SECME �llRLER

PAUL ELUARD
YAZKO
Tiirlcocag1 Cad. 11, Kat : 2
5227845

A. Kadir'in yenile!ltirme ve �virileri :

BUGVNVN, DiLiYLE MEVLANA I 7. bainm
BUGVNVN DiLiYLE HAYYAM / S. basim
BUGVNVN DiLiYLE TEVFiK FiKRET / 4. basim
ESKi (;'AGLAR TARiHi, T. Fikret
iLYADA, llomero& (A. Erhat ile) / 4. ba&im
ODYSSEiA. Homems (A. Erhat ile) / 3. basim
SE<;ME �iiRLER, Eluard (A. Bezirci ile) I 3. baaim
ASIL ADALET
DiLDEN DiLE
DVNYA HALK VE DEMOKRASi �iiRLERi J
DVNYA HALK VE DEMOKRASi �iiRLERi !
DUNYA HALK VE DEMOKRASi �iiRLERi 3
ViETNAM �iiRi (Af,ar Ttmu�n ile)
FiLiSTiN �iiRi ( Af§ar Timm;in ile) / 3. ha.nm
PORTEKiZ SOMVRGELERi �iiRi (Afl!ar Timu�n ile)
HALKIN EKMECi, Brecht (A. Bezirci fle) / 5. baBim
MAKiNALARIN TURKUSU. Brecht/ 2. basim
KARANLIK ZAMANLAR, Brecht (G. F1nd1kb Ue)
UTANMAYIN GOZYA-'?LARINDAN, Rozewicz (G.
F1nd1kh Ue) I Z. baaim
SE�ME �liRLER

PAUL ELUARD

Cevlren :
A. KADIR - A. BEZIRCI

Yozarlar ve Cevlrmenler Yay1n Oretlm

Kooperatlfl
PAUL ELUARD

As1m Bezirci
Claude Roy
Gaetan Pico11
G. Emmanuel Clancier
Louis Aragon
YA$AMI
As1m Bezirci

Paul Eluard, 14 Arahk 1B95'te, Paris dolaylannda

Se.int-Denis'de dogdu. Babas1 muhasebeyle ugr11Jl1yor,
annesi terzilik yap1yordu. Gecimleri pek iyi degildi.
Eluard'm cocuklugu Saint-Denis ile Aulnay-Sous­
Bois'da gei;:ti. 12 YllJlina basmca Paris'e geldi. Louis
Blanc sokagina yerle§ti. 16 ya§ma kado.r Colbert
Okulu'nda okudu. Bir ara cigerlerinden hastalandi.
iyile§mek icin isvicre'ye gitti. iki y1l kadar bir sa­
natoryumda kaldi. Orada, 1912 y1h sonlanna dogru,
Gala adh bir beyaz Rus kmyla tan1§tl. Onu yii.rek­
ten sevdi. ilk �iirlerinde hem bu sevgiyi, hem de ac1k
bir gtik altmda ve karlarla kaph k1rlarda gecirdigi
giinlerin izlenimlerini anlatti.
Saghgi diizelince Paris'e dondii. Gala da 1914'te
Rusya'ya gitmi§, Diinya Sava�1 ba§lam1§tl. Bu yiiz­
den, Eluard ,tigrenimini tamamlayamadan askere alm­
d1. Hemen cepheye gonderildi. Once saghk eri ola­
rak gorevlendirildi. Ardmdan piyadeye aynld1.
Yoksunluklar ve acLlarla dolu saVllJl ve askerlik
y11lari Eluard'm U.Zerinde derin izler bira.kti. ilk ki­
la.plannda bu izleri dile getirdi. 1917'de Odev Ve
Tasa'y1, 191B'de Ban§ icin $Urler'i yay1mlad1. $iirler,
Le SpeclE1t.eur dergisinin ytinetmeni Jean Paulhan'm
ilgisini cekti. iki gene sanatc1 tam§t1lar, k1sa. zaman­
da. arkadal] oldular. Paulhen, onu giiniin oncii §air­
lcriyle tam§tlrd1. Breton, Soupault, Aragon, Tzara
ve Reverdy'lerin cevresine soktu. Eluard'm, 1916'da
Rusyu.'den dtinen Gela'yla evlenmesi de bu doneme
rastlach.

7
 Eluard, savaljtan sonra, Dada hareketine kat1ldJ.
Litt6rature dergisinde Dadac1 ljiirler yay1rnladl. Gel­
gelelirn, Dadac1lar 1922'de daglld1lar. Tzara'mn deyi­
ljiyle, •aynhp istifalar1m verdiler•.

Bu s1rada Eluard, ressarn Max Ernest'le tamljtl.

Ernest'in gercekustucu Csurrealistel duljunceleri var­
d1. Bu duljuncelerin Eluard uzerinde etkisi oldu. Pi­
casso'yla, Breton'la, Chirico'yla, Dali'yle kurdugu il!lj­
kiler bu etkiyi gitgide geliljtirdi. Nitekirn Eluard, bu
etkiyle, 1934'e degin bircok gercekiistiicll kitaplar c1-
kard1: Acmm Baijkenti Cl926l, A1jk, �Ur (19291, Do­
lanbacs1z Yaljarna Cl932l, Halk Gillii ( 1934l. .. Bunlar­
dan A1jk, �iir Gala'ya adanm11jtir.

15 mart 1924'te gizlice bir dunya gezisine c1kti.

Oyle ki, bircok tamd1klan, hatta arkad8,.filan onu ol­
dii sandllar. Okyanus'u, Antiller'i, Panarna'y1, Yeni
Zelanda'y1, Avustralya'y1, Hindii;ini'yi, Cava'y1, Su­
rnatra'y1, Seylan'1 dola!jtl. Yedi ay sonra bir Hollanda
gernisiyle dondu. Marsilya'ya, oradan Paris'e geldi.
Arna, ruhundaki f1rtma henuz dinrnerniljti. Bu yii.z­
den Beli;ika'ya, fngiltere'ye gitti. Bir sure de orada
kald1. Sonra ispanya'ya gei;ti. Doniince Garcia Lor­
ca'nm ljiirlerini Frans1zcaya .;:evirdi.

1930'da kans1 Gala'dan bo1jand1. Arna k1z1 C6cile

He ili!jkisini kesrnedi. 193l'de Nusch'la evlendi. 0 giin­
lerin dunya olaylan kendisini etkilernekten geri kal­
rn1yordu. Bundan otiirll, yavai, yavalj ger.;:ekiistiicii­
liikten aynlrnaya ba1jlad1. Art1k ljiirin insanlara yar­
d1rn etrnesi, kotiiluklere karlj1 onlan birle!jtirmesi ge­
rektigine inamyordu. Dotal Ak1i, ( 19381, Eksiksiz Tilr­
kil ( 19391 bu inancm belirtilerini talj1rlar.

ikinci Diinya Savalj1 patlaymca, Eluard yeniden as­

kere .;:agnldl. Fransa Alrnanlann iljgaline ugraymca,
•direnilj• hareketine katlld1. Yurdunun kurtulu!ju i.;:in
y1git.;:e .;:ah!jtl. Yazd1g1 !liirler glzlice elden ele dola­
lj1yordu. ·Ozgilrlilk· ljiiri iljte bu ac1 glinlerin ilrii­
niidiir. C...l

Eluard, 1946'da kans1 Nusch'u yitirdl. Bu oliirn sars­

tl onu. Ancak dostlanmn ilgisiyle ayakta durabildi.
Alt! y1l sonra, 1952'de, 57 YB!lmda hayata gozlerini
lrnpad1. Oliirnii, biitiin Fransa'da biiyiik bir iiziintii

8
yarattl. Goni'iileri ne olursa olsun, blltlln aydinlar bu
uzllntuyll payla'iitilar. 0 kadar ki, Eluard'mkine tiim
aykm dll'iillnceler tw;1yan Franc;ois Mauriac bile, i;un­
lan yazmaktan kendini alamad.1 : ·Fransa bllylik bir
degerini yi ti rdi Ne du ruyoruz nic;in ulusal yas tut­
. ,

muyo ruz? .. •

9
Kl$1LIGI
Claude Roy

iriyan, agir, oturakh olduklan icin biiyllk sayilan

kimseler vard1r. Geri;:i Eluard da biiyiik govdesi, bii­
yi.ik burnu ve biiyiik almyla boyle bir kimse say1la­
bilir. Arna, onun biiyiikliigii bir bulutun biiyiikhigii­
ne benzer <Superville icin de oyledir yaJ, hafifligiy­
le bi.iyiiktiir o. Teni, saclan, elleri, kemikleri, bak1f;i1
ve durur;;uyla biiyi.iktiir. T1pk1 bir dumarun biiyiiklugu
gibi. Nitekim, Eluard da alabildigine hafif goruniim­
liidiir. Oldukca ciddi bir sesi, hof;i bir soyleyif;ii var­
d1r. Konuf;iurken tath, tumturakh bir eda verir soz­
ciiklere. ister kendinin, ister b�kasmm olsun, f;iiir­
leri iyi okur. Dizeleri geregince ve uyumlu bir yahn­
hkla soyler. Sat1lmak ya da radyoda okunmak iize­
re doldurdugu plaklar giizel birer ornegidir bunun.
Eluard'm yiizii uzunca bir dikdortgeni andmr. Yil­
lar, diir;;iinceler ve temiz duygularla bezenmir;; giizel
bir yuzdiir bu. Kirlar;; m1r;; saclarm altmda ahmh bir
alm yay1hr. Saclar ne uzun, ne de k1sad1r. Gozlerin
rengini tam olarak soylemek icin kans1 Nush'a tele­
l'on etmem gerek. $6yle bir bellegimi yokluyorum.
«Samnm, gri-maviydi• diyorum, •sabahleyin dogamn
iizerine ac1Ian anlay1r;;h, giizel bir gokyuzii gibi.•
Nush cevap veriyor: ·Mavi-gri•. Demek ki yamlma­
m1r;;1m.
Eluard, oldum bittim ince, titiz, ozenlidir. Bar;;m­
dan r;;apkasm1 eksik etmez. Durmadan sigara icer.
<;arp1c1 bir gorkemi vard1r. Arna yapmac1k, kiiciim­
seyici bir gorkem degildir bu. <;evresini etkilemek
icin horoz gibi kabaran. bi.iyiikliik taslayan bir kim­
senin kurumu degildir. Tersine, ancak gercekten bfl­
:<:iik ki!;iilerde gorulen dogal, kolay, kendiliginden bir

10
gorkemdir: Ag1rba§h onderlerin, yan§ atlannm, oy­
nayan i;:ocu.klarm, kimi bahklarla kuzgunlannkine
benzer bir gorkem .. .
Oyle ki, onun yanmda en ciddi §eyler bile gorkem­
li, i;:ocu.ksu bir hafiflige bii.riinllr. Sava§ ba§lamaz­
dan onceleri de o, ac1 i;:ekenlerin iizii.ntlisiinii ya§1yor,
zalimlere k1z1yor, kotiilerle ahklara hmi;: duyuyor,
sui;:suzlara sevgi besliyordu. Onu 1944'te bir sabah
Dragon sokagmda gordiim. Solgun mu solgundu. Giz­
li bir bas1mevcinin bisikletle gelmesini bekliyordu.
Oysa adam her zaman gelmiyordu.
Eluard, Almanlara kar§1 yii.riitiilen kurtulu§ kavga­
sma katilmadan edemedi. Bu ugurda elinden geleni
esirgemedi. En korkulu, en s1k1c1 i§leri bile severek
yapt.J.: Sozgeli§i zarf yap1§tird1, kag1t katladl, yii.k ta­
§1dJ. Onunla birlikte i;:ah§1rken §airlerin de oldiirii­
lebilecegini unutuyordu insan. Garcia Lorca'nm, St.­
Pol-Roux'nun, Max Jacob'un, Desnos'un oldiiriilii§le­
rini unutuyordu. Oysa, Eluard'm saklanmas1, kendine
bir s1gmak. aramas1 gerekirdi. Nitekim, oteki yeralt1
sav�i;:1lan, direni§i;:iler nerde ak§am orda sabah ya­
§1yor, s1rasmda s1v1§1yor, toz oluyorlard1. Eluard ise,
ya yerinden kJm1ldam1yor, ya da evrenini de yaruna
almadan yerini degi!';tirmiyordu. Gizlendigi odaya,
ya§ama.s1 ii;:in ne gerekiyorsa hepsini gotii.rmii§tii :
Geri;:i paras1 pulu yoktu, ama yamnda e§i Nush var­
dJ: duvarlarda Miro'nun, Leger'nin, Ernst'in, Picas­
so'nun resimleri vard1, parmaklarmm ucuyla zevkle
ok§ad1g1 ozel bask1h kitaplar vardJ. Ekmeksiz kalm­
ca ,bu guzelim kitaplardan birkai;:1m sat1yordu. Hani,
birtak1m kimseler §imdi gulebilirler bana, anlatt1k­
larimm o gunler ii;:in pek de onemli olmadJgm1 soy­
leyebilirler; neyleyeyim ki kafama bir kez i;:ak.Ilm1§t1
o dii§iince, atam1yordum onu ordan, korkuyordum:
Ya Gestapo Eluard'1 da yakalarsa hali nice olurdu?
Kimbilir nas1l iizuni;:lii olaylarla kar§Ila§irdJI Oyley­
ken o, hii;: mi hii;: dii§iinmuyordu bunlan .. .
Eluard, Saint-Denis'de dogdu. Buras1 krallann kili­
seleri ile i§i;:ilerin fabrika bacalanmn bulundugu bir
banliyo semtiydi. Eluard i;:ok yer gezdi. Arna, onun
i;:ok ill ke gordugiinu soylemektense, i;:ok illkenin onu
gordugunii soylemek daha uygun olur. Evet, biri;:ok
iilkeler Eluard'1 gormekle onur ve §a§kmhk duydular.

11
Bir giin adres b1rakmadan cekip gitti : Diinyayi do­
lqmaya c;1km1$1l. 1svtc;re'de hastaland1, Cornouailles'
da iyile$ti. ispanya ile ltalya'da mutlu giinler gec;ir­
d.1. iki kez savQ$1l: Birincisi 1914'te siperlerde; ikincisi,
1939'da once demiryollannda, sonra Direni$ hareke­
tinde ...
�imdi Chapelle sokagmda oturuyor. Buras1 kiil
rengi kaldmmh, giiriiltiilil, gosteri$siz bir mahalle­
dir. Eluard'lann kaldlkJ. ev, bir c;e$it i$c;i evidir. Oy­
le, merdivenlerine k1rm1Z1 hahlar falan serilmi$ degil­
dir. Uc; odah, ufac1k bir yuvachr. Gerc;i odalar dardir;
ama iyi d6$enmi$tir. ic;erisi giizel kitaplar, giizel re­
simler, giizel e$yalarla donanm1$t1r. Chagall'lar, Chi­
rico'lar, Dali'ler, Picasso'lar, Lautreamont'la Ducasse'm
biricik elyazmas1 eserleri, i$emeli ciltler, eski Ameri­
kahlann heykelcikleri, bir delinin oydugu tahtma
kurulu bir kral, tunc;tan yapllma bir kuru kafa, Nou­
veau-Meclembourg'un alc;1dan bir putu, bir sinekku­
§U, bir Paques adas1 heykeli, bir Baudelaire biistii,
biitlin bunlar mavi mu$arnbadan kiic;iik perdelerin
ortasmda durur ...
Eluard'da ag1rbR$h, soziigec;er bir hava gorilliir.
Arna insan topluluklar1 oniinde, ozellikle arkadli.$la­
n arasmda bu hava silinir. <;unkii dostluga inamr
o. Dostluk hava gibi, su gibi, ekmek gibi, kitap gibi,
gokyiizii gibi gec;ilmez bir $eydir onun ic;in. 1nsanlar
da oyledir onun ic;in. Nitekim, hep onlan dii$iiniir,
onlars1z edemez bir tiirh1. Hastalarla, mutsuzlarle..
YR$a.Jilln ya da insanlann ezd.igi kimselerle ilgilen­
meden duramaz.
Yalruzca a$kla, suyla, $iirle ve viskiyle lonu da an­
cak bulunca ic;er> ya$1yor gibi gon1niir, ama ger­
c;ekte milyonlarca insanm seriivenini ya$ar. Bir ac;1k
kap1dlr sanki.
Haks1zhga kaf$1 koyan herkese. buton insanlara
ac;ilrru$ bir kap1 .. . I* l

l<;eviren: A. Bezircil

1•1 Claude Roy, Descriptions critiques, Paris, Gal­

limard, 1949, s. 191 - 194.

