevettim ve kyya yneldim. Onca zihin
yorgunluumun arasnda o anda ne istediimi
anlamtm. mek, sarho olmak istiyordum.
Boyun eilmesi gereken bir aryd bu. Or
tada kararsz bir durum yoktu. Benim ypran
m,, para para olmu beynim kendisini yor
gunluktan kurtaracak tek eyi istiyordu dnya
yznde. in ruhu da burada zaten.
mrmde ilk kez bilerek, isteyerek sarho
olmay zlyordum. Bu, John Barleycorn'un kud
retinin yepyeni bir grnyd. Bu bedenin de
il zihnin alkole olan ihtiyacyd. Ar derecede
alm ve bitkin dm zihnim, unutmak is
tiyordu.
Durum ok kesin olarak ortaya kmakta
dr bu noktada. Beynimin yorgunluunu kabul
ettik diyelim, gemite iki imemi olsaydm,
u anda sarho olmay dnmeyecektim. Alko160

le kar ar tahammlszlkle balayp, ya dost

luk hatrna ya da her adm banda rastlam
olduum iin yllarca iki imitim. imdi de bey
nim gerekte bir iki deil, bir sarholuk zle
mi iindeydi. kiye kar alkanlm bunca yl
sregelmi olmasayd, bu zlem de bu kadar id
detli olmazd. Bull Head'i geer ve Suisun Krfezi'nin sisleri arasmda, yelkenimi iiren ve
iimden geen rzgrn arab iinde yorgun bey
nimi unutur, dinlenir ve tazelenirdim.
Kyya yanatm, yelkenlii iskeleye bala
yp bahk teknelerinin arasna girdim. Charley
Le Grant boynuma, sarld. Kars Lizzie ile ku
caklatk. Eskilerden Bili Murhp, Joe Lloyd koa
koa geldiler yanma. Charley damacanay ya
kalad gibi demiryolunun te yanndaki Jorgensen'in meyhanesine kotu. Bu, bira demekti.
Bense viski istiyordum, bir ie de viski almas
iin seslendim ardndan.
O ie ok kere demiryolunu at durdu o
gn... Eski dostlar, eski zgr ve rahat gnler
geri geldi. Balklar, Rum denizciler, Ruslar ve
Franszlar hepsi oradaydlar. Hepsi srayla ikram
ediyor, sonra yeni batan balyorlard. Gelen gi
diyor, oturan kalkyor, ama ben hl oturuyor
ve hepsiyle birlikte iiyordum. Beynimi kemiren
kurtlar kml kml kmldanmaya balaynca se
vincimden uuyordum.
Nelson'un benden nceki orta Clam geldi
bir ara. Her zamanki gibi yakkl, fakat her za
mankinden daha kaygszd. Yar yarya delir
miti. Viski yakp bitiriyordu onu. Az nce Gazelle'deki orta ile kavga etmiti; baklar e
kilmi, yumruklar konumutu. Bu annn atelntihar/F: 11

161

sini viski ierek krklemek istiyordu. erken.

Nelscn'u ve onun bu Benicia kasabasnda lm
olduunu hatrladk. Onun ansna aladk, hep
iyi eyler hatrladk onun hakknda ve ieleri
tekrar tekrar gnderdik doldurulmas iin.
Orada kalmam istiyorlard, ama kapnn
aradndan suyun stnde dolaan rzgr g
ryordum. Kulaklarm hep onun uultusuyla do
luydu. ay sreyle gnde ondokuz saat kitap
lara gmldm unuturken Charley Le Grant
da eyalarm byke bir balk teknesine yer
letirdi. Biraz kmr, bir balk mangal, bir
kahve gm, tava, kahve ve daha o sabah ya
kalanm taptaze bir levrek...
Sallantl iskeleden tekneye inmeme yardm
ettiler. Direi kaldrp yelkeni atlar. Byk bir
ksm yelkeni amak istemiyordu ama, Charley'in
benden phesi yoktu. Beni eskiden tanrd, g
zmn grd srece yelken kullanabileceimi
biliyordu. Halat zdler, dmeni yerine tak
tm, bulank gzlerle nme baktm, teknesd e
virdim ve elimi sallayarak veda ettim.
Aknt deimiti. iddetli bir rzgrn n
ne katt sularda dalgalarn boyu epey yksel
miti. Suisun Krfezi fkeden ve deniz kpn
den bembeyaz kesilmiti. Fakat balk teknesi
her denize kolaylkla dayanr, ben de bunu iyi
kullanrdm. Olanca hzmla daldm dalgalarn
iine, bir yandan da bara bara tm kitapla
ra ve okullara, kar fkemi dile getiriyordum.
Tekneye arpan dalgalar ierde bir kar su yap
mt. Ayaklarm arasnda dolaan suya glm
syor, rzgrdan ve sudan korkmadm onla
r kk grdm sylyordum. Kendimi ha162

yatn hakimi olarak selamlyor, bu gemi azaya

alm doa glerinin stnde uuyordum. John
Barleycorn da benimle birlikteydi, Black Lulu,
Flying Cloud, Boston Burglar, Shenandoah ve
Ranzo Boys Ranzo gibi konserve iiliinden is
tiridye korsanlna getiim gnlerde rendi
im arklar okuyordum bir yandan da.
Saatler sonra gn; batarken, Sacramento ve
San Joaquin akntlarnn birletii noktada bi
raz aylm ve karnm mthi ackm olarak
tekneyi eskiden tandm byk bir takann ya
nma ektim. Burada rastladm dostlar hemen
zeytinyada benim levrei kzarttlar, onlarda
da etli balk yahnisi, yasz talyan ekmei var
d. Hepsini kocaman arap kadehleriyle indirdik
mideye.
Kendi teknem su alm olduu iin, takann
rahat kamarasnda bana kuru bir dek ve ku
ru battaniye vermilerdi. Uzandmz yerde hem
sigaralarmz tellendiriyor, hem de eski gnle
rimizi anyorduk. Tepemizde rzgr olanca id
detiyle uulduyor, kaskat kesilmi ipler, seren
direine kt kt vuruyorlard,

YBMKNC BLM
Balk teknesindeki yolculuum bir hafta
kadar srd. Bir hafta sonra niversiteye gir
mek zere hazr olarak dndm. Bu hafta iin
de bir daha imemitim. John Barleycorn, her
zaman olduu gibi yine macera yolunda dola
t iin eski dostlara rastlamaktan kanmtm.
Yalnz o ilk gn canm imek istemiti. Yorgun
163

beynim kendine gelmiti. Ahlk bakmndan bir

kukum yoktu. Benicia'daki o ayya gnmden
hi de pimanlk: duymamtm, bunu bir daha
aklma bile getirmeden byk bir sevinle kitap
larma ve almalarma dndm.
Bu gn bir daha hatrlayp nemini anla
yana kadar aradan yllar gemesi gerekti. O za
manlar ve ondan sonralar ben buna bir elence
gzyle bakmtm. Fakat sonralar, zihn yor
gunluk batana saplannca, alkolde varolan o
uyuturucu nitelii hatrlayacak ve bunu zle
yecektim.
Bu arada, Benicia olay dnda, bir daha imemeye dikkat ettim. Bir kere istemediim iin
imiyordum. kinci olarak da yeni yolumun be
ni ikiye deil de kitaplar ve renciler aras
na gtrd iin imiyordum. Serven peinde
olsaydm elbette ki iecektim. John Barleycorn'
un dolamay- en sevdii yerlerden biri olan se
rven yolunun kt yan da bu ite.
niversitede ilk yln yarsn tamamladm
ve 189'7'nin ocak aynda ikinci smestreye ba
ladm. Fakat parasz olduum ve niversitenin
bana, kendisine harcadm zamana deer bir
ey vermediine olan inancm yznden ayrl
dm oradan. D krklna uram deildim.
ki yl alm ve bundan nemlisi o iki yl iin
de ok okumutum. Gramerim de dzelmiti ar
tk.
Hemen bir meslee atlmaya karar verdim.
Drt seim hakk gryordum kendimde: M
zik, iir, felsefe, ekonomik ve siyaset konusunda
yazdar yazmak ve drdncs de roman yazar
olmak. Mzii bir kenara attktan sonra yatak
164

odama kapanp urayla teki n denedim. Na

sl da yazyordum ama! Benimki gibi yaratc
bir hummaya tutulup da lmden kurtulmu olan
insan pek azdr. Yani alma yolum beynimi
sulandrp beni tmarhaneye gnderecek biim
deydi. Makaleler, bilimsel yazlar, ksa ykler,
komik iirler, ciddi iirler, akla gelebilecek her
eyi yazyordum. Bir keresinde gnde onbe saat
alarak gnlerce melodi yazdm hatrlarm.
Bazan yemek yemeyi btn btne unutur, bazan da yemee ayracak zaman bulamadm
iin yemezdim.
Bir de yaz makinesi sorunu vard. Kayn
mn gndzleri kulland mthi bir yaz ma
kinesi vard. Onunla nasl boutuumu hatr
laynca imdi bile gzlerim yala dolar. Yaz ma
kinesi ann ilk modellerinden biriydi bu her
halde. Tm fizik kurallarna aykr alrd. O
makinenin iki kere ayn eyi ayn biimde yaz
madna yemin edebilirim. Aksi hareketlerin
benzer sonular dourduu kuraln defalarca
kantlamtr bana.
' Aman, srtm bir arr, bir arrd! Bu maL
kinede yazmaya balamadan nce srtm, hi de
hafif olmayan bir meslein kendisine ykledii
her ykn altna rahata girerdi. Fakat o yaz
makinesi srtmn iinin bo bir boru olduu
nu kantlad bana. Omuzlarmdan phelenmeye
baladm. Makineyle her boumamdan sonra
omuz arsndan yerimde duramazdm. Tulara
ylesine kuvvetle basmak gerekir ki, evin dn
da duran bir insan uzaklarda gk grlediini ya
da evin iinde birisinin mobilyalar paralad
n sanrd. Bileklerim tutmaz olmu, parmak u165

larm almt. Makine benim olmu olsayd hi

pheniz olmasn parmaklarnm yerine rahat
rahat bir eki kullanabilirdim.
in kt yanlarndan birisi de hem maki
neyi kullanmay renmek hem de yazlarn te
mize ekmek zorunda oluumdu. Bin kelime yaz
mak olanca gcn alyordu insann ve ben bek
leyen editrlere her gn bin kelime yazardm.
Yazmakla temize ekmek arasnda yorgun
luktan tkeniyordum. Beynim, sinirlerim, vcu
dum bitkin dmt, fakat aklma imek gel
miyordu. Bir uyuturucuyu gerektirmeyecek ka
dar ykseklerde yayordum. O kr olasca ma
kine banda geen zamanm dnda, uyank ol
duum tm saatler yaratc bir cennette geiyor
du. nandm birok ey vard hl: Kadn ve
erkek ak konusunda btn kadnlarn ve er
keklerin sevgisine, babala, insan hakbirliine,
sanata inanyordum. Dnyay dndren tm iyi
hayallerin hepsine inanyordum.
Fakat yaymclar beklemeyi daha uygun bu
luyorlard anlalan. Yazdm yazlar Pasifik ve
Atlantik arasnda gidip gelme rekorlar kryor
du. Belki de yazlarmn kabul edilmemesinin bir
nedeni o yaz makinesiydi. ylesine byk s
kntlara derek aldm okul kitaplarm eski
ciye satmtm. Frsat bulduka bor alyor, ba
bamn artk tkenmi gcnn getirdii pek az
eyle beni beslemesine katlanyordum.
Ne var ki birka hafta sonunda teslim olup
ie girmek zorunda kaldm. Hl uyuturucu bir
ikinin ihtiyacn duymamtm. D krklna
da uramamtm. Mesleim biraz geriye atl
mt, hepsi o kadar. Belki d biraz daha hazr166

lanmam gerekiyordu. Okuduum kitaplardan,

bilginin ancak eteine dokunduumu anlam
tm. Ben yine de ykseklerde yaamaya devam
ediyordum. Btn uyank olduum saatler ve
hatta uykuda olmam gereken saatlerin ou oku
makla geiyordu.

YRMNC BLM
Belmont Akademisi'nde bir amarhanede
almaya baladm. Benim yamda bir ocuk
la birlikte alyorduk. amarlar ayrmaktan,
beyaz gmlekleri, yakalar ve profesr karlar
nn ssl eyalarn kolalamaktan tlemeye ka
dar her eyi ikimiz yapyorduk. Hele yaz gelip
de renciler beyaz pantolon giymeye balad
lar m deliler gibi alrdk. Bir beyaz pantolo
nun tlenmesi mthi zaman alr. stelik bun
lar ylesine de oktu ki! Hi bitmeyen tkenme
yen ilerle haftalarca urardk. ou geceler
renciler yataklarnda horlarken i arkadam
la ben t masasnn banda sabahlamzdr.
Gereksiz ileri en alt dzeye indirmekte us
ta olduumuz halde alma saatlerimiz uzun,
iimiz ok ard! Yiyecek ve yatacak yer yann
da ayda otuz dolar alyordum. Kmr hamall
ettiim gnlerde aldmdan pek fazla bir para
saylmazd bu. Hele yemeklerimizi mutfaktan
yediimiz iin patrona hibir ykmz olmuyor
du. Ama yine de benim hesabmca ayda yirmi
dolar demekti bu. O zamandan bu yana geen
yllarn verdii kuvvet, ustalm ve kitaplardan
rendiklerim bu yirmi dolar salyordu bana.
167

Bu gelime hzyla, lmeden nce ayda altm do

lar alan bir gece bekisi ya da rveti falan da
hesaba katlrsa ayda yz dolar kazanan bir po
lis olabileceimi dnyordum.
Hafta iinde1 ie ylesine deli gibi sardrdk
ki, cumartesi akamlar adamakll bitkin der
dik. Yine eskisi gibi bir yk hayvan durumuna
dtm grdm, yine beygirlerden ok daha
fazla saat alyor, onlardan pek fazla dne
miyordum. Kitap fasl kapanmt. amarhane
ye getirdiim bir sandk kitabn tekini bile oku
yacak zaman bulamamtm. Okumaya balad
m anda gzlerim kapanyordu. Birka sayfa
okuyacak kadar gzlerimi ak tutsam bile ne
okuduumu an laya my ord um. Hukuk, siyasal
ekonomi, biyoloji gibi ar eyleri brakp daha
hafif eyler okumay denedim. Ama yine de ba
m nme dveriyord. Edebiyat denedim,
yine uyudum. Hafif romanlarda da uyuyunca
pes ettim artk. O amarhanede kaldm s
rece tek bir kitap bile okuyamadm.
Cumartesi akam gelince pazartesi sabah
na kadar iimiz bitmi olurdu. Uyumaktan ba
ka istediim bir ey daha vard: Sarho olmak.
Bu, mrmde John Barleycorn'un arsn ikin
ci kez ak olarak iitiimdir. Birincisi zihin yor
gunluundan olmutu. Fakat imdi ar dere
cede yorulmu bir beyin yoktu ortada. Aksine
hi almayan bir beynin uyutuunu hissedi
yordum. Asl sorun da buradayd zaten. Beynim
ylesine canlanm, ylesine diriimi, kitaplarn
nne serdii yeni dnya ona yle bir tazelik
kazandrmt ki, imdi hareketsizliin ve uyu
ukluun tm acsn hissediyordu.
168

John Barleycorn'un hayli zamandr tan

olan ben, onun neler vaadettiini ok iyi biliyor
dum : Hayaller, ryalar, unutma vaadederdi o;
amar makinelerinin dnen pervanelerinden,
skacaklarndan, kanatlym gibi uan tmn
altndan akan beyaz pantolonlardan baka hereyi vaadederdi. Tm sorun buradayd ite. John
Barleycorn zayfla ve yenilgiye, yorgunlua ve
bitkinlie arda, bulunur. Kolay yoldur o. Ve
her zaman da yalan syler. Bedene yalanc bir
g, ruha yalanc bir ycelme verir; eyalar ol
duklarndan daha gzel gsterir.
John Barleycorn'un ok dnek olduu, pek
ok kalba girdii unutulmamaldr. Yorgunluk
ve bitkinlie olduu kadar ar kuvvete, ar
canlla, bo kalmann skntsna da arda
bulunur. Hangi ruh durumunda olursa olsun,
bir insann koluna rahata girebilir. Kandrma
an tm insanlarn stne atabilir. Gerein
i karartch yerine hayallerin, parlakln ge
tirir ve sonunda kendisiyle ilikisi olan herkesi
kandrr, aldatr.
Fakat oturduum yere en yakn meyhane
nin birbuuk mil tede olmas yznden hi sar
ho olmadm. Gerekte sarho olma ars pek
o kadar kuvvetle nlamyordu anlalan. Bu a
r kuvvetli olsayd meyhaneye varmak iin o yo
lun on katn yrrdm. te yandan eer mey
hanede bir ke tede1 olsayd, iecek ve sarho
olacaktm. Gelgelelim durum byle olmad iin
pazar gnleri oturur, gazeteleri okurdum. Kari
katrler dudaklarma soluk bir glmseme ge
tirirlerdi. Sonra da bam der uyurdum.
amarhanede alrken John Barleycorn'169

un arsna uymadm, halde ortaya belirli bir

sonu kt. Bu ary duymutum, arzunun ke
miriini, bu uyuturulma zlemini hissetmi, is
temitim. Daha sonraki yllarn daha gl is
teklerine hazrlanyordum.
Bu istein gelimesi yalnz ve yalnz beynim
de oluyordu. Bedenim alkol aramamaktayd.
Her zaman olduu gibi alkol reddediyordu v
cudum. Kmr krelemekten bitkin dtm
zaman iki imek aklmn kesine bile gelme
miti. niversite giri snavlarndan sonra bey
nim yorgun dt zaman, hemen sarholua
komutum. amarhanede alrken yine be
denen yoruluyordum ve bunun verdii yorgun
luk kmr tadm zamankinden ok azd. Fa
kat arada yine bir fark vard. Kmr krekler
ken zihnim henz uyanmamt. O zamanla a
marhane arasnda zihnim, zihin kralln ke
fetmiti. Kmrde alrken beynim uyuyordu.
amarhanede alrken artk bilgi sahibi ol
maya balam olan beynim armha gerilmiti.
Benicia'daki gibi ikiye yenildiim ya da a
marhanedeki gibi ondan kaabildiim zaman
bile beynimde alkol istei: tohumlar yeermek
teydi.

