MANYETK ALAN KAYNAKLARI

1) ekil 1deki tel paras I=5A lik bir akm tamaktadr.

embersel yayn yarap R=3cm olduuna gre balang
noktasndaki manyetik alann bykln ve ynn bulunuz.
ekil 1

2) L uzunluklu tel ekil 2.ada grld gibi R yarapl halka

ekline getirilmitir. Telden saat dn ynnde I akm
akmaktadr.
a) P noktasnda oluturduu manyetik alan L ve I cinsinden
bulunuz.
b) Ayn tel ekil 2.bdeki gibi kvrldnda P noktasnda
oluan manyetik alan L ve I cinsinden bulunuz.
ekil 2

3) I akm tayan sonsuz uzun tel ekil 3de grld gibi

kvrlmtr. P noktasndaki manyetik alan bulunuz.

ekil 3

4) ekil 4deki kapal ilmekten I sabit akm gemektedir. O noktasnda

manyetik alan Biot-Savart kanunu kullanarak birim vektrler cinsinden
bulunuz.

ekil 4

5) Biot-Savart Kanununu kullanarak yaraplar a ve b olan iki yarm

emberden oluan ve iinden I akm geen ekil 5deki kapal devrenin
a) P noktasndaki manyetik alann byklk ve ynn,
b) Devrenin manyetik dipol momentini bulunuz.

ekil 5

6) I akm tayan kapal bir ilmek ekil 6da grld gibi

drt ksmdan olumaktadr.
a) Biot-Savart yasasn kullanarak O noktasndaki manyetik
alan birim vektrler cinsinden bulunuz.
r
b) Eer kapal ilmek, B = B0 (4i + 2k) (B0 pozitif bir sabit) ile
verilen dzgn bir manyetik alan etkisinde kalrsa, ab ve cd
blgelerine etki eden manyetik kuvveti ve ilmee etki eden
torku birim vektrler cinsinden bulunuz. (Akm ilmeinin
oluturduu manyetik alan ihmal ediniz).
ekil 6

7) ekil 7deki gibi, kenar uzunluu L olan kare eklinde bir

devreden I byklnde bir akm gemektedir. Devrenin
merkezindeki manyeik alann bykln ve ynn
bulunuz.

ekil 7

8) ekil 8de grlen kapal ilmein, P noktasnda oluturduu

manyetik alan birim vektrler cinsinden bulunuz.

ekil 8

9-a) letken bir telden yaplm n kenarl dzgn bir okgen, a yarapl bir emberin iinde
bulunmaktadr. Telden I akm getiinde bir kenarn emberin merkezinde oluturduu
r
I
B manyetik alann byklnn, B = 0 tan( / n) ile verildiini gsteriniz.
2a
b) Kenar says n a giderken sonucun ember merkezindeki manyetik alan deerine
yaklatn gsteriniz.

10) ekil 9da verilen, yaraplar a ve b olan ii bo bir silindirik

iletkenin kesitinden dzgn I akm gemektedir. letkenin iindeki
noktalar iin (a<r<b) manyetik alann byklnn
0 I
r 2 a2
ile verildiini gsteriniz.
B=
r
2 (b 2 a 2 )

ekil 9

10

11) ekil 10da uzun koaksiyel bir kablo kesitten grlmektedir.

Merkezde yarap c=0,5 cm, yn sayfa dzleminin iine doru olan
I=100A akm tayan bir tel ve etrafnda es merkezli i
yarap b=2 cm, ds yarap a=4 cm olan yn sayfa dzleminden dar
doru I akm tayan silindirik tpten olumaktadr.
a) (r < c) r =0,3 cm,
b) (c < r < b) r =1 cm,
c) (b < r < a) r =3 cm,
d) (r > a) r =4 cmde manyetik alanlar bulunuz.
ekil 10

11

12) ekil 11de birim uzunluundan iddetinde akm

geen sonsuz bir dzlemin sayfa dzlemi ile olan kesiti
gsterilmektedir. Akm dzlemi sayfa dzlemine dik
olup akm sayfadan darya doru ynelmitir. Sa el
r
kuralndan B nin izgilerinin ekilde gsterildii gibi
olduunu ve sonsuz akm dzleminin stnde ve altnda
1
bulunan noktalar iin Bnin B = 0 olduunu
2
Amper yasasn kullanarak gsteriniz.
ekil 11

12

13) Bir e eksenli kablonun i ve d tellerinden eit fakat ters

ynlerde I akm gemektedir (ekil 12). Merkez eksenden
uzakln fonksiyonu olarak manyetik alan
(a) i telde,
(b) teller arasndaki blgede,
(c) d (boru eklindeki) telde,
(d) d telin dnda bulunuz (Kablonun i yarap R1, d
yarap R2, dardaki yarap R3).
ekil 12

13

14)

telin

ekseninden

uzakl

gstermek

zere,

rR

iin

akm

younluunun

J (r ) = J 0 (1 r 2 / R 2 ) ve r>R iin J (r) = 0 olduu, R yarapl uzun bir silindirik tel dnnz.
a) Telin iindeki ( rR ) ve dndaki ( r>R ) manyetik alan bulunuz.
b) Manyetik alann maksimum olduu konumu ve maksimum deerini bulunuz.

