EMPEDOKLES

EMPEDOKLES adl yapt Sn. smet Zeki Eybolu'nun izniyle baslmtr.

Yayna hazrlayan : Egemen Berkz
Dizgi : Yeni Gn Haber Ajans Basn ve Yaynclk A..
Bask : ada Matbaaclk Yaynclk Ltd. ti.
Ekim 2000
HLDERLIN
EMPEDOKLES
Almancadan eviren:
smet Zeki Eybolu

HLDERLIN VE EMPEDOKLES ZERNE

Alman iirinde zel bir yeri, zel bir nemi olan Friedrich Hlderlin (1770-1843) doayla
kendini birletiren, kendinden doaya alan, doadan kendi i-evreninin derinliklerine ini
oradan trl trl sesler getiren bir iir anlaynn taycsdr. Onun gzleri d-evre
bile kendi iini, kendi zn grr. iirinde, boyuna kendini doalatran, doa olaylarnd
kendinin yansdn sezinleyen, bu sezilerini anlatmaya, iirin diliyle aklamaya ynele
tutum, bir g kavranr eilim vardr.
Yaaynn pek ksa bir dnemi iinde dzenli dnebilen, yllarnn ounu lgnlk ii
geiren Hlderlin'in iirinde derin bir insan anlatm, daha dorusu kendini doaya veri,
doada bulu duygusu sezilir. 1806 ylnda ldran ozann btn yazlarnda doayla birle
doann iinde kendini bulma abalar kolayca grlr.
Alman iirine getirdii yenilik de ite buradadr. Onun iirlerinde, doa konuur, bir ozan
dilinde kendini, kendi anlatmn bulur gibidir.
Onun bu derin doa sevgisini, doann iinde yitiini, doa olaylaryla kendini ortaya koyu
anlamak iin An die Natur (Doa'ya), Sonnenuntergang (Gnein Bat), Aus Menon's Klage
(Menon'un Yaknmas), Die Nacht (Gece), Am Abend (Akam), Haelfte des Lebens (Yaamn
Yars) adl iirlerini okumak, onlar zerinde dnmek yeter de artar bile.
Derin bir ac, insann iini kemiren, yreini oyan, boyuna kmldatan, bir yerde durdurmay
srekli znt Hlderlin'in iirinde ilk gze arpan zelliklerdir. O, daha ok acnn, ins
varlna gizlice sinmi, nereden geldii bilinmeyen zntnn dile getiricisidir. Ac ile
sevin ile derinden gelen, insann birdenbire btn varln kaplayan kkl tedirginlik i
ana kavramlar arasnda yer alr.
Durum byle olmakla birlikte, Hlderlin gene de neden dolay ac ektiini, derin, ykc b
znt duyduunu ak kantlarla ortaya koymaz. niler, klar, zntden sevince, sevin
zntye dallar, bir iirde beklenmedik elimeler okluk artr insan. Hlderlin bir
eken, znt duyan ozan olarak kar karmza. Bizim Fuzuli'yi andrr bir bakma. Doay
binbir boyam iinde grrken btn sevin verici grnler gznden silinir, doay insana
ektirdii iin seviyor sanrsnz. Doada insann lmeyeceine, yok olmayacana inanm b
durum, bir iten sezii vardr dersiniz. okluk aldatr insan iiri. Gnlk bir doa olay
birdenbire bir insan dikiliverir karnza. Onun gznde bir aacn yapranda, bir akarsuy
karsnda yeeren otta grlen yeil insann brnd bir boyamdr. Aata insan aar,
iekte insan glmser, akar suda insan trk rr ya da mrldanr. Doaya, doa olayla
doymayan bir tutkusu, bir zlmez balan vardr.
Hlderlin'in byle bir anlayla doaya sarlmasnda, doay bir ana gibi kucaklamasnda
yaamnn, pek kkken ksz kalp baka ellerde bytlmesinin etkileri vardr. renimin
yapmas iin gnderildii dinci okullardan; sk, kuru koullara bal bir eitim grmekten
yaratlndaki doaya alma isteinin ne denli derinlere kkler saldn gstermektedir.
yukar btn iirlerinde bu tutum kolaylkla grlr.
Doann evremizi saran, iten dtan bizi srekli etkileyen olaylar iinde Hlderlin bizi
grdmzden baka bir nesne grr, anladmzdan bakasn anlar, dndmzden
bakasn dnr, aradmzdan bakasn arar. Onun dilinde doa srekli bir canllk,
tkenmeyen bir yaratclk iindedir. Sanat doann dile gelmi bir biimi gibidir. Doad
zamanda tkenmeyen, eskimeyen, boyuna g kazanan, srp giden bir yaratc tin (ruh) vard
Ozann bu anlayn Der Zeitgeist (Zamann Tini) adl iirinde aka buluyoruz. Doa ile
birdir, birliktedir. nsan doann iinde bu gcn izlerini tayan (daha sanat insan) bi
Hlderlin'in byle bir varlk anlayna ulamasnda en etkili neden eski a iiriyle olan
yaknldr. Nitekim Hyperion adl yaptnda eski Greklere duyduu derin sevginin, ball
izleri aka kendini gstermektedir. Eski Greklere duyulan bu ar sevgi, derin ballk
yalnzca Hlderlin'e vergi deildir. Aa yukar onsekiz ile ondokuzuncu yzyln btn Ba
dnrlerinde, sanatlarnda, aydnlarnda bu nitelikler, eilimler grlr. Avrupa'y es
kltrnn a kavuturmasnda Grek diliyle yazlan yazlarn nemli bir etkisi vardr.
Avrupa'nn birok alanda dzene kavumasnda, dzenli dnmesinde, kurumlarn
kurulularnda en byk etkinin Latinlerden gelmesine karlk, onlara, Greklere duyulan se
duyulmamtr ylesine. Oysa dnceyi gerek yaama uygulama, yaamla dnce arasnda
balant kurma anlay daha ok Latinlerden gelmektedir. Byle olmasna karlk Grek sevg
daha derindir Bat'nn yreinde. alacak itir: Bat devlet kurmay, okul amay, yasala
koymay, devletler arasnda ilikiler kurmay, daha bunlar gibi topluma vergi birok uygar
lk
kurumunu, kuruluunu Latinlerden renmiken gene de Grek sevgisi ar basmaktadr.
Bu ar sevgi daha ok sanattan, iirden gelmektedir. Grek dncesi kendini iirle, yontu
tiyatroyla beslemesini bilmi; btn sanat dallarndan elden geldiince yararlanmtr.
Eski Grek ozanlar yazlarnda daha ok tanrlar konutururdu, Hlderlin ise insan diliyle
konuturuyor bir bakma. Bunun byle olduunu onun Der Mensch (nsan) adl iirinden
anlamakta glk ekmiyoruz. Yalnz bu "insan"n da Hlderlin'in kendisi olduunu gzden
karmamak gerekiyor. Doa gibi btn insanlar da Hlderlin'in znde birlemi, bir araya
gelmi, kaynam durumdadr.
Hlderlin'in iirine giren, onun en ok kulland szlere bir gz atarsak bunlarn insanda
devinme, bir kmldan uyandracak nitelikte olduklar grlr. Btn varlklar, dalar, t
sular, aalar, rmaklar, dalgalar, yapraklar, oylumlar, sevgi onun dilinde srekli bir
devinim
iindedir. Onun dilinde, iirinde duran, kmldamayan, bu kmldanlar iinde insann bir
yanstmayan bir tek nesne bulamazsnz. Sessiz bir uultuya kaplr insan Hlderlin'i okurk
Bu bakmdan Hlderlin diyebilirim ki Alman iirinin en devingen ozandr. Onun iirinde ken
i
evrenine ekilen, bir kyda sessiz duran insan bile srekli bir devinme ak iindedir.
Hlderlin'in insan kendi iinde btn doayla elele verip devinen, boyuna kmldayan bir
varlktr. Bu gr de eski Anadolu felsefesinde bulmaktayz. Birok iirinde bu eski fels
izlerini, eski mitoslarn ilendiini, onlara deinildiini gryoruz aka...
Hlderlin'in iiri; yaps, iledii konular, tutumu, varla bak, olaylar, nesneleri y
aklay bakmndan lka Grek - Latin iirine benzer. zellikle evirisini sunduum
Empedokles'de Homeros gibi bir tutum gze arpar. lka iirinde zellikle Homeros,
Vergilius, Ovidius, son ikisinden daha nce yaayan Lucretius gibi ozanlar bir konuy
u ilerken
onun en kk ayrntlarna dein iner, iie geen olaylar ele alp anlatr, birini brak
giren ikinci olay alr, onu brakp ardndan geleni iler, kesilmeyen bir anlatm ak i
konuyu geniletir gider. Durum Hlderlin'de de byledir. Homeros'un lyada adl yaptnda
bulduumuz gne, gnam nitelemeleri, anlatmlar, Ovidius'un masal ileyileri, Lucreti
derinlemesine nesnelere bak pek az bir deiiklie urar Hlderlin'de.
Doa karsndaki tutumuyla lka'n ad geen ozanlaryla ok yakn bir benzerlik iinded
Hlderlin. Yalnz, bu ili Alman ozannn insann daha derinliklerine indiini, insan rp
zlen, doa iinde srekli bir zlem duyan varlk olarak aldn unutmamak gerekir. lka
iirinde insan daha ok d grnyle ilgiyi eker, iire girer. Oysa Alman ozannda d
grn ikinci srada kalyor.
Doa olaylarnn tkenmeyen ak iinde bulur insan Hlderlin. Bir suyun aknda konuan
insan, bir aacn duruunda dnen bir insan tutumu vardr. Doada grlen sessizlik, insa
kendi dnce evrenine dal; grltlerse da vurmu, bitmek nedir bilmeyen didinilerid
iirlerinde sk sk Tanr adnn gemesine karlk ar bir Tanr ball grlmez Hld
Tanr daha ok doann btn, doann iinde sakl yaratc bir z kimliindedir. Buna kar
ulusunun geleneklerine bsbtn kart bir davran iindedir de denemez. Szgelii
Nietzsche'nin davranlarn bulamayz onda, te yandan ada Goethe'nin tutumundan da
uzaktr. Hlderlin daha atlgan, daha korkusuzdur olaylar karsnda. Sevgisi, bak, nesn
anlay daha bilgecedir, yalnz ilka ozanlarna vergi bir bilgecelik iinde.
Hlderlin olaylarn znde srekli bir birliin, deimezlik ilkesinin bulunduuna, olaylar
yneten gl bir zn varlna inanmtr. Empedokles'i bir konu olarak ele almas da bun
ileri geliyor bir bakma. Empedokles, birletirici, danklk iinde yaknlatrc, nesne
giydirici bir ilkenin, bir zn varlna; doada arpan iki kar ilkenin srekli bir ya
iinde bulunduuna inanan bir bilgedir. Hlderlin'i bu bakmdan etkilemi olsa gerek.
lka Anadolu felsefesi varln, dolaysyla evrenin elle tutulur zlerden kurulduuna in
dnce dzeni iinde domu, gelimiti. Thales varln su gibi bir ilkeden, sudan
kurulduunu; btn deimelerin, trlenmelerin suyun ayr ayr nitelikler kazanmasndan ile
geldiini sylyordu. Ona gre btn varln z suydu. Yaam denen srekli dirilik sudan
geliyordu. Bitkiler, canllar, hava; szn ksas grlebilen, elle tutulabilen ne varsa su
tremitir; zn, yapsn kuran sudur.
Anaximenes suyu brakp varln znn soluk olduunu ileri srd. Ona gre btn varlkla
soluun skp almasndan, daralp genilemesinden, trl trl nitelikler kazanmasndan
ortaya kmtr. Evrenin olu ilkesi su deil soluktur, yeldir. Btn diri nesneler birer
r.
Evrende tin tayan varlklar diri, tamayanlarsa canszdr. nsan lnce ona diriliini v
gider, soluk gvdeden ayrlr. te lm denen olay soluun gvdeden ayrlmasdr. Btn di
gc soluktadr.
te yandan daha yrekli, daha atlgan bir bilge olan Herakleitos varln zn kuran nesne
ilkenin ate olduunu ortaya atm; evrenin srekli devinim iinde bulunduunu, boyuna sr
giden bir deimenin varolduunu, bizim bitmeyen bir ak iinde olduumuzu sylemitir.
Btn bu deimelere karlk evrenin znde deimeyen, olduu gibi kalan, evrene varlk
btnl iinde kimliini, kiiliini kazandran bir ilkenin bulunduunu da aklamaktan k
alamaz Herakleitos. te bu deimeyen, z kuran, amaz bir l olan varlk Logos'tur.
Evrenin dzenleyicisi, olaylarn lei, egemeni odur. Bu z, deiiler iinde deimez ol
kalandr. Grnler iinde grnmez olarak durandr. Evrene uyumu, dzenlilii, olaylara b
belirlilii veren odur. Logos bir dzendir, ldr. Btn olumalarn yreinde vardr.
te buraya dein bilgenin evren, varlk karsndakini tutumunu, olumalar aklayla
ksaca grdk. imdi bir bakasna geelim. Evren tek ilkeden, soluk, ate, su gibilerden
kurulu deildir. Varlk denen nesneler, olumalar alan bir zden kurulmu olamaz. Daha ok
daha trl trl zlerden yaplm olmas gerekir. Varln drt kurulu ilkesi, kurucu z
Bunlar da su, soluk, ate, bir de topraktr. Bu son dnceyi, trl ilkeleri birletirip b
sne
yaratan gr ortaya atan bilge, evirisini sunduum yapta ad verilen dnrdr:
Empedokles. Empedokles (490-430) Sicilyal bir bilgedir. Yaay, davranlar olduka ilg
ekicidir. lm bile bir masal nitelii iindedir. lkesinin yasalarna, tanrlarna, gen
kar ykc, yoldan karc tutumlarda bulunuyor dncesiyle yurdundan srlmtr. O da
kendini Etna yanardann iine atp zne kymtr. Ona gre, bu trl trl ilkeleri (su
toprak) birletiren, ayran iki ayr ilke daha vardr. Bunlar da Sevgi ile Tiksinme'dir.
Sevgi
birletirici, tiksinme ayrcdr. Evrende kartlklar arpr. Her nesnenin, her oluun
vardr. Gzel - gzel olmayan, iyi - kt, ar - yenik, yumuak - kat gibi. Evren bir e
kartlklar alandr.
Empedokles, bu ilgi ekici dnceleri yznden, Hlderlin'den yzyllarca nce Romal bilg
ozan Lucretius'un da ilgisini ekmi; De Rerum Natura (Varln yaps) adl yaptna dein
girmitir. yle ki Lucretius onu vmekten kendini alamaz; onun yaptn anlatmaktan geri
duramaz. Lucretitus nl yaptnda "Sicilya bu kiiden (Empedokles) daha parlak, daha deer
i
bir nesne barndrmam kucanda, insan onun kii-soyundan geldiine kolay kolay inanamaz"
diyor.
Empedokles bir ozandr, dncelerini Arnmalar ve Doa adl iki uzun iiriyle dzenlemiti
iirinin bir yerinde tinin gvdeden gvdeye getiini, kendisinin bir alar balk, ku, a
olduunu syler. Hint dncesinde grlen, tinlerin ayr ayr gvdelere girdii inancn s
Vaktiyle ben olan, kz, al oldum.
Ku oldum, denizden srayan dilsiz balk oldum. (*)
Arnmalar'n bir ok yerinde bylesi dncelerle karlar; insann, evrenin srekli at
kartlklar iinde bulunduunu ileri sren grlerle karlarz.
Empedokles'e gre insan skntlar, aclar, yoksunluklar, yoksulluklar iindedir:
Vah sana, ey zavall insan soyu, ey bahtsz,
Byle kavgalardan ite, byle inlemelerden
yaratldnz...
... arlar ve aclar kartrarak, aldatmalar
ve szlanmalar...
(Yukarda ad geen eviri, sayfa. 138)
Bu grler bir btnlk iinde Hlderlin'in iirlerine girmitir. Yukarda ad geen iirle
Hyperion'da bunlar aka gryoruz. Bundan da, Empedokles'in Hlderlin'i grleri, yaay
dolaysyla epeyce derinden etkiledii sonucu karlabilir.
evirisini sunduum Empedokles adl yapt Hlderlin'in tiyatro trne pek de uygun gelmeyen
bir konuyu ilemesiyle ortaya kmtr. Yaptn ana konusu Empedokles'in doduu yerden
srl gibi grnyorsa da yle deildir. Ana konu insann doa, alnyazs karsndaki
durumu, iinde bulunduu kmazlar, d olaylarla kendi i evrenindeki olumalar arasnda
grlen srekli atmadr. nsan dnen bir varlk olarak ne yana dnerse dnsn, nereye
giderse gitsin bitmez tkenmez elimelerle, atmalarla kar karyadr. Bu kart durum
iinde insann benlii kendini gsterir. Kartlklar insana bir belirlilik kazandrr ya d
ir
tutuma ynelmeye iter, bask yapar. te Empedokles'de bu nitelik kendini gsteriyor. Btn
basklara, itmelere, ezmelere karlk nl bilge dncesinden, inancndan sapmyor; baka
deyimle, dinci gre kaplmakszn doann dzeni iinde kendisine verilenden ayrlmyor.
deitirmiyor. Bu geliigzel bir konu deildir Hlderlin iin. O da yaamnda, ok dar bir
anlamda da olsa, biraz Empedokles'ti. Genliinde kendisine verilmek istenen eitim,
tekdzenlilik onu bir trl etkileyememi, iinde gelimekte olan doa vergisi eilimin yn
deitirememitir.
Hlderlin bu yaptnda biraz da iyilikle ktl kar karya koyar. Empedokles yaplan
iyiliklerin, Hermokrates ise bunlara kar bilinsizce dikilen iyilikbilmezliin yanstcs
Bilgenin gznde nemli olan yenilik, dnce bakmndan gelime, ilerlemedir. Hermokrates'
ereiyse nereye varrsa varsn elde bulunanlar olduu gibi saklamak, korumak, ilerici
dorultuda grlen btn deimelerin nne gemek, onlar nlemektir.
Hlderlin bize verdii taslaa gre yaptn bitirmemitir. Bunun nedenlerini burada uzun b
aklayacak deilim. Gerekmez de. Yalnz, geirdii bunalmlarn burada nemli etkileri
olmutur.
smet Zeki Eybolu

EMPEDOKLES

EMPEDOKLES'N TASLAI
(Frankfurt)
Be perdelik bir tragedya
BRNC PERDE
Empedokles dncesi, felsefesi dolaysyla, her belirli urann, trl konulara ynelmi
kmsenmesine yol atndan, epeydir bir kltr hnc ekmi zerine. Hem bireysel varl
can dman diye bilinmi, bu yzden gerekten gzel ilikiler iinde bile tedirgin, bir ye
duramaz, ac eker olmu. Bunlar zel ilikilerdir; yalnzca o btn canllarla byk bir o
iinde olduunu sezmitir, onlar onu doldurmutur iyice. Oysa o, yine de her yerde bulun
an
gnldelerle ili dl deildi bir tanr gibi, ilerinde yaayp sevebildii kimseler ara
bir tanr gibi zgr, yaygn deildi; onun gnl, dncesi var olan kapsamt, o art ard
gelilerin yasasna balanmt. Empedokles, Agrigentolularn bayramda kard yzkzart
bir olaya dayanamaz; ama bu bayramn etkisinden ok ey uman kars onu bu enlii
kutlamaya yrekten inandrr; sonra gene karsnca az ok duygulu, alayl bir biimde azarl
bu yz kzartc olayla bir aile kavgas yznden bildiini yapmaya koyulur; evi de, kenti
brakr, Etna'nn sessiz yresine ekilir.
Birinci Sahne
Empedokles'in birka rencisiyle halktan birka kii. Bu kimseler Empedokles Okulu'nun
iine girmeye kalkarlar. Empedokles'in bir rencisi, gzdesi gelir. "Gidin" diye seslen
ir
tekilere, bu ara kendi ieri girer, onlara bu din yaycsn gsterir, ekip gitmelerini b
r;
retmen bu sra bahesinde derin bir dnceye dalmtr. Empedokles'in konumas.
Doa'ya yakar.
kinci Sahne
Empedokles kadn ve ocuklarla. Kklerden biri evden aa doru rr: "Baba, baba,
duymuyor musun?" Bunun zerine anne aa iner, onu kahvaltya arr, konumasna balar.
Kadnn inceden inceden yaknmas, Empedokles zerinde zc etkisi, Empedokles'in
yrekten zr dileyileri. Byk bayramda birlikte olmak, birlikte elenmek iin kadnn ya
nc Sahne
Agrigentolularn bayram. (Bir tccar, bir doktor, bir rahip, bir komutan, bir gen bey,
yal bir
kadn.) Empodeklos'in znts.
Drdnc Sahne
Evcek bozuma. Empedokles'in dncesinin ne olduunu, nereye gideceini sylemeden
ayrl. O karsn, ocuklarn yannda, gnlnde tadn sylerdi; yalnz onlarn ken
anmsamadklarn dnrd. Artk evreni (ufku) daralm; birlikte yaadklarn uzaktan
grebilmek, kavramak, onlara glmsemek iin daha yksee kmak gerektiini dnyordu.

KNC PERDE
rencileri Etna'ya Empedokles'i grmeye giderler. lkin onu gnl yalnzlndan ayran, o
gerekten kmldatan gzdesi gelir; sonra tekiler, onu yeniden insan yoksulluuna kar
kzgnlkla dolduranlar; yle ki o onlarn hepsini kovar, sonunda kendisini brakmas iin
gzdesine t verir.
Birinci Sahne (*)
Empedokles Etna'da. Empedokes'in Doa'ya kar kesin gnl vermilii.
kinci Sahne
Empedokles ile gzdesi.
nc Sahne
Empedokles ile rencileri.
Drdnc Sahne
Empedokles ile gzdesi.

NC PERDE
Etna'da karsyla ocuklar Empedokles'i grmeye giderler. Onlarn yrekten yakarna kad
bir de o gn Agrigentolularn onun adna bir yontu dikecekleri bildirisini ekler. n ve
sevgi, bizi
gereklie balayan biricik balar, onu geri getirirler. rencileri sevin iinde evine ge
r,
gzdesi boynunu bker karsnda. Empedokles yontusuna bakar, onu bunu yapmaya inandran
halka aka teekkr eder.

DRDNC PERDE
Onu kskananlar birka rencisinden Etna'da halka kar syledii ar sylevi renip ond
yararlanmaya, halk ona kar ayaklandrmaya kalktlar. Gerekten de halk onun yontusunu
ykp onu ilden srd. Artk uzun bir sredir isteyerek lp sonsuz Doa ile birleme konus
gelien yargs son biimini ald. O bu amala karsndan, ocuklarndan ikinci kez daha de
daha ac bir durumda ayrld, gene Etna'ya gitti. Gen gnldeini savuturdu. Karsna,
yattrd avuntular yznden kendisini aldatmayaca konusunda gveni vard. Bu gnlde
onun gerek ereini kmsemek istiyordu.