YRMDRDNC BLM
amarhaneden sonra kzkardeimle enite
min saladklar malzemeyle Klondike'a altn
aramaya gittim.
1897 ylnn sonbaharnn banda o blgede
ilk altna hcumdu bu. Yirmibir yanda, sa170

lam, salkl, bir gentim. Dyea Beacth'ten Linderman Gl'ne kadar olan yirmisekiz millik
yolun sonlarnda Kzlderililerle birlikte yk ta
dm ve onlarn pek oundan daha fazla ta
dm hatrlyorum. Linderman'a son durak
mil uzaktayd. Gnde drt kere gidip geldiimi
ve her defasnda srtmda yetmibe kilo yk ta
dm hatrlarm. Yani en kt yollarda gn
de yirmidrt mil yryor ve bunun on milinde
srtmda yetmibe kilo yk tayordum demek
tir bu.
Meslei bir yana atm, yine serven peine
dmtm. Ve phesiz serven yolunda da
John Barleycorn'a rastladm yine. Karmda yi
ne erkek adamlar, yine servenciler vard. A
kalmaya aldrdklar yoktu bunlarn. Yeter ki
viskisiz kalmasnlar! Yol kenarlarndaki kovuk
lara un, pirin gibi yiyecek maddeleri braklr
ken viski hep insann yannda tanrd.
Talihimin iyiliine bakn ki birlikte olduum
kimselerden iki imiyordu. Onun iin ben
de pek seyrek olarak, ancak bakalarnn yann
da itim. Kendi il kutumda bir litrelik bir ie
viskim vard. Bu ienin tpasn ancak alt ay
sonra ssz bir kampta, bir doktor birisini baytmadan ameliyat edecei zaman atm. Doktorla
hasta ieyi aralarnda bitirdikten sonra ameli
yata sra gelmiti.
Bir yl sonra California'da iskorpit hastal
ndan yatarken babamn ldn ve artk evin
ve ailenin eline bakt tek kiinin ben olduu
mu rendim. Bering Denizi'nden ngiliz Kolombiyas'na bir gemide kmrclk yaparak geldi
imi, oradan da San Franciseo'ya ambarda yol171

culuk ettiimi sylersem, Kolondike'dan iskor

pitten baka bir ey getirmediim anlalabilir.
ok g zamanlarda yayorduk. I bulmak
ok g, hatta olanakszd. Ben hl acemi bir
ii olduum iin nme gelen ii kapmak zorun
daydm. Meslee falan aldrdm yoktu. O fasl
oktan kapanmt. Benimkinden baka iki boa
za yiyecek yetitirmem, bamz sokacak bir dam
alt salamam ve kendime bir de klk elbise
almam gerekiyordu. stmdeki tek elbise yaz
lk ve inceydi. Hemen i bulmalydm. Hele bir
soluk alaym, gelecei sonra dnrm diyor
dum.
Skntl zamanlarn ilk acsn duyanlar ace
mi emekilerdir. Benimse gemicilik ve amarcdktan baka bir ey bildiim yoktu. stme
yklenen bu yeni sorumluluklarla yeniden de
nize almay gze alamadm. amarclk da
bulamadm. Ne de baka bir i! i Bulma Kurumu'na adm yazdrmtm. gazeteye iln
verdim. Bana i bulabileceklerini dndm
birka arkadam aradm, ama ya ilgilenmemi
ler ya da bir ey bulamamlard.
Durum umutsuzdu. Saatimi, bisikletimi, ba
bamn ok sevdii ve bana brakt pardesy
rehine verdim Bu dnyada bana miras kalan
tek eyayd bu. Onbe dolara alnmt. Oysa rehinci iki dolar verdi. Bir gn eski denizci dost
lardan biri elinde gazete kdna sarlm bir
paket iinde bir elbiseyle kageldi. Bunu nere
den bulduu hakknda kesin bir ey sylemek
ten kamyordu, ben de pek stelemedim. Elbi
seyi istiyordum. Giymek iin deil ama. Benim
iin deersiz olan rehine veremediim bir sr
172

eyay verdim kendisine buna karlk. O bu sprntleri birka dolara satt, ben de elbiseyi rehinciye be dolara verdim. Bildiim kadar hl
da oradadr. Aslnda geri almak niyetinde de de
ildim.
Fakat bir trl bir i bulamyordum. Oysa
emek pazarnda deerim oktu. Yinmiiki yan
daydm, seksen kilo geliyordum. i i ine
diim patates tedavisi sonunda iskorpit hastal
m da gemek zereydi. Her iin peinden kou
yordum. Bir atelyede modellik etmek istedim
ama. gzel vcutlu erkek pek oktu. Arkada
arayan yal hastalarn ilnlarna cevap verdim.
Bir ara diki makinesi satcs olacaktm. Fakat
cretsiz, primle alacaktm. Skntl gnlerde
yoksul insanlar diki makinesi almayacaklar
iin bu ii de braktm.
K yaklayordu. Yedek emeki ordusu kent
lere akn etmeye balamt. Dnyann eitli l
kelerinde ve zihnin krallnda kaygszca dola
m olan benim hibir sendikaya ye olmadm
da hatrdan karlmamaldr bu arada.
Her trl ie razydm. Gnlne, yarm
gnlne, ka paraya olursa olsun alyor
dum. imen biiyor, hal dvyordum. Posta da
tcs snavna girdim, ve kazandm. Ne var ki
ak kadro olmad iin beklemek zorundaydm.
Bunu beklerken ve gndelik ileri yaparken, bo
zamanmda da oturup bir gazeteye, Yukon neh
rinde ak bir tekneyle ondokuz gnde bitirdi
im bindokuzyz millik yolculuu yazmtm.
Gazetecilik konusunda hibir bilgim yoktu ama
her nedense bu makalem iin on dolar alaca
mdan emiridim.-'
173

Ama almadm. Makaleyi gnderdiim San

Francisco gazetesi yazm aldn bile bildirme
di. Uzun zaman yant gelmeyince de kabul et
tiklerini sanmtm.
iin komik yan da burada ya. Bazlar ta
lihli doarlar, bazlarysa talihe zorla itilirler.
te bu zorla itilenlerdendim. Yazarlk meslei
ni oktan brakm olduum halde ac bir ihti
ya itelemiti beni. O makaleyi yazmaktaki tek
amacm on dolar alabileceim dncesiydi. su"
teimin snn bu kadard. Srekli bir i bulana
kadar idare edecekti beni bu para. O srada pos
tanede bir yer boalm olsayd hemen atlaya
caktm stne.
Fakat ne postanede yer boald, ne srekli
bir i buldum. Gnlk iler arasnda Youth's
Companion dergisine yirmibir bin kelimelik bir
makale hazrlyordum. Bunu yazp daktiloya ek
mem yedi gn srd. Geri gelmesinin nedeni de
buydu sanrm.
Makalenin gidip gelmesi epey bir sre al
mt. Bu arada da ksa hikyeler yazmaya ba
ladm. Bir hikyemi Gverland Monthly dergisi
ne be dolara, sattm. Bir dierine Black Cat krk
dolar verdi. Overland Monthly, yazacam tm
hikyelere baslmalar kouluyla yedibuuk do
lar vereceini syledi. Bisikletimi, saatimi ve ba
bamn pardessn rehinden karp bir yaz
makinesi kiraladm. Bana kredi aan birka bak
kala da borcumu dedim bu arada. Kredimin
drt dolar olduu Portekizli bakkal hatrlyo
rum imdi. Baka bir bakkal, Hopkins de snr
be dolarda izmiti.
Tam bu srada postaneden ie balamam iin
174

haber geldi. te ok g bir duruma dmtm

imdi. Her ay srekli kazanacam altmbe do
lar benim iin ok ekiciydi. Ne yapacama ka
rar veremiyordum. Oakland posta mdrn hi
affedemeyeceim. Ona gittim ve ak aa an
lattm durumumu. Yaz yazarak yaamm ka
zanabilecek gibi grnyordum. Bu durum ola
bilir de olmayabilir de. Mmknse u anda ii
benden sonrakine versin, ama benim sram da
kaybolmasn...
Mdr;
yleyse sen bu ii istemiyorsun dedi.
stiyorum diye atldm. Eer bana bir fr
sat tanyabilirseniz...
Adam souk bir sesle;
stiyorsan girersin dedi.
Adamn kahrolasa sertlii beni talihime
kstrmt.
Pekl dedim. stemiyorum, kalsn.

YRMBENC BLM
Bylece kprleri yaktktan sonra yazmaya
verdim kendimi. Her iim ardr benim. Saba
hn erken saatlerinden akamn ge saatlerine
kadar artk bu ile urayordum. Yazyor, yaz
dklarm daktiloya ekiyor, gramer alyor, ya
z biimlerini reniyor, nasl baarl olduklar
n anlamak iin baarl yazarlarn yaam yk
lerini okuyordum. Yirmidrt saatte ancak be
saat uyuyor, ondokuz saat alyordum. Im
gecenin ikisine ne kadar yanard her akam.
Buna dikkat eden bir komu kadn detektiflie
171

kalk arak, beni gndzn hi grmedii iin ku

marbaz olduuma hkmetmi ve annemin do
ru yoldan sapm olunu yolunu bulmas iin
pencereye koyduunda karar klm.
Yazarla yeni balam bir insann en b
yk sknts yaymclardan eklerin gelmedii
ve rehine verilebilecek hereyin rehine verildi
i zamandr. O k hep yazlk elbisemi giydim.
Tm memurlarn tatile kt ve yazlarn tatil
sona erene kadar yaymclarn masalar zerin
de bekledii dnem olan yaz da pek kuru ge
miti.
Benim en byk skntm bana t verecek
birinin olmayyd. Yaz yazm ya da yazmaya
alm tek bir kii bile tanmyordum. Tek bir
gazete muhabiri tandm, yoktu. Yazarlkta ba
arl olmak iin edebiyat retmenlerinin ve
profesrlerinin rettikleri hereyi unutmam ge
rektiini rendim. imdi bunu anlyorsam da
o zamanlar ok fkeleniyordum bu duruma. 1895 1896 yllarnda yaz yazma sanatn pek iyi bil
miyorlard. Btn bildikleri Snow Bond ile Resatus'tu. Oysa 1899'un yaymclar bunlar iste
miyorlard, onlarn istedikleri 1899da satlacak
eylerdi. Bana bunun karlnda yle iyi para
veriyorlard ki, edebiyat retmenleri ve profe
srler, eer bunlar yazabilecek olsalard, bir an
bile beklemeden hemen istifay basarlard ret
menlikten.
almay srdrdm. Bakkala, kasaba yine
bor taktm, saatimi, bisikletimi ve babamn pardessn yine rehine verdim. Gerekten de ok
alyor, az uyuyordum. Eletiriciler benim ya
rattm kahramanlardan biri olan Martin Eden'176

in ok sratli bir eitimden getiini dillerine

dolamlard. Eden'i basit bir ilkokul eitimin
den ve yl denizcilikten sonra baarl bir ya
zar yapmtm. Eletiriciler bunun olanaksz ol
duunu sylyorlard. Oysa Martin Eden ben
dim. ki yl ortaokulda ve niversitede, bir yl
da yazma denemelerinde geen yl sonunda
Atlantic Monthly gibi dergilerde hikyelerim
kyor, bir yandan ilk kitabn dzeltilerini yapar
ken, bir yandan da Cosmopolitan ve McClure
dergilerine toplumsal konulu makaleler satyor
dum. New York'tan telgrafla nerilen yardmc
editrl reddetmi, evlenme hazrlklarna ba
lamtm.
Bunun adna alma denir... Hele o son yl
yazar olarak mesleimin inceliklerini renir
ken nasl altm bir ben bilirim. O yl uykum
dan fedakrlk ederek, beynimi snrlarna ka
dar zorlayarak alrken, ne itim ne de ikiyi
aklma getirdim. Benim yaadm hayata gre
belki de alkol diye bir ey yoktu yeryznde.
Arasra zihn yorgunluk geiriyordum ama hi
bir zaman alkol bunu geirten bir ey olarak
dnmedim. Derdimin derman yalnzca yaym
clarn yazlarm kabulleri ve gnderdikleri ek
lerdi. Sabah postasnda bir yaymcdan gelen in
ce bir zarf yarm dzine kokteylden daha can
landrcyd. Zarfn iinden ykl bir ek kmasysa tam bir sarholuk yerine geiyordu.
O sralarda kokteylin ne olduunu da bilmi
yordum. lk kitabm basld zaman Bohem Ku
lb yelerinden birka Alaskal'nn beni San
Francisco'da bir kulbe davet ettiklerini hatr
lyorum. Mkemmel deri koltuklara yaslandkntihar/F: 12

177

tan sonra ikiler smarlanmt. Hayatmda duy

madiim viski markalar duydum o gn. Lik
rn, kokteylin, brendinin ne olduunu bilmiyor
dum. 'Scotch'un viski anlamna geldiini bilmi
yordum. Ben sadece yoksul insanlarn ikilerini,
liman kentlerinin, snr blgelerinin ikilerini bi
liyordum. Ucuz bira ve adna sadece 'viski' de
nilen ve biradan da ucuz olan viski. Bir seim
yapmak zorunda kalnca armtm, yemekten
sonra arap smarlaynca garson neredeyse ba
ylacakt.

YRMALTINCI BLM

Yaz yaamnda baar kazandka yaama

standardm da ykseldi, gr am geniledi.
Pazarlar ve tatil gnleri de alarak gnde bin
kelime yazyordum. Yine ok altm halde
imdi artk arya kamyordum. Geceleri bebuuk saat uyurdum. Bu yarm saat uykuyu zo
runlu olarak ilave etmitim. Mal baar benim
daha ok spor yapmama olanak vermiti. Rehin
den tam olarak kurtulduu iin sk sk bisikle
te biniyor, boks yapyor, eskrim oynuyor, elle
rim zerinde yryor, uzun atlama, yksek at
lama yapyor, glle atyor, yzyordum.
Vcut almasnn zihin almasndan da
ya ok uyku gerektirdiini anladm. Bedenen ok
yorgun dtm geceler alt saat, hatta bazen
yedi saat bil uyuyordum. Fakat bu uyku alem
leri pek yle sk tekrarlanamyordu. renecek,
yapacak o kadar ok ey vardki, yedi saat uyu178

duun zaman, su ilemi gibi oluyordum. alar

saati icat eden adama dualar yadryordum.
imde hl imek iin bir istek yoktu. ok
iyi inanlarm vard, ok hzl yayordum Dn
yay kurtarmak amacn gden bir sosyalisttim
ben. Alkol, dncelerimden ve ideallerimden al
dm atei veremezdi bana. Baard yazarlk ya
amm sonunda konumalarm daha gven ve
rici bir slba kavumutu ya da ben yle san
yordum. Ne olursa olsun, yazar olarak nm,
konumac olarak toplayacamdan daha fazla
kalabalk ekiyordu evreme. Konumalar yap
mam iin kulplere, derneklere ardyordum.
yi bir sava verdim, almay ve yazmay hi
ara vermeden srdrdm.
Bu zamana kadar pek az dostum vard. Fa
kat imdi ortalkta grnmeye balamtm. zel
likle akam yemeklerine ardyordum. Ekono
mik durumlar benimkinden ok daha rahat olan
birok dost ve tandk edinmitim. Bunlarn pek
ou ierdi. Kendi evlerinde iiyorlar, bana da
ikram ediyorlard. Ama hibiri ayya deildi.
Ben de onlarla birlikte iiyordum, bir dostluk
belirtisi olarak, evsahibi hatrm krmamak iin.
kiyi ne istiyor ne de aryordum. Bunun bana
etkisi o kadar nemsizdi ki, ne ilk Scotch'umu
ne de ilk kokteylimi hatrlyorum bugn.
Benim de bir evim vard. nsan bakalarnn
evine arld m onlar da kendi evine arr
elbette. te yaama standardnn ykseliine ba
kn imdi. Onlarn evlerinde bana iki ikram edil
dii iin, ben de kendi evimde onlara iki ver
meliydim. Onun iin iyi bir bira, viski ve arap
179

