J

"

n Ibro, kiu surprize

.. feliigos Ia "Esperanto-ins-
tmistojn. Yera trezoro. Ni preska dirus: Ia efverko
nia karmemora Szilgyi. Resume: gi estas Ia
I

Plena Gramatiko de Ia komencanto]. i plene me-

tas sian titolon: Ellernu!
 ICIA~:I\O NO ESI'EHANTO", (/,e ISlIwd Gomes Brnga , Lcrnolhreto
1'091'111'11111 Ia, IUIIl grruuu Iiko, ekzerco], losiloj, kaj vortfurado ,
(i~ '"liga.
'(:UIISO "ltATICO DE ESPEHANTO", de Fercnc Szilgyi. Lernolibro
pllI' 1'<'1<1:\ instruado de Esperanto, kun 210 ilustrajoj, alfaritu d(~
1/'1111111,1 Gomes Braga por Ia uzado de portugallingvanoj. 100-pagn.
'OHAJ\IATICA DE ESPERANTO", de Ismael Gomes Braga , Dua eldono
clt' Ia lcrnolihro aperin ta unue en 1952. Plena kurso de "Funda-
11U'Jllo de Esperanto" kaj 600 f'razoj el la "Proverbaro Esperanta"
"111\ truduko ,
"I )ICIONABIO PORTUGU.f:S-ESPERANTO", de Ismael Gomes Braga,
:100-paga.
r1tANDE DICIONRIO ESPERANTOPORTUGU~S, de Ismael Gomes
Braga, SOO-paga.
"ELLEHNU I", de Ferenc Szilgyi , Supera kurso de Esperanto la Ia
reka mctodo, por lernntoj de "Curso Prtico de Esperanto",
".IlJNUL-KURSO", de S. A. T. - Amikaro, kun gramatiketo en portugala
ali hispana lngvoj , Ilustrita lernolibro por gejunuloj.
J>IWPAGANDO KAJ INFORMADO:
Anurio Esperantista". Portugallngva almanako kun varbaj artikoloj
kaj informoj pri Esperanto.
"I'OI'::\IA DA lIAHl\fONIA ur";IVERSAL". Epopeo de AIberto da Cruz
Bontm, kun propagando pri Ia Lngvo Internacia.
"VIDA E ZAl\lENHOF", de Edwond Privat, traduko de A. C. Bonfim.
"nE BIALYSTOK A MONTEVIDEO", de Ismael Gomes Braga. Tradu.ko
C/(' Iekstoj de L. L. Zamcnhof kaj komentarioj, kaj Ia teksto de
lu ckcido de UNESKO cn 1954.

CI'; r .ernrsrrxo,
",\ NIl\IO PHISl\IA", poemoj de Sylla Chaves kun antaparolo de Ismael ..
(~OIlJ('S Hraga. 112-paga.
"1110 HW(OMPENCU VIN ... " 1\10ndfama teatrajo de Joracy Camargo,
1'11 trnduko de Sylvio dos Reis Peixoto.
N LA SESA". Hstorta tragedio en kvin aktoj, de Geraldo Mattos,
n dckslabaj verso]. 144-paga.
MINIATUROJ" - Versoj la japana stilo. Geraldo Mattos.
nOLADO.J KAJ POEMOJ" - Zamenhof. Modeloj de klasika stilo
cn Ia Lingvo Internaca.
Hi:MO.J" - Revuluciaj versajoj - Eugeniusz Matkowski.
NOSIl.ABOJ" - Verso] sen adjektivoj k sen verboj , Diderto Freto.
r'I'MO" 1)1'; VIVO". Poemaro de Geraldo Mattos kun antaparolo
IfI Sylla Chaves - 184-paga.
LLERNU
(tjuj rajtoj rezervitaj por
Kultura Kooperativo de Esperantilltoj
Eldono en Ia kadro de Ia 3--0
E'!Derantista Seminarto (Nova Fl'lbul'&;.(\)
D-RO FERENC SZILGYI

ELLERNU 1

PROGRESA KURSO DE ESPERANTO

Eldono en Ia Kadro de Ia
3-a Esperantista Seminario

*
KULTURA KOOPERATIVO DE ESPERANTISTOJ
AVENIDA 13 DE MAIO, 47 - SL 208 - ZC - 06
RIO DE JANEIRO, GB., BRAZILO
 ..

K.LARIGOJ DE LA ELDONISTOJ

Fine ni havas Ia grandan plezuron prezenti a niaj sami-

deanoj Ia rimarkindan lernolibron, ELLERNU, de d-ro Ferenc
Szilgyi. Kelkajn jarojn gi ripozis en nia presejo. iam pluraj
malhelpoj arnasigs e ni, kiam ni pensis pri Ia fineI dono de
tiu verko. Tamen dum tiu tempo Ia plej favora esperantista
grundo estis preparata de nia nun floranta junularo por gia
ricevo kaj trafa apliko.

Ni nur bedaras, ke Ia atoro ne gisvivis Ia aperon de

i tiu 2-a eldono, kies atorrajton li gentile cedis al nia Koope-
rativo. D-ro Szilgyi mortis en Ia l-a de decembro de Ia pasinta
jaro. Omage al lia brila sindedio al nia movado i tiu verko
aperos en Ia kadro de Ia 3-a Esperantista Seminario okazonta
en Ia proksima Julio, en Nova Friburgo.

En Ia revizio de Ia libro multaj esperantistoj kunlaboris:

Imael Gomes Braga pene ordigis Ia originalajn tekstojn super
Ia unua presprovajo. Aylton de Lima Rocha kaj Antnio Dias
da. Silva super Ia dua korektado. Niaj karaj argentinaj samide-
anoj, Klara kaj Jorge Hess, okaze de Ia 19a. Brazila Kongreso
de Esperanto, okazinta en Gvanabaro en Ia jaro 1965, pacience
almetis Ia klojn . Atente trarigardis Ia tutan materialon Ce-
dilha Neto kaj laste multe helpis en Ia fina ordigo de i verko
Jair Salles, Paulo Srgio Viana - aktivaj membroj de B.E.J.O. *
- kaj ties Prezidanto, Francisco Stefano Wechsler. La bildoj
mem ricevis novajn vestojn fare de lerta desegnisto, Ubiratan
Souza.
~l 1.40 /0~ Ni esperas, ke Ia eldono de i tiu bonega lernolibro iel
\

kontribuos al Ia antaenro de nia Movado en Brazilo - kaj

V anka internacie - ege gojigante Ia esperantistojn, kiuj gis nun
gin atendis.
'4o~l1 ;L~ Kultura Kooperativo de Esperantistoj
Braz Cosenza - Prezidanto
>ct~ 'i?
CLL ,, Junion, 1968

(*) B.E.J .0. - Brazila Esperantista Junulara Organizo.

 -3-

Ellernu
Kabe (') sendube estis skeptika figuro de Ia espcrantisma
historio kaj lia malapero el nia movado estis atendebla, kvan-
karn tre bedarinda okazajo , Estus interese foje iom analizi
Ia historion de tiu malapero, ar Ia atoro de Ia Vortaro, Ia
klasika tradukinto de Ia Faraono ne povas esti indiferenta per-
sono al ni, k iuj lernis de li. Kaha iomgrade reprezentas tipon,
kiu sancelig'as inter Ia pesimismo kaj optimismo, sed kiu neniam
en sia vivo povas esti felia, u Ia pesimismo, u Ia optimismo
IUJ RAJTOJ REZERVITAJ venkas cn lia animo. TI'o granda estas Ia kvanto de Ia vcnkita
kvalito.
-POR- Sed oni povas lerni mul te de tiuj Kabe-uloj . Oni povas
erpi poztivan valoron el Iliaj nega tivajoj , Oni devas konsideri
KULTURA KOOPERATIVO DE ESPERANTISTOJ Ia agojn de Ia Kabeoj, ar ni no raj tas esti hlindaj, sinadoraj
kaj ni devas rigardi aI alia direkto kaj pli malnroksimcn 01 gi!'
nia umhiliko .
(".lIste Kabe eslis tiu, kiu foje sur Ia ferdeko de iu kOI1-
gresa ipo, kiu optmismc velis sub Ia optimismn iclo de lu
unuaj kongresjaroj, diris ion tre pripensndan Sur Ia sipo iu
vebis cn Ia serena gojo; oni antavidis Ia plej rapidan venkon;
oni parolis pri Ia kuracistoj, ingcnieroj, komercistoj, kiuj hal-
dali lernos Esperanton, ar nature Ia luta mondo devas balda
lerni nian lingvon. Tio estas Ia hczono de nia cpoko . Ciu
devas 1ern i Esperan ton! - estis Ia konkludo SUl' Ia sipo; Ia
svisaj montcgoj ja kais Ia nubojn, kiuj jarn tiutempe kolck-
tigis super Ia mondo. Jes, iuj devas lerni Esperanton, oni kon-
kludis kaj o gojis: homoj, lago, elo, birdoj kaj suno. La
harmonia volo ajnis kunligi iun kaj ion: Ciu devas "lcrni
Esperanlon! - Kaj tiam ek parolis Ia sola pensema ombro ele
tiu sunplena tago. Kabe estis, li diris: "Unue Ia Esperantistoj
devas lerni Esperan lon!"
011i ne povas forgesi tiujn vortojn kaj oni ne rajtas nei,
ke Kabe pravis , Ni ne povas plcndi . E cn krzaj statoj rela-
tive granda amaso lernas Ia lingvon de Zamenhof', ni havas
') D-ro Kazimir Bein, grava traduklsto en Ia komenca periodo, kiu uzls
RIO DE JANEIRO - GB - BRAZlLO Ia psedonmon Kabe. (Revenis al Esperanto post aia 8().jarigo, sed tuj
poste mortis).
 -4- -5-

W'lIilljn lH'dagogojll, kiuj scias Ia manieron logi Ia hornojn '31

1/1 S('I'('(' I'lIeila lingvo . Ni havas Iertajn ,reklamistojn, kics voo
k('lkl'oj(' estas e pli laiita 01 neeese; kaj Ia rezulto estas, ke u
knnsith-rindc multaj vcigas sub Ia sank la signo de l'espero.
S('II k ion ni vidas post Ia bonege gviditaj, arnuzplenaj, mallon- Antauparolo ai Ia Dua Eldono
gnj kursoj ? Kiom da perdo!
La dua eldono de tiu libro por darga studado estas

Kiu estas do kulpa ? eu

Ia instruis to, kiu gvidis kun em i- radike relabo,rita kornpare al Ia unua. La Iibro servas unuavice
ncn ta pedagogia sento Ia kurson ? (Mi parolas nur pri Ia vere por kursoj, sed anka izole studantoj povas gin uzi kun utilo.
unuarange gviditaj ku,rsoj.) En si mcm, eerte ne Ia instruis to
t'stas kulpa , Scd u eventuale Ia lernanto? Certe ne, oni ja lemas La efa ideo en Ia metodo estas Ia varieco. 14 duhoraj
sindono gis Ia fino de Ia kurso . (Mi parolas denove nur pri lecionoj laeble estu varaj, kiel amuza klubkunveno, a ias-
Ia bona Iernanto.) Scd tiam eble Ia lingvo estas kulpa? Ho ne, peca revuo . Ciu leciono estas dividita je 5 - 6 punktoj, kaj
Ia lingvo anka nun estas Ia sarna, kiu gi estis pli frue kaj Ia Ia kunveno komencigas, eble anka f'nigas, per kanto. Inter Ia
idco de Ia internacia lingvo ne malmodernigis, malgra Ia nove komenco kaj Ia fino estas i. a. 15, maksimume 20 minutojn
kretn] muroj. darn gramatika parto. Se estas necese, tiu i parto sola povas
okazi en nacilingvaj klarigoj ,
Kic do ni devas seri Ia mankon ? Kio estas Ia kazo, ke
ni nc povas konservi e aron proporcie respondan al Ia propa- lnter Ia komenca kaj daiirigs kursoj estas plej ofte tre
#-tandc konke.rita amaso ? okulfrapa diferenco t , e. Ia Iasta estas malpli homogena 01 Ia
komenea. Custe Ia diverskvaliteco de Ia lernantoj ege rrralfaci-
La mia kredo, Ia kazo estas: ke e niaj plej bonaj P'> ligas Ia laboron de Ia instruanto. La miaj spertoj Ia sola ma-
dagogiaj sistemoj havas tro mallongan spiron. Oni kl'edigas al niero es tas, ke oni provu doni u tilon al iu, t. e. in ter Ia varia]
Ia amnso, ke tre balda, post sernajnoj oni seios Ia lingvon kaj parto] oni trovu sian mezuron, sendepende de tio, u oni estas
per tu mctodo ni kreas aron de elrevigintoj, kiuj post kelkn preska komencanto a pli avancita intelek ulo, En kelkaj 10-
tempo estas multe pli malproksime de Dia movado, 01 tiuj, kuj koj parto de Ia lernantoj ricevas iom pli pasive sian scion, sed
neniam konatigis kun gi. Ni seias, ke nia lingvo estas vere Ia devas esti eroj de Ia vespero, kiam anka Ia malpl-kvaltuloj
plcj Iacila el iuj lingvoj, sed generale Ia komencanto, post Ia komplete aktivas ,
nntaia propagando, atendas miraklon . Kaj post Ia komenca
kurso apcna oni trovas signon de penso pri metode, ler te, pe- Tia ero estas Ia konversaca parto, ligita al bildoj. Eu
dngogie clpensita dariga kurso, pr tia kurso, kiu estus inda aI tu parto Ia gvidanto ja povas drekti diverskvalitajn dernan-
Ia eksterordinare bonaj komenckursaj metodoj . Mi mem vidis dojn aI Ia unuopuloj. Anka hora respondigo estas imagebla,
multe da instruistoj, kiuj hrile gvidas komencan kurson, kaj tuj pli favora en grandaj 01 en malgrandaj kursoj.
hunkrotus, se temas pr Ia gvido de dariga kurso. Jes, ja mankas Ia La literatura parto prezentas ofte poeziajjn, kvankam
nu-todo. Scd tio estas Ia plej grava problemo de nia movado. Ne faeilajn. La celo estas konvinki Ia lernantojn pri Ia multflan-
estas suf'iu Ia amaso, kiu komeneas Ia lernadon, ne estas sufie keco de nia lingva vivo, kaj ke Ia poezio ne apartenas nur al
h-rui Ia lingvon, sed ellcrni, ellerni! La "bonan tagon" -esP<iI'an- kelkaj ekzaltuloj, sed estas guebla de iuj . Anka Ia kvaru
tis toj ncnion valeras. parto estas literatura: Legajo. Temas pri interpretado komuna;
1{lIh(\ pravis: La Esperantistoj ellernu Esperanton l oni do ne rigardu Ia libron, sed nUI' gvidanto ali alia persono
legu Ia tekston kaj ne Iavice elektitaj lernanloj traduku ]1\
I\uj pruvis l lodlcr, (.) kiu en Ia postmilitaj jaroj unue
diversajn frazojn. Prepari sin antae pri Ia legajo, ne estas
1I1l01ll'hl 111 titolou de ti tiu mia artikolo: ELLERNU!
kulpo , La legaj oj de tiu i eldono es tas elek titaj tiel, ke ili ne
) 1)1111 l-I I" rCllltllllloJ IlIIj d!I'('klinloj de Universala Esperanto-Asocio. estu pli longaj 01 Ia kadro de Ia leciono .
 -6 -7-

Lu cerbgmnastiko estas iuspecn artifiko por ekzerco de

lu Iinnvo .

La ludoj estas gravaj kontroliloj kaj ili prizorgas en ape-

Unua Leciono
na rimarkebla maniero Ia memstarigon de Ia Iernantoj, kiuj
tiel sen psikaj ba;roj konversacias kaj kondutas libere, senpeuse (
,
pd siaj mankoj koncerns Ia Ingvoscion . La du-hora leciono konsistas eu estas nur unu eleganla sin-
et diversaj partoj. Ili estas: jc rino en Londono? Onu estas
Povas esti, ke Ia materialo metita eu Ia unuopan lecio- numeralo, gi ne estas ne-dif'inu
non, ne iam tute koincidas kun Ia duhora tempodaro . Tio 1.) Kanto . La kursgvdan- artikolo.
jn povas okazi anka pI'O neantavdeblaj kazoj . Sed la Ia Lv elek tu facilan popolkanton
plano: 15 mino por Ia gramatiko, 20 mino por Ia bildoj, el kun Esp. teksto. Kiuj frazoj estas gustaj, kaj
kiuj 5 minutoj estu ripeto de Ia antaa leciono eu Ia formo de kiuj ne?
rerakonto pri ties bildserio ; 10-15 minutojn pretendas la litera- 2.) Grama tika parto
tura parto. Poste rnallonga pazo . La legajo estas plej malfa- maksimume dum 15 minutoj. 1.) En Piza estas multaj
cile regulebla la tempo, tamen oni povas kalkuli 25 minutojn pregejoj kun multaj turoj scd
por gi, por Ia cerhgimnastiko 10-15 mino Ludo, kanto kaj hejm- 3.) Konversacio pri bildoj
estas nur unu oblikva turo cn
tasko kune 15 minutoj . Sume . 110 minutoj, plus pazo . Se dum 25 minutoj.
Ia gvidanto rimarkas, ke ne estas eble doni Ia tutan materialon Piza.
dum Ia leciono, duonigu Ia lecionon kaj parton de Ia materialo PAZO
instruu eu alia leciono. 2.) En mia urbo estas unu
4.) Literaturo. Pri Grabo- spicvendejo, kiu havas tre ho-
La instruisto ne regu Ia kurson en tia manero, ke nur li vski. Sonoriloj de l' vespero. najn varojn.
parolas! Tarnen oni legu malpli 01 parolu kaj adu , La legado
estas hejma laboro. En Ia kurso oni kutimigu al Ia plej aktiva 5.) Legaj o (La gvidan to 3.) Mi Iogas en unu urbcto.
arto de Ia lingvoscio, al Ia viva parolo kaj percepto de tio. legas Ia tekston kaj alvokas Ia
Iernantojrt, ne laiivice, sed ka- 4.) En Ia kurso estas dck
Izole lernantoj respondu al si late al Ia demando] kaj prica por traduko. La librojn partoprenantoj. Onu lernanlo
cetere skr'ibu laeble plej multe. Ju pli multe skribas Ia ler- oni fermu.) La ceIo estas, ke estas bonega.
nanto, des p1i funda kaj konfidinda estos lia seio. La Kontro- oni aidu sen vido de Ia teksto.
Ion uzu nur pos t Ia solvo de Ia tasko , 5.) La Afriko estas unu
6. ) Ce,rbgimnastiko.
Per tiuj i vortoj mi salutas vin dezirante al vi multe da varma kontinento.
7. ) Ludoj - kaj fine tasko
utilo kaj amuzo, kies plej agrablan miksajon en Ia plej facila por Ia sekva leciono.
maniero nur Esperanto povas doni, parte pI'O sia elaste facila 6.) En Ia Londono estas
konstruo, parte pI'O Ia optimisma kerno de Ia interfratiga ideo, I. GRAMATIKA PARTO unu muzeo, ki oni vidas hil-
sin kaanta en Ia lingvo. dojn .
'\ LA ARTIKOLO. La artiko-
10 en Esperanto estas Ia vorto 7.) Inter miaj fratoj li pa
D-ro Ferenc Szilgyi, akademiano Ia. Ne-difina artikolo ne ekzis- rolas Ia plej bone Espera n ton .
tas en Esperanto.
La frazo: Mi vidis en Londo- RlMARKO: Ce Ia fino dl' Ia
no unu elegantan sinjorinon, leciono estas kontrolo. Pcr tio
- ne estas gusta (bona). Kial? vi povas kontroli vin mC'Jl1.

Ir .
KONVERSACIA PARTO
I\nj nun ni rgardu keIkajn
hi lrloj n. BonvoIu respondi al Ia
d(lIwlldoj.
Kion faras Ia viro? Kion li
velas lari? (Li voIas transiri Ia
s Ira lon.) Kial li ne transiras?
Kia estas Ia vetero? eu negas?
Rio es la1l SUl' Ia s tra to? (Sur Ia
s tra to es tas koto.) eu vi a tas
koton? eu vi havas galoojn
kontra Ia koto? Ke estas pli
granda koto, .u en Ia urbo, aii
en Ia vilagoj? eu Ia sinjoro sta-
1'a1linler Ia atomoblojj (Ne,
li slaras sur Ia trotuaro.) Kaj
kion Iaras Ia atomohiloj? (Ili
veturas.) Rie 1i veturas? (Sur
h\ pavimo.) eu Ia viro staras
MIl' Ia rnezo de Ia trotuaro?
(Nc, li staras e Ia rando de Ia
trotunro.) Kie li staras? Rio es-
In/\ c Ia rando de Ia tablo ? Kion
8-
'q -9-
oni havas sur Ia piedoj kontra
Ia koto? Kon on faras per Ia Rimarku Ia diversajn forrn- laudo, monoj - valu oj de plu-
ombre10 kaj ga10soj? (Oni ir- ojn en Ia lastaj demandoj: Tre raj landoj . Ekz. Monoj: f) a 11-
glaj ilingoj plus 3 dolaroj
1113S sin.) Pe- kio vi irmas malpura, malpurega, ege mal- i )
{ pura.
vin kon tra Ia malvarmo?
Kie li s taras? (En Ia bank u-
Kie s taras Ia viro? Kia li es- vo.) eu vi havas banambrou
en via logejo ? eu vi iu tage
tas? Kion li vidas en Ia spegu-
Kiu sdas cn Ia automobilo? banas vin? eu Ia pa trino banas
Io? Kiu rgardas sin? eu vi ofte sian infaneton? Kio estas Ia <U-
Kio11 fars Ia oforo ? (Li kon- rigardas vin en Ia speguIo? ferenco inter bani kaj bani sin?
eu Ia viro banas sin? Kion li
dukas, direktas Ia atomob- Kuj rigardas sin offe eu Ia
Iuras ? (Li duas sin.) eu vi sa-
10n.) eu vi scias konduki a- speguIo? Kiaj estas Ia sinjori-
tas malvarman duson? Eu Ida
tomobilon? Kion fa.ras Ia ko- noj, kiuj tre ofte rgardas sin akvo vi kutime (plej ofte) viu
en speguIo? (Ili estas vantaj.) banas? Kiu banejo estas plej
to? (ti prucas.) Kion fars Ia
eu vi estas vanta? eu vi atas bona eu via urbo? Kiom da ba-
atomoblo ? (ti prucigas ko- nejoj estas cn via' urbo ? Kiu
b vantulinojn? Kion havas banloko estas Ia plej populara
ton SUl' Ia sinjoron.) eu Ia sin- vantuIo en sia poso? Kio estas eu via lando ? eu gi es tas LI pud
joro estas pura? Rio okazis aI en via poso? Metu Ia enha von Ia maro ? eu via lando es tas
apud Ia maro ? Kial li duas sin
li? (Li malpurigs.) Kio mal- de via poso SUl' Ia tabIon! Kion
plenvestita? (Plene - tute ves-
"i faris? eu via monujo enha- tita. Vesto - kion vi havas
purigis lin? Ria li es tas? eu li
estas tre malpura? eu li estas
vas multe da mono (multan SUl' via hatc .) eu vi havas
monon)? Kio es tas Ia diferen- banambron, a ebIe nur dus-
malpurega? eu li estas ege r ambron ? Kia estas Ia koloro
co inter Ia du frazoj: Mi havas de via bankuvo? Kian hnnku
maIpura? monon - kaj: mi havas mo- von havis Ia primitivaj hnmuj '
nojn. (Mono -. vaIuto de unu I (Ncnian.) KiOD vi Iaras itllllll
 -10 - -11-

1('11(''! PCl' kio vi lavas vin iu- lingvojn. Kiam Esperanto ape- Anku kiarn mi .ripozos je eterne en trankvilo,
11l:lI<'I1C'?Per kia akvo vi lavas ris, en 1887. Grabovski forlasis Ne ckhaltos Ia batado de vspera sonorilo,
vin ? eu vi uzas anka sapon? Ia lingvon Volapk kaj lerns Dum kun kanto novaj bardoj paos jam sur nia tero
Ki a cs tas via sapo? Kian odo- Esperanton. La unua interpa- Kaj vin ados kaj vin laudos, sonoriloj de vespero!
run gi havas? Kion oni fars rolo en Esperanto okazs inter -e
pos I Ia sinlavo? (Oni prenas Tradukis: A. Grabovski
Zamenhof kaj Grabovski. Ili
v itukon kaj visas per gi Ia amba Iogis tam en Varsovo. Ehlc vi ne konas uin vor- VIVO
kurpon.j Cu anka vi surhavas
Grabovski estas konsiderebla ojn . Bonvolu .rigardi ilin en F. Karinthy
viujn vestojn dum Ia sinlavo? ( rigardebla) kiel Ia pa tro de Ia 111 vortaro . Por iomete (maI- La akuistino ridetante venis
Noto: Rimarku Ia diferencon poezia lingvo de Esperanto. Li 1I1111tC) hclpi vin, mi diras, ke
en Ia alian amhron .
inter banambro, banejo ka] hadukis el -multaj lingvoj kaj Hnnorilo estas objekto, kiu
inter liaj tradukajoj ni trovas - Knabo: - si diris ga] ..
banloko (banurbo.) 1H'1\(lasen Ia alta parto de Ia
grandan verkon, tradukitan el pl'('~c.ioj, en Ia turoj. La sono- Paulo Kurta eksuspiris.
Ia pola lingvo "Sinjoro Tadeo" dlo estas el metalo. C-i sono- - Dank'al Dio: - li kriis.
nr. LITERATURO (Mickiewicz) . Nia nuntempa rns , Dola estas Ia sukero, Ia - Estu lia nomo Petro:
N legos hodia poemon, ki- poezia lingvo havas sian funda- (~()kolado, Ia banano, sed ni di- Petro Kurta plende pepis cn
menton en Ia verkado de Gra- I'OS pri scntoj Ia saman vorton. Ia lulilo kaj post kelkaj jaroj
Ul1 Antono Grabovsk tradukis
el Ia angIa lingvo, Grabovski es- bovski. Eble anka vi havis 1,:1 amo estas dola sento. Je iu admiris lian belan velurjn-
II~ samtempulo kun Zamenhof jam okazon kanti Ia faman Ta- Ia Justa fojo, ni povas uzi an- kon. Li estis belega, blondu
kaj li estas unu el Ia plej gran- gi;gon, kiu estas Ia dua "nacia" k:Jll: lastfoje, lastan fojon. Tiuj knabeto ,
daj nomoj de nia literaturo. Li kanto de Ia verda popolo. Tiu de I' goj,eco horoj: tiuj horoj - Pejo! Pejo! - alkrll
naskigis en 1857 kaj mortis en poemo estas originala verko de til.' Ia goj( ec )0. Ek ...dorm-int-e
lm Ia pa trino .
t 923. Ciam li havs grandan in- Grabovski. Grabovski estis post kiam oni ekdormis
Petro, kiu guste tiam ludis
1<.'['Csonpri Ia problemo de Ia majstro de Ia verstekniko, vera (mortis ), rpezi - ne labori. en Ia nfanambro, adintc tiun
in ternacia lingvo, kaj anta 01 artisto. Thomas Moore (1779- Dimano estas ripoztago, lun- voon, suprenlevis sian huklun
li estis esperantsto, li eklernis (/0 estas labortago. Je eterne kapeton kaj dek jarojn poste li
Ia lingvon Volapk, Volapk 1852) estis rlandano kaj unu
por iam, Bardo - antikva faris sian abiturentan ekza-
cstis lingvoeksperimento, kiu el Ia plej - eterne - popula-
nomo pri poeto. Pai - iri (fa- menon ,
11(' plu vivas; gi tute mortis. raj nomoj de Ia angla litera-
ri paojn ). Proverbo: E longa La universitataj jaroj pasis
Grabovsk konis multajn .Iing- turo. Liaj poemoj estas tre kiel songo. Iun tagon Petro si-
vojn, oni diras, ke li parolis 30 vojago komencigas per mallon-
proksimaj al la popoIkantoj. ~a pao . \ dIS maIgaja en sia amhro: -
Eh, kio estas Ia vivo _ li Ilus-
SONORILOJ DE VESPERO T. Moore IV, LEGA.fO POR (SENLI- tris al si, mangestis kaj <11'1{
BRA)TRADUKO kvin [arojn poste li akceptis lu
Sonoriloj de vespero, sonoriloj de vespero! Post Ia unua mondmilito, en postenon de distrikta kuracislo
Kiom ili rakontadas pri juneco kaj espero, Ia tempo de Ia papermanko,
en T. La knabno tremantc si-
Pri Ia domo de gepatroj, pri Ia dola kora gojo, radis Ia susurantajn foliojn do
(kiarn estis malmu1te da pape- ia akacio kaj rigardis Petron.
Kiam mi ilian sonon ads je Ia lasta fojo! ro por Ia gazetoj), aperis Ia je- Petro malrapide tiris Ia kapon
na ercnoveleto de hungara ver- de Ia knabino ai si, ksis sin
Longe, longe jam forpasis tiuj de l'gojeco horoj! kisto F. Karinthy (1887-1938), kaj ilia Infano.Xarlo, kiel dek-
Ekdorminte [e eterne jam ne batas multaj koroj , en kiu Ia verkistoprezentas, kvin-jara knabo estis enskrihi-
En Ia tombo] ili Iogas post Ia gojo kaj sufero: kia devas esti Ia novel-felietono ta en la militlernejon.
No por ili Ia muziko, sonoriloj de vespero! de Ia krizaj tempoj. - Jes, mi velas diri nur tion
 13 -
12
mczcn oni piku pingleton kaj si Ia vorteton Ia. (Nc: lu Zu-
sur gin oni metu krajonon, tur- menhof, Ia Meksiko I)
diris liam Petro, sed tuj li Komenc1itero h - 60 ll1111U-
cksilcnts, ar li ekmemors, ke neblan, e rotaciigeblan. La gvi- B.) solvo por Ia cerbgtm-
toj.
danto rotaciigu Ia krajonon SUl' nastiko ; al, barbo, citrono, u,
li estas mortinta jam de du Komenclitero h - kantistaro. Ia kartono, samtempe deman- doni, episkopo, fero, griza, ~ar-
jnroj .
-000- Komenclitero i - sufikso dante ion per Ia vorto: kiu. deno, hora, hora, ilo, jaro, [ur-
Klarign pri vortoj ~ Akuisti- (finajo), ku signifas instru- Ekz. Riu (en Ia kurso ) estas nalo, koro, letero, maro .
no - virino, kiu helpas Ia pa- menton. .\p plej dormema? (La parto- VIII. HEJMA TASKO
Irinojn kiam ili naskas infano- Komenclitero j - 365 tago j. prenantoj havu numeron kom-
[n. Rid-et-ante - ne late ri- preneble). Tiu, kiun Ia nume- Respondu skribe pr lu de-
da n le. Pepi - malgrandaj bir- Komenclitero j - taga ga- ro, t. e. la montrilo prezentis mandoj de tiu i bildo:
doj, kaj malgrandaj infanoj zeto. plej dormema, devas fari Ia se- LA KURACA SCIENCO
pcpas . Bukla kapeto - mal- Komenclitero k - ruga, var- kvan demandon: ekz. Riu ha- PROGRESAS.
granda kapo kun spiralforrnaj ma, nevidebla. parto de Ia kor- vns Ia plej grandan nazon? ktp.
haroj, Abiturienta ekzameno - po. La unue mencta ludo estas
ckzameno, post ko oni raj tas Komencltero 1- sk.ribita pa- li tila por ekzerci Ia numeral 0-
viziti Ia universitaton. pero, kiun vi sendas per Ia pos- jn, Ia dua por ekzerci Ia de-
to. n.andvorton kiu, kaj eventuale
V. CERBGIMNASTIKO
Komenclitero m - granda anka Ia superla tivan formon
Sen uzo de vortaro ni trovu akvo kun salo en si. ( V:ej-formon ) .
lli Ia klarigoj Ia vortojn, kuj
komencigas per tiu litero, kiu VI. GRUPLUDO VII. KONTROW
staras c Ia komenco de Ia li-
1) La gvidanto alvoku Ia
nio . (En kurso oni povas aran- A.) Nur Ia frazoj l-a kaj
gi Ia aferon la Ia maniero de partoprenantoju unu post Ia
alia (sen antae sciita ordo), 4-a estas gustaj. En Ia dua: Ia
ela konkurso. ) vorto unu estas ne.necesa, sa-
ke i1i kalkulu de unu gis cent.
Komencli tero a - prepozcio, Ciu persono diras unu nombron me en Ia 3-a frazo. En Ia 5-a
kiu montras direkton. f'razo Ia vorto Ia ne estas nece- Kiu kudras? Per ko kudras
kaj neniu raj tas hclpi , Oni ta- h kuracsto ? eu li estas hirur-
men ne raj tas elparoli tinja sa, ar e propraj nomoj oni ne
Komenclitero b - io, kio go? Kion kunkudras Ia hirur-
kreskas SUl' viroj, moderna] vi- ncmbrojn, kiuj cuhavas Ia cifc- uzas la artikolon. En Ia sarna
Irazo estas Ia VO,rto unu, kiun go? Ria estas Ia vundo de Ia
roj ne a tas havi gin. rcn 7 (ekzcmple 17, 27 ktp.)
ui devas Iorlasi. En Ia 6-a Irazo operaciito? Riu staras apud Ia
Komenclitero c - frukto, kiu kaj auka ne tiuj n, kiuj es tas
h vorto unu estas erara. En Ia kuracsto? (La flegistino.) Kian
ne estas dola, sed acida. divideblaj per sep (ekz. 28).
Anstata tiuj oni devas diri: 'l- frazo oni ne uzu Ia kun ad- profesion vi havas? Ria estas lu
Komenclitero - Ia plej of- verbo. (La plej bone - estas puciento ? Kion li fa .as'! Kial Ii
hrr-r: Tiuj, kiuj eraras, skribu
ta demanda vorto.
hejme 5-10 punfrazojn , La lu- eraro = plej bone!) ridas ? Kion vi diras pri Ia pro-
Komenclitero d - tie, kie iu Resumo: Unu ne estas arti- greso de la moderna kuracado-i
do devas csti rpida kaj e sper-
ricevas, u alia devas ... i. tuloj povas okaz anka en Ia kolo en Esperanto. Riam ni Kie estas Iiaj kruroj? Kio estu:i
SUl' Ia tuko, anta Ia flegstino"
Komenclitero e - efpas 11'0. inversa direkto t. e. de 100 gis uzas en nacia lingvo Ia vorte-
ton respondantan ai unu, ni eu ni havas kudromainon '!
Komenclitero f - tre grava unu. Kia estas Ia hospitalo (lllulsa-
mctalo . uzas nenian artkolon en Espe-
2.) La kursgvidanto faru el ranto . Propraj nomoj, t .e . no- nulejo) en via urbo? Riu gvidlls
Komenclitero g - koloro (de Ia hospitalon? eu vi vizitis uun
kartonpapcro cirklon, irka moj de personoj, urboj, konti-
Ia elefanto). tempe kuraciston? Kial ?
Komencli tero g - loko kun kiu oni skribu tiom da nume- nentoj, landoj, ne havas anta
Iloroj , roj, kiom da lernantoj estas,

"
 -1
15

I,) \1111111 ('('111 jllro,; cstis Ni faru substantvojn el Ia

iillldt'llllll 111 IOIlj..(-. lipIlIlJ'--.
jenaj vortoj: (substan tivo -0-
Dua Leciono ~,) ,\1111 It IIzi 110 havas vorto ) dorm-as, varm-a, Iud-i,
Ii[ll ,.. IIIIIH
, 11111'_ far-i, song-, prov-i, telefon-i,
I. GRAMATIKA PARTO uzas en pluralo. PantaIonoj ne mainskr-ih-i, am-, malam-i
(post kanto). signifas unu vestajon sed du! 1)11 dik - Iihr- - kusas
1'lIl1d lu/)I-.
Ni faru adjektivojn el Ia je-
i\.) La substantivo en Espe- Kion signfas Ia jenaj frazoj?
nokt- - en
naj vortoj: (Adjektivo -a-vor-
J'r,lllo senescepte havas Ia fina- J
1..11 SOIlI('I'- -
JOIl cn Ia nominativo (singula- 1.) Kiam li estis HitHjuna, 1'111111'. SlllllC vurmaj kiel to ) Afrik-o, arm-o, maksimu-
1"11) -o, en Ia pluralo -oj. Subs- lia ka po es tis gla ta kiel hilard- m-o, nord-o, sud-o, orient-o, ok-
l:tlllivo estas o-vorto l Gi espri- globo kaj li havis unu haron . cident-o, nokt-o.
mus Ia n01110n de viva a ~lIhNtantiNjgo ka] ad-
mul vivn estajo (homo, besto, 2.) La j unulo provis imiti ,it'ld ivigo.
lI. HEJMA TASKO: EI Ia
ohjck [o k lp.), a fenomeno, siajn kamaradojn , Anka li
\,leo. Substantivoj estas ekz , "!ll'loj huvus radikon kaj Inste faritaj substantivo] kaj
razis sin, sed li fakte havis nur 1,11
J'('daktoro, kato, Iarnpo, pluvo, unu lpharon , 1IIIIIjllll Se ni rorigas Ia fina- adjektivoj ni faru dudek Ira-
ruincralo, Iibereco , (La elpa- 111 l'i('/'vas Ia radikon de Ia

1
jllll, zojn tiel, ke en iu frazo estu
rolo de Ia f'irrajoj -oj, -aj, a 3,) Mia onklo havas multe \'111'111 Nl' nu r Ia vortoj havas
unu el tiuj substantivoj, a ad-
uj devas esti tute moa! Ni da mono. Mi, kiu ne estas ria, 1'lIdl"IIII, sl'd ('11 Ia tero ) anka
11(' forgesu, ke Ia akcento en 1I111I1j 1\11'; t'loroj. jektivoj , Ekz . La dormo estas
havas multajn monojn, t.e.
tre necesa.
Espcranto iam estas SUl' Ia
nntalasta silabo de Ia vorto.)