BENC PERDE
Empedokles lmne hazrlanyordu. Birtakm geliigzel nedenler yargsn engelliyordu, o
bunu kendi i varlndan gelen bir gereklilik diye grd. imdiye dein evrenin yerlileri
elinde bulundurduu kk sahnelerde kendi dnce trnn, yargsnn onayn grd her
yerde. Gerei kmseyen gzdesi geldi, retmeninin anlay iinde byk devinmelerden,
grnden dolay yle etki altnda kald ki buyrua kr krne boyun eip gitti. Bunun z
Empedokles kendini yalmlar karan Etna'ya att. Gzdesi akn, tedirgin bir durumda evr
dolap retmenin demir ayakkablarn buldu. Onlar uurumdan kan yalmlar frlatp atm
Tand onlar. Empedokles'in ailesine, halk iindeki yaknlarna gsterdi. Yanardan ban
toplandlar, zldler, byk insann lmn kutladlar.

EMPEDOKLES'N LM
(Birinci Blm)

BRNC PERDE
Birinci Sahne
ki Vesta Rahibesi.
PANTHEA. Onun bahesidir bu. Orada, koyu karanlkta, pnarn fkrd yerde, duruyordu
dipdiri, ben nnden getiimde. Sen, onu grmedin mi?
RHEA. Grebilir miydim? Dnden beri babamla Sicilya'daydm. daha ocukken grmtm
onu, Olympia oyunlarnda bir sava arabasnda atlar ynetirken, eskiden.
PANTHEA. imdi grmelisin onu. imdi. Sylendiine gre ne yana gitse, bitkiler de o yana
dner, nereye denei dokunsa sular fkrrm yerden. Doru olabilir btn bunlar. Frtn
havada bir bakmaya grsn ge, bulutlar dalr, prl prl gn rm. Daha neler deniy
bilsen! Kendin grmelisin onu. Bir an da olsa. Daha bunun gibi pek oklar. Ben saknyoru
m
ondan, ne varsa deitiren korkun bir z var onda.
RHEA. Nasl yayor bakalaryla? Ben anlamyorum bu adamn iini.
Onun da var m bizim gibi bo gnleri.
yle skntl, sama sapan ileri?
nsanca bir ac eker mi o da?
PANTHEA. Ah! Orda son kez grmm onu
Aalarnn glgesinde,
Bir tanrsal ac ekiyordu derin mi derin...
Olaanst bir zlemle bakar yere birden,
Yitirdiince oalan zgn bir aratrclkla,
Bir yol dalar kzllna korunun yukar,
Uzak mavilie, silinir gznde yaam,
Sarar burkulan yreimi
Bir grkemli grnn kendinden geii -
Sen de batp gideceksin ey gzel yldz
Bir nesne kalmayacak artk uzun boylu.
Bunu kurar dururdum...
RHEA. Konumu musun onunla sen,
Panthea, daha nceden?
PANTHEA. Bir eyler anmsatyorsun bana bu konuda. ok olmuyor, lm deine dtmd.
nce prl prl gn kzard nmde, gne batyordu, bir cansz glge gibiydi evren. Eskid
skc bir dman olduu byk adam; doann gvenini, yardma ard babam umutsuz
gnde. O zaman bu yce kii ulatrd bana ilac, bir byl uzlama iinde eriyip kart
yaammla birbirine, tatl duygulu ocukluk gnlerine daldm, gzlerim ak uyudum gnlerce
gereksemedim bir soluu bile. Yeniden alverdi varlm l l bir been iinde. okt
yoksun klndm evrene, prl prl bir ilgi duyula ald gzm gne kar, orada duruy
Empedokles. yle tanrsal, yle gerek geldi bana. Glmseyen gzlerinde iek iek ald
bana yaam yeniden. Ah, bir sabah bulutuu gibi dkld gnlm yksek, tatl a kar;
ince bir yansmaydm ondan...
RHEA. Ey Panthea...
PANTHEA. Onun gsnden gelen. Btn ezgiler nlyor her hecede, tini de sznde. Oturmak
isterim ayaklarnn dibinde saatlerce, onun bir rencisi, onun ocuu olarak, onun gkleri
bakmak, onda sevinten ldrmak, onun gklerine dalp kendimden geinceye dein...
RHEA. Bir bileydi sevgiyi, sylerdi syleyeceini.
PANTHEA. Bilmez o. Dolar kendi evreninde
Duymadan bir nesneye gerekseme, bir tanr
Sessizliince yrr ieklerinin arasnda,
Saknr incinmesin diye hava, mutluluk..
Sessizdir onun evreni, coar gnlnce
Ykselen bir elence iinde, fkrr
Bir kvlcm bir dnce gibi gecesinden
Yaratc bynn, sokulur l l,
Gelecek eylemlerin zleri yreine,
Oluan insan yaamnda, sessiz doada,
Grnr ona evren, duyar kendini bir tanr gibi
elerinin iinde, bir gke trkdr sevinci,
Gn olur gsterir kendini, girer halk iine,
Kalabaln uuldad, bir glnn
Babo grltler kard yerde..
Byle yrtr egemenlii grkemli nder,
Gelir yardma yeterince grldnde,
Almak isterlerse yardmna
Bir yabancnn boyuna, sezmeden
Geip gidiini - eker gtrr onu
Glgeliklere sessiz bitkiler evreni,
Daha gzel grnd yere,
Oradadr; btn gllyle
Karsndadr gizem dolu yaam...
RHEA. Ey konuan kadn. Nasl biliyorsun her bir
eyi?
PANTHEA. Onu dnrm ben - ne ok
dncelerim
Var onun stne! Ah. Anlam mym onu,
Ne olduunu? Yaamn kendidir o,
Biz birer dz ondan. -
Gnldei Pausanias az ok sz etmi ondan
nceden bana, grr onu gnden gne o delikanl,
Jupiter'in kartal daha vnl
Deil Pausanias'tan - yle sanyorum.
RHEA. kamam sana, ey sevgi, ne dersen de
Ne aclar doluyor iime anlatlmaz,
Senin gibi olmak isterim ben de
stemem onu bir daha. Evet siz
Byle mi olursunuz bu adada?
Sevin duyarz byk adamlardan,
Bunlardan biri gneidir Atina kadnlarnn,
Sophokles'tir. Onda btn lmllerden,
zellikle kzlardan bir z grnr grkemli,
Prl prl bir an doar iinde... -
Her biri dncesi olmak ister bu grkemlinin,
Boyuna gzel, gen olmak solmadan,
Ozann zne girip kurtulmak,
Sorun, dnn, kentin bu dk kzlarndan
Hangisinin sevgiler dolu bir yiit olacan,
znde canlanan, Antigone dedii o,
Il l olacak alnlarnz girdiinde
Tanrlar gnldei bayram gn tiyatroya,
Yok artk zntnz
Yitmiyor sevgili gnl
Bir acnmal yaprak boyun eii iinde. -
Adadn kendini - biliyorum iyice,
yle byktr ite seni sessiz brakmada,
Sonsuzu seviyorsun snrszca.
Nedir yardmcn senin? Evet senden
Onun bat alyor cn,
Sen iyi ocuk, gmen gerekir mi onunla?
PANTHEA.Yapma
Gurur verme bana, korkutma beni,
Bana gre deil ona gre olan.
Ben o deilim, o gse bile
Benim gm olmaz onun g,
lm de byk olur byklerin.
Gitmek istiyor bir yiitle silah tayan;
Elinde aln yazsnn lda,
Byle arlmas gerekir birinin
teki gibi, nedir bu adamn ulat,
nan bana, yalnz udur onun kazanc
Su ilemi btn tanrlara kar,
ekmi onlarn hncn zerine,
Onun gibi su ilemek istedim ben de,
Onun uradna uramak,
Ne olurdu bir yabancyla sevenler
Bir ekiivereydi, ne olurdu. - Ne istiyorsun?
Yalnz tanrlar konusalar, sen budala kadn
Yeremezsin bizi onun gibi...
RHEA. Belki onun gibisin sen de
Yoksa nasl bulurdun onda mutluluu?
PANTHEA. Sevgili gnl.
Bilmiyorum, neden balym ona
- Bir greydin onu -. Dndm bir yol
kar dar belki diye (bu saatte
Krlarda gezer seve seve sonsuz genlik,
Bir an benzetiverirse ona yeni gn -),
Grmsndr onu giderken -
Bir istek vard yle, doru deil mi dersin?
Vazgemeliyim bu dileimden, grnyor o,
Artk sevmemi tanrlar
Bu sabrsz duamz, haklar var.
stemem artk istemem - ben sizden
Ummalym iyi tanrlar - bilmem ondan bakasn -
stiyordum seve seve, dileyeydim tekiler gibi,
Yalnz gne n, bir de yamuru sizden,
Bir bunu yapabilirdim.
Ey sonsuz gizem - Biz neyiz,
Ne aryoruz, bulamayacaz aradmz,
Biz, iyi saatte olanlar gibi deil miyiz?
RHEA. Baban geliyor, orada,
Bilmiyorum, kalalm m gidelim mi?
PANTHEA. Ne diyorsun? Babam m? Gel svalm.
kinci Sahne
Kritias (Archon). Hermokrates (Rahip).
HERMOKRATES. Kimdir orada giden?
ARCHON. Kzlarm, sanrm,
Bir de konuun kz,
Dn evime gelenin.
HERMOKRATES. Raslant m? Yoksa onu mu
aryorlar,
Halk gibi onlar da yitmi mi sanyorlar?
ARCHON. Gelmemi kznn kulana imdiye dein
Bu olaanst sylenti, onunla ilgili
Btn olup bitenler gibi..
Ormanlara, llere ya da denizlere gitmi,
Ge km, yere girmi ola,
Snrsz anlamn ittii yere.
HERMOKRATES. Yok olanlarla, onlar da grmeli
onu,
Bununla kovarlar ancak bo sany.
ARCHON. Nerdedir dersin?
HERMOKRATES. Burdan uzakta deil,
Cansz duruyor karanlkta.
Alm btn gcn tanrlar elinden.
O gnden bu yana, tanr deniyor
O imi erkiiye halkn dilinde.
ARCHON. Halk da imitir onun gibi...
Ne yasa dinlerler artk, ne gereke,
Ne de yarglar, kprp tam
Btn gerekseyiler, anlalmaz uultular
Mutlu rmak kysndan bsbtn...
Bir yabanc bayram olmu btn gnler,
Bayramlar bayram, tanrlar da gitmi
Bu gerek bayram gn birlik iinde.
Karartp bir byc drt yan
Bir de azgn frtna karm bamza
Doldurmu yeri de, g de alt st etmi,
Bakyor, seviniyor znden,
Bir de sessiz yerinden dolay...
HERMOKRATES. Ne de glym aramzda
Bu erkiinin tini...
ARCHON. Sana diyorum, anlamyorlar onu
Ne varsa ondan bekliyorlar hani...
O tanr olmal, kral olmal onlara...
Ne derin bir utan duydum onun nnde,
lmden kurtarnca ocuumu.
Sen ne yolla tandn onu Hermokrates?
HERMOKRATES. ok sevmi onu tanrlar,
lk kii deildir o duygusuz geceye
Mutlu gvenlerinin doruundan,
Yukardan, att tanrlarn..
Akn bir mutluluk iinde
Pek ok nesneyi unuttuundand bu,
Seziyordu snrsz bir yalnzlkla ceza giydiini,
Byle bir iin bana geldiini. -
Son saati deil onun bu,
ekemez, byle bir alakla dayanamaz znde,
Tutuuyor yeni bir almak iin
Sonsuz uykuya dalan ruhu
Yar uyank korkun biri, de dalan,
Konuuyor eski, pek yiit kimseler
Bir kam sapyla Asya'dan Avrupa'ya geenler,
Bir szyle tanrlar yaratanlar gibi.
z malnca duruyor karsnda
Geni, dipdiri evren,
Kmldyor gsnde bir korkun istek,
Ne yana ynelse bu istek, bu yalm
Bir ak yol yapyor...
Ne varsa nnde iyi an olgunlatrd
Yasa, sanat, tre, bir de kutlu sylenti
Alt st ediyor, katlanamyor bir trl
Yaayanlardaki sevince, bara...
Bir bar olmayacak artk o...
Yitii gibi btn nesneleri geirecek
Yeniden ele, yabanlar iinde, bir tek lml
Bile tutunamaz onun kkreyiine kar.
KRITIAS. Ey koca adam! Gryorsun bilinmezleri
bile!
Dorudur szn, yerine gelirse,
Yazklar olsun sana Sicilya, ne gzelsin
Krlarnla, tapnaklarnla bir de...
HERMOKRATES. Ulam ona yargs tanrlarn
balamadan iine.
Toplansn artk yalnz halk,
Gstereyim onlara erkiinin yzn,
Gklere umu, gitmi dediklerinin.
Tank olsunlar ona yadrdm karga,
Onun atld ssz le, orada kt saatin
Geri dnmeksizin ekecek cezasn,
Nedenli bir tanr olmusa da...
KRITIAS. elimsiz halk yznden
Geerse baa gz pek olan kimse,
Korkmaz msn benim, senin, bir de tanrlarn
uruna?
HERMOKRATES. Dokunuyor toyunun (*) sz
soukkanl olsa da kii.
KRITIAS. Yoksa onlar uzunboylu sevileni;
Ac ekiyorsa kargtan dolay,
Seve seve yaad bahelerinden
Yer yurt edindii ilden srecekler mi?
HERMOKRATES. Kim katlanabilir yurdunda
bir lmlye,
Bir de gereince karglanmsa stelik?
KRITIAS. Peki, sen de bir sulu saylyorsan
Ona bir Tanr diye sayg duyanlar gznde?
HERMOKRATES. Kalkacak bu yanlma, bir
grsnler gzleriyle,
Tanrlar yceliinde yitmi sananlar onu!
Artk iyilie yztuttular,
zlyor, aldanyorlard dn
Dolayor sada solda boyuna
Pek ok sz ediyorlard ondan
O yoldan geliyorken ben de..
Onlara, onun yanna ulatraym sizi
Dedim bugn, onun evinde her kii
Sessiz sessiz durabilir bir yerde.
Yakardm sana dar gelesin benimle
Grelim uyarlar m bana diye,
Bulamazsn burda kimseyi, gel artk!
KRITIAS. Hermokrates!
HERMOKRATES. Nedir o?
KRITIAS. Gryorum onu orda
Dosdoru.
HERMOKRATES. Brak gidelim, Kritias!
lgimizi ekmesin konumasyla.
(kisi de gider.)
nc Sahne
Empedokles.
EMPEDOKLES. Yava yava salnp sokuldun sessiz
dnyama,
Buldun beni maarada, karanlkta,
Sen, ey gnlde sen! Ne umutsuzdur geliin,
Ne uzak, yeryznde, yukarda, ey gzel gn
Sezdim yeniden geliini!
Sizedir gvenim, size ycelerin hzl
alkan erkleri, yakn olun gene bana,
Her zamanki gibi yakn mutluluunuz.
Krlarmn yanlmaz aalar sizin!
Geliirsiniz boyuna, her gn iersiniz
Gkyz kaynaklarndan kla, siz ayrcallar,
Eker yaam kvlcmn hava
Dlleyerek iek amlarn. -
Sen ey dipdiri doa; gzlerimin nndesin,
Tanyor musun artk gnldeini,
u yce sevgiliyi, beni tanyor musun,
Toyunu, sevinle dklm adak kan gibi
Sana sunulan canl trky?
Kutlu aalarn yannda
Suyun; yerin damarlarndan kp
Topland yerde, kzgn gnde
Susamlarn serinledii yerde - iinde,
imde, siz yaamn kaynaklar
Fkrn evrenin derinliinden topluca,
Susamlar geliyordu - imdi ne oldu?
Gvenir misiniz? Yalnz mym ben?
Gndz bile gece mi burda, darda?
Daha yksek, lml bir gz grd,
Grmez klnan dokunuyor o yana bu yana -
Neredesiniz tanrlarm?
Yazklar olsun, braktnz m beni
Bir dilenci gibi,
Sizi seven, duyan bu gs de,
Nedir alaa ediiniz bu gnl, zgr doan,
Smsk baa vuruunuz nedir iimde?
Katlanacak mym ben bu t krldm,
Bu gszlere, bu korkun Tartarus'ta
Btn gn dvlenlere?
Bilirim kendimi, yapmak isterim onu;
Bir soluk almalyz haaa! Gn douyor! Gidelim.
vnmem byle ilerle ben!
pmem tozunu, bir daha, darack bir yolun,
Eskiden dlere kaplp gittiimin - gemi o,
Ayrlmalyz artk.
Sevilmiim, sizce sevilmiim ey tanrlar,
yle itenliyim, evrenizde yaarm gibi,
yle bilmiim sizi, bir d deil
Gnlmde sizi duyuum,
Bilmiim, anlarmm sizi,
Sizinle gryorum ilerimi!
Ne soy kmldarsa iimde tin
Sen, sessiz hava! Girmise iime
lmller yanlts, sen kurtarc
Sevgiden yaral gnl, soluk alyorsun,
Sen uzlatrc! Grm bu gz
Tanrlk ilerini, pek yaygn k,
ok dinledim seni taparcasna bir duyguyla!
Sizi de, ey teki sonsuz gller!
Durmusam dan doruunda,
Ey glgeden izgi ..............
.....................
.................. geip gitmi,
Sen, evet sen, onu gizleme kendinden!
Bunda sulu sensin ey Tantalus!
Ykm getirdin kutlulua,
Bozdun atak bencilliinle gzel anlamay,
Ey zavall, o zaman evrenin yceuslar
Basm barna seni, sevgiyle dopdolu, dndn
Kendini, yanldn eli sk budala,
Esirgeyici diye sattn kendini,
Birer gsz uak gibi yardmcn olmu
Melekler! Aranzda yok mu benden alacak,
Gerekli mi benim tek bama yerginin,
Kargn acsn iime dkmem!
Datt Delphoi'nin tahtn, yok bence
Daha iyisi, sam bam yoluyorum,
Bir dazlak biliciyim artk - ey tanrlar!
Drdnc Sahne
Empedokles. Pausanias.
PAUSANIAS. Ey hepiniz
Gksel erkliler, nedir bu?
EMPEDOKLES. ekil!
Kim gnderdi seni buraya? Bende mi
Bitirmek istiyorsun iini? Syleyim sana
Ne varsa, bilmiyorsan, sonra yap yapacan,
E sonra - Pausanias! Artk arama
Gnl verdiin erkiiyi,
O yok artk, git, gzel delikanl!
Yzn yakyor iimi, yap istediini,
ster say ister sv, yeter de artar bana
kisi de senden geldikten sonra!
PAUSANIAS. Ne oldu? Bir mutum var sana
oktandr, krettim seni uzaktan grnce,
Gn nda, batan ayaa titrer buldum.
Yalnz mydn? Duymadm bir szn bile,
Bir yabanc lm sesi nlyor kulamda...
EMPEDOKLES. nsan sesidir o, ok n salan
lml diye,
Pek mutlu klm onu gzel doa...
PAUSANIAS. yle deil
Btn evren tanrlaryla sk fk
Olduun gibi deil bu.
EMPEDOKLES. yle dedim ben de,
Sen iyi insan, kutlu byc
kp gitmemiti iimden daha,
Bu yzden beni, bu gnlden seveni,
Seviyorlar daha, evrenin yceuslar...
Ey gksel k! Evet beni
renmemi insanlar daha - epeydir,
zlem duyar yreim yce diriye,
Onu bulamad daha, bu yzden dndm sana,
Bir bitkinin balan gibi oktandr
Bir sofuca been iinde balanmtm sana,
oktandr kr krne,
ok g anlar lml prl prl olanlar.
Bylece...............
iekleniyor zm, senin iekleniince,
Bundan tanmm seni, bardm: Yayorsun!
Gler yzle dolar gibisin lmlleri,
Senden der her kiinin stne
Gksel prl prl sevimli aydnlk
Senin znn boyasn tar ne varsa,
Byleydi benim iin de iirde yaam.
imdedir senin zn, vermi aka
Gnlm senin gibi, ar bal topraa kendini,
Ac duyana, okluk kutlu gecede
vdm onu, lme dein sizi yrekten
Alnyazlaryla dopdolu korkusuz sevmek iin
Kmsemeden bir tekini bile masallarmzn....
Byle yapmm onunla lm anlamasn.
Baka bir hrt vard nceden krda,
Nede inceden rldard da kaynaklar,
Nede yumuak bir esinti vard ieklerde lk
Ey toprak! Sessiz yaam veren bana.
Btn gnldelerin senin, ey toprak;
Grkemli de deiller hani pek,
Yorgunluktan, sevgiden sndlar, bydler,
Btn bana verdiklerin, sessiz oturmu
Tepede, ap ap dnmsen yaamn
Kutlu kutlu yanltsn, senin dolamandan
Derin derin kmldanyorum
Sezerek kendi alnyazm,
Soluk alyor senin gibi hava,
Salk veriyor bana, sevgiyle yaral gnlme,
zld byl derinliinde bilmecelerim...
PAUSANIAS. Sen mutlu kii.
EMPEDOKLES. yleydim! Syleyebilirdin, ne soy
olduunu,
Senin meleklerinin dolamas, etkisi - denir onlara,
Ey yolda olduum, grkemli doa!
Bir kez daha barabildim ruha,
Benim dilsiz, l gibi ssz gnlm
Yanstverse btn seslerini senin!
Ben o muyum? Ey yaam, nlar m kulanda
Senin uan ezgilerin btn,
Duyar mym eski yankn, yce doa?
Ah, ben, ne varsa yitiren, yaamadm m
Bu kutlu toprakla, bu kla
Ruhun bir kez bile szlanmad seninle,
Ey baba gk! Btn canllarla
Sonsuzca var olan olymposta? -
Alarm krbalanm gibi,
Ah, kalmak istemem, seni de benden almasnlar - sus!
lyor sevgi, kayor tanrlar birden,
Biliyorum pek iyi, brak beni,
Ben, eski ben deilim artk, iim yok seninle...
PAUSANIAS . Sen osun, gerektir o olduun.
Syle bana, bence anlalmayan,
Nasl yok ediyorsun kendini byle?...
Ruhum sayklyor sanrm
Zaman zaman, yeterince aldnda
Sevdiim dnyaya, derin sessizlie kapannca.
l m dersin yoksa sessiz durana?
EMPEDOKLES. Seve seve, yorulup avunduun
gibi, iyi insan!
PAUSANIAS. Alay ediyorsun bilgisizlikle dpedz
Dnr msn mutluluunu, sen de, benim gibi?
Pek iten deildi hani, ac ekiyorsun,
Byle diyorum uygunsuz nesneler yznden.
Grdm seni iinin banda, barbar kent senden biim,
Anlam kazanm, onun gcnde rendim grn
senin,
Onun evrenini bir de, kutlu anda senin bir szn
Bu yllarn yaamn benim iin yarattnda,
Evet yeni gzel bir zaman
Balad bu delikanldan.
Orman hrdaynca uzaktan uysal geyikler
Nasl dnrse yuvalarn,
yle arpar benim de yreim; sen
Eski evren mutluluundan sz ederken,
Gstermez misin byk izgilerini gelecein bana,
Bir sanatnn keskin bak nasl
Btn bir tabloda eksikleri ortaya koyarsa?
Apak deil mi nnde alnyazs insanlarn?
Bilmez misin glerini doann,
Gvenle nasl istersen yle ynetirsin doay,
Sessiz egemenliinde bir lml gibi deil?
EMPEDOKLES. Yeter! Bilmezsin sylediin her
szn
Bir diken gibi iime battn.
PAUSANIAS. Hn duyman gerek mi her nesneye
gszlkle?
EMPEDOKLES. Sayn bay anlamyorsun!
PAUSANIAS. Niin
Onu benden gizliyorsun, zntn bana
Bir bilmece yapyorsun? nan ki daha acl kimse
yok...
EMPEDOKLES. Ac eken kimse yok, Pausanias,
Aclar bitirmek iin. Grmyor musun?
Ah! yle olayd, benimle aclarn stne
Bir bildiin olmayayd ne olurdu. Yok!
Ben aklayamam kutlu doay,
Kaba duyutan kaan o ar duru varl!
Yerdim seni, yalnz bama bey,
stn gte bir barbar olaym diye
Size yalnln iinde bakarm,
Salt, gen kalan gleriniz iinde!
Onlar barla yetitirmi beni, sevinle
Beslemi, biliyorum onu ben de,
Benim iin kutlu olan yaamdr doann
Eskiden olduu gibi, iyilikseverdi tanrlar,
Bir tanrydm yalnz bama ben de,
Korkusuz bir benlik iinde konuurdum.
nan bana sevinirdim domayaydm.
PAUSANIAS. Ne? Bir sz iin mi bu?
Neden ylm gznz, en yiit erkii?
EMPEDOKLES. Bir sz iin mi bu? Evet, tanrlar
Yok etmek istiyor beni, sevdiiniz gibi.
PAUSANIAS. Byle demiyor bakalar, senin gibi.
EMPEDOKLES. Bakalar! ne yapabilirler ki?
PAUSANIAS. Evet doru,
Sen olaanst adam! byle iten sevmedi,
Grmedi bakalar sonsuz evreni
Onun yceuslarn, glerini,
Senin gibi! Yiite sz bir sen syledin
Bu konuda, sen sezinledin ylesine ok,
Nasl bir byk szle btn
Tanrlarn gnlnden sklp atldn,
Seve seve adadn kendini onlara,
Ey Empedokles! -
EMPEDOKLES. Bak! Nedir bu?
Toyun Hermokrates, onunla
Bir yn halk, Kritias, Archon!
Ne aryorlar yanmda?
PAUSANAS. Epeydir aramlar
Nerdesin diye.
Beinci Sahne
Empedokles. Pausanias. Hermokrates. Kritias.
Agrigentolular.
HERMOKRATES. Burda, szn ettiiniz adam,
Diri diri Olympos'a ykselmi olan.
KRITIAS. lmller gibi bakyor, zntl.
HERMOKRATES. Siz budala alayclar! Sevindirir
mi sizi,
Size byk k saan birinin ac ekii?
Grmediniz mi glden clzlanca
Kolay kazanldn lgarn?
ekiyor iinizi yere den olgun yemi,
nann bana, olgun deil her nesne sizin iin.
BR AGRGENTOLU. Ne var orda?
EMPEDOKLES. Yalvarrm size gidin
yi belleyin sizin olan,
Kartrmayn benimkine. -
HERMOKRATES. Oysa bir sz var toyunun
Sana syleyecek bu konuda.
EMPEDOKLES. Yazk!
Siz, prl prl tanrlar! Siz dipdiriler!
Gerekir mi bu ikiyzlln acma au katmas?
Git! Ben ok korumuum seni git.
Byle kolaydr senin de beni esirgemen.
Bilirsin, akladm sana bunu,
Tanrm seni de, kt derneini de,
Bir masaldr o benim iin oldum olas,
Kendi evresinde size katland gibi doann.
Ah! Ben ocukken sofu gnlm
Sakndnz ne varsa krp dkenden
zlmezcene balyd iten bir sevgiyle
Gnee, havaya, btn ulaklarna
Bu byk, uza sezili doann...
Korku iinde sezmiim
zgr gnlnzdeki tanr sevgisinin
Genel bir konuda sylemek istediini,
Srklendim ben de neylersin sizin gibi.
ek git! Adam grmek istemiyorum karmda,
Kutlu olan bir kazan ii gibi drtyor insan,
Souktur yzn, sevimsizdir, ldr,
Tanrlarn gibi senin. Gidin artk!
Ne ilgisi var sizinle bunun?
KRITIAS. Kutlu karg gstermeden nce yldzlar
sana,
Yoktu bu yzszce alaklk...
HERMOKRATES . Sus, gnlde!
Syledim sana ben, smsk
Kavrama benzer onu gszlk. -
Kmsyor beni bu adam, dinleyin bunu,
Agrigentolu yurttalar byle kat bir szle
Kaba bir ekimeye girimem onunla.
Yakmaz byle bir yalya bu, siz yalnz
Onun kim olduunu mu sormak istiyorsunuz?
EMPEDOKLES. Brakn artk!
Bir bakn, yaramaz kimsenin iine,
Kanayan bir yrei bylemek, bana balayn,
Dolatm yolu, sessizce yryeyim,
Kutlu, sessiz lm yolcazm...
zn adak boay sapandan,
Bir kez bile nodullanmayan ivili denekle,
Yormayn benimkini de, kmsemeyin
zntm, kt sz sylemeyin bana,
Kutludur o, uzak tutun gnlm
Basknzdan! Tanrlarndr acnz.
BRNC AGRIGENTOLU. Ne demek bu,
Hermokrates, neden
Olaanst szler sylyor bu adam?
KNC AGRIGENTOLU. Bize kar sylyor
onlar, saknyor bizden.
HERMOKRATES. Ne demek sizce bu? Odur anlam
karanlklatran,
Bir Tanr yapm kendini karmzda.
nanmazsnz szme benim daha,
O adam soruyor yalnz. Sylemeli onu...
NC AGRIGENTOLU. nanyoruz sana
yrekten...
PAUSANIAS. Yrekten inanyor musunuz?
Siz utanmazlar? - Jpiterinizde bile
Bugn, i kalmam artk...
Tedirgin eder olmu sizi tanr.
Bunun iin mi inanrsnz ona?
Orada duruyor ite, zlyor, syletmiyor tini,
Kahramanlardan yoksun ada delikanllar
O yokken de zlem duyacaklar ona...
Siz, evet siz srnyor, vzldyorsunuz evresinde,
Bunu yapabilir misiniz? Siz bu adamn gznden
Kanacak kadar kaba duygulu musunuz?
Prl prl bir kimsedir o, ona bir
Oyun oynamay gze alabilir misiniz, ey kutlu doa
Nasl katlanyorsun evrende bu bceklere? -
Bir bakn bana, renmeyin ne olduunu
Benimle balamann, sizin gerekir
Bunu toyuna sormanz, ona, her nesneyi bilene...
HERMOKRATES. Bir dinleyin, bakn bana da, size
de
Ne soy kyor atak ocuk? Gerekmez mi onca?
Yapabilir o da retmeninin yaptn...
Ne isterse syler halkn sevdii kimse,
yice bildiim iin bunu
Diretemiyorum kendi duyguma kar,
Ancak tanrlar dayanr ona,
Onlar daha oklarna katlanr, susarlar
Bir aa vurmaya grsnler ar atakl.
Geride, derin karanlkta kalr kan dkc...
NC AGRIGENTOLU. Siz kentliler! Ben
ikisiyle de
stemem gelecekle ilgili bir i yapmay...
Syleyin nasl olur da aldatr bizi bu?
KNC AGRIGENTOLU. lerlemesi gerekir
yamakla ustann.
HERMOKRATES. adr! - Size snrm, ey
korkunlar!
Size tanrlar! - Zeus ynetiyor bulutlar,
Poseidon egemendir su dalgalarna,
Evet size de, siz yava gezenler, size de
Gizlilik verilmi egemen olmada,
Nerede beikten yetime bir zorba varsa
Siz de olabilirsiniz yle, gidin oradan,
ok su ileyen kar orda bu sra,
Sessizce dnn, boyun eer gnlne,
Orada sizi, kayg verir ele, boboazca;
Bir tanr yavs diye boyuna.
Evet, siz de tanrsnz onu, o gksel
Batan karcy, halktan alm anlam,
Oynam anayurdun yasasyla,
Sayg duymam bir kez Agrigento'nun
Eski tanrlarna da, toyunlarna da...
Sakl deil sizden sustuu srece
O olaanst korkun anlam.
Odur onu btnleyen! O alak!
Sezmiyor musun, sevinmeliymiler karsnda
Bir tanr adn aldndan dolay?
Egemenlik srecektin Agrigento'da,
Biricik gl tiran olarak,
Senin olacakt, yalnz senin,
Bu iyi ulus, bu gzel lke...
Susacaklar, korkup donakalacaklard bir de,
Sararp soluyorsun, elden ayaktan etti seni
Karanlk odanda bir derin ac,
Gn nda aktn yerde.
Gelir misin imdi, dker misin stme
Mutsuzluu, yerer misin tanrlarmz?
BRNC AGRIGENTOLU. imdi anlald!
Dzeltilmesi gerek onun.
KRITIAS. Syledim size, gvenemem d kurana.
EMPEDOKLES. Siz ey kudurganlar!
HERMOKRATES. Konuuyor musun daha,
Almyor musun cn? Yok artk
Bizimle ortak bir iin, yalanc oldun ktn,
Bilinmezsin btn canllarca.
Borcu kalmam sana bize su veren kaynan,
imize yarayan ate yalmnn,
lmllere gnl sevinci verenin,
Alm onu senden tanrlar,
Gle yzl k yok senin iin yukarda,
Bu topran yeil yemileri yok artk,
Havadan bir iyilik grmeyeceksin
Serinlemek iin yrein yansa bile.
Bounadr, dnme bizim olana geri, senin
alclarla, kutlu lm tanrlaryladr iin.
Yazklar olsun bundan sonra senden
Bir tek sz olsun severek benimseyene,
Sana selam verip el uzatana,
lede iki verecek olana,
Sofrasnda sana katlanana,
Geceleyin kapsna gelirsen
Damnn altnda seni uyutana,
ldnde sana mezar atei yapana,
Yazklar olsun ona, sana olduu gibi - haydi!
Daha uzunboylu ekemez anayurdun tanrlar,
Sunaklarnn olduu yerde seni, her nesneyi
Yereni...
KNC AGRIGENTOLU. Dar! Bylece
dokunmaz bize kargn!
PAUSANIAS. O, gel! Yalnz gitme, biri var imdi
Seni ululayan, eskiden yasaklanmsa da,
Sen sevgili kii! Bilirsin daha gldr
Gnldein iyi dilei bir toyunun kargndan...
Gel engin yurda! Orada da buluruz
Gk n, yakarrm
Gnldee k sasn sana ruhumda...
talya kylarnda,
nl Grek lkesinde tede,
Yeil tepeyi, glgelikleri
Verir sana aka aa, tatl yeller
Serinletir gnln gezginlerin, yorulursan
Scak gnde oturursun geni yolda,
Bu ellerle iecek bulurum sana
Serin pnardan, yiyecek toplarm,
Eerim dallar bann stne,
Yosundan, yapraklardan yer yaparm,
Sana yatman iin, kollarm seni uyurken,
Boynumuzun borcudur mezar ateini,
Seni alaklardan koruyan yakmak!
EMPEDOKLES. Oh! sen canda gnl! - Benim iin,
Siz kentliler! Bir dileim yok, olsun ne olacaksa!
Bu delikanl iin yalvarrm size.
Yz evirmeyin benden! Ben deil miyim
evresinde seve seve toplandnz, yoksa?
Uzatmayn ellerinizi bana, gelmez iinize,
Bir gnldee byle ite kaka sokulmak,
ocuklar gnderin, bu sevimlileri,
Omuzlarda tayn o kkleri
Yukar kaldrn kollarnzda -
Tanmadnz bir kimse deilim ben,
Siz sylediniz ona istediini yapabileceinizi,
lkeden lkeye dilenci olarak onunla gitmeyi,
Gider miydiniz elinizden gelse,
Onun arkasndan siz de Tartarus'a?
Siz ocuklar! Ne varsa sunmak istediniz bana,
ok zorladnz beni verdiinizi almaya, delice,
Neyse sizin iin yaam koruyan, parldatan
Geri veriyorum imdi size, benim olandan,
Sizinkinden daha ok sayg gsterin buna.
Ayrlyorum sizden, yadsmayn yakarm:
Koruyun bu delikanly:
zmez sizi, beni seviyor yalnz,
Sizin sevdiiniz gibi, syleyin onun
Soylu ya da gzel olup olmadn!
Yarar iinize gelecekte, inann bana!
ok kez syledim size yeryznde souun,
Gecenin olacan, tkeneceini sknt iinde
Cannzn, alar boyunca gndermez bir daha
yi tanrlar byle bir delikanl,
Serinlik verecek insanlara solarak yaam.
Kutlu saymanz gerek dedim yan yceuslar -
Byle korunmal, vahlanmamal!
Sz verin bana bu konuda!
NC AGRIGENTOLU. Git be: Dinlemiyoruz
her nesneyi.
HERMOKRATES. ekecek cezasn bu ataka
yaramazln.
Seninle gidiyor, senin kargn onadr...
EMPEDOKLES. Susuyorsun, Kritias: Saklama
bouna,
Seni de ilgilendirir, bilirsin, doru deil mi?
Gidermez gnahlar hayvan kanndan rmaklar...
Yakarrm, syle onlara ey sevgili:
Ne soy istediinizi syle yavatan,
Yeniden ulusa dnme eilimi doar bylece!
KNC AGRIGENTOLU. Bize mi kyor daha?
Bir dn
Ettiin karg da azn ama, git!
Yoksa bitirmek isterdik senin iini...
KRITIAS. yi sylemi,
Siz kentliler!
EMPEDOKLES. yle! imi bitirmek mi istediniz?
Ben yaarken de
lme ykm getirmek mi istediniz?
Buraya gelin! Datn, bln bu ganimeti,
Kutlasn sevincinizi toyun, kendi gvencini,
tanrlarn arsn lene! -
Korku iindesin, uursuz! Neye? Akgz avc
Bulmu avn, neden basmyor sevin ln?
Aaaa bak! Ne de alaka bir duruun var,
Aryorsun nerede lm oklar diye!
Sen lgn! Tanyor musun beni daha?
Gerekir mi yaptn kt akay brakmam?
Aarm anla ey adam! Yklacaksn
Yere, bir kt uasn tanrasnn,
Ustam m olacaksn benim?
Acnmalk bir itir yaral bir yaban avlamak!
zldm, biliyordu bunu, byyen inciri
Yesinler diye yreklendiriyor onlar,
Beni tutup yreimi yemek iin
Di biletti ulusa, o ykm grenlere
Yardm eden, deni kaldran,
Yersiz yurtsuz, iinde alakln yaralar,
El evlerinde dolap duran, kr tanrlarn
Kovan kurtarmaya kalkan, - Gel ey oul!
Ne aclar ektirmi onlar bana,
Unutmuum bsbtn, seni de mi?
- Haa, gidin ykln, yere gein, adszlar!
Geberin yava yava gelen bir lmle,
Toyun bir karga trks rsn yannz sra!
Kurtlar toplanacak llerinizin bana,
Bulunacak kanmzdan tka basa doymu
Biri ey prl prl Sicilya, orak lke,
yi halkn seve seve
Erguvan gibi zmler yetitirdii yer,
Koyu krlarnda altn yemiler, soylu ekinler
Yetien yer, bir gn soracak bir yabanc
Gezerken ykntlar arasnda tapnann
Var myd byle bir kent? Gidin artk!
Bulamazsnz beni evrenizde. (Giderler.) Kritias!
Bir szm daha var sana...
PAUSANIAS. (Kritias'n arkasndan.) Brak
Beni yal babama gideyim
Kal salcakla diyeyim.
EMPEDOKLES. Niin? ne yapt
Size bu delikanl, ey tanrlar? Git artk,
Sen zavall! Darda beklerim
Syrakusa yolunda, birlikte gezeriz sonra...
(Pausanias te yana geer.)
Altnc Sahne
Empedokles. Kritias.
KRITIAS. Nedir o?
EMPEDOKLES. Aa, sen de ardmdan m geliyorsun?
KRITIAS. Bana ne yapmak der?
EMPEDOKLES. yi biliyorum: Seve seve hn
duymak
stersin bana, gene de duymazsn oysa.
Korkuyorsun, korkacak bir iin yok...
KRITIAS. O geti. Ne istiyorsun?
EMPEDOKLES. Evet kendin
Dnmemisin onu, toyun avucunun iine
Alm seni, yaknma, bouna, onun iin
yi bir sz sylemisin, rktyorsun halk...
KRITIAS. Bana syleyecek szn yok mu?
Can skc gevezelii seversin oldun olas...
EMPEDOKLES. Ak konu,
Benim kzn senden kurtaran.
KRITIAS. Bu dediin doru.
EMPEDOKLES. rperiyorsun, utanyorsun
Anayurdundan kaanla konumaya,
yle sanmalym gene. Dn,
O, yalnz glgemden sz ediyor,
Pek sayn, prl prl bar yurdundan dnenden.
KRITIAS. Gelmezdim sen ardn,
Halk renmek istemeseydi
Ne sylediini senin...
EMPEDOKLES. Benim sana sylediim
lgilendirmez halk.
KRITIAS. Bu ne demektir?
EMPEDOKLES. Gitmelisin bu lkeden, ben bunu
Kzn yznden diyorum sana...
KRITIAS. Sa ol,
Baka bir skntn olmasn.
EMPEDOKLES. Tanmaz msn onu?
Bilmez misin
Delilerle dolu bir kentin ne iyi,
Ne olaanst olduunu?
KRITIAS. Bu lkede
Onlarca nedir eksik olan?
Dnmyor musun sen bu lkede
Deilsin, iyi bir nesne olamaz m burda?
EMPEDOKLES. Sen onu bilmiyor musun?
Bir kr gibi elle mi dokunursun
Sana verdiine tanrlarn? Aydnlatmaz m?
Evinde seni bu pek sevimli k?
Syleyim sana bu lkede bulamaz
Sofuca bir yaam onun sessizlii,
Tek bana kalr, daha iyi byle, sensiz,
Glkle verir cann hani,
Sevimli-tatl tanrlar kz da gelmez olur,
Alr yreini barbarlar, inan bana.
Doru sylyor ayrlp gidenler.
Olaanst bir t deil mi sence!
KRITIAS. mdi
Ne sylemem gerekir sana?
EMPEDOKLES. Git onunla
Kutlu lkeye, Elis'e ya da Delos'a,
Oturduklar, onun da severek arad yere,
Kahraman grntlerinin sessizce birletii
Defne ormannda durduu yere.
Orada kavuacak sessizlie, orada sessiz
dollerin yannda bir anlam kazanacak,
Taptatl olacak, duracak sessiz sessiz,
Soylu glgeliklerde yok olacak aceki,
epeevre saracak onu uysal gsnde senin.
Bir de toplanrsa sevinli bayram gn
Gzel genlik Hellas'a, orada selamlar
Yabanc delikanllar, umut dolu bir yaam
Her yerde, altn bulutlar yn gibi,
Parldar durgun gnl, tan kzll
Bir sevin uyandrr tatl dler gren
Kzda bile, en iyilerinden birini soylu yarmada
Seer elenk, vg kazanan, alr karr
Kz yar kazanan glgeliklere
Daha nceden ayrdklar yere.
Beendim seni, gel ardm sra. -
KRITIAS. ektiin yoksunluk iinde
Byle ok altn szn kald m daha?
EMPEDOKLES. Alay etme!
Bir kez daha genleir ayrlanlar
Seve seve btn. lm bak nki,
Sevinli bir gven ldadr aranzda,
Kendi gc iinde sndr gnldee,
Ben kargladm sizi, mutlu olacak ocuun,
yi dileklerde bulunabilirsem.
KRITIAS. Brak artk beni, ocuk yerine koyma...
EMPEDOKLES. Sz ver bana, dilediimi yapacana,
Git bu lkeden, brakver onu,
Byle dilekte bulunur bir soyludan
Kimsesiz olan, kurtulup bu uaklktan
Ge amak iin, bilmiyorum daha iyisini.
KRITIAS. Syle, bizim sana yaptmz doru deil mi?
EMPEDOKLES. Ne soruyorsun? Ben onu sana
Baladm, ardm sra gelmez misin?
KRITIAS. Byle hzl bir seme yapamam.
EMPEDOKLES. yi se,
Gt yerde kalmas gerekmez onun,
Syle ona, dnmeli erkeini,
Eskiden tanrlarn sevdiini. ster misin bunu?
KRITIAS. Ne yakaryorsun? Yaparm dediini.
mdi yoluna git sen, ey zavall... (Gider.)
EMPEDOKLES. Evet!
Yoluma gidiyorum, Kritias,
Biliyorum nereye gittiimi! Utanyorum da,
Elimden geldiince kaldm.
Byle ok beklemem gerekirdi,
Mutlulua, anlaya, genlie verdim kendimi,
ok kez, ok ok sana andrd gibi onun!
Ne gzel olurdu bir de! Oysa gerekli imdi!
Ey sessiz, iyi tanrlar! Sabrsz sz
lmllerden gelir boyuna, ivedice, brakmyor
Baarnn saatlerini dolmaya el srmeden.
Geip gitmi demesi.
Daha kolay olacak hani, hepsi de
Eski lgnla dayanyor smsk.
Orada dncesiz, sessiz bir ocuk,
Kendi yeil topra stnde oynuyordu,
zgrd, ayryd da ondan! -
Brakmayn bana barndm dalday
Yalnz, bunu da aln ey tanrlar!
Yedinci Sahne
Empedokles. Empedokles'in tutsa..
BRNC TUTSAK. Gidiyor musun bey?
EMPEDOKLES. Gidiyorum, kal salcakla...
Yalnz yol gerelerimi al,
Tayabileceim kadarn, getir bana
Yola, dar -
Son yardmndr bana!
KNC TUTSAK. Ey tanrlar!
EMPEDOKLES. Mutlu olun, salcakla kaln,
boyuna
Altnz onu beklemeye,
Sevgili genlik andan bu yana,
Birlikte bydnz bu evde;
Babamn sana verdii, yabancdr gnlme
Bu buyurucu, souk sz artk.
Bir kez bile sevmediniz onu uakln
Alnyazs yznden, inanyorum size,
Seve seve gelirsiniz arkamdan
Nereye gitmem gerekirse.
Katlanamam artk toyun kargnn
inize sknt salmasna.
yi bilirsiniz onu. Evren alm artk
Size de, bana da, siz sevgililer,
Her biriniz mutluluunu arar imdi. -
NC TUTSAK. O, hayr!
Ayrlmayz senden. Yapamayz bunu.
KNC TUTSAK. Ne bilir toyun bizi senin gibi
sevmeyi.
Yasaklar, baemediimiz ileri bize.
EMPEDOKLES. Ey Tanrlar! Ben ocuksuzum,
Yalnz yaarm bunlarla burada,
Bu yzden balanp kaldm bu sessiz yerde -
Bir uyur-gezer gibi dte.
Daha uzaa! Olamaz baka trl, siz iyiler!
Artk sz etmeyin bundan, yakarrm size,
Brakn bizi, olmaz olaydk.
Gz yummak istemem beni seven
Her nesneye karglar yadrmasna o adamn -
Gelmeyin benimle sylyorum size.
eri girin! En iyi bulduunuzu aln,
Duraklamayn, yalvarmayn, yoksa
Evin yeni beyleri kapverirler sizi,
Birer uak olur kalrsnz...
KNC TUTSAK. Bu kat sylevle mi
gnderiyorsun bizi?
EMPEDOKLES. Sence de, bence de birdir bu -
zgrsnz!
Bir erkek gcyle kavrayn yaam,
Tanrlar onunla avutsun sizi,
Siz balayn ilkin. nip kyor insanlar,
Durmayn uzunboylu!
Yapn sylediimi...
BRNC TUTSAK. Ey gnlmn beyi!
Yaa, gp gitme!
NC TUTSAK. Syle, grecek miyiz seni
Boyuna?
EMPEDOKLES. Sormayn, olacak i deil bu...
(Btn gcyle yalvararak.)
KNC TUTSAK. (Giderken.) Kalacak daha!
Ah, bir dilenci gibi babo dolamal
Yurdu, gven olmasn m yaamda?
EMPEDOKLES. (Onlara sessiz sessiz bakarak.)
Kaln salcakla, kmsedim, yerdim sizi,
Kaln salcakla gnldeler!
Sen, benim baba ocam, bydm,
iek iek aldm yer! - Siz sevgili aalar!
Tanr gnldeliinin sevin trksyle
Kutlanan, sessiz gvenci zmn! ln,
Geri verin soluklar yaama, odur elenen
Eitilmemi ulusla glgeliklerinizde.
imdi mutlulukla gittiim yerde
Alay ederler benimkilerle de.. yazk!
Yere mi getiniz tanrlar? Siz gkeler,
Bana yaptnz, o ruhsuz
arlmayan toyun mu bozdu? Yalnz
Braktnz beni, siz sevgililer, sizi yereni!