stoku yaptm evde. O gn bugn iki evimden

eksik olmamtr.
Bu dnemde bile John Barleycorn'a aldr
ettiim yoktu. Bakalar itii zaman onlarla bir
likte toplumsal bir davran olarak iiyordum
ben de. Bu konuda seim hakkm ok azd. Ben
de onlarn itiini imeliydim. Viski ierlerse vis
ki, bira ierlerse bira ierdim. Evde konuk ol
mad zaman da hibir ey imezdim. Yaz yaz
dm odada viski ieleri dururdu. Yllarca gi
dip de kendi bama bir yudum bile imi dei
lim.
Darda yemee ktm zaman yemek n
cesi kokteylinin nazik ve dosta parltsyla kar
latm ok uygun ve cana yakn bir eydi bu.
Fakat benim kendi canllm ve yaamam ba
na o kadar yetiyordu ki yalnz bama yemek
yediim zamanlar, yemekten nce bir kokteyl
imeyi aklma bile getirmezdim.
te yandan benden daha yal ve ok akll
bir adamn arasra. beni ziyarete geldiini hatr
larm. Bu adam viski severdi. leden sonralar
alma odamda karlkl oturur, ierdik. O ha
fife sarko olmaya baladnda ben de biraz
itiimin farkna varrdm. Niin yapardm bu
nu? Bilmiyorum. Herhalde yetimemden dolay,
eskiden gece gndz dostlarla otururken elimiz
de hep kadehler bulunduundan...
stelik John Barleycorn'dan korkmuyordum
artk. En tehlikeli dnemdeydim. John Barley
corn'un hakimi olduumu sanyordum. Uzun yu
lar sren almalarm srasnda bunu kantla
mtm. stediim zaman ier, istediim zaman
brakrdm, itiim zaman da sarho olmazdm.
180

stne stelik ikiyi de sevmiyordum. Scotty ve

zpkncyla, istiridye korsanlaryla itiim neden
yznden iiyordum bu dnemde. Karlarna
bir erkek olarak kmak istediim insanlarn bir
davranyd imek. Bu parlak insanlar, bu zihin
yolu servencileri iiyorlard. Pekl, Benim de
onlarla birlikte imemem iin hibir neden yok
tu. Hele John Barleycorn'dan korkacak hibir
eyi olmadna ylesine emin olan benim!
, Yllarca byle dnmmdr. Araisna i
kiyi fazla kardm olursa da bu pek seyrekti.
almama engel oluyordu bu. Oysa hibir e
yin almama engel olmasna izin vermezdim.
Londra'nn dou yakasnda bir kitap yazmak iin
birka ay yoksul insanlarn en berbatlar arasn
da yaamtm. O zaman birka kere sarho ol
mu ve sonra da bu durum yazmama engel ol
du diye kendi kendime ok kzmtm. Ama John
Barleycorn'un her zaman dolat serven yo
lunda bulunduum iin bu duruma dmtm.
Uzun sren deneme devresinin verdii g
venle iki yarlarna da girdiim olmutur. Gelgelelim bu ancak dnyann eitli yerlerinde se
rven yolundayken olmutu ve bir gurur nede
niydi. Bir insan baka insanlarla, kendi kafa
snn da onlarnki kadar salam olduunu ka
ntlamak iin imeye ynelten erkeklik gururu
ne garip bir eydir. Fakat bu gurur szde kalan
bir ey deil, gerektir.
Bir keresinde delifiek bir ihtillci genler
grubu beni eref konuu olarak bira imeye a
rmt. ary kabul ettiim zaman durumun
gerek anlamn bilmiyordum. Yksek ve hava
dan konumalar yaplacan, bazlarnn gere181

iaden ok ieceklerini, benim de herzamanki

gibi azar azar dikkatle ieceimi sanyordum.
Fakat sonradan anlaldna gre bu bira yar
nn nedeni, bu ateli genlerin varolmasnn s
kntsn kendilerinden stn insanlarla alay
ederek datmak istemeleriymi. kiyle aras
pek bo olmayan benden nceki eref konukla
rn epey sarho etmilermi.
Onlarn arama girip de durumu kavrayn
ca hemen erkeklik gururum kabard. Gstecektim ben bu gen haydutlara kimin daha gl,
daha, erkek olduunu. Kimin kafasnn ve mide
sinin daha salam olduunu. Kimin en ok do
muz olup da bunu en az gsterdiini! Bu st ku
zular beni sarho edeceklerini sanyorlard ha!
Bu bir dayankllk snavyd. Kimse stn
ln bakasna vermek istemezdi. stelik kar
ma bira kmt. Ben daha nice ikiler imi
tim bu arada. Biray ok eskiden, hem de erkek
insanlarla imitim. Bu genlere bira imek ko
nusunda bir iki ey gsterebilirdim. me fasl
balad. Onlarn en ustalaryla karlkl iecek
tim. Aralarnda bazlar ii gevek tutabilirdi ama
eref konuunun buna hakk yoktu.
Yar sona erdii zaman ben hl ayaktay
dm ve sallanmadan yryebiliyordum. Evsahiplerim iin ayn ey sylenemezdi. Bir tanesinin
benim ayk halimi gstererek sokak lambasna
sarlp aladn hatrlyorum. Bu yarta beni
budala yerine koyamamlard. Bu baarmdan
gurur duyuyordum. Hl. da gurur duyarm bun
dan. nsann ne garip bir yaradl vardr!
Ertesi sabah bin kelimemi yazamadm. Has
taydm, zehirlenmitim. Felket bir gnd o gn.
182

leden sonra, bir konferans verecektim. Ver

dim de. Ama bu konferansn da benim o anda
kendimi hissettiim gibi berbat olduunu san
yorum. Bir gece nceki ev sahiplerimden baz
lar n srada oturmu, gecenin zerimdeki et
kisini kolluyorlard. Onlarn bende ne grdkle
rini bilmiyorum ama ben onlarn da en azndan
benim kadar berbat bir halde olduklarn gr
dm.
Bir daha imeyeceime yemin ettim. Bir da
ha da kimse beni bira yarma girmeye kandramad. Son iki yarmd bu. Ondan soma ok
itim. Ama her zaman daha akllca, daha dik
katle, hibir zaman rekabete girmeyerek, ikiye
alkn ayyan alkanl da byle balar zaten.
Yaammn bu dneminde imenin benim
iin yalnzca bir ahbaplk etme vesilesi olduu
nu gstermek iin 'Teutonic' gemisi ile Atlas Okyanusu'nu geiimi anlatabilirim. Yolculuun ba
nda ingiliz telsizci ve bir ispanyol denizcilik
irketinin gen bir memuruyla dost olmutuk.
Bu adamlar iinde bir para elma ya da porta
kal kabuu bulunan hafif bir iki iiyorlard.
Ben de yolculuk boyunca bu iki yeni dostumla
hep. bu ikiden itim. Ama eer viski iiyor ol
salard ben de viski iecektim. Bundan benim za
yf yaradll olduum sonucuna varhnamaldr.
Benim ikiye aldr ettiim yoktu. Belirli kural
larm da yoktu bu konuda. Gen, kuvvetli ve y
rekliydim; alkol nemsenmeyecek bir eydi be
nm in.

183

YRM YEDNC BLM

John Barleycorn'un koluna girmeye hazr
deildim henz.. Yalanp baarm arttka, da
ha ok para kazandka, dnyann etkim altna,
giren ksm geniledike! John Barleycorn da ha
yatmda daha byk nem kazanyordu. Onun
la tanklm hl bir selam sabahtan teye
gemiyordu. Yine dostluk hatrna iiyor, yalnz
ken azma bir damla bile koymuyordum. Bazan
sarho olduum da oluyordu, ama bu sarholuk
lar toplum iinde yaamak iin dediim ucuz
bir bedeldi.
Bu dnemde John Barleycorn iin ne kadar
hazrlksz olduum, umutsuzluk batana batt
m zamanlar yardm elini uzatmas iin John
Barleycorn'a dnmeyi aklma getirmememden
bellidir. Bu hikyede yeri olmayan bir sr ha
yat skntlarm, ak skntlarm vard. Ama bun
larn yan sra bir de gerekten hikayemle ilgili
olan dnce skntlarm da bulunuyordu.
Olaan d bir tecrbe deildi benimkisi.
ok pozitif bilim okumu olan pozitif bir hayat
yaamtm. Genlik hevesiyle gerei amanszoa kovalamak yanlna dmtm. Onun pe
esini yrtp atmtm. Grdmse, karsnda
duramayacam kadar korkuntu. nsanlk d
nda hemen hemen her eye olan inancm kay
betmitim. nandm insanlk da epey plak bir
insanlkt dorusu.
Pek oumuz, bu uzun sren ktmserlik
hastalm, burada ayrntlarna girilmeyecek ka184

dar biliriz. Benim buna ok kt bir ekilde tu

tulduumu belirtmek yeterlidir. Bir Yunan filo
zofu kadar serinkanl olarak intihar etmeyi d
nyordum. Yakndm tek ey, beni yaamak
tan vazgeilmeyecek kadar ok insann elime
bakmasyd. Ancak bu iin ahlaksal ynyd.
Gerekteyse beni kurtaran geride kalan tek bir
hayaldi: HALK.
Urunda savatm, gece sabahlara kadar
kandil yaktm eyler bana ihanet etmilerdi.
Baar... Nefret ediyordum ondan. n... Sou
mu bir kld benim iin. Toplum... Rhtmla
bakasaradaki ayak takmnn stnde yaayan
kadn ve erkekler. Onlarn ylesine irkin zihn
aleldelii karsnda akna dnyordum. Ka
dn ak... O da dierleri gibiydi. Para... Ayn an
da ancak tek bir yatakta yatabilirdim, yz bifteklik para neye yarard, ancak bir tanesi beni
doyurduktan sonra. Sanat, kltr... Biyolojinin
demir gerekleri karsnda ne kadar gln ey
lerdi bunlar, bunlar savunanlarsa daha da g
lntler.
Bu sylediklerimden ne kadar ar hasta ol
duum anlalabilir. Ben doutan dvydm.
Urunda dvtm eyler sonunda dvme
ye demez kmlard. Geriye HALK kalyordu.
Savam sona ermiti, fakat yine de urunda sa
vaacak bir ey daha vard: HALK.
Beni yaama balayan bu son ba kefe
derken, umutsuzluumun derinliklerinde glge
ler iinde ilerlerken, kulaklarm John Barley
corn'un arsna sard. Bilimcimde John Bar
leycorn'un tm dertlere; derman olduu, beni ya
amaya kandraca yolunda ykselen tek bir
185

fslt bile yoktu. Dncelerimde yze kan tek

bir ey vard: Tabancam ve bir kurunun par
alayc sonsuz karanl. Evde konuklarm iin
viski vard. Ben buna elimi bile srmyordum.
Tabancamdan korkmaya balamtm. Zihnimde
ve irademde H A L K ' m parlak, ltd hayalinin
uyand o dnemde lmek arzusu tm benlii
mi ylesine sarmt ki, bu ii uykumun arasn
da yapacamdan korkuyordum. Tabancam, bi
linsiz elimin bulamayaca bir yere saklama
lar iin bakalarna vermek zorunda kaldm.
Fakat HALK beni kurtard, HALK ile yaa
ma kelepelendim. Urunda savaacak bir ey,
iimde savaacak bir g daha kalmt. Her tr
l nlemi bir yana atarak, kendimi yepyeni bir
iddetle sosyalizm savama frlattm. Beni uya
ran ve ayn zamanda yz bifteklik, gerilimin kay
na olan yaymclarmla alay ettim. Kimin duy
gularn ne iddetle krdm dnmedim bile.
Dengeli radikallerin o zaman sylediklerine g
re abalarm ylesine tehlikeli ve mantksz y
lesine ar ihtalciymi ki, Birleik Devletlerde
sosyalist gelimeyi en azndan be yl geriletmi
im. Sz aramzda unu da belirtmek isterim ki,
bana kalrsa ben kendimi Birleik Devletler'de
sosyalist gelimeyi hi olmazsa be dakika hz
landrm kabul ederim.
Beni bu uzun hastalktan kurtaran John
Barleycorn deil, HALK't. yileme dnemine
girdiim zaman bir kadnn sevgisi tedaviyi ta
mamlad ve John Barleycorn yeniden uyandra
na kadar ktmserliimi uzun sre uyuttu .Fa
kat bu arada gerei daha az amansz olarak
kovalyor, elimde tutsam bile peelerinin sonun-

186

csunu. yznden, ekip atmaktan kanyordum.

Gerei plak grp grmemeye aldrmyordum
artk. Bir kere grm olduumu bir ikinci kere
grmek istemiyordum. Eskiden grm oldukla
rm da zihnimden kararllkla | silip attm.
ok mutluydum. Kk eylerden sevin du
yuyordum, hayat bana kar iyi davranyordu.
Byk eyleri de ciddiye almyordum. Hl ki
tap okuyordum ama eski hevesimden eser kal
mamt. Bugn yine kitap okurum ama eskiden
olduu gibi, yaamn gerisindeki srr renme
mi fsldayan o genlik tutkusuyla deil.
Bu blmde anlatmak istediim ey, ou
muza erge gelen o uzun hastalktan benim John
Barleycorn'a yardm iin bavurmadan kurtulduumdur. Beni tedavi eden ve kurtaran eyler
insan, zihninin salkl uydurmalar olan ak,
sosyalizm ve HALK't. Eer alkolik domam
tek bir insan varsa o da bendim diyebilirim. Fa
kat gerisini hikayemin bundan sonras anlatsn.
Yirmibe yl sreyle her an ele geirilebilen John
Barleycorn ile kurduum ilikinin bedelini na
sl dediimi anlatacam imdi.

YRMSEKZNC BLM
Uzun hastalmn ardndan keyifli bir bi
imde imeye devam ettim. Yanmdakiler ier
ken ben de iiyordum. Fakat alkole olan ihtiya
cm gzle grlmeyecek ekilde belirlenip biim
lenmeye balad. Bedensel bir gereksinim deil
di bu. Boks yapyor, yzyor, yelken kullanyor,
ata biniyor, ak havada salkl bir yaam s187

ryor, hayat sigortas muayenelerinden tam bir

baaryla geiyordum. imdi gemii dnd
mde, bu alkol gereksiniminin kkeninde, na
sl desem ki, bir zihn ihtiya bir keyif ihtiyacn
yattn gryorum.
yle bir eydi. Damak ve mide bakmndan
fizyolojik olarak alkol her zamanki gibi tiksini
len bir eydi. Be yamdaki biradan, yedi ya
smadaki araptan daha iyi bir tad yoktu. Yal
nz olduum zamanlar, alrken ya da yazar
ken buna gereksinim duymuyordum. Fakat hem
yalanyor hem de akllanyordum. Bakalarnn
yanndayken sylenen ve yaplan eylerden da
ha az honut kalyor, daha az heyecan duyuyor
dum. Bir zamanlar deerli olan elence ve yete
nekler artk bu deerlerini yitirmilerdi. Kadn
larn budalalklarn ve yavanlklarn, nemsiz
adamlarn byk ve1 gururlu szlerini dinlemek
bir ikence oluyordu. Bu bir insann ya ok ki
tap okumasnn ya da kendisinin budala olma
snn cezasdr. Benim durumumda bunun han
gisinin geerli olduu nemli deildi. Gerek olan
skntyd. nsan ilikilerinin canll, parlakl
ve benim iin snyordu artk.
ok yksee, yldzlara kadar trmanm ya
da ok fazla uyumutum. Fakat ne isteriktim ne
de ar derecede yorgun. Nabzm normaldi. Kal
bim, sigorta doktorlarnn'gzlerini, aknlktan
atracak kadar mkemmeldi. Cierlerim ayn
doktorlar kendilerinden geirtiyordu. Gnde bin
kelime yazyordum, nme kan sorunlar z
mekte kusursuzdum. Nee ve mutluluk iinde
idman yapyor, geceleri ml ml uyuyordum.
Fakat...
188

