Ernest Hemingway - Gunun Tek Isiginda Gercek PDF

ERNEST HEMINGWAY - Gnn Tek Inda Gerek
NSZ
BU HKAYE en azndan benim iin gayet nemli bir yer ve zamanda balar.
Yetikin hayatmn ilk yansn Dou Afrika'da geirdim ve orada ksack bir iki
buuk nesil boyunca yaam olan ingiliz ve Alman aznlklarn tarihini ve
edebiyatn gayet kapsaml olarak okudum. 1953-54 knda Kuzey Yarkresi'nde
Kenya'da neler olup bittiini bilmeden yknn ilk be blmn izlemek biraz g
olabilir.
yi bir eitim grm ve dnyay epey dolam bir siyah Afrikal ve Kikuyu olan
Jomo Kenyatta ingiltere'de yaarken bir ingiliz kadnyla evli idi. Zamann
Britanyasndaki smrge ynetimine gre memleketi olan Kenya'ya dnnce,
Kikuyu'la-rn kendi topraklarn aldklarna inandklar Avrupal gmen iftilere
kar Mau Mau ad verilen bir karaderili iftlik iileri ayaklanmas balatmtr. Bu
Fransa'daki Caliban'n ikyetiydi:
Benden aldnz bu ada, annem Sycorax yoluyla bana geti!
ilk geldiinizde beni okadnz, yere ge koymadnz,
Bana ii meyveli sular verdiniz,
Gece gndz yanan
Byk ve kk klarn adlarm rettiniz;
Ben de sizi o zaman severdim ve
Adann su kaynaklarn, kurak ve verimli yerlerini
Ve btn gzelliklerini gsterirdim.
Mau Mau, krk yl sonra, en sonunda Afrikallarn Sahra'nn aasnda kalan kara
parasnda stnlk salayabildikleri bir Pan-Afrika bamszlk hareketi deildi
yalnzca, byk blm Kikuyu kabilesinin antropolojisine ilikin olan bir eydi. Bir
Kikuyu, kendisini, normal yaamndan alp patronu olan Avrupal gmen iftiye
ynelik bir kamikaze insan roketine dntren kutsal yemini ederek Mau Mau
olurdu. lkenin en yaygn tarm aleti, ingiltere Midlands'indeki elikten yaplma
kaln ve tek keskin ulu, Swahili dilinde panga ad verilen bir pala olup bununla
aldklar kesilir, ukur kazlr ve koullar olutuunda insan ldrlr. Hemen hemen
her tarm iisinin bir pangas vardr. Ben antropolog deilim ve tarif ettiim ey
sama olabilir, ama Avrupal gmen iftiler, karlar ve ocuklar Mau Mau'yu
byle gryorlard. Ve ne ackldr ki, bu uygulamal antropolojinin en ok
ldrd ya da sakat brakt insanlar Avrupal gmen ifti aileleri deil, Mau
Mau yeminine kar kp ingiliz smrge yetkilileriyle ibirlii yapan Kikuyulard.
Bu hikyenin getii srada White Highlands olarak bilinen ve Avrupallar iin
ayrlm olup Kikuyularn kendilerinden alndna inandklar topraklar, geleneksel
Kamba topraklarndan daha yksekteydi ve daha sulakt. Kikuyu diline yakn bir
Bantu dili konuan Kambal iftiler kendi daha verimsiz topraklarna ek olarak
www.cizgiliforum.com Sayfa 1
baka topraklarda da avlanma ih-tiyacndaydlar ve bu nedenle de Kikuyu komular
kadar topraklarna bal deillerdi, ki halk arasndaki kltrel farkllklar ok
hassastr ve bu en iyi Iber Yanmadas'nda yaayan Portekizlilerle ispanyollar arasnda
karlatrma yaplarak anlalabilir. Bunlardan biri iin geerli olann dieri iin
olamayacan oumuz biliriz ve Mau Mau iin de bu byleydi. Ve Ki-kuyular iin
geerli olann ounlukla Kambalar iin geerli olmamas Ernest ve Mary
Hemingway iin hayrlyd; nk aksi takdirde ikisi de o kadar ok gvendikleri ve
anladklarn sandklar hizmetkrlar tarafndan uykularnda para para
edilebilirlerdi.
Altnc Blm'n balangcnda cezaevinden kam yeminli bir grup Kamba Mau
Maularnn Hemingwaylerin safari kampna saldr tehdidi, sabah gnei altnda
eriyen afak sisi
gibi uup gitmitir ve ada okur bundan sonra olacaklar fazla bir glk ekmeden
izleyebilecektir.
Ben ikinci oul olarak ok uygun bir konumda olduumdan ocukluumun sonlar
ile yeni yetmeliimin balarn, Martha Gellhorn ve Mary Welsh ile evlilikleri
dneminde babamn yannda geirdim. On yamdayken bir yaz gn yanllkla
Marty'nin Kba'da tuttuu evde babamn yatak odasna girdiimi ve onlar el
kitaplarnda evlilik yaamndaki mutluluu garanti eden epey atletik bir pozisyonda
seviirler-ken yakaladm hatrlarm. Ben hemen geri ekilmitim ve beni
grdklerini sanmyordum; ancak buradaki hikyenin zerinden geerken babamn
Marty'yi takliti olarak anlatt pasaj okuyunca o sahneyi elli alt yl sonra olanca
canllyla hatrladm.
Hemingway'in iki yz bin kelimelik bu adsz elyazmas yapt, bir gnlk deildir.
Burada okuyacanz, gereinin yans kadar olan bir romandr. Yaamn yirmi be
yl boyunca sandal aacnn kokusu yerine ikiyle doldurarak yok eden Mary'nin;
kendisinin oynad mkemmel e rolnn tam tersini oynayan Debba'y fazlaca ne
kartm olmama pek kzmayacan umuyorum.
Gerek ile kurgu arasndaki o belirsiz nokta bu anlarn tam ortasndadr. Yazar onu
kullanarak bu tr mzii dinlemekten holanan okurlar hi kukusuz memnun
edecek olan pasajlar alar. Ben Kimana'daki safari kampnda bir sre kaldm ve
oradaki beyaz siyah herkesi tanrm ve yeterli derecede aklayamayacam bir
nedenle bu bana 1942 yaznda kardeim Gregory ile Pilar'da geirdiimiz bir ayda
olan baz eyleri hatrlatr. Pilar'n mrettebat geici hizmetleri gren denizcilerdi.
Telsizci bir zamanlar in'de bulunmu olan profesyonel bir denizciydi. O denizalt
avyla geen yazda Sava ve Bart' ilk kez okuma frsat bulmutu. Aslnda ksa
sreli altndan gndzleri ve geceleri ounlukla beklemede olurdu ve roman da
gemi ktphanesindeki kitaplardan biriydi. Onun, anghay'da Beyaz Ruslar tanm
olmas nedeniyle roman daha iyi anladn sylediini hatrlyorum.
Hemingway'in tek kopya ve taslak olan bu eser zerindeki almas, o srada bu
hikyede milletleraras telefonsuz yaayamayan bir hanmla evli Leland Hayward'in
etkisiyle ve ihtiyar Adam ve Deniz filmini ekenlere yardm iin Peru'ya gitmesiyle
kesintiye uramtr. Svey Kanal'n kapatan Svey Krizi'nin Dou Afrika'ya
tekrar gitme planlarn sona erdirmesi, tamamlanmam eserine geri dnmemesinin
bir nedeni olabilir. Bu hikyede okuduklarmzdan onun 'eski gnlerin' Paris'ini
dndn biliyoruz ve belki de eserin yarm kalma nedenlerinden biri de btn
fotojenik gzelliinin etkisi ve heyecan yalnzca birka ay sren, nce dizanteri
sonra da uann dmesiyle kendisini ok hrpalayan Dou Afrika serveni yerine
Paris'i daha byk bir mutlulukla yazabilecei inancyd.
Eer hl yayor olsayd Shadow and Act'ta u yazdklar nedeniyle bu girii
yazmasn Ralph Ellison'dan isteyebilirdim: "Bana hl Hemingway'in neden
Wright'tan daha nemli olduunu mu soruyorsunuz? Bu, beyaz olduu ya da daha
ok 'kabul edildii' iin deildir. Bu, dnyada benim sevdiim ve Wright'in
bilemeyecek kadar yoksun ya da deneyimsiz olduu hava, silahlar, kpekler, atlar,
sevgi, nefret ve ancak cesurlarn ve fedakrlarn zafere dntrebilecekleri imknsz
durumlar gibi eyleri takdir edebildiindendir. Tarif ettii ku avlama yntemlerini
uygulayarak kendimi ve kardeimi yaatabildiim 1937 Ekonomik Bunalm
srasndaki gnlk yaantlarn tekniini ve seyrini bu denli byk duyarllkla
yazd iin, politika ile sanat arasndaki fark ve onlarn yazarla olan gerek
ilikilerini bildii iin. Btn yazdklarnda -ki, bu ok nemlidir- Amerikallarda,
belki de trajedilerini en iyi ifade ettikleri
blues ruhuna ok yakn olan ve bana da kendimi yuvada hissettiren o trajiin de
tesindeki ruha sahip olduu iin..."
Hemingway'in Grnmeyen Adam' okuduuna ve bu kitabn kendisiyle Mary'yi
lme yaklatran iki uak kazasndan sonra kendisini toparlamaya yardmc
olduuna eminim. Ve o srada ellili yalarnn ortasndayd ve yaratc almaya
dnne yol aan olaylardan bir yl sonra Afrika notlarn yine ele almt.
Ellison'un romanndaki tmarhanedeki delileri anlatan sahnenin To Have and Have
Not'ta geen Key West'teki barda emekli askerleri betimledii sahneye ok
benzemesi, taslanda yazarlarn birbirlerinden almalarndan sz eden blm
yazarken Ellison'dan etkilenmi olabileceini dndryor.
Ellison yukarda alnt yaptm makalesini 1960'l yllarn banda, Hemigway'in
1961 yazndaki lmnden ksa bir sre sonra yazmt ve onun tamamlanmam ve
benim burada en kts olmadn umduum bir ekle soktuum Afrika roman
True at first Light' okumamt. Ben burada babamn sabahlan yazd yazlan aldm
ve onu Suetonius'un nl Adamlarn Yaamlarnda syledii eyi yapmaya altm:
"Virgil'in 'Georgtcs'i yazarken her gn, sabah yaratt ok sayda dizeyi dikte ettii
ve sonra gnn onlan en az sayya indirmekle uraarak geirdii sylenir. Kendisi,
iirlerine bir anne ay gibi ekil verdiini syler."
Sadece Hemingway'in kendisi yanm kalm bu tasla bir Ursus horribilis'e
dntrebilirdi. Ben True at First Light'ta sadece bir ocuun oyuncak aysn
sunmaktaym. Onu artk yatarken yatama alacam ve yattktan sonra Tanrya, eer
uyanmadan lecek olursam ruhumu selamete kavuturmas iin dua edip Tanr
senden raz olsun Papa, diyeceim.
Patrick Hemingway
Bozeman, Montana -16 Temmuz, 1998
DOU AFRKA'DA her ey deitii iin bu safaride hibir ey ok basit deildi.
Beyaz avc uzun yllardr yakn dos-tumdu. Ona babama gstermediim saygy
duyardm ve o da bana hi haketmediim halde gvenirdi. Ancak bu gven, hak
etmek iin urunda almaya deer bir eydi. Beni kendi bama brakarak ve yanl
yaptmda dzelterek ok ey retmiti. Bir yanl yaptmda bunun ne olduunu
anlatrd. Eer ayn yanl bir daha yapmazsam, o zaman biraz daha aklard. Ama
gebe ruhlu bir insand ve Kenya'da yirmi bin dnmlk sr iftliine dnecei
iin artk bizi terk ediyordu. Mutlak bir cesarete, btn iyi insani zayflklara ve ok
garip ve nemli olan insan anlayna sahip karmak bir insand. Ailesine ve evine
balyd ve onlar onlardan uzak yaayamayacak kadar severdi. Evini, karsn ve
ocuklarn severdi.
"Bir sorunun var m?"
"Fillerin karsnda aptal gibi kalmak istemiyorum."
"reneceksin."
"Baka?"
"Herkesin senden ok ey bildiini bil, ama kararlar senin verip uygulamak zorunda
olduunu da bil. Kamp ve ynetimini Keiti'ye brak. Mmkn olabildiince iyi ol."
Emretmekten holanan insanlar vardr ve bunlar bu yetkiyi elde etme hevesiyle onu
bakasndan devralmann formaliteleri karsnda byk sabrszlk duyarlar.
zgrlk ve kleliin ideal birleimi olduu iin ben emretmeyi severim.
zgrln iinde mutlusundur ve bu ok tehlikeli olmaya baladnda grevine
snabilirsin. Yllar boyunca sadece kendimi ynetmitim; kendi kusurlarm, gl
yanlarm iyi bildiimden, bunlar bana pek az zgrlk ve pek ok alma imkn
verdiklerinden bkmtm artk. Son zamanlarda benim i yaamm, nedenlerimi ve
amalarm hep bilen insanlarn benim hakkmda yazdklar kitaplar honutsuzlukla
okumutum. Onlar okumak sizin yer aldnz bir sava, sadece orada olmamakla
kalmayp baz durumlarda sava yaplrken henz domam olan kiilerin
yazlarndan okumak gibi bir eydir. Hem i hem d dnyam yazan bu insanlar
benim asla hissetmemi olduum mutlak bir gvenle yazmlard.
Bu sabah byk dostum ve retmenim Philip Percival'in aramzda resmi dil olan o
garip ksa cmlelerle konumam olmasn isterdim. Sormas imknsz olan eyler
bulup sorabilmeyi isterdim, ingilizlerin havaclarna verdikleri talimatlar gibi tam ve
yetkiyle bilgilendirilmi olmay her eyden ok isterdim. Ama Philip Percival ile
aramda hkm sren geleneksellemi yasann Kambalarn geleneksellemi yasalar
kadar kat olduunu biliyordum. Benim cehaletimin sadece kendi kendimi eiterek
azaltlabileceine ok uzun zaman nce karar verilmiti. Ancak bundan byle
yanllarm dzeltecek kimse olmadn biliyordum ve ynetimi ele almann insana
verdii btn o mutlulukla bu bilgi, sabah ok ama ok yalnz yapyordu.
Uzun bir sredir birbirimizi Pop diye aryorduk, ilk balarda, yani yirmi yl kadar
nce kendisine Pop dediimde Bay Percival bu terbiye ihlalinin herkesin iinde
yaplmamas kouluyla buna aldrmamt. Ama elli yama gelip de artk bir yal ya
da Mzee olduumda, o da bana Pop demeye balamt ki, bu bir insana kolayca
verilen ama geri ekildii takdirde l-
Gnn ilk Inda Gerek 13
durucu olan bir iltifat saylrd. Babaa olduumuzda benim ona Bay Percival ya da
onun bana admla hitap edecei bir durumu ne hayal edebiliyorum ne de byle bir
eyi yaamak isterim.
ite bu sabah da merak etmekte olduum ok ey ve sormak istediim ok soru vard.
Ancak alkanlk gerei bu konulan konumazdk. Kendimi ok yalnz
hissediyordum ve o da bunu elbette biliyordu.
"Eer sorunlarn olmasayd elenceli olmazd," dedi Pop. "Sen robot deilsin ve
gnmzde beyaz avc dedikleri ounlukla dili konuan ve bakalarnn izlerini
takip eden robotlardr. Senin dil bilgin snrldr. Ama sen ve kt n salm dostlarn
o izleri yapmsnzdr ve hl yeni bir iki tane yapabilirsin. Eer Kikamba dilinde
aradn kelimeyi bulamazsan ispanyolca konu. Herkes baylr buna. Ya da brak
Memsahib konusun. O derdini senden biraz daha iyi anlatyor nasl olsa."
"Cann cehenneme."
"Oraya gidip sana bir yer hazrlarm," dedi Pop.
"Ve filleri?"
"Onlar aklna bile getirme. Dev csseli budala yaratklar. Herkes zararsz olduklarn
syler. Btn teki hayvanlar iin ne kadar ldrc olduunu dn. Ne de olsa
onlar tyl mastodontlar deildirler. imdiye kadar dii iki kvrm yapan bir tane
grm deilim."
"Sana bunu kim syledi?"
"Keiti," dedi Pop. "Mevsim dnda binlercesini avladn syledi. Onlar ve kl
dili kaplan ve senin brontozorlann."
"Namussuz herif," dedim.
"Hayr. Buna neredeyse inanyor. Elinde bir dergi var ve resimler de ok inandrc.
Sanrm baz gnler inanyor, baz gnler inanmyor. Ona be tavuu getirip
getirmediine ve genel olarak avclna bal."
"O tarih ncesi hayvanlar konusunda gayet iyi resimlendirilmi bir yazyd."
"yle. Resimler ok gzeldi. Ve sen de yurdunda masto-dont ruhsatn
doldurduunu, kl dili kaplan limitini atn ve o yzden Afrika'ya geldiini
syleyince beyaz avc olarak ok hzl bir ykselme gsterdin. Ona bunun gerek
olduunu, senin Wyoming'de Rawlins'den kam bir kaak fildii avcs olduunu
ve sana plak ayakl bir ocukken avcl reten bana sayglarn sunmak ve
yurduna dnp yeni mastodont ruhsat karana kadar el alkanln kaybetmemek
iin geldiini syledim."
"Pop, ltfen bana filler hakknda somut bir ey syle. Biliyorsun, eer ktlk
yapacak olurlarsa ve benden istenirse, onlar ldrmek zorunda kalacam."
"Eski mastodont tekniini hatrla yeter," dedi Pop. "iftenin birinci namlusunu
hortumun ikinci halkasnn arasna yerletirmeye bak. Alnndan balayarak birinci
krktan aa saynca yedincisi. Ani sonu. Eer heyecanlysan kulana sk.
Bunun elenceli bir ura olduunu greceksin." "Teekkr ederim," dedim.
"Memsahib'e bakman konusunda hi kayglanmadm, ' ama biraz da kendine bak ve
elinden geldiince iyi ocuk olmaya al." , "Sende."
"Ben bunu uzun yllar denedim," dedi. Sonra o klasik deyile, "imdi hepsi senin
artk," diye ekledi.
yleydi de. Yln son ayndan bir nceki ayn son gnnn rzgrsz sabahnda hepsi
benimdi.
Yemek adrna ve sonra da bizim adra baktm. Sonra kk adrlara, ate
evresinde dolaan adamlara, sabahn youn iyinde don tutmu gibi grnen
kamyonlara ve av arabasna baktm. Sonra aalar arasndan ok byk ve yakn
grnen ve sabahn ilk nda yeni yam karlarn parlad daa baktm.
"Kamyonda rahat edecek misin?" "Ederim. Kuru olduu zaman bilirsin, iyi yoldur."
"Sen av arabasn al. Ona ihtiyacm olmayacak." "Sen o kadar da iyi deilsin," dedi
Pop. "Bu kamyonu geri verip sana daha salam bir tane gndermek istiyorum. Buna
pek gvenmiyorlar."
Hep 'Onlar'd. Onlar halkt, watu yani. Bir zamanlar 'o-cuklar'd. Pop iin hl
yleydi ya. Onlar ya ocuk yalarnda tanmt ya da babalarnn ocukluklarn
hatrlard. Yirmi yl nce ben de onlar ocuklar diye arrdm ve ne onlar ne de
ben buna hakkm olmadn dnrdk. imdi de o szc kullansam kimse
aldrmazd. Ancak artk bu iler byle yaplmyordu. Herkesin bir grevi ve bir ad
vard. Bir kimsenin adn bilmemek hem saygszlkt hem de batansavmacln
iaretiydi. Ayrca her trl zel ad, ksaltlm adlar, dosta olan ve olmayan lakaplar
da vard. Pop onlara hl ingilizce ya da Swahili dilinde kfrederdi ve onlar da buna
baylrlard. Benim onlara kfretmeye hakkm yoktu ve bunu da asla yapmazdm.
Magadi seferinden bu yana hepimizin belirli srlar ve zel olarak paylat baz
eyler vard. imdiyse sr plan ok eyimiz ve srrn tesine geip anlay olan
eylerimiz vard. Bu srlardan bazlar hi ho deildi bazlarysa yle komikti ki,
silah taycsndan birinin birden kahkahalarla gldn grp adama bakardn ve
ne olduunu anlayp sen de onunla glmeye balardn ve glmeni tutmaya
almaktan miden arrd.
Da ve kampn aalarn arkamzda brakarak ovada yola ktmzda berrak ve
gzel bir sabaht. nmzdeki yemyeil ovada otlarken kuyruklarn sallayan pek
ok Thomson gazali vard. allklara yakn yerlerde gnu ceylanlar ve Grant ceylan
srleri otlamaktayd. Arabay ve kamyonu yeni bitmi ksa otlarn zerinde ileri geri
srerek ve bir utaki kkleri skerek uzun ayrlkta atmz uak pistine vardk.
Krpe bir aatan yontulan direk gecenin sert rzgryla eilmiti ve bir un
uvalndan yaplma rzgr tulumu yere sarkyordu. Arabadan inip direi yokladm.
Her ne kadar eikse de salamd ve rzgr balaynca uval yine dalgalanp ynn
gsterecekti. Gkyznden rzgr bulutlar vard ve buradan yemyeil ayrlarn
tesinde muazzam ve geni grnen daa bakmak ok
hotu.
Kanma, "Pisti ve renkleri ekmek ister misin?" diye sordum.
"Bu sabah her zamankinden daha iyi. Haydi gidip yarasa
kulakl tilkilerle aslana bakalm."
"ok ge oldu artk, bundan sonra ortaya kmaz."
"Belki kar."
Tuz glne doru uzanan eski tekerlek izleri zerinde gidiyorduk. Solumuzda, ak
ova ve sr srsnn bulunma olaslnn yksek olduu ormann kysn
belirleyen san gvdeli aalar vard. Gerek filler tarafndan kklerinden sklm
gerekse frtnadan devrilen aalar yatyordu otlarn sarard yerde. nmzde yeni
yetien ksa yeil imenler ve samzda sk yeil allklardan adacklar vard. Her
tarafta hayvanlar otluyordu. Biz yaklarken onlar da kimi zaman aniden koarak,
kimi zaman yava yava uzaklayorlar, kimi zaman da arabaya yakn bir yerde
otlamaya devam ediyorlard. Ama ka-salar bile yine durup dyorlard. Bu rutin
devriye gezisine ktmzda ya da Miss Mary fotoraf ektiinde tpk avlanmayan
aslanlar karsnda yaptklar gibi bize aldr etmezlerdi. Aslann da yolundan uzak
dururlar ama ondan korkmazlard.
Gnn lk Inda Gerek 17
Ben arabadan dar eilmi, yoldaki izlere bakarken arkamda oturan Ngui de ayn
eyi yapyordu. Direksiyonda olan Mthuka nmz ve iki yanmz kollamaktayd,
iimizde en keskin gze sahip olan oydu. Zayf, zeki ve dnyadan elini eteini
ekmi bir yz, yanaklarnda Wakamba kabilesinin ok biimli izikleri vard. Epey
sard ve Mkola'nn olu olup benden bir ya bykt. Babas gibi Mslman
deildi. Avlanmay severdi ve ok esasl bir srcyd. Asla dikkatsizce ya da
sorumsuzca bir ey yapmazd ama o, Ngui ve ben balca ktlerdik yine de.
Uzun yllardr ok yakn arkadatk. Bir kere kendisine artk kimsede olmayan o
byk derin iziklerin ne zaman yapldn sordum. Bugnlerde bunlar
yaptranlarda sadece ok hafif izikler vard.
"ok byk bir Ngoma'da," dedi. "Anlarsn ya. Bir kz memnun etmek iin." Ngui
ve Miss Mary'nin silah taycs Charo kahkahay bastlar.
Charo gerekten dindar bir Mslmand ve doru szl olarak tannrd. Kukusuz
ka yanda olduunu bilmezdi ama Pop onun yetmiini am olduunu tahmin
ediyordu. Sar bandayken Miss Mary'den be santim daha ksayd ve imdi onlar
yanyana rzgr ynne doru ormana koan ve iki yanna ve arkasna bakan byk
antilopu seyrederlerken grdmde, Miss Mary ve Charo'nun hayvanlara ne garip
bir ift olarak grndklerini dndm. Grne baklrsa hibir hayvan onlardan
korkmuyordu. Bunun kantlandn pek ok kez grmtk. Hayvanlar orman yeili
ceketiyle bu ufak tefek sarnla onun mavi ceketli ve daha da kk siyah
arkadandan korkacaklar yerde onlara ilgi duyuyor gibiydiler. Sanki bir sirki ya da
ok garip bir eyi seyretmelerine izin verilmiti ve yrtc hayvanlar da onlar
kesinlikle cazip buluyorlard. Bu sabah hepimiz rahattk. Afrika'nn bu ksmnda her
gn iyi ya da
kt bir ey mutlaka olurdu. Sabah uyandnzda sanki bir kayak veya hzl bir kzak
yarna katlacakmsnz gibi bir heyecanla dolu olurdunuz. Bir eyin olacan ve
ounlukla da saat on birden nce olacan bilirdiniz. Afrika'da uyandmda mutlu
olmadm bir tek sabah hatrlamyorum. Hi olmazsa, tamamlanmam ileri
hatrlayana kadar... Ama bu sabah o anlk ynetim sorumsuzluu iinde rahattk ve
temel sorunumuz olan srlar kendilerine eriemeyeceimiz bir yerde olduklar iin
mutluydum. nk yapmay umduumuz ey iin bizim onlara gitmemiz yerine
onlarn bize gelmeleri gerekliydi. "Ne yapacaksn?"
"Arabay getir ve byk suda izleri aradktan sonra ormann batakln kenarnda
olan yerine gidip oraya da bakalm, sonra buradan uzaklaalm. Rzgr ynnde
olacamz iin onu grebilirsin. Ama grmeyebilirsin de."
"Gerenuk topraklarndan dnebilir miyiz?" "Elbette. Yola ge ktmz iin zr
dilerim. Ama Pop'un gitmesi falan..."
"Oraya gitmek isterim. Orada bir Noel aac iin ihtiyacmz olan eyleri
arayabilirim. Aslanm orada m dersin?" "Herhalde. Ama o arazide onu gremeyiz."
"yle kurnaz bir hayvan ki. Onu o gn aacn altnda vurmama neden izin
vermediler ki. Bir kadn ancak yle aslan
avlar."
"yle avlarlar. Bir kadnn vurduu en gzel siyah yeleli aslann gvdesinde krk
kurun vard. Ve sonra gzel resimler ekerler ve mrlerinin sonuna kadar o aslan
hakknda arkadalarna ve kendilerine yalan syleyip dururlar."
"Magadi'deki o ahane aslan skaladma zldm."
"zlme. Gurur duy."
"Neden byle olduumu bilmiyorum. Onu vurmam gerek ve vuracam ey, gerek
bir aslan olmal."
"Onu avlamakta arya katk, sevgilim. ok kurnaz. imdi kendisine gveninin
yerine gelip de yanl bir ey yapmasn beklememiz gerek."
"O yanl yapmaz. O senden de Pop'tan da daha kurnaz-dr."
"Bak yavrum, Pop onu senin vurman istedi. Eer seni sevmeseydi herhangi bir
aslan vurabilirdin."
"Ondan sz etmeyelim," dedi kadn. "Ben Noel aacn dnmek istiyorum. ok
gzel bir Noel geireceiz."
Mthuka Ngui'nin kendisini almak iin geldiini grp arabay altrmt. Bindik,
Mthuka'ya batakln teki kesindeki suyu iaret ettim. Ngui ile arabann
kenarlarndan sarkarak izleri arandk. Papirs bataklna gidip gelen tekerlek ve
hayvan izleri vard. Taze gnu izleri ve zebralarla Tommy'nin izleri de...
Ormana yaklatka bir insan izi de grdk. Sonra izme-li birinin ayak izleri. Bu
izlerin stne hafif bir yamur yamt. Yayan olarak izlemek iin arabay
durdurduk.
"Sen ve ben," dedim Ngui'ye.
"Evet," diye srtt. "Birinin iri ayaklan var ve sanki yorulmu gibi yryor."
"Biri plak ayakl ve sanki tfek ar geliyormu gibi yryor." Mthuka'ya, "Arabay
durdur," dedim, indik.
"Bak," dedi Ngui. "Biri sanki ok yalym ve gzleri glkle gryormu gibi
yryor. izmeli olan."
"Bak," dedim ben de. "plak ayakl olan, sanki be kars ve yirmi inei varm gibi
yryor. Biraya bir servet harcam."
"Bir yere varamayacaklar," dedi Ngui. "Bak, izmeli olan her an lecekmi gibi
yryor. Tfein arlndan sendeliyor." ,
"Burada ne ileri var sence?"
"Ne bileyim ben? Bak, izmeli olan imdi biraz glen-
"Shamba'y dnyor," dedi Ngui.
"Kwenda na Shamba."
"Ndio," dedi Ngui. "izmeli olan sence ka yanda-
"Bu seni hi ilgilendirmez," dedim. Arabann gelmesi iin iaret ettik, yanmza
gelince de bindik. Mthuka'ya ormann giriine doru devam etmesini syledim.
Src ban sallayarak glyordu.
"Kendi izlerinizi neden takip ettiniz?" dedi Miss Mary. "Herkes gldne gre
komik olmalyd sanrm. Ama aptalca bir ey gibi grnyordu."
"Eleniyorduk." '<
Ormann bu ksm bende hep bir sknt yaratrd. Fillerin bir ey yemeleri gerekirdi
ve yerlilerin iftliklerini yok etmek yerine aalar yemeleri daha uygundu. Ancak
devirdikleri aalardan yedikleri o kadar azd ki, bunu grmek insan rahatsz ederdi.
Afrika'da yaad blgede srekli olarak oalan tek hayvan tr fildi. Bunlar
yerliler iin sorun olacak kadar oalnca ldrlmeleri gerekiyordu. Sonra da
rastgele ldrlyorlard. Bu ii yapan ve bundan zevk alan insanlar vard. Bunlar
yal erkekleri, gen erkekleri, diileri ve yavrular ldrrler ve ou da bu
yaptklarndan zevk alrd. Bir tr fil avclnn kontrol edilmesi gerekirdi. Ancak
ormana verilen bu zarar ve aalarn nasl sklp yerlerinden kartldn ve
kabuklarnn soyulduunu grp geceleri bir yerli Shamba-smda neler
yapabileceklerini de bildiimden kontrol sorunu zerinde dnmeye koyuldum. Bu
arada ormann bu blgesine girdiini grdmz iki filin izlerini aryordum. O
filleri ve gnlerini geirmek iin nereye gideceklerini biliyordum ama izlerini grp
de bizim nmzde olduklarndan emin ol-
madan Miss Mary'nin uygun bir Noel aac aramaya kmas konusunda ok dikkatli
olmalydm.
Arabay durdurduk, byk tfei alp Miss Mary'nin inmesine yardm ettim.
"Yardma ihtiyacm yok," dedi.
"Bak, sevgilim," diye anlattm. "Byk tfekle yannda olmalym."
"Sadece bir Noel aac seeceim."
"Biliyorum. Ama ormanda her ey olabilir. Olmutur da."
"O zaman Ngui yanmda olsun."
"Charo burada."
"Sevgilim, ben senden sorumluyum."
"Ve o konuda gayet skc da olabiliyorsun."
"Biliyorum." Sonra, "Ngui," dedim.
"Bwana?"
aka falan kalmamt.
"ki filin ormann iyice iine girip girmediklerini kontrol et. Kayalarn oraya kadar
git."
"Ndio."
Ngui benim Springfield'imi sa elinde tayarak otlar arasnda iz arayarak akla
yrd.
"Sadece bir tane semek istiyorum," dedi Miss Mary. "Sonra bir sabah gelip yerinden
skeriz ve hava daha serinken gtrp kampa dikeriz."
"Nasl istersen yap," dedim. Ngui'yi izliyordum. Bir kere durup dinlemiti. Sonra ok
byk bir dikkade yrmeye devam etti. Gmi renkli kk aalara bakp en
uygun boy ve ekilde bir tane arayan Miss Mary'yi izledim ama omzumun zerinden
de Ngui'ye bakyordum. Bir kere daha durup dinledi ve sonra sol koluyla ormann
iini iaret etti. Bana dnp bakt, geri dnmesi iin elimi salladm. Komadan, ama
mmkn olduu kadar hzl yryerek yanmza dnd.
"Neredeler?" diye sordum.
"Geip ormana girmiler. Seslerini duydum. Yal erkek
ve askari'si."
"iyi," dedim.
"Dinle," diye fsldad. "Faro." Sadaki sk orman gsterdi. Hibir ey duymamtm.
"Mzuri motocah," dedi. Yani: "Arabaya girseniz iyi olur." "Miss Mary'yi al."
Ngui'nin gsterdii yana dndm. Sadece gmi renkteki allar, yeil imenleri ve
zerlerinden sarmaklar sarkan yksek aa dizisini gryordum. Sonra derin bir
mrlty andran grlty duydum. Dilinizi damanza yaptrp titretirecek kadar
hzl flediinizde kan ses gibiydi. Ngui'nin iaret ettii yerden geliyordu. Ama
hibir ey gremiyordum. 577'nin emniyet mandaln ileri itip bam sola evirdim.
Miss Mary arkama doru aprazlamasna geliyordu. Ngui kolundan tutuyordu ama
kadn sanki ayaklarnn altnda yumurta varm gibi basmaktan korkarak
yrmekteydi. Charo da onun ardndan geliyordu. Sonra o keskin mrlty duydum
yine ve Ngui'nin Springfield'i elinde hazr tutarak geride kaldn ve Charo'nun Miss
Mary'nin kolunu tutmak zere ne ktn grdm. Src Mthuka'nn sar
olduunu ve suaygmn duymayacan biliyordum. Ama dier n grnce ne
olduunu anlayacakt. evreme baknmak istemiyordum. Ama baktm ve Charo'nun
Miss Mary'yi av arabasna doru acele etmesi iin ekitirdiini grebiliyordum.
Ngui de elinde Springfi-eld'le onlar izliyor ve omzunun zerinden arkasna
bakyordu. Benim grevim suaygrm ldrmemekti. Ama bize saldrrsa ve baka
yolu yoksa ldrmek zorunda kalacaktm. Hayvan geri evirmek iin ilk namluyu
yere boaltacaktm. Eer dnme'se iftenin ikinci namlusuyla ldrecektim. Kendi
kendime, ok teekkr ederim, dedim. Kolay bir iti.
Tam o anda arabann motorunun altn ve arabann dk vitesle hzla
yaklamakta olduunu duydum. Bir metre bir metredir diyerek gerilemeye baladm
ve kazandm her metreyle biraz daha rahatladm. Araba sert bir dnle yanma
geldiinde, emniyeti kapatp n koltua adadm anda suaygr da sarmaklar ve
allklar arasnda frlad. ok byk bir diiydi ve ok hzl kouyordu. Arkasnda
koan kk yavrusuyla ok komik bir hali vard.
Bir an bize yaklaacak olduysa da araba hzland. nmzde epey geni bir aklk
vard, Mthuka arabay sola evirdi. Suaygr bir sre kotuktan sonra yavalad,
yavrusu da arkasnda yavalad.
"Resim ekebildin mi?" diye sordum Miss Mary'ye.
"Hayr. Tam arkamzdayd."
"kt zaman da ekmedin mi?"
"Hayr."
"Eh, seni sulayamam."
"Bir Noel aac setim ama."
Gereksiz yere ve sersemce, "Seni neden korumak istediimi anladn sanrm," dedim.
"Hayvann orada olduunu biliniyordun."
"O buralarda yaar ve su imek iin batakln kysna gider."
"Herkes ok ciddiydi," dedi Miss Mary. "Siz akaclarn hi bu kadar ciddi olduunu
grmemitim."
"Sevgilim, hayvan ldrmek zorunda kalmam ok kt olacakt. Ve senin iin
kayglanyordum."
"Herkes o kadar ciddiydi ki," dedi. "Ve hepsi de kolumu tutuyordu. Arabaya
dnmesini bilirdim. Kolumun tutulmasna gerek yoktu."
"Bak," dedim. "Bir ukura dmemen ya da ayan bir yere arpmaman iin
tutuyorlard kolunu. Gzleri srekli yerdeydi. Suaygr ok yaknd ve her an
saldrabilirdi ve onu ldrmemize izin yok."
"Onun yavrulu bir dii olduunu nasl anladn?" "Mantk gerei. Drt aydr
buralarda." "Noel aalarnn yetitii yerde olmamasn isterdim." "Aacn
alacaz."
"Sen hep sz verirsin," dedi. "Ama Bay P. buradayken her ey ok daha basit ve
iyiydi."
"Elbette," dedim. "Ve G.C. de buradayken daha kolay oluyor. Ama u anda bizden
baka kimse yok ve ltfen Afrika'da kavga etmeyelim. Ltfen."
"Ben kavga etmek istemiyorum," dedi. "Kavga ediyor da deilim. Sadece siz
akaclarn o kadar ciddi ve o kadar erdemli olmanzdan holanmyorum."
"Sen hi suaygrnn ldrd birini grdn m?"
"Hayr. Ve sen de grmedin."
"Doru," dedim. "Ve grmeye de niyetim yok. Pop da
grm deil."
"Hepinizin yle ciddilemenizden holanmadm."
"Bu suaygrn ldremediim iindi. Eer ldrebilirsen o zaman bir sorun yoktur.
Sonra seni dnmek zorundaydm."
"Eh, beni dnmeyi brak artk. Noel aacn almay dn."
Her naslsa kendimi pek erdemli hissediyordum ve konuyu datmas iin Pop'un
orada olmasn isterdim. Ama Pop bir daha asla yanmzda olmayacakt.
"Hi olmazsa gerenuk topraklarndan dneceiz, deil
mi?"
"Evet. u ilerdeki byk kayalarn oradan saa dnp, maymunlarn imdi girmekte
olduklar o aaln kenarndaki amurlu dzlkten geip douya, teki suaygr
blgesine varacaz. Oradan gneydouya, eski Manyattaya girdik mi gerenuk
topraklarnda olacaz."
"Oraya varmak iyi olacak," dedi. "Ama Pop'u zledim dorusu."
"Ben de," dedim.
insann ocukluunun bir paras olan mistik lkeler her zaman vardr. Kimi zaman
uyurken ryalarmzda hatrladmz ve gittiimiz yerler... Bunlar geceleri
ocukluumuzda olduu kadar gzeldirler. Eer onlar grmek iin giderseniz
bulamazsnz. Ama eer geceleri ryanzda grecek kadar talihliy-seniz hep
oradadrlar.
Afrika'da byk dan eteinde yer alan batakln kysndaki nehrin yaknlarnda
byk karadiken aalarnn glgesindeki dzlkte yaadmzda byle lkelerimiz
vard. Teknik olarak artk ocuk deilsek de, pek ok bakmdan hl ocuk
olduumuza emindim. ocuksu, bir kmseme terimi olmutu artk.
"ocuklama, sevgilim."
"ocuklayor olmak iin dua ediyorum. Sen ocuklama."
insann kendi isteiyle ilikide bulunduu birinin, "Olgun ol. Dengeli ol, evrene
uyumlu ol," dememesi kran duyulacak bir eydir sanrm.
Afrika o yallyla profesyonel istilaclar ve smrgeciler dnda herkesi
ocuklatrr. Afrika'da kimse, "Neden by-myorsun?" demez kimseye. Btn
insanlar ve hayvanlar her yl bir yl daha yalanrlar ve bazlar bir yllk daha bilgi
elde ederler. En abuk len hayvanlar en hzl renenlerdir, ki yanda, gen bir
ceylan olgun, dengeli ve evresine uyum salamtr. Drt haftalkken dengelidir ve
evresine uyum salamtr, insanlar lkeye kyasla ocuk olduklarn bilirler ve
askerlikte olduu gibi kdemlilik ve yallk birbirlerine ok ya-
kndr. Ama bir ocuun yreine sahip olmak ayp bir ey deildir. Bir ereftir. Bir
insan olarak davranmaldr. Koullar kendi lehine olduu zaman arpmay tercih
ederse de, her trl aleyhte koula kar ve sonucu dnmeden savamaldr.
Mmkn olduunda kabilesinin yasalarn ve geleneklerini izlemeli ve mmkn
olmadnda kabile disiplinini kabul etmelidir. Ama bir ocuun yreini, bir
ocuun drstln ve bir ocuun tazeliini ve soyluluunu tayor olmas asla
bir sitem konusu olamaz.
Mary'nin neden bir gerenuk ldrme ihtiyacnda olduunu kimse bilmiyordu. Bu,
uzun boyunlu garip bir ceylan tryd ve erkeinin bann n tarafnda kaln, ksa
ve kvrml boynuzlar vard. Bu lkede etleri pek makbuld. Ancak Tommy ve
impala ok daha lezzetliydi. ocuklar gerenuku ldrme isteinin, Mary'nin diniyle
ilikili bir ey olduunu sanyorlard.
Mary'nin aslann neden ldrmesi gerektiini herkes anlyordu. Yzlerce safariye
katlm yallardan bazlar iin onun hayvan neden eski yntemle ldrmesi
gerektiini anlamak gt. Ancak bunun da gerenuku tam le saatinde ldrme
gereklilii gibi dini bir gerei olmalyd. Anlald kadaryla Miss Mary iin
gerenuku normal ve basit yntemle ldrmenin bir anlam yoktu.
Sabah avnn, daha dorusu devriyesinin sonunda gere-nuklar sk allklar arasnda
olurdu. Eer bir talihsizlik eseri birine rasdayacak olursak Mary ile Charo arabadan
inip hayvan kovalayacaklard. Gerenuklar kaacaklard. Ngui ile ben grevimiz
gerei iki avcy izleyecektik ve bizim varlmz hayvanlarn kamaya devam
etmelerini salayacakt. Sonunda ge-renuklar kovalayamayacak kadar scak olacak
ve Charo ile
Mary arabaya dneceklerdi. Bildiim kadaryla bu gerenuk avlarndan hibirinde bir
tek el bile ate edilmi deildi.
"Lanet olsun bu hayvanlara," dedi Mary. "Bir erkein bana baktn grdm. Ama
grdm sadece ba ve boynuzlaryd. Sonra bir baka alnn ardna girdi, dii mi
erkek mi kestiremedim. Sonra da kayboldu gitti. Onu vurabilirdim ama sadece
yaralayacamdan korktum,"
"Baka bir gn vurursun. Bence onu gayet iyi kovaladn."
"Eer seninle arkadan gelmeseydiniz..."
"Ama gelmemiz gerek, sevgilim."
"Bktm artk. Herhalde hepiniz Shamba'ya gitmek isti-yorsunuzdur."
"Hayr. Sanrm doru kampa gidip souk birer iki ieriz."
"lkenin bu lgn yanm neden sevdiimi bilemiyorum," dedi. "Aslnda gerenuklara
da kar deilim."
"Buras ln bir adas gibi. Buraya varmak iin byk bir lden geiyormuuz gibi.
Ve her l gzeldir."
"Grebildiim kadar iyi, abuk ve hzl ate edebilmeyi isterdim. Bir de ksa boylu
olmamay. Sen ve dierleri aslan grdnzde ben grememitim."
"Berbat bir yerdeydi."
"Nerede olduunu biliyorum ve buradan da fazla uzak deildi."
"Hayr," dedim. Srcye dndm. "Kwenda na campi." "Shamba'ya gitmediin iin
teekkr ederim," dedi Mary.
"Shamba konusunda bazen gerekten iyisin." "iyi olan sensin." "Hayr, deilim.
Oraya gitmenden ve renmen gereken
eyleri renmenden holanyorum."
"Bir ey iin arlana kadar artk oraya gitmeyeceim." "Seni aracaklardr," dedi.
"Orasn hi merak etme."
Shamba'ya gitmediimiz zaman, kampa dn yolu ok gzeldi. Birbiri ardna alan
dzlkler gller gibi birbirlerine balydlar; kylarnda yeil aalar ve fundalklar
yer alyordu. Her yanda kouan Grant ceylanlarnn drt ke beyaz klar ve
kahveli beyazl gvdeleri vard; diiler uar gibi hzla kouyorlar, erkeklerin o
marur ar boynuzlar geriye doru sallanyordu. Sonra sarmaklarla kapl uzun bir
aal dnnce arkasnda Da olan sar aalar arasndaki yeil adrl kampa
geliyorduk.
Bu kamptaki ilk yalnz gnmzd ve byk aacn glgesindeki yemek adrnn
tentesi altnda oturup yemek ncesinde ikilerimizi nceden nce, Mary'nin
ykanmaktan dnmesini beklerken bir sorun olmayacan ve rahat bir gn
geireceimizi umuyordum. Kt haber abuk gelirdi ama ben yemek atelerinin
evresinde bekleen mjdecileri grmemitim dorusu. Odun kamyonu henz
dnmemiti. Kamyondakiler su da getireceklerdi ve geldiklerinde herhalde Shamba
hakknda haberleri de olacaklard. Ben ykanm, gmleimi deitirmi, ortumu ve
mokasenlerimi giydiim iin glgelikte ok rahat ve serindim.
adrn arka kapa ak olduundan dadan karn tazeliini tayan serin rzgr
hissediyordum.
Mary adra gelip, "ikini imemisin," dedi. "Ben ikimize de hazrlayaym bari."
Yeni tlenmi soluk renkli safari pantolonu ve gmlei iinde taptaze ve ok
gzeldi. Campari ile cini uzun kadehlere koyup branda bezinden su kutusunda souk
sifonu ararken, "Gerekten yalnz olduumuza seviniyorum," dedi. "Magadi gibi
olacak, hatta daha da iyi." ikileri hazrlad, benimkini verdi, kadeh tokuturduk.
"Bay Percival'i severim ve onun yanmzda olmas houma gider. Ama seninle benim
yalnz olmamz hepsinden iyi. Bana yle gzkulak olmana kzmayacam
ve huysuzlanmayacam. Muhbiri sevmek dnda her eyi yapacam."
"ok iyisin," dedim. "En ok da yalnz olduumuzda eleniyoruz. Ama bir budalalk
yaparsam bana kar sabrl olmalsn."
"Sen budala deilsin ve ok gzel vakit geireceiz. Buras Magadi'den daha da ho
bir yer ve tamam bizim. ok gzel olacak, greceksin."
Darda bir ksrk duyuldu. Kim olduunu anlamtm ve burada yazmamn doru
olmayaca bir ey dndm.
"Pekl, gel ieri," dedim. Gelen Avlanma Dairesi Muhbiriydi. Uzun pantolon, ince
beyaz izgili temiz lacivert gmlek giymi uzun boylu arbal grnl bir
adamd. Banda yass bir apka, omuzlarnda bir al vard. Bu giyim eyalarndan
herbiri sanki kendisine armaan edilmi gibi duruyordu zerinde. ahn
Laitokitok'taki Hindu maazalarndan birinde satlanlardan olduunu biliyordum.
Kara yz bir zamanlar ok gzeldi herhalde. eitli aksanlarn karm gayet
dzgn bir ingilizcesi vard.
"Bir katil yakaladm bildirmekten eref duyarm, efendim," dedi.
"Nasl bir katil?"
"Bir Masai katili. Ar yaral ve yannda babasyla amcas var."
"Kimi ldrm?"
"Kuzenini. Unuttunuz mu? Yaralarn siz sarmtnz."
"Adam lmedi ki. Hastanede yatyor."
"O zaman cinayet giriimi olur. Ama onu yakaladm. Bunu raporunuza yazacaksnz,
kardeim, bunu biliyorum. Efendim, cinayet giriiminde bulunan katil ok kt
durumda ve yaralarn sarmanz istiyor."
"Pekl, gelir bakarm," dedim. "Kusura bakma, sevgilim."
y, "nemli deil," dedi Mary. "Hi nemli deil."
"Bir iki iebilir miyim, karde?" dedi Muhbir. "Mcadelede yoruldum da."
"Bok," dedim. "Kusura bakma, sevgilim." "nemi yok," dedi Miss Mary. "Bundan
daha yerinde bir szc ben de bulamazdm."
"Alkoll iki demedim," dedi Muhbir soylu bir tavrla. "Bir yudum su istemitim."
"Olur," dedim.
Cinayet giriiminde bulunan adam, babas ve amcas ok skntl grnyorlard.
Hepsini selamladm, el sktk. Katil gen bir savayd, baka bir savayla
mzraklanyla akala-yorlard. "Bir tartma konusu yoktu," dedi babas. Sadece
oynuyorlard ve olu teki genci kazayla yaralamt. Bunun zerine arkada da
mzran ona sallam ve olu da yaralanmt. Bylece ikisi de kzp kapmlard
ama ikisinin de ldrme amac yoktu. Olu arkadann yaralarn grnce onu
ldrdnden korkmu, kap saklanmt. imdi de babas ve amcasyla gelmiti ve
teslim olmak istiyordu. Babas btn bunlar anlatrken olu da ban sallayarak onu
onaylyordu.
evirmen araclyla babaya teki delikanlnn hastanede ve iyilemekte olduunu,
onun ve akrabalarnn bu olann aleyhinde su duyurusunda bulunmadn anlattm.
Baba kendisinin de ayn eyi duyduunu syledi.
Yemek adrndan getirilen salk antasndan yararlanarak delikanlnn yaralarn
sardm. Yaralan boynunda, gsnde, kolunun st ksmnda ve srtndayd ve hepsi
de iltihaplan-mt. Yaralar temizledim, mikroplar ldrmek iin ilerine oksijenli
su dktm, bir daha temizledim, sonra ok hoa giden ve renkli bir etki yaratan
tentrdiyodu srdm, ardndan hepsine slfat tozu dkerek zerlerine birer gazl bez
yerletirip sardm.
evirmenlik yapan Muhbir araclyla yallara genlerin Laitokitok'ta Golden Jeep
arab imek yerine mzraklarn kullanmay renmelerinin ok daha iyi olacan
syledim. Ama ben yasa adam deildim, baba olunu kydeki polise gtrmeliydi.
Ayn zamanda orada yaralarna bir daha baktrma-lyd ve penisilin vermelerini
istemeliydi.
Bu mesaj alan iki yal adam nce birbirleriyle konuup sonra bana dndler. Ben
onlarn konumalar srasnda konuya btn dikkatin verildiini gsteren sesleri
kardm.
"Efendim, sizin bir karar vermenizi istiyorlar ve kararnza uyacaklarn sylyorlar.
Btn anlattklarnn gerek olduuna yemin ediyorlar ve sizin zaten teki Mzeelerle
de konutuunuzu sylyorlar."
"Onlara genci polise gtrmeleri gerektiini anlat. Herhangi bir ikyet olmadna
gre polis herhalde bir ilem yapmayacaktr. Polis Bomasna gitmeliler, yara kontrol
edilmeli ve ocua penisilin verilmeli. Bunlar mutlaka yaplmal."
iki adamla ve gen savayla tokalatm. Zayf, dimdik ve yakkl bir oland ama
yorgundu ve ben yaralarn temizlerken gzn bile krpmam olmasna ramen
strap ektii belliydi.
Muhbir beni yatak adrmzn kapsna kadar izledi. Ellerimi mavi sabunla iyice
ykadm. "Bak," dedim. "Polise benim sylediklerimi ve Mzee'nin bana
sylediklerini tam tamamna sylemeni istiyorum. Eer kendiliinden bir eyler
eklemeye kalkrsan bana gelecekleri biliyorsun."
"Kardeim benim sadakat gstermeyeceimi ve grevimi yapmayacam nasl
dnebilir? Kardeim benden nasl kukulanabilir? Kardeim bana on ilin dn
verebilir miydi acaba? Aybanda derim."
"On ilin seni iinde bulunduun beldan kurtarmaz."
"Biliyorum. Ama on ilin on ilindir."
purf" Al bakalm." '
, :, " Shamba'ya bir armaan gndermek ister misiniz?" i ' "Onu ben kendim
yaparm." s "Haklsn, karde. Sen hep haklsn ve hep cmertsin."
"Palavray kes. imdi git de kamyonla gitmek iin Masa-ilerin yannda bekle. Dul
kadn bulacan ve sarho olmayacan umarm."
adra girdiimde Mary beni bekliyordu. New Yorker'i
okuyor ve Camparili cinini iiyordu. "Yaras ar myd?"
"Hayr. Ama yaralar iltihaplanmt. Biri epey ktyd." "Manyattada o gn
geirdikten sonra hi amam. Sinekler felaketti."
"Sinek srklarnn yaray temiz tuttuu sylenir," dedim. "Ama dorusu
kurtuklardan tiksiniyorum. Yaray belki temiz tutuyorlar ama ok da geniletiyorlar.
Bu olann boynundaki de daha fazla genilemeye gelmezdi."
"teki ocuk daha ar yaralyd, deil mi?" "Evet. Ama tedavisi hemen yaplmt."
"Amatr bir doktor olarak epey pratik yapyorsun. Kendi kendini de tedavi
edebilecek misin?"
"Neyimi?"
"Kimi zaman gelen eyleri. Sadece bedensel olanlardan
sz etmiyordum."
"Ne gibi yani?"
"Muhbirle Shamba hakkndaki konumana kulak misafiri oldum. Sizi dinliyor falan
deildim ama. adrn hemen dndaydnz ve o da sarca olduundan sen yksek
sesle konuuyordun."
"zr dilerim," dedim. "Kt bir ey mi syledim?"
"Hayr. Sadece armaanlar hakknda. Kadna ok arma an gnderir misin?"
"Hayr. Aile iin her zaman mafuta, eker ve ihtiya duyduklar teberileri
gnderirim, ila ve sabun... Ona iyi ikolata alrm."
"Ona byk armaanlar vermez misin?"
"Hayr. Elbise..."
"Gzel bir elbise."
"Bunu yapmak zorunda myz, sevgilim?"
"Hayr. Konumayacam artk. Ama ilgimi ekiyor ite."
"Eer istersen onunla bir daha hi grmem."
"Bunu istemem," dedi. "Okuma yazma bilmedii iin sana mektup yazamayan bir kz
olmas bence ok harika bir ey. Senin yazar olduunu, hatta yazar diye bir ey
olmadn bilen biri. Ama onu sevmiyorsun, deil mi?"
"Ondan o sevimlii kstahl iin holanyorum."
"Ben de kstahm," dedi Miss Mary. "Belki de ondan bana benzedii iin
holaniyorsundur. Olmayacak ey deil."
"Senden daha ok holanyorum ve seni seviyorum."
"O benim iin ne dnyor?"
"Sana byk saygs var ve senden ok korkuyor."
"Neden?"
"Bunu ona sordum. Silah olduu iin dedi."
"Doru silahm var," dedi Miss Mary. "O sana ne armaan veriyor?"
"Genellikle yiyecek eyler. Tren biras. Her ey bira dei tokuuna baldr,
bilirsin."
"Aranzda ortak ne var?"
"Afrika sanrm ve bir de ok basit olmayan bir gven ya da baka bir ey. Anlatmas
g."
"ikiniz bir arada ok hosunuz," dedi. "Onu yemee arsam iyi olacak. Burada m
yemekten holanyorsun, orada m?"
"Burada. ok daha iyi."
"Ama burada, Laitokitok'ta Bay Singh'in orada yediinden daha iyi yiyorsun."
"ok daha iyi. Ama sen oraya hi gelmezsin. Hep me- : glsn."
i
"Benim de orada dostlarm vardr. Arka odaya gelip de senin Bay Singh'le oturup
yemek yiyip gazete okuman ve hza- ; rn sesini dinlediini grmek houma
gidiyor."
Ben de Bay Singh'in orasn severdim ve btn ocuklaryla bir Turkana kadn
olduu sylenen Bayan Singh'ten ok holanrdm. Kadn gzeldi, ok iyiydi,
anlaylyd ve ar temiz ve dzenliydi. Ngui ve Mthuka'dan sonra en yakn dostum
ve i arkadam olan Arap Meina da Bayan Singh'in hayranla-rmdand. Meina
kadnlardan ancak onlara bakarak zevk ald yaa erimiti ve Bayan Singh'in Miss
Mary'den sonra belki dnyann en gzel kadn olduunu defalarca sylemiti. Arap
Meina Masailerle akraba veya onlarn bir kolu olan Lumbwa kabilesindendi ve bu
kabileden byk avclar ve kaak avclar kard. Arap Meina'nn da Av Korucusu
olmadan nce ok baarl bir kaak fildii avcs ya da en azndan ok gezen ve az
tutuklanm olan bir kaak fildii avcs olduu sylenirdi. Yan ne kendisi bilirdi
ne de ben bilirdim ama altm ile yetmi arasnda olmalyd. ok cesur ve becerikli
bir fil avcsyd ve komutan G.C.'nin yokluunda blgenin fil kontrol ona kalrd.
Herkes kendisini ok severdi ve ayk veya ar sarho olduunda esasl bir asker gibi
davranrd. Miss Mary ile beni sevdiini ve baka kimseyi sevmediini sylediinde
o sert se-lamlamasyla baka bir yerde pek karlam deildim. Ama bu alkol
snrna ve ona elik eden kar cinse olan lmez ilgisinin ilanna erimeden nce
benimle Bay Singh'in barnn arka odasnda oturup mterilere hizmet eden ve ev
ilerini yapan Bayan Singh'i seyretmekten byk zevk alrd. Bayan Singh'i profilden
grmeyi tercih ederdi. Ben de Arap Meina'nn Bayan
Singh'i seyretmesini seyretmekten holanr ve duvarda genellikle bir eliyle bir erkek
aslan bir eliyle de bir dii aslan boarken resmedilen zgn Singh'in resimlerine
bakarak mutlu olurdum.
Eer Bay veya Bayan Singh'e ok kesin bir ey anlatlmas gerekiyorsa, ya da yerel
Masai bykleriyle resmi konumalarda bulunacaksam kapda elinde kokakola
iesiyle duran misyonerlikte eitim alm olan genci kullanrdk. Ancak resmen ruhu
kurtarlm olduundan ve bizimle ilikisi kendisini bozaca iin, Misyonerlikten
gelen ocuu mmkn olduu kadar az kullanmaya dikkat ederdim. Arap Meina'nn
Mslman olduu sylenirse de, dindar Mslmanlarmzn onun kestii bir hayvan
helal bulmayp yemediklerini de oktan fark etmitim.
Arap Meina bir keresinde epey sarho olduunda, pek ok kimseye benimle
Mekke'ye gittiini anlatmt. Dindar Mslmanlar bunun doru olmadn bilirlerdi.
Charo beni yirmi ksur yl nce Mslman yapmaya almt ve ben de Ramazan
ay boyunca onunla birlikte oru tutmutum. Ama sonra beni dinine
eviremeyeceini anlayp peimi brakmt. Ancak benim dmda kimse Mekke'ye
gitmediimden emin dedi. Herkes hakknda sylenen iyi ve kt eylere inanan
Muhbir benim Mekke'ye birka kere gittiime inanrd. ok nl bir silah
taycsnn olu olduu iin ie aldm ama sonra da babasnn o kii olmadn
rendiim melez Willie herkese bizim birlikte Mekke'ye gideceimiz srrn
kimseye sylenmemek zere aklamt.
Sonunda Ngui din konusunda bir tartmada beni keye sktrm ve ben de
sormad halde kendisine Mekke'ye hi gitmediimi ve gitmeye de niyetim
olmadn sylemitim ve o da bunu duyunca pek rahatlamt.
Mary biraz kestirmek iin adra girmiti; ben de yemek adrnn tentesi altnda
oturmu okuyor ve Shamba ile Laito-
kitok'u dnyordum. Shamba'y fazla dnmemem gerektiini, yoksa oraya
gitmek iin bir bahane bulacam biliyordum. Debba ile bakalar nnde pek
konumazdk; ben ona sadece, "Jambo, tu," derdim ve o da eer yanmzda Ngui ve
Mthuka'dan bakalar varsa ciddiyetle ban eerdi. Eer sadece mz varsak
glerdi, o zaman tekiler de glerlerdi ve ben kadnla yrrken onlar ya arabada
kalrlar ya da baka bir yne giderlerdi. Debba'nn en sevdii ey av arabasnn
nnde direksiyondaki Mthuka ile benim aramda oturmakt. Dimdik oturur ve
herkesin yzne, sanki ilk kez gryormu gibi bakard. Bazen babasyla annesini
bayla selamlar, bazen de grmezden gelirdi. Laitokitok'tan aldmz elbisesinin n
taraf yle dik oturmaktan artk eprimiti ve rengi her gn ykanmaya dayanmyordu.
Yeni bir elbise konusunda anlamtk. Noel'de ya da leopar avladmzda
alnacakt. eitli leoparlar vard arna bu nemi olan bir hayvand. Elbisenin onun
iin olduu gibi o leoparn da benim iin zel nemi vard.
"Bir elbisem daha olursa bunu o kadar ok ykamak zorunda kalmayacam," dedi.
"Sen sabunla oynamaktan holandn iin onu o kadar ok ykyorsun," dedim.
"Belki. Ama Laitokitok'a birlikte bir daha ne zaman gideceiz?"
"Yaknda."
"Yaknda iyi deil," dedi.
"Ne yapaym, benden bu kadar."
"Akam bira imeye ne zaman geleceksin?"
"Yaknda."
"Yaknda sznden nefret ediyorum. Sen ve yaknda, iki
yalanc kardesiniz."
"O zaman ikimiz de gelmeyeceiz."
"Sen de gel, yaknday da getir."
"Olur."
n koltukta yanyana otururken tabanca klfn eski meinin zerindeki kabartmaya
dokundurmaktan holanrd. Bu ok eski ve ypranm bir iek deseniydi;
parmaklarnn ularn iein zerinde gezdirir, sonra elini ekip tabancay ve klf
bacana dayard. O zaman her zamankinden daha dik otururdu. Parmam ok
hafife dudaklar zerinden geirirdim, o glerdi ve Mthuka Kamba dilinde bir ey
syler, o zaman Debba da dimdik oturur ve bacan tabanca klfna skca bastrrd.
Bu i baladktan epey uzun bir sre sonra onun klftaki deseni bacana geirmek
istediini anlamtm.
ilk nceleri onunla ispanyolca konuurdum. Dili ok abuk renmiti; zaten
vcudun organlarndan ve insann yapt eylerle balayp sonra yemeklere ve farkl
ilikilere ve kularla hayvanlarn adlarna geilirse dil renmek basit bir iti. Onunla
tek kelime ingilizce konumamtm, arada baz Swa-hili szcklerimiz vard ama
geri kalan ispanyolca ile Kamba dili karm yeni bir dildi. Aramzda iletiimi
Muhbir salyordu. Bundan ikimiz de pek holanmazdk; nk Muhbir kzn bana
kar duygularn tam olarak anlatmay grev bilirdi ve bunlar da kzn annesi olan
Dul Kadndan alrd. Byle nc bir kiinin araclyla iletiim gt, baz zaman
can skcyd ama ounlukla da ilgin ve bazen de tatmin ediciydi.
Muhbir, "Karde, sevgilinin seni ok ama ok sevdiini bildirmek grevimdir,"
derdi. "Onu ne zaman grebileceksin?"
"Ona irkin yal bir erkei sevmemesini ve srlarn sana amamasn syle."
"Ben ciddiyim, karde. Sen bilmiyorsun. O seninle senin kabilenin ya da kabilesinin
detlerine gre evlenmek istiyor. Bu senin iin masrafl olmayacak. E paras
olmayacak. Bir tek
ey istiyor o, eer hanmm Memsahib kabul ederse sana e olmak. Memsahib'in
birinci e olduunu biliyor. Bildiin gibi Memsahib'den de korkuyor. Btn bunlarn
ne kadar ciddi olduunu bilmiyorsun."
"yle byle bir fikrim var," dedim.
"Dnden beri neler olduunu bilemezsin. Bana annesine ve babasna sayg ve
ciddiyet gstermeni istediini syledi. Hepsi bu kadar ite. Para szkonusu deil.
Sadece belirli bir ciddiyet. Tren biras iilecek."
"Benim yamda ve benim huylarma sahip bir erkei sevmemesi gerek."
"Ama seviyor, kardeim. Sana pek ok ey anlatabilirim. Bu ciddi i."
"Neyi seviyor olabilir?" diye sorma hatasna dtm.
"Dn kyn horozlarn yakalayp onlar byyle ailenin evi (ikimiz de kulbe
demesini bilemiyorduk) nnde uyutman grdk. Daha nce byle bir ey grlm
deildi. Sana ne bys kullandn sormayacam. Ama kz senin ancak leoparda
grlen bir hzla zerlerine adadn syledi. O gnden beri bir daha kendine
gelemedi. Sonra evin duvarlarna Life dergisinin Amerika'nn byk hayvanlarnn,
amar makinesinin, piirme makinelerinin ve esrarengiz kartrma makinelerinin
resimlerini ast."
"Bak buna zldm ite. O bir hatayd."
"O yzden elbisesini o kadar ok ykyor. Seni memnun etmek iin amar makinesi
gibi olmaya alyor. amar makinesini zleyip gideceinden korkuyor. Bu bir
felaket, karde. Onun iin olumlu bir ey yapamaz msn?"
"Elimden geleni yapacam," dedim. "Ama horozlar uyutmann by olmadn
unutma. Bu bir el abukluuydu. Onlar yakalamak da yle."
"Karde, kz seni ok seviyor."
" "Ona sevgi diye bir szck olmadn syle. zlmek gibi bir szck olmad
gibi."
"Doru. Ama szc olmasa da kendisi var ite."
"Seninle ben ayn yatayz. O kadar ok ey aklamak gerekmez."
"Ben bunu sana ciddi olduu iin sylyorum."
"Eer buraya yasalar uygulamaya gelmisek ben yasay ineyemem."
"Anlamyorsun, karde. Yasa falan yok. Bu Shamba yasad olarak burada. Kamba
lkesinde deil. Otuz be yl nce kaldrlmas istendi ama kaldrlmad. Geleneklerin
yasas bile yok. Sadece deiik ekilleri var."
"Devam et," dedim.
"Teekkr ederim, karde. Bu Shamba iin seninle Bwa-na Korucu'nun yasa
olduunu sylyorum. Sen daha yal olduun iin Bwana Korucu'dan daha byk
yasasn. Hem o uzakta ve askarileri de yannda. Senin Arap Meina'n var. Herkes
senin Arap Meina'nn babas olduunu biliyor."
"Deilim."
"Kardeim, ltfen beni yanl anlama. Ne anlamda baba dediimi biliyorsun. Arap
Meina da senin babas olduunu sylyor. Uakta lmesinden sonra onu hayata
dndrmsn. Bwana Mouse'un adrnda l yattktan sonra onu diriltmisin.
Bunlar bilinen eyler. Pek ok ey biliniyor."
"Pek ok ey de yanl biliniyor."
"Kardeim, bir iki iebilir miyim?"
"Ben grmeden ieceksen iebilirsin."
"in cin," dedi Muhbir. Gordon's yerine Canadian iesini alnca onu daha da
sevdim. "Beni balamalsn," dedi. "Btn mrmce Bwanalarla yaadm. Daha
anlataym m yoksa bu konudan skldn m?"
"Bir ksmndan skldm ama teki ksmlaryla ilgileniyorum. Bana Shamba'nn
tarihini anlat."
"Onlar Kamba ben de Masai olduum iin tam olarak bilemiyorum. Bu da
Shamba'da bir aksilik olduunu gsterir, yoksa orada oturuyor olmazdm. Adamlarda
da bir aksilik var. Onlar grdn. Her ne nedenleyse buraya gelmiler. Buras Kamba
topraklarndan ok uzak. Burada ne gerek kabile yasalar yrrlkte ne de bakalar.
Ayrca Masailerin de durumlarn grdn."
"Onu bir baka gn konuuruz."
"Seve seve, karde, iler hi iyi deil. Uzun hikye. Ama sana Shamba'y anlataym.
Oraya sabah erken gittiinde ve bana sabaha kadar sren byk sarholuk
Ngomasmdan yle sertlikle sz etmitin, insanlar daha sonra gzlerinde idam
sehpalar grdklerini sylediler. Ne olup bittiini anlayamayacak kadar sarho olan
adam nehire gtrlp Da'dan gelen suda akl bana gelene kadar ykanmt ve
ayn gn komu blgeye geerek yayan olarak Da'a trmanmt. Sen kendinin ne
kadar ciddi bir yasa olduunun farknda deilsin."
"Oras kk bir Shamba. Ama ok gzel. O Ngomann biras iin ekeri onlara kim
satt?"
"Bilmiyorum, ama renebilirim."
"Ben biliyorum," deyip ona da syledim. Onun bildiini biliyordum. Ama o bir
Muhbirdi ve yaamda ok eskiden kaybetmiti ve kendisi her ne kadar Somalili
tarafndan mahvedil-diini sylerse de onu mahveden aslnda Bwanalardi. Ama onun
Masailerin dostu olan byk bir Lord, bir Bwana olduunu ve kt eyler yapmas
yznden mahvolduunu syledi. Bir muhbirin szlerinin ne kadarnn doru olduu
bilinmez ama bu byk adam tarifinde yle bir hayranlk ve vicdan azab vard ki, o
gne kadar anlamadm pek ok ey aklanyor gibiydi. Muhbiri tanyana kadar bu
byk adamn yle k-
tuluk yapma eilimi olduunu duymamtm. Bu artc hikyelerden bazlarna asla
inanmadm hep belirtirdim.
Canadian cini ile ihbarclk hevesi artm olan Muhbir, "Benim Mau Mau ajan
olduumu da duyacaksn ve bu ktlkler hakknda konutuum iin buna
inanabilirsin. Ama bu doru deil, kardeim. Ben Bwanalan severim ve onlara
inanrm. Byk Bwanalarm bir ikisi dnda dierlerinin hepsi lmtr."
"Daha farkl bir yaantm olmalyd," diye srdrd konumasn Muhbir. "Bu byk
Bwanalan dnnce iimden daha iyi bir hayat srme kararll uyand, izin var
m?"
"Son ama," dedim. "Ve sadece ila olarak."
la sz zerine Muhbirin yz aydnland, iyi huylulu-un ve ikyet etmeyen bir
sefahatin izgileri ve krklklaryla dolu geni ve epey soylu ho bir yz vard. Bu
Bwanalar ve Somalili bir kadn yznden mahvolmu ve imdi bir Dul Kadnn
koruyucusu sfatyla yasad bir Kamba kynde yaayan ve ihbar edilecek herkesi
ayda seksen alt ilin karlnda ihbar eden bir Masai'nin ciddi yzyd. Ama yine
neeli ve yakld bir yzd ve yapt eyden hi holanmamama ve kendisine
birka kere aslmasn grmenin grevim olduunu sylemi olmama ramen
Muhbiri pek severdim.
"O ilalar olmal, kardeim," dedi. "Yoksa Hollandal bir ad olan byk doktor onlar
hakknda Reader's Digest gibi nemli bir dergide yaz yazar myd?"
"Vardr elbette," dedim. "Ama bende yok. Onlar sana gnderebilirim."
"Bir ey daha var, kardeim. Kz ii ok ciddi."
"Bundan bir daha sz edecek olursan senin aptal olduunu anlayacam. Btn ien
insanlar gibi sen de ayn eyi tekrar edip duruyorsun."
"Ben artk izin isteyeyim."
"Git kardeim. Ben sana bu ilac da baka iyi ilalar da gndereceim. Bir daha
grtmzde bana Shamba'nn tarihinden baka eyler getirmeye hazr ol."
"Herhangi bir mesajn var m?" "Mesajm falan yok."
Muhbirle ayn yata olduumu hatrlamak beni hep artrd. Aslnda ayn yata
deil, ayn ya grubundaydk ki, bu da yeteri kadar yakn ve yeteri kadar ktyd. Ve
sevdiim ve beni seven bir karm vard, benim kusurlarma katlanr ve bu kzdan
nianlm olarak sz ederdi; ve kimi bakmlardan iyi bir koca olduumdan ya da iyi
yrekliliinden ve sevecenliinden ya da fazla umursamadndan bana katlanrd ve
bu lkeyi hakkm olandan fazla tanmam isterdi. Gnn bir ksmnda ve geceleri
mutluyduk ve bu gece de cibinliin altnda, byk atete ktklerin yann
seyretmek iin adrn kapaklar ak olarak yatarken ve rzgr atee arptka
gerileyen o harikulade karanl seyrederken de pek honuttuk halimizden.
"ok talihliyiz," dedi Mary. "Afrika'y yle ok seviyorum ki. Buradan nasl
ayrlacaz bilemiyorum."
Dan karlarndan esen rzgrlarn souttuu bir geceydi ve battaniyelerin altnda
scacktk. Gece grltleri balyordu, ilk srtlann ulumasn ve sonra dierlerini
duymutuk. Mary geceleri onlar dinlemeye baylrd. Eer Afrika'y severseniz bu
grlt insana gayet ho gelirdi. Srtlanlar etin bir aa dalna asl olduu ann
adr evresinde dolanrlarken kahkahalarla gldk. Hayvanlar ete eriemiyorlar
ama hakknda da durmadan konuuyorlard.
"Bak sana ne diyeceim: Eer sen lrsen ve ben de birlikte leceimiz kadar talihli
deilsem, biri bana senin en ok neyini hatrladm sorduunda karna branda
bezinden bir yatakta ne kadar ok yer verdiini syleyeceim. Yatan nere-sindesin
sen kuzum?"
"Kenarnda yan yatyorum. Yerim bol."
"Eer hava yeteri kadar souksa bir insann rahat edemeyecei yatakta iki kii
rahata yatabiliriz."
"nemli olan o ite. Souk olmal."
"Afrika'da daha ok kalp memlekete bahara kadar dn-mesekolur mu?"
"Elbette. Paramz bitene kadar kalalm."
Sonra nehirden bu yana uzanan geni ayrda avlanmaya gelen aslann ksrn
duyduk.
"Dinle," dedi Mary. "Beni sk sk tut ve dinle. Yine geldi ite."
"O olduunu biliyorsun demek."
"O olduundan eminim," dedi Mary. "Geceleri sesini ok dinledim, ki sr
ldrd Manyattadan geldi. Arap Meina geleceini sylemiti."
Kk uak iin pisti yaptmz yere doru giderken o ksrkl homurtusunu
duyuyorduk.
"Sabaha o olup olmadn anlarz," dedim. "Ngui ile ben izlerini tanyoruz."
"Ben de tanyorum."
"Tamam, onu sen izlersin."
"Hayr hayr, sadece izlerini tandm sylemek istemitim."
"ok iri izler." Uykum vard ve sabaha Miss Mary ile aslan avlayacaksak biraz
uyumam gerekiyordu. Uzun zamandr baz konularda birbirimizin ne konuacan
ve ne dndn biliyorduk ve Mary, "Rahata uyuman iin ben kendi yatama
gesem iyi olacak," dedi.
"Burada uyuyabilirsin, ben iyiyim."
"Hayr. Bu hi iyi olmaz."
"Burada uyu."
"Olmaz. Aslan varken kendi yatamda uyumalym."
44
"Byle cengaver olmana gerek yok."
. "Ben bir cengaverim. Senin karnm ve sevgilinim ve kk cengaver
kardeinim."
"Pekl," dedim, "yi geceler, cengaver karde."
"Cengaver kardeini p."
"Ya kendi yatana git ya da burada kal."
"Belki ikisini de yaparm," dedi.
Gece aslann avlanrken birka kere konutuunu duydum. Miss Mary derin bir
uykuya dalm, sessizce soluyordu. Ben uyank yattm; pek ok eyi, ama en ok da
Pop'a ve Bwa-na Korucu'ya ve bakalarna olan ykmllklerimi dndm. Miss
Mary'yi boyu dnda fazla dnmedim: boyu bir elli beti, yksek otlar ve allklar
arasnda fazla uzun saylmazd ve sabah hava ne kadar souk olursa olsun fazla kaln
giyinmemeliydi: eer omzu vatkalysa 6.5 Mannlicher'in kabzas fazla uzun gelirdi
ve ate etmek iin tfei kaldrdnda yanllkla tetie basabilirdi. Bunu, aslan, Pop
olsayd ne yapacan, son seferinde nasl yanldn ve benim aslan grdmden
ok da hakl olduunu dndm durdum sabaha kadar.
2
SABAH DAHA ORTALIK AYDINLANMADAN, ilk esintiyle birlikte gri kller
yanan kmrleri rtt srada uzun izmelerimi ve eski ropdambrm giyip
adrndaki Ngui'yi uyandrmaya gittim.
Suratn asarak uyandnda hi de benim kankardeime benzemiyordu; onun gne
domadan hi glmediini ve kimi zaman onu, uykusunda gittii yer her neresiyse
oradan dndrmenin epey uzun srdn hatrladm.
Atein souk klleri banda konutuk.
"Aslan duydun mu?"
"Ndio, Bwana."
Nazik bir szd ama aslnda ayn zamanda kaba bir yantt; her ikimiz de 'Ndio,
Bwana'mn Afrikallarn Beyaz Adamlarla tartmadan kurtulmak iin syledikleri bir
sz olduunu bilirdik ve bunun zerinde ok konumutuk.
"Ka aslan duydun?"
"Bir."
"Mzuri," dedim yani hakl olduunu ve aslan duyduunu anladm belirterek bu
yantndan daha honut olduumu belirttim. Ngui yere tkrd, enfiyesini kartp
bana tuttu, bir tutam alp st dudamn altna yerletirdim.
Enfiyenin dietlerimi ve st dudamn altndaki yeri yakmasndan keyif alarak,
"Memsahibin byk aslan myd?" diye sordum.
"Hapana," dedi. Kesinlikle hayr, yani. Keiti imdi suratnda o dmdz kukulu
glmsemesiyle atein bandayd. Karanlkta sarn sarmt ve iine sokmas
gereken ucu arkasndan sarkyordu. Gzlerinde de kuku vard. Ortalkta yle ciddi
bir aslan av havasndan eser yoktu.
Keiti bana, "Hapana simba kubwa sana," dedi; gzlerinde alayn yansra zr dileme
de vard ve kendinden ok emindi. Sesini o kadar ok duyduumuz byk aslann
olmadn biliyordu. Bir sabah akas yapmak iin, "Nanyake," dedi. Kamba dilinde
bu, aslann bir cengaver olacak, evlenecek ve oluk ocua karacak kadar yal ama
bira iecek kadar yal olmad demekti. Bunu sylemesi ve Kamba dilinde espri
yapmas bir dostluk belirtisiydi; dostluun en alak noktasnda, gn doarken
yaplarak, benim Mslman olmayanlar arasnda Kamba dilini renmeye altm
bildiini ve bu kt eyi onayladn ya da bunu hogryle kabul ettiini
gstermeye alyordu.
Hemen hemen olup biten her eyi hatrladmdan beri bu aslan iinin zerindeydim.
Afrika'da eer iler hzl geliiyorsa bir anda bir ay hatrlayabilirdin. Burada da
tempo ok hzlyd ve Salengai'de, Magadi'de ve burada katil aslanlarn olduuna
dair sylentiler vard ve bunlar imdiye kadar drt kere tekrarlanmt. imdi de
henz filenmemi ya da dosyalanmam bu yeni aslan vard. Bu aslan birka kere
ksrm ve sonra hakk olan hayvanlar avlamaya gitmiti. Ancak bunu Miss
Mary'ye kantlamak gerekliydi; ve o kadar su yklenmi olan, sol kalas yaral olup
iri ayak izlerini o kadar takip ettiimiz ve sonunda batakln oradaki yksek otlar
arasna ya da Chulu tepelerine giderken eski Manyattann bitiiindeki gere-nuk
topraklarnn sk allklar arasna girerken grdmz ve kendisinin o kadar ok
kere avlamaya alt aslan olmadn kantlamak gerekliydi. Koyu renkli sk
yelesiyle o kadar es-
merdi ki, neredeyse simsiyah denilebilirdi ve Mary'nin kendisini izlemesinin
imknsz olduu yerlere girerken yere sarkan kocaman bir kafas vard. Yllardr
kovalanyordu ve kesinlikle fotoraf ekilecek bir aslan deildi.
Artk giyinmitim ve yeniden harlanm olan atein banda Ngui'yi beklerken
sabahn ilk klarnda aym iiyordum. Ngui'nin, srtnda bir mzrakla henz iyden
dolay slak olan otlarn arasndan ktn grdm. Beni grnce slak otlar zerinde
arkasnda bir iz brakarak atee doru geldi.
"Simba dumi kidogo," diyerek bana aslann kk bir erkek olduunu anlatt.
Keiti'nin yapt akay tekrarlad sonra. "Nanyake. Memsahib iin hapana mzuri."
"Teekkr ederim," dedim. "Memsahib uyusun yleyse."
"Mzuri," diyerek atein bana gitti.
Arap Meina, Bat Tepelerinde bir Manyattadan Masaile-rin iri bir siyah yeleli aslann
iki sn ldrd ve birini alp gtrdn bildirdikleri haberiyle gelecekti.
Masailer uzun zamandr bu aslann belasyla urayorlard. Hayvan durmadan yer
deitiriyor ve bir aslandan beklendii gibi ldrd hayvana geri dnmyordu.
Arap Meina'ya gre bu aslan bir kere dnm ve Av Korucusu'nun zehirledii leten
yemi ve ok hastalanmt, o yzden bir daha ldrd bir hayvana dnmemeyi
renmiti. Bu da onun bu kadar ok yer deitirmesini aklasa da, eitli Masai
kylerini veya Manyattalar rastgele ziyaretlerini aklamyordu. Kasm aynn
iddetli yamurlaryla otlar yeerdii iin av hayvanlar oalmt ve Ngui ile byk
aslann tepeleri brakp batakln kylarnda avlanaca ovaya inmesini bekliyorduk.
Bu blgedeki avlanma alkanl buydu.
Masailer ok kmseyici olabilirlerdi ve hayvanlar sadece servetleri deil,
kendileri iin ok daha fazla bir eydi ve Muhbir bana bir kabile reisinin, o aslan
ldrmek iin elime
iki kere frsat gemesine ramen bunu bir kadnn yapmasn beklediimden
hakkmda ok kt konutuunu bildirmiti. Kabile reisine, delikanllarnn btn
gnlerini Laitokitok'ta Golden Jeep arab ierek geiren kadnlar olmasalard benden
aslann ldrmemi istemek zorunda kalmayacak, ancak aslan bir daha bizim
bulunduumuz yere geldiinde ldrlecei haberini gnderdim. Eer delikanllarn
getirebilirse ben de bir mzrak alp onlarla birlikte aslan yle ldrebilirdim.
Kendisini konumak zere kampa davet etmitim.
Reis bir sabah yalyla kampa gelince ben de evirmenlik yapmak zere Muhbir'i
arttm. Oturup iyice konutuk. Reis Muhbirin szlerini yanl aksettirdiini
syledi. Bwa-na Korucu G.C. ldrlmesi gereken aslanlar hep ldrrd, ok
yrekli ve becerikli bir insand ve kendisine sayg duyarlar ve ok gvenirlerdi. Son
kuraklkta orada olduumuzda Bwa-na Korucu bir aslan ldrmt ve Bwana
Korucu ile ben delikanllarla birlikte bir dii aslan ldrmtk. Bu aslan kendilerine
ok zarar vermiti.
Bunlarn bilindiini ve bunun Bwana Korucu'nun grevi olduunu ve srlar,
eekleri, koyunlar, keileri ya da insanlar taciz eden her aslan bu kez benim
ldreceimi syledim. Bunu her zaman yapacaktk. Memsahib dini asndan bu
belirli aslan Bebek isa'nn doumgnnden nce ldrmesi nemliydi.
Her zaman olduu gibi konuma sona erdikten sonra belagatma amtm ve verilen
taahhtler konusunda pimanlk duyuyordum. Miss Mary eer Bebek isa'nn
doumgnnden nce uzun zamandr yamacln srdren bir aslan ldre-cekse
epey sava bir kabileden geliyor olmalyd. Ama hi olmazsa bunu her yl yapmak
zorunda olduunu sylemi deildim. Keiti kiliseye devam eden ve hatta dindar olan
pek ok Bwana ile safariye kt iin Bebek sa'nn doumgnn
ciddiye alrd. Bu Bwanalardan ou safari iin kucak dolusu paralar dedikleri ve
zamanlan ok kstl olduu iin doum-gnnn avclklarn kesintiye uratmasna
izin vermezlerdi. Ama her zaman arapl ve mmknse ampanyal zel bir yemek
olurdu ve gn her zaman zeldi. Bu yl, daimi bir kampta kaldmzdan ve Miss
Mary bunu ok ciddiye aldndan ve dininin nemli bir paras olduu
anlaldndan ve aa treni dahil pek ok treni ierdiinden her zamankinden
daha zeldi ve dzeni ve treni pek seven Keiti de buna byk nem vermekteydi.
Mslman olmadan nceki dininde bir koru ok nemli olduu iin zellikle de aa
treni kendisini fazlasyla ilgilendirmekteydi.
Kampn daha kaba olan putperestlerine gre Miss Mary'nin kabile dini gayet
olumsuz koullarda bir gerenuk ldrlmesini, kt bir aslann ldrlmesini ve bir
aaca tapmay gerektirdii iin dinin daha sert dallarndan biri olmalyd. Miss
Mary'nin bu aatan Masaileri savata ve aslan avnda cokularn arttrp lgna
dndrten ikinin retildiini bilmemesi kendisi iin ok iyiydi. Miss Mary'nin
setii Noel aacnn niteliklerinden birinin bu olduunu Keiti'nin bilip bilmediini
bilmiyordum ama biz beimiz biliyorduk ve bu aramzda ok iyi saklanan bir srd.
Bunlar, aylardr byk aslan kovalayan kadnn yannda olduklar iin aslann Miss
Mary'nin Noel grevi olduuna inanmyorlard. Ancak Ngui'nin ortaya att kurama
gre belki de Miss Mary'nin Noel'den nce bir aslan ldrmesi gerekiyordu ve
yksek otlar arasnda nn gremeyecek kadar ksa boylu olduundan bu ie
erkenden balamt. Aslan yln sonundan ya da Bebek isa'nn doumgn her ne
zamansa ondan nce ldrmek iin ie eyllde balamt. Ngui hangisinin daha nce
geldiinden pek emin deildi. Ama para alma gn olan teki Yl Doumu byk
tatilinden nce geldiini biliyordu. ,
. Pek ok Memsahibin pek ok aslan avladn grm olan Charo bunlardan
hibirine inanmyordu. Ama Miss Mary'ye kimse yardmc olmad iin o da
aknd. Yllar nce benim Bayan Pauline'e yardm ettiimi grmt ve bu yzden
kafas imdi iyice karmt. Bayan Pauline'i ok severdi ama anlald kadaryla
baka bir kabilenden alnm bir e olan Miss Mary'ye olan sevgisi yannda o hiti.
Zaten Miss Mary'nin kabile izikleri de baka kabileden olduunu gsteriyordu. Bir
yananda ve alnnda ince ince izikler vard. Bunlar bir otomobil kazasndan sonra
Kba'nn en iyi plastik cerrahnn eseriydi ve Ngui gibi neredeyse gzle
grlmeyecek kabile iziklerini arayanlar dnda kimse tarafndan pek seilmezlerdi.
Ngui bir keresinde bana Miss Mary'nin benim kabilemden olup olmadn aka
sordu.
"Hayr," dedim. "O bizim lkemizde bir Kuzey Snn ka-bilesindendir.
Minnesotaldr."
"Kabile iaretlerini grdk," dedi.
Sonra bir keresinde kabilelerden ve dinden sz ettiimiz bir srada bana Bebek sa
aacn kaynatarak suyunu iip imeyeceimizi sordu. Byle bir ey yapacamz
sanmadmz syleyince de, "Mzuri," dedi. "Neden?"
"Size cin, bize bira. Dini gerektirmedike Miss Mary'nin imemesi gerektiini
dnyorlar."
"Aslan ldrrse onu imek zorunda kalmayacan biliyorum."
"Mzuri," dedi. "Mzuri sana."
imdi bu sabah Miss Mary'nin dinlenmi ve iyi bir uyku ekmi olarak kendiliinden
uyanmasn bekliyordum. Aslan iin kaygl deildim ama hep onu ve her zaman
Miss Mary ile ilikili olarak dnyordum.
Vahi ve taciz eden bir aslan ile turistlerin Milli Parklarda
fotoraflarn ektikleri aslanlar arasnda Yellowstone Park'n-da fotoraflarnn
ekilmesi iin yol kenarna gelen aylarla tuzaklarnz paralayan, ba evlerinizin
damn paralayan ve yiyecek stoklarnz tketen aylar arasndaki kadar fark vardr.
Evet, parklardaki aylar da insanlar yaralarlar ve turistler arabalarndan inince
balarna bela gelebilir. Hatta bazen arabalarnda bile gvende saylamazlar ve baz
aylarn ldrlmeleri gerekir.
Beslenilmeye ve fotoraf ekilmesine alkn aslanlarn da bazen korunduklar
alanlardan uzaklaabildiklerini ve bunlarn insanlardan korkmamay rendikleri
iin, yanlarnda her zaman profesyonel bir avc bulunan szde sporcular ve kanlan
tarafndan vurulduklarn dnn. Ancak bizim sorunumuz baka insanlarn
aslanlar nasl ldrdkleri veya ldrecekleri deil, Miss Mary iin dinimizce
olmasa bile baz ahlaki standartlarmza gre tanmlanm zeki, zararl ve ok
avlanlmaya allm bir aslan bulup ldrmesini salamakt. Miss Mary bu ller
iin uzun sredir avlanmaktayd. Bunlar ok sert standartlard ve Miss Mary'yi seven
Charo bunlar karsnda sabrn iyice kaybetmiti. Kendisi iler kt gittii bir srada
iki kere leoparlarn saldrsna uramt. Benim Mary'ye ok kat ve biraz da
ldrc bir ahlak standard uyguladm dnyordu. Ama bunlar ben icat etmi
deildim. Ben bunlar Pop'tan renmitim ve Pop da son aslan avnda ve son
safarisinde her eyi tehlikeli hayvan avnn yozlamasndan ve 'bu lanet arabalar'
dedii eyler tarafndan kolaylatrlmadan nceki gnlerde olduu gibi olmasn
istemiti.
Bu aslan bizi iki kere yenilgiye uratmt ve her iki seferinde de ben gayet kolay
frsatlarla karlam, ama aslan Mary "in olduu iin bunlardan yararlanmamtm.
Son seferinde Pop Mary'nin bizden ayrlmadan aslan vurmasn istediinden yanl
bir hareket yapmt.
Daha sonralar akam atein banda oturmuken Pop piposunu tttrm, Mary de
bize sylemek istemedii eylerini ve zntlerini ve dknklklarm ve konumayla
ortaya karmak istemedii yeni bilgilerini ve konuarak lekelemek istemedii
baarlarn gnlne geirmiti. O yemek adrnda gaz lambas nda yazarken
biz de zerimizde pijamalarmz, ropdambrlarmz ve sivrisinek botlarmzla Pop'la
atein banda oturuyorduk.
"ok kurnaz bir aslan," dedi Pop. "Mary biraz daha uzun boylu olsayd bugn onu
vururduk. Ama kabahat benim-di."
Her ikimizin de bildii hatadan sz etmekten kandk.
"Mary onu vuracak. Ama unu aklndan karma. Aslann fazla yrekli olduunu
sanmyorum. An kurnaz ama. Vurulduu zaman cesareti yerine gelecektir. Sakn
buna frsat tan-
ma.
"u sralarda gayet isabetli atlar yapyorum."
Pop bunu duymazdan geldi. Dnyordu. "Daha da iyi olmak gerek," dedi.
"Kendine gvende arya kama, ama mmkn olduu kadar da gven. Hayvan bir
yanl yapacak ve sen de onu vuracaksn. Bir dii aslan kzm olsa... O zaman iin
kolaylar. Ama u anda yavrulama mevsimindeler."
"Nasl bir yanllk yapacak?"
"Bir ey yapacaktr. Bunu anlayacaksn. Mary aslan vurmadan nce buradan gitmek
istemezdim. Ona iyi bak. Uyusun. Uzun zamandr bu iin peinde. O da dinlensin,
lanet aslan da dinlensin. Onu fazla kovalama. Kendine gveni gelsin."
"Baka?"
"Mmknse Mary bir eyler avlasn, onun da kendine gveni gelsin."
"Elli metreye kadar ve sonra da yirmi metreye kadar hayvana yaklatrmay
dnyordum."
"Olabilir," dedi Pop. "Baka her eyi denedik." *''
"Bence bu ie yarayacaktr."
"ok garip atlar yapyor," dedi Pop. "iki gn sonra ne olacan kim bilebilir?"
"Ben tahmin ediyorum sanrm."
"Ben de ettim. Ama onu aslana yirmi metre yaklatrma."
Pop ile bir atein banda ya da bir atein klleri banda oturup da tehlikeli
hayvanlar vurmann kuramlarndan ve uygulamalarndan ilk kez sz ettiimizden bu
yana yirmi yl gemiti. Hedef atlarndan ya da ku avclarndan nefret eder, onlara
hi gvenmezdi.
"Duran bir golf topunu bir mil teden vururlar," dedi. "Yirmi metreden gerekten
byk bir kuduya ate etmek zorunda kalana kadar hi skalamazlar. O zaman da bir
daa bile isabet ettiremezler. Lanet silah sallanr da durur." Piposundan derin bir
nefes ekti. "Bir kimseyi tehlikeli bir hayvana elli metrenin altndan ate ederken
grmedike gvenmeyeceksin. Yirmi metreden vurduunu grene kadar onu asla
kabul etmeyeceksin. Ksa menziller insann iini ortaya dker. Deersiz olanlar
bizim karmayacamz ksa menzillerde hep skalarlar."
Bunu ve eski mutlu gnleri ve bu seferin ne kadar keyifli olduunu ve Pop ile bir
daha ava kamamamn ne kadar kt olduunu dnrken Arap Meina atein
bana gelip selama durdu. Hep ok ciddi selam verirdi ama bu kere eli aa inerken
yznde bir glmseme belirdi.
"Gnaydn, Meina," dedim.
"Jambo Bwana. Manyattada dedikleri gibi byk aslan yine bir hayvan ldrd. Bir
inei allklarn arasna kadar ekmi. Yedikten sonra geri dnmeyip su imek iin
batakla gitmi."
"Yaral peneli aslan m?"
"Evet, Bwana. Artk dnmesi gerekir."
"Gzel. Baka haber var m?"
"Machakos'ta hapsedilen Mau Maulann katklar \re bu yana doru geldikleri
syleniyor." (
"Ne zaman?"
"Dn."
"Kim dedi?"
"Yolda rastladm bir Masai. Bir Hindu tccarnn kamyonuyla gelmi. Hangi duka
olduunu bilmiyor."
"Git bir eyler ye. Seninle sonra konuacam."
"Ndio, Bwana," deyip selam verdi. Sabah nda tfei parlyordu. Shamba'da
temiz niforma giymiti, ok k ve kendinden pek keyifli grnyordu, iki mutlu
haber getirmiti. O bir avcyd ve imdi avlanacaktk.
adra gidip Miss Mary'nin uyanp uyanmadna bakmak istedim. Uyuyor olmas
ok daha iyiydi.
Miss Mary uyankt ama hl kendine gelmi deildi. Eer saat drt buuk veya bete
uyandnlmas talimatn brak-msa erkenden uyanr ve gecikmelerden sabrszlk
duyard. Ama bu sabah ok ar uyanyordu.
Uykulu bir sesle, "Ne var?" diye sordu. "Neden kimse bana seslenmedi? Gne
domu bile. Ne oldu?"
"Byk aslan deildi, sevgilim. O yzden seni uyandrmadm."
"Byk aslan olmadn nereden biliyorsun?"
"Ngui kontrol etti."
"Ya byk aslan?"
"O daha inmemi."
"Onu nereden biliyorsun?"
"Arap Meina geldi."
"Sen kendin kontrol edecek misin?"
"Hayr, imdilik her eyi olduu gibi brakacam. Bask bir iki skc i var."
"Sana yardm edebilir miyim?"
"Hayr, sevgilim. Sen biraz daha uyu." i
"Eer bana ihtiyacn yoksa biraz daha uyurum. Harika ryalar gryordum."
"Onlara geri dnmeye al. Hazr olunca chakula istersin."
"Biraz daha uyuyaym. Gerekten harika ryalard."
Battaniyemin altna elimi sokup klf ve kemeriyle tabancam aldm. Leenin iinde
yzm ykadm, gzlerimi asit borik eriyii ile temizledim, havluyla sam
taradm. Salarm artk o kadar ksayd ki ne taraa ne de fraya gerek kalyordu.
Giyindim, sa ayam tabanca kemerinin bacak kayna geirip kemeri belime
ekip baladm. Eski gnlerde tabanca tamazdk ama imdi pantolonun n
dmelerini iliklemek kadar doald tabancay beline geirmek. Kk bir plastik
torbadaki iki yedek arjr ceketimin sa cebine yerletirdim, dier mermileri
eskiden iinde karacier haplar olan geni azl ila iesine doldurdum. Eskiden
elli krmz beyaz kapsl bulunan iede imdi altm be oyuk ulu mermi vard.
Bunlardan birini ben, dierini Ngui tard.
Be tavuunu, kk toy kuu, kuduz mikrobu tayan akallar ve srtlanlar
vurabildii iin herkes tabancay severdi. Ngui ile Mthuka ise kpek havlamasna
benzer ses kard, srtlan nnde toz stunlar kaldrd ve srtlann hzn kesip
evresinde dndrd iin severlerdi. Ngui bana cebimden ald arjr verirdi,
ben arjr yuvasna takardm sonra bir toz bulutu daha kalkar, srtlan ayaklan
havada olduu halde yerde yuvarlanrd.
Gelimeler hakknda konumak iin Keiti'ye gittim. Ondan babaa
konuabileceimiz bir yere gelmesini istedim.
Yal, akll, kukucu ve ksmen de keyifli bir tavr iindeydi.
"Buraya geleceklerini sanmam," dedi. "Onlar Wakamba Mau Maulandr. O kadar
aptal deillerdir. Bizim burada olduumuzu reneceklerdir."
"Benim sorunum buraya gelmeleri. Buraya gelirlerse nereye giderler?" ..;.; "Buraya
gelmeyeceklerdir."
"Neden?"
"Mau Mau olsaydm yle yapardm da ondan. Buraya gelmezdim."
"Ama sen bir Mzee'sin ve akll bir adamsn. Bunlar Mau Mau."
"Btn Mau Maular aptal deildirler. Ve bunlar Wakam-badrlar."
"Tamam," dedim. "Ama bunlar Mau Mau iin adam toplamak zere rezervasyona
gittikleri zaman yakalanmlard. Neden yakalanmlard?"
"Sarho olup ok esasl olmakla vndkleri iin."
"Doru. Ama bir Kamba Shambasnn olduu buraya gelirlerse iki isteyeceklerdir.
Yiyecee ihtiyalar olacak. Ve eer itikleri iin hapse atlm olanlarsa her eyden
ok da iki isteyeceklerdir. "
"Artk ayn insanlar deildirler. Cezaevinden katlar imdi."
"iki olan yere gideceklerdir."
"Herhalde. Ama buraya gelmeyeceklerdir. Bunlar Wa-kambadrlar."
"Ben nlem almalym." ;/
,'. "Evet."
"Kararm sana bildireceim. Kampta her ey yolunda m? Hastalk falan var m? Bir
sorunun var m?"
"Her ey yolunda. Bir sorunum yok. Kamp mutludur."
"Ya et?" .k: ,/-::
"Bu gece ete ihtiyacmz olacak."
"Gnu mu?" ..,:. ;
Ban ar ar sallarken gamzelerini gstererek gld
"ou onu yiyemiyor."
"Ka kii yiyebiliyor?"
"Dokuz."
"tekiler ne yiyorlar?"
"mpala mzuri."
"Burada fazla miktarda impala var ve iki tanem daha var," dedim. "Bu gece iin et
bulurum. Ama gece Dadan gelen soukta serin kalmas iin gne batarken
ldrlmesini isterim. Sonra sinekler bozmasn diye et tlbente sarlmal. Biz burada
konuuz ve ben sorumluyum. Hibir eyi israf etmemeliyiz. Machakos'tan gelmeleri
ne kadar srer?"
" gn. Ama buraya gelmeyecekler."
"Aya bana kahvalt hazrlamasn syle ltfen."
Yemek adrna gittim, masann bana oturup bo tahta sandklardan yaplma raftan
bir kitap aldm. Almanya'daki kamplardan kaan insanlar hakknda yazlan kitaplar o
yl revatayd ve bu da onlardan biriydi. Onu brakp baka bir tane aldm. Bunun ad
The Last Resorts'tu ve daha elendirici olacan dnmtm.
Kitapta Bar Harbour blmn atm srada hzla gelen bir otomobil sesi duydum
ve adrn ak arka kapandan baknca bir polis Land Rover'inin amarlar dahil
her taraf toz dumana katarak hzla yaklamakta olduunu grdm. st ak cip
adrn yannda durdu. Gen bir polis memuru ieri girdi, sk bir selam verdi ve elini
uzatt. Pek bir umut vaat etmeyen yzl uzun boylu bir genti.
Kasketini kartarak, "Gnaydn, Bwana," dedi.
"Kahvalt eder misin?"
"Vaktim yok, Bwana."
"Ne oldu?"
"Hap yuttuk, Bwana. En azllarndan on drt kii.
"Silahlm?"
"Hem de tepeden trnaa, Bwana."
" Machakos 'tan kaanlar m bunlar? "
"Evet. Onu nereden duydunuz?"
"z srcs bu sabah haberi getirdi."
"Vali Beyim," dedi. Bu kulland samimi bir terim olup bir smrgeyi yneten
kiinin unvanyla bir ilgisi yoktu. "abalarmz birletirmeliyiz."
"Hizmetindeyim," dedim.
"Bunu nasl yapardnz, beyim? Ortak operasyonu yani?"
"Bu shauri senin. Ben sadece Korucu vekiliyim."
"Bana yardm et, beyim. Sen ve Bwana Korucu daha nce de bana yardm etmitiniz.
Byle zamanlarda hep birlik olmalyz. Sapna kadar."
"Doru," dedim. "Ama ben polis deilim."
"Ama Korucu vekilisin, ibirlii yapalm. Sen olsan ne yapardn, beyim? Sapna
kadar ibirliine hazrm."
"Bir perde yaparm," dedim.
"Bir bardak bira iebilir miyim?" diye sordu.
"Bir ie a da blelim."
"Tozdan boazm kurudu."
"Bir dahaki sefere ykanm amarlar toza boma."
"zr dilerim, beyim. ok zr dilerim. Ama kafam sorunumuza vermitim ve
yamur yadn dndm."
"O nceki gnd. imdi hava kuru."
"Devam et, beyim. Demek bir perde yapacaksn." 1 "Evet. Burada bir Kamba
Shambas var."
"Bunu bilmiyordum. Mdr bunu biliyor mu?"
"Evet," dedim. "Bira yaplan tam drt Shamba var."
"Bu yasak ama."
"yle, fakat Afrika'nn her yerinde bu byledir. Bu Shambalardan her birine birer
adam koyardm. Kaaklardan biri grndnde bana haber verirdi ben de Shambay
sarar ve herifi yakalardm."
"l m diri mi?" diye sordu.
"Bundan emin misin?"
"Kesinlikle, beyim. Bunlar tehlikeli insanlar."
"Bunu bir aratrmalyz."
"Buna gerek yok, beyim. erefim zerine yemin ederim. Ama Shambadan buraya
haber nasl gelecek?"
"Byle bir eyin olacan dnerek bir tr Kadnlar Ordusu kurduk. Dorusu ok
etkili oluyorlar."
"Mkemmel. Buna ok sevindim. Epey yaygn m bari?"
"yle saylr. Banda ok hevesli bir kz var. Gerek bir yeralt tipi."
"Onunla bir ara grebilir miyim?"
"niformanla bu i biraz g olur, ama bireyler dnrm."
"Yeralt," dedi. "Hep byle bir ey dnmmdr. Tam bana gre."
"Olabilir," dedim. "Bu i bittikten sonra birka eski parat bulup biraz uygulama
yaparz."
"Biraz daha aklayabilir misin, beyim. Perde tamam. Tam gerekli ey. Ama dahas
da olmal."
"Ben gcmn geri kalann burada tutarm ama perdenin hassas yerlerine
gidebilecek kadar da seyyar olurlar. Sen imdi Bomaya dn ve savunma
hazrlklarna bala. Sonra buradan on mil teye gndzn bir yol barikat koy.
Arabann gstergesinde lersin mesafeyi. Geceleri de barikat yolun ba-
taklktan kt yere tarsn. Maymunlar kovaladmz yeri hatrlyor musun?"
"Hi unutur muyum, Bwana."
"Bir skntn olursa ben seninle temasa geerim. Geceleri ate ederken dikkat et.
Orada epey trafik vardr." "Olmamas gerek."
"Ama var. Senin yerinde olsam dukann dna iaret tabelalar koyup yollarda
sokaa kma yasa uygulandn bildirirdim. Bu ilerde bana dert almasn
nler." "Bana birka kii verebilir misin, Bwana?" "Durum daha ktlemedike,
hayr. Senin iin perde yaptm unutma. Bak sana ne yapacam syleyeyim.
Ngong'dan telefon edebilmen iin sana bir not yazarm. Ua da getirtirim. Zaten
baka bir i iin ona ihtiyacm olacak."
"Tamam, Bwana. Benim de seninle uma olaslm var m?"
"Sanmyorum," dedim. "Sana yerde ihtiya olacak." Uan yarn leden sonra
Nairobi'den postay ve belgeleri getirmesini isteyen bir not yazdm.
"Sen imdi Bomaya git," dedim. "Ve ltfen kampa yle kovboy gibi gelme.
Yemekler de, adrlar da, amarlar da toztoprak iinde kalyor."
"ok zr dilerim, beyim. Bir daha olmayacak. Ve bana yardmn iin ok teekkr
ederim."
"Belki de bu leden sonra kasabada grrz." "'
"yiolur."
Adam birasn iti, selam verip dar kt, srcsne seslendi.
Mary sabah gibi taptaze ve prl prl ieri girdi. "Polis deil miydi o? Ne varm?"
Machakos cezaevinden kaanlar falan anlattm. Beklediim gibi hi etkilenmedi.
Kahvaltmz ederken, "Ua imdi getirtmek ok pahal deil mi?" diye sordu.
"Nairobi'den postay ve telgraflar getirtmem gerek. O resimleri ekebilmek iin
srlarn nerede olduklarn bilmemiz gerek. u anda bataklkta olmadklar kesin.
Chulu taraflarnda ne olduunu bilmemiz gerek ve bu sama i iin de uaktan
yararlanabilirim."
"Aslan vuramadma gre Noel iin teberi almak zere ben uakla Nairobi'ye
dnemem."
"Eer acele etmezsek seni ve onu biraz dinlendirirsek aslan bulacamza
inanyorum ben. Arap Meina onun bu tarafa geldiini syledi."
"Benim dinlenmeye ihtiyacm yok," dedi. "Bunu sylemen hakszlk oluyor."
"Pekl. Ben sadece aslann kendine gveninin geri gelmesini ve bylece yanl bir
hareket yapmasn istiyordum."
"Bunu ben de istiyorum."
Saat drtte Ngui'yi arttm ve gelince Charo ile tfekleri ve bir de ifte almasn,
Mthuka'ya arabay getirmesini sylemesini tembih ettim. Mary mektup yazyordu;
ona arabay arttm bildirdim. O srada Charo ve Ngui geldiler ve yataklarn
altndan klflar iindeki silahlan kardlar. Ngui byk .557'ligi monte etti.
Mermileri bulup saydlar, Springfield ve Mannlicher'inkileri ayrdlar. Bu avn eitli
hassas admlarndan biriydi.
"Ne avlayacaz?"
"Et bulmamz gerek. Pop ile aslan avlama konusunda konutuumuz bir eyi
deneyeceiz. Yirmi metreden bir gnu vurmanz istiyorum. Sen ve Charo onu
izleyin."
"O kadar yakna ulaacamz sanmyorum."
"Ulaabilirsiniz. Kazan giyme. Yanna al ve dnte rsen giy. Ve kollarn
svayacaksan imdiden sva. Ltfen, sevgilim."
Miss Mary'nin ate etmeden hemen nce safari ceketinin sa kolunu svama gibi bir
huyu vard. Belki de sadece yenini kvryordu. Ama bu bir hayvan yz metreden
bile rktecek bir hareketti.
"Artk yle yapmadm biliyorsun."
"iyi. Kaza sylemememin nedeni kabzann boyunu uzataca iindi."
"iyi ama ya aslan bulduumuzda sabah souk olursa?"
"Ben sadece kazaksz nasl ate edeceini grmek istiyordum. Bakalm ne fark
edecek."
"Herkes her zaman benimle deneyler yapyor. Neden gidip hayvanm temiz temiz
vuramyorum ki?"
"Vurabilirsin elbette, sevgilim. Ve bunu az sonra yapacaksn."
Arabaya adayp pisti getik. Samzdaki otlaklarda otla-yan iki gnu grubunu ve bir
aaln berisinde yatan yak bir hayvan grdm. Hayvan Mthuka'ya bamla
iaret ettim. Sonra elimle sola doru geni bir daire izip aalarn ardna,
grlmeyeceimiz bir yere srmesini belirttim.
Mthuka'ya arabay durdurmasn iaret ettim, Mary arkasndan da elinde bir drbn
olan Charo indi. Mary'de 6.5 luk Mannlicher vard ve yere inince srgy ekip ne
itti ve namluya merminin girdiini grd, sonra da emniyet mandaln kapatt.
"imdi ne yapacam?"
"Yatan u yal erkei grdn m?"
"Evet. iki tane daha grdm."
"Sen ve Charo o yal hayvana kadar mmkn olduu kadar yaklaacaksnz. Rzgr
iyi, aalara kadar varmanz gerekir."
Yal gnu, koca kafas, ne kvrml geni boynuzlar ve vahi grnl yelesiyle
ylece yatyordu. Charo ile Mary im-
di aalara yaklamaktaydlar. Gnu ayaa kalkt. imdi daha da garipti ve kta
simsiyah grnyordu. Mary ile Charo'yu grmemiti. Onlara yanm vermi bize
bakyordu. Onun ne kadar gzel ve garip grnl bir hayvan olduunu ve her gn
grdmz iin artk grmeye altmz dndm. yle soylu bir hayvan deildi
ama olaanst bir yaratkt. Charo ile Mary'nin de eilmi bir halde yryerek ona
yaklamalarn seyretmekten zevk alyordum.
Mary artk aaln kysna, ate edebilecei yere gelmiti. Charo'nun diz
ktn grdk ve Mary'nin de tfeini kaldrp ban emesine baktk. Silah
sesiyle kurunun kemie arpmasndan kan sesi ayn anda duyduk ve yal
hayvann havaya srayp yan tarafna dtn grdk. Dier hayvanlar komaya
baladlar, biz de gaza bastk, arabay Mary, Charo ve o kara yna doru srdk.
Arabadan indiimizde Mary ile Charo hayvana ok yaklamlard. Pek mutlu
grnen Charo ban karmt bile. Herkes, "Piga mzuri. Piga mzuri sana,
Memsahib. Mzuri, mzuri, sana," diyordu.
Kolumu Mary'nin beline doladm. "ok esasl bir vurutu ve de esasl bir hayvan.
imdi ona bir iyilik et de sol kulann arkasna bir kurun sk."
"Alnndan vursam daha iyi deil mi?" "Hayr, ltfen kulann ardna."
Mary herkese gerilemelerini iaret etti, emniyet mandaln ekti, tfei kaldrd, derin
bir soluk ald, brakt, arln sol ayana verdi ve sol kulakla kafatasnn tam
birletii yerde kk bir delik aan bir el ate etti. Hayvann n ayaklar gevedi,
ba hafife yana dnd. lmde bile bir onurluluk vard, kolumu Mary'nin beline
sarp Charo'nun ban hayvan btn Mslmanlar iin helal et yapacak yere
soktuunu grmemesi iin evirdim.
"Ona ok yaklatm ve tam da istenildii gibi tertemiz
ldrdm iin memnun musun? Kediciinle biraz olsun gurur duymuyor musun,
ha?"
"ok iyiydin. Yanna ok iyi yaklatn ve bir kurunda iini bitirdin, ne olduunu
anlamad ve ac da ekmedi." "ok kocaman grnyordu sevgilim ve de vahi."
"Kediciim, sen git de arabada otur ve Jinny iesinden i biraz. Ben hayvan arkaya
yklemelerine yardm edeceim."
"Gel sen de benimle bir kadeh i. Az nce tfeimle on sekiz kiiyi besledim, seni
seviyorum ve bir iki imek istiyorum. Charo ile ok yaknna gelmitik, deil mi?"
"ok gzel yaptn. Bundan iyisi olamazd. Jinny iesi eski ispanyol ifte kurunu
keselerinden bi-rindeydi. Bu Sultan Hamid'den aldmz Gordon's cini ie-siydi ve
adn\ savata binlerce metre ykseklikte diki yerlerinden alan ve bir an kalamdan
yaralandm bana dndr-ten eski gm mataramdan alyordu. Eski Jinny
mataras bir daha onanlamamt ama biz gm tapasnda bir kzn adn tayan o
arka cep matarasnn adn bu ieye vermitik. Matarann zerinde kzn ad yazlyd
ama ne bulunduu arpmalar, ne ondan imi olup da imdi lenler yazlyd. Eer
kk harflerle bile yazlm olsayd eski Jinny matarasnn her iki yan da
muharebeler ve adlarla silme dolu olurdu.
Mary de ben de birer frt ektik. Mary, "Biliyor musun, Afrika cinin sudan daha sert
lezzeti olmad tek yer," dedi. "Biraz."
"Ben mecazi olarak demitim. Bir frt daha alabilir miyim?"-
Cin ok gzeldi ve temizdi ve iimi stp beni mutlu klyordu ve hi de suya
benzemiyordu. Su torbasn Mary'ye uzattm, uzun uzun itikten sonra, "Su da
gzel," dedi. "Onlar kyaslamak hakszlk oluyor."
Jinny iesini ona brakp hayvann yerletirilmesi iin kapan alm olduu arka
tarafa getim. Zamandan kazanmak ve kesildiinde ikembesini isteyenlerin
alabilmesi iin hayvan olduu gibi arkaya attk. yle kaldrlp itilirken hi de
onurlu-luu yoktu ve orada cam gzleri, koca karn, komik bir ekilde bklm
ba, frlam diliyle, aslm biri gibi yatyordu. Mthuka ile en ok arl kaldrm
olan Ngui parman omzun hemen stnde olan kurun deliine soktu. Bam
salladm, arka kapa kapatp srgledik. Su torbasn Mary'den alp elimi ykadm.
"Ltfen bir iki i, Papa," dedi. "Neden yle sklm gibi duruyorsun, ha?"
"Skntl falan deilim. Ama bir iki ieyim. Bundan sonrakini de vurmak ister
misin? Keiti, Charo, Mwindi ve bizim iin bir Tommy ya da impala vurmalyz."
"Bir impala isterdim. Ama bugn baka hayvan vurmak istemiyorum, i tadnda
brakmak gerek. u anda istediim yere isabet ettiriyorum zaten."
"Onun neresine nian almtn, kediciim?" diye, bu soruyu sormaktan nefret ederek
sordum. Durumu kolaylatrmak iin sorarken ikimi iiyordum.
"Omzunun tam ortasna. Delii grdn."
Belkemiinin yukarlarndaki kk delikten iri bir damla kan omzun ortasna
yuvarlanm ve orada kalmt. O garip, siyah antilop n ksm hl canl ama
kprtsz, arka ksm l olarak orada yatarken grmtm bunu.
"Aferin, kedicik," dedim.
"Jinny iesini bana ver. Artk avlanmak zorunda deilim. Onu vuruumun houna
gittii iin ok memnunum. Pop'un da burada olmasn isterdim."
Ama Pop burada deildi ve Mary o kadar yakndan ate etmesine ramen nian ald
yerden elli santim yukarsna isa-
bet ettirmi ve hayvan belkemiinin yukarsndan vurmutu. Bylece bir sorun
varolmakta devam ediyordu.
imdi gnei arkamza alm rzgra doru ilerliyorduk. nde Grant ceylanlarnn
kalalarndaki beyaz lekeleri ve ilerde otlayan ve araba yaklatka kaan Thomson
ceylanlarnn sallanan kuyruklarn grebiliyordum. Ngui de ne olduunu biliyordu,
Charo da. Ngui Charo'ya dnp, "Jinny iesi," dedi.
Charo ieyi yuvalarnda duran byk tfekle iftenin zerinden arkaya uzatt. Ngui
ienin kapan ap bana verdi. Bir frt aldm, hi de suya benzemiyordu. Mary ile
aslan avlarken sorumluluum nedeniyle hi imezdim, ama cin beni gev-etirdi ve
zaten o gnu olayndan sonra mutlu ve gururlu olan tayc dnda hepimize bir
gerginlik kmt. Miss Mary de mutlu ve gururluydu.
"Senin gsteri yapman istiyor," dedi Mary. "Ltfen gsteri yap, Papa. Ltfen."
"Pekl," dedim. "Gsteri iin bir tane daha."
Jinny iesine uzandm ama Ngui ban sallad. "Hapa-na," dedi. "Mzuri."
nmzdeki dzlkte iki erkek Tommy dyorlard, ikisinin de epey uzun ve
simetrik balar vard ve kuyruklar iki yana sallanyordu. Mthuka hayvanlar
grdn gstermek iin ban sallad ve arabay durdurduu zaman benim
yaklatm rtecek ekilde evirdi. Springfield'e iki mermi yerletirdim, arabadan
inip sanki hi ilgilenmiyormuum gibi sk alla doru yrmeye baladm. al
yeteri kadar koruma saladndan eilmeden yryordum. Eer ortalkta ok sayda
hayvan varsa dik ve ilgisiz bir tavrla yrmenin ok daha iyi olduunu renmitim.
Aksi takdirde sizi grebilen dier hayvanlar rktebilirdiniz ve onlar da avlamak
istediiniz hayvan rktrlerdi. Miss Mary'nin gsteri yapmam istediini hatr-
layarak sol elimi dikkatle kaldrp boynumun yan tarafna vurdum. Bu nian alacam
yeri ve onun dndaki noktalarn deersiz olduunu gsteriyordu. Tommy gibi
annda kaabilen kk bir hayvann karsnda kimse hayvan nereden vuracan
nceden sylemezdi. Onu tam o noktadan vurmam moral iin iyiydi ve eer
vuramazsam bu da zaten beklenen bir imknszlkt.
Beyaz ieklerle bezeli imenler arasnda byk bir zevkle yrrken silahm
namlusu aaya gelmek zere sa bacama yakn tutuyordum. Hayvana doru
yrrken gzel bir ikindi olduu ve Afrika'da bulunduum iin talihli olduum
dnda hibir ey dnmyordum. imdi alln sandaydm ve eilip srnerek
ilerlemem gerekirdi, ancak imenler ve iekler ok skt, gzmde gzlk vard ve
yerde srnmeyecek kadar yalydm. Srgy ektim, parmam hi boluk
brakmayacak kadar tetie dayadm, sonra parmam ektim, sessizce yerine
indirdim, gezi kontrol ettim ve alln sa ucundan ktm.
iki Tommy erkei ben tfei kaldrrken son hzla komaya baladlar. En ilerde
olannn ba bana dnkt, aldklar arasndan grndmde. Kk toynaklaryla
yeri eeliyorlard koarken, ikinciyi arpacn ucunda grdm, arlm sol ayama
verdim ve tfei hafife nne doru kaldrp tetie bastm. Bir patlama oldu, kuru
bir arpma sesi geldi, ikinci kurunu namluya verirken hayvann drt ayann
kaskat yukar evrddiini, sonra beyaz karnn grdm, sonra da ayaklar yava yava
yere indi. Onu arkasndan ya da yanllkla belke-miinden veya kafasndan
vurmadm umarak yrrken arabann gelmekte olduunu duydum. Charo elinde
bayla arabadan atlad ve Tommy'nin bana koup durdu.
Yanna gelince, "Helal," dedim.
"Hapana," dedi ve ban ucuyla l gzlere dokundu.
68
- "Yine de helal."
. "Hapano," dedi Charo. Onun aladn hi grmemitim ve imdi de alamak
zereydi. Bu dini bir krizdi ve kendisi de yal ve dindar bir insand.
"Tamam, batr haydi, Ngui," dedim.
Charo yznden herkes ok sessizdi. O arabaya dnnce sadece biz dinsizler kaldk
geride. Mthuka elimi skp dudaklarn srd. Babasnn Tommy eti yiyemeyeceini
dnyordu. Ngui glyor ama gldn gstermemeye alyordu. Pop'un bize
brakt silah taycsnn ok esmer bir cin gibi toparlak bir yz vard. Kederli bir
tavrla elini bana gtrd. Sonra ensesine vurdu. Avclarla birlikte olmaktan
mutluluk duyan tayc keyifle, neeyle ve budalaca bakyordu olup bitenlere.
"Neresinden vurdun?" diye sordu Mary.
" Maalesef boynundan."
Ngui Mary'ye delii gsterdi, sonra Mthuka ve taycyla birlikte hayvan yakalayp
kamyonetin arkasna attlar.
"Bu biraz da sihirbazla benzedi," dedi Mary. "Sana gsteri yapman syledim ama
bu kadarn da deil hani."
Kampa girince toz kaldrmamak iin dikkat ederek Miss Mary'yi indirdik.
"ok gzel bir ikindiydi," dedi. "Hepinize ok teekkr ederim."
Mwindi'nin branda bezinden banyoyu doldurmak iin scak su hazrlad adrna
girdi. Ben onun hayvann avlad iin mutlu olmasndan mutluluk duyuyordum.
Jinny iesinin yardmyla btn sorunlarn stesinden gelebilirdik ve bir aslan
avlarken yirmi be metrede elli santimlik bir farkn da can cehennemeydi. Araba
kampn ilersinde durunca inip hayvanla-
rn derilerini yzp etleri kestik. Keiti arkasnda dierleriyle geldi. Ben oturarak,
"Memsahib bir gnu vurdu," dedim.
"Mzuri," dedi Keiti.
Etin kesilmesi iin arabann klarn ak brakmtk. Ngui en iyi bam alp
gnunun bana kp derisini soymaya balam olan adamn yanna melmiti.
"Shamba iin srtndan iri bir para kes," dedim. Parmamla kendi srtnda
iarededim istediim yeri.
"Ndio," dedi.
"ikembe temizlenince ikembeye sararsn."
"Olur."
"Onlara iyi bir para et ver."
"Ndio."
Daha fazla et vermek isterdim ama bunun doru olmadn biliyordum. Etin
nmzdeki iki gnlk hazrlk iin gerekli olduunu dnerek vicdanm
rahadattm ve bunu hatrlaynca da Ngui'ye, "Shamba iin yahnilik et de koy," dedim.
Sonra arabann farlarnn nnden ekilip yemek ateinin hemen tesindeki aacn
dibinde Dul Kadn, kk olu ve Debba'nn bekledikleri yere gittim. zerlerinde
imdi solmu olan parlak giysileri vard ve aaca yaslanmlard. Kk olan gelip
ban karnma vurdu, ben de bann tepesini ptm.
"Naslsn, Dul Kadn?" diye sordum. Kadn ban sallad.
"Jambo, tu," dedim Debba'ya. Onun da bann tepesini ptm, gld, ben de
ensesini tuttum, onun o kat ve yakn gzelliini hissettim, o da ban iki kere
kalbime vurdu. Dul Kadn ok gergindi. "Kwenda na shamba," dedi. Yani: "Kye
gidelim. "Debba bir ey sylemedi. O gzelim Kamba markln kaybetmiti, eik
ban okadm, kulaklarnn arkasndaki gizli yerlerine dokundum, o da elini yavaa
kaldrp en kt yara izlerime dokundu.
; "Mthuka imdi sizi arabayla gtrr," dedim. "Aile iin et var. Ben gelemem.
Jambo, tu."
"Ne zaman geleceksin?" diye sordu Dul Kadn.
"Herhangi bir gn. Grevim olduu zaman."
"Bebek isa'nn doumgnnden nce Laitokitok'a gidecek miyiz?"
"Elbette," dedim.
"Kwenda na shamba," dedi Debba.
"Mthuka sizi gtrr."
"Sen de gel."
"No hay remedio," dedim. Bu ona rettiim ilk ispanyolca szcklerdi ve imdi de
ok dikkatle syledi. Bu span-yolcada bildiim en hznl eydi ve bunu ilk bata
renmesinin uygun olacan dnmtm. Kendisine anlamn aklamadm
ama renmesi gerektiini sylediim iin bunu renmekte olduu dinimin bir
paras sanyordu.
Gururla, "No hay remedio," dedi.
ispanyolca, "ok gzel sert ellerin var," dedim. Bu aramzdaki ilk akalardan biriydi
ve ok dikkatle onun diline evirmitim. "Sen Ngomalarn Kraliesisin."
Alakgnlllkle, "No hay remedio," dedi. "Sonra karanlkta hzk hzl tekrar etti.
"No hay remedio, no hay remedio, no hay remedio."
"No hay remedio, tu," dedim. "Haydi eti al ve git."
O gece srtlanlarn et artklar konusundaki tartmalaryla uyandm ve adrn ak
kapsndan atee bakarken Mary'nin avn vurmu olmann mutluluuyla uyuduunu
dndm ve aslann nerede olup imdi karanlkta ne yaptn merak ettim. Sonra
Shambay ve herhangi bir are ya da zm olmadn dndm. Shambaya
bulatm iin pimanlk duyuyordum ama imdi are yoktu ve belki de bunun iin
vakit olmamt. Bunu ben balatmamtm. Kendi kendine balamt. Sonra
aslan ve Kamba Mau Mallarn ve yarn leden sonra onlar bekleyebileceimizi
dndm. Sonra bir anlna btn sesler kesildi. Ve eyvah! Kamba Mau Maular
geldi ve dalgaya dtm diye dndm. Samayla doldurduum Winchester
pompalm aldm, daha iyi duyabilmek iin azm ak olarak darya kulak verdim.
Sonra gece sesleri yine balad ve bir leoparn dere kysnda ksrdn duydum.
Bir nalbant testeresinin bir kemann do teline srtnmesi gibi bir sesti bu. Leopar bir
daha ksrd ve btn gece ondan sz etmeye balad. Tfeimi yine bacamn
yanna uzatp Miss Mary iin gurur duyarak ve onu severek ve Debba iin gurur
duyup onu ok severek uyumaya hazrlandm.
3
SABAH GN DOARKEN kalktm, a adrn ve adamlar kontrole gittim. Keiti
ok muhafazakr olduu iin kamp gayet askeri bir biimde tefti ettik. Herhangi bir
eye cannn sklmam olduunu gryordum. Etimiz tlbente sarlp aslmt ve
adamlara gn yetecek kadar bir stokumuz vard. Erken kalkanlar etin bir ksmn
ubuklara geirip kzartmaya balamlard bile. Drt Shambadan birine geldikleri
takdirde Mau Maular nlemek iin ne yapacamz konutuk.
"Plan iyi ama gelmeyecekler," dedi Keiti.
"Dn gece leopardan nceki sessizlii duydun mu?"
"Duydum." Glmsedi. "Ama leopard."
"O insanlar olabileceini dnmedin mi?"
"Dndm. Ama deildi."
"Pekl," dedim. "Ltfen Mwindi'yi bana gnder."
Ktklerin yanmam ularn birbirlerine doru itip zerlerine biraz al rp
yerletirilerek yaklm atein bana geip aym itim. Hava iyice souktu; Mwindi
gelirken bir gm daha ay getirdi. O da Keiti kadar ciddi ve resmiydi ve
onunkinden biraz daha kaba bir mizah anlay vard. Mwindi ngilizceyi
konutuundan iyi anlard. Yalyd ve ok kara, dar suratl bir inliye benzerdi.
Btn anahtarlarm o tard, a-
drlarn idaresi ondayd, yataklar yapar, banyo kvetlerini getirir, amar ykar,
sabah ayn getirir, benim paramla safari parasn korurdu. Bu para teneke bir
sandkta dururdu ve anahtar ondayd. Eski gnlerdeki gibi gvenilmek pek houna
giderdi. Bana Kamba dilini retiyordu ama bu Ngui'den rendiim Kamba dili
deildi. Ngui ile benim birbirimiz zerinde kt etkilerimiz olduunu dnrse de,
ok yal olduundan iinin dzeninin bozulmas dnda hibir eyden rahatsz
olmazd, iini ve sorumluluunu severdi ve safari yaamna bir disiplin ve ho bir
dzen getirmiti.
Ciddi ve zgn grnerek, "Bwana'nm bir arzusu mu var?" diye sordu.
"Bu kampta ok silah ve ok cephane var," dedim.
"Bunu kimse bilmiyor," dedi. "Siz Nairobi'den gizlice getirdiniz. Kitanga'da kimse
bir ey grmedi. Hep gizli tayoruz. Kimse grmyor. Kimse bilmiyor. Tabancanz
hep bacanzn yannda uyuyorsunuz."
"Biliyorum. Ama ben Mau Mau olsaydm bu kampa gece saldrrdm."
"Eer siz Mau Mau olsaydnz pek ok ey olurdu. Ama siz Mau Mau deilsiniz."
"Aferin. Ama sen adrda olmadn zaman biri silahl ve sorumlu olarak adr
beklemeli."
"Ltfen darda beklesinler, Bwana. adra kimsenin girmesini istemiyorum.
adrdan ben sorumluyum."
"Darda olacaklar."
"Bwana, bu kampa gelmek iin dz ovadan gemeleri gerek. O zaman da herkes
grr onlar."
"Ngui ile incir Aacnn oradan kampa kere girdik ve bizi kimse grmedi."
"Ben grdm."
"Sahi mi?"
"kikere."
"Bunu neden sylemedin?"
"Ngui ile her yaptnz grp de sylemek zorunda deilim."
"Teekkr ederim. imdi muhafz olayn biliyorsun. Memsahib ile ben yoksak ve
sen adrdan aynlacaksan muhafz aracaksn. Memsahib burada yalnzsa ve sen
burada deilsen, yine muhafz aracaksn."
"Ndio," dedi. "ayn imiyor musun? Souyacak."
"Bu gece adr evresine tuzak kuracam, u aaca da bir fener asacaz."
"Mzuri. ok byk bir de ate yakarz. Kamyon srcsnn serbest kalmas iin
Keiti imdi odun getirtiyor. Src Shambalardan birine gidiyor. Ama buraya
geleceklerini syledikleri insanlar gelmeyecekler."
"Bundan nasl emin olabilirsin?"
"nk buraya gelip tuzaa dmek aptallktr ve bunlar aptal deillerdir. Bunlar
Wakamba Mau Maulardr."
Yeni aydanlkla atein bana geip aym ar ar itim. Masailer krlarda
yaayan sava insanlard. Avc deillerdi. Avc olanlar Wakambalardi: tandm en
iyi avclar ve iz srcler Ve imdi av hayvanlar yaadklar alanlarda kendileri ve
beyazlar tarafndan tketilmiti ve avlanacaklar tek yer Masai blgeleriydi. Kendi
blgeleri ok kalabalkt, toprak ar ekiliydi ve kuraklk zamanlarnda hayvanlarna
odaklar yoktu, rnleri de kavruluyordu.
aym ierken kampta dosta bir blnme olduunu dndm, ama bu bir ruh ve
gr blnmesiydi, dindarlarla dinsizler, iyilerle ktler, eskiyle yeni arasnda deil
de, temelde aktif avclar ve savalarla dierleri arasnda. Keiti bir savayd
zamannda, bir askerdi, byk bir avcyd ve iz srcyd ve o geni deneyimi,
bilgisi ve otoritesiyle her eyi bir
arada tutan oydu. Ancak Keiti byk ve muhafazakr bir servete sahipti ve
yaadmz bu deiiklik gnlerinde muhafazakrlar epey g bir rol stlenmilerdi.
Sava iin ok gen olan ve topraklarnda artk hayvan kalmad iin avcl
renmemi delikanllar ve kaak avlanacak ya da sr hrszl yapamayacak kadar