14

15) R yarapl +x ynnde dzgn I akm tayan iki tel

ekil 13deki gibi konumlandrlmtr.
a) P noktasnda,
b) D noktasnda manyetik alan ve yn bulunuz.

ekil 13

15

16). Sonsuz uzun iki iletken tel, ekil 14de grld gibi paralel
olarak birbirlerinden 4 m uzaklkta bulunmaktadr. 1 numaral telden,
sayfa dzleminden dar doru 8 Alik; 2 numaral telden sayfa
dzleminin iine doru 12 Alik akm gemektedir. Bu iki iletken telin
P noktasnda oluturduklar manyetik alan birim vektrler cinsinden
bulunuz. ( 0 = 4x10 7 Wb / A.m) .

ekil 14

16

17) Toroidal bir selonoidin kesiti, kenar uzunluu L olan bir karedir ve i yarap R olan
bir silindir eklindedir. Sarm says N olan torustan I iddetinde bir akm gemektedir. Kare
kesitten geen manyetik ak ifadesini bulunuz.

17

18) ekil 15de grlen genilii a kalnl ihmal edilen ok uzun metal
eridin merkezinden y mesafede P noktasnda manyetik alann
I
a
byklnn B = 0 Arctg
olduunu gsteriniz.
a
2y

ekil 15

18

19) inden ayn ynde I akm geen paralel iki uzun iletkenin
oluturduu manyetik alan x ekseni ve y ekseni zerinde hesaplaynz.
Manyetik alann x ve y ekseni zerindeki deiiminin grafiini iziniz.

ekil 16

19

20) ekil 17de grlen I akm tayan sonsuz uzun iletken telin,
I akm tayan ve kenar uzunluu d olan kare eklindeki kapal
ilmee etki ettirdii toplam manyetik kuvveti birim vektrler
cinsinden bulunuz.

ekil 17

20

21-a) Ekenar genin kselerinde bulunan 1, 2 ve 3 numaral sonsuz uzun tellerden geen
akmlarn ynleri ekil 18.ada gsterilmitir. 3 numaral tele etki eden manyetik kuvvetin
bykl ve ynn bulunuz.
b) Pozitif z ynnde iinden 5,0 Alik akm gecen tel ile x-y dzleminde iinden 9,0 A lik akm
geen embersel bir ilmek ekil 18.bdeki gibi gsterilmitir. embersel ilmein merkezi P
noktasdr ve y- ekseninden uzakl 25 cm dir. P noktasndaki manyetik alann bykln,
ynn ve y-ekseni ile yapt acy bulunuz.

ekil 18.a

ekil 18.b

21

22

22) Genilii a ve uzunluu b olan dikdrtgen bir ilmek, I1 ve

I2 akmlar tayan sonsuz uzun iki tel arasna ekil 19da
grld gibi yerletirilmitir. lmekten geen toplam
manyetik aky bulunuz.

ekil 19

23

23) Bir kenarnn uzunluu 2cm olan bir sarml kare tel ilmekten saat ynnde 0,2 Alik bir akm
gemektedir. lmek dzlemi solenoidin manyetik alanna dik olacak biimde bir solenoidin iine
yerletiriliyor. Solenoidin birim uzunluunda 30sarm/cm bulunmaktadr. lmein her kenarnn
grd kuvveti ve ilmee etkiyen torku bulunuz.

24

24) ekil 20de grld gibi, sonsuz uzun iki paralel tel,
I1=30A ve I2=10 A akm tamaktadr. ki tel arasndaki uzaklk
d=40 cm olduuna gore;
a) ki telin tam ortasnda bulunan P noktasnda manyetik alan
birim vektrler cinsinden bulunuz.
r
b) P noktasndan v = 5 x10 6 (i + j ) m/slik hzla geen bir
elektrona etkiyen manyetik kuvvet vektrn bularak ekil
zerinde gsteriniz.
c) I1 akm tayan telin l=2mlik ksmna etki eden manyetik
kuvveti bulunuz. ( 0=4x10-7 Wb/A.m, e=1,6.10-19 C).

25

ekil 20

25) ap 2,5 cm ve uzunluu 30 cm olan bir solenoidin sarm says

300 ve zerinden geen akm 12 Adir.
a) ekil 21de grld gibi, merkezi, solenoidin ekseni zerinde
olan ve bu eksene dik olarak yerletirilen 5 cm yarapl bir diskin
yzeyinden geen manyetik aky hesaplaynz.
b) ekil 21.b ayn solenoidin bytlm olarak nden grnn
gstermektedir. Solenoidin iinde, i yarap 0,4 cm ve d yarap
0,8 cm olan blgeden geen manyetik aky hesaplaynz.

ekil 21

26

26) Sarm younluu 100 sarm/cm olan bir solenoidden I iddetinde akm gemektedir. Bir
elektron, solenoid iinde, solenoid eksenine dik olarak 2,3 cm yarapl dairesel hareket
yapmaktadr. Elektronun hz, 1,38x107m/s dir. Solenoidden geen akm iddetini bulunuz.
(me=9,1x10-31 kg, e=1,6x10-19 C).

27

27) Plaka alan 300 cm2, kapasitans 10-7 F olan kondansatr zerine t = 0 da 5,0 A bir akm
boalyor.
a) t = 0 annda plakalar aras voltaj hangi hzla deiir.
b) a kknda elde edilen sonucu kullanarak, dE/dt ve t = 0 annda deplasman akm iddetini
hesap ediniz.

28

28) iddeti 0,1 A olan bir akm, kenar 5 cm olan kare biimindeki paralel plakal kondansatr
yklemektedir. Kondansatrn plaka aral 4 mm ise;
a) Plakalarn arasnda elektrik aksnn zamanla deiim hzn bulunuz.
b) Yer deitirme akmn hesaplaynz .(0=8,85x10-12 C2/N.m2).

29

29) Yarap R olan plastik bir disk zerine q yk dzgn olarak

dalmtr. Eer disk kendi ekseni etrafnda asal frekans ile

dndrlrse (ekil 22),
(a) diskin merkezindeki manyetik alan ve
(b) diskin manyetik dipol momentini bulunuz.

ekil 22

30