Yurdumdan kovuyor beni bu adam, bana
Kendi kendime yaptm karg yapyor,
Ben zavallya halkn azndan yle mi?
Ah! Eskiden ey mutlular ili dl
Yaadk, bir evren vard sevinten,
Yok imdi, uykuya dald yerde onun,
Artk sessiz yaayamaz kendince bile.
Nereye varr sizin lml yolunuz?
Sizinkiler pek ok, hani benimkiler nerde?
En ksas? Nerde? En hzl gideni?
Kanmak alaklktr da ondan:
Ah, tanrlarm benim! Ynettim arabay
Bir kez kou alannda kaygszca
Dumanlar kan tekerlein zerinde.
yle yava gelmek isterim size
Geri, ivedilik korkuludur...
(kar.)
Sekizinci Sahne
Panthea.Delia.
DELIA. Kprdama, sevgili ocuk!
l da basma! Kimse duymasn bizi..
Eve girmek istiyorum. Belki de ierdedir
imdi, bir daha grrsn onu...
Yalnz burada dur, sesini karma -
Artk girebilir miyim ieri?
PANEHEA. Gir, sevgili Delia!
Ben sessiz kalaym, yreim oynamasn,
Bu ac alnyazs saatinde
O yce adam grrsem.
DELIA. Ey Panthea!
PANTHEA. (Yalnz, biraz sessiz durduktan sonra.)
Ah - su olmasn sakn
Braklm olamam ben!
Karglanm m? Anlam kalmam bence,
Anlamam ben byle karanlk masal!
Ne olacak o?
(Bir sre durur. Gene gelecek diye Delia'y bir korku alr.)
Ne biim nesnedir o?
DELIA. Ah! Ne varsa l,
Ne varsa ssz!
PANTHEA. leri mi?
DELIA. Korkarm. Aktr kaplar.
Kimse yok bakacak oysa.
Bardm. Bir yank duydum ancak
Evde, daha ok kalmak istemem -
Ah, dilsiz, sararm bir yabanc gibi
Gryor beni, zavall, tanmadn m?
Sana katlanacam, sevgili gnl!
PANTHEA. Gel, imdi gel!
DELIA. Nereye?
PANTHEA. Nereye mi? Ah! Bunu
Ben de bilmiyorum, ey iyi tanrlar!
Yazk! Umut kalmad! Aydnlatmaz msn
Beni ey gn orda, yukarda?
lerlemi o, yalnzn bilecei gibi,
Neden gzlerinin l l olduunu daha.
Olamaz, hayr! Kaygszcadr bu i,
Korkun, yaptnz m onu yoksa?
Bunlarn yannda sessizce yaaman
Bulunman gerekli midir? Yazk!
Alamalym, yalnz ben alayabilirim her nesneye!
DELIA. Evet, ala sen sevgili, daha iyidir
Alamak susmaktan, konumaktan.
PANTHEA. Delia!
Gitmi o, evet bu bahe
Onun yznden deerliydi bence.
Ah, okluk, yeterse bana yaama, ben,
Toplum d kalan zlm, aldanmm
Baka ilerle, bakp bizim tepelere,
Grdm bu tepelerin aalarn orda,
Dndm gene tektir o!
Ona ynelmi benim ruhum...
DELIA. O, byk adam olmutur.
PANTHEA. Ah! Yzyllk bahar istiyordum ok kez,
Ben budala, onun iin, baheleri iin!
DELIA. Siz, iyi tanrlar bu gzel sevinci
Veremediniz mi ona?
PANTHEA. Sen mi sylyorsun bunu?
Bir yeni gne gibi dodu stmze,
Ik sat, kt ortaya kavranlmaz yaam,
Altn nlardan mutlu mutlu...
Beklemi onu uzun bir sre Sicilya'da.
Bir kez bile bu adada egemen olamad
Bir lml onun gibi,
Sezdiler bunu, birlik iinde yayordu
Evrenin melekleriyle, can dolu!
Benimsedin onlar btn yreinle yazk!
Bu yzden sulu diye geecek adn lkeden
lkeye, bir au diye tandn memelerde. -
Siz gk iekleri, gzel yldzlar! Solacak msnz?
Gece olacak m ruhunda ey baba gk?
Bu delikanllar, bu l l parlayanlar,
Snmse karnda? bilmiyorum,
Gereklidir tanrsal olann g. Ben
Durumu gzleyici bir kadn olmuum
Nerede ksa karma byle gzel bir yceus
Ya insan denir ona ya Tanr,
Biliyorum onun gelmeyecek olan saatini...
Bunu siz yaptnz ona. Brakmayn beni,
Siz bilge yarglar, cezasz karlayn
Saygm var ona, biliyorsunuz
Yznze kar sylemek isterim...
Sonra kovun beni kentinizden, srn.
Karglam onu gezgin baban haa!
Evet, o beni de karglad!
DELIA. Ey Panthea, korkutur beni byle
Yaknmalarla bencillik duyuun.
O da senin gibi mi, aclarla m besler
Bencil tinini, daha gl m olur znt
inde? stemem inanmak, korkarm ondan.
Neye balamas gerekmi iin sonunu?
PANTHEA. Sknt vermek mi
stersin bana? Ne dedim ben?
Bir ey sylemek istemem - evet katlanrm,
Siz ey tanrlar! Benden uzaklatrdnz
Bir eree varmak iin didinmem bouna,
Vermek istediinizi alrm ancak.
Tatl bir balam iinde sakla bana
Anlamn bu ann ey kutlu! Bulamam
Seni daha, sevinebilirim varlna.
Sessiz kalmalym, kayor benden, gidiyor
O soylu grnt bu yabanl duyu yznden,
Yoksa yalnz gnn grlts karmaz
Yava yava gezinirken benimle giden
Bu kardee glgeyi benden...
DELIA. Sen sevgili, de dalan kz! O yayor daha.
PANTHEA. Yayor mu? Haa doru! Yayor! Gider o
Gene gndz geni lkelere. Onun dam
Frtna bulutlardr, kuru toprak demesi,
Yeller kartrr salarn -
Yamur akar damla damla yznden
Gzyalaryla, gne kurutur giysilerini,
Yrrken glgesiz deniz kysnda,
Aramaz allan yolu, kayalkta
Yamayla beslenenlerin yannda,
Onun gibi yabanc, her nesneyi yerenlerin.
Karg bilmeyenlere konuk oldu o,
i yemeklerinden sundular ona,
G katyordu dolamak iin yelerine bu...
Byle yayor! Ne yazk! Bu da belli deil!
DELIA. Evet, korkun i, Panthea!
PANTHEA. Korkun mu?
Sen zavall avutucu! Bu byle srmez artk,
Ne kolay geliyorlar, syleiyorlar,
Sylenecek bir sz varsa birbirleriyle,
ldrlm dururken yolun stnde o,
Sustunuz tanrlar, katlandnz buna,
Onu alaka srdler yurdundan,
Attlar aclar iine boyuna.
Sen! Ne olacak sonun? Bitkinsin
rpnp duruyorsun yerde bencil kartal!
Belli ediyorsun yolunu kanla, birdenbire
Yakalad seni korkak avcnn biri,
arpyor kayalara lrken ban senin.
Jovis'in sevgilisi mi diyorlar ona gene?
DELIA. Ah, sevgili, gzel tin! Byle deil bu!
Yok byle sz! Bir bileydin
Senin iin ne kayglar ektiimi,
Diz kesim geliyor nnde yalvarp
Yardm ederse bana.
Kendine gel yalnz. Bunu istiyoruz.
Daha ok deiebilir durum, Panthea!
Belki de piman oldu halk. Bilirsin
Sen de, ne denli sevdiklerini onu. Gel!
Babana bavuraym, yardm etmeli bana,
Belki kurtarabiliriz onu.
PANTHEA. Evet biz, biz yapmalyz bunu, ey
tanrlar....
KNC PERDE
Etna yresinde. Kyl kulbeleri.
Birinci Sahne.
Empedokles. Pausanias.
EMPEDOKLES. ler ne yolda?
PAUSANIAS. yi gidiyor,
Bir iki sz ednce ey sevgili sen!
Sen de dnyor musun onu? Burada
Yukarda kargn geerlii yok, yurdumuz uzak.
Daha kolay soluk alyor bu ykseklerde,
evirir gndzn gzlerini aalara...
Karmaz uykumuzu kayg, ular belki de
Alageldiiniz besin insan eline yine.
Baklman gerekir ey sevgili! Onu da
Alr stne kutlu da, babacan da,
Bir de sessizlie gnl veren konuklar...
ster misin bir sre kalalm bu daldada,
- araym m onlar, izin verilir mi
Burada kalmamza?
EMPEDOKLES. Bir deneyin, nce dar gelsinler bir.
kinci Sahne
ncekiler. Kyl.
KYL. Ne istiyorsunuz? te orda
Aa giden yol.
PAUSANIAS. zin ver yannda kalmamza,
rkme evreye bakmaktan, iyi insan.
etindir yolumuz, okluk ac eken
Kmser grnr, syleyecek sana tanrlar
Bizim hangi trden olduumuzu...
KYL. Sizinle kalmak daha iyi imdi,
yle olsun isterim yrekten.
l rak deil yle, sizin de olmalyd
Bir gnlde konuunuz. Daha iyi olurdu,
stelik gelmeli de yabanc olsa bile.
PAUSANIAS. Ah!
Bizim gnlde konuumuz ok kolay utanrd,
Ona geleydik bu mutsuzluumuz iinde.
Yabanc bizim dilediimizden
Azn vermez ne de olsa.
KYL. Nereye geliyorsunuz?
PAUSANIAS. Bunu bilmekle ne geer eline?
Altn veriyoruz, konuk ediyorsun bizi...
KYL. Evet, altnla alr deme kaplar,
Benimki deil oysa.
PAUSANIAS. Nedir bu? Byle bol
Ekmek - arap, daha ne istersen.
KYL. Baka yerde bulunur daha iyisi.
PAUSANIAS. Ooo, bu kaba bir sz! Biraz bez ver de
Ayaklarna saraym bu adamn,
Kanamlar tal yolda. -
Sizin prensinizdir artk!
Bir bak ona Sicilya'nn gzel ruhu!
Kapnda duruyor zntl, solgun yzl,
Kulbenin glgesinde barnmak, ekmek istiyor,
Esirger misin ondan istediini?
Bitkin, susuz braktn onu darda,
Bu gnde, gne scann azgn yaban
nine kard yerde...
KYL. Tanrm sizi! Ne yazk! Bu Agrigento'nun
Karglad adamdr. Benden de ald cn,
Daha uzaa!
PAUSANIAS. Gk grlerken gidilmez uzaa! - Onun
Seni benden korumas gerekir, sevgili, kutlu kii!
mdi gidiyorum. Yiyecek arayacam. Dinlen
Bu aacn altnda. Dinle! Bir ey gelirse
Bana, kimden geldiini ren,
Geceleyin gelirim, ate yakarm sana,
Sen dnmeden nce samandan evini!
yi dn bunu!
(Kyl gider.)
nc Sahne
Empedokles. Pausanias.
EMPEDOKLES. Kayglanma, oul!
PAUSANIAS. Ne diyorsun? Senin yaamn bence
Kayglanmaya deer, bir nesne yok olup
Gitmeyeydi insandan diye dnyor bu adam,
Sana sylendii gibi sylenmi ona da,
Daha kolay olur onun ldrlmesi
Klndan dolayysa...
Uygun grmyorlar onun
Yaayan kimseler gibi dolamasn,
Bilmiyor musun bunu daha?
EMPEDOKLES. Evet, biliyorum.
PAUSANIAS. Glerek mi sylyorsun
Bunu, Empedokles?
EMPEDOKLES. Ey gnlde yrek,
Ac ektirdim sana,
stemiyordum oysa.
PAUSANIAS. Ah! Sabrszm ben.
EMPEDOKLES. Tedirgin olma durumundan dolay,
Ey sevgili, o da geti.
PAUSANIAS. Bunu mu diyecektin?
EMPEDOKLES. Greceksin onu.
PAUSANIAS. Ne istersin? Kra gideyim mi
Yiyecek aramak iin? Kalrm istemezsen
Seve seve, daha iyi,
Gidelim, bir yer bulalm ilkin
Kendimize, dada...
EMPEDOKLES. Bak! Yaknda ldayan
Bir imenli pnar var, bizimdir o da.
Al su kabn, oyuk kaba,
mek canm tazeler...
PAUSANIAS. (Pnarda.) Duru, serin
Kvl kvl fkryor kara topraktan, baba!
EMPEDOKLES. nce sen i. Sonra doldur getir
bana.
PAUSANIAS. (Suyu getirir.) Tanrlar sunuyor bunu
sana.
EMPEDOKLES. Ben de sizin adnza iiyorum
Siz eski gnldeler! Tanrlarm!
Dnp geleceim yer, doa! Bakadr o...
Siz iyilikseverler! Ben gelmeden nce
Sizdiniz bata bulunanlar orda.
- Olgunlamadan iek iek aan. -
Sessiz ol oul! Dinlen,
Olup bitenlerden sz etmiyoruz artk.
PAUSANIAS. Deitin, parlyor gzlerin, anlyorum.
Bir baar kazanannkiler gibi.
EMPEDOKLES. Biz de delikanllar gibi btn gn
Birlikte olmak, ok ok konumak isteriz.
Belki bir glgelik bulunur yurda benzeyen,
Kaygsz birine bal, gvenli kimseler
Anlalr karlkl sevimli bir dille. -
Sevgilim! yi ocuklarn yapt gibi
Bir gvercine, biz de en gzel anda
yle yaptk, doyurduk sevgili gnl,
Getirmen gerekli miydi beni buraya dein?
Yok, blnmemi bo saatlerimizin
Bir tekini bile yitirecek zamanmz.
Neden byle ar ykler altna sokarsn
Onu, yoksa tanrlar elvermiyor mu?
PAUSANIAS. Syle bana ne varsa, sevineyim
Senin gibi ben de...
EMPEDOKLES. Grmyor musun? Geri geliyor
Yaamnn gzel a bugn bir kez daha.
Byk olan ilkin kyor ortaya.
Yaknda ey oul, biz yukary isteriz,
Eski, kutlu Etna'nn tepesine kmay!
Tanrlar da burda elenmek iin...
Ben bu gzlerimle grmek isterim bugn
Irmaklar, adalar, denizi.
Kutla beni yavatan altn sular stnde,
ekilirken gne , grkemli,
Genlik saan, bir kez sevdiin gne .
Ik sayor evremize, susuyor sonsuz yldz,
Topran scakl fkrr da derinliinden,
Deinir bize inceden tin
Drt bir yana doru devinen.
PAUSANIAS. Korkutuyorsun beni,
Anlalmaz birisin bence.
Prl prl grnrsn, grkemli sylersin,
Ah, bir de benim iin zleydin ya.
Ah! Yakyor seni soydan gelen alaklk,
ekiyorsun acsn, dnmezsin kendini -
Sen bylesin olduka.
EMPEDOKLES. Bu tanrlar brakmasn m beni
Sonunda dinlenmeye, iimde
leri geri konuacak bir hn m dosun?
Bilirsin, git artk: lmde de, yaamda da
Byle bu, ektiinden, ne olduundan
Uzun uzun konuacak gnler geti.
Korkulur itir bu, renmek istemem,
ekil artk; ekilen aclar deil bunlar,
O glmseyenler, onlar ocuklar gibi
Acyp sevin duyan bir gste beslenmi.
Ylan sokmas onlar, aztrlar kanmda,
Kurtulu yok onlardan bana;
Tanrlarn gnderdii ilk alc kii
Ben deilim yrei au dolu olan...
Hayr: Zavall ocuk, balayabilirim seni,
Zamansz bildirdin onu bana,
O, bir dincidir, gznn nnde senin,
Halkn "yuh" sesleri nlyor kulanda,
Bir kardein l gmme leni, hani
Bizi severek ilden dar gtren...
Haa: Bana, grdn tm tanrlar katnda,
Bu ii yapmasaydlar
imdi bile yaardm. Ne? - Sus.
Evet, gnlerden bir gn
Ne iler am bama, yerin dibine getim;
Aa inmeli daha, gmlmeli, derine,
Daha derine, bir tek lmlnn
Bugne dein gmlmedii yere...
PAUSANIAS. Ah! Tedirgin ettin onun o prl prl,
O grkemli gnln, sktn, nceden,
Kayg bastrd imdi.
EMPEDOKLES. Brak imdi yaknmay!
zme beni daha, dzelir zamanla
Ne varsa, ben lmllerle, tanrlarla
Barmm, onlardanm ben de...
PAUSANIAS. Olabilir mi bu?
u korkun, bulank duygu dzeldi sence,
Sen yce adam, artk kendini
Yalnz, yoksul sanyorsun.
nsan eylemi bir ocak yalm gibi
Ar duru mu geliyor sana?
Yoksa yeniden gerekleti mi dedin?
Bak! O prl prl kayna kutluyorum,
Orda balad senin iin yeni bir yaam.
Yarn sevinle gideceiz denize,
Bizi gvenli bir kyya gtrecek,
Biraz glkler var yolculukta,
Sknt, kayg, korku!
Tin de sevinlidir, tanrlar da!
EMPEDOKLES. Yalnz unu unuttun Pausanias:
Bouna i yok lmllere.
Biri yardm eder gene de. Ey yiit genlik!
Solup sararma! Bak, benim eski mutluluum,
Dnlmez olan veriyor bana geriye,
Tanr genliiyle, sararp solula
Yanak kzarr, gelemez bana ktlk gene.
Git, oul! - Ben duygumu, beencimi,
Seve seve aa vurmak istemem
Byle - senin iin deil bu, bunu kendi zel
in yapma, bana brak, ben de
Senin olan sana brakrm. Nedir o?
PAUSANIAS. Bir yn halk! Yukar geliyorlar.
EMPEDOKLES. Tanr msn onlar?
PAUSANIAS. Gzlere gvenim yok.
EMPEDOKLES. Ne? Benim de ldrmam m gerek?
Ne o? Byle anlamsz bir acya, hnca
Dalmak m, nereye gitmek istedim sevinle?
Onlar Agrigentolulardr!
PAUSANIAS. Olamaz!
EMPEDOKLES. Bir d m grdm?
Benim soylu dmanm o, toyun,
Bir de ayakda. - Yazklar olsun, uursuz,
Yaralanmm onun yznden savata,
Bana kar kmak iin daha nemli
Gler yok mudur? ylesine korkun o,
Karglanmlarla dmek mi, daha?
Bu kutlu saatte! Her nesneyi balayan
Doann sesine uygun gelir tin
nceden hazrlanan, saldrd bana sr
Bir kez daha, kart azgn, anlamsz
lklar lm trklerime. Buraya! Olsun,
Sizin de karrm aznzn tadn,
Korurum oldum olas biroklarn
Halkn ktlnden, aldatc dilenciyi
Bir ocuk yerine koydum yeterince.
Bir kez bile balamadnz bana size
Yaptm iyilii, deil mi? stemem ben de.
Gelin, zavalllar! yle de olmal,
Ben de kzgnm tanrlara...
PAUSANIAS. Nasl bitecek bu?
Drdnc Sahne
ncekiler. Hermokrates. Kritias. Halk.
HERMOKRATES. Korkmayn!
Korkutmasn erkek sesleri seni,
Seni kovanlarn. Seni balayanlarn...
EMPEDOKLES. Utanmazlar! Baka bildiiniz yok
mu?
An gzlerinizi de grn ne kt
Olduunuzu, utanmazsnz artk,
Ac yznden tutulmu alayc aalk diliniz!
Siz zavalllar! Braksn doa acyarak
Bu kt, utanmaz adam artk,
Korkutamaz onu lmle byklk.
Yoksa ne yapabilirdi byklerin nnde?
HERMOKRATES. Ne su iledin ki arnmak istersin
byle,
Yeterince ac ektiin okunuyor yznde,
Kendine gel, geri dn iyi ulus
Alacak seni yurduna yeniden...
EMPEDOKLES. ok doru! Byk mutluluk verdi
bana
Sevimli bar ula! Gnden gne
rperten oyunu birlikte grmek iin,
Avlanp elendiiniz yerde, tedirgin,
Yanlm, sklm olduunuz yerde,
Grlmemi glgeler gibi,
Bir zavall sr koarsnz birbirinize
- Siz tanrnn skntlarla babaa brakt,
Sizin gln, dilenci sanatlarnz,
Yaknda edinecekleriniz saygdeerdir!
Evet! Bilmeyeydim daha iyisini yaardm
Severek dilsiz, yabanc bir da yabanyla
Yamurun, yakan gnein altnda,
Blrdm yreimi hayvanla,
Grmez zavalllnz iine dndmde.
HERMOKRATES. Byle mi olacak bize teekkrn?
EMPEDOKLES. Ooo, bir daha syle,
Bak elinden gelirse bu a
Btn varla bakana, yukar! Yoksa
Gne nlar yldrmlar m bir yardaknn?
- Neden uzak deilsin benden,
Saygszca gelirsin gzmn nne,
Sevimli Acheron'a gidecek olan;
Son sz syletmek istersin bana.
Bilmez misin yaptn? Benim sana yaptm?
Anmsadn artk, uzun bir sre
Ellerinin korkudan balandn,
Uzun boylu ektin acsn balarn,
Yakalam, tutmu onu ruhum,
Alk, susuzluk gibi ok ac ektirmi
Soylu kii ktlere, tedirgin oldun mu?
Syleyebildin mi bana, biimsiz diye, benim de
Senin gibi olacam dndn m? Senin
Alaklnla m rtecektim yzm?
Bu delice bir dnceydi, lgn adam!
kiye katp verebilirdin auyu bana,
Gene de birlemezdi gzel ruhum seninle,
Bu akttn, kutsall bozduun kanla
Dktn iini bouna, ayrdr yollarmz.
Yok et alk lm yakk aldnca;
Bilinsiz uaklk duygusunda:
Benim bakaym alnma yazlan, eskiden
Baka bir yol gsterdiniz bana, doduumda,
Siz gerekten var olan tanrlar. -
Anlamyor musun? imdi dorudur
Her nesneyi bilenin bir kez at!
Senin iin bitti, senin kurduun tuzaklar
Tedirgin edemez beni. Anlamyor musun?
HERMOKRATES. Anlamam azgnlarn dilinden.
KRITIAS. Yeter artk Hermokrates! Yol ayorsun
Ar yermelere hnla.
PAUSANIAS. Peki, iyi bir i yapmak istiyorsanz;
neden
Bu souk toyunu aldnz yannza, aknlar?
Seer misin - bartrc diye
Sevemeyeni, tanrnn brakverdiini?
O, bozumak iin, lm iindir, benzerlerini
Ekivermi yaama, bar iin deil!
oktandr Agrigento'da olmasa gerek,
ok iler grdn, Hermokrates, yaadnca,
lmllerden kaygy uzaklatran bir tadn
Var, bodun yiit ocuklar beikte,
iekli otlar gibi dkldler,
ld gen gl doa trpannn nnde
Ben grdm demesini, duydum.
Bir ulus gmeli, bunun iin
tanralar bir adam gnderiyor,
Her yerde yneltiyor ktl,
Yaam dolu insanlar bu aldatc.
Sonunda gstermek iin ustaln
Kurnaz, kutlu boucu kld bir adam...
Aztan bir yrekle baard her ii,
Bu yolla e oldu tanrlara kamu oyunca...
Benim Empedoklesim! Yoluna git,
Engel olamam setiin adama;
Kan gibi dolar damarlarmda...
Senin yaamna ykm getiren bu adam,
Bu her nesneyi yok edeni grdm,
Sen beni brakrsan ararm onu,
Sunaa kat, yardm etmez ona kimse,
Benimle kalma gereindedir o,
Ben bilirim onun gerek evresini,
Batakla srrm onu ldrmek iin -
nleye inleye kaarsa, byle acrm
Ak sal kimseye, onun bakalarna
Acd gibi!
(Hermokrates'e.)
Duyuyor musun? Ben szmdeyim!
BRNC KENTL. Gerekmez onun beklemesi,
Pausanias!
HERMOKRATES. Siz kentliler!
KNC KENTL. Dilin dnyor mu daha? Sen evet
Sen ktlk ettin bize, boboazlk ettin,
Sen, aldn yiit sevgisini bizden, sen!
O yoktur artk, tanmaz bizi, ah!
Bir kez bakmt bize o grkemli kii
Prl prl gzlerle, imdi
Gene evirdi baklarn gnlme...
NC KENTL. Yazk!
Biz Saturnus andaki yallar gibiydik,
Aramzda bar iinde yaayan ycenin...
Sevinliydi her kii kendi evinde.
Yeterinceydi btn nesneler.
Neden bastn bize karg?
Onun unutulmazlara sylediini?
Ah! O mutlu olmalyd,
Syleyecek bunu oullarmz, byynce ki
Siz tanrlarn bize gnderdii adam;
Bizi ldrdnz!
KNC KENTL. Alyor! - O daha byk, daha
sevimli,
lkin yle geliyordu bana. rperdin
Onun karsnda, grdn onu da,
Grmez mi olaydn yoksa, diz kmedin mi
nnde? Yere, ey insan!
BRNC KENTL. Oyun mu oynarsn
Samalar msn, neylersin? Byle
Srdrmek mi istersin bu ii?
Bana inmen gerek senin!
Ensende boza piiririm, bana kendini
Tartarus'a attn syleyinceye dek...
NC KENTL. Bilmiyor musun yaptn?
Daha iyi olurdu
Tapnak soymaya gideydin senin iin!
Biz tapmz ona, buydu dorusu da,
Ona inanp tanrtanmaz olaydk geri,
Umutsuz bir yumurcak (veba) gibi
Saryor bizi kt ruhun, yok oldu bizde
Gnl, sz, btn sevinler, onun verdikleri,
Can skc bir badnmesi iinde.
Hey, yzszlk! Yzszlk! Azgnlar gibi
Gemiiz kendimizden, evet sen
lm uruna sokuldun ok sevilmi kiiye...
Onulmaz artk, yedi kez lsen de, ona da,
Bize de yaptn yapsan, deitiremezsin...
EMPEDOKLES. Gne batmak zeredir, benim
Srdrmem gerek bu geceyi, ocuklar.
Brakn onu; ok oldu ekitiimiz.
Olan oldu, bouna gitti her nesne,
Gelecekte olsun dinlenelim artk...
PAUSANIAS. ler yolunda m?
NC KENTL. Ooo, sev bizi gene!
KNC KENTL. Gel, Agrigento'da yaa,
Bir Romalnn dedii gibi. Numa
Yznden yle bym onlar. Gelin tanrsallar!
Sen de bizim Numamz ol! Bunu dndk
Uzunboylu, sen bir kral olmalsn.
yle olmal, yle! lkin ben
Selamlarm seni, btn tekiler de yle.
EMPEDOKLES. Bu a krallar a deil artk.
KENTLLER. (Korkarak.) Kimsin sen, ey erkii?
PAUSANIAS. Byle boverilir tahtlarnza
Sizin kentliler!
BRNC KENTL. Anlalmaz bir sz,
u senin sylediin, Empedokles.
EMPEDOKLES. it mi ekiyor boyuna
Yavrularn evresine yuvadaki kartal?
Grmezler iin iyi dnmeli,
Onun kanatlar altnda tysz yavrular
Srer tatl tatl yan yaamlarn...
Grdler gne n bile,
Bu kla byyp gelimi kanatlar,
Byle att onlar yuvadan, bu yolla
Baladlar uua. Utann bir kral
stediinizden utann, yalandnz,
Babalarnzn anda bir bakas
Olsa gerek onun, yardm edilmez size
Kendi kendinizin yardmcs olmaynca...
KRITIAS. Bala! Btn gkeler katnda!
Sen byk bir insansn, bir yaratcsn!
EMPEDOKLES. Kt bir gnd bizi ayran,
Acheron.
KNC KENTL. Bala, bizimle gel! Daha mutlu
Grnr sana yurdun gnei,
Baka yerde, erkli olmak da istemezsin
Sana yaratnca, birtakm gndermelikler
Var elimizde senin iin, yeil yapraktan
elenkler iin, bir de gzel adlar,
Eskimeyen zden yaplm direkler iin.
O, gel! Bizim delikanllarmz olmal,
Prl prl, seni yermeyen, sana yardm eden
Yaknmzda oturursun yeter,
Katlanrz bizden kanp bahende
Yalnz bana kalmak istemene de,
Sana olanlar sen unutuncaya dein.
EMPEDOKLES. Ooo, bir kez daha ha! Sen yurt
,
Beni eken, genliimin,
Mutluluumun bahelerine,
Dnmeliyim sizi, nmn gnleri,
Bu ulusla prl prl, esen olduum yer...
Biz balanmz. Siz mutlular! Brakn beni,
Daha iyi byle, bakn yzme,
Yerdiiniz yzme, yok artk, yle sayn
Sevgili adamnz, sevdiinizi, yanlmasn
Artk, kolay bulanan duygunuz daha...
Sizinle yaar dncem sonsuz genlikte,
Ben uzak olursam daha gzel nlar
Bana yaktnz sevin trkleri...
Ayrlalm artk delilik, yallk
Bizi ayrmadan, gelmi saatlerimiz,
Birini brakn, zel erkiyle ayrlk saatlerini
Gn gnne seenlerden birini...
NC KENTL. Byle avuntusuz mu
brakyorsun bizi?
EMPEDOKLES. Bana bir ta sundunuz
Ey erkiiler! Aln benden buna karlk
Kutluluumu, uzun bir sredir sakladm...
Iyan gecelerde okluk alnca stmde
Gzel evren, yldzlaryla kutlu gk
Bir can gibi.. sarnca beni epeevre,
Daha diri oldu iimde ne varsa,
Gnamnda dndm size sylemeyi
Arbal, yaayc bir sz...
Sevinle sabrszca ardm doudan
Altn bulutlar ynn yeni bayrama,
Orada benim trkm sizinle tek bana
Ykselecektir sevin korosu iinde.
Evet, gnlm orada geldi kendine
Umut balad ana, olgunlamalyd bence.
Bugn gz gnmdr benim,
Kendiliinden dyor yemi.
PAUSANIAS. Daha nce bunlar sylemi olayd,
Belki de gelmezdi bana bu iler.
EMPEDOKLES. Avuntusuz brakmyorum sizi,
Siz sevgililer! Korkmayn, okluk
rker topran ocuklar yeniden, yabancdan,
Bu yzden evde kapanr alrsnz
Sevimli bir hayvan gibi, bitki gibi yaamaya.
Malvarlyla snrl, kaygldrlar;
Ne yolla baaracaklar diye,
Bir nesneden anlamazlar yaamda.
Onlar, o korkucanlar gp gidecek,
lerek dnecekler ilkelerine bir bir,
Yerine yetien genlikte, yunaktaki gibi
Serinleyecekler. Byk been verilmi
nsanlara, kendilerince genleiyorlar.
Zamannda setikleri
Durultucu bir lmden sonra
Styx'ten Aeschilos'un k gibi,
kyor altedilmez ---- uluslar.
Verin kendinizi doaya, almadan sizi o!
Susamz oktandr grlmedik durumda;
Evet, hasta bir gvdeden km gibi
zlem duyar eskiye Agrigento ilinin ruhu...
Alm gze bunu! Atadan aldn, kendi
Kazandn, babann size anlattn
renmi, yasalar, gelenekleri, eski
Tanr adlarn unutmu gzpeke, yeni domu
ocuk gibi am gzlerini tanrsal doada!..
Tin gk yla tututuunda, ilk kez
Yaam suyunu memelerinden size iirdiinde,
--- Evren yaam sizi kuattnda,
Bar ruhunuza, bir durgunluk gelir
Kutlu bir kr trks gibi cannza,
Sonra gzel gnamnn tad yznden
Ildatr sizi topran yeili yeniden,
Da, deniz, bulut, yldz, soylu gler
Bu birbirine benzer karde yiitler
Gelir gzlerinizin nne, sonra gnl
Savalar gibi balar sizi bir ie,
Kendi gzel evreninize, uzatr ellerini size,
Konuun, mutluluu bln artk
Siz sevgililer! Bln eylemi, n,
u birbirine gnlden bal
Birbiri iin yaayan Dioskurlar gibi,
u sessiz uzun direkler zerinde (*)
Dzenle geen yeni yaam gibi,
Bir ballk kuruyor aranzda yasa.
Sonra siz deien doann yceuslar!
Siz sevinliler arn zgr ulusu bayrama,
Konuksevercesine! Tatllkla! Severek verir
lml iyi olan, gizlemez, esirgemez
Ondan memeyi uaklk.
PAUSANIAS. Ey baba!
EMPEDOKLES. Yrekten anlrsn ey toprak gene
Karanlndan fkran iek gibi
Alr sana, kredenlerin al al olur
Yanaklar, kar yaam dolu gsnden,
Mutlu mutlu glmsemeler.
Sonra ------
Sevgi elenkleri sunarlar sana,
Pnar akarken alar, kabarr kutlamalar
Arasnda rmak, yanklarla uuldayan ky
nlar sesinle, ey Okyanus baba, gene sana
Bir vg trksdr derin sevinten doan.
Bir gksel yaknlk iinde sezilir yeniden,
Ey gne Tanrs! nsann yceusu, seninle
Senin olduu gibi kurmu kurduunu.
Beenten, yreklilikten, dipdirilikten
Eylemler kolay gelir ona klarn gibi.
Artk lmez gzel olan zntl - dilsiz
Bir gnlde. Uyur okluk soylu iit gibi,
Bir l klf iinde lmllerin gnl,
Gelmi a, severek kuatyor
Onu boyuna hava,
------ soylu kartallarla iiyor
Gzleri doan gnn n, kutlamyor
Artk de dalanlar, cimrice besleniyor
Nektar'la, gn gnne sunduundan
Doa tanrlarnn uyuklayan varla...
Yorgun dnceye dein etin bir itim
Yznden onlar, souk sevinlerinde gnl,
Yakalanncaya dein Niobe gibi,
Ruh daha glce sezer btn kayglar,
Unutmaz geldii kayna yaam
Arar diri gzellii, seve seve alr
Ar duru olanlarn varlnda...
Sonra r bir yeni gn, ah!
Bambaka bu, umutsuz bir adan sonra
Sevgiliye kutlu bir grmede,
lm sanlan sevgide, balanr gz,
----------
------ onlar!
oktandr yoksunluu ekilen, dipdiri,
yi Tanrlar ------
---- yaam rmayla iner aa!
Kal salcakla! lmlnn szdr bu,
Bu saat, sizinle onu aran
Tanrlar arasnda bocalar lml...
Ayrlk yolunu bildiriyor ruhumuz, bir de
Bir daha dnmeyecek olan doru sylemeyi...
KRITIAS. Nereye? Yaayan Olympos'ta,
Onu benden, bu yal kiiden,
Byle delicesine son kez olsun ayrma!
Yakndaysan halk iinde gr iini,
Sra dallara yemi topla yeni ruha...
EMPEDOKLES. Uzakta olsam bile konuur
Gk ieklerim ldayan yldzlarmn yerine
Topraktan kat kat ekin ekenler
Tanrsal bir varlk olan gerek doa
Gereksemez konumay, yalnz brakmaz sizi,
Bir kez yaklamayagrsn,
zlmez ondan bak alar boyunca
Gsterir etkisini baaryla gksel alevi.
Mutlu Saturnus gnleri yeniden
yle erkeke erkeke geldiinde
Anar geen alar, yaar, yeniden
Istr yceusu, atar sylentisini!
Bayram gel, bahar ndan ykselen trk,
Glgeliklerden kan unutulmu yiitler
Evreni gibi, altndan znt bulutlaryla
Dal anlara, ann sevinlerinizi! -
PAUSANIAS. Sen mi? Sen mi? Ah! Anmak istemem
Onu bu mutlularn nnde -
Yermesinler olacak olan diye.
Hayr! ---- yapamazsn onu...
EMPEDOKLES. steyin! ocuksunuz siz, bilin
Neyin kavranlr, neyin doru olduunu,
Aldanyorsun! Syleyin, siz budalalar!
Erkin ne olduunu, daha gldr sizden erk,
Yardmda da bulunmuyor gene. Yldzlar gibi
Durmadan gidiyor yaam btnlenme yolunda.
Tanmaz msnz sesini tanrlarn? nceden
Dinleyerek rendim ana-ata dilini ben,
Daha ilk solukta, ilk bakta daha
rendim onu, grdm anladm bu dilin
Daha yksek olduunu insan sznden.
Yukar! ardlar beni, her solukcuk
Daha gle kmldatyor kaygl zlemi,
Daha ok kalmak isterdim burda,
Ne olurdu! Bir delikanlcn ocukluk
Yllar oyunundan beceriksizce tat al
Gibi olayd bu da. Hey gidi! Ruhsuz,
Uaklar gibi dolatm gece utan iinde,
Bir sizin, bir de tanrlarmn nnde. -
Yaadm aalarn doruundan yaan
Tomurcuk gibi, karanlk yerden fkran
iek gibi, ekin gibi, altn yemi gibi,
Byle yorulup tkenmekle vardm sevince,
Byle gnldee indi gksel gler aa...
Toplanyorlar derinde, doa
Senin yergilerinin kaynaklar, sevinlerin,
Geldiler gsmde dinlenmeye,
Dndm derin derin gzel yaam,
Bir beenti bunlar, yalvardm
Bir teki iin tanrlara yrekten.
Katlanmazdm artk kutlu mutluluuna
Sarslmadan genlik gc iinde,
Deliliin yznden cennetin
Ruhun z olacakt dersin,
Daha sonra bana bildirmek iin
Beklenmedik bir alnyazs gnlme
Gndereceini, artk gelmi arnma gn,
Grnd belirtiler, byle iyi bir saatte
lerliyorum yeni genlie doru,
Bununla kurtaracaktm kendimi,
nsanlar arasnda tanrlar gnldei
Bir oyun, bir alay, bir elence konusu
Olmadan, bunu siz yaptnz bana,
zgr bir ruha yetti bu bir kezlik
Andrma, evet bu bir kezlik!
Anlamayaydn onu, bir kou at olurdun
Kamunun, mahmuza aldrmayan,
Gerekli krbac bekleyen ancak.
Bu yzden istenmez adamn dn,
Sizi sevenin, sizce bir yabanc gibi olan
Pek ksa bir sre nce doan!
Evet, istenmez onun bir lml olarak
Kutluluuna, ruhuna gvenmesi!
Bir gzel ayrlk gerekti bizim iin,
Artk ben de size en ok sevdiim
Gsmden gnlm karp verebildim.
Bu yzden olmad! Daha ne yapabilirdim
Yannzda?
BRNC KENTL. tn gerekli bizim iin.
EMPEDOKLES. Sorun bu delikanlya! Utanmayn!
Taze ruhtan doar en bilgece olan,
Byklk bakmndan.
Arballk iinde, taze kaynaktan ald
Rahibe eski Pythia'y, bilicilikleri,
Delikanllar tanrlarnzdr sizin. -
Sevgilim! Bastnde yerin var, benimle kal,
Ben gnam bulutuydum yalnz,
Babo, geici! Uyuyordu o,
Tek bama iek atm, ne evren amt
Ne sen, sen yan gnde dodun...
PAUSANIAS. Oh! Susmayalm!
KRITIAS. Derin derin dnme,
yi insan! Kendinle bizi de yakma...
Gzmn nnde karanlk, gremem
Neye baladn, syleyemem: Kal diye!
Bir gn deiti. Bir an yakalam bizi
Olaanst, gidiyoruz byle,
Kaknlarn kaknla gittii yere.
Uzunboylu dnlm gibi geldi bize
Bir saatin mutluluu nceden,
Bizi grkemli klan bir saattir o yalnz;
Biliriz onu ancak gemite greceimizi,
Brak! stemem gl kiinin ruhunu yermek,
Grdm bu gn de, seni de brakmam gerek,
lgilendirirse beni bakarm ancak.
NC KENTL. Hayr! Hayr!
O gitmez ellerin yanna, ap denizi
Gitmez Hellas kylarna, ya da Msr'a;
oktandr onu grmeyen erkek kardelerine.
Byklere, bilgelere. - Yalvarn ona,
Yalvarn ki kalsn, yerdi beni,
Ayrlyor gzleyici bu sessiz adamdan,
Kutlu korku salandan, yaam yznden benden,
Daha aydnlk olacak iinde o, geen adaysa
Karanlk, sen grrsn,
Tarsn onu iinde byk alnyazn diye,
Severek tarsn onu, almldr dndn...
Dn seni sevenleri de,
Ar duru olanlar, bakalarn, yanlan
Sonra piman olanlar da, sen iyi kii!
ok nesneler verdin bize, sensiz olur mu?
Ey iyi kii bir srecik olsun
zin vermek istemez misin bize?
EMPEDOKLES. Ey sevgili nankr! Yeterince
verdim,
Yaamak istiyorsunuz artk, yaarsnz,
Soluunuz olduu srece, ben yaamam...
Atmak gerek bu konuturan nesneyi.
Odur tanrsal doay ortaya koyan,
nsanlar tanrsal klan, byle tanr
Onu pek ararc olan kuak gene.
Doann beenle gnln doldurduu
lml; aklam doay,
atlatyor doa kabn,
Artk yaramaz baka bir gerekseyie,
Bir tanrsallk vermez insan yaptna.
Brakn lsn bu mutlular, brakn,
zel gc, samal, alakl iinde
Gp gitmeden, zgrler uygun bir zamanda
Severek adar kendini tanrlara. Bu benimdir.
ok iyi bilirim alnyazm, ok nce
Genlik gnnde aklamm onu,
Sayg duyun bana, bulamazsnz yarn beni,
Syleyin: O, yalanmaz, gnleri saymaz,
Yaramaz iine kaygnn, sayrln,
Geip gitti grnmeksizin kimseye,
nsan eli gmmedi onu,
Gren gz de yoktur onun kln
Yaramaz ona baka bir nesne, nnde,
Iyan gnde mutlu lm saatinde
Atm yz rtsn tanrsal varlk
Ik da, toprak da sevmi onu, onun zn,
Evren tini uyandrm zel ruhu,
Ondadr btn bunlar, lerek dneceimde...
KRITIAS. Yok! Yakarmaya aldrmaz o,
Utanr ona bir sz sylemeye gnl...
EMPEDOKLES. Gel, uzat ellerini bana, Kritias!
Sizler, evet sizler btn! - Sen kalyorsun,
Daha, ey sevgili, akama dein gnldeler
Yannda, sen boyuna gnlden bal delikanl!
zlme! Kurtulutur benim sonum, yle - ey hava,
Yeni doanlar kuatan hava, yukarda
Yeni yolda yrrken ar ar,
Alrm cm, bir gemici gibi, yaklarsa
Anaadann (*) iekli ormanna,
Soluk alr bylece seven gs, onun
Yalanm yz yeniden aklar
lk beencin ansn, koyar ortaya!
Evet - ey unutulmuluk! Bartrc kadn! -
Yetkin bir sunutur bana can, siz sevgililer!
Gidin, selam edin ataoca kente,
Onun krlarna, gzel bir gnde
Tanrlar bir enlik getirirse doaya,
Siz de ekip gidin kutlu korulua,
Apak bir elentiden doan ili
Trklerle sizi sar gibi korunun
Bir ses alkalanr trkde benden,
Gzel evrenin sevgi korusunu dolduran
Bu gnlde sz severek duyarsnz yeniden,
Bylesine almldr sylediim gibi,
Bu aralk, duramam burada, zaman az,
Belki de duyar n parlts, onu,
Sessiz pnarda, yan bulutlarla yukardan
Size bata bulunmak isteyende.
Siz, evet dnn benim olan...
KRITIAS. Ey kutlu kii!
Parmam azmda braktn, kutlu kii!
Ycelemek isterim seninle oluageleni,
Bir ad vermek istemem ona...
Gerekli mi olmas? Byle ivedice
Olmam ne varsa. Agrigento'da yaadndan
nemsemiyoruz onu, bizce benimsendin artk,
Biz dnmeden nce, geldi gitti sevin,
lmller duymad bunu, ruh
Sormakszn ilerliyor yolunda.
Ah, senin orda olduunu syleyebilir miyiz?
(Hepsi gider.)
Beinci Sahne
Empedokles. Pausanias.
PAUSANIAS. Olan oldu, brak beni de gideyim.
Sence kolay olacak!
EMPEDOKLES. yle bir dorul!
PAUSANIAS. yi biliyorum sz etmem gerekmez
Bu kutlu yabanc stne
Balamak istemem gnlm iimde.
Onu boa kardn, kendinden ayrdn -
Benimle bir gibi geliyor bana.
Ben bir toy ocuktum, grkemli,
Bana gnldee bir konumada
yice bir beenle eilim gsterdiyse
Bunlar oktandr bilinen birinin szleriydi.
Olan oldu! Ey Empedokles!
Adnla sesleniyorum sana, tut kaan
O yrekten bal elinde,
Bak! Daha yanmdadr o,
Artk brakamazsn beni, ey sevgili!
Mutlu genliin can! Yoksa beni
epeevre sardn m, ben sana bu gnl
Baar sevinci, byk umutlar iinde
Atm m? Tanmyorum artk seni.
O bir dtr, inanmyorum ona...
EMPEDOKLES. Anlamyor musun onu?
PAUSANIAS. Gnlm alyorum ben,
Bal, senin iin bencil olan, kzan, vuran.
EMPEDOKLES. Senin nn yle kaldrr, benim de
byle.
PAUSANIAS. n yalnz lmde mi var?
EMPEDOKLES. Duydun sen de,
Ruhun da gsterdi sana,
Benim iin yok baka yolu.
PAUSANIAS. Ah! Doru mu?
EMPEDOKLES. Beni ne yolla
Tandn?
PAUSANIAS. (inden.) Uranus'un olu olduun
iin!
Bunu neden soruyorsun?
EMPEDOKLES. (Sevgiyle.) Benim de uaklar gibi
Alaklarn gnn grerek mi lmem gerek?
PAUSANIAS. Hayr!
Senin byc ruhunda olmay istemem,
Seni yermeyi de istemem, sevginin acs
Bana ektirilse bile, ey sevgili! l de
Bunu gster bana kendiliinden, yle gerekse.
EMPEDOKLES. Anladm artk, sen beni sevinsiz
Brakmayacaksn gideyim, ey yiit kii!
Ac nerede? evrelemi ban senin
Tan kzll, bir kez daha gnderdi
Gzlerin gl nlarn bana.
Evet ben, peyim dudaklarn, ben,
Bu szverilerin yznden gl olacaksn
Aydnlk saacaksn, can iinde, alevde
Gezineceksin, ey gencecik yalm,
Seninle ykselecek kutlu ge...
Evet! Ey sevgili! Yoksa yaamazdm seninle,
Bu yumuak gk altnda
lk altn baarlardan bir gnlde bak
evrilmi stmze, biricik,
te bu yzden benim sessiz koruluum,
Sofam bildirecek sana bunlar,
nceden gelirsen oraya baharda.
kimizin arasnda olan can,
Sarar seni epeevre, krler olsun ona,
Evet ona imdi. Ey oul! Canm oul!
PAUSANIAS. Baba! Teekkr etmek isterim
Bir daha girerse yreime o ac.
EMPEDOKLES. Evet, sevgili,
Sevin srp gittike gzeldir, teekkr de,
Ayrlanlar balanr ayrlanlarn yannda.
PAUSANIAS. Oraya gitmek gerekli mi?
Anlamyorum,
Sen anlyor musun? Kimdir yardmcn?
EMPEDOKLES. Bask altnda deilim lmllerce,
Korkusuz iniyorum gcm iinde
Buday yolundan aa, mutluluum,
Ayrcalm budur benim.
PAUSANIAS. Brak! Bana byle
Korkun nesnelerden sz ama! Bak soluyorsun,
Gnlde sz duyuyorsun, fkrsn
Yreinden yaamn deerli kan,
Gvenle bakarsn, evren aydnlk epeevre,
Gzlerin l l tanrlarn nnde.
zgr yldzlar stnde esenlik verir,
Prl prl ldatr seni gk,
Sen almlsn! Senin yceusun yeryz.
Gp gitmeli btn nesneler!
EMPEDOKLES. Geip gitmek mi?
Evet bu buz balayan rmak gibi
Durup kalmaya benzer. lgn varlk!
Uyur, kalr kutlu yaam z bir yerde,
Balamak m istersin onu, sen, salt olan?
znt vermez sana boyuna, sevinli olan,
Bir kez bile tutuklu evinde
Umutsuzluk iinde durur kendi yerinde.
Sorar msn nereye gereklidir
Tketmeden evrenin tadn karmas? -
---- Git ieri,
Bir yemek hazrla, son bir kez daha
Tadaym ekini, samann gcn,
Bir teekkr sevinci olsun ayrlm,
Biz, beni seven Musalara, yiitlere
vg trkleri yakalm - sen de oul!
PAUSANIAS. Coturdu beni szn, uymalym sana,
Boyun emeliyim, elde olmadan...
(kar.)