iyi yetitirilmi olanlar imdi kendilerine Ngui'yi ve Habeistan'da ve sonra da
Burma'da savaan ktleri rnek alyorlard. Keiti'ye, Pop'a ve ilerine olan
sadakatleri dnda her eyleriyle bizden yanaydlar. Biz onlar tarafmza ekmek,
dinlerini deitirtmek ya da yozlatrmak iin hibir ey yapmyorduk. Hepsi
gnllydler. Ngui bana her eyi anlatm, bana gvenmi ve olay kabile sadakati
temeline dayandrmt. Avc Wakambalarla eskilere dayanan bir dostluumuz
olduunu biliyordum. Ama orada oturmu aym ierken ve gne vurduka san ve
yeil aalarn nasl renk deitirdiklerine bakarken ne kadar ileri gitmi
olabileceimizi dndm. aym bitirince kalkp adra gittim. Mary sabah ayn
erkenden imiti ve bo fincaniyla taba, imdi yere kadar inen cibinliin dnda
duruyordu. Yine uyuyordu, hafife yank yz ve dalm gzelim sar salar
yasta gmlmt. Dudaklar bana dnkt ve ben her zamanki gibi gzel yzne
hayranlkla bakarken uykusu arasnda hafife glmsedi. Ryasnda ne grdn
merak ettim. Sonra benim yatam-daki battaniyenin altndan tfeimi alp namludan
mermiyi kartmak iin dar tadm. Bu sabah Mary'nin doru drst
uyuyabilecei sabahlardan biriydi.
Yemek adrna gidip ortal toplayan Nguili'ye kahvalt iin jambonlu ve
dilimlenmi soanl yumurtal bir sandvi istediimi syledim. Eer meyve varsa
ondan da getirsindi ve hepsinden nce de bir ie Tusker biras iecektim.
G.C. ve ben eer aslan avlamyorsak kahvaltda mutlaka bira ierdik. Kahvaltdan
nce veya kahvaltda bira iyi bir ey-
di ama insan belki de saniyenin binde biri kadar arlatrrd. Dier yandan bazen
durum pek de iyi deilken sanki iyiymi gibi gsterirdi ve eer ge saatlere kadar
ayakta kalm ve mi-desel pimanlk geiriyorsan ok iyi gelirdi.
Nguili bira iesini ap bir kadeh doldurdu. Biray kadehe doldurmaya, bir damlasn
bile dkmeden kpn kenarlardan ykseliine baylrd. ok yakklyd, hi de
efemine olmadan bir kz kadar gzeldi ve G.C. onunla hep akalap kalarn yolup
yolmadn sorard, lkel insanlarn en byk elencelerinden biri grnlerini
deitirmek olduu iin bunu yapyor olabilirdi ve bunun homoseksellikle hibir
ilgisi yoktu. Ama G.C. bana kalrsa onunla akalamada biraz arya kaard; ve
Nguili ekingen, dost tavrl ve ok sadk, ayrca avclara tapan mkemmel bir garson
olduundan, kimi zaman ava giderken yanmza alrdk. Hayvanlar konusundaki
bilgisizlii ve o olaanst aknl iin herkes onunla az da olsa alay ederdi.
Ancak her seferinde bir eyler renirdi. Bizler ldrc ya da sakatlayc olmayan
her trl yaramz ok komik bulurduk ve bu da hassas ve sevgi dolu ocuun kabul
edemeyecei bir eydi. O sava ve avc olmak isterdi ama a yama ve garsondu.
Hepimizin ok mutlu olduumuz o ylda kabile yasalarna gre iki iemeyecek
kadar kk olduundan en ok zevk ald eylerden biri iki imeye haklar
olanlara bira doldurmakt.
"Gece leopar duydun mu?" diye sordum.
"Hayr, Bwana, uykum ok derindir."
Nguili aya yapmas iin seslendii sandvii almaya gitti ve bir kadeh bira daha
doldurmak iin koa koa dnd.
Dier garsonumuz olan Msembi uzun boylu, yakkl ve kaba saba bir genti. Yeil
garson niformasn bir maskeli baloya katyormu havasyla giyerdi. Yeil fesini
hep kafasnda eri tar, elbisesini yapt hizmete saygs olmasna ramen bi-
raz komik buluyormu gibi davranrd. Mary ile ikimiz yalnzken yemekte iki kiiye
ihtiyacmz yoktu ama a yaknda ailesinin yanna gidecei iin yemekleri Msembi
yapacakt. Benim dmdaki herkes gibi o da Muhbir'den nefret ederdi ve bu sabah
Muhbir adrn dnda belirip de ksrnce Msembi anlaml bir ekilde bana bakt,
eilerek bir selam verdi ve gzlerini hafife kapatarak dar kt.
"Gel bakalm, Muhbir," dedim. "Ne haberler var bakalm?"
"Jambo kardeim," dedi Muhbir. alna iyice sarnmt, bandan apkasn kard.
"Laitokitok'tan biri gelmi seni grmek istiyor. Shambasn fillerin paraladn
iddia ediyor."
"Onu tanyor musun?"
"Hayr, kardeim."
"Git ve onu ieri gnder."
Shamba sahibi geldi, kapda durup selam verdi.
"Gnaydn, efendim."
Kasabal Mau Maular gibi san bir yana ayrp tra etmiti. Ama bunun bir anlam
olmayabilirdi.
"Filler?" dedim.
"Dn gece gelip Shambam yktlar. Onlar kontrol sizin greviniz sanrm. Bu gece
gelip kartmak iin birini ldrmenizi istiyorum."
Ve bu samala giderken kamp korunmasz brakaym, diye dndm. "Filler iin
verdiin rapora teekkr ederim," dedim. "Yaknda bir uak gelecek, seni de beraber
alp Sham-bana verilen zarar havadan grr, filleri de bulmaya alrz. Sen bize
Shamban ve verilen zarar gsterirsin."
"Ama ben hi uaa binmedim, efendim."
"Bugn binersin. Bunu ok ilgin ve eitici bulacaksn."
"Ama ben hi uaa binmedim, efendim. Hasta olabilirim."
"Rahatsz," dedim. "Hasta deil, tngilizceye sayg gstermelisin. Rahatszlk
hissedebilirim diyecektin. Ama bunun iin kt torbalar var. Mlkn havadan
grmek istemez misin?" "isterim, efendim."
"ok ilgin olacak. Sanki topraklarnn haritas varm gibi. Arazinin girdisini
ktsn, tepelerini ukurlarn bir daha asla gremezsin."
"Evet, efendim," dedi. Dorusu yaptklarma biraz utanmyor deildim, ama o sa
tra ve kampta bir baskna deer malzeme vard ve Arap Meina, Ngui ve ben bir fil
masalyla uzaklatrldmz takdirde baskn iten bile deildi.
Her seferinde biraz daha yzne gzne bulatrdn bilerek devam etti.
"Ben umasam daha iyi olur, efendim." "Bak," dedim. "Buradaki herkes umutur
veya umak istemitir. lkeni havadan grmek senin iin bir ayrcalktr. Hi kulara
gpta etmedin mi sen? Hi bir kartal ya da bir hi olmazsa bir ahin olmak istemedin
mi?"
"Hayr, efendim," dedi. "Ama bugn uacam." Sonra onun dmanmz da olsa, bir
apulcu da olsa, ya da eti iin bir fil ldrlmesini istiyor da olsa doru ve erefli bir
karar vermi olduunu dndm. Dar kp Arap Me-ina'ya adamn tutuklu
olduunu ama bunu kendisine sylemeyip muhafaza altna almasn, kamptan
kmasna ya da adrlara girmesine izin verilmemesini, onu ndege'ye alacamz
syledim.
"Muhafaza altndadr," dedi Arap Meina. "Ben de uacak mym?"
"Hayr. Geen sefer ok utun. Bu kere Ngui uacak." Ngui de srtt. "Mzuri sana,"
dedi. "Mzuri," dedi Arap Meina. Ona Shamba sahibini dar gndereceimi
syledim, Ngui'den de gidip rzgr tulumunu
kontrol etmesini ve ayrdaki pistte hayvan varsa kovalamasn tembih ettim.
Mary, Mwindi'nin ykayp tledii temiz giysilerini giyinmi olarak yemek adrna
geldi. Sabah kadar gen ve taze grnyordu. Benim kahvaltdan nce ya da
kahvaltda bira imi olduumu hemen farketti.
"Bunu sadece G.C. buradayken yaptn sanyordum," dedi.
"Hayr, genelde sabahlar sen uyanmadan ierim. Yaz yazmyorum ve bira gnn
tek bu saatinde souk oluyor."
"Burada o kadar konuan insanlardan aslan hakknda bir ey rendin mi?"
"Hayr, aslandan haber yok. Dn gece konumad."
"Ama sen konutun," dedi kadn. "Bir kzla konuuyordun. aresi olmayan ey
neymi yle?"
"Uykumda konuuyordum herhalde."
"ispanyolca konuuyordun. Bir are olmad hakknda."
"are yok demek. Kusura bakma ama grdm ryay hatrlamyorum."
"Ben senden ryalarnda bana sadk kalman asla istemedim. Aslan avlamaya
gidecek miyiz?"
"Sevgilim, senin neyin var byle? Aslan gelse de avlamayacamza karar vermitik
ya. Onu bir sre brakp kendine gveninin gelmesini bekleyecektik."
"Kap gitmeyeceini nereden biliyorsun?" "O akll hayvandr, sevgilim. Sr
ldrdkten sonra eker gider. Ama yabani hayvanlar ldrdkten sonra kendine
gveni gelir. Ben onun gibi dnmeye alyorum." "Belki de biraz kendin gibi
dnsen iyi edersin." "Kahvaltn ister misin?" dedim. "Tommy cieri ve jambon
var."
80
Mary Nguili'yi arp gayet zarif bir hareketle kahvaltsn sipari etti.
"ayn itikten sonra uyurken neden glyordun?" "ahane bir rya grdm.
Aslanla karlatm, bana ok iyi ve saygl davrand. Oxford'da okuduunu syledi
ve tam BBC aksanyla konuuyordu. Onunla bir yerden tantmza emindim ve
sonra aniden beni yedi."
"ok g koullar altnda yayoruz," dedim. "Herhalde o glmsemen seni
yemesinden nceydi."
"Herhalde. Sinirlendiim iin zr dilerim. Beni yle abuk yedi ki. Benden
holanmadn hi belli etmemiti. O Ma-gadi aslan gibi kkremedi bile."
Onu ptm, o srada Nguili de zerilerine jambon dilimleri konulmu kzarm cier
paralaryla kzarm patates, kahve, st ve bir tabak halanm kays getirdi.
"Ltfen bir paa cierle jambon al," dedi Mary. "G bir gn m geireceksin?"
"Sanmyorum." "Ben de uabilecek miyim?"
"Pek yle grnmyor, ama vakit kalrsa olur tabii." , "ok mu i var?"
Yapmamz gereken eyleri anlattm. "Sinirli olduum iin zr dilerim," dedi.
"Sanrm aslann beni yemesindendi. Cieri ve jambonu ye ve biran bitir, sevgilim.
Ndege gelene kadar da keyfine bak. Hibir ey no hay remedio durumuna gelmedi
daha. Bunu uykunda bile dnme artk."
"Sen de aslann seni yediini dnme bir daha." "Gndzn bunu asla yapmam. Ben
o kzlardan deilim."
"Ben de aslnda no hay remedo ocuklarndan deilim." "Biraz ylesin. Ama imdi
seni ilk tandmdan bu yana biraz daha mutlusun, deil mi?"
"Seninle gerekten mutluyum."
"Her eyle de mutlu ol. Willie'yi bir daha grmek ok iyi olacak."
"O ikimizden de ok daha iyidir."
"Ama biz de daha iyi olmay deneyebiliriz," dedi Mary.
Uan kata geleceini, hatta gelip gelmeyeceini bilmiyorduk. Gen polis
memurunun yollad haberin alnd bil-dirilmemise de, ben ua birden sonra
her an beklemekteydim. Chulus zerinde ya da Dan dou yamacnda frtna varsa
Willie daha da abuk gelebilirdi. Chulus zeri bulutluydu ama Da iyi grnyordu.
"Bugn umak isterdim," dedi Mary.
"ok uacaksn, sevgilim. Bugnk sadece i."
"Ama Chulus zerinde uacak mym?"
"Sz veriyorum sana. istediin yere uacaz."
"Aslan ldrdkten sonra Noel iin teberi almak zere Nairobi'ye gitmek
istiyorum. Sonra dnp gzel bir aa bulup sslemek. O suaygr gelmeden gzel
bir aa semitik. ok gzel olacak ama hem aacn sslerini hem de herkesin
hediyesini almam gerek."
"Aslan ldrdkten sonra Willie Cessna ile gelir, hem Chulus'u grrsn hem de
istersen Daa kp araziye bakanz, sonra da onunla Nairobi'ye dnersin."
"Bunun iin yeterli paramz var m?"
"Var elbette."
"Paray boa harcamamamz iin her eyi renmeni istiyorum. Aslnda senin iin iyi
olduktan sonra ne yaptn umurumda bile deil. Ama en ok da beni sevmeni
istiyorum."
"En ok seni seviyorum."
"Biliyorum. Ama ltfen bakasna bir zarar verme."
"Herkes herkese zarar verir."
"Sen bunu yapmamalsn. Baka insanlar krmadka ve
yaamlarn altst etmedike ne yaptn umurumda bile deil. Ve no hay remedio
deme. O ok kolay. Beni anlamaya al, ben de senin kardeinim. O pis muhbir
senin kardein deildir."
"Onu kendi uydurdu."
"Sonra bu sama eyler birden o kadar ciddi oluyor ki, sanki biri kalkm da kolunu
kesip kopartm gibi. Ryadaki gibi deil hem de. Ngui'nin pangasn kullanarak
yapt gibi. Ngui'nin senin gerek kardein olduunu biliyorum." Ben hibir ey
sylemedim.
"Sonra o kza sert konutuun zamanlar. yle konutuun zaman Ngui'nin
kasapln seyrediyormuum gibi oluyorum. Herkesin elendii gzel bir yaammz
yokmu gibi."
"Sen elenmiyor musun?"
"Hayatmda hi bu kadar mutlu olmamtm. imdi benim atclma da gvendiine
gre bugn ok mutluyum ve kendime gvenim var. Bunun kalc olacan
umarm."
"Kalc olacaktr."
"Ama her ey birden o gzelim ryadan ne kadar farkl oluyor, grmyor musun?
Burada Dada olmamz, her gn bir ncekinden daha gzel olmas, yaptnz
akalar ve herkesin mutlu olmas. Herkes beni ok seviyormu gibi davranyor ve
ben de onlar seviyorum. Sonra da bu teki ey."
"Biliyorum," dedim. "Aslnda hepsi ayn eyin bir paras, kediciim. Hibir ey
grnd kadar basit deildir. Ben aslnda o kza kar kaba davranmyorum.
Sadece resmi olmak o."
"Ltfen ona benim nmde kabalk yapma."
"Yapmam."
"Ne de onun nnde bana."
"Yapmam."
"Onu uaa alacak msn?"
"Hayr, sevgilim. Yemin ederim ki hayr."
"Pop burada olsayd ya da Willie gelseydi artk."
"Keke," deyip yine havaya bakmaya ktm. Chulus'un zerindeki bulutlar artmt
ama Dan srt akt.
"O Shamba sahibini uaktan aa atmayacaksn, deil mi? Ngui ile sen?"
"Ne mnasebet! Bunu aklma bile getirmediimi sylersem bana inanr msn?"
"Bu sabah onunla konuurken benim aklma gelmiti."
"Kim kt eyler dnyor imdi, ha?"
"Sen kt eyler dnmezsin. Ama her eyi sanki bir sonucu olmayacakm gibi
yle ani yaparsn ki."
"Sevgilim, ben sonulan ok dnrm."
"Ama o garip birdenbirelik ve insanlktan uzak eyler ve zalim akalar var. Her
akada bir lm var. Her ey ne zaman dzelecek ve yine iyi ve gzel olacak?"
"Hemen imdi. Bu samalk daha birka gn srecek. O insanlarn buraya
geleceklerini sanmyoruz ve gittikleri yerde yakalanacaklardr."
"Uyandmz her sabah ok gzel bir ey olacakm gibi hissettiimiz gnlerin geri
gelmesini istiyorum. Bu avlanan insanlardan nefret ediyorum."
"Bu avlanma deil, sevgilim. Sen avlanmay hi grmedin. O Kuzey'de olan bir ey.
Burada herkes bizim dostumuzdur."
"Laitokitok'ta deil."
"Evet ama o insanlar yakalanacaklar. Bundan hi kukun olmasn."
"Ben kt eyler yaptnzda hepiniz iin kayglanyorum. Pop hi ktlk
yapmazd."
"Gerekten yle mi sanyorsun?"
"Yani G.C. ve senin yaptnz gibi. Birlikte olduunuzda Willie ile bile ktsnz."
4
DIARI IKIP havaya baktm. Chulus zerinde bulutlanma devam ediyordu. Dan
srt hl akt. Orada durmu bakarken uan sesini duyduumu sandm. Sonra
bundan emin oldum ve kamyoneti arttm. Mary knca arabaya atlayp yeni
bitmi imenler zerindeki tekerlek izlerinden piste gittik. Hayvanlar nmzden
kayorlard. Uak kampn zerinde dnd sonra gm ve mavi, gzelim kanatlan
parl parl al-ald. Bir an babaa gittik, sonra pervanenin mavisi yanmzdan geti,
pleksiglas kapan altndaki Willie bize glmsedi ve ua bir leylek gibi yavaa
indirdi, dnp frenlere basarak bize doru geldi.
Willie kapy at. "Merhaba, ocuklar." Mary'ye bakt sonra. "Aslann vurdun mu,
Miss Mary?"
Byk bir boksrn boa harcanmayan, kusursuz hareketlerle bir ne kp bir geri
gelmesini andran bir tempoda kvrak bir sesle konuuyordu. Sesinde gerek olan bir
tatllk varsa da, onun ses tonunu hi deitirmeden en ldrc eyleri
syleyebildiini de bilirdim.
"Onu ldremedim, Willie," diye seslendi Miss Mary. "Daha aa inmedi."
"Yazk," dedi Willie. "Burada size birka ey var. Ngui
bir el versin. Miss Mary, sana bir yn mektup. Papa'ya da birka fatura, ite posta
burada."
Att byk zarf havada yakaladm.
"Temel reflekslerinin hl yerinde olduunu grmek ok iyi bir ey," dedi Willie.
"G.C. selam syledi. O da yola kt."
Postay Mary'ye verdim, ua boaltmaya baladk, paketleri ve kutular kamyonete
yerletirdik.
Willie, "Sen kendini yorma, Papa," dedi. "Unutma, seni Byk Olay iin saklyoruz."
"Onun iptal edildiini duymutum."
"Hl yrrlkte sanrm," dedi Willie. "Ho, grmek iin para vermezdim ya."
"Sen ve Willie bile," dedi Mary.
Willie'ye, "Haydi kampa gidelim," dedi sonra.
"Geliyorum, Miss Mary." Willie kollar svanm beyaz gmlei, mavi ortu, kaln
tabanl ayakkablaryla uaktan adad, elini tutarken Miss Mary'ye sevgiyle bakt.
Neeli gzleri, capcanl gne yan yz ve kara salaryla yakkl bir erkek,
tandm en doal ve terbiyeli insand. Byk bir pilotun btn zgvenine sahipti.
Alakgnllyd ve sevdii lkede en sevdii ii yapyordu.
Birbirimize uak ve uma dnda asla bir tek soru bile sormu deildik. Her eyin
anlaldn kabul ederdik. ok iyi Swahili konutuu ve Afrikallara kar ok kibar
ve anlayl davrand iin Kenya doumlu olduunu tahmin ediyordum, ancak
nerede doduunu sormak aklma gelmemiti ve kimbi-lir, Afrika'ya ocukluunda
gelmi de olabilirdi.
Toz kaldrmamak iin kampa ok yava girdik ve adrlarmzn arasndaki byk
aacn altnda arabadan indik. Miss Mary a Mbebia'ya hemen le yemeini
hazrlamasn sylemeye giderken Willie ile ben de yemek adrna girdik. Aaca
asl branda torbadan hl souk olan bir ie bira kartp kadehlerimizi doldurdum.
"Genel durum nedir, Papa?" diye sordu. Anlattm.
"Onu grdm," dedi Willie. "Arap Meina, tutuklam gibi gzaltnda tutuyor. yle
bir tipi de yok deil, Papa."
"Shambasn kontrol edeceiz. Belki bir Shambas vard ve filler gerekten ykt."
"Fillere de bakarz. Bu bize vakit kazandrr, sonra onu arada srada indirip bu teki
eyi aratrrz. Ngui'yi alyorum. Eer fil varsa Meina buralar iyi bilir ve Ngui, o ve
ben gerekeni yaparz. nce ben Ngui ile kefe karm."
"Sakin bir yerde olmanza ramen epey hareketli gnler geiriyorsunuz," dedi Willie,
"ite Miss Mary de geliyor."
Mary hazrlanan yemekten pek memnundu.
"Tommy pirzolas, patates presi ve salata. Az sonra burada olur. Bir de srpriz var.
Campariyi bulduun iin ok teekkr ederim, Willie. Ben imdi bir kadeh ieceim.
Sen de ister misin?"
"Teekkr ederim, istemem, Miss Mary. Biz Papa ile bira iiyoruz."
"Willie, ben de sizinle gelmek isterdim. Ama bu arada listelerimi yapp eklerimi ve
mektuplarm yazarm ve aslan ldrdkten sonra seninle Nairobi'ye gidip Noel iin
teberi alrm."
"Tlbente asl etten anladm kadaryla gayet iyi avlanyor olmaksnz, Miss Mary."
"Sana bir but ayrdm. Btn gn glgede tutmalarn ve gitmenden hemen nce
paketlemelerini syledim."
"Shambada durum nedir, Papa?" diye sordu Willie.
"Kaynbabamn gsnde ve karnnda arlar var," dedim. "Sloan merhemiyle tedavi
ediyorum, lk srdmde merhem baya bir ok oldu kendisi iin."
"Ngui ona bunun Papa'nn dininin bir paras olduunu syledi," dedi Mary. "imdi
hepsinin dini var ve durum giderek ktleiyor. Saat on birde ttslenmi balk yeyip
bira iiyorlar ve bunlarn dinlerinin bir paras olduunu sylyorlar. Willie burada
kalp bana neler olduunu anlatman isterdim. ok korkun sloganlar ve feci srlar
var."
"Gitchi Manitou btn Dierlerine kar," diye anlattm Willie'ye- "teki dinlerin,
kabile yasa ve geleneklerinin iyilerini tutuyoruz. Ama hepsini herkesin inanaca bir
ekle sokup sunuyoruz sonra. Miss Mary Minnesota'dan geldii ve evlenmemize
kadar Rocky Dalarna gitmedii iin avantajsz durumda tabii."
"Papa Mslmanlar dnda herkesi Byk Ruh'a inandrd," dedi Mary. "Byk Ruh
tandm en kt karakterlerin banda geliyor. Dini Papa'nn uydurduunu
biliyorum ama durumu her gn biraz daha iinden klmaz hale sokuyor. O ve Ngui
ve dierleri. Ama Byk Ruh zaman zaman beni bile korkutuyor dorusu."
"Onu zaptetmeye alyorum, Willie," dedim. "Ama bazen elimden kamyorum."
"Uak hakknda ne dnyor?"
"Bunu Mary'nin nnde syleyemem. Havalandmz zaman sana anlatrm."
"Miss Mary, eer elimden bir ey gelirse bana gvenebilirsiniz," dedi Willie.
"Burada kalman isterdim ya da G.C. veya Bay P.'nin burada olmasn," dedi Mary.
"Daha nce yeni bir dinin douuna tank olmamtm ve bu beni ok
heyecanlandryor."
"Sen Beyaz Tanra falan gibi bir ey olmalsn, Miss Mary. Her zaman gzel bir
Beyaz Tanra vardr, deil mi?"
"yle bir ey olduumu sanmyorum. Anladm kadaryla bu dinin temel
noktalarndan biri ne benim ne de Papa'nn beyaz olmadmz."
"Bu ok yerinde bir ey dorusu."
"Anladm kadaryla beyazlara tahamml gsteririz ve onlarla uyum iinde
yaamaya alrz. Ama bizim koullarmzda. Yani Papa'nn, Ngui'nin ve
Mthuka'nn koullarnda. Bu Papa'nn dini ve ok ama ok eski bir din ve imdi o ve
dierleri bunu Kambalara uydurmaya alyorlar."
"Ben daha nce hi misyonerlik yapmadm, Willie," dedim. "ok ilham verici bir
ey. Dinin bana ilk indirildii Wind River tepelerinin tam benzeri olan Kibo'nun
burada olmas benim amdan byk ans."
"Bize okulda o kadar az ey rettiler ki," dedi Willie. "Bana Wind Rivers'ten sz
edebilir miydin, Papa?"
"Biz o tepelere Himalayalarn Babalar, deriz," diye alakgnlllkle anlattm.
"Alak sradalar yaklak olarak Sherpa Tensing'in geen yl o Yeni Zelandal
arcy zirvesine kard dan yksekliindedir."
"Bu szn ettiin Everest olabilir mi?" diye sordu Willie. "East African Standart'ta
yle bir eyden sz edilmiti de."
"Everest'ti, doru. Dn Shambada gece dersinde adn bir trl hatrlayamamtm."
"Arc iyi ki memleketinden o kadar uzakta o kadar yksee kmaya raz gelmi,"
dedi Willie. "Bu i nasl olmu, Papa?"
"Kimse bilmiyor. Hibiri konumaya istekli deil."
"Daclara kar hep byk sayg duymuumdur," dedi Willie. "Azlarndan laf
almak imknszdr. G.C. kadar, hatta senin kadar az skdrlar, Papa."
"Sinirleri de salamdr," dedim.
"Hepimiz gibi," dedi Willie. "u yemein tadna bir baksak m, Miss Mary? Papa ile
gidip evreyi bir kolaan edeceiz de."
"Lete chakula."
"NdioMem sahib."
Havalanp da Dan kenar boyunca uarken ormana, aalar arasndaki dzlklere,
alak tepeli araziye, havadan bacaklar ksack grnen zebralara baktk. Yannda
oturan konuumuzun yolu seebilmesi iin Willie ua evirince yol ve ky birden
nnde aliverdi, arkamzdan bataklktan bir yol geliyor ve kavakta kye giden
yolla birleiyordu. Dkknlar, benzin pompasn, ana caddedeki aalar, polis
Somasnn yksek telrg itini, rzgrda dalgalanan bayrayla beyaz binay
grdk.
Adamn kulana, "Senin Shamban nerede?" sordum, gsterdi. Willie ua evirdi,
Dan yamacndaki aklklara kurulmu evlerin ve kzl kahve topran stnde yeil
yeil yetien tahl tarlalarnn zerinden getik.
"Shamban grebiliyor musun?"
"Evet." Gsterdi.
Sonra Shambas birden yemyeil ve iyice sulanm olarak kanadn arkasndan
grnd.
"Hapana tembo," diye Ngui kulama fsldad.
"izler mi?"
"Hapana."
Willie adama, "Bunun senin Shamban olduuna emin misin?" diye sordu.
"Evet."
"Papa, bence gayet iyi durumda grnyor," diye Willie bana seslendi. "Bir daha
geelim."
"Yava ge."
Tarlalar bu kere daha ar getiler altmzdan. Kulbelerde hasar vard ve fillerin
izleri de yoktu.
"teki tarafn grmek ister misin, Papa?"
"Evet."
Bu kere tarlalar sanki usta bir hizmetkrn teftiimiz iin
sunduu bir tepsi gibi ar ar ykseldi. Ne bir hasar vard ne de fil izleri. Hzla
ykseldik ve Shambay dierleriyle kyaslaya-bilmem iin dndk.
"Bunun senin Shamban olduundan emin misin?" diye sordum adama.
"Evet," dedi. Kendisine hayran olmamak imknszd.
Hibirimiz konumadk. Ngui'nin yz tmyle ifadesizdi. Pleksiglas pencereden
bakp sa elinin iaret parman boazndan geirdi.
"Artk dnsek iyi olur," dedim.
Ngui sanki kap kolunu tutuyormu ve eviriyormu gibi bir hareket yapt. Bam
salladm, gld.
ayra konup da rzgr tulumunun eri direkte durduu yere varnca nce adam indi.
Kimse kendisiyle konumuyordu.
"Sen onu gznden ayrma, Ngui," dedim.
Sonra Arap Meina'y bir kenara ektim. '; "Evet," dedi.
"Susamtr herhalde," dedim. "Bir ay ver una."
Willie ile kamyonetle kampn adrlarnn olduu yere gittik. Ben nde oturuyordum.
Arap Meina arkada konuumuzun yanndayd. Ngui ua korumak zere benim 30-
06'lk silahmla arkada kalmt.
"Pis bir i," dedi Willie. "Kararn ne zaman verdin, Papa?"
"Yerekimi olayn m? Uaa binmeden nce."
"ok dncelisin. irket iin kt olurdu. Ben de isiz kalrdm. Miss Mary bu
leden sonra umak ister mi dersin? O zaman hepimiz eitsel bir uu yaparz, sen
grevini yapyor olursun ve benim gitme saatim gelene kadar hepimiz havada
oluruz."
"Mary umak isteyecektir." ; "Chulus'a bakar, senin srlarla dier hayvanlarn
bir
kontrol ederiz. G.C. fillerin nerede olduklarn renmekten memnun olacaktr."
"Ngui'yi alrz. Umaktan holanmaya balad." "Ngui'nin dindeki yeri yksek mi?"
;
"Babas bir kere benim ylana dntm grd. Daha nce hi grmedii trden
bir ylan. Dini evrelerimizde bunun belirli bir etkinlii vardr."
"yle olmas gerek, Papa. Bu mucize gerekletiinde Ngui'nin babasyla sen ne
iiyordunuz?"
"Sadece Tusker biras ve biraz da Gordon's cin." "Nasl bir ylan olduunu
hatrlamyor musun?" "Nasl hatrlayaym ki? Hayali gren Ngui'nin babasyd."
"Eh u anda Ngui'nin uaa iyi baktn umut ederim. Bir maymun srsne
dnmesini istemem dorusu."
Miss Mary umay ok istiyordu. Kamyonetin arkasnda konuumuzu grnce ii
rahat etmiti.
"Shambas zarar grm myd, Papa?" diye sordu. "Oraya gidecek misin?"
"Hayr. Zarar falan yoktu, gitmemiz gerekmiyor."
"O nasl dnecek."
"Otostop yapacak sanrm."
ay itik, ben bir de sodayla bir Campari ve Gordon's itim.
"Bu egzotik yaam ok keyifli," dedi Willie. "Ben de sizlere katlmak isterdi. O
itiinin tad nasl, Miss Mary?"
"ok gzel, Willie."
"Eh, ben de hevesimi yallma saklarm. Miss Mary, hi Papa'nm ylana
dntn grdn m?"
"Hayr, Willie, yemin ederim ki grmedim."
"ok ey karyoruz," dedi Willie. "Nereye umak istersin, Miss Mary?"
92
"Chulus'a."
Biz de Aslan tepesinden, Miss Mary'nin zel l zerinden, sonra bataklk kular
ve rdeklerin utuu byk bataklk ovann zerinden getik. Ngui ile yaptmz yol
planlarnn yanllarn gryor, yeni ve farkl bir yol iziyorduk. Sonra uzaktaki
ovadaki ceylan srlerinin stnden getik. Hayvanlar kumru rengi, beyaz izgili ve
sarmal boynuzluydu.
Willie, "Umarm ok sklmadn, Miss Mary," dedi. "G.C.'nin ve Papa'nm srlerini
rahatsz etmemeye alyordum. Sadece yerlerini tespit etmek istedim. Ne onlar
buradan karmak ne de aslann rahatsz etmek istedim."
"ok gzeldi, Willie."
Willie gitti ondan sonra. nce pistte zerimize doru gelirken iki yana alm leylek
bacaklar bizim durduumuz yere yaklarken otlardan kurtulmak iin topland, sonra
insann yreini burkan bir ayla ykselip ikindi nda gzden kayboldu.
"Beni de aldn iin ok teekkr ederim," dedi Mary. "imdi gidelim sevielim ve
Afrika'y Afrika olduu iin sevelim. Onu her eyden ok seviyorum."
"Ben de."
Gece dardaki ate ve aaca astm fener ate edebileceim kadar k verirken
byk yatakta birlikte yattk. Mary kayglanmyordu ama ben rahat deildim. adrn
evresinde o kadar tel tuza vard ki bir rmcek ann ortasnda gibiydik.
Birbirimizi kucaklam yatarken, "Uu gzeldi deil mi?" dedi.
"Evet. Willie ua o kadar hafif kullanyor ki. Hayvanlar konusunda da ok
dnceli."
"Ama kalkarken beni korkuttu."
"Uayla gurur duyuyor ve gidite yk olmadn unutma."
"Ona eti vermeyi unuttuk."
"Unutmadk. Mthuka getirip verdi."
"Bu kez iyi olacan umarm. ok mutlu ve iyi olduu iin herhalde ok gzel bir
kars vardr, insanlarn karlan kt oldu mu hemen belli olur."
"Ya kt kocalar?"
"O da belli olur. Ama kadnlar daha cesur ve daha sadk olduklar iin kimi zaman
daha yava ortaya kar. Kutsal Byk Kedicik yarn normal bir gn geirecek ve bu
kt ve esrarengiz eylerden uzak kalacaz , deil mi?"
"Normal gn nedir?" diye sordum. Gzlerimi ateten ve fenerin titremeyen ndan
ayrmyordum.
"Aslan."
"O iyi normal aslan. Acaba bu gece nerededir?"
"Haydi uyuyalm ve onun da bizim gibi mutlu olacan umalm."
"Biliyor musun, bana hi de mutlu bir tip olarak grnmemiti."
Mary sonra gerekten uykuya dalp hafife solumaya balad, ben de adrn ak
kapsndan dary daha iyi grebilmek iin yastm katlayp hem sertletirdim hem
ykselttim. Gece grltleri hep normaldi, ortalkta insan olmadna emindim. Mary
biraz sonra rahat uyumak iin geni yere ihtiya duyacak ve uyanmadan kalkp
rtsnn alm olduu cibinlik altndaki kendi yatana gidecekti. Onun derin
uykuya daldndan emin olunca ben de bir kazak ve kaln ropdam-brm giyecek,
ayama sivrisineklere kar botlarm geirecek ve atei harlandnp banda oturup
bekleyecektim.
Pek ok teknik sorun vard. Ama ate, gece ve yldzlar bunlar ok kk
gsteriyordu. Baz eyler konusunda kayglydm ve bunlar dnmemek iin yemek
adrna gidip yarm kadeh viski doldurdum, stne su ilave edip atein yanna
dndm. Ate banda ikimi ierken Pop'u zlemitim; birlikte o kadar ok atein
banda oturmutuk ki. imdi de burada olup bana pek ok eyi anlatmasn isterdim.
Kampta byk bir baskna deecek kadar malzeme vard ve G.C. de ben de
Laitokitok'ta ve evrede pek ok Mau Mau'nun olduundan emindik, iki ay kadar
nce bunu haber vermiti, ama kendisine samaladn sylemilerdi. Ngui,
Wakamba Mau Ma-ulannn bize doru gelmediklerini sylediinde ona inanmtm.
Ama onlar sorunlarmzn ok kk bir ksmyd. Mau Maulann Masailer arasnda
misyonerleri olduu kesindi ve Ki-limanjaro'daki aa kesme ilerinde alan
Kikuyular da r-gtlyorlard. Ama savaacak bir rgt olup olmadn
bilmiyorduk. Benim polislik yetkim yoktu; sadece Korucu Vekiliydim ve yanlyor
olabilirsem de, eer bam belaya girecek olursa fazla bir destek bulamayacamdan
emindim. Bu, eski gnlerde Bat'da gnll erif yardmcl yapmak gibi bir eydi.
G.C. kahvaltdan sonra beresini bir gznn zerine indirmi olarak geldi; ocuksu
yz tozdan krmz ve gri kesilmiti; Land Rover'in arkasndaki adamlar her
zamanki gibi neeli ve tehlikeli grnyorlard.
"Gnaydn, General," dedi. "Svarileriniz nerede?" "Merkezi koruyorlar," dedim.
"Merkez de buras." "Merkez Miss Mary herhalde. Btn bunlar dnerek kendini
yormadn umarm."
"Sen de biraz sava yorgunu grnyorsun." "Aslnda ok yorgunum. Ama baz iyi
haberler var. Laito-kitok'taki dostlarmzn hepsi sonunda enselenecekler." "Bir emrin
var m, Gin Crazed?"
"Manevralara devam et, General. Souk bir ey ielim, Miss Mary'yi bir greyim
sonra gideceim." "Btn gece direksiyon mu salladn?"
"Hatrlamyorum. Mary abuk gelir mi?"
"Gidip arrm."
"Ksa bir ifremiz olmal," dedi G.C. "Eer i istediimiz gibi olursa mallar teslim
alnd diye telgraf ekerim."
"Buralara gelirlerse ben de ayn haberi gnderirim."
"Buralara gelirlerse nasl olsa duyarm. Miss Mary! Ne kadar gzelsiniz."
"Chungo'ya baylrm. ok platonik."
"Memsahib Miss Mary demek istedim yani." G.C. Mary'nin elini tutarak eildi.
"Birlikleri tefti ettiiniz iin teekkr ederim. Siz onlarn Fahri Albaysnz. Bundan
byk eref duydular."
"Sen de iiyor musun?"
"Evet, Miss Mary. Korucu Chungo'ya olan sevginiz iin rk ayrm yasalar
uygulanmayacaktr. D.C. bunu asla duymayacaktr."
"ikiniz de iiyorsunuz ve benimle dalga geiyorsunuz." "Hayr," dedim, "ikimiz de
seni seviyoruz." "Ama iiyorsunuz da. Size ne verebilirim?" G.C. "Gzel bir
kahvaltyla birlikte biraz Tusker," dedi. "Bilmem siz de ayn fikirde misiniz,
General?"
"Eer sr konuacaksanz ben kaym," dedi Miss Mary. "Ya da rahatsz edilmeden
biranz imek istiyorsanz..."
"Sevgilim," dedim. "Savata sava yrten insanlarn her eyi daha olmadan nce
sana sylediklerini biliyorum. Ama G.C.'nin bana sylemedii pek ok ey var. Ve
kendisine de nceden pek ok eyi sylemeyenler olduuna eminim. Ayrca, savata
insanlar sana her eyi sylediklerinde olas dman lkesinin tam ortasnda kamp
kurmu deildiniz. Eer planlar bilmi olsan kendi bana dolamay ister miydin?"
"Kimse benim kendi bama dolamama izin vermiyor ve sanki zavall biriymiim de
her an kaybolabilir veya incinebilir-
misim gibi hep kollanyorum. Her neyse, sizin sylevlerinizden de, byle tehlikeli ve
esrarl oyunlar oynamanzdan da bktm artk. Sen sadece sabahlar erken bira ien
birisin ve G.C.'yi kt huylarna altryorsun; adamlarnn disiplini de utan verici.
Dn gece drt adamn sabaha kadar itiler. Glp akalatklarnda hl sarhotular.
Bazen akl almaz eyler yapyorsun dorusu."
adrn dndan bir ksrk sesi geldi. Dar ktmda iyice sarnd ah, ftr
apkal sarholuu iinde Muhbir her zamankinden daha uzun boylu ve daha
etkileyiciydi.
"Kardeim, Bir Numaral Muhbirin geldi," dedi. "ieri girip Lady Miss Mary'ye
sayglarm sunup ayaklarna kapanabilir miyim?"
"Bwana Korucu, Miss Mary ile konuuyor. imdi kacak."
Bwana Korucu yemek adrndan kt, Muhbir eilerek kendisini selamlad. G.C.'nin
genelde neeli ve sevecen olan gzleri bir kedininki gibi kapand ve bir soann d
kabuu soyulur gibi Muhbir'in o koruyucu sarholuk kabuu synl-verdi.
"Kasabadan ne haber var, Muhbir?" diye sordum. "Ana cadde zerinde uup
Britanya'nn havadaki gcn gstermemene herkes ok at. Kyde herkes Bwana
Mzee'nin fillerin peinde olduunu ve hava gsterisine zaman olmadn biliyordu.
Bwana'mn uayla umu olan Misyonerlikte eitim grm bir Shamba sahibi
leden sonra kye dnd. Kendisini sakall Sih'in dkkan ve banndaki ocuklardan
biri yakn izlemeye alm. ocuk zekidir ve adamn yapt her ey not edilmektedir.
Kyde veya hemen yakn evresinde yz elli ila iki yz yirmi arasnda Mau Mau var.
Arap Meina uakla uan Shamba sahibinden hemen sonra kye geldi ve her zamanki
gibi grevini ihmal edip sarho oldu. Huzurunda
durduum Bwana Mzee hakknda ok konuuyor. ok inanlan hikyesine gre
Bwana Amerika'da, Mslman dnyasnda Aa Han'n sahip olduu yere sahipmi.
Afrika'ya kendisiyle Memsahib Lady Miss Mary'nin ettikleri yeminleri yerine
getirmek iin gelmiler. Bu yeminlerden biri Memsahib Lady Miss Mary'nin Bebek
isa'nn doumgnnden nce, Masailerin hayvanlarn ldren bir aslan ldrmesine
ilikinmi. Her eyin baarsnn byk bir ksmnn buna bal olduu biliniyor.
Belirli evrelere bu yemin yerine getirildikten sonra Bwana ile benim Bwana'mn
uaklarndan biriyle Mekke'ye gideceimizi bildirdim. Gen bir Hindu kznn da
Bwana Korucu'nun akndan lmek zere olduu syleniyor. Ayrca sylenenlere
gre..."
"Kes artk," dedi G.C. "izlemeye alm szn nereden rendin?"
"Aldm pek az cretin izin verdiince sinemaya da giderim. Sinemada bir muhbirin
renecei ok ey var."
"Hemen hemen balandn," dedi G.C. "Syle bakaym, Bwana Mzee kyde akl
banda biri olarak kabul ediliyor mu?"
"Bwanalar, ikinize de saygm sonsuzdur ama Bwana, btn en byk Kutsal Adam
geleneklerine uygun olarak lgn olarak kabul edilmektedir. Eer Saygdeer Lady
Miss Mary srlar paralayan aslan Bebek isa'nn doumgnnden nce
ldrmezse kendini yakaca da sylenmekte. Yine sylendiine gre Britanya
Kral'ndan bunun iin izin alnm ve cenaze atei iin gerekli zel aalar iaretlenip
kesilmi. Bu aalar Masailerin ila yaptklar aalar olduunu siz Bwanalar
biliyorsunuz. Btn kabilelerin davet edildikleri bu yaklma treninde bir hafta sren
dev bir Ngoma olacakm ve Bwana ondan sonra bir Kamba kzn kar olarak
alacakm. Kz imdiden seilmi bile."
"Kasabadan baka haber yok mu?" "Hemen hemen yok," dedi Muhbir gayet
alakgnll davranarak. "Bir leoparn tresel olarak ldrld syleni-
yor.
"Gidebilirsin," dedi G.C. Muhbir eilerek selam verip bir aacn glgesine ekildi.
"Ernie, Miss Mary bu aslan ldrse iyi eder," dedi G.C.
"Evet, ben de uzun zamandr ayn eyi dnyorum."
"Biraz huysuz olmasna amamal."
"Doru."
"Senin biz soluk benizlilerden u an epey uzaklatna baklrsa imparatorluk ya da
beyaz prestiji falan deil bu. Giderek kiisel bir ey olmu. Senin donanmcn kendi
zerinde bulunmas yerine aslmay tercih edecei ve sana gnderdii szde o
olmayan silahlarn ruhsatna dayanarak elimizde o be yz mermi var. Bunlar bir
yaklma ateinin ortasnda ok etkili olurdu sanrm. Ama ne yazk ki bu iin
yntemini bilmiyorum."
"Bay Singh'den renirim."
"Miss Mary aslan ldrecek ama sen de onunla bark ol ve aslann kendisine gven
duymasn salayalm."
"Eh, plan oydu."
G.C.'nin adamlar ve Tony ile konutum, bir iki espri yaptm. Toz kaldrmamak iin
kampn evresinden dolanarak gittiler. Keiti ile kamptan, durumlardan sz ettik, pek
neeli olduu iin her eyin yolunda olduunu anladm. Yerdeki iyler henz
tazeyken nehre kadar yryp yolun teki yanna gemi ve insan izine
rastlamamt. Ngui'yi uak pistinin bulunduu ayra gndermiti, o da bir ey
grmemiti. Shambalar-dan herhangi birine gelen de olmamt.
"Adamlarn gece st ste imeye gitmeleri karsnda benim hibir eye aldr
etmeyen bir budala olduumu dn-
yorlardr, ama ben onlara ateim olduunu syledim. Bwana bugn uyumalsn."
"Uyuyacam. Ama nce gidip Memsahib'in ne yapmak istediini renmem gerek."
Kampa dnnce Mary'yi en byk aacn altnda koltuuna oturmu, gnln
yazarken buldum. Ban kaldrp bana bakt, glmsedi. ok sevindim.
"Sinirlendiim iin zr dilerim," dedim. "G.C. sorunlarndan biraz sz etti. Noel
zaman sklmana zldm."
"Ben de. O kadar ok eye katlandn ki, oysa ben senin elenmeni istiyordum."
"Eleniyorum ama. O kadar gzel bir sabah ki ve bunun keyfini karyorum, kular
gzetleyip tehis ediyorum. Sadece kular seyretmek bile beni mutlu etmeye yeter."
Kampn evresi sessizdi ve herkes normal yaamna dnmt. Mary'nin, yalnz
avlanmasna izin verilmedii iin hissettiklerine zlyordum. Beyaz avclarn,
mterilerini, onlar sk bir ekilde koruyacaklar yerlerde avlanmaya gtrmek iin
kamplarn neden tadklarn ve neden o kadar para aldklarn ok eski zamanlarda
renmitim. Pop Miss Mary'nin burada avlanmasna asla izin vermezdi ve yle fikir
falan deitirmezdi. Ama kadnlarn her zaman beyaz avclara k olduklarn da
hatrladm ve mterimin kahraman olabileceim gsterili bir olayn yer alacan
umdum, bylece meru karmn para almayan ve skc korumas olacak yerde onun
kahraman olabilecek ve bir avc olarak sevilecektim. Bu tr frsatlar gerek yaamda
pek kmazlar ve ktklarnda da gelimelerine izin vermeyecein iin o kadar abuk
sona ererler ki, mteri bunlarn ok basit eyler olduunu dnr. Bu nedenle
knanmam ok doald ve hi de beyaz bir avc gibi deil, bir kadnn bekledii elik
iradeli bir zampara gibi davranmadm ortadayd.
Byk aacn glgesindeki byk koltua uzanp uyudum ve uyandmda bulutlar
Chulus'u amlar ve Da'n srtna kara kara oturmulard. Gne hl gkteyse de
arkasndan rzgr ve yamurun yaklat hissediliyordu. Mwindi ile Keiti'ye
seslendim. Ovadan gelen yamur yrtk bir perde gibi duran aalarn arasndan
vurduunda herkes kazklar salamlatryor, ipleri skp gevetiyor ve hendek
kazyordu. Rzgr ldrm gibiydi. Bir an byk uyku adr uacakm gibi
olduysa da, rzgrn estii yandaki kazklar arttrdk. Sonra rzgrn kkremesi geti
ve saanak halindeki yamur devam etti. O gece ve ertesi gn boyunca da hi
dinmedi.
ilk akamn yamurunda yerli bir polis, G.C.'den bir mesaj getirdi: "Mallar geti."
Askari srlsklamd ve kamyonun yolda kald yerden kampa kadar yrmt.
Nehir geilemeyecek kadar ykselmiti.
G.C.'nin haberi nasl bu kadar abuk aldn ve bana nasl ilettiini merak ettim.
Herhalde haberi kendisine ulatrmaya alan bir ulakla karlam ve mesajn
Hindu kamyonlarndan biriyle gndermiti. Baka bir sorun olmadndan, iddetli
yamur altnda zerimde trenkotum olduu halde amurlarn, akan derelerin
arasndan ve su birikintileri evresinden geerek gidip Keiti'ye haberi verdim. Bu
kadar abuk haber gelmesine armt ama alarm durumunun da sona ermesine
sevinmiti. Keiti'ye, Arap Meina geldii takdirde yemek adrnda uyuyabileceini
sylemesini bildirdim, Keiti de Arap Meina'nn bu yamurda ate banda nbet
tutmak iin gelmeyecek kadar kurnaz olduunu syledi.
Ama Arap Meina frtnann en iddetli saatlerinde ta Shambadan kampa yrm
olarak srlsklam geldi. Kendisine bir iki verirken zerine kuru bireyler geirip
yemek adrnda uyumak isteyip istemediini sordum. Ama kuru giysilerinin olduu
Shambaya gitmeyi yelediini, bu yamur daha bir
iki gn srebilecei iin orada olmasnn daha uygun olacan syledi. Ona
frtnann yaklatn grp grmediini sordum; grmediini, kendisi gibi baka
kimsenin de grmediini ve eer biri kar da grdn syleyecek olursa yalanc
olacan syledi. Bir hafta boyunca yamur yaacak gibi grnm ve sonra hibir
uyar gelmeden balamt. Kendisine plak gvdesine giymesi iin eski bir
kazamla ksa bir su geirmez kayak ceketi ve iki ie bira verdim, kk bir kadeh
iki itikten sonra yola koyuldu, yi bir insand, onu btn yaamm boyunca tanm
ve hayatmz birlikte geirmi olmay isterdim. Bir an hayatlarmzn belirli yerlerde
ne garip olacan dndm ve bu beni mutlu etti.
Uzun sren gzel havalar hepimizi martmt, yallar yamurun skntsn
genlerden daha ok ekiyorlar ve huzursuzluk duyuyorlard. Ayrca Mslman
olduklar iin iki imiyorlard ve bu nedenle de iliklerine kadar slandklar zaman
ilerini stacak bir kadeh iki veremiyordunuz.
Bu yamurun Machakos blgesindeki kabilelerinin topraklarna da dp dmedii
konusunda uzun uzun tartmalar yaplm ve sonunda oralara yamur yamayaca
kararna varlmt. Ama yamur devam edip de btn gece yanca herkes kuzeyde
de yayor olduunu dnerek keyiflendi. Yemekhane adrnda yamurun
grlts altnda oturmak ok hotu, ben de bir iki kadeh bir ey itim ve hibir eyi
kendime dert edinmedim. Her ey benim kontrolmden ekilip alnmt ve ben her
zaman olduu gibi bu sorumsuzluumun ve ldrme, kovalama, koruma, entrika
yapma, savunma ya da katlma ykmlln olmamasn tadn karp biraz okuma
frsatn sevinle karlamtm. Kitap torbasnn dibine yaklayorduk ama kalanlar
arasnda hl gizli deerler ve henz okumadm Simenon'un yirmi ildik Franszca
roman vard. Afrika'da kampta yamura tutulduunda Simenon'dan iyisi yok-
tur. O elimdeyken yamur umurumda bile deildi. Be Sime-non'dan en az iyi
kard ama eer Simenon bamlsysa-nz yamur yaarken ktleri de okurdunuz;
ben de hepsini sradan geirip iyi ve kt diye not verecektim. Simenon'da bu ikisi
arasnda derece yoktur ve yarm dznesini snflandrp sayfalarn anca byk bir
mutlulukla btn sorunlarm Ma-igret'nin srtna ykleyecek, onun budalalarla ve
Quai de l'Or-fieves'deki servenlerine tahamml edecek, Franszlar gerekten
anlamasndan dolay mutlu olacaktm. nk Franszlar anlalmas g bir yasayla
kendi kendilerini anlamaktan al-konmu olduklar iin, bunu ancak onun
milliyetinden biri yapabilirdi.
Miss Mary artk, srekli yaan ve yavalamayan yamuru kabullenmi grnyordu;
mektup yazmay brakm, ilgisini eken bir eyi okumaya balamt: Makyavel'in
Hkmdar. Yamur drt gn devam ederse ne olacan dndm. Si-menon'un
romanlarnn saysn dndmde kitaplar, sayfalar ve blmler arasnda okumay
brakp dnme payn da hesap ederek bir ay kadar idare edebileceim sonucuna
vardm. Hatta yamurun dayatt zorunlulukla evde kalp paragraflar arasnda da
dnebilirdim -yalnz Simenon'u deil, baka eyleri de- hatta iecek bir ey olmasa
ve Arap Me-ina'nn enfiyesini kullanmak ya da artk tandmz ila bitkilerinden
eitli karmlar denemek zorunda kalsam bile bir ay geirmek iten bile deildi.
Miss Mary'yi, o rnek olacak tavrn, okurken yznn o sakin gzelliini
seyrederken ergenlik andan bu yana gnlk gazetecilik felaketleriyle, Chicago'nun
sosyal yaamnn sorunlaryla, Avrupa'da uygarln yok edilmesiyle, byk kentlerin
bombardmanyla, misilleme olarak baka byk kentleri bombalayanlarn kendine
gvenleriy-le, byk ve kk apl felaketlerle, sadece ar kesicilerle ha-
fifletilebilen ve hesap edilemeyecek kadar byk olan evlilik
sorunlaryla, yer deiiklikleriyle, bilgi artyla, eitli sanat, yer, insan, hayvan ve
duygularn kefiyle beslenmi bir insana neler olabileceini, alt haftalk bir
yamurun ona neler yapabileceini dndm. Ama sonra onun ne kadar iyi ve cesur
olduunu, yllar boyunca nelere katlandn ve bu ite benden ok daha iyi olacan
hatrladm. Bunu dnrken onun kitabn braktn, gidip yamurluunu
giydiini, yumuak apkasn bana geirdiini ve askerlerinin nasl olduklarn
grmek iin yamurda dar ktn grdm.
Onlar sabah grmtm, rahat deillerdi ama epey neeliydiler. Adamlarn hepsinin
adrlar vard, hendek kazmak iin kazma ve krekleri vard ve hepsi yamuru daha
nce de grm ve yaamlard. Eer ben tek kiilik kk adrda kuru kalmaya
alarak yamurun gemesini bekleyeceksem su geirmez giysiler, uzun izmeler ve
apkalar iindeki insanlarn yaam koullarm incelemelerini istemezdim, hele de
ellerinden yerel ikiden biraz daha verilmesini salamaktan baka bir ey
gelmiyorsa... Ama sonra byle dnmenin doru olmadn, bir yolculukta huzurlu
kalmann yolunun eini eletirmek olmadn ve karmn eninde sonunda
yapabilecei tek olumlu eyin adamlarn ziyaret olduunu fark ettim.
Mary geri dndnde apkasnn sularn sallad, yamurluunu adr direine ast,
izmelerini kartp kuru terliklerini giydi. Adamlarn nasl olduklarn sordum.
"iyiler," dedi. "Yemek ateini korumalarna hayranm dorusu."
"Yamurda hazrola getiler mi?"
"Mnasebetsizlie gerek yok," dedi. "Ben sadece yamur altnda nasl yemek
yaptklarna bakmak istemitim."
"Grdn m?"
"Ltfen ktl brak da mutlu olalm ve bu yamurda iyi vakit geirmeye
alalm."
"Ben iyi vakit geiriyordum. Yamurdan sonra ne kadar gzel olacan dnelim
haydi."
"Buna ihtiyacm yok," dedi. "Hibir ey yapmama zorunda kalmaktan mutluyum
ben. Her gn o kadar heyecanl bir yaantmz var ki arada bir durup bunu takdir
edebilmek iyi oluyor. Bu i sona erdiinde takdir edecek daha ok zamanmz
olmad iin hayflanacaz."
"Elimizde senin gnln olacak. Onu yatakta nasl okuduumuzu hatrlyor musun?
Hani Montpelier'de ve Wyo-ming'in dousunda tipiden sonra dar kmtk da
kardaki izleri, Yellow Peril gemisiyle yanan kartallar grm, sonra da Teksas'a
kadar gitmitik de arabay hep sen srmtn. O zaman ok gzel bir gnlk
tutmutun. Kartaln porsuu yakaladn ama ar gelince braktn hatrladn m?"
"Bu kere hep yorgunum ve uykum var. O zaman erkenden bir motele inerdik ve
yazacak k olurdu. imdi ise sabah gn doarken kalkp da yatakta da yazamaynca,
yazmak iin darda oturmak gerekiyor. Ia da o kadar bilmediin bcek \ sinek
geldike yazmak kolay olmuyor. Bana engel olan b-'erin adlarn bilseydim, durum
ok daha kolaylard tabii."
xThurber gibi zavalllar dnmemiz gerekir ve sonunda
gremeyecek durumda olan Joyce gibileri." e kimi zaman yazdklarm
okuyamyorum ve Tansun ki yazdklarm benden baka kimse okuya-
maz
Nakalar yazyoruz, nk ok kaba akalar yapyorsunuz. Pop da. Bu-"Sizler kadar
kaba deilim yine de.", ama insanlar burasnn bir ide yrtclarn bulunduunu
olduklarn bilmedikleri iin
bunlar baka yerlere tanamazlar. Hi yrtc hayvan grmemi insanlar neden sz
ettiini bilemezler. Ya da ederi iin hayvan ldrmemiler, kabileleri tanmayanlar,
onlar iin neyin doal ve normal olduunu bilmeyenler... Bunu ok kt ifade
ettiimin farkndaym, ama anlalabilmesi iin yazmay deneyeceim. Ancak
sylenecek o kadar ok ey var ki, ou insan bunlar yapmay anlayamayacak ve de
akl erdiremeyecek."
"Biliyorum," dedi Mary. "Yalanclar da kitap yazarlar ve bir yalancyla nasl rekabet
edebilirsin ki? Ate edip aslan vurduunu, hayvann leini kamyonetle kampa
tadn ve sonra da aslann birdenbire dirildiini yazan bir insanla nasl rekabet
edebilirsin? Byk Ruaha'nn timsah kaynadn syleyen bir insana gerekle nasl
kar kabilirsin? Bunu yapman bile gerekmez."
"Doru," dedim. "Yapmayacam da. Ama bir roman yazar, kendisinin ve
bakalarnn bilgilerinden bir eyler uyduran doutan bir yalanc olduu iin
yalanclar da sulayamazsn. Ben bir roman yazarym ve bylece ben de yalancym
ve gerek kendi bildiklerimden gerekse duyduklarmdan bireyler uydururum. Ben bir
yalancym."
"Ama G.C.'ye ya da Pop'a ya da bana bir aslann veya leoparn ne yapt konusunda
yalan sylemezsin."
"Sylemem. Ama bu zel bir ey. Mazeretim, gerei uydururken olduundan daha
gerekmi gibi gstermek. Bir yazan iyi ya da kt yapan budur. Eer kendi
azmdan yazarsam ve bunun bir hayal rn olduunu sylersem eletirmenler yine
de benim bamdan byle bir ey gemediini kantlamaya alacaklardr. Bu,
Defoe'nun Robenson Krusoe olmadn ve bunun iin de kt bir kitap olduunu
kantlamaya almak gibi sama bir ey. Nutuk ekiyormuum gibi konuuyorsam
zr dilerim. Ama yamurlu bir gnde ikimiz de nutuk ekebiliriz."
"Ben yazmaktansa konumay, senin inandn, bildiin ve holandn eylerden
konumay severim. Ama ancak yamurlu gnlerde konuabiliyoruz."
"Biliyorum, kedicik. nk ok garip bir zamanda burada bulunuyoruz, onun iin."
"Eski gnlerde sen ve Pop'un birlikte olduunuz zamanlan yaamak isterdim."
"Ben eski gnlerde burada deildim. Onlar sadece imdi eski grnyorlar. Aslnda
imdiki zaman ok daha ilgin. Eski gnlerde imdiki gibi dost ve karde olamazdk.
Pop buna izin vermezdi. Mkola ile karde olduumuzda bu saygn bir ey deildi,
sadece gz yumulan bir eydi. imdi ise Pop sana o eski gnlerde bana hi
anlatmayaca eyleri anlatyor."
"Biliyorum ve bunlar syledii iin de eref duyuyo-
rum.
"Skldn m, sevgilim? Ben okumaktan ve yamurda s-lanmamaktan gayet mutluluk
duyuyorum. Senin de yazacak mektuplarn var."
"Hayr, ben karlkl konumalarmza baylyorum. O kadar heyecan ve i varken,
yatak dnda hi yalnz kalamadmz iin zlediim tek ey budur. Yatakta ok iyi
vakit geiriyoruz ve bana ok gzel eyler sylyorsun. Onlar ve elenmemizi
hatrlyorum. Ama bu ok farkl bir konuma."
Yamur hl saanak halinde dvyordu adr. Btn dier her eyin yerine
gemiti ve temposunu hi deitirmeden yayordu.
"Lawrence bunu sylemeye alt," dedim. "Ama sylediklerinde o kadar ok
mistisizim vard ki, onu izleyemedim. Onun Hintli bir kzla yattna asla
inanmadm. Hatta birine dokunmamtr bile. O Hint topraklarnda turistik geziye
km duyarl bir gazeteciydi ve nefretleri, kuramlar ve nyarglar vard. Ve ok da
gzel yazyordu. Ama bir sre sonra yaz-
mas iin fkeli olmas gerekmiti. Baz eyleri kusursuz yapmt ve o kadar kuram
olmaya baladnda pek ok insann bilmedii eyleri kefetmenin arifesine
gelmiti."
"Bunlar ok iyi anlyorum ama bunun Shamba ile ne ilgisi var?" dedi Miss Mary.
"Bana ok benzedii iin nianlndan ok holanyorum ve ihtiyacn olduu takdirde
sana ok deerli fazladan bir e olacana eminim. Ama onu baka bir yazarla hakl
gstermek zorunda deilsin. Hangi Lawrence'ten sz ediyordun, D.H.'ten mi yoksa
T.E.'den mi?"
"Tamam," dedim. "Gayet mantkl konutun, ben Sime-non'u okumaya devam
edeceim."
"Neden Shambaya gidip yamurda orada yaamaya almyorsun?"
"Buradan holanyorum," dedim.
"O iyi bir kz," dedi Miss Mary. "Ve yamur yadndan gelmemeni kabalk olarak
karlayabilir."
"Bans yapmak ister misin?"
"Evet," dedi.
"Gzel. Ben Lawrence ve karanlk esrarlar konusunda palavra skmayacam ve
burada yamurda oturacaz ve Shambann can cehenneme. Lawrence'in de
Shambadan pek holanacan sanmyorum."
"Avlanmaktan holanr myd?"
"Hayr. Ama neyse ki, bu onun aleyhinde kullanlacak bir ey deil. "
"Sevgilin ondan holanmazd o zaman."
"Holanacan sanmyorum. Ama Tanrya kr ki, bu da Lawrence'in aleyhine
kullanlamaz."
"Onunla tanr miydin?"
"Hayr. Bir kere yamur yaarken onunla karsna Rue de l'Odeon'da Silvia Beach'in
kitabevinin dnda rastladm. Vitrine bakp konuuyorlard ama ieri girmediler.
Kars tvitler
108
iinde iri bir kadnd, o da bol bir palto iinde sakall ve ok parlak gzl ufak tefek
bir erkekti, iyi grnmyordu ve ben de onun slandn grmekten zevk
almamtm. Sylvia'nm dkknnn ii scak ve keyifliydi."
"Acaba neden ieri girmediler?"
"Bilemem. Bu olay insanlarn tanmadklar insanlarla konumalarndan ve insanlann
baka insanlardan imza istemelerinden ok nceydi."
"Onu nasl tandn?"
"Dkknda sobann ardnda bir resmi vard. Prusyal Subay adl hikyeler kitabyla
Oullar ve Sevgililer adl romann ok beenmitim, italya hakknda da ok gzel
yazard."
"Yaz yazan herkes italya hakknda yazabilmeli."
"Doru. Ama bu italyanlar iin bile ok gtr. Hatta onlar iin herkesten daha
gtr. Bir italyan italya hakknda iyi yazabilirse bir fenomendir. Milano hakknda
en iyi yazan kii Stendhal'di."
"Geen gn btn yazarlarn kak olduunu sylemitin, bugn de hepsinin yalanc
olduunu sylyorsun."
"Hepsinin kak olduunu sylemi miydim?"
"Evet, sen de G.C. de yle demitiniz."
"Pop da burada myd?"
"Evet. O btn Av Korucularnn lgn olduklarn ve btn Beyaz Avclarn da yle
olduklarn ve Beyaz Avclarn Av Korucular ve yazarlar ve motorlu aralar
tarafndan ldr-tldklanm sylemiti."
"Pop her zaman hakldr."
"Her ikinizin de kak olduunuz iin sana ve G.C.'ye de aldr etmememi
sylemiti."
"yleyiz," dedim. "Ama bunu bakalarna sylememeli-sin."
"Ama btn yazarlarn kak olduunu gerekten kastetmi olamazsn, deil mi?"
"Sadece iyilerinin."
"Ama o adam senin kak olduunu anlatan bir kitap yazdnda ok kzmtn."
"Evet, nk o bu ii de, nasl ilediini de bilmiyordu. Yaz yazmasn da bilmedii
gibi."
Bir sre oturup La Maison du CanaF bir kere daha okudum ve hayvanlarn
slandklarn dndm. Suaygrlar bugn epey eleniyor olmallard. Ama teki
hayvanlar iin, zellikle de kedigiller iin hi de iyi bir gn deildi. Hayvanlar
rahatsz eden pek ok ey vard ve yamur sadece yamuru hi bilmeyenler iin
ktyd ve onlar da son yamurdan sonra domu olanlard. Byk hayvanlarn
bylesine iddetli bir yamurda avlanp avlanmadklarn merak ettim. Ama yaamak
iin avlanmak zorundaydlar. stelik avladklar hayvanlara yaklamalar ok daha
kolay olurdu, ama aslan ve leopar ve i-ta avlandklar zaman o kadar slanmaktan
nefret ediyor olmallard. Belki de ksmen kpek olduu iin ve postu slak havaya
uygun olduu iin italar pek aldrmazlard. Ylan delikleri de su dolacak ve ylanlar
kendilerini dar atacaklard ve bu yamur uan karncalan da ortaya karacakt.
Bu kere Afrika'da bir yerde bu kadar uzun kalp tek tek hayvanlar ve ylan
deliklerini ve ilerinde yaayan ylardan bildiimiz iin ok talihli olduumuzu
dndm. Afrika'ya ilk geldiimde ganimet olarak hayvan avlamak iin hep bir
yerden baka bir yere gitmek iin acele ederdik. Eer bir kobra grrsen bir
rastlantyd ve Wyoming'de yolda bir ngrakl ylan grmek gibi bir eydi. imdi
kobralarn yaadklar pek ok yer biliyorduk. Onlarla hl tesadfen karlayorduk
ama onlar yine de bizim yaadmz yerdeydiler ve daha sonra onlara dnebilirdik
ve kazayla bir ylan ldrdmzde bu belirli bir
yerde yaayan ve kendi blgesinde avlanan bir ylan olurdu. Tpk bizim de belirli bir
yerde yaadmz ve zaman zaman onun dna kmamz gibi. lkenin bu gzel
kesini tanmak ve burada yaamak byk ayrcaln bize veren ve oradaki
varlmz hakl gsterecek kadar bir i veren G.C. olmutu ve bunun iin kendisine
minnettardm.
Ganimet iin hayvan vurma ii benim iin oktan sona ermiti. Hl hayvan
vurmaktan ve temiz bir ekilde ldrmekten holanyordum. Ama artk ihtiyacmz
olan et iin hayvan vuruyordum ve Miss Mary'yi desteklemek iin ve hayvanlarn
kontrol iin. Ganimet olarak bir impala ve Magadi'de et iin bir antilop vurmutum
ve bu sonuncusunun boynuzlar bir ganimet saylacak kadar gzel kmt. Sonra
Magadi'de et sknts ekerken saklamaya deer bir ift kk boynuzu olan bir tek
sr vurmutum. Bu boynuz Mary ile paylatmz o kk acil durumu hatrlatrd
bize. imdi o an mutlulukla hatrlyordum ve hep de mutlulukla hatrlayacam
biliyordum. Bu insann uykuya yatarken dnecei ve gece uyandnda eer
ikence ekiyorsanz gerektii takdirde hatrlayabilecei o kk eylerden biriydi.
"O sr vurduum sabah hatrlyor musun, kedicik?" diye sordum.
Mary yemek masasnn karsndan yzme bakt. "Bana yle eyler sorma," dedi.
"Ben aslan dnyorum."
O gece souk yemek yedikten sonra Mary gnln leden sonra yazd iin
erken yattk. Ve yattmz yerde adrn gergin brandasna vuran yamuru dinledik.
Ancak yamurun o srekli grltsne ramen iyi uyuyamadm ve iki kere
karabasandan ter basm olarak uyandm. Sonuncusu epey kt olduundan
cibinliin altndan elimi uzatp su iesiyle cin dolu mataray aldm, ikisini de
yatama aldktan sonra cibinlii yine ime hava iltesinin altna sktr-
dini. Karanlkta yastm ikiye katladm, arasna kk yast da sokup ensemin
altna sktrdm. Sonra bacamn yanndaki tfeimi ve fenerimi de yoklayp cin
matarasnn kapan atm.
Yamurun gmbrts arasnda karanlkta cinden bir yudum itim. Tertemiz ve
dostluk doluydu ve beni karabasana kar yreklendirmiti. Karabasan gayet berbatt
ve ben zamannda ok ktlerini grmtm. Miss Mary'nin aslann avlarken
iemeyeceimi biliyordum; ama yarn bu slaklkla onu avlayacak deildik nasl olsa.
Bu gece her nedense kt bir geceydi. Art arda gelen pek ok iyi gece beni
martmt ve artk karabasan grmeyeceimi dnmeye balamtm. Eh, artk
bunun doru olmadn biliyordum. Bunun nedeni adrn yamurun arl altnda
basklamasndan ve doru drst bir havalandrma olmamasndand. Belki de btn
gn hareketsiz kalmdand.
Cinden bir yudum daha aldm ve tad daha iyi geldi. O kadar da zel bir karabasan
deildi diye dndm. Bundan daha ktlerini grmtm. Ama bildiim kadaryla
insan kan ter iinde brakan gerek karabasanlardan uzun zamandr kur-tulduumdu
ve artk iyi ve kt ryalar vard ve ounlukla da hep iyi ryalar olurdu. Sonra
Mary'nin, "Papa, iiyor musun yoksa?" dediini duydum.
"Evet. Neden sordun?"
"Ben de biraz iebilir miyim?"
Cibinliin altndan mataray uzattm, o da elini uzatp ald.
"Su da var m?"
"Var." Onu da uzattm. "Senin suyun da yatann yannda.';
"Ama sen bana dikkatli olmam sylemitin ve ben k yakp seni uyandrmak
istemedim."
"Zavall kediciim. Uyuyamadn m?"
"Uyudum ama ok kt ryalar grdm. Kahvaltdan nce anlatlmayacak kadar
kt."
"Ben de kt ryalar grdm."
"Al Jinny mataran," dedi. "ihtiyacn olabilir. Elimi sk tut ltfen. Sen l deildisin,
G.C. de Pop da l deiller."
"Hayr. Hepimiz gayet iyiyiz."
"ok teekkr ederim. Sen de uyu. Baka bir sevdiin yok deil mi? Beyaz yani?"
"Hayr Ne beyaz ne siyah ne de krmz."
"iyi uykular, sevgilim. Bu gayet keyifli geceyars ikisi iin teekkr ederim."
"Ben de sana karabasanlarm ldrdn iin teekkr ediyorum."
"Grevlerimden biri de budur," dedi.
Arkama yaslandm ve uzun bir sre bulunduum yerleri, yaadm gerek kt
anlar ve yamurdan sonra ne kadar gzel olacan ve karabasanlarn zaten nemsiz
olduklarn dndm ve sonra yine uyudum ve yine ter ve dehet iinde uyandm;
ama bu kere dikkatle dinledim, Mary'nin hafif ve dzenli soluklarn duydum ve bir
kere daha denemek zere uyudum.
DAIN ZERiNDEKi kaln bulut tabakasyla sabah souk balad. Rzgr yine
sertti ama o iddetli saanak bitmi, yamur zaman zaman yayordu. Keiti'yle
konumaya gittiimde kendisini pek neeli buldum. zerinde bir yamurluk, banda
eski bir ftr apka vard. Yarna havann iyi olacan syledi, ben de adr
kazklarn sklanp slak ipleri gevetmek iin Memsahibin uyanmasn
bekleyeceimizi syledim. Alan su kanallarnn baarl olduundan ve ne uyku ne
de yemek adrn su basmam olmasndan pek memnundu. Ona ryamda
kabilesinin bulunduu blgede de ok yamur yadn grdm syledim. Bu
yaland ama Pop'tan iyi haberler geldii takdirde yararl bir yalan olacakt. Eer
kehanette bulunacaksnz ihtimaller sizden yanayken bunu yapmanz doru olur.
Keiti ryam dikkatle ve sahte bir saygyla dinledi. Sonra bana kendisinin de ln
kenarndaki Tana Nehrine kadar olan blgede yamur yadn, alt safarinin yolda
kaldn ve haftalarca yerinden kmldayamayacan grdn anlatt. Bu tam da
istedii gibi benim ryam nemsiz bir duruma drmt. Benim ryamn aklnn
bir kesine yerletirildiini ve kontrol edileceini biliyorsam da, biraz desteklemek
gerekliriini duydum. Ona Muhbir'i astmz grdm syledim. Bunu anlatrken
hibir ayrntdan kanmamtm: nerede, nasl, niin, kendisi nasl davranmt ve
astktan sonra srtlanlarn yemesi iin arabayla nasl gtrmtk.
Keiti, Muhbir'den nefret ederdi, bu nefreti yllardr sr-1 yordu ve ryamdan ok
holanmt. Kendisinin ryasnda* Muhbir'i grmediini sylemekte gecikmedi.
Bunun nemli olduunu biliyordum ve ona infazn baz ayrntlarn anlattm. Buna
ok sevindi ama gayet byk bir hakkaniyetle, "Bunu yapmamalsn," dedi.
"Yapamam zaten. Ama belki ryam yapar." " "Uchawi yapmamaksn."
"Ben uchawi yapmyorum. Sen benim bir erkee ya da kadna zarar verdiimi
grdn m?"
"Senin mchawi olduunu sylemedim. Olmaman gerektiini syledim ve Muhbir'i
asmak doru olmaz."
"Onu kurtarmak istiyorsan ryay unutabilirsin."
"iyi rya," dedi Keiti. "Ama ok bela getirir."
iddetli bir yamurun ardndan gelen gn dinin propagandas iin iyi bir gn
saylrd; yamur yaarken ise insanlarn kafalar dinlerinin gzelliinden
uzaklayor gibiydi. Artk yamur kesilmiti ve ben de atein yannda oturmu
aym iiyor ve sudan batakla dnm evreye bakyordum. Kendisini
uyandracak gne kmad iin Miss Mary hl ml ml uyuyordu. Mwindi
atein yanndaki masaya yeni bir scak aydanlk getirip fincanm doldurdu.
"Yamur oktu, ama artk bitti," dedi.
"Mwindi," dedim. "Mehdi'nin ne dediini biliyorsun. 'Doa yasalarnda yamurun
ihtiya zamanlarnda gkten indiini gryoruz. Topran yeillii ve verimi gkten
gelen yamura baldr. Eer yamur uzun bir sre yamazsa topran st
tabakasndaki su yava yava kurur. Bylece gkteki ve yer-
l
deki su arasnda bir ekim olduunu gryoruz. Vahiy de insan akl iin gkteki
suyun topraktaki suyla ilikisi gibidir.' "
"Kamp iin ok yamur. Shamba iin ok iyi," dedi Mwindi.
'Gkteki suyun kesilmesiyle yerdeki su da kurumaya balad gibi, gkten vahiy
gelmezse insan akl da safln ve gcn kaybeder.' "
"Bunlar Mehdi'nin sylediini nereden bilebilirim?" dedi.
"Charo'ya sor."
Mwindi homurdand. Charo'nun ok dindar olduunu ama din bilgini olmadn
biliyordu.
"Muhbir aslacaksa polis de aslsn," dedi. "Keiti bunu sylememi istedi."
"Ama o sadece bir ryayd."
"Ryalar ok gl olabilir. Bunduki gibi ldrebilir."
"Muhbir'e ryay anlatrm, o zaman gc kalmaz."
"Uchawi," dedi Mwindi. "Uchawi kubwa sana."
"Hapana uchawi."
Mwindi birden konumay kesip neredeyse beni tersler bir tavrla daha ay isteyip
istemediimi sordu. O yal inli profiliyle itlere doru bakyordu; benim grmemi
istedii bir ey olduunu anladm. Muhbir gelmiti.
Islakt ve mutlu deildi. O havas ve kibarl bsbtn yokolmamt ama epey
slanmt. Meru bir ksrk olduundan kukulanlmayacak bir ekilde hemen
ksrd.
"Gnaydn, kardeim. Sen ve hanmm bu havay nasl geirdiniz?"
"Burada biraz yamur yad."
"Kardeim, ben hastaym."
"Atein var m?"
Yalan sylemiyordu. Nabz yz yirmiydi.
"Otur bir ay i, bir de aspirin al. Ben sana ila veririm. Sonra eve git ve yat. Av
arabas yoldan geebilir mi?"
"Evet. Shambaya kadar kumluktur, araba su birikintilerinin evresinden dolanabilir."
"Shambada durum ne?"
"Zaten sulak olduu iin yamura gerek yoktu. Dadan gelen soukla ok hznl
bir Shamba. Tavuklar bile zgn. Bir kz gelip babasnn gs iin ilaca ihtiyac
olduunu syledi. Sen o kz tanyorsun."
"Ona ila gnderirim."
"Sen gelmediin iin ok mutsuz."
"Benim de grevlerim var. O iyi mi?"
"yi ama zgn."
"Ona grevim olduu zaman Shambaya geleceimi sy-,1e."
"Kardeim, benim asldm bu rya nedir?"
"Grdm bir rya ama kahvaltm etmeden sana anla-tamamam."
"Ama tekiler duymular."
"Senin duymaman daha iyi. Resmi bir rya deildi."
"Ben aslmak istemem," dedi Muhbir. '.. "Ben seni asla asmayacam."
"Ama bakalar yaptklarm yanl anlayabilirler."
"Baka insanlarla uramadn takdirde kimse seni asmaz."
"Ama hep bakalaryla iim vardr benim."
"Sen benim ne dediimi anladn. imdi atein bana gidip biraz sn, ben de ilacn
hazrlayaym."
"Sen benim kardeimsin."
"Hayr," dedim. "Ben senin dostunum."
Muhbir atein bana gitti, ben de ila antasn atm,
Atabrine, aspirin, merhem ve biraz sulfata ile bir iki ksrk pastili kardm ve
uchawiye kar kk bir darbe indirdiimi umdum. Grdm karabasanlardan te
birinde Muhbir'in aslmasnn ayrntlarn hatrlyordum ve geceleri hayalimin byle
alyor olmasndan utan duyuyordum. Ona ne ilalar alacan, kzn babasna
hangilerini vereceini anlattm. Sonra ite doru yrdk, kza iki kutu konserve ile
bir kavanoz eker verdim ve Mthuka'ya Muhbir'i Shambaya gtrp hemen
dnmesini syledim. Kz bana drt buday baa getirmiti ve kendisiyle
konutuumda bir kere bile yzme bakmamt. Bir ocuk gibi ban gsme
dayad ve sonra arabaya binip kendisini kimsenin gremeyecei yan koltua
oturunca kolunu indirdi ve eliyle bacam smsk kavrad. O arabada otururken ben
de ayn eyi yaptm ve o ban yine kaldrmad. Sonra aman ne olursa olsun diyerek
ban ptm ve o her zamanki gibi arszca gld, Mthuka da srtt ve yola ktlar.
Yol slak ve kumluktu ama zemin salamd ve araba aalar arasnda kaybolurken
kimse dnp geriye bakmad.
Ngui ve Charo'ya Miss Mary kalkp kahvaltsn ettikten sonra ortala bir gz atmak
iin mmkn olduu kadar kuzeye gideceimizi syledim. imdi yamur sona
erdiine gre tfekleri alp temizleyebilirlerdi. Namlularda bir damla bile ya
kalmamas iin ok dikkatli olmalarn tembih ettim. Hava souktu ve sert bir rzgr
esiyordu. Gne bulutlarn ardna girmiti. Arasra yaan saanaklar dnda yamur
kesilmi saylrd. Herkes iinin bandayd, ortalkta dalga geen bir tek kii bile
yoktu.
Mary kahvaltda pek mutluydu. Gece uyandktan sonra iyi uyumu, mutlu ryalar
grmt. Grd kt ryada Pop, G.C. ve ben lmtk. Ayrntlar
hatrlamyordu. Biri lm haberini getirmiti. Bir pusuya falan dmtk. Ona
Muhbir'in aslmasn grp grmediini soracaktm ama sonra
bunun ona mdahale olacan ve nemli olann mutlu uyanm olmas ve gnn
hevesle beklemesi olduunu dndm. Kendim Afrika'da anlamadm eylere
karacak kadar kaba ve deersizdim, bunu biliyordum ve onu da bu ilere
kartrmak istemiyordum. Zaten adamlarn yanna gitmekle, mzii ve tamtam
tempolarn ve sarklan renmekle, herkese kendisine ak edecek kadar iyi
davranmakla yeteri kadar karmt. Eski gnlerde Pop'un buna asla izin
vermeyeceini biliyordum. Ama eski gnler geride kalmt artk. Ve bunu Pop'tan
iyi bilen de yoktu.
Kahvalt sona erip de araba Shambadan dndnde Mary ile arazinin izin
verdiince uzaa gittik. Toprak hzla kuruyordu ama yer yer hl kaygand ve
arabann yarn gvenlik iinde geecei yerlerde tekerlekler patinaj yapyordu. Yolun
salamlatrlp sktrld yerlerde bile ayn ey oluyordu. Kuzey ynnde kaygan
killi toprakta ise ilerlemek imknszd.
Ova boyunca yemyeil otlarn yetimekte olduu grlyordu ve dank bir halde
otlayan hayvanlar bize fazla aldr etmiyorlard. Henz byk sr harekeden
olmamsa da yamur kesildikten sonra fillerin batakla doru gittikleri seile-
biliyordu. Bunlar uaktan grdmz sryd ve amurun slakl gznne alnsa
bile erkek filin izlerinin genilii gze arpyordu.
Hava kapal, souk ve rzgrlyd, yol kenannda yamur kular eeleniyorlar, sonra
tiz lklarla havalanyorlard. ayn trden sadece biri yenebilirdi. Ama adamlar
bunlan yemezlerdi ve benim ate ederek bouna kurun harcadm dnyorlard,
ilerde ulluk olabilirdi ama onu da baka bir gn denerdik artk.
"Biraz daha ileri gidebiliriz," dedim, "ilerde dnebileceimiz ykseke bir yer var."
"Gidelim yleyse."
Sonra yamur balad ve amura saplanmadan dnp kampa gitmemizin iyi olacan
dndm.
Aalar ve gri sis arasnda yeil ve beyaz adrlaryla ok ho grnen kampn
yaknlannda keklikler dzlkteki su birikintilerinden su iiyorlard. Mary kampa
dnerken ben Ngui ile birka tane avlamaya ktm. Kular su birikintileri zerine
eilmiler, ksack otlar arasna dalmlard. Eer havalanrken ate ederseniz isabet
ettirmek g deildi. Bunlar orta boy kulard ve kk tombul l kumrularna
benziyorlard. Uua getiklerinde uzun kanatlarn geriye atlarna baylrdm.
Onlara byle yaklamak gkyznde sryle uarlarken kardklar o ks ks
glmeyi andran sesi duymamak demekti. Ben kampn bu kadar yaknnda
avlanmaktan holanmadm iin ikimize iki n ya da bir ziyareti geldiinde iyi
bir n olacak drt ku vurdum.
Adamlar bunlan yemekten holanmazlard. Aslnda ben de bunlan toy kulan,
amurcunlar ve bataklk ulluklar kadar sevmezdim. Ama etleri lezzetliydi ve iyi bir
akam yemei olacakt. Bu arada saanak da gemiti ama sis ve bulutlar Dan
eteine kadar inmiti.
Mary bir Campari ve soda alm, yemek adnndayd.
"Epey vurdun mu?"
"Sekiz tane. Club de Cazadores del Cerro'da gvercinlere ate etmek gibi bir eydi."
"Gvercinlerden daha hzl havalanyorlar ama."
"Grltlerinden ve boylarnn kklnden yle grnyor sanrm. Hibir ey
gerekten gl bir yar gvercininden daha hzl havalanamaz."
"Kulpte ate ediyor olmak yerine burada olmamzdan ben ok memnunum."
"Ben de. Acaba bundan sonra oraya gidebilir miyim diye merak ediyorum dorusu."
;;: "Gidersin." '
"Bemem," dedim. "Belki de gidemem."
"Benim de dnebileceimi sanmadm pek ok ey var."
"Hi dnmememizi isterdim. Malmz mlkmz ya da sorumluluklarmz olmasayd
keke. Sadece bir safari malzemesi, iyi bir arabamz ve iki iyi kamyonetimiz olmasn
isterdim."
"Ben dnyann en popler adr evsahibesi olurdum. Bunun nasl olacan yle iyi
biliyorum ki. insanlar zel uaklaryla gelirlerdi ve pilot inip patronun inmesi iin
uan kapsn aard ve patronu da, 'iddiaya girerim ki benim kim olduumu
bilmiyorsunuzdur. Beni hatrlamadnza bahse girerim. Kimim ben?' derdi. Gnn
birinde biri mutlaka byle konuurdu ve ben de Charo'dan bunduki'mi ister ve herifi
tam alnndan vururdum."
"Ve Charo onu helal bir ekilde keserdi."
"Onlar insan yemezler."
"Wakambalar eskiden yerlerdi. Sen ve Pop'un eski gzel gnler dediiniz
zamanlarda."
"Sen de yarm kan Kamba saylrsn. Bir insan yer miydin?"
"Hayr."
"Ben hayatmda hi insan ldrmedim, biliyor musun? Seninle her eyi paylamak
istediimi ama hi Alman ldrmediim iin kendimi ne kadar boktan hissettiimi
ve herkesin ne kadar ardn hatrlyor musun?"
"Hem de ok iyi hatrlyorum."
"Senin sevgini alan kadn ldrdm zaman bir nutuk ekeyim mi?"
"Eer bana da bir Campari ve soda yaparsan."
"Onu da yaparm nutku da ekerim."
Krmz Campari'yi kadehe boaltt, stne biraz Gordon's ekleyip sifonu fkrtt.
"Cin, konumam dinlemene karlk dln. Bunu ok dinlediini biliyorum. Ama
yine de nutuk ekmek houma gidiyor. Konumak benim iin, dinlemek de senin iin
iyi."
"Tamam. Bala yleyse."
"Aha," dedi Miss Mary. "Demek kocama benden daha iyi karlk edebileceini
sanyorsun, ha! Glerim sana. Demek birbirinize daha uygun olduunuzu ve onun
iin benden iyi olacan sanyorsun demek. Hah ha! Demek ikiniz birlikte kusursuz
bir yaam sreceksiniz ve o hi olmazsa komnizmi, psikanalizi ve akn gerek
manasn anlayan bir kadnn sevgisine sahip olacak, yle mi? Bre sprge sal
kadn, sen aktan ne anlarsn ki? Sen kocam hakknda, ortak eylerimiz hakknda ve
paylatmz onca ey hakknda ne bilirsin ki?"
"Bravo."
"Brak da devam edeyim. Bana bak, sefil yaratk, dolgun olman gereken yerlerin
sska, rkn ve yetitirilmeni gsterebilecein yerler ise kat kat ya balam, iyi
dinle, kadn. Ben tahmini yz krk metreden masum bir erkek geyii vurdum ve
hi de vicdan azab ekmeden yedim sonra. Kongoni de vurdum, sana ok benzeyen
gnu da. Her kadndan daha gzel olan ve her erkekten daha ssl boynuzlar olan
kocaman bir antilop ldrdm. Senin sarkntlk ettiin erkeklerden ok hayvan
ldrdm ben ve eer kocama yle lapa gibi yalakalk yapmaktan vazgeip
buralardan gitmezsen seni de ldrrm."
"ahane bir konuma oldu. Bunu bir de Swahili dilinde yapar msn?"
"Swahili dilinde yapmaya gerek yok," dedi Miss Mary. Bu konumadan sonra hep
kendini Austerlitz'deki Napolyon gibi hissederdi. "Bu konuma sadece beyaz
kadnlara. Senin nianln iin deil, iyi ve karsn seven bir kocann sadece yedek bir
kar olmaya raz olan bir nianlya hakk yok mu yani?
122 ERNEST HEMINGWAY
Bu erefli bir mevkidir. Bu konuma seni benden daha mutlu edebileceini dnen
btn sefil beyaz kadnlara yneliktir.
Ukallar."
"ok gzel bir konuma ve sen her seferinde ok daha
ak seik ve daha ikna edici oluyor."
"Gerek de ondan," dedi Miss Mary. "Her kelimesi. Ama szlerime krgnlk ve
bayalk katmamaya altm. Lapa gibi dememle unu kastetmediimi anlamsndr
herhalde."
"Elbette."
"yi. Yoksa sana getirdii o un gayet lezzetliydi. Onlar
bir kere klde piirebilir miyiz? Ben ylesini daha ok seviyo-1
rum." !
; "Elbette."
"Sana drt tane getirmi olmasnn bir anlam var m?"
"Hayr, iki sana iki bana."
"Birinin bana k olup armaanlar getirmesini isterdim.' "Sana herkes her gn
armaan getiriyor ve sen de bum gayet iyi biliyorsun. Kampn yans sana di fras
kesiyor."
"Doru. O kadar ok di fram var ki. Magadi'den kalmlar bile var. Ama senin
byle iyi bir nianlk olduuna se vindim. Her eyin burada Dan eteinde olduu
gibi basit ol masn isterdim."
"Aslnda basit bir ey yok. Sadece talihliyiz." "Biliyorum. Ve talihimizi hakketmek
iin birbirimize iy ve sevecen davranmalyz. Aslanmn geleceini ve geldii zaman
onu ak seik grebilecek kadar uzun boylu olacam! umarm. Onun benim iin ne
demek olduunu biliyor musun?"
"Sanrm. Bunu herkes biliyor."
"Bazlarnn beni deli sandklarn biliyorum. Ama eski alarda insanlar Kutsal
Kupa ve Altn Post aramaya giderlerdi ve kimse onlara deli demezdi. Byk bir aslan
herhangi bir ku-
l
Gnn ilk Itnda Gerek 123
padan da, koyun postundan da daha iyi ve daha ciddi bir eydir. Onlarn ne kadar
Kutsal ya da Altn olduklar umurumda bile deil. Herkesin gerekten istedii bir ey
vardr ve benim aslanm da benim iin her eydir. Onun hakknda ne kadar sabrl
olduunu, herkesin ne kadar sabrl olduklarn biliyorum. Ama bu yamurdan sonra
ona rastlayacamdan eminim. Onun kkremesini duyacam ilk geceyi iple
ekiyorum artk."
"Kkremesi gerekten ok grkemli ve onu yaknda greceksin."
"Dardakiler bunu asla anlamayacaklar. Ama o her eyi halledecek."
"Biliyorum. Ondan nefret etmiyorsun, deil mi?"
"Hayr. Onu seviyorum. O harika bir hayvan, zeki bir hayvan ve onu neden ldrmek
zorunda olduumu sana anlatmam gerekmez."
"Hayr, kesinlikle gerekmez."
"Pop biliyor. Ve bana da aklad. Aslan krk iki kez vurulan o korkun kadndan da
sz etti bana. Bunu kimse asla anlayamayaca iin, konumayaym daha iyi."
Biz anlamtk, nk bir keresinde hep birlikteyken ilk byk aslann izlerini
grmtk. Bunlar bir aslan izinin olmas gerektii bykln iki kat
byklndeydi ve tozlan ancak nemlendirecek kadar bir yamurdan hemen sonra
olutuundan gerek iz olduklan anlalyordu. Ben kampa et iin kongoni vurmaya
ktmda Ngui ile izleri grmtk ve Ngi'nin alnnn bir anda ter kapladn
grmtm. Hi kmldamadan Mary'nin gelmesini bekledik ve o izleri grnce derin
bir soluk ald. O zamana kadar pek ok aslan izi grm ve pek ok aslann
ldrlmesine tank olmutu ama bu izler inandr gibi deildi. Ngui ban sallayp
duruyor, ben koltu-kaltlarmn ve kasmn terlediini hissediyordum. Av kpei
gibi izleri takip ettik ve amurlu bir kaynaktan su itii, sonra
da yamatan yukar kt yeri grdk. O gne kadar byle iri izler grmemitim ve
izler kaynan amurunda daha da belirgindi.
Gidip kongoniyi vurmay dndm ama silah sesiyle aslan blgeden karmak da
mmknd. Fakat ete ihtiyacmz vard ve blgede fazla et yoktu ve ortalkta pek ok
yrtc hayvan olduundan btn av hayvanlar da vahiydiler. Srtnda aslan penesi
izi olmayan bir zebra vurmak imknszd ve zebralar l antiloplar kadar rkek ve
yaklalmazd. Buras sr, suaygr, aslan ve leopar blgesiydi ve G.C. ile Pop
dnda kimse onlar avlamaktan holanmazd. Ve bu da Pop'u sinirlendirirdi. G.C.'de
ise sinir diye bir ey kalmamt ve ate ederek kurtulana kadar tehlikenin varln
kabul etmezdi. Ama Pop bu blgede ba derde girmeden hi avlanmadn
sylemiti ve gndzleri glgede krk be dereceye kan scaktan kurtulmak iin
G.C. oraya gelmeden yllarca nce ve Dou Afrika'ya henz otomobil getirilmemi
olduu zamanlarda geceleri o bataklklarda ok avlanmt.
Aslann izlerini grdmzde bunu dnyordum ve daha sonra kongoniyi
kovalamaya baladmzda sadece bunu dndm. Ancak aslann izi sanki
kaznm gibi beynime yapmt ve Mary'nin, teki aslanlar grd iin, onun o
yoldan gelmekte olduunu dnm olabileceini biliyordum. Herhangi bir eyin
masum olabilecei kadar masum olan at yzl, eti lezzetli sarmtrak kahverengi
kongoniyi ldrdk ve Mary ban enseyle birletii noktaya bir el ate ederek
hayvann iini tamamlad. Bunu atn gelitirmek iin ve yaplmas gerektii iin
yapmt.
adrda otururken bunun gerek vejetaryenler iin ne kadar tiksindirici olduunu
dndm; ancak hayatnda et yemi herkes birinin o hayvan ldrdn bilirdi ve
ldrme iine bulam olan Mary de ac vermeden ldrmek istedii
iin bunu renmesi ve zerinde almas gerekiyordu. Balk tutmayanlar, yolda
ekirge bile olsa arabalarn durduranlar ve hayatlarnda etsuyuna orba imemiler,
yemek iin hayvanlar ldrenleri ve beyazlar lkelerini almadan nce ete sahip
olan insanlar sulamamaldrlar. Bir havucun, kk bir krpe turpun ya da yanm
bir elektrik ampulnn, ypranm bir plan veya kn bir elma aacnn ne
hissettiini kim bilebilir? Yan ban alm bir uan, inenmi bir ikletin,
sigara izmaritinin ya da kurtlarn delik deik ettii atlm bir kitabn duygularn kim
bilebilir? Benim Avclk Dairesi talimatname kitabmda ne bunlardan sz ediliyordu
ne de gnlk grevlerinden biri olan zhrevi hastalklarn tedavisi hakknda bir satr
yaz vard. Aalarn knlan dallan, toz, ee sinei dnda insan sokan sinekler
hakknda da bir ey yoktu. Avlanma ruhsat alan avclar daha nce kabile topraklan
ve imdi ldrmelerine izin verilen hayvanlarn listelerinin tutulduu kontrol
altndaki blgeler olan Masai topraklarnn bazlarnda belirli bir sre avlanrlar,
ldrdkleri hayvanlar karlnda hkmete pek czi bir para derlerdi ve bu para
da sonra Masailere verilirdi. Ancak Masai topraklarnda kendilerini byk risklere
sokarak avlanan Wakambalara artk bu izin verilmiyordu. Wa-kambalar, ou aslnda
Wakamba olan Av Koruculan tarafndan kaak avc olduklar gerekesiyle
yakalanyorlard ve G.C. ile Mary, Av Korucularnn kendilerinden ok sevildiklerine
inanrlard.
Av Korucularnn ou Wakambalari avlamaktan gelen askerlerdi. Ancak
Ukambaniler iin durum giderek ktlei-yordu. Topraklarn kendi eski
greneklerine gre ekmilerdi, ancak Wakambalar arttka bir kuak boyu srmesi
gereken nadas sresi giderek ksalm ve topraklar oalmayp Afrika'nn geri kalan
blgelerinde olduu gibi erozyona uramt. Savalar Britanya'nn btn
savalannda yer almlar ve Ma-
sailer bunlara hi katlmamlard. Masailer hep martlmlar, korunmular,
korkuyla kendilerine davranld ve erkekleri ok gzel olduklar iin, imparatorluk
adna Kenya veya Tan-ganyika'da alan Thessinger gibi ecinseller onlara
tapmlar-d. Erkekleri ok gzel, ok zengin ve profesyonel cengaverler-di ve artk
uzun bir zaman hi savaamayacaklard. Oldum olas uyuturucu kullanrlard ve
imdi de alkolik olmaya balamlard.
Masailer hayvan avlamazlar, sadece kendi bykba hayvanlarn yetitirirlerdi.
Masailerle Wakambalar arasnda kavgalar asla av hayvanlarnn ldrlmesinden
deil, srlarn alnmasndan kard.
Wakambalar Masailerden devlet tarafndan korunan zengin gsteriiler olarak,
kadnlar sadakatsiz ve hep frengili insanlar olarak, sineklerin tad hastalklarla
gzleri bozulduundan hayvan izleyemeyen insanlar, bir kere kullanldktan sonra
mzraklar bkld ve en ok da ancak uyuturucu aldklarnda cesur olabilen
insanlar olarak nefret ederlerdi.
Masailer gibi deil de, gerekten savamaktan zevk alan Wakambalar geinme
dzeyinin altnda bir gelirle yayorlard. Avclar vard ama artk avlanacak yerleri
yoktu, ikiyi severlerdi ama imek kabile yasalarnn kontrolndeydi. Ayya
deillerdi ve ayyalk ar cezay gerektirirdi. Asl yiyecekleri etti, ama artk et yoktu
ve avlanmalar yasakt. Yasad avclar eski alarda ingiltere'deki kaaklar ya da
iki yasann olduu yllarda Birleik Devletler'e iyi iki sokan insanlar kadar
poplerdi.
Ben yllar nce oradayken durum bu kadar kt deildi. Ama yine de iyi saylmazd.
Wakambalar ingilizlere sadktlar. Genleri ve ktleri bile sadktlar. Ancak genleri
artk huzursuzdu ve hibir ey artk kolay deildi. Mau Maular Kikuyu rgt olduu
iin kuku altndayd ve yeminleri Wakambalara
tiksinti veriyordu. Ama ilerinde onlara katlanlar da olmutu. Yabanl Hayvanlar
Koruma Talimatnamesi'nde bu konuda da bir ey yoktu. G.C. bana eer varsa
saduyumu kullanmam ve sadece beyinsizlerin bann belaya girdiini sylemiti.
Kimi zaman o snftan olduumu bildiim iin saduyumu mmkn olduu kadar
dikkatle kullanyor ve beyinsizlikten kanmaya alyordum. Uzun bir sredir
Wakambalara yaknlk duymutum ve imdi de son nemli engeli ajfrak bu
yaknlm tamamlamtm. Bunu yapmann baka yolu yoktu. Kabileler arasnda
ittifak sadece bir ekilde yaplrd.
imdi yamur yadna gre herkesin ailesi konusunda kayglarnn azalacan
biliyordum ve eer biraz da et bulabilirsek herkes mutlu olacakt. Et erkekleri gl
yapard; buna yallar bile inanrlard. Kamptaki yal erkekler iinde bir tek Charo
iktidarsz olabilirdi ve bundan da pek emin deildim. Ngui'ye sorsaydm bana
sylerdi. Ama bunu sormak hi de uygun olmazd ve Charo ile ben eski dosttuk.
Kamba erkekleri yiyecek et bulurlarsa yetmi yandan sonra bile sevime
yeteneklerini korurlard. Ancak baz eder erkekler iin dierlerinden daha iyiydi.
Bunu neden dnmeye baladm bilemiyordum. O gn kongoniyi ldrmekle
balam ve sonra yal bir adamn anlatt hikye gibi uzayp buralara gelmiti ite.
"Gidip biraz et bulmaya ne dersin, Miss Mary?"
"ihtiyacmz var, deil mi?"
"Evet."
"Neler dnyordun?"
"Kambalann sorunlarn ve eti."
"Kt kamba sorunlar m?"
"Hayr, genel olarak."
"Bu iyi yleyse. Ne karara vardn?"
"Ete ihtiyacmz olduuna."
"Eh, gidelim mi?"
"Balamak iin iyi bir saat. Eer yrmek istiyorsan."
"Yrmek isterim. Dndmzde banyo yapp stmz deitiririz, ate de
yanyor olur."
Yolun nehri getii yere yakn bir impala srs olduunu duymutuk ve Mary bir
tek boynuzu olan yal bir erkek hayvan vurmutu. Hayvan iman ve iyi durumdayd
ve re-mek iin artk ie yaramadndan srden atldna gre vicdanm da rahatt.
Mary ok gzel bir at yapm, hayvan tam nianlad yerden, omzundan
vurmutu. Charo Mary ile gurur duydu ve hayvan saniyenin yzde biri kadar bir
farkla dini usullere uygun kesebildi. Mary'nin avclnn artk Tanrnn elinde
olduuna inanlyordu ve farkl Tanrlarmz olduundan Charo vuruun btn
saygnln stne almt. Pop, G.C. ve ben Miss Mary'nin atnn mkemmelliini
grmtk. imdi sra Charo'ya gelmiti.
"Memsahib piga mzuri sana," dedi.
"Mzuri, mzuri," dedi Ngui.
"Teekkr ederim," dedi Mary. Bana dnd. " oldu. Artk mutluyum ve kendime
gvenim var. At yapmak ok garip deil mi?"
Ben de bunun ne kadar garip olduunu dnyordum ve yant vermeyi unuttum.
"Hayvanlar ldrmek kt bir ey. Ama kampta herkesin iyi et yemesi de ok gzel
bir ey. Et herkes iin ne zaman bu kadar nemli oldu?"
"Her zamandan yleydi. Bu en eski ve en nemli eylerden biridir. Afrika et al
ekiyor. Ama Hollandallarn Gney Afrika'da yaptklar gibi hayvanlar ldrselerdi
et falan kalmayacakt."
"Ama biz hayvanlar yerliler iin mi koruyoruz? Hayvanlar aslnda kimin iin
koruyoruz?"
"Hem hayvanlar iin, hem para kazanmas iin Avclk
Dairesi adna ve beyaz avc iinin devam edip Masailere fazladan bir para gelmesi
iin."
"Ben hayvanlar hayvanlar iin korumamzdan holanyorum," dedi Mary. "Gerisi
biraz kark."
"Hem de ok," dedim. "Ama hi bundan kark bir lke grm muydun?"
"Hayr. Ama sen ve adamlarn da iyice karmsnz." "Biliyorum."
ii
"Ama kafanda her ey yerli yerinde deil mi?" "Henz deil. imdilik gn gnne
yayoruz." "Ben yine de holanyorum," dedi Mary. "Ne de olsa biz buraya Afrika'y
dzene sokmaya gelmedik."
"Hayr. Resim ekmeye, resimaltlar yazmaya, sonra elenmeye ve mmkn olduu
kadar bireyler renmeye geldik."
"Ama iyice ie kartk." "Biliyorum. Sen eleniyor musun?" "Hi bu kadar mutlu
olmamtm." Ngui durmu, yolun san gsteriyordu. "Simba." Byk bir iz vard
yerde, inanlmayacak kadar byk bir iz.
"O," dedi Ngui. Hi kuku yoktu. ansmz varsa aslana yolda rastlardk. Ama
kukusuz ok dikkatli olacak ve gememize izin verecekti. ok akll ve acelesi
olmayan bir asland. Gne neredeyse batacakt ve bulutlar da alak olduundan be
dakikaya kadar ate edecek k kalmayacakt.
Mary mutlulukla, "Durum imdi o kadar karmak deil," dedi.
Ngui'ye, "Kampa gidip arabay getir," dedim. "Biz Charo ile gidip eti bekleriz."
O gece yattmzda henz uyumamken aslann kkre-mesini duyduk. Kampn
kuzeyindeydi ve kkremesi alak per-
Gnn ilk Inda Gerek F.9
deden balayp ykseliyor, sonra bir i ekile son buluyordu.
"Ben de seninle geleceim," dedi Mary.
Cibinliin altnda yanyana yatp da bir kolum onu sarmken aslan bir daha kkredi.
"O olduu kesin," dedi Mary. "Onu duyduumuzda yatakta yanyana olduumuza
seviniyorum."
Aslan kuzeye ve batya gidiyor, kh homurdanyor kh kkryordu.
"Diisini mi aryor, yoksa kzgn m? Ne yapyor yle?"
dik."
"Bilemiyorum, sevgilim. Island iin kzgn sanrm." "Ama kuruyken de kkredi
ve biz de onu ormanda izle-
>
"aka ediyordum, sevgilim. Sadece kkrediini duyuyo-
rum.
"aka edilmeyecek kadar kocaman."
"Eer seni destekleyeceksem aka etmek zorundaym. Onun iin kayglanmam
istemezsin, deil mi?"
"unu bir dinle," dedi Mary.
Yanyana yatp dinledik. Vahi bir aslann kkremesini anlatma imkn yoktur. Bu
Metro Goldwyn Mayer filmlerinin balangcndaki aslan grltsne hi benzemez.
Onu ilk hayalarnzda hissedersiniz ve sonra btn gvdenize yaylr.
"im boalm gibi hissediyorum," dedi Mary. "O gerekten gecenin kral."
Dinledim ve aslan hl kuzeybatya doru giderken bir daha kkredi. Bu kere
kkremesi bir ksrkle sona erdi.
"Bireyler ldreceini umalm," dedim. "Onu fazla dnme ve uyu."
"Onu dnmek zorundaym ve dnmek istiyorum. O benim aslanm ve ben onu
seviyorum, ona sayg duyuyorum ve onu ldrmem gerek. Sen ve adamlarmz
dnda benim iin
her eyden nemli o. Onun benim iin ne demek olduunu biliyorsun. "
"Hem de ok iyi biliyorum," dedim. "Ama uyuman gerek, sevgilim. Belki de seni
uyutmamak iin kkryordur."
"O zaman uyutmasn," dedi Mary. "Eer onu ldrecek-sem beni uyutmamaya hakk
var. Onun yapt her eyi seviyorum."
"Ama biraz uyumalsn, sevgilim. Uyumamandan holanmayacaktr."
"O beni umursamyor bile. Onu ben umursuyorum ve o yzden ldreceim zaten.
Bunu anlaman gerek."
"Anlamasna anlyorum. Ama imdi biraz uyumalsn, kediciim. nk yarn sabah
balayacak."
"Uyuyacam. Ama onun sesini bir kere daha duymak istiyorum."
Mary'nin ok uykusu gelmiti; savata uzun zamandr aslan avlayan kt
karakterlerle arkadalk etmeye balayana kadar btn mrnce herhangi bir eyi
ldrmek istemi deildi. O srada aslan bir daha kkredi ve kere ksrd.
ksrkler bulunduu yerden dosdoru adrn iine giriyordu.
"imdi uyuyacam," dedi Miss Mary. "Umarm mecbur kald iin ksrmemitir.
Aslanlar da trler mi?"
"Bilmiyorum, sevgilim. Artk iyi bir uyku ekecek misin?"
"Uyumaya baladm bile. Ama ne kadar derin uykuda olursam olaym sabahn ilk
klarndan nce uyandr beni. Sz veriyor musun?"
"Sz." Sonra uyudu ve ben adrn kenarna doru yatp onun yumuack seslerle
uyumasn dinledim ve sol kolum armaya balaynca bann altndan ektim, onun
rahata yerlemesi zerine yatan bir kesine ekilip aslan dinledim. Bir hayvan
ldrd saat e kadar sesi kmad. Sonra bu-
I
tn srtlanlar bir azdan konumaya baladlar, aslan avn yedi ve zaman zaman
kaba bir sesle konutu. Dii aslann sesi kmyordu. Onun yavrulayacan
biliyordum ve erkek aslanla bir ii yoktu. teki ise erkek aslann sevgilisiydi. Hava
aydnlandnda ortaln hl onu bulamayacak kadar slak olacan dndm.
Ama bir ans her zaman vard.
6
Sabah gne domadan ok nce Mwindi ay getirip bizi uyandrd. "Hodi" diyerek
ay adrn dndaki masann zerine brakt. Mary'ye bir fincan gtrp darda
giyindim. Hava bulutluydu, yldzlar grnmyordu.
Charo ve Ngui karanlkta tfekleri ve fiekleri almaya geldiler, ben de aym
yemekhanede alan ocuklardan birinin atei yakt yerdeki masaya tadm. Mary
ykanp giyiniyordu ama hl uyku ile uyanklk arasndayd. Fil kafatasnn ve
byk alln tesindeki dzle kadar yrdm ve topran ayak altnda hl slak
olduunu grdm. Gece biraz kurumutu ve bir gn ncekinden daha kuru olacakt.
Ama yine de arabay aslann avlandn tahmin ettiim yere kadar
gtrebileceimizden kukuluydum ve oraslyla bataklk arasnn da amurlu
olacandan emindim.
Bataklk aslnda yanl adlandrlm bir yerdi. Akarsuyu olan bir buuk mil eninde
ve yaklak drt mil uzunluunda gerek bir papirs batakl vard. Ama bizim
bataklk dediimiz yer bunun evresindeki byk aalkl aland. Aalarn ou
epey yksekteydi ve bazlar da ok gzeldiler. Bunlar gerek batakln evresinde
ormandan bir kuak oluturuyorlard, ancak aalarn bazlar filler tarafndan
devrildiinden
hemen hemen geilmez bir yerdi. Bu ormanda yaayan birka suaygnnm yansra
artk her zaman fil de bulunuyor, hatta kimi zaman bir fil srs geliyordu. Orman
kullanan iki bufalo srs de vard. Leoparlar ormann derinliklerinde yaarlard ve
ovann hayvanlaryla beslenmeye gelen aslan da oraya snrd.
Yksek ve devrilmi aalardan oluan bu orman seyrek aal dzln
batsndayd ve kuzeyde bizim topraklarmzla Chulu tepeleri arasnda uzanan
dmdz tuz ovas vard. Douda gerenuklarm yaad kk bir l ve onun da
dousunda Kilimanjaro dann eteklerine doru ykselecek olan tepelik arazi vard.
Aslnda bu kadar basit deilse de, haritadan ya da ovann ortasndan yle grnrd
ite.
Aslan geceleri ovada ya da dzlk alanlarda avlanr, sonra ormana ekilirdi. Biz onu
ormana dnnde kstrmay planlyorduk. Eer ormana dnmeyecek kadar kendine
gveni gelmise onu avlandktan sonra su imeye gitmesi ardndan yatt yere kadar
izleyebilecektik.
Mary giyindikten sonra aalarn arasndaki yeil renkli tuvalet adrna giderken ben
aslan dnyordum. Eer bir kazanma ansmz varsa ardna dmeliydik. Mary bir
gn nce iyi at yapt iin kendine gveni gelmiti. Ama onu korkutup da
Mary'nin boyu nedeniyle gremeyecei yksek otlar arasna girmeye zorlarsak, o
zaman kendine gveni gelene kadar peini brakmak daha doru olurdu. Aslan avn
yiyip de ovadaki su birikintilerinden birinden su itikten sonra ovann allklarndan
birinin arasnda uykuya daldnda bulacamz umuyordum.
Mthuka'nn direksiyonunda olduu araba hazrd ve Mary dndnde ben btn
silahlan kontrol etmi bulunuyordum. Hava aydnlanmt ama hl at yapacak
kadar aydnlk deildi. Bulutlar dan yamalarndan kalkmamlard
ve n biraz artmas dnda gneten henz bir belirti yoktu. Tfeimin
nianghndan fil kafasna baktm; ancak hl ate edemeyecek kadar karanlkt.
Charo ve Ngui ok ciddi ve resmiydiler.
"Kendini nasl hissediyorsun, kedicik?" diye sordum Mary'ye.
"ok iyi. Nasl hissedeceimi sanmtn ki?" "Eygene'yi kullandn m?" "Elbette. Ya
sen?"
"Ben de. Havann biraz daha aydnlanmasn bekliyoruz."
"Benim iin yeteri kadar aydnlk."
"Benim iin deil."
"Gzlerine bakmalsn."
"Onlara kahvaltya dneceimizi syledim."
"Bu benim bam artacak." , , "Bireyler aldk yanmza. Arkadaki kutuda."
"Charo benim iin yeterli fiek ald m?"
"Kendisine sor." ;, Mary Charo'ya sordu, Charo, "Mingi risasi," dedi.
"Sa kolunu svamak ister misin?" dedim. "Sana hatrlatmam sylemitin."
"yle aksi bir sesle hatrlatman istememitim ama."
"Neden bana deil de aslana kzmyorsun?"
"Ben aslana kzgn falan deilim. Artk ortal grebilecein kadar aydnlk mdr
dersin?"
Mthuka'ya, "Kwenda na Simba," dedim. Sonra Ngui'ye dndm. "Sen geride dur ve
gzlerini drt a."
Yola ktk. Tekerlekler kurumakta olan yola iyice yapyordu. Ben izmeli
ayaklarm kartlm, kapdan aa sallamtm; Dadan sabahn serin havas
iniyordu, tfek elime gayet esasl oturmutu. Silah birka kere omzuma yerletirip
nian aldm. Ik toplayan sar camlara ramen hl gvenli at yapacak k yoktu.
Ancak gideceimiz yer yirmi dakikalk yoldayd ve k da her geen dakika biraz
daha gleniyordu.
"Ik iyi olacak," dedim.
"Ben de yle dnmtm zaten." Dnp arkama baktm. Mary gayet ciddi
oturmu, iklet iniyordu.
Uak pistinin yanndan getik. Ortalk hayvan kaynyordu ve otlar bir gn ncesinin
sabahndan bu yana birka santim uzam gibiydiler. Beyaz iekler de kmaya
balam, ayr bembeyaz kesilmiti. Yolun alak yerlerinde hl su birikintileri
olduu iin Mthuka'ya suya girmemesi iin yoldan kmasn syledim. ieklenmi
ayr kaygand. Ik her an biraz daha artyordu.
Mthuka samzdaki dzln tesindeki iki aacn dallarn dolduran kular
gsterdi. Kular hl yukarda olduklarna gre aslan avlad hayvann bandayd.
Ngui avcuyla arabann stne vurdu, durduk. Ngui daha yukarda olmasna ramen
Mthuka'nn kular ondan nce grmesine atm hatrlyorum. Ngui yere atlad,
grlmemek iin melerek ne yaklat. Ayam yakalayp soldaki orman
gsterdi.
Kara yeleli byk aslan, koca kafasn ve omuzlarn sallayarak yksek otlarn
arasna giriyordu.
"Grdn m?" diye Mary'ye fsldadm.
"Grdm."
Aslan imdi otlarn arasna girmi, sadece ba ve omuzlar grnyordu. Sonra
sadece ba ve otlar iki yana sallanp arkasndan kapandlar. Ya arabann sesini
duymutu ya da ormana doru erken yola km ve bizim yoldan geldiimizi
grmt.
""Oraya girmenin bir anlam yok," dedim Mary'ye.
"Biliyorum. Yola daha erken ksaydk onu bulurduk."
"Ate edecek kadar k yoktu. Onu yaralam olsaydn, ardndan oraya girmek
zorunda kalacaktm."
"Onu izlemek zorunda kalacaktk."
"Byle 'biz' diye konumay brak ltfen."
"yleyse onu nasl avlamay dnyorsun?" Mary kzmt ama bu kzgnl sadece
bir eylem ve ortadan kaldrma olaslnn sona ermi olmasmdand, yoksa bandan
yksek otlar arasna yaral bir aslann peinden girmesine izin verilmesini isteyecek
kadar fkeden aptallam deildi.
"Bizim onun ldrd avna bile gitmeden yolumuza devam ettiimizi grnce
kendisine gveninin gelmesini bekliyorum," dedim. "Haydi atla arabaya, Ngui.
Mthuka yoluna poli poli devam et." Ngui yanma binip de araba ar ar yola
koyulduunda ve iki arkadam ve kardeim aalara konmu akbabalara bakarlarken
Mary'ye, "Pop olsayd ne yapard sanyorsun?" dedim. "Aslann ardndan otlarn ve
aalarn arasna dalar, seni boyunun nn grebilecei kadar uzun olmad yerlere
sokar myd? Ne yapacaktk yani? Seni mi ldrte-cektik yoksa aslan m
ldrecektik?"
"yle bararak Charo'yu skntya sokma."
"Barmyordum."
"Sesini bir kere de sen duyabilsen."
"Dinle," diye fsldadm.
"Dinle deme ve fsldama."
"Aslan avcln kimi zaman ok esasl yapyorsun dorusu. Sana bu konuda
imdiye kadar ka kii ihanet etti ki?"
"Pop, sen ve daha hatrlamadm bir sr kii. G.C. de edecek herhalde. Eer aslan
avclndan bu kadar arlyorsan aslan avnn bandan ekildikten sonra kular
neden yere inmediler?"
"nk dii aslanlardan biri ya da ikisi ya hl onu yiyorlar ya da ok yaknnda
yatyorlar da ondan."
; "Gidip bakmayacak myz?"
"rktmemek iin yolun daha ilersinden. Hepsinin gven duymalarn istiyorum."
"Bu 'gven duymalarm istiyorum' lafndan da bktm artk. Eer dnme biimini
deitiremiyorsan hi olmazsa dilini deitir."
"Sen bu aslan ne kadar zamandr avlyorsun, sevgilim?"
"Ezelden beriymi gibi geliyor ve eer sen ve G.C. brakm olsaydnz ay nce
ldrrdm. Elimde kolay bir frsat vard ama siz izin vermediniz."
"nk onun bu aslan olduunu bilmiyorduk. Kuraklk yznden Amboseli'den
gelmi bir aslan olabilirdi. G.C. vicdan sahibi bir insandr."
"Her ikinizde de kafadan atlak sulularn vicdan var," dedi Miss Mary. "Dii aslan
ne zaman greceiz?"
"Bu yolda yz metre kadar ileride, krk be derece sanda."
"Rzgr ne kuvvette olacak?"
"ki kuvvetinde. Sevgilim, sen de aslandan yana biraz tr-latmsn."
"Buna benden ok kimin hakk var ki? Elbette yleyim. Ama aslanlar ciddiye
alyorum."
"Aslnda ben de ciddiye alyorum. Ama eer hakknda konumuyorsam, bu onlar
senin kadar dnmediim demek de deildir."
"Hi kayglanma, elinden geldiince konuuyorsun. Sen de G.C. de vicdan azab
eken katillerden baka bir ey deilsiniz. Hayvanlar lme mahkm edip karar
infaz ediyorsunuz. G.C.'nin senden daha esasl bir vicdan var ve adamlar da daha
disiplinli."
Arabay durdurmas iin Mthuka'nn bacana dokundum. "Bak, sevgilim, ite
ldrlen zebradan kalanlar ve iki, dii aslan. Yine dost olabilir miyiz?"
"Ben her zaman dostun oldum," dedi. "Sen olaylar yanl yorumluyorsun. Drbn
verir misin?"
yi drbn uzattm, iki dii aslana dorultup bakt. Bir tanesi o kadar hamileydi ki,
yelesiz bir aslana dnmt. Dieri herhalde onun yetikin kz ya da sadk bir
dostuydu, ikisi de aalarn altnda yatyorlard; biri sakin, onurlu ve annelik
ncesinde, eneleri kan iinde; teki gen, kvrak ve eneleri ayn koyulukta.
Zebradan fazla bir ey kalmamt ama mallarn korumaktaydlar. Gece duyduum
seslerden onlarn zebray erkek aslan iin mi ldrdklerini, yoksa erkek aslan
zebray ldrdkten sonra m ona katldklarn pek karamamtm.
Kk aalarn ikisine ve yeil alln ortasndaki byk aaca tnemi kularn
says yzden fazlayd. Akbabalar ar, kambur omuzlu ve yere inmeye hazrdlar,
ama dii aslanlar zebrann yerde yatan paralanm gvdesine ok yakndlar. Bir
tilki kadar yakkl ve derli toplu grnen bir akaln allklardan birinin kenarndan
baktn grdm. Az ilerde bir tane daha vard. Ama ortalkta srtlanlardan eser
yoktu.
"Onlar rktmemeliyiz," dedim. "Bence hi yaklamayalm daha iyi."
Mary artk dosttu. Aslan grmek onu heyecanlandrr ve houna giderdi. "Onlar m
ldrmler sence, yoksa erkei mi ldrm?"
"Bana sorarsan erkek aslan ldrm ve yiyebildii kadarn yemi, diiler ok sonra
gelmiler."
" Kular bu gece gelirler mi ? "
"Hayr."
"Ne kadar ok ama. Memleketteki akbabalar gibi, kanatlarn kurutmak iin nasl
ayorlar, bak."
"ok irkin hayvanlar ve pislikleriyle sr vebas tadklarnda felaket olurlar. Bu
blge iin an denecek kadar ok saylar. Bcekler ve srtlanlar ve akallar burada
avlanrlar,
hayvanlar tmyle temizleyebilirler aslnda ve srtlanlar da hasta ya da ok yal
olanlar ldrp yerler ve drt bir yana yaymazlar."
Dii aslanlar snaklarnda ve korkun akbabalar yle ok sayda dala tnemi
grmek beni geveze yapmt; o ve yeniden dost olmamz ve gerekten sevdiim
Miss Mary'min aslanla baka bir gne kadar karlamayacan bilmek. Ama
akbabalardan da nefret ederdim ve leleri yemek konusundaki yararllklarnn
abartld kansndaydm. Birileri onlarn Afrika'nn p imhaclar olduuna karar
vermiti ve bu nedenle Kraliyet Av Hayvanlar olmulard ve saylar azaltlamazd
ve hastalk tadklarnn sylenmesi Kraliyet Av Hayvan tlsml szcne kar
bir ihanetti. Wakambalar bunu ok komik bulurlard ve onlara hep kraln kular
derdik.
Ama imdi yle mstehcen bir ekilde tnemi beklerlerken hi de komik deillerdi
ve byk dii aslan kalkp da esneyerek yeniden yemee dndnde iki iri akbaba
da hemen aa utular. Gen dii aslan kuyruunu bir kere sallayp akbabalara
saldrd ama kular ar kanatlarn aarak havalandlar. Gen dii bynn yanna
uzand ve zebrann kalann yemeye koyuldu; kular aalarda bekletiler ama en
yaknda-kilerin neredeyse alktan tnedikleri yerlerde dengelerini kaybetmek zere
olduklar grlyordu.
Dii aslann zebray tketmesi fazla uzun srmeyecekti, Mary'ye onlar brakp sanki
hi grmemi gibi yolumuza devam etmememizin daha iyi olacan syledim.
nmzde kk bir zebra srs, onlarn ilersinde gnular ve yine zebralar vard.
"Onlar seyre baylyorum," dedi Mary. "Ama sence daha uygunsa ileri gidip tuz
dzlklerine ve sr olup olmadna bakarz."
Tuzlu dzln kenarna kadar gittik ama ne sra, ne de
sr izine rastladk. Arazi araba iin hl ok slakt, ki dii aslann zebrann
avland yere doru uzanan izlerini grdk. Bunlar taze izlerdi ve hayvan ne zaman
ldrdklerini sylemek imknszd. Ama bence zebray erkek aslan ldrmt ve
Ngui ile Charo da ayn fikirdeydiler. "Eeer geldiimiz yoldan dnersek belki de
arabay grmeye alr,"dedi Mary. "Bam armyor ama kahvalt etmek de bir zevk
olacak imdi."
Bunu syleyeceini umuyordum.
"Eer ate etmezsek," dedim. Ama sonra hayvann kendine gveni artar diyeceim
iin sustum.
"Belki de yolda gidip gelen bir araba sanr," diye Mary szm tamamlad. "Gzel
bir kahvalt ederiz, ben oturur mektuplarm yazarm ve sabrl ve iyi kedicikler
oluruz."
"Sen zaten iyi bir kediciksin."
"Turistler gibi kampa dner, o yeni yemyeil ayrlar grrz ve kahvalty
dnmek bile insana zevkli geliyor."
Ama kampa dndmzde gen polis amura batm Land Rover'inde bizi
bekliyordu. Araba bir aacn altndayd ve iki askarisi itin yannda bekliyorlard.
Biz grnnce polis arabadan indi. Gen yz byk sorumluluklar ve kayglaryla
krmt.
"Gnaydn, Bwana. Gnaydn, Memsahib," dedi. "Devriyeye erken kmsnz."
"Bizimle kahvalt eder misin?" diye sordum.
"Eer size yk olmayacaksam. ilgin bir ey buldunuz mu, beyim?"
"Hayvanlar kontrol ediyordum. Bomadan ne haber var?"
"Onlar yakalamlar, beyim. teki tarafta yakalamlar. Namanga'nn kuzeyinde.
Adamlarn arabilirsin." "arpma olmu mu?" " Ayrmdan bildirmediler."
"Burada dvebilseydik keke."
Miss Mary uyarrcasna bakt yzme. Gen polisin kahvaltya kalmasndan
holanmamt ama onun yalnz bir insan olduunu biliyordu ve budalalara kar
gayet hogrsz ise de, amurla kapl aracnn iinde yorgunluktan tkenmi polisi
grene kadar her eye sevecenlikle bakyordu.
"Bu benim iin ok ey demek olurdu, beyim. Kusursuz bir plan kurmutuk. Beni
dndren tek ey Memsahib'di. zr dilerim hanmefendi ama bu i kadnlara gre
deildir."
"Ben zaten olaya karmamtm," dedi Mary. "Biraz daha jambon ve bbrek alr
mydnz?"
"Siz de olayn iindeydiniz," dedi gen polis. "Siz de Perdelemenin bir parasydnz.
Raporumda sizden sz edeceim. Sicilinize geecek. Kenya'da arpanlar bir gn
bununla gurur duyacaklar."
"Savalardan sonra insanlarn genellikle can skmaktan baka bir ey olamadklarn
grmmdr," dedi Miss Mary.
"Ama sadece savaa katlmam olanlar," dedi polis. "Savaan erkeklerin ve izninizle
savaan kadnlarn, bir ahlak grleri vardr."
"Bir bira i," dedim. "Bir daha ne zaman arpacamz konusunda bir bilgi var m?"
"Bunu herkesten nce siz duyacaksnz, beyim." "Bize kar ok iyi davranyorsun,"
dedim. "Ama sere herkese yeter sanrm."
"ok doru," dedi gen polis. "Beyim, bizler bir bakimi imparatorluk kuranlarn
sonuncularyz. Bir bakma Rhodesr Dr. Livingstone'a benziyoruz." "Bir bakma,"
dedim. O leden sonra Shambaya gittim. Gne Dan bulutlar arasna girdii iin
hava serindi ve yaan onca yamurun imdi herhalde kara dnt ykseklerden
ok sert bir rz-1
gar esiyordu. Shamba iki bin metredeydi ve Da da alt bin metre olmalyd. Youn
kar yadnda balayan ani souklar yaylalarda yaayanlar cezalandryordu.
Tepelerin ykseklikle-rindeki evler (onlara kulbe demezdik) rzgrdan korunmak
iin yamalara ina edilmiti. Ancak bu Shamba rzgrn tam da yolu zerindeydi ve
bu leden sonra ok souktu, henz donmam gbre kokuyordu ve btn kular,
hayvanlar rzgrdan kamlard.
Miss Mary'nin kaynpederim dedii adam gsn tmt ve srtnda gayet sanc
veren romatizma arlar vard. Ona ila verdim, sonra srtna merhem srdm. Biz
Kambal-lar onu kznn babas olarak grmezdik ama kabile yasa ve geleneklerinden
dolay teknik olarak yle olduu iin ona sayg gstermek zorundaydm. Kendisini
evin rzgr almayan bir kesinde kznn gz nnde tedavi ettim. Kz kalas
zerinde ablasnn ocuunu tayordu ve stnde benim en son iyi ynl kazam ve
banda bir arkadamn bana verdii balk kasketi vard. Arkadam kasketin
nne admn ba harflerini iletmiti ve bunun hepimiz iin bir nemi vard. Kz onu
istediine karar verene kadar, o harfler benim iin hep bir sknt nedeni olmutu.
Yn kazan altnda Laitokitok'tan alnma o ok ykanm elbiseyi giymiti.
Ablasnn ocuunu tarken kendisiyle konumam grg kurallarna uymazd ve
zaten teknik olarak babasnn tedavisini seyretmemesi gerekirdi. Kz bu nedenle hep
yere bakyor ve ban kaldrmyordu.
Mstakbel kaynpeder anlamna gelen bir adla anlan adam Sloan merhemi altnda
pek de cesur davranmyordu. Merhemi iyi tanyan ve bu Shambann adamlarndan
pek holanmayan Ngui iyice ovuturmam ve merhemi srlmemesi gereken yerlere
srmemi iaret ediyordu. Her iki yanandaki o gzel kabile izikleriyle Mthuka ise
sarlndan mutlu bir halde deersiz bir Kamba olarak grd adamn byle iyi
bir
dava uruna strap ekmesini zevkle seyretmekteydi. Bense merhemin
uygulanmasnda gayet ahlakl davranarak herkesi ve bu arada kzn da dkrklna
urattm ve hepsi de ilgi gstermekten vazgetiler.
Odadan knca kza, "Jambo tu," dedim. O da gzlerini indirip, gsn kaldrarak,
"No hay remedio," dedi.
Arabaya bindik souun da her trl resmiyeti nlemesi nedeniyle kimse el
sallamad. Resmiyet de, souk da ok fazlayd ve bu kadar sefil bir Shamba
grdmz iin hepimiz
sklmtk.
"Ngui bu Shambada nasl oluyor da byle sefil erkekler ve byle harika kadnlar
var?" diye sordum.
"Bu Shambadan byk insanlar gemitir," dedi. "Eskiden buras gneye giden yol
zerindeydi, yeni yol yaplana kadar yani." Deersiz Kambalar olduklar iin
Shambann erkeklerine kzyordu.
"Sence bu Shambay almal myz?" "Evet," dedi. "Sen, ben, Mthuka ve genler."
Gerekle savunulan ve desteklenen gerekd Afrika dnyasna giriyorduk. Bu bir
ka dnyas ya da bir hayal dnyas deildi. Gerein gerekdlnn yapt
acmasz gerek bir dnyayd. Eer hl suaygrlar varsa ve biz bunlar byle bir
hayvann varolmas imknszken hl her gn grebi-liyorsak o zaman her ey
mmknd. Eer Ngui ile daha batan inanlmaz olan bir suaygr ile bize karlk
verebilecei kadar onun kendi dilinde konuabiliyorsak ve ben ona ispanyolca kfr
edince kendini aalanm hissedip ekip gidebiliyorsa, o zaman gerekdlk
gerein yannda mantkl ve akla yatknd, ispanyolca benim ve Mary'nin kabile dili
olarak grlr ve geldiimiz Kba'nn her derde deva dili olarak kabul edilirdi.
Bizim bir de gizli kabile dilimiz olduunu bilirlerdi.
Derimizin rengi ve karlkl hogr dnda ingilizlerle ortak