Bakalarnn yanna knca melankoliye ka

plyordum. Can skc eekler olarak grdm
insanlarn ciddi szlerine ne glebiliyor, ne de
onlarla birlikte glyordum. Kadnlarn budala
ca yapmack konumalarna eskiden takdm
gibi taklp alay edemiyordum. Kendi tyl de
rilerini dkp yerine baka hayvanlarn krkle
rini giymeden nce nasl birer maymun idilerse,
imdi de tm yumuaklklar ve budalalklar
altnda biyolojik yazglarnn peinde ilkel, do
rudan doruya ve ldrc biimde koan may
munlard kadnlar.
Ktmser deildim, yemin ederim ki ktm
ser deildim. Sklmtm sadece. Ayn piyesi, ok
kereler seyretmitim. Ayn arklar, ayn aka
lar ok dinlemitim. Perde arkasn ylesine iyi
biliyordum ki, sahnedeki davranlar, gller ve
. arklar arkadan gelen arklarn gcrtsn rte
ni iyordu.
Sahne arkasna girip de melek sesli tenorun
karsn dvdne tank olmak iyi bir ey de
ildir. Ben sahne arkasna girmitim ve imdi de
bunun bedelini dyordum. Belki de aptaln bi
riydim ben. Durumumun ne olduu nemli de
ildi, nemli olan durumdur, durum da toplum
sal ilikilerin benim iin gittike g ve ac ol
duuydu. te yandan pek seyrek olarak, seyrek
rastlanlan insanlara ya da benim gibi budala
lara rastladm ve onlarla yldzlar arasnda
ya da budalalar cennetinde anlatlmaz, ahane
saatler geirdiimi de sylemeliyim. Byle sey
rek rastlanan bir ruhla ya da bir budalayla ev
liydim, benim canm hi skmaz, her zaman ye
ni ve sonsuz bir nee ve srpriz kayna olurdu
189

bana. Ama btn gnm onun yannda gei

remezdim. Onu btn saatlerini benim yanmda
geirmeye zorlamak da doru ve akllca bir ey
olmazd. stelik birtakm baarl kitaplar yaz
mtm. Toplum kitap yazan bir insann dinlen
me saatlerinden bir ksmm talep eder her za
man. V her normal insan da hemcinsinin baz
saatlerini ister.
te imdi asl konuya geldik. Btn parl
ts gittikten sonra toplumsal ilikileri nasl kar
lamak gerekir? John Barleycorn ile elbette! O
hepten sabrl olan John Barleycorn eyrek yz
yldr, ihtiyacm olup da elimi kendisine uzat
mam beklemiti. Vcut yapm ve iyi talihim sa
yesinde binlerce oyunu boa kmt ama da
arcnda daha ne oyunlar vard onun. Bir iki,
hatta be kokteylin aptal insanlarn aptallk
larna glmemi aladn grmtm. Yemek
ten nce itiim kokteyller beni oktandr glemediim akalara kahkahalarla gldryordu.
Sklan ruhuma ve yorgun zihnime bir drtyd
kokteyl. ark syleme ve glme huyumu yeni
den kazandm, hayalime yeni bir canllk geldi.
Artk en akaclaryla glyor, ark sylyor,
budalaca eyler sylyordum ya da baka trl
konumasn bilmeyen en sradan gururlu insan
lar tatmin edecek yavan szler ediyordum.
Kokteylsiz zavall bir dost olan ben, bir kok
teyl iince ok iyi bir dost oluyordum. Yapma
ck bir nee geldi zerime. Kendimi alkolle ze
hirleyerek yapmack bir canllk elde etmeye ba
ladm. Bu i o kadar gzle grlmeyecek bir bi
imde balad ki, John Barleycorn'un eski bir ta
n olan ben onun beni nereye gtrdn fark190

edemedim bile. Mzik ve arap istiyordum; az

sonra daha lgn bir mzik ve daha ok arap
isteyecektim.
Bu arada yemek ncesi kokteylini istekle,,
hevesle beklediimi de farkettim. stiyordum ve
bunun bilincindeydim. Uzak Douda sava mu
habirlii yaparken belirli bir eve kar konul
maz bir biimde cezbedildiimi hatrlyorum. H e r
yemek alsn kabul etmek bir yana, hemen
hemen her leden sonras oraya uramak iin
bir bahane bulurdum. Evsahibesi mkemmel bir
kadnd, fakat bu uraylarmm nedeni o deil
di. Yabanclar arasnda gerekten bir sanat olan
kokteyl yapmnn ustasyd bu kadn. Kulpte,
otellerde, teki evlerde onun gibi kokteyl yapan
bir kii daha yoktu. aheserdi kokteylleri. ti
im tm kokteyller iinde en az tiksinti, en ok
canllk verenlerdi. Yine de ben onun kokteylle
rini kendimi insan iine kmaya hazrlamak iin
ierdim. O kentten ayrlp da dalardan, pirin
tarlalarndan geerek yzlerce mil teye, muzaf
fer Japonlarn peinden Manurya'ya girene, ka
dar aylar boyunca azma bir damla iki bile
koymadm. Yk hayvanlarmn srtnda her za
man birka ie viski bulunurdu. Ama ne itim
ne de iimde yle bir istek duydum. adrma
beyaz bir adam geldii zaman bir ie aar ve
allageldii zere birlikte ierdik. Ben onun a
drna gittiim zaman da bana bir ie aard.
Bu viskiyi toplumsal amalar iin yanmda ta
dmdan, parasn altm gazetenin hesab
na yazardm.
Gemii dnnce bu arzumun gzle grl
meyecek biimde gelitiini imdi farkedebiliyo191

rum. O zamanlar kabul etmediim kk uyar

malar, rzgrda uuan ama benim grmediim
saman pleri, ciddiyetlerini anlamadm kk
olaylar vard.
Her k San Francisco Krfezi'nde alt ile
sekiz haftalk bir deniz yolculuu yapmay ge
lenek haline getirmitim. Spray adl yatmn ra
hat bir kamaras, kmr yakan bir sobas var
d. Koreli bir ocuk yemeklerimi piirirdi. Bu yol
culuun neesini paylamak zere yanma ge
nellikle bir iki arkada da alrdm. Gnde bin
kelimemi yazabilmek iin yaz makinem de ya
nmdayd. imdi aklma gelen bir yolculukta ya
nmda Cloudesley ile Toddy vard. Bu, Toddy'nin
k yolculuuydu yanmda. Bundan nce Clou
desley bira imek istedii iin yatta bira stoku
yapmtm.
Fakat bu sefer i deimiti. Toddy, iki kartnmaktaki ustal yznden bu lakab alm
t. Onun iin viski aldm tekneye; hem de iki ga
lon. Ne yazk ki Cloudesley ile ben de, insann
boazndan aa inerken gayet ho bir lezzet
brakan ve akla gelebilecek en byk zevki ve
ren bir cins toddy'ye altmz iin daha pek
ok galon viski aldk yolculuk boyunca.
O ikiden holanmtm. Yaplmasn drt
gzle beklemeye baladm. Kahvalt, le yeme
i ve akam yemeinden nce ve sonra birer ka
deh, bir kadeh de gece yatmadan nce iiyorduk.
Hi sarho olmadk. Fakat gnde drt kere ok
neeli olduumuzu syleyebilirim. Toddy, yolcu
luun ortasnda acele bir i iin San Francisco'ya arld zaman, bu gzel ikiyi yapmasn
192

Koreli ocua retmesine dikkat ettik Cloudeyiey ile.

Ama bu i yalnz teknedeyken oluyordu. Ka
raya dnp de eve girince ne kahvaltdan ne de
yatmadan nce bir ey iiyordum. O scak toddy'yi de ta o gnden beri bir daha imedim. Gelgelelim asln soracak olursanz ondan ok hola
nyordum. ahane bir nee uyandryordu insan
da. Kendi frsat kollayan yollarnda John Bar
leycorn'un ateli taraftaryd. Gnden gne b
yyen, ldrc istek haline gelecek olan eyin
ilk gdklanmalaryd. Uzun yllardr John Bar
leycorn ile bir arada yaayan ben hibir ey bil
miyor, bunu hayal bile edemiyordum. Beni ken
di tarafna ekmek iin harcad bu abaya g
lyordum.

YRMDOKUZUNCU BLM

Uzun hastalktan iyilememin bir yolu da

kk eylerde mutluluk bulmam oldu. Kitap
ve insanlk soruylaryla ilikili olmayan, yzmek,
uurtma uurmak, ata binmek, bilmeceler z
mek gibi eylerdi bunlar. Sonunda kentten bk
tm. Ay Vadisi'ndeki iftlikte cenneti bulmu gi
bi oldum. Bir daha da kentte oturamadm. Kent
artk benim iin yalnzca mzik, tiyatro ve Trk
Hamam demekti. Her ey yolunda gidiyordu.
ok alyor, ok oynuyordum, ok da mutluy
dum. Daha ok roman, arasra da hikye oku
yordum. Gemite altmn onda biri kadar
almyordum artk. Varln ana sorunlarna
yine ilgi duyuyordum ama, bu pek dikkatli bir
ntihar/F: 13

193

ilgiydi ank. Gerein penesine aslp ektiim

zaman, parmaklarm yakmtm. Bu davranm
da biraz yalan, biraz iki yzllk vard. Ama ya
amay arzulayan bir insann yalan ve ikiyz
llyd bu. Biyolojik gerein vahice yoru
mu olarak kabul ettiim eye bile bile kapat
yordum gzlerimi. Ne deolsa kt bir alkanlk
tan kurtulmaya alyor, kt bir dnce yo
lunu terkediyofdum. Ve bir daha sylyorum,
ok mutluydum. Serinkanl ve dnceli bir yar
gyla ltm zaman bu dnemin yaammn
tm dnemlerinin en mutlusu olduunu syle
yebilirim.
Fakat yllardan beri John Barleycorn ile oy
namamn bedelini deme zaman, bu bana gre
ne kadar uygunsuz ve anlamsz olsa da, geliyor
du. Arasra birka gn iftlie gelen konuklar
dan birinin yanmzda kald oluyordu. Bunla
rn bazlar imezdi. Ama ienler iin evde iki
bulunmamas ok skntl oluyordu. Onlar bu
skntya katlanmaya zorlayarak evsahipliim
ktye kullanmaya hakkm yoktu. Konuklar iin
viski aldrdm ben de.
Kokteyllerin nasl hazrlandklarn rene
cek kadar ilgilenmemitim onlarla. Bunlan da
Oaklanddaki bir meyhaneye toptan smarlayp
hazr getirttim. Evde konuk yokken imiyordum
Ama sabahlar almam bitirdikten soma eer
evde bir konuk varsa, bundan memnun olduu
mu grmeye baladm. Onunla bir kokteyl iebi
liyordum nk.
im alkolden o kadar temizlenmiti ki, tek
bir kokteyl bile bam dndrmeye yetiyordu.
Yemekten birka dakika nce iilen bir kokteyl
194

insann zihnini ayor, dudaklarna bir glm

seme getiriyor, yemee neeyle balatyordu. te
yandan midem yle dayanklyd ki tek bir kok
teyl ancak bir parlt, bir gdklama gibi geliyor
du. Bir gn bir arkada aka ve utanmadan
ikinci bir kokteyl nerdi. tik. Parlt daha uzun
sreli ve lk, glmseme daha derinden ve da
ha ho olarak nlyordu. nsan byle deneme
leri kolay kolay unutamaz. Bazen gerekten i
meye balamamn nedeninin ok mutlu olmam
olduunu bile dnrdm.
Bir gn Charmian ile atlarmza binip da
larda dolatmz hatrlarm. O gn hizmeti
leri de izinli gndermitik, akamn ge bir saa
tinde gayet neeli, olarak dndk eve. Mutfakta
yemek hazrlanrken koca evde ikimiz yalnzken
ne kadar da gzeldi yaam! Ben yaamanm da
stndeydim. Kitaplar, son gerek diye bir ey
yoktu. Salkl vcudum ata binmekten dolay
yorgundu. Mkemmel bir gn geirmitik. M
kemmel bir gece balyordu. Eim olan kadnla
birlikteydim. Hibir skntm yoktu. Borlarm
denmi, drt bir yandan para yayordu. Gele
cek gittike alyordu nmde. Mutfakta tavada
fevkalde lezzetli bir eyler kzaryor, midem a
hane bir alkla kazmyor, kahkahalarmz evin
iinde nlyordu.
Kendimizi o kadar iyi hissediyordum ki, bi
raz daha iyi hissedebilmek iin kar konulmaz
bir istek ykseldi iimden. Mutluluumu daha
da arttrmak isteyecek kadar mutluydum. Bu
nun yolunu biliyordum. John Barleycorn ile on
bin iliki retmiti bunu bana. Mutfaktan de
falarca ktm kokteyl iesinin durduu yere
195

gitmek, iin. Her dndmde iki bir iimlik

azalmt. Sonu fevkaldeydi. Ne sarhotum, ne
de bam dnyordu. Ama iin snmt, parl
parldm, mutluluum bir piramit gibi ykseli
yordu. Yaam, bana ne kadar cmertse ben de
bu cmertlie katkda bulunuyordum. En byk
saatimdi bu benim. Fakat greceimiz gibi ok
sonralar bunun bedelini dedim. nsan geirdi
i bu denemeleri unutmaz. nsan, btn budalahyla, ayn eyleri ayn sonular dourur di
ye deimez bir yasann olmadn anlayamaz.
Byle bir ey olamaz zaten. Yoksa bininci esrar
ubuu da birincisinin verdii zevkin eini ve
rirdi.
Bir gn sabah yazm yazdktan sonra, evde
konuk falan olmad halde kendi bama ye
mekten nce bir kokteyl itim. Ondan sonra d
zenli olarak her le, yemekten nce birer kok
teyl imeye baladm. te John Barleycorn so
nunda ele geirmiti beni. Dzenli olarak ime
ye balamtm. Yalnz bama imeye balam
tm. Konukseverlik ya da lezzeti iin deil, iki
nin yapt etki iin iiyordum.
O yemek ncesi kokteylini istiyordum. Bu
nu imemek iin bir nedenin olabilecei aklmn
kesinden bile gemiyordu. Parasn dyordum
ya. stersem gnde bin kokteyl paras deyebi
lirdim. Yllarca bundan daha sert ikileri, ok
fazla miktarlarda imi ve bundan zarar gr
memi olan benim gibi bir insan iin tek bir kok
teyl neydi ki?
iftlik yaantmda yle bir program izler
dim. Sabah saat sekizde, saat drtbuuk beten
beri yatamda okumakta olduum tashihleri bi196

tirir, alma masama giderdim. Saat dokuza ka

dar gelen mektuplarla, gnlk ilerle urar,
saat tam dokuzda yazya balardm. Onbirde ya
da onbiri birka dakika gee bin kelimem bit
mi olurdu. Yarm saat kadar masam dzene
soktuktan sonra, gnlk alma bittii iin, sa
bah gazetelerini ve mektuplar alr, aalarn
arasna gerdiim hamaa yatardm. Saat yarm
da yemek yer, leden sonralar da yzer ve ata
binerdim.
Bir gn saat onbirbuukta hamaa yatma
dan nce bir kokteyl itim. Bunu ertesi gn de
yineledim. Bu ara le yemeinden hemen nce
bir tane imeyi de ihmal etmiyordum tabii. Ksa
bir sre soma masamda oturmu bin kelimemi
yazarken o onbirbuuk kokteylini hevesle bek
lediimi farkettim.
Alkol aradmn bilincine varmtm artk.
Ama ne kard bundan. John Barleycorn'dan
korkmuyordum ki! Onunla uzun zaman bir ara
da yaamtm. ki konusunda ustaydm ben.
Hibir zaman ar imeyecektim. John Barley
corn'un tehlikelerini ve tuzaklarn biliyordum.
Gemite beni ne yollarla ldrmeye kalkt
n ok iyi hatrlyordum. Ama bunlarn hepsi
gemite, uzak gemite kalmt. Bir daha ken
dimi kaybedinceye kadar imeyecektim. Artk
bundan-byle sarho olmayacaktm.
Tm istediim ve tm yapacam ey iimi
stacak, yreime ferahlk verecek bir iki ka
deh imekti. imdeki neeyi drtkleyecek, bo
azma kahkahay ykseltecek, beynimdeki kurt
lar azck harekete geirecek kadar bir ey. Hem
kendimin hem de John Barleycorn'un efendisiydim ben gerekten de.
197