12
SANATI

Gaetan Picon

Frans1z Ulusal Direniifinin getirdigi en co11kun, en

kahc1 $iirleri 1905'te Paris'te dogan Eluard yazdJ. He­
pimizih ezbere bildigi ·Ozgurliik· gii.zel bir ornegl­
dlr bunun. Oyle ki, ba$ka hicbir $iir onu a$amadt
daha. Oysa, bu yucelik pek gosteri$siz, pek kapamk
aravlarla elde edilmi$tir. Arna ondaki bu yahnhk,
$iirin annm1$hgm1 hi<; bozmaz. Tersine, etkisinde b1ra­
k.1r okuyum; ·Gabriel Peri, �iirin Ele$tirisi, Karartma.
Dili;lerinde Gordilkleri Kadma.> adh kavga $lirlerin­
deki o soyunmu$luk kadar sarsar ki$iyl.

Gelgelelim, buna bak1p da Eluard'm Direni$<;i $iir­

lerini gec;mi!?i ve gelecegi olmayan bir saman alevi,
basit bir durumun Orliml sanmak dogru olmaz. Yeni
c;1kan Secme Siirler'in yapraklanm $<'.>yle bir c;evire­
lim: ilk parc;:alar arasmda Ban11 ic;:ln Yazilmtll !)Ur­
ler'i gorilri.iz. 1918 tarihini ta$1yan ve sava$ bitince
kocalarma kavu$MU$ kadmlann sevincini anlatan $i­
irler. Dolanbacs1z Ya11ama'nm sonunda ·�iirin Ele$­
tirisi•yle kar$Il8$mz. Alman Bulu$mas1'm sezdiren bu
$iir gibi biltiln obilr 11iirler de hep ayru anlama yo­
nelirler : insanlann mutlulugu $airin soziinden daha
degerlidir. Gorillilyor ki bu �$iir yalmz1•nm damar­
lannda hep insanc1l, hep toplumsal, hep kavgac1 bir
k an dola!?JP durur. <;ic;eklenmek ic;in ikinci savQ'i1 bek­
lemeyen bir kand1r bu. Medleuses ve Verlmll Glizler
adh katk1s1z 8.llk $iirleriyle aym donemde yay1mlanan
Eksiksiz �ark1 bir dram1 gosterirler, daha dogrusu,
ilk kurbanlara tamkhk ederler : ·Guernica Zaferl,
Dun Yenenler, Yann Yok Olacaklar•, ilerde ·Ozgilr­
hlk•te ba$anya ula!?acak sesin ilk denemeleridir.

13
 Bununla birlikte Eluard'm sesi, -Olmeden Olmek
va Acin1n B8.$kenti gibi urunlere bak1hrsa-, en ka­
pamk seslerden biri olarak goriilur: Yuregin r;:arp111-
lanyla beslenen bir $Bfakta, it;: evren uzerine kapan­
m111. kendi yalmzhgma tutsak, kendi du11leriyle sar­
ma11dola11 bir ses. iyi ama, bu kapah konu11madan
bu kavgac1, bu kamusal konu11maya nasil athyor
Eluard? Karanhk du11Ierle ortulli bir gece 11iirinden
bu gi1ne11li 11iire, multuluk ir;:in yarahlm111 bir dunyay1
anlatan bu ar;:1k 11iire nas1l ger;:iyor? Acaba, bu ger;:i-
11e bakarak, bir evrimden .11alrin eserlerinde birbirini
kovalayan degi11ik donemlerden soz ar;:mak yerinde
·
olur mu? Elbette! <;unkii, olaylarm bask1s1 altmda,
insanlara duydugu sevgi ve guvene dayanan bir si­
yasal gon111iin de etkisiyle Eluard, yalmzhktan be­
raberlige, tekil ve kapah dii11ten ortak ve ar;:1k umu­
da ger;:er. Ne var ki, bu get;:l$in bir kopu11. bir kmh11
dogurdugunu soylemek pek dogru olmaz. Olsa olsa.
sanatr;:mm 11iirindeki baz1 verileri keskinle11tirmeye
goturen bir evrimden soz ar;:ilabilir burada. Nitekim,
11iirln herkesle konu11mas1m, herkesin ya11ay1111m ilgi­
lendirmesini gerektiren bu comert yaratih11. lirizmini
asla yitirmez. Eluard'm yalmzhg1 hep bir birle11me,
bir ortakla11ma, kitleselle11me istegi ta111r cunku; ge­
cesi hep bir gunduz umudu ta11ir. Bu 11iir, en kaparuk
ve en blreysel dOneminde bile bir yalruzhk eiirl ol­
maktan cok bir •Sevgi 11iiri-dir. Bundan otiin1 de 0,

yalmzhktan ortakl�maya ger;:mez de t;:iftle11meden

kitleselle11meye yani bireyin mutlulugundan insamn
mutluluguna ger;:er. Elua.rd'm kapamk 11iiriyle yurt­
ta�hk 11iiri arasmdaki bag, gerr;:ekte, bir yarad1h11m
sonucudur: Eluard a11k $airidir, erkegin kadma a$­
lum dile getiren 11air. Bir r;:e11it ar;:1h11 $airi, ba11kalar1-
na. uzanan ellerin $Riri. Elbette, boyle bir $air kendi­
mize ka.panmaktan ahkoyar, yoremizdekilerle bagla$­
maya lter bizi. Ya11amay1 bir birle$me, toplul8.$ma
sayan kimsenin, gozleri hep r;:evresine yonelmi11 kim­
senln, ba$kalanndan bir 11eyler ahp vermeden ede­
meyen kimsenin sevi$en bir r;:iftle ka�ila11tiktan son­
ra obur insan'.arla da kar111I8.$acajp ar;:1ktir. Gene, ki-
11ioglunun mutlulugunu soylemek ir;:in bir sese kavu11-
mu11 �imsenin yalmzca kendi mutluluguyla yetia.me­
yecegi de ar;:1kt1r.

14
 Eluard ice kapam!;itan dl!;iR acih!;ia gece�ken gOlge­
den aydmhga da gecmi!;i olur. hk ilrunlerin bitmez
bir safakla donanmas1 bundandir. Gizli gecenin uze­
rine gozlerin kapand1g1 bir dl1nyad1r bu. 1cinde, yilz­
lerle bic;imlerin solup silindigi, ancak insan yuregi­
nin buyiik dalgalnm!;ilanmn ya!;iad1g1 bir dunya. $ai­
rin soyledigi tl1rkl1, i!;ite bOyle bir dunyadan yUkselen
turkudur: ·Cece Turkiisii·.
Son iirunlerde ise, tersine, 1!;1kli bir dunya goriil11r.
\:icekli vttrhklar, ku11 kanatlan, soguk kaynaklar ve
ezgili renklerle bezeli bir dunya uzerine ac1k, duru
bir gokyuzu yayilll". ii; !;iafagm ardmdan dl!;i evrenin
ebemkt1!;it�g1 dcgar sanki. Nesneler birer birer ortaya
c1karlar, pml pml yanarlar. Art1k !;iiirin gorevt on­
hm •gi:iz onune sermek•tir. Nitekim, Eluard'm !;iiiri
bu donemde duyulan dunyamn bir i;e!;iit say1m1 olur:
-Nesneleri kendi adlar1yla i;ag1rmaya• yonelir. Arna.
burada da blr •kopU!;i•tan soz edilemez: Aydmhga
donui,;menin ardmdan geceye donl1!;ime gelmez de on­
dan. $airin gecesi !;iafak gibidir : Biraz sonra dunya
onunla gorunecek, golgeler ve alaca karanhklar onun­
la 1i,;1yacakt1r. Bundan olacak, Eluard'm i,;iiri •ai,;k
gecesinln gunduze degindigini• belirtir durur. ·Gol­
genin kollan•na inerken dahi, dI!;i dl1nyarun varhgm­
dan birtak1m gizemsel !mystique! ya!;iant1larla kop­
maya kalk1!lmaz. Onun gecesi hii;bir zaman dunya­
dan kopmtiz. Geri;i, i,;air aras1ra g()zle1ini kapar, ll.Illfl

gozlerini ac;bgmda yeni bir d11nya bulmak ic;indir.

bu. BQllka bir !;ieY li;ln degil!
Gelgelelim, bu yeni dunya ne denli parlak, ne denli
canh olursa olsun, ii; golgelerden kurtulamaz bl1sbii­
tl1n. C::iinkii Eluard'm !;iiiri gizemsel bir yokluk !;iiiri
degildir; aynca, geri;ekci bir i,;iir, bir i;e!;lit nesne !;Piiri
de degildir. _ Dstelik, !;iairin ortaya i;1kard1g1 dunyanm
da pek bir degeri oldugu soylenemez. Bu dunya yal­
mzca yuregin yollanyla onilml1!;itl1r, yalmzca. dl1!;i ve
dilek sunar evrene, yalmzca ki!;iioglunun ii;iyle konu­
i,;ur. Evrene bagh insanm YQ!;iantis1, ·insanla altmm
uyu!;iumu - topraga i;evrik bir ba.kt!;i• i!;lte Eluard'm
y�ntis1 budur. Goruldugu uzere bu, sozcugun gele­
neksel anlam1yla tepeden brnaga clirik· bir yai,;an­
t1d1r.
Geri;ekten de ba!;itan Qllakt lirik bir i,;iirdir bu. Ya-

15
 �d1gmuz en keskin, en siirekli 8.$k !liiri odur belki
de. Dogayla tarullmam1za 'yol' at;:an bir !liir. Bu e11siz
yolun anlatim bit;:imi ise !lark1d1r. Evrenle ahnyaz1s1
a.ra.sindaki gizll konu�mayla CO!lUverdigl ve diinyaya
hayran kald1g1 zaman, ki!lioglunun dudaklanndan
kendiliginden yiikselen bir ilahidir.
Elua.rd'm !liiri igretileme Cistiarel yomlnden de en
zengin !liirlerden biridir. c;ag1m1z !liirinin sm1rlanm
lyice geni!llettiki bu sonsuz imgeler Cimage'lar) go­
giinde hit;:bir lleY ondan da.ha atakhkla ut;:amaz. Ama,
Cite yandan, igretilemede ve aynntilann giizelliglnde
kendini gosteren bu oziin, i;iirleri kucaklay1p gotii­
ren o sonras1z sesin t8.$1d1g1 ozden daha az giit;:lii
olullu da bir gert;:ektir. Suyun lllnlt1s1m and1ran bu
mmldam!ltaki o gii.t;:liikle f1sildanan, o t;:ekici ve sar­
s1c1, o ince ve ag1r yake.n!l uzun ve sm1rs1z iirperti­
ler dogurur okurda. Bu !liirin ozii, sayfaya ·basilm1!1•
lleyler tiim - silindikten sonra •geride kalan• !leydir.
B8.$ka bir deyi!lle bu, sozciikler arasmdan bir bak1r
tel gibi gei;:en ince, biikiilmez bir ses t;:izgisidir; a.ra­
besk i!llemelerle goziimiizii alan, ama bir tiirlii de ya­
kalanamayan bir desenler orgiisiidiir.
Oyledir ya, gene de vard1r bu ses. O'stelik, hit;:bir
oey de ondan daha tamnabilir degildlr. Dolay1S1yla,
·bu ses ya11ayacak m1 yoksa yallamayacak m1?• diye
bir soru ortaya atilamaz samyorum : C::iinkii o, !lim­
diden Frans1:z. edeblyat tarihinin mah olmulltur. Bi­
zlmle bunca t;:abuk kayna!labilen bir ba!lka ses, bir
bR!lka !liir yoktur dense yeridir. Oyle ki, onu ta. t;:o­
cuklugumuzdan beri ezbere biliyormullUZ gibi bir duy­
guya kap1hp gideriz. Hit;: t;:aba gostermeden o, kolay­
ca bellegimize girmenin yolunu bulur. Lirik oldugu
kadar da a!lm gelenekt;:i bir !liirdir bu : Giiniimiiz
!lilrinin arad.Jg1 yeni yollardan t;:ok onun, XIX. yiiz­
y1hn biiyiik !liirlerine yakla!ltlg1m gormemlz de bun­
dand1r. Bu anlamda Eluard, Michaux ya da Prevert'
den t;:ok Lamartine ve Baudelaire'e yakmd1r. Dil ve
kavray1llta ne kadar yenici olursa olsun bu !liir, bir
hareket noktas1 olmaktan t;:ok blr t;:e!lit at;:1lma ve dog­
rulamad1r. $airin derin dehas1, onu, bugiinkii uzak­
lR!lmlll bulundugumuz bir •insanc1l• ya!lanbyla dol­
durmuistur. Bu ya!lanti ki!lioglunun oliimsiiz, sonra­
s1z ciurumuna da uygun dii!ler.

16
 Eluard'm �iirinde yolumuza b1rak1lm1� yalmzca gli­
zel bir amt degil, yannki susuzlugumuzu giderecek
degerli bir p1nar da vard.lr.

Bu pmardan i�mek gerek (*).

( c;:eviren : A. Bezircil

C*> Gaetan Picon, Panorama de Ia Nouvelle Utte­

rature Fran�aise, Paris, 1949, s. 165 - 170.

17
ELUARD'DA A$K VE INSANLI K

G. Emmanuel Clancier

Keslkslz $Ur 1 Gerc;:i, Eluard'm son kitaplanndan bi­

rinin adtd1r bu, ama yalmzca butiin esarlerlnln de­
gil, bil.tiln ya$ammm da ad1 olabllir. Nitekim, $iir
onun .YQ'lammda Olmemekten Olmek, Banit $11rlerl.
Halk GttlO, Ekslkslz $ark1, Unutulmayan VOcut gibi
eserlerln yazanna bir ba$ka ad bulmak ic;:in bir •do­
gal aku1• olmu$tur. Evet, Eluard yok art1k, fakat soy­
ledlgi ile yaptig1 arasmdaki birlik, $1mdi daha iyl
goriHiiyor. Eluard'm sesi, ilk $iirlerinl yaz1$mdan
susuncaya degin, hep kendine bagh kalm1$tlr. Sesle­
rin en temlzidlr o : Ge_rc;:ekiistiiciilerin dl1!;lerini c;:ok
guzel dile getlrm1$, ak1$1m derinle$tlrerek, hie;: de­
tflse sonradan kaybolmaks1zm ve lnka.r edllemeksi­
zin geni$lemenln yolunu bulmu$tur.
Eluard'm seslnden daha tekil, daha lc;:ten bir ses
yoktur. Oyleyken, hic;:bir ses bize onunki kadar de­
rinden dokunmam1$tlr. ·Ben• sozune hemen hemen
her $11rinde, her dizesinde rastlanz; gelgelelim.
-Pierre Emmanuel'in. de hakh olarak belirttigi gi­
bi- bu sozde hic;:bir bencilllk. hic;:blr k1s1r soyutlame
gormeylz. Kendi adma konu$urken, kendl dogrulanm
bildirirken bile $Bir sanki hepimiz ad.ma, herkes ed1-
na konu$maktad1r. Genc;:liginde blrliktecilik Cunanl­
mismel ak1mmm ctkislnde kalm1$tlr, onda kendi ger­
c;:egini bulmu$tur. Arna bu, Jules Romains ile c;:omez­
leri ic;:ln bir kafa gerc;:egi olmasma kar$m. onun ic;:in
bir yiirek ge�egi olmu$tur. A$k, $ilr'i c;:ok daha son­
ra yazmas1 da bundan olsa gerektir. 0, delikanhhgm­
dan beri !lUnu anlam1$tir: lc;:inde olu�an her hareket,
varhg1m bl1t11n varhklara ve onlan kucak)ayan dii,n­
yaya dogru gotllrmektedir. F�at yalmzhk ve umut-