bir eyimiz olmadna inanlrd. Mayito Menocal yanmzday-ken kaln ve bouk
sesi, gzel kokmas, kibarl ve Afrika'ya geldiinde hem ispanyolca hem de
Swahili konuuyor olmasndan dolay kendisine hayran kalmlard. Ayrca onun
yara izlerine sayg duyarlard ve Swahiliyi gl bir Camagey aksanyla konutuu
ve bir boay andrd iin neredeyse kendisine taparlard.
Onun kendi lkesinde byk krallar olduu zamanlar Kraln olu olduunu sylemi,
sahip olduu binlerce dnm topra, topran kalitesini, sahip olduunu bildiim
srlarn saysn ve rettii eker miktarn tek tek anlatmtm. Wa-kambalar etten
sonra en ok eker sevdiklerinden ve Pop da Keiti'ye bu anlattklarmn doru
olduunu sylediinden ve konutuu zaman topraktan anlad belli olan bir hayvan
yetitiricisi gibi konutuundan ve konuurken sesi bir aslan kkreyiine
benzediinden ve asla kabalk yapmad, kimseyi hor grmedii ve kendini
methetmedii iin Mayito gerekten sevilmiti. Afrika'da bulunduu srece Mayito
hakknda bir tek yalan sylemitim ve o da kanlarna ilikindi.
Mayito'nun gerek bir hayran olan Mwindi bir gn bana ak ak Mayito'nun ka
kars olduunu sordu. Bunu herkes merak ediyordu ve bu Pop'tan alabilecekleri
istatistiklerden biri deildi. Mwindi skntl gnlerinden birini yayordu ve bir
tartma getii belliydi. Onun hangi taraf tuttuunu bilmiyordum ama sorunu
zmlemesinin istendii anlalyordu.
Soruyu ve garip yanlarn dndm ve, "Onun lkesinde karlarn kimse saymak
istemez," dedim.
"Ndio," dedi Mwindi. Bu Mzeelerin sylemesi gereken eydi.
Aslnda Mayito'nun bir kars vard. ok gzel bir kadnd. Mwindi yanmdan
ktnda sknts hi dalmamt.
Gnn ilk Inda Gerek F. 10
ite bugn de Shambadan dnerken Ngui ile erkeklerin o karakteristik ura
zerinde konuuyor, hi yer almayacak olan operasyonu planlyorduk.
"Pekl, Shambay alalm," dedim.
"Gzel."
"Debba'y kim alacak?"
"O senindir. Senin nianln o."
"Gzel. Peki, orasn ele geirdikten sonra bir K.A.R. birlii gnderdiklerinde ne
yapacaz?"
"Sen de Mayito'dan asker alrsn."
"Mayito imdi Hong Kong'da. in'de."
"Uamz var."
"yle uak deil o. Mayito'suz ne yaparz?"
"Daa karz."
"ok souk. imdi bile ok souk. O zaman Shambay da kaybetmi oluruz."
"Sava boktan ey," dedi Ngui.
"Bunun altna imzam atarm ite." Artk ikimiz de mutluyduk. "Hayr. Shambay
gnbegn alrz. Bizim askerimiz gndz olur. imdi bizde yallarn ldklerinde
sahip olacaklarna inandklar eyler var. yi avlanyoruz, iyi et yiyoruz, Memsahib
aslann ldrnce iyi ieceiz ve sa olduumuz srece mutlu avlanma alanlar
yaratacaz."
Mthuka konutuklarmz duymayacak kadar sard. Kusursuz alan ama ayar
kam bir motor gibiydi. Bu genelde ryalarda olur ama Mthuka hepimizden iyi
grrd, en iyi yerli srcyd ve eer byle bir ey mmknse tam bir duyute-si
alglamas vard. Kampa varp da araba durduunda konutuklarmzn tek kelimesini
bile duymadn biliyorduk ama o, "Bylesi daha iyi, ok daha iyi," dedi.
Gzlerinde merhamet ve sevecenlik vard ve onun benim olmay umacamdan ok
daha iyi ve sevecen bir insan olduu-
nu biliyordum. Bana enfiye kutusunu uzatt. Bu, Arap Me-ina'nn o garip katk
maddelerinden hibirinin bulunmad normal bir enfiyeydi, ama ok lezzetliydi,
parmamla bir tutam alp st dudamn altna yerletirdim.
Hibirimiz iki imemitik. Mthuka omuzlarn iine ekmi haliyle yen bir
leylee benziyordu. Gkyz kapalyd ve bulutlar ovaya kadar inmilerdi. Enfiye
kutusunu geri verdiimde, "Wakamba tu," dedi.
Bunu ikimiz de biliyorduk ve yapacak bir ey yoktu. O arabay rterken ben adra
yrdm.
"Shamba iyi durumda myd?" diye Miss Mary sordu. c "Evet. Biraz souk ama."
"Oradakiler iin yapabileceim bir ey var m?"
Seni iyi gzel kedicik, diye dndm.
"Hayr. Her ey yolunda sanrm. Dul kadn iin bir ila kutusu hazrlayp
kullanmasn reteceim. Wakamba olduklar iin gzlerine baklmamas ocuklar
iin ok kt."
"Eer insan saylyorsalar," dedi Miss Mary.
"Ben Arap Meina ile konumaya gidiyorum. Banyo hazr olunca Mwindi'ye beni
armasn syler misin?"
Arap Meina aslann o gece avlanacan sanmyordu. Kendisine aslann o sabah
ormana girerken ok ar olduunu anlattm. Dii aslanlarn da ldreceklerini
sanmyordu ama tabii ldrebilirlerdi ve erkek de onlara katlabilirdi. Aslann
gitmesini nlemek iin bir hayvan vurup allklarn arasna saklamann daha iyi olup
olmayacan sordum. Aslann bu numaray yutmayacak kadar zeki olduunu
syledi.
Afrika'da zamann byk bir ksm konumayla geer, insanlarn okuryazar
olmadklar her yerde bu byledir. Ava balaynca hemen hemen hi konuulmaz.
Birbirinizi gayet iyi anlarsnz ve scak havalarda zaten diliniz damanza yapr.
Ancak geceleri av planlarken genellikle ok konuulur ve olaylar
pek nadiren planland gibi gerekleir; zellikle de planlar fazla karmaksa.
Daha sonra ikimiz de yataktayken aslan hepimizi yanltt. Onun pistin olduu taraftan
kkrediini duyduk. Sonra zaman zaman kkremeye devam etti. Sonra baka ve daha
az etkileyici bir aslan kkrenesi duyuldu. Ardndan uzun bir sessizlik geldi. Ondan
sonra srtlanlar duyduk ve birbirlerine seslenilerinden ve kardklar o tiz
kahkahaya benzer sesten bir aslann bir hayvan ldrdn anladk. Ondan sonra
kavga eden aslanlarn grlts geldi. Bu kesilince srtlanlar yine ulumaya ve
glmeye baladlar.
"Arap Meina ile sen sessiz bir gece geireceimizi sylemitiniz," dedi Mary uykulu
bir sesle.
"Biri bir ey ldrd."
"Bunu Arap Meina ile sabaha birbirinize anlatrsnz. Ben \ erken kalkmak iin
uyuyacam artk. fkeli olmamak iin del iyi bir uyku ekmek istiyorum."
7
YUMURTA LE JAMBON, kahve ile reel yemek iin oturdum. Mary ikinci fincan
kahvesini iiyor ve mutlu grnyor du. "Bir yere varacak myz?"
"Elbette."
"Ama aslan her sabah bizden stn kyor ve bunu sonsuza kadar srdrebilir."
"Hayr, yapamaz. Eer onu biraz uzaklamaya zorlarsak bir yanllk yapacaktr ve
sen de onu o zaman ldreceksin."
O leden sonra maymun kontrolne ktk. Shambalar korumak iin maymun
nfusunu azaltmak zorundaydk ama bunu budalaca bir ekilde yapyor, srleri
dzlkte kstrp ormana kaarken vurmaya alyorduk. Maymunseverleri zmemek
ve kzdrmamak iin ayrnt vermeyeceim. Kampa drt iren lele dndmzde
G.C. de gelmiti.
Tepeden trnaa amur iindeydi, yorgundu ama mutlu grnyordu.
"iyi gnler, General," dedi. Kamyonetin arkasna bakp gld. "Maymun av, ha. ki
ift. Esasl bir av. Ne yapacaksn bunlar, Roland Ward'a verip doldurtacak msn?"
"Bir grup sahnesi dnyordum, G.C. Seninle ben ortada olurduk."
"Papa naslsn ve Miss Mary nasl?" ; "Burada deil mi?"
"Hayr. Charo ile yrye ktn sylediler."
"iyidir. Aslan biraz kafasn bozdu ama morali iyidir."
"Benimki hi iyi deil," dedi G.C. "Birer kadeh ielim mi?"
"Maymun avndan sonra imeye baylrm."
"Byk apl maymun avna kyoruz," dedi G.C. Beresini kard, sonra ceketinin
cebinden kahverengi bir zarf kartp uzatt. "Bunu oku ve rolmz ezberle."
Nguili'ye ikileri getirmesi iin seslendi, ben de operasyon emirlerini okudum.
"Mantkl," dedim. Bizimle ilgili olmayan ksmlar ve haritada bakmam gereken
yerleri atlayarak okudum, bizim ie nerede karacamz bulmaya altm.
"Mantkl," dedi G.C. "Moralim o yzden bozuk deil. Aslnda moralimi ayakta tutan
bu."
"Moraline ne oldu? Ahlak sorunlar m?"
"Hayr. Davran sorunlar."
"Sen harika bir sorunlu ocuktun herhalde. Henry James'in karakterlerinden birinden
bile fazla sorunun var."
"Hamlet desen daha iyi," dedi G.C. "Ve ben sorunlu bir ocuk deildim. ok mutlu
ama biraz imanca bir ocuktum."
"Mary daha bu len artk dnse diyordu senin iin."
"Akll kz," dedi G.C.
ayrn yeni bitmi imenleri zerinden geldiklerini grdk; ikisi de ayn boydayd,
Charo bir insann olabilecei kadar siyaht ve zerinde mavi bir ceket, banda eski
kirli sar vard. Mary gnete altn saryd, yeil avc giysisi otlarn ak yeiliyle
tezat oluturuyordu. Mutlu bir ekilde konuuyorlar, Charo Mary'nin tfeini ve
byk ku kitabn tayordu, ikisi
birlikte eski Medrano Sirki'nden bir numara yapyormu gibi olurlard.
G.C. gmleksiz olarak ykanmadan dnd. Onun da beyazl yznn ve boynunun
kzl kahverengisiyle bir tezat oluturmaktayd.
"unlara bak, ne ho bir ift," dedi.
"Onlara daha nce hi grmemi olduun bir ift olarak rastladn dn."
"Otlar dizlerine kadar km, bir haftaya kalmaz balarn aar."
"Odan eletirme. Daha gnlk."
"Selam, Miss Mary!" diye seslendi G.C. "Neler yaptnz bakalm?"
Mary gururla srtn dikletirdi.
"Bir gnu vurdum."
"Bunu yapma iznini kimden aldn?"
"Charo. Charo onu vurmam syledi. Baca krkt. Hem de berbat krkt."
Charo byk kitab teki eline aktarp bacan nasl krk olduunu gstermek iin
kolunu bkt.
"Yemlik istersin diye dndk," dedi Mary, "istiyordun, deil mi? Yola yakn.
Senin geldiini duyduk, G.C. ama gremedik."
"Onu ldrdne iyi etmisin, yemlie de ihtiyacmz vard. Ama neden yalnz
ktn avlanmaya?"
"Avlanmaya kmamtm. Kular grmeye alyordum, listem elimde. Charo beni
kt hayvanlarn olduu yere gtrmedi. Sonra gnuyu grdm, yle zavall bir hali
vard ve krk kemii de frlamt. Charo onu ldrmemi syledi, ben de ldrdm."
"Memsahib piga. Kufa!"
"Tam kulann arkasndan vurdum."
;> "Piga! Kufa!" dedi Charo. Miss Mary ile birbirlerine gururla baktlar.
"Sen ya da Papa veya Pop olmadan ilk kez bir hayvan vurma sorumluluunu aldm."
"Seni pebilir miyim, Miss Mary?" dedi G.C.
"Elbette. Ama ok terliyim."
ptler, sonra da biz ptk. " Charo'y da pmek isterdim ama pmemem
gerektiini biliyorum," dedi Mary, "m-palalarm bana kpek gibi havladklarn
biliyor musun? Charo ile benden kimse korkmuyor."
Charo ile el skt, Charo Mary'nin tfeiyle kitabn adrmza gtrd. "Gidip
ykansam iyi olacak," dedi sonra. "Hayvan vurmam byle iyi karladnz iin size
teekkr ederim."
"Kamyonu gnderip onu gerektii yere tarz."
adrmza girdim, G.C. de giyinmek zere kendi adrna gitti. Mary safari
sabunuyla ykanmt ve gmleini deitiriyordu ve baka bir sabunla ykanp
gnete kurutulmu temiz gmlei kokuyordu. Birbirimizin ykanmasn seyrederdik
ama G.C. varken bunu yapmaz, onun iin bir sknt olacan bilirdik. Mary gelip de
kollarn boynuma doladnda ben adrn nnde koltuuma oturmu bir kitap
okuyordum.
"yi misin, sevgilim?"
"Hayr," dedi. "ok gururluydum, Charo da gururluydu ve bir tek kurun sanki
duvara arpar gibi kt bir sesle girdi. Hayvan silahn sesini bile duymad ve Charo ile
el sktk. Btn sorumluluu stne alp ilk kez bir ey yapmann ne demek
olduunu bilirsin. Bunu sen de, G.C. de bilirsiniz ve zaten beni de o yzden pt."
"Seni herkes her zaman pmek ister," dedim.
"Eer ben pmelerini istersem. Ya da onlar pmeye zor-larsam. Ama bu yle bir ey
deildi."
"Kendini neden kt hissediyorsun peki, sevgilim?" "Bunun nedenini biliyorsun.
Bilmiyormu gibi davranma."
"Hayr bilmiyorum," diye yalan syledim. "Tam omzunun ortasna nian almtm.
Hayvan kocaman ve simsiyaht ve ben yirmi metre kadar gerisindeydim. Yans bize
dnkt ve bize doru bakyordu. Gzlerini grdm, o kadar hznl bir bak vard
ki. Sanki alayacakm gibi. Hi bu kadar zgn bir ey grmemitim ve baca
korkuntu. yle zgn bir yz vard ki. Bunu G.C.'ye sylemek zorunda deilim,
deil mi?"
"Hayr."
"Sana da sylemem gerekmezdi. Ama birlikte aslan avlayacaz ve o lanet kendime
gvenimi kaybettim yine."
"ok iyi at yapacaksn. Seninle aslan avlamaktan gurur duyuyorum."
"Ama doru drst at yapamyorum ve sen de bunu biliyorsun. "
"Ben yaptn btn o iyi vurular hatrlyorum. Escon-dido'da herkesten iyiydin
sen."
"Sen bana gvenimin geri gelmesini sala. Ama o kadar az zaman kald ki."
"Gvenin geri gelecek ve G.C.'ye bir ey sylemeyeceiz."
Gnuyu almas iin kamyoneti gnderdik. Hayvan gelince G.C. ile gidip baktk.
Gnular lyken hi de yakkl hayvanlar deillerdir. O da toztoprak iinde, imi
ve btn parlts gitmi, boynuzlar gri ve hibir zellii olmadan yle yatyordu.
Gzleri donuklam, dili dar kmt. Dili de toztoprak iindeydi ve kafatasnn
hemen altnda kulann dibinde bir delik vard.
"Aslnda neresine nian ald dersin?"
"Hayvan sadece yirmi metreden vurdu, istedii yerden vurmaya hakk vard."
"Ben omzundan vurmak isteyeceini tahmin ederdim,"
dedi G.C.
Yant vermedim. Onu kandrmaya almann anlam yoktu ve yalan sylediim
takdirde beni asla balamazd.
"Ya o bacak?" diye sordum.
"Gece biri arabayla kovalam olabilir. Baka bir ey de olabilir."
"Ka gnlk bir yara dersin?"
"ki gnlk olmal. Kurtlar sarm."
"Tepede biri o halde. Gece araba sesi duymadk. Krk bacakla tepeden inebilirdi ama
kamazd."
"O bizim gibi deildir, bir gnudur," dedi G.C.
Araba hayvann aslaca aacn altnda durmutu. G.C. ile Ba Avcsyla
dierlerinin yanna gittik, yemin nasl balanmasn istediini anlatt. Yoldan ekilip
aaca, srtlanlarn eriemeyecei bir ykseklie aslacakt. Aslanlar gelirlerse aa
ekip indirebilirlerdi. Dn gece aslanlarn ldrd hayvann bulunduu yere
srklenecekti. Bu ii mmkn olduu kadar abuk yapacaklar ve kampa
dneceklerdi. Benim adamlarm maymun yemlerini astklar iin Mthuka'ya arabay
iyice ykamasn syledim. Irmak kysnda durup ykadn syledi.
Ondan sonra hepimiz banyo yaptk. nce Mary ykand, ben de onu byk havluyla
kuruladm, sivrisinek izmelerini giymesine yardm ettim. Pijamas zerine bir
sabahlk geirip yemek ii balamadan nce G.C. ile bir iki imek iin atein bana
gitti. Ben Mwindi gelip de, "Bathi Bwana," diyene kadar onlarn yannda kaldm.
Sonra ikimi adra tadm, soyunup branda bezinden banyoya girdim, scak suyun
iinde iyice sabunlanp rahatladm.
Elbiselerimi katlayp pijamam, ropdambrm ve sivrisinek izmelerimi hazrlayan
Mwindi, "Yallar aslann bu gecene yapacan sylyorlar?" diye sordum.
"Keiti Memsahibin aslannn yemi yiyebileceini syledi ama belki de yemezmi.
Bwana ne diyor?"
"Keiti'nin dediini."
"Keiti senin aslan karsnda mganga olduunu sylyor."
"yle bir ey yok. Ne zaman leceini bilmek iin biraz by ite."
"Ne zaman lecek?"
" gn iinde. Ama hangi gn olduunu bilemiyorum."
"Mzuri. Belki yarn lr."
" Sanmyorum. Ama lebilir de."
"Keiti de yarn leceini sanmyor."
"Ne zaman lecek diyor?"
" gne kadar."
"Mzuri. Bana havluyu ver ltfen."
"Havlu elinin yannda, istersen uzan al."
"zr dilerim," dedim. Swahilide zr szc yoktur.
"Hapana zr. Ben sadece nerede olduunu syledim. Srtn ovaym m?"
"Teekkr ederim, istemem."
"iyi misin?"
"Evet. Neden sordun?"
"Hapana neden. renmek iin."
"ok iyiyim." Kalkp kvetten ktm, kurulanmaya baladm. Kendimi iyi ve ok
rahat hissettiimi, biraz uykum olduunu, fazla konumak istemediimi ve makarna
yerine taze et yemeyi tercih ettiimi ama herhangi bir ey ldrmek istemediimi ve
ocuum iin baka baka nedenlerle kayglandm, Shamba iin kayglandm
ve biraz da G.C. iin kayglandm, Mary'yi ok dndm, iyi bir byc
kadar
sahtekr olduumu ama dierlerinden de fazla sahtekr olmadm ve Bay Singh'in
ban derde sokmayacan umduumu ve Noel gn balayacak operasyonun iyi
geeceini umduumu ve elimdeki dumdum kurunlarndan daha fazla olmasn
istediimi ve Simenon'un daha az ve daha iyi kitap yazmasn istediimi sylemek
isterdim. Pop banyosunu yaparken Keiti ile neler konuurdu bilmiyordum ama ben
Mwindi'nin arkadalk etmek istediini biliyordum ve bunu ben de istiyordum.
Ancak bu gece hi nedeni olmad halde yorgundum ve o da bunu biliyor ve
zlyordu.
"Benden Wakamba szckleri iste," dedi.
Ben de Wakamba szckleri istedim ve onlar ezberlemeye altm, sonra da
kendisine teekkr edip zerimde Ida-ho'dan aldm eski pijamam ve Hong Kong'da
yaplma scack sivrisinek botlar ve Oregon'da Pendleton'dan alnm ropdambrm
olduu halde atein bana gidip Bay Singh'in Noel armaan olarak verdii viski ile
Dadan akan rman kaynam suyunu kartrp bir viski soda itim.
Burada bir yabancym, diye dndm. Ama viski hayr diyordu ve gnn viskinin
hakl olaca saatiydi. Viski yanlm olabilecei gibi doru da olabilirdi ve bana
yabanc olmadm sylyordu ve gecenin bu saatinde bunun doru olduunu
biliyordum. Botlar devekuu postundan yaplmt ve Hong Kong'daki kunduracy
ve deriyi bulduum yeri hatrlyordum. Hayr, deriyi bulan ben deildim. Baka
biriydi ve onun kim olduunu ve o gnleri dndm ve sonra eitli kadnlar ve
Afrika'ya gelmi olsalard nasl alacaklarn ve Afrika'y seven kadnlar tanm
olduum iin ne kadar talihli olduumu dndm. Sadece oraya gitmi olmak iin
giden baz gerekten felaket kadnlar ve Afrika'nn kendilerinin fahielii ya da
ayyal iin sadece baka bir yer olduu gerek fahieler ve alkolikler tanmtm.
Afrika hepsini alm ve baz bakmlardan deitirmiti. Eer deiememilerse
Afrika'dan nefret etmilerdi.
G.C.'nin kampa dnne ben de ok sevinmitim, Mary de. Bir aile olduumuz ve
ayrldmzda birbirimizi zlediimiz iin o da dndne memnundu, iini severdi
ve nemine neredeyse fanatike bir inanc vard. Av hayvanlarn sever, onlar
korumak isterdi ve ok sert ve karmak bir ahlak sistemi dnda sanrm tek inand
ey de buydu.
G.C. en byk olumdan biraz kkt ve otuzlu yllarn ortasnda bir yl yazmak
iin Addis Ababa'ya gitmi olsaydm onu on iki yandan beri tanyacak olacaktm,
nk o sralarda en iyi arkada benim yannda kalacam ailenin oluydu. Ama
benim yerime Mussolini'nin ordular gittii iin ben gidememitim ve yannda
kalacam dostum da baka bir diplomatik greve atandndan G.C.'yi on iki
yanda tanma frsatn karmtm. Kendisiyle karlatmda ardnda ok g ve
hibir yarar salamam bir sava ve iyi bir meslek balangc yapt Britanya
Mandas'n brakmt. Babozuk askerlere kumanda etmiti ki, eer drst olmak
gerekirse bu bir sava yapmann en nankr yoludur. Eer bir atmay kusursuzca
ynetmiseniz ve kendiniz hemen hemen hi kayp vermeden dmana ar kayplar
verdirtmiseniz Kararghta bu haksz ve knanacak bir katliam olarak nitelenir. Eer
aleyhinize koullar altnda arpmak zorunda kalmsanz ve byk kayplar vererek
kazanmsanz o zaman da, "ok insan ldrt-yor," denilir.
Babozuklara komuta eden namuslu bir insann bann beladan kurtulmasna imkn
yoktur. Gerekten namuslu ve yetenekli bir askerin lmekten baka bir ey
umabilecei dorusu kuku gtrr.
Ben G.C. ile karlatmda baka bir Britanya Smrgesinde yeni bir meslee
balamt. Hi krgn deildi ve gemiine yanmazd. Spagetti yiyip arabmz
ierken bize karsnn duyabilecei ayp bir kelime kulland diye yeni gelmi bir
memur tarafndan nasl azarlandn anlatmt. G.C.'nin bu insanlar tarafndan byle
can skntsna itilmesinden nefret ediyordum. Eski Pukka Sahibler ok anlatlm ve
karikatrize edilmilerdir. Ama bu yeni tiplerle Waugh'un Black Mischief i ve
Orwell'in Burmese Days'i dnda pek ele alnmamlardr. OrwelTin hl yayor
olmasn isterdim; G.C.'ye Orwell'i son grm anlattm: Paris'te 1945'te Bulge
Sava'ndan sonrayd. Sivil giysiler iinde Ritz'in 117 numaral odasna gelmi,
'onlar' hl peinde olduklar iin bir tabanca istemiti. Kolaylkla saklanan kk bir
ey istiyordu ve ben ona bir tane bulmu ama onunla birini vurduu takdirde sonunda
herhalde leceini ama vurmas ile lm arasnda epey zaman geecei konusunda
kendisini uyarmtm. Ama tabanca tabancayd ve o da sanrm ona bir silahtan ok
bir tlsm olarak ihtiya duymaktayd.
Orwell ok zayft ve ok kt durumda grnyordu; kendisine kalp bir iki lokma
bir ey yemesini teklif ettim. Ama gitmek zorundayd. Eer 'Onlar' peindeyseler
kendisine gz-kulak olabilecek bir iki kiinin adn verebileceimi syledim. Benim
karakterlerim yerel 'onlar'la tanrlard ve kendisinin rahatsz edilmemesini
salayabilirlerdi. Ama o tabancann ye- - terli olduunu syledi. Bir iki ortak
arkadamz hakknda konumamzdan sonra kp gitti. Onu kapdan balayarak izle-
j meleri ve takip eden olup olmadn anlamalar iin iki kiimi gnderdim.
Ertesi gn u raporu verdiler: "Papa, adam takip edeni falan yok. ok kibar bir tip ve
Paris'i iyi tanyor. Falancann l kardeine sorduk ve kimse tarafndan aranmadn
rendik, l
Britanya Bykelilii ile ilikisi var ama casus deil. Her yaptn rapor etmemizi
ister misin?" "Hayr. Keyfine bakt m?" "Evet, Papa."
"Eh, memnun oldum. Onun iin kayglanmamza gerek yok. Cebinde tabancas var."
"O tabanca ie yaramaz," dedi tiplerden biri. "Ama zaten sen onu uyarmtn, Papa."
"Evet. istedii tabancay alabilirdi." "Belki de bir makineliyle daha mutlu olurdu."
"Hayr," dedi teki tip. "Makineli pek belli olur. O tabanca onu mutlu etmeye yetti."
Ve konuyu orada braktk.
G.C.'yi pek uyku tutmazd ve ounlukla ge saatlere kadar okurdu. Kajiado'daki
evinde gayet esasl bir ktphanesi vard. Benim de yemek adrnda ktphane
olarak kullandmz kutular iinde bir torba dolusu kitabm vard. Nairobi'de New
Stanley Oteli'nde ve yolun az aasnda ok iyi iki kitap vard ve kente indiimde
okumaya deer grdm yeni kitaplarn ounu alrdm. Okuma G.C.'nin
uykusuzluu iin en iyi ilat. Ama bir tedavi deildi ve kimi zaman adrndaki
n sabaha kadar yandn grrdm, iyi terbiye ald ve ayn zamanda bir
meslei olduu iin Afrikal kadnlarla herhangi bir ilikisi yoktu. Onlar ne gzel ne
de ekici bulurdu ve benim tandklarm arasnda ok holandklarm da onunla
ilgilenmezlerdi. Ama tandm insanlarn en iyilerinden biri olan bir smaili Hintli
kz G.C.'ye umutsuzca ve lgnca kt. G.C.'yi, kendisini sevenin tesettrl
kzkardei olduuna inandrmt ve sanki kzkardeinden geliyormu gibi ona
mektuplar ve armaanlar gnderirdi. Bu hazin ama ayn zamanda temiz ve mutlu bir
hikyeydi ve hepimiz bundan holanrdk. Kzla kzn ailesinin dkknndayken
konumaktan baka bir
ey yapmazd G.C. Kendisinin holand Nairobili beyaz kzlar vard ve ben de
onunla onlar hi konumazdm. Ama Mary herhalde konuurdu. Fakat mz
aramzda ciddi kiisel konularda asla dedikodu yapmazdk.
Shambada ise farklyd. Orada okuyacak kitap yoktu, radyo yoktu ve sadece
konuurduk. Dul Kadn'a ve benim karm olmay istediine karar veren kza G.C.'den
neden holanmadklarn sordum, ilk bata konumaya yanamadlar. Dul Kadn
bunu sylemenin kibar bir ey olmayacan anlatt. Sonunda bir koku sorunu olduu
anlald. Benim rengimde derisi olanlar genellikle pek kt kokarlarm.
Bir rmak kysnda aacn altnda oturmutuk ve konumalarndan anladm
kadaryla bize doru gelmekte olan , maymunlar bekliyordum.
"Bwane Korucu gzel kokuyor," dedim. "Onun kokusunu hep alyorum. Gzel bir
kokusu var."
"Hapana," dedi Dul Kadn. "Sen Shamba gibi kokuyorsun. Ttslenmi deri
kokuyorsun. Pombe kokuyorsun." Pombe kokusundan holanmazdm ve pombe
kokuyor olmak da hi houma gitmedi.
Kz ban kurumu terle tuzlu olduunu bildiim safari ceketimin srtna dayad.
Ban omuzlanma, sonra enseme srtt, sonra nme gelip ban pmem iin
uzand.
"Grdn m?" dedi D'il kadn. "Sen Ngui gibi kokuyorsun."
"Ngui, seninle kokularmz bir mi?"
"Ben nasl koktuumu bilmiyorum. Kimse kendisinin nasl koktuunu bilemez. Ama
sen Mthuka gibi kokuyorsun."
Ngui aacn kar tarafnda oturmu rmaa bakyordu. Bacaklarn gsne ekmi,
ban aaca dayamt. Yannda benim yeni mzram duruyordu.
"Dul Kadn sen Ngui ile konu."
"Hayr, ben kza bakarm."
Kz ban kucama dayam, tabanca klfm okuyordu. Parmaklarm burnunu ve
dudaklarnn zerinden geirmemi, sonra hafife enesine dokunup, salarn drt
ke biimde kestii alnndan geirip kulaklarnn kenarlarn ve arkasn ve bann
stn okamam istediini biliyordum. Bu gayet hassas bir kur yapmayd ve Dul
Kadn orada olduu srece sadece bunu yapabilirdim. Ama kz da isterse hafif
hareketlerle beni aratrabilirdi.
"Seni sert elli gzel."
"iyi bir kar ol."
"Dul Kadna gitmesini syle."
"Hayr."
"Neden?"
Kz nedenini syledi, ben de bann stn ptm yine. Elleriyle yine hassasa
aratrd, sonra sa elimi tutup durmasn istedii yere koydu. Onu skca kavrayp
teki elini olmas gereken yere koydum."
"Hayr," dedi Dul Kadn.
"Hapanu tu," dedi kz. Sonra dnd, ban dayad yere bu kere yzn dayad ve
Kamba dilinde anlamadm bir ey syledi. Ngui rman aasna, ben yukarsna
baktm. Dul Kadn aacn arkasna geti ve bizim o birlemi, amansz hznmzle
orada yatt. Ben aaca uzandm, tfei alp sa bacamn yanna braktm.
"Uyu, tu," dedim.
"Hayr. Gece uyurum."
"imdi uyu."
"Hayr. Dokunabilir miyim?"
"Evet."
"Son kar olarak."
"Benim sert elli karm olarak."
Yine Kamba dilinde anlamadm bir ey syledi ve Ngui, "Kwenda na campi," dedi.
"Benim burada kalmam gerek," dedi Dul Kadn. Ama Ngui o umursamaz tavryla
arkasnda uzun bir glge srkleyerek aalarn arasna yrdnde kadn da yolun
bir ksmnda kendisine elik etti ve Kamba dilinde konutu. Sonra drt aa beride
yerini alarak baklarn rman aasna evirdi.
"Gittiler mi?" diye sordu kz.
Evet dedim, biraz yukar kt, birbirimize sarlarak yatuk. Azn azma koydu,
gayet dikkatle ptk. Oynamaktan ve aratrmaktan holanyor, tepkilerimden ve
yaralarmdan byk zevk alyordu, kulak memelerimi ba ve iaret parmaklan
arasnda ovuturarak delinmelerini istediini syledi. Onunkiler delinmemiti, benim
iin delinecekleri yerleri tutmam istedi, ben de kulak memelerini hafife okadm,
ptm ve belli belirsiz srdm.
"Onlar kpek dilerinle gerekten sr."
"Hayr."
Neresinden srlmasn gstermek iin o benimkini srd; bu ok ho bir duyguydu.
"Bunu neden daha nce yapmadn?" diye sordum.
"Bilmem. Bizim kabilede byle eyler yapmayz."
"Yapmak daha iyi. Hem daha iyi hem daha drst."
"Pek ok gzel ey yapacaz."
"Zaten yaptk bile. Ama ben ie yarayan bir kar olmak istiyorum. Oyun kars ya da
terk edilecek kan deil."
"Seni kim terk eder ki?"
"Sen," dedi.
Dediim gibi Kikamba dilinde sevmek ve zlmek szckleri yoktur. Ama
ispanyolca olarak ona kendisini ok sevdiimi ve ayaklarndan bana kadar her
eyini sevdiimi syle-
dim ve sevilen her eyi tek tek saydk, o da ok mutlu oldu, ben de ok mutlu oldum
ve bunlardan herhangi biri ya da hepsi hakknda yalan sylediimi hi dnmedim.
Aacn altnda yatarken maymunlann rmaa doru gelmelerini dinledim, bir sre
uyuduk, sonra Dul Kadn aacmza gelip kulama, "Nyanyi," diye fsldad.
Rzgr rman yukarsndan bize doru esiyordu ve bir maymun srs ormandan
km rma talara basarak geiyor ve msrlann metreye kadar ykseldii
Shambann itine doru ilerliyorlard. Maymunlar kokumuzu alamazlard ve bizim
aacn glgesinde yattmz grmemilerdi. Sr sessizce ormandan kp bir
baskn ekibi gibi rma gemeye balad. Bata ok iri yal maymun vard,
dikkatle yryorlar, dz kafalar, uzun burunlan ve iri eneleri sallanyordu, iri
kaslarn, kaln omuzlann ve geni klann, sarkk kuyruklarn gryordum.
Arkalarndan diiler ve ok genler geliyorlard.
Kz benim ate edebilmem iin ar ar dnerek uzaklat, ben de silah dikkatle ve
yava yava kaldrdm, yerde kalp bacama doru uzatarak srgy t karmadan
ekip braktm.
Halen uzanm bir haldeyken en byk yal maymunun omzunu nianladm ve
tetie bastm. Merminin hayvana girdiini duydum ama ne olduuna bakmadan
olduum yerde yuvarlanp ayaa kalktm ve dier iki byk maymuna ate ettim.
Her ikisi de kayalarn zerinden allklar arasna kayorlard. nce ncsn,
sonra onun zerinden atlayan ikincisini vurdum. Birinci maymuna dnp baktmda
yzst suyun iinde yatmakta olduunu grdm. Son vurduum lklar att iin
ona bir el daha ate ettim. Dierleri gzden kaybolmulard. Tfei bir daha
doldurdum. Debba silah tutmak istediini syledi. Sonra tfekle Arap Meina'y taklit
ederek ha-zrola geti. "O kadar souktu, ama imdi ok scak," dedi.
Silah sesleri zerine insanlar Shambadan koa koa gelmilerdi. Muhbir de
aralanndayd, Ngui de mzra almt. Kampa deil Shambaya gitmiti ve nasl
koktuunu biliyordum. Pombe kokuyordu.
' " lm," dedi. "Hepsi de nemli generaller. General Burma. General Kore.
General Malaya. Buona notte."
Buona notte'yi Habeistan'da K.A.R.'da iken renmiti. Tfei imdi gayet uslu
durup kayalarn stnde ve suyun iindeki maymunlara bakmakta olan Debba'nn
elinden ald. Hayvanlar hi de ho bir manzara oluturmadklarndan Muhbir'e
adamlara onlar rmaktan kartp msr tarlasnn iti dibine elleri kucaklarnda
birlemi olarak oturtmalarn sylemesini syledim. Daha sonra biraz ip
gnderecektim, onunla hayvanlar dier maymunlan korkutmak iin ite asarlar ya da
yemlik olarak kullanrlard.
Muhbir emri verdi ve Debba uzun kollan, mstehcen karnlar ve gerekten irkin
yzleri ve tehlikeli eneleriyle byk maymunlarn sudan kartlp oturtulmalanna
bakt. Hayvanlardan birinin kafas evresini seyrediyormu gibi arkaya kayklmt.
Dier ikisi derin dncelere dalmlar gibi ne dmlerdi. Bu sahneyi geride
brakp arabann park edilmi olduu Shambaya yrdk. Ngui ile ben yanyana
yryorduk; ben yine tfei tayordum. teki yanmda Muhbir yryor, Debba ile
Dul Kadn arkadan geliyorlard.
"Byk generaller, nemli generaller," dedi Ngui. "Kwenda na campi?"
"Sen naslsn bakalm, Muhbir?" diye sordum.
"Benim duygulann yoktur, kardeim. Kalbim krld."
"Neden?"
"Dul kadn."
"ok iyi bir kadndr."
"Evet. Ama imdi senin koruyucusu olman istiyor ve ba-
na deer vermiyor. Seninle ve bir baba gibi baktm kk olanla Mayito'nun
lkesine gitmek istiyor. Lady Miss Mary'ye yardmc kan olmak isteyen Debba'ya
bakmak istiyor. Herkes bunlan dnyor ve kadn btn gece bana bunlan
anlatyor."
"ok kt."
"Debba asla silahn tamamalyd." Ngui'nin adama baktn grdm.
"Tamad ki. Sadece tuttu."
"Tutmamalyd."
"Bunu sen mi sylyorsun?"
"Elbette ki hayr, kardeim. Btn ky sylyor."
"Kye susmasn, yoksa kendilerini korumayacam syle."
Bu hi deeri olmayan bir szd. Ama Muhbir de deersizdi nasl olsa.
"Ayrca bu i yanm saat nce olduu iin kyden haber alacak zamann olmad.
Kendi bana entrikalar evirmeye kalkma."
Krmz toprakl, byk kutsal aal ve salam yaplm kulbeli Shambaya
gelmitik. Dul Kadn'm olu karnma bir tos vurup bann tepesini pmemi bekledi.
Ben pmek yerine ban okadm ve eline bir ilin sktrdm. Sonra Muhbir'in ayda
sadece altm sekiz ilin kazandn ve bir ilinin yarm gndeliine yakn olduunu
farkettim, Muhbir'i yanma a-np cebimden terden birbirine yapm birka on
ilinlik banknot kardm.
ikisini ayrp kendisine uzattm.
"Tfeimi tutanlar hakknda palavra skma. Bu Shamba-da bir otura tutabilecek
erkek yoktur."
"Ben hi var dedim mi, kardeim?"
"Dul Kadn'a bir armaan al ve kasabada neler sylendiini bana bildir."
l
"Bu akam ge oldu artk."
"Yola k ve Anglo-Masai'nin kamyonunu bekle."
"Ya gelmezse, kardeim?"
Normal olarak, "Bastne, kardeim" demesi gerekirdi. Ve ertesi gn de, "Gelmedi,
kardeim." Bu davrann ve gsterdii abay takdir ettim.
"Gndzn gidersin."
"Olur, kardeim."
Shambaya, Muhbir'e, Dul Kadn'a ve herkesin umutlarna ve planlarna zlmtm,
oradan ktk ve giderken arkaya bakmadm.
Bu yamurdan birka gn ve aslann dnnden nce olmutu ve bunu bu gece
dnmem iin bir neden yoktu. Belki sadece gelenekler, yasalar ve belki de kendi
isteiyle G.C.'nin bir safaride yalnz yaamak zorunda kalmas ve btn gece kitap
okumas dnda.
Yanmzda getirdiimiz kitaplardan biri de Alan Paton'un Too Late The
Phalarope'uydu. O sper-incil slubu ve iindeki dindarln arl nedeniyle kitab
neredeyse okunamaz bulmutum. Dindarlk sanki bir imento kartrcsnda
kartrlm ve tenekelerle kitabn yapsna tanm gibiydi; kitapta bir dindarlk
kokusu var da denemezdi: dindarlk daha ok denizde bir tanker battktan sonra kalan
petrol gibiydi. Ama G.C. iyi bir kitap olduunu syledi ve ben de Paton'un 1927'de
karlan bir yasa nedeniyle korkun bir gnah anlay yerletirdii o aptal, banaz
karakterleriyle zaman harcamaya demeyeceini farkedene kadar okudum. Sonunda
kitab bitirdiimde G.C.'nin hakl olduunu, nk Paton'un tam da byle insanlar
yaratmaya altn anladm; ancak kendisinin de dindarl yle az olmad iin
onlar anlamak iin aba gstermiti ya da en azndan daha fazla dindarlk gsterme
dnda onlar knayamamt. Sonunda o ruh bykl ile onlar
onaylamt; G.C.'nin kitap konusunda ne demek istediini anlamtm ama dorusu
bunu dnmek insana hzn veriyordu.
G.C. ile Mary benim daha ok kulaktan dolma bilgilerim olduu ve sadece ok
anormal koullar altnda tandm Londra adnda bir kentten byk bir keyifle
szediyorlard. Ben de onlar yle yarm kulakla dinleyip Paris'i dndm. Paris
hemen hemen her koul altnda bildiim bir kentti. Onu o kadar iyi bilir ve severdim
ki, eski gnlerin insanlar dnda kimseyle konumaktan holanmazdm. Eski
gnlerde hepimizin tek bana gittiimiz ve garsonlardan baka kimseyi
tanmadmz kafeler vard. Bu kafeler gizli yerlerdi ve eski gnlerde Paris'i seven
herkesin bir kafesi vard. Bunlar kulplerden daha iyiydi, evinize gelmesini
istemediiniz mektuplarnz oraya gelirdi. Genelde insann iki kafesi olurdu.
Birinde alr ve gazeteleri okurdun. O kafenin adresini kimseye vermezdin, oraya
sabahlan, senin masann bulunduu keyi temizledikleri saatte giderdin ve kafenin
geri kalan ksm temizlenip silinirken pencere yanndaki masanda alrdn. Baka
insanlarn alyor olmas ho bir eydi ve bu da senin almana yardmc olurdu.
Mteriler gelmeye baladnda yarm ie Vichy'nin parasn der, rhtma yryp
bir aperatif ier, sonra da le yemeini yerdin. le yemei yenecek gizli yerler ve
tandn insanlarn gittikleri restoranlar da vard.
En iyi gizli yerleri hep Mike Ward bulurdu. Mike Paris'i bilirdi ve tandm
herkesten daha ok severdi. Bir Fransz gizli bir yer kefedince hemen bu srrn
kutlamak iin byk bir parti verirdi. Mike ile bir iki iyi arab ve iyi bir as olan
ve bakasna satmadan ya da iflas bayran ekmeden son bir gayret gsteren gizli
yerler arardk. Baarl olan ya da durumu iyiye giden gizli yerler istemezdik.
Charley Sweeney'in gizli yerlerinin bana ise hep bu gelirdi. Sizi oraya
gtrdnde
sr yle yaylm olurdu ki, bir masa bulmak iin kuyrukta beklemek zorunda
kalrdnz.
Ama Charley gizli kafeler konusunda ok iyiydi ve kendisinin ve sizinkiler
konusunda da az gayet skyd. Tabii bunlar ikincil veya ikindi ya da akam
kahvelerimiz iindi. Gnn o saatinde biriyle konumak istediimde onun ikincil
kafesine giderdim ya da o benimkine gelirdi. Benim tanmam istediim bir kz
getireceini sylerdi ya da ben ona bir kz getireceimi sylerdim. Kzlar hep bir ite
alyor olurlard. Aksi takdirde ciddi deillerdi. Budalalar dnda kimse metres
tutmazd. Kzn gndzn evrende olmasn da istemezdin, birlikte getirecei
sorunlar da. Eer sevgilin olacaksa ve alyorsa o zaman ciddiydi ve senin onu
isteyecein gecelerin sahibiydi ve ona akam yemei yedirir, ihtiyac olan eyleri
alrdn. Ben Charley'e gsteri yapmak iin asla fazla kz getirmezdim; Charley'in
kzlar hep gzel ve uysald, hepsi alrd ve mutlak bir disiplin altndayd. Benim o
sradaki sevgilim ayn zamanda pansiyon sahibimdi. Daha nce gen bir pansiyon
sahibim olmamt ve bu benim iin ilham verici bir deneyimdi. Kzn en deerli yan
hi dar kamamasyd. Onu ilk tandmda Garde Republicaine'de bir askere
kt. Adam at kuyruu tulu, madalyal, bykl bir tipti ve klas da evden pek
uzak saylmazd. Belirli alma saatleri vard ve birbirimize hep resmi olarak
'Monsieur' diye hitap ederdik.
Pansiyoncuma k deildim ama sralar ok yalnzlk ekiyordum. Kz yanma ilk
kez anahtar hep stnde duran kapdan geip yatamn Montparnasse mezarlna
bakan pencerenin nnde durduu tavanaras merdivenlerinden karak geldi, kee
tabanl ayakkablarn kartp yanma uzanarak kendisini sevip sevmediimi sordu.
Ben gayet byk bir sadakatle, "Elbette," dedim.
"Biliyordum," dedi. "Bunu uzun zamandr biliyordum."
ok abuk soyundu ve ben mezarl aydnlatan mehtaba baktm. Shambann aksine
ayn kokmuyordu ama temizdi, iyi ama yetersiz beslenmekten zayft ve ikimiz de
grmediimiz manzaraya sayglarmz sunduk. Ancak benim aklmda hep o vard ve
kz sonuncu kiracsnn da gelmi olduunu syleyince yattk ve bana bir Garde
Republicaine askerini asla sevemeyeceini syledi. Ben Msy'nn iyi bir adam
olduunu dndm, un brave homme et tres gentil olduunu ve at zerinde ok
yakkl olmas gerektiini syledim. Ama kz kendisinin at olmadn ve daha
baka sakncalar da olduunu syledi.
te onlar Londra'dan szederken ben Paris'in bu yann ve hepimizin farkl yetitiini
ve bylesine anlamamzn iyi bir ey olduunu ve G.C.'nin geceleri o kadar yalnz
olmasayd ok daha iyi olacan, Mary kadar gzel biriyle evli olmamn benim iin
byk bir ans olduunu, Shambada ileri yoluna koyup iyi bir koca olmaya
alacam dnyordum.
"ok sessizsin, General," dedi G.C. "Seni skyor muyuz yoksa?"
"Genler beni asla skmazlar. Onlarn o umursamaz sohbetlerine baylrm. Kendimi
yal ve istenmeyen biri gibi hissetmememi nler."
"Palavrac," dedi G.C. "O yar lim baknla ne dnyordun? Yarn olacaklar iin
mi tasalanyorsun yoksa?"
"adrmda ge saatlere kadar k yandn grrsen yarn olacaklardan
tasalandm anlarsn."
"Bok yedin imdi, General."
"G.C. kaba kelimeler kullanma," dedi Mary. "Kocam hassas ve duygulu bir insandr,
byle eylerden tiksinir."
"Onu tiksindirecek bir ey olduuna sevindim," dedi G.C. "Karakterinin iyi yann
grmeye baylrm."
"O yann gayet dikkatle saklar. Ne dnyordun, sevgilim?"
".'..: "Garde Republicaine'de bir askeri."
"Grdn m?" dedi G.C. "Onun hassas bir yan olduunu hep sylerim. Hi
beklenmedik bir anda ortaya kverir. Proustvari yan bu. ok yakkl myd bari?
Ben gayet geni fikirliyimdir."
"Papa ve Proust ayn otelde kalrlard," dedi Miss Mary. "Ama Papa bunun ayr ayr
zamanlarda olduunda srar eder."
"Neler olduunu ancak Tanr bilir," dedi G.C. ok mutluydu, bu gece hi de gergin
deildi ve o gzelim unutma hu-yuyla Mary de mutlu ve sorunsuzdu. Tandm
insanlar iinde onun kadar tam ve gzel bir ekilde unutan yoktu. Bir gece sabaha
kadar kavgay srdrebilirdi ama haftasonu geldiinde onu tmyle ve gerekten
unuturdu. Seici bir bellei vard ve bu tmyle kendi yararna almazd.
Belleinde kendini de sizi de balard. ok garip bir kzd ve onu ok seviyordum.
O anda sadece iki kusuru vard. Doru drst aslan avlamak iin yetersizdi ve
hayvan ldremeyecek kadar iyi bir yree sahipti. Hayvana ate ederken irkilmesini
ya da tetii hafife sallamasn buna balyordum. Bu huyunu pek ekici buluyor ve
hi kzmyordum. Ama o, hayvanlar neden vurduumuzu anlad, bunun
gerekliliini bildii ve bu iten zevk almaya da balad iin rahatsz oluyordu. Bir
impala gibi gzel bir hayvan asla ldrmeyeceini, sadece tehlikeli ve irkin
hayvanlar ldrebileceini de anlamt. Alt aydr her gn avlana avlana, temelde
utanlacak bir eyse de temiz bir ekilde yapldnda utanlacak bir eyi olmayan
avlanmay sevmeyi renmiti; ancak iinde bilinaltnda alan iyi bir ey vard ve
bu da hedefe isabet ettirmemesini salyordu. Ben mezbahada alan ya da
kpeklerin ve kedilerin straplarna son veren veya yarta bacaklar krlan atlan
vuran bir kadn sevemeyeceim kadaj seviyordum onu bu yzden.
'!
"Askerin ad neydi?" diye sordu G.C. "Albertine mi?"
Gnn ilk Inda Gerek 171 "Hayr. Msy." "Kafamz kartrmaya akr,
Miss Mary," dedi G.C.
Londra'dan konumaya devam ettiler. Ben de Londra'y dnmeye baladm ve ok
grltl olmasna ve pek de normal olmamasna ramen pek de naho deildi
dorusu. Londra hakknda hibir ey bilmediimi anlaynca Paris'i eskisinden daha
ayrntl olarak dnmeye koyuldum. Aslnda Mary'nin aslan iin kayglanyordum
ve G.C. de ayn kayg iindeydi ve ikimiz de bunu farkl yollarla ele alyorduk.
Aslnda i olduunda hep kolay olurdu. Ama Mary'nin aslannn konusu uzun
zamandr devam ediyordu ve bu iin artk kapanmasn istiyordum.
Sonunda btn bcekler, sinekler ve dier haaratn toplamna verdiimiz adla
dudular yemek adrnn zemininde ayaklar altnda ezilmeye baladnda yatmaya
gittik.
G.C. adrna giderken, "Yarn iin tasalanma," dedim.
"Bir dakika gelsene," dedi. Mary bizim adra girmiti biz onunkiyle bizimkinin
arasndaydk. "O talihsiz gnunun neresine nian almt?"
"Sana sylemedi mi?"
"Hayr."
"Yat uyu," dedim. "Biz zaten ikinci perdeden nce sahneye kmyoruz."
"O eski kar koca numarasn yapamaz msn?" "Hayr. Charo bir aydr ayn ey iin
yalvarp duruyor." "Hayran olunacak bir kadn," dedi G.C. "Sana bile hayran
olunabilir."
"Sadece bir sr hayranlk."
"yi geceler, Amiral."
"Teleskopu kr gzme koy ve km p Hardy."
"Sava mevzilerini aryorsun."
Tam o srada aslan kkredi. G.C. ile tokalatk.
"Nelson'un szn yanl aktardn duymu olmal," dedi G.C.
"Herhalde Mary ile Londra'dan sz etmenizden bkmtr."
"Sesi iyiydi. Haydi yataa Amiral ve biraz uyumaya al."
Gece, aslann birka kere daha kkrediini iittim. Sonra uyuya kaldm. Mwindi
yatan ucunda battaniyeyi ekitiriyordu.
"ay, Bwana."
Dar zifiri karanlkt ama biri atei yakyordu. Mary'yi uyandrp ayn verdim ama
kendini pek iyi hissetmiyordu. Hasta gibiydi ve gayet kt kramplar balamt.
"iptal etmek ister miydin, sevgilim?"
"Hayr. Kendimi ok kt hissediyorum. Ama aym itikten sonra dzelirim belki."
"istersen brak bir gn daha dinlensin."
"Hayr. Gitmek istiyorum. Ama brak da mmknse biraz kendimi toparlayaym."
Dar kp leendeki souk suyla ykandm, gzlerimi asit borikli suyla ykadm,
giyinip atein bana gittim. G.C. adrnn nnde tra oluyordu, iini bitirip
giyinince yanma geldi.
"Mary kendini iyi hissetmiyor," dedim.
"Zavallck."
"Ama yine de gitmek istiyor."
Doal olarak."
"Sen nasl uyudun?" V . "iyi. Ya sen?"
"ok iyi. Aslan dn gece ne yapyordu dersin?"
"Dolap duruyordu sanrm. Ve grlt karyordu."
"ok konuuyor. Bir ie biray paylaalm m?"
"Eh, bir zarar gelmez."
Gidip birayla iki kadeh alp Mary'yi bekledim. Mary adrdan kp tuvalet adrna
doru yrd. Sonra dnd.
ayyla atein yanndaki masaya geldiinde, "Naslsn?" diye sordum. Ngui ile
Charo tfekleri, drbnleri ve fiek torbalarn adrlardan karmlar, arabaya
tayorlard. "Kendimi iyi hissetmiyorum. Bir ila var m?" "Var ama insan biraz
uyuturur. Terramisin de var, ama o da seni bir ho yapabilir."
"Tam aslanm gelmiken neden byle oldum sanki?" "Sen hi merak etme, Miss
Mary." dedi G.C. "Seni sapasalam yapacaz ve aslann da kendine gveni
gelecek." "Ama ben onun peine dmek istiyorum." Mary'nin sanc ektii belliydi
ve yeni bir dalgann geldiini grebiliyordum.
"Sevgilim, bu sabah brakalm onu. En iyisi de bu. Sen de rahatna bak, biraz dinlen.
G.C. daha birka gn kalabilir nasl olsa."
G.C. kalamayacan gstermek iin avcunu yere evirip elini sallad ama Mary onun
bu hareketini grmedi.
"Aslan senin nasl olsa, acele etme ve onu vurabilecek forma gir; bu arada onu ne
kadar serbest brakrsak kendine gveni de o kadar artacaktr. Bu sabah kmamamz
ok daha iyi olur."
Arabaya gittim, ava kmayacamz syledim. Sonra gidip atein bandaki Keiti'yi
buldum. Durumu biliyor grnyordu ama gayet nazikti.
"Memsahib hasta."
"Biliyorum."
"Belki makarnadandr. Belki dizanteridir."
"Evet," dedi Keiti. "Makarnadan sanrm."
"Et bayatt."
"Evet. Belki bir ksm."
"Aslan brakp Memsahibe bakacaz. Aslann gveni gelecek."
"Mzuri," dedi Keiti. "Poli poli. Kwali ya da kanga vurursun. Mbebia Memsahibe
orba yapar."
Aslann yemin olduu yerden uzaklatna emin olduktan sonra G.C. ile onun Land
Rover'nda kefe ktk.
Ngui'den bir ie istedim. ie slak bir beze sanlyd ve gecenin soukluu daha
gememiti. Land Rover' bir aaan glgesine ektik ve ieden ierek, kurumu
amurlu dzlkteki kk Tommy'leri, kara sr halinde geen gnulan, Chulu
tepelerinin eteklerindeki otlaklara giden ve bu kta gri beyaz grnen zebralar
seyrettik. Bu sabah tepeler koyu maviydi ve ok uzak grnyorlard. Dnp byk
Daa baktmzda onun ok yakn grndn fark ettik. Kampn hemen arkasnda
gibiydi, karla kapl tepeleri gnete parlyordu.
"Miss Mary'ye boyunu ykseltecek cambaz ayakl yaparz, o zaman yksek otlarn
zerinden aslan grebilir," dedim.
"Av Yasas'nda bunu engelleyen bir ey yok."
"Ya da Charo ktphanelerde st raflara erimek iin kullandklarna benzer bir
merdiven tar."
"Bu iyi fikir," dedi G.C. "Durduu yerde tfei dayamas iin demirlere paavra
sararz."
"Sence ok sabit olmaz m?"
"Charo onu seyyar duruma getirir."
"Gzel bir grnt olurdu," dedim. "stne de elektrikli bir vantilatr yerletirirdik."
"Elektrikli vantilatr biiminde yapardk," dedi G.C. "Ama o zaman ara saydrd ve
yasad olurdu."
"Ama biz arkadan itsek ve Miss Mary sincap gibi stne trmansa, o zaman yasad
olur muydu?"
"Yerde yuvarlanarak giden her ey ara saydr."
"Ben de yrrken yuvarlanr gibi giderim ama."
c, " Zama" sen de aracsln- Seni tutuklarm, alt ay alr ve Skolon den atdrsn."
"Dikkatli olmamz gerek, G.C."
"Dikkat ve dmfak bizim parolamz de mi sanki? "
"iede bir ey kald m?"
"Dibini paylarz."
8
MISS MARY'NN ASLANINI VURDUU GN ok gzel bir gnd. Ve gnn
gzel olan tek yan da oydu. Gece beyaz iekler at iin, gne domadan ortalk
aydnlandnda ayrlar sanki yeni yaan karn zerinde mehtap parlyormu gibi
olmutu. Mary daha hava aydnlanmadan kalkp giyinmiti. Ceketinin sa kolu
svanmt, Mannlicher .256'snn btn fieklerini tek tek kontrol etmiti. Kendini iyi
hissetmediini sylemi, ben de inanmtm. G.C.'nin ve benim selamlarm gayet
ciddi bir tavrla kabul etmiti ve biz de herhangi bir aka yapmamaya dikkat etmitik.
Gerekten ciddi olan iler karsnda akac olma eilimi dnda G.C.'ye neden
kzdn bilemiyordum. Bana olan fkesini ise salam bir tepki olarak
grmekteydim. Eer kt bir ruh durumunda olursa kendini gerekten kt
hissedebilir ve o ok iyi bildiim ldrc atlarndan birini yapar diye
dnyordum. Bu da benim onun hayvan ldrmeyecek kadar yufka yrekli olduu
konusundaki son ve en byk kurammla uyumluydu. Baz insanlar ok rahat ate
ederlerdi; bazlar ise ok hzl ama yine de o kadar kontroll ate ederlerdi ki,
mermiyi bir cerrahn ilk kesiini yapmas kadar dikkatle yerletirecek zaman
bulurlard; bir k-
sim insanlar da at yapmann mekaniinde bir arza meydana gelmedii takdirde
ldrc vurular yapan robot avclard. Bu sabah Miss Mary olaylar gereken
ciddiyetle kabul etmeyen herkesi hor grerek, eer skalarsa sulayaca kt
bedensel durumunun zrh iinde, kararllkla, ya yaparm ya lrm kararllyla
at yapacak grnyordu. Bana gre hava hotu. Bu yeni bir yaklamd.
Arabann yannda, yola kmak iin havann aydnlanmasn bekledik. Hepimiz ok
ciddi ve ok ldrcydk. Ngui genelde sabahlar ok aksi olduu iin ciddi ve ask
suratlyd. Charo ciddiydi, aksi yzlyd ama hafif bir nee de sezilmiyor deildi.
Pek iyi tanmad birinin cenazesine giden bir adam gibiydi. Mthuka her zamanki
gibi sarl iinde mutluydu, o gzelim gzleriyle karanln hafiflemesini
bekliyordu.
Hepimiz avcydk ve o harika eyin, avn balangcnday-dk. Avlanma hakknda
yazlm o kadar mistik samalk vardr ama av herhalde dinden ok daha yaldr,
insanlarn bazlar avcdr, bazlar deildir. Miss Mary bir avcyd; gzel ve
yrekliydi ama ocukluunda deil de ge balamt, avda pek ok ey ona, bir kedi
yavrusu byyp de ilk kez kztnda olduu gibi beklenmedik geliyordu. Btn
bu yeni bilgileri ve deiiklikleri bizim bildiimiz ve baka insanlarn bilmedikleri
eyler olarak gruplar halinde topluyordu.
Onu, bu deiimleri geirirken grmtk ve her trl kt olasla kar bir eyi
ciddiyetle ve srarla avlamaya almas ok gen bir matadorun cuadrilla's gibiydi.
Matador ciddi ise cuadrilla da ciddi olurdu. Onlar matadorun kusurlarnn tmn
bilirlerdi ve farkl ekillerde iyi para alrlard. Hepsi matadora olan inanlarn
kaybederler ve sonra bunu pek ok kez yeniden kazanrlard. Arabada otururken ya
da yola kacak kadar aydnlk olmasn beklerken bunun bir boa grei ncesine ne
kadar benzediini dndm. Matadorumuz cid-
diydi; onu sevdiimiz iin biz de ciddiydik. Matadorumuz rahatszd. Bu da onun
daha iyi korunmasn ve yapmak istedii her eyde ona daha iyi bir frsat verilmesini
gerekli klyordu. Ancak orada oturup da uyku mahmurluunun zerimizden
syrldn hissederken avclar kadar mutluyduk. nnde yeni, taze, bilinmeyen bir
gn olan avclar kadar belki de kimse mutlu olamazd; ve Mary de bir avcyd. Ancak
kendini bu ie vermiti, kendisini son rencisi yapan Pop tarafndan bir aslan
vurmann mutlak safiyetini ve erdemini anlayacak biimde eitilmi ve yneltilmiti;
Pop ona baka kadnlara vermeyi baaramad ahlak kurallar verdii iin, aslan
byle eylerin yapld gibi deil, byle eylerin yaplmas gerektii gibi vurmalyd.
Pop sonunda Mary'de bir kadn vcudunda kavgac bir horoz ruhunu bulmutu. Tek
kusuru att merminin nereye gideceini kimsenin syleyemeyecei sevimli ve ge
kalm bir avc olmasyd. Pop ona kurallar retmiti ve sonra gitmesi gerekmiti.
Mary imdi kurallar biliyordu ama yannda sadece ben ve G.C. vardk ve ikimiz de
Pop kadar gvenilir deildik ve imdi yine, hep ertelenen boa greine bir kere daha
kmaktayd.
Mthuka ban sallayarak ortaln aydnlanmaya baladn iaret etti ve dn btn
yeil ayrlan kaplayan beyaz ieklerin arasna daldk. Ormann kysna varp da
l yksek san otlar solumuzda kaldnda Mthuka arabay sessizce durdurdu. Ban
evirirken yanandaki ok biimi yara izi ile izikleri grdm. Bir ey sylemeyince
baklarn izledim. Ba san otlarn zerinde olan byk kara yeleli aslan bize doru
geliyordu. Sert ve uzun sar otlar arasnda sadece ba gzkmekteydi.
G.C.'ye, "Yavaa bir daire izip kampa dnmeye ne dersin?" diye sordum.
"Ayn fikirdeyim," diye fsldad.
Biz konuurken aslan dnd, ormana doru yrd. Sadece yksek otlar arasndaki
kprts seiliyordu.
Kampa dnp de kahvalt ettiimizde Mary bunu neden yaptmz anlad ve bunun
doru ve gerekli olduunu kabul etti. Ancak kendisi hazrken ve btn gerginlii ile
beklerken corrida yine ertelenmiti ve biz de hi popler deildik. Kendisini rahatsz
hissetmesine zlyor ve eer mmknse gerilimini azaltmasn istiyordum. Ona
aslann sonunda yanl bir hareket yaptn anlatmann bir yarar yoktu. G.C. de ben
de onu artk avcumuzun iinde biliyorduk. Gece bir ey yememi, sabah yem
aramaya kmt. Sonra yine ormana dnmt. A ana yatacakt ve rahatsz
edilmedii takdirde akama doru yine kacak; yani kmas gerekirdi. Eer
kmazsa G.C. yarn sabah ne olursa olsun gitmek zorundayd ve aslan yine Mary ile
bana kalacakt. Ancak hayvan davran modelini bozmu ve ok ciddi bir hata
ilemiti, ben artk onu vuracamz konusunda kaygl deildim. G.C. olmadan onu
Mary ile avlamak benim iin daha byk bir mutluluktu, ama G.C. ile de
avlanmaktan zevk duyardm ve Mary ile yalnzken kt bir ey olmasn isteyecek
kadar da aptal deildim. G.C. ne olacan gayet iyi anlatmt. Ben hep Mary'nin
aslan vurmas gereken yerden vuracan ve hayvann pek ok kere grdm gibi
yu varlanp sadece bir aslann lebilecei gibi leceini hayal ederdim. Eer
devrildiinde lmemise iki kurun da ben skacaktm ve bu i burada bitecekti. Miss