OTUZUNCU BLM

Fakat insan organizmasna yaplan ayn uya

nlar hep ayn tepkiyi yaratmayacaktr. Yava
yava tek bir kokteylin ayn etkiyi vermediini
farkettim. Tek bir kokteyl l gibi brakyordu
beni. Ne parlt vard, ne scaklk, ne de nee.
ilk balarda tek bir kokteylin yaratt etkiyi
meydana getirmek iin imdi iki tane imek
gerekiyordu. O etkiyi de aryordum. lk koktey
limi saat onbirbuukta hamama giderken ii
yordum. kincisini de bir saat sonra yemekten
hemen nce. Yemekten nce iki kokteyllik fr
sat bulabilmek iin hamaktan on dakika nce
kalkmaya baladm. Artk dzen bu olmutu im
di; alma masamla yemek arasndaki sre iin
de kokteyl. menin en ldrc huylarndan
ikisidir bu; dzenli imek ve yalnz imek.
evremde insan varken her zaman imeye
hazrdm. Kimse yokken da tek bama iiyor
dum. Snrl ien bir konuum olduu zaman,
onun itii bir ikiye kar ben iki kadeh iiyor
dum. Birini onunla birlikte, tekini onun haberi olmadan. O ikinci ikiyi alyordum yani! Bun
dan da beteri, yanmda birlikte ieceim bir ko
nuk, bir dost olduu zaman da tek bama ii
yordum. John Barleycorn bunu da hafifletici bir
neden buluyordu. An konukseverlik gsterip
bir konuu sarho etmek doru deildi. Snrl
ien bir insan benimle birlikte imeye zorlasaydm, adam sarho olacakt. O zaman arada
bir iki almaktan baka ne yapabilirdim? Yok198

sa o benim yarm kadar itii halde, ben onun

elde ettii etkiyi elde edemeyecektim.
ki ime huyumun bu gelimesini anlatr
ken budala ya da zayf bir kimse olmadm ak
lnzdan karmamanz rica ederim. Dnya l
lerine gre baarl bir insanm ben. Sradan
baarl bir insann baarsndan byktr be
nimki. Akl ve irade kuvveti isteyen bir baar
ya sahibim. Bedenim gl bir bedendir. Zayf
larn sinekler gibi ldkleri yerde ben yaammdr. Ve yine de bu anlattklarm benim bede
nime ve kendime ait olan eylerdi. Bir gereim
ben. ki imem de bir gerek. ki imem, olaan
bir eydir, bir dnce ya da bir tahmin deil.
Benim grme gre bu, John Barleycorn'un
gcn gstermektedir. Hl yaamasna. gz
yumduumuz bir vahet olan, eski vahi gn
lerden kalan ldrc bir gelenek olan ve ret
tiklerimizin en gllerini, en iyilerini alan John
Barleycorn'un gcn...
Yine hikyemize dnelim. Bir gn leden
sonra yzme havuzunda epey yzdkten, da
larda epey at koturduktan sonra, kendimi y
lesine keyifli, ylesine mkemmel hissettim ki,
daha ok keyiflenmek istedim. Yolunu biliyor
dum bunun. Akam yemeinden nce iilen bir
kokteyl, istediimi veremezdi bana. En azndan
iki tane imek gerekiyordu. Niin olmasn? Ya
amakt bu. Ben her zaman yaamay sevmi
tim. Gnlk yaantmn bir paras olmutu bu.
Ayrca srekli olarak fazladan bir iki kok
teyl imek iin nedenler de buluyordum. Bu, ya
neeli bir toplant oluyordu ya da mimarma ya
da ahr yapan ta ustasnn hrszlna kzm
199

olmam, dikenli tele taklp len sevgili atma

duyduum znt, sabah postasnda yaymcm
dan gelen iyi bir haber olabiliyordu. Nedenin ne
olduu nemli deildi. , arzunun bir kere ii
me yerlemi olmasyd. Asl neden de buydu:
Alkol istiyordum. Yirmi yldan fazla sren bir
oynatan ve istememekten sonra imdi istiyor
dum artk. Kuvvetim, gerekte benim zayflmd.
Sradan bir insann bir ikiden ald keyfi
elde etmek iin benim drt tane devirmem
gerekiyordu.
Uyduum bir kural vard. Gnlk bin ke
limemi yazmadan elimi ikiye srmezdim, O
iim bitince, kokteyller, yaplm gnlk ile ge
lecek elence dolu saatler arasna bir duvar e
kerlerdi. im bilimcimden uzaklam olurdu.
Ertesi sabah dokuzda masamn bana oturup
yeni bir bin kelimeye balayana kadar bir daha
yazm dnmezdim. Bu, zihnin arzulanan bir
duruma kavumasyd. Bu alkol engeliyle ener
jimi koruyordum. John Barleycorn sylendii ka
dar kt deildi. Pek ok insana iyiliklerde bu
lunmutu o. Bu da o iyiliklerden birisiydi.
Ortaya kardm iler de salam, mkem
mel ve drstt. Karamsar bir satr bile yazm
yordum. Uzun hastalm sresinde yaamaya
giden yolu renmitim. Dlerin yararl oldu
unu biliyor, onlar gklere karyordum. Hl
da ayn trden yazlar yazmaktaym, temiz, can
l, iyimser ve yaama ynelmi yazlar. Oysa ele
tirmeciler bende olaanst bir canllk bulun
duunu ve kendilerine sava atm kuruntu-

200

lar ve aldanlar tarafndan aldatldm srarla

syler dururlar.
Sz buraya gelmiken kendi kendime onbin
kere sorduum bir soruyu tekrarlayaym. Niin
iiyordum? Buna ne ihtiyacm vard? Mutluy
dum. ok mutlu olduum iin miydi bu? Gly
dm. ok gl olduum iin mi? ok canl ol
duum iin mi? Neden itiimi bilmiyorum. im
de byyen kukuyu seslendirsem de buna ce
vap veremem. Uzun yllar boyunca, John Bar
leycorn ile ok yakn yaamtk. Solak bir insan
uzun denemelerden sonra sa elini kullanabilir.
Alkolik olmayan ben uzun denemeler sonunda
alkolik mi olmutum?
yle mutluydum ki! Uzun hastalm sonun
da bir kadnn beni doyuran sevgisini kazanm
tm. Daha az aba harcayarak daha ok kazan
elde ediyordum. Ml ml uyuyordum geceleri.
Baarl kitaplar yazyordum. Ne' keder, ne d
krkl ne de pimanlk duyuyordum. Gn bo
yunca mutluydum.. Yaam, sonu gelmeyen bir
arkyd. Uykumu bile kskanyordum, o birka
saat, eer uyank olsaydm benim olacak mut
luluu elimden alyor diye. Ama yine de iiyor
dum. Farknda deildim ama John Barleycorn
bana kendisine ait olan bir hastaln sahnesi
ni hazrlyordu.
Ne kadar ok iersem, ayn etkiyi elde et
mek iin daha ok imek zorunda kalyordum.
Ay Vadisi'nden kp kente indiimde, darda
yemek yediim zamanlarda, masada ikram edi
len bir kokteyl yavan ve deersiz kalyordu. Ye
mee giderken bir iki tane, hatta yolda bir ta
nda rastlarsam drt be tane imek gereki201

yordu. Bir keresinde ok acelem vard. Birka

kadeh iecek zamanm yoktu. Birden parlak bir
fikir geldi aklma. Barmene duble kokteyl ha
zrlamasn syledim. Ondan sonra acelem oldu
u zamanlar hep duble kokteyl ierdim. Byle
ce zamandan tasarruf ediyordum.
Bu dzenli bir biimde ok imenin sonucu
beni bitkin drmek oldu. Zihnim yapay yol
larla almaya ve canlanmaya ylesine alm
t ki, onlar olmadan alamyordu artk. nsan
larla bir arada bulunmak iin, topluma yarar
olmak iin iki bir gereklilik olmutu artk. Hem
cinslerimle bir arada olmak, onlarn arasna ka
rmak iin ikinin drtklemesine, kurtlarn
beynimde kml kml oynamasna, iimden kah
kahalarn ykselmesine, snmaya, parltya ge
reksinimim vard.
Bu imenin bir baka sonucu da John Bar
leycorn'un beni ksteklemesi olmutu. Uzun has
talm geri geliyordu. Yeniden gerei arama
ya, onun peelerini ekip atmaya, plak yz
ne bakmaya iteliyordu beni. Gelgelelim bu ya
va yava oldu. Dncelerim; yeni batan, ar
ar katlayordu.
Kimi zaman aklma uyarc dncelerin ta
kld oluyordu. Bu dzenli ime huyu beni ne
reye srklyordu? Tabii ki John Barleycorn'a
gvenin bu sorular susturmas iin.
Haydi gel, bir tek at da anlataym der o.
Ve dedii olur da. u anlatacam hikye buna
iyi bir rnektir:
Hassas bir ameliyat gerektiren bir kaza ge
irmitim. Ameliyattan bir hafta sonra yorgun,
bitkin hastanedeki yatamda yatyordum. Uza202

ini sakalm altndaki,bronz renkli tenim hasta

lkl bir sarya, dnmt. Doktor yatamn ya
n banda durmu, hi de memnun olmam sert
baklarla elimdeki sigaraya bakyordu.
"Brakmalsn bunu dedi. Sonunda gtre
cek seni. Bana baksana.
Baktm. Benim yamda, geni omuzlu, ge
ni gsl iri yar bir adamd. Gzleri canl
canlyd, yanaklar kpkrmzyd. Bundan daha
gzel bir erkek olamazd dorusu.
Ben de sigara ierdim, pro ierdim dedi.
Ama braktm. Bir de u halime bak.
Adam hakl olarak gururlanyordu. Bir ay
sonra da ld. Hem de kazada falan deil. Bi
limsel adl eitli mikroplar devirmiti adam.
ektii ac o kadar fazlayd ki, lmne birka
gn kala lklar ok uzaklardan iitiliyordu.
Bara bara ld sonunda.
John Barleycorn:
Grdn m kendine bakan adam dedi.
Purodan bile vazgemiti. Bak sonunda ne ol
du. Boktan i, ha? Mikroba kar konulmaz. Se
nin o mkemmel doktorun her trl nlemi al
mt ama sonunda yine ele geiriverdiler zaval
ly... Mikrop srad zaman nereye konaca
bilinmez. Belki de sana rastlar. Bir de kard
eylere bak doktorun. Sen de sonunda mikrop
larn senin de stne srayp iini bitirmeleri
iin tm sana verdiklerimi karacak msn? Ha
yatta adalet diye bir ey yoktur. Hepsi de bir
piyangodur. Ama ben yaamn yzne yalanc
bir glmseme yerletirir ve gereklere glerim.
Sen de benimle birlikte glmse, birlikte gl.
Nasl olsa sen de leceksin sonunda, ama hi ol203

mazsa arada glm olursun. Bu stnde yaa

dn dnya epey karanlktr. Ben senin iin ay
dnlatyorum onu. r>okwrun bana gelenlere ba
knca berbat bir dnyadr bu. Yapacak tek ey
v a r : Bir kadeh daha i ve hepsini unut!
tim ben de. John Barleycorn bu olay ba
na her hatrlatt zaman yeniden itim. Ama
akllca, mantklca iiyordum. tiklerimin en iyi
cinsten olmasna dikkat ediyordum. Sarholuk
tan ve kt ikiden kamyordum. Bu arada u
nu da syleyeyim, bir insan ak ve mantkla i
meye balad m, bu onun ne kadar yol ald
nn ciddi bir gstergesidir.
Ne var ki gnde bin kelime yazmadan az
ma iki koymama kuralm bozmuyordum. Ara
sra yaz yazmaktan bir kaamak yaptm olu
yordu. O zamanlar kural inemek diye bir ey
sz konusu olmayaca iin,, ne kadar erken olur
sa olsun iiyordum. ki oyununa girmemi in
sanlar, bu alkanln nas gelitiine aarlar
oysa!

OTUZBRNC BLM
Snark, San Francisco'dan uzun yolculuuna
kt zaman,- teknede iecek hibir ey yoktu.
Daha dorusu biz byle sanyorduk ve aradan
aylar getikten sonra rendik iin asln. Bu
'kuru' tekneyle yolculuk benim nceden karar
latrdm bir eydi. John Barleycorn'a bir oyun
oynamtm. Vicdanmdan ykselmeye balayan
belli belirsiz uyarmalara kulak verdiimi gste
riyordu bu.
204

Hi phe yok ki bu durumu kendimden bi

le sakladm ve John Barleycorn'a bir sr baha
neler uydurdum. ok bimseldim bu konuda.
Yalnz limanlara vardmzda ieceimizi syl
yordum. Limanlar arasndaki kuru dnemde de
vcudumdan alkol tamamen atacaktm. Byle
ce bir limana varnca John Barleycorn'un tad
na daha iyi varacaktm. Etkisi daha kuvvetli, ta
d daha ho olacakt.
San Francisco ile Honolulu arasn yirmi ye
di gnde aldk. Yolculuun ilk gnnden sonra
imek aklma bile gelmedi. Bu da benim alkolik
olmadm gsterir sanrm. Bazan Hawai'deki o
lezzetli yemekleri dndke, elbetteki o ye
meklerden nce iilecek ikiler de aklma geli
yordu. Ama bunu bir zlemle, yolculua bir f
ke duyarak dnmyordum. O ikilerin iyi bir
yemein havasna uygun, yerinde bir ey ola
can dnyordum sadece.
Byle kendi kendime bir kere daha John
Barleycorn'un efendisi olduumu kantladma
ok memnun olmutum. stediim zaman ier,
istemediim zaman imezdim. Bundan byle de
istediim zaman imekte devam edecektim.
Hawai adalar arasnda be ay gezdik. Ky
ya ktm zaman itim. Yolculuktan nce California'da itiimden biraz daha fazla itim hat
ta. Hawai halk, lk blgelerden yaayanlardan
daha ok iiyordu. Tropiklere ne kadar indirse
halk da o kadar ok iiyordu. Ben de onlara uyu
yordum.
Hawai'den Marquesas adalarna gittik. Yol
altm gn srd. Bu sre iinde ne bir kara
paras ne bir yelkenli, ne de bir duman izi gr205

dk. Fakat bu altm, gnn balarnda mutfak

ta temizlik yapan a bir dolabn dibinde be
on arap iesi buldu. Bunlar evden reel ve tur
u kavanozlaryla gelmilerdi. Scak mutfakta al
t ay durmak, arab iyiden iyiye oluturmutur
diye dndm.
Bir yudum tattm, fevkalde bir eydi. On
dan sonra gnde bir kere leyin, durumumu
zu harita zerinde iaretledikten sonra yarm
kadeh imeye baladm. Denizin zaten gzel y
zne daha bir gzellik gelir, neelenildim. Her
sabah kamaramda kanter iinde bin kelimemi
yazarken gnn nemli olaynn yer alaca saat
onikiyi iple ekiyordum.
in kt yan arab paylamak zorunda ol
mamd. Yolculuun ka gn srecei belli deil
di. Daha fazla arap olmamasna zlmtm.
arap bitince, bu sefer de paylam olduuma
zldm. Alkol zlemi ekiyordum: Bir an n
ce Marquesas adalarna varmaya can atyordum.
Marquesas'a varnca iimdeki bu, susuzluk
da gittike bymt. Marquesas'ta pek ok
beyaz, bir sr hasta grnl yerli, ahane
manzara, aradn kadar rom ve apsent vard.
Ama viskiyle cin yoktu. Rom insann daman
yakyor, derisini kavuruyordu. Denediim iin
iyi biliyorum bunu. Apsent itim ben de. Bunun
kusuru da, azck kafay bulmak iin ok imek
gerektiiydi.
Marquesas'dan Tabiti'y doru yola kt
mz zaman, teknede bana oraya varmaya yete
cek kadar apsent vard. Tahiti'de Scotch ve Ame
rikan viskisi ykledim. Bunlar sonra artk liman
lar arasnda kuru bir gn gemedi. Yanl anla206

lmasn istemem. Alld anlamda sarholuk,

sendelemek, sallanmak, tkezlenmek, uyumak
yoktu. Usta bir ikiei, kuvvetli bir bnyesi de
varsa, hibir zaman bu kadar alahnaz. O, ken
disini daha iyi hissetmek, biraz neelenmek iin
ier. Bundan fazlas iin deil. Ar ikinin ge
tirecei bulantdan, aresizlikten ve gururuna in
direcei darbeden kanrd.
Usta ve alkan bir ikinin elde ettii ey,
tedbirli ve kurnazca bir yar sarholuktur. Bu
nu, yln oniki ay gzle grnr bir ceza de
meden elde edebilir. Bugn Amerikada kulp
lerde, otellerde ve kendi evlerinde byle ien yzbinlerce insan vardr. Bunlar hibir zaman sar
ho deildir. Ama ounluu kendileri fkeyle
reddetse bile, pek seyrek olarak ayktrlar. Hep
si de benim inanm olduum gibi oyunun ku
rallarnda hile yaptklarna inanrlar.
Deniz stndeyken yine bir dereceye kadar
imiyordum, ama karaya knca sanki daha ok
ihtiyacm varm gibi imeye balyordum. Bu
bilinen bir eydir. Tropiklerde yaayan beyazla
rn an imeleri n salmtr. Tropikler beyaz
insanlara gre yerler deildir. Derilerinin renk
leri onlar gnein ar nlanndan koruyamaz..
Gnein ultraviyole nlan beyaz insanlarn hc
relerini mahveder.
Tropik iklimlerde yaayan beyazlar nem
li karakter deiikliklerine urarlar. Vahi ve
amansz olurlar'. Kendi lk iklimlerinde yapma
y dleyemeyecekleri korkun zulmler yapar
lar. Sinirli, fkeli, ahlaksz olurlar. Gnein ak
kor nlarna gerektiinden ok maruz kalan
beyaz adamlann bozulmalar eitli biimlerde
207

gerekleir. mek de bunlardan biridir. Alkol al

madaki art kendiliinden meydana gelir. Ve
nceden imedikleri kadar da ierler. Uzun sre
kalnacak yerler deildir buralar. Nasl olsa l
meye mahkmdurlar orada, ar iki de bu s
reci hzlandrr. Bu konuda hibir mantk ileri
srmeden ier, ierler.
Gne hastal beni de. penesine almt.
Hem de tropik iklimde ancak iki yl kaldm
halde. Bu dnemde ok ar itim. Ama bir nok
tada yanl anlalmay nlemek isterim. mek
ne hastaln nedeniydi, ne de yolculuu terl
etmi olmamzn. Bir boa kadar glydm,
uzun aylar boyunca derimi ve hcrelerimi par
alayan gne hastalna kar savatm dur
dum. Yeni Hebrid ve Solomon adalarndan ge
erken stmadan krldm halde, be kiinin ii
ni gryordum.
Tekneyi mercan adalarnn arasndan slk
lara drmeden, karaya oturtmadan ksz k
ylardan geirmek balbana bir insann iiy
di. Sabahleyin yaptm hesaplarm denetleye
cek bir kimse yoktu yanmda. Ben hep vardi
yadaydm. Vardiyay gvenle devredebileceim
kimsem yoktu. Yirmi drt saat nbette durur,
arada srada ayak stnde uyuklardm. Ayrca
doktorluk da yapyordum. O sralarda Snarkda
doktorluk yapmann ne demek olduunu anla
taym. Teknedeki herkes stmadan yatyordu;
hem de insan haftada ldren tropik stma
sndan. Bundan baka hepsinde lser vard ve
ngrai-ngari denilen ekzema hastalna tutul
mulard. Japon a geirdii hastalklarn so
nunda ldrmt. Polinezyal tayfalarmdan bi208

ri, karasu humrnasndar lm deinde yat

yordu. Tam bir erkek iiydi yaptm.; ila veri
yor, doktorluk yapyor, di ekiyor, zehirlendik
leri zaman hastalarm lmden kurtaryordum.
Drdnc olarak yazardm. Hl hergn bin
kelimemi yazyordum. Bunu ancak ateler iin
de kvrandm zamanlar ya da Snark frtnal
denizlere dald sre boyunca brakyordum. Be
inci olarak, gezgindim; birok eyler grp kay
detmek istiyordum. Altnc olarak da, pek az
kimsenin gittii ve bu yzden konuklarn nem
li kiiler olarak karland yerlere giden bir
teknenin sahibi ve kaptanydm. Teknede konuk
arlamak benim grevimdi. Kyda da ben ift
lik sahipleri, tccarlar, valiler, sava gemileri
nin kaptanlar, yamyam reisleri ve bazan pazen
elbiseler giyme mutluluuna erimi babakan
lar tarafndan arlanyordum.
Elbette ki iiyordum. Hem konuklarmla hem
de evsahiplerimle iiyordum. Be kiinin iini tek
bama yapyor olmamn bana imeye hak ka
zandrdn dnyordum. ok alan bir in
san iin alkol faydalyd. Tayfalarm arasnda
bunun etkisini ok iyi gryorum. Krk kula
tan demir ekerken yarm saat sonra soluk so
lua, titreyerek mola verdikleri zaman bir ka
deh rom onlar yeniden yaama kavuturuyor
du. Soluklar yerine geliyor, azlarn ellerinin
tersiyle siliyor ve yeni bir zevkle zincire sarl
yorlard. Tekneyi raspalamak iin, ateli ateli
boazmza kadar sularda almak zorunda kal
dmzda,, romun almaya olan byk etkisini
gryordum.
te ok yanl John Barleycorn'un yepyeni
ntihar/F: 14