18
suzluk bu yoneli$i onlerler, hatta bazen bilsbiltiin or­
tadan kaldmrlar. Bunun i<;in, tiirlii k1hklara girerler.
Omegin, yiirege oldugu kadar bedene de kolayca
kay1veren oliimiin maskesini takarlar; yahut yoksul­
luga, bask1ya ve k1y1ma ugram1$ bir halka uzamrlar.
A$k, $Ur sevgidir. diinyamn tiirkiisiidiir. Ne var ki,
sevgi de, diinya da. ancak a$km ve kad1run tiirkiisii
arasmdan yiikselebilir. Eluard, •$air, esin Cilham>
alandan cok esin veren ki$idir,• der. Elbette, ba$ka­
larma esin vermesi i<;in onun da sevgilisinden bir
armagan alma:i1 gerekir. Bu yiizden, $airin yaratl$1
ve almyaz1s1 hep bu cab$maya, a$k ile �km olii­
mii arasmdaki bu ceki$meye bagh kalm1$br. Gene
de, en ac1 ya$ant1lara kar!lm. son soz hep B$km ol­
mU$tUr. Breton'a gore C::ilgm A$k, kendi dl$mda ka­
lan her $eyin atilmas1d1r: Eluard'a gore ise a$k y!l­
dan y1la ba�alanna daha cok yakla$ma halini ala­
cakbr. Bir kadm ister ihanet etsin, isterse cekip git­
sin, yalmzhgm gecesi yeni bir �k doguracak ve $a­
ir - insan kendini giipegU.ndiiz obiir insanlann ara­
smda bulacaktir.
Eluard'm $iiri apaydmhktir: gerci icinde geceye
ozgii zenginlikler de vard1r, ama 1$Ikt ne d1$ardan
gelmedir, ne de soguktur. Derinliklerden f1$k1ran bir
alevdir sanki: oylesine ruhun hareketleriyle beslen­
mi$tir, tipk1 bir yangmm s1k agaclarla beslenmesi ya
da gizli ozsuyunun 1$mlarla beslenmesl gibi... 1$te
$air, bu ic ate$le giine$in d1$ ate$ini ozde$tirir. As­
hnda, kendisi de cfsanelik bir ate$tir: insanoglunun
Promete'cil gii.ciinii gosterir, nas1l ki 4$1gm da gii­
cunii gosteriyorsa... Ya$amanm, istemenin, karde$li­
gin s1cakhg1 bu alevle tutu1?ur: ruhsal ve cinsel yon­
den erkekce bir onur ·onunla birlikte boy atar. Bu
eserde, gizli ate$le herkesfn giine$i birbirine kan$ir;
insanlan daha iyi y�amaya, kendi tarihlerinde ol­
dugu kadar, as1l tarih'te de yalmzhkt yenmeye ca­
ginr, bunun i<;in durmadan panldar. Hastahk ve sa­
v� Cki o da bir toplumsal hastahkt1rl gene $Biri
<;arpar, 1918'de B$Bkidaki dizeleri yazar; bunlar, giir
bir eserin kap1sm1 acan anahtarlard1r: bir sav�m er­
tesinden obiiriine degin uzam1$, ce$itlenmi$, fakat
ozleri degi$memi$tir :

19
 Bir atel? yakt1m b1ra kmca beni gokyuzii
Bir atel? yakt1m olay1m diye dostu
Bir atel? k1l? gecesine gireyim diya
Bir atel? daha iyi yal?amaya dogru

Gun bane ne verdiyse verdim ben de ona

Ormanlari fundolari bugday tarlalarm1 asmalari
Ve yuvalari ve yuva lardaki kul?lari
Ve evlerl ve anahtarlarm1 evlerin
Ve boceklerr ve cicekleri verdim ve kiirklerr ve
�nlikleri

Yal?adim yalniz alevlerin c1t1rt1s1yla

S1cakhgmm kokusu yetti bane
Bir gemiydim sanki kapah suda baton
Sanki bir oluydum ortada kalm1l? yapayalniz

Bu ilk ate$e ilk a$k biitiin giiciinii verir. A$ka gu­

venini ar;:1klad1gmda Eluard. yirmi ya$mdad1r: •Gok
ai;1k da olsa. kapah da olsa. insan sevmediki;e onu
goremez.• 195l'de. oliime yakla$tlg1 bir s1rada. ·Ba­
$mdan beri a$ka tapm1yordum ben.• diye itiraf eder
ve $Unlan ekler : «Onlarm ne odu vard1, ne de oca­
g1 I Ate$i buldular sonradan I insanlan buldular.•
Rimbaud, •a$kI bulmak insam ve eylemini Cyani
ate$1l bulmak degil midir?• diye sorar. A$km degt­
$imini hii;bir $Bir Eluard kadar giizel duyuramaz bi­
ze. Bu degi$imin &$Ir! yahnhg1 ve katk1s1zhgi ger­
i;ekiistii imgelerle i;ii;eklenir, olaganiistii 'bir nitelik
verir onlara. Oyle bir nitelik ki kimse kar$1 koya­
maz ona: ·Biitiin hayatim seni dinler ... • ·Biitiin diin­
ya senin saf gozlerine baglanm1$ I Kamm onlann ba­
k1$1yla dola$IYOr damarlar1mda . . . •
Eluard'da bak1$la, ok$amayla, gozle, elle yap1lan
bir ce1?it a$k ayini vardir. Gormeyen $air kordiir. an­
cak sevilen gozlerin aydmhkiyla. I$1ga kavu$abilir.
Bu kadmc1l aydmhg1 yaratmak $aire dii$er: ·Bir tek
ok�amayla pm! pml ettim seni.• Ote yandan, yalmz­
hk ve aynhk hayatm inkfm demektir: •Ve sen ora­
da bulunmaymca I Uyudugumu sanmm I Dii$ gor­
diigiimii sanmm I Ya$amad1g1m1.• ·Ne kadar sev-

20
mekteyim onu bilemiyorum I 0 mu yok olan, ben
mi ayiram1yorum.• A§km yoklugu bir uc;:urumsa, var­
hkt da. smirs1z bir vaattir, sabirs1z ve ac1k bir vaat :

cGel , c1 k art1k . Birazda n , gok dalg1c1 , en ha ­

fi f t i.iy ler boynundan yakalayacak seni .
Yer ancak gerekeni ta iw ve g i.iz el kul?larm
gi.ili.imser. Al?km gerisindeki golge gibi , i.iz i.inti.i ­
ni.in i.i lkes inde , gori.in i.im orter her l?eyi .
Cabuk ge l, kol? . Vi.icudun di.i1?i.incelerinden
daha h 1zla g its in ve h ic bir 1?ev -anllyor m u ­
sun ? h icbir 1?ev- seni gecemes in .»

<;iftler surekli bir degi§im icinde bulunurlar : A§1k

alev olur, sevgili su olur: ·Bol 1§1kla bicimini degi§­
tiriyordum senin. Nasd ki, bir pmann suyu barda­
ga. konunca degi§iyorsa, insan da elini bir ba§ka elin
lc;:ine koyunca degi§iverir.• : Ya o sevdigine doner ya
da. sevdigi ona.. Bu karfl1hkh donli.§li.rnun birligi ya­
§anun butli.n ozelliklerini degi§tirir : Du§ panldar, gu­
ne§ hayale dalar, sessizlik konu§ur:

Dinelir gozkapaklanmm usti.inde

Saclan saclan mm icinde
Ellerimin bic iminde elleri
Gozlerimin renginde gozleri
Y itm il? g itm 11? kuyusu n da golgemin
Goge f1 rlat1lan ta li' gibi

Gozleri ac1kt1r hep ac1k

Uyut maz beni bir ti.irlu
D i.i1? leri 11? ,; 11?11 di.i1?leri
G i.ine1?leri bastn i r g i.inel?lerl
Gi.ildi.iri.ir aglat1 r gu ldi.iri.ir benl
Konu1?turur bilemezken ne diyecegimi

Elua.rd'm ozellikle gercekustucu §iirlerinde a§k sti­

reklidir, ama. durgun degildir; yaralam§tan co§kun­
luga, §efkatten §iddete donli.§ebilir. Degi§meyen tek
§ey, onun safhg1dll". Bu safhk dilin safhg1yla bir bir­
lik olu§turur.

21
 Ac1larla dolu allk. gercekustiiciilukte gorillen ta­
sayia ili!lkilidir; ama, bu tasa, insana vergi CO!lkun­
luk durumuyla da alttan alta celi!lmektedir.

Gun bat1mmda bir yuz

Bir be i?ik o ;en .yaprakla rda
C1p !ak bir yagmur deme ti
Gizlenen gune i?
Suyu n dibinde kaynaklann kaynag1
K i nk aynalann aynos1
B ir yuz terazislnde sessizligin
Gunun son 1 i?1 klanrnn s crpanlan lcln
Cak1lta i?lan arasmda bir cak1 lta i?1
Unu tulmul? butUn yuzlere benzeyen bir yuz

istegin gozyallmdan aynlmad1g1, okllaY1!lm tath­

hktan cok ac1hk dogurdugu sars1c1 bir allkla gelen
ba!idonmesi Ac1mn Ba!}kenti, Dolanbacs1z Yqama, in­
san Piramidi gibi eserlerdeki !liirlerle bizi sarar. On­
ce bir qkm, sonra bir kadmm oliimii llairin ya!lamm­
da iki kez tekrarlamr ve bu, onu, ancak Rimbaud'nun
Cchennemde Bir Mevsim'indekiyle kar!llla!ltmlabile­
cek bir y1k1mdan gecirir. Gerci Rimbaud cehennem­
den c1kar, ama !liiri de birakir. Oysa, Orpheus Eury­
dike'sini yitirir, ama lirini birakmaz, onunla gene
a!lk1m yani yallam1m dile getirmeye devam eder.
Onun gibi, Eluard da, yitirilmill a!lkm otesinde am­
larla kazamlacak mutlulugun siiregelen varhgma bi­
zi inand1nr. Ac1 bir aynlmad1r bu, ama bir daha
bulullmama degildir. Nitekim, sevi!lme anlan gizemli
bir bicimde yallayadurur :

B ulutlar adma soyledim onu s ana

Deniz agaclan adma soyledim
Dalgalar adma dallardaki ku i?lar odma
GurultU ta i?lon adma
Sevi i?en eller adma soy ledim
Bakan g oz bak1lan goz adma
G ogu bezey en uyku adma
Puslu geceler adma
Yoldaki parmakllkl ar adma soyledim

22
 Ak ah il ac1k pencere adina
Du�unduklerin konu� tuklarin adina
Sonu gelmesin diye soyledim
Bu ok�ay1�in bu guveni !ili n bu lnani� in
Sonu gelmesin diye

Neysa ki yeni bir ll$k dogar ve onunla birlikte rO­

nesans ba$1ar. Sevgi, ya$am, i;iir gene yiirii.rliige gi­
rer; fakat tutkuda, yai;amay1 ka�Ilay1$ta, dilde yeni
aynmc1klar (nuances> belirir. Ozellikle .ger�ekiistu­
cii dil ozgiirliigu ve imge demetleri d.I$ardan celii;ik
goriinen, ama kar$1lai;malan kendisine cekici bir giic
veren iki ogeyi birle$tirir : Bir yandan, i;iire serpilmi$
$ai;1rt1c1. hatta yapmac1k bulu$lann dogal zenglnl!gi;
ota yanda, derin dogrulamalar, deyi$ler ve tam bir
anlat1m yahnhg1. C.. .> Dildeki bu cifte hareketi i;iir­
lerln bagnndaki siralami; ka�1hyor gibidir: Goriil­
medik imgeler Ci;airin kendiliginden bilinc iistiine
c1kmalarma goz yumdugu bu ahi;Ilmad.Jk harikalar)
ile ai;m bir besitligi olan ve en beylik, en giindelik
verilerden alman imgeler art arda gelir. Olagan d1i;1
imgeler en olagan imgelerle gerceklenir ve olagan
lmgeler olagan d1i;1 imgelerl canlandmr: Billnenle
bilinmeyen, goriinenle gOriinmeyen birbiri icinr;fe erir.
Ornegin, Dolanba�s1z Y.ai;ama'daki bir i;iirde bu, boy­
ledir: ·Bir giiliii; san salk1m s�larda· dizesi ·Giiziin
dumanlan I Ku�m kiilleri• dizelerlyle kap1 komi;udur.
Halk Giilii'ndekl i;u dlzelerde i;air, ai;km biiyiilerini
ve onlann yiiceltici sunulanm giinlerin giizelligini
belirten en ahi;tlm1i; gozlemlerle pekii;tirir :

Geceyi bekleyeli ni geceyi

Hava do�ek gibi guzel
Tap1las1 k1zlar1n en taths1 en ate !ill iSi
Sevgilisinin uyuyan heykell onunde dlz cokmu !il
Uyumay1 du�unmuyor bile
Geceyle gunduz guzelle�iyor gitgide

Aslmda, Breton'un da belirttigi gibi, ger�ek He ger­

r;:ekiistii Eluard'm i;lirinde bilei;ik kaplara. btnzfr. tc­
lorinde billnen ya da bilinmeyen, al1i;Ilm1i; ya da ab-
1;11lmam11> imgeler yanarlar, ama gerlde d1i;1k CcUruf>

23
degil, -Eluard'm da degindigi iizre- §iirlerde gO­
rOlen o ·biiyiik beyaz bo§luklar•1 b1.ralurlar; ate§li
amlar 0sessizligin bu buyiik bo§luklarmda gecmi§i
olmayan bir co§kunluk yaratmak icin erlrler.• Elu­
ard'm §iiri, bu yuzden, oldum olas1 yahnhga yonel­
mi§tir. Herkesin her giinkii sozcukleri ve imgeleri
§iiI1erde gittikce daha cok yer kaplar; oyleyken, ger­
cekustuciilerde rastlanan o di! ve hayal gucu azal­
maz.
<;ekilen acllar §aire oldukca durulmu§ bir diinya
getiren yeni bir a§kla el ele yiiriir. Nitekim, Dolan­
bacs1z Ya§ama gene dogru ve annm1§ varhg1 sar­
san §iirleri kucaklar. Ancak, a§km can ceki§mesidir
ki evrenini daraltarak §airi yoksulla§tmr. Gelgelelim,
bir ba§ka a§km dogu§u bu temel secmeyi dogrular,
ya§amay1 dolgunluga kavu§turur. 0 zaman nesneler
de, varhklar da ayn§maktan kurtulurlar, art1k yal­
mzca kendilerini anlatmaya, gelecegin ta§1y1cllan he.­
line gelmeye, §airin ve kansmm bakt1g1 gozler gibi
verimli olmaya ba§larlar; Verimli Gozler §ark1 soy­
lemeye koyulurlar.
·Gene de kuvvet ya§arnanm dayanaklan olarak ka­
hr.• Bunlar oyle dayanaklard1r ki, Eluard, bundan
sonra §iirden hep onlan ortaya koymasm1, saglam­
la§t1rmasm1 ve cogaltmas1m bekler. Eger a§k sozle­
rinde hil.la kendini ku§atan gizli bir tehdit seziyorsa,
bunun sebebi, golgenin son defa geri geli§i degil, ate­
§in bir daha sonmeyi§idir.