Altnc Sahne
Empedokles.
EMPEDOKLES. Hey! Jupiter, kurtarc! Yaklat
Yaklat saatim, gelsin artk oyuklardan
Gvenli ula gecemin,
Akam yeli, gelsin bana sevgi ula.
Gelecek! Yolland! Artk arp ey yrek,
Dalgalan, ruh stndedir senin
Ildayan yldzlar gibi,
Gkteki yersiz yurtsuz bulutlar gibi,
Boyuna kayp giden, dolap duran.
Ne oldu bana? ap kalmm yaamaya
Baladmdan bu yana, durum bambaka,
imdi varm, varm - bu yzden o da vard,
Seni bu sofuca sessizlik iinde
Baka bir tutku mu kaplad?
Bu yzden mi kolayd sence yaamak,
Yoksa sonunda yetkin bir eylem iinde
stn gelen bir kii sevinci mi bulurdun?
Geliyorum, lmek mi? O ancak karanla
Atlan bir adm, grmek istedin onu gzm!
Sen, elinden geleni yaptn bana,
Ey iyiliksever! Gece bir sre glge
Salmal bama, oysa ne de sevinle fkryor
Yiit gsten yalm, bir dilei mi var
rperenin? lrken tututuruyor beni
Yaam, sen de lm saran sunuyorsun
Bana, kprp taan, ey doa! Bununla
iyor toyunun cokunluun son alevini!
Kvanlym ben, aramyorum artk
Adak yerimi, iindedir benim...
Ey ris yay! Batp kan sularn zerinde
Gm bulutlarda ykseldike byle dalga
Senin gibidir benim de kvancm!
Yedinci Sahne
Panthea. Delia.
PANTHEA. ---------- nsan saptmas!
Gnln yapmadn onun,
Sen anlamsz adam! Ne verdin ona,
Sen, ey zavall? mdi adam
Yaayp gidiyor kendi tanrlar arasnda,
ap kalr budalalar, tanrlar
Onun iin yksek bir ruh yaratsalar
Yoksa bouna deildir ey doa
Btn ona verdiklerin!
Gelip geicidir senin sevdiklerin,
tekiler de, ok iyi biliyorum!..
Geliyorlar, byyorlar, bilmiyor bir teki bile
Ne olduunu, byle de yok oluyorlar,
Mutlular gene, ah! Brakn onlar...
DELIA. Gzel deil mi
nsanlarn yannda oturmak? Bilmez
Bundan bakasn gnlm, dilenir
Bu bir tekin iinde,
zc bir durum deil mi
Gzmn nnde kavranlmasn sonu,
Senin ona ek git demen, Panthea?
PANTHEA. Gerekliydi bence! Kim ister onu
balamak?
Ona benimsin demek?
Onun kendi dirilii,
Ruhu bir yasadr kendince.
Onun kurtarmas gerekir onu yeren
lmllerin namusunu,
Ona baba gk kollarn aarsa
Biraz oyalanmak gerekmez mi?
DELIA. Bak! Ne grkemli,
Ne gnldeedir yeryz.
PANTHEA. Evet grkemli, daha grkemli imdi.
Sizden bir yrekli kimsenin ayrlmas
Balanmaz bir durum olmasa gerek.
Evet ok oyaland durdu
Senin yeil tepelerinde biri,
Sen deimektesin!
Bakyor dalgalanan tepelere yukar
Engin denize aa!
karamyor tadn son sevincin
Belki de grmeyeceiz onu, iyi ocuu!
lgilendiriyor beni de,
Severek baka bir nesne istiyorum.
Utanyorum dorusu.
yle yapyor, evet! Yoksa o kutlu deil mi?
DELIA. Kimdir u delikanl,
Tepeden aa inen?
PANTHEA. Pausanias! ah!
Gerekli miydi babasz olmamz gene?
Sekizinci Sahne
Pausanias. Panthea. Delia.
PAUSANIAS. Nerdedir o? Ooo, Panthea!
Sen ona sayg duyar, ararsn da,
Bir kez grmek de isterdin onu,
O verimli gezgini, bir ondan
Yararlk grld yol bulmada, nle,
Svp saymadan kimse gidemedi o yolu.
PANTHEA. Ondan dolay mutlu, byktr o yol,
Her kiiyi korkutan yle mi?
Nerdedir o?
PAUSANIAS. Beni gnderdi, bir daha grmedim,
Yukarda dada rdm onu,
Bulamadm gene de...
Geri dnmtr besbelli. Gece oluncaya dein
Gnldee szler verdi bana kalmak iin.
Ah bir gelse! Oklar gibi uup gitti,
Pek mutlu saatler geti,
Yeniden kvan duyacaz onunla.
Bilirsin sen de Panthea, onu,
Bir kez gren o soylu yabanc kadn;
Grkemli bir gktan.
lmden dolay, siz alayanlar!
Duydunuz mu? Bakn ona
iekleri, yksek tepeleri iinde,
zntl m, deil mi,
lmlerle korkun gelen,
Mutlu bir gz nnde prl prl olan.
DELIA. Ne denli seversin onu?
Bouna yakarmadn m arbal kimselere?
Daha gldr yakar, o delikanldr,
Gzel bir baar olacakt senin iin!
PAUSANIAS. Ben ne istemitim? lgilendirir
Ruhumu bir karlk verirse
Dileinin ne olduu stne...
Sevin verir onun yadsmas ancak,
Daha derin yanklar uyandrr gnl
Onun olaanst varlna balandka...
nan bana, kt bir inandr
in deil bu,
Yeniden yaamaya balarsa.
okluk kendi evreninde
Sessiz durduunda, onu
Yksek bir yeterlilik iinde grrdm,
Dnr kara kara,
Devingen, dopdoluydu ruhu bence,
Sezinleyemedim, rktt beni
Elle tutulmaz olann gereklii.
Kesin bir sz dkld dudandan,
Sonra bir kvan g nlad ardndan
Onda, bende, kar durulmazca sard beni,
zgr sezdim kendimi.
Ah, yanlabilirdi, yrekten anladm
Tkenmeyen gerekleri bylece,
ld kllerinden bana doru prl prl
Bir yceus ldayp ykseldi.
DELIA. Tutuuyorsun byk tin! Byn
lmyle,
Gneleniyor oysa seve seve
Gnlleri lmllerin yumuak kta
Gz veriyor grmezlere bile.
Syle nedir yaayan, srp giden?
Frlatyor alnyazs en sessizleri da,
Kmldandlar aralarnda
Sezdiler sevgililerin kovulduunu gene,
lp gitti umutlar iinde genlik.
iek asnda kalmad bir diri -
Ah! yi kimseler ayak bastlar
Yokedici lm tanrlarnn yresine,
Beenle gittiler oraya
Bir de kmsediler bizi stelik,
lmller yannda oyalanma yznden.
PAUSANIAS. Yarg m giydiriyorsun?...
DELIA. Ey, neden brakyorsun
lmeye yiitlerini doa,
Byle kolaylk neden?
Yalnz, Empedokles, seve seve
Adadn kendini, evet seve seve.
Altst ediyor gszleri alnyazs,
tekiler, gller sayg duyuyorlar
Gmeye, kalmaya, elimsizler gibi olacaklar.
Denendin iyice,
Sen ey grkemli! ektiin acy,
ekmez bir uak bile,
Zavalllar; teki dilencilere
Gezdirin yurdu.
Evet! Dorudur bu,
Kovulanlar
Yoksunlar deil
Sizin sevgilileriniz gibi ey tanrlar,
Bir kez kmsenseler de!
O, gzel olan benimsedi...
PANTHEA. Doru deil mi?
Ne yapmamas gerekirdi?
Gerekli midir boyuna
stn gc olan hn duyduunuz
Bir yceus iin uzunboylu yaama,
ne batarken ona?
Hz veriyor arlar uuuna,
Bir araba yneticisi gibi,
Yolda balarsa tekerden duman kmaya
Koar korkuya urayan bir saak altna
Daha hzl!
DELIA. Byle kvanl msn Panthea?
PANTHEA. Kutlu g yalnz iek amnda
Erguvan bolluunda deildir,
Acyla beslenir yaam, kz karde!
er benim yiitim gibi,
lm saranda bile mutludur o!
DELIA. Yazk! Byle avunmak gerekir mi
Ey ocuk?
PANTHEA. Yok! Bana kvan verir kutlu olan
Ortaya kmas gerekirse,
Korkun olan da grkemlice kar ortaya.
Onun gibi yiitlerden birka
Gitmemi mi tanrlarn yanna?
Korkarak, barp alayarak
Geldi halk dadan, grmedim
Bir kimsenin onu yerdiini,
Duymular btn olanlar,
O kukucular gibi kap gitmemi, gizlice,
Onlara aclar iinde bile
Gler yz gstermi konuurken!
PAUSANIAS. Byle enlikle batar,
Yldzlar! Onlarn ndan
erek mi ldar oylumlar?
PANTHEA. Evet enlikle batyor o erkii -
Daha kvanl, daha parlak oluyor bile.
Neden zlrm? Aydnlanyor
Iyan Ruh!
Ik sayor sana, batarken bile,
Arbal sevgilin, doa!
Sana bal kalan, senin adan!
Sevmiyor seni lm korkusu saanlar,
Aldatarak balyor gzlerini kayg,
Senin gsnde arpan
Onlarn yrei deil artk, onlar
Kurudular, ayrldlar senden - ey kutlu btn!
Dipdiri! ten olan! kr sana,
Odur senin lmez olduunu gsteren!
Glerek atyor incilerini denize
Kendinden gelenleri, o yiit...
Byle olmalyd.
Byle istiyor can,
Olgunlaan zaman.
Bir kez gereksemiiz byle
Olaanstnn grmezlerini...
PAUSANIAS. Byktr onun tanrl
Adak oluu byk!
EMPEDOKLES'N LM
(kinci Blm)
Kiiler
Empedokles
Pausanias
Panthea
Delia
Hermokrates
Mekades
Agrigentolular:
Amphares
Demokles
Hylas
Olayn biraz Agrigento'da, biraz Atina'da geer.