En la naciaj lingvoj estas vor-

(tio estas), mi havas svedajn
kronojn, dolarojn, du anglajn
funtojn kaj aliajn monojn, be-
darinde ne. multe.
J 1,1', 1,1
jll.
La verto pensas konsis-
1,'1, /"
-as estas fina-
du partoj:
SI' ui Iorprcnas gin, restas
nr. KONVERSACIA PARTO
III'II"{-, Iiu i parto estas Ia ra-
loj, kiujn oni trovas a nur en Anka hodia ni rigardu keI-
dtlw. 1':1 Ia radiko ni povas fa-
singularo, aii nur en pluraIo. La B.) La adjektivo, t. e. vor- kajn bildojn:
I', ~e Ia nova vorto havas
nngla kaj franca lingvoj uzas to, signifanta kvaliton, econ ;'\1 11('111\ - pcr Ia aldono (al-do-
( t'kz . verda, bela, harmonia)
('\O~. nur mul tenombron pr Ia 1111) cI(' alia finajo alan vorton.
lravas iam Ia f'inajon en Ia no-
ilo, kiun ni nomas tondlo, minativo -a, -aj. La adjekti- 1':1",;. se ni aldonas al la radiko
IIIIIS- Ia substantivan finajon
vo kaj tiu substantivo, aI kiu
Anka en Esperanto ekzistas ), ni hu vus novan vorton: pen-
gi rilatas, iam konformigas FoII. I )('!lSO signfas ion, kon ni
kclkaj vortoj, pri kiuj ni devas (t ,e ., estas en Ia sarna formo)
scii, ke iln ni uzas plejparte 1'\ lisas. La penso estas eu nia
Ia II kazo kaj nombro. La gra-
nur en pluralo: haroj, Iipharoj, matika nomo de Ia adjektivo
1\11po, gi ne estas videbla. eu
(pCl' alia vorto: hararo, lipha- en tiu rilato: epiteto. Ekz, La vi komprenas Ia vorton? La
ruro ). Male: Ia vorto mono, vurlo Londono (same bone
bela urbo - bela estas cpiteto
kiun kelkaj lingvoj uzas en plu- I.ondon l ) signifas grandan ur-
de Ia vorto urbo, Se ni parolas
ralo, en Esperanto estas ordina- pr pli 01 unu urbo, t. e. pluraj hrn: ,se ni forprenas Ia -0- fi-
01'(; eu singulara formo. Estas nujon kaj donas al Ia radiko
urboj, ni diras: beIaj urboj.
liallle pri Ia vorto: pantalono, udjcktivan finajon, Ia vorto Ia-
Ni kompletigu Ia finajojn en
ldun Ia skandnavaj lingvoj /'iRas adjektivo: londona, Kion
IH jenaj frazoj:
signifus tio?
 -16 -
Kiorn da homoj vi vidas sur
Ia bildo? (Kiom da homoj estas
sur lu bildo?) Kia estas Ia vete-
I'O? eu forte pluvas ?Cu ne~as?
ruo estas pluvego? En kiu mo-
nato via Iando havas Ia pIej
vurmegan veteron? Se Ia vete-
ro estas tro vanna, kion oni
a lidas ofte el Ia ieIo? (Oni a-
das tondron.] eu oni vidas ion,
kram tondras? Kion oni vidas?
(Fulmon), eu ofte fulmas en
decembro ? El kio venas Ia plu-
vo ? (El nuboj). Kion vi nten-
eas (volas) fali, se morga Ia
ielo estos sennuba?
Se vi estas bona detektivo,
diru al mi, u Ia sinj oro es tas
edzo, a frailo? Kio estas Ia
junulino? Kial vi dras, ke Ia
smjoro estas frailo? Cu li amas
sin ? Kio montras tion? (EI kio
vi konldudas tioo?) Super kiu
estas Ia ombrelo? eu Ia gea-
mantoj estas feliaj? Kiaj ili
estas? Kiun amas Ia sinjoro?
Kia estas nun Ia vetero t IDo
e&tas Ia diferenco inter Ia du
bildoj? Ke estas nun Ia ombre-
lo? (Ci estas nun super Ia sn-
jcro kaj sinjorino, super
ba ). Kion vi atas, pomou a
piron? eu vi Satas amba? Kion
vi preferas? eu Ia snjoro estas
ankorn frailo? Kia estas nun
lia amo? E1 kio vi konkludas,
ke lia amo nun estas malpli
granda? Por ko vi uzas ornhre-
lon? eu Ia singardcma homo
havag ombrelon en pluvema
vetero ? eu vi komprenas Ia VOf-
ton: sin-gard-ema-?
Singardema estas homo, kiu
emas (estas ema ) gardi (irm )
sin. Singardema estas unu vor-
to , Tial rn povas vn dernan-
di: eu vi estas singardema?
(Kaj ne: vingardema.) Scd vi
povas respondi tiel: Jes, rni
em as gardi mio. Au: Jes, rni es-
tas singardema.
Noto: a) Pluvas, tondras,
fulmas: senpersonaj verboj. Ne
diru do: ti pluvas, sed: pluvas,
* AI kiu kurage ni iras.
-17 -
o) Amba ne estas deklina- Kie estas nun Ia ombrelo? Rio
ciebla . Do: amba fruktoj es- okazas al Ia sinjorino? (Si ru
restas seka, a.r Ia akvo falas,
tas bonaj. Mi amas amba Ia akvo fluas sur in, si malsek-
fruktojn. Kaj ne amban. Sa- igas.) Rio malsekgas Ia vest-
am- me, kiel ni ne diras unun fruk- ojn de Ia sinjorino? (La pluvo.)
eu Ia mara estas flu-akvo ? Riu
too, sed unu. rivero estas Ia plej granda eu
Eropo? eu Ia Nigra Maro ha-
vas en si nigran akvon? Riu
fluidajo estas nigra? (La inko.)
Kon oni faras per Ia inko? eu
vi kutime skrhas per nigra in-
ko? eu vi havas plumon, kiu
enhavas inkon? Kia pluma gi
estas? (Ci estas f'ont-plumc.)
Kion signifas fonto? (Fonto
signifas Ia lokon, kie Ia rivero
naskigas, La rivero estas pli
malgranda e Ia fonto kaj
pli granda e Ia enfluo.) Kio
estas Ia nomo de Ia river-rando?
(Ci estas bordo.) Kiel vi povas
ir de unu bordo al Ia alia? eu
Kiun amas Ia sipjoro? Kiun en via urbo es tas rnul taj pon-
toj?
amas Ia egoistoj?
eu ili junigis? eu ili estas ge- IV. LITERATURA PARTO
fianoj? Cu Ia sinjoro estas
LA ViOJO estas unu ella plej
egoisto ? EI kio vi konkludas ti- belaj poemoj de d-ro Zame-
on ? Kie estas Ia ombrelo? eu nhof ; gi estas vere leginda (Ieg-
nur Ia sinjorino maljunigis? -inda ) kaj e lerninda parkerc
(t. e. sen libro). Ci ne estas
eu vi ha vas barbon? eu vi pre, traduko, gi estas originala po-
feras Ia senbarban vizagon? emo.
LA VOJO
L. Zamenhof
Tra densa mallumo briletas Ia ceIo,
Simile aI stelo en nokta ielo,
 -18 -
19 -
AI ni Ia direkton gi diras.
Kaj nin ne timigas Ia noktaj fantornoj, nas Ia pocmon. Donu Ia taskon tI'O multe por Svedlando, par-
por entreprenernulo lerni Ia po- te, ar li edzigis trifoj e .
Nek batoj de l' sorto, nek mokoj de l' homoj,
Cal' klara kaj rekta kaj tre difinita CJl10n kaj deklami gin Ia sek- 4.) (Ne tre muzikema kna-
i estas, Ia voj' elektita. van fojon. bo skribis pr Ia muziko:) Es-
Se Ia kvalito de Ia kurso per- tas agrable adi muzikon, scd
Nur rekte, kurags kaj ne flankgante mesas, vi mem klarigu Ia poe- estas e pli agrable ne adi
Ni iru Ia vojon celitan! mon anstata tradukigo. Vi tion.
E guto malgranda konstante frapante, povas aldoni kelkajn vortojn 5.) Jakobo havis du frato-
Traboras Ia monton granitan. pri Zamenhof laeble en Espe- jn, unu havis Ia nomon Esav,
L' espero, l' obstino kaj Ia pacienco _ ranto, kompreneble en simpla b alia es tis li mem ,
Jen estas Ia signo], per kies potenco lingvo. 6.) Jcn tuta historio, vcrki-
Ni pao post paso, post longa Iaboro ta de 8-jara knabino pri Ia fi-
Atingos Ia celon en gloro. V. LEGAJO (por kolekti-
VH traduko sen uzo de Ia libro.) dela amo: Estis foje kavaliro
N semas kaj sem as, nenam lacigas. Kuriozajoj el Ia lerneja vivo. kaj lia edzino. Ili es tis tre Ie-
Inl'anoj havas kelkf'oje kurioz- liaj, scd ili ne havs infanojn,
Pri l' tempoj estontaj pensante.
pI'O kio ili estis tre malfcliaj,
Cent semoj perdgas, mil semo] perdigas, ajn frazojn en siaj skribajoj .
Ni semas kaj semas konstante. Jcn kclkaj ckzemploj: lli petis iutago Dion, ke Li do-
"Ho esu!" mokante Ia homoj admonas, _ nu ai ili inf'anon, sed ili ne ri-
'1 .) Dio donis al Moseo Ia ccvis. Poste Ia kavaliro ris al
"Ne esu, ne esu!" en kor' aI ni sonas: Dek Ordonojn, sed li tuj trans- Ia Sanktn Laudo por mililo
"Obstine antaen ! La nepoj vin benos, donis ilin ai Ia popolo, ar
Se vi pacience eltenos." kc ntra Ia sultano . Li eslis for
12 ston-tabuloj estis tI'O pezaj . dum multaj jaroj . Kiarn li rc-
Se longa sekec., a ventoj subitaj 2.) Komence Ia .kondarnn- venis, lia edzino havis scp in-
VeIkantajn foliojn deiras, toj raj tis kunport anka siajn Ianojn , Tia estas Ia rczulto de
Ni dankas Ia venton, kaj, repurigitaj, Ia fidela amo.
cdzinojn al Ia pun-kolonioj.
Ni forton pli frean akiras. Peste oni mildigis tiun i sste- 7.) Instruisto diris: Vi, Pc-
Ne mortos jam nia bravega anaro, mon , tro, vi estas Iripono . Vi nc es-
in jam ne timigos nek vento, nek staro,
Obstine gi paas, provita, hardita, . 3:). Gustavo Vasa frue mal-
J Ul1lg1S, parte, ar li lahoris
I tas inda sidi inter viaj karnara-
doj. Vel1u i tien aI Ia katedro
kaj sidu apud mi!
AI cel' unu fojon signita!
VI. CERBGIMNASTIKO
Nur rekte, kurage kaj ne flankigante Jen komencliteroj de kelkaj vortoj, trov (divenu) Ia kom-
Ni iru (k-t-p , kel en la dua strofo. K.t.p. __kaj tiel plu ) pletajn vortojn:
N mallonga vorto; gi signifas cn i tiu momento.
KIarigoj pri vortoj: l-a strofo: O mallonga vorto; gi signifas multekostan mctalon ,
strofo: brav-ega an-aro = tre
bril-et-as = ne forte brilas. 2-a bona aro de niaj anoj . P estro de Ia Iamilio .
strofo: La komenco en prozo: R a-vor to ; kvalito de Ia ato ka] de Ia leporo .
Ni iru rekte, kurage kaj sen AI Ia kursgvidanto! La Ia S mincralo, hlanka, tire grava por Ia kuirado ,
def'lankigo] SUl' Ia vojo, kiu kapablo de Ia lernantoj legigu S mallonga vorto, pcrsona pronome, kiu signius virinou.
la tu tan poernon, a II chlc Ia T granda globo, SUl' kiu ni vivas.
~vidas al Ia ceIo. 3-a strofo: Ni U numcrnlo, sed ne artikolo ,
duonon dum tiu i leciono. Ne
neniam lacigas, (ar) ni pensas V titolo de pocmo de Zamcnhof . Ln vorto signil'ns 1('1'-
postuIu Iavortan tradukon,
1)I'i Ia estontaj tempo], 4-a sed kontrolu, u oni lwmpre- rubandon pOI' Ia Iraf'iko .
--vorto, gin povas Iar muso .

VJl. LUDO KAJ AMUZO.
1.) La kursgvidanto uzu Ia
nme preparitan kartonpape-
rou, scd dividu Ia cirklon je
pll malgrandaj sektoroj, tiel,
Ice cstu loko por . 40 numeroj.
Sur aparta folio skribu 40 a-
vortojn (adjcktivojn), kiaj
ckz , pcdanta, grandioza, falsa,
nlgra, ruga, bela, aktiva, mala-
k tiva, angela, longnaza ktp.
iu kvalito havu numeron. Nun
Ia gvidanto komencu per de-
mando: lUA estas
(unu el Ia partoprenantoj ) ?
Sarntempe rotaciigu Ia mon-
trilon . Konstatu, e kiu nu-
mero gi haltis, kaj anoncu
lati Ia numero, ekz.: s-ro Grant
estas kvarangula. Nun soro
Grant devas fari Ia deman-
don: Kia estas
Kaj poste sekvas nova persono.
(La ludo konvenas por pli 01
:; pcrsonoj . Sed oni povas. de-
mandi anka pr ne eestantoj,
ka] per tio variigi Ia ludon.)
2.) La kursgvidanto skri-
higu Ia jenan nombron: 142857.
Poste diru: multobligu (multi-
pliku ) tiun i nombron per du.
Poste, unu el Ia lernantoj legu
Ia rezulton.
Post tio oni multobligu Ia
suman nombron per 3 . tas: nun, oro, patro, rapida, sa-
( It12857x3 ). Anka tiun rezul-
- 20-
ton oni legu late , Poste sek-
vas 142857x4, post Ia rezulto
kaj gia lauta konstato .
142857x5, Ia sarnan per 6 kaj 7.
Ni vidos, ke Ia rezulto estas in-
teresa kaj samtempe oni havas
okazon iom ekzerci Ia legadon
de Ia numeraloj .
VIII. KONTROLO.
I . Grama tika parto. A) En
h! unuaj du frazoj Ia maljunulo
ka] Ia junulo havas unusolan
haron respektivan lipharon En
la 3-a frazo ni vidas Ia diferen-
. con inter Ia vorto mono, kiu
konsistas el unuspeca valuto,
kaj monoj, kiuj estas diversaj
valutoj.
B) La kompletigitaj vortoj:
kngaj lipharoj, belajn, longajn
harojn, dikaj libroj... .granda
? tablo, someraj noktoj ... tagoj.
C) La substantivoj estas: dor-
mo, varmo, ludo, faro, songo,
provo, telefono, masinskribo,
amo, ma1amo. Adjektivoj: afri-
ka, arma, maksimuma, norda,
suda, orienta, okcidenta, nokta.
Ekzemploj pri la solvo de Ia
tasko: Mi atas rigardi Ia lu-
don de Ia infanoj. La norda
klima to estas ne tre varma.
lI. Cerbgirnnastiko: La vor-
toj, kiujn ni devs diveni, es-
lo, si, tero, unu, vojo, zumi.
-21-
Tria
I. Gramatka parto. Nun
vi havos novan taskon. Mi ra-
kontos al vi anekdoton. Ansta-
ta Ia prepozicioj vi vidos mal-
longajn strekojn , (-) Vi devos
(10 kompletig Ia frazojn per Ia
prepozicioj. Jen:
Sinjoro, kiu logis - Pollan-
do kaj estis polo, f'oje vizitis ger-
manan banurbeton. Sed li tu-
te ne parolis germane. Li konis
neniun - Ia urbeto kaj prome-
J~js sola - Ia stratoj - Ia urbe-
to kaj - Ia parkoj . La polo
manis iutags - Ia sarna res-
toracio proksime - Ia maro.
Foje li sidis - Ia tablo kaj aten-
dis Ia tagmangon , Nun venis
alia sinjoro . Li estis germano
l.aj volis sidi - Ia sarna tablo ,
La germano klinis sin gentile
kaj diris germane: "Mahlzeit 1"
(Mahlzeit estas germana vorto,
kiu signifas proksirnume: "Bo-
nove sian nomon: Brzmirski.
nan apetiton!"). Sed nia polo
ja ne komprenis Ia germanan
lmgvon. Li kredis, ke Ia ger-
mano volas prezenti sin, do an-
ka li ekstaris - Ia sego kaj
klinis sin - Ia sinj oro kaj diris
sian nomon: Brzmirski, Poste
ili ridetis afable unu - Ia alia
kaj - Ia mango ili salutis unu
h alian - rideto kaj foriris.
La duan tagon nia polo sidis -
LI sarna tabIo, venis Ia sarna
germano, haltis - Ia sarna ta-
blo kaj denove diris: "Mahl-
Leciono
zeit I" Nun Ia polo pensis: lu-
teres a afero! Li jam hieraii pre-
zentis sin, sed ehle li estas for-
gesema homo kaj - tio li for-
gesis tion. Nu bone! Li ekstaris
kaj diris gentile - Ia sinjoro
denove sian nomon: Brzmirski.
Jli mangis poste - bona apeti-
to, ridetis kaj - Ia mango de-
nove ridetis kaj foriris. Alvenis
Ia tria tago. La polo sidis -
1::1 sarna tablo. Venis Ia sarna
germano kaj diris denove -
lauta voo: "Mahlzeit!" Nun Ia
polo tute ne kornprenis Ia afe-
ron , Oni ne povas pens - tio,
kc Ia germano estas tiom for-
gesema, ke li forgesas - unu
tago - Ia alia, ke li jam dufoje
pre.zen tis sin. Sed kio estas tio?
Fine Ia polo konkludis, ke -
Germanlando estas nacia kuti-
mo prezenti sin - iu tagman-
f,o. Li ekstaris do kaj diris de-
Kaj tieI alvenis Ia tagmango -
Ia kvara tago. Sed matene nia
polo renkontis sarnlandanon.
La alia polo sciis Ia germanan
lingvon. Nia polo tre gojis, ar
li fine povis diri sian opinion
(~iajn pensojn ) - Ia diversaj
aeroj kaj - aliaj li diris -
sia samlandano, ke - lia opi-
ruo Ia germanoj havas tute ali-
ajn kutimojn, 01 Ia aliaj cri-
4'panoj.
 -23-
22-
Himarku Ia formojn: iuta- elas Ia junulo? Kiom da cspc-
'(~u vere?, diris Ia alia po- li pensas pri Ia grandeco de Ia rantistoj estas en via urbo ?
, "Ekzemple?" ge, iumatene, iujare ktp ,
urboj, li diras:
Rimarku Ia formojn: Rido,
"Nu, ckzemple i1i iutage l\Ialm estas granda urbo,
rideto, ridego, ri di, rideti, ri-
)1'(';-('11 tas sin - Ia agmango ." Budapeto (ali Budupest ) pli
degi.
granda, London(o) estas Ia plej
"Scd Lio ne povas esti vero." granda in ter Ia tri urboj . n. KONVERSACIA PARTO

"IIo jes, mi utage mangas Parizo es tas pli granda 01

c,....
~)~~
~///

sinjoro Mahlzcit, kiu iuta- Vieno , (Komparativo) - - ~

gl' prczcn tas sin - mi ."
Azeno! ", eksplodis
li Ia ri-
dego - Ia samlandano "Mahl-
eit signifas tion, ke Ia ger-
mano volas deziri - vi bonan
apctiton .
Nia polo rugigis (rug-igs ).
Li hontis. Kaj li diris - si:
"Nun mi rpidos - Ia tablo
blj kiam Ia germano venos, mi
drros - li: "Mahlzeit !" Li do
sidis - Ia sarna tablo, kaj kiam
li vidis veni Ia germanon.j su-
hiLe ckstaris kaj jam - mal-
"'" ""
Azio estas Ia plej granda i~
kontinento . (Superlativo).
Se ni komparas nur du obje-
ktojn, ni no uzu superlativon,
Kio okazas sur Ia bildo? Kiuj
sed nur Ia kompara tivon. Ni renkon tas unu Ia alian? Kiaj
ne diru: Mi havas du bildojn . ili estas? eu ili plaas unu al
La dekstra estas plej bela, sed
Ia alia? Kian lingvon ili paro-
nur: pli bela,
Ias? Kial ili estas feliaj? Kia
Kion faras Ia junulo? Kien estas ilia renkonto? Kiam ili
La vorteto 01 estas uzebla e
li vojagas ? Kion li havas en Ia renkon tigis ?
kom para li vo. Ce tere ni uzas Ia
tabelan vorton kiel, Li estas sa- mano? Kiu skribis lu Ieteron? ----~
me junn kiel mia kuzino . Ta- Kie li renkon tos Ia Irailinon?
~~ 1':-->/ ~)~~I~ \(. - \:1
men ni uzas 01 en kunigo kun eu i1i estas samlandanoj? eu l!:. "'5'

proksime li kriis Iate: "Mahl- Ia vorto anla: Anta 01 Ia va- vi jam partoprens Esperanto-
~~ili"~;-~~/~.
~~
- \ ~/l,\
Al' ,-cyJJ'
zci L!" gonaro alvenis, ni estis e Ia kongreson? Kie es tos Ia kon- I f8' //~
stacio . greso en tiu i jaro? eu vi vo-
Sed Ia germano es tis tre gen- \( jugos tien? Pri kiu li pensas?
Iila homo . Li krris - Ia sarna La klarigo estas, kc ni sub- Kial li estas felia? Kian ling-
momento - Ia polo: Brzmr- sentas Ia vorteton pli: (pli) VOn oni parolas en Ia Esperan-
ski! to-kongresoj ? eu Esperanto
anta (t. e, pli frue ) 01 Ia va-
estas komprenebla lingvo? eu
gona,ro alvenis ktp,
B,) Se iu el ni viziLis tri vi jam parolis Esperanton kun
ekstedandano? Kun kiu vi ko- Kie ili sidas? Kion ili Ia ra s '1
kongresurbojn, ekz . Malm-n, Notoj: Tute ne signifas abso-
respondas? Kun kiu korespon- Kia parto de la lago estas? Kion
Budapeton kaj Londonon, kaj lute alion, 01 ne tute.

rHr:l~ Zamenhof? (Z. benas
ilin.) eu ili komprenigas sin
unka sen Esperanto? Riu ests
'~amculhof? Kiam li naskigis?
(En 1859. ) Riam li mortis?
(En 1917.) Riu dato estas ho-
diau? Kiam vi naskgs? En
kiu monato vi naskigis? Ke
., naskigis? Kie naskgs Za-
rncnhof ? (En Bjalistok.)
kiu lando estas Bjalistok? (En
Paliando.) Kian profesion ha-
vis Z.amenhof? (Li estis dokto-
1'0, lcuracsto i eu vi estas ku-
)
rncisto ? Kio vi estas?
~ Ekamis Ia kona to
~
Kio okazas sur Ia bildo? (Ili
geedzigas , ) Riu geedzigas ilin?
Kie okazas Ia geedzigo? (En Ia
pregejo.) Kiom da pregejoj
estas en via urbo? Kiom da ler-
nejoj estas en via urbo? Kiom
da malsanulejoj estas en via
-24-
urbo? Kiom da rnuzeoj, kiomda
teatroj estas en via urbo?
I
En
Kion vi pensas pri tiu i geedz-
eco? Kiom da infanoj ili havas?
Kiaj estas Ia infanoj? Kion fa-
ras Ia sinjorino? eu si aspektas
(montras sin) tre arninda ? Kia
estas Ia sinjoro? Kion li havas
en Ia mano? (Alvokon por Ia
kongreso. ) eu li in tencas viziti
l,{ kongreson? Kial ne ? Kion
li faras pri la alvoko ? (Li dis-
siras gin. ) Kal li disiras gin?
Kion faras Ia portreto de Za-
menhof? Kie estas lia portreto?
Kiom <Ia bildoj pendas en via
ambro?
m. UTERATURA PARTO
Versajo sen fino
Feliks Zamenh~f
Lin vids en gardeno -
Ekplais li al si.
Si nomis sin Heleno,
Anton' sn nomis li.
- 25-
Ekamis Ia kona to
Kaj .rcciproke si;
Posl paso de monato
Sangigis "Vi" per "e".
Someraj tri monatoj
Trapasis dole for,
Kaj niaj geamatoj
Jam estis kor' e kor'.
Kaj per solena beno
De l' pastro en Ia fin'
Antono kaj Heleno
Jam estis edz' - edzin'.
En arrna harmono
Ekvivis edz' - edzin',
Najbaroj kun envio
Bigards Iin kaj in ,
Sed balda edzo estis
Plej malfelia hom',
Kaj jam tre ofte restis
Li ekster sia dom'.
Kaj fine eksedzigis
Antono kaj Helen';
Belul' ia aligis
AI si eu Ia garden'.
Lin vidis en gardeno -
Ekplais li al si.
Si nomis sin Heleno
rigajn vortojn Ptri Ia teksto:
A gus t' sin nomis li.
Kaj reciproke si;
Post paso de mona to
Sangigis "Vi" per "c".
\(
Sorneraj lri monatoj
Trapasis dola for,
Kaj niaj geamatoj
Jam estis kor' e kor'.
Kaj per solena beno
De l' pas lro en Ia fin'
Agusto kaj Heleno
Jam estia edz' -edzin'.
En arma harmonio
Ekvivis edz' -- cdziu";
Najbaroj kun envio
Rig1rdis lin kaj in .
Sed balda edzo estis
Ple] malfelia hom',
Kaj [am tre ofte restis
Li ekster sia dom'.
Kaj fine eksedzg,
Agusto kaj llelen';
Belul' ia algs
AI si en Ia garden'.
Lin vidis en gardeno -
EkpIais li al si.
Si nomis sin Helcno,
Henrik' sin nomis li ...
Kaj tiel plu, ktp. scn fino ...
Notoj. Feliks Zamenhof estis
Irato de Ludoviko Zamenhof.
Li naskigis en 1868, rnortis CII
1933. De siaj knabjaroj li par-
toprenis Ia Esperan to-mova-
don, ofte f'aris paroladojn dum
la kongresoj kaj verkis poe-
mojn, novelojn, bonhumorajn
scenojn ktp.
Kaj nun ni legu kelkajn kla-
Kon-ato, Mi konas Ia hornon,
kun kiu mi parolis kaj scias,
kiu li estas. Konato estas ho-
mo, kiun mi konas. Reciproke:
li amis sin kaj si arnis Iin . 11i
arnis reciproke unu Ia alian .
Ci: intima alparolo. Pli intima,
01 "vi". La alparolo "ei" ne es-
tas uza ta. en Ia kutima nterpa-
rolo, prefere nur en Ia litcratu-
ro, eu tradukoj, kiam oni devas
Cari diferencon inter "vi" kaj
"ci". Kor' e kor': koro e ko-
ro. Najbaro: homo, kiu ():~tI 'I

eu lu upuda domo. Aligis - al-
it,i. En Esperanto on povas
uz] Ia prepoziciojn kun prefk-
HOj IHlj suf'ksoj, Ekz. AUgi, apu-
doi, cksLera (parto), antaa
( ia 1"0), ktp , Oni diras ekzem-
Id(': 1\ li volas alig aI Ia Espe-
nmto-kongreso. La aligintoj
11plIllcnas aI 35 nacioj.
IV. LEGAJO (lai Ia kuti-
ma maniero ).
La pola regido
Vcrkis M. A. GoIdschmidt
(dana verkisto 1819-1887).
Rego kaj regno en Pollando
huvs filon, ege amatan. Ili de-
cids sendi lin al fremdaj Ian-
doj, ke li pligrandigu siajn sei-
ojn. La vojago estis multon
j.romesanta, ar Ia princo estis
scriozulo, malgra tio, ke li es-
L.s juna. Lia sola manko estis,
kc ncniam li volis mang fion,
ar - neniu sciis kiaI - jam
de Ia Infanago li havis antipa-
Lion kontraii iuj skvamhes-
toj . La bona rego kaj Ia il'egino
estis maIgajaj pro tio, ar i1i
ruem tre satis fisojn,kaj ar Ia
lando havis Inult da bongustaj
Iioj, same eu Ia maro kieI en
Ia riveroj kaj Iago].
Por gvidi Ia prineon dum lia
vojago ili elektis junan vron,
konatan pro siajsa~9 kaj bra-
"3. karaktero .. C;~ Ia. for;vojago
Ia gerego] tre.ipetis lin, ke li
bone gardu Ia princonvprovu
igi In mang fojn, sed.specia-
Ie, ]{e li retenu (t. e. ne Iasu)
Iin de Ia virna. ~<?,. escepte
se Ia amata vrino estus egaI-
ranga aIH,L e.cl princa sangc ,
6-
La prineo do forvojagij, kun
Ia beno de Ia bonaj geregoj,
kortego kaj Ia tuta popolo.
Kiam iIi alvenis post du tagoj
al fremda bordo, Ia unua, kiun
Ia prineo ekvidis, es tis tre bela,
juna virino. Si es tis filino nur
de smpla nobelulo. La gvidan-
to ne volonte konsentis, ke li
vizitu in , Sed ti estis saga
homo kaj li seiis, ke Ia amo
estas pasio, kiu plgrandgas, se
gi renkontas maIhelpon, kaj
tiaI li ne kontraidiris, sed an-
kaii li sekvis (kunirs ) Ia prin-
con aI Ia vizito e Ia no bela
farnilio ,
Post mallonga tempo Ia gv-
danto vidis, ke Ia amo de Ia
prineo kreskas, kvankam li ne
maIheIpis gin. Li do decidis
nengi (fari nenion el gi) gin
per sago . Iun vesperon, kiam
kelks] kunestis !' Ia familo,
li komeneis paroli pri Ia sen-
saciaj mikroskopaj inventoj de
Ia novaj tempo]. Li havis kun
si unu el Ia pligrandigaj Ien-
soj, kiujn oni inventis en tiu
tempo kaj li direktis lerte Ia
aeron tel, ke li rieevis per-
meson meti Ia pligrandigilon
super Ia Iilie blankan manon
de Ia juna fralino, e super
ian molan van~on. Riam Ia
prineo rigardis tra Ia lenso, li
devis vid, ke Ia delikata mano,
sarna kiel tiu de iu homo, estas
skvama ,
raitas uzi anka tiajn adjekt-
La saman vesperon Ia regido
mangis fion. ".'
:" r'
( 10Ul, ;simpligi ta" trad uko
"de F. S.): " ;.,
- 27-
V. CERBGIMNASTIKO
La gvidan Lokolektu 15 neko-
nutajn vortojn kaj donu aI Ia
vortoj konvcnajn firrajojn, kiuj
povas doni bazon por Ia rekono,
kaj skribu Ia vortojn unu sub
Li alia. Skribu poste Ia signi-
fojn, sed ne Ia Ia sarna vico,
kuj donu Ia taskon aI la parto-
prenantoj, ke ili, kvankam Ia
vortoj es tas nekona taj, tamen
cl lrovu, kiu signifo apartenas
al Ia koncernaj vortoj ,
Jen ekzemplo pri Ia esp. ko-
lono:
sciuro
Ia urnbiliko
li karesas
li klopodis
[aluza
indigeno]
Ia oseoj
rni karas kun bona Hpetito...
si esploros
pli fiera
ktp. (Kiel konstateble, iuj
vortoj havas iaspeean karak-
tcrizajon - gramatikan.)
VI. .Grup-ludo,
Disdonu al iuj paperslipojn
kaj alvoku Ia partoprenantojn,
ke iu skribu dek adjektivojn,
(-a- vortojn, kvalitvortojn) unu
sub Ia alian. Atentigu Ia parto-
prenanfojn, ke ili uzu ofte ad-
jektivojn pri koloroj kaj, ke ili
vojn, kiuj ne signifas belajn
kvalitojn: ekz. skandaIa, ktp.
Poste kolektu Ia apperojn kaj
disdonu novajn slipojn. SUl'
Luj oni devas skribi dek pu l"-
tojn de la korpo. Anka tiuj n
slipojn kolektu . Pos te u par-
tr-prenanto tiras por si po uuu
ri amba grupoj. Unu slipon
do, sur kiu estas kvalitoj, kaj
unu, kiu enhavas korpoparlo-
jn. Nun Ia tirinto devas laite
lcgi, kion li havas: proksimu-
me jene: Mi havas grizan koIon,
longan nazon, bIuajn piedojn
lctp , Atentu pri Ia akuzativo!
VII. Kontrolo,
. .. en Pollando. .. en Ia ur-
beto ... , sur Ia stratoj ... de Ia
urbeto . .. en Ia parkoj . .. en
IH sarna restoraeio... proksi-
me aI Ia maro. .. . .. e Ia ta-
blo , .. e Ia sarna tablo... de
Ia sego aI Ia sinjoro ... unu
al Ia alia post Ia mango ...
kun rideto... e Ia sarna ta-
blo ... pro tio ... al Ia sinjoro ...
post Ia
mango. .. e Ia sarna tabIo .
per Iai ta voo... pri tio .
de unu tago aI Ia alia... on
Germanlando ... anta iu tag-
mango. .. Ia tagmango de Ia
kvara tago... pri Ia diversa]
aferoj. .. inter aliaj... al sia
samlandano ... la lia opinio ...
antai Ia tagmango ... kun si-
nj oro Mahlzei t. .. aI mi. .. ri-
dego de Ia samIandano... aI
vi. .. aI si... aI Ia fabIo...
al li. .. e Ia sarna tablo. .. de
malproksme , .. en Ia sarna
momento. .. al Ia polo.
VIII. HEJMTASKO
Respondu skribe kaj rekLc
esperantlingve Ia demandojn
ce Ia bild-serio en tiu i leciono.