209

bir yanna geliyoruz bu noktada. Grne ba

klrsa karlksz olarak bireyler vermektedir.
nsann gc tkendii zaman yeni bir g kay
na yaratmaktadr. Yorgun insan daha byk
abalara girimektedir. Okyanusu geen buhar
l bir gemide sekiz gn sreyle ateilik yapt
m hatrlarm. Biz ateiler ancak viski ierek
ayakta kalabilmitik. Yar sarho alrdk. Vis
ki olmasayd iimizi baaramayacamz kesindi,
John Barleycorn'un verdii bu g, yalanc
bir g deil, gerek bir gtr. Ama bu, g
kaynaklamadan zorla karlmaktadr ve sras
gelince faiziyle birlikte denmektedir. Hangi yor
gun insan gzn ileriye diker? Bir mucizevi g
cnn olduunu kabul eder o. Ar alan s
radan emekiler gibi ar derecede alan pek
ok meslek sahibi de bu yanlgdan dolay John
Barleycorn'un lm yolunu semilerdir.

OTUZKNC BLM
Kendime baktrmak iin Avustralya'da bir
hastaneye gittim. Bundan sonra da memleketi
me dnmek istiyordum. Hastanede yattm uzun
haftalar boyunca, ilk gnnden balayarak hi
iki aramadm. mek aklma bile gelmedi. Aya
a kalktm zaman ikiye kavuacam bili
yordum. Ne var ki hastaneden ktmda tm
dertlerimden tamamen kurtulamamtm. Ekzemam hl gememiti. Avustralyal uzmanlarn'
anlamadklar gne hastal hl hcrelerimi
yok etmekte devam ediyordu. Stma peimi b-

210

rakmam, hi beklenmedik anlarda beni alaa

ediyor, hazrlanm bir dizi konferans iptal
ettiriyordu.
Snark ile ktm geziyi terkederek daha
serince bir iklim aramaya baladm. Hastane
den ktm gn ikiye balamtm. Yemekler
den nce kokteyl, yemeklerde arap ierdim. Ya
nnda bulunduum insan viski iiyorsa ben de
viski ierdim. John, Barleycorn tam olarak ko
mutam altndayd, mr boyu yaptm, gibi im
di de canmn istedii zaman ier, istemedii za
man imezdim.
Daha serin bir iklim bulmak iin gneye
Tasmanya'ya indim. Gittiim yerde iki yoktu.
Bu, bende bir sknt yaratmad. medim. Serin
havada dolar, ata biner, stma nbeti tuttuu
zamanlar dmda her sabah bin kelimemi ya
zardm.
Hastalklarmn nedenini gemite iki i
memde arayanlar iin unu syleyeyim ki ,ikisi
de azlarna bir damla iki koymam olan Ja
pon kamarotumla Charmian ateten krlyor
lard.
ki bulabildiim Hobart Town'a dndm
zaman yine eskisi gibi imeye baladm. Avust
ralya'ya dndmde de ayn ey oldu. Aksine,
Avustralya'dan Amerika'ya iki sevmeyen bir
kaptann gemisinde dndmz ve yanma da
iki almam olduum iin krk gn sren yol
boyunca hi imedim. Ekvator gnei altnda
yanan Ekvator'a ktm zaman millet sar hum,
ma, kzamk ve vebadan sinek gibi krdyordu.
Yine imeye baladm, hem de ne bulursam onu
iiyordum. Bu hastalklardan hibirine yakalan211

madun. Hi imeyen Oharmian ile Nakata da yakalanmadar.

Uradm felaketlere karn tropik blgele
re ak olmutum. Onun iin California'nn lk
iklimine gidene kadar epey oyalandm oralarda.
Yolda da olsam, bir yerde de konaklasam gn
de bin kelimemi yazmaya 'devam ediyordum. So
nunda ekzemam geti, gnein yakt hcre
lerim yenilendi. Son stma nbetini de atlattm
ve yine iri yar salkl bir erkek gibi imeye ba
ladm.

OTUZNC BLM
Ay Vadisi'ndeki iftliimde yine srekli ola
rak iiyordum. Gnlk programm yleydi: Sa
bah bin kelimemi tamamladktan sonra ilk i
kimi alrdm. Ondan sonra le yemeine kadar
olan zaman iinde kafam yle bir bulana ka
dar ierdim. Akam yemeinden nce de yine
keyiflenecek kadar ierdim. Hi sarho olmad
m iin, kimse beni sarho grmemitir. Fakat
gnde iki kere bam dner gibi olurdum. Oysa
ikiye almam biri benim itiimi iecek ol
sayd bir anda szar kaindi.
Eskiye dnmtk yine. Ne kadar ok ier
sem, itiimin zevkine varabilmek iin daha ok
imek zorunda kalyordum. Sonunda yle bir an
geldi ki kokteyller yetersiz kalmaya balad. Ne
kokteyl iecek kadar bol zamanm ne de onlar
depolayacak yerim vard. Viski daha kuvvetliy
di. Daha az itiin halde daha gl etki yarat-

212

yordu. leden nceleri eitli viskiler ierdim,

leden sonralarysa yalnz sko viskisi ve soda.
O zamana kadar mkemmel olan uykularm
da bozulmaya yz tutmutu. Gece uyandm za
manlar okuyarak uyumaya almtm. Ama ar
tk bunu yapamyordum. Bir iki saat okuduktan
sonra uykumun gelmediini grnce areyi bir
kadeh imekte buldum. Bazan kadeh, gereki
yordu uykuya dalabilmem iin.
Sabah erken kalktm iin o kadar az uyu
yordum ki, vcudum ald alkol eritecek za
man bulamyordu. Bunun sonucu olarak da sa
bahlar kalktmda azm kupkuru, bamda bir
arlk, midemde hafif bir bulant oluyordu. Ya
ni pek iyi hissetmiyordum kendimi. ok ve s
rekli ien insanlarn sabah rahatszln duy
maya balamtm. Beni sabahlar kendime ge
tirecek bir ikiye ihtiya duyuyordum. nsann
savunmas bir kere ykldktan sonra, gerisini
John Barleycorn'a brakn, iini iyi bilir o. By
lece rahat bir kahvalt yapabilmek iin kahval
tdan nce bir kadeh imeye baladm. Alev alev
yanan iimi serinletmek iin artk geceleri ya
tamn yanma bir srahi su almadan yatamyordum.
yle bir an geldi ki vcudum bir an bile al
kolsz kalmyordu. Alkolden uzak kalmaya katlanamyordum. Uzak, ssz yerlere gitmem ge
rektii zaman orasn ikisiz bulmak tehlikesini
gze alamyordum. antamda artk hep birka
ie viski bulunuyordu. Eskiden byle yapanla
ra ok aardm. imdiyse hi uyanmadan ken
dim yapyordum bunu. Arkadalarla ktm za-

213

man tm kurallar bir yana atyor, onlarn iti

ini onlar kadar iiyordum.
Artk yanbamda gzel bir alkol atei ta
yordum. Bir ey kendi ssyla besleniyor ve
dala ok alevleniyordu. Uyank olduum zaman
lar imek istemediim bir anm bile yoktu. Bin
kelimelik yazma oturduum zaman beyznc
kelimeye gelmeden bir kadeh ikiyi dnr ol
mutum. ok gemeden yazya bir kadeh ikiy
le balamay alkanlk haline getirdim.
Durumumun ciddiyetini ok iyi biliyordum.
Yeni kurallar koydum. almam bitmeden imemeye karar verdim. Gelgelelim yepyeni ve ey
tanca bir durum kmt ortaya. meden yaza
myordum. Hi, ama hi yazamyordum. Yaz
mam iin imem gerekiyordu. Artk savamaya
balamtm. Sonunda o zleme kavumutum ve
imdi bu zlem bana hkmediyordu. Masann
banda oturur, ktla kalemle oynar dururdum,
ama szckler bir trl gelmek bilmezlerdi ak
lma. Beynimde doru drst bir dnce yok
tu. Aklm fikrim kar bfedeki John Barleycorn'dayd. Sonunda umutsuzlukla kalkp bir kadeh
iince beynim gever ve bin kelimem su gibi
akard.
Oakland'daki evimde iki stokum bitince, bu
nu yenilemedim. Ne var ki bunun da bir yarar
yoktu. Yazamyordum. Ne yazk ki dolabn di
binde bir kasa bira kalmt. Bo yere yazmaya
altm. Bira zayii bir ikiydi, stelik sevmez
dim de. Fakat dolabn dibindeki bir kasa bira
dan baka bir ey dnemiyordum. Birka i
e itikten sonra kelimeler kendiliinden kale
mimden akmaya baladlar ve bin kelimem ta214

marnland. in kt yan biranm midemi yakmasyd, buna ramen ksa zamanda bitirdim o
kasay.
ki dolab sonunda tamtakr kalmt. Ye
niden doldurmadm Kahramanca bir inatla John
Barleycorn'un drtklemesine gerek duymadan
bin kelimemi yazmaya zorladm kendimi. Fakat
yazdm srece iki zlemi ektiimin farkmdaydm. Sabah almam biter bitmez evden d
ar frladm gibi ilk ikimi imeye gittim. Al
kolik olmadm halde John Barleycorn'un be
nim zerimde bylesine kuvvetli bir etkisi olabilyorsa, gerekten alkolik olanlarn ektii azap
kimbilir ne mthi olmalyd. stelik onlar ya
plarnn organik isteklerine kar savarken, en
yaknlar bile onlarn ektiklerini anlamaz, on
lar kk grr, nefret ederlerdi.

OTUZDRDNC BLM
Ama eninde sonunda bedelin denmesi ge
rekiyordu. John Barleycorn bu bedeli bedenden
,ok zihinde almaya balamt. Zihn bir hasta
lk olan eski uzun hastalk yeniden ortaya kt.
oktandr lme terkedilmi eski hayaletler ye
niden balarn kaldrdlar. stelik bunlar daha
baka ve daha ldrc hayaletlerdi. Balang
ta akl olan eski hayaletleri normal bir mantk
ldrmt. imdi bu dirilenler John Barleycorn'
un Beyaz Mant'nn yaratt hayaletlerdi. John
Barleycorn da kendi yaratt hayaletleri ldr
mez. kinin dourduu bu karamsarlk hasta
lndan kurtulmak iin areyi John Barleycorn'215

un vaadettii ama hibir zaman buldurmad

uyuturucuda arar.
Bandan gemeyenlere, bu Beyaz Mant
nasl anlatmal! Yoksa bunu anlatmann olanak
szln syleyerek mi balamal ie? Byk me
aleler ve zamanlar lkesi olan Haha lkesi'ni
dnn bir kere. O uzak lkeye iki unutulmaz
yolculuk yapmtm. Oradaki servenlerin en
kk ayrntsna kadar beynime kaznmtr. Ne
var ki oraya gitmemi insanlara bunun en k
k bir ksmn bile, sonsuz kelimeler kullanma
ma karn hi anlatamammdr.
Piyanoda alnan bir melodinin iki notas
arasndaki zaman sresinde, nasl akla hayale
smayan ac ve dehet yzyllar getiini boyere anlatmaya altm. Haha lkesi'nin bir
dnemini belirtmek iin bir saat konutuktan
sonra bir de baktm ki hibir ey anlatamamm
onlara. Tm o korkun ve fevkalde eylerin
umman ortasnda onlara bu kck eyi anlatamamsam, Haha lkesi hakknda en k
k bir kavram bile aklayamayacak durumda
ym demektir.
O tekin olmayan lkede dolam bir insan
la konuaym, hemen beni anladn greceksi
niz. Bir cmle, bir kelime o yolu amam bir in
sana saatlerce sylenecek kelimelerden, cmle
lerden daha ok ey anlatr. Beyaz Mantn h
km srd John Barleycorn'un lkesinde de
byledir. Oraya gitmemi insanlar iin, orada
bulunan birinin anlattklar anlalmaz ve d
rnym gibi gelir. O yola dmemi okuyu
cularmdan anlatacam eyleri bana inanarak
okumalarm rica edeceim.
216

Alkolde gerein ldrc sezgileri vardr.

Bu konuda ayya Philip sarho Philip'e tanklk
eder. Bu dnyada gerein eitli sralamalar
vardr. Baz gerekler tekilerden daha doru
durlar. Baz gereklerse yalandrlar; gerekle
tirmek ve yaamak isteyen hayata en.byk kul
lanlma deeri verenler bunlardr. Ey bu yolu
dolamam yolcu, gryorsun ya sana John Bar
leycorn'un kabilesinin diliyle anlatmak istediim
bir lke ne lgnca bir yerdir. Btn yelerinin
lme giden yollardan kand ve yalnz haya
ta giden yollara dt sizin kabilenizin dili
deildir bu. Yollar eitli olduu gibi gerekler
de eitlidir. Yalnz biraz sabrl olun. Hi olmaz
sa bu sz kalabalndan ibaret gibi gzken y
n arasndan belki de uzak diyarlar ve kabi
leleri, zayf da olsa, seebilirsiniz.
Alkol gerei syler, ama onun gerei nor
mal deildir. Normal olan salkldr. Salkl
olan yaama ynelir. Normal gerek, gerein
daha zayf bir eididir. Yk arabas eken bir
at dnn. Hayatnn ilk gnnden son gn
ne kadar geirdii tm deiiklikler boyunca,
kendi anlalmayan bulank gryle yaamn
iyi olduuna inanmas gerekir bu hayvann. Ko
um takm altnda almak iyidir. Ne kadar
gdsel bir biimde korkulsa da lm korkula
cak bir devdir. Yaam iyiliki ve deerlidir. m
rnn sonuna doru elinden gelenin ounu al
mak iin kendisini dvp hrpalayacaklardr.
Yallk, klstr bir eskici arabasna koulup
her admda bir kam yemek olsa da onurlu, say
gdeer ve deerli bir eydir. Sendeleyerek yak
laan sonunun son tkezleniine kadar bu at ya\

217

samn gerei olan ve onun devamn salayan

daha zayf gerein fermanlarna boyun eme
lidir.
Bu atn da, teki btn atlar, insanlar da i
lerinde olmak zere btn hayvanlar gibi ya
amak gzlerini kamatrm, duygularna sille
indirmitir. Bedeli ne olursa olsun yaayacaktr
o. Hayat oyunu iyidir. Sonunda tm. yaam za
rar grm olsa, btn canllar oyunu kaybede
cek olsalar bile. te hayatn yaamak iin inan
mak zorunda olduu gerek ne kadar yanl olur
sa olsun, yalnz budur.
Hayvanlar iinde: yalnz insana, o korkun
mantk ayrcal verilmitir. nsan, beyniyle,
kendisini ve dlerini utanmaz bir umursamaz
lkla evreleyen evrene bakabilir. Bunu yapabi
lir, ama yapmas kendisi iin iyi olmaz. Yaa
mak, doyasya yaamak iin, canl olmak ki
bu, olduu olarak kalmas demektir insann
gzlerinin hayat tarafndan krletmesi, duygusuzlamas gerekir. yi olan dorudur. nsan bu
nu mutlak gerek olarak kabul edip davranla
rn buna gre dzenlemelidir. Bu her ne kadar
gerein zayf bir eidiyse de, insann duygu
larn hilelerini ve etin tuzaklarn olduu gibi
kabul etmesi iyi bir eydir. Agzllnden ve
tutkularndan dehete dmemesi, glgeler ve
boa kan abalar grmemesi iyi bir eydir.
nsan byledir de. Saysz insan, gerein as
ln grm ve ondan kamtr. Saysz insan
uzun hastal atlatm, bunu anlatm ve sonra
isteyerek mrlerinin sonuna kadar bunu unut
mutur. Yaamlardr bunlar. Hayat grm218

lerdir; nk hayat kendileriydi. Doru yapm

lardr.
Ve imdi de John Barleycorn, yaam dolu,
yaamak isteyen hayalci bir insan lanetlemektedir. Gerein tesindeki gerek, hayatn anti
tezi yldzlar aras boluk kadar zalim v plak,
mutlak sfr kadar cansz ve donuk, reddedilmez
mantn ve unutulmaz gerein donukluuyla
parlak Beyaz Mantn haberci olarak gnderir
John Barleycorn. John Barleycorn hayalcinin d
kurmasma, yaayann yaamasna izin vermez.
Doumu ve lm yokeder, kurbann The City
of Dreadful Night'ta olduu gibi, Yaammz bir
aldatlma, lmmz kara bir boluk diye bartana kadar varolma elikisini bir sis iinde
eritir. Bylesine korkun bir itenliin kurban
nn ayaklar da lme giden yolu tutar.