BRNC PERDE
Birinci Sahne
Uzakta Agrigento korosu. Mekades. Hermokrates.
MEKADES. Duyuyor musun imi halkn sesini?
HERMOKRATES. Onu aryorlar.
MEKADES. Adamn ruhu
Ne de gl onlar arasnda besbelli.
HERMOKRATES. Biliyorum kuru ot gibi
Tututuunu insanlarn.
MEKADES. Biri kmldatyor yn, bence,
Jupiter imeinin orman
Sar gibi, korkun...
HERMOKRATES. Bundan dolay balayalm
nsanlarn gzlerini,
Hzla yanamasnlar a.
Artk kamaz ortaya
Tanrsal bir nesne onlarn nnde.
Bir dirilik
Bulamaz gnlleri.
Bilmez misin eskileri,
Gn gzdeleri denenleri?
Beslerler yreklerini
Evrenin gleriyle,
lmsz kii pek yaknd
O yce varlklara,
Bu yzden emezdi balarn
Kendini beenmiler bile,
Bu gllerin nnde
Tutunamazd bir bakas,
Deiiverdi karlarnda.
MEKADES. O da m?
HERMOKRATES. Budur onu gl klan...
Tanrlarla bir gvenlik
indedir o...
Halkn kulanda nlyor sz,
Bir gelirse Olympos'tan,
krler ederler ona,
Odur gkten lgarlayan
Yaam alevlerini,
lmller nne koyan.
MEKADES. Bundan dolay tanmlyorlar onu.
Onlarn tanrs olmal o,
Onlarn kral.
Onlar sylyor
Apollo'nun Troyallara
Bir il yaptn,
Bu daha iyi olmumu,
Yce bir kii yardm ediyormu yaama.
Gene anlalmaz szler sylyorlar
Onun stne pek ok,
Ne yasa dinliyorlar,
Ne gereke, ne tre.
Bir akn yldz olmu
Halkmz, korkuyorum,
Gelecei gsteren bir belirti bu,
Bu sessiz duygu iinde
Ne civcivler karacak daha.
HERMOKRATES. Sus, Mekades!
yle olmaz o.
MEKADES. Sen daha m glsn?
HERMOKRATES. O daha gldr,
Bu yzden anlyor glleri
Bu az bulunur kiiyi ok iyi tanrm.
Mutlulukla bym,
Balangtan bu yana
zel bir anlam verilmi ona,
Budur onu yanltan,
ekecek acsn,
lmlleri ok sevmenin...
MEKADES. Yerilmiim ben,
Onunla daha srp gidemez bu durum,
Yeter srd,
Baar salarsa da gene o yklr ilkin.
HERMOKRATES. O daha nceden yklmtr...
MEKADES. Ne diyorsun?
HERMOKRATES. Grmyor musun?
Ruh yoksullar artm o yce tini,
Grmezler de yol gstereni.
Frlatt ruhu halkn nne, yrekten
Aklad tanrlarn yegrn topluma,
Hn duyarak elendi bo yankyla
Yeterdi bir l gsnden kan ses
lgnlara, bir sre katland ona,
zld, dayand, bilmiyordu bu ara
Nerede olduunu.
lerlemi halkn sarholuu,
Titreye titreye dinlediler bunu,
Bir sz yznden titrediinde gs
Dediler ki: Biz byle dinlemeyiz tanrlar!
Benim sana vermediim adlar verdi
Uaklar kendini beenmi bir ac ekene.
Sonunda imi auyu susayan kii,
Zavall, bilmezdi onun anlayna
Gre dnmeyi, benzerini bulmay,
Azgn bir nle avunuyordu,
Grmez oluyordu onlar gibi,
u anlaysz samalklara inananlar gibi,
Kesilmiti gten,
Bir gece dt yola, bilmiyor kurtulmay,
Biz yardm ediyoruz ona.
MEKADES. Gvenin var m bunda?
HERMOKRATES. Tanrm onu.
MEKADES. Saygszca bir dedikoduyu
Ansdm onun yapt, son kez
Agoradayken o. Bilmiyorum,
nce ne demiti ona halk,
Ben zamannda gelip uzakta durdum,
Siz nlediniz beni, o da karlk verdi,
Dorusunu yapt bu konuda,
Doa dilsizdir geri,
Gne, hava, toprak, bir de ocuklar
Yaarlar birbirinin evresinde, yabancl...
Yalnz bana yaayanlar ilgi duymad ona.
Boyuna glenerek tanrlarn ruhunda
zgr, lmsz gleri evrenin
Gezinirler bakalarnn
Geici yaam evresinde,
yle ki yaban bitkileri
Ayak baslmam topraa,
Btn lmller de
Tanrlarn kucana ekilmitir,
Eli skca beslenmiler, bir de
l domu toprak, bir bekleyen
Yoksa, yaam uyandrc,
Benimdir bu lke.
Birletirmek iin lmllerle tanrlar
Bende deiiyor gle ruh
Daha scak kuatyor sonsuz gler
lmekte olan yrei, daha glce
Kk salyor zgrlerin ruhundan,
Gezen insanlar, uyanktr o! Evet ben
Yoldaym yabancnn,
Bilinmeyen deyin szme,
Yaayanlarn sevgisini tarm,
Brakn, birlikten yoksun olan,
Ben bakalarndan alm,
Balamm can vererek, yola koymuum
Genletirerek duraklayan evreni,
te byle syledi o kendini beenmi...
HERMOKRATES. Bu da azdr, kt iinde uyuyor
onun,
Tanrm onu, tan gkyznn
O pek mutlu mark oullarn,
Onlarn ruhlarndan bakas sevmez onu...
Bir kez tedirgin etmi onlar, da bak -
Kolay incinir
Yumuak yrekliler -
Kimse alamaz gnllerini daha,
Yaka yaka oyar onu bir yara, onulmazca,
Kabarr yrek. O bile! Sessiz grnr,
Kpkzl olur, yoksul halk ondan
Yce z alaldan ----
Gste tiranca tutkuyu bulaldan beri...
O ya da biz! Bir ykm deil,
Byle adarz onu: Gmeli
O bile!
MEKADES. Kkrtma onu! Bir yerde kapamayn,
Boulmasn, brakmayn, skan yalm!
Brakn onu! Engel olmayn ona! Bulamaz
Onu, atak bir ite, kendini beenmi kii,
Ancak szle su ileyebilir o,
lr bir lgn olarak, pek dokunmaz
Bize. Brak de dalarak usun!
Gl bir rakip onu korkun yapar,
Byle sezer gcn, sonra ----
HERMOKRATES. Ondan, her nesneden
korkuyorsun, zavall adam!
MEKADES. Ancak bana yarar pimanlk,
Esirgenecek olan da esirgerim seve seve.
Gerekmez her nesneyi bilen toyun bunu,
Her nesneyi kutlu klan kutlu kii de yle...
HERMOKRATES. Anla beni, ey toy ocuk!
ekitirmeden nce, syledim sana
nsan decek, inan bana, esirgenmeliydi oysa,
Ben de senin gibi olacaktm okluk!
Oku bunu; insan ruhu ykc
Bir atetir, kltr, bilmez susmasn,
Bu tanrsal ruh, gizemini koruyamazsa.
Sessiz durur, kendi derinliinde dinlenir,
Verir gerekeni: yilikseverdir, oysa
Bir de boanmayagrsn balarndan
Yutucu bir alev kesilir gider.
Brakr onunla ruhunu da, tanrlarnz da
Korkmadan sylenmeyecek szleri sylemek
ster, korkun varln dker su olsa da,
Saar, daha kt deil mi bu lmden,
Sen bunlardan sz edersin bir de?
Gerekliyi yanl anlatmak m istersin?
Alnyazsdr onun bu, kendine denle yetin!
Onu kendiliinden yapt, yaamaldr,
Her kii onun gibi ac, lgnlk iinde
Geip gidiyor, aklyor tanrsal olan,
Her yana gidip gelen, gizli ve egemen olan,
nsan ellerine brakyor!
O, dmelidir!
MEKADES. Dolu bir ruhtan doan iyiliiyle
lmllere gvendiinden bu ykm
Grmeli miydi?
HERMOKRATES. Evet, Nemesis'in gelmesini bile
ister o,
Byk szler sylemek geer iinden,
Ar duru bir yaam ktlemek,
Derinliin altnn gn na karmak,
Kullanmak ister, ilkin onu ykacak
Bir gerekseyi olarak lmllere verilmeyen.
Yoksa daha nceden artm m onu?
Yetkin bir ruhu mu var ulus iinde?
Yabanlam onun gibi ince yapl olan!
Bu her nesneyi bildirici iyi adam nasl da
Her ii kendi gcyle yapan biri olmu!
Deimi, ne de atak olmu
Elindeki bir oyun gibi sayg duyard
Tanrlara da, insanlara da...
MEKADES. Korkun szler ediyorsun, rahip,
Gerek gibi geliyor bana karanlk szn,
Olsun, beni i yapmaya ynelttin, yalnz
Bilmiyorum nerde bunu yapacak olan.
Byle byk olmay isteyen biri olsun,
G deildir ii dzene koymak,
Bu i stn gc olann elinden gelir,
Bir byc gibi ynetir yn
Bir bakasym gibi geliyor bana, Hermokrates...
HERMOKRATES. Gszdr senin bycn, ocuk
gibi, yeniktir,
Geri bizi hazrlam olmas gerekti,
O belli saatte deitiriverdi gszl,
Kendine gveni olan, sessizce ykselen
Bir anlam tayc oldu imdi kendince,
Bir de gc olayd, sayg duymazd,
zlr, yalnz kendi dn grr,
Yitik yaama dnmeye alrd,
Kendiliinden geveledii tanry arard...
Topla halk bana, yaknaym ondan,
Karg yadr ona, korksunlar nnde
Putlarnn, kovsunlar onu le,
Bir daha dnp ykm veremez bana,
Orada ona en ok bunun yaktn
Bildirin, lmllere de...
MEKADES. Neden, suluyorsun onu?
HERMOKRATES. Sana sylenen szler
Yeterlidir...
MEKADES. Bu clz yaknla m istersin
Halkn onu znden atmasn?
HERMOKRATES. Her yaknmann zamannda bir
gc var,
Bu g de pek nemsiz deil hani.
MEKADES. Evet, onun lmnden de yaknyorsun
Halk nnde, oysa etkisi de olmuyor.
HERMOKRATES. Bu yeter! Apak bir gerei
Gizliyorlar samaya inananlar.
Bu grlmedik bir alaklk olmal,
Gz nne getirmeliler onu, clzlar
Kmldatan...
MEKADES. Gnlleri bal ona, byle kolayca
Balayp ynetemezsin o gnl. Seviyorlar onu!
HERMOKRATES. Onu mu seviyorlar? Evet. Onun
ieklenip ldadndan beri ----
------ Tadn karyorlar.
Ne yapabilirler onunla artk,
O kurumu, le dnm? yok onda,
Yararlanacak bir yn kalmad, ksald
Gnleri, ekin vermez oldu tarla,
Braklm, rmaklar akyor, stnden
Yolumuz geiyor geliigzel.
MEKADES. Kkrt onu! Kkrt onu! Bak!
HERMOKRATES. Ummuyorum onun katlanc
olduunu.
MEKADES. Byle ele geirecek onlar katlanc!
HERMOKRATES. Az da deil pek!
MEKADES. Hi de dikkat etmiyorsun, kendini de
Beni de, onu da, her nesneyi de yok edeceksin.
HERMOKRATES. lmllerin de kaplmasna,
utanmasna
Kar sayg duymuyorum gerekten!
Onlar tanr olmak, tanrlar gibi
Kutlanmak isterler, srer bu bir zaman!
Kayglanyor musun ey katlanc
Ac ekenin onlar kazanmak isteyiine?
Ykselecek lgnlara kar,
Onun ac ekiinde tanyacaklar
Kandrcln arn, ona kar
kretmede kat yrekli olacaklar,
Tapnlan da gsz biridir geri,
Neden onlarla kart kacak
Ortaya dosdoru...
MEKADES. Bu olayn dnda kalmak isterdim,
toyun!
HERMOKRATES. Bana gven, ekinme, gerekirse.
MEKADES. Gelirse oraya, bir aranver
Sen akn Ruh! Yitirdin her nesneyi.
HERMOKRATES. Brak onu! gitsin! (kisi de kar.)
kinci Sahne
Empedokles.
EMPEDOKLES. Sokuldun yava yava sessiz
dnyama,
Buldun beni orda karanlk sofamda,
Sen ey gnlde! Umutsuz deil geliin,
Uzaktan gsterdin etkini yeryznde,
Anladm dnn iyice, gzel gn!
Benim size olan gvenlerim, sizin,
Ycelerin hzla alan glerine! -
Gene yaknmdasnz benim, siz ey mutlular,
Eskisi gibi, siz korumun yanlmaz aalar!
Siz dinlenin, sen de by, gn gn
irin klar gk kaynaklarndan
Bu ayrlanlar, ekmi dlleyici hava
Yaam kvlcmlarn iek aanlara!
Ey itenli doa! Gzlerimin nndesin,
Tanr msn gnldeini, yce sevgiliyi,
Tanmazsn beni de, bir diri trknn
Sevinle akan adak kan gibi sana
Getirdii toyunu da?
Kutlu aalarn yannda,
Yerin damarlarndan kan sularn
Topland yerde, susuzlarn
Kzgn gnde serinledii - iimde bile,
Evet iimde, siz yaamn kaynaklar,
Akn evrenin derinliinden birlikte,
Susayanlar geldi bana - nedir durum?
Gveniyor mu? Yalnz mym bsbtn?
Gndzn bile gece mi darda?
Yce kii bir lml gz grd,
Kr edilen eliyle deiniyor drt bir yana,
---- Onun boyuna
lerlemesi gerek imdi, uzunboylu martlan,
O btn dirilerle mutlu olan!
Sizin yaamnz ah! Mutlu gzel ada,
Bir evren, bir de onlarn grkemli, tanrsal
Gleriyle bir gnl gibi duyulan da!
Yoksa ruhunda brakp gitme toplumdan
Kovulma yargs m veriyor? Gnldesiz mi o,
O tanrlar gnldei? Onun yokluunda
Gecesinde yaylr boyuna elimsizler gibi
Katlanlmaza katlanarak korkun
Tartarus'ta gn gn dlenler.
Ne oldu, aa indin de? Hi mi? Haa!
Bana brakmalsnz birini! lgn,
Sen de ylesin, de dalyorsun, sen de
Bir clz olaydn. Bir kez daha! Bir kez
Daha benim iin dirilmeli o, onu isterim!
Karg yada ba! Aldan bakalm,
Ey alak gnll, senin iin bir nesne
kmaz gsten! Kendim iin yaymak
stediim nesne kendi alevimden kmal!
Sen kvan duymalsn, yoksul ruh,
Tutsak ruh! Kendini zgr, varlkl,
Byk olarak sezmelisin evreninde! -
Yazk! Tek bana! Tek bana! Tek bana!
Bulamayacam sizi,
Tanrlarm benim,
Bir daha dnmeyeceim,
Senin yaamna, ey doa!
Senin karglanann! Yazk!
Ben seninkine bile sayg gstermedim mi,
Seninkidir beni stn gren,
Sen scak kanatlarla kuatarak
Beni uykuda kurtarmadn m,
Ey ince kii,
lgnlarn iinden? Onu
Esirgeyerek, yzne glerek Nektarnla
Besledin, onu iti geliti,
iek at, g kazand, esridi,
imdi de alaya alyor seni cezasz - ey tin,
Beni byk klan tin! Senin beylerin
Kendindedir, yal Saturnus'un var!
Yeni bir Jpiter karlm senden,
Daha clz, yalnz daha atlgan...
Kt azlar yerebiliyor seni ancak.
Bir alc yok mu, boyuna ruhuna
Yergi, karg yadrmam m gerek?
Tek bama kalmam m gerek? yle mi?