Kvara
I. GRAMATIKA PARTO
La aknzatlvo. Anta 01 ni
purolus pr Ia akuzativo, ni de-
vas paroli pri Ia frazo . Sed nur
lre mallonge ,
La leono atakas Ia tgron,
Tiu i frazo konsistas el tri
gravaj partoj. La plej grava
parto dras, kon iu, a io fa-
ras: atakas. Tiu i parto estas
Ia predikato. Diru, kio estas Ia
predika to en Ia jenaj frazoj:
La patro skribas leteron , Lu
karo mangas muson. La patri-
no varmigas Ia mangajon , La
Iioro havas koloron.
Tiu parto, kiu parolas pri tio,
kiu au kio faras on, estas Ia
eubjekto. En Ia unua frazo: Ia
Ieono, Ni konstatu, kiuj vortoj
I s tas Ia sub jek toj en Ia aliaj
supraj frazoj .
En I? unua Irazo Ia atako de
L1 ieono direktigas rekte al Ia
tigro, Ni volas klare dri, ke ne
Ia tigro a takas Ia leonon, sed Ia
leono estas Ia atakanta parto.
En muItaj lingvoj oni uzas Ia
ordon de Ia vortoj por difini Ia
objekton, Sed tiu maniero ne
iam estas certa; Di pensu pri
tia f'razo, kiel:
La angla sinjoro pU bone
komprenas Ia germanan ling-
V'On 01 Ia francan,
- 28-
Leciono
Se ni ne havus akuzativon,
t. e. Ia li teron - n, kiel fiua-
[on, Ia frazo estus Ia jeua:
nur, kiel objekton,
La angla sinjoro pli bonc
komprenas Ia germana lingvo
01 Ia franca. Sed tiu Irazo estas
necerta, ar ni ne scias, u lu
angla sinjoro pli hone kornpr ~-
nas Ia germanan, 01 Ia Irancan,
a ke li pli bone komprenas Ia
germanall 01 Ia franca (sin-
joro . )
Zamenhof elektis Ia liberan
vort-ordon kun akuzativo, ar
li sciis, ke eks terlandanoj pej
malfacile lernas Ia vortordon
en fremda lingvo kaj se Espe-
ran to havus ne-Iiberan vort-
ordon, gi estus tre malfacila .
Ni do uzas Ia finajon -n por
montri, ke Ia leono estas Ia ata-
kunto (subjekto) kaj kc Ia ti-
141'0 estas Ia objekto de Ia ata-
ko, Ia atako rekte dircktigas
kontra Ia tigron. Kaj ne gra-
vas, kian vort-ordon ni uzas,
u ni diras: Ia leono atakas Ia
tigron, ali: Ia tigron utakas Ia
leono, en amba okazoj Ia Ira-
zo signifas Ia samon!
Ni do konstatu nun, kiuj vor-
toj estas Ia objektoj eu Ia SlI-
praj kvar f'razoj, kaj same eu
Ia. jenaj f'razoj:
Tam bonan ideon li ekhavis.
Malgrandan homon Ia patisto
- 29-
vid is nntn si. Mi aetos ion. Ia Ias tan merkredon. (Scd 88-
Jl'S, gl'umofonon mi aetos. me bone: lastmerkrede.)
e.) Akuzativo por mezuro.
Ne iu verbo povas havi aku- La turo estas 92 metrojn alta.
zntiv-objckton, sed Plyi tio ni La papero estas 25 centimetro-
purolos cn alia leciono. jn longa kaj 15 centimetrojn
Sed ni uzas Ia akuzativon ne larga.
sed anka Resumo: 1) Ni uzas Ia
('n aliaj okazoj: akuzativon, kiel objekton en Ia
b.) Prepozicioj, kiuj cetere Irazo . (Ciu lernanto diru po
rilatas lokojn, kun akuzativo unu ekzemplo pri tio.) 2.)
Kiel direkton montrantan ri-
farigas direldon montrantaj.
medon post Brepozicioj. 3) Sen
Ekz. En Ia akvo vivas fisoj. prepozicio por esprimi lokan
En Ia akvon sal tas Ia rano. adverbon. 4.) Por da to, aii
(Rano estas besto, kiu vivas SUl' temp-adverbo. 5) Mezur-espri-
Ia tero kaj en Ia akvo. ) me.
SUl' Ia tablo kusas libro.
SUl' Ia tablon mi metas li- 11. KONVERSACIA PARTO
bron.
Sub Ia tablo es tas ta piso.
Mi sovas Ia segon sub Ia
tablon.
La Oceano es tas in ter Eu-
ropo kaj Ameriko . Mi me-
tis Ia le.molibron inter Ia
aliajn librojn .
RIMARKO: Ne uzu akuza-
tivon post al kaj gis, ar ili
mem montras direkton.
c .') Por ne ripeti dufoje Ia
sarnan prepozicion oni kelk-
foje uzas Ia akuzativon sen
prepozicio en lu jus menciita Kion vi vidas? Kie pendas Ia
senco; ekz. -Li eniris Ia am- bildoj? Cu vi atas ekspozicio-
bron. [Anstata li eniris eu Ia jn? Cu vi atas rigardi bildojn?
ambron . ) Kiel oni faras bildojn? (Qui
d.) Akuzativo, kiel dato, a pontras bildojn.) Cu Ia pentra-
tcmpo-adverbo . La daton ni j oj havas unu koloron? (Ili ha-
vaso plurajn kolorojn.) Kiu
formas jeue: La unuan de ok-
tobro, 1958. Ali: La inspekto- pentras bildojn? eu vi estas
1'0 de Ia lernejo estis en Ia urbo pentristo ? eu iu pentristo
 - 30-
pcn Iras bildojn? (Ne, kelkaj
pentras murojn. Ili estas mur-
pcntristoj, Ia aliaj, kiuj pentras
hildojn, estas artpentristoj.)
Kiun arton vi atas? Kiun
arton vi preferas, Ia muzikon,
a Ia pentroarton? eu vi ka-
pablas pentri? eu vi kapablas
desegni ? (Desegni: skribi bil-
dojn. )
Kion prezen tas Ia unua bildo?
Kie staras Ia koko? Ria besto
estas prezentata (montra ta) sur
Ia dekstra bildo? (Vulpo.) Rian
koloron havas Ia vulpo ? Kian
kvaliton (eeon) havas Ia vulpo?
(i estas ruza.)
, no vi perlaboras dum unu mo-
l~.
, as laboron ? Kiam vi estie seu-
Kion sopras Ia vulpo ? (So-
piri: forte voli ion. Voli kun
tu ta koro, tre deziri . ) Kion vi
sopiras? eu viaj sopiroj kuti-
me plenumigas? (Plenumi: sig-
nifas fari la Ia tasko, plenu-
migi: esti Iarita Ia Ia tasko.)
Kion sopiras Ia alkoholistoj?
Riam Ia vulpo seras maug-
ajon? eu vi laboras nokte?
Kiam vi laboras? Kiom da me-
na to? (Kiom da mono vi ha-
vas per via laboro?) eu vi ser-
labora? eu en via lando estas
multaj senlaboruloj ? Ria estas
Ia statistiko de la senlaboreco
en via lando ?
Kion faras Ia vulpo, kiam
gi f'orprenas dombe.ston? (ti
rabas.) eu Ia vulpo estas rab-
besto? eu vi konas Ia dramon
de Schiller: La "Rabistoj"-n 1
eu vi scias, ke gi aperis en Es-
peranto ? eu vi jam legis tra-
dukitan romanon a dramon
en Esperanto ? (La "Rabistoj"
es tas tradukita de Ludoviko
-31-
Zamcnhof , Li traduks tre mul-
te cl diversaj lingvoj: inter
ahaj Ia Biblio-n, Ia Fabelojn de
Andersen ktp., ktp.)
'-
II~:~
,:1@ f~'.
i
Kon Iaris Ia vulpo? Ria gi
igis? Rio rests el Ia koko? Ri-
on sentas Ia pentristo ? (Li kon-
sternigas. Konsterni - fari
malbonan surprizon. Surprizo
estas io, kion ni ne atendi.s.
Konsternigi - havi malbonan
surprizon.) Kial li konsterni-
gas? Kio kons ternis lin? Ria
estas Ia vulpo? (Ne malsata;
sata kaj do kontenta.) eu vi
estas kontenta? eu via instruis-
to estas kontenta pri vi? (Ne:
krun vi!) eu vi estas kontenta
pri Esperanto? eu vi estas kon-
tenta pri 1Ja.vetero?
Noto: .. Ne forgesu, ke Ia su-
'ikso um estas tre malofte uza-
ta, nur tiam, kiam ni ne povas
uzi alian sufikson. Kelkaj tiaj
vortoj: plenumi, ventumi (se Ia
vetero estas varmega, oni ven-
tumas sin per ventumilo), mal-
varmumi (pro malvarmo ma 1-
sanig ), ktp.
m. LITERATURO
Hodia ni legos faeilan po-
polpoemon, tradukitan el Ia
hunga.ra lingvo. La tradukinto,
Kolomano Kalocsay, estas li 11li
el Ia plej grava] moderna] ver-
kistoj de nia moderna Esp.-
literaturo, poeto, tradukisto
(lnter aliaj li tradukis Ia 111-
fero-n de Dante, La tragediou
de l' homo de Madeh, Baudc-
laire ktp.), lingvisto. Tiu i
poemo aperis en Ia Hungara
Antologio.
ILNJO, BELA FLORO
(Hungara popolromanco)
Post anseroj mi promenis
Sur Ia vojo landa ,
Fil' de l' vilagestro venis
Kun bastono granda ,
Jetis li bastonon sian
Kaj li trafis ka pe
Viranseron, Ia belkran
Kaj gin murdis Irape .
"Bonan tagon, Dian bcnon
AI vi, ho sinjoro ."
"Bonan tagon, bonan venou
Ilnjo, bela floro."
Kial venis bela floro.
Vi al mia domo?
 - 32-
"TiaI vcnis, ho sinjoro,
Mi aI via domo:
Post anserojmi promenis
Sur Ia vojo landa,
Fl' de via mosto venis
Kun bastono granda.
Jclis li bastonon sian
Kaj li trafis kape
Anserviron, Ia belkrian
Kaj gin murdis frape."
"Kaj do kion vi dezras
Por Ia viransero?"
"Jcn do, kion mi deziras
Por Ia viransero:
Por piedoj, du piedoj
Orajn du kulerojn,
Por flugiloj, du flugiloj
QI'ajn du telerojn.
> Cina vidvino havis tre mal-
Por Ia kapo, por Ia kolo
Orajn du talerojn ,
Por Ia gorgo, Ia belkr:ia
Ortrumpeton puran,
Kaj pO,I'plumoj Ia negblankaj
Silkan li ton turan."
"Tiorn multe mi ne donas
Bela flor' aI vi,
Sed mi donas mian filon,
Estu via li!"
"Tio estas mia volo,
Nek malpli, nek pli."
Tradukis: K. Kalocsay (elp. Kaloai)
Klarigoj: Li trafis kape ;= SUl'
Ia kapo. Frape = per Ia frapo.
IInjo = Ilonjo, hngara virina
korcsnomo . Orajn .kulerojn,
orajn telerojn ktp, = el oro.
Belkria = bele krianta . Talero
= rnalnova mono .. Lito tura = pejzago gi .estas?: - Tio estas
:l1Ia lito.
Rimarko por Ia kursgvdan-
to: La poemo estas tre konvena
por prezento dum iu klubfesto,
a sirnila. Du kostumitaj per-
sonoj (infanoj?) povas ludi Ia
vilagestron kaj llnjon kaj Ia
scenigitan poemon oni povas
kcmpletig e Ia fino per Ia
mu ta (kis- )1'010 de Ia filo. Se
vi havas muzikiston, oni povas
kompletigi Ia tutan per melo-
drama muziko, a interligaj
akordoj .
IV. LEGAJO
ina popolfabelo.
sagan filon. Kiam li estis plen-
aga, si elektis aI li fianinon el
bona familio .
Anta 01 li vizitis unuafoje
Ia gcpatrojn de ia fianino, Ia
patrino donis al li konsilon,
kion li faru, kon li diru.
Kompreneble si deziris, ke
oni ne rimarku, kiel malsaga
li estas. Tial si pripensis, kiajn
demandojn oni faros ai li kaj
ence.rbigis ai 'li tagajn rcspon-
dojn, kiuj kontentigus Ia de-
mandanton kaj samtempe fer-
mus Ia vojon de pluaj demando].
La [unulo havis kun si, kiel
donacon, multekostan ventum-
Ion, sur kiu estis pentrlta bela
pejzago , Si instruis al li, ke li
diru, kiam oni demandos: Kia
nur libera fantazio ,
- 33-
Li rajdis SUl' bela mulo, (bes,
1<1, kiu similas al evalo kaj
nzcno ) kaj estis versajne, ke
oni diros kelkajn belajn vortojn
(,ri gi. Li respondu do modes-
le: "Tiu i besto estas ordinara
t rcnbcs to, kiu kreskis SUl' nia
bicno kaj ne meritas atentou".
Fiere Ia junulo rajdis sur Ia
mulo kaj alveninte li renkon-
tis unue sian estontan bopatr-
non; si afable demandis, kiel
fartas lia patrino . Li penss pri
la lernitaj respondo], kies or-
don li orgesis kaj respondis:
"Tiu besto estas nur ordinara
trenbesto, kiu kreskis SUl' nia
bieno kaj ne rneritas a ten ton. "
La sinjorino preska svenis.
Si faris tri paojn malantaiien
kaj kriis kun miro:
"Mi kredis, ke vi venas el
bona familio!"
La fiano penss momen ton
kaj trovis Ia restantan respon-
don, kiun li diris kun rideto:
"Tio estas nur libera fanta-
zio !"
Vi povas kompreni, ke tio
estis li:a unua kaj lasta vizito
e Ia familio.
Kelkaj demandoj pri Ia fa-
belo: El kiu nacio estis Ia vid-
vino? Kies opereto estas Ia Gaja
Vidvino? Kian filon havis Ia
vidvino? Cu li mem elektis al
si fianinon? Kiu elektis n al
li? EI ka familio estis Ia fian-
ino? Kion devs lerni Ia junu-
lo? Kion li kunportis kiel do-
nacon? Kio estis pentrita sur
Ia ventumilo? Cu li rajdis sur
evalo? Kion li devis diri je de-
n.ando pri Ia mulo? Kiu besto
estas pli granda, Ia evalo a
Ia mulo? Kiun li renkontis
unue, alveninta ai Ia famlio?
Pr kiu si demandis? Kion si
demandis? Kion li respondis?
Kion faris Ia sinjorino? Kion si
diris poste? Kion li respondis?
Kion vi povas diri pri lia vizito?
V. Cerbgimnastiko.
Jen historieto pri Strindberg,
(sveda verkisto, 1849-1912).
La rakonto ne havas finajojn,
bonvolu kompletigi gin per ili:
En Ia fin- de sia viv- Strind-
berg r-icev, nervmalsan- kaj pli
malfru- li frenezg-. Li jam ne
est, sano, kam tiu i epizod-
okaz-. Li est, tiam en privathos-
pital-. Ciutag- li mang- kun
profesor-, kiu hav- Ia sam-
malsan-. Foje Strindberg ven-
al Ia tabl- en Ia mangej-. Tie
sid- jam Ia profesor, ka]
 - 34-
mang- bovoviand-. Strindberg
salut, Ii-, sed Ia profesor. dir-:
"Arnik-, mi estas mortint-!"
Strindberg respond-: "Yi est-
azcn-, vi ne mort-, vi ja mang-
bovoviand- .
"Per tio vi dir, neni-," res-
pond, Ia profesor-, "tio pruv-
nur, ke anka mortmt, pov-
mang- bovoviand-I"
VI. LUDO. lu malapers, Ia
polco petas priskribon.
La gvidanto preparu sn, ele-
ktu personon, kiun iu konas,
plcj oportune iun, kiu aparte-
nas al Ia kurso , La koneernulo
kasu sn tiel, ke Ia aliaj ne vidu
lin (sin). Nun anoneu Ia su-
pran frazon kaj donu Ia deman.
dojn (numelritajn), je kuj oni
rcspondu skribe: Jen ekzemploj
por demandoj (ne estu pli 01
.15 demandoj): 1.) Kiom alta
li (si) estas en eentimetroj? 2.)
Kia estas Ia kapo? [Ovala, kva,
rangula, ronda). 3.) Kiajn ha-
rojn li havas? 4.) Kia estas Ia
Irzajo? 5.) Kiajn okulojn li
,havas? 6. ) Kia estas Ia frunto ?
7.) Kia estas Ia koloro de Ia
pantalono kaj Ia jako? 8. ) Ki'an
krava ton li havas? 9.) Cu li
klVa s ves ton? 10. Kian kolo-
1"On huvas Ia suoj ? 11.) Cu
li havas unu ringon sur Ia ma-
11(1,/ ktp , - On respondu per
lula f'razo (volegota fine). La
1\11rsgvidanto kolek tu Ia prs-
krihojn kaj lati pocntoj kons-
10111. kill venis plrj proksimen
al Ia realo kaj per eta premio
distingu Ia koncernulon. Por
don saneon anka ai Ia kaito,
li devus priskribi alian, elek-
titan personon.
vn. KONTROLO.
1.) Gramatika parto: Sub-
jektoj en Ia 4 frazoj: La palro,
Ia kato, Ia patrino, Ia floro.
Predikatoj estas Ia vortoj en
tiuj frazoj, kiuj havas Ia fina-
[on -as, Objektoj en iuj fra-
zoj, kiuj havas Ia fnajon -on
(sendepende, en kiu parto de
Ia frazo ili staras, Obs, ni paro-
Ias nur pri Ia frazoj, kiujn ni
devis analiz ).
2.) Cerbgimnastiko. Jen Ia
vortoj kun finajoj: fino, vivo,
rieevis nervmalsanon, malfrue,
frenezigis, estis sana, epizodo,
okazis, estis, privathospitalo,
iutage, mangs, profesoro, ha-
vis, saman, malsanon, venis,
tablo, mangejo, sdigis, profe-
soro, mangs, bovoviandon, sa-
lutis, lin, profesoro, diris, ami-
ko, mortinta, respondis, estas
azeno, mortis, mangas, bovo-
viandon, diras nenion, respon-
dis, profesoro, pruvas, mortn-
to (eventuale mortntoj), po-
vas, mang, bovoviandon.
VIII. HEJMA TASKO
1.) La kursgvidan 10 donu
naeilingvan tekston por tradu-
ko kaj krom tio oni rcsporulu
skribc al tiuj demando], kiuj
es l'llfl pos 1 Ia ina Ia hclo .
- 35-
Kvina
I. Gramatika parto. A)
Nun vi havas Ia jenan taskon.
Vi trovas sube demandojn kaj
respondojn, Sed Ia demandoj
estas SUl' Ia dua Ioko, kaj unue
vi povas legi Ia respondojn. El
1. Mi estas Ia bofrato de tiu
i sinjoro.
2. Mi estas kuracisto.
3 . La ambro estas tre gran-
da kaj b!!ega.
4. Mi vinis hodiai tre gran-
dan ipon.
5. Mia amiko trovis monujon.
6. Tiuj i rozoj estas vere be-
laj.
7. Oni konstruis (faris) gran-
dajn domojn .
8. La infano estas mia.
9 . Lia edzino kan tas tre hele .
10. Dankon, mi fartas bone.
B.) Verbo. La verbo es-
tas vorto, kiu signifas agon
(faron) a okazadon. La ver-
boj havas en Esperanto 3 tem-
pojn, Ia estantan kun Ia finajo
-as, Ia estintan kun Ia fina]o
-s, kaj Ia estontan kun Ia fina-
jo -os. Sed krom Ia simpla dekl-
'ara mnuiicro ckzistas anka
Ia t . 11. kondia maniero kaj Ia
orrlono. La kondia estanta
k-mpo havas Ia finajon -us, Ia
ordoua formo (imperativo) Ia
rillnjoll -u. Ekzistus anka fi-
nujo pOl' Ia inf'initiva formo -i,
Leciono
Ia demando] mankas Ia demand-
vortoj. (Ki-vortoj l ) Vi do de-
vas rigardi Ia respondon kaj
lati tio konkludi, kian demand-
vorton oni devis uzi?
Ki. vi estas?
vi estas?
estas Ia ambro?
ipon vi vidis?
. .. trovis via amiko?
. .. estas tiuj i rozoj?
. ... domojn oni konstruis?
infano estas tiu ?
kantas lia edzino?
vi fartas?
kaj Ia participoj -ant-nt-ont,
kaj -at-it-ot, sed pri tiuj f'ormoj
pli detale I parolos poste, S'Q-
me pri Ia kondia estinta tem-
po.
Sed nun estas grave paroli
pri tio, ke ne iu verho povas
havi rcktan akuzn tivohjckton .
Ekz. M staras: oni IlC pOV:lS
diri, kc estas iu a io, '111 k iu
Lu verbo dirck tus sin kicl ai
a kuza tivobjckto, Scd ckzcm pie
ln verbo: rni ski-ihns 11111'
k ln rc POV;lS hnvi uk uznl ivohjr-
 - 36-
I<ton, ar mi povas skr-ibi te-
teron, hejman taskon kp, La
vt-rho esti ekz, neniam povas
huvi akuzativobjekton, same
noniam Ia verboj, kuj fngas
por Ia sufkso igi. Tiuj verboj,
kiuj volonte kungas kun aku-
zntivobjekto estas Ia t.n. tran-
sitiva] venhoj, Ia aliaj estas
ne-transitivaj.
Jcn kclkaj transitiva] ver-
hoj: acti, vendi, havi, mang,
t rinki, rigardi, askult, preni,
meti, komenci, fini, gvidi, lavi,
bani, lcrvni (ne lerni sin!) knj
entute iuj verboj, kuj estas
kunmetitaj kun Ia sufikso -ig-
(scd ne kun ig-).
Kclkaj netransitivaj verboj:
csti, ajni, stari, kui, sidi,
hruli, dormi kaj iuj verboj
kun Ia sufikso -ig. La netran-
sitivaj verboj estas pli maloftaj
ka] kelkaj el ili povas havi kelk-
Iojc akuzativon, sed tiaokazc
('1 Ia sarna vortradiko, a kun
similsenca vorto. Ekz , Li dor-
mis longan, sanigan dormon,
Rim. Atentu, ke Ia verbo ko-
nrcnci estas transitiva. Mi ko-
mcncas Ia kurson . La kurso
komencigas ( ne komencas ) .
Same: fini kaj fnig ,
11. Hejma Tasko
Uzu Ia suprajn verbojn kaj
faru dudek frazojn, parte kun
netransitivaj verbo]
111.KONVERSAClA PARTO
si vidis lin? Riam li vidis in?
i>'tVi
Kion faras Ia frailino? Riu
skribis Ia leteron? Riam venos
eu
Ia sinjoro? ili konis unu Ia
alian jam antae ? Ria estas Ia
frailino? Kiu alportas Ia lete-
rojn? (La leterportisto.) u vi
estas leterportis to? Rio vi es-
tas? eu vi kolektas potmar-
kojn? Kie estas Ia postmarko ?
Kiom kostas potkarto por Ia
enlanda trafiko ? Kiom kostas
Ia telegrama po unu vorto? Ri-a
estas Ia mieno (Ia vizag-esp,ri-
mo) de Ia fralino ? Kal i es-
ts felia ? Kiu venos rnorga?
Kiou Iaras Ia frailino? Kial
si beligas sin? AI kiu si volas
plai ? Kiun si a tendas? Kiam
Cu si atas Ia spegulon? Riuj
s::..las Ia spegulon? Cu Ia mo-
dcrnaj sinjorinoj ruggas Ia
okulharojn ? Kie estas Ia okul-
ha;roj? Rio estas super Ia
okuloj ? (La brovoj.) eu vi ha-
"as densajn brovojn?
Cu Ia sinjoro jam alvenis?
Kion li senldis anta sia alveno ?
Ria 'estas Ia' bukedo ? Rion faris
Ia Iralino ? Rio flugis ella bu-
kedo? (Abelo.) Rion seras Ia
ahelo sur Ia floroj ? (Mielon.
Lu mielo estas tre dola. )Cu
vi amas Ia mielon? Kion faris
1'3 abelo ai Ia fralino ? (Pikis
sian nazon . ) Per kio gi pikas?
(Per sia pikilo. ) Rio okazis al
ra nazo? (Ci velis. )Cu Ia sve-
linta nazo estas bela? Ria estas
Ia akcidento? Kia estas Ia abe-
10? Per kio gi flugas? Ria estas
mielo ? Rie Iogas Ia abdo? (En
.la abelujo.) Kial velas ia na-
zo ? Kiun pikis Ia abelo?
37 -
Riu alvenis? KialIi forkuras?
eu Ia historio havas felian fi-
non? u vi atas Ia felian fi-
'lllon el Ia filmoj? eu
vi volas
felian finon al tiu i historio ?
Rakontu, kiel vi dezirus tion!
Rio estis la plej bona filmo de
Ia pasinta juro? eu
vi estis en
filmteatro dum tiu semajno?
Ria estas Ia frailifno? Ria igis
ia nazo? Rial a nazo vclis?
IV. Literatura parto.
La originala literaturo de Es-
perante havas inter siaj poetoj
humoriston, satiriston. Lia no-
mo estas Haymond Schwartz
(franco, nask. 1894.) Li ver-
kis poemojn, sed anka nove-
lojn, romanon, ili estas trc po-
pulara], spritaj, interesaj. En
Ia [aro 1947, aperis novajo en
Ia gazetoj, ke "Profesoro Bogo-
molec en Riev eltrovis serumon
por plilongigi Ia homan vivon
gis 150 jaroj". Pri tio R. Sch-
wartz verkis poemon en "Lite-
ratura Mondo". EI tiu poema n
represas (re-presas ) kelkajn
strofojn.
 - 38
ors CEN'f KVINDEK!
Raymond Schwartz
(.11 vi adis Ia novajon?
Prof'csor' BogomoIec
plilongigas nun Ia agon
ele Ia lula homa spec'.
Nun ni vivos kiel ~arpoj
gis 13 cent-kvindeka jar'!
Pli 01 iam, pro Ia barboj,
es tos rcgno de - barba r'!
Kia gojo, kiam morga
progresema flugmo tor'
nin kondukos gis Novjork' a b sangmann skota piralo mal-
l'Ekva tor' en duonhor' 1
Scd ni pli kaj pli rapidos
tie] Iulrne - ho delir' 1
Ke ni ree hejme sidos
iorn anta ... Ia forir' 1
Se mi con konsideras,
ho sinjoro profesor',
vere morti mi preferas,
kiam ventos mia hor'.
Kial vivon plilongigi,
kiu estas duontomb',
se minacas nin mortigi
rnorga jam atorna bomb'?
Alia - japaneca - poemeto
de moderna, juna brazila poeto
Geraldo Mattos, Li verkis an-
k811 prozajn verkojn (Ekz.,
"Nigra Spartako".)
SUl' montosuproj
l~gelis jarn glacio,
Sed vian koron
lfi ne sukcesis fandi
Per varmo de pasio 1
(Aperis en Norda Prismo 1957)
Klarigoj: La tu ta poemo
konsistas el 7 strofoj. Ree- de-
11(1Ve, Konsder - pripensi.
Duontombo - nur duone vivo,
duone tombo.
V. Legajo - (mallongigita
noveleto, simpligia traduko el
Ia angla ):
Pirathistorio
P. Mae-Orlan
Bullen Dan, Ia maljuna
mara lupa rakontis . Lia as-
kultantaro konsistis el senlabo-
raj maristoj:
- Tiutempe, - irkaii Ia ja-
1'0 1740 - mi trafikis sur Ia
Suda Maro, kiun Jakoho Cow,
sekurigis , Mia ipargo konsi-
stis el 300 tirolaj karnpuloj,
krujn mi transpor-tis ai negra,
kanibaln urbo. Mi transdonis
lin en Zanzibaro. De tie mi
veturis aI Vera-Cruz por trans-
preni tie pesto-epidernion, kiun
erkokomercisto el Amsterdam
mendis ,
La ciklono, kiu jetis nian
'ipon tien-reen, kiel nuksoe-
lon, om post iom esis. Ni ek-
gojis. Sed Ia siplernanto ckkris
en Ia rnastokorho, "Sipo sur Ia
horizon to 1"
Miaj manoj ektremis, miaj
genuoj perdis sian fo;rton, ar
mi ekvidis, ke Ia velsipo, kiu
okulvideble venis ai ni, estis Ia
piratSipo de Jakobo Cow. Ciu
scias, kiu li es tis. Lia krueleco
ne estis eldirebla. Kiun li kap-
tis, ne plu povis vi di Ia sun-
lumon.
.Mi volis turn Ia ipon, sed
ni ne havis tempon . La sipo
de Ia pirato estis unu pafon
proksime al ni kaj post mo-
mento gi puis Ia flankon denia
spo kun granda knaro-knaro;
- 39-
La piratoj kiel simioj rampis dinto paligis kaj turns sin scn-
1\1 18 fcrdeko. Inter ili mi vidis vorte. Li teliris trernante de
kun limo ilian estron, Ia timin- mi. Lu ipanaro sekvis lin.
dan Jakobon mem. Li surhavis Ciuj piratoj forlasis Ia erdc.
rugan jakon, triangulan ape- kon. Car Jakobo Cow havis tiel
Ion. Eu Ia buo es tis pipo .... timigan famon, ke e li mcm
Li ordonis ai niaj oficiroj stari
perdis Ia kuragon, kiam oni di-
honormaniere , Poste li enpoi,
gis sajn manojn kaj kun krue- ris lian nomon rekte ai li mcm .
Ia rido pais anta min: -
Kiu vi estas? li demandis mal- VI. Cerbgimnastiko (OR-
longe. EL-GIMNASTIKO
La Ia kvalito de Ia parto-
Mi ekhavis savan ideou: "Mi
estas Jakobo Cow - mi reg- prenantoj, Ia kursgvidanto kon-
pondis fiere - Ia timinda mar- struu serion da vortoj, kies so-
pirato I" no similas kaj postulu de Ia ler-
Eble vi ne kredas, sed - nantoj (unu seria po unu ler-
adinte tiun nomon Ia deman- nanto ) rapidan tradukon.
Jen kelkaj modeloj, simplaj a pli malfacilaj:
Arbo, barbo, arbaro, barbaro, barbro,
maro, maro, marto, mardo, parto, parko,
vesto, veto, festo, fosto, fasto, frosto,
vanno, vermo, farmo, firmo, formo, forno, Iaruno, faraono
VII. Ludo trovas, devas eliri kaj diveni pri
nova vorto.
1. Unu el Ia Iernantoj eli- II. Ni povas uzi Ia sarnan
ras . La restantoj interkonsen-
cirklon, kiel antae kun ke-
tas pri io (objekto, persono, demando], je kiuj ni antae
korpoparto, vestajo, besto, kio sub numeroj kumnetis konve-
ajn.) La elirin to revenas kaj najn respondojn , Oni deman-
demandas. Je Ia demando] oni das ekz. Kie ludas lngrid Bcr-
respondas per jes, a ne. Ekz , gman? La respondo venas IaII
oni demandu jene: Cu tio estas Ia numero: Ekz. Inter Ia kani-
haloj a simile .
objekto? Cu persono? Cu tio
estas en Ia ambro? Cu gi sta- VIII. Kontrolo
ras (se ni konstatis, ke temas
Pritrakto de Ki- vortoj: 1.
pri objekto)? Cu gi kuas? Kiu. 2. Kio. 3. Kia. 4. Kian.
ktp. Oni devas diveni Ia vorton 5. Kion. 6. Kiaj. 7. Kinjn.
kaj tiu persono, e kiu oni el- 8. Kies. 9. Kiel. 10. Kiel.

- 40-
Sesa Leciono
r. Gramatika parto.
A.) Ni parolos iomete an-
korn pri Ia verbo. La tri tem-
poj -as-s-os, samc Ia alia] verb-
I'orrno] (-us, ou) restas en iu
persono kaj en iu nombro Ia
sarnaj, kaj Ia persona pronomo
nntn Ia verbo difinas Ia nom-
hron kaj Ia personon.
La personaj pronomoj estas:
mi, vi (ci), li, si, gi, oni (=ge-
neralr, Ia homoj) ni, vi, ili.
Pri Ia estanta tempo de Ia
verbo ni ne devas diri multe,
ni uzas generaIe simplan (ne
kunmetitan) estantan tempon .
Ekz . mi paro Ias.
Estas same pri Ia estinta
tempo; tiurilate muItaj lngvoj
Juras diferencon inter Ia diver-
saj nuancoj de Ia estinta tem-
po, sed I'3u Ia spirito de Espe-
ran to ni uzu nur Ia solan -is
Iinajon, escepte, se iu grava
nuancn perdigus ,
En Ia plej muItaj lingvoj oni
uzas Ia estantan ternpon en Ia
scnco de Ia estonta tempo (fu-
turo). N ne faru tion, ni do
ne diru eu Esperanto: Morga
mi iras al vi, sed: iros,
La kondia formo estas uzata
en Espe.ranto en kondiaj a
deziraj frazoj: Se mi havus a-
ton, mi veturus per gi ai vi.
Ho, se Ia mondo plbonigus!
Ni uzas Ia sarnan formon an-
ka en tiaj okazoj, kiam ni ne
es tas tu te certaj pri ni mem,
ekz. oni iras en vendejon kaj
oni ne scias, u oni vere aetos
tie kaj do oni diras: Mi aetus
( eble ) florvazon, sed mi ne
seias, u mi faru?
La tipo de Ia kondia frazo
estas:
Se mi povus ( scius, kapa-
hlus ) nagi, rni estus pli kuraga
en Ia akvo.
Sed povas esti, ke nun mi
povas jam nagi, sed mi volas
rakonti, ke iam mi estas en tia
situacio, ke mi ne estis kuraga
eu Ia akvo, ar tiam mi ue povis
nagi. Ni do povas esprimi tion
per Ia jena - estinta - tempo
de Ia kondia formo:
Se mi tiam estus povinta na-
gi, mi estus estinta pli kuraga
en Ia akvo.
Ni transformu la tiu estus
-inta modelo Ia jenajn frazojn
por Ia estinta koudia formo:
- 41
1.) Se mi havus monou, mi
a(:<'tus leu lrobile ton. (Se mi
cs tus havi n ta ... )
2.) Se restus al mi mono,
O1i donus volonte ai vi.
3.) Se li cstus sana, li labo-
rus pli multe por Esperanto.
4.) Se vi silentus, vi restus
sagu}o.
1.) Mi renkontis lin en Ia
sportejo.
'-' ) Poste ni iris hejmen.
'J.
3. ) Mia patro alvenis eI Lon-
dono.
4. ) Li alvenis i-matene (t.e.
hoda matene).
5. ) Li estas redaktoro jam
de du jaroj.
6. ) Li venis je Ia sepa horo.
li. Konversaeia parto.
Kon faras Ia fralino ? (Si
glitkuras. ) ..Kiu sezono estas?
5.) Se ne estus vizoj, IIU
vizitus multajn landojn ,
6.) Mi partoprenus Ia 111011<1-
kon,greson, se mi havus mo-
nono
B.) La Ia maniero de Ia
kvina leciono, nun n scru Ia
konvenajn demandvor-tojjj ai
Ia jenaj frazoj:
. .. mi renkon tis lin?
ni iris pos te?
li alvenis?
li alvenis?
. , . .. li es tas redak toro ?
. . . . . . .. horo li venis?
Cu vi preferas Ia vintron ali
Ia someron? Kial vi preferes
gin? Sur kio oni gli Lkuru s ?
Kia estas Ia glacio? Pcr leio
si glitkuras? (Per Ia glitilo.)
EI kio estas Ia glitilo? (El
talo.) Kio estas Ia talo ? (J Iar
dita fero.) Kiaj 'estas siaj mo-
voj? Cu vi roem praktikas vin-
tran sporton? Kian koloron
havas Ia nego? EI kio estas lu
glacio? Kion faras Ia akvo por
farigi glacio? (Gi frostgas.) (~C
kiu temperaturo trostgas lu
akvo? Kion faras Ia glacio, kium
Ia vetero varmigas super ia IlU-
10n? (Gi degelas.)
 - 42- - 43-