Bir �ey lstemedim seni sevmekten ba�ka

F1rtmalar doldurdu vadiyi
Bahklar k1y1lan

Yalmzl1g1mdan bir kovuk ordum sana

Butlin gece saklansm diye icine
Geceler gunduzlerle ban�sm diye
Goreyim diye gozlerinde
Yalmz seni du�undugumu
Senin hayalinle donanm1� dunyay1

Yalmzhg1mdan bir kovuk ordum sane

Gormeyeyim di Ye geceyi gunduzu
Gozlerin onion duzene sokmam1�sa
24
 Geceler ve giindiizler ·Dogal Ak1!ij•ma kavu§ur.
ikinci ve sevgili kans1 Nusch'un yard1m1yla �air ye­
ri, gogii, y1ld1zlanm, ku§lanm, bitkilerini, hayvanla­
nm ve insam yeniden kar§1smda bulur: ·Giiniimiiz­
de §airlerin yalmzhg1 siliniyor. i§te, onlar da insan­
lar arasmda birer insan oldular, i§te onlann da bi­
rer karde§leri var.» Yalmzhk yenilince, eskiden ko­
tu olan §ey!er iyiye yonelir, eskiden umutsuzluk ge­
tiren §eyler umuda i;:evrilir. Boylece, eskiden kotii bu­
nalt1y1 gizlemeye yarayan, ama §imdi ya§am1 de�
tirme tutkusunu ta§1yan irade, gecenin belirsiz giri­
§imlerinden giindiiziin kesinligine ula§1r : Eskiden
yalmzca iki ki§inin ya§am1m mutlulukla degi§tiren
a§k, §imdi biitiin insanlann mutlulugunu ister, ge­
lecekte herke�in mutlu olmasma i;:ah§1r :

Gokyuzu geni�leyecek
Yerimiz ola cak oturmak icin
Y1 kint1larinda uykunun
Sig golgesinde dinleni�in
B1rak1lm1�hgin yorgunlugun

Toprak canh govdelerim izin bicimini alacak

Ruzgarlara kap1lacag1z hepimiz
Gozlerimizden gececek gunduzler geceler
Gene de degi�meyecek gozlerimiz

Bizim temiz havam1z belirli yerimiz

Giderecek ah�kanhgin oydugu gecikmeyi
Hepimizin yeni anilan olocak
Duygulu bir dili birlikte konu�acag1z

Eluard, ·duygulu bir dili birlikte konu§acag1z,• der.

Lautreamont ise, •§iiri bir ki§i degil, herkes birlikte
kurmah, • der. Ortakla§a soziin ba§tac1 edilmesini
bekleyen §air konu§ur: •Biitiin gozlerin gormesi ii;:in
I Dii§iinen biitiin gozlerin• ·Konu§mak kucaklamak
kadar bereketli olsun diye.• Sonra §unu one surer :
·1nsan isteseydi, giizellikten ba§ka bir §ey olmazd1
diinyada.• Ardmdan da !jUnu soyler: ·Her insan Pro­
mete'nin karde§idir. •

25
 1936'da Eluard $iirsel Ac;1klik ba§hkh yaz1smda
§airlerln hak ve gorevlerini §Oyle ac;1klar: •Vakit
geld.i, art1k biitiin §airlerin hak ve gorevi obiir in­
sanlarm ya§am.ma, ortak ya§ama katdmaktll'.• •Evet
ekmek §iirden daha yararlid1r, ama, sozcugiin biitiin­
cul ve ins�cd anlanuyla a§k, sevmek tutkusu §iirden
daha yararh degild.ir.• Eluaj'd daha sonra ya§amm
§iirsei birligini c;ok iyi belirten §U gonl§ii savunur:
•insan zeka.smm kavray1p yaratabildigi her §ey, ay­
m damardan gelir; eti, kam ve kendislni c;evreleyen
diinya ile ayru maddeden c;1kar.•
ispanya Sava§1 dostlarinm §iirinde oldugu gibi Elu­
ard'm §ifrinde de umut ugruna yapdan. kavgay1 be­
lirtmeye yonelir. GuernJca ZaCeri 1942'de yay1mlanan
!>iir Ve Do�ruluk adb eserdeki k1sa ve dokunak.b
iiriinleri haber verir :

Ode ttiler size ekme gl

V ari gogu suyu uykuyu
Ve yoksullugunu
Va�amin1zin

Bu donemde a§k korkudan daha gO.c;l'il gorlin'ilr;

neden ders�niz, kadm var olan her §eyi erkege iletir,
siireyi ve uzaklJgi ortadan kaldmr, §airin gorii§'iinii
yeniler:

Her �ey yenllendl her �ey gelecek oldu

Ban§m son y1llarim golgeleyen biitun tehlikeler,

sevginin ve ondan dogan karde§lik duygusunun Elu­
ard'a saglad1gi ic; bari§t bozamaz. Bir Eksiksiz $ar­
k1'dir b1,1, dii§lerin ve bilincin §ark1s1d1r: ·Hic;bir
uyu§mazhk yok, 1§1k ve bilim;: geceler ve dii§ler ka­
dar, sll'lar ve yoksulluklar kadar eziyor beni.•
Evet, bir §Brk1d1r bu; c;iftlerin §ark1s1dir, dolay1-
s1yla biitlln insanlarin, bugiiniin ve onun billnmeyen
mutlulutunun §ark1s1, mutlu gelecegin §ark1s1 :

28
 Ne versa bizimle YCl?ayacak

Hayvanlar altm sancakla rrm benim

Ovalar tath gecmil?im
Canrm yel?illikler icli kentler
lnsa r:il ar size gelecekler

Gozyal?lan yaralar terler size gelecek

DO�lerin giillerini dermeye

lnsanlar il?te �urada duygulu . lyi

Atm1l?lar oliimden de hafif yuklerini
Ne guzel uyuyorlar nar gibi giine� altinda

Eluard, eserlerini dogurdugu gibi iradesini de be­

lirleyen bu it;:ten gelme umut adma, §iirle kan11an
gercek achna, golgeler arasmdan i;:1k1veren l!ilk yani
§iir achna konU11acaktir; kat;:1mlmaz bir i§kenceye bo­
yun egmi§ Fransa'da ba11kalchn11m ve s1kijjtmlm111
ama yenilmemi§ a11lun i;:1gbgm1 duyuracakt1r. 1936'da
§Oyle diyordu : ·Gert;:ekiistiiciiliik dii11iincenin herke­
se vergi oldugunu gostermeye cah111yor; insanlar ara­
smdaki aynmlar1 azaltmaya ugra§1yor; bunun it;:m,
c11itsizlige, alt;:akllga ve hiylekarhga dayanan sac­
ma bir anlay1§a hizmet etmeye yana11m1yor.• ·Bir
sozciik var ki co§turuyor beni, duyunca iirpermeler
gei;:iriyoru_m, biiy iik bir umuttur o, wnutlann en bu­
yugudiir, y1k1c1 giii;:leri ve insanlan ezen oliimu yen­
menin umududur: Bu sozciik, karde§le§me'dir.• Ger­
t;:ekustiiciiliigiin bu goniilde§ligi ile Eluard'm 1942'de
yaptig1 §U cagn arasmda bir uyu11mazhk yoktur:

Y1k1k s1gmaklanma
Soniik fenerlerime
Duvarlanna s1 kmt1m m
Yazarim ad1 n r

27
 lsteksiz yoklu ga
C1plak yalmzhga
t>lumun basamaklanna
Yazanm ad1m

D i.izelen saghga
Kalmayan teh likeye
Ams1z umuda
Yazanm adin1

Ve bir tek soz i.in gi.ic i.iyle

Ba :;;lanm yeniden ya :;;amaya
Seni tammak icin dogmu :;;um
Seni c1g1 rmaya

- t>zgi.irl i.ik

Herkese ar;:ilan f;!iirin yolu iistiinde, en biiyiik bas­

k1ya kar§1 koyan sesleri, �airlerin Onuru'nda duyur­
mu§ olmak §erefi Paul Eluard ile arkada§l Jean
Lescure'iin olacaktir. Diinya Sava§mdan sonra Elu­
ard, kendine pek ag1r gelen mutsuzlugu tamyacakt1r :
Sevgilisinin oliimii . . . Yeniden o dayamlmaz yalmzh­
ga bir daha gomiilecektir. Fakat, olmezden once, iize­
rinde biitiin varhgmm ve eserinin bir tek alev halin­
de ciceklendigi o gercegi tekrar bulacaktir : A§k ...
Sevi§en bir ciftin §iiri bugiin oldugu gibi yann da
herkesin ya§ammda i§ler. Sevilen yiiz yararhd1r, yer
ve zamanm sm1rlanm a§arak herkese l§mlar gon­
derir:

Nlcedir y i.iz i.im yarars1zd1

Amo :;;imdi
Sevilesi bir yi.iz i.im var
Mutlanas1 bir y i.iz i.im

lyilik dansediyor dudaklanmda

28
 Olums i.iz dur evim benlm

En buyuk kural :
Y1kana karf?1 c:1kand1r
Sevilmeye l dy1k olan

Boylece, alabildigine duyarh ve mutsuzlugu ai;m1i;

clan Eluard'm i;iirl, katiks1z bir mutluluk turkiisii
olarak kahr. �airin solumas1 gibi duru, kendiliginden,
icten gelen bu i;iir en kardei;ce. en evrensel dili ko­
nui;ur. Oylesine yahnd1r, gundelik sozcuklerle kuruI­
mui;tur, en ahi;1Im1i;larm yamnda en az goriilenlerl
de kapsar. 0, 6yle bir alevdir ki, bagnnda giizel, ve­
rimli, atei;li, insancil ile 6geleri, nesneleri, diii;Ieri,
varhklan birlikte tai;1r C*l

lnsan oldum ta l;I oldum

lnsanda ta!? ta!?ta lnsan oldum
Gokte ku!? oldum ku f?ta gok
Ayazda c:i c:ek oldum gune!?te 1rmak
Cigde pmlt1

Karde!? c:e yalniz karde!?c:e ozgur

C<;eviren : A. Bezircil

c•1 G. Emmanuel Clancier, La Poesie francaise, 1959,

s. 349- 362.

29
ELUARD'DA TOPLUM
Aragon

Son gunlerde Cehennemde Bir Mevslm'i sahnele­

meye kalk1$an birtalnm oyuncular c,1ktJ. ortaya: Soy­
lenenlere bakihrsa, Rimbaud'nU!l cehennemini goz­
lerimizin onune sermek ic,in hic,bir $ey esirgenmJ­
yormU$ : Ne $eytanlar, ne ate$ler, ne k1zgm $i$ler,
ne de 1zgaralar . . . Oyle ki bu, ancak XX. yuzyilda
gec,erli olan basit dil anlay1$1yla, dar ac,1dan ele ah­
nan sozcuklerin s1k1c1hg1yla, imge ve soyleme ili$­
kin bilgisizlikle olc,ulebilir.
Adi gec,en cehennem ic,in yapilanlar Eluard'm Sl­
yasal eurler'i (1) ic,in de yap1hrsa, kitap nasil oku­
nacaktir?
Goruldugii gibi, eser iki boliimden olU$Uyor: Biri,
tam anlam1yla cehennemde bir mevsimdir, obiinl ise
bunun olumsuzlanmas1d1r; ama burada ne masals1
opera vardir, ne de Rimbaud'nun soziinu ettiti o
•mutlulukla oliimii di$leme•. Acaba kal"$1thk ve bag­
hhk aym zamanda goriilecek midir? Bir insamn - yii­
celigt ve ac1s1 okurun kal"$1s1na hangi k1hkla c;1kan­
lacaktir?
Mad�m ki cehennem var, oyleyse bizim cehenne­
mimiz yeryiiziindedir.

CEHENNEM

Bir insamn ufkundan herkestn ufkuna... Bu insa­

nm tum ufkunu onulmaz bir mutsuzluk kaplay1p da

C 1l Paul Eluard,Poemes Politiques, Paris, 1948, Lib­

rairie Gallimard.

30
il;:lnde <>Iii kansmm C2l hayalinden ba!,ika bir 11ey kal·
may:mc.a, perde onun iizerinde ac1hr Ct1yatrodaym1!,i
gibl, utanarakl. Bu iki mevsim -Rimbaud He Elu­
ard'm mevsimleri- arasmda o korkunc lnsancil ay­
nm vard1r. Diizyaz1yla kan!,ilk bu !,iiirlerde yap1ca
baz1 benzerlikler bulunursa, burada Rimbaud'nun S6z
Slmyas1 <·Veda ettim diinyaya turkiilerle·l amlma­
hdlr. Cehennemlerin herbiri· obiiriinden, dogaotesl
cehennem· bu gercek cehennemden cok aynd1r. Ni­
tekim, gercek cehennemde kalurh koca yoktur, bir
yudumluk zehir ile bir aziz �eytan ve otediinyamn
ate!,ii yoktur. Yalmzca ya!,iamm, sevgiliden geride kal:
manm 'cehennem azab1' vard1r.
Evet, cehennemin birinden obiiriine cok yol var.
Arna S6z Simyas1'mn yardlm1yla Eluard'm gectigl
yer burns1 degll. Bu onun icin artik eski bir hikAye.
Ya gene Rimbaud ... Fakat dram burada ba!,iladrgm­
da, Eluard coktand1r giizelligi selAmlamay1 bilmek­
tedir. 0, titeki gibi, c1Igmhkle.nndan birinin hikAye­
sini anlatmaz bize, dertli biri gibi yahn konu11ur.
C::Ilgmhk -,-dil yetisini, her tlirlii anlat1m yolunu zor­
layan bu cilgmhk -onu da kendisi icin degil, ba!,i­
kalan icin konO.!,iturur. <;Ilgmhgm yans1s1, golgesi
olan ve Rimbaud'nun golgesiyle ezilen bu yiizyll onu
cok once tamy1p Ya!1ad1. Eluard da onun icinden gec­
ti : Otuz yll once, nerdeyse cocuk sayllacak ya!,ita
Odev Ve Tasa'yi, Ban!,i �lirlerl'ni yazarak Rimbaud'
nun o iinlii 'blr yudumluk zehiri'ni ii;:ti, karanhkla­
rm ayartmasma kapllarak cagmm okulundan kact1.
Sonunda ·Guemica• mn, ·Ozgiirliik·iin, ·Karartma•­
nm !,iairt olarak ortaya i;:1kt1. <;iinkii onun cehenne­
mi oras1 degildi.
Cehennem daha sonras1 ii;:in aynlllll!,itl ona. Sah­
neye konmayacak tiirde bir cehennemdi bu : Tek
i,;eytan ac1yd1 orada, i!,ikencelerle 1a$kmhklar aym
sapma icinde birbirine kan!,im1!,itl. Bir adam tam an­
lam1yla burada yitiyor, yitmeye gidiyordu. .. Zorlu,
ye.man bir mevsimdi bu, bizler de giii;:suzliigiimuzu
duya duya bu biiyiik batl!,il gozliiyorduk. Bir daha

C2l 28 Kas1m 1946'da Eluard'm 17 y1lhk e!,ii Nusch

oliiyor. Bu olay, !,iairi cok sars1yor, uzun bir
mutsuzluk doneml gecirmesine yol ac1yor. c<;:ev. l

31
oraya donmek istemiyorum. Aynca, �airin icinden
gelenlere de bir !ley ekleyemem :

81rakin bir du�uneyim ya�amama yard1m edeni

ORPHEUS

Yaz1k, orada. b1rakacag1m dostumu, adm1 and1kca

icim yamyor, sanki yazd1klar1m1 okuyam1yacakm1rt
gibi. Bundan oturii, ben de unlu Orpheus'tan 13) s6z
acacag1m burada. Biliyorsunuz: Orpheus cehenneme
inmi!l ve oradan tek ba!lma c1km1!lt1. Ardmda, ce­
hennemin k1y1sma bagh o oh:i kadmm, e!li Eurydike'
nin silinen goriintilsu kalm1!ltl uzakta.
Halkm, herkesin gogune kavu!lan Orpheus iistiine
ne biliyoruz? Ripha daglanm a!lt1gim, Tanais 1rma­
timn karlanm gectigini. TiirkUleri bize ula!lmad1 hie.
tasarlayabildigim kadanyla cehennemin havasm1 ko­
rumu!llard1r. Belki de bir masals1 operamn yigitlik
havasm1 yans1tan G!Uck'iin (4) inleyi!lidir bu ... Gerci
Orpheus karlann yagd1g1 ya da Mainad'lann (5) ya-

(3) Orpheus : Grek efsanesinin ozam. Sesi ve cal­

g1s1yla hayvanlan, bitkileri, hatta ta!llan bile bu­
yiiliiyordu. Kans1 Eurydike bir yllanm sokma­
s1yla oldii. Orpheus onu bulmak icin yeralt1 dun­
yasma indi. Ezgileriyle Cehennem tannlanm yu­
mu!latt1. Onden yurumesi ve arkasma. bakma­
mas1 ko!luluyla Eurydike'nin yeryuzune c1kma­
sma izin verildi. Fakat Orpheus dayanamach,
6zlemle ba!l1m geriye cevirdi. Bunun uzerine,
tannlar k1zd1lar, Eurydike duman olup yellere
kan!ltl. Orpheus yalvard1 yakard1, ama bir daha
onu goremedi. <<;ev.>
(4) Christoph Willibald Gh:ick (1714 - 1787) Alman
bestecisi. Orpheus (1762) adh bir operas1 var­
d1r. <<;ev.>
(5) Mainad'lar: Dionysos CBakkhus> dinsel torenle­
rini kutlayan kadmlar. Yaptiklan kanh ayinler­
den birinde Orpheus'u parcalayarak oldiiriirler.
<;iinku Orpheus, Kikon'lann butiin kadmlanm
hor gormilrt, hicbiriyle evlenmeye yana!lmam1rt­
ti. cc;ev.>

32
k1c1 I$1klanm sact1ki gokyO.ziine kavu$mU$tu, ama in­
sanlan bulamam1$tl. Dstelik, gokle cehennemin in­
sanlar ii;in tek bir bO.tiln oldugunu da anlayamam1$h :
Bu bO.to.nun ad1 'YeryO.zO.'dur.
Eluard'm bO.yO.klilgO.nO.n de burada oldugu blr giin
anla$1lacak. Ne Rimbaud, ne Orpheus. YeryO.zilnu
onda yeniden bulan bir insan diyecek :

B1rak1n bir du�uneyim ya�amama yard1m eden l

Umut verlyorum bezgin insan lara
l fite orada sevgln ln gurbuz sevinc leri

Onun Yallamasma yard1m eden $ey, ba$kalarmm

ya$amasma yard1m etmektir. Orpheus bunu d0.$iin­
memi$ti. Yaz1k ki masals1 opera da d0.$iinmedi.