Mary aslann ldrm olacak, bunun mutluluunu hep duyacakt ve ben kendisine
sadece puntilla'y vermi olacaktm, o da bunu bilecek ve beni dnyann hi
gelmeyecek sonuna kadar sevecekti; amin. Alt aydr bunu bekliyorduk. Tam o srada
daha bir ay nce sadece toprak ve bir hafta nce de amur olan o harika beyaz
ieklerin arasndan daha nce hi grmediimiz yeni, byk ve hzl modellerden
yepyeni bir Land Rover girdi kampa. Arabay,
180 ERNEST HEMINGWAY '
zerinde Kenya polisinin soluk haki niformas olan orta yal, krmz yzl bir
adam sryordu. Toz toprak iinde kalmt, gzlerinin kenarnda tozlan yarm olan
ve glmsemekten dolay oluan beyaz krklklar seiliyordu.
Yemek adrna girip kasketini kartrken, "Kimse var m?" diye seslendi. adrn
Daa bakan ak ve tlbent perdeli tarafndan arabann geldiini grmtm.
"Herkes burada," dedim. "Naslsnz, Bay Harry?"
"Teekkr ederim, iyiyim."
"Otur da sana bir eyler hazrlayaym. Gece kalrsn, deil mi?"
Oturdu, bacaklarn uzatt, bir kedi gibi omuzlarm gevetti.
"Bir ey iemem. Bu saatte iilmez."
"Ne istersin peki?"
"Bir ie biray paylaalm m?"
Biray atm, kadehini doldurdum, sonra kadeh tokutururken rahatlamasn ve
yorgunluktan tkenmi gzlerine glmsemenin yerlemesini izledim.
"Eyalarn gen Pat'in adrna koysunlar. Bo olan yeil adr."
Harry Dunn ekingen, asm alan, nazik ve acmasz bir insand. Afrikallar sever
ve anlard ve yasalar uygulamak, verilen emirleri yerine getirmek iin para alrd.
Sert olduu kadar yumuakt da ve intikam duygular tamazd, kimseden nefret
etmezdi, ama budala ya da duygusal da deildi. Herkesin kin besledii bu lkede kin
beslemezdi ve onun herhangi bir konuda darkafallk ettiini grm deildim. Bir
yozlama, J nefret, sadizm ve nemli lde isteri anda yasalar uyguluyordu ve
her gn bir insann alma snrnn ok telerine kyor, yapt iteki deerini
bildii iin asla mesleinde ilerle- |
mek ve ykselmek iin almyordu. Miss Mary bir kere onun insandan yaplma
portatif bir kale olduunu sylemiti. " Burada eleniyor musunuz ? " "Hem de pek
ok."
"Birazn ben de duydum. Bebek isa'nn doumgnn-den nce bu leoparn
avlanmas gereklilii ne demek oluyor?" "Resim ektiimiz bir derginin eyll says
iin bir yazyd o. Tanmamzdan nce. Bir fotorafmz vard ve binlerce resim
ekmiti, ben de ksa bir makale ve kullanlan resimler iin altyazlar hazrlamtm.
Gzel bir leopar resmi kt ve onu ben vurdum ama benim deildir." "Nasl oluyor
bu?"
"ok kurnaz byk bir aslann peindeydik. Magadi'nin tesinde Ewaso Ngiro'nun
teki kysndayd." "Benim yetki alanmn dnda."