Kion faras Ia okuloj de Ia vi- III. Literaturo,

Kiom da personoj estas sur
Ia glitejo ? Kion li faras ? Kion
li deziras? Cu vi povas glitdan-
ci? Per kiu mano li tenas sian
apelon? Kion oni faras el gla-
cio (dum Ia somero)? Cu vi
satas gIaciajon? Kial oni kon-
sumas gin somere kaj ne vin-
tre? Riam oni bezonas hejtitan
ambron ? Per kio vi hejtas?
(Per ligno, karbo, koakso, olco.)
eu Ia domo, kie vi Iogas, havas
centran hejtadon? Kiajn mo-
dernajojn vi havas en via do-
mo?
Kion faras Ia paro? Kio
okazas ? Kion volas Ia rivalo?
roj? (Ili fulrnas). Kial ili ful-
mas? (Car ili reciproke estas
jaluzaj.) Kia kvalito estas Ia
jaluzeco?Cu mi estas maldis-
kreta, demandante vin: u vi
havas [aluzan naturon? Kio
estas Ia diferenco inter Ia du
malbonaj kvalitoj; jaIuz( ec)-
o kaj envio? Cu vi satas Ia ma-
lenviulojn? Kiaj estas Ia altru-
istoj?
Kion faras Ia jaluzuloj? Cu
Ia fralino havas okupon? Kia
si estas? (Si estas senokupa.)
eu si restas senokupa? Kion si
faras? Kion fars Ia tria viro?
Je kio li petas siln:? Cu Ia bata-
lantoj rimarkas tin? Kontra
ldu ili batalas? (Ili batalas unu
kontra Ia alia. ) Per kio ili ba-
tas unu Ia alian? (Per Ia pug-
1l0j.) Kion oni havas sur Ia
manoj vintre? EI kio estas Ia
vintraj gantoj? (El Iedo.)
Gra va originala verkis to kaj
tradukisto de Ia Espcranto-li-
teraturo estis Stcllan Engholm
(svedo 1899-1960).
El Ia tradukajoj de Stellan
Engholm ni legu poemon d
Gustav Frding, granda sveda
poeto (1860-1911). En Ia poe-
mo estas unu vorto ankor' (uu-
kora ), kiun ni ne kutimas
mallongigi tiel, sed Engholm
permesis al si tiun poezan li-
Kiu gajnas el Ia batalo de Ia herecon.
du (viroj)? Kio okazis? Kun
kiu glitdancas Ia fralino ? Kie La mondo
sidas Ia rtvaloj? Kion ili faras? G. Frding
AI kiu u tilis ilia rivaleco? Kia
es tas Ia fralino ? (Ciukaze: Maron movis uragan',
s:mgellla.) Kiomfoje si angs Griza ondaro ruligis sen es'.
kunulon? Cu Ia vetero estas "Homon Ioriris Ia mar', kapi-
[tan' !"
sangigellla? Kia estas Ia aprila
Cu jes?
vetero? eu Ia mondo fo,rte an-
"Vi povas lin savi ankor', kapi-
gigis dum Ia lastaj jardekoj?
[tan"."
Kiel sangigas Ia naturo post Ia
Maron movis uragan'.
vintro? Cu gi sangas koloron "Snuregon ni [etos ankor' kun f
post Ia vintro? Kian koloron [sukcest;"
havas Ia herbo? Kio estas Ia no- Cu jes?
lUO de Ia glacipluvo? (Hajlo.) Griza ondaro ruligis sen es'.
Kion furas (kian efikon havas) "Li dronas - nun estas li for,
Ia hajlo aI Ia plantajoj? Kiella [kapitan'.
terkultueisjo] seku,rigas sin kon- eu jes?
tra hajlo ? (Per asekuro . ) Maron movis uragan'.
Kiel oni faras asekuron? (Oni El la sveda: Stellan Engholm
iras 01 Ia asekura entrepreno
IV. Legajo,
kaj diras: Mi volas asekuri
mian bienon kontra fajro kaj La Dola Portreto
hajlo , ) Cu via logejo estas ase- Tio okazis anta multaj jaroj,
kurita ? Mi havis grandan kaj bonkva-

t
\

litan kurson en mia hejmurbo.
C-ia publiko konsistis el rka
40 inteligentaj personoj, gestu-
dentoj, geaktoroj, kuracistoj,
in#1enieroj, advokatoj, Iaboris-
10j ktp. La kurso komencigis
en Ia mezo de majo, kaj f'inigis
n Ia varmega julio. Sed Ia
vurmcgo ne timigis mian bra-
vcgan anaron. Post Ia fino de
Ia kurso aperis nia anonco en
scrnajna gazeto de Ia Esperan-
('IS tnro, en Heroldo de Espe-
rauto:
Belaj, bonaj, sirnpatiaj, junaj
kuj maljunaj, dikaj kaj maldi-
knj, riaj kaj malriaj geler-
nantoj de F. S. deziras kores-
pendi kun eksterlandanoj. Adre-
so ktp,
La rezulto estis sensacia , Se
rui bone memoras, venis ne mal-
pli 01 113 respondoj el proksi-
mume dudek landoj. Longaj
k urespondadoj, romano], ami-
kccoj, diskutoj, potmarkan-
f.1ndoj, Iilozofiaj a sciencaj
pruso-in terangoj komencigis
IH'I' tiu anonco. Sed unu el Ia
l-ista] leteroj speciale kaptis
rnin, Ia instruiston , Tuj l E
untu 01 mi komencis legi Ia
lr-Icron , Cal' sur Ia supro de Ia
k+cro ridctis al mi portrcto de
V('J"l' arma Iralino . Kaj ia
ktr-ro cstis 'rca, bonhumora
k u-l kumpa Ilorhukcdo . La ar-
H 111 sumidcnnino, instruis tino cl
Suderopo kun sukccso ala kis
111 in, lu kursgvidun 1011; kc mi
kuj IH' iu lcrnnnlo
1\111\ Ai. :ii pt'lis tuj
- 44-
treton , Mi bone memoras, Ia
letero alvenis sabate, kaj di-
mane mi estis dare ravita,
ravata kaj ravota. Mi decidis
tuj skribi al Ia fralno. Mi ne
memoras, kion mi skribis, sed
mi bone kaj klare memoras, ke
mi longe meditis pri Ia portret-
problemo. Mi ne volis perdi Ia
fralinon , Sed Ia sola portreto,
kiu flatis mian eksterajou, es-
tis tiu, kiu aperis tiutcmpe en
b Hungara Heroldo. Mi povis
sendi nur tiun portreton. Sed
gia dorsflanko tu te ne estis ele-
gan ta, tie es tis li tero j de iu
artikolo. Mi do eItondis Ia por-
treton kaj volis gin glui sur Ia
leteron , Sed nun sekvis nova
problemo . En Ia tu ta d@ffiO ne
estis gluilo. Pripensu, estis d~-
mano! Ois lundo mi ne V0115
atendi.
Mi devis agi tuj. Sed kiel ?
Mi cerbumis kaj dum mia eer-
humado mi ricevis posltagme ..
zan kafon kun pano, blllcro kaj
melo . Mi me tis flankcn Ia le-
teron kaj komencis kOllsumi Ia
kafon kun mielita bu terpano.
La mielo subite donis Ia sol-
von de mia problcmo . (~ipovas
glui, gi estas sendube gluilo.
Bapide mi trinkis Ia lwfon, tra-
legis rnian belan lctcron. prenis
Ia portreton, zorgc miclis gian
dorsan Ilankon, gluis gin sur
ia lctcron, ulrigurdis ~ian por-
trcton, zorge tl'all'gis dcnove
mian letcron, dt'1l0Vl' nlrigardis
minn por+rcton knj s('lllis min
kuntentu (<-ur, k it-l rui diris Ia
korcspourlu
miun por- portrcto t'stis f'lulu ).
- 45-
Kaj mia letero veturis al Ia pasintaj tempoj. Inter aliaj mi
plej suda parto de Eropo kun ne plu uzas mielon kiel gluilon,
kaj per memoroj mi protestas
miaj flamaj vortoj. Kaj mi
kontra Ia tempopaso.
atendis Ia respondon. Mi ne de-
vis atendi longe. Du semajnojn
(La rakonto estas prenita el
poste Ia leterportisto transdonis
lu libro de F. Szilgyi: La Gran-
al mi leteron kaj havis okazon
vidi rnian plej agrablan mie- da Aventuro. Oi estas iom mal-
non. Vi komprenas, ke Ia lete- longigita. )
ro ests, de si.
V. Cerbgimnastiko
Mia arhivo plejparte mala-
peris sub Ia militaj ruinoj de En Ia poemo "La vojo" ni
trovis Ia jenan verson:
mia malproksima hejmurbo,
sed mi bone memoras pri Ia en-
havo de a letero: Ne mortos jam na bravega
anaro ...
"satata Samideano", si skri-
bis "m iam supozis, ke vi es- La vorto anaro (sigoifanta
tas dola knabo. Sed neniam Ia aron de niaj anoj) estas fa-
mi povis supozi, ke vi estas tel rita nur el sufiksoj. Vi merno-
dola. Via longa kaj afabla le- ras, ke Di havas anka prefik-
sojn (anta Ia radiko). La pre-
tero venis hodia kun via por-
fkso kaj sufiksoj fars novajn
treto kaj mi eklegis gin en mia
ambreto . Ci estis plena de sun- vortojn el la vortradiko , (Ekz.
mal- donas novan signifon alIa
lumo. La suno brilis, Ia fenes-
vorto: bona - malbona, same
tro estis malfermita. Mi ne po-
-estro donas novan signifon al
vis legi longe. Tra Ia fenestro
Ia vorto: urbo - urbestro. )
enflugis unu muo, du muoj,
multa] muoj, vespoj kaj burdo
kaj iu volis kisi, okupi vian La listo de Ia prefiksoj en
Esp. estas: bo-, dis-, ek-, eks-,
portreton. Mi devis fermi Ia
Ii-, ge-, mal-, mis-, pra-, re-.
Ienestron kaj diri: "Pardonon,
Sufiksoj: -ad, -a, -a], -an, -ar,
Iralinoj, Ia portreto estas
mia." Sed bonvolu al mi afable -ebl, -ec, -eg, -ej, -em, -end, -er,
-estr, -et, -d, -ig, -ig, -il, _in,
malkai sekreton: u anka
-ind, -ing, -ist, -uj, -ul, .um kaj
via reala individuo efikas same
aUoge?" estas Ia du ka.resosufiksoj -j
kaj .nj, kiuj ne povas havi ian
rolon en kontakto de Ia nuna
Pasis multaj jaroj de tiam.
fntertempe ests milito kaj ia lasko; tiu tasko es tas, ke ni
stultajo . M ne scias, kio igis provu fari dum maksirnumc 5
('I mia lama, arrna korespond- minuloj vortojn, kiuj konsislus
nur cl pref'ikaoj kuj sufikxo]
nut ino . Multo ~angigis dum Ia
 - 46- - 47-

kuj komprencble vortfinajoj, tus aetintn tcatrobilcton . 2.)

kuj kiuj estas kornpreneblaj Se mono estus restinta al mi,
vur toj: ekz . praulo, .< signifas mi estus doninta volonte al vi.
untikvan personon ) a ideto
(kiu signias homan a bestan 3. ) Se li es tus es tin ta sana, li Sepa Leciono
infuuon, kiu estas tre malgran- estus laborinta pli multe por
da). Plej bone, se oni seras Esperanto. 4.) Se vi estus si- I. GRAMATIKA PARTO ziti, kiun formon oni uzu; tial
konvcnajn vortojn nur inter Ia lentinta, vi estus restinta sag- ni donas jen kelkajn ckzem-
suf'iksoj, kaj ni ne pensas muI- ulo. 5.) Se vizoj ne estus A. ) Imperativo (-u formo). plojn:
'It' pri Ia prefiksoj. Tiu, kiu ha- estintaj, mi estus vizitinta Per tiu formo ni esprimas ordo-
multajn landojn. 6.) Mi estus 1.) Oni povoas heziti, u oni
VHS plej multe da vortoj, estu non, klaran deziron ; Ia ordonoj uzu imperativon, a estonun
prcrniita, a distingita en iu ma- partopreninta Ia mondkongre- generale estas direktataj al per-
son, se mi estus havinta monon, formou?
niero . sonoj, ai kuj ni parolas, tial on
ne bezonas por Ia dua persono 2.) Tu te klare li diris aI Ia
B.) 1.) Kie. . . 2. ) Kien . diri Ia personan pronomon; ni knabo, ke li kunportu sian li-
VI. Ludo bron.
3 .) El kie... 4.) Kiam . do pIej afte diras: Venu (anst.
5.) De kiam ... (aii: de kiom vi venu) kvankam anka tiu i 3.) Mi esperas, ke li vcnos .
1 .) La lu do de Ia pasin ta
fojo estas daurigebla kaj krom da jaroj ): 6.) Je kiorna ... form ., povas esti necesa ekz . (Ne: ke li venu!)
Lio: jen alia lu do ! La instruisto "Vi venu kaj ne li!" 4.) Mi timas, ke li ne
diru vorLon, eble skribu sur Ia
vnr. Hejma Tasko venoso
tabulon. Ekz. kolero. Nun Ia Sed anka Ia imperativo es- 5.) Mi proponis aI li, ke li
Respondu skribe per tuta tas konj ugaciebla, 1.e. uzebla dormu trankvile, gis mi vekos
lcrnanto] sinsekve diras vorto-
f'razo: 1. Kiu prefikso signifas por iuj personoj (mi, vi, li, lin.
j n tel, ke oni devas uzi Ia duan
kontraston de Ia originala vor-
literon de Ia jusdirita vorto, si ktp. ) kaj tio signifas, ke Es- 6.) Parolu pli late, ke mi
to? 2. Kiu pref'ikso signifas tion,
kiel komencliteron de Ia vorto. perante povas rekte eldiri or- adu, kion vi diras.
ke virseksuloj kaj virinseksuIoj
Do: 1.) Kolero. Tiu, kiu devas donejn, kiujn kelkaj lingvoj - B.) Bonvolu kompletigi per
estas komprenataj per Ia nova
diri Ia duan vorton, diras ekz. vorto? 3. ) Kiu sufikso signifas germanaj - esprimas per r- 1a verbformoj Ia sekvantajn
01'0, Ia tria diras vorton kom- kaskriho . frazojn:
malbeligon? 4.) Riu prefkso
cncigantan per r, ekz. rimark, signifas moralan malbonigon 1.) Se morgaii vi ven -
Ia kvaI'a per -i, ekz . ido ktp , de Ia originala vorto? 5. ) Kiu Jen ekzemploj: 1.) Vi diris aI m, certa mi ne forir- de
Se Ia lernantoj ne estas tre di- sufikso signifas grandigon kaj aI 1'11i, ke nun mi skribu. mia hejmo.
vcnernaj, Ia gvidanto helpu ilin kiu signifas maIgrandigon? 6.) 2.) Estus hone, se VI pov-
kaj elpensu eblajn vortoj n, kies Kiu sufikso signfas Ia plej mal- :2.) Skrbu l (Vi skribu!) ven- morga al mi ,
klarigon li donas, kaj tiel li gramldan parton de Ia originala 3.) Ne vi, sed li (si) skribu 3.) Ne mortig-!
gvdas Ia respondonton al la ce- vorto ? 7. ) Kiu sufikso signifas al mil 4.) Morga m vizit- vin,
10. Ekz , Nun vi diru vorton lokon ? 8.) Kiu sufikso signifas 4.) Ni skribu multe kaj por ke mi vid-, u (*) vi est-
post ido, t .e . per d, kiu signifas instrumenton, rimedon? 9.) ofte! sana?
tre multekostan juvelstonon Kion signifas Ia vorto: estr-ar- 5.) Ordonu, ke ili skribu! 5.) Hiera li vizit- lin por
(diamanto) ktp. .ano ? 10.) Kion signifas Ia vor- 6. ) Oni ekzercu Ia lngvo- konstat-, u li est, sana.
to: ilarao? 11.) Kion signifas -scion, on parolu, skribu! 6.) Ripet- Ia Irazon, por ke
VII. Kontrolo, Ia vorto: geetuloj? 12.) Kion mi pli bone kompren- gin!
signifas Ia vorto: fiulo? 13.) L3 .estonta tempo kaj Ia im- (.) En lkelJ;:aj Iingvoj oni UZa3
Gramatika parto A. 1. Se Kion signf'as aul()? 14. ) Kion pel'a tivo en kelka] lingvoj kon- alian konjunkcian vorton, sed en
mi estus havinta monon, mi es- sgnifas fiaiulo? formigas fiel, ke oni povas he- EIIp. eu estas Ia gusta.
 -48-
ll. Konversaeia parto.
Cu Ia sinjoro estas sola? Kun
kio li iras?eu Ia hundo povas
iri icn ajn ? Kial ne? (Car li
kondukas gin per rimeno.) El
Ido estas Ia rimeno?
El Ido oni fabrkas uon?
El kio oni fabrikas meblojn?
Kiajn hundojn vi satas ? Kiaj
estas viaj haroj Z eu hundo
ka] kato estas amikoj? Kion
vi preferas, humdon a katon?
Kia estas Ia hundo? Kia estas
Ia plej karakteriza kvalito de
Ia hundo? (La hunldlo estas
Iidela besto.) Kia vi estas: fi-
dela aii malfdela?
Cu si amas Ia sinjoron? Kion
si amas? Kiun amas Ia sinjoro?
Kion si faras? Cu si kisas Ia
sinjoron? Kiu sopiras Ia kison
de Ia sinjorino? Kia estas Ia
kso ? Kion si diris anta Ia ki-
so, la via opinio? (Eble: "Ho,
kiel arma hundol") eu si estas
ravata de Ia sinjoro? De kiu
estas ravata Ia sinjoro? Kion
pensas Ia sinjoro? ("Ho, se mi
povus esti tiu hundo I") Kial
Ia sinjoro havas tian penson?
Kial si kisas Ia hundon? Cu Ia
sinjoro volonte sangigus je hun-
do? Kial li volus sangigi je
hundo?
Kie estas Ia fralino ? Kion
faras Ia sinjoro? Kiu levis nun
Ia hundon? Kial li kisas Iahun-
don? (Li pensas: "Se si ne mio
kisis, almena mi kisu samloke
Ia hundon, kie si. ") eu vi scas
ujn vortojn, kiujn vi vidis
en Ia libra? Sed mi esperas, ke
vi memoras almena pli 01 Ia
duonon, u ne? Kiom dasalajro
vi havas? (Salajro: mono, kiun
oni ricevas por sia Iaboro iu-
-49-
mona te, iusemajne.) Certe vi
havas almena tiom, kiom sufi-'
as por vi? Kiom da salajro vi
IdeZraS'?Kiom estas Ia plej gran-
da salajro de Iaboristo en via
lando? Cu oni pagas bone Ia Ia-
boron e vi? Pri kiu pensas Ia
sinjoro? Kiajn sentojn li havas
aI si? Kial li amas in? Kies .
hundo gi estas? Kiu estas Ia
mastro de Ia hundo?
111. Literaturo.
En 1934 Literatura Mondo
eldonis poemaron. Cia titolo es-
tis "Dek du poetoj". Dek du po-
etoj kunmetis la libron kaj unu
eJ ili estis Brian Price-Heywo,
od (anglo ), el kies freSa poezio
ni citas Ia jenan:
KANTANTA KALENDARO
Originalo de B. Price Heywood
Januaro, februaro,
grizaroro de Ia jaro:
tranas frosto, gIuglas mosto,
tremas fag' sen foliaro ,
Mart', april', aprilo, majo:
amas arboj la Ia kajo ;
sango saltas, nuboj altas;
.kantas koko pro korgajo.
Jen junio kaj julio,
pompas rozo kaj lilio,
brulas suno; e Ia, Iuno
trempas sin eu ampasio.
Dum agustn kaj septembro
dankripozas iu membro;
pomoj rugas, tondroj mugas:
tristas najtingala tembro.
Venas ria temp': oktobro;
brunas kverko, fiavas poplo;
bonodora spir' vaporas;
regas mildtrankvila sobro.
Hej novembro kaj jarfino I
fugas ni al hejma sino;
pluvnebulas, tipoj brulas;
en pokal' trembrlas vino ,
Vortklarigoj: Aroro - ma-
tenigo, Glugli - verto, kiu imi-
tas Ia sonon, kiam vino fluas eI
Ia botelo en Ia gIason. Saimi
- kam estas vento, Ia supro
de Ia ondoj estas blankaj; tio
estas amo . Ci tie oni kom-
prenu Ia vorton tiel, ke Ia floroj
sur Ia arboj kaj eu Ia ven to es-
tas "ondantaj kaj amantaj".
Korgajo - kora gajo. Tembro
- estas maldka parto en Iadi-
versa] organoj, eu Ia oreJo, oku-
10, S'lM." Ia cerbo ktp. F!avas,
brunas - estas fIava, estas
bruna. Sobro - sobreco.
IV. Legajo.
Ni Iegu malgrandan humo-
rajon de sveda verkisto, Hasse
Z. (Hans Zetterstrom 1877-
1946. ).
RELIGIO
Hasse Z.
Kiam Anna-KIara havis sep
jarojn kaj vizitis Ia unuan pre-
paran klason, si venis 'iun ta-
gon kaj petis psalrnlibron.
- KiaI, m drs.

Cal' Gunvor (.)
inn dum Ia matenprego,
i estas tieI fieraa.
Tio estas ehla, mi .respon-
Iis, scd mi neniarn adis, ke
Iicl clnj knabinoj bezonas psal-
I11HIOn.
Sed Gunvor havas.
))0 rni foriris por aeti psal-
marcn .
Trovias multe da diversaj
psalmlihroj. Malgrandaj bela]
Iibroj kun molaj ledbindajoj
knj anka grandaj libroj kun
simplaj, klara] literoj. Mi deci-
(hs aeti tian, ar gi estis Ia
plej malkara kaj infano devas
frue kutimig al paremo, anta
fio en seriozaj aferoj.
Mi skribis Ia nomon de
Anna-Klara en Ia psalrnlibron
knj donis gin al si post Ia tag-
Olango. Si estis preska same
~aja, kicl iam, kiam si ricevis
sian unuan pilkon. Si prenis Ia
lihron kaj diris:
- t.i estas precize tia, kieI
liu de Gunvor. Poste si retiris
sin kaj fermis Ia pordon ,
Mi sids dum om da tempo
kaj pripcnsis Ia aferon,
iuj sanktuloj de Ia gentil-
horno j pardonu min! -
lu pordo kaj enokuIumis
Alosiltruo.
(.) Sveda vlrlna nomo.
- 50-
havas Tie staris Anna-Klars rneze
pri kio de Ia ambro anta Ia granda
spegulo , Si tenis Ia psalmaron
maIfermita anta si kaj per sia
falsa voo kantis el Ia libro.
Jen kaj jen si rgards en Ia spe-
gulon pOr vidi, kia estas Ia efi-
ko. Kelkfoje si gustigis I-a har-
bendon kaj kelkfoje estis faldo
sur Ia jupo, kiu ne kllsis kieI
gi devas.
Mi malfermis Ia pordon kaj
eniris.
- Mia kara Anna-Klara, rni
diris, psalmaro estas multe pli
seroza ,afero 01 vi imagas . Por
kanti el psalmaro oni ne bezo-
nas ekzercon anta spegulo.
Tio tute ne decas. Psalmlibro
tute ne estas por koketi kun gi.
Kiam vi venos pli alten en Ia
Iernejo, via instruistino rakon-
tos al vi, kio estas esence psalm-
libro.
Ann-a-Klara sidis silenta kaj
serioza . Poste si rigardis fikse
a mi kaj diris en decida tono:
- Mi volas diri al vi nur unu
aferon: oni ne iras en fermitan
am bron sen tio, ke oni frapus
unue!
gis mi
Mi ne kredas, ke Anna.Klara
iris al estas matura por Ia religiaj
tra Ia problemoj.
(Aperis en Ia "Humora no-
velaro" de Hasse Z. Tradukis:
F. Szilgyi)
- 51
V. Cerbgmnastiko VII. Kontrolo (anka por
19. an tan hejm tasko . )
La gvidan 10 preparu sin. Ele-
SoIvoj por Ia antaa hejrn-
k tu 15 - ne Ire facilajn - tasko: 1.) La prefikso mal-
Esp . vortojn, skrihu ilin unu
. . .. 2.) ge-.... 3.) La sufi-
sub Ia alian (eventuale SUr ta- kso -a 4.) La prefikso fi- 5.)
hulon, ali iu ricevu sur papero La sufikso eg. . . . . kaj Ia sufi-
unu, ekzempleron). Sur Ia alia kso -et , 6. ) La sufikso
-er. . . . . . . . .. 7.) La sufikso
flanko estu Ia signifoj - dis-
-ej. . . . . . . .. 8.) La sufikso
[etitaj, kiujn la lernantoj devas -il 9. ) ':i signifas anon
parigi al Ia konvenaj vortoj. de Ia grupo, en kiu estas Ia
gvidan toj de. iu lcorporaco .
VI. Ludo. 10) Aron de tnalbelaj (ne bone
uzeblaj) iloj. 11.) Grupon de
KION VI ENP AKAS? lu eli-
malgrau.ia] knabo] kaj knabi-
noj . 1L.) 1\1a Ihcla vorto, per
ras kaj Ia restioto] interkonsen-
kiu ni povas insulti, ali ofendi
tas pri konata persono, Nun
iun, pri kiu ni havas tre mal-
reverias Ia elirinto kaj deman- bonan opinion. 13.) Malbela
ulo . 14.) Malbcla kaj malbona
das: Kion vi pakas en l-a vali- ulo .
zon de Ia persouo ? Arl pli ST1-
Gramatika parto. B.) 1.) .
ple: Kio estas en Ia valizo! Unu
venos. . .. fodros.... 2.) .
post Ia alia oni respondas kaj povus veni. 3.).... mortigu l
diras karak terizajn kvalitojn, '1 . ). . .. \"izitos.... vidu .
a nferojn pri Ia koncerna per- estas. . . 5. ) . . . vizitis .
sono. Ekz . se oni parolus pri konstati ... estas 6.) Ripetu .
Zamenhof (tamcn oni prefere komprcnu .
prcnu vivantajn persouojn ), iu
VIU. Hejmtasko,
povus di.ri Ia vorton: lingvo, Ia
aua: Esperanto-kongresoj, Ia Rcspondu skribe pri Ia de-
tria: genieco, Ia kvara: multaj mandoj sub Ia bildoj, kiuj tro-
vojagoj ktp. vigas en tiu i leciono.
 -52 - - 53-

kiu dormas. Tion dirinte, li leono? eu Ia leono es tas vcge-

oriris , Li diris kaj same li es- tarano? Kiu besto estas Ia plcj
tis, kiu iris.
Oka Leciono pacema? Kiel oni nomas lu "0-
on (parolon) de Ia leono? (Ci
Nun vi certa povos diri, kial
I. Gramatika parto. Hoda 80.) Parolante kun li mio iam
estas malbona Ia jena frazo: E. estas bleko.) Kiel oni nomas
ni ekzercos kelkaj-, formojn de estes kontenta, ktp ,
Tegnr ests sveda poeto; es- Ia voon de Ia hundo, kato?
Ia participo kaj Ia verbforrnon, Rigardinto: lu, ku rigardis. tante dek-jara, lia patro mortis.
Kion faras Ia birdoj? (lli pcpas
kiu estas formita el participo.
Tradukinto: iu, kiu tradukis.
Kiel vi scias, participoj estas PH frue ni uzis jam Ia jenan kaj fajfas. ) Kion Iaras Ia eva-
Verkinto: iu, kiu verkis. Rigar- formon:
Ia formoj kun, ant-, int-, ont-, 10? (Henas ) Kiu estas Ia plej
dmta bomo estas, kiu antae
(kaj -at, -it, -ot). rigardis, sed nun 'De. Rigardin-
Ho, se mi estus estinta ria granda besto? Kiu estas lu plcj
ants dek jaroj, mi estus voja-
te: post kiam Ia rigardo okazis. kuraga besto? Kion furas Ia
Se ni paro Ias ekzemple pr Ia g'inta ai Miami.
verborgard-i, Ia p'~rticipoj po- Rigardinte bonan filmon, mi porko ? (Gruntas. )
vas esti Ia jenaj: hejmeniris. Li Iorirs, e ne di- II . Konversacia parto.
rinte "adia", Ricevinte vian
Rigardanto: ku-gardas. Sub- afablan leteron, mi tuj vizitis
stantiva formo. Ekz. En Ia k:- vian patron.
no multaj rigardantoj sidis. Ri-
gardanda: ekz. m alparolis ri- Rgardonto: iu, kiu rigardos.
gardantan sinjo,l'on. (Adjekti- Rigardonta bomo: homo, kiu
va formo.) Sed Ia participe. rigardos , Rigardonte: Bigar-
povas bavi anka Ia finajon -e, donte Ia filmon, mi iris en 19
gl do povas esti ankai adverbo. kinon . La du antaaj -e-formoj
Ni rigardu ekzemplon: Irantc estas sufie oftaj, speciale en
mi rigardis Ia ehnontrejon. Tia Ia literatura stilo, sed -onte es- Kion faras Ia leono kaj Ia
signifas, ke dum roi iris, mi ri- tas trovebla malofte.
Kion vi vidas sur Ia bildo? azeno? ( lli prenas Ia manon
gardis Ia elmontrejojn. Sur fa Kion fars Ia bestoj? (Kongre- recproke , ) Kiu besto mldigis?
strato marsas kantante solda- Sed estas io tre grava: Ia
son, parlamenton, kunsidon.)
e-forma participo rilatas am Cu Ia leono estas sovaga besto ?
toj. ("Kantantaj soIdatoj" ha- Kio estas Ia prezidanto? Kion
vas similan signfon, sed per Ia faranton, Ia subjekton de Ia Kiajn orelojn havas Ia nzcno '?
deziras Ia bestoj? Cu vi estas
"kantante" n 'akcentas tion, ke frazo. Ekz. Sidante mi dor- Kio es tas Ia no mo de Ia ma 1-
pacamanto ? Kio estas skribita
Ia kantado okazas dum Ia mar- mas. Mi estas tiu, kiu sidas, kaj sur Ia afioj? Kion deziras Ia granda besto, kiu saltadas SIl-

pcr ili'! (Sciuro.) Kia besteto
{tI estas? Ke estas ~ia plej lon-
ga parto? (La vosto.) Kie es-
tas Ia vosto ? (Malantai'te.)
Kiajn okulojn havas Ia sciuro?
Kie gi Iogas? Kie Iogas Ia leo-
no? Kio estas Saharo? (Gran-
da dezerto.) eu en via lando
tas dezertoj? Kio kreskas en
Ia dezertoj? eu estas ic kreska-
joj en Ia dezertoj? Kio estas
oazo ? (Kelkaj palmoj kaj mal-
granda fonto. ) eu vi satas fon-
takvon?
VEGETARA
RESTORAC/I
Kien iras Ia leono? Kion man-
gas Ia vegetaranoj? eu vi estas
vegetarano ? eu vi salas Iego-
mojn? eu vi scias Ia nomon de
tiu legomo, kiu estas trc "crua?
(C,i ('8 tas spinaeo. ) Kion vi pre-
feras, bananon a piron? Kie
k rcskns hananoj ? Kjnj Irukloj
54 ~
kreskas e vi? Kiu fruk toestas
via plej a I'Ma? Kion oni faras
el Ia vinbero 't eu vi satas vi-
non? eu Ia leono atas spina-
con? Kion gi satas ? Kiun lego-
mon oni plej ofte mangas en
via lando? eu vi estas via nu-
manganto ?
Kie estas Ia tigre kaj Ia erina-
co? (Lu malgranda "pikanta"
besto.) Kio estas Ia barbiro?
Kion li razas ? (La dornoj n de Ia
erinaco.) Ku floro havas dor-
nojn? Kiu floro huvas Ia plej
agrablun odoron ? Per kio Ia
barbiro ruzas ? Kion oni faras
pri viaj huroj, se ili estas tro
longaj ? Kion furas Ia tigro!
Ku estas Ia manikuristino ?
Kion rnanikuras Ia Iralino ?
(La ungojn de Ia tigro.) Kiau
fclon na vas Ia. tigro ? (Felon
kun strioj. ) Kiu besto havas Ia
plej dikan Ielon ? Kia estas h'
fclo ele Ia evalo?
- 55-
Kio estas tiranta Ia denton de
Ia serpen to? Kie es tas Ia ser-
pento? Kon f'aras Ia urso? Kies
denton tiras Ia urso? Kio estas
en Ia dente de Ia serpento? (Ve-
neno.) eu vi timas venenon?
Kia!? ':Cal' gi estas dangera . )
eu Ia xafo enhavas venenon?
eu Ia alkoholo estas veneno?
eu en Ia mcdikamentoj orte es-
tas veneno? Kia veneno estas
en Ia tabako? AI kiu korpopar-
to malu tilas generale Ia vcne-
noj ? Kiu laboras per venenoj '?
eu anka kreskajoj enhavas
veneaon ? Kiu kreskajo similas
ombrelon? (La fungo.) Kiu
fungo estas dangera? eu vi po-
vas dferencig mangeblajn Iun-
gojn de venenaj? eu Ia fung-
-venenigo estas dangera ? Kio
kreskigas Ia fungojn? eu Ia se-
ka vetero kreskigas ilin? eu vi
salas ovon kun fungoj?
TIl. Literatura
Lu 21-an de febr. 1905, (en
iu jaro, kiam Ia unua, grand-
sukcesa mondkongreso de 1.\
Esperantistarn okazis en Bou-
logne-sur-Mer), Zamenhof skri-
bis leteron aI Alfred Michaux
(elp. Mio ), Ia prezidanto de
Ia klbo de Bulonjo SUl' Maro.
En tiu letero li priskribis sian
vivon kaj el tiu letero ni prcnu
parton, kel interesan kaj 1.:01'-
tllsao (kor-tuan ) dokurnenton
pri tiuj malfacilajoj, kiujn
venki nur granda animo kaj
genio povis. (Ni ne forgesu, ke
Zamenhof naskigis en 1859, Ia
15-an de deeembro. Tiu tago
estas Ia Tago de Ia Libroj en
Esperantujo ). En Ia komeuco
de Ia letero Zamenhof rakontas
pri sia penoplena junago kaj
darigas jene:
(En 1885) .... Mi forveturis
en Ia vilagon Vejseje por ko-
menci kuracistan prak tikon .
Praktikinte tie en Ia daro de
4 monatoj mi konvinkiis. ke
mi por Ia kornuna medicina
praktko tute ne tagas, ar mi
estas tro impresigemn kuj Ia
suf'eroj de Ia malsanuloj (pre-
cipe de mortantoj) tro multe
min turmentis. Tiam mi rcvc-
nis Varsovion kaj dccidis clc-
kti por mi speeialeeon pli lran-
kvilan, nome la malsanojn d
okuloj . La 9-nn de Agus:
1887 mi edzigis . AI mia f inni-
no mi klarigis Ia tutan cscncon
de mia ideo kaj Ia planon de
mia estonta agado . Kaj mi <1('-
mandis in, u si velas ligi kun
mi sian sorton. Si ne sole III te
konsentis, sed si donis al mio
tuta dispono Ia surnon da mo

- 56-
110. k iun si posedis, kaj tio i
donis al mi Ia eblon, post 10Dg~
vana serado de eldonanto, fi-
ne eldoni mem miajn kvar unu-
ajn brourojn . Mi anka do-
nis muItajn anoncojn en Ia ga-
zetoj, dissendis grandan nom-
bron da libroj ktp.
Esperanto baldaii forglutis
Ia pli grandan parton de Ia mo-
no de mia edzino; Ia nitan res-
on ni balda formangis, ar
Ia enspezoj de mia kuraeista
prak tiko es tis terurs malgran-
daj . En Ia fino de 1889mi res-
tis sen kopeko!
Tre maloja estis tiam mia
vivo . Mi devis Iorlasi Varso-
vion kaj seri mian panon en ia
alia Ioko. Mia edzino devs for-
veturi kun mia nauo ai sia
pa tro kaj roi veturis - en Ia
urbon Herson - kie ne estis
okulistoj kaj ke mi tiaI esperis
trovi panon por mia faroilio.
Sed mia espero min terure
trompis: mia] tea] enspezoj ne
sole ne donis ai mi eblon nutri
mian familion, sed e por mi
mero ili ne sufiis, malgra
mia modesta kaj tre avara ma-
niero de vivado! Misimple kaj
Iitere, ofte, ne havis e ion por
mangi: tre ofte mi restadis sen
tagmango l
(Zamenhof vivis dum sia tu-
h: vivo malrie, sedlin feliigis
Ia progreso de Ia granda ideo,
kin ekrnaris dum lia vivo;
poste sekvis malhelpoj, preoipe
dum Ia unua mondmilito, an-
ta kies fino Zamenhof mortis.
(1a 14-an de aprilo 1917. )
IV. Legajo.
.P0! ~odiau ni prenu kelkajn
misdrojn eI parlamentaj kaj
alispecaj paroladoj:
1.) Kaj tiam mi demandis
lin. Li jesis Ia demandon per
decida "ne". (El parolado ):
2.) Tiuj i informoj ne de-
venas de ri, sed de iu, kiu
seias, pri kio li paroIas. (El
parolado).
3. ) En kontraalkohola
kunveno diris iu: "Kiam mi vi-
das junulon venantan el la drn-
kejo, mi volas krii al li: "Ju-
nulo, vi estas sur malbona vo-
jo, returnu vin I"
4.) EI Ia programo de agri,
kultura hest-ekspoziein. Je Ia
1O-a horo: La gasto] alvenas. Je
Ia 11-a horo: Oni rigardas Ia
kOnkurs-bestojn. Je Ia 13-a
horo: KomUlIlI3tagmango .
5.) La vizago de Ia negro
farigis kretblanka pro Ia timo.
(EI felietono.)
6.) La grafo estis ege serio-
za. Li sidigs apud Ia grafno
kaj mangis san tagmangon,
sen ke li estus malferminta san
buon , (El felietono) .
- 57-
7.) Ah! - si kris por tu-
gale . (EI romano. )
V. Cerbgimnastko
Skribu (rnaks . dum 3 minu-
toj ) vortojn, kiuj fngas per
-a .
VI. LUDO.
~iu partoprenanto elektas ai
si objekton, personon, beston.
Dum Ia luta ludo oni respondas
eumetante Ia elektitan vorton.
Se Ia unua ekz. elekts porkon,
Ia dua Ia gramofonon, Ia tria Ia
efrninistron ktp., Ia Iudo for-
migas jene: La gvidanto deman-
das Ia unuan: Kion vi faras
pri (a per) via objekto? La
unua, pensante pri Ia porko, di-
ras: Mi mangas Ia porkon. La
dua devas respondi per Ia sarna
frazo anstataigants Ia vorton
de Ia unua petr sia propra vorto,
do oni devas respondi: Mi man-
gas Ia gramofonon, mi mang-
as Ia efministron ktp , Kiam
Ia frazo irkairis, sekvas Ia
dua persono, kiu eble povus di-
ri: mi eksonigas (a vendas, a
rompas, a eljetas) Ia gramo-
fonon kaj nun tiu i frazo ir-
kajras . La gvidanto povas di-
rekti iomete Ia Iudon tiel, ke
oni uzu ne tre oftajn verbojn,
kiujn oni povas Ierni nun per
Ia konstanta ado de Ia vorto,
kaj estas rekomendinde, ke c
Ia konstruo de Ia frazoj Ia gvi-
danto pripensu, u Ia sekvaj
frazoj ne estas tro genaj por
iu; tiam oni povas rekomoodi
elekton de alia verbo, por ke
Ia ludo ne transiru Ia limon
de Ia simpatia deeo.
VII. Kontrolo.
La frazo pri Tegnr estas
malgusta, ar la gi Ia patro de
Tegnr (Ia subjekto ) mortis,
kiam li (Ia patro ) estis 10-jara,
sed tio estas absurdo. Custe, Ia
frazo estas jene: Kiam li estis
10-jara, lia patro mortis .
VIII. Hejmtasko,
Respondu skribe pri Ia jeoaj
demandoj: Kiam Zamenhof
skribis Ia leteron, kiun ni le-
gis? AI kiu li skribis gin? Kio
okazis en 1905? Kiam okazis
Ie unua Esperanto-mondkon-
greso? Kie gi okazis? Kian pra-
ktikon komencis Zamenhof eu
1885? Kialli transiris alIa okuI-
kuracista praktiko? Riam li
edzigis? Kiu lingvo aperis eu Ia
suma jaro? eu Zamenhof klari,
gis aI sia fianino, kiajn plane-
jn li havas? eu si konsentis?
eu Zamenhof riigis per Espe-
ranto? En kiu jaro aperis Es-
pe.ranto? Kiaj estis Ia enspezoj
de Zamenhof?