nc Sahne
Pausanias. Empedokles.
EMPEDOKLES. Seziyorum gnn batn,
ey gnlde!
Benim iin ortalk kararp souyacak!
Geriye, ey sevgili! Dinlenmeye gidi
Mutlu uykudan seni uyanm, ava doymu
Bir kuun ban ieri ekiinden
Baka deil benim iin!
Brak benden yaknmay! Brak!
------------------------------
PAUSANIAS. ---- Anlamadm dediini.
ok yabanc geldin bana,
Empedoklesim! Tanmyor musun beni?
Tanmyor muyum seni yoksa,
Sen grkemli kii? Byle bir masal
Olabiliyor musun ey soylu yz,
Boyun edirebiliyor mu ac
Yeryznde gn gzdelerine?
Sen yle deil misin? Bak! Biz toptan
krediyoruz sana, byle altn bir
Sevin iinde, kendi ulusu arasnda
Kimse yoktu senin gibi gl...
EMPEDOKLES. Sayg duyuyorlar m bana? Syle
onlara,
Braksnlar artk, yakmyor bu ss
Kara alnma, hani solar
Yeil yapraklar bile gvdeden
Kopup dklnce!
PAUSANIAS. Daha ayaktasn, taze sular szyor
Kklerine, soluk alyor yavatan,
Geici deil yle senin doruun.
Tanr gleri beslemiyor mu seni?
EMPEDOKLES. Genlik an andryorsun bana,
Ey sevgili!
PAUSANIAS. Yaam ortasnda daha gzel geliyor
bana.
EMPEDOKLES. Seve seve bakyor, o gmek
isteyince
Hzla yitip gidici olanlarn gzleri
Geriye, bir kez daha
kredenlere, ite o a!
Sevgi beenciniz uyandrd bende
Tanrlarn verdii ruhu Endymion gibi,
Bir ocuksu uykuda alverdi
Sezdi boyuna gen kalan, dipdiri,
Yaamn byk yceuslarn.
Ey gzel gne! retmedi bana insanlar,
Benim kutlu yreim lmszce severek
Kar kard beni lmszle,
Sana! Bulamadm tanrsal olan,
Ey durgun k! Kendi gnmde
nem vermiyorsun yaama, kaygsz,
Sevinli, mutlusun stelik!
El ekiyorsun bu altn bolluktan,
Ben de uygun grdm bunu
Bu iyi can seve seve.
lmllere, korkusuz ald gnlm,
Senin gibi, ar bal topraa,
Alnyazsyla olana, ah! Ona bal
Kalmak iin vgler dzdm, bir genlik
Sevinci iinde sonuna dein ona
Adamak iin yaamm.
Syledim ona bir mutlu saatte,
Byle baladm ar lm ban ona.
Sonra baka hrt duyuldu korulukta,
nceden inceden nlad onun da kaynaklar,
Onun sevgi ieklerini verdiler bana,
iek dallaryla
epeevre sardlar bam. -
PAUSANIAS. Ah, byle genlik! Dnden doan
Bir parlt var gzlerinde
Ac ekenin gene.
EMPEDOKLES. Btn kvanlarn, ey yeryz!
Senin gibi gerek, scak dolu, sevgiden,
Yorgunluktan dolay olgun, bana
Verdin onlar btn.
Sessiz da doruunda oturduumda,
aarak insanlarn deien lgnln
Dndmde derinden, kaplrdm
Dnmlerine senin, daha yakndan
Kmserdim kendi solup sararlarm...
Sonra soluk ald gk, senin gibi
Ondu sevgiden yaral gnlm,
Yksek maviliin iinde alev bulutlar
Gibi zlm kayglar, arndm...
PAUSANIAS. Ey gklerin olu!
EMPEDOKLES. Evet bendim o! Anlataym,
Ben yoksul! Bir kez daha istedim
Ruha seslenmeyi,
Ben, senin yceus gcnn yaptym,
Senin grkemli idanm ey doa!
Ben de, dilsiz, l gibi sessiz gnl
Yanklar uyandrr btn seslerinden!
Gene o muyum ben? Ey yaam!
nlyor mu sesin, btn kanatl ezgilerin,
Duydun mu eski sesini, byk doa?
Ah! Ben, ben yapayalnz, yaamadm m
Bu kutlu yeryzyle, bu kla, ruhun
Ayrlmad seninle ey baba gk!
Btn dirilerle ey tanr gnldei,
Gerekten Olympos'ta?
Ben kovulmuum, ben yapayalnz kii,
Ac ekmektir benim gnyoldam, uykudam.
Bende bulunmaz ba, git.
Git! Sorma git! D m gryorum sanrsn?
Ey bak bana, ama
Sen iyi kii, benim aa indiime,
Ben gklerin ocuu, onlarn
ok mutlu olmalarna,
zel bir karg letiine...
PAUSANIAS. Yazk! Byle konuma m olur! Sen
misin?
Dayanamam! Senin beni, cann zmen gerekmez.
Kt bir belirti gibi geliyor bana
Byle boyuna sevinli olan ruh,
Gl varln bulutlarla rtnmesi...
EMPEDOKLES. Brak kaygy, ey sevgili!
Ne yapt size, bu ar duru kii,
Neden bylesine karartld ruhu?
Siz lm tanrlar! Yok mudur bir yerde
zel ii lmllerin, ulamaz m korku
Onlarn yreine, gllerin gsnde
Egemen olmaz m sonsuz alnyazs?
Brak znty, yrt erkini,
Sen gene eski sensin,
Yapabilirsin daha ounu bile,
Bir bak sevgime benim, kimsin,
Senin olan dn, yaa!
EMPEDOKLES. Bilmezsin beni de, kendini de,
lm, yaam da...
PAUSANIAS. lm, onu bilirim az ok,
Evet, var olmay dndm biraz.
EMPEDOKLES. lmdr yalnz olmak, tanrsz
olmak!
PAUSANIAS. Brak onu, bilirim seni, eylemlerinde
Tanmm seni, kendi erki iinde
rendim ruhunu da, evrenini de,
Kutlu bir anda
Bir szn senin
Pek ok yllk dirim vermise bana,
O gnden balam demektir
Genlik iin byk bir a.
Orman hrdaynca uzaktan
Yuvay dnen cana yakn geyikler gibi
arpard yreim ok kez,
Sen sz edersen eski evren mutluluundan,
yi gnleri bilirsen ak demektir
Btn alnyazs sana koymaz msn
Gelecein byk izgilerini gznn,
Gvenli baknn nne, eksik bir yeyi
Btnde dzene koyan sanat gibi?
Tanmaz msn glerini doann,
Sen onlar sessiz egemenliin altnda
Gvenle, bir lml olmadan
Nasl ynetirsin istediin gibi?
EMPEDOKLES. Doru! Biliyorum hepsini, hepsine
egemen
Olabilirim, elimdeki bir yapt bildiim
Gibi iyice, ruhlarn Beyinin diriyi
Ynettii gibi ynetirim onlar gnlmce...
Benimdir evren, btn erkler
Uyruumdur benim, iimi grrler, ----
---- Benim uam olmu
Bir Beyi gerekseyen doa,
Benden alddr ancak onun n.
Ne olurdu gk, deniz, adalar,
Yldzlar, insanlarn gzleri nndeki
Btn nesneler, ne olurdu evet,
Bu l telli alg, ben ona ses, dil,
Can vermeseydim? Tanrlar,
Onlarn ruhu ben bildirmeyince ne ki.
Haa! Syle, ben kimim yleyse?
PAUSANIAS. Elen bu elimsizlik iinde kendinle
de,
nsann alml kld her nesneyle de, -
Sizin etkiniz, sznz krar gsmde
Gcm, korkutur beni, vur aa ne varsa!
Hn duyuyorum sevdiine de, sana
E olmasn istediine de,
Bakadr istediin senin, yetinmezsin
Namusunla sen, kalmak istemezsin,
Peki gp gitmek mi dilein?
EMPEDOKLES. Susuz kii!
PAUSANIAS. Kendine kendinden mi yaknyorsun?
EMPEDOKLES. (Sessizce.) grmelidir insan,
Dnen insan gelierek
Srdrmeli yaam, ilerlemeli kendince...
Daha byk bir anlamla dolu,
Bsbtn durgun bir g kuatr
Sezen kiiyi, ite o dnr,
Byk doay...
nsan aar ruhunu doann,
Bir ilgi duyar iinde, bir umut
Tar insan. Kk salp derinden uyanr
Gl bir tutku iinde...
ok iler gelir elinden,
Almldr insann sz, gezer evreni
Tutar avcunda...