OTUZBENC BLM
Yine kiisel deneyimlere ve John Barley
corn'un Beyaz Mant'nn gemite zerimde
yapt etkilere dnelim. Beynim aylardr alkol
le ykanm, insann doutan yazgs olan b
yk kederin basks altnda Ay Vadisi iftliindeyim. Kederimin nedenini bo yere sorup duru
yorum kendi kendime. Geceler lk, damm ak
myor. Her trl yiyecek var evimde. Her trl
konforum var. Bedenimde bir ar sz yok. Ne
beynim ne de adalelerim fazla almyorlar. Top
ram, param, kudretim var. Sevdiim bir eim,
ocuklarm var. Bakalarna hizmet ederek iyi
lik yapma ihtiyacm doyurulmu, dnyaca tan219

nyorum. Dnyann iyi bir vatandann yapma

s gereken eyleri yaptm ve hl yapyorum. Ev
ler yaptrdm, yzlerce dnm toprak ektim. Aa
ca gelince yzbin aa dikmedim mi? Evimin
hangi penceresinden bakarsam bakaym gne
e doru dimdik kahramanca ykselen kendi
elimle diktiim bu aalar gryorum.
Gerekten de yeryznde bir milyon insann
yz bile benim kadar talihli olmamtr. Btn
bu iyi talihime karn neden kederliyim? John
Barleycorn'un benimle birlikte, olmasndan do
uyor bu kederim. John Barleycorn'un benimle
birlikte olmasnn nedeni de, gelecek kuaklarn
karanlk alar diye adlandracaklar ada do
mu olmam. Genliimin aklsz gnlerinde ko
lay elde edilebilir olmas, her ke bandan her
sokak arasndan beni arabiimesi yznden
John Barleycorn yanmda imdi. imde dodu
um bu yar uygarlk, bu ruh zehirini satmak
iin dkknlara ruhsat vermi. Yaam benim ve
benim gibi milyonlarca insann bu zehir satan
dkknlara girmeleri iin kandrldklar, zorlan
dklar biimde dzenlenmi.
John Barleycorn'un insan soktuu onbin e
it kederli ruh durumundan birisine gelin birlik
te girelim. Gzelim iftliimde atla dolayorum.
Bacaklarmn arasnda fstk gibi bir at var. Ha
va arap gibi. Tepelerin yamalarna yaslanm
balardaki zmler sonbaharn aleviyle kzar
mlar. Sonomo Dalar zerinde sis var. ikindi
gnei uyuklayan gkte iin iin yanyor. Beni
yaadma memnun edecek her eyim var. R
yalar ve srlarla doluyum. Gneim, havaym,
parltym. Hareket ediyorum, hareket etme g220

cn var, stne bindiim canl eyi istediim

gibi yneltebiliyorum. Varolmann tm gz kamatrclna sahibim, bana gurur veren tutku
lar ve ilhamlar tattm. Duygu krallnda bir
kralm ben ve hi yakmayan tozlar ineyip du
ruyorum. ..
Ama ben elmadan bu kadar zamandr sregelen ve ben gittikten sonra da srecek olan
bu dnyadaki zavall yerimi dnyorum ev
reme baktka. imdi bana ait olan bu inat
topraklar stnde bellerini kran, yreklerini b
rakan insanlar hatrlyorum. imdi bana ait olan
bu inat topraklarn stnde bellerini krarcasna, yreklerini patlatrcasma alan insanlar
hatrlyorum. Bu adamlar geip gittiler. Ben de
geip gideceim. Bu adamlar alt, topra te
mizledi, ekti, bitiler. almaktan katlam v
cutlarn dinlendirirken yorgun gzlerle bu g
nein douuna ve batna, zmlerin sonba
hardaki parltsna, dalarn stnde uan sis
bulutlarna baktlar. Ve imdi yok bu adamlar.
Ben kendimin, hem de yaknda yok olup gidece
imi biliyorum.
Gitmek mi? Gidiyorum bile. enemde im
diden gitmi paralarm iin diilerin taktkla
r takma diler var. Genliinin parmaklan yok
artk elimde. Eski kavgalar ve greler onlar
onanlmayacak kadar mahvettiler. Ad bile ha
trlanmayan bir adamn beynime inen yumruk
u elimin baparman o gndenberi sakat b
rakt. teki eliminki de greirken olmutu. O
dmdz koucu vcudum gemie kart. lgn
alma ve elence gece ve gndzlerinde beni
ayakta tutan ayak mafsallarm artk eskisi ka221

dar yeterli deil. Frtnann yalnz karanln

da tek bir ipe aslp bir direkten tekine srayamam artk. Kutup buzlar, stnde kzak e
ken kpeklerin ardndan millerce koamam.
Doduum gnden bu yana lmekte olan
bu ryen vcudun iinde bir iskelet tad
m, yzm dediim yuvarlak etin altnda burunsuz, kemikli bir l kafas olduunu biliyorum.
Bunlar beni korkudan rpertmiyor. Korkmak
salkl olmaktr. lm korkusu yaamaya yar
dm eder. Fakat Beyaz Mantn lanetli yan, in
san bunlardan korkutmamasdr.
Atmn stnde giderken evreme bakyo
rum da doal ayklanmann amansz ve sonsuz
ykcln gryorum. Beyaz Mantk oktan ka
patlm kitaplar amakta direnerek benim gr
dm, o gzellikleri blm blm hilikle ve
tozla ifade ediyor. evremde bir mrlt, bir v
zlt var: Bu uultunun havasnn rahatsz edil
diinden yakman birtakm canllardan, bir ta
tarck kmesinden ykseldiini biliyorum.
Yeniden iftlie dnyorum. Akam kmek
zere, hayvanlar avlanlmak iin ortaya km
lar. Canlnn canlyla beslenmesi olan ackl oyu
nu seyrediyorum. Burada ahlakllk yok. Ahlak
llk yalnz insandadr, insan yaratmtr onu;
yaamaya, yani daha az geree ynelmi bir
hareket kuraldr o. Ben bunlar daha nceden,
uzun hastalm srasnda renmitim. Bunlar,
benim unutmak iin baaryla uratm b
yk gereklerdi. O kadar ciddiydiler ki, onlar
ciddiye almak istememitim. Onlar uyandrma
yacak kadar akllydm. Oysa imdi Beyaz Man
tk bunlar benim iin uyandryor. Beyaz Man222

tk dnyaya ait olan hayal canavarlarnn hi

birinden korkmayacak kadar yreklidir.
Ben yolda giderken Beyaz Mantk durmadan
kulama fireyler fsldyor:
Brak tm doktorlar sulasn beni. Ne
kar bundan? Ben gereim. Biliyorsun bunu. Be
nimle savamazsm Benim lme gtrdm
sylyorlar. Sylerlerse sylesinler. Gerek bu.
Hayat yaamak iin yalan syler. Hayat srek
li bir yalan syleme srecinden ibarettir. Hayat
btn grntlerin deitii, kart, kh or
taya kp kh kaybolduu, sonra yeni grn
tler olarak belirdii bir hayaletler lkesidir.
Sen de gemiin saysz, grntlerinden gel
mi bir grntsn. Grntler ancak serap g
rebilirler. Sen arzu seraplarn biliyorsun. Ha
yat bir hayalettir, geer. Sen de bir hayaletsin.
Senden nce gelmi ve senin paralarn olutu
ran hayaletlerden, evrimin amuru arasndan bir
sz kalabal arasndan ktn ve senin yerine
geecek hayaletlerin iinde kaybolarak geip gi
deceksin.
Elbette ki tm bunlara yant veremeden,
Comte'un Byk Feti dedii dnyaya srtarak
yoluma devam ediyorum. Baka bir karamsarn
szleri hatrmda:
Herey gelip gidicidir. Doan lmelidir, ln
ce de dinlendii iin mutludur.
Fakat akamn bu saatinde dinlenmekten
mutluluk duymayan biri kyor karma. ift
likte alan, yal bir talyan gmeni bu. Ken
disi asndan hayatn sahibi olduum iin tm
kleliiyle apkasn kararak selamlyor beni..
Ben onun iin; yiyecek, barnak ve varolmak an223.

lamna geliyorum. O mr boyu hayvanlar gibi

alt ve saman serili ahrla-nndaki atlarm ka
dar bile bir konforu olmad.
almaktan sakatlanm. Ayam srye
rek yryor. Bir omuzu tekinden dk. Elleri
tiksindirici ve irkin peneler halinde. Bir haya
let olarak pek zavall bir hali var. Beyni de v
cudunun irkin olduu kadar aklsz.
Beyaz Mantk glyor;
O kadar aptal bir beyni var ki, hayalet ol
duunu bile bilmiyor, diyor. Duygu sarhou.
Hayat ryasnn klesi. Beyni akl st yasakla
ve saplantlarla dolu. Her eyi kavrayan bir dn
yaya inanyor. Kendisine muhteem bir Cennet
vaadetmi peygamberlerin kuruntularna inan
yor. Hi kukun olmasn, evrenin kendisi iin
kurulduuna inanmaktadr o.
Fakat kitaplar am olan, benim srdam
olan sen, onun ne olduunu biliyorsun. Senin ve
tozun kardei o, muazzam bir aka, kimyasal bir
oyun. Goril ile empanzenin de kardei ayn za
manda. Kzd zaman gsn yumruklar. Unu
tulmu eitli gd paralarndan meydana gel
mi, korkun ve ilkel zamanlarndan kalan dr
tler hissediyor iinde.
lmsz olduunu dlyor ama diyorum.
Bu kadar cahil bir budalann zamann omuz
larna binip sonsuzluklara gitmesi fevkalde bir
ey.
Hah! oluyor Beyaz Mantn yant. Ki
taplarn brakp, bir itah ve arzu kuklasyla ye
rini deitirir misin?
Aptal olmak mutlu olmaktr diyorum.
u halde senin mutluluk idealin lk bir
224

akamn akmtsz denizinde yzen denizanas gi

bi bir ogganizma, ha?
Hayr, hayr olamaz, John Barleycorn'un
kurban, onunla savaamaz.
te eve geldik diyor Beyaz Mantk. Hay
di neelen biraz, bireyler i. Biz aydnlanmlar,
sen ve ben, tm samalklar ve komediyi bili
yoruz.
iyorum ve Senin beyaz n hastalktr
diyorum. Yalan sylyorsun sen.
ok kuvvetli gerekleri sylediim iin di
yor.
Ne yazk evet diyorum.
Beyaz Mantk, Liu Ling senden akllyd,
hatrlyor musun onu? diye soruyor.
Yzyllar nce in'de yasayan ayya airi
hatrlyorum. Beyaz Mantk drtklyor beni;
Bu dnyann sorunlarnn ayya bir insa
na nehirde giden bir saman p gibi geldiini
sylemiti. Haydi bir tane daha i. Brak benze
me ve kandrlma da nehirdeki saman pne
benzesin.
Viskimi ierken sa'dan drt yz yl nce bu
dnyaya meydan okuyan bir baka inli airi,
uang Tzu'yu hatrlyorum:
Nereden biliyorum llerin, daha nce ya
ama sarldklarndan piman olduklarn? D
lerinde ziyafet sofras grenler, uyandklar za
man kararmda keder ve ac gryorlar. Keder
ve ac ryalar grenler uyandklarnda neeyle
avlanmaya gidiyorlar. Rya grrlerken rya
grdklerinin farknda deiller. Bazlar rya g
rrken grdkleri ryay aklamaya bile kal
kyorlar, ancak uyannca bunuh rya olduunu
ntihar/F: S

225

arlyorlar. Budalalar imdi uyank olduklarn

ve kendilerinin gerekten kyl ya da prens ol
duklarm bildiklerini sanyorlar. Konfys de,
sen de ryasn, sizin rya olduunuzu syleyen
ben de ryaym.
Bir zamanlar ben, uang Tzu, ryamda ora
dan oraya uan bir kelebek olduumu grdm.
Yalnzca kelebekliimin bilincindeydim, insan
olarak kiiliimin bilincinde deildim. Birdenbi
re uyandm, yatan bendim. imdi bilemiyorum
ben kelebek olduunu gren bir insan mydm,
yoksa imdi insan olduunu gren bir kelebek
miyim?

OTUZALTTNCI BLM

Haydi, haydi diyor Beyaz Mantk, unut

artk u eski zamanlarn hayalcilerini. Kadehini
doldur da, bir de senin olan u lk tepelerin s
tnde hayal kuran dnn dnyasnn adamla
rna bakalm.
Petaluma adndaki iftliin Tokay balar
nn eski sahiplerinin adlarn hatrlamaya al
yorum. Uzun, upuzun bir liste bu. Manuel Mk>
heltorna ile balyor. Bir zamanlar Meksikada
'Valilik, Bakumandanlk ve Kaliforniyahlar Dai
resi Mfettilii' yapm, Kzlderilerden aln
ma elli kilometre karelik topra yurduna yap
t hizmetler karl Albay Don Mariano Guadalupe'ye balam bir adam bu.
nsanolunun toprak hrsnn bu tozlu bel
gesi birdenbire bir savan korkunluuna b
rnyor - toprakla savaan canl. Bor senetle226

ri, ipotekler, ipotek kaldrma ilemleri, devir i

lemleri, hakeme bavurmalar, el koymalar, ha
cizler, sat emirleri, ihtiyati hacizler, iletme
imtiyazlar iin alan davalar, datma karar
lar. Bu pastrma yaznda uykulu uykulu yatan
bu inat toprak, yzeyini trmalamaktan baka
hibir ey yapamadan lp giden insanlardan
sonra yaamaya devam eden bu toprak hi sin
dirilmeyen bir canavara benziyor.
Bylesine garip bir ada sahip olan Wliam'l
James King de kimdi acaba? Ay Vadisi'ne yer
leenler arasnda en yals bile tanmyor ken
disini. Oysa ancak altm yl nce, o zaman he
nz balk olmayan ve sonradan Tokay diye ad
landrlacak olan blm de iine alan toprak
lar teminat gsteren Mariano Guadalupe Vallejo'ya onsekiz bin dolar bor vermi. leride ba
lk olacak ormanlk topraa adn kaydettiren
Peter O'Connor nereden gelmi ve sonra nereye
kaybolmu? Ondan sonra Lauis Csomortanvi var.
nemli bir kii olmal. Bu dayankl topran
kaytlarnda sayfalar boyunca ad geiyor.
Bundan sonra eski Amerikan soyu geliyor.
Byk Amerikan l'n susuzluktan kvrana
rak aanlar, Berzah katr srtnda geenler, Bu
runu yelkenlilerle dolaanlar, vahi Kzlderili
adlarnn onbinlerce kuak boyu unutulduu bu
yere yine unutulacak olan kendi ksack adla
rn yazdranlar - Halleck, Hastings, Swett, Tait,
Denman, Tracy, Grimvvood, Carlton ve Temple.
Byle adlara rastlanmyor artk Ay Vadisi'nde.
Adlar tapu sayfalarnda imek hzyla bir
birlerini kovalyor. Ama inat toprak hl di
renerek bekliyor baka adlarn gelip yazlma227

sn. Bunlardan sonra haklarnda birka ey duy

duum ama kendilerini tanmadm adamlarn
adlar geliyor. Kohler ve Frohling. Tokay adn
daki ban tatan yapdm byk araphanesi
ni, teki bacarn zmlerini tamak isteme
dikleri tepeyi yapan adamlar. Bu yzden kaybet
miler bu topraklar, soma da 1906 depremi a
raphaneyi yerle bir etmi. Ben imdi bu ykn
tlarn stnde yayorum.
Sonra topra terbiye eden, ba ktklerini,
meyve aalarn diken, zamannda n drt bir
yana yaydan malikaneyi kuran La Motte geli
yor. Toprak onu da yendi sonunda. Onun meyve
bahelerinin, balarnn, malikanesinin bulundu
u yere ben de kendi adm kazdm elli bin oka
lipts aacyla.
Bugn Hil Ranch diye andan yerde Cooper
ve Greenlavv iki l brakp gmler. Elle yon
tulmu kazklardan yapdma kk bir kare i
tin iinde uyuyan 'Kk Lillie' ile 'Kk David'. Cooper ile Greenlavv ormanlkta yzyirmier dnmlk tarla da atlar. Bugn ben bu
raya nohut ektirdim, bahar geldiinde yeil gb
re olarak kullandmak zere srlecekler.
Hayalciler ve hortlaklar diye kkrdyor
Beyaz Mantk.
Ama bunca aba boa gitmemi diye ya
ntlyorum.
Onlarn hepsi bir kuruntuya dayand iin
yaland diyor.
Ama yaamsal nemli bir yalan diye karlk veriyorum.
Yine de yalan ya! Haydi, doldur kadehini
de kitap raflarn dolduran u yaamsal nemli
228