"Aslan uygun bir yere getirmeye alyorduk, arkadam silah taycsyla aslann
ortaya kp kmadn grmek iin kk bir kayala kt. Her ikimiz de
aslanmz ldrdmzden, bu aslan Mary iindi. Ne olduunu bilmiyoruz ama
birden ate ettiini duyduk, sonra bir ey toz bulutlan arasnda kkredi. Bu bir
leopard ve toz, youn bir duman gibiydi, leopar kkremeye devam ediyor, tozdan
kimse hangi yandan geldiini bilemiyordu. Arkadam Mayito yukardan hayvan iki
kere vurmutu, ben toz bulutunun hareket halindeki orta ksmna ate ettim, eilip
kaca yer olduunu tahmin ettiim saa kaydm. Hayvann ba bir ara tozlarn
arasndan knca boynuna bir tane gnderdim ve tozlar yatmaya balad. Vahi
Batda eski zaman meyhanelerinden birinin nnde toz duman arasndaki dellolar
gibi bir eydi. Sadece leoparn silah yoktu ama ok fkeliydi ve nne kan
paralayacak kadar yaknd. Fotoraf leoparla Mayito'nun ve hepimizin ve leoparla
benim resimlerimi ekti, lk vuran ve sonra ikinci kere
bir daha vuran Mayito olduu iin leopar onundu. Ama en iyi resim benim yer
aldm resimdi ve dergi onu kullanmak istedi, ama ben leopar tek bama
ldrmedike buna izin veremeyeceimi syledim. imdiye kadar kere
baarszla uradm."
"Ahlak kurallarnn bu kadar kat olduunu bilmiyordum."
"Ne yazk ki yledir. Yasa da yle der. lk kan ve srekli kovalamaca."
Arap Meina ve Ba z Src iki dii aslanla gen aslann tuz dzlnn teki
ucunda bir hayvan ldrdkleri haberini getirdiler. Yemin st almamt, sadece
srtlanlar biraz eele-milerdi ve onlar da yine eski haline sokmulard. evredeki
aalardaki kular aslan oraya ekerdi ama zebrann leine kendileri eriemezlerdi.
Aslan gece herhangi bir hayvan ldrp yememiti, a olmad ve rahatsz da
edilmedii iin akam zeri onu mutlaka ak arazide bulabilirdik.
le yemeinde Mary ok neeli ve hepimize kar ok nazikti. Hatta bana souk
etten bir para daha isteyip istemediimi bile sordu. Ben teekkr edip istemediimi
syleyince benim iin iyi olduunu, ok ien her erkein yemee gereksinim
duyduunu syledi. Bu, yalnzca ok eski bir gerek deil, hepimizin Readers
Digest't. okuduumuz yazda yer alan bir bilgiydi. Digest'in o says imdi
tuvaletteydi. Ben de gerek ayyalk platformundan adaylm koyduumu ve
semenlerimi aldatmayacam syledim. Eer anlatlanlara inanlrsa Churchill
benden en az iki kat fazla ierdi ve ksa bir sre nce No-bel Edebiyat dl'n
almt. Ben de dl' kazanacam zamana gre ii tempomu ayarlamaya
alyordum.
G.C. dl'n benim saylacan, Churchill'in kazanmasnn bir nedeninin de hitabet
yetenei olduu iin benim de vnmemden dolay kazanmam gerektiini syledi.
G.C., de-
Gnn lk In da Gerek 183
diine gre dlleri pek yalandan izlememiti ama benim din alannda yaptm
almalardan ve yerlileri kollamamdan dolay onu alabileceim fikrindeydi. Miss
Mary ara sra bir eyler yazdm takdirde dl yazdm iin kazanabileceimi

syledi. Bu beni ok etkilemiti, o aslann vurduktan sonra onu memnun etmek iin
yazmaktan baka bir ey yapmayacam syledim. Az bile yazsam bunun kendisini
memnun edeceini belirtti. G.C. Afrika'nn esrar hakknda bir ey yazmay dnp
dnmediimi sordu, eer bunu Swahili dilinde yazarsam benim iin ok deerli
olacak, yukar taraflarda konuulan Swahili hakknda bir kitap bulabilirdi. Miss Mary
o kitabn bizde de olduunu, ama yine de ingilizce yazmaya almamn daha doru
olacan syledi. Ben yukar illerde konuulan slubu elde edebilmek iin kitabn
baz blmlerini kopya edebileceimi syledim. Miss Mary benim Swahili dilinde
doru bir tek cmle yazamayacam hatta konuamayacam syledi ki, bunun da
ne yazk ki doru olduu konusunda kendisiyle ayn fikirdeydim.
"Pop da G.C. de ok gzel konuuyorlar, sen ise tam bir yzkarassn. Bir dili senin
kadar kt konuan bir bakasna rastlam deilim."
Yllar nce bir ara gayet iyi konuacak gibi olduumu sylemek istedim. Ama
aptallk edip Afrika'da kalacak yerde Amerika'ya dnm ve Afrika'ya duyduum
sla hasretini eitli yollarla gidermeye almtm. Sonra geri dnmeye frsat
bulamadan ispanya sava balamt ve dnyada olup bitenlerle ilgilenmitim ve geri
dnene kadar iyi ya da kt hep onlarla uramtm. Geri dnmek de kolay
olmamt, o arada rmcek a kadar hafif ama insan elik kablolar gibi skan
sorumluluk zincirlerini krmak da.
imdi hepsi birbirleriyle dalga geerek, akalaarak gayet gzel eleniyorlard; ben
de biraz akalatm ama, yeniden
Miss Mary'nin gzne girmek ve aslan grnd takdirde onun keyifli olmasn
salamak iin alakgnll ve piman olmaya altm. Bulwer'de Dry Cider
iiyordum ve dorusu ok esasl bir iki olduu fikrindeydim. G.C. Kajiado'dan
getirmiti, iimi ok hafif ve serinleticiydi ve avlanrken insann tepkilerini
arlatrmyordu. Litrelik iedeydi ve geceleri uyandmda su diye onu iiyordum.
Mary'nin ar kibar kuzeni bize balsam ineleriyle dolu iki kk, drt ke yastk
vermiti. Ben benimkini boynumun altna sokardm ya da eer yan tarafma
yatyorsam kulam yasta bastrrdm. Yastktan ocukluumun Michigan'nn
kokusu gelirdi ve yola ktmzda onu yanmzda tayacak hasr bir sepetim
olmasn ve geceleri cibinliimin altnda bu yastkla uyumay isterdim. Elma ras da
Michigan tadndayd ve elma cenderesini, hi kapanmayan ama sadece bir asma
kilitle tutturulan kapy, preste kullanlan ve sonra kurumak iin serilen uvallarn
kokusunu hatrlardm. uvallar iilerin elmalarn arabayla getirip de presin payn
braktklar derin kazanlarn stne serilirdi sonra da. Elma ras presinin altnda
akan suyun topland bir havuz vard. Orada sabrl olduun takdirde alabalk
yakalayabilirdin ve ben bir tane yakaladmda bal ldrr ve glgedeki byk
hasra atar, zerini yapraklarla rter, sonra gidip kazanlarn yanndaki duvarda iviye
asl teneke marapay alp kazana daldrr ve elma ras ierdim, te bu elma ras
da imdi bana Michigan' hatrlatyordu, zellikle de yastkla birlikte olduunda.
Masa banda otururken Mary'nin kendini daha iyi hissediyor olmasndan
memnundum ve aslann ikindi saatinde ortaya kacan ve onun da hayvan

ldreceini ve ondan sonra sonsuza kadar mutlu olacan umuyordum. Yemei
bitirdik ve herkes neeliydi, biraz kestireceimizi syledik hepimiz. Aslan arama
zaman gelince ben Miss Mary'yi uyandracaktm.
Mary yatar yatmaz uyudu. adrn arkas akt ve Dadan gzel bir serin rzgr esip
adrn iinden geiyordu. Genellikle adrn ak kapsna doru yatardk ama ben
yastklar alp yatan teki ucuna yerletirdim, katlayp arasnda balsam yast
soktum, pantolonumu ve izmelerimi kartp yataa uzanarak arkamdan gelen iyi
kta kitabm okumaya koyuldum. The Consul at Sunset adnda gayet iyi bir kitap
yazm olan Gerald Hanleyt'in yine ok iyi bir kitabn okuyordum. Bu kitapta
ortal ok kartran ve hemen hemen kitaptaki btn karakterleri ldren bir aslan
anlatlyordu. G.C. ile bu kitab bize ilham vermesi iin sabahlar tuvalette okurduk.
Aslann ldrmedii sadece bir iki karakter vard ama onlar da baka bir kt kadere
doru gittiklerinden buna pek aldrmazdk. Hanley'in anlatm ok gzeldi, kitap ok
esaslyd ve iin aslan avlama ksm ise gayet ilham vericiydi. Bir kere bir aslann
hzla yaklatn grm ve ok etkilenmitim, hl da etkisi altndaydm. Bu
leden sonra, kitap ok iyi olduundan ve bitirmek istemediimden gayet yava
okuyordum. Aslann her ikisi de ok soylu ve iyi karakterler olan kahraman veya
Yal Binbay ldrmesini istiyordum; aslan ok sevmitim ve onun st snftan
birini ldrmesi iyi olacakt. Ama aslan iini biliyordu ve tam baka bir nemli
karakteri ldrmt ki, gerisini daha sonraya brakmann iyi olacan dndm,
kalkp pantolonumu giydim, izmelerimi fermuarlarn ekmeden ayama geirdim
ve G.C.'nin uyanp uyanmadna bakmaya gittim. Muhbirin her zaman yemek
adrnn dnda yapt gibi adrnn nnde durup ksrdm.
"ieri gel, General," dedi G.C.
"Olmaz," dedim. "Bir insann evi atosudur. Vahi hayvanlarla karlamaya hazr
msn?"
"Henz ok erken. Mary uyudu mu?"
"Hl uyuyor. Sen ne okuyorsun?"
"Linbergh'i. ok esasl. Sen ne okudun?"
"The Year of Lion."
"Bir aydr onu okuyorsun."
"Alt hafta. Senin, havann mistisizmiyle aran nasl?"
O yl ikimiz de, biraz ge kalm da olsak, havann mistik-ligi ile doluyduk. Ben
1945'te sava yorgunu ve yal bir B-17 ile memlekete dnerken mistisizmi
brakmtm.
Vakit gelince Mary'yi kaldrdm, silah tayclar, yataklarn altndan onun tfei ile
benim byk tfeimi kardlar, sert ve yumuak bal mermileri kontrol ettiler.
"Aslan orada, sevgilim. Onu bugn vuracaksn."
"Saat ge oldu."
"Hibir ey dnme. Arabaya bin, tamam."
"izmelerimi giymem gerek biliyorsun."

Giymesine yardmc oluyordum.
"Lanet apkam nerede?"
"Lanet apkan burada. En yakn Land Rover'a yr, ama koma. Onu vurmaktan
baka bir ey dnme."
"Benimle bu kadar ok konuma. Beni rahat brak."
Mary ve G.C. n koltukta oturuyor, arabay Mthuka sryordu. Ngui, Charo ve ben
z Srcyle arkada aktaydk. Ben namludaki fiekleri ve 30-06'nn arjrn,
cebimdeki mermileri kontrol ediyor, bir krdanla gezin iini temizliyordum. Gne
imdi tepelerin zerindeydi ve iekler arasndan km, ormana paralel eski yoldan
kuzeye doru gidiyorduk. Aslan samzda bir yerdeydi. Araba durdu ve direksiyon
banda kalan Mthuka dnda herkes indi. Aslann izleri sadaki aala ve
yemimizin stnn alrpiyla rtlm olduu tek aacn bulunduu yere doru
gidiyordu. Aslan yemin banda deildi ve kular da yem zerinde deil, dallardayd.
Gnee baktm, batdaki uzak tepelerin arkasna girmesi iin r dakika vard. Ngui
bir karnca yuvasnn stne km, dik'I
kade ileri bakyordu. Elini, hareketi grlmeyecek kadar hzla yzne yakn tutarak
iaret etti, sonra tepeden aa indi.
"Hiko huko. Orada. Mzuri motocah."
G.C. ile bir kere daha gnee baktk, G.C. eliyle Mthu-ko'ya gelmesini iaret etti.
Arabaya bindik. G.C. Mthuka'ya gidecei yeri syledi.
"Ama aslan nerede?" diye Mary G.C.'ye sordu.
G.C. elini Mthuka'nn koluna koydu, araba durdu.
G.C. Mary'ye, "Arabay burada brakacaz," dedi. "Aslan u uzaktaki aalarn ve
alln ardnda olmal. Papa sol kanada geip onun ormana kamasn nleyecek.
Seninle ben doru zerine yryeceiz."
Aslann olmas gereken yere doru yrmeye baladmzda gne hl tepelerin
zerindeydi. Ngui arkamdayd, samzda Mary, G.C.'nin biraz nnde yryordu ve
Charo G.C.'nin arkasndayd. Onlar dipleri allk olan aala doru
yrmekteydiler. Artk aslan gryordum ve sola, yana ve ileri yrmeye devam
ettim. Ikta aslan siyah ve altn rengi grnyor ve bizi gzetliyordu. Bizi gryor
ve ne kt bir yerde kstrldn dnyordu. Attm her adm onu o pek ok kez
ekildii gvenlik blgesinden biraz daha uzaklatmyordu. imdi bana doru
gelmek, Mary ile G.C.'ye doru yrmek -ki yaralanmadka bunu yapmak
istemiyordu- ya da kuzeye doru drt yz elli metre ilerde olan sk aalk ve alla
kamay denemek seenekleri vard nnde. Ve oraya varmak iin ak ve dz
araziden gemek zorundayd.
Artk yeteri kadar sola kaydm dnerek aslana doru yrmeye baladm.
Bacaklarna kadar allarn arasndayd ve ban bir kere evirip bana bakt, sonra
dnp Mary ile G.C.'yi izlemeye devam etti. Ba kocaman ve koyu renkliydi ama
oynatt zaman gvdesine gre byk olmad grlyordu. Gvdesi ar, byk
ve uzundu. G.C.'nin Mary'yi asla-
188

ERNEST HEMINGWAY
na ne kadar yaklatracan bilemiyordum. Onlara bakmyordum zaten. Aslana
bakyor ve silah sesini bekliyordum. Mary artk ate etmeli, diye dndm. Daha
fazla yaklaamaz. Bam ne eik olarak gzucuyla onlara baktm. Mary'nin ate
etmek istediini ve G.C.'nin ona engel olduunu gryordum. Daha fazla
yaklamaya almadklarna gre Mary ile aslan arasnda al dallar falan olmalyd.
Aslana bakm ve tepelerin ilk zirveleri gnei rterken renginin deitiini grdm.
Tam at yapacak kt ve az sonra kaybolacakt. Aslana baktm, hayvan ok hafife
saa yrd, sonra Mary ile G.C.'ye bakt. Mary hl ate etmemiti. Aslan bunun
zerine ok yumuak bir hareket daha yapt, Mary'nin silahn atelediini ve
kurunun bir yere aptnda kan o bouk sesi duydum. Aslan vurmutu. Aslan
allarn arasna dald, sonra teki yandan dzle kp kuzeydeki aala doru
komaya balad. Mary atee devam ediyordu ve onu vurduuna emindim. Aslan
uzun admlarla giderken ba iki yana sallanyordu. Ate ettim ve arkasnda bir toz
bulutu kaldrdm. Onunla bir hizada koarken bir el daha ate ettim ve yine arkasna
dtm. G.C.'nin byk iftesi ate ediyordu imdi. Aslan arpacn ucunda grdm,
bir daha ate ettim ve hemen nnde yine kk bir toz bulutu havaland. imdi
umutsuz bir ekilde kouyor ama epey kk grnyordu. Onu artk ok klm
ve hzl olarak aalarn arasna girerken bir daha grdm ve ne koup yanndan
geerken bir daha tetii ektim. Bu kere toz bulutu havalanmad, aslan n ayaklan
zerinde kayd ve biz daha kurunun isabet sesini duymadan kocaman kafas ne
dt. Ngui srtma bir aplak indirip kolunu omzuma att. Aslan kalkmaya alrken
G.C. ate etti, hayvan yan tarafna devrildi.
Mary'nin yanna gidip ptm. Mutluydu ama bir aksilik vard.
"Sen benden nce ate ettin," dedi.
"yle syleme, sevgilim. Onu sen vurdun. O kadar bekledikten sonra ben senden
nce ate eder miydim?"
"Ndio. Memsahib piga," dedi Charo. O Mary'nin tam ar-kasndayd.
"Elbette vurdun onu. Uk keresinde ayandan vurdun sanrm, ikincisinde de
vurdun."
"Ama onu sen ldrdn."
"Vurulduktan sonra o sk ormana girmesini hepimiz nlemek zorundaydk."
"Ama nce sen ate ettin. Bunu yaptn biliyorsun."
"Hayr. G.C.'ye sor."
Aslann yatt yere yryorduk. Yol uzundu ve biz yrdke aslan byyor ve
biraz daha lyordu. Gne batt iin hava hzla kararmaktayd. Ate edebilecek
k kalmamt. Kendimi ok yorgun ve tkenmi hissediyordum. G.C. de ben de ter
iindeydik.
"Elbette ki sen vurdun, Mary," dedi G.C. "Papa hayvan alda kmadan nce ate
etmedi. Sen iki kere vurdun."
"Orada durmu bana bakarken ona neden ate etmedim?"

"Kurunu sektirecek ya da durduracak dallar vard aranzda. O yzden seni
beklettim." "Sonra da hareket etti ama." "Senin ate etmen iin hareket etmesi
gerekiyordu." "Ama onu gerekten nce ben mi vurdum?" "Elbette. Senden nce
kimse vuramazd." "Beni mutlu klmak iin yalan sylemiyorsun, deil mi?" Bu,
Charo'nn daha nce de grd bir sahneydi. "Piga!" dedi sert bir sesle. "Piga,
Memsahib! PGA!" Ngui'nin kna bir aplak indirip Charo'ya doru baktm, Ngui o
yana gitti.
"Piga," dedi kaba bir sesle. "Piga memsahib. Piga bili."
G.C. yanma geldi. "Senin derdin ne?" diye sordum.
"Namussuz herif, ona ne kadar uzaklktayken nian almtn?"
"Yarm metre kadar. Belki biraz daha fazla. Ok at gibiydi."
"Dnerken admlarz."
"Buna kimse inanmaz ki." V "Biz inanrz. Zaten nemli olan da odur."
"Git de Mary'yi hayvan kendisinin vurduunu anlat."
"O ocuklara inanyor. Sen hayvann belkemiini krdn."
"Biliyorum."
"isabet eden kurunun vuru sesinin ne kadar sonra geldiini fark ettin mi?"
"Evet. Git de onunla konu haydi."
Land Rover gelip arkamzda durdu.
imdi aslann yatmdaydk, aslan Mary'nindi ve artk o da bunu biliyordu, onun ne
kadar harika, uzun ve gzel olduunu gryordu. Deve sinekleri hayvann stnde
kaynayorlard ve san gzleri henz donuklamamt. Elimi sk kara yelesinin
iinden geirdim. Mthuka Land Rover'dan inmi, gelip Mary'nin elini skmt. Mary,
hayvann nnde adamn yanna melmiti.
Sonra dzlkte kamptan gelen kamyoneti grdk. Silah seslerini duymulard, Keiti
kampta iki nbeti brakp geri kalan herkesi toplam geliyordu. Aslan arksn
sylyorlard ve kamyondan indiklerinde Mary'nin artk aslan kim ldrd
konusunda kukusu kalmamt. Pek ok aslann ldrldn ve pek ok kutlama
yapldn grmtm. Ama bunun gibisini deil. Mary'nin olayn keyfini
karmasn istiyordum. Mary'nin artk dzeldiine emindim ve imdi aslann
erimeye alt aalardan ve allklardan oluan adaca doru yryorduk.
Hayvan az daha oraya varacakt ve eer bir kere gir-i
mis olsayd onu oradan karmak iin G.C. ile neler yapmak zorunda olacamz
dnyordum. Ortalk kararmadan aslan grmek istiyordum. Aala sadece
altm metresi kalmt ve onu karmaya gittiimizde hava da kararm olacakt.
Neler olacan dndm, kutlamalara ve resim ekilmelere geri dndm.
Kamyonun ve Land Rover'in farlar Mary ve aslann zerine evriliydi, G.C. fotoraf
ekiyordu. Ngui bana Land Rover'dan Jinny iesini getirdi, az bir ey iip geri
verdim. O da bir frt iti, ban sallad ve ieyi iade etti.
"Piga," dedi, ikimiz de gldk. Uzun uzun itim, iimin sndn, gerilimin ylann
derisini atmas gibi zerimden syrldn hissettim. O ana kadar aslan sonunda

vurduumuzu tam olarak fark edememitim, inanlmaz derecede uzun yay atnn
ona isabet ettiini ve Ngui'nin srtma vurmasyla teknik olarak hayvann
vurulduunu biliyordum. Ama sonra Mary'nin kaygs ve huzursuzlanmas vard ve
hayvana doru yrrken sanki bir saldrnn sonundaymz gibi her trl duygudan
ve olaydan kopuktuk. imdi iki, kutlama ve fotoraf ekilmesi, o nefret edilen ama
gerekli fotoraflar, gece saati, fla olmay, Miss Mary'nin aslann fotorafla
lmszletire-cek, farlarn nda o mutlulukla parlayan yzn ve
kaldramayaca kadar ar olan aslann ban doru drst ekecek profesyonellerin
olmay iimde bo bir odann boluunu yaratmt. Aslann o inanlmaz derecede
siyah yelesine dokunmak iin Mary'nin zerinden eilen Keiti'nin yzndeki srtma,
herkesin Kikamba dilinde kular gibi cvldamas, herkesin tek tek aslanmzdan,
bizim hepimize ait olan aslandan, aylardr onu kovalad iin ve sonra o yasak
kelimeyle iki aya stnde durup vurduu iin ve imdi farlarn nda ufak tefek
ve bir melek kadar mutlu duran Mary'nin aslanndan gurur duymas, herkesin onu ve
aslanmz sevmesi. Ben de gevemeye ve elenmeye baladm.
Charo ile Ngui Keiti'ye durumu anlattlar, Keiti yanma geldi, tokalatk, "Mzuri sana
Bwana. Uchawi tu," dedi. "Talih," dedim. Tanr bilir ya, yleydi. "Talih deil," dedi
Keiti. "Mzuri. Mzuri. Uchawi kubwa
sana."
Ve sonra aslann lmnn o leden sonras olmasna karar verdiimi ve imdi her
eyin bittiini ve Mary'nin kazandn dndm, Ngui, Mthuka, Pop'un silah
taycs ve dierleriyle dinimizden sz ettik, el skp gltk ve Ngui Jinny
iesinden bir frt daha ekmemi istedi. Bira imek iin kampa dnmemizi
bekliyorlard ama benim imdi kendileriyle imemi istiyorlard. Onlar ieye yalnzca
dudaklaryla dokunuyorlard. Fotoraf ekildikten sonra Mary doruldu, bizim
itiimizi grnce ieyi istedi, o da bir yudum iip ieyi G.C.'ye geirdi. Sonra geri
verdiler ve ben de bir daha itikten sonra aslann yanna uzandm ve gayet hafif bir
sesle ispanyolca olarak kendisini ldrdmz iin bizi balamas iin yalvardm
ve yannda yatarken yaralarn yokladm. Mary ayandan ve butundan vurmutu.
Srtn okarken omurgasndan vurduum yeri ve G.C.'nin kurununun omzunun
arkasnda at daha byk delii buldum. Onu okayp ispanyolca mrldanrken o
sert deve sinekleri ondan kalkp bana konuyorlard; ben de aslann nne topraa
iaret parmamla bir balk resmi izdim, sonra da avcumun iiyle sildim.
Kampa dnerken Ngui, Charo ve ben hi konumadk. Mary'nin G.C.'ye benim
kendisinden nce ate edip etmediimi sorduunu ve G.C.'nin de ona kendi aslann
vurduunu sylediini duydum. nce Mary vurmutu ve bu iler hibir zaman ideal
olmazd; bir hayvan yaralandnda ldrlmesi gerekirdi, ok talihliydik ve o da ok
mutlu olmalyd. Ama olay dnd, hayal ettii ve korktuu ve alt aydr
bekledii gibi olmad iin mutluluunun bir gelip bir gittiinin farkn-
daydm. Onun hissettikleri beni ok rahatsz ediyordu ve bunun benden baka
kimseyi ilgilendirmediini ve onun iinse dnyalar demek olduunu biliyordum.

Ama her eyi yeniden yapmak zorunda kalsak daha farkl bir ey olmas da
imknszd. G.C. onu, Mary'yi aslana herkesten ok yaklatrmt. Eer Mary
vurduunda aslan saldrsayd G.C.'nin aslan zerlerine varmadan sadece bir tek at
yapacak zaman olacakt. Elindeki byk silah aslan zerlerine gelirken ok ldrc
ve etkiliydi, ama iki yz metreden ate etmek zorunda kaldnda ise bir
handikapt. Bunu ikimiz de biliyorduk ve akasn bile etmemitik. Mary o
mesafeden aslana ate etmekle byk bir riske girmiti ve G.C. de ben de onun daha
yaknlarda, o mesafeden canl bir hayvan zerinde elli santimlik bir hata yaptn
biliyorduk. Bunu konuacak zaman deildi ama Ngui ve Charo da bunu biliyorlard
ve ben de uzun zamandr hep ayn eyi dnyordum. Sk allklar arasnda
mcadeleye karar vermi olan aslan seimini yapmt ve az daha kazanacakt. Aptal
bir aslan deildi ve hi de korkak deildi. Koullarn kendi lehinde olduu yerde
mcadelesini vermek istiyordu.
Kampa gelince atein nnde koltuklarmza oturduk, bacaklarmz uzattk ve uzun
kadehlerle ikilerimizi itik, ihtiya duyduumuz kii Pop'tu ve Pop da orada deildi.
Keiti'ye yerliler iin birka ie bira amasn syledim, sonra da kutlamann
balamasn bekledim. Kupkuru bir dere yatann aniden iddetli bir saanakla
birlikte kpre kpre grltlerle akmas gibi balad. Miss Mary'yi kimin
tayacana karar verene kadar bir sre gemi, sonra da adrlarn arasndan aslan
arksn syleyerek frlayan Wakambalann o lgn dans balamt, iri yar garson
ocuk ve kamyon srcs koltuu getirdiler, Keiti dans edip el rparak Miss
Mary'yi koltua doru yrtt, sonra kaldrp stne oturttular ve koltuu ate
evresinde dolatrarak dansa baladlar. Dans yerlilerin arasnda,
aslann yere yatrld yerde, sonra yemek ateinin ve arabalarn ve odun
kamyonunun evresinde devam etti. z Srclerin hepsi bir tek ortlar kalana kadar
soyunmulard, yallar dnda herkes soyunmutu. Mary'nin parlak ban ve onu
tayan gl siyah gzel vcutlarn dansta eilip sramalarn sonra uzanp ona
dokunmalarn izledim. Bu gayet ho ve lgn bir aslan dansyd ve sonunda Mary'yi
atein yanndaki koltuuna oturttular, herkes sraya girip elini skt ve dans sona erdi.
Mary mutluydu ve gayet mutlu, gzel bir yemek yedik ve yattk.
Gece yars uyandm ve bir daha uyuyamadm. Aniden uyanmtm ve ortalkta t
kmyordu. Sonra Mary'nin dzenli soluklarn duydum ve artk her sabah onu
aslann nne atmak zorunda kalmayacamz iin bir ferahlk hissettim. Sonra
aslann lmnn onun istedii ve planlad gibi olmad iin bir znt hissettim.
Kutlama ve o gerekten lgn dans, btn arkadalarnn sevgisi ve kendisine
duyduklar sadakatle duyduu dknkl uyumu olmalyd. Ancak byk bir
aslann peine dmesinden yz gn getikten sonra dknkl-nm gelip
yerleeceinden emindim. Nasl bir tehlike geirdiini bilmiyordu. Belki o biliyordu
ve ben bilmiyordum. Ne G.C. ne de ben ona sylemek istemiyorduk, nk ikimiz de
kl klna yetimitik ve akamn serinliinde yle ter iinde kalmamz bouna
deildi. Bana dnp baktnda aslann gzlerini hatrladm, sonra dnp Mary ile

G.C.'ye baktn ve gzlerini onlardan nasl ayrmadn. Yattm yerde bir aslann
durduu yerden yz metrelik yolu saniyede nasl aabildiini dndm. Yere
yapm gibi, bir tazdan daha hzl gelirdi ve avnn yanna gelene kadar da stne
atlmazd. Mary'nin aslan iki yz kilodan fazlayd ve arkasnda bir sr bulunan
yksek allardan bir Bomann zerinden atlayabilecek kadar da glyd. Yllardr
avlanlmaya alld iin ok kurnazd.
Ama biz onu bir hata ilemeye zorlamtk. lmeden nce o yksek san tepeciin
zerinde kuyruu yere dnk, peneleri nne uzanm olarak yatp memleketinin
mavi ormanlarna ve yksek dan beyaz karlarna bakabildii iin mutluydum. Hem
G.C. hem de ben onun Mary'nin ilk atyla lmesini ya da yaralanmasn istemitik.
Ama aslan oyunu kendi bildiince oynamt. Birinci el onun iin keskin bir acdan
baka bir ey olamazd. Bizimle savaaca aala doru koarken bacak adalesine
isabet eden ikincisini de ancak sert bir tokat kadar hissetmiti. Kendisini durdurmak
iin benim koarken attm o kurunun bir rastlantyla omurgasna arptnda neler
hissettiini dnmek istemiyordum. On drt gramlk kuruun arptnda ne
hissedeceini dnmek istediimi sanmyordum. G.C.'nin o mkemmel uzaktan
atyla onu annda ldrm olmasna memnundum. imdi lmt ve onu avlamay
da zleyecektik.
Uyumaya altm ama aslan ve sk aalarn arasna girmeyi baard takdirde
neler yaplmas gerekeceini ve ayn durumda kalm baka insanlarn deneyimlerini
dndm ve sonra hepsinin can cehenneme dedim. Bunlar G.C. ile veya Pop'la
konuulacak eylerdi. Mary'nin uyanp, "Aslanm vurduum iin ok mutluyum,"
demesini isterdim. Ama bu kadarn da beklemek fazlayd ve saat sabahn yd.
Scott Fitz-gerald'n ruhun bilmemnesinde hep sabahn olduunu yazdn
hatrladm. Aylardr sabahn hep Miss Mary'nin aslann avlamak iin kalkp
giyinip izmelerini ayana geirecei saatten iki saat, bir saat veya yarm saat ncesi
olmutu. Cibinliin altndan uzanp elma rasnn iesini buldum. Gece nedeniyle
ie serindi. Yastm ikiye katladm, sonra drt ke balsam yastm da ensemin
altna sokup arkama yaslandm. nce Fitzgerald'n sznn dorusunu bulmalydm.
Bu dnyay ve eski ar kaba ideallerini terk ettii bir dizi yazsn-
da yer alan bir eydi bu. Belleimi gerilere gtrnce hatrladm. yle bir eydi:
"Ruhun gerek karanlk gecesinde hep sabahn dr."
Sonra ruhu hakknda hibir ey bilmediim Afrika gece-1 sinde uyank yatmay
dndm, insanlar ondan sz ederler, hep onu yazarlard ama onun ne olduunu kim
biliyordu ki. Bunu bilen ya da byle bir eyin olup olmadn bilen birini
tanmyordum. Bu ok garip bir inan gibi geliyordu ve bunu bilmi olsam bile Ngui
ve Mthuka ve dierlerine aklamakta ok glk ekerdim. Uyanmadan nce rya
grdm ve ryamda bir atn gvdesine, bir insann da ba ve omuzlarna sahiptim ve
bunu kimsenin fark etmemi olmasna ayordum. ok mantkl bir ryayd ve
bedende deiikliin meydana geldii ve bedenin insan bedenine dnt anla
ilgiliydi. Bu ok salam ve iyi bir rya gibi gelmiti bana; anlattm zaman

bakalarnn ne dneceklerini merak ettim. Artk uyanmtm, elma ras serin ve
tazeydi, ama hl ryamda at gvdesi iindeyken sahip olduum adaleleri
hissediyordum. Bu ruhum bakmdan yararl deildi ve inandm eyler asndan ne
olduunu dnmeye altm: yle sz ettikleri ruh yerine herhalde bizde kuraklkta
hi azalmayan ve kn donmayan taze kaynak suyunu andran bir ey vard.
ocukluumda Chicago White Sox takmnda Harry Lord adnda bir oyuncu vard ve
karsndaki atc yorulana ya da hava karard iin ma tatil edilene kadar toplar
savutururdu. O zaman ok kktm ve her ey abartlyd ama stadyumda havann
karardn -o zamanlar stadyumlarda k yoktu- ve Harry'nin hl toplara vurup
savuturduunu ve kalabaln, "Tanr Senin Ruhunu Kurtarsn," diye bardklarn
hatrlyordum. Ruha en ok yaklamam buydu ite. Bir kere ocukken ruhumun
iimden ktn ve sonra yine geri geldiini dnmtm. Ancak o gnlerde ok
egoisttim ve ruh hakknda o kadar ok ey duymu ve o
kadar ok ey okumutum ki, benim de bir ruhum olduunu kabul etmekteydim.
Sonra Miss Mary'nin, G.C.'nin, Ngui veya Charo'nun ya da benim aslan tarafndan
ldrlm olduum takdirde ruhlarmzn bir yere uup umayacaklarn dndm.
Buna inanmyordum, sadece lm olacaktk, hatta belki aslandan daha ok lm
olacaktk ve aslann ruhunu dnen yoktu. En kt yan Nairobi'ye gitmek ve
soruturma olurdu. Ancak Mary ya da ben ldrlm olsaydk bunun G.C.'nin
meslek yaants iin ok kt olacan biliyordum. Eer ben ldrlm olsaydm
yazlarm iin kesinlikle ok kt olurdu. Ne Charo ne de Ngui ldrlmek
istemezlerdi ve kendisinin lm Miss Mary'ye byk srpriz olurdu kukusuz. Bu
kanlmas gereken bir eydi ve artk kendimizi her gn ayn eyle karlama
durumuna sokmak zorunluluunda olmamak dorusu rahatlatcyd.
Ama bunun 'Ruhun gerek karardk gecesinde saat hep sabahn drle ne ilgisi
vard? Miss Mary ile G.C.'nin ruhlar var myd? Bildiim kadaryla dini inanlara
sahip deillerdi. Ama insanlarn ruhlar varsa onlarn da var demekti. Charo ok
dindar bir Mslmand ve bir ruhu olduunu kabul etmek zorundaydk. Geriye bir
tek ben, Ngui ve aslan kalyorduk.
imdi saat sabahn yd, az nce bir atn olan bacaklarm gerdim, kalkp darda
atein kzleri banda oturup gecenin ve sabahn ilk klarnn keyfini karmay
dndm. Sivrisinek botlarm ayama ektim, ropdambrm giydim, tabanca
kemerini belime geirdim, atein yanna gittim. G.C. de orada koltuunda
oturuyordu.
"Neden uyanz byle?" diye sordu.
"Ryamda at olduumu grdm. ok gerekiydi."
G.C.'ye Scott Fitzgerald' ve yaptm alnty anlattm ve ne dndm sordum.
"Uyandn her saat kt olabilir," dedi. "Saat zel olarak neden setiini
anlayamadm. Ama gzel bir sz."
"Bence korku, endie ve vicdan azab."

"ikimiz de bunlardan yeteri kadarn grdk, deil mi?" ;. "Elbette. Ama ben
Fitzgerald'n, vicdanndan ve umutsuzluundan sz ettiini tahmin ediyorum."
"Sen umutsuzluk hissetmezsin, deil mi, Ernie?"
"Henz deil."
"Eer hissedecek olsaydn imdiye kadar hissederdin."
"Ben ona dokunacak kadar yaklatm ama her seferinde geri evirdim."
"Geri evirmek dedin de, birer bira ielim mi?"
"Ben alrm."
Branda bezinden su torbasndaki kocaman Tusker iesi souktu. Biray iki kadehe
boaltp ieyi masann stne braktm.
"Gitmem gerektii iin gerekten zgnm, Ernie," dedi G.C. "Miss Mary zlecek
mi?"
"Evet."
"Sen idare edersin. Belki de gayet normal bir ekilde kabul eder."
MARY'NlN UYANIP UYANMADIINA bakmak iin adra gittim ama hl derin
bir uykudayd. Bir ara uyanm, ayndan bir iki yudum alm, sonra yine uykuya
dalmt.
"Brakalm uyusun," dedim G.C.'ye. "Deriyi saat dokuz buua kadar yzmesek de
bir ey fark etmez. Mmkn olduunca uyusun."
G.C., Lindbergh kitabn okuyordu ama ben The Year of the Lion'u hazmedecek
durumda olmadmdan ku kitabn almtm. Praed ve Grant tarafndan yazlm
yeni bir kitapt ve bir tek hayvan avlamak iin uramaktan kular gerektii gibi
gzlemleyemediimin farkndaydm. Eer ortalkta hayvan olsayd kular
gzlemlemekten mutlu olacaktk ama onlar feci ekilde ihmal ettiimi biliyordum.
Mary benden daha iyi davranmt. Sk sk benim fark etmediim kular grr, ben
kamp koltuumda oturur yle araziye baknp dururken o onlar incelerdi. Kitab
okurken ne kadar aptallk ettiimi ve onca zaman nasl bouna harcadm anladm.
Memlekette havuzun bandaki glgede oturup yamur-kularnn bcekleri suyun
iinden nasl ekip aldklarn, suyun yansmasndan gslerindeki gri beyazln
yeile dnmesini seyretmekten nasl zevk aldm hatrladm. Alamo
aalarnda yuva yapan kumrular ve cvldayan saka kularn dinlemeye baylrdm,
ilkbahar ve sonbaharlarda gmen kularn geliini grmek heyecan verici bir olayd
ve kk balaban kularnn havuza su imeye gelilerini ya da kenarlarda aa
kurbaas aramalarn seyretmek bir leden sonrasn mutlu klmaya yeterdi. imdi
ise Afrika'da kampn evresinde her an ok gzel kular vard. Kular aalarda,
allklar arasnda ve yerdeydiler ve Mary hepsini bilip severken ben onlar sadece
kprtl renk paracklar olarak gryordum. Kular hakknda nasl bylesine aptal
ve duygusuz olabildiimi anlamyor ve ok utanyordum.
Uzun bir sre sadece yrtc hayvanlarla, le yiyicilerle ve yenmeyecek kadar iyi
kularla ve avlanacak kularla ilgilenmi olduumu fark ettim. Sonra hangi kularla
ilgilendiimi dnnce yle uzun bir liste oldu ki, bu kere kendimi o kadar kt
hissetmedim ama yine de kamp evresindeki kulara daha fazla dikkat etmeye,

tanmadklarm Mary'ye sormaya ve en ok da onlara yle bir bakp gemek yerine
hepsini grmeye karar verdim.
Bakmak ve grmemek byk gnah diye dndm; ilemesi ok kolay bir gnah.
Bu her zaman kt bir eyin balangcyd ve eer grmyorsak dnyada yaamaya
hakkmz yok diye dnyordum. Kamp evresindeki kk kular grmemeye
nasl baladm dndm; bu ksmen kafam ciddi avlardan uzaklatrmak iin
kendimi okumaya vermemden, ksmen de avdan dndmzde gevemek iin
kampta imemden kaynaklanyordu. Afrika'daki her eyi hatrlamak istedii iin
neredeyse hi iki imeyen Mayito'ya hayrandm. Ama G.C. ve ben ikiciydik ve
bunun sadece bir alkanlk ya da bir ka yolu olmadn biliyordum. Bu bir
fotoraf filmi gibi hassas bir alglamann bilerek krletirilmesiydi, yoksa bu
alglama hep o katlanlamaz dzeyde kalacakt. Kendine pek soylu
Gnn lk lnda Gerek 201
amalar yaratyorsun, diye dndm; senin de G.C.'nin de ikiyi sevdiiniz iin
itiinizi biliyorsun ve ikiyi Mary de sever ve hep birlikte itiimizde ok eleniriz.
imdi git bak bakalm uyanm m, diye dndm.
adra gidip baknca hl uyumakta olduunu grdm. Uyurken hep gzel
grnrd. Uyuduunda yz ne mutluydu ne de mutsuz. Sadece vard, o kadar.
Ama bugn izgileri ok kesin izilmiti. Onu mutlu etmeyi isterdim ama bunun iin
yapacam tek eyin onu uyandrmamak olduunu biliyordum.
Ku kitabyla yine ktm ve bir srck, bir rmcek kuu ve bir de aryiyen
grdm. Sonra adrda bir kprt duyup ieri girdim ve Mary'yi yatann kenarnda
oturmu mokasenlerini giyerken buldum.
"Naslsn, sevgilim?"
"Berbat. Aslanma nce sen ate ettin, seni grmek bile istemiyorum."
"Bir sre yoluna kmamaya alrm."
Yerlilerin yanna gittiimde Keiti, z Srclerinin gerekten byk bir Ngoma'ya
hazrlandklarn, kampta herkesin dans edeceini ve btn Shambann geleceini
syledi. Keiti bira ve Coca-Colamzn yetersiz olduunu syleyince Mthuka, Arap
Meina ve kyden bir ey almak isteyenlerle arabayla La-itokitok'a gidebileceimi
syledim. Keiti biraz posho da istiyordu, bir iki uvalla birlikte biraz da eker alsam
iyi olurdu. Wakambalar, Kajiado yoluyla getirilen ve sahibi Aa Han tarikatndan
olan Hintli dukada satlan msr unundan holanrlard. Dier Hintli dkknlarnda
satlan sevmezlerdi. Renginden ve tadndan hangi tipten holandklarn renmitim
ama yanl bir ey yapmam da mmknd, Mthuka yanmda olaca iin kontrol
grevini yapard. Coca-Cola, bira iemeyen Mslmanlar ile Ngomaya gelecek kzlar
ve kadnlar iindi. Arap
Meina'y nce ilk Masai Manyattasmda indirecektim, o da Ma-sailere,
ldrldnden emin olmalar iin gelip aslan grmelerini syleyecekti. Sadece
Wakambalar iin olan Ngomaya onlar davet edilmeyeceklerdi.
Benzin pompalarnn bulunduu ve alveri ettiimiz dukada durduk, Keiti indi. Ben
tfeimi Pop'un silah taycs Mwengi'ye verdim. Mwengi silah n koltuun

arkasna yaplm olan yere kilitledi. Keiti'ye bira ile kolay smarlamak iin Bay
Singh'e gideceimi syleyip, Mthuka'ya da depoyu doldurduktan sonra Bay Singh'in
oraya gidip arabay glgeye ekmesini tembih ettim. Ben Keiti ile dkkna girmek
istemediimden aalarn glgeleri altndan Bay Singh'e kadar yrdm.
ierisi serindi ve oturma blmesinin mutfanda pien yemekle hzardan gelen tala
kokuyordu. Bay Singh'in sadece j kasa biras vard ama karda bir yerden iki kasa
daha alabileceini tahmin ediyordu. Yandaki kt n yapm bir meyhaneden kan
yal Masai dkkna geldiler. Dost olduumuz iin birbirimizi kibarca selamladk;
adamlarn soluklarndan Golden Jeep arab itikleri anlalyordu ve kibarlklarna
biraz da samimiyet karmas bundan olmalyd. Bay Singh'in sadece alt ie souk
biras vard, ikisini ne, birini de kendime satn aldm ve Miss Mary'nin byk
aslan ldrdn syledim. Birbirimizin erefine ve Miss Mary'ye ve aslana itik,
sonra da ben Bay Singh'le arka odada iim olduu iin kendilerinden izin istedim.
Aslnda iim falan yoktu. Bay Singh kendisiyle yemek yememi ve viski imemi
istiyordu. Bana syleyecei bir ey vard ama bir trl anlamadm grnce
evirmenlik yapmas iin gidip misyonerlikte okumu olan ocuu ard.
Delikanlnn l zerinde pantolon, pantolonun iine sokulmu beyaz bir gm-1 lek,
ayanda siyah, kt burunlu kaln ayakkablar vard ki,| bunlar okumuluunun ve
uygarlnn simgeleriydi.
"Baym," dedi. "Bay Singh size bu Masai reislerinin bira konusunda srekli olarak
sizi aldattklarn sylyor. ayhane denilen yandaki birahanede toplanyorlar ve
geldiinizi grnce size bira smarlatmak iin buraya geliyorlarm."
"Ben o kabile byn tanrm, onlar reis deillerdir."
"Ben Avrupallarla konuurken yle dendii iin reis dedim," dedi misyoner eitimi
grm ocuk. "Ama Bay Singh' in syledikleri gerektir. Bira imek iin sizin
dostluunuzdan yararlanyorlar."
Bay Singh ciddi bir tavrla bam sallayp White Heather iesini bana uzatt.
Misyonerin Ingilizcesinin iki kelimesini anlamt: bira ve dostluk.
"Bir eyi batan belirtmeliyiz. Ben Avrupal deilim. Biz Amerikalyz."
"Ama byle bir ayrm yoktur. Siz Avrupal olarak snflandrlmsnz."
"Bu snflandrmann dzeltilmesi gerekecek. Ben Avrupal deilim. Bay Singh ile
kardeim ben."
Bay Singh gibi ben de kadehime su koydum. Kadehlerimizi tokuturup kucaklatk.
Sonra durup ilk Singh'in her iki eliyle birer aslan boduu resme baktk, ikimiz de
ok etkilenmitik.
Misyoner eitimi grm Chagga'ya, "Sen herhalde Bebek isa'nn dinindensin?"
dedim.
Ciddiyetle, "Ben bir Hristiyanm," dedi.
Bay Singh'le birbirimize bakp zntyle bamz salladk. Sonra Bay Singh
evirmene bir eyler syledi.
"Bay Singh sizin ve adamlarnz iin souk ie bira saklam. Masai Mzeeleri
gelince onlara arap verecekmi."

"ok iyi," dedim. "Adamlarmn av arabasyla gelip gelmediklerine bakar msn?"
Gen dar knca Bay Singh parmayla bana vurup bana drt ke bodur
iedeki White Heather' uzatt. Beraber yemek yiyecek zamanmz olmadna
zldn syledi. Ona geceleri yollardan uzak durmasn tavsiye ettim. Bana
evirmenden holanp holanmadm sordu. ok esasl olduunu ve
Hristiyanln kantlamak iin salam siyah ayakkablar
giydiini syledim.
eri giren evirmen, "Adamlarnzdan ikisi kamyonetle
dardalar," dedi.
Kapya gidip Mthuka'ya ieri girmesini iaret ettim. Kareli gmleini giymiti; uzun
boylu, hafife kambur, yanaklarnda o gzelim Kamba oku yaralar. Kuma toplar,
boncuklar, ilalar ve dier teberi dolu raflarn nnde duran Bayan Singh'i
selamlayp kadna takdir dolu baklarla bakt. Bykbabas yamyamd, babas
Keiti'ydi ve kendisi en az elli be yandayd. Bay Singh Mthuka'ya souk biralardan
birini verdi, az kapal olan benimkini bana uzatt. Mthuka kendisininkinin te
birini itikten sonra, "Bunu da Mwengi'ye gtreyim," dedi. "Hayr. Ona da souk
bir iemiz var." "Bunu dar gtreyim de arabann banda bekleyelim." "ki tane
kald," dedi Bay Singh. Mthuka ban sallad. "evirmene bir portakal suyu ver,"
dedim. evirmen gazozunu alnca, "Masai dostlarnz dnmeden bir iki soru sorabilir
miyim, efendim?" dedi. "Sor bakalm." "Ka uanz var, baym?" "Sekiz."
"Dnyann en zenginlerinden biri olmalsnz." "yleyim," dedim alakgnlllkle.
"O zaman neden burada bir Av Korucusunun iini yapyorsunuz?"
"Baz insanlar neden Mekke'ye giderler? Herhangi bir in-
san neden bir yere gider? Sen neden Roma'ya gitmek istetv sin?"
.;..
"Ben Katolik deilim. Roma'ya gitmek istemem."
"Ayakkablarndan o dinden olmadn anlamtm."
"Katolik dini ile ortak ok eyimiz var ama biz resimlere tapmayz."
"Yazk. ok gzel resimler vardr."
"Ben Av Korucusu olup sizin ya da Bwana Korucunun yannda almak isterim."
O anda Masai yallar yanlarnda iki yeni arkadalar olduu halde kageldiler.
Onlar tanmyordum ama aralarndaki en eski dostum, onlarn aslanlarla sorunlar
olduunu syledi: Aslanlar Bomalardan sadece srlarn deil, eeklerini,
moranilerini, totolarn, kadn ve keilerini de karyorlard. Miss Mary ile benim
gelip kendilerini bu dehetten kurtarmamz istiyorlard. Masailerin hepsi artk iyice
kafay bulmulard ve biri da biraz kaba davranyordu.
Pek ok esasl ve marmam Masai tanmtk, ama iki imek Wakambalar iin ne
kadar doalsa Masailer iin de o kadar aykryd ve aralarnda byk bir yozlama
balamt. Yallardan bazlar onlarn frengili, antropolojik ve srlara tapan bir
garabet deil de, byk sava bir kabile olduu zamanlar hl hatrlyorlard. Bu
yeni yal dost sabahn on birinde, kabalk edecek derecede sarhotu. Bu ilk

sorusundan belliydi; ben de aramza mesafe koymak iin evirmenden yararlanmaya
karar verdim. Ayrca be yal Morani uzunluunda mzraklar tayorlard ki, bu da
kt kabile disiplininin bir gstergesiydi ve eer kkrtc szler kacaksa bunlar
evirmenin azndan kacandan nce mzraklanacak o olaca iin bu mesafe
gerekliydi de. Bir dkknn kk odasnda be sarho mzrakl Masai ile tartmaya
girildii takdirde mzraklanmak kanlmazd. Ancak evirmenin varl tabancayla
sarho
dostlarmzdan bir-ikisi yerine n temizleme frsat veriyordu. Tabanca klfn
bacamn nne gelecek ekilde evirdim ve kk parmamla tokasn atm.
"Byk Pabu szlerimi doru evir bakalm," dedim.
"Karlarnzdan birinin, ki kendisi kadn dedi, bir aslan ldrdn duyduunu
sylyor ve kabilenizde aslan ldrmenin kadnlara braklp braklmadn merak
ediyor."
"Daha nce hi grmediim byk efe, onun kabilesinde Golden Jeep arabn
imeyi gen savalara braktklar gibi benim kabilemde de aslan ldrmeyi bazen
kadnlara braktmz syle. Btn zamanlarn iki ierek geirip hi aslan
ldrmemi gen savalar vardr."
evirmen terlemeye balamt ve durum hi de iyiye gitmiyordu. Benim yamda,
hatta belki de daha yal olan Masai konutu. evirmen, "Eer kibar olmak
isteseydiniz ve bir reisin baka bir reisle konutuu gibi konumak isteseydiniz onun
dilini renirdiniz ve bylece erkek erkee konuabilirdiniz diyor."
Tartma epey ucuza sona ermiti. "imdiye kadar tanmadm bu reise dilini
renmediim iin utan duyduumu syle. Aslanlar avlamak benim grevimdir.
Buraya getirdiim karmn da grevi aslan avlamaktr. Dn bir tane ldrd, burada
adamlarm iin sakladm iki ie souk bira var ama bunlardan birini sadece bu
reisle ieceim ve Bay Singh dier reislere arap ikram edecek."
evirmen bunlar nakledince Masai gelip elimi skt. Tabanca klfn kapatp eski
yerine ittim.
Bay Singh'e, "evirmene bir portakall gazoz," dedim.
evirmen ieyi ald, ama hr karmak isteyen Masai ken-diine gizli gizli bir eyler
syledi. evirmen boazn temizle-mek iin bir yudum alp bana dnd. "Bu reis
aslan ldren bu kadn iin ka para dediinizi soruyor. Byle bir kadn o-
cuk dourma asndan byk bir boa kadar deerli olmal diyor."
"ok akll bir insan olduunu anladm reise bu kar iin iki kk uak, bir byk
uak ve yz sr verdiimi syle."
Masai ile birlikte itik, sonra yine hzl hzl ve gayet ciddi konutu. evirmen, "Bir
kar iin ok byk para olduunu ve hibir kadnn o kadar etmeyeceini sylyor.
Srdan sz etti, diyor. Hepsi inek miymi aralarnda boa da var mym, diye
soruyor," dedi.
Uaklarn yeni olmayp savata kullanldklarn ve hayvanlarn da hepsinin inek
olduunu syledim.

Yal Masai bunun daha mantkl olduunu ama yine de hibir kadnn o kadar para
etmeyeceini syledi.
Fiyatn biraz yksek olduunu ama kadnn da buna dediini syledim. Artk kampa
dnmem gerek dedim sonra. Birer kadeh daha arap smarladm ve byk bira
iesini adama braktm. Kadehlerden imitik, giderken kadehimi tezghn stne
koydum. Bir kadeh daha almam syledi, ben de yansn doldurup itim. El sktk,
hi de naho olmayan o mein, is, kuru gbre ve ter kokusunu duydum. Aacn
glgesinde duran arabamn yanna gittim. Bay Singh arkaya be kasa bira
yerletirmiti, ra da bir gazeteye sarl son souk ieyi getirdi. Bira ile Masailerin
itii arabn parasn bir kda yazmt, hesabm dedikten sonra evirmene de
be ilinlik bir banknot verdim.
"Ben alacak bir i tercih ederim, efendim."
"Sana ancak evirmenlik ii verebilirim. Onu da yaptn ve paran aldn."
"evirmen olarak sizinle gelmek isterim."
"Benimle hayvanlar arasnda m evirmenlik yapacaksn?"
"renebilirim, beyim. Swahili, Masai, Chagga ve grdnz gibi ingilizce
konuurum."
"Kamba dili konuur musun?"
"Hayr, beyim."
"Biz Kamba dili konuuruz."
"Kolayca renebilirim, beyim. Size iyi Swahili dili retirim, siz de bana avlanmay
ve hayvanlarn dilini retirsiniz. Hristiyan olduum iin bana kar nyargl
olmayn. Beni Misyoner Okulu'na gnderen anababamd."
"Misyoner Okulu'udan holanm miydin? Unutma, Tanr dinliyor. Azndan kan
her sz duyar."
"Hayr, efendim. Misyoner Okulu'ndan nefret ederim. Hristiyanlm zorunluluktan
ve cahilliimden."
"Seni bir gn ava gtrrz. Ama plak ayakla ve ortla geleceksin."
"Ben ayakkablarmdan nefret ediyorum, beyim. Bwana McCrea yznden
giyiyorum onlar. Eer kendisine ayakkab-sz dolatm ya da sizinle Bay Singh'in
dkknnda bulunduum rapor edilirse cezalandrlrm. Coca-Cola imi olsam bile.
Bwana McCrea Coca-Cola'nn birinci adm olduunu sylyor."
"Seni bir gn ava gtrrz. Ama sen avc bir kabileden gelmiyorsun. Bu ne iine
yarar ki? Korkarsn ve mutsuz olur-
sun.
"Beyim, siz beni unutmayn, ben de size kendimi kantlarm. Bu be ilini Benji'nin
dkknnda bir mzrak iin avans olarak vereceim. Ayaklarm avclarnla gibi
sertletirmek iin geceleri plak ayakla dolaacam. Benden kant isterseniz kant
yaratacam."
"Sen iyi bir ocuksun ama ben senin dinine karmak istemiyorum ve sana verecek
bir eyim yok."
"Ben size bir kant yaparm," dedi.

"Kwisha," dedim. Sonra Mthuka'ya dndm. "Kwenda na duka."
Duka, alveri eden ve alveri edenleri seyreden Masa-ilerle doluydu ve ok
kalabalkt. Kadnlar bizi tepeden trnaa kadar kanmadan szyorlard, boyal
atkuyruu salar ile gen savalar neeli ve kstahtlar. Masailer gzel kokarlar ve
kadnlarn elleri souktur, ellerini sizin elinizdeyken ekmeyip avcunuzun scaklna
brakrlar ve parmaklarn kmldatmadan avcunuzu yoklarlar. Benji'nin dkkn da
bir cumartesi leden sonrasnda ya da aybanda memleketteki bir Kzlderili
dkkn kadar neeli ve tklm tklmd. Keiti, Ngoma iin gerekli btn Coca-Cola
ve gazozlar ve poshoyu bulmu ve imdi gzel ve akll Hindi kz seyredebilmek
iin st raflardan ihtiyac olmayan bir eyler istemiti. Kz uzaktan G.C.'ye kt ve
hepimiz de kendisine hayrandk; bir umut olsayd ve bu umut da bouna olmasayd
k olabilirdik. Keiti'nin bu kz seyretmekten ne kadar keyif aldn ilk kez
gryordum ve bunun bize ona kar kk bir avantaj salamasna pek memnun
olmutum. Kz o tatl sesiyle benimle konutu, Miss Mary'yi sordu, aslan konusuna
ok sevindiini syledi. Ben kz grmekten, sesini duymaktan, el skmaktan byk
zevk almsam da Keiti'nin kza nasl tutulmu olduunu grmekten de kendimi
alamadm. Ancak o anda Keiti'nin giysilerinin ykanm ve yeni tlenmi olduunu,
zerinde en iyi safari niformasyla banda en iyi sangnn olduunu fark ettim.
Duka alanlar Mthuka'nn yardmyla un uvallarn ve gazoz kasalarn tamaya
baladlar, ben de hesab deyip Ngoma iin yarm dzne ddk aldm. Dukada
fazla rak olmadndan Keiti kasalarn tanmasna yardm ederken ben de gidip
tfeklerin banda nbet tuttum. Yklemeye yardm etmek isterdim ama bu uygun
kamazd. Avlanrken yalnzdk ve birlikte alrdk ama kasabada ve bakalarnn
nnde bu
Gnn lk Inda Gerek F.14
yanl anlalaca iin tfeim bacaklarmn arasnda olduu halde nde oturdum ve
Daa kadar bizimle gelmek isteyen Masailerin yakarlarn dinledim. Av arabasnn
karoserisi bir Chevrolet kamyon kasasna oturtulmutu ama tadmz ykle birlikte
alt kiiden fazlasn alamazdk. Zamannda on-on be kii tadm da olmutu.
Ancak virajlar ok tehlikeliydi ve Masai kadnlar bazen kusuyorlard. Masai
savalarn kasabaya gelirken yolda yanmza alsak da Daa giderken asla
almazdk. nceleri bu konuda baz krgnlklar olmutu ama artk bu kabul edilen bir
uygulamayd ve eskiden tadmz insanlar bunu dierlerine anlatrlard.
Sonunda eyalar ykledik; torbalar, denkleri, su kabaklar ile drt kadn arkadayd.
Keiti ile tanesi arka koltukta oturuyorlard, Mwengi, Mthuka ve ben ndeydik.
Masailerin el sallaylar arasndan oradan ayrldk. Hl gazete kdna sarl duran
souk bira iesini ap Mwengi'ye uzattm. Bana imem iin iaret etti ve Keiti'nin
kendisini grmemesi iin oturduu yerde bzld. Ben itikten sonra ieyi ona
geirdim, o da koca ieyi kaldrmamak iin aznn kenaryla iti. Sonra bana
verince bu kez Mthuka'ya uzattm.
"Sonra," dedi. Mthuka.

"Kadnlardan biri kusunca," dedi Mwengi.
Mthuka ykn durumunu bildiinden arabay virajlarda ok dikkatle sryordu.
Genelde Mthuka ile aramda bir Masai kadn olurdu: Kendisini yol tutmadn
kantlam biri. Ve arka koltukta Ngui ile Mwengi arasnda da iki kadn snamaya
tabi tutulurdu. imdi hepimiz kadnn Keiti'nin yannda bouna oturduklarn
hissediyorduk, ilerinden biri benim kadar uzun boylu, ahane vcudu ve grdm
en souk ve en srarl ellere sahip nl bir gzeldi. ounlukla n koltukta Mthuka
ile benim aramda oturur ve benim elimi tutarken teki eliyle Mthuka'y hafife okar
ve yaptklarna bir tepki grd
takdirde ikimize de bakp glerdi. ok gzel bir teni olan klasik bir gzeldi ve
utanma diye bir ey bilmezdi. Ngui'nin de Mthuka'nm da kza gerekli ilgiyi
gsterdiklerini biliyordum. Ama kz beni merak ediyordu ve gzle grlebilen
tepkileri yaratmaya baylyordu; onu Manyattasna gitmek zere indirdiimizde
mutlaka biri de iner sonra da kampa kadar yayan dnerdi.
Ama bugn yolda ancak evremize bakyorduk ve babas Keiti hemen arkasnda
oturduu iin Mthuka bira bile iemezdi, ben de ahlak konularn dnyor ve
Mwengi ile bira iiyordum. ienin sarld ktta bir delik ap, Mthuka'ya ait olan
ksmn balad yeri iaretlemitik. Temel ahlak kurallarna gre en iyi
arkadalarmdan bu ikisi bu Masai kadnyla gidebilirdi ama ben bir Mkamba olarak
snama sresindeyken ve Debba ile birbirimize ciddi bir ilgi duyarken byle bir ey
yapmaya kalkrsam sorumsuz, ahlaksz ve ciddi olmayan bir insan olduumu
kantlam olurdum. Dier yandan istemediim bir el temasna gzle grnr bir
karlk gstermediim takdirde bu da herkes iin ok kt olurdu. Kabilemizin ahlak
kurallarnn bu aratrmalar Laitokitok seferlerini hep ho ve retici yapmaktayd,
ancak bunlar anlayana kadar geen sre ok sknt verici ve artc olurdu ve sen
de eer iyi bir Mkamba olmak* istiyorsan asla sklmaman ve ardn asla kabul
etmemen gerektiini renirdin.
Sonunda arabann arkasndan kadnlardan birinin midesinin buland bildirildi,
Mthuka'ya durmasn iaret ettim. Keiti'nin bu duraklamadan yararlanarak allar
arasna iemeye gideceini biliyorduk. O byk bir ciddiyetle gittiinde ben de ieyi
Mthuka'ya verdim, payn acele bitirip gerisini Mwengi ile bana brakt.
"Isnmadan iin."
Araba yine doldu ve yola koyulduk. Yolcularmz ke-
rede indirdikten sonra rma geip kamp yoluna girdik. Aalarn arasna bir impala
srs grnce Keiti'yle inip onlar evirmeye altk. Koyu yeillik nnde
krmzya alyordu hayvanlar. Ben sessiz denecek bir slk alarken gen bir erkek
impala dnp bakt. Soluumu tuttum, tetie hafife bastm ve boynunu krdm.
Dierleri allar arasna dalarken Keiti helal diyerek vurulan hayvana kotu.
Keiti'yle gitmediim iin hayvan Islami yntemlere gre kesip kesmediini
bilemiyorum, bunu vicdanna brakmtm ve vicdan Charo'nunki kadar kat deildi.
Ama Mslmanlar yznden impalay karmak istemiyordum, bu nedenle de onu

vurmak istemitim. O yzden esnek otlar zerinden geerek yanna yrdm. Oraya
vardmda Keiti hayvann boynunu kesmi, glmsyordu.
"Piga mzuri," dedi.
"Neden olmasn?" dedim. "Uchawi."
"Hapana uchawi. Piga mzuri sana."
10
AALARIN ALTI insan doluydu: parlak basma bartleri altnda gzelim
kahverengi yzleri, renkli boncuklardan geni kolye ve bilezikleriyle kadnlar her
yerdeydi. Shambadan byk davul getirilmi, z Srcler dier davulu
karmlard. Saat henz erkendi ama Ngoma ekillenmeye balyordu, insanlarn ve
hazrlklarn yanndan geip glgede durduk. Kadnlar ve ocuklar hayvanlarn
boaltlmasn seyre kotular. Tfei temizlemesi iin Ngui'ye verip yemek adrna
yrdm. Dadan sert bir rzgr estii iin adrn ii serindi.
"Btn souk biramz gtrmsn," dedi Miss Mary. ok daha iyi ve dinlenmi
grnyordu.
"Bir ie getirdim. antann iinde. Sen naslsn, sevgilim?"
"G.C. de ben de daha iyiyiz. Senin kurununu bulamadk. Sadece G.C.'ninkini
bulduk. Aslanm bembeyaz ve rlplakken o kadar soylu ve gzel ki. Sanki
canlym gibi onurlu yine. Laitokitok'ta elendin mi?"
"Evet. Btn ileri yaptk."
"Onu arla, Miss Mary," dedi G.C. "Ona evreyi gster ve rahat etmesini sala.
Daha nce Ngoma grmtn, deil mi?"
"Evet, efendim," dedim. "Bizim memlekette de vardr. Bunlara ok dknz."
"Amerika'da beyzbol denilen ey bu mudur? Ben onun bir oyun olduunu
sanyordum."
"Memlekette bizim Ngomalarmz halk danslar yaplan bir tr Harman Bayram'dr.
Sizin kriket oyununuza benzer sanrm."
"Olabilir," dedi G.C. "Ama bu Ngoma yeni bir ey. Danslar sadece yerliler
yapacak."
"Aman ne elence, baym," dedim. "Miss Mary dediiniz bu gzel gen bayan
Ngoma'ya gtrebilir miyim?"
"Ben daha nce bakasna sz verdim," dedi Miss Mary. "Ngoma'ya Av Korucular
Dairesi'nden Bay Chungo ile gideceim."
"Yok yle ey, Miss Mary," dedi G.C.
"Bay Chungo o atlet vcudu, bykl gen adam m, hani ort giymi de kafasna
devekuu ty takmaya alyor?"
"iyi bir insana benziyor, efendim. Av Korucular Daire-si'ndeki meslektalarnzdan
biri mi? Dorusu ok esasl adamlarnz olduunu sylemeliyim, baym."
"Ben Bay Chungo'ya m, o benim kahramanmdr," dedi Miss Mary. "Bana senin
yalanc olduunu ve aslana hi isabet ettiremediini syledi. Btn yerlilerin senin
yalanc olduunu bildiklerini, Ngui ile birka kiinin kendilerine srekli armaanlar
verdiin ve disiplin diye bir ey bilmediin iin seninle arkadam gibi

davrandklarn anlatt. Eve sarho geldiin o gn Paris'te o kadar paraya satn aldn
en iyi ban Ngui'nin nasl krdn da anlatt."
"Doru," dedim. "Chungo'yu Paris'te grdm hatrlyorum. Evet evet, hatrladm.
Evet."
"Hayr hayr," dedi G.C. dalgn bir tavrla. "Hayr. Bay Chungo olamaz. O yelerden
deil."
"Korkarm ki ye, efendim," dedim.
"Bay Chungo bana ilgin bir ey daha syledi. Kurunlarnda Kamba ok zehiri
kullamyormusun, onu sana Ngui yapyormu ve bu bir atta ldrme ii
zehirlenmenin etkisiymi. Kendi bacandan akan kandan zehirin ne hzla ilerlediini
gstermeyi teklif etti."
"Vay vay vay. Hanmn Ngoma'ya meslektanz Bay Chungo ile gitmesi uygun mu
sizce, efendim? Olabilir tabii, ama kendisi bir Memsahib'dir, efendim. Beyazlar
Yasas'na uymas gerekir."
"Ngoma'ya benimle gidecek," dedi G.C. "Miss Mary bize birer iki yap yoksa kalkp
ben yapacam."
"Neyse ki hl iki yapabilirim," dedi Miss Mary, "ikinizin de yle kt kt
bakmanza gerek yok. Bay Chungo iini ben uydurdum. Burada Papa ile
dinsizlerinden bakasnn da aka yapmas gerekir. Bu sabah saat kata kalktnz?"
"O kadar da erken deildi. Hl ayn gnde miyiz?"
"Gnler hep birbirlerine karp duruyor," dedi Miss Mary. "Bu benim Afrika
hakkndaki iirimde var."
Miss Mary Afrika hakknda byk bir iir yazyordu ama kimi zaman kafasnda
yarattklarn kda geirmeyi unutuyordu ve iir de rya gibi uup gidiyordu. Bir
ksmn yazmt ama onu da kimseye gstermiyordu. Afrika hakkndaki iirine
hepimiz inanyorduk ama ben yazsa daha iyi olacan dnyordum. O srada
hepimiz C. Day Lewis evirisinden Geor-gics'i okuyorduk. Kitaptan iki tane vard
ama ikisi de hep kayboluyor ya da brakld yer hatrlanmyordu. Mantovan'da
bulduum tek kusur, gayet normal zekdaki insanlarda bile byk iirler yazacaklar
duygusunu yaratmasyd. Dante sadece delilerde byk iirler yazacaklar duygusunu
uyandrrd. Bu doru deildi kukusuz, ancak zellikle Afrika'da hemen hemen
hibir ey doru deildi. Afrika'da bir ey sabahn ilk
fj
nda gerek ve le saatinde yalandr ve gnete kavrulan l tuz ovas tesinde
grdnz o yeilliklerle evrili glden faz- | la bir sayg duymazsnz ona. O ovada
sabah yrmsnzdr ve orada yle bir gl olmadn biliyorsunuzdur. Ama
imdi mutlak gerek, gzel ve inanlr olarak oradadr ite.
"Bu gerekten iirde var m?" diye sordum Miss Mary'ye.
"Elbette."
"O zaman bir trafik kazasna benzemeden hemen yaz."
"insanlarn aslanlarn vurduun gibi iirlerini de berbat J etmeye hakkn yok."

G.C. sklm bir renci gibi bakt yzme. "Eer istiyor- f san benim Georgics'imi
buldum," dedim. "Louis Bromfield'in f nsz olmayan. Zaten ikisini birbirinden
yle ayryorum."
"Benimkinin stnde adm yazar."
"Ve de Louis Bromfield'in nszyle."
"Bromfield de kim?" diye sordu G.C.
"Amerika'da ok iyi tannan, iftlii olan bir adam. Ohio' da. iftlik konusunda
tannd iin Oxford niversitesi kendisine bir nsz yazdrtm. Sayfalar evirince
Virgil'in iftliini, Virgil'in hayvanlarn ve Virgil'in insanlarn ve hatta imdi pek
hatrlayamadm ama kendi aksi ve sert yzn gryor gibi oluyor. Eer iftiyse
sert olmal sanrm. Her neyse Louis onu grebiliyor ve bunun her okur iin bir
byk ve ebedi iir ya da iirler oluturduunu sylyor."
"Bu benim Bromfield'in nsz olmayan kopyam olmal," dedi G.C. "Onu
Kajiado'da braktn sanrm."
"Benimkinin iinde adm yazldr," dedi Miss Mary.
"Gzel," dedim. "Ve senin Up-Country Swabili'inde de adn yazl ve o imdi benim
arka cebimde, sayfalan terden bir- i birine yapm. Sana benimkini veririm, adn
ona yazarsn."
"Ben seninkini istemiyorum. Ben benimkini istiyorum. Neden yle tere batrdn da
mahvettin kitabm?"
"Bilmem. Herhalde Afrika'y yok etme planmn bir parasyd. Ama al. Sana
temizini alman tavsiye ederim."
"Bunda orijinalinde olmayan, benim yazdm eyler ve notlar vardr."
"zr dilerim. Sabah karanlkta yanllkla cebime sokmu olmalym."
"Sen hibir eyi yanllkla yapmazsn," dedi Miss Mary. "Bunu hepimiz biliriz.
Btn gn Bilinmeyen Dilde konuacana ve sadece Franszca kitaplar okuyacana
Swahili alsan ok daha iyi edersin. Franszca okuyabildiini hepimiz biliyoruz.
Franszca okumak iin ta Afrika'ya gelmek gerekli miydi?"
"Belki. Bilemiyorum, lk kez elimde tam bir Simenon serisi var ve Ritz'in uzun
pasajndaki kitapdaki kz hepsini bulup gndermekle ok byk bir iyilik
yapmt."
"Sonra onlar Tanganyika'da Patrick'te braktn. Bir iki tanesi dnda. Onlar
okuyacaklarn m sanyordun?"
"Bilmiyorum. Pat da baz bakmlardan benim gibi esrarengiz bir insandr. Okuyabilir
de okumayabilir de. Ama kars Fransz olan bir komusu var ve o memnun olacaktr.
Hayr. Pat o kitaplar okur."
"Sen Franszcay gramerine uygun olarak konumay rendin mi?"
"Hayr."
"Sende hi umut yok."
G.C. kalarn atarak bakt yzme.
"Hayr, hl umudum var," dedim. "Umudum kalmad gn bunu bileceksiniz."

"Umut edecek neyin var? Ruhsal pasakllk m? Bakalarnn kitaplarn almak m?
Bir aslan hakknda yalan sylemek mi?"
"Bu bir tr tekrar. Yalan de bitsin."
"imdi yatyorum uykuya. Yatmak fiilini ek; ve kiminle Ve ne gzel olabileceini.
"Beni her sabah ve her akam ek Ve ate, yamur yok, mum yok Da sen
uyurken yakn ve souk.
"Kara aa dizisi porsuk deil
Ama kar yine de kar
Bana bir kere de karn ekimini yap
"Ve dan neden yaklatn Ve neden uzaklatn.
"ek beni ekilebilir ak."
Virgil'i dnen insanlarla byle konumak ho deildi, ama o srada le yemei
geldi. Yemek her anlamazlkta atekestir ve onu yiyenler bir zamanlar yasalardan
kaanlarn kiliseye sndklar gibi gvenlik iindedirler. Biz de yemeimizi yedik
ve kavgamz unuttuk ve Miss Mary yemekten sonra biraz kestirmeye gitti, ben de
Ngoma'ya gittim.
Bu Ngoma da btn dier Ngomalar gibiydi, ancak iz Srcler byk bir aba
gstermilerdi; her ey ok gzel ve hotu. Bacaklarnda ortlar, balarnda drder
devekuu ty olduu halde dans ediyorlard. Tylerden ikisi beyazd, ikisi pembeye
boyanmt ve bunlar balarna mein kaylar ve teller kullanarak sk sk
balamlard. Dans etmek iin ngrakl hamallar vard ve gayet gzel ve disiplinli
dans ediyorlard. davul vard ve bazlar da bo petrol varilleri ve tenekeleri
alyorlard. Drt klasik dansn yan sra drt tane de o an-
da yaratlm dans sergilenmekteydi. Gen kadnlar, gen kzlar ve ocuklar daha
sonraki danslara katlacaklard. Hepsi dans ediyordu ama ifte sra danslarna sra
ancak ikindi saati gelecekti. ocuklarn ve gen kzlarn danslarndan Shambada
daha kaba Ngomalara alkn olduklar grlyordu.
Miss Mary ve G.C. geldiler, renkli fotoraflar ektiler; herkes Miss Mary'yi kutlad
ve elini skt, z Srcler eviklik gsterileri yaptlar. Biri yere ince kenar yukar
gelmek zere madeni bir paray yarsna kadar gmd. Sonra elleri zerine kalkt,
tekerlek gibi dnerken bir tek harekette, dnn kesmeden paray dileriyle tutup
kard. Hareket ok gt ve iz Srclerinin en gls, en evii ve en kibar
bunu ok gzel yapt.
Ben ounlukla glgede oturuyor ve bo petrol varillerinin birinin zerinde elimle
tempo tutarak dans edenleri seyrediyordum. Muhbir boynunda taklit Paisley al,
banda ftr apkasyla gelip yanma meldi.
"Neden zgnsn byle, kardeim?" diye sordu.
"zgn deilim."
"zgn olduunu herkes biliyor. Neeli olmalsn. Nianlna bak. Ngoma Kraliesi
o."
"Elini davuluma koyma. Sesini bozuyorsun."

"ok iyi davul alyorsun, kardeim."
"Hi alamyorum. Sadece bir zarar vermiyorum. Sen neden zgnsn?"
"Bwana Korucu benimle ok sert konutu ve beni kovdu. O kadar byk
almalarmdan sonra bana burada hibir ey yapmadm syledi ve imdi de
kolaylkla ldrlebileceim bir yere gnderiyor beni."
"Her yerde ldrlebilirsin."
"Evet. Ama burada sana yararlym ve lrsem mutlu lrm."
Dans giderek hzlanyordu. Debba'nn dans etmesini seyretmeyi severdim ama
gremedim. Bu kadar basitti ite ve bu tr baleden holananlarn hepsinin bana
gelebilir diye dndm. Petrol varili davullarnn ucunda dans ettii iin bana
gsteri yaptn biliyordum.
"ok gzel bir kz," dedi Muhbir. "Ve de Ngoma Krali-l esi."
Dansn sonuna kadar almaya devam ettim, sonra yeili robunu giymi olan Nguili'yi
bulup kzlara Coca-Cola verilme-1 sini syledim.
Muhbir'e, "adra gel," dedim. "Hastasn, de mi?"
"Gerekten yksek ateim var, kardeim. l de bak."
"Sana biraz Atabrine vereyim."
Mary hl resim ekiyordu ve kzlar masa rtlerine benzeyen earplarn geren
gsleriyle dimdik duruyorlard. Mthuka kzlarn bir ksmn toplamaya alyordu,
onun Debba'nn iyi bir resmini ekme peinde olduunu biliyordum. Onlar seyrettim
ve Miss Mary'nin nnde duran Debba'n utandn, baklarn nasl yere indirdiini
ve dimdik durduunu grdm. Benim yanmda gsterdii o kstahlktan eser yoktu
ve tam bir asker gibi hazrolda duruyordu.
Muhbir'in dili tebeir tozuna bulanm gibiydi ve diline kakla bastrdmda
boaznn gerisinde sar bir leke grdm. Dilinin altna dereceyi sokunca ateinin
krka km olduunu anladm.
"Hastasn Moruk Muhbir," dedim. "Sana penisilin ile pe-nisilinli pastil vereceim ve
arabayla evine gndereceim."
"Hasta olduumu sylemitim, kardeim. Ama kimsenin umurunda deil. Bir iki
iebilir miyim, kardeim?"
"Ben penislin aldmda bir zarar olmamt. Boazna da iyi gelebilir."
"Mutlaka gelir, kardeim. Artk hasta olduuma gre Bwana Korucu beni burada
senin hizmetinde brakr m?"
"Hasta olduun srece bir ie yaramazsn. Belki de seni Kajiado'daki hastaneye
gndersem daha iyi olacak."
"Hayr, ltfen, kardeim. Sen beni burada iyiletirirsin, ben de her acil durum iin
hazr olurum, senin gzn, kulan ve savata sa elin olurum."
Tanr bize yardmc olsun, diye dndm ama bu fikirlere ne ila ne iki
almamken ve herhalde anjin olmuken kaplyordu. Sadece laf bile olsa morali iin
iyiydi herhalde.

Rose's Lime Juice ve viskiyle yaptm yarm kadeh karm boazn rahatlatrd,
daha sonra penisilinle pastilleri verip evine gtrecektim.
iki boazn rahatlatt gibi morali de bir anda dzeldi.
"Ben bir Masaiyim kardeim. lmden korkmam. lmden nefret ederim. Beni
Bwanalar ve Somalili bir kadn mahvetti. Her eyimi ald o kadn: malm,
ocuklarm ve erefimi."
"Bunu daha nce de anlatmtn."
"Evet ama imdi sen bana mzra aldndan beri yaama yeniden baladm. Sen
genlik getiren ilac getirtiyorsun, deil mi"
"Geliyor. Ama genliini ancak genlik varsa getirebilir."
"Var, sana yemin ederim, kardeim, iime dolduunu hissediyorum."
"Aferin."
"Belki. Ama genlii de hissediyorum."
"Sana imdi ilacn vereceim, sonra da evine gtreceim."
"Hayr, ltfen, kardeim. Ben Dul Kadn'la geldim ve o eve benimle dnmeli. Eve
gitmesi iin henz ok erken. Son Ngoma'da onu gn kaybettim. Onu
bekleyeceim ve sonra kamyon giderken onunla gideceim."
"Yatmalsn sen."

"Dul Kadn' beklemem daha iyi olur. Bir Ngomann bir kadn iin ne kadar tehlikeli
olduunu bilemezsin."
Bunun nasl bir tehlike olduunu tahmin edebiliyordum ama Muhbirin o berbat
boazla konumasn da istemiyordum. "
"ilatan nce bir kadeh daha iebilir miyim?"
"Olur. Tbben bir zarar yok sanrm."
Bu kez ikisine eker de kattm. Dul Kadn' beklemesi ok uzun srebilirdi ve az
sonra gne batnca hava souyacakt.
"Birlikte byk iler yapacaz, kardeim," dedi Muhbir.
"Bilemem. Daha nce hazrlk olarak ayr ayr byk iler yapmamz daha iyi olmaz
m?"
"Sen byk bir i syle, ben yapaym."
"Boazn iyileince sana byk bir i dnrm. imdi kendim yapmam gereken bir
sr kk iim var."
"Kk bir iinde 'sana yardm edebilir miyim, kardeim?"
"Bunlarda olmaz. Bunlar yalnz yapmalym."
"Kardeim, birlikte byk iler yaparsak beni de seninle Mekke'ye gtrecek misin?
"
"Bu yl Mekke'ye gitmeyebilirim."
"Ya gelecek yd?"
"Allah isterse."
"Kardeim, Bwana Blixen'i hatrlyor musun?"
"Hem de ok iyi."

"Kardeim, ok kimse Bwana Blix'in ldnn doru olmadn sylyor.
Alacakllarnn lmelerine kadar ortadan kaybolmu ve onlar ldnde Bebek sa
gibi dnyaya dne-cekmi. Bebek sa teorisi gibi yani. Gerek Bebek sa olarak
deil. Bu doru olabilir mi?"
"Bence byle bir ey doru olamaz. Bwana Blix gerek-
ten ld. Arkadalarm onu karda kafas krlm olarak grmler."
"Pek ok byk adam ld. Geriye ok azmz kald. Kardeim, senin dininde banz
olan bir byk olduunu sylediler. Kim o?"
"Ona Muhteem Gitchi Manitou deriz. Ama gerek ad o deildir."
"Anladm. O da Mekke'ye gitti mi?"
"Seninle ben pazara gidermiiz ya da bir dukaya girermi-iz gibi gider o Mekke'ye."
"Senin dorudan doruya onu temsil ettiin hakknda duyduklarm doru mu?"
"Ona layk olduum srece."
"Ama onun yetkilerine sahip misin?"
"Sen bunu soramazsn."
"Cahilliimi bala, kardeim. Ama o senin araclnla m konuuyor?"
"Eer isterse benim araclmla konuabilir."
"Peki ya..."
"Sorma."
"Ya da..."
"Sana penisilin vereceim ve sonra gideceksin," dedim. "Bir yemek adrnda dinden
konumak uygun deildir."
Muhbirin azdan verilen penisiline gveni yoktu, ama byk ine karsnda
cesaretini gsterememekten doan d-knkl da olabilirdi bu. Ama ilacn ho
tadn sevdi ve iki ka byk bir keyifle iti. Zehirlenmi olabileceini dnerek
ve bir Ngomada neler olaca bilinemeyecei iin iki kak da ben itim.
"Lezzeti bu kadar gzel olan ey gl olabilir mi, kardeim?"
"Byk Manitou da bunu kullanyor," dedim.
"Allahn istedii olur," dedi Muhbir. "iede kalan ne zaman ieceim?"
"Sabah uyandn zaman. Gece uyanrsan bu pastilleri emersin."
"Daha imdiden iyiletim, kardeim."
"imdi git de Dul Kadn' kolla bakalm."
"Gidiyorum."
Bu arada davullarn gmbrtsn, ayak bileklerine taklan ngraklarn seslerini ve
ddklerin flendiini duyuyorduk. Ben elence ya da dans havasnda olmadmdan
Muhbir gidince bir Gordons cin ile Campari'yi kartrdm, zerine biraz soda
ekledim. Azdan aldm iki doz penisilinle bu iki iyi giderse bilimsel olarak
olmasa bile bir ey kandanm olacakt. Ama ilala ikinin gayet iyi uyutuklarn ve
hatta davul seslerinin daha netletiini syleyebilirim. Polis ddklerinin daha keskin
olup olmadklarna kulak verdim ama onlarda bir deiiklik ayrt edemedim. Bunu
iyiye iaret olarak kabul edip su torbas iinde souk bir ie bira buldum ve

Ngomaya dndm. Biri beni varil davulumu almakta olduundan srtm dayayacak
iyi bir aa bulup oturdum. Dostum Tony hemen yanma geldi.
Tony ok esasl bir insan ve en iyi dostlarmdan biriydi. Kendisi Masaiydi ve Tank
Alay'nda avuluk yapm olan gayet yetenekli ve cesur bir askerdi, ingiliz
ordusundaki tek Masai deilse bile, en azndan tek Masai avutu. Avclk Daire-
si'nde G.C.'nin yannda alrd; iyi bir usta, sadk ve her zaman neeli bir insand,
iyi ingilizce, kusursuz Masaice ve doal olarak Swahili, biraz Chagga ve biraz da
Kamba konutuu iin G.C.'ye hep gpta ederdim. Ksa ve arpk bacaklar, geni ve
gl gs, kollar ve kaln boynuyla hi de Masaiye benzemezdi. Ona boks
yapmasn retmitim, sk sk dvrdk ve ok iyi arkadatk.
"ok gzel bir Ngoma, efendim," dedi Tony.
"yle. Sen dans etmiyor musun, Tony?"
"Hayr, efendim. Bu bir Kamba Ngomas."
imdi gayet karmak bir dansn ortasndaydlar ve gen kzlar da kalkm, ok
youn iftleme figrleri yapyorlard.
"ok gzel kzlar var. En ok hangisinden holanyorsun, Tony?"
"Siz hangisinden holanyorsunuz, efendim?"
"Ben karar veremedim. Gerekten gzel drt kz var."
"Sadece bir tane ok gzel var. Kimden sz ettiimi anladnz m, efendim?"
"Gzel kz, Tony? Nereli?"
"Kamba Shambasndan, efendim."
Gerekten en iyisiydi ve en iyisinden de iyiydi, ikimiz de onu izlemeye baladk.
"Miss Mary ile Yzba Av Korucusu'nu grdn m?"
"Evet, efendim. Az nce buradaydlar. Miss Mary'nin aslann ldrdne ok
sevindim. Bu sabah ona bir Masai atasz sylemitim. Size anlatt m?"
"Hayr, Tony, sanmyorum."
"yle dedim: 'Byk bir aslan ldnde sessizlik byk olur.'"
"ok doru. Ngomann grltsne ramen imdi ortalk ok sessiz."
"Bunu siz de fark ettiniz mi, efendim?"
"Evet. iimde sabahtan beri bir sessizlik var. Bira ister misin?"
"Teekkr ederim istemem, efendim. Bu gece boks var m?"
"Sen istiyor musun?"
"Eer siz isterseniz, efendim. Ama deneyecek pek ok yeni gen var. Yarn Ngoma
olmadndan, daha iyi yaparz."
"istersen bu gece olsun."
"Yarn belki daha iyi olur. Delikanllardan biri ok iyi deil. Kt deil. Ama iyi de
deil. Bilirsiniz hani."
" Kasaba delikanls m? "
"Biraz, efendim."
"Boks yapmasn biliyor mu?"