CENNETLE CEHENNEM1N
BlRLE�MESl

William Blake'in $iirinin bu ba$hg1m dii$iin0.yorum.

Sonra da cehennemi belirten bir imgesini. Romantik
bir cehennem resmediyor Blake : Kendi gizli gokyµ­
ziinun goriintO.lerine gore degil, bir geri;ek metallO.rji
furununa gore. Galles
. Ulkeslnden gelmi§, antma fu­
runu Onunde duran i$i;ileriyle.
•Bir insanm ufkundan herkesin ufkuna•, Oncelikle
bu, ·bir insanm cehenneminden ortak cehenneme•
demektir.

Kan reng l cah lar var lspanya'da

Yunan gogu reng ln de cahlar var
E kmek kan gokyuzu ve umut hakk1
Kotulukten tiksinen butlin ly l insan lar icin

fstense de, istenmese de bir $ey degi$mez. Orpheus'a

kar$1 Mainad'lar hakh 1;1kar sonucta. Bunu bilseydi,
kalk1p kendini sokak fenerine asar m1yd1 Nerval?
Gene Rimbaud ancak Harrar'1 buldu ve o bozgunu,
o ka1;1$1. Hii;biri cennetle cehennemi birle$tiremediler.
Benzer ya da kar$1t kendi cennet ve cehennemlerini
tum insanlann cennet-cehenneminde tamyamad1lar.

33
 Kacu�1. yenilgiyi, oliimu sectiklerinde acaba y�mm
bir ce11it kavga oldugunu bil!yorlar m1yd1? Ya11amm
ka�1tlann birligi oldugunu ve bunun olumle coziiliip
sona erdiginl biliyorlar m.iyd.l? Gercekte insanlar da
birbirlnden aynlmaks1zm var olan bu iki 11eyi -cen­
netle cehennemi- yalmzca oliimle dii.IJ\iniirler. Oysa,
.cennetle cehennemin birle11mesi Y&.1Jamd.lr, melekle
11eytarun sav�1m1 olan y8.1Jam. lnsan da yqam de­
mektir.
111te burada Eluard ortaya cik � yeniden. Onunla,
getirdigi omekle bazi 119ylere son verilir. BeUrll bir
11a1r gO�ii as1lir . tarihin vestiyerine. Eski celi11kinin
&111lmas1ru art1k hicbir 11ey Onleyemeyecektir : Dii11
ile eylem, cennet He cehen_nem, salt 11lli ile siyaset
arasmdaki celi11ki sona erecektir. <;:unkO. cennetle ce­
hennemin birle11mesi yeni bir ad t&IJ1yacakttr. C ••• >

ELUARD'IN TOPLUMSAL
$i1RLER1

1nsanlar1n yatJammdaki cehennemi taruyan 1Jair,

kendi cehenneminin de ondan soyutlanamayacatmi
ogrenmi11tir. Bilmektedir ki, mutlulukla ohlmii di11Ie­
me .bir yalandir; cehennemden ho11Ianma bir ac1 alay­
d1r; mutluluk aray1111 zorunlu olarak blr insam tilm
insanlarla kan11tmr; kendi ac1sm1n iistiine basarak
insanlan yolundan sapt1ran bii.yii.k c1ghklar atmak
.suctur. Art1k masals1 operanm sonu gelmi11tir. Ya-
11am, masahn foyasm1 ortaya c1karm111tir. Agac der­
sem bu bir agactir, ekrnek dfi!rsem ekmektir; kurul­
tay, ya da sokak, ya da Var11ova dersem . . . Evet, en
yahn sozcii.kler bile 11lmdi miiziktlr, masals1 opera
olen bir cocuk icin susmaktad1r. Bugii.n tart111ma ko­
nusu olan dil deg!l, 1Jiirin kendisidir. Yasaklamalar,
s1rurlamalar kalkm111t1r : Biitiin sozciikler 1Jiirseldir,
yeter ki onlar Y&!Ja?Dln sozcukleri olsunlar. Qiinkil
11Hr pratlk gerceklJgt amai;lamak zorundacbr.

Cennetle cehannemin evlenip birle1JIDesi, aym za­

manda, gerceklikle gii.zelligin de icten, s1ms1k1 kay­
nqmas1 demektir. Eluard'm toplumsal 11iirleri i11te
bOyle bir birle11menin iiriinudiir. $air a.rtLk kendini in-

34
sanlardan ay1.rn11yor, •Simdi geri;egi selAmlamay1 bi­
liyorum,• diyor . . .
Hadi, sahneye koYllD bunu, gilciiniiz yetiyorsal Si­
irde oldugu gibi diizyaz1da da 'wnut' diye gei;en mut­
luluga inanc1 sahneleyin bakahm! insamn sonsuz yet­
kinlei;me giiciine inanmakta.n bai;ka din, !iiinyay1 de­
gii;tirme ola.nag1m saglayandan bai;ka. felsefe ve ce­
hennemtn dibinde bile kamu cennetinden, insan mut­
lulugunda.n bai;ka ufuk tarumayanlara. Cizgii bir duy­
gudur bu.
Eluard'm toplumsal i;iirlertnin amac1 pratik geri;ek­
ltktir. Bu i;Urler, Fransa'da 1948'de Charles Baude­
la.ire'den hemen hemen yiiz y1l sonra. yay1mla.ndl.
Baudelaire o s1.ra. i;unlan yaz1.yordu :
.Qyleyse dakthn art1k Rene'nin, Obermann'm,
Werther'in alda.t1c1 gOlgeleri, boi;lugun sisleri it;ine
ka.t;m. Ayla.khgm ve yalruzhtJ.n korkunt; yarat1klan,
Genezareth gCihindeki domuz yavrulan gibi biiyiilii
orma.nlara dahn. Ancak diii;man perilerle romantik,
delibq koyunlar sizi oradan t;ekip i;lkarsm. Eylem
ctni art1k aram1zda yer vermiyor size . . . Ne yiice bir
ya.zg1.d1r i;iirin ahnyazlSll Sevint;le de iiziint;le de ol­
sa., i;iir hep o tannsal ve d_iii;sel niteligi tai;1r bag­
nnda. Durmaks1zm, yok oluncaya kadar olgunun
tersini sCiyler. Zindanda ba.i;kaldmya. doniii;iir; has­
ta.ne penceresinde yak1c1 iyilei;me umudu olur; pis
ve y1.k1.k ta.van arasmda incelik ve bolluk perisi gibi
siislenir; a.ma gOstermekle kalmaz, onanr da. Her
yerde gil.naha boi; verir. Onun it;in, ey tannsal i;air,
i;ark1 sCiyleyerek gelecege git! Halkm umutlannm ve
gonli;lertnin yank1s1 olsun i;arkllarm l • C6)
Bir zama.nlar Pierre Dupont'un m i;ok sozii edilir­
di. Simdiyse Paul Eluard'm.- Ostelik, yiiz yll it;inde
diinya Oylesine degii;ti ki, i;iir art1k olguya. kari;1 i;1k-

(6) Baudelaire, ·Pierre Dupont• , Agustos sonu 18511

Bak : Art Roma.ntique, Paris, 1968, s. 73 - 82,
Ga.rnier-Flammarion. c<;ev.>

(7) Pierre Dupont C 182 1 - 1870) , Popiil�r Fra.ns1z i;a­

ir ve i;ark1c1s1. Baudelaire iki uzun elei;tiri ya­
za.rak, halkm duygulanm bai;anyla. dile getirdi­
gt it;in onu Ci vmiii;tiir. <<;evJ

35
mayla yetinmiyor, ona yardlm da ediyor. <;UnkQ
blzler de tanrisal utopya c;agmdan insanc1l etkileme
c;agma gec;tik.

C<;oviren : A. Bezirci l

36
ES E R L E R I

As1m Bezirci

1913 ilk Siirler !Premiers polll mes>

1916 Odev I Le Devoirl
1917 Odev Ve Tasa <Le Devoir et l'Inquietude>
1 9 18 Ban!J 1i;:ln SUrler <Poemes pour la Paixl
1920 Hayvanlan ile 111sanlan <Les Animaux et leurs
Homme1sl
1921 Ya!iamanm Gerekleri ile DO!llerln Sonui;:lan
<Les Necessites de la Vie et les Consequences
des Reves>
1022 Tekrarlamalar <Repetitions>
OliimsQzliiklerin Mutsuzluklan CLes Malheurs
des lmmortelsl
1924 Olmemekten Olmek < Mourir de ne pas Mourir)
1926 Ac1mn Ba!Jkenti <Capital de la Douleurl
Bir Ya!lalUJn AltyQzQ ya da lnsan Piramldl
CDessous d:une V ie ou Ia Pyramide hurnainel
1928 Bilmeyi Savunma <Defense de Savoirl
1929 A!lk, �lir ! L'Amour, La Poesiel-
1930 Her- Deneyi!lte I A Toute Epreuvel
i!lleri Yava!llatmak <Relentir Travauxl
1931 Uyu IDorsl
1932 Dolanbai;:s1z Yaoama <La Vie Immediate>
1933-- ikl Su DamlBSI Gibl IConurte Deux Gouttes
d'eu u l
1934- .Haik Gillil -< La Rose Publiquel
1935 Kolay I Faci lel
Payla!J1lm1!J Geceler <Nuits Partageesl
1936 Verlmli Gozler Iles Yeux Fertilesl
BilyQk Hava _<Grand Airl
Siir Ostilne Notlar <Notes sur la Po6slel

37
1937 Ozgilr Eller CLes Mains Libres)
ilk Eski G6riloler <Premieres Vues Anclennes>
UygulanJD.JO CAppliqueel
Siirsel A�1kbk IL'Evidence Polltique>
1938 Ger�ekilstilcfililgil.n Kisa S6zUltfl CDlctionnalre
abrege du Surrealismel
'.Dayamoma CSolidaritll>
Dogal Ak1!J CCours Naturel>
1939 Ekslkslz Sarlu <Chanson Complete)
G6z Onilne Sermek <Donner a Voir>
1940 A�1k Kltap, I Cle Livre Ouvert, D
1941 Uykunun Ahliksalhti CMoralitll du Sommell>
A.§atida Yama�larda CSur les Pentes lnfllrieures>
1942 A�1k K.ltap, II Cle Livre Ouvert, m
Son Gece CLa Derniere Nuitl
Silr Ye Dogruluk CPollsie et Vllritll>
1943 Salrlerln Onuru CL'Honneur des Po6tes)
Sava� Yedl A!tk Sllri CSepts Poemes d'Amour
en Guerre>
1944 Yatak, Masa CI,.e Lit la Table>
Alman BulU!Jm8Slnda CAu Rendez - vous Alle­
mand!
Tanr1�a Atena CAthena>
Yqamaya Degcnler CDignes de Vivres>
Pablo Picasso'ya CA Pablo Picasso>
1945 G6lgeden f;iftler <Doubles d'Ombres>
Nlsan 1944'te Paris HAit. Soluyordu CED Avril
1944 : Paris resplrait encore>
Hant f;amq1rcilar CLingeres Legeres>
Adak CLe Voeu)
1946 Kesikslz Slir, I CPollsie inlnterrompue, D
Defiler Evlnden Amlar. <Souvenirs de la Maison
des Fous>
S6zlil Ve Resimll Nesneler CObJets des Mots
·

et des Images>
SQrilp Gitme isteglnin f;etfnlltt Cle Dur Desir
de Durer)
1947 0, Bir Saray Kurdu CEile se flt lllever une
palais)
Zaman Tq1yor Cle Temps dllborde)
G6r�Qn l�erslnde CA l'lnterieUf de la Vue>
Unutulmayan Vilcut CC()rps Mllmorable>

38
 En iyl Se�e $lirler <Le Meilleur Choix des
Po6mesl
11148 Picasso Antibes'te <Picasso a Antlbesl
G6rmek CVoJrl
Slyasal $llrler <Po6mes Politlquesl
Balu11 A�11an <Perspectives>
Hayvan $Urlerl CBestialresl
Jacques Villon ya da Oviln�lQ Sanat (Jacques
Vlllon ou l'art glorleuxl
L949 Leda CL6dal
Bir Ahl6.k Deni CUne U�on de Morale>
Aflklann Mevslml CLa Saison des Amours>
SeV:lyorum Onu, 0 da Bent Severdl CJe L'aime,
Elle m'almait>
Akbm GiiUim YunanJstan CGr6ce ma rose ma
raison>
1951 Her $eyi S6yleyebll.mek CPouvoir Tout Dire>
Banfim YQzQ <Le Visages de la PaiX>·
Anka Kuou CLe Phenix>
, DenizcWk <Marines)
Ge�mlfltekl Sllrin· Y�ayan iJ..k Antoloflsi CPre­
mi6re anthologle vivante de la poesie du passel
Kanat Tohumu CGraine d'Ailel
1952 Sanat Ostilne Yazalar Antolojlal CAnthologie
des Ecrits sur l'Art>
$Urln Patikalan Ve Yollan !Les Sentiers et les
Routes de la Poesiel
Herkes i�ln Sllrler CPo6mes pout Tousl

39
TU R KC E D E E LU A R D

As1m Bezirci

ELUARD'DAN <;EViRiLER

Secme $iirler, Paul Eluard, haz1rlayan A. Kadir A. -

Bezirci. Istanbul. 1961 I Istanbul, 1968, Kitapc1-

hk Ticaret Limited $irketi Yaymlan.
Ag1zda Bir Sevi, Paul Eluard, cev. Sabahattin Kuclret
Aksal, Istanbul, 1964, De Yaymevi.
$iirler, Paul Eluard, cev. Sait Maden, Istanbul, 1976,
Yeni Ankara Yaymevi.
Eluard'dan $iirler, Paul Eluard, cev. Abdullah R1za
Ergiiven, Istanbul, 1980.