yalanlar syleyen yalanclar bir gzden geire

lim. VVilliam James zerinde konualm biraz.
Salkl bir adam diyorum. Kendisinden
bakr altna evirmesini bekleyemeyiz ama hi
deilse insann balanabilecei birka salam ve
yararl bir ey bulabiliriz onda.
Beyaz Mantk srtyor:
Duygu haline getirilene kadar idi edilmi
aklclk. O kadar dnmesine ramen sonun
da lmszln duygusallna bal kalm.
Olgular, umut imbiinden szlp inan haline
getirilmi. Akln en olgun meyvesi akln buda
lalamas oluyor. James, mantn doruuna k
m her eyin iyi olduuna inanlrsa gerekten
de byle olacan sylyor.
u senin stndeki et misin sen? Yoksa bu
et senin sahip olduun, senin dndaki bir ey
mi? Ya bedenin - o nedir sylesene. Uyartdar
tepkiye eviren bir makina. Uyartlarla tepkiler
hatrlanan eylerdir ve bylece tecrbeyi olutururlar. yleyse sen bilincinde bu tecrbeler
den baka bir ey deilsin. Herhangi bir anda ne
dnyorsan o'sun sen. Senin Ben'in hem zne
dir hem nesne. Dnen insan dncedir, bilen
insan da bilinen ey, malik de malik olunan.
Bildiin gibi insan bir dnceler akm
dr. Hibir zaman tamamlanmayan srekli bir
olu, hayaletler aleminde aldatc ktan oluan
hayaletlerin rpndr, insan kendisinin gp
gidiini kabul etmek istemez. Yeniden yaamak
iin lm bile gze alr o.
O atomlarla k fskiyelerini, en uzak yl
dz kmelerini, su damlacklarn, duygularn
sivri ularm, cvk amurlu akntar, kozmik
229

ktleleri birbirine katp bunlarn tmn inan

cn, kadn akmm, korkulu phelerin ve kibir
li kstahlklarn incileriyle kartrarak gkleri
rktecek, sonsuzlar artacak bir lmszlk
yaratr kendine. Kendi gbre ynnn stnde
solucan gibi kvrr durur ve karanlkta kay
bolduu zaman kendisini cadlar arasnda sanan
bir ocuk gibi tanrlara seslenerek kendisinin
onlarn kk kardei olduunu, imdi yaama
nn esiriyse de sonunda zgr olacan syle
meye alr. D kuran insan yok olduu za
man onunla birlikte yok olan ve o ld zaman
birlikte len hayaller ve hayal tozlardr bunlar.
nsanlarn kendi kendilerine syledikleri
bu yalanlar, Gece'nin glerine kar sihirli bi
rer dua gibi mrddandklar bu yalanlar hi de '
yeni eyler deildir. lkel kabilelerin, bycle
ri metafiziin babalarydlar. Gece ve lm k
ve yaamn yolunu kesen canavarlard. Metafizikiler inandrmak iin yalan sylemek zorun
da kalsalar da inandrmaya zorunluydular. Ki
lise byklerinin insanlarn da hayvanlar gibi
ldklerini ve sonlarnn ayn olduunu belir
ten o utanmaz yasa, metafizikeri lgna e
viriyordu. Bunlarn lm ve geceyi ahdedecek
lerine yle byle inandklar plan kendi inan
lar, areleri, dinleri ve aralar da felsefeleriydi.
Bataklk klar, mistiklik sisleri, ruhsal
lklar, glgeler arasmda alamalar, gz ka
pal aratrmalar, - ite senin kitap raflarn dol
duran eyler bunlardr. Bak bir kere unlara. u
zavall adamlarn ackl hayallerine bak, bu tut
kulu isyanclara bak, Schopenhaur'lerine, Strindbery'lerine, Tolstoy ve Nietszche'lerine bak hele.
230

Haydi gel. Kadehin boalm. Doldur ve

unut.
Artk beynimde alkol kurtuklar kml k
ml oynamaya baladklar iin dinliyorum s
zn. Kitap raflarmdaki zavall dnrlere ka
deh kaldrrken dudaklarmdan Richard Hovey'in
dizeleri dklyor;
Kanma! Hayat ve Ak, gece ile gndz gibi
Bize ancak canlan ekince verirler kendi
lerini
Biz isteyince deil. Elindeyken kabul et sana
sunulan
Biz kendimiz kurtlara sunulmadan nce.
Seni selamlanm, diye baryor Beyaz Man
tk.
Beynimdeki kurtuklar beni dgma evirir
ken :
Hayr diye atlyorum. Ben senin ne mene
bir ey olduunu biliyor ve senden korkmuyo
rum. Suratmdaki o hazclk maskesi altnda sen
lmn kendisisin ve senin yolun ancak Gece'ye
gtrr. Hazcdm hibir anlam yoktur. O da
bir yalan, bir korkak dndr.
imdi selamlanm seni diye baryor Be
yaz Mantk.
'Ancak bu hayat tamamlamayacaksan eer,
stediin anda sona erdirmekte serbestsin
lmden sonra uyanmak korkusu olmaks
zn.'
Kendi meydan okuyuuma kendim glyo231

rum. u anda Beyaz Mantn gelmi gemi en

byk dzenbaz olduunu ve kulama lm
fsddadm biyorum. Kendi maskesinin dme
sinden kendisi sorumlu imdi. Eski hayalleri
uyandran onun kendi kurtuklar. Genliimin
tesinden o eski sesi bana yeniden duyuran, ya
amn ve kitaplarn bana var olmadm syle
dikleri olanak ve glere sahip olduunu bana
bir kere daha syleyen o.
Yemek gongu alarken kadehimi ters evi
riyorum. Beyaz Mantkla alay ederek sofrada
konuklanma katlyor, yapmack bir ciddiyetle
gnn dergileri zerinde tartyor, nkteler ya
pyorum.
Soytar modas var imdi. Soytar! nsan; fi
lozof olacaksa Aristofanes olsun u halde. Sof
rada hi kimse benim kafay bulduumun far
knda deil. Neeliyim, ite hepsi o kadar. D
nme yorgunluundan usannca, sofradan kalk
tmzda ortaya salon oyunlan atyorum. Hep
birlikte oynuyor ve neemizi srdryoruz.
Akam sona erip de iyi geceler dilendikten
sonra raflan kitapla dolu odamdan geerek yat
tm yere, kendime ve hi de yenik olmayarak
beni bekleyen Beyaz Manta dnyorum. Szar
ken genliin seslendiini duyuyorum. Tpk
Harry Kemp'in duyduu gibi:
Geceleyin Genliin sesleniini duydum:
"Dnyadan aldm eski tat kalmad artk,
Ayaklarm basacak yerim yok imdi,
Sabah gne dnyor,
Bir an bile bekleyemez
Dnyay a bomal artk.
232

Glden dana ksa mrl,

Gkkuan bir grnp bir kayboluyor
Gkyznde parltlarla son bularak
Evet, Genliim ben, nk lyorum.

OTUZYEDNC BLM

Bu anlattm, ruhumun alacakaranlnda

Beyaz Mantkla birlikte yaptm bir gezintiye
rnektir. nsann John Barleycorn ile bir arada
yaad yeri, dilim dnebildii kadar, gster
mek istedim sizlere. Okuyucu on dakikada oku
duu bu ruh durumunun John Barleycorn e ya
anlan binlerce ruh durumundan biri olduu
nu ve bunun sresinin gnler, haftalar, hatta
aylar boyu uzayabeceini unutmamaldr.
Alkoliklik anarm sona eriyor. Beni yery
znde bugne kadar yaatan eyin hak etmedi
im talihim olduunu herhangi bir ayya kadar
syleyebirim. Geni omuz ve gs talihi, sa
lam bnye talihi. Benim onbele onyedi yam
da dayandm ar ikiye o yalardaki ocuk
larn pek az dayanabilirdi. Ve ok az insan be
nim erkeklik yllarmda yaptm gibi alkoln
stesinden gelir ve bunun hikyesini anlatacak
kadar yaayabilirdi. Benim sa kalmamn nede
ni kiisel yeteneimden deil, alkolik bir bnye
ye sahip olmamam, John Barleycorn'un ykm
na direnen bir organizmaya sahip bulunmamdr. Ben yaadm srede pek talihli olmayan
bir sr insann da bu kederli yolda lme git
tiklerini grdm.
Beni John Barleycorn'un atei arasndan ge233

iren talihti, kaderdi, ksmetti, ne derseniz de

yin. Yaamm, mesleim, yaama sevincim yok
olmamtr. Bunlarn kavrulduu dorudur. Ama
kaybedilmi umutlarn geride kalanlar gibi ina
nlmaz mucizevi yollardan savatan kurtulanlar,
llerin says karsnda armlardr.
Eski savalardan sa kalan birisinin Artk
sava olmasn diye bard gibi ben de Artk
genlerimizin zehirle bu savalar son bulsun
diyorum.
Sava durdurmann tek yolu onu durdur
maktr. meyi durdurmann tek yolu da yle.
in afyon kullann, afyon ekimini ve dal
mn yasaklayarak durdurmutu. in'in filozof
lar, din adamlar ve doktorlar bin yl sreyle
soluklar kesilene kadar afyonun aleyhinde ko
numu olsalard, eer afyon kolay elde edile
bilir bir eyse, afyon kullanma alkanl da s
recekti. Bizim yapmz byledir, hepsi bu kadar.
ocuklarmzn yok olmamas iin arsenii,
striktinini, tifo ve verem mikroplarn byk bir
baaryla ortadan kaldrdk. John Barleycorn'a
da ayn biimde davrann. Durdurun onu. Orta
lkta dolamasna izin vermeyin. Ben ne alkolik
ler iin ne de onlar hakknda yazyorum. Gen
lerimiz iin yazyorum. imdi domu ya da do
makta olan salkl, normal ocuklarmz iin
yazyorum.
Srf bu nedenle kasabaya inip kadnlara oy
hakk verilmesi yolunda kullandm oyumu. Ge
lecek kuaklarn karlar ve analar olarak ka
dnlarn, John Barleycorn'un ortadan kaldrlma
s iin alacaklarn biliyorum. Kadnlar rkn
gerek koruyuculardr. Erkekler savurgan, ma234

ceorac .ve Jiumarbazdr... Sonunda kadnlar kur

tarr onlar. nsann kimyada ilk denemesi alkol
yapmak olmutu, o gn bugndr de bunu ya
pp imeye devam etmektedirler. Kadnlarn, er
keklerin bu alkanlklarna ierlemedikleri tek
bir gn bile olmamtr. Ne var ki bu ierlemele
rine bir arlk ekleyecek gleri yoktu. te im
di oy hakkn elde edince ilk yapacaklar i mey
haneleri kapatmak olacaktr. Yoksa gelecek bin
kuan erkekleri buna kalkmazlar.
Kadnlar bilir. Onlar erkeklerin alkol kul
lanmalarnn karlnda hesapsz bir gzya
ve ter bedeli demilerdir. Irklar konusunda ks
kan olduklar iin daha domam bebekler iin
yasalar karacaklardr.
Kolay olacaktr bu. Bundan zarar grecekler
tek bir kuan ayyalardr. Ben de bunlardan
biriyim ve John Barleycorn ile ok uzun sren
ilikim sonunda unu syleyebilirim ki, baka
lar imedii zaman, iki de yoksa benim iin
ikiyi kesmek g olmayacaktr, te yandan
genlerin byk bir ounluu imedikleri iin
alkoln kaldrlmas bunlar hi etkilemeyecek
tir. Meyhaneleri ancak tarih sayfalarnda oku
yacak, onu eski byc yakma gelenei gibi ga
rip bir gelenek olarak greceklerdir.
OTUZSEKZNC BLM

Elbette ki hibir yaam yks, yaam an

latlan kiinin son anma kadar gelmeden tamamlanamaz. Benim hikyem slah olmu bir alkoli
in hikyesi deildir. Ben hibir zaman alkolik
olmadm, hibir zaman slah da olmadm.
235

Bir sr nce yelkenli bir gemiyle Harn Burnu'nu dolaarak yzkrksekiz gn sren bir yol
culuk yapmtm: Yanma iki almamtm ama
istesem bu yzkrksekiz gnn her gn kap
tandan alp iebilirdim. Yine de tek bir kadeh
bile imedim. stemediim iin, arzulamadm
iin imedim. Gemide baka ien yoktu. Ortada
bir iki havas, benim vcudumda da organik bir
alkol ihtiyac yoktu.
O zaman karma basit ve kesin bir sorun
kt: Ne kadar kolay bir imi bu, karaya kn
ca niin buna devam etmeyeyim? Bu sorunun
zerine zerine eildim. Be ay sre alkolle hi
bir ilikim olmadan, bunu ltm bitim kendi
kendime. Gemi deneylerimden de birtakm so
nulara varmtm.
lk olarak, onbin kiide ya da yzbin kiide
birinin bile gerek alkolik olduuna inanmyo
rum. Bence imek bir zihin alkanldr. Tt
ne, kokaine, morfine ve teki uyuturucu ilala
ra benzemez. Alkol ihtiyac zihinde doar. Top
lumsal ortamda yeeren zihn bir eitim ve ge
lime konusudur. Bir milyon ayya arasnda teki
olsun ikiye yalnz bana ierek balamamtr.
Tm ayyalar toplum iinde imeye balarlar.
Alkoln iildii toplum havasnn oynad rol
gz nne alnrsa, alkoln nemsiz olduu g
rlr. kinin toplum ilikilerinde uzun sre ei
tim grmemi, kimyasal yaps itibariyle ikiye
srklenmi bir insan yeryzne pek seyrek ge
lir. Byle insanlarn domu olduklarn kabul
ediyorum ama ben yaadm kadarmca birine
bile rastlamadm bunlarn.
Bu be aylk yolculuk boyunca beden ge236

reksinimlerim arasnda alkol ihtiyac diye D

ey karma kmad. Fakat unu saptadm: Be
nim ihtiyacm zihn ve toplumsald. Alkol d
ndm zaman aklma dostluk geliyordu. Dost
luk deyince de alkol. Dostlukla alkol yapk kar
deler gibiydi. Benim iin ayr yanlar yoktu.
Bylece gvertede kitap okurken ya da bi
riyle konuurken sz benim dolatm yerlerden
birine gelince, gzmn nne hemen oradaki
dostlar ve iilen ikiler gelirdi. Kitapta 'Vene
dik' yazm grnce kaldrrmlara yaylm mey
hane masalarm hatrlardm. Birisi, 'Santiago
Sava' deyince:
Evet, orada bulundum diye cevap verir
dim. Ama gzmn nnde canlanan resmen
ne Kettle Tepesi nede Bar Aacyd. Scak bir
gecede, lmek zere olan bir veremliyle iip ko
nutuum Cafer Cafe Vens' grrdm.
Birisi 'Londra'nn Dousu' dedi mi gzmn
nne prl pr meyhaneler gelir, kulaklarmda
'iki bira, viski' sesleri nlard. Latin Quarter
denince hemen renci kabarelerindeydim. ev
remdeki parlak ve gen yzler buz gibi apsent
lerini yudumlarken Tanr, sanat, sanat, demok
rasi ve varln teki basit sorunlarn tartmak
ta olurduk.
Bylece nmdeki sorunu derinlemesine d
ndm. Dnyann bu gzel yerlerini ancak ay
n koullar altnda olursa bir daha ziyaret et
mek isterdim. Elde kadeh. Bu cmlede bir by
vardr. Bir szlkte yer alan tm szcklerin
anlatabileceklerinden ok daha derin bir anlam
tar. Benim yaam boyu eitdiim bir zihin
alkanldr bu. Beni oluturan unsurlardan bi237

risidir. Zek oyunlar, grltl kahkahalar,

nlayan sesleriyle erkek insanlarn kadehleri el
de, kasvetli d dnyay itip gittike artan bir
nabz atnn elencesi ve lgnlyla beyinle
rini drtklemelerini severim.
Hayr, diye karar verdim sonunda, sras ge
lince ieceim. Raflarmdaki tm kitaplara kar
n, istemeyi retildiim yolda devam etmeye
soukkanllkla ve dnerek karar verdim. e
cektim ama eskisinden daha dikkatli, daha us
taca olarak. Bir daha Beyaz Mant uyandrmayacaktm. Onu uyandrmamay renmitim.
Beyaz Mantk imdi Uzun Hastaln yann
da gmlm yatyor. kisi de bir daha beni ra
hatsz edemeyecekler. Uzun Hastal yerine yatral ok oldu; onun uykusu derindir. Beyaz Mantmki de yle. Ama yine de son olarak atala
rmn John Barleycorn'u ok nceden ortadan
kaldrm olmalarn istediimi syleyebilirim.

BTT

238