- 58-
Naa
I. Gramatika parto. La pa-
siva participo havas Ia finajojn
-at, -it, -ot, Leganta sinjoro ha-
vas en Ia mano legatan libron.
Leginta homo havas legitan li-
bron. Li malfermas legotan li-
hron , Anka Ia pasiva partici-
po povas havi o- a e-fnaion
Ekz , arestito (= arestita ho-
mo); venkito = venkita homo.
La pasiva formo ne estas tre
off a en Ia iutaga interparolo,
prefere en Ia skribita lingvo.
Sed por tute bone komprenigi
per propra laboro tiun i for-
rnon, ni Iaru Ia jenan eksperi-
menton: Sube ni citas kelkajn
frazojn de Edmondo de Arnicis,
Ia itala verkinto de "Koro".
"Koro" estas infanromano (gi
aperis anka en Esperanto),
kaj krom Ia Biblio ne estas
libro, kiun oni tradukis en
pli muItaj n lingvojn. Kiel nas-
kiis la ideo pri Ia libro en de
Amicis, tion li rakontas en tiuj
l Irazoj . La frazoj estas en
aktiva formo, bonvolu trans-
formi ilin en pasivon, fari do
el Ia aktivaj frazoj, pasivajn
f'razojn . Por doni modelon, la
unua Irazo estos legebla en am-
ba Iormoj . Jen:
Mia fileto, Ugo, tiutempe vizi-
tis Ia popollernejon. (La popol-
lerncjo estia vizitata tiutempe
de mia fileto, Ugo,) Ofte rni
Leciono
akompanis lin en Ia lcrncjen
kaj dume mi alparolis lu infa-
nojn, kiuj jam Iiam umis
min .. , Foje, kiam mi ti tcndis
lin anta Ia lernejo, suhite mi
ekvidis Iin, venantan kun mal-
ria, eta forgistfilo ... Mia filo,
Ia eta Ugo, ekkaresis sian mal-
grandan amikon Ti-
am subire trakuris man ccrbon
Ia penso: Ia amo, kiu~l li~ etaj
infanoj al1oncas. En uu ci mo-
mento mi ek.havis Ia ideou de
1.1 Iibro ...
Dum tiu i laboro ni povis vi-
di, ke of'te estas malfacilc kons.
ta ti, u .ata, a -ita cstus pli
gusla. Se ni havas dubou ekz.
u Ia lernejo estis vizifitu, a
vizitata, ni pensu pri tio, ke Ia
vizitado de Ia Iernejo cn Ia tem-
po, pri kiu ni rakontus, cstis da-
ra, t. e. ni rigardis tiun uferon
kiel estanta!D agon liam. En tiaj
okazoj ni ne uzu Ia Iorrnon -ita.
Ali: li estis amata jUIlI tiam
(= oni dare amis Iin ): se ni
dirus arnita, tio signifus, ke Ia
amo jarn en tiu tempo ostls fi-
nita, t. e. ke li ne ests amata
tiam, nur amita , (Lu pasiva
formo estas iom longo ('11 Es-
perante kaj prefere ni uzu Ia
pli facile aplikeblan aktivon.)
La pardo estas malfermata
_ signifas, ke Ia malcrmo an-
koru duras, sed ni uzas Ia sa-
man formon, anka se ni paro-
Ias pri ripetita malfermo: La
lllUZCO estas malfermata iuta-
ge jc Ia 10-a horo. Kiam ni pa-
rolas pri malfermita pordo, gia
malfermo jam finigis . Malfer-
mata pardo estas tiu, kiun ni
malfermos.
La pordo estas malferrnata,
havas alian sencon, 01: Ia pordo
malf'crmigas . Eu tiu lasta oka-
zo lu suhjekto ne estas konsta-
tebla; ni volas diri, ke ni ne
scius, ali ne pensas pri tio, kiu
malf'crrnis Ia pordon, gi malfer-
mi.gis kvaza de si mem.
11. KONVERSACIA PARTO
Kion vi vidas SUr Ia bildo?
eu li estas juna? Kiom da ha-
roj li havas ? eu vi estas senha-
rulo ? Kia] estas Iiaj lipharoj?
eu modernaj viro] havas lipha-
rojn ? Rio estas SUl' liaj nranoj ?
Kia estas la sinjorino SUl' Ia
59 -
portreto ? eu li amas tiin? Kia-
jn harojn havas? Kiun har-
koloron vi preferas: Ia blondan,
brunan, nigran ai:'! rugun ? EI
kiu materialo estas Ia gantoj ?
(Elledo). Kiollli huvas sur Ia
kapo ? Kian koloron havas via
apelo? eu vi satas mahuolan
kolumon? Kiu havas malrnolun
kolumon? Kiu havas nenion
SUT Ia kolo ? Kio es tas irka li
h portre to? (Kadro). eu vi
rncrn ku timas enkadrigi (en-
kadr-ig-i ) viajn bildojn? eu vi
mem pcntras bildojn?
"
~31
.~
Kion faras Ia amanto ? Kion
Caris Ia aman to? (Li kisis Ia
portreton.) eu liaj lipharoj ha-
vas na turan koloron ? Kiou li
fars pri Ia lipharoj ? eu liaj Iip.
haroj estas pentritaj ? Kion I"i-
cevis Ia portreto pro Ia kiso t
Per ido on kolorigas Ia liphu-
rojn ? (Per furbo ). eu lu urho
cs tas ma tcrio ? eu Ia koloro
estas materio? (Ne, sed kvali-
to). Riu koloro estas via 1'1"<'-
Ierata? Kian Iarbou uzis 1;.

umunto por nigrigi siajn lipha-
roju ? Kiorn da koIoroj havas
la ielarko? eu oni vidas e-
lurkon anka e akvofaloj?
, ,.11 ' J.
to",
;q
6r .~
@D
Kion faras Ia sinjorino ? Kie
l'stas Ia ovoj? De kie si prenas
ovojn? Kion si voIas fa;ri? KieI
oni kuiras ovon? Kien si metas
]a ovojn? (En kaserolon.) Rie
os tas Ia kaseroIo? (S ur Ia kuir-
Iorno.) Kie estas Ia kuirforno?
Kion oni faras en Ia kuirejo?
Kon si volas kuiri? Kio estas
('11 Ia kuirforno? Kion faras Ia
Iujro ? (Ci hrulas . ) Per kio oni
ckbrulgas Ia fajron ? Kie estas
Ia alumetoj? (En Ia skatoIo.)
eu vi havas alumetojn? KiaI
vi bezonas alumetojn? Cu vi es-
tas pasin fumanto? (Pasia Iu-
manto estas, kiu fumas tre-tre
multe, kies pasio estas Ia fuma-
do, ) Kian koIoron havas Ia faj-
ro ? Kio okazas, se oni metas
siun manon super fajron? Rio-
ma horo estas la la horlogo ?
Kiom da tempo oni bezonas por
kuiri Ia ovon? Kion faras Ia
nk vo, kiam gi estas tre varma
60 -
kaj movas sin? (,;i bolas Ce
r )
kiu grado bolas Ia akvo? cc kiu
grado glacigas Ia akvo?
-1
3
Kion Iaras Ia sinjorino? Kio
estas Ia titolo de Ia romano? Kia
estas Ia romano? Kiaj n rorna-
nojn vi atas ? Kiajn esperant-
ajn romanojn vi legis? Pri kio
ne pensas Ia sinjorino pI'O Ia ro-
mano? Kiam si metis Ia ovojn
en Ia akvon? Kioma horo estas
nun lati Ia horlogo ? Dum kiom
da minutoj Ia ovoj estas kui-
rataj? Kiom da minutoj Ia ovoj
bezonas por esti kuiritaj? Kiom
da minuto] pasis dum Ia lega-
do? Rio estas super Ia kasero-
Io? Kion faras Ia akvo post Ia
bolo? (Gi vaporgas). Kio fun-
kciigas Ia Iokomotivojn? Kiaj
lokomotivoj esLas pli rnodern-
aj, Ia vapor'lokornotivoj, ali Ia
elektraj? Kion forgesis Ia sin-
jorino? Kia si cs t3S? eu vi es-
t-as forgesema? Kion oni kut-
mas far por ne forgesi ion?
(Oni kutimas fari nodon SUl' Ia
potuko , ) Rion faras Ia no do ?
(Ci memorigas nin pri io. ) Cu
vi memoras, kiu tago ests,
kam vi komencis Ia kurson?
Kiu tago estas hodia ? Kiun
tagon vi preferas, Ia dmanon
a Ia lundon? Ke vi estis mar-
de vespere ? Riu tago estis an-
tahiera ? Riu tago estos mor-
ga? Riu tago estos postmor-
ga ? Dum kiu tago vi .rpozas ?
Riam vi Iaboras?
r~
\,
Kio okazs ? (Si ekrnemoris
pri Ia ovoj . ) Kion si faras? Ki-
(orna horo estas nun? Je koma
horo si enmetis Ia ovojn en Ia
kaserolon ? Kiorn da tempo pa-
sis ? Kiaj estas nun Ia ovoj? Pro
kio si forgesis Ia ovojn? Per
kio si pasigs du horojn? (Per
lego de Ia romano . ) Kien si
kuras? Kion si faros nun? (Si
elprenos Ia ovojn,) El kio si
elprenos Ia ovojn? Kiajn ovojn
vi atas?
61 -
"
Kiaj igis Ia ovoj? Kion faras
Ia sinjoro? (Li provas rompi
Ia ovojn per martelo.) Kiu es-
tas pli forta, Ia sinjoro, ali Ia
sinjorino? Kion li faras per bo-
rilo? Cu vi oftelaboras per mar-
telo? Kio vi estas? Kion devas
rompi Ia sinjoro per Ia marte-
lo? (La elon de Ia ovo.) Kia
estas Ia selo de Ia orango? Kian
elon havas Ia nukso? (Nukso:
frukto, kiu ekstere estas mal-
mola, interne seka , ) Cu vi
manas oranon kun selo? Kion
vi fars anta 01 mang Ia oran-
~O'll? (Vi deprenas Ia elon, vi
seneligas gin,) Kiun Irukton
vi manas sen seneligo ? Kio
estas meze de Ia pomoj? (Ker-
noj, maIgrandaj, malmolaj se-
moj . ) eu vi mangas Ia erizon
kun gia kerno? Kia estas Ia la-
boro de Ia sinjoro? Kiaj porce-
Ianobjektoj estas sur Ia tablo?
(Telero kaj ovngo.)
Noto: Meze, en Ia mezo . So-
mere, dum Ia somero. (Tia uzo
de Ia adverbo estas otta.)
 - 62
JlI. LITERATURO
Jen original a poemo de K.
Kalocsay (EI "Streita kordo")
KISOJ
Mi kisas vian manon:
Pn trmon kisas fi!' ...
Estirn". Respekto pia.
] Iumil' ,
JI'n kis' aI viaj haroj:
De patr' aI filinet' ....
Dorlo t'. Fiel" naiva.
Kvict",
Mi ksas vian frunton:
Fratinon kisas Irat' ...
Fidela sirm". Kareso.
Kaj flat'. . domon. Tel pasis Ia tagoj. Sed
Jcn kis' aI viaj vangoj
El kamarada kor' ....
Komunaj zorgoj, ercoj,
Humor" .
Mi kisas vian buon ...
Mallumo . Fulm'. Destin'.
Turmento . Rav'. Komenco
Kaj fin'.
Klarigoj: Estimo, respekto
difinas similajn sentojn, sed en
Ia respekto estas anka timeto.
Humilo, fiero estas kontrastaj
kvalitoj. Dorloti: fari Ia vivon
trokomforta aI iu. Ekz , La ge-
pu lroj trodorlotas sian infanon.
Flati: diri tro multe da ladoj,
tre belajn vortojn al u. Vango:
Ia dckslra kaj maldekstra kapo-
partoj, inter kiuj estas Ia nazo.
Aerco: bonhumoro ,
Ni 1'ima1'kis, ke Kalocsay ofte
ne uzas suf'iksojn . Ekz-e humi-
10 (anst. humileco). Se Ia vor-
to estas tu te klara, oni ne bezo-
nas uzi sufiksojn . Ekz-e sali
b supon estas same komprene-
bla kiel saligi. Tio estas Ia Lu.
principo de sufio kaj neceso.
Kaj [en alia mallonga poemo
el Ia sensacia libro "Kvaropo"
(Eldonis Stafeto-libroj), enha-
vanta poemojn de kvar poetoj:
W. Auld, .J. S. Dinwoodie, J.
Francis, R. Rossetti.
W. Auld: Ho bele esti juna
Ho bele esti juna
en nokto free blova,
stari sub mil do lu na
sin senti ionpova,
konscii senson flaran,
a tendi sian karan ...
Fine jen poemeto el Ia libro
"Kontralte" de Marjorie Boul
ton (sarna eldonejo):
Debuto
Mi prunteprenis Ia katidon
POr ke gi ludu simplan katan
[1'0100
Eu dramo kiun mi prezentis.
La adantaro atis tiun vidon.
Admirou pI'O Ia bela bes to
[sentis,
Kaj Ia aplaudo igis vera ondo.
La junaj aktorinoj streis voloo
Kun granda kaj sincera labo-
[rem',
Sed Ia katido estis nnr si mem ,
Komike stranga estas nia
[mondo.
- 63
Klarigoj: konsc, senti Ia
scion pri io; senso estas ekz-e:
Ia vido, Ia ado k. c.; debuto,
unua rolo; admiro, sento de
granda laudo; strei volon, gis
1'3. limo pligrandigi sian volon.
IV. LEGAJO
LA MALJUNUIJO KAJ LA
MALJUNULINO, KIUJ SANGIS
LABORON.
(La sveda popolfabelo.)
Estis foje maljunulo. Li la-
boris eu arbaro, faligis arbojn
kaj bDUJigis torfon; dume Ia
maljunulino sidis hejme, kaj
spinis, kuris kaj prizorgis Ia
Ia maljunulo iam grumblis, ke
li devas treni kaj pen, dum Ia
maljunulino sidas hejme, kaj
nur kuras butersupon kaj far-
tas bone. Kompreneble Ia mal-
junu1ino diris Ia malon, ke iaj
manoj estas plenaj de laboro,
sed Ia maljunulo tute fermis Ia
orelojn.
Foje kiam ili kverelis pli
longe 01 kutime, Ia maljunulino
diris:
-:- Nu bonel Mo;rgau ni an-
gos laboron. Mi iros arbaren
kaj Ialigos tmmkojn; vi restu
hejme kaj prizorgu mian Ia-
boron.
La maljunulo havis nenion
kontratio.
Certe mi zorgos pri Ia
mastrumado, sed kiel vi aspek-
tos en Ia arbara laboro, tion mi
atus vim.
Frumatene diris Ia maljunu-
Iino:
- Nun vi baku panon, bule-
rigu kremon, gardu Ia bovinon
kaj kuiru verdan brasikon por
tagmango ,
Ho, nuraj baga telajoj, pensis
Ia maljunulo, kaj kiam Ia mal-
junulino foriris aI Ia arbaro, li
komencis hej ti Ia kamenon kaj
knedi Ia pas ton . Pos te li ko-
mencis baki. Sed kian bakajon
li f'ars ? Oni komprenas, se mi
diras, ke li Iorgesis Ia fermen-
ton kaj ne forbalais Ia cindron
el Ia kameno. Sed li estis kon-
ten ta kaj Ia penso pri Ia frea
pano incitis lian apetiton.
- La frea pano estas bona,
li pensis, sed se oni havus an-
kaii lardon, gi gustus e pli
bone.
Dirite, farite. Li iris poi- Ia
ununura lardopeco, kiun ili ha-
vis. Sed Ia lardo estis forte sa-
lita kaj tialli volis orn da trin-
kajo al gi. Li me tis Ia lardon
sur Ia tupon de Ia kelo kaj
iris malsupren en Ia kelon.
Ouste kiam li prenis Ia topi-
lon de Ia bierbarelo, venis Ia
hundo kaj prenis Ia lardon , Lu
maljunulo tuj ekkuris post Ia
hundon . Kiam li kuris lllcj 1'(1
 - 64-
pide, li .rmarkis, ke li havas Ia
bareltopilon en Ia mano. Nu,
li rezignis pri Ia lardo kaj re-
kuris por savi almena Ia be-
ron.
Sed estis jam malfrne. La
barelo jam estis malplena. Es-
tis agrene, sed li konsolis sin,
ke anka Ia maljunulino ne fa-
ras pli bonan laboron en Ia ar-
baro. Kaj malgra io li havis
frean, delkatan panon , Sufie
da pano, estas mem Ia sano,
kiel Ia proverbo diras.
Sed ho ve! Riam li venis en
Ia kabanon, li ekvidis, ke Ia pa-
no estis nigre hrulumita, e
mangebla ero ne restis el gi.
Nu, tio estis malagrabla. _ nutoj Ia plej multajn tiajn vor-
Sed ne estis tempo por pensi
pri tio. La suno staris alte sur
Ia ielo kaj li ne trovis Ia bra-
sikon. Por havi iom da verda-
jo, ne trovante ion alian, li tran-
is Ia dra pkamizolon de Ia
maljunulino je peeetoj kaj me-
tis ilin en Ia poton.
Ke li ne povas kuiri brasikon
sen akvo, tion li sciis, sed Ia
kelo estis malproksime. Kaj li
devis ankai buterigi kremon.
KieI, je Ia ielo, li povus esti
preta pri io?
- Se mi nun prenas Ia bu-
terigilon surdorsen kaj skuadas
diligente survoje, eerte fargos
butero, gis mi revenos, li pen-
siso
Kaj tiel li faris. Sed en Ia
rapido li forgesis surmeti Ia ko,
vrilon kaj kiam li kIinis sin
pO,r tiri supren Ia akvositelon,
Ia tuta kremo verigs en Ia pu-
ton. Malgoje li revenis kun Ia
akvo.
Sed li devis pat anka Ia
bovinon. Li ne povis esti sam-
tempe interne kaj ekstere , Kion
li faru? La kabantegmento bri-
lis verde de Ia herbo en Ia sun-
lumo . Tie trovigas bonega pa-
no povis trankvile mastrum
tajo. Li Ugis longan nuregon
irka Ia kolo de Ia bovino, ti-
ris gin supren SU,r Ia torfteg-
menton kaj jetis Ia alian finon
de Ia nurego tra Ia karnen-
tubo.
10m pli gaje li iris en Ia ka-
banon kaj Iigis Ia patonure-
gon, pendantan de Ia kamen-
tubo irkai sia kokso, ke Ia
bovino ne povu liberigi sin .
Raj tieI li komeneis blovi faj-
ron sub Ia poton. Sei! leiam
plej forte li blovis, Ia bovino
falis de Ia tegmento kaj tiris lin
supren en Ia kamentubon.
Samtempe venis Ia rnaljunu-
Jino hejmen kun granda fasko
da vergoj sur sia dorso. Ekvi-
dinte Ia pendantan bovinon, si
rapidis tien kaj tranis Ia snu-
regon. Poste si iris en Ia kaba-
nono Tie kusis Ia maljunulo
surplanke, fumajita, brulumita
kaj duonsufokta ,
- Konsolu min, si diris ,
Kiel vi prizorgis ion hejme?
La kompatindulo ne povis
et: balbu ti. Li nur murmuris
kaj pcpis. Sed Ia maljunulino
komprenis ion: Ia I~Tdo ests
for, la biero estis elfluinta, Ia
pano karbiginta. La kremo es-
tis en Ia akvo kaj Ia kamizolo
~stis distranita en 1'3 poto. La
bovino estis pendanta kaj Ia
maljunulo mem frakasita kaj
brulumta .
Kiel estis poste, ne estas mal-
faeile kompreni. La maljunul-
kaj Ia maljunulo obeeme iris ar-
baren. Neniam plu li plendis
pro sia sorto.
, V. Cerbgimnastiko.
Riu povas skribi dum 5 mi-
tojn, kiuj havas en si nur Ia
vokalon -o? (Ekz-e: dorme)
VI. Ludo,
La kursgvidanto faru skele-
ton de mallonga rakonto, kies
partoj mankas. Ekz. Ia unua
frazo povas esti jene: La
iUDO. ...... sur Ia. . .
.... ielo. La mankantajn vor-
tojn demandu de 1'3 lernantoj
jene: Kia gi estas? (La luno,
sed Ia lernantoj ne seias, ~ri
kio temas, nur poste.) La dua
demando: Kion gi faris? La
tria: Kia gi estas? - La res-
pondojn li enskribu en Ia ske-
let-tekston kaj poste legu late
Ia "kolektivan romanon". Ju
- 65-
pli bonhumora estas Ia skcleto,
despli interesa estos Ia rezulto.
VII. Kontrolo,
Pritrakto de Ia pasiva formo.
L::<gusta teksto sonas jene: La
popollernejo ests vizitata tiu-
tempe de mia file to Ugo. Ofte
h estis akompanata de mi en
Ia lernejon kaj dum Ia infanoj
estis alparolataj de mi, mi estis
amata de ili jam tiam , Foje
kiam li estis atendata de mi an-
tai Ia lernejo, subite li estis
ekvidita de mi, venante kun
malria, eta forgstto. La mal-
granda amiko estis ekkaresata
de mia filo, Ia eta Ugo. Tiam
subite mia eerbo estis trakuri-
ta de Ia penso: La amo, anon-
cita de Ia etaj infanoj. En tiu
i momento Ia ideo de Ia libro
estis ek.havata (a ekhavita).
VIII. HEJMTASKO
Jen tri anoneetoj. EIektu el
ili nun kaj prezentu, kel vi
respondus ai Ia koncerna sami-
deano:
.
1.) Lokomofivestro en As-
tralio deziras korespond kun
fervojistoj en Ia tuta mondo.
2.) D-ro R. (Francujo) dez-
ras sciigojn pri 1egoj kaj hospi-
taloj koncerne krip1ulojn.
3.) Nova ambica esperan-
tis to (esperantistino) seras
agrablan korespondanton. G('-
edzigo ne malebla.
 - 66-
Deka
I. Gramatika parto. Babilo
pri Ia infinitivo. La infiniti vo
estas verbformo, kiu iam ha-
vas Ia finajon -i, Ekz. Mi atas
dormi. A: Dormi estas agra-
hla afero. Se ni rigardas tiujn
du frazojn, ni povas konstati,
ke en Ia unua frazo Ia vorto
respondas aI Ia demando: Kion
mi satas? - En Ia dua, al Ia
demando: Kio estas agrabla?
Sed ko, kion estas demandoj
pr substantivo. Ni vidas do,
ke Ia infinitivo similas al homo,
kiu havas karnavalan kostu-
mon. Li havas ekz. Ia kostu-
mon de Napoleono, sed li estas
vere kontoristo en spicvendejo.
Anka Ia infinitivo aspektas
kieI verbo (similas verhon ), sed
gi estas substantivo, kiu surme-
tis Ia Napoleon-apelon de ver-
bojo
Ni scias, ke Ia substantivoj
ofte havas prepoziciojn. Se Ia
infinitivo estas substantivo, an-
ka gi povas hav prepoziciojn.
Sed Ia plej multaj prepozicioj
diras: oni rajdu sur nur unu
evaIo samtempe; se Ia infini-
tivo volas esti verbo, gi estu,
sed mi ne kunros kun gi (es-
cepte, se ni tute geedzigas, kieI
en Ia vorto: kuniri). TiaI ni
malofte vidas prepozicion kaj
infinitivon unu apud Ia alia.
(Mi dras denove, estas alia
afero Ia vortokunmetoj!) Sed
Leciono
estas kelkaj prepozco], kiuj
ne estas tieI feraj, kiel Ia alaj
kaj iIi vivas en bona amikeco
anka kun infinitivoj. La mal-
plej fiera estas por. Tiu pOr tre
ofte estas videbla en Ia societo
de infinitivo. Anka Ia prepo-
zicio anstatai ne mala mas Ia
infinitivon. La prepozicio sen
jam tro malofte montras sin
kun infinitivo. Kaj estas pre-
pozicio, kiu nur tiam kuniras,
se Ia infinitivo havas akornpa-
nanton alian. Tiu prepozicio
estas antai kaj gi postulas, ke
eestu anka Ia vorteto 01.
Nun ni rigardu kelkajn ekz-
emplojn, kaj via tasko estos ho-
dia klarigi per aliaj vorLoj,
kion signifas Ia frazoj:
1. Li iris por renkonti sino
2. Si iris lati alia vojo por
evti lin.
3. Oni bezonas monon por
vivi.
4. Por perfektigi sin, oni
bezonas energion.
5. Anstata renkont lin,
si iris al apelvendejo.
6. Anstata dormi li Iegis
Ia tutan nokton (a: dum Ia
luta nokto).
7. Mi iris al mia amko an-
ta JI hejmenveni.
8. Li studis Ia anglan kaj
Esperantan Iingvojn anta 01
~'ojagi al Astrulio .
 - 68-
Noto: Ni diris: anglan kaj
Esp , lingvojn, ar estas du Iin-
gvoj , Alia ekz.: ruga kaj verda
koloroj . Esperanto: ni plej
ofte skribas gill per granda ko-
menclitero .
La nomo Esperranto .devenas
el Ia pseudonimo de Zamenhof,
kiun li uzis e Ia eldono de sia
lingvoprojekto (1887). Tiut<em-
pe oni nomis Esperallton Ia
lingvo de doktoro Esperanto.
poste oni kutimgis al Ia nomo
Esperanto. Ofte oni vidas, ke
aferoj, kujn ni vidas naturaj,
malrapida evoluis dum Ia his-
torio de Esperanto. Ekz. Ia
verda stelo komence aperis kiel
signo SUl' librokovriloj kaj post
multaj planoj (i. a. iu proponis
rubandeton e Ia .... okulv-
troj) oni fiksis Ia nunan for-
mon de nia insigno.
La nomo Esperanto devenas
ella psedonimo de Zamenhof,
kiu aperigs Ia unuan libron pri
Esperanto sub la nomo: '0-1'0
Esperanto (1887).
Longe oni nomis Ia lngvon:
Ia lingvo de doktoro Esperan-
to, pos te oni ku tmgs al Ia
nomo Esperanto. Ofte ni vidas,
ke aferoj, kiuj al ni estas tute
naturaj, malrapide kreskis -
evoluis dum Ia historio de Es-
peranto. Ekz. La vordu stelo.
Komcncc oni uzis lu lnsignon
nur SUl' papcrujoj, lihro] lete-
roj ktp. kaj nur posl Iuntaziaj
proponoj (ckz , porti Higneton
SUl' Ia... okulvitroj, ,Iciel iu
proponis em 1893), onl fiksis
Ia nunan Iormon, Ia insignon
cn Ia butontruo.
11. Konversaea parto.
tas Ia plej granda malarniko de
Karika turo de Oscar Ander-
son (sveda karika turis lo el h
komenco de Ia jarcento: Som-
ermeza veko).
En kiu sezono oni kuas eks-
tere? eu li kuas SUl' lilo? (Ne,
sed sur hamako, t. e. pendlito).
Kiam vi ferias? eu vi kuas
multe dum via ferio? eu vi rl-
pozas en harnako ? Riu insekto
- 69-
vekas Ia dormanton? (Kulo).
eu vi atas kulojn? Rio estas
moskito? (Speco de kuloj.)
Per kio muzikas Ia kuIo sur
Ia bildo? Kia muziko estas Ia
zumo ( z-z-z-z-z ) de Ia kulo?
(Malagrabla). Per kio pikas Ia
kulo? Kiam kaj kie estas plej
multa] kuloj? (Post pluvo kaj
sur mara tere no . Maro = Julio Baghy (hungaro,
malseka Ioko, nek akvo nek
firma tero.) Kion fars Ia
kulo per sa muziko? Kion
faras Ia dormanto? Kiam vi
vekigas ku time? eu vi vek-
gas de vi mem, a vin vekas
vekhorlogo ? Kiuj el Ia du-sek-
saj kuloj pikas? (La in-kuloj.
La virkuloj nur muzikas. ) Per
kio oni irmas, sin tie, kie kuloj
kaj rnuoj estas multaj? (Per
fenestro-retoj.) Kin insekto 'es-
Ia muoj kaj kuloj? (La ara-
neo.) Riu amfibia besteto man-
gas kulojn? (La rano.) eu Ia
rano estas utila besto? Kiel oni
riomas Ia malgrandan, nigrun
insekton, kiu saltas kaj pikas Ia
homon kaj bestojn? eu anka
Ia pulo rnuzikas ? Kiuj insektoj
rampas kaj pikas? (La pedi-
koj.) Per kio oni povas irm
sin kontra kuloj kaj pedikoj?
(Unuavice per pureco. ) eu on
povas irmi sin kontra kuloj
per pureco? Kia rimedo ekzis-
tas kontra kuloj? (La t.n. = no venis al mi. Li donis sei i-
tiel nomata gangaI-oleo). Kian
dangeron signfas tiuj i insek-
toj? eu oni povas malsanigi
pro kuI-piko? Kiun malsanon
disvastigas Ia pedikoj? (Di ver-
sajn formojn de Ia malsano ti-
fo.) Kia estas Ia efko de Ia
kulpiko? (Malagrabla, Ia hato
farigos ruga kaj iom velas kaj
terure j ukas. )
m. Literaturo,
Unu eI Ia grandaj nomoj d
Ia Esperanto-Iiteraturn estas
1891-
1967.) Li estas same virtuoza
poeto, kiel proza verkisto, a-
toro de bonaj romanoj kaj no-
veloj. Inter liaj verkoj estas
facila (por komencintoj verki-
ta) romano "La verda koro"
kaj eI tiu libro - en kiu es tas
multaj membiografiaj epizodoj
el tiu tempo, kam Baghy estis
militkaptito en Siberio dum lu
unua mondmilito - estas Ia
jena - vera - rakonto:
En 1916 m estis en Ia rnilit-
kaptitejo en Berezovka. Estis Ia
mona to novembro, a deccm-
bro, La tuta tem vestis sn ('11
blankan kostumon. Ekster ]a
kazernoj estis granda malvar-
mo. En Ia kazernoj estis mal-
bona aero. Tie rni kus, rigar-
dis al Ia plafono. Ni
hngaro] tre malof'te ricevis
sciigon de niaj gepatroj, edzi-
no, fianino kaj gefiloj. . .....
Foje Ia potist., de Ia kazcr-
gon pri pakaj o, kiu venis al mia
nomo. Mia koro forte batis ,
Pakajo el Ia hejmo l Pcnsu,
kon gi signifas por tiaj orfnj
bomoj, kiaj ni estas. Mi iria,