EMPEDOKLES ETNA'DA
(Taslak)

ETNA
1
Empedokles.
2
Empedokles. Pausanias.
Ayrlk.
3
Empedokles. Yal Adam.
yksn anlat.
BLGE
Kukulanyorum bu adamdan, tanrlardan ----
Neden gcenirsin zamana, beni dourana,
Beni ortaya karan ilkeye?
EMPEDOKLES.
(Gider.)
ren anlamay, yolu, byle olmay ----
PAUSANIAS. RAHP.
Bu onun aratrmaya balamas iin elverili bir durumdur. Empedokles ile halkn aras
aldktan sonraki durumun kukululuu, Empedokles'in stnln ekemeyi yznden halkn
bu srgn konusunda konumas iin ar admlar atld. mdi halk onun yokluunu duyar
grnd, onun byk varlndan, Empedokles ile halk balayan gizli badan yoksun kald.
Allmam kkl kurulular, bu iki yanl acnmalk belirlenimin duygusu onu gerekten
pimanla srkledi. Halkn Empedokles iin verilen srgnden doan kvanszlnn yarat
ilk grlt srasnda Empedokles geri arlmay kendiliinden istedi. Durum byle srp s
gidemez, Empedokles bu i gece gndz olmaz, der. Bundan baka bu kendini bilen adam
lmlnn alnyazsn aratrd. Bu yzden gene yaamak istiyor. Pausanias.
YALI. KRAL.
Yal. lksel dnceye dalarak.
Kral. Yiite dnceye dalarak.
ULAK. YALI.
Kardei krala yakarr ----
Kral, ar basarak onaylar onu.
Ancak t istemez, kardeiyle kendisi arasnda bir arac da istemez. Yal gitme gereini
duyar:
Artk gideyim, arac istemem.
Bu adam da gider.
Kraln tek bana sylevi. Alnyazs ocuunun comas.
EMPEDOKLES LE KRAL.
Empedokles: Benimdir bu yre ----
Brakn alcy ----
-------- uslu adam.
Empedokles: Bir ana emzirmi bizi.
Kral: Ne gnden beri?
Empedokles: Kim sayabilir yllar.. oysa...
znellerden nesnellere gei.
Kral gitmek ister, halkn yaklamakta olduunu bildiren ulak onu karlar. Bir sarsl ii
mutluluk trksn syler. Sonra kzgnlkla karya geer... Silahlananlarn gizlenmelerin
buyurur, verilecek ilk belirtiyle... Sonunda ona kz kardeiyle Pausanias'n gelii bild
irilir.
KIZKARDE. PAUSANIAS.
Kzkarde salt lkc. Empedokles'i arar.
Pausanias.
Empedokles salt lkc.
Kzkarde kral sorar, ikisinin balanmasn ister.
Halktan sz eder:
Empedokles'in geri gelmesi iin yakarr.
Yara - unutulmuluk.
EMPEDOKLES.
Yiite lkc...
Gemi artk ne varsa.
Pausanias bouna bakt halkn elilerine. Kz karde bu giditen Empedokles ile aralarnda
bozuma olan kukulu yndan, iki karde arasnda balayan bozumadan korktu...
Empedokles sessiz durdu, onlar avuttu. Bu akam olacak, dedi; serin yeller esecek,
sevgi
ulaklar, gklerin ykseklerinden gnldee inenler, gnein olu akam trksn syler,
sesler karr ----
HALK ELS.
Onu kendi gerek biimi iinde buldular, onun onlar grd gibi onlar da onda yansyordu.
Onun lm, sevgisi, itenliidir. Ona ruhuyla ne denli yakn gelirse, kendini onlarn iin
ylesine ok grr, bylece o znde egemen olan bir duyu iinde glenir...
Yeni dramn ortaya konan sahneleri.
KLER.
Empedokles.
Pausanias - Empedokles'in gnldei.
Manes - bir Msrl.
Strato - Agrigento beyi.
Empedokles'in kz kardei.
Panthes - kz.
Arkadalar, Agrigentolular korosu.