ELUARD'A YER VEREN

ANTOLOJiLER

Herboydan, Diinya $iirinden Secmeler, Tiirkce soy­

leyen Can Yiicel, Ankara, 1957, Secilmi§ HikA­
yeler Dergisi Yaymlan.
<;agdq Frans1z $iiri, haz1rlayan Ahmet Necdet, Is­
tanbul, 1959, s. 132-136� ;Yeditepe Yaymlan.
Asil Adalet, ceviren A. Kadir, Istanbul, 1960, s. 5-8.
Batidan $iirler, cev. Orhan Veli - Oktay Rifat - Melih
Cevdet, Istanbul, 1963, s. 19-26, Yeditepe Ya­
ymlan.
Giiniimiiz Frans1z $iiri, cev. Tahsin Sarac. Ankara ,
1963, s. 67-78, Dernek Yaymlan.
$iirle Frans1zca, cev. Sabahattin Eyuboglu, Istanbul,
1964, s. 96-101, <;an Yaymlan.

40
Dilden Dile, c;:ev. A. Kadir, Istanbul, 1970, s. 29-36.
Diinya A!ik �iirleri, Antoloji, haz1rlayan ilhan Berk,
Istanbul, 1971, s. 123-124, May Yaymlan.
Diinya Halk Ve Demokrasi �iirleri, I, c;:ev. A. Kadir -
A. Bezirci, Istanbul, 1973, s. 58-69.
<;agdq Frans1z �iiri Antolojisi, c;:ev. Tahsin Sarac;:.
istanbul, 1976, Cem Yaymevi.
Olke 0Jke <;agda!l Diinya �iiri, hazirlayan Cerna!
Siireya, istanbul, 1980, C. II, s. 572-578, Milliyet
Yay1nlan.

ELUARD'LA i1.LGiLi YAZILAR

Macit Co!lkun, «Paul Eluard•, Kaynak, 1.10.1949

Hiisamettin Bozok. «A!ik Ve Hlirriyet �airi Paul Elu­
ard Oldii•, Yeditepe, 15.12.1952
Fikret Urgiip, ·Eluard'm Siiri•, Yeditepe, 15.12.1952
llhan Berk, ·Eluard'm Sec;:tigi I!ilk•, Yeditepe, 15.12.
1952
Hifz1 Topuz, •Parts Mektubu•, Yeditepe, 15.12.1952
Polat Erol, ·Paul Eluard•, Miilkiye, Ocak 1953
Omer Faruk Toprak, •Sair Paul Eluard•, Kaynak,
1.1.1953
Mehmet Seyda, ·Bir Hiirriyet Sairi• , Forum, 15.1.1961
<;etin Altan, ·Paul Eluard• , Milliyet, 4.1.1961
C . . . l , •Paul Eluard'dan Sec;:me Siirler•, Sozcii, 6.2.1961
C . . l , ·Sec;:me Siirler•, Sir, 6.2.1961
.

Erda! Oz, ·Sec;:me Siirler•, Tiirk Dili, 1.3.1961

Ahmet Koksal, ·Eluard'dan Sec;:meler•, Yeditepe, 31.
7.1961
Af!lar Timuc;:in, ·Paul Eluard•, Yelken, 1961
Abdullah R1za Ergiiven, ·Paul Eluard•, Cep Dergisi,
1.9.1967
Tank Dursun, ·Uc;: Bucaktan• , Milliyet, 1.5.1968
Behc;:et Necatigil, •l96l'de Siir <;evirileri•, Varhk Yll-
hg1 1969, s. 110-111
Dogan H1zlan, •Siirler•, Cumhuriyet, 6.11.1976
Fethi Naci, ·Eluard'dan Siirler• , Politika, 1976
Hasan lzzettin Dinamo, •Siirler•, Vatan, 16.8.1977
Abdullah R1za Ergiiven, •Paul Eluard•, Varhk, Agui;-
tos 1978

41
AbidJn Emre, -Ger�kllstQ.cll $llrln TerkislndekJ K.a­
chn•, FDE, Bahar 1979, Say1 3
Ahmet KOklllgiller, ·Eluard'dan $iirler• , Kitaplar,
.Agustos 1980
Emel Oilman, •Paul Eluard Ozerine•, Varbk, $ubat
1981
Cemal Slireya, ·Paul Eluard'a Derkenar• , Milllyet Sa­
nat Dergisi, 1.12.1982
Cihan Akerson, ·Eluard Ve Ressam Dostlan Sergisi•,
Milliyet Sanat Dergisi, 1.12.1982

42
SECM E $ 1 I R LER

Paul Eluard
 KARARTMA

Kap1lar tutulmu11 neylersin

Neylersin ic;:erde kal1Dl$1Z
· .

Yollar kesilmi§
Sehir yenilmii;; neylersin
Ac;:hktlr ba11Iam111
Eide sila.h kalmainli;; neylersin
Neylersin karanhk da bast1rnulj
Sevi11mezsin de neylersin

lf;eviren 1 Sabahattin EyubogluJ

A<;IIUAMA

Altmda c;:evirenin ad1 bulurunayan 11iirler A. Kadir

ile A. Bezirci'nin birlikte yapt1klan c;:evirilerdir.

44
AS K , DOGA VE I N SAN

ADINA

Bulutlar adrna soyledlm onu sane

Deniz a gaclari adrna soyledim
Dalgalar adrna dallardaki ku�lar adrna
Guruttli ta�larr adrna
Sevi�en e!ler adrna soyledlm
Baken goz bakrlan goz adrna
Gogu bezeyen uyku adrna
Puslu geceler adrna
Yoldaki parmakh klar adr no soyledlm
Ak alrn ac•k pencere ad r na
Du�unduk!erin konu�tuklarin adrna
Sonu gelmesin diye soyledim
Bu ok�ayr�rn bu guveni�in bu inani�rn
Sonu gelmesin dlye

45
ALNIM CAMDA

Acrlarrn bekcisi glbl alnrm camda

l�te gecesini ya�adrarm gokyuzu
Acr k ellerimde ovacrklar
Kat kat ufuklarrnda oyleslne durgun
Acrlarrn bekcisl glbl alnrm camda
Ararrm seni bekleyl�in bile otesinde
Benim bile otemde ararrm senl
Oyle alr�rarm kl sana
$a� rrm r� kalmr�rm
Vok olan klm burda
Sen mlsln ben ml

4G
BIZ IKIMIZ

El eleyken biz iklmiz

Sanmz her yer evlmlz
S arin blr aj:loc altmday1z
Evlerin ko�esinde cat1lann altmday1z
Apayd1nhk bo� sokaktay1z
Bugulu gozlerindeyiz kalabahj:lm
Ak1 l h larin delllerln yanmday1z
KOcOklerle buyuklerle le lceyiz
Yok a�km glzlisl sakhs1
Ortaday1z i�te cmlc1plaj:l1%
Sankl butun sevl�enler yomm1zda

C<;eviren : A. KadJr>

47
GOL 1$LEMELER

Goz goze blr geldik mi

Yahm yahm tutu�ur kardan orti.iler
Yakla�an gi.ine�in altinda

Acar kollannr pencereler

lyi li!:jin yollan boyunca
Ac1 hr ku!illar ac1hr eller
Gi.inler ac1hr geceler ac1h r
Ucsuz bucaks1z gokyi.izi.inde
Ac1hr y1 ld1zlan cocuklu!:jun
lnceden bir ti.irki.i a!:j1zlannda

Goz gaze blr geldik mi

Ahr ba�1nr gider korku
Saklanrr korpe cimenlerde

48
O lu tapmaklarda bo gurtlenler
Cekerler kuytu golgeden yemi!11erinl
K1z1 I kara ate!111
$arab1 kopurur topra gm
Ucon anlann ba!1• doner
Koyluler der bir a g1zdan
Boyle guzel y1I gormedikti

Goz goze blr geldlk ml

Ba�l·ar damarlar bo�almaya
O per dalgalar kumsallan

Aslanlar geyikler guvercinler

Bakarlar ac1k havaya lclerl titrer
Gorurler bahar glbi do gu!1unu yavrunun
Can katar !1ehvete durmadan
Comert ana verimll kadm
Gok toprak glrer renkten renge
Dol)U!1 kar!11 kor olume

19
Gaz gaze bir gelc;flk mi
Tutui;iur duvarlar gecmii;i gunlerle
Duvarlar yeni gi.inlerle yanar
D1i;iarda toprak ana
Uzamr yatagmda melek gibi
Y1ka r goky i.iz u i;iatakta
Calg1c1mn gi.i len aglayan yi.izunu
Koleyle sultan bai;ilar soyunmaya
Daldan yapraktan (
Goz gaze bir geldik ml
Sen g i.ip egundi.iz ben karanhk gece
Bir f1silt1 bir istek ne yana baksan
Ilk ve son di.ii;i ha dogdu ha dogacak

50
GOZLERIN SAB IRl./\
BEK LERDI B IZ I

G6zlerinde b i r Q·a mi
Giderdi pupayelken
Gozlerin blr ulk·3ydi
Aranrnca bulunan

Gozlerin sabrrla beklerdi bizi

Agaclar altrnda ormanda

Yagmurda fr rtrnada
Korda k1i;;ta tepe'.erde
Oyunlan lcinde cocu klarrn

Gczlerin sabrrla beklerdi brzr

51
Bir vCidiydi gozlerin
Cimen gibi ince yumui;;a k
Can veri rd i zay1flara
Caresizlere gunei;;l

Gozlerin bekler dururdu blzl

Biz ai;; k 1 getlrirdlk

Gencli glnl ·ai;; k in dirlli glnl
Ai;; k rn prnarrn1 getirirdik
Dui;; u nceslni getirirdik ai;;k rn
Olmezli ginl olmezli gi�I
YAl;)AMAK

Birbirimize verecek ellerimlz var

Uzaklara gotlireyim sizi tutun elimden

Bunca ya�d1m yuziim degi�ti durdu

A!?t1g1m her e!?ikte tuttugum her elde
Bakt1m karde!? bahar daha can h daha taze
Kendine ay1rd1 o igreti bozgunu oliimu
Yumulup ac1lan be!JI parmaktaki gelecegi bane

Va!J1ad1m gordum anlad1m her !Jleyi

Ba�kalariyd1 beni ya!jlatan insanlard1
Akt1 yuregimde blr ba!Jlka yiiregin kanl

53
Azalmad1 cocuklugum �u kadaro1k
Akhg1 oni.inde kor enez k1zlann
lncecik sari aydan gi.izeldi o k1zlar
Va�amanin yollanna vuran oydan
Vollar kopi.iktendi agactand1 cigden sisten
Tek ba�ina c1kmaz ki ortaya korpa beden
C:kmaz tek ba�ina yeryi.izi.ine topraga
i lk ps�in yel yagmur soguk be�ikte sailor
Sonra yaz gelir tam bir erkek yopar onu

Uzanan her elde iyiliglm var

Valnizllk oli.imdi.ir c':ili.im
Sewincten ofkeye degin ofkeden 1i;; : ga
Her gi.in her soot yerde gokte
Canhda cans1zda yonttum kendimi
Vazlar k1�lar gecti ben dine kald1m
Va�ad1m ya�ad1kca guc geldi bona
i�te �imdi tam bir delikanhy1m
V1 ki nt1m i.isti.inde kanim dlmdik ayakta

s:rbirimize verecek ellerimiz var

Daha gi.izel degil hicbir �·JY
B: roirimize bir orman g lbi baglanmaktan
Verleri gok'.ere kavu�turmaktan goklerl geceye

O bitmez ti.ikenmez gi.inu doguracok geceye

54
A$K $11R

Dunya portakal rengl dunya mavi

Sozcuklerde yalan yok yanh� falan aroma
Art1 k turkuler yakmak yasak size
S1ra kokla�mada �imdi sire opu�mede
Haydi c1lginlar a�1 klar haydi
Haydi sevgili haydi sevgilinin birle�tiren agz1
Gulumseyin birbirinize dokun iclnizi
0 ne comert elbise oyle
Sanacaklar seni cmlc1plak
Cicck acer yabananlan ye�il ye�il
Tokar boynuna gun 1�1g1
Pencerelerden bir gerdanh k
Kanatlar sarar yapraklan
Senin olmah bu aydinhk sevincler bull.in
Yeryuzunun butun gune�leri senin olmah
Yollarda guzelligini yans1tan gune�ler

55
YEN I BOZULMU$

Ho!jlca kal hiizun ho!jlca kal

Ho!jl geldin hiiziin ho!jl geldin
Tavan cizgilerinde okurum senl
Sevdii:lim gi:izlerde okurum
Yoksul da say1lmazsin hanl
En solgun dudaklar bile senl soyler
Giiliimseye giiliimseye senl
Ho!jl geldin hiiziin ho!jl geldin

Sevilen viicutlarin C!jlk1

A!jlkin giiciisiin
Nasir da sevimll yapar
0i:ivdesiz deve benzeyen
Umutsuz ba!jl1
Senin giizel yiiziin
Ey hiiziln

56
CANLI HAVA

O nume bakt1m
Senl gordum kalabahkta
Bugdaylar -arasinda gordum eenl
Gordum agaclar altinda

Gezilerimin eonunda tlim

Ac1lanmin sonunda
Oonemecinde gulu�lerimln
Ate�ten c1karken eudan atlarken
Vaz k1� hep seni gordum

Gordum senl evlmde

Gordum kollanmda
Gordum du�lerlmde

Aynlmam art1k senden

57
TUTKUN KADIN

Dinelir gozkapaklarimm ustlinde

Saclari saclarimm icinde
Ellerimin biciminde elleri
Gozlerimin renginde gozleri
Yitmi� gitmi� kuyusunda golgemin
Goga f1rlat1lan ta� gibi

Gozleri ac1 kt1r hep ac1k

Uyutmaz beni bir tlirlu
Du�leri 1�11 1�11 du�leri
Gune�leri bast1m gune�leri
Guldurur aglat1r guldurur beni
Konu�turur bilemezken ne diyeceg imi

58
CI PLAK DAGDA

Otlar cicekler brrakmaz pe�lmi

Kokulan gelir ruzgarla
Oglaklar zrplar oyna�1r
Bir kartal f1rdoner gokte
Sevgi yansrmr� senin yanaklarrna
Nar cicegi renginde

Yayr h r durur insaner! aydrnhk

Olumsuz bir dunyanrn yureginden kopan rnsan
Gokyuzune karanhgrnr bof?altrr
Ate�ini yeryuzune

59
SEN I NLE

Bir bardak gibl tutuyorum ellmde sokag1

Buyulu 1�1 klar lcinde
Ucon si:izlerle dolu
Uluorta gUlu�lerle
Can meyvas1 topragin

lnsanlar do!a�1rlar tuy gibi

Mavi yokluk ku�lan
Dal gibi solgun bir k1z
Gi:izden kacmaz
Oyle tasah

Eskilerden o kucuk k1z

Du�lerimi dogrular
Ba� ager lsteklerime
Gi:izetler cocukluk anilanm1
Altin dalgas1 ustunde topragin

60
YAPICILIK OY UNU

Adam kac1yor ·at du9LO

Kap1 da sag1r m1 sag1 r
Kesildi kw?un sesi solugu
Sessizli k onu bitirecek
Hedi kazin mezanni ku�un

Sab1rla bekler k1�1

Doldo bir kelebek
Yuregi bir ag1r bir ag1r
Dal egile bukule
Solucana benzeyecek

Neye aglamah kuru dala

Neye aglamah leylaklara
San gore neye aglamah

Neye aglamah s1cak du9uncelere

Neve aramah gizli cicegi
Bir yaran olmayinca

-Bunun lcln aramah as1I

Bunun icin aramah

61
SOZGELl � I

Gunler bunca zaman

Gccip gitti sevi!i!meden
Bak1lmaz oldu �afaga
Ok!i!OYl!i!larda tad kalmad1
GlilU!i!ler kuflir gibl

Elbet duyuyorsun benl

Um utsuz kopek gibi uluyorum
Yalnizllg1m1za kar�r

A!i!k1m1z susadr sevl!i!meye

Yagmura susayan ot gibl

A!i!k1mrz aynaya benzese

62
INEK

Salmayin lneljl
K1sa kuru cay1ra
Ok�amayan yei;1llllge

Olsun ipek gibl yumui;1ak

S ut glbi tath
G ittil:ii cay1r lnel:iin

Cocuklan n ai;11
Ottaki suttur
Analar bllin

lnegln onunde ot
Cocugun onunde sat

63
SENS IZ

K1rlann gune$l curQdQ curuyecek

Ormanlarin gune$i uyudu uyuyacak
Ya$ayan gokyuzu glttl gidecek
Topra�1 ak$Cm sard1 saracak