)J(', m kuris aI Ia postoficejo ,
Mi .ricevis Ia pakajon. SUl' gi
es tis Ia manskribo de mia kara
pa trino . Vi ne povas prezen ti
al vi, kon mi sentis en tiuj dek
minutoj, dum kiuj mi rekuris
al mia kazerno kaj tie... tie
mi trovis nuI' grandan tonon,
malpuran solda tpanon en Ia
pakajo kaj paperon: "La paka-
jo alvenis tia". . . do?
Pasis kelkaj tagoj, unu se-
majno kaj nia postisto denove
venis al mi. Jen sciigo pri pa-
kajo - li dirs . Mi pensis pr
Ia malbona solda ta ,humorajo
kaj mi ne vol, iri al Ia posto-
ficejo, sed Ia bona homo du-
-trifoje diris, ke rni iru, ar gi
es tas granda pakajo ,
Nu m iris kaj prenis Ia pa-
kajon. Gi venis eI Genevo. La
Universala Esperanto-Asocio
sendis al mi. Ho, libroj! Espe-
rantaj lib,roj! E hungarajn li-
brojn ni ne povas ricevi, ar Ia
cenzuristoj ne scias Ia hungaran
Jmgvon.
En Ia kazerno mia] amikoj
scivole rigards Ia pakajon ....
Mi trovis dek belajn librojn kaj
alian pakajon, kiun Ia franca
posto sendis al Cenevo. Anka
gill mi malfermis kaj mi trovis
varman veton, pipon, tabakon,
okoladon, cigaredojn. bonajn
uojn, diversajn objektojn, 'll.ti-
Iajn por soldato, espet'antllIl~
gvan Biblion ka] leteron . 1\11
rigardis Ia pakajon, sed mi ne
vidis gin. Miaj larmoj malhel-
piso Mi ploris kel infano.
Kia!. .. Atendu momenton! ...
70
Jen Ia letero: Aliskultu! "Ka-
ra Amiko, ali malamiko (?),
rni legis vian nornon en Ia ga-
zeto "ESPERANTO" kaj nun
mi scias, ke vi estas militkap-
tito en RuslandJo. Mi pensis pi-i
vi kaj pri nia arnika korespon-
do anta Ia milito. Mi sendas
al vi tion, kion malria franca
50Idato povas send al soldato.
Akceptu kaj restu sana! Via
A If.l1ed Pitois, nun inf an teria
kapo,ralo en Ia .... " La daton,
lokon kaj Ia nornon de Ia regi-
mento Ia franca cenzuro forigis
per dika, blua krajono. Jen Ia
historio.
IV. LEGAJO
Nun ni interpretu Ia Ia kuti-
ma maniero humorajon, kiu es-
tas tradukita la germana ori-
ginalo. Ci estas verketo de G.
Muhlen - Sehulte, kaj Ia ti tolo
estas: La FAJROBRIGADO
ENMIKSICAS.
Amaso staras SUlrIa strato en
vigI'3 disku to, .gi rigardas aI Ia
domtegmento. Post orn da
tempo venas fajrobrigada aiito.
Mekanika stupetaro le\'igas kon,
tra li Ia !domomuron.
Samtempe jus-alveninto ko-
mencis interparolon kun sinjo-
.ro, staranta tie jam delonge.
- Kie brulas do?
- Nenie.
- Sed Ia fajrobrigado estas
i tie.
-Jes,ja.
- Devus do bruli!
- Ne, tio estas ne-necesa ,
Male.
- KieI vi opinias?
- Nu, ni supozu, ke ie bru-
las . Tiam oni alarmas Ia fajro-
brigadon kaj gi venas. Dume
brulas dare, u ne?
- Kompreneble.
- TieI komprenebla ne es-
tas Ia afero . La fajro povas es-
ti tu te malgranda. Ekz. vi me-
tis viajn celuloid-manumojn
SUl' Ia skribtablon kaj ekbruli-
gis cigaredon. Subite Ia manu-
moj ekbrulas , En Ia unua ek-
scito vi telefonas al Ia fajrobri-
gado. Dum ili estas survoje, vi
es tingas Ia manumojn . Tio es-
tas iukaze ebla.
- Ne, tio ne estas ebla.
- Kial do?
- Cal' mi neniam havas ce-
Iuloid-manumojn.
- Sed tio estas nur malgra-
vajo.
- Tio tute ne estas malgra-
vajo. Mi estas komercvojags-
to pri margarino kaj mi devas
esti bone vestita, kiam mi vizi-
tas mian klientaron.
- Via klientaro ja ne estas
tiel grava!! Vojagisto pri mar-
garino! Bonordaj homoj
mangas margarinon . -
- eu ne? Kion vi diras ek-
zemple pri Rabindranath
gore?
- Tagore? Kiu li estas?
r: La poeto, kompreneble.
Li mangas nur margarinon.
- Eh, Iasu Ia poetojn.
ne estas bonorduloj. Ili maas
Ia krajonon, lekas inkmakulon
kaj poste prenas kuleron da
bikarbonato kaj ilia matenma-
go estas preta.
-71
- Jcs, vi estas bone iuor-
mita . Tagore estas multmilio-
nulo, Li havas kastelon ('11 Kal-
kutta, 17 servistojn kaj 1'1'0-
ran plezurjahton ,
- Kaj kion tiu viro havas
koneerne Ia fajrobrigadon, s
mi raj tas demandi?
- KieI do pri Ia fajrobriga-
- Jes, vi ja demands, kie
brulas?
- Jes, kaj vi uldas al mi per
Ia respondo.
- Ne, tu te ne. Mi neniam
uldas al iu - observu tion:
Mi respondis, ke nenie brulas ,
- Sed homo! La fajrobrga-
do estas ja i tie. Se Ia fajro-
brigado estas i tie, devas ie
bruli.
- Ne, male ,
- KieI? Male?
- Askultu bone. Ni supo-
zu, ke ic brulas ...
- Jes. Kaj Ia fajrobrigado
estas alarmita kaj pri 111ia.1ce-
luloidmanumoj, tion mi jam
seias ...
- Scd se vi scias, vi nc de-
ne
vus do demandi .
- Pardonu, sed mi volus
scii nur UI1'U af'eron Kiel po vns
Ta-
esti, ke ne brulas, kiam Ia faj-
robrigado estas i tie?
- Pri tio ni nc narolis .
- Jes, guste pri tio.
- Ne, pri tio tu te ne. Mi
Ili
do klarigos a1 vi, pri kio ni pa-
rolis. Vi diris: Se Ia fajrohri-
gado estas i tie, devas ic hruli.
Male: Kiam Ia fajrobrigado
('S
tas ie, Ia fajro devas finigi.
 -72 -
Jen , i tie ni havas Ia gravan.
punkton, vi vidu. La fajrobn-
gado estas i tie, por ke Ia fajro
finigu. Ili havas gumtubon, kiu
pructgas akvon ....
- Jes, tion mi scias . eu 1:>
fajrobrigado estas jam pruc-
ginta?
- Ne.
- Tiam do Ia fajro estis es-
lingita anta 01 gi venis.
-. Ne, tute ne!
- Homo, vi tute frenezigas
min! Kio efektive okazis i tie?
Kial la fajrobrigado starigas
stupE'taron kontrai Ia domon?
-- Fine! N un vi demandas
prudente. Pri tio mi povas res-
pondi. Estas ja tiel, ke nenie
brulns kaj neniam estis brulan-
te. La fajrobrigado nur malsu-
prenportos elflugintan papag-
on de Ia dom tegmen to.
- Papagon?
- J es. Gi apartenas al kri-
mnala konsilanto e Ia inter-
eta go . Tre in teligen ta bes to .
PU bone paro Ias 01 iu parla-"
rnentano .
- eu vere?
- Corte. Mia nevino estas
ltcjmservistino e Ia konsilan-
to . Vi ne imagas, kiajn afero-
jn si rakontas pri Ia papago.
Ci diras ekz.: "Malfe.rmu en Ia
nomo de Ia lego!"
- Nu - u gi faras tion?
- Jes, kaj gi diras: "Supren
Ia manojn, alie mi pafos."
- Klare?
- J es, tu te klare. Kiam mia
nevino Ia kvaran tagon es tis
tie, si venis en Ia ambron kun
Ia matenmanga plado , Subite
si adis krion: "Supren Ia ma-
nojn, alie mi pafos." Pang, tie
kus Ia tuta matenmango sur
Ia planko, kafo, butero, pano
kaj kolbaso ,
- Ne es tas baga tele !
- Proksimume kvaronkilo-
gramo. La hundo kaptis ilin
kaj forkuris.
- Pardonon, mi ne pensis
pr Ia kolhaso, sed pri Ia seio
de Ia papago.
- Je.s, sed tio ne estis Ia plej
grava. Cimatene mia nevino
staris e Ia fenestro kaj iu krias
malantai si: Malfermu en Ia
J
nomo de Ia lego! Komprenehle
si tuj malfermis Ia fenestron
kaj hu -Ia papago estis elflu-
ginta.
- Hima'rkinda besto! Estis
vere idomage!
- Kial?
- Ke gi forflugis.
- Sed Ia fajrobrigado pre-
nos gin.
- Gi ne sukcesos. Vi vidos,
kiam ili staros sur Ia Iasta tu-
po, Ia papago krios: Supren Ia
manojn! kaj Ia viro falos surs-
traten pro kompleta ektimo ,
- Stultajoj] La fajrobriga-
do certe kaptos gin.
- Ne kaptos gin.
- Kaptos. Mi vetas je 50
pfenigoj .
- Bone! Konsentite!
Nun eksilentis Ia diskutantoj.
lli rigardas kun streo al la tu-
petaroj Ia viro proksmigas aI
Ia tegmentrando pli kaj pli ,
Kiam li estas tie, subite li ek-
prenas on en Ia defluilo. Pos-
te li ekras malsupren kun Io,
kiu barak tas en Ia mano. La
du vetintoj ekmovas sino e Ia
vi povas decidi la Ia nornhro
subo de Ia tupetaro ili atendas
Ia fajrobrigadiston. Kiam li
venas malsupren, dras Ia unua:
- Jes, estis, kieI mi kredis.
Trovigs, nenia papago. Estis
kato.
Kun ironia rideto li ekiris.
Post proksimume 20 paoj Ia
alia a tingis lin.
- Momenton, sinjoro! Vi
perdis la veton. Estis Ia papa-
go, kiun Ia fajrobrigadisto real-
portis.
- eu vere? Kie do gi estas?
- Eu Ia stomako de Ia ka-
to. La kato enstomakigis ~
tie sur Ia tegmento.
- Kaj kiel vi scas tion?
- Mi adis, ke gi fraps per
Ia beko de interne el Ia stoma-
ko de Ia ka to kaj diris: "Mal-
fermu en Ia nomo de Ia lego 1"
V. Cerbgmnastko,
Oni rigardu iudirekten en
Ia arnbrn kaj skribu nomojn
de Ia videblaj objektoj, ambr-
opartoj, (Tempo: 3 minu toj. )
Oni arangu tion eo Ia formo de
konkurso.
VI. Ludo.
Kom binoludo. Skrbu longan
vorton sur Ia tabulon ekz ar-
pentisto. Nun oni skribu' vor-
tojo, kiuj estas fareblaj el tiu
i vorto per Ia samaj literoj,
kiujo gi enhavas; ekz. ar, pen-
ti, pentri, nepo, ne, tr ktp.
Fine oni latlegu Ia vortojn.
Tiu verto, kiun neniu &lia skri-
73 -
bis rcevas Ia plej altan poen-
ton (0); pri Ia aliaj poentoj
de Ia eestantoj, Ia plej malaltan
poenton ricevas tiu solvo, kiun
iu skribis. AlIa gajointo douu
erean diplomon ,
VII. Hejmtasko.
Respondu skribe al Ia jcnaj
demandoj: Kiu vorto signifas
faron? Kiel oni nornas tiuu ver-
bon, kiu povas havi akuzativ-
objekton? Kio estas ne-transi-
tiva verbo? Kiu finajo estas por
Ia estanta tempo? Kiuj estas Ia
finajoj por Ia aktiva participo?
eu -ata, -ita, .ota estas aktivaj
participoj? Skribu tri frazojn,
en kiuj estas Ia prepozicioj por,
anstata kaj Ia vortoj anta 01
en kontakto kun Ia -i-forrno de
Ia verbo (infinitivo). Kun no-
mon havas Ia vortoj, por, en,
sub, super? Kie staras Ia prepo-
zicioj? Se vi volas montei dire-
kton per Ia prepozicioj sur, en,
subo .. , kiel vi faras tion?
VIII. Kontrol0.
1. La frazo signifas: Li ir-
is, por ke li renkontu sino 2.
Si iris alian vojon, por kc si
evitu lin. 3. Por ke oui vivu,
oni bezonas monon. 4. Por kc
oni perfektigu sin, oni bezonas
energion. 5. Si iris aI Ia apelv-
endejo, sed antae estis tiel, k
ili renkontigos 6. Li devis dor-
mi, sed anstata tio, li kgis.
7. Mi iris al mia amiko kaj nur
poste mi venis hejmcn . K. Li
studis Ia anglan lingvon knj
Esperanton anta Ia \'ojtl~o ul
Aistralio .
 -74 -
Dek - Unua Leciono
1. Gramatika Parto. A. ) Ni
iaJ1lp~roli~ pri Ia personaj pr?-
nOJ11O]. 111 estas: nu, VI, 11, SI,
gi, oni, ni, vi, ili. Ili decidas pri
Ia klara signifo de ve.rbformoj,
p koj ni jam pli frue paro-
Iis- Mi mangas, si sidas, ni pa-
rolas k tp. - La vorto mem en
koJ1tak to kun Ia pers. prono-
moj akcentas ilin: Mi mem faris
!on(t.e. ne iu alia.) Sed en unu
olzuZO ni jam sperts, ke verb-
1'011110 sen persona pronomo po-
~ilS signifi ion: mangu, parolu,
~j(.ribu,t. e. Ia impera tivo, kiu
'cIl persona pronomo estas di-
~.c1ditaal tiu persono, kun kiu
IJ estas en kontakto en Ia kon-
kreta okazo.
j.a nomo pronome signifas la
lao,riginala latina signifo: ansta-
tai Domo: kaj tio signifas, ke
mine devas diri iam mian no-
mon,ekz.: Szilgyi satus gajni
iaJ1l da mono per Ia Ioterio sed
ooipovas diri pli komfort~: mi
satlls gajni. Same oni ne iam
clirus vian nomon, sed ansta-
talIe: vi.... ktp, La pronomo
dO anstataias Ia subjekton, Ia
'agantan parton, a Ia objekton
(kun Ia finajo -n ) de Ia frazo.
sed estas frazoj, kiam tute sim-
pIeni ne volas signi Ia agan-
ton;jen ekzemple: hlovas, plu-
va5, negas, hajlas, estas varme
ktp. En tiaj frazoj ni ne diru:
Gi pluvas, gi negas ktp., sed
uzu Ia frazojn seu subjekto.
(Plej ofte ni parolas pri na tu-
raj fenomenoj tel .)
B.) ADVERBO. La derivita
adverbo estas vorto, kies finajo
estas -e en Esperanto. Gi sign-
fas unuavice manieron (bone,
late, bele - je Ia demandvor-
to: kieI?), sed on uzas gin an-
ka kiel lok- kaj temp-difinon:
ekz. tie, gardene (prefere en
poezio) , matene, tage, vespere,
iujare ktp. La adverbo en Ia
frazo drektas sin aI Ia verbo:
La advokato parolas sage - si-
gnifas, ke lia parolo estas sa-
ga; Ia advokato saga parolas
= li estas saga. Inter Ia germa-
naj lingvoj estas kelkaj, kie Ia
limo inter Ia adjektivo kaj ad-
verbo estas ne-certa forme, sed
plej klare n povas konstati Ia
diferencon per Ia demandvor-
toj: Ia adverbaj demandvortoj
estas kiel, kie, kiam, Ia adjek-
tiva estas: kia.
c.) Oni ebIe demandas sino
kial ni ne diras: telefonilo, bro-
silo kaj kial: tranilo, kombilo.
La kIarigo estas, ke "telefono"
kaj "broso" estas radikvortoj,
kiuj signifas en si mem Ia ob-
jektojn kaj ne estas necese pl-
Iongigi ilin per Ia sufikso.
- 75
Il. Konversaca parto.
Cu vi iras rekte hejme el Ia
kurso? Cu Ia vojo gvidas rekte
al Ia Granda-placo? Kiu iras
malrekte? (La ebria homo, t.e.
= tio es tas ebriulo.) Kiel
iras Ia ebriulo? KiaI ili iras
malrekte? Cu Ia maljunulo iras
rekta? Kiu iras rekta? Kia di-
ferenco estas inter Ia frazoj: Mi
iras rekte kaj: Mi iras rekta?
(Vidu en Ia kontrolo.) Cu Ia
soldato iras rekta? Kia estas Ia
efiko de Ia troa alkoholkonsu-
mo? Cu gi estas permesata en
Ia lando? Kion ebriuloj ne raj-
tas fari? KiaI ili ne raj tas gvidi
aton? (Car ili dangerigas Ia
trafikon kaj Ia sanon de Ia aliaj
homoj.) Per kio oni punas Ia
ebriulojn, kiuj gvidas aton?
Hendrik Adamsson (1891 -
1946.) Li verkis en Esperanto
nu'!' unu prozan verkon, (kies
titolo estas Ali, rakonto pri
inf'ano ) ka] kiel poeto, liaj poe-
moj aperis diversloke, i. a. en
Ia libro "Dek du Poetoj".
MALNOV.AjO
H. Adamsson
Staras kaj flaras pri pano Ia
(mond' -
uloj, ulinoj kaj idoj en rond'
panon priflaras, por pano ser-
[ VH".
arnon deklaras, pri amo vervus.
Sed kio estas amo sen pan"?
Cu do ne samo
Kio por Ia infan'
malplena sumamo ?
La alia poeto estas nre anti-
kva: Ornar Kajjam, la fama
persa poeto, vivinta anta
,
800 jaroj . Li verkis etajn po-
emojn, pesimistajn, samtcmpe
vivplezurajn , La 1a formo
tiuj i poemetoj havas Ia no-
mon "rubaj". La tradukinto
estas eminentulo: Gaston Wu-
ringhien (franco, nask. 1901),
lingvisto kaj tradukisto, akadc-
miano.
Jen du strofoj:
 -76 - -77-

97. matracoj kaj Ia dudek lanuga- baro, tiel, kc oni ne vidu, kion
joj si sentis Ia pizon. TieI deli- skribis Ia apuda persono pri 1<1
La karavan' de l' vivo, kieI sur voj' gi pasas!
katsenta povis esti nur vera re- antan demando. Poste s .kvns
Ekkaptu Ia minuton da pura goj': gi pasas ! gidino! ls jenaj demandoj: Kie ili rcn-
Veristo, kiaI zorgi pri morga' de Ia gastoj? kontis unu Ia alian? Kiam ili
Rapidu kun Ia vino, ar nokto, oj! gi pasas ... Tiam Ia regido edzigis kun
si, ar nun li sciis, ke li havas renkontigis? Kion diris Ia viro?
114. veran regdinon: kaj Ia pizon Kion respondis Ia sinjorino?
Kien ili iris? Kion ili fariB? Kio
Ni venas, ni foriras: Ia fina sumo - kie? oni metis en Ia muzeon, kie oni
estis Ia rezulto? Komprenehlc
ankora nun povas gin vidi, se
EI nia viv' pinata Ia teks-plenumo - kie? post iu respondo oni faldu kaj
neniu gin forprenis .
En Ia orbit' de l' Rado tiom animoj puraj transdonu Ia slipon. Fine 0111
Forhrulas kaj cindrigas: kaj ties fumo - kie ? Vidu, tio estis vera historio. povas latleg kaj sen meneio
de nomoj atentigi Ia lernantojn
Vortklarigoj; Uloj, ulino] kaj regidno . Sed, bo mia Dio, kiel La tradukisto de Ia granda pri Ia faritaj eraroj.
idoj - sufiksvortoj. Rado - si aspektis pro Ia pluvo kaj 'ia dana fabelverkisto H. C. An-
smbolo de Ia rondiro de Ia vi- ventego! La akvo fluis de iaj dersen (1805-1875) estis mem VII . Kontrolo (anka por
vo. Orbito- Ia kurlinio de Ia haroj kaj vestoj kaj verigs L. Zamenhof. (La F>&belojde Ia antaa hejmtasko) .
astroj. en iajn suojn kaj el ili. Kaj si Andersen I-lU.) A.) AI Ia hejma tasko: Lu
IV. Legajo, diris, ke si estas vera regidno. verbo. Transitiva verbo. Kiu
V. Cerbgmnastko.
"Nu, pri tio ni tre balda ne kutimas havi akuzativobjc-
Regdino sur pizo, Faru laeblo plej multajn kton. As-finajo. -Anta, -inta,
konvinkigos", pensis Ia rnalju-
na regno. Si tamen nenion di- vortojn el Ia radikoj: ord, kaj -onta , Ne, ili estas pasivaj par-
H. C. Andersen plen-. Nur tiuj vortoj estas kal- ticpoj . EkzempIoj: Mi skribas
ris, sed eniris en Ia dormoam-
Ests iam regido, kiu volis kuIeblaj ai Ia rezulto, kiuj estas por lern . M dormas anstata
bron, elprenis ujn Iitajojn kaj
edzigi kun regidino, sed li ne- novaj vo.rtoj, t. e. ne nur gra- iri danei. Antau 01 havigi pas-
metis unu pizon sur Ia fundon rnatikaj formoj de Ia origina-
pre volis, ke tio estu vera regi- porton oni devas havi fotopor-
de Ia lito. Post tio si prenis du- Ir! radiko , (Ordo ekz. ne es-
dino. Li travojagj, Ia tutan tretojn. Prepozicoj , Anta Ia
dek matracojn, metis ilin sur tas akceptebla, sed malordo
mondon por trovi tian, sed ie vorto. Mi metas Ia substantivon
Ia pizon, kaj poste ankora du- jes. )
trovig-, ia kontraiiajo , Da re- (kaj Ia epiteto jn kun gi) en
dek lanugajojn sur Ia matra- akuzativan formon.
gidinoj estis sufie multe, sed VI. Grup-ludo,
cojn , En tiu lito Ia .regidino de- B.) AI Ia nuna leciono: Mi
u tio estas veraj regidinoj, pri vis 'dormi dum Ia nokto.
tio li neniel povis konvinkigi , iu ricevas Iongan papersli- iras rekte, a malrekte, tio sig-
Ciam trovigis io, ko ne estis Matene oni sin demandis, pon. Poste Ia gvidanto donas nifas Ia direkton, t. e. Ia iron .
tute konforma. Tial li venis re- kiel si dormis. Ia jenan instrukcion: Skribu Mi iras rekta, a malrekta, t.c,
turne hejmen kaj estis tre mal- per etaj literoj Ia nornon de iu h persono mem. Sed ni ne for-
"Ho, terure maIbone!", si di- viro el Ia kurso, a ian tre ko- gesu, ke kun participa -e-Inajo
goj'a, ar li tre dezris havi ve-
ran regidnon , ris, "preska dum Ia luta nok- na tan virnomon . Poste: Skri- Ia subjekto kaj Ia aganto de Ia
to mi ne povis fermi Ia okulo- bu, kia li estas. Poste virinan subjekto kaj Ia aganto de Ia
Unu vesperon fargis granda jn! Dio scias, kio estis en mia
uragano: fulmis kaj tondris, nomon, kiun sekvas Ia deman- -e-finaja formo devas esli la
lito! Mi kuis sur io malmola, ' do, kia si estas. Anka Ia virina sarna. (lrante li legis. EIl am-
forte pluvegis, estis terure , Su- kaj mia korpo pro tio Iarigis
bite oni frapetis je Ia urha por- nomo rilatu Ia kurson, a tre ba verboj li agas. )
blua kaj bruna. Estis terure!" kona tan personon. Pos t iu
dego, kaj Ia maljuna rego iris VIII. Hejmtasko.
por malfermi. Montrigis, ke respondo, oni faldu Ia paperon
Per tio oni povis vidi, ke si Traduko el nacilingva tekslo.
ekstere anta Ia pordo staras kaj transdonu aI Ia dekstra naj-
estas regidino, ar tra Ia dudek
 - 78-
Dek - Dua
I. Gramatika parto. Nume-
raloj, La originala formo ele Ia
numeraloj (unu, du, tri ktp . )
ne sangigas. Oni ne povas di-
ri, ke mi havas nur unun ta-
blon, sarne kiel ni ne deklina-
cias Ia alajn numeralojn kaj
ne aIdonas finaion de akuzat-
vo, ai pluraIo al du, tri ktp.
Sed es tas alia afero, ke Ia ra-
dikvortoj unu, du, tri, kvar ktp.
povas ricevi eliv('rsnjn flnajojn,
kiuj sangas ilian signifon.
a) -o finajo: unuo ; signifas
konstantan mezur-hazon , La
unuo por Ia sveda valuto estas
Ia krono. Duo: io konsistanta
el du, ekz. violonduo, sarne
trio kaj kvaro [a kvarteto).
Same dekduo, kies signifo es-
tas: grupo de dek du samspeca-
o. Ekz. dekduo da ovoj, Tiuj
vortoj estas deklinacieblai .
(Du dekduoj da ovoj k.s.) K.S.
= kaj similaj.
Inter Ia numeralon kaj fina-
[on povas veni anka sufiksoj:
ekz . unueco, dueco ( dualismo ),
au unuigo, unuigo ktp.
b.) -a fnajo, Unua, dua,
tria, klp. signifas Ia ordon inter
Ia samspecajoj , Ekz.: Nun ni
n tingis ( alvcnis ) Ia dekduan
lccionon . La ordnumers 10i ha-
vas Ia saman nombron ka'j sa-
Leciono
mau kazon, kiclla substantivo],
kiujn ili rila tas , Ekz. La unuaj
pioniroj .
c.) -e Iinajo : unue, due,
trie ktp. Tiujn i ormojn ni
uzas e registrado: Unue roi ne
ecstis Ia kongreson, due mi ne
es tis en tiu tem po eu Ia urbo,
kaj trie mi ne havis okazon
kontakti:,i kun tiu snjoro, pri
kiu vi pa rolas. Ci tie ni menciu
Ia multplkan sufikson -oui-.
Ekz.: TriobIe kvar estas dek
du.
d.) La verba finajo ne es-
tas praktika en tiu i rilato, es-
cepte, se sufikso estas aldonita
al Ia numeralo (unuigi, unuigi
ktp) .
e.) La parto (post egala di-
vido de Ia tu to) cs tas esprima ta
per Ia vortfinajo -ono. Duono
= %, triono, ktp. La sufikso
ope signifas iuj kune (multo-
pe), a la grupoj de ... (duo-
pc, kvarope).
f.) Ni konstatu, kia dife-
renco estas inter Ia du frazoj:
1.) Li estis ebria de vino
kaj ekstazo: tiarn li vidis in
jam dufoje.
2.) Li es tis ebria de vino
kaj ekstazo: li vidis in duoble.
- 79-
g.) La prepozicio po povas
esti en rilato kun tiu i temo.
Cia modelrazn povas esti Ia je,
na: La Esplranto-kurso daras
dum 8 semajnoj po du horoj , "~t~
A: La gastoj trinkis po du ta-
soj da kafo. Se oni ne estas
certa pri la uzo de po, oni povas
eviti (ne fari ) tion: Ciu gasto 11. Konversacia parto.
trinkis siajn du tasojn da kafo.
La Esperanto-kurso daras Kiom da katoj rigardas Ia mu-
dum ok sernajnoj, iufoje dum son? Kiom da musoj estas sur
Ia bildo? De kie venas Ia muso?
du horoj. (Sed la Ia reguloj
de Esperanto ne estas guste: Kion volas fari Ia katoj? Kia
Po tago mi trinkas du tasojn es tas Ia si tuacio de la muso?
da kafo. La gusta frazo estas: Kiaj estas Ia katoj kompare aI
Mi trinkas po du tasoj da kafo Ia muso? Pe- kio oni povas ka-
iulage. ) pti musojn, se oni ne havas ka-
ton en Ia proksimo? Kiu besto
h.) La prepozicio da havas estas pli granda, la muso ali Ia
rolon-e esprimoj pri kvantoj: rato? eu Ia rato estas utila bes-
ekz. unu taso da teo, du kilo- to? Kajn malsanojn gi povas
gramo] da okolado, multe da disva stigi ?' (Tifon ka j aliaj n
homoj (a multaj homoj ).
infektajn malsanojn. )
Post da Di ne bezonas uzi aku-
zativon! Kaj same ne Ia vorte-
ton Ia! Rimarku ke Ia vortoj
post da kvante estas ne dfini-
taj.
i.) Kioma horo estas? Ni
respondas per ordnumeralo:
Estas l dua horo, Ia dua kaj
Kio okazis? Kiuj kunpuigas?
.duono, kvarono post Ia unua
Kion faris Ia muso? (Malape-
k tp. Mi vekigas je l sesa horo.
. ris) Ken ,gi maIaperis? Kiuj
Je estas prepozicio kun 'ne tute .korpoparto] de Ia katoj kunpu-
konkreta senco. sigis? KieI ili kunpusgs? Kifll
 - 80-
ili kunpusi~i5 '! Kie ili kunpui-
gi5? Kien fugig (kuris) Ia mu-
50? Kiu ella du katoj kapfis Ia
muson? (Nek unu nek Ia alia. )
Kio okazs aI Ia katoj? Kiu
ridas inter Ia du militintoj?
KieI kuas Ia katoj? (Renver-
srtaj.) Pro kio ili renvf'.rsigis?
Cu Ia katoj estas mortintaj?
(Eble nur svenintaj.) Pro kio
il svenis ? Kio estas duonsve-
no? (Kapturnigo.},
lU. Literaturo.
FILIGRANOJ DE KUMBEL
KUMBEL (pseidonimo de
Piet Hein ) naskigis 1905. Li
estas ingenie.ro, kunlaboranto
de Ia dana tagjurnalo Politiken
per iutaga "gruko", t.e. poe-
mo filigrana, cerbuma, vivfilo-
zofia. Eska pis 1943 aI Sudame-
riko, sed revenis al Kopenhago
i. a. por forte aktivi en Ia mo-
vado por mondfederacio: Unu
Mondo. Poul Thorsen estas da-
no, poeto, tradukisto. (Rozoj
kaj urtikoj, Gruk },
FABLETO
Akrido ploregis sur stona eben',
aflikta gi tordis Ia cerbon.
car Ia alfabeton gi lerns kun
[pen'
kaj jus trovis tekston sur verda
[razen':
"Bonvolu ne treti Ia herbon."
SATffiO
Satiro estas taga speguIeto,
montrgas tie iuj hom-eraroj
Aplaudas ni: Hurao kaj ripe-
[to -
kaj sentas Ia bontraton - a
[najbaroj
TINEA PANTOMIMO
Filigrano bestpsikologia
Eble tineoj erare konkludas:
Homoj respektas nin lade,
I ar ekvidante tineon salutas
i1i per manoj aplada
LA AGITISTO
Jus mi askults kun granda
[guo
paroIadon tre smpatan:
Devas superi kaj indivduo
kaj socio Ia alan ,
FEBRUARSUNO
Mi migras en sun' februara,
gi ridas per printempa br'.
Mi seras pri mart-votare
venonta nur en april'.
Aperis en NORDA PRISMO.
EI Ia dana: Poul Thorsen
Klarigoj: Akrido estas iasek-
to SUIl" Ia kampo, gi kapablas sal-
ti bonege; aflikta malgoja: tor-
di Ia cerbon multe pensi: raze..
no herbejo ; treti surpsi: tioeo
malgrandn papilio, ku (kieI
raipo) maas vestajojn; superi
esti plisupera, pli forta.
-81-
IV. Lega]o,
Ni legu Iom smpligitnn fa-
belon de sveda verkisto P. La-
gerkvist (nask , 1891).
La estimataj ostoj.
Du popoloj estis en granda
milito, pri kiu ili estis tre fie-
raj. La resto de Ia popoloj post-
vivinta] gin, donis sin al gia
memoro kun fanatikn ardo.
Ambaiflanke e Ia limo, kie Ia
ba talo ondis tien-reen, oni sta-
rigis monumentojn por Ia faln-
toj, sin oferintaj por Ia patru-
jo. - La homoj pilgrimis tien
kaj parolis tie ....
Kaj dsvastigis tam en Ia du
landoj terura famo pri io, kio
okazis Iadire dum Ia noktoj
tie sur Ia malnova batalejo.
Estis fantomoj: Ia mortintoj
lcvis sin eI Ia tomboj kaj tran-
siris Ia limon, vizitis unu Ia
alian, kvaza ili estus repac-
gintaj.
La du popoloj elsendis po
U1hI komitato por esplori Ia
aferon.
Terure, estis efektive vero!
El Ia dezerta tero levigis tmi-
gaj figuroj kaj transiris Ia li-
mon, ajns, kvaza ili portus
ion. Oni rapidis tien kun ko-
lero:
telo, a privata adreso, kic li
- Kion?! Vi, kiuj oferis vn
por via lando - vi, ai kiuj ni
plgrimas por soleni kaj memo-
ri, kies ripozejon ni konsiderna
sankta, u vi interfratigas kun
Ia malamiko? eu vi it"epacign/ol
kun gi?
La falintaj herooj mire t-i-
gardis al Ia komitato:
- Certe ne. Ni malamas unu
Ia alian kieI pli frue. Ni 11111'
nterangas ostojn, tiurila te 1'11_
te ne estas ordo i tie.
V. CERBGIMNASTmO
Ni korektu Ia erarojn 'el la
jenaj frazoj:
1.) Vi havas vere muI te da
Iihrojn, bonvolu pruntedoni ai
mi unun ,
2.) Jam aperis Ia unua 11ru-
ktojn dum tiu i jaro.
3.) Dek-ohle kvar estas
kvindek.
4.) La triono da kvinrlck
unu estas deksep.
5.) Mi finlernas po scmaj-
ne unu Iecionon.
6.) Rapidu! Tuj estas je ]1\
sesa horo ,
VI. LUDO
Unu el Ia partoprenantoj es-
tas elektita kiel eksterlandnno,
ege forpensema persono. Antall
Ia ludo li kaj Ia kursgvidanto n-
terkonsentas pri nomo de ho-
Iogas, sed subite li forg,rsill
ion, Ia nomon de Ia strato, lu
numeron, Ia nomon de Ia hote
 82" -
Jo IdIJ. Scd li rcmemoras -'- sei,
oni demandas - la:cirkonstan-
eojn, La ceteraj partoprenan-."
to] do devas demandi pri tiuj
cirkonstanco] ekz. "CU Ia stra-
to, kc Ia hotelo situas, estas en
Ia orienta parto de Ia urbo? Cu
ekzistas tramo en Ia strato ktp.,
kaj la tiuj on devas diveni Ia
afcron , Kompreneble oni po-
vas anstataiigi Ia nomon de Ia
hotel o per urbnomo; tiuokaze
Ia historio okazas en stacidomo,
kie Ia eksterlandano perdis sian
bileton kaj memoron pr 1'3 urb-
nomo. Ciu partoprenanto 'raj-
tas doni du sinsekvajn dernan-
dojn.
VII. Kontrolo.
A. ) Gramatika parto .. f.) En
Ia unua frazo Ia vdo okazis
dum du diversaj okazoj, en Ia
dua li estis tiel ebria, ke li vidis
sin duobligita.
B.) Cerbgmnastiko. Korek-
to: 1...... da libroj, . devas fari klaran diferencon, ni
al mi unu. 2.).... unuaj fru-
k toj ... (Alia vortordo, kiu
kJarigas Ia frazon: La unuaj
fruktoj dum tiu .jaro jam
a peris. ) 3. ) Ne es tas grama ti-
ka eraro, sed Ia rezul to devas
csti nur kvardek. 4) .... de"
kvindek unu. . . . 5. ) Cusemaj-
ne po unu leciono. 6.) Tuj es-
tos Ia sesa horo!
VIII. Hejma tasko.
Traduku el Esperanto:
La mona to de Ia libro.
Venis decembro, Ia mona to
de Ia libro, en kiu ni pli o1 ordi-
nare instigas niajn anojn kaj
iujn Esperantistojn aeti espe-
rantan libron.
Ni aetu libron pro pluraj
kaizoj; unus ni mezuras Ia lin-
gvan evoluon la gia literaturo.
Ju pl granda Ia vendo estas, des
pli facile ekaperas novaj Esp-
libroj. Due, posedi Esp-librojn
estas tre grave kaj nepre ne-
cese por iu vera Esperantisto,
ar Ia librostoko estas netak-
sebla trezoro, el kiu ni dare
"povas ricevi scion, klerecon kaj
agrablajn horojn.
Ne am ni estas kontentaj
"pri niaj elspezoj, sed Ia elspezo
pro libro estas kontentiga, ar
gi donas Ia gustan valoron
"Ia aetanto. Sole pro tiuj moti-
voj vi aetu Esp-libron . De-
:mandu vian lbrovendiston, kaj
,vi spertos, ke estas eble aeti
tiun libron, kiun vi deziras.
- 83-
Dek - Tria' Leciono
I. Gramatika parto. A.) Se vort-elementoj ) havas sian vi-
estas varma vetero, ni ne iam von en Esperanto. Se oni ko-
diras nian opinion pri Ia vetero nas Ia finajojn, oni mern povas
per f'razo: Hodia estas varma fabriki sian propran lingvon
vetero, sed ni dirs plej ofte:
kaj ni konstatos, ke anka aliaj
estas verme, Kiel vi rim ark i\'-'. Esperantistoj f'aras sarne . Ta-
en tiu i frazo ni ne havas ag-
men nin ne minacas Ia dangero,
~~ton, ni ne havas substantivan ke ni nc kornprenas unu Ia ali-
subjekton .kaj la tio Ia Espe- an . 'Ni lernis multajn prepozi-
ranta kutimo ankaii nc uzas Ia ciojn kaj anka ilin ni povas
J vorton varma en gia originala kunmeti rekte kun f'inajoj . Jcn
formo, sed en adverba formo: kelkaj ekzernploj: antaa, ans-
varme, Ni do povas konstati, tataanto, peranto (kiu helpas
ke en frazoj, kiuj ne havas sub- per interveno), superi (esll pli
jekton en kontakto kun Ia ver- perfekta ), apuda, intera, subo,
bo est, ni uzas adverban for- suben, irkai, ekstera.
mono Aliaj ekzemploj: Se mor-
ga ne estos pli varme, mi ne Provu diri dck f'razojn, en
povos bani mino Estis tre in-
kiuj Ia supraj vortoj enestas,
terese askulti la prelegon de 19 (po unu).
profesoro. Nun estas bone:
Sufie! 11. Konversaea parto.
En multaj lingvoj oni uzas
aju-suhjekton en tiaj frazoj,
kiu ofte estas egala ai iu formo
de Ia persona pronomo. Scd ni
do evitu tian eraron, kiel: Ho-
dia gi estas varrna - a e:
al Hodia gi estas varma vetero.
Amba formoj estas era.raj, sed
speciale Ia lasta .
Nun estus bone, se vi mem
provus fari dek fruzojn, en kiuj
vi uzas Ia jus lennitan formou.
B.) Jam antae ni parolis Kia sezono de Ia jaro cstus
pri tio, ke Ia vort-partoj (Ia Ia bildo? Kio estas en Ia bu
SUl'
 - 84-
so de Ia dikulo? eu vi pipfu-
mas'! Kio estas sur lia kapo ?
Kit'l vi nomas tiun parton de Ia
apo, per kiu oni irmas 'a ore-
loju ? Cu oni uuu hezonas orel-
~irlllilojn? Kie estas Ia pipo ?
Kion li faras per Ia manoj? Cu
vi havas okulvitrojn? Kiuj be-
zonas okulvitrojn? Cu vi estas
miopa? (Tiu, kiu ne vidas hone
lIlulproksimen.) Kiou faras Ia
oku\vitro? (Grandigas Ia obje-
ktojn .') Kio estas Ia pejzago?
(Lu na turo. ) Kio kovras Ia mon-
t oj n '! Kian koloron ha vas Ia
nego?
Kion faras Ia pipo? Kial Ia
hidrargo (en Ia termometro ) al-
ligas? Kiel reagas Ia hidrargo
.ic Ia varmo kaj kiel je Ia mal-
varmo ? (Je Ia varmo gi vast-
v;as. Vasta - large, longe gran,
da. ) Ku aItigas Ia gradojn de
10 h'.nnometro? Kion fars Ia
injoro '1Kion li kredas? (Ke su-
bite ulvcnis Ia somero?) Kie es-
I(lS lu okulvitroj? Kiom da gra-
doj estas lutl Ia termometro?
Rimll du grado] estas dum Ia
I plej varmaj someraj tagoj i
I tie?
i ~ I ul lia kapo? (Gi puigas al la
glaco , ) Kion oni Iaras SUl' Ia
I I~
Kion li volas fari? Cu li sen-
tas Ia varmou, kiun Ia termo-
metro montras" (Li kredas, kc
li sentas gin, li imagas ai si, ke
(:,,1'8S varme. ) KioIl li imagas?
Ki:JI li imagas hn? Kion li fa-
ras ? (Li senveshgas sin.) Kia
oui estas sen vestoj? (Nuda.)
Kiu estas duon-nuda sur Ia bil-
do? eu vi atas Ia vintran ba-
DOU? IDa estis Ia antaa viu-
11'0 ?
Kion li faras ? Cu li saltis en
Ia akvon? Kio kovras Ia akvon
- 85-
vintre? (Glacio.) Kio okazas
glacio? (Oni glitas, a glitu-
mas.) Cu vi kutimas skikuri?
Rien li saltis? Kia estas Ia gla-
cio? (Malmola kaj malvarma.)
Ria estas Ia akvo? (Fluida.)
Cu Ia benzino estas trinkebla
fluidajo? Cu gi estas eksplode-
ma fluidajo? Kia flujdajo estas
Ia brando?
111.Literaturo.
En Fnnlando aperis mal-
granda Iibreto, Gia titolo estas
Spegulo Homarana, Ci estas
traduko de humanista finna
poeto, Juhana Henrik Erkko
(1849-1906). La tradukinto es-
tas unu el Ia membroj de Ia
Esp. Akademio, kaj eminenta
lingvisto, finno, Vilho Setl ,
Nun ni legu kelkajn el Ia fac-
laj poemetoj de Erkko en Ia
traduko de Setl.
Kiel en arbar' formiko
Seru Ia komunan bonon,
L2 socion supren levu .
Kune remu en konsento
Homan komunan boaton
Celon certe ni a tingos .
Vanta kverelo sen kazo,
guo de menso malnobla ,
Levu toron de scienco
irmu flamon de kulturo.
La belartojn kaj Ia muzojn
Kel sunon vi invitu
FIorornami vian hejmon.
Spite froston kaj sekecon
Tiuj floroj plu vivados .
K1arigoj: Formiko estas dili-
genta, ela nscklo, vivnnlu cn
bonorda socio . Vanta - senre-
zulta. Kverelo - malpacigo .
uo - interna plezuro. M.enso
- penskapablo de Ia auimo.
Toro ; portata fajrajo.
IV. Legajo.
La mallongigita traduko
suba - estas la Ia noveleto de
Anton ehov, fama, rusa ver-
ksto (1860-1904.) Car Ia tek-
sto estas iom pli komplika 01
Ia gisnunaj, Ia gvidanto perm-
esu, ke oni rigardu Ia librou -
escepte,
TERURA KNABO
De Anton ehov.
Ivan Ivani Lapkin, junulo
kuu agrabla ekstero kaj Annn
Semjonovna Samblikaja, jU1l11
fralino kun ela, arma altaspi-
ra nazo, eksidis sur henko c:('
Ia bordo. La benko staris ~us-
te apud Ia akvo inter densa]
junaj salikarbetoj , Rava loko I
Kiu sidis tie, estis kasita al Ia
mondo! - La gejunuloj tuj
komencis fhoki ,
- Mi estas felia, ke finc ni
estas solaj, diris Lankin ku]
irkairigardis. Mi devas rnul le
diri ai vi ... multe .,. Riam
mi vidis vin Ia unuan fojon ...
jen vian hokon gi ekmordis! .'.
mi komprenis Ia enigmon do 1
vivo, mi komprcnis, kion volus
Ia sorte al mil Dcnovc ~i ('1<
mordis! ". Kiam mi ckvidis vj n,
unue mi lernis senti, Ido cstns
Ia amo, pasia amo. Atcnrlu, 111\-
ta 01 vi eltiras lnsu Ail\
ekmordi pli fortc I>i.ru 111
mi, knra mia, {-u mi pOVII/i t'
 86 -
- 87-
P('I'j nc pri rcciproka amo, ke vi, kiel nobla kaj altanima
II('! pri lio mi ne estas inda, knabo '" novna levigis kaj fugis en apu- vorlojn komencigantajn pcr lu
(~1I mi povas csperi '" El- dan ambron. koncerna Iitero . La aliuj parti-
Iiru I - Donu al mi unu rublon,
Tiuj i eirkonstancoj daris unoj raj tas per suflornrlo hclpi
mi do diros nenion! - diris Ia
A Scmjonovna
IlIl1t Ievis Ia nobla kaj altanimn knabo , , gis Ia fino de agusto, kiam ~ian parolanton . Nun iom post
1I11111011 kun Ia hokbastono, eks- Lapkin oficiale sva tis. Paro- 10m lu vortoj forkonsumias .
Lapkin prenis el Ia poso unu
"li is kaj aldons ekkrion . Alte linte kun Ia gepatroj de sia fi- Se iu ella parolantoj I1C sukce-
ruhlon kaj donis al Kolja, Li
r-n Ia uero brilis argentvbra, ani:no, kaj ricevinte ilian kon- sas tuj dri vorton, Ia gvidau 10
p;t!\,{'rda Iio . premis Ia rnoneron cn sia mal-
seka mano ekfajfis kaj foriris. senton, Lapkin kuris eu Ia gar- komcncas kalkuli de li 11 li gis
- Disinjoro! pcrko l Hah, Scd Ia geamantoj ne plu nter- denon por ser Koljan. Kiam dek . Se oni ne povas trovi V~T-
rupidu l '" Rapide! Oi liberi- kisigis tiun fojon , li trovis lin, li preska ekploris ton gis dek, Ia koncerna partio
gis sin! pIO Ia plezuro kaj ekpinis Ia estas r-okata . Kaj oni povas
La sekvan tagon Lapkin al- rckomenc Ia ludon pcr 'alia li-
La pcrko forharaktis de Ia por tis al Kolja penikojn kaj f'ar- orelon de Ia terura knabo .
Ankaii Anna Semjonovna de- tero.
hol;o, salts Sur Ia herbon, de boju kaj Ia fratino donis al li
lI(' eu sia n natu.ran elernen ton tektivis post Kolja, kuregis VII. Kontrolo.
iujn siajn malplenajn pilo-
kuj - malapcrs eu Ia akvo. Iujojn. Poste si devis rezign je ti eu kaj ekkaptis Ia alian orelon Gram'ltika parto. Ekzcmploj
Dum Ia persekuto post Ia fi- lia favoro pri siaj manumbuto- v de Kolja . Kaj estis inde vidi Ia
senliman guon, kiun Ia mieno
pri Ia frazoj (B.) Lu nn ta a
m:ezi(!anlo estis malpli energia.
so Lapkin kaptis senzo;rgeme noj kun hundkapoj Cio i es-
de Ia geamantoj respegulis, k- LI ne es tis tu te sa na l;:~1i 1ial
Ia manon de Anlua Semjonovna, tis por Ia abomena knabo spc-
am Kolja plorante petegis: oni bezonis anstataanton, ktp,
aos ta ta Ia f'on kaj pro ciale agrabla kaj tiaI li komen-
('raro premis gin al saj li- eis denove spioni , Kien Lapkin - Karaj, bonaj, amataj, par- VIII. Hejma Tasko.
poj. '. Si evite retiris sn, sed kaj Anna iris, tie Ili havis e donu min! Neniam plu '" Hespondu skribe al Ia jenaj
lr-o maUrue: iliaj lipoj srnile siaj kalkano] lin. E L111Ll minu- Kaj poste konfesis amba, ke demando]: Ku verkis Ia nove-
sinforgcseme ul1uigis en kiso. ton ili ne povis cs li sengenaj , dum tiu tempo, de kiam ili leton, kiun ni legis dum tiu i
Cio ok~Jzis absolu te pro eraro. -- La fiulo! - murmuris amis unu Ia alian, neniam ili leciono? Kian naciecon havis
La kison sekvis alia kiso! '" Lapkin el Ia dentoj. TieI juna spertis tian felion, tian ravon, Cehov? Pri kiuj rakontas Ia no-
Feliaj minutoj! Sed en tu i kaj jam karccrpreta. Kio estos kiel eu tiu momento, kiam ili velo? Kiu estis Ia nazo de Ia
!ern vivo ne trovigas absoluta fine el li? ( tordis Ia oreIojn de Kolja. Iralino? Kion il faris e Ia
Iclio . Dum Ia juna paro ksis, Dum Ia tu ta mona to junio V. Cerbgimnastko. akvo ? Kiaj arbo j cs tis e Ia ri-
nudigis subi ta rido. Di irkaii- Kolja minacis ilin pcr dcnunco, Dum kvin minutoj Ia lernan- vero ? Cu Anna kaptis fison?
rigards kaj - anta iIi staris spionis post il kaj postuls su- toj skribu laeble plej multajn Kio oknzis al la perko ? Kio oka-
Iluda knabo giskokse en Ia ak- baetajn donacojn. Fine kaj vortojn, eu kiuj ili uzas Ia je- zis dum Ia perselcuto de Ia Iiso?
vo , Li estis Kolja, Ia gimnazi- lastr. li komencis aludi pri pos- najn sufiksojn: -e}, -em-, -il-, Riu vid.s ilin? Kie li s taris ?
ano, unu eI Ia fratoj de Anna. horlogo . Oni dcvis promesi al -ind-, -eg-, -et-. Kiel kondutis Kolja? Pcr kio Ia
Li staris tie kaj malice ridetis: li tiOD. geamantoj subaetis lin ? Kial
VI. Grupludo. Lapkin nomis Kolja-n f'iulo ?
- Ahaa ". vi kisis! - li Foje, dum Ia tagnmngo, kiam
d ris. - Bone! Mi rakon tos al
La kursgvidanto faru du pro- Klam svatis Lapkin? Kion li
vafloj estis alta bligitaj , subite
panjo. li alrids ilin, okulumis per unu ksimume egalkvalitajn grupo- faris, ki nu li ricevis Ia konscn-
jn, partiojn el Ia partoprenan- ton de Ia gepatroj ? Kion f'aris
okulo kaj demands de Lapkin:
- Mi esperas, ke v! esta.s toj . Ili ne raj tas uzi vortaron Anna sarntempe? Kiam ln gC'a-
hones tulo ... murmurts ,l"Ugl- - Cu mi rakontu? a lihron . La du partioj elektu mantoj sentis Ia plej gr::mdan
~iIl te La pkin. - Spioni est~as Lapkin ekrugigis gis Ia oreloj po unu paroIanto. Nun Ia gvi- plezuron? Kon or.i far is pri lu
malnoble sed klai estas ace, kaj komencis ma Ia butukon danto de Ia ludo diru literon, oreloj de Ia terura knabo ? Kion
hontinde 'kaj fie ... Miesperas, austata vaflojn . Anna Semjo- kaj Ia parolantoj de Ia du par- fa,ris Kolja? Kia ests Ia guo de
tioj devas unu post Ia alia dri Ia geamantoj?