"Hayr, ama epey hzl."
"Vuruyor mu?" "Evet, efendim."
"imdiki dans ne byle?"
"Yeni boks dans. Bakn, sizin rettiiniz gibi sol engel atyorlar."
"Benim rettiimden daha iyi."
"En iyisi yarn, efendim."
"Ama sen yarn gideceksin."
"Unutmutum, efendim. Ltfen beni balayn. Byk aslan ldnden beri
unutkan oldum. Dndmzde yaparz. imdi gidip kamyona bakaym."
Ben de Keiti'yi aramaya ktm ve dans edenlerin orada buldum. ok neeliydi.
"Ltfen hava kararnca hepsini kamyonla gnder," dedim. "Mthuka da av arabasyla
birka kere gider gelir. Memsa-hib yorgun, erken yiyip yatarz artk."
"Ndio," dedi.
Ngui'yi buldum. Alaca karanlkta alayl bir sesle, "Jambo Bwana," dedi.
"Jambo tu," dedim. "Sen neden dans etmedin?"
"Yasalar ok sk," dedi."Benim dans gnm deil."
"Benimde."
O gece neeli bir yemek yedik. A Mbebia aslan pirzolas yapmt ve pek nefisti.
Eyllde ilk aslan pirzolay yediimizde bir tartma olmu, bunun barbarca bir ey
olduu sy-
lenmiti. imdi bunlar herkes yiyor ve pek leziz olduunu kabul ediyordu. Et sr
eti kadar beyaz, yumuak ve lezzetliydi.
"Bunu Milano'da iyi bir lokantadaki cotoletta'dan ayrt edecek biri olduunu
sanmyorum ve bu et daha da gzel," dedi Mary.
ilk aslan derisi soyulduunda etin iyi olacan anlamtm. O gnlerde silah
taycm olan Mkola bana aslan pirzolasnn yenebilecek en iyi et olduunu
sylemiti. Ama o sralarda beni hi olmazsa yarm pukka Sahib yapmaya alan
Pop'un disiplini altndaydm ve bir para kesip adan piirmesini isteyecek cesareti
bulamamtm. Ama bu yl ilk aslan ldrdkten sonra Ngui'ye pirzolasn almasn
sylediimde durum farklyd. Pop bunun barbarca olduunu ve kimsenin aslan
yemediini sylemiti. Ancak bu birlikte yapacamz son safariydi ve ikimiz de
yapm olduklarmzdan ok yapmam olduumuz eylerin pimanln
duyuyorduk, o yzden de Mary, Mbebia'ya pirzolalar nasl hazrlayacan
gsterirken Pop sadece gstermelik bir itirazda bulunmutu. Sonra o gzel koku
ortaya yayldnda ve etin nasl sr eti gibi kesildiini ve bizim ne kadar zevk
aldmz grnce o da tatm ve ho-lanmt.
"Amerika'da Rocky Dalan'nda avlanrken ay eti yedin. Domuz eti gibi ama daha
lezzetli. Domuz yiyorsun ve domuz bir aydan da aslandan da daha pis eylerle
beslenir."
"Benimle dalga geme," demiti Pop. "Lanet eyi yiyorum ite."
"iyi de mi?"
"Evet, iyi. Ama benimle dalga geme."

"Bay P, ltfen biraz daha aln," demiti Mary. v
"Pekl, biraz daha alacam. Ama ben yerken yle gznz dikip bakmayn."
Mary ile ikimizin de sevdii ve benim gne kadar tand-
k 228 ERNEST HEMINGWAY
m insanlar iinde en sevdiim kii olan Pop hakknda konumak kolayd. Mary,
Byk Ruaha nehri civarnda avlanmak iin gittiimizde Tanganyika'ya kadar olan o
uzun yolda Pop'un kendisine syledii baz eyleri anlatt. Bu hikyeleri dinlemek ve
anlatmad eyleri hayal etmek Pop'un orada olmas gibiydi ve onun, yokluunda
bile g olan durumlar d-zeltebildiini dndm.
Sonra aslan da yemek, onunla son olarak bu kadar yakn olmak ve de etinin lezzetli
olmas da ok hotu.
Mary gece yorgun olduunu syleyip kendi yatanda yatt. Ben bir sre uyank
kaldm, sonra gidip atein bana oturdum. Koltukta oturmu atee bakarken Pop'u,
onun lmsz olmamasnn ne kadar znt verici bir ey olduu ve eski gnlerde
olduu gibi drt ortak eyimiz olmasnn bizim iin ans sayldn, birlikte
olmann, konumann ve akalamann mutluluunu dndm ve uyuyakaldm.
11
SABAH ERKENDEN yrye ktmda Ngui'nin otlar arasnda ne kadar hafif
admlarla yrdne bakar ve karde olduumuzu aklmdan geirirken Afrika'da
beyaz olmak bana ok aptalca bir ey gibi geldi ve yirmi yl nce bir Mslman
misyonerinin konumasn dinlemeye gtrldm hatrladm. Adam biz
dinleyicilerine kara bir tenin avantajlarn ve beyaz adamn renginin dezavantajlarn
anlatmt. Ben melez saylacak kadar gneten yanmtm o sralarda.
yle demiti Misyoner: "Beyaz Adama bakn. Gnete dolanca lr. Vcudunu
gnete brakrsa yaralar iinde kalp ryene kadar yanar. Zavall hep glgede
durmak zorundadr ve ertesi sabah gnein douunun dehetiyle yzyze gelmemek
iin kendini ikiyle mahveder. Beyaz Adama ve onun mwanamukilerine,
memsahiblerine bakn. Kadn gnee karsa vcudunu kahverengi lekeler kaplar;
czzamn habercisi lekeler. Eer gnete kalmaya devam ederse ateten gemi biri
gibi derisi soyulup dklr."
Bu gzel sabahta, Beyaz Adamn aleyhine olan o vaaz daha fazla hatrlamamaya
altm. Aradan o kadar ok zaman gemiti ki, ok renkli yerlerini unutmutum
ama unutmadm bir ey vard ve o da Beyaz Adamn cennetiydi: Ve o da korkun
dininin kendisini elindeki sopalarla yerdeki kk be-
yaz toplara vurmaya ya da daha byk kara toplan byk gllerde balk avlanan
alara sokmak iin oradan oraya komaya ve gne batnca da kulbe ekilip alkolle
kendini yok etmeye ve eer wanawakisi orada deilse Bebek isa'ya kfrler
yadrmaya yneltmesiydi.
Ngui ile bir kobrann yuvasnn olduu bir alln yanndan daha getik. Kobra ya
hl deliine dnmemiti ya da adres brakmadan ekip gitmiti, ikimiz de byk
ylan avclar deildik. Ylanlar zerine basldnda srlar ve atlan srdklarndan
ylan avcl Beyaz Adamn saplantlanndan biriydi. Pop'un iftliinde kobra olsun,

engerek olsun ylan bana on ilin dl verilirdi. Para iin ylan avlamak bir insann
alalmasnn son snnyd. Kobralann ok hzl ve evik hareketli yaratklar
olduklann ve girilemeyecek kadar kk delikleri olduunu bilir ve bu konuda
akalar yapardk. Kuyruklar stnde ykselen ve at stndeki zavall smrgecileri
ya da yiit Av Korucularn kovalayan amansz marabalar hakknda anlatlanlar
dinlemitik, ancak bu hikyeler, zel adlar olan suaygrlannn su bulmak iin
yzlerce mil kurak araziyi szde atklan ve ylanlann ancak incil'de grlen
marifetleri olduu gneye ait olduklanndan bizi pek etkilemezdi. Hepsi de saygn
olan kiiler tarafndan yazldklarndan bunlarn doru olmalar gerektiini bilirdim
ancak o ylanlar bizim ylanlara benzemezlerdi ve Afrika'da ancak insann kendi
ylanlar nemliydi.
Bizim ylanlar ekingen veya aptal ya da esrarengiz ve glydler. Ylan avlamada
gsterdiim heyecan herhalde Miss Mary dnda kimseyi aldatmazd ve G.C.'ye
tkrdnden beri hepimiz, tkren kobrann dmanlarydk. Bu sabah kobrann
deliine dnmediini grnce Ngui'ye onun herhalde Tony'nin dedesi olduunu ve
kendisine sayg duymamz gerektiini syledim.
Ylanlar Masailerin atalar olduklar iin Ngui buna pek sevinmiti. Ylann, Masai
Manyattasndaki sevgilisinin de atas olabileceini syledi. Kz uzun boylu ve
gzeldi ve gerekten ylan andrr bir havas vard. Ngui neelendii ve yasad
aknn olas soyu konusunda dehete dt srada kendisine Masai kadnlarnn
ellerinin ve zaman zaman da vcudarnn baka ksmlarnn soukluunun ylan
kanndan gelmelerinden kaynaklanp kaynaklanmadn sordum. nce bunun
imknsz olduunu syledi; Masailer hep yleydi. Sonra Dan kahverengi buruuk
etekleri ve yksekteki karlar altnda, sarmtrak yeil yksek aalann eliinde
kampa doru yrrken ve kamp deil de sadece aalarn tepeleri grnmken
bunun doru olabileceini syledi, italyan kadnlannn ellerinin hem scak hem
souk olduunu syledi. El soukken birden bir kaynak kadar scak olurdu ve eer
insan unutmamsa bazen de scak kaynak kadar yakc olduklarn hatrlayabilirdi.
Onlarn da Masailerden fazla bubolar, yani iliki cezalandrlmas yoktu. Belki de
Masailerde ylan kan vard. Bir daha ylan ldrdmzde kann yoklayp bunu
reneceimizi syledim. Ylanlar benim iin olduu kadar Ngui iin de antipatik
olduklanndan o gne kadar ylan kanna dokunmu deildik. Ancak bunu yapmaya
ve eer tiksintilerinin stesinden gelebilirlerse tekilere de yaptrmaya karar verdik.
Bu her gn yaptmz antropolojik aratrmalar iindi ve yrmeye devam edip
gerek bu sorunlar gerekse de antropolojinin byk ilgi alanyla btnletirmeye
altmz kendi kk sorunlarmz konuurken gnein ilk klarnn parlak
koyu yeil ve altn rengine dntrmeye balad san ve yeil aalarn altndaki
kampn adrlarn grdk. Yerlilerin bulunduu taraftan dumanlar ykseliyor, iz
Srcler adrlarn skyorlard ve G.C. elinde bir ie bira, tahta masann banda
oturmu kitap okumaktayd.

Ngui tfeimi ald, omzundaki eski iftenin yanna geirdi, ben de atee doru
yrdm.
"Gnaydn, General," dedi G.C. "Erkencisin."
"Biz avclarn yaammz gtr, iki ayamzn stnde avlanrz ve her ey hep
aleyhimizedir."
"Bir bira i bakalm."
ieyi evirip kpklerin yatmasn bekleyerek kadehi tepeleme doldurdu.
"eytan tembellere yapacak i bulur," dedim. Kehribar rengi bir damlann bir n
ucu gibi asl kald kadehi kaldrp dkmeden dudaklarma gtrdm.
"Baarsz bir avc iin hi fena deil," dedi G.C. "Titremeyen eller ve kan anana
dnm gzler: ite ngilteremizi byk yapan eyler."
"Tanrnn emri olarak iiyoruz," dedim. "Atlantii getin mi?"
"irlanda zerinden getim," dedi G.C. "Mthi bir yeil. Le Bourget'nin klar
neredeyse grnmek zere. Umay reniyorum, General."
"Bunu daha nce ok syleyen oldu. Btn i nasl uacanda."
"Kalkp uacam ite."
"iki ayann zerinde ve her ey aleyhindeyken mi?" ; "Hayr. Uakla."
"Uak daha salamdr herhalde. Bu ilkeleri yaama tayacak msn, evladm?"
"i biran, Billy Graham," dedi G.C. "Ben gittikten sonra ne yapacaksn, General?
Sinir krizleri geirmezsin umarm. Buna gcn vardr inallah. Kanattan yardm
reddetmek iin ge deil henz."
"Hangi kanattan?"
"Hangisi olursa. Aklmda kalan birka askeri terimden
biri ite. Onlara kanadm gstermeyi reddederdim. Gerek yaamda hep bir savunma
kanad oluturursun."
"Mon flanc gauche est protege par ne colline," dedim gayet iyi hatrlayarak. "J'ai le
mittrailleuses bien places. Je me trouve tree bien ii et je reste."
"Yabanc bir dile snyorsun," dedi G.C. "Bir tane daha doldur da sonra gidip
benim haydutlarn yaptklarna bir bakalm ve o l iini bitirelim."
"Sen hi Sergeant Shakespeare'i okudun mu?"
"Hayr."
"Ben sana bulurum. Bana da Duff Cooper verdi. O yazd zaten."
"Anlar m?"
"Hayr."
Entebbe Havaalan'na inen Cometlerin Nairobi'ye getirdii o ince kda baslm
gazetelerden biri olan Reminiscen-ces'i okuyorduk. Kitabn gazetede tefrika
edilmesinden pek holanmamtm. Ama Sergeant Shakespeare'i de beenmitim,
yannda kars olmad iin Duff Cooper' da. Ama Reminis-cences'de kadndan o
kadar ok ey vard ki okumaktan vazgemitim.
"G.C. sen anlarn ne zaman yazacaksn?" diye sordum. "Yallarn gemii
unuttuklarn bilmiyor musun?"
"Yazmay pek dnmedim dorusu."

"Yazmalsn. Eskilerden ok kii kalmad, ilk gnlerden balayabilirsin. Far Away ve
Long Ago in Abbyssinia ile balayabilirsin. niversite ile Londra'daki bohem
gnlerini anlat ve Avrupa'y atla A Youngster with the Fuzzy Wuzzies'e ge, sonra
da hl hatrlyorken Av Korucusu olarak ilk gnlerine gel."
"Senin An Unwed Mother on the Italian Front'da bir ceviz tahtasndan yonttuun o
esiz stili kullanabilir miyim?" di-
ye sordu G.C. "Under Two Flags dnda kitaplarnn en iyilerini hep beenmiimdir.
O senindi, deil mi?"
"Hayr. Benimki The Death of a Guardsman"di."
"O da iyi kitapt," dedi G.C. "Sana daha nce sylememitim ama yaamma o kitab
rnek almmdr. Annem okula gittiimde vermiti onu bana."
"Bu lm iini ciddiye almak istiyor olamazsn," dedim.
"Gayet ciddiyim."
"Tarafsz tank alalm m?"
"Tarafsz yok ki. Biz kendimiz yaparz."
"Gidelim o halde. Miss Mary hl uyuyor mu, bir bakaym da."
Mary uyuyordu, ayn imiti ve daha iki saat uyuyacak gibi grnyordu.
Dudaklar kapal, yasta yaslanm yz fildii kadar beyazd. Rahata soluk alp
veriyorsa da, ban kprdatmasndan rya grd belliydi.
Ngui'nin ast aa dalndan tfeimi aldm ve Land Rover'daki G.C.'nin yanna
oturdum. Eski izlerin stnden giderek Miss Mary'nin aslan vurduu yeri bulduk.
Herhangi bir eski sava alannda da olaca gibi pek ok deimiti ama biz yine
onun, G.C.'nin ve sol tarafta da benim bo kovanlarmz bulduk. Birini alp cebime
koydum.
"imdi aslann vurulduu yere gideceim, sen dz biz izgi olarak admlarsn."
Sabahn ilk klarnda kumral salar parldayarak arabayla giderken kocaman kpek
dnp bana bakt, sonra ban dimdik ileri evirdi. Land Rover bir daire izip sk
aaln ve alln bu yannda durduunda bo kovanlarn en soldakinin nne
ayam yerletirip admlamaya baladm. Tfei dipiinden tutmu, omzuma
dayamtm. Yola karken Land Rover ok kk grnyordu, ri kpek arabadan
atlamt, G.C. de dolayordu. Onlar da ok kk grnyorlard ve
kimi zaman kpein sadece bayla boynunu grebiliyordum. Land'Rover'a gelince
aslann ilk dt yerdeki eik otlarn nnde durdum.
"Ka adm?" diye sordu G.C. Syledim. Ban sallad. "Jinny iesini getirdin mi?"
"Evet."
ikimiz de itik.
"Ka metreden ate edildiini asla kimseye sylemeyeceiz," dedi G.C. "Sarho
olsak da olmasak da."
"Asla."
"imdi kilometre gstergesini ayarlayacaz, sen dz bir izgi zerinde arabay oraya
kadar sreceksin, ben admlayaca-gn."

Hesaplarmz arasnda bir iki admlk ve kilometre gstergesiyle bizim aramzda da
bir o kadar fark vard. Sonunda drt admn kartp attk. Sonra da Daa bakarak ve
bir daha Noel'e kadar birlikte avlanmayacamz iin hznlenerek kampa dndk.
G.C. ile adanlan gittikten sonra Miss Mary'nin hznyle babaa kalmtm. Aslnda
Miss Mary ve kamp ve kendi insanlarmz ve herkesin Kibo dedii koca Kilimanjaro
da ve btn hayvanlar ve kular ve ieklenmi ayrlar ve iekleri yemek iin
topran altndan kan solucanlar olduu iin yalnz saylmazdm. Sonra solucanlar
yiyen kahverengi kartallar vard ve tavuklar kadar oktular. Uzun kahverengi tyden
pantolonlar giyen kartallarla teki beyaz bal kartallar tavuklarla birlikte solucanlar
yer dururlard. Solucanlar btn kular arasnda bir atekes salamlard ve btn
kular birlikte ee-lenirlerdi. Avrupa leylekleri byk srler halinde solucanlar
yemeye gelirlerdi ve beyaz ieklerle gzalabildiine kapl bir
ayrda saysz leylek olurdu. Kartallar Miss Mary iin, benim iin tadklar anlam
tamadklarndan Miss Mary'nin hzn kartallara direniyordu.
Miss Mary bizim kendi dalarmzda bir geidin stndeki ard all altnda
.22'lik bir tfekle, ay ldrlene kadar ay yemi olan at leinin zerine kartallarn
konmasn beklemi deildi. At lei imdi kartal yemiydi ve sonra yine ay yemi
olacakt. Onlar ilk grdnde kartallar ok ykseklerde uuyorlard. Sen daha hava
aydnlanmamken alln altna girmi ve geidin kar tarafndan gne
ykseldiinde kartallarn geliini grmtn. st kayalk ve evresinde allklar
olan bir tepeydi. Arazi ok yksekti ve bir kere oraya ktktan sonra gerisi kolayd
ve kartallar, allarn altnda yatmak yerine ayakta dursaydn grecein karl dalara
ok uzaklardan gelmilerdi. kartal vard ve de dnyorlar, kendilerini hava
akntlarna brakyorlar, ykselip alalyorlar, sen de onlar gne gzlerini kreltene
kadar seyrediyordun. Sonra gzlerini kapattn ve kzlln ardnda gne yine
oradayd. Gzlerini ap gneten korunmak iin mmkn olduu kadar
kanarlarndan baknca alm kanatlar, geni kuyruklar grdn ve o koca
balardaki gzlerin seni gzetlediklerini hissettin. Sabah ok souktu, ata baktn,
dilerini grmek iin her zamanki gibi dudaklarn atn, atn yal ve hepsi de ortada
olan dilerine baktk. Dudaklar lastik gibiydi ve onu lmek zereyken buraya getirip
koumlar karttnda kendisine retildii gibi kprdamadan durmutu ve sen de
onun kr kllarnn grnd ban okaymca eilmi ve dudaklaryla ensene
dokunmutu. Aaln son snrnda braktn eyerli ata bakarken sanki burada ne
ii olduunu ve yeni oyunun ne olabileceini dnyormu gibiydi. Onun karanlkta
ne kadar iyi grdn ve eyerine bal ay postuyla senin nn gremediin
karanlk ormanlardan geerken onun kuyruuna nasl tutun-
dn hatrlamtn. At hep haklyd ve btn yeni oyunlar anlard.
Ve birinin yapmas gerektii iin onu be gn nce buraya getirmitin ve bunu biraz
ac ekerek yapmsan da, daha sonra olacaklar ne fark ederdi ki. Sonunda bunun
yeni bir oyun olduunu sanm ve renmeye koyulmutu.

Beni o lastik dudaklaryla pp teki atn durduu yere bakt sonra. Toyna yle
yanld iin, senin onun srtna bi-nemeyeceini biliyordu ama bu yeni bir eydi ve
onu renmek istemiti.
"Elveda Yal Kite," dedim ve sa kulan tutup parmaklarmn arasnda
ovuturdum. "Senin de benim iin ayn eyi yapacak olduunu biliyorum."
Anlamamt elbette ve her eyin yolunda gittiini gstermek iin beni bir daha
pecekken tfei kaldrdm grmt. Ona gstermeden yapacam
dnmtm ama grmt ve gzleri bunun ne olduunu biliyordu. Ben kendisini
gz ile kula arasndaki noktadan vurduumda titreyerek hi kprdamadan
durmu, sonra ayaklar, altnda bklm ve ay yemi oluvermiti.
imdi de alln altnda yatarken zntm henz sona ermi deildi. Yal Kite'
btn mrmce yle hatrlayacaktm, ya da o srada kendi kendime yle
hatrlayacam sylyordum, ama kartallar yedii iin olmayan dudaklarna ve
olmayan gzlerine, aynn paralad ve ben engel olamadan yedii yere baktm ve
kartallarn aa inmelerini bekledim.
Sonunda biri bir mermi sesi kararak kanatlan ak, tyl bacaklar ve peneleri ne
km bir biimde, sanki ldre-cekmi gibi geldi Yal Kite'n zerine. Sonra
evresinde doland ve ak olan gedikten ieri kafasn soktu. Dierleri daha zarif bir
ekilde szldlerse de, onlarn da ayn uzun tyl ak
kanatlar, ayn kaln boyunlar, iri kafalar, kvrk gagalar ve altn renkli gzleri
vard.
Ellerimle ldrdm arkadamn cesedini yemelerini seyrederken onlarn havada
daha gzel grndklerini dndm. Nasl olsa lme mahkm olduklar iin bir
sre yiyip dalamalarna, atn iinden seme paralan kartmalarna izin verdim.
iftemin olmasn isterdim ama yoktu; .22'lik Winc-hester'imi aldm ve birini
kafasndan, dierini iki kere gvdesinden vurdum, ikincisi umaya alt ama
baaramad ve kanatlan ak olarak yere konunca onu bayr yukan kovalamaya
baladm. Hemen hemen btn dier hayvanlar ve kular yaralannca aa doru
kaarlar. Ama kartal yukan kmaya alr. Ve onu yakalayp da bacaklann o
ldrc ve kavrayc penelerinin stnden tutup mokasenli ayam boynuna
bastrarak kanatlarn topladmda bana yle bir nefret ve meydan okumayla
bakyordu ki, o bak bir daha hibir ku ya da hayvanda grm deilim. Bir altn
kartald, tam boyuna erimiti ve iri kuzular alp gtrecek kadar bykt ve imdi
kartallarla be tavuklarn bir arada grp de kartallarn kimseyle yan-yana
yrmediklerini hatrlaynca Miss Mary'nin hznne zldm, ama kartallarn benim
iin ne anlam tadklarn ve bu ikisini neden ldrdm, hele ikincisini ormanda
kafasn aalara vurarak neden ldrdm ve derilerinin rezervasyonda Lame
Peer'de ka para getirdiini anlatamazdm.
Kartallarla be tavuklarn bir arada grdmzde arabayla avlanmaya kmtk. O
yln balannda iki yz fillik bir srnn aalar kknden kararak ve devirerek
yarattklar bir orman dzlndeydik. Oraya sr srlerini kontrol etmeye ve
papirs batakl yaknndaki yksek aalann yaknlarnda yaadn bildiim bir

leopara bakmaya gitmitik. Ama kular arasndaki garip atekesten ve ayaklar altnda
ezilen so-j lucanlardan baka bir ey grememitik. Mary bir iki olas N
el aac daha tespit etmiti, ben de eski gnleri ve kartallar dnyordum. Eski
gnlerin daha basit olmas beklenirdi ama hi de yle deildiler; ok daha serttiler.
Rezervasyon Shamba'dan daha sertti. Belki de deildi ama. Aslnda bunu
bilmiyordum, bildiim tek ey beyaz insanlarn bakalarnn topraklarn ellerinden
aldklar ve onlar sanki bir toplama kampndaym gibi yok olacaklar bir
Rezervasyona koydukla-nyd. Burada bu blgelere 'reserves' deniliyordu ve artk
Afrikal denilen yerlilerin nasl daha iyi ynetilecekleri konusunda almalar vard.
Ancak avclarn avlanmasna ve savalarn savamalarna izin yoktu. G.C. kaak
avclardan nefret ederdi ve inanacak bir eyi olmas gerektii iin yapt ie
inanmaya balamt. Tabii kendisi eer iine inanmam olsa asla stlenmeyeceini
iddia ederdi ve bunda da hakl olurdu. En byk dolandrclklardan biri olan safari
iinde bile Pop'un ok sk ahlak kurallan vard. Mteriden mmkn olan en fazla
para szdnlmaliyd ama kendisine bunun karl da verilmeliydi. Btn Byk
Beyaz Avclar hayvanlan ne kadar sevdiklerini ve ldrmekten nefret ettiklerini
sylerken insan duygulandnr-lard ama genellikle hayvanlan bir sonraki mteri
iin saklamay dnrlerdi. Hayvanlan gereksiz atlarla rktmek istemezler ve
evrenin, yeni bir mteriyle kansn ya da yeni bir iki ift mteriyi gtrdklerinde
sanki hi el dememi, asla silah atlmam ilkel bir Afrika gibi grnmesini
isterlerdi.
Pop btn bunlar bana yllar nce anlatm ve safarinin sonunda kyda balk avyla
devam ettiimizde yle demiti: "Kimsenin vicdan bunu kimseye iki kere yapmaya
raz olamaz. Eer mteriden holanmlarsa yani. Bir daha geldiinde arabam da
getir, ben sana adam bulurum ve bildiin yerlerde istediin gibi avlanrsn, yeni yeni
yerler bulursun ve btn bunlar sana memleketinde avlanmadan daha pahalya
patlamaz."
Ancak sonuta zenginlerin masrafn fazlalndan holandklar ortaya km ve
tekrar tekrar gelmiler ve safari, her seferinde bir ncekinden daha pahal ve
bakalarnn yapamayaca bir ey olmu ve cazibesi artmt. Yal zenginler lnce
yerlerini alacak yenileri her zaman vard ve fiyatlar ykseldike hayvanlar da
azalyordu. Bu Koloni iin de byk bir gelir kaynayd ve bu nedenle sanayinin
uygulanmasnda alanlarn kontroln elinde bulunduran Avclk Dairesi hemen
hemen her eyi kapsayan yeni ahlak kurallar getirmiti.
imdi artk ne ahlak kurallarnn dnmenin anlam vard ne de bir Kzlderili cadn
nnde bir katr postu stnde oturup da, o gzelim beyaz ular ve yumuack
tyleri grnsn diye alt ksmn ste evirerek uzattn iki kartal kuyruunu ve
onlara baklrken sesini karmayp pazarlkta dilini tuttuunu dnmenin. Onlar en
ok isteyen Cheyenne artk kuyruk tylerinden baka hibir eyi umursamyordu.
Btn dier eylerin tesine gemiti ya da btn dier eyler kendisinden alnmt.
Onun iin kartal Rezervasyon topraklar stnde gklerde dnp duran ve bir kayaya

konduklar zaman eriilemez olan kulard. Kimi zaman kar tipisi altnda sndklar
bir kaya dibinde bulunup ldrlebilirlerdi. Ama bu adam artk tipilerde pek ie
yaramazd. Bu sadece genlerin iiydi ve genler de gitmilerdi.
Orada oturup konumazdn ve konumazdn ve kimi zaman uzanp kuyruklara
dokunur ve tyleri hafife okardn. Atn ve kartallar ldrldkten sonra at hl ay
yemi iken geide gelen ikinci ayy ve o kt kta onu nasl biraz fazla aadan
vurduunu, hayvann bir kere yuvarlandktan sonra kalkp sanki kendisini sran bir
eyi ldrmek istermi bararak koca kollarm birbirine arptn ve sonra drt
aya stnde otoyolda bir kamyon gibi geliini dnrdn. Tepeden aa inerken
iki kere daha ate etmitin ve ikincisinde o kadar ya-
knd ki, krknn yank kokusunu bile duymutun. Onu ve ilk ayy dnrdn
orada. Sonra uzun ay penelerini gmleini cebinden kartp kartal kuyruklarnn
yanna koydun. Sonra hi konumadn ve alveri balad. Uzun ok uzun yllardan
beri ay penesi yoktu ve o gn iyi bir i yaptn.
Bu sabah herhangi iyi bir i yoktu ama en iyisi leyleklerdi. Mary leylekleri sadece iki
kere ispanya'da grmt. Birincisi Segovia'ya giderken yolda uradmz Castile
kasabasndayd. Kasabann gayet ho bir meydan vard ve orada gnn scandan
ve kreltici ndan kap arap tulumlarmz doldurtmak iin bir meyhanenin serin
loluuna girmitik. Meyhane gayet serin ve hotu ve souk biras vard ve bu
kasabada yln bir gn bedava bir boa grei yaplrd, isteyen herkes
blmelerinden salverilen ayr boa ile dvebilirdi. insanlar genelde
yaralanyorlar veya lyorlard ama bu yln en byk sosyal olayyd.
Castile'de bu ok scak gnde Miss Mary o kadar ok boa olay grm olan
kilisenin kulesinin tepesinde yuva yapm leylekleri grd. Hancnn kars kendisini
leyleklerin fotorafn ekebilecei bir evin st katna karmt, ben de yerel bir
nakliye irketinin sahibiyle barda oturmu konuuyordum. Kiliselerinin stnde hep
leylek yuvalar olan eitli Kastilya kasabalarndan szettik ve adamdan bunlarn her
zamanki gibi ok olduklarn rendim, ispanya'da kimse leylekleri rahatsz etmezdi.
Gerekten sayg gren ve doal olarak da kyn uuru saylan pek az ku trnden
biriydi leylekler.
Meyhaneci bana bir hemerimden, bir tr inglesten sz etti; krk motosikletli ve be
parasz bir Kanadal olduunu sanyorlard. Adama para gelecekti ve Madrid'e
motosikletinin parasn sipari etmiti ama o da gelmemiti. Herkes onu seviyordu
ve belki de kendi memleketlim olan biriyle tanmam iin orada olmu olmasn
istiyorlard. Adam bir yere resim
yapmaya gitmiti, fakat biri gidip onu getirebilirdi. Meyhaneci bu hemerim
hakknda ilgin bir ey sylemiti: adam bir tek 'joder' szc dnda hi
ispanyolca bilmiyordu. Bu nedenle Bay Joder diye arlyordu ve eer kendisine bir
mesaj brakmak istersem meyhaneciye brakabilirdim. Byle bir ad olan hemerime
ne mesaj brakacam uzun uzun dndkten sonra sonunda ispanya'da eskiden

bulunmularn iyi bilecekleri bir ekilde elli pesetalk bir banknotu katlayp
brakmaya karar verdim. Buna herkes pek sevinmiti ve Bay Joder'n paray o gece
meyhaneden kmadan bitireceinden emindiler ama hi olmazsa meyhaneci ile
kars ona mutlaka bir eyler yedireceklerdi.
Bay Joder'n resminin nasl olduunu sorduumda nakliyeci yle dedi: "Hombre,
adam ne Velasquez ne Goya ne de Martinez de Leon. Bunu aka syleyebilirim.
Ama zamanlar deiiyor ve biz kim oluyoruz da onu eletirelim?" Miss Mary
fotoraf ektii st kattan geldi ve leyleklerin ok gzel resimlerini ektiini, ancak
telefoto objektifi olmad iin bunlarn bir ie yaramayacan syledi. Hesab
dedik, ikram edilen souk biralar itik, herkese veda edip meydandan o kreltici
a ktk ve Segovia'ya giden tepelere doru ykselmeye baladk. Kasabann
stne gelince arabay durdurup arkama baktm ve erkek leylein o gzelim uuuyla
kilise kulesinin tepesindeki yuvasna szlmekte olduunu grdm. Kadnlarn
amar tokmaklarnn sesi nehir kysndan geliyordu, daha sonra da yolu geen bir
keklik srs grdk ve yine ayn ssz allk kapl arazide bir de kurt grdk.
Afrika'ya gelirken ispanya'ya uradmz yld bu ve imdi de Segovia yaylalarna
ktmz srada fillerin mahvettii o yemyeil ormandaydk. Byle bir eyin
olabildii bir dnyada znt iin kaybedecek fazla vaktim yoktu, ispanya'y bir daha
grmeyeceimden emindim ve sadece Mary'ye Prado'yu gs-
termek iin oraya gitmitim. Ben gerekten sevdiim resimleri sanki onlara
sahipmiim gibi hatrladmdan lmeden nce bir kere daha gidip grmeme gerek
yoktu. Ama eer mmknse ve bir dn vermeden ya da onur kinci bir durum
olmadan yaplabilecekse onlar bir kere de Mary ile grmem ok nemliydi. Ayrca
Mary'nin Navarre ve iki Castile'i grmesini istiyordum, bir de yaylada grmesini
istediim bir kurtla bir kyde yuva kurmu leylekler vard. Ona Barco de Avila'daki
kilisesinin kapsna ivilenmi ay penesini de gstermek isterdim ama onun hl
orada olmasn beklemek biraz fazla olurdu. Ancak leylekleri gayet kolaylkla
bulmutuk ve daha da bulacaktk, kurdu grm, turistlerin pek gemedii ama
gezginlerin doal olarak bulacaklar yakn ve yksek bir yoldan aadaki Segovia'ya
bakmtk. Artk Toledo evresinde byle yollar kalmad, ama onun orada olduunu
hi bilmeyen ancak onu grmek iin yaayan insanlarn ilk kez grdkleri gibi kenti
ykseklerden grm ve incelemitik.
Gzel bir kente ya da byk bir tabloya kuramsal olarak bir kere getirebileceiniz bir
bekret vardr. Bu sadece bir kuramdr ve doru olmadn sanyorum. Ben
sevdiim her eye her seferinde bunu getiririm, ama ona baka birini gtrmek de
ok hotur ve yalnzln giderilmesinde yardmc olur. Mary ispanya ile Afrika'y
sevmi ve gizli eyleri doal olarak ve onlar rendiinin farknda bile olmadan
renmiti. Gizli eyleri ona hi aklamadm; sadece teknik eyleri veya komik
eyleri anlattm ve en byk zevki, onun bunlar kendisinin kefetmesinden aldm.
Sevdiiniz bir kadnn yaptnz her eyi sevmesini beklemek veya ummak
aptallktr. Ama Mary denizi, kk bir teknede yaamay ve balk tutmay
seviyordu. Resim seviyordu ve birlikte ilk gittiimizde Birleik Devlet-ler'in Batsn

sevmiti. Hi numara yapmazd ve bu ok byk bir ltuftu; nk benim her eyi
taklit eden biriyle ilikim ol-
mutu ve gerek bir takliti ile yaamak bir insann pek ok eyin irkinliini gsterir
ve insan o zaman, bir eyi paylamak yerine yalnzl zlemeye balar.
Bu sabah da hava giderek snrken ve Dadan serin rzgr esmeye balamamken
fillerin mahvettii ormanda yeni bir yol amaya alyorduk. Bir iki kt yerde
allklar kestikten sonra akla ktmzda ilk byk leylek srsn grdk.
Bunlar krmz bacakl siyah beyaz Avrupa leylekleriydi ve sanki buyruk alm
Alman leylekleri gibi solucanlar zerinde alyorlard. Miss Mary leylekleri
grnce ok sevindi; okuduu bir makalede leylek neslinin tkendiinden sz
edildii iin ikimiz de ok kayglydk ve imdi onlarn da bizim gibi aklllk edip
Afrika'ya gemi olduklarn gryorduk; ancak leylekler Mary'nin zntsn
datamad iin kampa doru yolumuza devam ettik. Miss Mary'nin znts
hakknda ne yapacam bilemiyordum. Kartallara ve leyleklere ilikin bir zntyd
bu ve artk ne byk bir ey olduunu anlamaya balamtm.
"Btn sabah boyunca sana hi yakmayan o sessizliin iinde ne dnyordun?"
"Kular, baz meknlar ve senin ne iyi olduunu."
"Ne kadar ho."
"Bunu ruhsal bir egzersiz olarak yapmadm."
"Kendimi toparlayacam, insanlar dipsiz ukurlara yle birden atlayp birden
kamazlar."
"lk Olimpiyat Oyunlar'na onu da koyacaklar."
"Sen herhalde birinci gelirsin."
"Eh, beni de destekleyenler var."
"Seni destekleyenlerin benim l aslanmdan farklar yok. Pek keyifli olduun bir
gnnde herhalde btn destekilerini vurup ldrmsndr."
"Bak bir leylek srs daha var."
Bir kampta sadece iki kii varken ve akam saat altdan hemen sonra karanlk
bastndan Afrika, bir hznn fazla uzun yaamasnn tehlikeli olduu bir yerdir.
Artk ne aslanlardan ne sz ediyor ne de onlar dnyorduk ve Mary'nin
hznnden arta kalan boluk imdi yine sradan iler, garip gzel yaam ve gecenin
yaklamasyla dolmaktayd. Ate hafifleyince kmrlerin zerine kamyonun o
leden sonra getirdii uzun, ar ve kuru bir kt yerletirdim, koltuklarmza
oturduk ve gece rzgrnn kmrleri harlandrmasn ve aacn tutumasn
seyrettik. Bu gece esintisi Dan karlarndan gelen hafif bir rzgrd. O kadar hafifti
ki serinliini ancak hissediyordunuz ama varln atete grebiliyordunuz. Rzgr
pek ok ekilde grlebilir ama bunlardan en gzeli geceleri ateinizin alevlerinin
parlamas ve ykselip alalmasdr.
"Ateimiz yanarken asla yalnz deiliz," dedi Mary. "Sadece biz ve ateimiz olduu
iin imdi ok mutluyum. O ktk sabaha kadar yanar m?"
"Sanrm. Eer rzgr artmazsa."

"Artk sabaha aslan dnmek olmaynca ve senin de kayglarn ve sorunlarn
ortadan kalknca ok garip oldu."
"Hayr, imdi her ey ok daha sakin," diye yalan syledim.
"G.C. ile olan onca sorununu zlyor musun?"
"Hayr."
"Belki imdi srlarn gzel resimlerini ekeriz. Sence bufalolar nereye
gitmilerdir?"
"Chulus tarafna sanrm. Willie Cessna'y getirdiinde reniriz."
"Dan yzlerce ve yzlerce yl nce o kadar kayay frlatp eriimi imknsz klarak
oray herkese kapatmas ne kadar da garip. Ve insanlarn bir yerden bir yere tekerlek
stnde gitmeye balamalarndan beri kimse oraya gidemiyor."
"insanlar artk tekerleksiz olunca app kalyorlar. Yerliler artk tayclk
yapmyorlar ve sinekler de yk hayvanlarn ldryor. Afrika'nn kalan yerleri
sadece ller ve sinekler tarafndan korunan blmler. ee sinei hayvanlarn en iyi
dostudur. eeler sadece yabanc hayvanlar ve davetsiz misafirleri ldrrler."
"Hayvanlar gerekten sevmemiz ve yine de hemen hemen her gn etleri iin onlar
ldrmemiz ne garip, deil mi?"
"Tavuklarn sevmen, kahvaltda yumurta ya da cann ektiinde bir but yemenden
pek farkl deil."
"Farkldr."
"Elbette. Ama prensibi ayn. imdi yeni biten otlarla hayvanlar o kadar oald ki, bir
sre aslan bakmndan kayglanmamz gerekmez. Ortalkta o kadar hayvan varken
Masailere saldrmalar iin bir neden kalmad."
"Masailerin zaten gereinden ok hayvanlar var."
"Doru."
"Kimi zaman onlarn hayvanlarn korumakla aptallk ettiimizi hissediyorum."
"Afrika'da zamannn byk bir ksmnda kendini aptal yerine konulmu
hissetmezsen gerekten aptalsn demektir," dedim gayet kendini beenmi bulduum
bir tavrla. Ama byle genellemeler yapmak iin epey geti.
"Yatalm m?" diye sordum.
"Yatalm," dedi. "Ve iyi kedicikler olup kt olan her eyi unutalm. Yatakta geceyi
dinleriz."
Bylece yattk ve mutlu olduk, hi hzn olmadan birbirimizi sevdik ve gecenin
seslerini dinledik. Biz ateten ayrldktan sonra bir srtlan adrn yaknna geldi. Ben
cibinliin altna, arafla rtnn arasna girmi, srtm adrn kenarna dayamtm,
Mary de yatan ortasnda yatyordu. Srtlan bir iki kere uludu, bir bakas kendisine
karlk verdi ve birlikte
Gnn ilk lnda Gerek 247
kamp geip snrlarn dna ktlar. Rzgr ktnda atein parltsn grdk.
Mary, "Sadk ateimizle biz Afrika'daki kedicikler ve gece yaamlaryla hayvanlar,"
dedi. "Beni gerekten seviyorsun, deil mi?"
"Sen ne diyorsun?" >..

"Seviyorsun." r (
"Bunu bilmiyor musun?"
"Biliyorum."
Bir sre sonra avlanan iki aslann ksrn duyduk, srtlanlar sustu. Sonra gerenuk
topraklarnn tesindeki talk ormann eteinden gelen bir aslan kkremesi iitildi.
Aslan k-srp sonra da homurdanrken Mary'yi kollarmn arasna aldm.
"Bu yeni bir aslan," diye fsldad.
"Evet. Ve onun aleyhinde bir ey duymadk. Masailerin onun iin anlatacaklar eyler
konusunda ok dikkatli olacam."
"Ona iyi bakacaz, deil mi? Sonra atein bizim ateimiz olduu gibi o da bizim
aslanmz olacak."
"Onun kendi kendisinin aslan olmasna izin vereceiz. Onun istedii sadece bu."
Mary imdi uyuyordu, ben de ok gemeden uyudum. Uyanp da aslann sesini bir
daha duyduumda yanmdan gitmiti ve kendi yatanda hafife soluyordu.
12
MARY'NN ADIRIN AIK TARAFINI grecek ekilde yatmas iin yastklar
yerletiren ve hava iltesini eliyle yokla-yp zerindeki araf dzelterek kenarlarn
altna sokan Mwindi, "Memsahib hasta m?" diye sordu.
"Biraz." " "Belki de aslan yemekten."
"Hayr. Aslan ldrmeden de hastayd."
"Aslan ok hzl kouyordu. ld zaman ok fkeli ve zgnd. Belki de etini
zehirlemitir."
"Palavra," dedim.
"Hapana palavra," dedi Mwindi gayet ciddi bir sesle. "Bwana Yzba Av Korucusu
da aslan yedi. O da hasta."
"Bwana Yzba Av Korucusu Selangai'den beri hasta."
"Selangai'de de aslan yemiti."
"Mingi palavra," dedim. "Ben aslan ldrmeden nce hastayd. Selangai'de hapana
aslan eti yedi. Selangai'de safariden sonra burada aslan eti yendi. Selangai'de aslann
derisi yzldnde btn yemek kutular doldu. O sabah kimse yemedi. Sen yanl
hatrlyorsun."
Mwindi uzun yeil cppesi altnda omuzlarn silkti. "Bwana Yzba Av Korucusu
aslan yedi hasta oldu. Memsahib hasta oldu."
"Aslan eti yiyip de kim iyi kald? Ben."
"eytan," dedi Mwindi. "Ben senin lesiye hasta olduunu grdm. Yllar nce
genken aslan ldrdkten sonra lesiye hastalandn. Herkes seni lecek sand.
Ndege biliyor. Bwana biliyor. Memsahib biliyor. Herkes senin leceini hatrlyor."
"Aslan yemi miydim?" ;/ "Hayr."
, "O aslan ldrmeden hasta mydm?" "Ndio," dedi Mwindi isteksizce. "ok
hastaydn." "Seninle ben ok konuuyoruz." "Biz Mzeeyiz. Konumak istersen
konuabilirsin." "Kwisha konuma," dedim. Bu uydurma ngilizceden bkmtm.

"Memsahib yarn ndege ile gidecek. Nairobi'deki doktor onun hastaln geirir.
Nairobi'den salkl ve gl dnecek. Kwisha." Bu kadar yeter demek istemitim.
"Mzuri sana," dedi Mwindi. "Ben her eyi hazrlarm." adrdan ktmda Ngui
byk aacn altnda bekliyordu. Tfeim elindeydi.
"iki kwale olan bir yer biliyorum. Miss Mary iin vur onlar."
Mary daha dnmemiti, kular byk ate aalan kenarndaki kuru toprak zerinde
bulduk. Kk ve gzeldiler. El sallaynca allklara doru katlar, birini
yerdeyken, tekini havaland anda vurdum.
"Daha var m?" diye sordum Ngui'ye.
"Sadece bu ikisi."
Tfei verdim, scack, parlak gzl ve rzgrda tyleri dalgalanan iki tombul kuu
aldm kampa dndk. Mary'ye ku kitabnda arattracaktm. Bu tr daha nce
grmediimden emindim, yerel bir Kilimanjaro tr olabilirdi. Birinden iyi bir
orba olur, kat bir ey isterse dierinin etini yiyebilirdi. Kendisine biraz Terramisin
ile biraz Klorodin verecektim. Terramisin konusunda pek emin deildim ama daha
nce kt bir reaksiyon grmemitim.
Mary'nin yatak adrmza doru gittiini grdmde gayet serin olan yemek
adrnda rahat bir koltukta oturuyordum. Mary ykandktan sonra gelip oturdu.
"Vay vay," dedi. "Sz etmeyelim mi yoksa?"
"Seni av arabasyla gtrp getirebilirim."
"Hayr. Cenaze arabas kadar byk o."
"unu imdi i, bakalm iinde tutabilecek misin?"
"Moralimi ykseltmek iin bir kadeh iebilir miyim?"
"imemen gerekir derler ama ben her zaman itim ve hl buradaym."
"Ben burada olup olmadm bilemiyorum. renmek iyi olurdu."
"renelim bakalm."
ikiyi hazrladm, sonra ilac imesi iin acelesi olmadn, gidip yatana uzanarak
dinlenmesini, isterse kitap okuyabileceini ya da eer arzu ederse benim kendisine
okuyabileceimi syledim.
"Ne vurdun?"
"iki ok kk frankolin. Kk keklikler gibi. Biraz sonra getiririm, bakarsn. Sana
akam yemei olacaklar."
"Ya len?"
"Gzel bir Tommy orbas ve patates presi. Bu ii abuk halledersin, zaten yemek
yemeyecein kadar da kt deil. Terramisin'in eski gnlerin Yatren'inden daha iyi
olduu syleniyor. Ama Yatren olsayd iim daha rahat edecekti, ila kutusunda var
sanyorum."
"Hep susuyorum."
"imdi hatrladm. Mbebia'ya pirin suyu yapmasn -
reteceim, su torbasnda bir iede serin tutarz ve istediin kadar iebilirsin. Hem
susuzluunu giderir hem g kaybetmeni nler."

"Neden hasta olduumu anlamadm ya. Oysa yle salkl bir yaam srdryoruz
ki."
"Kediciim, ateli bir hastala da tutulabilirdin."
"Ama stma ilacn her gece iiyorum ve sen unutursan sana alman hatrlatyorum,
ayrca akamlar atein banda otururken sivrisinek botlarmz giyiyoruz."
"Doru. Ama bataklkta sr peinde koarken yzlerce sinek srd."
"Hayr, dzinelerce."
"Beni yzlercesi srd."
"Sen daha irisin. Kollarn omuzlanma sar ve beni sk sk tut."
"Biz talihli kedicikleriz," dedim. "Sivrisinein ok olduu yere giden herkes stmay
kapar ve biz yle iki yerde bulunduk."
"Ama ben ilacm itim ve sana da imeni hatrlattm." "Tamam, stma olmadk ama
uyku hastal blgesindey-dik ve orada ne kadar ee sinei olduunu biliyorsun."
"Ama Ewaso Ngiro'da o kadar kt deillerdi. Akamlar dnte etlerin akkor
cmbzla ekiliyormu gibi srrlard." "Ben hi akkor haline gelmi cmbz
grmedim." "Ben de, ama suaygrlannn yaadklar o sk ormanlarda yle srrlard.
Bir suaygr G.C. ile Kibo'yu nehre kadar ko-valamt. Ama yine de ok ho bir
kampt oras ve kendi bamza ilk avlanmaya baladmzda ok elenmitik.
Yanmzda bakasnn olmasndan yirmi kere daha elenceliydi ve ben de ok iyi ve
uysaldm, hatrladn m?"
"Ve o byk yeil ormanlarda her eye o kadar yaklamtk ki, sanki oraya ayak
basan ilk insanlar gibiydik."
"O yosunlu yeri hatrladn m, hani aalar o kadar yksekti ki, neredeyse hi gne
girmiyordu ve biz Kzlderililerden bile daha sessiz admlarla yrmtk, beni
impalann yanna kadar gtrmtn de bizi grmemiti, sonra da kampn yanndaki
kk rman tesinde sr srlerine rastlamtk. Oras ok gzel bir kampt.
Leoparn her gece kampa geliini hatrlyor musun, hani tpk evde geceleri Boise ya
da Bay Willie dolayormu gibi?"
"Evet, benim gzel kediciim ve bu gece ya da sabaha Ter-ramisin etkisini
gstereceinden sen de artk kusmayacaksn."
"Bana kalrsa etkisini gstermeye balad bile."
"Eer Yatren ve Carbosone'dan iyi olmasayd Cucu iyi demezdi. Mucize ilalar,
etkilerini gstermelerini beklerken iini bir garip yaparlar. Ama Yatren'in mucize ila
olduu zaman hatrlyorum, o da yle etkilerdi."
"Aklma harika bir fikir geldi."
"Neymi o, benim gzel kediciim?"
"Harry, Cessna ile gelir, ikiniz gider btn hayvanlarnz kontrol eder, sorunlarnz
konuursunuz, sonra ben onunla Nairobi'ye dnp bu dizanteri midir nedir iyi bir
doktora gsteririm ve herkese Noel hediyesi ile Noel iin btn gereken teberiyi
alabilirim."
"Biz ona Bebek isa'nn doumgn diyoruz."

"Ben yine de Noel diyeceim. Ve pek ok eye ihtiyacmz var. Bu fazla bir
savurganlk olmaz, deil mi?"
"Bence ok iyi olur. Ngong'la bir haber gndeririz. Ua ne zaman istersin?"
"br gn iyi mi?"
"br gn yarndan sonraki en ahane gn."
"Ben imdi sessizce yatp Damzdaki karlarn esintisini hissedeceim burada. Sen
git kendine bir iki hazrla, kitabn oku, rahatna bak."
se.
Gnn ilk Inda Gerek 253 "Ben Mbebia'ya pirin suyu yapmasn reteyim
yley-
Mary len kendini daha iyi hissediyordu, leden sonra yine uyudu ve akam
olduunda epey iyilemi ve ackmt. Terramisin'in etkisine ve kt bir reaksiyon
olmamasna sevinmitim; tfeimin dipik tahtasna vurarak Mwindi'ye Miss
Mary'yi ok gl ve gizli bir dawa ile iyiletirdiimi ama yarn ndege ile Nairobi'ye
gnderip Avrupal doktora tedavimi onaylatacam syledim. "Mzuri," dedi
Mwindi.
Akam hafif ama keyifli ve mutlu bir yemek yedik, yine mutlu bir kamp oldu ve
sabah hkimiyeti ele geirmeye alan aslan eti yeme talihsizlii ve hastal, sanki
konu hi almam gibi yokoldu gitti. Her trl talihsizlii aklayan kuramlar hep
vard ve nemli olan ve en bata gelen ey sulu birini ya da bir eyi bulmakt. Miss
Mary'nin da olaanst ve aklanamayan bir talihsizlie urad dnlyordu, ve
bunun kefaretini deme srecindeydi ama bakalarna da byk talih getirdiine
inanlyordu. ok da sevilirdi. Arap Meina ona resmen tapard ve G.C.'nin Ba z
Srcs Chungo ona kt. Dini iinden klmaz derecede kartka Arap Meina
epey eye tapmaya balamt ama Miss Mary'ye olan tapnmas neredeyse iddete
dnecek olan coku doruklarna uzanyordu. G.C.'yi severdi ama o, sadakatle
kark bir okul ocuu hayranlyd. Bu sevgiyi bende yle bir dereceye karmt
ki, sonunda kendisine erkekleri deil de kadnlar sevdiimi, erkeklere derin ve kalc
bir dostluk duyduumu anlatmak zorunda kalmtm. Ancak Kilimanjaro'nun bir
yamacna btn itenli-iyle serdii ve ayrm yapmadan erkeklere, kadnlara,
ocuklara, olanlar ve kzlara ve her trl ikiye ve bulunabilen ila bitkilerine
yayd ve karln ald bu byk sevgi yeteneini imdi Miss Mary zerinde
younlatrmt.
Arap Meina stn bir gzellie sahip deilse de, niformas iinde ok asker ve ok
zarifti. Ancak artk namus yolunu semi eski bir kaak fil avcsnn drstlne
sahipti ve bu ylesine kukulanlamaz bir drstlkt sanki bir bakirelikmi gibi
Miss Mary'ye sunulabilirdi. Wakambalar ecinsel deillerdir. Lumbwalari
bilemiyorum nk yakndan tandm tek Lumbwa Arap Meina'yd ve Arap
Meina'nn her iki cinse de yaknlk duyduunu syleyebilirdim. Miss Mary de o
ksack kesilmi salaryla ve iyi bir Masai kadnhki kadar kadn vcudu ve bir olan
yzyle Arap Meina'nn sadakatini tapnmaya ynelten unsurlardan biri olabilirdi.
Bir Afrikalnn evli her beyaz kadna Memsahib demek istemedii zaman kulland

Ma-ma'yi demez, onu Mummy diye arrd. Miss Mary'ye kimse o gne kadar
Mummy dememiti ve Mary, Arap Meina'ya kendisine yle dememesini sylemiti.
Ancak bu Arap Meina'nn ingiliz diliyle ilikisinden kurtarabildii en yksek hitap
ekliydi ve o yzden kendisine cesaret veren bitkileri ve aa kabuklarn
kullanmasna ya da iki imi olmasna bal olarak ona Mummy Miss Mary ya da
Miss Mary Mummy derdi.
Yemekten sonra atein banda oturmu Arap Meina'nn Miss Mary'ye ballndan
sz ederken ben onu o gn grmediimi hatrlatnca Mary, "Afrika'daki gibi herkesin
herkese k olmas hi de kt bir ey deil, deil mi?" dedi.
"Hayr."
"Bundan anszn kt bir ey kmayacandan emin misin?"
"Avrupallar arasnda bundan her zaman kt eyler kar. ok ierler, birbirleriyle
kark ilikilere girerler ve sonra da suu yksek irtifada bulunmalarna atarlar."
"Ykseklik ya da ekvatorda yksekte olmann bir rol vardr. Saf cinin su tadnda
olduu tek yer buras. O yzden yksek irtifann bir etkisi olmal."
"Var elbette. Ama bizim gibi ok alanlarn, yayan avclk yapp terleyerek ikiyi
vcudumuzdan atanlarn ve bu Da-'n evresine trmananlarn iki konusunda
kayglanmas gerekmez, ki gzeneklerden ter olarak kar gider. Sevgilim helaya
gidip gelerek Afrika'da safariye kan kadnlarn oundan fazla yryorsun."
"Heladan sz etmeyelim ltfen. u anda ok gzel bir yolu var ve ierde gayet iyi bir
kitap stoku bulunuyor. O aslan kitabn bitirdin mi?"
"Hayr. Senin olmadn gnlere saklyorum."
"Benim olmadm zamana ok ey saklama."
"Sadece onu sakladm."
"Sana tedbirli ve iyi olmay reteceini umarm."
"Ben zaten yleyim."
"Hayr deilsin. Sen G.C. kimi zaman iblisten farkszsnz ve bunu da ok iyi bilirsin.
Seni iyi bir yazar, deerli bir insansn ve kocam olarak o korkun gecelerde G.C. ile
neler yaptnz dnrm de."
"Geceleri hayvanlar incelememiz gerekir."
"Onu da yapmazsnz siz. Birbirinize gsteri iin berbat eyler yaparsnz."
"Hi sanmyorum, kedicik. Elence olsun diye yaparz. Bir eyi elence olsun diye
yapmayacaksan l daha iyi."
"Ama seni ldrecek eyler yapmak zorunda deilsin. Yok Land Rover sanki atm
da, Grand National yarlarna girmisin gibi. ikiniz de o kadar iyi at binmezsiniz
oysa."
"ok doru ve o yzden Land Rover'a kaldk zaten. G.C. ile ben namuslu bir
kylnn en basit sporunu yapyoruz."
"Siz tandm en namussuz ve tehlikeli kyllerden ikisiniz. Umutsuzca olduunu
bildiimden artk sizi terbiye etmeyi de braktm."
"Bizi terk ediyorsun diye hakkmzda kt konuma."

"yle bir ey yaptm yok. Bir an siz ikinizi ve elence kavramnz dnnce
dehete dtm, hepsi o. Her neyse, Tanrya krler olsun, G.C. burada olmad
iin yalnz kalacaksn."
"Sen Nairobi'de keyfine bak, doktora kontrole git ve istediin her eyi al ve bu
Manyattay hi dnme. Sen yokken buras yle temiz iletilecek ki, benimle gurur
duyacaksn."
"Gerekten gurur duymam iin neden bir eyler yazmyorsun?"
"Belki bir ey de yazarm. Kimbilir?"
"Beni daha ok sevdiin srece nianlna aldrmyorum. Beni daha ok seviyorsun,
deil mi?"
"Seni daha ok seviyorum ve dndnde daha da ok seveceim."
"Sen de gelseydin keke."
"istemem. Ben Nairobi'den nefret ederim."
"Benim iin yepyeni bir yer, tanmak isterim, sonra orada iyi insanlar da var."
"Sen git, elen ve geri dn."
"imdi de gitmek zorunda olmamay istedim ite. Ama Willie ile umak keyifli
olacak. Sonra da kocaman kediciime dnmenin ve o hediyelerin keyfi. Bir leopar
avlamay unutma, tamam m? Bill'e Noel'den nce bir leopar sz vermitin,
unutma."
"Unutmam. Ama ii yapmay ve zerinde dnmemeyi tercih ederim."
i
"Unutmadndan emin olmak istemitim."
"Unutmamtm. Dilerimi fralamay ve geceleri yldzlar sndrp srtlan dar
karmay da unutmayacam."
"Alay etme. Ben uzaklara gidiyorum."
"Biliyorum ve hi de komik deil."
"Ama dneceim ve byk srprizler getireceim."
"En byk ve en iyi srpriz kediciimi grmektir." '
"Kendi uamzda olmas daha da iyidir. Ve ok zel ve
harika bir srprizim olacak ama o srdr."
"ilacn iyi gelmi olabilir, ama yine de artk gidip yatsan
iyi olacak, sevgilim."
"Bu sabah leceimi sandmda dndm ekilde ta beni yatama."
Ben de onu tadm ve arl tam da sevilen bir kadnn arlyd ve boyu ne uzun
ne ok ksayd, ne de o uzun boylu Amerikan gzellerinin upuzun leylek bacaklar
vard. Kolaylkla tanyordu ve iyi denize indirilmi bir geminin kayarak suya
inmesi gibi yataa giriverdi.
"Yatak ne gzel bir ey deil mi?"
"Yatak bizim Anavatanmzdr."
"Kim demi onu?"
"Ben," dedim gururla. "Almancas daha etkilidir."
"Almanca konumak zorunda olmamamz ne iyi deil mi?"

"Evet. zellikle de Almanca bilmediimiz iin." "Sen Tanganyika'da ve Cortina'da
Almanca konutuunda ok etkileyiciydin."
"Numara yapyorum. O yzden, o kadar etkileyici geliyor."
"Seni Ingilizcede ok seviyorum."
"Ben de seni seviyorum, iyi uyu ve yarn iyi bir yolculuk yap. ikimiz de iyi kedicikler
gibi uyuyacaz ve o kadar mutlu olacaz ki, hibir eyin kalmayacak."
Willie kampn stnde dnnce rzgr tulumunun diree kprtsz yasland piste
gidip kamyonun stnden defalarca geerek dzlettii ieklerin zerine inmesini
seyrettik.
Gnn ilk Inda Gerek F. 17
Ua boaltp yk arabaya, ykledik, Mary ile Willie nde konuurlarken ben
gelen postay gzden geirdim. Mary ile benim mektuplarm ayrdm, Bay ve Bayan
olanlan Mary'nin-kilere ekledim, telgraflar atm. Aslnda kt bir ey yoktu ve ikisi
cesaret vericiydi.
Mary yemek adrnda mektuplarn aarken ben de Willie ile bir ie bira alp en
kt grnen mektuplar atm. Yant vermemin iyi olaca bir mektup yoktu.
"Sava nasl, Willie?"
"Hkmet Binas hl bizim elimizde sanrm."
"Thor'unYeri?"
"Kesinlikle bizde."
"New Stanley?
"Karanlk ve kanl yer mi? G.C.'nin ta Grill'e kadar uak hosteslerinden bir devriye
kardn duydum. Jack Block adnda biri yeri tutuyor."
"Avclk Dairesi kimde?"
"Sylemesem daha iyi. Son duyduumda falan filan deniyordu."
"Falan biliyorum," dedim. "Ama bu Filan kim oluyor?"
"Yeni biri herhalde. Ben de Miss Mary'nin kocaman bir aslan vurduunu duydum.
Onu da yanmza alacak myz, Miss Mary?"
"Elbette, Willie."
Willie'nin dedii gibi leden sonra yamur kesildi ve onlar uaa binip gidince ben
ok yalnz kaldm. Kente gitmek istememitim insanlarla, sorunlarla ve sevdiim
topraklarla yalnz kalmann beni mutlu edeceini biliyor ama Mary'nin hasretini de
ekiyordum.
Yamurdan sonra insan hep yalnzlk ekerdi ama geldii
m
zaman hi anlam tamayan mektuplar olduu iin anslydm ve onlar ve btn
gazeteleri sraya dizdim. East African Standart, ok ince ktl uak postas Times
ve Telegraph gazeteleri, bir Times Literary Supplement ve bir de Time vard.
Mektuplar skcyd ve beni Afrika'da bulunduuma mutlu ediyordu.
lowa'dan bir kadnn bir mektubunu yaynclarm byk masraf ederek uak
postasyla bana iletmilerdi:

Guthrie Center, Iowa
27 Temmuz 1953
Bay Ernest Hemingway Havana, Kba
Birka yl nce Cosmopolitan'da tefrika edildii zaman 'Across The River and Into
the Trees' romannz okudum. Venedik'in tanmn ieren o gzel balangtan sonra
kitabn yle devam edeceini sanm, ama ok byk dknklma uramtm.
Savalar mmkn klan rml aklamak ve askeri yapnn ikiyzlln
ortaya koymak frsat vard. Oysa bunu yapmak yerine kahramannz subay kendisi
iki blk asker kaybetmi olmak ve bu nedenle de terfi edememek ZEL
TALHSZLNDEN dolay tatminsizlik duyuyordu. len genler iin gsterilen
acma yetersizdi ve hatta acma hi yoktu. Kitap byk lde yal bir adamn
kendisini ve dier yal erkekleri gen, gzel ve hatta zengin gen kadnlarn yal bir
erkei kendisine servet ve nemli bir yer vermekten ok ahs iin seveceine iknaya
almasnn etkisiz abalarndan sz ediliyor gibiydi.
Daha sonra 'Yal Adam ve Deniz' yaymland ve yetikin biri olup UB Savata drt
buuk yl askerlik yapm olan kar-
deime bu kitabn River and Trees'den duygusal bakmdan daha olgun olup
olmadn sordum. Yzn buruturdu ve olmadn syledi.
Bir grup insann bir araya gelip size Pulitzer dl vermesine ok atm. Neyse ki
herkes ayn fikirde deil.
iliikte The De Moines Register and Trihune'den bir kupr bulacaksnz. Harlan
Miller'in 'Over the Coffee' stunundan. Bir sredir bunu size gndermeyi
dnyordum. Buna Hemingway'in DUYGUSAL AIDAN OLGUNLUA
ERMEM VE OK SIKICI olduunu eklerseniz eletiri tamamlanm olur. Drt
'karnz' oldu ve eer erdem sahibi olan amsanz hi olmazsa gemi hatalarnzdan
biraz saduyu elde etmeliydiniz. lmeden nce neden emeinize deer bir ey
yazmyorsunuz?
Mrs. G.S. Held
Kadn kitab sevmemiti ve bu onun hakkyd. lowa'da olsaydm bu belagat ve Uzun
ve Berbat olduunu tahmin ettiim UB Sava sz iin kendisine parasn iade
ederdim. Ondan sonra da gazete kuprn okudum:
Belki de Hemingway hakknda biraz fazla tutucu davrandm: zamanmzn en ok
abartlm yazar, ama yine iyi bir yazardr. Balca kusurlar: (1) mizah duygusu
olmamas, (2) ocuksu gerekilii, (3) pek az ya da hi idealizmi olmamas, (4)
fazla erkeklik kokan sylemi.
Bo yemek adrnda tek bama mektuplarmla oturup duygusal bakmdan olgun
kardein mutfakta Frigidaire'den al-
d teberiyi yerken, ya da televizyonun karsnda Mary Mar-tin'i Peter Pan rolnde
seyrederken yzn buruturduunu hayal etmek dorusu ok keyifli eydi. lowali
bu hanmn bana yazmas da ho bir eydi ve duygusal bakmdan olgun srtkan
kardeinin ban o srada karmda sallyor olmas daha da ho olurdu.

Ey moruk yazar, her eyi elde edemezsin dedim kendi kendime. Bir yandan
kazandn teki yanda kaybedersin. Bu duygusal olgunlua erimi kardei brak
sen iyisi. Tek bana kal. Ve onu brakp lowali Hanm okumaya devam ettim. Onu
ispanyolca Nuestro Senora de Los Elma Toplayclar olarak dndm ve bylesine
mkemmel bir ad dnmekle iimde bir dindarlk ve Whitmansi bir scaklk belirdi.
Ama bunu kadna yneltmeye devam et diye uyardm kendimi. Sakn seni yzn
buruturana yneltmesin.
Tanmad insanlara hi bilmedii konularda yazan bu budala lowali orospunun can
cehenneme diye dnerek mmkn olduu kadar abuk mutlu bir lme
kavumasn diledim. Ama son satrn da hatrlyordum: "lmeden nce neden
emeinize deer bir ey yazmyorsunuz?" Ve seni cahil Iowa orospusu bunu yaptm
ve daha pek ok kere yapacam diye dndm.
Berenson iyiydi ve buna mutlu oldum ve Sicilya'dayd ki, aslnda o ne yaptn
benim kendi yaptklarm bildiinden daha iyi bildii iin, buna gereksiz yere
kayglandm. Marle-ne'in sorunlar vard ama Las Vegas'ta baarl olmu ve gazete
kuprlerini gndermiti. Hem mektup hem de kuprler pek duygulandncyd.
Kba'daki yerimiz iyi durumdayd ama biraz fazla masraf olmutu. Btn hayvanlar
iyiydiler. New York bankasnda hl para vard. Paris bankasnda da vard ama
oradaki biraz azalmt. Venedik'te gszler yurtlarna kaldrlanlar ve eitli
tedavisi olmayan hastalklardan lenler dnda
herkes iyiydi. Arkadalarmdan biri bir araba kazasnda ar yaralanmt; sabahn
erken saatinde ky boyunca araba srerken farlarn delemedii sis bulutlarna ani
girilerimi hatrladm. Anlatlan krk kklara baklrsa av hereyden ok seven
dostum belki bir daha asla avlanamayacakt. Tandm, sevdiim bir kadn kansere
tutulmutu ve doktorlar ay kaldn sylyorlard. On sekiz yldr tandm ve
ilk nce on sekiz yandayken tantm, sevdiim ve iki kocasyla evli olduu
srece sevmeye ve dostu olmaya devam ettiim, zeksyla drt kere servet yapan ve
yaamdaki btn elle tutulabilir, saylabilir, giyilebilir, depo edilebilir ve rehin
edilebilir eylerin hepsini elinde tutan bir baka kz haberler, dedikodular ve ack
olaylarla dolu bir mektup yazmt. Haberler gerekti, znt uydurma deildi ve
mektupta btn kadnlarn hakk olan ikyetler vard. Sadece iki hafta iin bile olsa
iyi bir yaam srecei Afrika'ya imdi gelemiyor olmas btn mektuplar iinde beni
en ok zen haber oldu. Buraya gelmediine gre bir daha kocas bana bir ile
gndermedike onu asla gremeyeceimi anlamtm. Kendisini gtrmeye sz
verdiim her yere gidecekti ama ben gitmeyecektim. Kocasyla gidebilirdi ve birlikte
sinirlenebilirlerdi. Kocasnn, benim gnein douunu grmem ya da Mary'nin
geceleri yldzlan seyretmesi kadar gerekli olan uluslararas telefonlar olacakt. Para
harcayacak, mal edinecek, ok pahal restoranlarda yiyecek ve Conrad Hilton bir
zamanlar birlikte grmeyi planladmz btn kentlerde onunla kocas iin oteller
aacak veya tamamlayacak ya da planlayacakt. Artk bir sorunu yoktu. Conrad
Hilton'un yardmyla artk kaybolmu gzelliini bir uluslararas telefondan bir kol
boyu uzakta olmayan rahat yataklara yaracakt ve ge-ceyars uyandnda gerekten

hi'in ne olduunu, o geceki deerini bilecek, ertesi sabah ge uyanp gne erken
balamay geciktirmek iin uyumas iin parasn saymay deneyecekti.
Belki de Conrad Hilton Laitokitok'ta bir otel aar diye dndm. O zaman buraya
gelir, Da grr ve otelin rehberleri kendisini Bay Singh, Brown ve Benji'yle
tantrmaya gtrr ve Eski Polis Somasnn yerini gsteren bir plaket olur ve
Anglo-Masai Maazalar Ltd.'den hatra mzraklar alrlard. Ve her yatan yannda
Gideon ncilleri yerine uluslararas telefon rehberlerinin yansra zel ktlara
baslm ve yazarlar tarafndan imzal ve arka kapaklarnda yazarlarnn gece
parldayan renkli fotoraflar olan White Hunter, Black Heart ve Something of Value
romanlar olurdu.
Bu oteli ve nasl dekore edileceini ve yaplacak reklamlar dndm: gnn yirmi
drt saatinde safari, btn hayvanlar garanti, her gece televizyonlu odanzda yatmak,
garsonlar ve memurlarn hepsi anti-Mau Mau komandolar ya da daha iyisi Beyaz
Avclar, ilk gece Fahri Av Korucusu belgesi, ikinci ve son gecesinde Dou Afrika
Profesyonel Avclar Dernei Fahri yelii gibi mterilere yemek tabaklarnn
yannda verilecek zel armaanlar. Bu i houma gitmiti ama Mary G.C. ve Willie
ile olmadan daha ilersini dnmek istemedim. Gazetecilik yapm olan Miss
Mary'nin yaratma gc mthiti. Bir hikyeyi ikinci kere aynen anlattn duymu
deildim ve hep onu daha sonraki anlatmlar iin kafasnda yeni bir ekle sokmakta
olduunu hissederdim. Pop da gerekliydi, nk eer bir gn lrse doldurulup
lobiye yerletirilmesi iin iznini almak isterdim. Ailesinden itirazlar gelebilirse de,
projeyi enine boyuna tartp en salkl karara varabilirdik. Pop daha ok bir gnah
tuza olarak grd Laitokitok'a ar bir sevgisi olduunu gstermi deildi ve
kendi memleketinde yksek tepelerde bir yere gmlmek isterdi sanrm. Ama en
azndan bunu tartabilirdik.
Yalnzln en iyi olarak akalarla, alayla ve her eyin en kt sonularna duyulan
horgryle giderilebileceini bilerek
264 ERNEST HEMINGWAY '.
hznl mektubu glerek okurken yeni Laitokitok Hilton'u dndm. Gne batmak
zereydi ve Mary'nin u anda New Stanley'de ve byk bir olaslkla da banyosunda
olduunu biliyordum. Onu kvete uzanm hayal etmek houma gidiyor, bu gece
kentte eleneceini umuyordum. Benim gittiim batakhanelerden hi holanmad
iin herhalde Travelers Club falan gibi yerlere giderdi ve o tr elencelere katlann
ben deil de o olduuna memnundum.
Onu dnmeyi brakp Debba'y ve onunla Dul Kadn' Bebek isa'nn doumgn
kutlamalar iin giyecekleri elbiseleri iin kuma almaya gtrmeye sz verdiimizi
dndm. Nianlm yanmda olduu halde, krk elli Masai kadnnn ve savasnn
gzleri nnde resmen parasn benim deyeceim elbiselik kuma almak
Laitokitok'ta gerek bu sosyal mevsimde gerekse bundan sonra grlecek en kesin ve
resmi olayd. Utanlacak bir ey ama kimi zaman da insana rahatlk veren
yazarlmla uykum da kanca Henry James'in bu duruma nasl yaklaacan
dndm. Onu Venedik'teki otelinin balkonunda durmu, elinde iyi bir puroyla

bann belaya girmesinin girmemesinden daha g olduu kente bakarken
grdm hatrladm. Uyuyamadm gecelerde Henry James'in otelinin
balkonunda kente ve hepsi de kendi ihtiyalan ve sorunlar, kk ekonomileri ve
ky mutluluklar ile gelip geenlere bakp kanaln gayet iyi dzenlenmi yaamnn
sesini dinlerken ve gidecek yerleri bilmeyip purosuyla ylece balkonunda
dnmekten byk keyif alrdm. imdiki gibi yatamda uyuyup uyumamak
canmn isteine kalm mutlu yatarken Debba ve James'i dnmekten holanr ve o
teselli edici puroyu James'in dudaklar arasndan alp belki de kulann ardna
sktracak olan Debba'ya verdiimi dnrdm. Ya da puro imeyi Habeistan'da
K.A.R.'davken kimi zaman beyaz askerlere kar arpan ve onlar yenerken daha
baka pek ok eyi -
renmi olan Ngui'ye vermeyi. Sonra Henry James ile avutucu purosunu dnmeyi
braktm ve akntya car krek eken dost ve kardelerime yardm edecek hafif bir
rzgrn ktn hayal ettiim o gzelim kanal dndm ve o zaman o kabak
kafal tknaz kiiyi dnmeyi braktm ve Debba'y, byk evin o ovuturularak
silinmi tahta yatan, kzn tertemiz kokan teninin ve amalarm namuslu olduu
iin parasn dediim drt ie kutsal biray ve birann kabile geleneine uygun
adn dndm. Pek ok trensel birann yannda bunun ad sanrm Kaynanann
Yatanda Yatma Birasyd ve eer hl kalmsa John O'Hara'nn evrelerinde bir
Cadillac'a sahip olmakla edeerdi. Byle evrelerin hl kalm olacana din-
darcasna bir umut besledim Collier's dergisinin btn saylarn yutmu bir boa
ylan kadar iman ve ee sineklerinin srdklar ve ldn hl farketmemi bir
katr kadar inat O'Hara'y hatrladm ve onun New York'taki tantlma partisine
beyaz kenarl papyon kravatla geliini, evsahibesinin onu tantrrken duyduu
heyecan ve adamn gzleri nnde eriyip gitmeyeceini umusunu epey bir neeyle
hatrladm, ler ne kadar ktye giderse gitsin herkes O'Hara'y en parlak
dnemindeki O'Hara'y hatrlayarak neelenebilirdi.
Her zaman pek sevdiim ve pek ok lkede geirdiimi hatrladm Noel iin
planlarmz dndm. Btn Masaile-ri ve btn Wakambalan davet etmeye karar
verdiimiz iin bu Noelin ya mkemmel ya da gerekten berbat geeceini
biliyordum. Eer doru drst ynetilemezse bu Ngoma btn Ngomalarn sonu
olabilirdi. Miss Mary kendisi farknda olma-yabilirse de Masailerin gerekten ok iyi
bilecekleri Miss Mary'nin tlsml aac olacakt. Sorunun pek ok bak as
olduundan Miss Mary'ye aacnn aslnda gayet gl bir marihuana etkisi yaratan
aa tr olduunu syleyemezdik. Bir kere Miss Mary ille de o tr aac istemiti
ve Wakambalar bu-
n onun bilinmezliinin bir paras olduunu ve aslan ldrmek gereklilii ile
birlikte Thief River Falls kabilesinin geleneklerden biri olduunu kabullenmilerdi.
Arap Meina bana ikimizin bu aala aylar boyunca sarho kalabileceimizi ve bir
filin Miss Mary'nin setii bu aac yemesi durumunda filin gnlerce sarho
dolacan bir sr gibi sylemiti.