BRNC PERDE

Birinci Sahne
Empedokles.
EMPEDOKLES. (Uykudan uyanarak.)
Uzun bulutlar ynndan ardm sizi
Bu yreye, siz le nlar denenleri,
Siz pek olgunlaanlar, sizde tandm
Yeni bir yaama gcn ben.
Yoksa bambakadr durum!
nsan znts gitmi artk!
Kanatlanyorum, mutluyum
Kolay ykseleceim oradan, yeterince kvanl,
Alml, varlklym oturduum yerde,
Alev sarann dudana dek ruhla
Dolduu yerde, onun derdii ieklerle
elenk taklm bana, Etna babann
Gnlde sevinciyle verdii...
imdi yeralt frtnas, her gnk gibi,
Yakn bir yldrmn bulutlar konanda
Uarsa, kvanca doru alr benim de gnlm.
Kartallarla sylerim doa trksn burda.
Dnmedi yabanda bana baka
Bir yaamn iek iek aldn,
Yererek bizim ilden dolay kt bana,
Benim yce kardeim. Ah! Bilmiyor,
Ba hazrlayan uslu kii,
nsanlk bandan zlm, odur beni
zgrce aklayan, zgrce, bir gk melei gibi,
Bu yzden nemi vard bu yzden yapld!
Bu yzden yermekle, kargla silahland halk,
Benim halkmd, benim ruhuma kar,
Bana saldrd, bouna deildi
Kulaklarmda nlay ok sesli
Kahkahalarn, evet alayarak gitti yoluna
Sofu d, zevzek... ller yargcnn yannda
yi i grmm! Yararlyd sala, au
yiletmi sayrlar, bir sulu ceza verdi
tekilere. ok yazklar ilemiim genlikte,
nsanlar insanca sevmedi, i grd,
Bir su gibi, ate daha krce i gryor hani...
nsanca bir i yapmadlar bana, bu yzden
Ktlk ettiler yzme kar,
Senin gibi tuttular beni de,
Her neyse katlanan doa! Sendeyim,
imdi sendeyim, ldyor aramzda
Eski sevgi yeniden, seninle benim.
aryor yakna, daha yakna ekiyorsun,
Beni, unutulmuluk - mutlu bir seren gibi
Kydan ayrlmm, yaam dalgas
---- Sarar beni kendiliinden,
Bu en ok dalgal olan, aarsa bana
Kollarn, ey ana, budur istediim de,
Kandm da benim. Yoksa korku
Salar bakas, ls mdr bu anann,
Ey sen, ok iyi bildiim, sen
Byleyen korkun alev! Ne de sessiz
Durursun urda burda, ne de korkarsn,
Kaarsn sen, ey dirinin ruhu...
Benim iin diri, apak olacaksn.
Gizlemiyorsun benden, bana bal ruh
ok deil! Sen bilirsin kendini, bilinmez
Deilsin bence de ----
Prl prl olacak bence, korkmuyorum.
lmek istiyorum ben de, hakkmdr.
Haa! Tanrlar! Ne soy kaplam yzm
epeevre tan kzll, oysa aada
Eski fke kudurmu bile daha nceden!
Siz aa, aa yaknan dnceler!
Senin gerein yok bana, ey zentili gnl,
Burada bir dnce yok artk.
Tanr sesleniyor -
(Pausanias'n orada olduunu anlar.)
Kurtarmalym bu erkiinin
Gvendiini, benim yolum onun deil...
kinci Sahne
Pausanias. Empedokles.
PAUSANIAS. Ey gezginim, sevinle uyanm
grnyorsun!
EMPEDOKLES. Ey sevgili, bouna bakmamsn
Geriye dnp yeni anayurda.
Yabandan iyilik gryorum artk,
Sen de beenirsin soylu tepeyi...
---- Bizim Etna'y.
PAUSANIAS. Onlar bizi srdler, seni de,
Seni, ey iyi insan! Yerdiler, inan bana,
oktandr dokunmadn onlara,
Yrekten girdi dlerine, gecelerine
Umutsuzlua denlerin, prl prl k...
Bitirmek istiyorlar yolu imdi sessiz,
Usuz bucaksz bir rmakta,
Yrngesine koymak istiyorlar gemilerini,
Bulut da yldz gizliyor hani bu sra!
yi biliyordum bunu, sen ey tanrsal!
Senden kayor, bakasna, atlan ok.
Ykm vermiyor bir bycnn deneindeki
Eitilmi ylan gibi, oynuyor evrende
oktandr ardnca srdn gvensiz yn,
Gnlnle kuattn, ey seven kii!
mdi! Brak onlar! Biimsizlik isteyen,
Iktan kaan, durduklar yerde salnanlar,
Her nesneye kaplan, koup yorulan,
Her nesneden tedirgin olan, yangn karacak
Sndrnceye dein, biz sessiz otururuz burda!
EMPEDOKLES. Evet biz burda rahatz! Burada
alyor
Alabildiine kutlu eler nmzde.
Yorulmayanlar deviniyor boyuna sevinle
Kendi gleri iinde evremizde.
Kendi gvenli kysnda uyanyor, susuyor
Yal deniz, onun rmandan
Bir nlay ykseliyor, doa dalgalanyor,
Uulduyor oylum oylum aada yeil orman,
Yukarda k, gk dindiriyor ruhu,
Daha gizemli bir istei.
Evet, oul! Biz burada rahatz.
PAUSANIAS. Burda kal
Bu tepede, yaa kendi evreninde.
Ben sana bakar, yardm ederim, gerekince.
EMPEDOKLES. ok az gerekseme olur ben seve
seve
sterim gz kulak olmay bundan sonra...
PAUSANIAS. Evet, ey sevgili! Daha nceden
Dndm sence gerekli olan az ok.
Sen bu plak yerde, scak gnete
yi uyuyabilirsin yle dnmtm,
Bir yumuak yer, serin gece
Gvenli bir sofada daha iyi olacakt.
Burdayz biz de, her nesneden kuku
Duyanlar, bakalarnn oturma yerlerine
ok yakn olanlar.
Senden istemedim uzak kalmay uzunboylu,
Bu yzden ivetledim, buldum da, mutluyum,
Seninle benim iin yaplm bir rahat ev,
Meelerle evrili, sarp bir kaya,
Orada dan koyu sessizliinde,
Yaknnda fkrr bir pnar, yeillik
Verir evreye gzel bitkiler bolluu,
Otlarla, yapraklarla dolmu rmak yata.
Brakr seni kendi bana, dokunmaz bile,
yle sessiz, yle derin bir yer oras,
Derin derin dnr, dalarsn uykuya.
Kutludur o maara bana da, sana da...
Gel, bak, syleme, ben gerekte
Sana yaramam, kimin iine yaradm ki?
EMPEDOKLES. Sen iyi yararsn ie...
PAUSANIAS. Nasl yapabilirdim bunu?
EMPEDOKLES. Ah, sen ok gnlde
Bir kimsesin, sen aptal bir ocuksun...
PAUSANIAS. Doru diyorsun, ben doduum
kimseden
Daha uslu olmay bilmiyorum.
EMPEDOKLES. Buna gvenin var m?
PAUSANIAS. Neden olmasn?
Neden yleyse uzattn bana ellerini,
Sen, iyi insan, ben bir ksz gibiyken,
Yiitlerden yoksun kyda bana
Bir koruyucu tanr ararken zlp
Aldandnda? Ey soylu k neden sessiz
Bir yolda yanlmayan bir gzle
Gnammda aydnlatmtn beni.
Ben deiip senin olaldan beri,
Daha yaklaal sana, seninle
Babaa kalal, daha kvanl,
Daha zgr oluyor ruhum...
EMPEDOKLES. Etme bunun szn!
PAUSANIAS. Nedir o? Neden? Ey gnlden bal
adam
Neden yanltr seni bir gnldee sz?
EMPEDOKLES. Anlatma artk beendiini, brak,
Benim iin olan olmu, bitmi.
PAUSANIAS. Senin iin olan biteni biliyorum,
Ben de, sen de, ikimiz de kaldk.
EMPEDOKLES. Baka bir konudan sz et, olum!
PAUSANIAS. Baka ne gelir elimden?
EMPEDOKLES. Bana bir bak saplamadnz m
Bu anyla?.. mdi ap kalyorsunuz,
Gzmn nne gelip bana soru soruyorsunuz...
Hayr! Sen susuzsun, ey oul
Ben byle yanma sokulana katlanamam...
PAUSANIAS. Bana m, bana m atyorsun?
Kendini dn, bana bak, o sensin,
Ver bana az ok yoksun kalabileceimi,
Sende ruhun varlkll yznden olan,
Varlkl gnlden iyi bir sz ver bana gene.
EMPEDOKLES. Anlamyor musun beni de?
Uzakla! Syledim onu sana, syledim
O gzel deil, ne skarsn canm
Byle sorulmayan ilerle, boyuna
Baka bir nesne bilmediinden
Bir konuyla ynelirsin bana.
yi bilmelisin unu: Sana bal deilim,
Sen de bana deilsin, yollarmz da ayr,
Benim iin baka yerde ayor iekler,
Benim dndm, bugnden deil,
Doduumda belirlenmitir...
Bir bak, yap yapacan! Dalm bir olan,
Sevgi lmyor tomurcuu iinde,
Her yerde zgr bir sevinle
Dal dal ayrlyor yaamn yksek aac.
Zamancl bir ballk kalmyor yle...
Ayrlmamz gerek, ocuk! Duraksama,
Yalnz alnyazm da brakma bana.
O, bak! Parlyor topran imi grnm,
Tanrsal, sence gerek olan, genlik!
Uulduyor, btn lkelerde kmldyor,
Deiiyor, gen bir de kolay, sofuca
Bir arballkla oynanan evik oyun,
Bununla kvandrr lmller ruhu
Eski atay... Git, dola sarslmadan.
nsanca git, dn benim akammda.
Yakyor bana bu sessiz sofa, bu
Yksekte kurulu geni yer,
Dinlenmem gerek, iyice, pek yava kmldar
Hzl bir oyunda lmllerin eli aya,
Bana kalrsa ben genlik kvanc iinde
Bir en trk sylemiim o sra,
Kopmu algnn ince teli bile.
Sarm beni ezgiler!.. O da bir akayd!
ocuka kalkmtn ona zenmeye.
Yumuak bir yank nlar iimde...
Anlalmaz da...
mdi yalnz sizi duyuyorum, tanr sesleri!
PAUSANIAS. Nerdesin?
Gremiyorum seni, ac geliyor bana
Sylediin, ne varsa bir bilmece dersin.
Ne yaptm ne ettim sana, beni
Byle yeriyorsun gnlnn uyarnca,
Yoksa gnln ad bilinmeyen birinden,
Ya da sonuncudan zlmek iin
Seviniyor, didiniyor mu? Ummazdm bunu,
nsan konutlarndan srlm birinden
rkerek korkun gecede birlikte gezineceimizi.
te bu yzden, ey sevgili, burda yoktum
Gzyan gkten yamur yaarcasna
Yznden boaldnda, baktm yzne,
Sen glmseyerek scak bir le gneinde
Glgesiz kumsalda kuruturken
Kaba saba kle giysilerini bir yaban gibi
Arada bir izler brakrken kannla
plak bir attan kayal yola dnce...
Ah! Bunun iin brakmadm evimi
ektim stme ulusun, babann kargn,
Sen beni dinlemek iin oturmak istediin
Yerde, attn kullanlm bir kap gibi!
Uzaa m gideceksin? Nereye? Nereye?
Seninle geleceim, duramam, senin gibi,
Doann gleriyle iten bir anlamada,
Senin gibi benim de ak deil geleceim,
Sevinli tanrlar gecesinde kanadn
Uurur ruhumu da, korkmaz artk
O pek gzel tatl su kefali boyuna,
Evet ben de clz biri olurdum, clz evet,
Oysa seviyorum seni, glym senin gibi.
Tanrsal Herakles'in yannda
Ykselirsin sen de, aadaki gllere,
Uzlatrmak iin titanlar, oradan, tepeden,
nersin usuz bucaksz bir oyluma,
Gze alrsn atlmay uurum kutluluuna,
Gn nda yer yreinin direne direne
Gizlendii yere, syler zntlerini sana
Karanlk ana - evet sen gecenin,
Gn olu! Ardndan geliyorum senin!
EMPEDOKLES. Kal artk!
PAUSANIAS. Nasl dnrsn bunu?
EMPEDOKLES. Sen verdin bana kendini,
Benimsin artk, sorma daha!
PAUSANIAS. Olsun!
EMPEDOKLES. Syler misin bir kez daha, oul?
Bana
Kann da cann da verir misin boyuna?
PAUSANIAS. Byle bo bir sz sylemisem sana
Bunu uykuyla uyanklk arasnda demiim.
Ey inanmayan kii! Gene sylyorum onu:
O da, bu da bugn olmaz artk,
Dodum ben, bu kesinlemitir...
EMPEDOKLES. Pausanias denen adam deilim ben,
Yllara bal deil kalm benim.
Bir k ancak, birden geip gidecek.
Sazn telinde bir ses...
PAUSANIAS. Byle nlyor sesler,
Byle yitip gidiyorlar havada!
Sevimli bir yank douyor onlardan.
Artk arama beni uzun uzadya, brak,
Bala bana, u benim olan n!
Acn m yok ekecek, yeterince?
Nasl istersin beni yermeyi daha?
EMPEDOKLES. Ey her nesneye ba koyan gnl!
nceden
Bu, seve seve, vermi bana altn genlii.
Ben de! Ey gk, ey yeryz! Bak daha
Yakndasn, bu ara geti saat,
Gldn yzme, sen gzlerimin sevinci!
Eskisi gibi durum, benimdin eskiden de,
Kucamdasn lgarladm bir nesne gibi,
Aldatt beni gzel d bir daha.
Evet! Ne grkemli olurdu lm ateine
Kolkola gideydi tek bana yaayan
Bir kimsenin yerine, bir gnn sonunda
Mutlu bir ift, seve seve alrdm sevdiimi
Burda, btn kaynaklarn soylu bir rman
Al, kutlu gecenin akan adak ikisi gibi.
Tek tek gitmemiz daha iyi yolumuzda
Tanrnn her kiiye ayrd gibi.
Suu yok bunun, ykm gelmez ondan,
Dorudur, iyidir nerde olsa
nsan duygusuyla ilgilidir...
Sonra... Yalnz kalnca adam
Daha kolayca tar ykn bile
Gitmesi gereken yere.
Byle yetiir ormann meeleri de
Bilmez kimse, ylesine yaldrlar.
PAUSANIAS. Ne istersen yap! Diretmeyeceim.
Doru olduunu sylyorsun bana,
Dorudur bence de, sevilesi son szn.
Gideyim artk! Tedirgin etmem seni,
lerde, sen de iyi dnyorsun,
Evet, sessizlik iyi gelmez gnlme.
EMPEDOKLES. Ey sevgili, kzmyorsun ya?
PAUSANIAS. Sana m? Sana m?
EMPEDOKLES. yleyse ne o? Evet! Biliyor musun
nereye?
PAUSANIAS. Buyur, bastne!
EMPEDOKLES. O benim buyruumdu
Pausanias! Empedokles son buldu.
PAUSANIAS. Babam benim! t ver bana!
EMPEDOKLES. Birazn sylemeliydim,
Nedense sz amadm ondan sana,
Yoksa bo konuma, anlamsz sz
Sylemek istemez dil besbelli.
Bak! Pek sevgili kii! Benim iin baka
Trls daha kolaydr, daha geni
Soluk alrm, yksek Etna'nn kar gibi
Orada gne nda snan, parlayan,
Eriyip tepeden yuvarlanan...
Fkran sularn zerinde ieklenip
Dnyor ris'in sessiz yay (*)
Byle dalgalanyor, akyor gnlmden.
Bir arlk ktke kyor, ayor
Prl prl yaam, gksel olan.
Gezin yiite ey oul! Veriyor,
pckle szveriler konduruyorum alnna,
Gn ayor talya tepelerinde, orda,
Romallar lkesi, eylemler yurdu, gz krpyor,
Kk salacaksn orda, savalar yolunda
Erkiilerle mutlu mutlu karlatn yerde.
Oras, kahramanlar yeri! Sen Tarento!
Siz karde sofalar, eskiden Platonumla
Ik iip gittiim yerler benim,
Biz genlere yln, her gnn
Kutlu okulda boyuna yeni grnd yer.
Git gr onu da, ey oul, selam et benden,
Eski gnldee, onun yurdunda,
iekli Illissus'da bir rmak var, durduu yerde.
Git, baka kylara, daha gvenli yerlere,
Burda sklacak iin besbelli,
Sor Msr'daki kardeleri.
Duyarsn Urania'nn arbal algsndan
Orada seslerin deimelerini.
Orda aarlar sana alnyazs betiini...
Git! Korkma! Her nesne dnecek kaynana,
nceden olup bitendir ortaya kmas gereken.
(Pausanias gider.)
nc Sahne
Yal (Manes). Empedokles.
YALI. mdi! Duraklama! Dnme uzun uzadya.
Geti! Geti! Duruluyor ortalk,
Dalp alyor grnt!
EMPEDOKLES. Ne? Nereden?
Kimsin sen, be adam?
YALI. Bu kkten yoksul birisi,
Senin gibi bir lml o da,
Zamannda gnderildi sana
Gn gzdesine, gk hnc,
Tanr fkesi denen, babo olmayan.
EMPEDOKLES. Haa! Tanr msn onu?
YALI. Sana birtakmn
Nil'de syledim, uzakta.
EMPEDOKLES. Sen mi? Sen burda msn?
alacak i deil bu! Ben ldkten
Bu yana glgeler douyor yanmda!
YALI. ller konumaz, nerde sorarsan sor.
Senin iin bir sz gerekirse, dinle yalnz!
EMPEDOKLES. Beni aran sesi duymuum
nceden.
YALI, Byle mi konutu seninle? - Syle!
EMPEDOKLES. Neye yarar konuma, ey yabanc?
YALI. Evet, yabancym burda, ocuklar arasnda!
Hepiniz Greksiniz. nceden syledim
ok kez. Sylemek istemiyor musun
Ulusunun iinde ne durumda olduunu?
EMPEDOKLES. Ne sanyorsun beni? Bir kez daha
rdn beni, niye? Gereini syledim.
YALI. Evet oktandr biliyordum onu,
Sana sylemiim, nceden bunu...
EMPEDOKLES. Peki imdi! Ne yapacaksn onunla?
Sen tanrnn aleviyle korkutuyordun beni,
Bilirim o tanry, seve seve veririm kendimi
Ona, kutlu halkm verirsin bana, ey grmez!
YALI. Deitiremem senin bana gelecek olan.
EMPEDOKLES. Buraya grmeye geldin, peki, nasl
olacak?
YALI. akay brak, kutla bayramn,
Sslen, elenk koy bana, frdolay,
Bouna yklmyor adak hayvan,
Birden gelen lm, batanberi byle,
Bilirsin onu iyice, usluca olmayanlar
Sana benzerler, ayrlmadan nce.
Evet, bilirsin, byle olur,
yle dncesiz olman gerekmez bana kar,
Olduun gibi ykl yere, bir szn var,
Dn onu ey esrik:
Ancak bir tek nesne dorudur bu zamanda;
Bir kiiye sylelek verir gnahn karas,
Senden daha byk olamam nasl
Ykselirse yce gne dnce,
Topraktan, yerden, gkten rer de,
yle geliir o da, doar gnden, geceden;
Evren kaynyor evresinde, kkten kmldanan,
Bir lmlnn gsnde devinen,
Yklp yok olan ne varsa,
Sarslm egemenlii an, kraln,
Kurulmu tahtnda kara kara bakar ayaklanmaya.
Gn karard, yldrmlar dyor.
Yukardan gelen yalm tututurur.
Aada direten yabanl bir ekimedir ancak...
Birisi, bir yeni kurtarc yakalyor
Gk nlarn, severek alyor
lml olan, ekiyor gsne,
Ne de yrtc oluyor onda evren atmas.
Uzlatryor insanlarla tanrlar,
Yanyana yayorlar, eskisi gibi, gene.
Ortaya knca, oulun ana-atadan
Grlr daha byk olmad,
Balayamaz ruhu kutlu yaam,
Unutmak onunla, o biricik olanla
lgili ne varsa, ite byle ynetir
an yartanrs, krp datr,
Evet, kendi yapar, ar duru ellerle bunu,
O salt olan iin ortaya kan gerekimi,
Ona mutluluk veren, kendi mutluluu,
Elinde bulunan, ona grkemlilik veren
zden syrlr gene.
Sen o adam msn? O musun? O adam m?
EMPEDOKLES. Ben bu karanlk szle tandm seni,
Her nesneyi bileni! Tanrsn sen de beni...
YALI. Syle, kimsin sen, ben kimim?
EMPEDOKLES. Anar msn gene, durmadan beni,
gelir misin
Benim kt ruhum bana byle saatte?
Neden brakmazsn be adam gideyim
Sessiz sessiz? Gze alyor musun burada
Bana kar direnmeyi, beni kkrtmay,
Kzarak kutlu yola deyim diye?
ocuktum, bilmiyordum, gn nda
Nenin gzme yabanc geldiini,
Bu evrenin olaanst byk biimlenileri
epeevre sarmt gsmde uyuklayan
Toy gnlm kvanl kvanl,
ap ap dinlerdim suyun akn okluk
Grrdm gnein iek iek aln
Sessiz yerin genlik gnnn onda
Tututuunu. Bir trk vard iimde
Il ld tanlaan gnlm dzenlenen
Duada, ben yabanclar, karmzda olanlar,
Doann tanrlarn adlaryla armsam,
Ruh szde, grnmde, mutlu
Bilmecesinde yaamn alm demek bana -
Byle gelimiim sessiz, tekiyse
Hazrd daha nceden. Az bulunur olan,
Su gibi, azgn insan dalgas
arpt gsme, yanlmadan kp
Geldi yoksul halkn sesi kulama...
Bu sra ben sofada susmu dururken
Bir lk koptu kargaalktan gece yars
Yaylp yok oldu geni krlarda,
Bkm yaamaktan, kendi eliyle ykm evini,
Tad kam; braklm tapnan,
Kamsa kardeler, sevgililer hzla
Geip gitmise, baba oulu tanmamsa,
nsan sz anlalmaz olmu demektir,
nsan yasas dalm ---- alevde,
Bir yorum titretti, sard beni,
Benim halkmn len tanrsyd o!
Duydum sesini, baktm sessiz yldzlara
Doru yukar, onun indii yere.
Onu balatmak iin gittim oraya.
Bizim pek gzel gnlerimizdi daha.
Genlemenin sonu varm grnd,
Yumuak davranp altn ana, pek gvenlisine,
Prl prl, gl bir gnamnn, unutmad,
Bende korkun bir znt vard,
Ulustan gelen, bizi smsk balayan...
ok kez halkn teekkr bir elenk
Gibi beni evreleyende, daha yakn geldi
Bana ulusun ruhu, yalnz beni kuatt...
Nerede bir lke lrse ruh seer
Birini son kez, bununla syler son yaam
Dile getiren kuu trksn. (*)
yice kurtardm onu, bilerek yardm ettim.
Olan oldu, lyorum artk
Ben boyuna --------------------
-------- Oo, amn sonu geldi!
Ey tin, bizi ortaya karan, sensin
Aydn gnde, bulutlarda bizi yneten,
Sen, ey k! Evet sen, sen toprak ana!
Rahatm burada, oktandr dzenlenen
Yeni saatimi yneten odur,
Anlmyor artk eskiden olduu gibi,
lmllerin yannda deil dirimi, lmde
Ksa bir mutluluk iinde, buluyorum,
Onunla karlayorum bugn bile,
Odur hazrlayan, o zamann beyi, enlie
Bir belirti olsun diye bir frtnay,
Bana da, kendine de. Bilir misin
Sessizlii iyice? Onu burada bekle
Uykusuz tanrlarn susuunu bilir misin?
Gece yars bizim iin bitirecek iini...
Sen, sylediin gibi bir gnldeiysen
Gk grleten tanrnn, bir duyutaysan onunla,
Tinin onunla bilip gidiyorsa yolu,
Gel benimle, yalnzlktan yaknyorsa
imdi yeryznn gnl,
Bir gnl borcu duyarak eski birlie gkte
Ayor alev kollarn karanlk ana,
imdi kendi iinde gidiverir babu,
Sonra gstermek iin onunla yaknlmz
Deriz ardna kutlu klarn.
Sen, uzakta kalmay kurarsan seve seve
Yapmamam gereken nedir senin iin?
Senin iin malvarl gerekli deilse
Neden alr, sknt verirsin onunla bana?
Size, ey yceuslar size!
Bana yakn olan size, uza grenlere,
Teekkrler ederim, giritim bu ie artk,
Sizsiniz onu bana veren,
Bitecek burada aclarn uzun says,
Kurtulup baka bir grevden
zgr lm iinde tanrsal yasaya gre!
Senin iin bir yasak yemitir o! Brak
Git, gelemezsin ardmdan, dn geri!
YALI. Ey zavall, tututurmu cann ac!
EMPEDOKLES. Neden saaltmaya alrsn,
yetmez gcn?
YALI. Bizimle ilgisi ne? Gryor musun aka?
EMPEDOKLES. Syle bana, sen her nesneyi gren!
YALI. Bizi sessiz brak oul, renmeye bak.
EMPEDOKLES. Sen rettin bana, bugn de benden
ren.
YALI. Bana her nesneyi sylemedin mi?
EMPEDOKLES. Hayr!
YALI. imdi nereye?
EMPEDOKLES. imdilik gitmiyorum, ey koca
adam!
Bu yeil, iyi yeryznden
Sevin duymadan geemez gzlerim,
Teekkrler ederim geen zamana,
Genliimin gnldelerine,
Bana kap snan kardein, uzakta
Hellas'n mutlu kentlerindeki tanlarna,
Byle olmalyd, brak beni artk,
Gn batanda grrsn beni gene...