- 88-
Dek - Kvara
1. Gramatiko. A) Ni rigar-
du Ia jenajn frazojn:
1.) Mi preferis lin kiel pre-
zidanto . (Preferi - pli multe
a li).
2.) Mi preferis lin kiel pre-
zidanton ,
Inter Ia du frazoj estas di-
Jcrenco , La unua frazo signi-
[as, ke mi - kiel prezidanto,
t. e. estante prezidanto - pre-
Ieris lin . La dua: ke mi prefe-
ris lin, ar li estis bona prezidan.
to (kontrai iu alia, kiu estis
malpli bona. )
Ni do pripensu tiun i dife-
rencon kaj la tion uzu tiun
i formon.
Estas sarna diferenco pri tiuj
l du frazoj:
1.) Oni elek tis In kiel pre-
l'danto. (La frazo signfas, 'ke
oni elektis lin, kiel prezidanto
elektas , )
2.) Oni elektis lin kiel pre-
zidanton , (T.e. ke li estas ele-
'kt.i.ta prezidanto. )
La dua frazo povus soni an-
ka jene:
Oni elektis lin prezidanto ,
(Pcr Ia verto "prezidanto" oni
kompletgas Ia vorton elekts,
i estas en nominativo, ar ni
Leciono
subkorn prenas Ia frazparton
"por esti prezidanto".) Estas
smle pri tiaj frazoj: Mi opiniis
Iin (esti) bona. Li ajnis (esti)
kontenta. La eestantoj trovis
Ia proponon (esti) a'kceptebla.
(En Ia Ias ta frazo, se ni uzus Ia
vorton akceptebla kun akuza-
tivo, (t. e. . .. trovis Ia propo-
non akcepteblan ) Ia frazo ha-
vus alian signifon: ili trovis Ia
proponon akcepteblan, tio sig-
nfas, ke estis proponoj diver-
saj, inter kiuj ili trovis a'kcep-
teblan proponon.)
B.) Inter kvaza kaj kiel
kel'kfoje Ia limo ne estas sufie
klara. Ni rigardu Ia diferen-
con en du frazoj:
1.) La familio akceptis Ia
gaston kiel princon.
2.) La familio akceptis Ia
gas lon kvaza i princon.
Se ni volas esprimi tll'n, ke
I.:l gasto ne esns princo, sed Ia
a'kcepto estis grandioza, ni pre-
fere uzu Ia vorton kvaza, kiu
esprimas en si mem Iane-reale-
con.
- 89-
II. Konversacia parto. Kio flugas super lu kLlj)O (k
Ia parolanto ? Kian S01101\ fllrns
Ja muso ? (Gi zumas , ) eu ta 1>:1-
rolante estas trankvila? Kio ~e-
nas lin? Kie f'lugas Ia muso '?
Fel' kio flugas Ia muo ? Cu Ia
muo estas utila insekto ? Cu lu
abelo estas utila? Kiou ni ricc-
vas de Ia abeloj? (Mieloll.) Kia
estas Ia mielo?
Kie okazas Ia parolado ? (Eu
Ia radiostacio.) Kia persono
parolas ? eu lia parolado estas
interesa? eu Ia parolado inte-
resas Ia publkon? Kion faras
Ia hornoj e Ia aparatoj? eu Ia
askultantoj havas grandan in-
tereson pri Ia parolado? Kio es-
tos anta Ia sinjoro? (La ma- Kien flugis Ia muo? Kiel pn-
/\ nuskripto kaj Ia mi'krofono.) rolas Ia gravulo ? (Laitegc.)
Kion faras Ia askultantoj ?
Kion faras Ia radio ? (ti disa-
digas Ia paroladon.) Kia per- Kial ili miras?
sono estas Ia parolanto ? (Certe
grava!) Kian programon vi ali-
sicultas plcj volonte en la radio ?
Kion volas fari Ia parolanlo ?
fue estas Ia muo ? P0r kc() li
velas mortigi Ia mucn ? Kiul
... li volas mortigi gin? Kion fa ris

fll li Ia Ill11S0? Cu vi Iacilc ner-
t Klarigoj:
\'()zj!~ns
Cu li trafis Ia muon? Kion
li tral'is anstatau Ia muson ?
Kion raras Ia atiskuItantoj?
Kion li 'kredas? Kion Iaras Ia
pugno de Ia paroIanto tra Ia mi-
krof'oJlo? (Grandan bruon.)
Cu oni raj tas fari bruon en Ia
radio-ambro? Cu via strato es-
tas brua, nu silenta? Cu vi po-
YH~ labor-i en bruo ? Ria estas
Ia moderna trafiko? (Senbrua. )
Kon genas Ia troa (tro granda)
bruo? (La nervojn de Ia hornoj.)
nr. Literaturo.
La historiisto de nia movado
estas Edrnond Privat, bonega
s tilis to, poeto kaj lingvis to 'lcaj
UlJU ella pIej bonaj oratoroj de
nia lingvo. Li estis sviso 0889-
1962). El lia "Historio de Ia
Iingvo Esperanto" ni elprenas
kclkajn frazojn, kiuj prezentas
1.1 bildon de Ia mondo post Ia
unua mondmilito, sed multrila-
te ili estas trafaj anka pri Ia
tempo] post Ia dua mondmilito.
90 -
Edmond Privat: Post Ia nu-
lito.
Pass Iongaj kruelaj 5 jaroj,
31'1. ne finigis Ia milito kun Ia
/1,](0 de Versailles (elp. Versaj )
cn 191 ) . Ba Ialemo kaj kaoso
1'(-gisankora en Eropo , Inter
Ia vundita] nacio] elstaris land-
limoj 'novnj a malnovaj, pli
nftr 01 ne(:aj montsuproj. Cen-
Z::1'O, malpermesoj, pasportoj,
ekonornia] bariloj kaj spiritaj
doganoj De esis la trumpet-
sono, kiam haltis Ia terura par-
rnuziko de l' peza artilerio
Daris malamoj. Egis anta-
jugoj . Doloris vundoj , Krue-
lis Iuncbroj . Akris jaluzoj e
inter '~lInbatalintoj. Cie revo-
lucioj ali kontrarcvolucioj , ratoj 'kaj musoj . Absolute sen-
Mona disf'alo . Senlahoreco . Mi,
zero Mulsa to minacis popolo-
jn . Tifo kaj gripo Ialis tra Ia
amasoj ,
Er. lia 'koto Ia esperantistaro 'de-
vis retrovi sian unuecon .....
Tarncn, super tornboj kaj ru-
inoj, nova mondo naskigis en
sufcroj , te l' horizonto ruga
ek1amigis hela ve'kigo, rnalpro-
ksime, scd radiante. Mortis unu
civilizo. Prcpargs alia ...
Anta Ia milito, Esperantis-
1110cstis bclcga rcvajo , Post Ia
milito gi jarn aperis kiel nrga
bczonajo ... ,
91
Kruela: malmilda,
kiu amas iun turmenti. Doga-
no: mono, kiun Ia magistratoj
postulas por importo de varoj.
Egis: estis cgaj, cstis tre gran-
daj. Kruelis, aluis: estis krue-
laj, estis a'kraj. Funebro: mal-
gojo pro morto de iu . Mo-
na disfalo: runigo de monoj
(valu toj ). Tifo, gripo: malsa-
noj , Fali: tran herbon.
IV. LEGAjO
Strangajoj kaj preseraroj el
gazetoj,
Anonco: Safisthundo venci 0-
ta. Mangas ion, tre satas in-
fanojn.
Alia anonco: l\Ii rekorncndas
mian certan rirnedon kontra
(i'1ngcra same por homoj, kieI
por hcstoj.
Tria anonco: Religiema stal-
servis to ricevas okupon e du
piaj cvaloj.
~vara anonco (kun presera-
ro): 19-jara junulo kun 20-jara
prak liko seras Iaboron.
Kvina anonco: Unupersona
lito vendota, 'konvena por ser-
vis tino, kiu cs tas kunf'aldebla
kaj starigenda al Ia muro.
Kelkafoje ne-gustaj linioj ve-
r.as unu sub Ia alian kaj tiel
'.kreigis Ia jenaj gazetnovajoj:
FaIsludistoj en laboro.
Princo F. K. kaj princo K.
dum sia renkonto cn Ia kastcl
de K, havis Iongan intertrll'k-
tadon pri politika] nfcroj . (Ln
novajo apcris anta Ia unuu
ll1undmilito eu huugara gu-
zelo. )
Pompa geedzigo okazis 11 k-
raii en Ia Haga-pregejo intcr Ia
PilkoJklubo de Majoma kaj Ia
Spcrtkluho de Bedbcrgslid , (EI
sveda gazeto.)
El konkursanonco de iu regi-
mento: Ciuj pluaj dctaloj estas
troveblaj SUl' Ia dorsflao'ko de
Ia komandanto . (Unu linio rnn-
laperis el Ia teksto.)
V. Cerbgimnastko,
Dum sep minutoj vi devas
trovi Ia bestnomojn, kiuj estas
kaitaj eu Ia frazoj . Sep frazo],
sep bestnomoj:
1, Amiko, sciu: Romon oni
ne 'konstruis dum unu tago!
2. Mi sendis Ia objckton
kiel potrernburson *
3. Falu pomo, kriis Vilhel-
mo Tell, forpafante gin.
4. Estas malfacile estri gOI1-
dolon SUl' Ia kanalo .
5. Kla:ra nokto estas ho-
dia ,
6. Li vundigs. Lame vojn-
gis li aI Ia Alpoj.
7. Trapase rondan arharon
li rememoris Ia densaj n arhn
rojn de sia junago ,
Pago e Ia ricevo de Ia llH'ndllll
objekto.

VI. lJudo.
Lati Ia formo de Ia ludo sur
Ia pago 34, oni povas fari anka
alispccan historon. La komen.
caj demando] povas est Ia sa-
maj: Kiu li es tis, kia li estis,
kiu si estis, kia si estis? Kien ili
ris steli? Kio n ili stelis tie? De
k iu ili telis tion? Kiu rimarkis
Ia krimon? Kion tiu persono ri-
mar'kis ? Kiu ests Ia detektivo?
Kia li (si) estis? Ken ili forku-
ris? Kie ilin trovis Ia detektivo?
Kion li diris? Kion li respondis?
Kio estis ilia puno? Kio estis Ia
premio de Ia detektivo ?
VII. Kontrolo,
Cerbgmnastiko, Ni ne mal-
92 -
~{[t~asIa nomojn de Ia bestoj,
sed ni donas indikojn pri ili:
1. ) Malgranda, gracia hcsto eu
Ia arbaroj , La vorto komenci-
gas per s . 2. ) Granda, bruna en
Ia arbaro, a hlanka en Ia Gla-
cia Maro. 3.) Besto, sovaga,
simila al hundo. La verto 'ko-
mencigas per I. 4.) N okta bir-
do. Komenelitero: s. 5.) Am-
fihia besto, vivas en Ia akvo kaj
anka SUl' Ia tero. Komencli-
tero: r. 6.) Marbirdo. Kornen-
clitero: m. 7.) Malgrauda, tre
ku tima birdo . Komenclitero p.
VIII. Hejrna tasko.
EIektu unu el Ia bestnomoj
'k3j priskribu tiun beston eu
Esperanto ,
- 93-
Dek - Kvina Leciono
I. Gramatiko. A.) En Es-
peranto ni devas atenti Ia tem-
pon de Ia t. n. dependaj propo-
zicioj, (t. e. frazoj dependa] de
alia frazo, kiu havas Ia nomon
efpropozico) . Se ni nun ne
volas eniri Ia teorion de Ia afe-
ro, ni povas diri, ke e'kzistas
fraz-kunmeto], kiuj inter Ia
frazpartoj havas Ia kunligan
vorton ke, kaj POlI' kelkaj ling-
voj ekzistas aliaj reguloj pri Ia
verbtempoj, kel en Esperanto ,
Jen ekzemploj:
Kiarn mi envens en Ia am-
bron, mi vids ke si telefonas.
(Tio signifas, 'ke Ia enveno en
arnbron kaj Ia telefonado oka-
zis samtempe) , Se mi diras: Mi
vidis, ke si telefonis, tio signi-
Ias pro'ksimume, ke mi envenis,
kaj povis konstati, ke si jam
telefonia, ekz . ar si guste tiam
demets Ia askultilon, a f'o-
riris de Ia telefono.
Similaj ekzemploj:
Mi ne seiis, kie li estas'? (T.
e., en tiu tempo, kiam mi ne
seiis.) Mi ne seiis, kie li estis
- signifas, ke mi ne seiis, kie
II estis anta tiu tempo. (En
tiu frazo, ke estas ensorbita de
Ia vorto ke.)
Mi spertis, ke li estas lerta
gvidan to. (Mi spertis, ke li es-
tis lerta gvidanto, signifas, ';Ce
li ne plu estis lerta, kiam Ia SP(\l'-
to okazis.)
B. ) KIarigo pri Ia Io-, ujo-
problemo. En Esperanto oni
uzas of'iciale, t. e. la Ia Fun-
damento 'kaj la Ia aprobo d
Ia Esperanto-Akademio Ia su-
fikson -uj, por Ia landnornoj .
T.e. Francujo, Italujo ktp .
(Se en landnomo trovigas rncm
Ia vorto lando, ni ne bezonas ul-
doni Ia sufi'Kson. Nederlando,
ne Nederlandujo, kaj Nov-Ze-
laudo, ne Nov-Zelandujo . ) Ni
scias, ke -ujo signifas an'knll
on aliau, t. e. objekton, kiu cn-
havas ion, ekz. inkujo, cign-
rujo ktp., kaj anka arbon ali
arbeton, ekz.: rozujo, vinber-
ujo, pomujo (= pomarbo) .
Jam anta jarde'koj oni ko-
mencis uzi Ia formou -o apitei
h formo -ujo, Oni diras, ke ~i
estas pli internacia. La Akade-
mio ne aprobas Ia novan sufik-
son ; nun Ia demando estas, u
h vivo faros tion tiel forte 'k('
oui povu konstati, ke gi estos
generala.
 - 94-
KONVERSACIO
Kie estas Ia asisto ? Kion li
Iuras? Kiajn vegetajojn vi vi-
das SUl' Ia bildo? Kio estas Ia
norno de Ia bestoj videblaj sur
Ia hildo? Kion fars Ia simioj?
Kics paf'ilon ili telas ? Kiaj bes-
toj estas Ia simioj? eu Ia si-
mioj estas imitemaj? Kio estas
Ia diferenco inter Ia imitemo de
h papago kaj de Ia simio? Kion
imitas Ia papagoj? Kion imitas
Ia simioj?
- 95-
Kion vidas Ia ~ISislo :11I1:1[1 Ia asisto? Kion li Iaras ? (Li
si, 'kiarn li vckigas ? Kin hcsto konsternigas.j Kal li konster-
nigas? Kio 'kons ternas lin? Cu
estas Ia serpen to? Kicl vi nomus si smilas lian idealon?
Ia voon de Ia scrpcuto ? :j
siblas . ) Kio es tas eu gia dcn 10 'l
Kial gi es tas dangcrn bcs to? ClI
vi timas serpenton ? Kion vi fa
ras, vidante serpenton? Kie tro-
vigis Ia unua serpente de Ia
mondo? eu tiu serpente varo Ku besto mnaeas Ia kom-
pa tndan (indan por bedairo,
lis? kompato ) asiston sur tiu i
flanko ? Kia besto estas Ia leo-
no? eu Ia asisto havas bonan-
COIll?(Ne, ni esperu, ke li nur
songas.) Kel vi nomas Ia ha- Kion elek tas Ia asis to (en
rojn de Ia leono, pendantajn de
Ia kolo? (Kolhararo. ) Kion Ia- sia inkubsongo ) inter Ia diver-
ras Ia asisto? saj idang'eil'oj? Antai kiu li fu-
gas en Ia fakon de Ia leono 'l
Kien li saltas? Kion li fars post
Ia salto eu Ia faikon de Ia leono 'l
(Li vekigas en sia bona lito.)
Kion li faras post Ia vekigo '!
(Li vitas 'kaj diras dankpre-
~on, ke Ia tuto estis nur songo . )
Kia dangero mnacas Ia asisl-
Rakontu al Di vian lastan son-
on de alia flanko? Kia estas lia gon!
sit uacio? (Senes pera, dangera,
Ill , Lteraturo.
malfacila r) Kie estas lia pafi-
lo ? eu li povas defendi sin? Ni legu du etajn poemojn,
eu lin minacas nova dange- unu tradukitan; alian origina-
Kial li estas sendefenda? Kia ro? Se li songas, kiel vi povas lan, kiujn kunlgas Ia stilo d
nomi Iian songon? (In~bson-
os tas Ia feIo de Ia tigro? (S tria. Ia poeziaj miniaturoj. La ali to-
go. Inkubo estas premasongo.)
Strioj estas paralela] linioj.) Kion volas Ia sinjorino? Kia si ro de Ia originala poemo esta.
estas? Kia estas Ia situacio de L. Trkony (Totsche), hunuu
 - 96- - 97-

o, redaktoro de "Literatura - Nu fine! - per tiuj vor- - Ekskluzive nur tiall Mi mia parte sentas faktc Intcnsan
Mondo". estas generaIagento de Ia Akcia malbonfarton, 'kiam mi alrigar-
toj li atakis mino - Jarn Ia Societo "Plastikoperacioj". Sin-
trian fojon mi seras vin. Mia das vin. Kaj ankora io. Diru
NOKTA PENSO joro, operacgu vian naeon e
nomo estas Fridolin Stiglic. Mi ni. Absolute sendolore. Bona ai m, u vi havas kreditantojn
rezu] to garantia ta I
Li-Tai-Po (Cina poeto el Ia , devas absolute parol kun vi Mi honte rigardis teren.
pri vivgravega afero.
tempo . ~OO) - Impertinente - mi grom-
blis , - Cu tio estas do Ia Tv- - Kia demando. PU 01 ha-
An ta lito blanka brila luno Mi gvidis Iin gentile en mian roj surkape,
gravega afero?
Iaborambron, petis lin sidi kaj
[floras,
etendis aI li mian cigaredujon. - KomprenebIe, Mi ja vivas - Nu, vi vidas! Estas do al
Super tero kvaza prujno Li ekbruligis cigaredon, zorge el tio. vi vera e'kzistproblemo por ope-
[bIankkoloras. observis mian ekste.rajon kaj racgi vin laehle pIej balda.
poste kunfrapis Ia manplatojn: - Ne penu tro. Mia nazo ja
Vi havos komplete novan as-
Kapolevo: brilan lunon mi ri- estas konvena por mi. Ankora-
pekton Neniu kreditanto ri
- Ho, je nomo de Ia mondo, foje li kunfrapis Ia manpla-
[gardas, 'konos vin. Vi povos trankvilc
kiel oni povas cirkuli kun tia tojn:
promeni, viziti teatrojn, kinojn,
Kapoklino: naskvilagon mi me. ndZO en Ia dudeka jarceuto! restoraciojn, kafejojn kaj ne-
- Kaj tion vi nomas nazo?
[moras. Tio ne estas nazo, tio estas ter- niu 'kreditanto genos vin.
Mi kreds, 'ke rni ne adis bo,
EI Ia ina: K. KaIocsay pomo! Formdifekta anovujo, Mi ekanceligis. La bildo,
ne kaj formis funelou el Ia
mano. kiu estus hontinda e sur ster- sorta al mi, estis tiom alloga,
LALUNO kamaso , Estas Vere domage, vi ke mi apena povis plu kon-
- Kion vi bonvolis? ja eetere faras tute bonan im- traidiri:
L. Ttkony (Totsche) preson.
En Ia arbaro - Vi ads bone, Mi ne korn- - Bone, bone, mi diris hezi-
Silenta nokt' odoras; Mi levis min por fini Ia
prenas, kel OOl povas kuradi tante, sed mi timas, 'ke Ia ope-
sskretajn vojojn interparolon:
, nuntempe kun tia, neebls nazo. raco kostas tro multe.
Ia argentvesta Luno Cc-tere vi havas agrablan aspe- - Atentu nun, roi dris. Mi - Rion vi imagasl Niaj pre-
scivole priesploras.
: kton, normalajn orclojn, okulo- ne operaciigos mian nazon 'kaj zoj estas tiom moderaj, kiom
,jn, sanajn dentojn, via buo, punkto. Mi estas nek primado-
MIA NOVA NAZO on povas deziri. Jes, bonvolu
; jes, por Ia plej malbona o'kazo no, nek famlia frailino, 'kiu vidi Ia prezaron.
De PI Bodor. gi tagas, sed via nazo - kom- volas edzinigi ,
. pleta skandalo! Li etendis aI roi presitan kar,
Okazs anta kelke da semaj- - Kaj via kariero, sinjoro, n ton 'kun jena teksto: "Operac
noj . Iun vesperon, kam m Mi ekkolers, tio estas flankafero por vi? Mi fabrikita nova nazo, simpla uz-
hejrnen venis, staris nekonata estas konvin'kita, ke iu unuo- kvaIito, tre taiga por laborta-
sinjoro e Ia pordo 'kaj plenfor- - Kaj vi venis nur por diri pa homo gis nun forturnis sn goj a pluva vetem... 200
te sonorigis. tion aI mi? kun abomeno de vi. Mi mem kronojn .
li'
 - 98-
Lu sarna en pli solida formo
knj pli zorga ellaboro por altaj
pretendoj ... 300 kronojn.
La sarna en Iuksa formo la
I.. dczira ta modelo kun 5-jara
aranto ... 400 kronojn."
- Tiu por 300 kronoj eble
konvenas aI mi, mi diris. Sed
u es tas certe, ke miaj 'kredi-
tanto] ne rekonos min?
~ Cu certe? Se iu eI vraj
kreditantoj rekonos vin post
Ia operacio, vi ne devos pa-
gi Ia elspezojn , Mi povas skri-
be aserti tion, se vi deziras.
- Bone. Donu aI mi Ieteron
pri tio.
Li skribis Ia garantileteron,
'kaj post kelke" tagoj Ia ope-
racio okazis.
Mia nazo sukcesis fabele. Mi
estas nun vera Adonis. Sur-
strate Ia virinoj turnas sin post
min kaj jam du junaj 'knabinoj
Iarigis sinmortigantoj pro mi.
Sed plej mirinde: mi ne plu
devas kai min antai miaj kre-
ditantoj. Mi promenas trankvi-
Ie kun altetenata kapo en Ia plej
homplenaj stratoj, miaj kred-
tantoj preteriras min Kvazai
ili neniam estus min konintaj.
Pasintan senrajnon venis Ia
kasanto de Ia akcia societo
"Plasti'koperacioj" kun Ia fak-
luro. Mi ne pagis.
, Du tagojn poste li venis de-
nove. E tiam mi ne pagis.
Antahiera vizitis min Fri-
doln Stiglie, Ia generalagentg
persone.
- Sinjoro, li diris ekscitite,
kial vi ne pagas? Ni ja faris Ia
operacon kontentige.
Mia vizago esprims surpri-
zon.
- Pri kia operacio vi paro-
I~s?
- Ne sajnigu, li respondis.
- Ni jus operaciis vian nazon.
- Kion? Cu vi rekonis min?
- Estas ja klare, 'ke mi re-
konis vin.
- Do, mi ne pagos.
- RiaI ne?
- Car mi ne devas pagi, se
iu eI miaj kreditantoj re'konas
mino
EI Ia hungara: F. Szilgyi
V. Cerbgmnastiko.
Ni disigu Ia subajn vortojn
je sia] elementoj (partetoj ) kaj
s'kribu aI Ia diversaj partoj di-
finon en Esperanto, aii en Ia
nacia lingvo: kion gi signifas.
Ekzemplo: Disigu - signifas:
malkunigu . Elemen toj : dis-
prefikso, signifas malkun; -ig-
sufikso, kiu signifas, ke oni
mem ne faras ion, sed lasas Ia
faron aI alia; -u finajo, signi-
Ias ordonon, instru'kcion, verba
modo, t. n. (tiel noma ta) im-
perativo. Tiu tasko estas aran-
gebla anka tieI, ke Ia 'kursgv-
d:anto prenas Ia ekzemplojn unu
- 99-
post Ia alia, skribante Ia vortojn
sur Ia tabulon: li direktas per
demando] Ia solvon, Alia ehleco:
Se Ia kurso es tas altkvalita, 1:1
kursgvidanto donu 1'3. vortojn
samtempe, kaj dum eerta tem-
po Ia partoprenantoj soIvu Ia
taskon. (Sed tio daras multe
pli longe!)
Jen Ia vortoj: nrangilarojn,
krokodilaron, fanfaroneguloj,
li enlitigis, aligilo, malsanulejo,
Irograndigita, 'komprenebligan-
te, filaboremulo.
VI. Ludo.
Se Ia kurso estas ne tro ma-
lnlt-kvalita, Ido generale ne 'ku-
timas okazi, oni povas Iudi Ia
jenan Iudon. En Esperan to oni
havas, same 'kiel en iuj ling-
voj vortojn, kiuj hazarde aspe-
ktas (Ia sia formo), kvaza
ili estus 'kunmetajoj, kvankam
i1i ne estas tiaj. Ni diru ekzem-
plon: fotografo (foto-grafo).
{;nu eI Ia partoprenantoj, (la-
eble divenemulo) eliras kaj
(supozante, ke ni pensas en Ia
umbro pri Ia vorto "fotogra-
fo") ni respondas jene la liaj
dcmaudoj, post 'kiam li envenis.
Kial vi atas Ia unuan parton
(te Ia vorto ? (Cal' gi donas me-
morojn . ) KiaI vi atas Ia duan
pnrton? (Cal' li estas homo.)
Kial vi gatas Ia tutan vorton ?
(t..ar lia laboro estas necesa, an-
ta 01 mi havigas al mi doku-
mentojn por eksterlanda voja-
gu. ) Oni demandas Ia vice kaj
em persono devas don trl l'CS-
pondojn, t. e. 'kc oni respondas
je iuj tri supra] demando],
kiujn Ia demandanto ripetas 0
iuj. Tiu, kies respondo klnji-
gis Ia af'eron, eliras pos te.
Se estas pli malfacilc frovi
Esp. vortojn, (kvankam ili tro-
vigas abunde, sed eble ili cslns
pli malfacilaj ), oni povas clck-
ti uacilingvajn vortojn, sed pa-
roli pri ili en Esperanto.
VII. Hejma tasko,
Ni provu traduki partou d
artikolo de Ia redaktoro de Es-
peranto --monata revuo de UNI-
VERSALA ESPERANTO-ASO-
CIO - pri libro (Le teroj de
Zamenhof), aperinta en lU 18,
en Ia eldono de S. A. T. = SEN-
NACIECA ASOCIO TUTMON-
DA. (UEA estas gene,rala 1111
monda organizo, SAT estas
laboris ta tia orgalnizo.)
Esperantisto, kiu deziras kaj
volas esti informita pri lingvo
lcaj movado povas hodia grtr-
pig aron da ver'koj imponaj .
Krom Ia Fundamento de ESlle-
ranto, Ia dokumentado cspcrun-
: tis!a. konsistas eI jcnaj vcrkoj:
: Originala Verkaro de D-l'o Zn-
menhof, Plena' Vortaro, J{OIl1-
p,Ieta, Gramatiko, Bbliograf'io
,de Ia I.nternacia Lingvo, Enci-
. klcpedio de Esperanto, Historin
,de Privat, kaj Ia Jarlbro (p
, UEA. Trc malsamaj vcr'koj, 111
'kiuj aldonigas nu n volumo,
preska ii kvarcen tpagn Le't\."l'oj
de L. L. Zamenhof, kun suht i
 -100 -
tolo La tragedo de lia vivo rve-
lita de lia retrovita korespondo
kWJ1I :Ia francaj eminentuloj,
Vcrdire Zamenhof estis suferin-
lu apstolo, om pro Ia ideo
kiun li konkretgis, kiom pro Ia
malico de Ia tempo kaj de Ia ....
homoj. Pasas antai niaj oku-
loj Ia tiamaj gvidantoj ideaj
kaj lngvaj, komence per
Beaufront, Bourlet, Cart, Javal,
Naville gis Generalo Sebert por
nur citi kelkajn. Tiu i lete-
raro, 'kiu estis skribita en Ia [a-
roj 1~01-1906 prezentas Ia "he-
roecan" epokon de nia lingvo.
Multe da mstero kaj mistiko
vebs super aro da o'kazajoj
kaj donis eblecon al aspecaj
supozoj . Tiu i libro en sistema
arango permesas ai ni orentgi
pri Ia pasinteco kaj samtempe
Iaciligas Ia komprenon de Ia nu-
no. Himarkndn prlogo, anali-
za prezento de Ia tiamaj emi-
nentuloj , Gratulon ai Ia kom-
pilin to G. Waringhien pro Ia
modela arango: dankon al SAT,
ke gi transprenis tiun i ris'kon
cn tiom komplika tempo, kaj
'komplimenton al Granchamp
en Annemasse, estin ta presis to
de Esperanto, pro Ia bonega
prezen to pres teknika .
La [aro 1948 finigis per tiu
i valorega verko , Rapida dis-
vendo de Ia unua volumo faci-
lgos eldonadon de Ia dua.
VIII. Kontrolo.
Cerbglmnastlko i Jen tri ek-
zemploj pri Ia solvoj, kinj povas
esti modeloj ankai por Ia aliaj
vortoj:
mangilarojn - signifas gru-
pon de objektoj, 'kiujn ni uzas
e Ia mango. La eIementoj es-
tas: mang- (radikvorto pri Ia
grava nutro.funkcio ), -il-, su-
fi'kso, signifanta objekton per
kio ni faras ion, -ar- sufikso, si-
gnifanta grupon, _oj - plurala
finajo de substantivo, - n, aku-
zativo. Li enlitigis - signifas
ke viro iris en Ia liton pj1'dor-
mi. Elementoj: Li - persona
pronomo, 3-a persono, virseksa.
Enlitigis - estas verbo. Ciaj
partoj: en - prepozcio, Iit-
- radikvorto, kiu signifas me-
blon, -ig-- sufkso, kiu signifas,
k io elformas sin, -is-finajo de
Ia estinta tempo.
Trograndigita - adjektivo,
kiu sgnfas, ke io estas farita
tro granda . Adjektivo ( eu
participa, pasiva formo). Giaj
parto]: TrQ - adverbo, resp.
prefikso, grand- radi'kvorto pri
egeco, -ig-: sufikso pri perado
de faro, -it-: participo pasiva,
-a: adjektiva finajo.
Rim. Ankai i-loke ni ripe-
tas, ke Ia difinoj estas doneblaj
anka en Ia naca Iingvo, ar
supozeble ilia esperantlingva
klarigo donus tro malfacilan
taskon, Sed se Ia gvidanto pre-
nas Ia vortojn po unu, oni po-
vas direkti 'kaj helpi Ia klarigon
en korekta Esp. lingva formo.
- 101-
Dek - Sesa (Lasta) Leciono
I. Gramatiko. 1.) Interna-
ciaj vortoj en Esperanto. La
Ia fundamenta regulo de Za-
menhof, internaciaj - vere in-
ternaciaj - vortoj estas uze-
blaj kun Esperantaj finajoj,
kieI Esperanto-vortoj. Sed tiu-
rilate ni devas esti atentaj,
ar ni ofte kredas pri iu a
alia vorto, ke gi estas inter-
nacie akceptita, tamen ni era-
raso Alia afero estas, ke Ia sig-
nifo de la internacie uzataj vor-
toj ne iam estas Ia sarna. Eu
Skandinavio e'kzemple oni uzas
Ia vorton "semester" en Ia sg-
nifo de pagata ferio, libertem-
po, sed eu aliaj landoj gi havas
tutaalian sencon, studsezonon,
labortempon por studentoj. Se-
kve semestre, kiu ne e'kzistas
en la Esp. vortaroj, (. ) ne estas
uzebla en Esperanto. Sed Ia
verto "rado", kiu origine sg-
nifas geometrian linion el Ia
centro de Ia cirklo, enradkigis
ankai en Ia senco de Ia disa-
digaj aparatoj (kiuj cetere tre
ofte disaiidigas Esperanto-pro-
gramojn, kiujn vi povos as-
'kulti kun granda utilo.) Pri
tiaj vortoj, kiel "traktoro",
"nokato", "hidroplano" ktp ,
oni ne povas dubi.
(*) Nun la Suplemento de Ia Plena
Vortaro de Esperanto jam di!inas
esemestrons, aja senco en Esperanto
estas nur duonjaro:t, eses monatojs,
Noto de Ia EdoDistoj.
2.) Um- estas sufikso scn
klare difinita senco. Ni t1~1I1\
Ain. kiam ni devas fari vorton
el iu radfkvorto, sed ncniu el 111
ekzistantaj sufiksoj konvcnus .
Sed efa 'kondio estas, ke oni
komprenu Ia tiel faritan vorfou.
gumas Ia lakton, Ia vorto Ian-
gumas la Iakton, Ia vorto lun-
gumi estas akceptebla, ar onl
ne povas pensi pri o alia, 01 Ia
speciala mangmanero de Ia 'lm-
10. Jen n donas liston de kel-
kaj -um-vortoj, bonvolu mcm
klarigi, 'kion ili signifas: acru-
mi, amndumi, foliumi, gustu-
m, komunumo, palpebrumi,
malvarmumi, ventumi, cerbumi,
mastrumado, ombrumi, plcnu-
mi, proksimume, kolumo, ma-
numo, buumo, krucumi, to-
numi.
3.) Plortigaj vortoj Jcaj
atentigoj. Pri Ia vorto mem ni
[am parolis, kaj vi mernorus,
ke gin Di uzas por akcenli pkj
ofte personajn pronomojn.
Ekz. Mi ne kreds, kc li nH'1II
venos i tien. Alia tia pliforti-
ga vorto en adverba senco ('1\
tas ja. Gi plifortigas tion, kon
Di asertas: Sed mi ja cstts 1
froe .i tie 01 tiu sinjoro - UII
 102 - 103 -