Aptal bir kadn olmad ve baka bir kent bulunmad iin Miss Mary'nin
Nairobi'de iyi bir gece geireceini biliyordum. New Stanley'de ttslenmi balk ve
biraz hilekar da olsa anlayl bir ef garson vard. Ancak byk gllerden getirtilmi
adsz balklar pek lezzetli olacakt, fakat dizanteriden byle hemen sonra kri
yememeliydi. Ama iyi bir yemek yediinden emindim ve imdi de iyi bir gece
kulbnde olduunu umuyordum. Sonra Debba'y, o kadar gururla ve
alakgnlllkle tad tepeler iin kuma almaya gideceimizi, kuman onlar
nasl daha da gzler nne sereceini ve eitli basmalara bakacamz ve uzun
etekli Masai kadnlar ile lgn, hilekar, gzellik salonundan kma kocalarnn bizi
tatmin edilmemi kstahlklar ve frengililikleri ve souk elli gzellikleriyle
seyredeceklerini ve ikimizin de kulaklar delinmemi ama Masailerin
bilemeyecekleri ok eyi bildiimiz iin gururlu olan biz Kambalann kuma
desenlerine bakp bizi dkknda nemli kiiler yapacak olan dier eyleri alacamz
dndm.
13
MWINDI SABAH AYINI GETRDNDE kalkp giyinmi ve zerimde iki
kazakla bir yn ceke,t olduu halde atein klleri banda oturuyordum. Gece hava
birden ok soumutu ve bunun bugnk havann durumunu nasl etkileyeceini
dnyordum.
"Ate ister misin?" diye sordu Mwindi.
"Tek kii iin kk bir ate."
"Gnderirim," dedi Mwindi. "Sen ye imdi. Memsahib gitti sen yemeyi unuttun."
"Avlanmadan nce yemek istemiyorum."
"Av belki ok uzun srer. imdi ye." "Mbebia uyanmad daha."
"Btn yallar uyand. Sadece genler uyuyor. Keiti yemeni syledi."
"Pekl, yiyeceim." '< "Ne istersin?"
"Balk kftesi ve patates."
"Tommy cieri ve jambon ye. Keiti, Memsahibin senin stma haplarn alman
sylediini sylyor."
"Stma haplar nerede?"
"ite." ieyi kard. "Keiti haplar yuttuunu grmemi syledi."
"Tamam. Yuttum ite."
"Ne giyeceksin?" diye sordu Mwindi. ;
"Ksa izmeler, scak tutan bir ceket, hava sndnda giymek zere ince gmlek."
"Ben dierlerine hazr olmalarn syleyeyim. Bugn gzel bir gn."
"ylemi?" V< i
"Herkes yle diyor. Charobile." >' v;;
"yi. Bence de iyi bir gn." ' '
"Rya grmedin mi?" 1 "Hayr," dedim. "Gerekten hayr."
"Mzuri," dedi Mwindi. "Keiti'ye sylerim."
Kahvaltdan sonra gerenuk topraklarndan kuzeye geen iyi yoldan doruca Chulus'a
yollandk. Eski Manyattadan tepelere giden yol imdi srlar batakla dndkleri

iin ok amurlu olurdu. Ama yine de gidebildiimiz kadar gittikten sonra gnele
birlikte amurlarn kuruyacan bildiimizden Mthuka'y arabann yannda braktk.
Sonra gnein kavurmaya balad ovadan lav kayalaryla kapl ve yamurdan hl
slak olan yeni imenlerle rtl dik tepelere trmanmaya baladk. Srlar
ldrmek istemiyorduk ama bu tepelerde suay-grlan olduundan ve bir gn nce
Cessna'dan n grdmzden iki tfek gerekliydi. Srlar imdi papirs
bataklnn kenarndaki yeni zengin odaklara gidiyor olacaklard. Onlar saymak,
mmkn olursa fotoraf ekmek ve aydr grmediimiz o ahane boynuzlu
kocaman yal erkei grmek istiyordum. Hayvanlar korkutmak ya da kendilerini
izlediimizi bilmelerini istemiyorduk, btn amacmz Mary'nin, dnd zaman
resimlerini doru drst ekebilmesi iin bulunduklar yerleri tespit etmekti.
Byk sr altmzdan akp gidiyordu. Aralarnda marur srba erkekleri, iri ve
yal diiler, genler, gen diiler
ve danalar vard. Boynuz kvrmlarn, kurumu amurla kapl ve yer yer anm
postlarn, o ar hareket eden koyuluu ve byk grilii, otlar arasnda sivri
gagalarn indirip kaldrmakla megul srck kularn grebiliyordum. Srlar ar
ar, ot-layarak yryorlar ve arkalarnda ot diye bir ey kalmyor, o ar hayvan
kokusu burnumuza kadar geliyor, sonra da sinekler bastryordu. Ben gmleimi
bama sarm ve yz yirmi drt sr saymtm. Rzgr bize doru estii iin
hayvanlar kokumuzu alamamlard. Kular da kendilerinden yksekte
olduumuzdan bizi grmemiler, sadece sinekler yerimizi kefetmilerdi, ama
anlald kadaryla onlar c& bunu kimseye aklamak niyetinde deildi.
Neredeyse le olmu, hava ok snmt ve henz bilmiyorduk ama talihimiz bizi
bekliyordu. Aalkl blgeden geerken olas her aaca dikkatle bakyorduk.
Avlamak istediimiz leopar on alt keisini ldrd Shamba halk tarafndan
avlamam istenen hayvand. Onu Avclk Dairesi adna avlayacam iin araba ile
kovalama iznim de vard. Bir zamanlar zararl kabul edilen ve imdi Kraliyet Av
Hayvan olan leopar byle terfi ettirildiinden ve yeni bir snfa alndndan
habersizdi, yoksa kendisini sulu durumuna drecek ve balad kategoriye
indirecek on alt keiyi asla yemezdi. Sadece bir tanesini yiyebilecei on alt keiyi
bir gece iinde ldrmek arya kamakt dorusu. Sonra bunlardan sekizinin
Debba'nn ailesine ait olma durumu da vard.
ok gzel bir alda gelmitik, solumuzda tepe dallarndan biri dmdz bir ekilde
sola, daha yaprakl bir dieri de ayn dzlkle saa uzanan yksek bir aa vard.
Yeil bir aa olup tepesi sk yapraklyd.
Ngui'ye, "Leopar iin ideal bir aa," dedim.
Yavaa,"Ndio," dedi. "Ve o aata bir leopar var."
Mthuka baktmz grmt ve bizi duyamad ya da leopar oturduu taraftan
grememesine ramen arabay durdurmutu. Kucamda tadm eski
Springfield'mla arabadan indim ve ayaklarm yere salamca bastmda leoparn
aacn sadaki dz dal zerine btn uzunluu ve arlyla uzanm olduunu

grdm. Benekli postunun zerinde rzgrda sallanan yapraklarn glgeleri
oynayordu. Bu gzelim gnde yirmi metre yukarda ve ideal bir yerdeydi ve
gereksiz yere on alt kei ldrmekle ok byk bir hata ilemiti.
Derin bir soluk alp tfei kaldrdm ve hayvann kulann ardndaki, boynunun
katmerli olduu noktaya nian aldm. Kurun yukardan geip hayvan skalad, leopar
dala daha da yapp uzanrken bo kovan kardm ve omzuna nian aldm. Bouk
bir grlt kt ve leopar yarm bir dnle aa dt. Kuyruu havada, ba
havada, srt yere dnkt derken. Gvdesi hilal eklini ald ve sonra byk bir
grltyle yere arpt.
Ngui ile Mthuka srtm svazlyorlar, Chako elimi skyordu. Pop'un silah taycs
herkesin elini skyor ve leoparn d duygusal bir sahne olduu iin alyordu.
Bir yandan da o gizli Kamba tokalamasyla elimi tekrar tekrar skyordu. Serbest
elimle silahm hemen bir daha doldurdum; Ngui de heyecandan ifte yerine .577'ligi
ald ve kaynbabamn bann belas olan on alt keinin katilini grmek iin o yana
yrdk. Ama leopar dt yerde deildi.
Dt yerde bir knt vard ve parlak ve gr kan izleri aacn solundaki alda
doru gidiyordu. allk mangro-va aacnn kkleri kadar kalnd ve artk kimse
elimi o gizli Kamba tokalamasyla skmyordu.
ispanyolca, "Beyler," dedim. "Durumda radikal bir deiiklik oldu." Gerekten de
yleydi. Pop'tan rendiim iin ne
yapacam biliyordum, ama sk bir allktaki her yaral leopar yeni bir leopard.
Hibir leopar bir dierinin yaptn yapmazd ve ortak noktalar mutlaka saldrya
geecek olmalaryd. O yzden ilk olarak boynunun kafasyla birletii yere ate
etmitim. Ancak artk skalanm atlar dnmek iin ok geti.
lk sorun Charo'ydu. Kendisi iki kere leoparlar tarafndan fena hrpalanmt ve ok
yalyd, ka yanda olduunu bilen yoktu ama kesinlikle babam olacak yatayd. Ve
imdi oraya girmek iin bir av kpei kadar heyecanlanyordu.
"Sen bu ie karma ve arabaya dn."
"Hapana, Bwana," dedi.
"Ndio hem de ok ndio," dedim.
Ngui Winchester'e SSG dolduruyordu, yani sama. SSG ile imdiye Kadar bir ey
vurmu deildik ve ben tfein tutukluk yapmasn istemiyordum, onun iin
namludaki kurunu kartp yeni bir kutudan 8 numara ku samas karp onu
namluya srdm ve geri kalanlarn da ceplerime doldurdum. Yakn mesafeden
sama bir kurun kadar etkilidir ve mein bir ceketin arkasnda mavi siyah kk bir
delii ve btn samalar gs iinde olmak zere bir insan vcudundaki etkisini
gzlerimle grmtm.
Ngui'ye, "Kwenda," dedim ve o iz srerken ben de onu koruyarak kan izlerini takip
etmeye baladk. Pop'un silah taycs .577'likle arabadayd. Charo arabann stne
kmam, mzran en iyisini seip arka koltua oturmutu.
Ngui bir kan birikintisinden sivri bir kemik paras kartp bana uzatt. Bu omuz
kemiinden bir parayd, azma koydum. Bunun bir aklamas yoktu. Dnmeden

yapmtm. Ama kemik paras bizi leopara yaknlatmyordu ve kemii srdm,
benimki gibi tad olan taze kann tattm ve leoparn sadece dengesini kaybetmemi
olduunu anladm. Ngui ile izi mangrova allnn iine girdii yere kadar takip
ettik. Bu a-
kliin yapraklar yeil ve parlaktr, birbirine uymayan admlarla giden leoparn izi
alln iine giriyordu ve alt yapraklarda, srnerek girdii yerde omuz hizasnda
kanlar vard.
Ngui omuzlarn silkerek ban sallad. Artk her ikimiz de ciddiydik ve engin
bilgisinin derinliklerinden konuacak ya da 'ocuklarn' budalakklarna aarak sert
emirler verecek ve onlara gnlsz av kpekleriymi gibi svecek Beyaz Adam
yoktu. Sadece bir aacn yksek dakndayken vurulan ve hibir insann dtkten
sonra sa kalamayaca bir yerden dm olan bir yarak leopar vard ve eer bu
leopar sa kalmsa ve o inanlmaz kedi evikliini kaybetmemise o zaman ardndan
gelen her insan paralar veya ok ar yaralayabikrdi. Onun keileri ldrmemi
olmasn ve benim de ulusal dergilerle ldrme ve fotoraf ekme kontradan
imzalamam olmam isterdim; kemik parasn byk bir tatmin duyarak srp
arabaya el salladm. Krk kemiin sivri ucu yanamn iini kesmiti ve imdi
leoparnkinin yansra kendi kanm da hissediyordum. "Twendi kwa chui," dedim.
"Leopara gidelim."
Leopara gitmemiz kolay deildi. Ngui'nin gzleri salamd ve ek'nde Springfield 30-
06 vard. Gzleri onun kadar keskin olan Pop'un silah taycsnn ek'nde .577 vard
ki, ate ettii takdirde geri tepmesinden kst otururdu. Benim ekmde eski, dipii
kere deimi, Winchester 12 pompaks vard ki, bir ylandan daha hzkyd ve
otuz be ylkk beraberlikten sonra nice srlarmz ve baarlarmz ve aklanmam
felaketleri paylamtk. Kan izlerinin girdii sol taraf sarmtk ama leopar
gremiyorduk. Sonra srnerek alln karankna baka baka teki ucuna kadar
gittik. Leopar hl gremeyince kann koyu yeil yapraklar zerinde hl taze
olduu yere dndk.
Pop'un silah taycs ek'ndeki tfei hazr tutarak arkamzda beklerken ben oturdum
ve 8 no'lu samalarla all
soldan saa doru taramaya baladm. Beinci atta leopar kkredi. Ses akkn
derinliklerinden, kank yapraklarn solundan gelmiti.
Ngui'ye, "Grebiliyor musun?" diye sordum.
"Kapana."
arjr deitirdim ve kkremeyi duyduum yere bu kez iki kere daha hzk ate
ettim. Leopar bir daha kkredi, sonra iki kere ksrd.
Ngui'ye, "Piga tu," dedim. Kkremenin geldii yere ate etti.
Kkreme sesinin geldii yere iki kere ate ettim. Pop'un silah taycs, "Onu
gryorum," dedi.
Ayaa kalktk, Ngui de gryordu ama ben gremiyor-dum. "Piga tu," dedim.
"Hapana," dedi. "Twendi kwa chui."

Bir kere daha alla doru yrdk ama bu kez Ngui nereye gideceini biliyordu.
Sadece bir metre kadar ieri girebiliyorduk ama kklerin kt bir tmsek vard
nmzde. Srnerek ilerlerken Ngui bacamn kh bir yanna kh teki yanna
dokunarak ynm iaret ediyordu. Birden leoparn kulan, ensesindeki benekleri
ve omzunu grdm. Boynunun omzuyla birletii yere ate ettim, sonra bir el daha
ettim. Bu kez hayvan kkremedi, geri geri srnerek dar ktk, silahm
doldurdum ve arabann olduu teki tarafa yrdk.
"Kufa," dedi Charo. "Mzuri kubwa sana."
"Kfa," dedi Mthuka. Onlar leopar gryorlard ama ben gremiyordum.
Arabadan indiler, hep birlikte ilerlerken Charo'ya mzra-yla arkada durmasn
syledim. Ama o, "Hayr," dedi. "ld, Bwana. ldn grdm."
Ben kendisini silahmla korurken Ngui bir pangay sanki dmanmzm gibi
kklere ve allara savurarak kendine yol
at. Sonra Pop'un silah taycsyla leopar dar tadlar, hep birlikte kaldrp
kamyonetin arkasna attk, yi bir leopard, gayet gzel avlamtk, yanmzda Beyaz
Avclar ve Av Korucular ve z Srcleri olmad iin neeli ve kardeesine bir av
olmutu, o yasad bir Kamba Shambasnda gereksiz yere kei ldrd iin lme
mahkm edilmi bir Kamba leoparyd ve bizler de Wakambaydik ve ok susamtk.
ki kere leoparlar tarafndan yaralanm olan Charo hayvan yakndan inceledi ve
bana omuzdaki ilk kurun yarasnn evresindeki sama deliklerini gsterdi. alln
kklerinin teki kurunlarn sektirdiinin farkndaydm ama mutluydum ve
hepimizle gurur duyuyordum, kampa dnp glge altnda souk bira ieceimize
seviniyordum.
Arabann kornasna basa basa kampa girerken herkes bizi karlamaya kt, Keiti
mutluydu ve sanrm gururluydu. Arabadan indik, geride sadece leopara bakan Charo
kald. Keiti de Charo'nn yannda kald ve deri yzc ii ele ald. Fotoraf
ekmemitik. Keiti bana, "Piga resim?" diye sormu, ben de, "Bok piga," demitim.
Ngui ile Pop'un silah taycs tfekleri adra getirip Miss Mary'nin yatann stne
braktlar, ben de fotoraf makinelerini getirip astm. Msembi'ye masay aacn altna
karmasn, iskemle ile bulabildii btn souk biralar getirmesini, Charo'ya Coca-
Cola getirmesini syledim. Ngui'ye silahlan imdi temizlememesini, gidip Mthuka'y
armasn syledim: Resmi biramz iecektik.
Mwindi banyo yapmam syledi. Suyu hemen hazrlard. Ben leende ykanacam
ama temiz bir gmlek getirmesini syledim.
"Byk banyoda ykanmalsn," dedi.
"Byk banyoyu sonra yaparm. imdi scaktan bunaldm."
M "O kadar kan nereden geldi? Chuiden mi?" ' lf ' ; Szlerindeki alay iyice
gizlenmiti. <
"Aa dallarndan."
"Mavi sabunla kar. Krmz eyden srerim."

Biz tentrdiyot yerine Merchurochrome kullanrdk ama baz Afrikallar yakt iin
daha gl olduuna inandklar tentrdiyotu tercih ederlerdi. Kol ve bacaklarmdaki
izikleri iyice ykadm, Mwindi de hepsini bir gzelce boyad.
Temiz giysilerimi giyerken Mthuka, Ngui, Charo ve Pop'un silah taycsnn da
kendi temiz giysilerini giydiklerini biliyordum.
"Chui geldi mi?"
"Hayr."
"Herkes neden bu kadar mutlu yleyse?"
"ok komik shauri. Sabah ok komik av."
"Neden Afrikal olmak istiyorsun?" ,
"Ben Kamba olacam."
"Belki," dedi Mwindi.
"Belkiymi, haydi oradan."
"Arkadalarn geliyor."
"Kardelerim."
"Belki. Charo kardein deildir."
"Charo iyi arkadamdr."
"Evet," dedi Mwindi. Ayama dar gelen terliklerimi verdi ve giydiim zaman ne
kadar actacan grmek iin bekledi. "Charo iyi arkada. ok talihsizlik oldu."
"Nasl?"
"yle ite. Ve talihli adam."
Yeil cppesi ve banda yeil takkesiyle masa bandaki Msembi'nin yannda duran
dierlerine katlmaya gittim. Soluk yeil branda kovann iinde biralar da gelmiti.
Bulutlar gn
ta ykseklerindeydi ve bu gkyz de dnyann en yksek gkyzyd, adrn
stnden baknca da aalarn stnde bembeyaz ykselen Da gryordum.
"Beyler," dedim. Eilerek bir selam verdim ve hepimiz Bwanalarln koltuklarna
oturduk. Msembi drt uzun kadehe bira, Charo'ya da Coca-Cola koydu. Charo en
yalmz olduundan Mwindi'ye ilk onun kadehini doldurmasn sylemitim. Charo
daha az gri bir sank sarm, srtna da pirin dmeli mavi bir ceket geirmi, ceketin
yakalarn kendisine yirmi yl nce verdiim bir engelli ineyle tutturmutu.
Bacanda iyi onarlm bir ort vard.
Kadehler doldurulunca ayaa kalktm. "Kralieye," dedim ve itik. Sonra, "Bay
Chui'ye, beyler," dedim. "O Kraliyet Av hayvandr." Gayet ciddi ve protokola uygun
olarak ama hevesle itik. Msembi bu kere kadehleri benden balayarak doldurdu. En
son Charo'nunkini doldurmutu. Yallara saygs bykt ama Tusker biras
karsnda gazozlu iecee sayg gstermek gt.
talyancay Addis Ababa'nn ele geirilen genelevlerinde ve kaan bir ordunun
aceleyle geride brakt metreslerinden renmi olan Ngui'ye, "A noi," dedim.
"Wakamba rosa e la libert, Wakamba rosa triomfera."
Kadehleri bir yudumda boalttk, Mwindi bir daha doldurdu.

Bundan sonraki kadehlerimizi biraz hoyrata tokuturduk, ancak zamann verdii
eilimle ve yeni dinimizde, daha sonra yksek ve soylu bir sona yneltebileceimiz
bir dzenleme yapma gereksinimiyle "Tunaua," dedim.
Gayet ciddi bir ekilde itiysek de Charo'nun biraz ekingen davrandn grnce
Mslman oyunu da kazanmak iin, "Na cihad tu," dedim. Ancak bu kazanmas g
bir oydu ve onun sadece resmi bira imede ve kardelikte bizimle birlik-
te olduunu ve yeni dinde ya da politikada asla bizimle olamayacan hepimiz
biliyorduk.
Msembi gelip kadehleri doldurdu ve birann quisha olduunu bildirdi. Ben bu ne
biim idare deyip hemen arabaya atlayp imeye devam etmek iin Laitokitok'a
gitmemizi nerdim. Yolda yemek iin yanmza souk et falan alrdk. Mthu-ka,
"Kwenda na Shamba," dedi. Biz de Shambaya urayp baka bir bira reten
Shambaya ya da Laitokitok'a varana kadar bizi idare edecek bir iki ie bira aramaya
karar verdik. Ngui nianlmla Dul Kadn' da almam, kendisiyle Mthuka'nn yoldaki
Masai Shambsnda balarnn aresine bakacaklarn syledi. Pop'un silah taycs
da Dul Kadn'in koruyucusu olacakt. Msembi'yi de almak istedik ama biz drt
kiiydik, Dul Kadn ve nianlmla alt edecektik ve yolda hangi Masai ile
karlaacamz belli olmazd. Laitokitok'ta her zaman ok sayda Masai bulunurdu.
adra gidince Mwindi'nin teneke sandndan, dmeli, i ceplerinde para bulunan
eski Hong Kong ii tvit ceketimi karmakta olduunu grdm.
"Ka para istiyorsun?" diye sordu.
"Drt yz ilingi."
"ok para," dedi. "Ne yapacaksn? Kendine bir kar m satn alacaksn?"
"Bira alacam, belki posho, Shamba iin ila, Noel hediyeleri, yeni bir mzrak,
arabaya benzin, Polis mtotosuna viski."
"Be yz al," dedi. "Sert ilingi de ister misin?" ., Sert ilingi mein bir kesede
saklanrd. Otuz tane sayd. "yi ceketini mi giyeceksin?"
"Hayr. Mein ceketi. Fermuarl izmelerimi."
"Yn kazak da al. Dadan souk iner."
"Nasl istersen yle giydir," dedim.
Ykam olduu temiz pamuklu oraplarm giydim, ayak-
larm izmelere soktu, iki yandaki fermuarlar ekmeden brakt. Ngui adra girdi.
Onun zerinde temiz bir ort ve hi grmediim yeni bir spor gmlek vard. Ona
sadece 30-06'y alacamz syledim. Byk tfei temizleyip yatan altna soktu.
O silah kullanlmamt ve Springfield de akama temizlenecekti.
"Tabanca," dedi. Sa bacam kemerin ucundaki ilmie soktum, kemeri belime
dolayp balad.
Mwindi, "Jinny iesi," deyip ar ispanyol mein matarasn Ngui'ye uzatt.
"Para?" diye sordu Ngui.
"Hapana," dedim. "Para kwsha."
"ok para," dedi Mwindi. Paray saklad teneke sand-m anahtar elindeydi.

Arabaya gittik. Keiti'ye ne gerektiini sordum. Eer Kaji-ado arabas iyi cinsinden
getirmise bir uval posho almam syledi. Biz giderken biraz zgnd, hafife
glmsyor olmasna ramen ban ne ve hafife yana yatrma.
Ona da gelmek isteyip istemediini sormadm iin hakszlk yaptm
hissediyordum. Ama sonra Shamba yoluna ktk. Artk epey anm bir yoldu ve bu
i sona ermeden daha ok anacak diye dndm.
14
MTHUKA'NIN EN FYAKALI GYSS kareli temiz bir gmlekle, yeni ykanm
yamal pantolonuydu. Pop'un silah taycsnn zerinde desenli olmayan sar spor
bir gmlek vard ki, dorusu bu Ngui'nin melez krmzs rengi ile ok uyumluydu.
Ben bu kadar tutucu giyinmi olduuma pimandm, ancak bir gn nce uak
gittikten sonra kafam tra ettiimden ve sonra bunu yaptm unuttuumdan
kasketimi karacak olursam barok bir grnt sergileyeceimi hissediyordum.
Kafam ra edildiinde, hatta salarm ok ksa kesildiinde maalesef bamn ok
kayp bir kabilenin plastik tarihi bir grnts ortaya kar. Byk atlak Vadisi
kadar grkemli deilse de, hem arkeologlar hem de antropologlar ilgilendirebilecek
tarihi engebeler vardr. Debba'nn bunu nasl karlayacan bilmiyordum ama uzun
siperli eski bir balk kasketim vard ve Shambaya girip de arabay byk aacn
altna ektiimizde grnm konusunda kayg falan duyduum yoktu.
Daha sonra rendiime gre Mthuka avc olmak isteyen ama yemek adrnda
garson olarak alan ocuu Bebek isa'nn doumgn iin kendilerine elbise almak
zere Laito-kitok'a gtrmek zere geleceimizi Dul Kadnla nianlma bildirmek
zere nden gndermiti. Bu ocuk Kambada hl
bir nanake olduu iin resmen bira iemezdi ama koabildiim gstermek iin yolu
ksa zamanda almt ve imdi de byk aacn gvdesine yaslanm duruyor ve sk
sk solumamaya alyordu.
Bacaklarmn uyuukluunu gidermek ve nanakeye teekkr etmek iin arabadan
indim.
"Bir Masai'den daha iyi kouyorsun," dedim.
"Ben Kamba'ym," dedi. Nefes nefese grnmemek iin ok urayordu.
"Daa kmak ister misin?"
"Evet. Ama bu doru olmaz, benim grevlerim var."
O srada Muhbir yanmza yaklat. Paisley al boynun-dayd ve topuklarnn zerine
basarak byk bir ciddiyetle yryordu.
"yi gnler, Muhbir, saln nasl?" dedim.
"Daha iyi," dedi. "Sizinle Daa gelebilir miyim?"
"Gelemezsin."
"evirmenlik yapardm."
"Benim Dada evirmenim var."
Dul Kadn'in ocuu gelip kafasn serte karnma vurdu. Bann stn ptm, elini
avcumun iine sokup dimdik durdu.
"Muhbir," dedim. "Kaynpederimden bira isteyemem. Bize bira getir ltfen."

"Gidip bakaym."
Shamba birasn seversen sorun deildi, ki Yasa zamannda Arkansas'ta evlerde
yaplanlardan farksz bir tad vard. Birinci Dnya Sava'nda epey kahramanlk
gsteren bir kundurac aynen bu lezzette bira yapard ve evinin n odasnda oturup
ierdik. Nianlm ile Dul Kadn evden ktlar, nianlm arabaya binip Mthuka'nn
yanna oturdu. Baklarn yerden ayrmyordu ama bir ara gzlerini kaldrp
muzaffer bir
bakla kyn teki kadnlarna bakt. zerinde ok ykanm bir elbise, banda ok
gzel bir earp vard. Dul Kadn, Ngui ile Pop'un silah taycsnn ortasna oturdu.
Muhbiri alt ie daha bira getirmesi iin gnderdik ama kyde sadece drt ie vard.
Bu drt ieyi kaynpederime verdim. Debba hi bir ey sylemeden dimdik
oturuyordu, gsleri enesiyle ayn adayd.
Mthuka arabay altrd, kyden ayrlrken bizi kskanan ve yaptmz eyden
holanmayanlar, ocuklar, keiler, ocuklarn emziren anneler, tavuklar, kpekler ve
kaynpederim arkamzdan baktlar.
"Que tal, tu?" diye sordum Debba'ya.
"En la puta gloria."
Bu spanyolcada en ok sevdii ikinci cmleydi. Garip bir deyiti ve asla birinin
evirisi dierininkine uymazd.
"Chui cann actt m?"
"Hayr."
"Byk myd?"
"ok deil."
"Kkredi mi?"
"Pek ok."
" Kimseyi yaralad m ? "
"Hayr. Seni bile."
Tabanca klfnn kabartma meinini baldrna bastryordu, sonra sol elini izin
kmasn istedii yere koydu.
"Mimi bili chui," dedi. ikimiz de Swahili limi deildik, ama ingiltere'nin iki
leoparn hatrladm, biri ok uzun zaman nce leoparlar bilmi olmalyd.
"Bwana," dedi Ngui. Sesinde sevgiden veya fkeden gelen o sertlik vard.
"Wakamba, tu," dedim. Gld ve kt eyi uzaklatrd.
"Msembi'nin bizim iin ald ie Tuskah var," dedi.
"Teekkr ederim. Byk tepeyi anca durur, kahvalty ederiz."
"iyi souk et," dedi Ngui.
"Mzuri," dedim.
Wakambalar arasnda ecinsellik yoktur. Eski gnlerde Mwindi'nin bana anlattna
gre insanlarn birini ldrmek iin toplanmalar demek olan King-ole
mahkemesinde ecinseller hkm giydikten sonra etlerinin daha yumuak olmas iin
balanp birka gn bir su ukuruna veya nehre atlr, sonra da ldrlp yenirmi.

Bu pek ok oyun yazar iin ok ackl bir son olurdu, diye dndm. Ancak
Afrika'daysanz talihli saylrdnz yine de, nk tertemiz bir suda yumuam da
olsalar ecinsel eti yemenin kt ans getireceine inandr. Ve yal dostlarmn
bazlarna gre ecinsel eti su antilopun-kinden bile berbatm ve zellikle kasklarda
ve koltukaltlann-da olmak zere vcutta banlar kanrm. Hayvanlarla cinsel iliki
de lm cezasn gerektirirse de, bu ecinsellik kadar kirletici bir gnah saylmazd.
Ngui'nin babas Mkola bana ko-yunlanyla ya da keileriyle ilikiye giren bir insann
etinin gnu kadar lezzetli olduunu sylemiti. Keiti ile Mwindi gnu yemezlerdi ama
oras antropolojinin henz giremediim blmleriydi. Bunlar ve bana verilen srlan,
alakgnlll ve gerek markliyla temiz bir Kamba kz olan Debba'y
dnrken Mthuka arabay bir aa altnda durdurdu ve dallarn arasndan bize
dinimizi, byk ve kalc umudumuzu veren ve bembeyaz ykselen Dan
ormanlarnn mavisi nnde kk teneke damlarnn parldad Laitokitok'u
grdk, arkamzda da sanki hareketsiz, stressiz ve masrafsz bir uaktaymz gibi
bizim memleketimiz uzanyordu.
"Jabo, tu," dedim Debba'ya. O da, "La puta gloria," dedi.
Debba ile o zamana kadar Ngui ve Pop'un silah taycs-
nn krmz ve sar gmlekleri arasnda, kara kollan ve ince bacaklaryla oturan Dul
Kadn, konserve tenekelerini ve Hollanda'dan gelmi sahte somon bal tenekelerini
atlar. Kutular amay becerememiler, birinin anahtar krlmt ama Mthuka
kerpetenle tenekeyi geri kvrp Hollanda'nn Afrika'da byk n olan sahte
somonunu ortaya kard ve hepimiz baklar birbirimize vererek ve ayn ieden
ierek yemee koyulduk. Debba ienin azn earbyla sildi ama ben ona bir
insann bannn herkesin ban olduunu syledim ve ondan sonra merasimi falan
brakp imeye devam ettik. Bira scakt ama iki bin be yz metre yksekteydik ve
aada bildiimiz yerleri imdi kartalmz gibi gryorduk. Bira pek keyifli geldi,
yemei souk etle tamamladk. ieleri geri vermek zere arabaya koyduk, konserve
tenekelerinin anahtarlarn alp tenekeleri bir araya topladk, aacn yanndaki
alln dibine braktk.
Yanmzda iz Srcler olmadndan kardelerini ihbar iin Wakamba gemilerini
satanlar, Miss Mary'ye tapanlar, cellatlar ya da polis kpekleri de yoktu, bu yzden
de bir bakma zgrdk ve Miss Mary dahil hibir beyaz kadnn girmedii
topraklara baktk.
Topraklarmza ve her zamanki gibi mavi ve garip olan Chulu tepelerine bakarken
Miss Mary oraya hi gitmedii iin hepimiz mutluyduk. Sonra da arabaya dndk ve
ben bir aptallk edip Debba'ya, "Sen akll bir kar olacaksn," dedim. O da aklllk
edip beni ve o ok sevdii tabanca klfn tuttu ve, "Ben imdi de olabileceim kadar
iyi bir karym," dedi.
Onun kvrck sal ban ptm ve dne dne Daa kan o gzel yola devam ettik.
Teneke daml kent gnete parl-dyordu ve yaklatka okalipts aalarn,
Britanya'nn grkemiyle kk kaleye, cezaevine ve ingiliz adaletini ve brokrasisini

uygulayan insanlarn lkelerine dnemeyecek kadar yoksul dtklerinde kaldklar
yerler olan evlere giden resmi yolu g-
ryorduk. Baheleri ve daha sonra nehir olacak olan alda-yan dereyi
gremeyeceimiz anlamna gelse de onlarn istirahatlarn bozacak deildik.
Miss Mary'nin aslannn avlanmas ok uzun srmt ve Miss Mary'nin fanatikleri
ve ona inananlar dnda herkes ok uzun zaman nce bundan bkmlard. Bunlarn
hibiri olmayan Charo bana yle demiti: "O ate edince sen de ate et ve aslan vur
da bu i bitsin artk." Ben inanan deil sadece izleyicisi olduum ve Capostella'ya
hac grevini ifa etmi biri olarak bam sallamtm. Ama Charo yzn ekiterek
sallamt ban. O Mslmand ve bugn aramzda Mslman yoktu. Hibir eyin
boazn kesmek zorunda deildik ve hepimiz ilk dura Benji'nin dkknnn
nnde olan yeni dinimizi hevesle bekliyorduk. Burada bir benzin istasyonu vard ve
Debba ile Dul Kadn dkknda Bebek isa'nn doumgn iin elbise dikecekleri
kumalar seeceklerdi.
Renk renk kumalar ve dkknn kokularn ve boynuzlu kocalar bir ellerinde
mzraklar, bir ellerinde ieleri sokan az ilersinde Gney Afrika'dan gelen Golden
Jeep arab ierlerken tandmz Masai kadnlarn sevmeme ramen benim de
onlarla ieri girmem doru olmazd. Erkekler hep boynuz-lanrlard ve onlar nerede
bulacam bilirdim. Glgelikli dar sokan sa tarafndan yle kstah ya da
tabancasyla gurur duyan bir tavr taknmadm umduum bir havayla Masaile-rin
itikleri yere girdim, "Sopa," dedim, birka souk el sktm ve imeden ktm. Sekiz
adm sonra saa dnp Bay Singh'in dkknna girdim. Bay Singh'le kucaklatk,
Bayan Singh'in elini sktm, sonra da ptm. Bir Turkana olduu iin bundan, ok
holanrd ve ben de el pmeyi ok iyi renmitim ve bu hi duymad ama en
gzel ve ak haval bir gnnde oraya yakr bir ss olaca Paris'e gitmek gibi bir
eydi. Sonra Misyoner eitimi alm evirmeni arttm. evirmen ieri girin-
, Gnn ilk Inda Gerek 285
ce ayakkablarn kartp Bay Singh'in hep temiz sarkl ve ar derecede kibar pek
ok olundan birine verdi.
evirmenin araclyla, "Naslsn, Singh?" diye sordum.
"Fena deil. alyoruz ite."
"Ya gzel Bayan Singh?" <
"Bebee drt ay var."
"Felicidades," diyerek bir zaman girdiimiz ama kmak zorunda kaldmz
Villamayor kasabas Markisi Alvarito Caro stiliyle elini bir daha ptm.
"Btn kk Singhler de iyidirler umarm."
"Elini hzarda kesen nc olan dnda hepsi iyidirler."
"Bakmam ister misin?"
"Misyonerlikte tedavi ettiler. Kininle."
"ocuklar iin mkemmeldir. Ama seninle benim gibi moruklarn bbreklerini
mahveder."

Bayan Singh o namuslu Turkana kahkahalarndan birini att. Bay Singh,
"Memsahibin iyi olduunu umarm," dedi. "ocuklarn ve uaklarn da iyidirler
inallah."
evirmen uaklar konusunda durumlar iyidir deyince kendisine o kadar kl krk
yarmamasn syledim.
"Memsahib Miss Mary Nairobi'de. Uakla gitti ve uakla dnecek. Btn ocuklarm
iyidirler. Tanrnn izniyle btn uaklarm da."
"Haberleri duyduk," dedi Bay Singh. "Aslan ve leopar."
"Bir aslanla bir leopar herkes ldrebilir."
"Ama aslan Miss Mary ldrd."
"Elbette," dedim. Gurur iimde, ba bir Msr Sikke-si'nden, gsleri Rubens'ten,
kalbi Bemidji veya Walker veya Thief River Falls'dan ya da kn sfrn altnda yirmi
derece olan herhangi bir yerden alnm, heykel gibi, biimli, sinirli ve gzel Miss
Mary adna ykseldi. Bu, souk kalpleri bile stacak bir scaklkt.
"Miss Mary iin aslan bir sorun deildi."
"Ama g bir asland. O aslann elinden ok kii strap ekmiti."
"Byk Singh onlar tek eliyle bomutu," dedim. "Miss Mary ise 6.5'lik Mannlicher
kullanyordu."
"Byle bir aslan iin kk bir silah," dedi Bay Singh. O zaman onun askerliini
yapm olduunu anladm. Sznn devamn getirmesini bekledim.
Ama bunu yapmayacak kadar kurnazd. Bayan Singh, "Ya leopar?" dedi.
"Herkes kahvaltdan nce bir leopar vurabilmeli."
" Bir eyler yer misiniz? "
"Eer izniniz olursa." i "Ltfen yeyin," dedi. "Hi nemli deil."
"Arka odaya gideriz. Hi imedim."
"istersen imdi birlikte ieriz."
evirmen arka odaya geldi, bay Singh bir White Heather iesiyle bir srahi su
kard. evirmen ayaklarn gstermek iin ayakkablarn kard.
"Ayakkablar sadece din muhbirlerinin nndeyken giydim," dedi. "Bebek isa'dan
hep horgryle sz ettim. Ne sabah ne de akam dualarm okudum."
"Baka?"
"Baka bir ey yok."
"Sen negatif bir dindar olmusun," dedim. Dul Kadn'in olu gibi ban karnma
vurdu.
"Da ve Mutlu Av Alanlarn dn," dedim. "Bebek isa'ya ihtiyacmz olabilir.
Ondan konuurken saygszlk etme. Sen hangi kabiledensin?"
"Sizinkinden."
"Onu demedim. Nfus kaydn ne?"
"Masai-Chagga. Snrdayz."
"Snrlardan iyi insanlar kmtr." .
"Evet, efendim." :

"Bizim dinimizde ve kabilemizde efeftdim denmez."
"Anladm." '
''""" "Snnet edildiinde nasldn?" V
"ok iyi deilse de, iyi saylr." " ''
'? "Neden Hristiyan oldun?" w
"Cahilliimden."
"Daha kt de olabilirdin." ' 'a
"Asla Mslman olmazdm," dedi ve efendim diyecekken kendisini nledim.
"Uzun ve bilinmeyen bir yoldur ve belki de ayakkablar atsan iyi edersin. Sana
salam eski bir ift veririm, ayana altrrsn."
"Teekkr ederim. Uaa binebilir miyim?"
"Elbette. Ama uak ocuklar ve Misyoner olanlar iin deildir."
Bunun ardndan ok zgnm diyecektim ama ne Swahi-licede ne Kambacada byle
szck yoktur ve yanl bir ey sylememe konusunda uyarldnz iin, marifet dili
nasl kullandnza kalr.
evirmen bana iziklerimi sordu, alln dikenlerinden olduunu syledim, Bay
Singh ban sallad ve evirmene eyll aynda parmann testerede kesildii yeri
gsterdi. Epey nemli bir kesikti ve kazann olduu gn hatrlyordum.
"Ama bugn de leoparla boutunuz," dedi evirmen.
"Bouma falan deildi. Kamba Shambasnda on alt kei ldrm orta boy bir
leopard. Kar koymadan ld."
"Herkes onunla plak elle boutuunuzu, sonra da tabancayla ldrdnz
sylyor."
"Herkes yalan sylyor. Leopar nce tfekle, sonra da ifteyle ldrdk."
"Ama ifte ku avlamak iindir."
Bay Singh buna glnce ocua olan merakm artt.
evirmen'e, "Sen ok iyi bir Misyon ocuusun," dedim. "Ama ifteyle sadece ku
vurulmaz."
"ilke olarak yledir ama. O yzden tfek deil de ifte denir."
Bay Singh'e ingilizce, "Ya lanet bir babu ne der?" diye sordum.
Bay Singh ilk kez ingilizce konuarak, "Babu aata olur," dedi.
"Senden holanyorum, Bay Singh," dedim. "Ve senin byk atana sayg
duyuyorum."
"Sen her ne kadar adlarn sylememisen de, ben de senin atalarna sayg
duyuyorum."
"nemli kiiler deillerdi."
"Zaman gelince anlatacaksn," dedi Bay Singh, "ielim mi? Turkana kadn biraz
daha yiyecek getirecek."
evirmen imdi bilgi edinmek peindeydi, bilgi kokusu gsne kadar kmt ve
yanmkan Chagga olduu iin gs alak ama glyd.
"Misyonerlikte ktphanede bir kitap var, orada Cari Akeley'in plak elleriyle bir
leopar ldrd yazyor. Buna inanabilir miyim?"

"istersen."
"Bilmek isteyen bir ocuk olarak soruyorum size."
"O i benim zamanmdan nceydi. Pek ok insan ayn soruyu sormutur."
"Ama ben gerei bilmek istiyorum."
"Kitaplarda ok az ey yazar. Ama byk Cari Akeley byk bir insand."
Btn yaamn boyunca sen de ayn eyi aradn ve gereklerle, tahminlerle ve
sarhoken yaplan veya ikence altnda
alndan beyanlarla yetinmek zorunda kalm olduundan onu bilginin kokusundan
kopartamazdn. Ayakkablarn kartp plak ayaklarn Bay Singh'in arka odasnn
tahta zeminine srtp duran bu ocuk bilgi edinmeye yle kararlyd ki, Bay Singh'le
benim onun gzmzn nnde yapt ayak sertletirme hareketinden skldmzn
farknda bile deildi.
"Bir Avrupalnn bir Afrikaly metres almasn doru bulur musunuz?"
"Bu bizim iimiz deildir. O yargcn iidir. Polisin ald nlemler vardr."
"Ltfen konuyu deitirmeyin. zr dilerim, efendim."
"Efendim Bwanadan ok daha iyi bir szck. Bir zamanlar belirli bir anlam vard."
"u halde byle bir ilikiye gz yumar msnz, efendim?"
"Bir kz bir erkei severse ve zorlama yoksa ve tek bir kii deil de btn slale bu
durumdan uygun bir ekilde yararlanyorsa, bana gre bu gnah deildir."
Bu beklenmedik bir darbe gibi gelmiti ve ben de bunu hi duraklamadan
indirebildiini iin Bay Singh kadar sevinmitim.
"Tanrnn gznde bu bir gnahtr."
"Sen Tanry yannda m tarsn? Ve iyi grmesi iin ne damlas kullanrsn?"
"Ltfen benimle alay etmeyin, efendim. Ben hizmetinize girdiimde her eyi
arkamda braktm."
"Benim hizmetim diye bir ey yok. Biz Connecticut'tan biraz byk bir lkede en son
zgr bireyleriz ve ok suiistimal edilmi bir slogana inanrz."
"O slogan renebilir miyim?"
"Sloganlar skcdr, Misyon ocuu... Yaam, zgrlk ve mutluluu aramak." Sonra
bir slogan sylemi olmann lanetinden kurtulmak iin ve Bay Singh ciddilemeye
balad iin,
"imdi yaptn gibi ayaklann sertletirmeye devam et," dedim. "Barsaklarn rahat
alsn ve yabanc bir topran bir kesinin sonsuza kadar ingiltere olacan sakn
aklndan karma."
Ya Chagga kanndan ya da Masai soyundan gelen bir eyden dolay pes etmesini
bilemiyordu. "Ama siz Tahtn bir memurusunuz," dedi.
"Teknik olarak ve geici bir sre. Ne istiyorsun? Kralienin parasn m?"
"Almak isterdim, efendim."
Biraz kaba olacakt ama bilgi daha kabadr ve daha az karl vardr. Cebimden sert
ilingiyi kartp ocuun eline koydum. Kraliemiz gmn zerinde ok gzel ve

ok parltlyd. "imdi sen de muhbirsin." O srada Bay Singh'in o pis szckten
alndn grmtm. "Hayr hayr, yanl syledim. imdi de Avclk Dairesi'ne
geici evirmen olarak grevlendirildin ve geici Av Korucusu vekili olduum
srece ayda yetmi ilingi alacaksn. Benim grevim sona erdiinde seninki de sona
erecek ve grevin sona erdii iin de yetmi ilingi tazminat alacaksn ve bu tazminat
benim zel paramdan verilecei iin Av Dairesi'nden herhangi bir talepte bulunmaya
haklan olmayacak ve Tanr ruhunu korusun. Tazminat bir tek kerede denecek. Senin
adn ne, delikanl?"
"Nathaniel." ; "Avclk Dairesi'nde adn Peter olacak."
"Bu erefli bir ad, efendim."
"Kimse senden fikrini sormad. Grevin, istendiinde konuulanlar tam ve doru
olarak evirmektir. Arap Meina ile balant kuracaksn ve bundan sonraki talimat
ondan alacaksn. Avans istr misin?"
"Hayr, efendim."
"O zaman imdi git kasabann ardndaki tepelerde ayaklarn sertletir."
* "Bana kzdnz m, efendim?" ;
"Hayr. Ama bydn zaman, bilgi edinmenin ve Sok-rat ynteminin abartldn
ve insanlara soru sormadn takdirde yalan yant almayacan reneceksin."
evirmen evrede Misyonerliin bir casusu olmas ihtimalini gznne alarak
ayakkablarn giydi, "yi gnler, Bay Singh, iyi gnler, efendim."
Bay Singh ban sallad, ben, "iyi gnler," dedim.
Gen adam arka kapdan karken hemen hemen dalgn bir tavrla kapya yryen
Bay Singh dndnde birer kadeh daha White Heather doldurdu ve termostaki
souk suyu bana geirdikten sonra rahat bir ekilde koltuuna yerleti. "Lanet bir
babu daha."
"Ama bok deil."
"Hayr," dedi bay Singh. "Ama zamann boa harcyordun."
"Neden daha nce hi ingilizce konumadk?"
"Saygdan," dedi Bay Singh. .' "Atan ilk Singh ingilizce konuur muydu?"
"Bilemem," dedi Bay Singh. "O benden nceydi." ; "Rtben neydi, Bay Singh?"
"Knye numaram da ister miydin? "
"zr dilerim," dedim. "Bu senin viskin. Ama Anlalmaz Dile ok uzun zaman
dayandn."
"Bir zevkti," dedi Bay Singh. "Bilinmeyen Dili epey rendim. Parasz gnll
olarak hizmetine girmekten mutluluk duyarm. u anda hibiri aldklar istihbarat
koordine etmeyen ve aralarnda doru drst balant olmayan devlet kurumu iin
bilgi topluyorum."
"Hibir ey grnd gibi deildir ve bu da ok uzun zamandan beri sregelen bir
imparatorluk."
"imdiki ileyiine hayranlk duyuyor musun?"
"Ben bir yabancym ve bir konuum, onun iin eletir-

mem.
"Sana muhbirlik yapmam ister misin?"
"Verdiin dier btn bilgilerin karbon kopyalanyla."
"Eer bir ses alma cihazn yoksa ne karbon kopya var ne de szl istihbarat. Ses alma
cihazn var m?"
"Yanmda yok."
"Drt ses alma cihazyla Laitokitok'un yarsn idama gnderebilirsin."
"Laitokitok'un yarsn idama gndermek gibi bir isteim yok."
"Benim de. Sonra dkkndan kim alveri eder?"
"Bay Singh eer her eyi usulne uygun yapsaydk ekonomik bir felaket balatrdk,
ama artk arabay braktmz yere dnmem gerek."
"Bir sakncas yoksa ben de seninle geleyim. adm arkandan ve solundan."
"Ltfen zahmet etme."
"Zahmet deil."
Bayan Singh'e veda ettim ve arabayla gelip kasa Tus-ker ile bir kasa Coca-Cola
alacamz syledim ve Laitokitok'un o gzelim ve tek ana caddesine ktm.
Bir tek caddeleri olan kasabalar insanda kk bir tekne, dar bir kanal, bir nehrin
kayna ya da bir da geidi zerindeki yol duygusunu yaratr. Bataklktan ve eitli
vahi arazilerden ve lden ve yasak Chulu tepelerinden sonra Laitokitok kimi
zaman nemli bir bakent gibi ve baz gnlerde Rue Royal gibi grnr. Bugn eski
gnlerin Wyoming'ini, Cody ya da Sheridan'n andran bildiimiz Laitokitok'tu.
ikimiz de bu sakin ve rahat yryten zevk almtk. Arabann evresini Ma-sailer
sarmt. Mwengi'ye tfei benim bekleyeceimi, onun da dkkna ya da imeye
gidebileceini syledim. Tfekle kal-
Gnn ilk Ijttnda Gerek 293
may tercih ediyordu. Bunun zerine merdivenlerden kp kalabalk dkkna girdim.
Debba ile Dul kadn hl kumalara bakyorlar, Mthuka da kendilerine yardm
ediyor, kuma toplarn indirip eviriyordu. Alveriten ve kumalarn
beenilmemesinden nefret ettiim iin L biimli tezghn teki ucuna gidip ila ve
sabun almaya koyuldum. Bunlar bir kutuya yerletirilince konserve almaya baladm;
ounlukla ttslenmi balk, sardalye, karides, kaynpederime hediye edeceim
yerel et konservesi, sonra Gney Afrika'dan ithal edilmi ve hatta birinin zerinde
sadece BALIK yazan balk eitlerinin her birinden ikier kutu. Sonra alt kutu
stakoz aldm ve Sloan merheminin azaldn hatrlaynca bir ie merhemle alt
kalp Lifebuoy sabunu aldm. Bu arada Masailer bu alverii seyretmek iin baya
bir kalabalk oluturmulard. Debba nne bakyor ve gururla glmsyordu. Dul
Kadnla o hl bir karar verememilerdi ve daha incelenecek sekiz on top kuma
vard.
Mthuka tezghtan inip deponun doldurulduunu ve Ke-iti'nin istedii iyi poshoyu
bulduunu syledi. Ona yz ilinlik bir banknot verip kzlarn alverilerinin
parasn demesini syledim,
"iki elbise almalarn syle," dedim. "Biri cambia, biri Bebek isa'nn doumgn
iin." Mthuka hibir kadnn iki yeni elbiseye ihtiyac olmadn bilirdi. Bir kzn bir

eski bir de yeni elbisesi olurdu. Ama kzlara gidip syleyince Debba ile Dul Kadn
balarn ne ediler, o markln yerini sanki elektrii az nce icat etmiim de
Afrika'nn her yannda birden klar yanm gibi parltl bir sayg ald. Onlara
bakmadan al-veriime devam ettim ve kavanoz iindeki ekerlere, fndkl ve sade
ikolatalara getim.
Bu kadar alveriten sonra paramn kp kmayaca hakknda hibir fikrim
yoktu ama depo dolmutu, posho alnmt, dkkn sahibinin tezghtarlk eden
akrabasna her eyi
'/;,,,... 294 ERNEST HEMINGWAY ,
dikkatle kurulamasn dnte gelip hesab greceimi syledim. Bylece Debba ile
Dul Kadn'a seimlerini tamamlamak zere biraz daha zaman tanmtm. Ben de
arabay Bay Singh'in oraya gtrp ikileri alacaktm.
Ngui Bay Singh'e gitmiti. Gmleklerimi ve avc yeleklerimi Masai rengine
boyayacak toz boyay bulmutu. Birer ie Tusker itik, bir ie de arabadaki
Mwengi'ye gtrdm. Bu kere Mwengi nbetteydi ama gelecek sefere farkl olacakt.
Bay Singh ile Ngui'nin nnde yine bilinmeyen dilde ve Swahili dilinde konutuk.
Ngui bana Kamba dilinde Bayan Singh'i dzmek isteyip istemediimi sordu. Bay
Singh'in ya byk bir aktr olduunu ya da Kamba dilini renecek zaman ve frsat
olmadn grmek beni pek keyiflendirdi dorusu.
"Kwisha maru," dedim Ngui'ye.
"Buona notte," dedi ve ieleri tokuturduk.
"Pigatu."
"Pigatu."
"Piga chui, tu," diye Ngui bence biray biraz an karm olarak Bay Singh'e
aklad. Bay Singh eilerek tebriklerini iletti ve o ienin messesenin ikram
olduunu iaret etti.
"Asla," dedim Macarca. "Nem, nem, soha."
Bay Singh Bilinmeyen Dilde bir ey syledi, hesab istediimi gsteren bir iaret
yaptm. O yazmaya balaynca Ngui'ye ispanyolca, "Vamanos. Ya es tarde," dedim.
"Avanti Savoia," dedi. "Nunaua."
"Sen orospu ocuunun tekisin," dedim.
"Hapana," dedi. "Kan kardei."
Bay Singh ve oullarnn birkann yardmyla arabay ykledik. Misyoner eitimi
grm bir insann bira kasas tad asla grlmemesi gerektiinden evirmen
bize yardm edemedi. Ama o kadar zgn grnyordu ve nunaua szc-
gnden o kadar skld belliydi ki, ona da Coca-Cola kasasn tamasn syledim.
"Arabaya ben de binebilir miyim?"
"Neden olmasn?"
"Kalp tfeinizi bekleyebilirdim."
"ilk gnnde tfei beklemekle ie balayamazsn."
"zr dilerim. Ben sadece Kamba kardeinizin nbetini almak istedim."
"Onun kardeim olduunu nereden biliyorsun?"

"Ona kardeim dediniz."
"O benim kardeimdir."
"renecek ok eyim var."
Arabay, Daa gitmek isteyen Masailerin bekletikleri Benji'nin dkknnn nndeki
basamaklara yanatrdm.
"Hepsinin can cehenneme," dedi Ngui. Bir sredir ingilizce sadece celldn, devlet
memurlarnn ve genelde Bwanala-nn dili olduu iin, ingilizce olarak sadece bu
cmleyi kullanrd, ingilizce gzel bir dildi ama Afrika'da l bir dil olma yolundayd
ve asla onaylanmyor, sadece kabul gryordu. Ama kardeim olan Ngui bu dili
kullandndan ben de aynsn tekrar edip, "Uzunu, ksas ve yksei," dedim.
Ngui arabaya binmek iin srar eden ve benim yaam srem kadar daha eski bir
zamanda domu olsayd byk bir keyifle yiyecei Masailere bakarak, "Hepsi
uzun," dedi.
"evirmen," dedim ama sonra hemen dzelttim. "Peter, dukaya gidip kardeim
Mthuka'ya yklemeye hazr olduumuzu syler misin?"
"Kardeini nasl tanyacam?"
"OdabirKambadr."
Ngui evirmenden de ayakkablarndan da holanmamt ve otostop umuduyla
ularnda pozitif Wassermann testlerinin bayrak gibi dalgalanmad mzraklaryla
bekleen Masailer arasndan silahsz bir Kambann kstahlyla geiyordu.
Sonunda herkes dkkndan kt ve alnan eyalar ykledi. Ben Mthuka'nm
direksiyona gemesi ve Dul Kadn'la Deb-ba'nn arabaya binmeleri iin inip faturay
demeye gittim. Hesab dedikten sonra sadece on ilinim vard ve eve dndmde
Mwindi'nin yznn ne hal alacan tahmin edebiliyordum. Kendisi sadece Maliye
Bakan deil, ayn zamanda benim kendiliinden atanm vicdanmd.
Mthuka'ya,"Ka Masai alabiliriz?" diye sordum.
"Sadece Kamba ve baka alt kii."
"ok."
"Drt."
Ngui ile Mwengi'nin setiklerini arkaya ykledik. Debba ok heyecanlyd,
gururundan dimdik oturuyor ve hibir yana bakmyordu. n koltukta , arka
koltukta sadece Kambalarla ve Dul Kadn'la be kiiydik, Ngui ile Mwengi ve seilen
drt kii da en arkada posho uvallarnn ve kutularn zerinde oturuyorlard, ki kii
daha alabilirsek de, yolun birka yerindeki virajlarda Masaileri her zaman araba
tutard.
Byk Dan alt yamacna verdiimiz adla tepeden inerken Ngui Wakambalar iin
herhangi bir kutsal eya kadar nemli olan bira ielerini ayordu. Debba'ya nasl
olduunu sordum. Uzun ve bir bakma ok etin bir gn gemiti ve o kadar
alveri, ykseklik ve virajdan rahatsz olmak hakkyd. imdi ova nmzde
uzanrken tabancamn kabartma desenli klfn tuttu ve, "En la puta gloria," dedi.
Ben, "Yo tambien," dedim ve Mthuka'dan enfiye istedim. Verdii enfiyeyi Debba'ya
geirdim ama o da almayp bana geri uzatt. ok esasl enfiyeydi; Arap Meina'nki

kadar sert deildi ama yine de st dudanzn altna yerletirdiinizde enfiye
olduunu arlyordunuz. Debba kendisi almad ama tepeden aa inerken btn
gururuyla kutuyu Dul Kadn'a geirdi. Dul Kadn enfiyeden bir tutam alp kutuyu
Debba'ya ge-
ri verdi, o da bana geirdi ve ben de Mthuka'ya iade ettim.
"Sen enfiye kullanmyor musun?" diye sordum Debba'ya. Yant biliyordum ve
sormam aptallkt; bu btn gn boyunca yaptmz tek naho eydi.
"Ben enfiye kullanamam," dedi. "Seninle evli deilim ve enfiye kullanamam."
Buna diyecek bir ey olmadndan biz de bir ey demedik, o da elini yine gerekten
sevdii klfn zerine koydu. Tabanca klfnn iekli deseni Denver'de Heiser ve
irketi tarafndan oyulmu olup imdi eyer sabunu ile dmdz olmu, terden rengi
almt. Debba, "Tabancada senin tamamn var benim iin," dedi.
Ve ben ok kaba bir ey syledim. Kambalar arasnda kadnn, eer sevgi yoksa
kstahla ve onun ok tesine taan bir arszl vardr. Ak komularnzn bana
bile gelmesini istemeyeceiniz feci bir eydir ve her lkede olduu gibi tanan bir
lendir. Sadakat ilk evlilik dnda varolmayan ve hatta ima bile edilmeyen bir
eydir. Kocann sadakati yani. Bu bir ilk evlilikti ve benim elimdekiler dnda
sunacak fazla bir eyim yoktu. Bu azd ama nemsiz deildi ve ikimiz de herhangi
bir kuku beslemiyorduk.
15
GAYET SAKIN BR AKAM geirdik sonunda. adrda ne Debba ne de Dul Kadn
ykanmak istedi. Scak suyu getirecek olan Mwindi'den de, alt aya stnde duran,
byk yeil branda bezinden yaplm kvetten de korkmulard. Bu anlalabilir bir
eydi ve anlalmt.
Masai Manyattalannda birka kiiyi indirmitik ve kabadaylk aamasn falan
geride brakmtk, karanlk ve belirli bir yerde durum biraz karkt ve kimseden bir
ret falan gelmedi. Dul Kadn'a gitmesini sylemitim ama kendisini ben koruduuma
gre, Kamba yasalarna gre orada bulunma hakk olup olmadn bilemiyordum.
Kamba yasalarna gre sahip olduu her hakk kendisine tanmaya hazrdm ve
kendisi de aslnda gayet terbiyeli ho ve narin bir kadnd.
Grltlerin henz kesilmedii bir srada Muhbir gelmiti ve Debba ile ben onun
aslan ya iesini ardn grmtk. Aslan ya bo bir Grand MacNish
iesindeydi ve ikimiz de Ngui'nin henz karde olmaya karar vermemizden nce
ieye antilop ya kattn biliyorduk. Bu yzde yzlk viskiyi yzde seksen altya
indirmekten baka bir ey deildi ve uyanp da onun ieyi aldn grdmzde
Debba her zaman olduu gibi mutlulukla gld ve, "Chui tu," dedi. Ben de,
"No hay remedio," dedim.
"La puta gloria," dedi o. Aramzda paylatmz szck haznesi geni deildi ve
ikimiz de fazla konuan insanlar deildik ve Kamba yasas konusu dnda evirmene
ihtiyacmz yoktu ve Dul Kadn nbette olduu halde birka dakikalk uykuya daldk.

Kadn da Muhbir'in hepimizin ok iyi tand o ar beyaz aslan ya dolu ieyi
ardn grmt ve bizim dikkatimizi eken de onun ksr olmutu.
Bu kere ben yemek adrnda garsonluk yapan, tarmc deil avc bir Kamba olan
ama avclkta da baarszl nedeniyle hizmetkar dzeyine indirilen Msembi'yi
ardm. Ben Avclk Dairesi araclyla devlet hizmetinde olduumdan ve ayn
zamanda Miss Mary ile Look adndaki dergiye hizmet ettiimden hepimiz
hizmetkrdk. Aslannn lmyle Miss Mary'ye olan hizmet ykmllm geici
olarak sona ermiti. Look'a olan hizmetim de kalc olacan umduum geici bir
sre iin sona ermiti. Yanlyordum kukusuz. Ancak ne ben ne de Msembi hizmet
etmeyi umursuyorduk ve ikimiz de ne Tanrmza ne de Kralmza bu konuda fazla
titiz olacak kadar iyi hizmet etmitik.
Geerli yasalar sadece kabile yasalaryd ve ben sava statsne sahip olmakla
birlikte ayn zamanda yal demek olan bir Mzeeydim. Her ikisi de olmak g iti ve
yal Mzeeler durumun kuraldlndan rahatszdlar. Bir eyi, gerektiinde
herhangi bir eyi brakmalydn ve her eye sahip olmaya al-mamalydn. Bu dersi
hcum pozisyonundan savunma pozisyonuna gemenin gerekli olduu Schnee Eifel
diye bir yerde renmitim. Aslnda be para harcamadn halde ok pahalya elde
ettiin eyi geri verip tmyle savunmaya geiyordun. Bu yapmas g bir eydi ve
ounlukla bunu yaptn iin kuruna dizilirdin; ancak gerekli dzenlemeyi
yapmadn takdirde ok daha abuk vurulurdun.
Ben de Msembi'ye yemek servisini yarm saat sonra yapmasn ve sofraya Debba,
Dul Kadn ve benim iin tabak koymasn sylemitim. Msembi ok sevinli ve
Kamba enerjisiyle doluydu ve emri vermeye gitti. Ama ne yazk ki sonu hi de yle
olmad. Debba yrekliydi ve la puta gloria ou insann eriebileceinden daha iyi
bir yerdir. Dul Kadn kimsenin Afrika'y bir gnde ya da bir gecede alamayacan
biliyordu. Ama yle olacakt ite.
Keiti Bwanalara, kabileye ve islam dinine olan sadakati adna yapt bunu. Emrini
kimseyle iletmeyecek kadar cesareti ve terbiyesi vard. adr direini tklatarak
konuup konuamayacamz sordu. Hayr diyebilirdim ama ben de terbiyeli bir
insandm. "Gen kz zor kullanarak almaya hakkn yok," dedi. (Bunda yanlyordu.
Asla zor kullanma olmamt.) "Bundan byk karklk doabilir."
"Pekl," dedim. "Btn Mzeeler adna m konuuyorsun?"
"Ben en yallarym."
"O zaman benden byk olan oluna arabay getirmesini syle."
"Burada deil," dedi Keiti. Olunun orada olmadn, ocuklar zerinde otoritesinin
bulunmadn ve Mthuka'nn neden Mslman olmadn biliyorduk ama btn
bunlar benim iin ok karkt.
"Arabay ben srerim, fazla g bir i deil," dedim.
"Ltfen gen kz evine ailesine gtr, istersen ben de seninle gelirim."
"Gen kz, Dul Kadn' ve Muhbir'i gtreceim."
Keiti iin ingilizce konumak bir ikence olduu iin imdi yeil cppesi ve
takkesiyle Mwindi Keiti'nin yannda duruyordu .

Msembi'nin orada ii yoktu ama Debba'y o da hepimiz
kadar severdi. Debba uyuma taklidi yapyordu ve san aldmz herhangi bir eyin
asla sahibi olamayacamz bilmemize ramen o hepimizin satn almak isteyecei
eti.
Msembi askerlik yapmt ve belli bal iki byk bunu biliyorlard, Mslman
olduklarnda iledikleri ihanetin bilin-cindeydiler. Herkes zaman gelince yal
olaca iin gerek Afrika hukuku anlamnda ve kaldrlm olan unvanlar
kullanarak ve kendi Kamba yasalar bilgisine dayanarak, "Bwanamiz, olu olan ve
resmen korumas altnda bulunan Dul Kadn' tutabilir," dedi.
Keiti de Mwindi de balarn salladlar.
Bu ie bir son vererek ve o zafer annda yemei yeyip bize izin verilmeyen ekilde
yatan ve rtbelerine sadece kdemlilik-leriyle erimemi olan o kusursuz yallarn
yarglan olmadan daha nce de ok kere yatm olduumuz Debba iin zlerek
adra dndm ve, "No hay remedio. Kwenda na Sham-ba," dedim.
Yaamm boyunca bana en ok mutluluk ans vaad eden gnmn sonunun
balangcyd bu.
16
YALILARIN KARARINI kabul edip Debba'y, Dul Ka-dn' ve Muhbir'i Shambaya
gtrp ona satn aldm eyalar braktktan sonra kampa dndm. Aldm eyler
bir farkllk yaratmt ve her ikisinin de imdi elbiselik kumalar vard.
Kaynpederimle konumadk ve herhangi bir aklamada bulunmadm ve hepimiz
sanki bir alveri seferinden dnyormuuz gibi davrandk. Muhbir'in Paisley alnn
iinde sarih olan Grand MacNish iesinin kabarkln grmtm ama bu bir ey
ifade etmezdi. Ondan daha iyi aslan yamz vard ve istesek daha iyisini de elde
edebilirdik. Ayrca, yazar da olsan, birinin, rnein baka bir yazarn senden bir ey
aldn ve kendisinin fark edilmemi olduunu sanmasn bilmeyle kyaslanacak
tatmin hi de az deildir. Ancak kalpleri olduu ve bu kalpler kolayca knlabilecei
iin yazarlara onlarn hrszlk yaptn fark ettiinizi asla bildirmemeliydiniz ve
eer rekabet iinde deilsen bir bakasnn kalp performansn nasl olup da
smayabilirdin? Ama Muhbir asndan, sadakat derecesi zaten tartmal olduu iin
durum farklyd. Keiti Muhbir'den gayet hakl olarak nefret ederdi, nk Muhbir
eski gnlerde Ke-iti'nin emrinde almt ve o kamyon srcl zamanndan
aralarnda halledilmemi baz sorunlar vard. Muhbir genlik kstahl ve ihanet
saylabilecek bir akszllkle, kendisinden bakalarnn anlatmna gre, bir
ecinsel olan byk bir
soyluya hakaret etmiti. Keiti emrinde alt Pop'u severdi ve Kambalarn
ecinsellie duyduu nefretten dolay bir Masai kamyon srcsnn bir beyaz
Adam ve zellikle de byle nlsn lekelemesine tahamml edemezdi. Hele kt
ocuklar Nairobi'de bu adam iin dikilmi heykelin dudaklarn her gece boyarlarken
ve Keiti yanndan geerken heykele bakama-d zaman. Keiti'den daha da dindar bir
Mslman olan Cha-ro heykele bakar ve hepimiz gibi glerdi. Ama Keiti Kralienin

ilinini bir kere ald m, onu artk mrnn sonuna kadar alm demekti. Gerek bir
Viktoryendi; Edwardci ve sonra da Georgcu ve ksa bir sre iin yine Edwardci olup
sonra tekrar Georgcu olan ve imdi de btn hizmet yeteneimiz ve kabile
sadakatimizle tam Elizabethi olan bizlerin Keiti'nin Viktor-yenlii ile fazla ortak bir
eyimiz yoktu. Bu gece kendimi o kadar kt hissediyordum ki, kiisel olaylar
dnmek ve zellikle de hayranlk ve sayg duyduum birine hakszlk etmek
istemiyordum. Ama Keiti'nin, Debba ve Dul Kadn ve benim yemek adrnda bir
masa banda yemek yememize Kamba yasalar iin kayglandndan daha fazla
kayglandn biliyordum. stelik o be kars ve gzel bir gen kars olan bir
adamd ve bizim ahlakmz ya da ahlak yoksunluumuz zerinde bir yargya
varmaya ne hakk vard?
Gece karanlnda arabay srer ve krgnlk duymamaya alrken, Debba'y ve
kdemlilikleri ne olursa olsun herkesin grmezden gelebilecei resmi
mutluluumuzdan zorunlu olarak yoksun kalmz dnrken birden aklma sola
dnp o krmz toprak yoldan grubumuzdan iki kiiyi ve bir Masai kadnn
bulabileceim teki Shambaya gitmek geldi. Ama bu da doru ey olmad iin
kampa dndm, arabay park ettim ve yemek adrnda oturup Simenon okudum.
Msembi ok zgnd ama o da benim gibi havadan sudan sz edecek insan deildi.
Ancak yrekli bir neride bulundu: kamyon srcmzle gidip Dul Kadn'
getirebilirdi. Ama ben bu fikre hapana dedim ve biraz daha Simenon okudum.
Msembi ise kendini giderek daha kt hissediyordu ve okuyacak da Simenon'u
olmadndan arabayla ikimizin gidip kz almamz teklif etti. Bunun bir Kamba
adeti olduunu ve bir para cezas dnda baka bir ey demeye gerek olmadn
syledi. Ayrca dediine gre Shamba zaten yasadyd ve kimsenin bize dava
amaya hakk yoktu ve ben kaynpederime pek ok hediye verdiim gibi bu gn
kendisi iin bir de leopar ldrmtm. -
Bunu bir sre dndm ve yapmamaya karar verdim. Bir sre nce kaynanamn
yatanda yatmak iin kabilenin bitii bedeli demitim. Keiti bunu nereden
bilebilirdi? Her eyi bildii varsayilrd ama kurduumuz bu kamp ok sk ve
herhalde onun bildiinden daha sertti. zellikle Magadi'den sonra kendisine sayg ve
hayranlk duyduumdan bundan pek emin deildim. Orada hi gerek olmad halde
beni pes ettirene ve Ngui g anlar yaayana kadar iz srmt. Bu iz srmeyi
kampn tek salam termometresi glgede krk gsterirken ve ben pes edince altna
snacam bir tek kk bir aa varken yapmt. Aacn altna girince derin
soluklar almay bile byk bir nimet olarak grm ve incir aalarnn o harika
glgesi ve aldayan deresi ve serinledike terleyen su torbala-ryla o ahane
kampmzdan ka kilometre uzakta olduumuzu hesaplamaya almtm.
Keiti bizi o gn hibir alma kamadan yenmiti ve ona saygm hi de nedensiz
deildi. Ama bu gece neden mdahale ettiini anlayamyordum. Bunu hep iyilik iin
yaparlard. Ama bildiim bir tek ey vard: Msembi ile dnp her eye braktmz
yerden balamamz gerekiyordu.
Afrikallarn hibir eye zlmedikleri sanlr. Bu, lkeyi

geici olarak igal etmi olan beyazlarn uydurmasdr. Afrikallarn en azndan
bazlarnn barmadklar iin ac duymadklar sylenir. Ancak ac duyduu zaman
bunu gstermemek kabile gelenekleriyle ilgili bir eydir ve byk bir lks saydr. Biz
Amerika'da televizyona, sinemaya ve yumuak elli, geceleri yzleri kremli pahal
karlara ve geri almak iin bir rehinemin makbuzu kadar ykl para dediin souk
hava deposunda saklanan, iftlik yetitirmesi deil, doal krk mantolara sahibiz.
Daha iyi kabilelerden olan Afrikalnn ise acsn gstermemek lks vard. Ngui'nin
bizi adlandrd gibi biz Moiler aslnda arasra arpma tazminat verilen ve
yamalama zevkinin, aslnda hi de umursanmayan bir kpee efendisi tarafndan
atlan kemik gibi verildii, skc ve gebe bir yaam olan sava dnda gerek
sknt yaam deilizdir. u anda Msembi ile benim gibi Moiler, asla
konuulmayacak ancak gizlice paylalacak bir konu olan bir kenti yamalamann ne
olduunu ve incilin erkekleri kltan geirmek ve kadnlar esarete gtrmek
dediinde hangi yntemin ve tekniin kullanldn bilirdik. Bu artk yaplmyordu
ama bunu yapm olan herkes kardeti, yi kardeleri bulmak gse de, her kasabada
kt bir kardee rastlardn.
Muhbir kendisinin srekli olarak syledii gibi benim kardeimdi. Ama onu ben
semi deildim. u anda bulunduumuz eyde, ki bu bir safari deildi ve Bwana
dorudan doruya bir hakaret edilmeye ok yaknd, Msembi ile iyi kardelerdik ve
bu gece, dile getirmesek de, ikimiz de denizden deiik yollarla gelen kle
tccarlarnn hepsinin Mslman olduunu hatrlamtk ve yanaklarnda o ok
izleriyle Mthuka'nm neden babas Keiti'nin ve sevgili namuslu Charo ile Mwin-di'nin
kabul edildikleri o moda dinine gemediini ve asla gemeyeceini biliyordum.
Bylece orada oturdum ve kederimizi paylatk. Nguili
bir kere geldi, bir nanakenin olmas gerektii kadar alakg-nllkle eer izin
verilirse kederini bizimkine katmak istediini syledi. Ama buna izin verilemezdi ve
sevgiyle o yeil rtl kna bir aplak indirip, "Morgen ist auch ein tag," dedim. No
hay remedio'nun aksi olan bu eski Alman deyii gerek ve gzel bir deyise de, ben
bunu sylemekle sanki bozgunculuk veya ibirlikilik suunu ilemi gibi hissettim
kendimi. Msem-bi'nin yardmyla zenle Kamba diline evirdim ve bir deyi
syleyenin sululuuyla Ngui'ye ay ktnda avlanmaya gideceim iin
mzraklarm bulup getirmesini syledim.
Biraz fazlaca tiyatrovariydi ama Hamlet de yledir. Hepimiz ok duygulanmtk ve
azndan kana dikkat etmeme gibi eski bir hatay ileyen ben belki de en ok
duygulanandm.
imdi mehtap Dan yamacndan ykselmiti ve ben yanmda iri bir kpek olmu
olmasn ve beni Keiti'den daha iyi bir insan yapacak bir eyi yapacam sylememi
olmay isterdim. Ama bunu sylemitim ve mzraklar kontrol ettim, yumuak
mokasenlerimi giydim ve Nguili'ye teekkr ederek yemek adrndan ktm.

adrn dndaki aata bir fener ve tfekler ve kurunlarla nbette iki kii vard. Bu
klan arkamda ve mehtab sa omzumun zerinde brakarak uzun yrye ktm.
Mzrak elime gayet iyi ve ar oturmutu ve elim terledii takdirde kaymamas iin
bant sarlyd. Mzrak kullanrken genelde koltukaltlannz ve kollarnz terler ve ter
mzrak boyunca akar. Ayaklarmn altndaki gdk otlar da ok rahatlk veriyordu ve
sonra piste giden yoldaki ve Byk Kuzey Yolu adn verdiimiz dierindeki
tekerlek izlerinin dzln hissettim. Mzrakl ilk gece kmd bu ve yanmda o
eski Honest Er-nie'lerden birinin ya da byk kpein olmasn isterdim. Alman
oban kpei yannda oldu mu bir sonraki allkta bir
ey olup olmadn hemen anlarsn, nk kpek hemen yanna dner ve burnunu
dizinin arkasna dayayarak yrr. Ancak gece mzrakla dar kmann gerektirdii
korkuyu yaamak, bedelini demeniz gereken bir lkstr ve btn iyi lksler gibi
ounlukla da bu bedele deer. Mary, G.C. ve ben pek ok lks paylamtk ve
bazdan epey pahal olmutu ama imdiye kadar hepsi de verilen bedele demiti.
Bedeline demeyenler gndelik yaamn budalalklar diye dndm ve kobra
delikleri olan aa ktklerini ve allklar kontrol ederek kobralarn da avlanmaya
km olmalar durumunda zerlerine bas-mamaya dikkat ettim.
Kamptayken duyduum iki srtlann sesleri kmyordu. Eski Manyattann
yaknlarnda bir aslan homurtusu duyarak oradan uzak kalmaya karar verdim. Zaten
oraya gitmeye cesaretim de yoktu, oras ayn zamanda suaygrlannn yaad
yerlerdi. Ovada ilerde aynda bir eyin uyumakta olduunu grdm. Bu erkek
veya dii bir gnuydu, sonunda erkek olduunu anladm ve ondan uzaklaarak yine
yola girdim.
Ortalkta pek ok gece kuu ve yamurkuu vard ve yarasa kulakl tilkiler ve
srayan tavanlar grdm ama tavanlarn gzleri, m olmad ve ay da yansma
yapmad iin Land Rover'la dolarken olduu gibi parlamyordu. Mehtap artk
iyice ykselmiti ve ortal gayet iyi aydnlatyordu, yryor olmaktan mutluydum
ve herhangi bir hayvanla karlamaya aldr etmiyordum. Keiti ve kz ve Dul Kadn
ve kardmz len ve yataktaki gece artk nemsiz grnyordu; arkama baknca
kampn klann grdm ama aynda bembeyaz parlayan, drt ke ve yksek
Da gremedim ve nme ldreceim bir hayvan kmamasn umdum. Belki de
gnuyu ldrebilirdim ama o zaman onun derisini yzmek ve srtlanla-nn
paralamamas iin banda beklemek zorunda kalacaktm, ya da kamp uyandrp
kamyonu getirterek gsteri yapacaktm
ki, iimizden sadece altsnn gnu yediimizi ve Miss Mary'nin dnne iyi bir et
istediimi hatrladm.
Aynda kk hayvanlarn kprtlarn ve yoldan aniden havalanan kularn
lklarn dinleyerek yrmeye devam ettim ve Nairobi'deki Miss Mary'nin neler
yaptn, yeni kestirdii salaryla nasl olacan, salarn kestirip kestirmeyeceini
ve vcudunun yapsn, onun vcut yapsyla Deb-ba'nn vcut yaps arasnda nasl

hi fark olmadn ve Miss Mary'nin bir gn sonra saat ikide dneceini ve bunun
ok iyi bir ey olduunu dndm.
Bu arada onun aslan ldrd yere varmtm ve soldaki byk batakln
kysnda bir leoparn avlanmakta olduunu duyuyordum. Tuzluk dzle gitmeyi
dndm ama bunu yaptm takdirde karma kacak bir hayvan ldrmek
isteyeceim aklma geldi ve dnp avlanmadan Daa bakan kampn yoluna girdim.
17
SABAH, MWND aym getirince teekkr edip adrn dnda ate kalntsnn
banda itim ve ierken dnp hatrladm, sonra da giyinip Keiti'yle konumaya
gittim.
Umduum gibi sakin bir gn ya da okumaya ve dnmeye ayrlm bir gn
olmayacakt. Arap Meina yemek adrnn ak kaps nnde belirdi, sert bir selam
akt, "Bwana, baz kk sorunlar var," dedi.
"Ne gibi?"
"Ciddi deil."
Yemek atelerinin tesindeki byk aalarn olduu ve bir eit kabul odas saylan
yerde iki Masai Manyattasnn ileri gelenleri toplanmt. Reis ingilizlerden para veya
ucuz bir madalya almt ve bylece satn alnm kii durumuna dtnden bu
tipler reis saylmazd. Bunlar birbirlerinden on be milden fazla uzaklkta olan
kylerinin balaryd ve ikisinin de aslan sorunu vard. Ben elimde Mzee bastonumla
adrmn dnda koltuuma oturmu Mwindi ve Meina'nm evirdikleri konumalar
anlasam da anlamasam da akllca ve arbal sesler karyordum. Hibirimiz Masai
dilinde alim deildik ama karmzdakiler gayet ciddi ve iyi insanlard ve dertleri de
ger-
ek grnyordu. Adamlardan birinin omzunda bir trmkla yaplma benzeyen drt
uzun oyuk vard, dieri bir gzn kaybetmiti ve eski bir yara izi kafatasndan
balyor, olmayan gzn zerinden geip neredeyse enesine kadar iniyordu.
Masailer konuup tartmaya baylrlar ama bunlardan ikisi de konukan deillerdi ve
ben de onlara ve onlarla gelip de konumadan bekleyenlere sorunlarna bakacamz
syledim. Bunun iin nce Mwindi ile konuuyordum, o Arap Me-ina'ya, Arap
Meina da adamlarla. Ucuna gm bir irinin yerletirilmi olduu Mzee bastonuma
yaslandm Marlene Diet-rich'in cinsel haz, anlay veya sevgi ifade ettii zamanki
sesini andran en iyi Masaimce mrldandm.
Sonra tokalatk ve ardndan en kt haberleri ingilizce vermeyi ok seven Mwindi,
"Bwana, bubulu iki kadn var," dedi.
Bubu ekvator frengisini de ieren her trl zhrevi hastala verilen addr ama
yetkililer bu konuda hemfikir deillerdir. Anlamazlk daha ok bunun nasl
bulatndadr. insanlarn hastal ayn barda kullanmaktan, tuvalet oturandan
ya da yabanclarla pmekten ald sylenirse de, ben epey snrl deneyimlerimde
bu kadar talihsiz birine rastlam deilim.
Ekvator frengisini artk kardeim kadar tanyordum, iki Masai kadn da gzel
kadnlard ve bu da benim Afrika'da ne kadar gzel olursan ekvator frengisine o

kadar tutulursun kuramm desteklemekteydi. Msembi doktorluu ok sevdiinden
gerekli ilalar hi sylenmesine gerek kalmadan getirdi. nce genel bir temizlik
yaptm ve artklar henz snmemi atee attm. Ondan sonra yarann kenarlarn iyi
bir psikolojik etki iin cantayana moruna boyadm. Bu morun hastann morali
zerinde harika bir etkisi vardr ve gerek hekime gerekse seyircilere altna dnen o
ahane mor rengiyle heyecan verir.
Genelde ayn boyayla kocann alnna bir nokta kondurmay da adet edinmitim.
Bundan sonra herhangi bir riske girmemek iin yaraya, soluumu tutarak,
sulfathiazole pskrtr, sonra Aureomycin srer ve sarardm. Ve hepsinin sonunda
azdan penisilin verirdim ve hastalk gemediyse stokumuzda olduu kadar ar
dozda penisilin vermeye devam ederdim. Bu iler bitince kol-tukaltmdan enfiyeyi
kardm ve yarsn hastalarn herbirinin kula arkasna koydum. Msembi tedavinin
bu ksmna baylrd. Her hastayla tokalatktan sonra ellerimi ykayabilmek iin
yzde ikilik mavi Nekko sabunuyla bir tas su getirmesini syledim. Elleri o kadar
gzel ve souktu ki, bir Masai kadnnn elini tuttuunuzda, kocasnn yannda bile
olsa, elinizi asla brakmak istemezdi. Bu kabileden gelen bir ey de olabilirdi,
ekvator frengisi doktoruna mahsus bir ey de. Aramzda bunu konuacak dilimiz
olmad iin bu Ngui'ye soramayacam eylerden biriydi. Bu yaplan hizmete
karlk Masailer bazen un getirirlerdi ama bu ok seyrek olurdu.
Ondan sonraki hasta en amatr bir hekime bile esin kayna olamazd. Dilerine ve
cinsel organlarna baklrsa erken yalanm bir adamd. Glkle soluk alyordu ve
atei krka kmt. Dili beyaz ve prtklyd, diline bastrdmda boaznda beyaz
lekeler grdm. Karacierine dokunduumda sancs dayanlacak gibi deildi.
Banda, karnnda, gsnde iddetli arlar olduunu ve uzun sredir barsaklarn
boaltamadn syledi. Ne kadar olduunu bilemiyordu. Eer bir hayvan olsayd en
iyisi vurmakt. Ama Afrikal bir karde olduu iin ateinin stmadan olmas
ihtimaline karlk kinin, hafif bir mshil ve ar devam ederse almas iin aspirin
verdim, sonra rngay kaynattk ve adam yere yatrp yorgun, km ve kara sol
kalasna bir buuk milyon nite penisilin yaptm. Penisilini boa harcadmz
hepimiz biliyorduk. Ama iflas et-
mek istiyorsan bunun en iyi yolu buydu ve hepimiz dinimizin dndakilere iyilik
edebilecek kadar talihli olduumuza seviniyorduk. Zaten kim Mutlu Av Alanlarna
doru giderken penisilinden kr etmeyi dnebilirdi ki?
iin keyfini alm ve yeil cppesiyle yeil takkesini giymi olan Mwindi bizi sadece
Mslman olmayan serseriler deil ayn zamanda Kamba serserileri olarak
grdnden, "Bwana, bubulu bir Masai daha var," dedi.
"Getir onu."
Gelen hl bir sava olan marur ama hastalndan dolay ekingen bir ocuktu.
Klasik bir vakayd. Yara sertti ve yeni deildi, yaray yokladktan sonra kalan
penisilinimizi aklmdan hesap ettim ve kimsenin panie kaplmasna gerek
olmadn, yeni penisilin getirteceimiz bir uamz olduunu hatrladm.

Delikanlya oturmasn syledim, bu durumundan daha kt bir mikrop
kapamayacan bilsek de rngay yine kaynattk ve Mwindi gencin bu kez ocuun
bir erkekte olmas gerektii gibi sert ve dmdz olan kalasn alkoll pamukla sildi
ve ben ineyi batrp beceriksizliimin iareti olan o yal svnn bir ksmnn boa
akn seyrettim. Mwindi ve Arap Meina araclyla imdi elinde mzrayla oturan
delikanlya ne zaman geleceini ve alt kere gelmesi gerektiini ve sonra da
kendisine vereceim kd hastaneye gtrmesini syledim. Benden daha gen
olduu iin el skmadk. Ama birbirimize glmsedik ve o ine yapld iin
gururluydu.
Orada ii olmayan ama tbbn uygulanmasn seyretmek iin gelmi olan Mthuka
benim ameliyat yapacam umuyordu. Kimi zaman Ngui'nin ak tuttuu ve
birbirinin zerine katland zaman vcudun hem nndeki hem arkasndaki
organlar ayn zamanda grdn renkli resimlere bakarak ameliyat yaptm da
olurdu. Ameliyatlar herkes severdi ama o gn ameliyat yoktu ve upuzun ve sar ve
uzun yllar nce bir kz
memnun etmek iin yanaklarn o kadar gzel yaralam olan ve srtnda kareli
gmlei, banda bir zamanlar Tommy Shev-lin'in olan apkasyla Mthuka geldi.
"Kwenda na Shamba."
"Kwenda," dedim. "Ngui'ye dndm, "iki tfek. Sen, ben ve Mthuka."
"Kapana helal?"
"Tamam. Charo da gelsin."
"Mzuri," dedi Ngui. iyi bir et vurmak ve sonra onu Mslman bykleri iin
dinlerine uygun ekilde kesmemek yazk olacakt. Keiti hepimizin kt ocuklar
olduunu biliyordu, ama imdi ciddi bir dinin desteine sahiptik ve bu dinin
kkeninin en az da kadar eski olduunu sylemi olduumdan Keiti durumu ciddiye
alacakt. Charo'yu kandrabilirdik sanyorum, ama bizimkinden ok daha organize
olan dininin huzuruna sahip olduundan bu ok kt bir ey olurdu, ancak biz
dinimizin misyonerliini yapmyorduk ve zaten Charo dinini ciddi olarak
benimsediinde gayet byk ilerlemeler kaydetmitik.
Miss Mary bildii kadaryla, ki ok az bilirdi, dinimizden nefret ederdi ve
grubumuzda herkesin onun bize katlmasn istediini sanmyordum. Eer kabileden
olma hakk sayesinde ye olmusa ona denilecek bir ey yoktu ve kendisine sayg
gsterilip itaat edilecekti. Ama eer bir seilme szkonusu olsayd kabul edileceini
sanmyordum. Tabii balarnda btn iz Srclerin bulunduu ve liderliini
grkemli, kolal giysili, dimdik ve yakkl Chungo'nun yapt kendi grubu iinde
Cennetin Kraliesi seilirdi. Ama bizim dinimizde bir Avclk Dairesi olmayacakt ve
dmanlarmz dndakiler iin krbalanma ve lm cezasn kaldracaksak ve
bizim tutsak aldklarmz dndakiler iin klelik olmayacaksa da ve yamyamlk,
yamyamlk yapmak isteyenler hari herkes iin kesinlikle ve tmyle
kaldrlacandan dolay Miss Mary'nin kendi insanlarndan alaca oy says mutlaka
azalacakt.