Tek bir yol kald1 ku$1ara

Crt yok ortada . bir soluk yok
Nerdeyse biti�in gecesi gelecek
C1plak bir iki dal arasindan
Ge'ecek gecenin sonuna do�ru
Gecelerln azgin gecesi gelecek

64
Toprakta soguk soguyacak
Asmalann altmda bir gece
Ne uyku var ne durak
Bir gun ki anis1z gecti
Bir du�man ki benzeri nerde
Her �eye kar�1 herkese kar�1
Olum ne yahn ne de iki yuzlu

Kapand1 butUn umut kap1lan

Sonuna dogru bu gecenin
Bir �eyim kalmad1 yitirecek

65
KOLAV

Sen kalkmca ac1hr su

Sen yatmca clceklenlr su

Sen ucurumlardon donup galen su

Sen kok salon toprak
Ostlinde dunyalar kurulan

Gurultliler colunde tomurcuklar c1kanrsm

sesslzllkten
Gece turkulerl calarsm gokkufilaj:imm tellerlnde
Sankl her yerdesln tum yollan kald1rm1fi1Sin ortadan

Tum zamanin1 verlrsln

Dogay1 durmodan yenileylp kaplayah
0 filOfilmOZ alevlne OIUmSUZ gencllj:iln

Kadin sen blr vucut getlrmeyegor dunyaya

Benzer t1pat1p senln vucuduna

Sen benzeylfilsln

66
BIZIZ

GOr kabuOundan c1kan ate�I

Bak golgeye s11°:iinan ormana

GOr denlz gibi kabaran kan

Bak goOi.in bai:innda c1plak ovaya
Gar yukarlara ai:ian suyu

Durgun aOaclan di.izgun ta�lan gor

Gizli yard1mlon Ozi.ir dileyi�leri
Ac1yla boyah lllere bak
GOr temlz pak yollan
Gi.ili.imseyen alani gor
Yalnizhi:iin heykel gibi dikl ldii:il

A�kin bekledli:il 1ss1z eve bak

Gar sersem hayvanlan
Birbirlnin gozuni.i oyan
GOlgelere lyl karde�lere bak
Bir kan c:Olunde kucakla�an

67
Oynayan guzel cocuga g ulen yavruya bak
Bak $U yumurcaga
Daldaki ku$tan ufak
Ger yeryuzunu i$te su gibi yag gibi
Ortada bir ta$ yok
Topragm yemi$1eri olduran yaza
Ye!?illigi sunu$una bak

Ger ini$ini kadmlann eski aynalarda

GencliQi inanc1 sane getiri$ini g6r
Bak sensiz dunyay1 gizlice CCl$1nl
Seni l$19a gotliren yelkenl iye bak

Ne versa bizimle ya$ayacak

Hayvanlar altm sancaklanm benim

Ovalar tatll gecmi$im
Camm ve!?illikler icli kentler
l nsanlar size gelecekler

G6zya$1an yaralar terler size gelecek

Du!?lerin gullerini dermeye

lnsanlar i$te $Urada duygulu iyl

Atm1$lar 61umden de hafif yuklerinl
Ne guzel uyuyorlar nar g ibl gune$ altmda

68
BURDA YAl;IAMAK I C I N

Bir atei;i yakt1m b1rakinca benl gokyuzu

Bir atei;i yakt1m olay1m diye dostu
Bir atei;i k1i;i gecesine gireyim diye
Bir atei;i daha iyi yai;iamaya dogru

Gun bona ne verdiyse verdim ben de ona

Ormanlan fundalari bugday tarlalarin1 asmalan
Ve yuvalan ve yuvalardaki kui;ilan
Ve evleri ve anahtarlanm evlerin
Ve boceklerl ve cicekleri verdim ve kurkleri
vo i;ienlikleri

Yai;iad1m yalmz alevlerln c1t1rt1s1yla

S1cakhg1mn kokusu yetti bona
Bir- gemlydim sanki kapah suda baton
Sanki bir oluydum ortada kalm1i;i yapayalmz

69
YALNIZ DEGILIM

Dudaklan yumu,ak meyvalarla dolu

Bin turlU cicekle donanm111 baker
G unei;; i n kollannda aQ1r edah
Tanid1k bir ku!?la hemen sarma, dolo!?
Tek ya(imur damlas1yla hemen de mutlu
Tanyerinden daha guzel canayakin
Doha sad1k vefah

li;;te size blr bahce

1,te size bir ruya

Sevlyorum gene de
Seviyorum dosdoQru erkekce

c<;evtren : A. Kadir>

70
SEVG I SOZLERI

Sevgllim, 11u senln gizll gulu�unun ardinda

ButUn sevgt sOzlerl anadan dogma
Ortaya crkanr memelertnl boynunu
Kalcalannr gozkapaklannr
Tum ok11amatan crkarir ortaya
Bir tek sent gOstersln dlye
Tepeden trrnago sent
Gozlerinden oper opmez
·
Bu sevgt sozlerl

71
DO$

Ya�1yorsam i�te
Yitirmesin diye yapraklanm aj:iac
Ya�1yorsam i�te
Suyun carpsin diye yuregi
Ya�1yorsam i�te
Gun yeniden dogsun diye

KAPADIM GOZLERIM I

Modem bir daha gormeyecegim senl

Gormek lstemem dedim hicblr �ey kapad1m gozlerlml
Kapad1m gozlerlmi aglamak tcin

Hanl ellerin nerde ok�ay1�1 ellerinin hani

Nerde gozlerin nerde dort dllei:il gunun
Yammda hie yoksun art1 k uctun glttln
Delirtmlyorsun benl art1k gecelerl

Nern versa yitirmi�lm sozde ya�amaday1m

72
BILEMEZ BENI KIMSELER

Bilemez benl kimseler

Senin bildigln kadar

lcinde uyudugumuz gozlerin

lkimiz hani koyun koyuna
Agartt1 dunyanin gecelerinl
Senin insan 1�1 klarinla

lclnde yolculuga c1kt1g1m gozlerln

Yeryuzunun d1;11 nda yollarin gidl;ilne
Bir guzelllk verdl ki sorma

Gozlerlnde yans1t1r blzi

Bitmeyen yalmzhg1m1z
Gozlerln !iimdi o gozler degll kl

Bllemez sent kimseler

Benlm bildigim kadar

73
ARDINDAN

Uyumak gozunun blrlnde ay birinde gune,

A!lzinda a,k saolannda bir 11lrin ku11
K1rlar glbl ormanlar yollar denizler glbl suslenmlfil
Dunyanin oevresl glbl goz kamafi1t1ran

Dal git manzaranin icerlerlne

Duman dallannin ruzgar yemi�lerinin orasindan
Ta11tan bacaklor kumdan coraplarla
lrma!l1 belinden kavra lylcene 61k

D�l11en blr yuzde son blr tasayla

74
INSAN

Hlcbir �ey olmoyoyd1 ordo

Ne v1z1ldoyon blr bocek oloyd1
Ne h1�1rdoyon bir yoprok
Ne yalonon ne uluyan bir hoyvon
Hicblr �ey olmoyayd1 ordo h icbir �ey
Amo s1cok blr �ey omo cicekli bir �ey
Amo kokulu amo k1rog1h omo parlok
Ne yoz ciceginin yolod1g1 golge oloyd1
Ne kordan kurkler lclnde blr ogoc
Ne sevlncle opule11 blr vonok oloyd1
Ne kendinl yele vermi� c1 rpinon blr konot
Ne yumu�oc1k blr ten ne turku cog1ron bir kol
Ba�ino buyruk h lcblr �ey olmoyoyd1
Ne kazonmok olayd1 ne horcomak
Ne oyri�mok oloyd1 ne birle�mek
lyl llk odino kotuluk odino

75
Ne sevi!;>e kokla9a gecen bir gece olayd1
Ne de uykuyla gecen bir gece
Ne durgun bir ses ne co9kun bir ag1z
Ne c6mert bir gogus ne uzanm19 bir el
Ne achk ne doymu9luk
Hicbir 9ey olmayayd1 orda hicbir 9ey
ister gorunen ister gorunmeyen
lster hafif ister ag1r
lster olumlu ister olumsuz

Orda bir insan olayd1 tek

Kim olursa olsun bir insan
Ben olayd1m ba9kas1 olayd1
Ya bir insan olayd1 orda
Ya da hicbir 9ey olmayayd1

76
D E M O K R AS I , SAVA$ , BA R I $ V E
KAR DE$L I K

$ilRiN AMACI

Size desem gune!? ormanda

Benzer yataga yay1 lm1!? bir karma
Banc inamr yapars1mz ne istesem

Size desem yagmurlu bir gunun durulugu

A!?km tembelliginde cm cm oter
Banc ina m r bakarsm1z sevii;; meyi uzatmaya

Size desem yatag1mm cevresinde

Yuva yapml!? ugursuz bir suru kU!?
Banc mamr tasam1 bolO!?lirsunuz

77
Size desem bir kaynagin koynunda
Doner ye�il blr 1rmagin anahtan
Bona inanir anlarsin1z ne demek bu

Amo size sokag1mm �ark1sin1 bir soylesem

Sonsuz bir yol gibl anlatsam size yurdumu
Kulak asmaz bo� verlr gidersiniz

( . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . )

Unumu eledlm ben e legiml ast1m ama

Goturecegim sizl yuregimin kut kut at1�1yla
Sizlnle soyle�mek blr ho' edlyor lclml

Kurtulmoniz1 lstiyorum slzin blrle�menlzl

Yanni dokuyanlarla el ele vermenlzl
Yosunlarla sazlarin sarma� dole� olmas1 glbi �afakta

78
0ZG0RL0K

Okul defterlerlme
S1rama agaclara
Kumlara karlara
Yazanm adm1

Okunmu11 yapraklara
Akpak sayfalara
Ta� kan kog1t ya do kUI
Yazanm adm1

Vald1zh reslmlere
Sava�c• armalarma
Taclanna krallann
Yazanm adm1

Ormanlara collere
Vuvalara cigdemlere
Amlanna cocuklugumun
Yazanm adm1

79
$a�1 las1 gecelere
Gun:·arin ak ekmegine
Yavuklu mevsimlere
Yazanm ad1m

Parcah gokyuzune
Kulii kanatlanna
Degirmenine golgelerin
Yazanm adin1

$afagin her dalgasina

Denize gem!lere
Clld1rm1lii daglara
Yazanm ad1m

Bulutlann yosununa
Kas1 rganm terine
H1rcin yavan yagmura
Yazanm ad1m

Panldayan bicimlere
Renklerin canlanna
Gorunen gerceklige
Yazanm ad11:11

Uyanm1� patikalara
Uzanan yollara
Ta9an alanlara
Yazanm adin1

80
Yanan lambaya
Sonen lambaya
Biti!?ik odalara
Yazanm adm1

lki payll k meyvaya

Odama ve aynaya
Koplama bo!? yatag1ma
Yazanm adm1

$irin obur kopegime

Kalk1k kulaklanna
Celimsiz penc:esine
Yazanm ad1m

Kap1min e!?igine
Kab1ma kacog1ma
Kutsal ocagm yalazma
Vazar1m adm1

Sunulan her tene

Dostlarm alnma
Uzanan her ele
Yazanm adm1

81
$alillrtan camlara
Sayg1h dudaklara
Sessizl ij:lin ustOne
Vazanm adm1

V1k1k s1j:lnaklanma
Sonuk fenerlerime
Duvarlarina s1k1nt1min
Vazanm adm1

lsteksiz yokluga
C1plak yalnizhj:la
Orum basamaklarma
Vazanm ad1m

Duzelen saj:lhga
Kalmayan teh likeye
An1 s1z umuda
Vazanm adin1

Ve bir tek sozun gucuyle

Ba!j!lar1m yenlden yaljlamaya
Senl tanimak ioln doj:lmulilum
Senl 01j:lirmaya

- Ozgurluk

82
�llRIN ELE�TIRISI

Ate!jl uyandmr koca ormani

Govdeler yapra klar eller yurekler
Bir demet gul gibl mutluluk
�ekerll erlml� kari�1k ucan
K1zgin gune�le tutu�an agacla
Bir dostlar ormanid1r bu
Uzanir ye!jlil kaynaklarda

Gitti Garcia Loree glttl olume

S3
 Tek tUrku soyler bir yuva
Dudaklar yafilamak icin dudaklara yap1fi11k
Aglayamaz bir minnac1k cocuk
Kuru gozbebeklerinde yannki tfillk
Doldurur insan1 damla damla
'Tepeden t1rnaga donat1r insam

Gittl Saint - Pol - Roux glttl olume

K1z1 _nelere ugrad1 nelere

K69e bucak donmufil bir kentte

Cicekli yemi�ler gelir gozumun onune
Bulunmufil kJzlara benzer '
Sonsuz filenlikler iclnde
Bafiltan ba�a yer gok
Duvarlar sag1r tafillar olu
Gozlerde blr damlac1k can yok

Gitti Decour grttl olUme

84
SAVA$TA QLENLER

Her yer t1khm t1 kh"m 610

Act bogacak bani bogacak benl
Otlar yalnizh ktan kupkuru
Ania suclu ben degilim ben degllirri

Katlllerle bir olmad1m olmayacag1m da

Ozgur kalacag1m l�te boyle blr ba�1ma
Ve lnsan�luna bundan sonra da
Ne oli.im dokunacak ne dirim

85
SAVA�
ALANINDAN
HABER

Olum unden onceki gece

va,ammm en k1sa gecesi oldu
ou,undukoe hole ya,ad1gm1
Yahm yahm yaniyordu damarlannda kani
lgrenlyordu govdesinin ag1rhgmdan
lnleyecek kadar gucu vard1

Bunce korkunun · acmm ortasmda

Ba,1ad1 gulumsemeye
Tek ba,ma degildi ounku
Milyonlarca yurtta,1 vard1 milyonlarca
Ocunu alacaklard1
Bil iyordu bunu

Gun onun ioin dogdu

86
BiR AVUC FRANSIZ AYDINI
D0l?MANA HiZMET ETTI

Korkmu� olanlardan korkulacak olanlardan

Hesap sormanm s1ras1 geldi
Saltanatlan sona erdi cunku onlarm

Nazi cellatlanni avup ba�tac1 ettiler onlar

Kalk1�t1lar bize katlllugu yutturmaya
Tek �ey soylemediler iyi guzel dogru

Anla�ma gibi dayani�ma gibi guzelim sazleri

Gizlediler has1ralt1 ettiler
0 �om ag1zhlar hep alum kustular dart bir yana

Amo �imdi s1ras1d1r art1k

El ele vermenin sevi�menin siras1
Onlari n haklanndan gelmek lcln
Analanni aglatmak icin onlarm

67
CESARET

Paris ac Paris ui;uyor

Kuru otla besleniyor Paris
Yal?h Paris'in ustUnde eski giysiler
Metroda bunald1 Paris ayakta uyuyor
Art1 k eski Paris'in c1lginhg1 yok
Du1?unurlugu yok eski Paris'in
lnsanlar mutsuz oldu zorla

Bu ate!? bu duru hava

Ne varsa guzelden iyiden yana
Senin ac c1plak halkinin
Kimseden bir l?ev dilenme Paris
Canhsin l1?te s1ms1k1sin dopdolu
Ne varsa soluklugun enezligln otesinde
Gozlerinde i1?te ne varsa va1?avan
Kille glbi keskin lgne gibi ince