Shambaya gittik, Ngui'yi Debba'y almaya gnderdim ve kz bir eliyle tabancamn
kabartma klfn tutarak yanmda oturduu halde yola ktk. Debba sanki Fahri
Albay olduu alayn selamlarn kabul ediyormu gibi ocuklar ve yallar tarafndan
selamlanarak uurland. Bu kere davranlarn kendisine verdiim resimli
dergilerdeki fotoraflardan almt ve sanki dukada kuma toplarn inceliyormu gibi
Kraliyet ailesinin ciddiyetini ve zarafetini semiti. Ona kimi taklit ettiini sormadm
ama o yl gsterili geit resimlerinin yapld bir yl olmutu ve nnde seecek
pek ok rnek vard. Ona Yunanl Prenses Aspasya'nn beni Venedik'te Harry'nin
Bar'nn o dumanl grlts arasnda selamlarken kulland bilek bklmesini ve
parmaklarn dalgalandrlmasn! retmeye almtm ama Laitokitok'ta henz
Harry'nin Bar
yoktu.
O da imdi selamlar kabul ediyor ve ben de herkesi memnun edecek kadar iri,
iman ve lezzetli bir hayvan bulmay umduum Dan dnemeli yamacndan
karken kat bir samimiyeti koruyordum. Bir tepenin yksek yamacnda bir
hayvann otlamak zere ortaya kmasn bir battaniye stnde yatp hava kararana
kadar bekledik. Ancak beklediim hayvanlardan hibiri grnmedi ben de eve dn
zaman gelince bize yetecek olan bir Tommy erkeini vurdum. Hayvana nian aldm
ve ikimiz de otururken ve Debba da parmam parmamn stne bastrrken
hayvan niangahtan izledim. Onun benimkine yaslanan ban ve soluunu tutmaya
altn hissediyordum. Sonra, "Piga," dedim ve parmamn stndeki parmann
basks ok hafife artt ve otlarken kuyruu iki yana sallanan hayvan drt ayan
havaya dikmi olarak ld. Yrtk ortu ve eski mavi bleyzer ceketi ve sangyla
Charo hayvann boazn keserek helal yapmaya kotu.
"Piga mzuri," dedi Ngui Debba'ya. Kz dnp o kral ai-
lei havasn taknmaya alt ama baaramad, alamaya balayarak, "Asanta sana,"
dedi.
Oturup alamasnn kesilmesini bekledik. Charo iini yapt, araba tepenin ardndan
geldi, Mthuka inip arka kapa at ve sonra Charo ile hayvan kaldrp arabaya
yerletirdiler. Araba sonra her an biraz daha byyerek bize doru gelmeye balad.
Bir an at mesafesini admlamak istemitim. Ama sonra bunun gerekmediini ve bir
insann tepeden aa ate ederken btn mesafelerden avn vurmas gerektiini
dndm.
Debba sanki grd ilk antilopmu gibi bakt hayvana, kurunun omuzlarnn
ikisinin de st ksmndan getii delie parman soktu ve ben yerdeki kan stne
bana bulatrmamasn syledim. Arabann demesinde hayvan arabann
scaklndan uzak tutup altndan hava gemesini salayacak ykseltiler vard ve her
zaman iyi ykansa da bir tr mezbaha saylabilirdi.
Debba hayvannn yanndan ayrld, Mthuka ile aramza oturdu ve tepeden aa
doru yola ktk, ikimiz de kzn garip bir durumda olduunu biliyorduk ama o hi
konumad, sadece koluma ve kabartmal tabanca klfna sk sk sarld. Shambada
yine o soylu tavrn taknd, ama bu kere bunu pek istekli yapmyordu. Ngui antilopu

kesip barsaklarn ve cierlerini kpeklere att, karnn yarp temizledi, yreini,
bbreklerini ve karacierini mide torbasna yerletirip Debba'nn evine gtrmesi
iin bir ocua verdi. Kaynpederimi bamla selamladm. Adam beyaz, slak torbay
alp aslnda konik dam ve krmz duvarlaryla gayet gzel bir yap olan evine girdi.
Arabadan atlayp Debba'nn inmesine yardm ettim ben.
"Jambo tu," dedim ve o hibir ey sylemeden eve girdi.
Hava artk karanlkt ve kampa dndmzde ate yanyordu, masam, koltuum ve
ikilerim dar karlmt. Mwindi banyo suyunu hazrladndan kvete girdim,
bir g-
zel sabunlandm, sonra pijamalarm, sivrisinek botlarm ve kaln ropdambrm
giymi olarak atein bana geldim. Keiti beni bekliyordu.
"Jambo Bwana," dedi.
"Jambo, Bay Keiti," dedim. "Kk bir Tommy vurduk. Charo sana her eyin
usulne uygun yapldn syleyecektir."
Glmsedi ve yine dost olduumuzu anladm. Tandm btn insanlar iinde en
gzel ve en temiz glmsemesi olan oydu.
"Otur, Keiti," dedim.
"Hayr."
"Dn gece yaptn ey iin sana minnettarm. ok doru ve davranman gerektii
gibi davrandn. Kzn babasn bir sredir gryor ve gerekli ziyaretleri yapp
hediyeleri veriyordum. Ama sen bunu bilemezdin. Babas be para etmez."
"Biliyorum. O Shambay kadnlar ynetir."
"Kzdan bir olum olursa iyi bir eitim grecek ve asker, doktor veya avukat
olabilecek. Eer avc olmak isterse olum olarak benimle kalabilir. Anlald m?"
"Gayet iyi anlald," dedi Keiti.
"Eer kzm olursa ona bir eyiz vereceim ya da kzm olarak gelip yanmda
yaayabilir. Anlald m?"
"Anlald. Ama belki annesiyle kalmas daha iyi olur."
"Kamba yasa ve geleneklerine uygun olan her eyi yapacam. Ama bizim aptal
yasalarmz yznden kzla evlenip onu memleketime gtremem."
"Kardelerinden biri onunla evlenebilir," dedi Keiti.
"Biliyorum."
Olay kapanmt ve her zamanki gibi iyi arkadatk.
"Bir gece gelip mzrakla avlanmak isterdim," dedi Keiti.
"Ben kendim daha yeni reniyorum," dedim. "Ben ok aptalm ve kpeksiz ok g
oluyor."
"Geceyi kimse bilemez. Ne ben, ne sen. Ne de bakas." "Ben renmek istiyorum."
"reneceksin. Ama dikkatli ol." "Olacam."
"Bir aata ya da gvenli bir yerde olmadka geceyi kimse bilemez. Gece
hayvanlara aittir."

Keiti dinden sz etmeyecek kadar nazikti, ama gzlerinde yksek bir tepenin zerine
kartlm ve nne serilen dnya nimetlerini grm bir insan bakn fark ettim ve
Charo'yu batan karmamamz gerektiini hatrladm. Artk kazanmakta
olduumuzu ve Debba ile Dul Kadn' yazl bir mnnn olduu ve herkese ayrlan
yerlerde adlarnn yazl olduu bir yemee arabileceim! grebiliyordum.
Kazanmaya bu kadar yaknken bir iki ey daha elde etmeye altm.
"Tabii, bizim dinimizde her ey mmkndr." "Evet. Charo sizin dininizi anlatmt."
"Kk ama ok eski bir dindir." "Evet," dedi Keiti.
"Eh, iyi geceler, yleyse, eer her ey yolunda ise." "Her ey yolunda," dedi. Ben de
bir kere daha iyi geceler dedim, o tekrar eilerek selam verdi ve Pop'u Keiti'nin
adam olduu iin kskandm. Ama sen de kendi adamlarn toplamaya baladn, diye
dndm, ve Ngui asla Keiti ile kyaslana-mazsa da pek ok bakmdan daha sert ve
daha elenceliydi ve zaten zaman da deiti artk.
Gece yattm yerden gecenin seslerini dinledim ve hepsini anlamaya altm.
Keiti'nin syledii doruydu; geceyi kimse bilemezdi. Ama yalnz ve yayan
olabilirsem onu renecektim. renecektim ve kimseyle paylamak istemiyordum.
Paylama para iindi ve bir kadn paylaamayacan gibi geceyi de paylaamazdn.
Uyuyamyorum ve geceyi dinlemek istediimden ve ay dounca dar kp
kmamaya karar veremediim-
den uyku ilac da almamtm. Yalnz avlanacak kadar mzrak deneyimim olmadn
ve Miss Mary dnd zaman kampta olmann grevim ve en byk zevkim
olduunu da biliyordum. Debba ile olmak da grevim ve ok zevk alacam bir eydi
ama onun en az ay doana kadar uyuyacan ve ay doduktan sonra hepimizin satn
aldmz mutluluk ya da hznn bedelini deyeceimizi biliyordum. Eski tfeim
yanmdayd; en iyi dostum ve reflekslerimdeki veya kararlanmdaki kusurlarn en
iddetli eletirmeni olan tabancam Debba'nn sert elleriyle parlatt kabartmal klf
iinde bacaklarmn arasndayd. Miss Mary'yi tanmakla ne kadar talihli olduumu
ve onun benimle evlenmekle bana ve Ngomalarn Kraliesi Miss Deb-ba'ya byk
eref verdiini dndm. Artk dinimiz olduuna gre gerisi kolayd. Ngui, Mthuka
ve ben neyin gnah olup neyin olmadna karar verebilirdik.
Ngui'nin be kars vard ve bunun doru olduunu biliyorduk, ayrca yirmi ba
hayvan vard ki, bu ise kukuluydu. Benim Amerikan yasalarna gre bir tek yasal
karm vard ama uzun zaman nce Afrika'da olan ve zellikle Keiti ve Mwin-di'nin
ok sevip saydklar Miss Pauline'i herkes hatrlar ve sayg duyard. Keiti ile
Mwindi'nin onun benim esmer Kzlderili, Miss Mary'nin de sarn Kzlderili karm
olduuna inandklarn biliyordum. Miss Mary'yi bu lkeye getirdiim zaman Miss
Pauline'in memlekette kalp Shambaya baktndan emindiler ve hepsi ok
zlecekleri iin Miss Pauline'in ldn onlara asla sylemi deildim. Onlara o
rtbe ve kategoriye girmemesi iin yeniden snflandrlan bir baka karmdan da sz
etmemitik. Yallarn en tutucular ve kukucular bile eer Ngui'nin be kars
varsa, servetlerimiz arasndaki farkllk nedeniyle benim en az on iki karm olduuna
inanrlard.

Bu safari boyunca gelen mektuplardan ve fotoraflardan Miss Marlene ile de evli
olduum ve kadnn Las Vegas denilen
kk bir elence Shambasnda benim iin alt kabul edilmekteydi. Hepsi de
Marlene'i 'Lily Marlene'in yazar olarak biliyordu ve pek ok kii de onun Lily
Marlene olduunu dnyordu ve hepimiz onu ilk safarimizde Rhapsody in Blue
daha yeni bir parayken kollu fonografta 'Jonny' adnda bir arky okurken
duymutuk.
ite efsaneler byle malzemelerden kard ve karlarmdan birinin Lili Marlene
olmas dinimiz iin caydrc bir ey deildi. Debba'ya, "Vamanos al Las Vegas,"
demesini retmitim ve bu sesi "No hay remedio" kadar ok severdi. Ama
yatann stnde amar makineleri ve p tme makineleri ve be santim
kalnlnda biftek reklam posterleri ve Life dergisinden kestii mamut, drt trnakl
kk at, kl dili kaplan resimlerinin yannda zerinde giyecek diye hemen hemen
hibir ey olmayan fotorafn asm olmasna ramen Miss Marlene'den hep
korkard. Bunlarn hepsi onun yeni dnyasnn byk harika eylerdi ve ilerinde tek
korktuu Miss Marlene'di.
imdi artk iyice uykum katndan ve bir daha uyuyacam sanmadmdan
Debba'y, Miss Marlene'i ve Miss Mary'yi ve bir zamanlar tandm ve ok sevdiim
baka bir kz dndm. Kzn geni omuzlan ve kk, sert ve biimli memelerin
ok daha iyi olduunu bilmeyenlerin hayran olduklar o Amerikan irisi mutluluu
vard. Ancak bu kzn gayet de gzel zenci bacaklar vard ve hep ikyet eder
durursa da sevimeyi pek severdi. Uykunun kat geceler dnlecek kadar ho
biriydi ve ben de geceyi dinlerken bir sre onu ve kk kr evini ve Key West'i ve
gittiimiz eitli kumarhaneleri, kzn paradan baka eyleri avlamaya dkn olduu
gnlerde birlikte avlandmz sabahlarn o keskin souunu, karanlkta esen rzgr,
da havasn ve kekik kokusunu dndm. Hibir insan aslnda yalnz deildir ve
sabahn hep saat oldu-
u ruhun o karanlk saatleri, insan eer alkolik deilse ve ne geceden ne de gnn
getireceklerinden korkmuyorsa bir insann en iyi saatleridir. Ben de zamannda
herkes kadar, hatta belki de biraz daha fazla korkardm. Ama yllar geince korku
banka hesabndan ok para ekmekle, zhrevi hastalk kapmakla ya da eker yemekle
ilikili bir budalalk biimi olarak grlmeye baland. Korku bir ocuun kt
alkanldr ve her kt alkanlkta olduu gibi onun yaklatn hissetmeyi
seversem de bu yetikin insanlar iin deildi ve korkacak tek ey farknda olman
gereken ve eer bakalarndan sorumlu ise budalalk etmemen gereken gerek ve ani
bir tehlikenin varlyd. Bu, gerek tehlike karsnda tylerini diken diken eden
mekanik korkuydu ve bu tepkiyi kaybettiin takdirde baka bir ie geme zaman
gelmi demekti.
Ben de Miss Mary'yi ve onun aslann kovalad doksan alt gn boyunca, onu doru
drst grecek kadar uzun boylu olmamasna ramen ne kadar cesur olduunu;
yetersiz bilgi ve uygun olmayan aralarla bu yeni eyini yaptn; gn domadan bir

saat nce hepimizin kalkmas ve aslanlardan bkmamzla sonulanan o iradesiyle
bizleri ynetmesini dndm. Ve Miss Mary'ye sadk ama artk yal ve aslanlardan
bkm olan Charo'nun bana sylediini hatrladm: "Bwana aslan ldrecek ve bu i
bitecek. Bir kadn asla bir aslan ldremez."
'*
f
18
UU N ok gzel bir gnd ve Da ok yaknd. Bir aaca yaslanp oturdum,
kular, otlayan hayvanlar seyrettim. Ngui emir almak iin gelince Charo ile btn
silahlar temizleyip yalamalarn ve mzraklar da sivriltip yalamalarn syledim.
Keiti ve Mwindi krk karyolay alp Bwana Mouse'un bo adrna gtreceklerdi.
Ben de yanlarna gitmek zere kalktm. Fazla bir hasar yoktu. Orta kirilerinden biri
atlam, branday tutan ana direklerden biri krlmt. Kolaylkla onarlabilirdi.
Biraz tahta alp Bay Singh'te yaptrabileceimi syledim.
Miss Mary gelecei iin ok neeli olan Keiti bizimkinin ei olan Bwana Mouse'un
karyolasn kullanacamz syledi, ben de koltuuma, ku kitabma ve ayma
dndm. Yksek bir yaylada bahar gibiymi gelen bu sabah kendimi parti iin
erkenden giyinmi biri gibi hissediyordum; kahvalt iin yemek adrna giderken
gnn ne getireceini dndm. Getirdii ilk ey de Muhbir oldu.
"Gnaydn, kardeim," dedi Muhbir. "O gzel saln nasl bugn?"
"ok iyi, kardeim. Ne haberler var?"
"eri girebilir miyim?"
"Elbette. Kahvalt ettin mi?" v
"Saatler nce. Dada ettim kahvaltm."
"Neden?"
"Dul Kadn ok glk karnca onu senin gibi gece tek bana dolamak iin
braktm."
Bunun yalan olduunu biliyordum. "Yani yola kadar yrdn ve Benji'nin
oullarndan biriyle kamyonla Laitokitok'a m gittin?"
"Onun gibi bir ey ite, kardeim."
"Devam et."
"Kardeim, ortalkta ok kt eyler var."
"Anlat bakalm."
"Noel Gn ve Gecesi iin hazrlanm, kardeim. Bir katliam olacak sanrm."
"Biz mi yapacaz onlar m?" demek istediysem de kendimi tuttum.
"Biraz daha anlat," dedim. Muhbir Canadian cini dolu kk kadehini sululukla
krm, esmer ve marur yzne kaldrd.
"Neden Gordon's imiyorsun? Daha ok yaarsn."
"Ben haddimi bilirim, kardeim."
"Senin yerin benim kalbimdedir," diye merhum Fats Waller'in szn tekrarladm.
Muhbir'in gzleri doldu.

"Demek Noel gecesi iin St. Bartholomew gecesi hazrlanyor," dedim. "Kimsenin
Bebek isa'ya saygs yok mu?"
"Bir katliam."
"Kadnlar ve ocuklar da m?"
"yle bir ey sylenmedi."
"Kim ne syledi?"
"Benji'de konuuyorlard. Masai dkknlarnda ve ay-hane'de de konumalar
vard."
" Masailer ldrlecek miymi ? "
"Hayr. Masailer Bebek sa Ngoman iin burada olacaklar."
Konuyu deitirmek ve Zulu Sava'na katlm ve atalar Little Big Horn'da George
Armstrong Custer'i ldrm olan benim iin yaklaan katliamn hibir anlam
olmadn gstermek iin, "Ngoma seviliyor mu?" diye sordum. Baka bir insann
Brighton ya da Atlantic City'ye gidebilecei gibi Mslman olmad halde
Mekke'ye giden hibir insan katliam sylentilerinden etkilenmemeliydi.
"Btn Da Ngomay konuuyor," dedi Muhbir. "Katliam dnda yani."
"Bay Singh ne dedi?"
"Bana ok kaba davrand."
"O da katliama karyor mu?"
"Herhalde elebalarndan biri odur."
Muhbir alnn iinden bir paket kard. Bir karton kutu iinde bir ie White
Heather viskisi.
"Bay Singh'den bir armaan," dedi. "imeden nce iyice tetkik etmeni tavsiye
ederim, kardeim. Bu markay hi duymamtm."
"Yazk, kardeim. Yeni bir marka olabilir ama iyi viskidir. Btn viski markalan ilk
ktklar zaman iyidirler."
"Sana Bay Singh hakknda haberim var. Mutlaka askerlik yapm olmal."
"Buna inanmak ok g."
"Bundan eminim. Raj'a hizmet etmemi bir insan bana Bay Singh gibi
kfredemezdi."
"Bay Singh ile Bayan Singh'in ajan olduklarna m inanyorsun?"
"Bu ii soruturacam."
"Bugn biraz keyifsiz grnyorsun, Muhbir."
., "G bir geceydi kardeim. Dul Kadnn kalpsizlii, Dada dolamam falan."
"Bir iki daha al, kardeim. Wuthering Heights'dan km gibi konuuyorsun."
"O bir sava myd, kardeim.?"
"Bir bakma."
"Bir gn bana anlatmaksn."
"Hatrlatrsan anlatrm. imdi geceyi ayk olarak Laitoki-tok'ta geirmeni ve bana
palavra olmayan haberler getirmem istiyorum. Brown Oteline gidip orada yat. Hayr,
verandasnda yar. Dn gece nerede yattn?"

"ayhane'de bilardo masasnn altnda."
"Sarho mu, ayk m?" : "Sarho, kardeim."
Mary postay alabilmek iin bankann almasn bekleyecekti herhalde. Uu iin iyi
bir gnd ve herhangi bir bulutlanma iareti yoktu. Willie'nin yola kmak iin acele
edeceini sanmyordum. Arabaya bir iki ie souk bira koydum ve Ngui ile
Mthuka'yi alp arkada Arap Meina olduu halde piste doru yola ktk. Meina ua
bekleyecekti ve niformas ve kay yeni yalanm ve parlatlm 303'l ile ok
yakklyd. Kular rktp karmak iin pistin evresini dolandktan sonra byk
aacn glgesi altna girdik, rahata arkamza yaslandk. Miss Mary'nin silah
taycs olduu ve onu karlamas doru olaca iin son anda Charo da bize
katlmt.
Saat leyi gemiti, Tusker'larden birini atm, Mthuka, Ngui ve ben ieden imeye
baladk. Arap Meina yaknlarda, sarholuu yznden disiplin cezas almt ama
daha sonra ona da biraz vereceimi biliyordum.
Ngui ile Mthuka'ya dn gece ryamda doan ve batan gnee dua etmemiz
gerektiini grdm syledim.
Ngui din iin bile olsa bir deve srcs ya da Hristiyan gibi diz kmeyeceini
syledi.
"Diz kmek gerekmez. Dnp gnee bakacak ve dua edeceksin."
"Ryada ne iin dua ediyorduk?"
"Cesur yaamak, cesur lmek ve doruca Mutlu Av Alanlarna gitmek iin."
"Biz zaten cesuruz," dedi Ngui. "Neden dua edelim ki?"
"Eer hepimizin iyilii iinse baka bir ey iin dua edebilirsin."
"Ben bira iin, et iin ve sert elli yeni bir kadn iin dua ederim. Kadn sen de
paylaabilirsin."
"Bu iyi dua ite. Sen ne iin dua edersin, Mthuka?"
"Bu arabann bizde kalmas iin."
"Baka?"
"Bira iin. Senin lmemen iin. Machakos'a yamur iin. Mutlu Av Alanlar iin."
"Sen ne iin dua edersin?" diye Ngui bana sordu.
"Afrika'nn Afrikallara kalmas iin. Kwisha Mau Mau. Kwisha btn hastalklar.
Her yere iyi yamurlar. Mutlu Av Alanlar."
"Elenmek iin dua et," dedi Mthuka.
"Bay Singh'in karsyla yatmak iin."
"yi eyler iin dua etmeli."
"Bay Singh'in karsn Mutlu Av Alanlarna gtr."
"ok kii dinimize katlmak istiyor," dedi Ngui. "Ka kii alacaz?"
"Bir mangayla balarz. Belki bir takm veya blk."
"Mutlu Av Alanlar iin blk ok gelir."
"Bence de."

"Sen Mutlu Av Alanlarnn komutan olursun. Biz meclis yaparz ama komutan
sensin. Byk Ruh yok. Gitchi Manitou yok. Hapana Kral. Hapana Kralie Yolu.
Hapana H.E. Hapana D.C. Hapana Bebek Isa. Hapana Polis. Hapana Av Dairesi."
"Hapana," dedim.
"Hapana," dedi Mthuka.
Bira iesini Arap Meina'ya uzattm. ;, "Sen dindar bir insan msn, Meina?"
"ok."
"ki ier misin?"
"Sadece bira, arap ve cin. Viski de ierim, btn renkli ve renksiz alkolleri de." ?
"Hi sarho oldun mu, Meina?"
"Sen beni bilirsin, babam."
"Hangi dinlere girdin?"
"Ben imdi Mslmanm." Charo arkasna yaslanp gzlerini kapatt.
"Eskiden neydin?"
"Lumbwa," dedi Meina. Mthuka'nn omuzlar titriyordu. Meina arballkla, "Hi
Hristiyan olmadm," dedi.
"Dinden ok sz ettik, ben hl Bwana Korucunun vekiliyim ve drt gne kadar
Bebek isa'nn doumgnn kutlayacaz." Kolumdaki saatime baktm. "Alan
kulardan temizleyelim ve uak gelmeden biray bitirelim."
"Uak geliyor," dedi Mthuka. Motoru altrd, ieyi kendisine geirdim, kalann
te birini iti. Ngui de kendi te birini iti, ben kalann yarsn iip ieyi yine
Meina'ya verdim. Bizi gren leylekler kamaya balamlard, bir sre kotuktan
sonra sanki tekerleklerini ieri ekiyorlarm gibi bacaklarn dorultuyorlar ve
istemeye istemeye uua geiyorlard.
Uan uzaktan geldiini, kampn zerinde dndn grdk. Sonra biz pistin
ucuna doru yandan ilerlerken o da
byk flaplarn indirip yere kondu, yanmzdan geip uta burnu kalkk ve kstaha
dnerken dizboyuna kan iekler arasndan tozlar kaldrd.
Miss Mary yan taraftayd ve koarak yanmza geldi. Onu kucakladm, ptm. Sonra
da nce Charo'nunki olmak zere herkesin elini skt.
"Gnaydn, Papa," dedi Willie. "Ngui'yi yolla da unlar karmama yardm etsin,
iersi epey dolu."
"Btn Nairobi'yi satn aldn herhalde," dedim Mary'ye.
"Param yettii kadar. Muthaiga Kulb'n satmadlar ama."
"New Stanley ve Torr'u ald," dedi Willie. "Artk kalacak x yerimiz garanti, Papa."
"Baka ne aldn?"
"Bana bir Comet almak istedi," dedi Willie. "Bu arada ucuza kapatmak imkn var."
Miss Mary ile ben nde olduumuz halde kampa dndk. Willie Ngui ve Charo ile
konuuyordu. Mary kampta eyalarn Bwana Mouse'un bo adrna indirilmesini
istedi, ben uzak durup bakmayacaktm. Uakta da hibir eye bakmamam istenmiti
ve ben de bakmamtm. Kocaman bir tomar mektup, gazete ve dergi vard. Ben
onlar alp yemek adrnda Willie ile bira imeye gittim.

"Yolculuk iyi geti mi?"
"Fazla sarslmadk. Geceler souk olduu iin toprak snmyor. Mary Salengai'de
fillerini ve bir de ok byk bir vahi kpek srs grd."
Miss Mary adra girdi. Btn resmi kabullerini bitirmi, yz glyordu. ok
sevilen ve sayg gren biriydi ve insanlar kendisine gayet ciddi davranmlard.
Memsahib unvanna da baylrd.
"Mousie'nin yatann krk olduunu bilmiyordum."
"Krk m?"
"Ve leopar iin de bir ey sylemedim. Dur seni peyim. G.C. kendisi hakknda
ektiin telgrafa gld."
"Leoparlar var artk, kayglanmalarna gerek yok. Kimsenin kayglanmasna gerek
yok. Leoparn bile."
"Bana onu anlat."
"Olmaz. Bir gn kampa dnerken sana vurulduu yeri gsteririm."
"iin bittiyse postaya bakabilir miyim?"
"Hepsini a."
"Neyin var senin? Dndme memnun deil misin? Nairobi'de ok iyi vakit
geirdim, en azndan her gece kyordum ve herkes bana kar ok iyi
davranyordu."
"Biz de sana iyi davranmay prova ederiz ve ok gemeden buras da tpk Nairobi
gibi olur."
"Ltfen iyi ol, Papa. Ben burasn seviyorum. Nairobi'ye iyilemeye ve Noel iin
hediye almaya gittim. Benim orada elenmemi istediini de biliyorum."
"Tamam, imdi de geldin ite. Haydi beni kucakla ve gzel bir anti-Nairobi pc
ver bakalm."
Safari giysisi iinde incecik ve prl prl ve sertti ve ok gzel kokuyordu. Ksa
kesilmi salar gmms altn ren-gindeydi. IV Henry'nin Paris'in her eye
dediini syleyen bir paral askeri kadar abuk ve kolayca kartm beyaz ya da
Avrupal rka.
Willie keyiflendiimi grnce sevinmiti. "Papa, chuiden baka bir haber var m?"
diye sordu.
"Yok."
"Grlt patrt falan?"
"Geceleri yol bir felaket."
"Bana kalrsa ln geilmez olduuna biraz fazla gveniyorlar."
Willie iin et getirmelerini syledim, Mary de mektuplarn okumak iin adrmza
gitti. Arabayla piste gittik, Willie uaa binip havaland. Uan burnunu havaya
kaldrd ayla herkesin yz parldad ve uzakta gm bir lekeye dnt
zaman da evimize dndk.

Mary sevgi doluydu ve ok gzeldi. Ngui piste kendisini almadm iin suratn
asmt. Az sonra akam olacak, Time ve ingiliz gazeteleri ve sonra da ate ve
kocaman bir iki zaman gelecekti.
Can cehenneme, diye dndm. Hayatm karmakark bir hale getirdim ve
karklk giderek yaylyor. imdi Miss Mary'nin istemedii Time hangisiyse onu
okuyacam ve o artk geldiine gre atein banda birlikte keyif yapacaz, ikimizi
ieceiz ve sonra yemek yiyeceiz. Mwindi branda bezinden kveti hazrlyordu ve
ikinci olarak ben ykanacaktm. Her eyin suyla birlikte akp gideceini dndm ve
kvet boaltlp temizlendikten sonra atein stndeki petrol varillerinden snm
suyla dolduruldu ve ben de kvete uzandm, Lifebuoy sabunuyla iyice sabunlandm.
Havlumla kurulandktan sonra pijamam ve Cinden gelen sivrisinek botlarn giydim,
srtma ropdambrm geirdim. Mary gittiinden bu yana ilk kez scak suyla
ykanmtm, ingilizler mmkn olduu takdirde her gece ykanrlard. Ama ben
sabahlar ve av dnlerinde ve akamlar leende silinmeyi tercih ederdim.
Pop bu banyo detinden eski safarilerden kalan birka eyden biri olarak nefret
ederdi. O yzden bizimle olduu zamanlar ben ille scak banyo yapardm. Ama teki
tr ykanmada gndzn vcuduna giren keneleri bulurdun ve elinin eriemedii
yerdekileri Mwindi veya Ngui'ye kartabilirdin. Eski gnlerde Mkola ile yalnz
avlanrken ayak trnaklarmzn altna giren keneler vard ve her gece fener nda
otururduk ve
o benimkileri ben onunkileri karrdk. Banyoda ykanmakla bunlar kmazd ve
zaten banyomuz da yoktu.
Eski gnleri ve o zaman ne kadar glklerle, ya da dorusu ne kadar kolay
avlandmz dndm. O gnlerde uak arttn m bu ya tahamml
edilemeyecek kadar zengin olduun ve Afrika'nn yolculuun g olan yerlerinde
zahmete girmek istemediin demekti ya da lmek zere olduun.
"Banyondan sonra naslsn sevgilim? iyi vakit geirdin mi?" "Gayet iyiyim. Doktor
zaten itiim ilalar ve fazladan bir de bizmut verdi, insanlar bana kar ok iyi
davrandlar. Ama ben hep seni zledim."
"ok harika grnyorsun," dedim. "Byle gzel Kamba sa tran nasl yaptrdn?"
"Bu leden sonra kenarlardan biraz daha aldm. Houna gitti mi?"
"Bana Nairobi'yi anlat."
"ilk gece ok ho bir adama rastladm, beni Travelers Club'a gtrd, fena yer
deildi, sonra da otelime brakt." "Nasl biriydi?" "O kadar iyi hatrlamyorum ama
zararsz bir adamd."
"Ya ikinci gecen?"
"Alec ve sevgilisiyle ok kalabalk bir yere gittik. Resmi giyinmek gerekiyormu ve
Alec de resmi giyinmi deildi. Orada kaldk m yoksa baka bir yere mi gittik
hatrlamyorum."
"ok elenmi olmalsn. Tpk Kimana gibi."
"Sen neler yaptn?"

"Hi. Ngui, Charo ve Keiti ile bir iki yere gittik. Bir de kilise yemei falan gibi bir
yere gittik sanrm. nc gece ne
yaptn?"
"Gerekten hatrlamyorum, sevgilim. Hah, tamam. Alec, sevgilisi ve G.C. ile bir
yere gittik. Alec aksilik kard. Bir iki yere daha gittik, sonra beni otele braktlar."
"Tpk buradaki hayatmz gibi desene. Sadece burada aksilik karan Alec deil,
Keiti'ydi."
"Neden aksilendi ki?"
"Unuttum," dedim. "Bu Times'lardan hangisini okumak istersin?"
"Birine bakmtm. Senin iin fark eder mi?"
"Hayr."
"Beni sevdiini ya da dndme memnun olduunu sylemedin."
"Seni seviyorum ve dndn iin memnunum."
"ok iyi, ben de evime dndm iin memnunum."
"Nairobi'de baka bir eyler oldu mu?"
"Beni Coryndon Mzesi'ne gtren o kibar beyefendi vard. Ama can skld
sanrm."
"Grill'de ne yedin?"
"Byk gllerden gzel bir balk vard. Fileto ama levrek falan gibi. Ne bal
olduunu sylemediler. Samaki diyorlard. Sonra uakla gelen gayet taze ttslenmi
somon vard. Ve midye sanrm, ama hatrlamyorum."
"Yunan sek arabndan itin mi?"
"Hem de ok. Alec onu sevmedi. Senin o Hava Kuvvetlerindeki arkadanla
Yunanistan'da ve Girit'te bulunmu galiba. Ama onu da sevmiyor."
"Alec ok aksi miydi?"
"Sadece kk eyler hakknda."
"Biz hibir eyde aksilik etmeyelim. Etmeyelim. Sana bir iki daha vereyim mi?"
"ok teekkr ederim. Keiti burada, o verir. Sen ne istersin?"
"Az bir ey cinle bir Campari."
"Evde yatakta olmandan holanyorum. Yemei yer yemez yatalm."
332 ERNEST HEMINGWAY /
"Olur."
"Bu gece kmayacana sz verir misin?"
"Sz."
Yemekten sonra ben Times' okurken Mary gnln yazd, sonra fenerini alp yeni
alan yoldan tuvalet adrna gitti. Ben de gaz lambasn sndrdm, feneri aaca
astm, eyalarm dikkatle katlayarak soyundum, hepsini karyolann ucundaki
sandn stne yerletirdim, yatama girip cibinlii iltenin altna sktrdm.
Daha erkendi ama yorgundum ve uykum gelmiti. Bir sre sonra Miss Mary yataa
geldi ve teki Afrika'y bir yere braktm ve yine kendi Afrikamz yaptk. Sevitik,
sonra bir daha sevitik ve sonra sessizce ve konumadan ve karanlkta bir kere daha
sevitikten sonra souk bir gecedeki bir meteor yamuru gibi uykuya daldk. Belki

de gerekten meteor yamuru vard. Hava yeteri kadar souk ve akt. Gece bir ara
Mary kendi yatana gitmek zere yatamdan karken, "iyi geceler, kutsal kadn,"
dedim.
Gn aydnlanrken kalktm, pijamamn zerine kazam geirdim, sivrisinek
bnotlarn giydim, ropdambrma kemer diye tabanca kemerini sardm ve gazeteleri
okumak ve Mwin-di'nin getirdii aym imek iin Msembi'nin yakt atein bana
getim. nce gazeteleri sraya dizdim, sonra en eskisinden okumaya baladm.
Auteuil ve Eughien'de imdi yar mevsimi bitmek zereydi ama ingiliz gazetelerinde
Fransz yarlarnn sonular yoktu. Miss Mary'nin uyanp uyanmadna bakmaya
gittiimde kalkp giyinmi olduunu ve gzlerine damlasn damlattn grdm.
"Naslsn, sevgilim? iyi uyudun mu?" "Mkemmel," dedim. "Ya sen?"
"u dakikaya kadar. Mwindi ay getirdikten hemen sonra yine dalmm."
O taze sabah gmleini ve gzelim vcudunu hissederek kollarm arasnda bir sre
tuttum. Picasso bir zamanlar ona benim cep Rubens'im demiti ve gerekten de bir
cep Ruben-siydi ama elli kiloya inmiti ve hi Rubens yzne sahip olmamt.
imdi onun temiz ve taze ykanmln hissederek kulana bir ey mrldandm.
"Tabii, ya sen?" ^
"Evet."
"Burada kendi damz ve gzelim lkemizle birlikte olmak ve onlar bozacak hibir
eyin olmamas ne harika bir ey, deil mi?"
"Evet. Haydi gel de kahvaltn et."
Kentten alnan yarm papaya ile kzartlm ve stne sklacak limonuyla impala
cieri ve iki fincan kahveden oluan kahvaltsn yedi. Ben konserve stl ve ekersiz
bir kahve itim, bir tane daha iecektim ama ne yapacamz bilmiyordum ve her ne
yapacaksak midemde oradan oraya savrulan kahve olmasn istemezdim.
"Beni zledin mi?"
"Evet."
"Ben de seni ok zledim ama yapacak onca ey vard ki. Aslnda hi zamanm yoktu
diyebilirim." "Pop'u grdn m?"
"Hayr. Kente gelmedi, benim de oraya gidecek ne zamanm vard ne de aracm."
"G.C.'yi grdn m?"
"Bir gece geldi. Kendi bildiini yapman ama hazrlanm olan plana tam olarak
uyman syledi. Bunu bana ezberletti."
"Hepsi bu mu?"
"Evet. Ezberledim. Wilson Blake'i Noel iin arm. nceki gece geldiler. Senin
patronu Wilson Blake'ten holan-maya hazr olman syledi."
"Onu da m ezberletti?" ~v
"Hayr, onu ylesine syledi. Kendisine bunun bir emir olup olmadn sordum,
hayr sadece bir neri olduunu syledi."
"nerilere her zaman am. G.C. nasld?"

"Alec gibi aksi deildi. Ama yorgun. Bize zlediini sylyor ve herkesle dobra
dobra konuuyor."
"Nasl yani?"
"Bence budalalar cann skmaya baladlar ve o da onlara kaba davranyor."
"Zavall G.C.," dedim.
"ikinizin de birbiriniz zerinde kt etkiniz var."
"Belki," dedim.
"Senin onun zerinde kt etkin olduunu biliyorum."
"Bunu daha nce bir iki kere konumam mydk?"
"Bu sabah konumadk," dedi Miss Mary. "Yaknlarda da. Ben yokken bir ey yazdn
m?"
"ok az."
"Mektup yazmadn m?"
"Hayr. Evet. Bir kere G.C.'ye yazdm." " Btn gn ne yaptn peki? "
"Gndelik ufak tefek iler. O talihsiz leopar ldrdkten Sonra Laitokitok'a
gittim."
"Gerek bir Noel aacmz olacak ve ok byk bir i."
"yi," dedim. "Arabayla getireceimiz bir tane olmal. Kamyonu gnderdim."
"Setiimizi almaya gideceiz."
"yi. Ne aac olduunu rendin mi?"
"Hayr, ama aalar kitabnda bulurum."
"Peki, haydi gidip alalm yleyse."
"Sonunda aaca doru yola ktk. Keiti de bizimleydi ve yanmza krek, panga,
aacn kklerini sarmak iin uval, b-
\ Gnn ilk Inda Gerek 335
yk ve kk tfekler vard. Ngui'ye bize drt ie bira ve Mslmanlar iin de iki
Coca-Cola getirmesini syledim. Resmen bir ey baarmaya gidiyorduk ve buradaki
tek falsolu ey yedii takdirde bir fili iki gn sarho edecek olan aacn tryd, ama
o kadar temiz ve lekesiz bir i yapmaya gidiyorduk ki, bunu gnn birinde bir dini
yayn iin yazabilirdim.
Hepimiz ok terbiyeli davranyorduk ve izlere zerlerinde hibir yorum yapmadan
baktk. O gece yoldan geenlerin kaytlarn okuduk yerde. Kum kekliklerinin tuz
dzlklerinin tesindeki suya uularn seyrettim ve Ngui de seyretti. Ama ikimiz de
bir ey sylemedik. Bu sabah avcydk ve Tanrmz Bebek isa'nn Ormanclk
Bakanl iin alyorduk.
Aslnda Miss Mary iin alyor olduumuzdan ballmzda byk bir kayma
hissetmekteydik. Hepimiz paral askerlerdik ve Miss Mary'nin bir misyoner
olmadn biliyorduk. Hatta bir Hristiyan tarikatinden bile deildi; teki Mem-
sahibler gibi kiliseye gitmek zorunda deildi ve bu aa ii tpk aslan gibi onun
shauri'siydi.
Son geldiimizden bu yana otlarla ve allklarla kaplanm olan eski yolumuzdan
geerek sar ve yeil gvdeli aal ormana girdik ve gm yaprakl aalarn
olduu dzle vardk. Suaygr ile yavrusunun allklar arasnda olup olmadn

anlamak iin Ngui ile iki yana dalp bir daire izdik. Antilop dnda bir ey
bulamadk, bir de ben ok byk bir leoparn izlerini bulmutum. Leopar batakln
kysnda avlanmt. Pene izlerini elimle lp kazclarn yanma dndm.
Keiti ve Miss Mary emir verdikleri iin kazacak adam says belliydi, byk
aalarn kenarna gidip oturduk, Ngui enfiye kutusunu kartp uzatt, ikimiz de
enfiye aldk ve orman uzmanlarnn almalarn seyrettik. Keiti ile Miss Mary
dnda hepsi ok alyorlard. Aa kamyonetin arkasna smaya-cakm gibi
geldiyse de, yerden kardklarnda saca anlal-
di. Artk bizim de gidip yklemeye yardm etmemiz gerekiyordu. Aa ok
dikenliydi ve yklemesi kolay deildi, ama sonunda arka tarafa yerletirildi. Islak
uvallar kklerine sarld ve yars kamyonet kasasndan dar sarkar bir durumda
skca baland.
"Geldiimiz yoldan dnemeyiz," dedi Miss Mary. "O virajlarda aa krlr." ;
"Yeni bir yoldan gideriz."
"Araba geebilir mi?"
"Elbette."
Bu yeni yolda drt fil izine rastladk ve pislikleri henz tazeydi. Ancak izler
gneyimizdeydi. Hepsi de iri hayvanlard.
Aac almaya gelirken yolu kuzeye doru kestiklerini grdmz iin byk tfei
bacaklarmn arasnda tutuyordum. Filler Chulu bataklna akan dereden gemi
olabilirlerdi.
"Kampa kadar yol ak artk," dedim Miss Mary'ye.
"ok iyi. Aac sapasalam dikeceiz."
Kampta Ngui ve Mthuka ile ben geride kalp gnllleri ve heveslileri aa iin bir
ukur kazmalarna braktk. ukur kazlnca Mthuka arabay glgeden kard ve
aa indirilip yeni yerine dikildi ve adrn nnde ok ho ve neeli durdu.
"Ne kadar gzel," deil mi?" dedi Miss Mary. yle olduunu kabul ettim.
"Bizi sa salim geri getirdiin iin ve filler konusunda kimseyi kayglandrmadn
iin teekkr ederim."
"Filler orada duraklamazlard. Saklanacak ve beslenecek bir yer bulmak iin gneye
gideceklerdi. Bizi rahatsz etmezlerdi."
"imdi nereye gidecekler?"
"Bir sre yukar batakln oradaki ormanda beslenirler, sonra gece yolu geip fillerin
bulunduu Ambolesi taraflarna giderler."
"Gidip aac tamamladlar m diye bakmam gerek." "Ben biraz yola kyorum."
"Nianln yanndaki koruyucusu kadnla aacn altnda .bekliyor."
"Biliyorum. Bize biraz un getirmi. Onu arabayla evine gtreceim."
"Gelip aac grmek istemez mi?"
"Bunu anlayacan sanmam."
"le yemeini Shambada ye istersen."
"Davet edilmedim," dedim.

"O zaman yemee dneceksin?"
"Daha nce dnerim."
Mthuka arabay kadnlarn bekledii aacn dibine srp Debba ile Dul kadn'a
binmelerini syledi. Dul Kadn'in kk olu kafasyla karnma bir tos vurdu,
olann ban okadm. O da Debba ve annesiyle arka koltua oturmutu. Ama ben
inip Debba'y ne oturttum. Kampa gelmek, un getirmek ve biz gelene kadar aacn
altnda beklemekle cesaretini gstermiti ve onun Shambaya her zamanki yerinden
baka bir yerde dnmesini istemiyordum. Ancak Miss Mary'nin Shamba konusunda
o kadar iyi davranmas hepimize sanki balanmz duygusunu veriyordu.
"Aac grdn m?" diye sordum Debba'ya. Kkrdad. Onun nasl bir aa olduunu
biliyordu.
"Yine gidip avlanrz," dedim.
"Ndio." D kulbelerin nnden geip byk aacn altnda durana kadar dimdik
oturdu. Ben inip Muhbir'in nakil iin hazrlad bitki rnekleri hazrlayp
hazrlamadna baktm ama bir ey gremedim. Geri dndmde Debba gitmiti.
Ngui ile arabaya bindik. Mthuka nereye gideceimizi sordu.
"Na campi," dedim. Sonra dndm. "Byk yoldan."
Bugn kararszdk, yeni Afrikamz ile hayal edip yarattmz eski Afrika ve Miss
Mary'nin dn arasnda kalmtk. ok gemeden G.C.'nin getirecei z Srcler
ile politika gelitirebilecek ve bizi yerimizden atabilecek veya nakledebilecek ya da
bir alan yasaklayacak veya Shambaya bir para et gtrdmzde kolaylkla bizi
alt aya mahkm edebilecek byk Wilson Blake gelecekti.
Hibirimiz neeli deildik ama mutsuz da deildik ve rahattk. Noel iin bir antilop
vuracaktk ve Wilson Blake'in iyi vakit geirmesini salamaya alacaktm. G.C.
ondan holan-maya almam sylemiti ve bunu yapacaktm. Adamla tantmda
hi holanmamtm ama o herhalde benim kusurum-du. Ondan holanmaya
almtm ama herhalde bunun yeterli abay gstermemitim. Belki de insanlardan
holanmaya altm zaman holanamayacak kadar yalanmtm artk. Pop hi
insanlardan holanmaya almazd. Gayet uygar ya da orta derecede uygar bir
insand ve insanlar hafif kanl ve mavi gzleriyle grmezmi gibi bakard. Onlarn
bir yanl yapmalarn beklerdi.
Yamataki yksek aacn altnda arabada otururken Wilson Blake'ten holandm
ve kendisini takdir ettiimi gstermek iin zel bir ey yapmaya karar verdim.
Laitokitok'ta ilgi duyaca fazla bir ey yoktu ve ben de onu yasad Masai iki
Shambalarnda veya Bay Singh'in arka odasnda verilen bir partide mutlu olarak
hayal edemiyordum. Bay Singh ile anlaabilecekleri konusunda ciddi kukularm
vard. Ama ne yapacam biliyordum. Bu ideal bir hediye olacakt. Wiilie'nin
uan kiralayp Bay Blake'i o gne kadar grmedii Chulus ve btn ynetim alan
zerinde dolatracaktk. Bundan daha iyi ve daha yararl bir hediye olamazd ve Bay
Blake'den holanmaya, kendisine en fazla kayrlacak lke stats vermeye
balamtm. Ben kendisiyle gitmeyecek, G.C. ve Willie ve Miss

Mary ve Bay Blake gezerlerken kampta kalp botanik rneklerimin resimlerini
ekecek ya da ku trlerini tehis edecektim.
"Kwendi na campi," dedim Mthuka'ya. Dereyi geerken iiyor olmamz iin Ngui bir
ie bira daha at. Bu ans getirecek bir eydi ve suyun durgun yerindeki kk
balklar seyrederken ieden itik. Derede gayet gzel yayn balklar da vard ama
bizler avlanmayacak kadar tembeldik.
19
MSS MA?RY yemek adirmin ifte sineklikti glgesi altnda bekliyordu.
"Mwindi senin plak ayakla avlanmandan ve geceleri dar kmandan
kayglanyor," dedi.
"Mwindi kocakarnn biri. Gacrdad iin bir kere izmelerimi karmtm ve
gacrdamann nedeni de onlar iyice yalamadndan kendi kusuruydu. Dorusu
ar erdemlilik gsteriyor."
"insanlar senin iyiliini dnrlerken onlara erdemli demek kolay olsa gerek."
'%\
"Brakalm bunu imdi."
"Neden bazen o kadar nlem alrken, bazen de hibir ey yapmyorsun?"
"nk bazen kt insanlarn evrede bulunduklar ihbarn alrsn ve sonra da
onlarn baka yerlerde olduklarn renirsin. Ben sadece ihtiyacmz olan nlemleri
alrm."
"Ama sonra tek bana geceleri dar kyorsun."
"Biri daima silahyla senin yannda oluyor ve klar yanyor. Her zaman koruma
altndasn."
"Ama sen neden dar kyorsun?"
"Gitmem gerekiyor."
"Neden ama?"
"nk zaman giderek azalyor. Ne zaman dneceimizi nereden bilebilirim? Hatta
dnp dnemeyeceimizi?"
"Senin iin kayglanyorum."
"Ben ktmda sen genellikle derin uykudasn ve dndmde de ylesin."
"Her zaman deil. Kimi zaman senin karyolan yokluyo-rum ve orada deilsin."
"Eh, artk ay doana kadar kamam ve ay da ok ge douyor."
"Dar kmay bu kadar ok mu istiyorsun?>?
"Gerekten istiyorum, sevgilim. Ve hep senin banda nbet tutacak birini
brakyorum."
"Neden yanna birini almyorsun?"
"Yanna birini alrsa iyi olmuyor."
"Bu lgnlklarndan biri sadece. Ve bunu yapmadan nce imiyorsun, deil mi?"
"Hayr, tertemiz ykanyorum ve aslan ya srnyorum."
"Yataktan ktktan sonra srndn iin teekkr ederim. Geceleri su souk deil
mi?"

"Her ey souk olduu iin farketmiyorsun bile."
"Sana bir iki yapaym. Ne istersin? Cin mi?"
"Cin olsun, ya da bir Campari."
"ikimize de birer cin yapaym. Noel iin ne istiyorum, biliyor musun?"
"Bilmek isterdim."
"Sana syleyip sylememekte tereddt ediyorum. Belki de ok pahaldr."
"Paramz varsa pahal deildir."
"Afrika'y gerekten grmek istiyorum. Yaknda memlekete dneceiz ve hibir ey
grmedik. Belika Kongosunu grmek istiyorum."
} "Ben istemiyorum."
"Sende tutku diye bir ey yok. Bir yerde kalmak sana yetiyor."
" Sen bundan daha iyi bir yerde bulundun mu?"
"Hayr, ama grmediimiz o kadar ok ey var."
"Ben yeni garip eyler grmektense bir yerde yaayp onun yaamnn gerek bir
parasna sahip olmay tercih ederim."
"Ama ben Belika Kongosunu grmek istiyorum. O kadar yaknndayken btn
mrmce duyduum bir eyi neden grmeyeyim ki?"
"O kadar da yakn deiliz."
"Uakla gidebiliriz. Btn yolculuu uakla yapabiliriz."
"Bak, sevgilim. Tanganyika'nn bir ucundan teki ucuna kadar gezdin. Bohoro
ovasna ve Byk Ruaha'ya da gittin."
"Elenceliydi herhalde."
"Eiticiydi. Mbeya'ya ve Gney yaylalarna da gittin. Tepelerde yaadn ve ovalarda
avlandn ve Dan eteinde ve Ma-gadi'nin tesinde Rift Vadisinin dibinde yaadn
ve ta Nat-ron'a kadar olan yerlerde avlandn."
"Ama Belika Kongosuna gitmedim."
"Doru. Noel iin gerekten istediin bu mu?"
"Evet. ok pahal deilse. Noelden hemen sonra gitmek zorunda deiliz. Acelemiz
yok."
"Teekkr ederim," dedim.
"ikine el srmedin."
"Kusura bakma."
"Birine bir hediye vermek elenceli deil ve sen de mutlu grnmyorsun."
ekersiz limonlu ikiyi aldm ve olduumuz yeri ne kadar sevdiimi dndm.
"Da da getirmemin sence bir sakncas var m?"
:;:: "Orada ok ahane dalar var. Ay Dalar oradadr."
"Onlar okudum ve Life dergisinde bir fotorafm grdm."
"Afrika zel Saysnda." "Evet. Afrika zel Saysnda." "Bu yolculuu ilk kez ne
zaman dndn?" "Nairobi'ye gitmeden nce. Willie ile uuta elenirsin. Hep yle
olur zaten."

"Willie ile bir konualm. Noelin ertesi gn geliyor." "istemediin takdirde gitmek
zorunda deilsin. Burada iin bitene kadar kal."
Tahtaya vurdum ve ikimi bitirdim. "Bu leden sonra ve akam iin planlarn ne?"
"Biraz kestirip sonra gnlm yazmay dnmtm. Sona akam beraber
kardk." "yi," dedim.
Arap Meina gelince birinci Manyattadaki durumu sordum. Bir erkek ve bir dii aslan
olduunu, bunun yln bu zamannda ok garip olduunu ve aslanlarn son yarm ay
iinde be bykba hayvan ldrdklerini ve dii aslann Bomaya son geldiklerinde
bir adam penelediini ana adamn durumunun iyi olduunu anlatt.
Blgede avlanan yok ve G.C.'ye buraya gelmeden nce bir rapor iletmem imkansz
diye dndm, o yzden Muh-' bir'le aslanlarn ortalkta olduu haberini yaymak
gerek. Hayvanlar tepeden aa alacaklarna gre Amboseli taraflarna
gitmedikleri takdirde bir haber alrdk. G.C.'ye rapor ederim ve iin o yanna da o
bakard.
"O Manyattaya gelirler mi dersin?"
Arap Meina ban sallad. "Hayr."
"Bunlar sence teki Manyattaya saldranlar m?"
"Hayr."
"Bu leden sonra benzin almak iin Laitokitok'a gidece-im."
"Belki orada bireyler duyarm."
"Evet."
adra gidince Miss Mary'nin uyanm, kitap okumakta olduunu grdm.
"Sevgilim, Laitokitok'a gitmemiz gerekiyor. Gelmek ister miydin?"
"Bilmem ki. Uyuyacaktm. Neden gidiliyor?"
"Arap Meina ortal rahatsz eden aslanlarn olduu haberini getirdi, ayrca kamyona
benzin almam gerek."
"Kalkp ykanaym, ben de gelirim. Bol paran var m?"
"Mwindi alr."
ok gemeden daa trmanan yola ktk ve hep kampn yaknlarnda otlayan iki ok
gzel Tommy grdk.
Mary Arap Meina ve Charo ile arkada oturuyordu. Mwengi kasada bir kutunun
zerindeydi. Kaygyla dnmeye baladm. Mary istemediim takdirde gitmem
gerekmediini sylemiti. Ylbandan sonra daha hafta kalacaktm. Noel-den
sonra yapacak ok i vard, zaten her zaman yapacak ok i vard. En iyi yerde
olduumu, biraz karmak da olsa iyi bir yaam srdm ve her gn yeni bir ey
rendiimi biliyordum ve kendi topraklarmz stnde umak varken btn
Afrika'y dolamak isteyeceim en son eydi. Ama belki bir zm bulabilirdik.
Laitokitok'tan uzak durmam sylenmiti ama bu benzin ve erzak alma ihtiyac ve
Arap Meina'nn aslanlar hakknda syledikleri ziyaretimizi gayet normal ve gerekli
yapyordu ve G.C.'nin bunu onaylayacandan emindim. Polis olan grmeyecektim
ama her zaman yaptm gibi Bay Singh'e urayp bir iki ier ve kamp iin bira ve

Coca-Cola alrdm. Arap Me-ina'ya Masai dkknlarna gidip aslanlar konusunda
bildiklerini anlatmasn ve haber toplamasn syledim.
Bay Singh'in dkknnda tandm birka Masai yals vard, hepsini selamlayp
Bayan Singh'e sayglarm sundum. Bay Singh ile Swahili szlmn yardmyla
konutuk. Masai byklerinin acele bir ie biraya ihtiyalar vard, onlara bir bira
smarladm ve kendi iemden sembolik bir frt aldm.
Peter gelip arabann az sonra hazr olacan syleyince gidip Arap Meina'y
bulmasn syledim. Araba iplerle, bal varil ve arkada Masai kadnyla geldi.
Miss Mary Charo ile konuuyordu. Ngui ile Mwengi iki kasalarn almaya geldiler.
Bira iemi onlara verdim, aralarnda paylatlar. Biray ierken Mwengi'nin gzleri
mutlak bir sevinle parlyordu. Ngui ise susuzluunu pit duranda gideren bir
otomobil yars gibi iti. Yarsn Mwengi'ye brakmt. Ngui Mthuka ile
paylamam iin bir ie kard ve Charo iin bir Coca-Cola at.
Arap Meina, Peter'le gelip Masai kadnlarnn yanna kt. Hepsine oturacak kutu
vard. Ngui nde yanma oturdu. Mary Charo ve Mwengi ile arkadayd. Peter'e veda
ettim ve batya ve gnee doru yola ktk.
"istediin her eyi aldn m, sevgilim?" "Aslnda satn alacak bir ey yoktu. Ama
ihtiyacmz olan bir iki eyi buldum."
Orada son alverie geldiim zaman dndm ama bunun dnmenin bir yaran
yoktu, Miss Mary o zaman Nairobi'deydi ve bu da Laitokitok'ta alveri etmekten
iyiydi. Ama ben Laitokitok'ta alverii ancak reniyordum ve Monta-na'da Cook
County'de bakkaldan ve postaneden alveri etmek gibi olduundan houma
gidiyordu.
Laitokitok'ta eskilerin k ederini stoklamak iin sonbaharda aldklar modas gemi
kalibreli mermiler yoktu. Onun yerine mzrak satlrd. Ama yine de alverite
insana sanki memleketindeymi gibi bir duygu gelirdi ve raflardaki ve flardaki her
eye eer buralarda yayorsanz bir kullanm alan bulabilirdiniz.
Ancak bugn bir baka gnn sonuydu ve yarn yeni bir gn olacakt ve henz
mezarmn stnde dolaan insanlar yoktu. Dadan aa inerken Mthuka'nn susam
olacan dnerek bir bira ap da ienin azn silerken Miss Mary gayet hakl
olarak, "Biz kadnlar hi susamaz myz?" diye sordu.
"zr dilerim, sevgilim, istersen Ngui sana dolu bir ie versin."
"Hayr, ondan bir frt alaym yeter."
ieyi uzatm, istedii kadar iip bana geri verdi.
zr dilerim iin Afrika dilinde bir szck olmamasnn ne iyi olduunu dndm,
ama sonra bunu dnmemem gerektiini, yoksa aramza gireceini dndm, Miss
Mary'den geldii iin temizlemek zere biraz daha itim ve sonra temiz mendilimle
azn silip Mthuka'ya uzattm.
Charo bu iten holanmaz ve kadehlerle imemizi isterdi. Ama biz bildiimiz gibi
iiyorduk ve ben herhangi bir eyin Charo ile benim arama gireceini dnmek
istemiyordum.

"Ben bir frt daha alaym," dedi Miss Mary. Ngui'ye ona bir ie amasn syledim.
Onu ben onunla paylaacaktm ve Mthuka da susuzluunu giderince kendisininkini
Ngui ile Mwengi'ye geirebilirdi. Bunlarn hibirini yksek sesle sylememitim.
"Bira iin ne kadar kark ilere girdiini anlamyorum," dedi Miss Mary.
"Bir daha bizim iin kadeh getiririm."
"Durumu olduundan fazla kartrma. Seninle iecek-sem kadeh istemem."
"Kabile gelenei," dedim. "Olaylar olduundan ok kartrmaya almyorum."
"Ben itikten sonra ieyi neden yle dikkatle ildin ve sonra sen itikten sonra neden
bir daha ildin?"
"Kabile ileri."
"Ama bugn neden farkl?" , ,
"Ayn evrelerine bal bir ey."
"Sen biraz fazla kartn bu kabile ilerine."
"Herhalde." !
"Btn bunlara inanyor musun?"
"Hayr. Sadece uyguluyorum."
"Her gn bir eyler reniyorum."
"Ben bktm artk."
Yamatan aa inerken Mary yamacn alt banda alt yz metre kadar ilerde dimdik
ve sapsar duran byk bir kongoni grd. O gsterene kadar hayvan kimse
grmemiti. Arabay durdurduk, Charo ile Mary indiler. Kongoni rzgrn aksi
ynnde odadndan, kokular hayvana gitmeyecekti. Bu evrede kt hayvanlar
olmadndan biz onlara engel oluturmamak iin arabadan inmedik.
Charo'nn saklana saklana gidiini ve Mary'nin de -melmi olarak onu izlemesini
seyrettik. Kongoni imdi grl-myorsa da Charo'nun birden donup kaldn,
Mary'nin adamn yanna gidip silahn kaldrdn grdk. Sonra ate sesi ve
kurunun arpma sesi duyuldu, Charo ile Mary koup gzden kayboldular.
Mthuka arabay iekler ve allar arasndan srd, Mary ile Charo ve l
kongoninin olduklar yere vardk. Kongoni ya da inek antilopu ne diriyken ne de
lyken gzel bir hayvandr ve bu da ok iman ve kusursuz durumda yal bir
erkekti. Uzun ve hznl yz, donuk gzleri ve kesilmi boaziyla et yiyenler iin
makbul hayvand. Masai kadnlar ok heyecanlanmlar ve Miss Mary'den ok
etkilenmiler, aknlkla ve inanamayarak kendisine dokunup duruyorlard.
"Onu ilk ben grdm," dedi Mary. "Ilk kez bir eyi ilk defa ben gryorum. Senden
nce grdm onu. Mthuka ve sen ndeydiniz. Ngui, Mwengi ve Charo'dan nce
grdm onu."
^
"Arap Meina'dan da nce grdn," dedim.
"O saylmaz, nk o Masai kadnlarna bakyordu. Cha-ro ile ben onu kovaladk ve
dnp arkasna baktnda tam istediim yerden vurdum."
"Sol omzun aasna ve kalbe."
"Orasn nianlamtim."
"Piga mzuri," dedi Charo. "Mzuri mzuri sana."

"Onu arkaya atalm. Kadnlar nde giderler."
"Gzel hayvan deil," dedi Mary. "Ama ben yemek iin gzel olmayan bir eyi
vurmay tercih ederim."
"O da ok esasl, sen de ok esaslsn."
"Ete ihtiyacmz vard ve bu da bulabileceimizin en iyisi, iman ve antilop kadar
iri. Onu ilk ben grdm ve ben vurdum. imdi artk beni sevecek ve kafann iinde
tek bana dolamaya kmayacaksn, deil mi?"
"Sen ne bin, artk avlanma yok."
"Biram iebilir miyim? Hayvann ardndan gidince boazm kurudu."
"Birann hepsini iebilirsin."
"Hayr. Hayvan ilk benim grm ve yeniden dost oluumuzu kutlamak iin sen
de i."
Akam keyifli bir yemek yedik ve erkenden yattk. Gece kt ryalar grdm ve
Mwindi ay getirmeden kalkp giyindim.
O leden sonra evrede arabayla dolamaya ktk ve izlerden srlarn bataklk
kenarndaki ormana dndklerini grdk. Sabah gelmilerdi, yol geni ve derindi
ama artk soumutu ve bokbcekleri sr pisliklerinden tepeciklere trmanmaya
balamlard. Srlar otlarn taze olduu orman iindeki aldklara gitmilerdi.
Bokbceklerini i banda grmekten holanrdm ve onlarn Msr'n kutsal bcekleri
olduklarn rendikten sonra dinde onlara bir yer bulabileceimizi dnyordum.
imdi de ok alyorlard ve o gnn pislii iin epey ge olmaya balamt.
Onlar seyrederken bir bokbcei ilahisi iin szckler dnmeye koyuldum.
Derin bir dnceye daldm bilen Ngui ile Mthuka konumadan beni
seyrediyorlard. Ngui fotoraf ekmek isteyebileceini dnerek Miss Mary'nin
makinesini getirdi ama Miss Mary fotoraf ekmek istemedi. "Papa, bokbceklerini
seyretmekten bktnda acaba yola kp baka bir ey grebilir miyiz dersin?" diye
sordu.
"Elbette, eer ilgilenirsen bir suaygr bulabiliriz, ayrca evrede bir erkek iki de dii
aslan var."
"Nereden biliyorsun?"
"Dn gece aslan kkremesini ok kii duymu, suaygr da beride srlarn izleri
zerinden gemi."
"Renkli fotoraf iin ok ge."
"Bo ver. Belki de sadece seyrederiz."
"Onlar bok bceklerinden daha ok ilham verici olmallar."
"Ben ilham aramyorum. Bilgi peindeyim."
"Bylesine geni bir alann olduu iin talihlisin."
"Doru."
Mthuka'ya suaygmn bulmaya almasn syledim. Hayvann belirli alkanlklar
vard ve artk harekete getiine gre nerelerde bulanabileceini biliyorduk.
Suaygr olmas gereken yerden fazla uzakta deildi, ama Miss Mary'nin dedii gibi
o zamanki renkli filmlerin hzyla iyi fotoraf ekmek iin k ok azd. Kireli bir

su ukuruna girmiti ve ormann yeillii ve siyah renkli lav kayalarnn nnde
hayalet gibi bembeyazd.
Onu btn grkemiyle rahatsz etmeden braktk ve rzgr ynnden dnerek
batakln kenarna kadar uzanan tuz ovasna ktk. Gece ay fazla
olmayacandan aslanlar avlanmaya kacaklard; hayvanlarn gecenin yaklatklarn
bilmelerinin nasl olacan dndm. Hayvanlarn zellikle bu karanlk gecelerde
hibir gvenceleri yoktu. Byle bir gecede byk piton ylannn nasl bataklktan
kp reklenip avn bekleyeceini dndm. Ngui ile bir keresinde ylann izlerini
batakla kadar takip etmitik ve bu byk bir kamyon lastiinin tek izinin ardndan
gitmek gibi bir eydi. Bazen yerde derin bir oyuk oluturacak kadar gmlyordu
topraa.
iki dii aslann izlerini de bulduk yol boyunca. Biri ok bykt, onlar yatm
greceimizi umduk ama gremedik. Erkei herhalde eski, terkedilmi Masai
Manyattasnn orada olmal diye dndm; hatta belki de o sabah ziyaret ettiimiz
Masailere saldran da oydu. Ama bu sadece varsaymd ve onu ldrmek iin yeterli
kant deildi. Bu gece avlanma seslerini dinleyecektim ve yarn grdmz takdirde
izlerini tanyacaktm. G.C. glden be alt aslan vurmann uygun olacan
sylemiti. Biz n vurmutuk ve Masailer de birini ldrmler, birini de
yaralamlard.
"Batakla ok yaklamayalm," dedim Mary'ye. "Rzgr kokumuzu srlara
gtrrse yarn aklkta otlamaya gelmeyebilirler." Yayan olarak kampa dnerken
Ngui ile ben yerdeki izleri okuduk.
Mary'ye, "Erken karz, sevgilim," dedim. "Ak arazide srlar bulma ansmz
ok fazla."
"Erken yatalm ver sevielim ve geceyi dinleyelim," dedi.
"ok iyi olur."
20
YATAKTAYDIK, hava souktu ve ben karyolann adr tarafnda yatyordum ve
rtnn alt ok keyifliydi. Kimse yatakta ksa veya uzun deildir, birbirinizi
seviyorsanz ikiniz de ayn boydasnz, boyutlarnz kusursuzdur ve biz de soua
kar battaniyelerimizin altnda ar ar gelen kendi scaklmz bekledik ve
fsldaarak konutuk ve sonra ilk srtlan sanki gecenin iinde bir mikrofona
sesleniyormu gibi aniden flamen-ko sesi kardnda susup dinledik. adra ok
yaknd ve sonra itin hemen tesinde bir tane daha belirdi. Onlar et kokusunun ve
uzaklardaki srlarn getirmi olduunu biliyordum. Mary srtlan taklit edebilirdi ve
battaniyenin altnda hafif bir sesle taklit etti.
"Az sonra adra gelecekler," dedim. Sonra eski Manyatta tarafndan aslann
kkrediini duyduk ve arkasndan dii aslann ksrkl homurtular geldi ve ava
ktklarn anladk, ki dii aslan duyduumuzu dndk ve sonra ok daha
uzaktan baka bir aslan kkredi.
"Afrika'dan hi ayrlmamay isterdim," dedi Mary.
"Ben buradan hi ayrlmamay isterdim."
"Yataktan m?"

"Gndzn yataktan kalkmak gerek. Hayr, bu kamp."
"Ben de burasn ok seviyorum."
"O zaman neden gitmemiz gerekiyor ki?"
"Belki daha gzel yerler olacaktr. lmeden nce en gzel yerleri grmek istemez
misin?"
"Hayr."
"Eh, imdi buradayz. Gitmeyi dnmeyelim."
"iyi."
Srtlan yine gece arksna balad ve mmkn olmayacak perdelere kard. Sonra
kere aniden sustu.
Mary srtlan taklit etti, gldk ve darack karyola kocaman bir yatakm gibi geldi ve
ok rahat ettik. Mary daha sonra, "ben uyuyunca sen iyice uzan ve hakkn olan yeri
kapla, ben kendi yatama giderim," dedi.
"Ben senin stn rterim."
"Olmaz, sen uyumana bak. Ben uyurken de stm rterim."
"imdi uyuyalm."
"iyi. Ama burada kalmama izin verme, yoksa skrsn."
"Skmam."
"iyi geceler benim tatl sevgilim."
"iyi geceler, gzelim."
Uyumaya balayacakken yalandaki aslann derin homurtularn ve uzaktaki aslann
kkremelerini dinledik ve birbirimize serte ve hafife sarlarak uyuduk.
Mary yatana gittiinde ben uyuyordum ve aslan kampn yaknlarnda kkreyene
kadar uyanmadm. adrn ipleri sallanyor gibiydi ve hayvann sesi ok yaknd.
itin hemen dnda olmalyd ama beni uyandrdnda sesi sanki kampn iinde
dolayormu gibi gelmiti. Sonra yine kkredi ve ne kadar uzakta olduunu anladm.
Uak pistine giden yolun kenarnda olmalyd. Aslann uzaklamasn dinledim,
sonra yine uykuya daldm.
KiiLER
Anlatan: Yaam boyunca hi gnlk tutmam olan yazar kendisine esin kayna
olan olaylardan bir yl sonra hikyesini kendi azndan yazyor. Bir zamanlar nc
kars Martha Gellhorn'a yle demiti: "Biz sadece bir arda bada kurmu
oturuyoruz ve eer insanlar sylediklerimizle ilgilenmiyorlarsa ekip gideceklerdir."
Mary: Ernest Hemingway'in drdnc ve son kars.
Philip (Mr. P., Pop): Philip Percival, btn beyaz avclarn en uzun yaayan ve en
bilgilisi. Birok kii yannda Teddy Roosevelt ve George Eastman'a rehberlik
etmitir. Hemingway "Francis Macomber'in Ksa ve Mutlu Yaa-m"ndaki beyaz
avc modeli Baron Bror von Blixen iin onun fiziki grnn kullanmtr.
Gin Crazed (G.C.) O zaman Kenya Kolonisi olan ingiliz ynetiminin Kajiado
Blgesi av korucusu. Buras Nairobi'nin gneyini ve Tanganyika'nn (imdi

Tanzanya) kuzeyini ieren ok byk bir blgeydi. Hemingwayler gney
Tanganyika'daki oullar ve gelinlerini ziyaret iin btn kamplaryla birlikte
gittikleri bir sefer dnda Ka-jiado Blgesi dnda avlanm deillerdi. Harry Dunn:
Ayni idarenin st dzey bir polis memuru.
Willie: Ticari bir uak sahibi. Sivilleri bombalamayan btn pilotlar gibi gayet soylu
bir karakter.
Keiti: Beyaz avcnn safari heyetinin ba ve otoriter kiisi. Avrupallarn kendilerine
uygun davranlar konusunda Edward a fikirleri pek ok okurun grm olaca
The Remains of the Day filmindeki uankinden farkszdr.
Mwindi: Keiti'nin altnda safari hizmetkrlarnn ba. Nguili: Khya ve a
yardmcs. Msetnbi: Khya.
Mbebia: ok yetenek isteyen ve nemli bir grevi olan safari as. Belika
Kongosunun son Genel Valisinin kz ve kocasyla ktm bir safaride kadn bana
yedii bir rdek kzartmasnn en son Paris'te Tour d'Argent'ta yediinden daha gzel
olduunu sylemiti. Bu alardan ilk gelenler mesleklerini yemek yapmasn bilen
Avrupal hanmlardan renmilerdi. Isak Dinesen'in Out ofAfri-ca'smda byle bir
ann eitimi anlatlr.
Mthuka: Afrikal zenci src. Mesleklerini II. Dnya Sava'ndan sonra renen
benim gibi beyaz avclar kua
kendilerinin tasarladklar ve sahip olduklar av arabalarn srerlerdi ve bunlar safari
donanmcsnn salad malzeme arasnda bulunmazd. Ancak Hemingway'in
safarisinde durum byle deildi. Percival donanmcnm salad ve Mthuka'nn
srcln yapt av arabasn kullanyordu. Safari ekibini Percival'den devralan
Hemingway de src olarak Mthuka'y kullanmt.
Ngui: Hemingway'in silah taycs ve iz srcs. Byk hayvan avlayan ve gc
yerinde olan hi kimse silahn bir silah taycsna tatmazd. Bu terim daha ok
Maine ve
f Kanada'da olduu gibi yerli rehberler iin kullanlmak-
tadr. Bir silah taycsnn bir izciden beklenen btn becerilere sahip olmas
istenirdi. Hayvanlar ve huylarn, yabani bitkilerin yararl niteliklerini, iz srmeyi,
zellikle kan izlerini takip etmeyi, Afrika ormanlarnda kendini ve bakalarn
kollamasn bilmesi beklenirdi. Ksacas, Crocodile Dundee gibi bir tip olmalyd.
Charo: Mary Hemingway'in silah taycs. Hemingway bu hikyede farkl
kltrlerde etik davrann mekn ve zaman yann ne karmaya almaktadr. Bat
ahlak kurallar poligami ve poliandrinin lm ya da boanmayla birbiri ardndan
gelebileceini, ama bir insann ayn anda sadece bir ei olmasn kabul eder. Mary bu
hikyenin yazld srada Bat'nn etik erevesine gre iki einden boanm,
nc ei ise boandktan sonra lm bir erkekle evliydi. Kendisi daha nce iki
kere evlenmi olan Mary Bat kurallaryla kocasnn ikinci bir e almasndan
korunuyorsa da, dizisel poligami kendisini rahatsz etmektedir. Aslan ldrme
isteinin ardnda bu yatmaktadr ve bu Pauline'in yirmi yl nce yapt gibi deil,
daha yeni ve daha stn bir ekilde olmaldr. Charo o teki safaride Pauline'in silah
taycsyd.

Arap Meina: Bir iz src. Kenya'da avclk dairesinin en kdemsiz memuru. Beyaz
iz srcler yoktur. Bu safari srasnda siyah av korucular da yoktu.
Chungo: G.C. iin alan yakkl ba iz src.
Muhbir: Bir polis muhbiri. Hemingway nce, beinci kol terimini ngilizceye ve
dier pek ok dile soktuu ispanya i Sava'nda ve sonra II. Dnya Sava'nda
istihbarat ilerinde almtr, ikinci Dnya Sava'nda Kba'da ispanya yoluyla
Havana'ya gnderilen pek ok Alman casusunun yakalanmasn salam, bunlardan
biri de idam edilmitir. Hemingway'in Muhbir'e gsterdii anlay ve merhamet
hikyede bakalar tarafndan paylalmamak-tadr.
Bwana Mouse (Fare): Patrick, Ernest Hemingway'in orta olunun lakab.
Dul Kadn: Debba'nn Muhbir'in biraz kukulu korumasnda olan annesi.
Debba: Gen bir Afrikal siyah kadn. Hemingway romanlarnda kadnlar gereki
bir ekilde tasvir edememekle sulanmtr. Bu eer doru ise byk bir yazarn ciddi
bir kusurudur ve eski byk ressamlardan birinin insan figrn izemediini
sylemekle edeerdir. Hemingway drt kzkardele bir evde yetitii iin kadnlar
renecek frsat vard. Bir baka eletiri de politik doruluk konusundadr. Bu
eletirmenler sanat sosyal mhendis-
ligin bir arac olarak grrler. Hitler Almanyasnda Yahudileri Saf Ari rkn
kirletenler olarak tanmlamak, politik olarak doruydu. Okurun sanatsal yetenek ya
da ama hakkndaki fikirleri ne olursa olsun, Debba'y dik-; katle izlemektedir.
Bay Singh: Eski smrge Kenyasnda idari kolaylk iin nfus, kkenlerine gre
Avrupallar, Asyallar ve Afrikallar olarak blnmt. Bay Singh Asyal bir Sih'tir.
Kkenleri Pencabldr ve Hindistan hkmetinin Bayan Gand-hi'nin ldrlmesine
yol aan Altn Tapnak olayn ele almas biimine kar karlar. Sihler sava ve
elleri makinelere yatkn insanlar olup ou makinist, pilot, polis memuru ve elektrik
mhendisleridir.
Bayan Singh: Bay Singh'in ok gzel kars.
SWAHlLl SZL
Askari: Trkeden alnma bir kelime, asker.
Bili: ki'nin yanl sylenii. Dorusu mbili.
Boma: 1. it, bir itle evrili bir alan. 2. ile idari binalar ve bunlarn bulunduu
alan.
Bundaki: Tfek, Arapadan alnma bir szck.
Bvana: 1. Baka bir unvan olmayan Avrupal bir erkee verilen unvan. 2. Efendi.
Chakula: Yiyecek.
C h ut: Leopar.
Dudu: Bcek.
Duka: Dkkn.
Dumi: Erkek hayvan.
Haana: Hayr. .,,
Hiko huko: Burada.

Hodi: Merhaba.
Jambo: Kayg.
Kanga: Be tavuu.
Kidogo: Kk.
Kikamba: Kamba kabilesinin
dili.
Kongoni: nek antilopu. Kubwa: Byk. Kufa: lmek. Kuhalal: Boazn kesmek.
Kule ta: Getirmek. Kupiga: Vurmak, ate etmek. Kuua: ldrmek. Kwali: Frankolin,
ullua
benzeyen bir ku. Kwisha: Bitti. Imekwisha'nm
ksaltlm. Mafuta: Hayvani ya.
Manyatta: Boma anlamna gelen Masai szc.
Mbili: iki.
Mcbawi: Cad.
Memsahib: Baka unvan olmayan Avrupal kadnlara verilen unvan. Madam
Sahib'in ksaltlm.
Mganga: yi cad.
Mimi: Ben.
Mingi: ok.
Moj'a: Bir.
Horan: Asker (Masai dilinde).
Mtoto: ocuk. Mwanamuki: Kadn. Mzee: Yal erkek. Mzuri: iyi. Ndege: Ku,
uak. Ndio: Evet.
Ngoma: Dans. Nyanyi: Maymun. Panga: Kl, pala. Poli poli: Yava. Pombe: Ev
yapm bira. Posho: Un. Risasi: Kurun. Samaki: Balk. Sana: ok. \
Shamba: Ekilmi kk arazi.
Shauri: , dkkn. Simba: Aslan.
Tembo: Fil. Alkoll iki anlamna da gelir.
Tu: Sadece.
Ukambani: Kt anlamda by.
Wanawaki: Kadnlar.
Watu: insanlar.

Ernest Hemingway - Gunun Tek Isiginda Gercek PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ernest Hemingway - Gunun Tek Isiginda Gercek PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ERNEST HEMINGWAY - Gnn Tek Inda Gerek

Gnn ilk Inda Gerek 145

www.cizgiliforum.com Sayfa 100

www.cizgiliforum.com Sayfa 101

www.cizgiliforum.com Sayfa 102

www.cizgiliforum.com Sayfa 103

www.cizgiliforum.com Sayfa 104

www.cizgiliforum.com Sayfa 105

www.cizgiliforum.com Sayfa 106

www.cizgiliforum.com Sayfa 107

www.cizgiliforum.com Sayfa 108

www.cizgiliforum.com Sayfa 109

www.cizgiliforum.com Sayfa 110

www.cizgiliforum.com Sayfa 111

www.cizgiliforum.com Sayfa 112

www.cizgiliforum.com Sayfa 113

www.cizgiliforum.com Sayfa 114

www.cizgiliforum.com Sayfa 115

www.cizgiliforum.com Sayfa 116

www.cizgiliforum.com Sayfa 117

www.cizgiliforum.com Sayfa 118

www.cizgiliforum.com Sayfa 119

www.cizgiliforum.com Sayfa 120

www.cizgiliforum.com Sayfa 121

www.cizgiliforum.com Sayfa 122

www.cizgiliforum.com Sayfa 123

www.cizgiliforum.com Sayfa 124

222 ERNEST HEMINGWAY

www.cizgiliforum.com Sayfa 125

www.cizgiliforum.com Sayfa 126

www.cizgiliforum.com Sayfa 127

www.cizgiliforum.com Sayfa 128

www.cizgiliforum.com Sayfa 129

www.cizgiliforum.com Sayfa 130

www.cizgiliforum.com Sayfa 131

www.cizgiliforum.com Sayfa 132

www.cizgiliforum.com Sayfa 133

www.cizgiliforum.com Sayfa 134

www.cizgiliforum.com Sayfa 135

www.cizgiliforum.com Sayfa 136

www.cizgiliforum.com Sayfa 137

www.cizgiliforum.com Sayfa 138

www.cizgiliforum.com Sayfa 139

www.cizgiliforum.com Sayfa 140

www.cizgiliforum.com Sayfa 141

www.cizgiliforum.com Sayfa 142

www.cizgiliforum.com Sayfa 143

www.cizgiliforum.com Sayfa 144

www.cizgiliforum.com Sayfa 145

www.cizgiliforum.com Sayfa 146

www.cizgiliforum.com Sayfa 147

www.cizgiliforum.com Sayfa 148

www.cizgiliforum.com Sayfa 149

www.cizgiliforum.com Sayfa 150

www.cizgiliforum.com Sayfa 151

www.cizgiliforum.com Sayfa 152

www.cizgiliforum.com Sayfa 153

www.cizgiliforum.com Sayfa 154

www.cizgiliforum.com Sayfa 155

www.cizgiliforum.com Sayfa 156

www.cizgiliforum.com Sayfa 157

www.cizgiliforum.com Sayfa 158

www.cizgiliforum.com Sayfa 159