88
Tem iz bllglli usta
Zulme kar�1 dimdik ayakta
Dayan kurtulacaksin dayan Paris
Sayle nen var kavgadan ba�ka
Y1ld1z glbl titreyen Paris'lm benlm
Sonmez umudumuz Parls'lmlz
Dayan de kurtul �u camurdan
9u yorgunluktan �u ac1dan
Yurekll olahm karde�ler yurekll
Eslrgemeyell m gozumuzu budaktan
Tolgam1z cizmemlz falan yok gerci
Damarlar1m1zda yanginlar var ya
1�1g1m1z gerl donecek gerl
Oldu en lyf karde�ler ugrumuza
Yureklerlmlzde �lmdl onlann kani
l�te yenl blr gun Parls'te yenl blr sabah
Ba�layan baharin dl�lerl a rasindan
Parlad1 kurtulu11un sungusu glbl
l11te kor kuvvet yenlldl yenllecek
Bu Alman fa11lstlerl bu ll;lgalcller
Bu du11manlar bu koleler anlad1larsa eger
Onlarda bir parca kafa versa
Dan k desln kafalanna
Yakinda bae1p gldecekler

89
GABRIEL PERI •

Bir lnsan oldu

Yoktu kendini koruyacak blr �eyl
Ya�ama ac1lm1� kollanndan ba�ka
Bir lnsan oldu
Yoktu gidecek yolu
Ban�a giden yoldon ba�ka

Bir insan oldu ama

Suruyor hold kavgas1
Olume kar�1 unutulmaya kar�1

Cunku biz de istedik

Onun istedigi �eyleri
$imdi de istiyoruz
Ve diyoruz kl
Mutluluk 1�1sm
Gozlerin icinde yureklerln lcinde
Adalet u;1sm yeryuzunde

* Frans1z yazan ve devlet adanu ( 1902 - 194 1 > . Al­

man i'galine ke.r,1 yurtsever Direni§ he.reketJne
katlld1, Gestapo te.rafindan yakala.ne.rak kunaune
dizildi. u;ev.I

90
insanr ya�atan sozler vardrr hanl
An duru iyl sozler
Srcakhk sozu ornei:)in guvenlik sozu
A�k adalet ozgurluk sozu
Cocuk sozu incelik sozu ornei:)in
Bazr ciceklerle yeml�lerln adlarr
Yii:j itlik sozu caba sozu
Karde� sozu ornei:)ln arkada� sozu
Ve bazr ulkelerln koylerln adlan
Bazr kadrnlarrn dostlarrn adlarr

Bizlm Perl de onlardan blrl

Oldu Peri blzl ya�atan �eyler ugruna
Oldu bai:)rr dellk de�lk
Arna biz onunla tanrdrk blrblrlmlzl daha lyi
Gorduk ya�adrgrnr umudun
Dlpdlrl

91
GORA N ' I N MEZARI

Biz lnsanlarin en iyileriylz kardei,ler

$iirlerimizde buram buram yai,amok tuter
Ya�am geli�ir yay1hr ellerimizde
Bo� verir dudak buker geceriz ollime

Yalrnz ac1 vard1 dunyada karde�ler ac1

Sovguleri h icbir guzel �ey silemezdl
Bar1i;; 1 getiremezdi h icblr iyi �ey
Bi!emezdik 1 �1gm degeri ne

92
Severolk birblrlmlzl ama neden severdlk
Anladm1z bugun art1k neden severml�lz
Dizelerime bakarsm1z ac1 gecmi1?ime
Gogsunuz sevlnlr guler kabanr
Durursunuz onurla guvenle dimdik

Ben ald1m ocumu yans1r solugum

Seslnizde aydm goz bebeklerlnizde
Sava�1 kazand1m gercek oldu dO�Om

Bilmeden cocuklanm1z zorlu k1�lan

C1karsmlar doya doya yazm tad1rn

!::13
lkinci Dun;,-a Sav�1'nda :

D0$LERINDE GCRDOKLER I
KADI NA

Dokuz yuz bin mahpus

Be� yuz bin siyasl
Bir mllyon l�cl

Uykul·a nnm sultani

Erkek gucu ver onlara
Dunyada olmanm sevlncinl ver
O kor karanhkta
Tath a�km dudaklarm1 ver
Unutsunlar ac1lar1ni

Uykularmm sultani
Gogi.islerl opi.icuk dolu
K1z kadm karde� ana
Olkemizi ver onlara
Sevdiklerl gibl oylece
Ya�amaya tutkun o i.ilkeyi

94
�arabin �ak1d1g1 blr ulke
Ekinlerin comert oldu!'.ju
Cocuklarin afacan
Ya�hlarin ho�gorulU
Ak cicekli yemi� a!'.jaclan gibl
Kad1 11larin tath dilli

Dokuz yuz bin mahpus

Bef1 yuz bin siyasi
Bir milyon l�cl

Uykulannin sultani
Ak gecelerin kara kar1
Kans1z bir ate� lcinden
Beyaz de!'.jnekli Erml� Tan
Veni bir yol goster onlara
Tahta hapisanenin d1f1inda

Tanimal< lcln go!'.jusledller

En ai:jir kotlilukleri
lyl dayand1lar lyi
Erdemle donand1lar gercl
Arna yaralarla da oldular delik de�lk
Cunku ya�amalan gerekti

Dirl iklerinin sultani

Uyani�lannin sultani
Clzgurluk ver onlara
Bira k utanc1m1z blze kalsi n
-Utanc1 yok etmek icln de olsa­
Biz sanlm1�1z utanca

95
ALMAN BULU�MAS I

l�te konu�uyor blr ana :

- Oo saray kurmu�tum gonli.imde

Birl ya�am blrl a�k blrl alum loln
Glzllyordum blr gomu gibl
Ac1larin1 mutlului:)umun

Oo giysl dikml�tim keyflmce

Her �ey glrml�tl lo Ice
oi:;u1 umut goz ay cicek ayna
Erkek sert ama dobra dobra
Kadi n suzgun ama oynak
Tepeden t1 rnai:)a

Bir ooldeylm �lmdl

Kara�1yorum karonll klara
Du�man yenlldl gerol
Arna ben kald1m yalniz
Sevmek loln
Bir ba�1ma

96
BARl$ $11RLERI

$imdi butGn kadrnlar mut. 1 1

Kavu!?tular kocalarrna
Erkek gune!?ten geliyor
Getiriyor bir s1caklik
Karisrn1 kucaklamadan onco
GGIGyor gunaydrn diyor yumu�ac.1k

Yarars1z bir yuzum vard1 y1llard1r

Oys'J i;; i mdi benim
Sevilesi bir yuzum var
Mutlu olcs1 bir yuzum

B utGn guze!lerin du!i>Gnu gorur·:.im

Gezir:'rler geceleyin
Usul usul
Gezinen ayla yon yana

97
Guzelim acsa do gorsem
Sutunun ak gulu
Guzelim tez elden ana olmah
Bir cocuk dogurmah bona benzeyen

Bahceml 11;11t1r yeml�lerln eleea1

Guzel lik agaclari meyva agaclari
Cah�mm bahcemde bir ba1;11ma
Gune� ate� yakar kararm1� ellerlmde

ea
ORDA

Teker teker degil

lkif;; er ikii;;e r varacag1z oraya
lkii;;er iki9er insanlar tani9 olacag1z
Dostluklar kuracag1z dostluklar
Seton gibi s1ms1k1 saOlam

Gulecek bizim cocuklar gulecek

Karanl: k masallarda aOlayan
Bir ba9ina kalm19 o insanc1ga

G ulecek bizim cocuklar katrla katrla

<CeViren : A. Kadirl

S9
UMUT BACILARI

Ey ylgit kadinlar ey umut bac1lan

Tofil catlasa dediniz birleliltirecegiz
Alilkl ve lyiligl olume karlill

Ey benim bac1lanm sag kalm1fi1 dipdiri

Dedlniz olUm VIZ gelir bize
Va�am siurmeli

l�te o gun geldi geliyor

Ey kutsal bac1lanm benim
li;;te o gun na �urda
Sava� de neymi� ki yoksulluk de ne
Bir slinger cekilecek tlim ac1lcri n ustline
Bir slinger oldu bitti
0 gun butlin insanlar ok�anmay1 ey bac1lar
O gun butun insanlar sevilmeyi hak etti

100
AYDINLIK

Hicbir vakit tam karanhk degil gece

Kendimde denemi�im ben
Kulak ver dinle
Her ac1rnn sonunda ac1 k bir pencere vard1r
Aydi nhk bir pencere
Hay·al edilecek bir �ey vardir
Verine getirilecek istek
Doyurulacak achk
Comert bir yiirek
Uzanm1i;i ac1k bir el
Canh canh bakan gozler vard1r
Bir ya�am vardar ya�am
Boliii;iiilmeye hazar

C<;eviren : A. Kadirl

101
ASIL ADALET

lnsanlarda tek s1cak kanun

Ozumden !?Crap yapmalan
Kom urden ate!? yapmalan
Opucuklerden insan yapmaland1r

lnsanlarda tek zorlu kanun

Sava!?lara yoksulluga karl?•
Kendilerini ayakta tutmalan
Olume kar!?• ya!?amaland1r

l nsanlarda tek guzel kanun

Suyu •!?1k yapmalan
Dli!?li gercek yapmalar1
Dli!?mani karde!? yapmaland1r

Hep var olan kanunlard1r bunlar

Bir cocukcag1zm ta yureginden ba!?lar
Yay1 lrr geni!?ler uzar gider
Ta akla kadar

cc;eviren : A. Kadir>

1 02
YA$1YORUM

Sonsuz du�leri icinde ya�1yorum

Mevsimlerin y1llann
Ya�amonm sonsuz du�leri icinde
Orgusu icinde bicimlerin
Renklerin sozlerin i�lerin
Ya�1yorum ba� donduren g uzellikte
Baya!)1 cirkinli kte
Yeni du�uncede s1cak istekte aydmhkta
S1kmt1lar ac1lar icinde
Ya�1yorum olume kar�1

Ya�1yorum 1�1kh ince 1rma kta

Karanhk duru pmarmdo
Gozlerin kirpiklerin
Havas1z ormanda durgun cay1rda
Uzakta kuculmu� denize
Silinmi� go!)e do!)ru

1 03
Va�1yorum ta� gibi kalabahgm colund<J
Tek ba�ma kalm1� insa n i n yuvas.nda
Kavu�an karde�.erin ocagmda
Hem k 1 t h k icinde hem bolluk icinde
Gunduzi.in korga�as,nda gecenin duzeninde

Saglama bagllyorum ya�amay1

B u g i.i n u yarmt kuruyorum
Ya�1yorum yerde gb kte
Ate�te dumanda
Ak1lda c1lgml1kta
U i u m e oii.ime kar�I
Topraga kar�t ya�1yorum topraga
O i u m d u�lerinden de.ha gerc·J k

Yeryuzu ndey i m i�te

Burda ne versa ben i m le
Y1 ld1zlar var gozlerimde
Dogu ruyorum bilinmeyeni
Toprak onarnn verdigince

S1n1r cizemez arn lara um uda bilinmeyen

Kurmall yanrn bugu nden

1 04
YAf;ATMAK

Birkac ki$iydiler ancak

YO$O rlard1 kcranl:kta
D0$1ayerek ok$ayan gunu

Birkac ki$iydiler ancak ormam seven

l nan i rlard1 yanan oduna
Ta uzaktan cicek kokularina bay1hrlard1
Orterdi onion c1 plakhg1 isteklerinin

Birle$tirirlerdi yureklerinde olculu solugunu

Dogal YO$OY1$ln o hicten tutkusuyla
Yazlari gitgide buyuyen

1 05
Bl rle�tirlrlerdl yureklerlnde gelen cagin
Bir ba�ka cage merhaba diyen cagin umudunu
Colden daha dayamkh a�klarla

Az1c1k k1sac1k blr uyku

Gotlirurdu onion gelecek gune
Dayamrlard1 bllerek surdugunu yo�amin

Ve onlann istekleri aydmhg1 dogururdu

Blrkac ki�lydller ama

Birden kalabahk oldular

Her cagdakl glbl

1 06
BIRAK I N
B i R DO�ONEYIM

B1rakm bir di.i1?i.i neyim va1?amama yard1m edeni

U mut veriyorum bezgin insanlara
l1?te ortada Ol?km gi.irbi.iz sevinclerl

Seviyorlar - bir odi.ildi.ir sevmek

Didiniyorlar sevdikleri lcin
Bu bir ok1?ama gorevl

Ama sizin icin de dldiniyorlar

Tum sarho1?luklon Ol?km

Gidermiyor bu yorgunluklan
Sizin gibi yapacak il?I olmayanlar ugruna
Didinmekten gelen bu yorgunlugu

Haks1zhg1 ac1khyorum
Soki.iyorum dikenlerl
lstiyorum k1r11?1klan sllmek

1 07
Sesleniyarum ve ac1hyar kap1

B1rakm bir du�uneyim ya�amama yard1m edeni

Serinlik dilegim di ndirdi hastalann ate�ini
Gune� altmda kar. ben bir kadmdan dagdum
Onun erdemi yans1r arc sire bende
Ozgur insanlar yarat1r karmm n korfezi

Payla�makt1r ya�amak tiksiniyarum yalmzhktan

Olumun baglan tutuyar gene beni
Eskisi gibi kucaklam1yarum kimseyi
Ekmek demek mutluluk demekti o zamanlar
bpu�umuzu daha s1cak k1lan has ekmek

Bu dunyad1r s1gmabilecegimiz tek yer

$imdi benim lcin ya�amak demek sarunlan
cozmek demek
Ve yak etmek demek dagu�un kor ac1sm1
Parlamayan y1ld1zm y1ld1zhg1 neye yaror
Ya�amak demek yitmek demektir
bulu�mak icin insanlarla

lrmagm saluklugu silsin dereyi

O e�siz gozler gorsun her �eyi yerli yerinde
Yaksulluk yak almu� bak1�lar duzenli
Tah umdan cicege agaca dagru buyuyen bir duzen
Evrene temel alan bir diri temel

insandan insane gencle�en ve gUlen cacuk

108
SAATLERiM

lnsan oldum ta!? oldum

insanda ta!? ta1?ta lnsan oldum
Gokte kui? oldum ku1?ta gok
Ayazda cicek oldum gu ne1?te 1rmak
Clgde ptr1lt1

Kardel?ce yalmz karde1?ce ozgur

r<;eviren : A. Bezircil

1 09
I C I N D E K I LER

PAUL ELUARD

Ya$am1 CA. Bezircil 7

Ki$iligi CClaude Roy ) 10
Sanatl CGaetan Picon> 13
Eluard'da A§k Ve lnsanhk CG. E. Clancier) 18
Eluard'da Toplum CL. Aragon> 30
Eserleri CA. Bezircil 37
Turk�ede Eluard CA. Bezirci) 40

SE<;ME $11RLER

A.tit. Dota Ve insan ,

Karartma 44
Adma ..• .•• 45
Almm Camda 48
Biz lkimiz . . . 47
Gui i§lemeler 48
Gozlerin Sab1rla Beklerdi Bizi 51
Y�amak 53
A§k $iir 55
Yeni Bozulmu§ 56
Canh Hava 57
Tutkun Kadm 58
<;1plak Dagda 59
Seninle 60
Yap1c1hk Oyunu 61
Sozgeli$i 62
lnek 63
Senslz 84
Kolay 88
Blziz . . . . ..
... 87
Burda Ya$amak t�in eg
Yalmz Degilim 70
Sevgi Sozleri 71
Dii$ 72
Kapad1m Gozlerimi 72
Bilemez Beni Kimseler 73
Ardmdan 74
tnsan 75

Demokrasl, Savq, Ban§ Ve Karde11lik a

�iirin Amac1 77
Ozgurlii.k 79
$iirin Ele$tirisi 83
Sava$ta Olenler 85
Sava$ Alanmdan Haber 86
Bir Avuc;: Frans1z Aydrm Du11mana Hizmet Etti 87
Cesaret 88
Gabriel Peri 99
Goran'm Mezan 92
Dli$lcrinde Gordilkleri Kadmo. 94
Alman Bulu$mas1 96
Ban$ $iirleri 97
Ord a 99
Umut Bac1lan 100
Aydmhk 101
As1l Adalet 102
Ya$1yorum 103
Ya$atmak 105
B1rakm Bir Dli$ilneyim 107
Saatlerim 109