IiI'I\S, se Ia vcndisto De atentas Kia parto de Ia tagnokto Ia miao de Ia kato? eu Ia mus-

lu 01'<1011 de la alvcno aI Ia ven-
dC'jo, Tro multe ni ne uzu tiun
ri vorton,
el'ikas iomete
LH verto
mi estas
jcn mil Se ni gin uzas dufoje, Ia
esprimo havas Ia sencon: iufo-
jc-aliafoje, Ekz. Jen li laboris,
jcn vojagis , Jen 'kaj jen li ri-
Pll'dis sian trezoron.
4,) La prepozicio je havas
Ia saman rolon inter Ia prepo-
icioj, kiel -um inter
oj, Sed an'kai tiurilate ni po-
vas rekomendi, ke ni uzu gin
spareme. Ni jam scias, ke ni
mas gin e Ia tempdifino:
Ja <lua horo 'ktp , kaj cetere nur
je
liam ni uzu, se gia uzo donas
tutan certecon pri Ia komprene,
estas? Kia estas Ia strato?
ar en solena stilo gi (Senhoma }. Kion faras Ia ka-
vulgare . to? Kiaj estas Ia fenestroj? Kia
estas Ia vetero? Kia estas Ia lu-
jen atentigas: Jen
i tie - sed sufias: no? (T,n, kvaronluno ). Kial oni
lasas malfermitaj Ia fenes trojn?
eu Ia miao de Ia kato adigas
pli forte nok te 01 tage? Kio es-
tas Ia nomoj de Ia stratpartoj
(por hom trafko kaj por vetu-
riloj)? (Trotuaro kaj pavmo.)
Ia afik-
tro de Ia kato estas vidcbla ?
Kie li estas? eu oni [elas I1U,t'
sllojn tra Ia fenestroj? (Ne, mi
vidas unu pantoflon in ler ili),
Ko es tas pa n tono? Kio es ta s
sandaIo? Kio estas alta suo?
Kiajn partojn havas Ia SllOj '?
(Supran parton - ehle kun
lao, plandon ka] kalkanon Oni
uzas anka Ia vortojn: kalkanu-
mo kaj plandumo - sed gellcru-
le sufias: plando, kaj kalkano.
Kion Iaris Ia mastro de Ia 'ka- Kalkano estas Ia malantaa
to? (Li koIektis Ia duonparojn parto de Ia piedo 'ka] suo).
de Ia uoj ). eu oni havas nur Kiajn kalkanojn havas Ia vi ri-
unu uon SUl' Ia piedoj? Kiom
naj suoj ?
da uoj estas necesaj por unu
paro? Kion furas Ia mas tro de (.. .
Ia 'ka to? (Li premas Ia vos ton
de Ia kato). Kial li premas Ia :=-"--c: ,~~~-;-:'i"'!~l.[~n
'li EFm\h~-"-';":~H I:
.
voston de Ia kato? Kion furas
Ia 'kato pro Ia doI oro ? Kio ge-
i.n 1.c.l';'lJI

~rt ,n: ",-'~~I'ij,

',1.:-': 'Y. "
,lL![B!il~)

:r";'[H'"I'-"'WII/,/
I:;e -- // l'~~., m [,
((<? tl*,r.I'~. ,~""':
'I. "'--[11 '''"I''
'j""~m-~if'~"t'1
'-"
':, ~
", ,(,~'U'~ , .
hleco de Ia esprmo , Jen kelkaj nas Ia dormon de Ia homoj? >di
/; ~ V
1j.Y;;l r :
'~// . , '''('H
~,', \, Il'' ",~ ~:_
-<:1 rJ".. I \ "C\Ci)~!);;V ..~ ~'.! ~
ckzernploj: eu mi povas aeti
c vi je kredito ? Ili vetis je 100
Kial ili farigas denove furiozaj ?
:YI]: r
7~~:,' v;> i"$\? \ i (). ,
dolaroj .
/ I)
' '~.o,"
J~' 0:~~, :&:'?~
'<-'. \.,:,
\\)\.11 ;! ' ,

II. Konversacia parto.

/ .. /
/
/
'/~-

/ " ~ .~'0~~-If'~
~.~'~'~
't:; '--~'\:-,-
~~.,-\.\
'-:;..~.. \ \
-)1 1oI)\;!) !"~F '\

.' \
!;'
/ ~'~.(f, I

". " ...'"'\-

."_.',...

~.~.~-~~~
:: "=-: -'~,:t. ~~~
",~~tJ
lU! _" O; _ Kion faris Ia sekreta su'kole-
'v,
I -,' . -:

--I-'-;;})~(",QJr:ni~~iiJ
'"'.:--
Kion faras Ia genataj homoj?
" :?,"' ;/:<':\\
'" = '.c~I~B ~ . Kion ili jetas tra Ia f'enestroj? k Ian to? Kion li faras? Kia cs tas
~-~ <::::./ ,\ ~~ I "-
-.:: ~;. ~=--.-'/ \ 1~N:i'S''>Ilf'.- Kial ili [etas Ia suojn? Kion ili Ia kato? Kia estis lia u-rikolto ?
."; . '"/'
i r / ,\ \ "l <--J I;,i; r';I~J. (Rikolto estas Ia rczulto de lu
~> volas silentigi? AI kiu aparte-
',1
I / I~i'
~,\I
I

~..c"v //
,,
{~ \ l
\~ \ nas Ia 'kato? eu li montras sin ? fru k tsezono ). Kiel li terias sia n
Kio vekas vin ma tene? eu vi apelon ? eu lia profcsio apar-
~{!'.f ";~;'.-;.~2.!.::'\
,,-,. , --1>'.,. \'
tenas al Ia honestaj ? Kiom 'kos-
vekigas seu vekhorlogo ? Kiu

'~
- \ I "/" ,
Kion oni [etas tra 1:1 Ienes- tas paro da bonaj uo] e vi '?
sono vekas Ia dormantojn ? Kiaj
\
\1 "o
\ I
I! } \ I troj ? Kial iIi jetas Ia aliajn du- Proksimume kiom perlabot-is Ia
1~ \\ ili estas? (Koleraj, furiozaj , ) onparojn de Ia uoj ? Ria estas ka to dum liu nokto? eu Ia 1)/\-
 -105 -
- 10
Klarigoj: 81000 - glitveturi- talantojn por Espcran to oui dl'
roj nun estas kompletaj? Bon- gis poemaron, per kiu li mon- 10, svelta - gracia. Malaperas vgos, ke ni evitu en niu ugu-
volu ripet, kel Ia mastro de tris sin unu el Ia plejgrandaj Ia fadeno de Ia vojo - meta- do ion idean, ni indigne disi-
lu kato povis kompletigi Ia talento] en Dia originala poezio. fora bildo. Hufaj talo] - ros kaj bruligos ion, 'kion ni
duonparojn? Bedairinde longe li eksilentis, hufoferoj. Siego - okulo per skribis por Esperanto, ni neni-
jarn dum sia vivo. Li morts
post Ia 2-a mondmilito. Li nas-
" milito. Gamo - muzika serio
de Ia noto] Hobojo muzikins-
gos kun doloro Ia laboroju kaj
11I. Literataro, oferojn de nia tuta vivo, ai for-
kigis en 1891. EI lia poemaro trumento. jetos malproksimen Ia vcrdan
N. Hohlov (ruso) iam aper- (La tajdo) ni citas poemon: stelon, kiu sidas sur nia brusto,
IV. Legajo. kaj ni ek'krios kun aborneno:
VINTRA F ABELO ''Kun tia Esperanto, kiu devas
N. Hohlov Nia kurso hodiai fngas. kaj servi e'kskluzive nur al celoj de
por tiu i fojo ni Iegu (tradu- komerco kaj praktika utilcco,
Sur Ia sledo, svelta sledo, post amuza 'kabaredo, 'ku kolektive ) parton de kon- ni volas havi nenion komunun!"
Kun tintila sonorad'
gresa parolado de Ludoviko Venos iam tempo, kiarn Es-
Ni veturas - aventuras, Ia evaloj fluge kuras
Sub Ia stela mrad', Zamenhof, kiu ne estis nur a-
peranto, fariginte posedajo de
toro, sed unu el Ia plej grandaj
artistoj de nia lingvo. Tiu i Ia tuta homaro, perdos sian
En sereno de l' eheno malaperas Ia fadeno
De Ia glata vintra voj' ... parto estas prenita el Ia dua karakteron idean; tiam gi fari-
Mia Nita - am' subita, de Ia frost' ebriigita kongresa parolado (1906, c.e- gos nur lingvo, oni jam ne ba-
Alpremigas en Ia goj'. nevo): tala dos por gi, oni nur tirados
eI gi profiton. Sed nUD, kiam
En fabelo kaj sen ceIo rotacas 'karuselo Se ni, batalanto] por Esperan- preskai iuj esperantis toj es-
to, propravole donis aI Ia vasta tas ankorai ne profitantoj,
De Ia sentoj en Ia kor',
mondo plenan raj ton rigardi sed nur batalantoj, ni iuj kou-
Hej rapide kaj senbride fIugi ien flugi fide Esperanton nur de gia fIan'ko scias tre bone, ke al Ia lahora-
Kun favoro de Amor' I praktika kaj uzadi gin nur por do por Esperanto instigas nin
sia utilo, tio i 'kompreneble al ne Ia penso pr praktika utile-
Hej, evaloj, hufaj taloj, 'kieI rido de cimbaloj neniu donas Ia rajton postuli, eu, sed nur Ia penso pri sank ta
Por dancanta ciganin', ke ni iuj vidu en Esperanto 'kaj grava deo, kiun lingvo in-
Uraganu, akompanu, dole tiklu, gu-tiranu nur aferon praktikan. Beda- tcrnacia en si enhavas. Tiu i
Per freneza takto nin I rinde en Ia Iasta tempo inter Ia ideo - vi iuj sentas trc bone
esperantistoj apers tiaj vooj, - estas frateco kaj justeco in-
'kiuj diras: "Esperanto estas ter i'llj popoloj.
Brila nego - vintra ,rego - ion tenas en sego nur lingvo; evitu ligi e tute
private Ia esperantismon kun V. Cerbgimnastiko,
Gaje irpas en Ia 'knar',
ia ideo, ar alie oni pensos, ke
La survoja vento goja en malklara gam' hoboja Di iuj havas tiun deon kaj ni Skribu dum 7 minuto] vor-
Vokas, Iogas al kampar'. malplaos aI diversaj personoj, tojn 1. ) kiuj enhavas krorn Ia
kiuj ne amas tiun ideon." Ho, konsonantoj nur Ia vokalon a
Unu suno, unu juno. .. Ia unua febra kuno kiaj vortoj! . (ju pli longa] vortoj, despli
Kaj magia stelpoem' ... Ho, ne, 'De, neniam! Kun ener- bone), 2.) vortojn kun uur Ia
Mia Nita, am' subita, de Ia frosto rozkisita gia protesto Di forjetas tiun i voka1o -e, kaj 3. ) kun -. Ek-
postulon. Se nin, Ia unuajn ba- zemploj: Kara, bele, iri.
Cion kronas per alprem'!
 - 106
vr. Ludo.
La kursgvidanto kunmetu de-
l1"II1<la1'onpor demandkon'kur-
/-'0. La demandoj estu tiaj, ke
oni povu respondi per jes, ali
11('. Ekz . eu Zamenhof estis
Iru nco ? La Ia resporsdo Ia kon,
ccrnulo restas al Ia sekva rond-
demando, ali forigas. La de-
mando] venu rapide, kaj tiu, kiu
restos lasta, gajnos ian pre-
miou, libreton 'k. s. La deman-
doj povas rilati gramatikon,
signif'on de Esperanto-vortoj,
vcn tuale aliajn temojn kaj io-
me te, Ia Ia lernita ma terialo,
nnka Ia historion 'kaj litera-
Iuron de Esperanto.
VII. KontroIo.
Pri Ia um-vortoj: aerum _
malfermi Ia fenestron por pli-
bonig Ia internan aeron, arnin-
dum - dr belajojn aI sia
Iavoratino, folum - turnadi
Ia pagojn en Ia libro, gustum
- p,rovi Ia guston de io, komu-
numa - administracia centro,
kunigo de homgrupo el admi-
nstracn vidpun'kto SUl' unu
cerla loko, palpebrum - levi
kaj mallevi rapide Ia palpe-
brojn, malvarmum - rnalsa-
ALDONO
LA TAGmO.
Agordu Ia brustojn, ho nia fratar',
por nova, pli vigIa jam kanto; ,
gi sonu potenee de monto] al mar',
anoncu ai iu dormanto:
nigi pro malvarmo, ventumi _
movi Ia aeron konlrau Ia var-
mo, cerbum - forte pensadi,
mastrumado -- Ia hejma aran-
go de niaj vivbezonajoj, om-
brum - far ombrojn SUl'
desegnajo, plenumi - fari Ia
devovproksimume - ne ekza-
kte, sed proksime ai tio, kolumo
- supra parto de emizo, eble
aparta, manumo - rrralsupra
parto de emizmaniko, buumo
- sendangerigilo de mordemaj
hundoj, krucum - surkrucigi,
t. e. fiksi SUl' Ikrucon, tonumi
- superut per tonoj .
fidelan al li, gis Ia erko .
Bonan sukceson!
eis revido!
A. Gra00 wski,
- 107-
Tagigo, taggo radas en rond',
Ia ombro] de nokto forkuras el mond'.
Post longa migrado sur dorna Ia voj'
minaeis nn ondoj de l' maro,
sed venkis ni ilin kaj velas kun goj',
al verda haven' de l' homaro.
Post longa batalo, maldola turment'
Ia stela standando jarn flrtas en vent'.
Se venus ankora ventegoj, batal',
ni estas jam bone harditaj ;
esperon ne venkos Ia fajro, nek tal',
nek ies perf'idoj subitaj.
Nenio en mondo elros gin for.
Gi havas radikojn profunde en kor'.
Ni velas antaen kun kredo, fervor',
benante Ia majstron por verko,
kaj lian anaron, de plej frua hor',
La mond' aliigos, la temp' pasos for,
sed vivos eterne pri iIi memor',
La lingvo benata montrigis aI tni
mirinda donaco ela: :
per amo aI hejmo, patrujo, naei',
ni flarnas en kO,LO fidela ,
Kaj same fidelaj aI hejma altar'
ni sentas nn filoj de l' tu ta hornar'.
En iu mondparto, en iu ter-zon',
en koroj de centoj da miloj,
jam vibras por na saiu to resen',
do kantas de l' tero ni filoj:
Taggo, taggo radias en rond',
Ia ombro] de' nokto forkuras el mond',
 109 -
- 108-
13. Verbo cn aktiva parti-
46. Somem verdalo (scn
cipa f'ormo kun ndvcrba finajo.
fino ) La verbo signifas efik.on aI iu.
47. Konduto difekta. Man- 18. La komenco de Ia alfa-
kas Ia komenco kaj Ia fino. belo por balbutanto.
48. Ekzistas lingvoscienca 19. Sufikso, kiu signfas
Esp. Revuo. La vokaloj el gia matematikan narton.
nomo. (Ni menciis gin eu Ia 22a. Globo por pafo (sen
XlII-a leciono) fin. )
49. Tre energie. 24. Nuanco de seii.
Vertikalaj 25. Plifortiga vorto. Dum
rakontado ni .uzas.
1. Se ni diras tion, ni neas
27. Sufikso por virino.
forte.
29. Rusa sanktulbildo.
2. Sur Ia subo de Ia pago
kutimas esti. 30. Tri vokaloj - similaj
3. Ne mal multe . 31. Prepozicio kun adjekti-
KRUCVORT-ENIGMO 28. Far unu eI pluraj .
4. La efurbo de Norve- va finajo.
Horizontalaj
31. Suda frukto (sen fin.) gujo.
1. Norno de poeto kaj tra- 32. Verbo en participa ,e~-
dukisto , 34. La duono de tero. tinta tempo sen finajo, La verbo
5. Du sinsekvaj literoj en
estas unu el Ia plej gravaj.
14. Loko por komerco de Ia alfabeto .
akcioj. 35. La linio inter diversa]
klimatoj (sen fin.) 33. KomeDCO de verto, pcr
6. Adjektiva formo de foj-
15. Kion Di enspiras (sen kiu ni nomas Ia helpanton de
Iinajo ) . najo.
38. Prepozicio (pri kvanto ) profesoro.
16. Amo de kato (sen fin- 7. Homo, kiu estas saga kaj
ajo) . 39. Substantivo el Ia verbo 36. Korpoparto.
krom tio realisto.
17. Se verda, estas nia (sen esti.
fin. ) 37. Unu el Ia generalaj vi-
8. Kolekto de arboj (sen zagoj .
18. Naciano (orienta). 41. Du vortoj en unu . La finajo) .
unua estas adjektivo kaj anka
20. Atuna epidemio (sen 40. Prepozicio.
Ia dua havas similan finajon. 9. Nombro.
fin. ) Sed Ia dua estas pcrsona pro-
43. Sufikso kun inf'initiva
21. Du nuloj. nomo. La unua es tas nedfina 10. Ne celkonscie rarnta).
tabelvorto , finajo.
22. El ok blankaj evaloj
gi estas Ia Ias la. 11. 10, kiu volis esti strio, 45. La duono de tolo.
42. La sarna nedifina tahel-
vorto eu plurala akuzativo. seu Ia loko ne sufiis ,
24. Konsonantoj ella nomo
de Nero. 12. La unua murdinto . 47. Finalo de verba futuro.
44. Kousonantoj el Ia vor-
26. Vidu 15. (horizontala). to internato.
 - 110-
LA 16 REGULOJ DE LA FUNDAMENTO
1. Artikolo nedifinita ne ekzislas; ekzistas nur artikolo
dif inita (Ia) cgala por iuj seksoj, kazoj kaj nombroj.
2. La su bstantivoj havas Ia f'nigon o. Por Ia formado de
lu multenombro oni aldonas Ia fngon j. Kazoj ekzstas nur du:
uominativo kaj akuzativo; Ia lasta estas ricevata eIla nominativo
per Ia aldono de Ia finigo n. La ceteraj kazoj estas esprimataj per
I'H hclpo de prepozicioj (Ia genitvo per de, Ia dativo per al, Ia
aula livo per per a aliaj prepozicioj la Ia senco ):
3. La adjektivo finigas per a. Kazoj kaj nombroj kiel e Ia
substantivo. La komparativo estas farata per Ia vorto pli, Ia su-
perla ti vo per plej; e Ia kompara tivo oni uzas Ia konjunkcion 01.
4. La numeraloj fundamenta] (ne es tas dek1inacia taj ) es-
Ias unu, du, tr, kvar, kvin, ses, sep, ok, nau, dek, cent, mil. La
dckoj kaj centoj estas formataj per sim pla kunigo de Ia numeraloj,
Por Ia signaido de numeraloj ordaj oni aldonis Ia finigon de Ia
adjektivo ; por Ia multoblaj - Ia sufikson obl, por Ia mombronaj
- on, por Ia kolektaj - op, por Ia disdividaj - Ia vorton po,
Krom tio povas esti uzataj numeraloj substantivaj kaj adverbaj.
5. Pronomoj personaj: mi, vi, li, si, gi (pri objekto a
besto), si, ni, vi, Ili, oni; Ia pronomoj posedaj estas formataj per
Ia aldono de Ia f'inigo adjektiva , La deklinacio estas kiel e subs-
lanlivoj.
6. La verbo ne estas angata la personoj nek nombroj.
Formo] de Ia verbo: Ia tempo estanta akceptas Ia f'inion -as: Ia
tempo estinta -is; Ia tempo estonta -os; Ia modo kondia us; Ia
modo ordena Ou; Ia modo sendifina -i. Participoj (kun senco ad-
jcktiva a adverba): aktiva estanta -ant; aktiva estinta -int; aktiva
cstonta -ont; pasiva estanta -at; pasiva estinta -it: pasiva estonta
-ot. Ciuj formoj de Ia pasivo estas formataj per helpo de responda
formo de Ia verbo esti kaj participo pasiva de Ia bezonata verbo;
Ia prepozicio e Ia pasivo estas de.
. 7. La adverboj Iinigas per e; gradoj de komparado kiel
e Ia adjektivoj.
8. Ciuj prepozcioj per si mem postulas Ia nominativon .
9. - Ciu vorto estas legata, kiel gi estas skribita.
- 111-
10. La akccnto estas iarn sur Ia antalasta silubo .
11. Vortoj kunrnetitaj estas Iormataj per simpla kunig
de Ia vortoj (la efa vorto staras en Ia fino); Ia grarnatikaj fjnj~oj
estas rigardataj anka kiel memstaraj vortoj.
12. Ce alia nea vorto Ia vorto De estas forlasa ta.
13. Por montri direkton, Ia vortoj rcevas ia fingon de
Ia akuza tivo .
14. Ciu prepozicio havas difinitan kaj konstantan sign-
fon; sed se ni devas uzi ian prepozicion kaj Ia rekta senco ne mon-
tras al ni, kian nome prepozicion ni devas preni, tiam ni uzas Ia
prepozcon je, kiu memstaran signfon ne havas. Anstata Ia prc-
pozicio je oni povas anka uzi Ia akuza tivon sen prepozicio.
15. .La tiel nomataj vortoj fremdaj, t. e. tiuj, kiujn Ia
plimulto de Ia lingvoj prenis el unu fonto, estas uzataj en Ia lingvo
Esperanto sen sa\rJgo, ricevante nur Ia ortograf'on de tiu i lingvo;
sed e diversaj vortoj de unu radiko estas pli bone uzi senangc
nur Ia vorton fundarnentan kaj Ia ceterajn f'ormi eI tiu i lasta Ia
Ia regulo] de Ia Iingvo Esperanto ,
16. La fina vokalo de Ia substantivoj kaj de Ia artikolo
povas esti forlasata kaj anstataata de apostrofo.
SOLVO POR LA KRUCENIGMO
Horizontalaj: 1. Antono Grabovski. 14. borso. 15 aer.
16. katam . 17. stel. 18. arabo. 20. gripo 21. 00.22. oka blan-
ka. 24. nr. 26. aer. 28. unuigi. 31. anans. 34. te. 35. klima-
tlim , 38. da. 39. ia ga. 41. aga. 42. iajn. 44. ntrnt. 46. nap ,
47. ondut. 48. eeaooio. 49. obstine.
Vertkalaj: 1. Absolute ne. 2. noto. 3. tre. 4. Oslo
5.no. 6. garba. 7. reale saga. 3. arbar. 9. ok. 10. vaga. 11.
str . 12. Kain . 13. impresante. 18. aa . 19. .on . 22/a. kug1. 21.
koni . 25. nu. 27. in. 29. ikono. 30. iii. 31. ala. 32. amint. 33.
adjun , 36. mano. 37. tipo. 40. tra . 43, adi. 45. to. 47. os.
 - 112-
I til

1. La, espero.
, Movo de milita maro. L. L. ZiIomenhof. 1-:111\M,uel

LA ESPERO
f
~;nIa mondon vens nova sento,
Tra Ia mondo iras forta voko;
r flugiloj de facila vento
Nun de loko flugu gi aI Ioko ,

Ne a glavo sangon soifanta sen - - to,

(;i Ia homan tiras familion:
AI Ia mond' eterne militanta
(';i promesas sanktan harrnonon

Sub Ia sankta signo de I' espero

Kolektigas pacaj batalantoj,
Kaj rapide kreskas Ia afero
Per Iaboroj de Ia esperanto]
"orte staras muro] de miljaroj
Inter Ia popoloj dividitaj;
Scd dissaltos Ia obstinaj baroj,
r Ia sankta amo dsbattaj ,

Sur neltraIa Iingva fundamento,

Komprenante unu Ia alian,
La popoloj faros en konsento
Unu grandan rondon familian.

~l
Nia diligenta koIegaro lra al~la trianfo;im.
$
En laboro paca ne lacgos,
(;'is Ia bela songo de I' homaro (
Por eterna ben' efektivigos. . - ,.

'I
I,ti
- 115-

ENHAVO

Klarigoj de Ia Eldonistoj """"""""""""""" 1

Ellernu """"""""""""""""""""""'" a
Antaparolo al Ia dua eldono """"""""""""" 5

A) Gramatika enhavo

I-a leciono: La artikolo """"""""""""""" 7

lI-a " Substantivo, Substantivoj nur en singularo
kaj nur en pluralo . Adjektivo , Substantivigo
kaj adjektivigo """"""""""""" 11

III-a " Tasko pri prepozicioj (La polo kaj Ia ger-

mano), Komparo , 01 kaj kiel, anta 01, , , , 21
IV-a " Akuzativo kaj giaj aplikoj ","""",",' 28

V-a " Demandvortoj (tabelvortoj) , La verbo,

Transitivaj kaj ne-transitivaj verboj ,,"" 35
VI-a Persona pronomo . Verbtempoj, Kondia
modo, Estinta tempo de Ia Kondia modo 40
VIl-a " Imperativo """""""""" ", 47
VIlI-a " Aktiva participo ", .. , , "" .. , 5'
IX-a " Pasiva participo. Diferenco inter Ia pasva
frazo kaj igi frazoj ., , ", , . fiH
Babilo pri Ia infinitivo , .. """, .. ,."", (j(j
X-a "
XI-a Pri Ia pronomoj , Sensubjektaj Irazoj . Adver-
bo . Kiam ni ne bezonas uzi afiksojn? ... ,. 4
XIl-a " Numeraloj kun diversaj fnajoj, sufiksoj
(-obl-, -op-) kaj pri Ia prepozicioj po kaj da 73
XIII-a " Adverboj en Ia sensubjektaj frazoj, Kun-
meto de prepozicioj rekte kun fnajoj , La
karaktero de Esperanto " "., " U:i
XIV-a " Komplementoj, Kvaza, kiel .. ",., .. "" HII
XV-a " Verbtempoj en dependa propozicio. La pro
blemo de -o, -ujo ..... """" .... ,."", 0:1
XVI-a " Internaciaj vortoj , Sufikso -um . .Ta, mem .. It\ I()I

Aldono La 16 regulo] .... ,.""."""""", ... , I 111

 -116 - - 117-

B) Konversacio pri bildoj XI-a " H. Adamson: Malnovajo . 7!l

O. Kajjam (Waringhien) Strofoj el Rubaiyat 75
I U leciono: La aitomobilo, koto kaj Ia piediranto . 8 H. C. Andersen (Zamenhof): Regdno sur
II-u. " La ombrelo kiel barometro de Ia amo . 15 pizo .
lI La " Pesimista historio pri samideano . 23 XI!-a " Kumbel (Piet Hein) : Filigranoj .
Ruza vulpo . 29 P. Lagerkvist: La estimataj ostoj .
Va "
Fata1a bukedo . 36 XII!-a " Erkko (Setl): El Ia "Spegulo homarana"
va " A. cehov: Terura knabo .
VI-a " Vintra historio pri du militantoj kaj pri tria
triumfanto . 41 XIV-a " E. Privat: Post Ia mondmilito .
48 Kuriozajoj el gazetoj .
VlI-a " Almena Ia hundon! .
53 XV-a " Li-Tai-Po (Kalocsay): Nokta penso .
VlII-a " Pacifismo inter Ia bestaro .
L. Trkony-Torsche: La luno .
Tro longa kuiro de ovoj . 60
IX-a " P. Bodor: Mia nova nazo .
Somera vekigo . 68
X-a " XVI-a " N. Hohlov: Vintra fabelo .
Kie1 oni iras rekte kaj rekta? La du-rada aro 75
XI-a " Aldono Grabovski: La taggo .
Katkonkurso . 79
XlI-a " Zamenhof: La espero .
Dangera imago pri frua somero . 83
XlII-a "
La muso en Ia radio . 89 D) Cerbgimnastiko
XIV-a "
Terura songo de asisto . 94 I-a leciono: Signoj lati komencliteroj . 1
XV-a "
Su-ko1ektanto . 102 II-a " " " " . 19
XVI-a "
llI-a " Diveno la finajoj . 27
C) Literaturo (kaj legajoj) IV-a " Rakonto sen fnajoj , (Strindberg) . 3a
I-a leciono: Moore (Grabovski): Sonoriloj de vespero V-a " Similsonaj vortoj . 39
Karinthy: Vivo . 10 VI-a " Afiks-vortoj . 45
L. Zamenhof: La vojo . 17 VII-a " Vortoj kaj - disjetitaj - signoj . 51
lI-a " 19
Kuriozajoj e1 Ia 1ernejo . VIII-a" Vortoj kun ai-finajo . 57
F. Zamenhof: Versajo sen fino . 24
rrr-a " 26
IX-a " O-solo . 65
M. A. Go1dschmidt: La po1a regido . X-a " Kio estas en Ia ambro? . 7:3
Ilnjo, bela floro (Ka10csay) . 31 Xl-a " Vortoj e1 radikoj . 77
IV-a " 32
Cina popolfabe10 pri Ia stulta fiano . XII-a " Korekto de eraroj . 81
38
V-a " R. Schwartz: eis cent-kvindek .
38
- ., XIII-a" Uzo de sufiksoj . 87
Mac- Or1an: Pirathistorio . XIV-a" Kataj bestonomoj . 91
Froding (Engho1m): La mondo . 43 XV-a " Vort-e1ementoj (analizo) . 98
VI-a " 43
F. Szilgyi: La do1a portreto . XVI-a" Vortoj kun Ia vokaloj a-e-i . 105
Price-Heywood: Kantanta kalendaro . 49
VlI-a " Hasse Z. (Szilgyi): Religio . 49 E) Ludoj
Zamenhof: Letero al Michaux . 55
VlII-a " J I-a leciono: Malica sep. Kiu-ludo (ruleto 1.) . 12
Kalocsay: Kisoj . 62 I~

IX-a " 63
II-a " Kia-ludo (ruleto H) 142857 . 20
Sveda popolfabelo pri gemaljunu10j . III-a " u oni estas bela? (Kvalit-ludo.) . 27
J. Baghy: E11a "Verda koro" . 69
X-a " IV-a " lu malaperis . 34
M. Schultze: La fajrobrigado enmiksigas . 70
V-a " Eltrovoludo. Kie-ludo (Ruleto II!.) . 39
 119 -
PAROLI EN ESPERANTO
- 118-
Porto Carreiro Neto
VI-a " Litersango . 46 - Pardonu, profesoro, ke si, ili nepre faras erarojn, kiuj
VlI-a " Kio estas en Ia valizo? . 51 mi demandas vin: u en niaj tamen daras kiel eraroj, n
VIII-a" Objektoludo . 57 kluboj kaj aliaj "provincoj" de gustatempe rebonigitaj; ka]
IX-a " Kolektva romano . 65 Esperantujo ni ne devus ja kvankam Ia cerbo laboras kaj
X-a " Kombinoludo . 73- interparoli nur en Esperanto? Ia lango sin movas kaj ekzer-
XI-a " Sekretoludo . 77
ti tiu demando estas temo cas, tamen Ia lingvo ne gajnas
XlI-a " Forgesema eksterlandano . 81 iam aktuala en niaj rondoj; per tia fuado . . . Eble vi diras
XIII-a" Nokato-ludo (Parlamentludo) . 87 gi do meritas kaj postulas nian aI vi en Ia animo, kiel neespr-
XIV-a" Detektiv-historio . 92' konsideradon, ne suprajan, sed mitan respondon a mi, ke kun
XV-a " sajnaj kunmetajoj . 99 profundan, kaj mi respondis: Ia tempo ili jam farigos por-
XVI-a" Demandkonkurso kun jes kaj ne respondoj
o o 106 fektaj parolantoj, kaj ke, evi-
F) Hejmtaskoj - Efektive, Esperanto, kiel
iu lingvo, ekzistas por tio, ke dente, ili por tio ne povus, e(-
I-a leciono: Demandoj al bildo (La kuracado progresas) 13 gi estu praktikata de iuj siaj estus nekonvene, atendi tiel
lI-a " 20 frazoj la vortfarado dum Ia leciono . 15 aligintoj kaj amantoj, sed i longe, gis ili mastros Ia lingvon.
IlI-a " Respondo pri Ia bildserio . 27 tiu demando pri Ia praktikado ti tion neniu ja povus nei: oni
IV-a " Traduko el nacilingva teksto . 34 de Esperanto havas mem mul- povus kompari nove baktan
V-a " 20 frazoj kun Ia uzo de lernitaj verboj . 36 teflankan aspekton. esperantiston, a alian homon,
VI-a " Demandoj en kontakto kun Ia afiksoj (Kon- kiu jus lernis, e ankora ler-
trolo en Ia VlI-a leciono) . 46. Mi faris al mi pli komforte nas, ian lingvon, kun infano;
VlI-a " Respondoj pri Ia bildserio . 51 sur Ia sego, kaj Ia mieno de iu infano paroIas kaj sendu-
VlII-a " Demandoj pri Zamenhof kaj Esperanto . 57 Ia estimata samideano travidi- be parolas erare . Jes, certe,
IX-a " Respondo al anonco . 65 gis kvaza surprizon pro tia sed p-iaj gepatroj, se homoj
X-a " Gramatikaj demandoj (Kontrolo en Ia XI-a "multeflankeco" de io, kion li om instruitaj, gin iom post
leciono) . 73 imagis aI si tiel simpla afero. iom korektas gis Ia ebla per-
XI-a " Traduko el nacilingva teksto . 77 Tiarn mi komencis gian klari- fekteco. Se, kontrae, gia Ia-
XlI-a " " " Esperanto . 82 gon. milio estas malaltklasa kaj gi
XlII-a " Demandoj pri cehov kaj Ia "Terura knabo" 87 - Vi ja scias, mia kara ami- iam ne sangos sian medion,
XIV-a Priskribo de besto . 92 ko, ke paroli ne estas io tiel tiam Ia nuna [unulo am fue
XV-a " Traduko el Esperanto. (Pri Ia Leteroj de simpla, kiel kelkaj pensas. Ape- parolados kaj e ne povoscias
L. L. Zamenhof) . 99 na elirinte el elementa kurso tage esprimi siajn pensojn.
G) Kontrolo kaj plenaj de Ia fajro de nove- EI tio nature sekvas, ke kieI
bakto], niaj flavbekuIoj jam pri iuj aferoj en Ia vivo, oni
I-a leciono: 13 IX-a leciono: . 65
komencas babiladi per Ia ds- devas havi e si ian gvidanton
II-a " . . . . . . . . . . .. 20 X-a " . 73
poneblaj rimedoj, gojante, ke e en Ia parolado.
IlI-a " . . . . . . . . . . .. 27 XI-a " . 77 \.IJ"~
IV-a " . . . . . . . . . . .. 34 XII-a" . 82 i1i jam paro Ias alian lingvon. - Vi do kondamnas tiujn
V-a " . . . . . . . . . . .. 39 XIII-a" . 87 Tia entuziasmo estas sendube konversaciojn en Esperanto
pravigebla, e ladnda, ar ili
VI-a " . . . . . . . . . . .. 46 XIV-a" . 92 inter ni? Vi do volas, ke, en Ia
VlI-a " . . . . . . . . . . .. 51 XV-a" . 100 lernis, por praktiki; tamen tia lando Esperantujo, ni parolu
sintenado havas anka malbo- sole nur en nia nacia lingvo?!
VIII-a" . . . . . . . . . . .. 57 XVI-a" . 106
najn flankojn. - li vive intermetis.
H) Krucvortengrno . 108 d
Solvo " . 111 - Kion do dangeran vi vi-
- Unue, mia samideano _
das en gi? - li interrompis
I) Aldono de Ia Eldonistoj kun miro. mi respondis trankvile -, m
Paroli en Esperanto . 119 "kondamnas" kaj "velas" ne-
EI Ia libro, "Paroladoj kaj Poemoj" . 12L
- Tiel estas - mi rediris. nion: mi nur atentigas Due,
- Se nur novicoj parolas inter se ekzistas diferenco inter "s-.

- 120-
lentado" kaj "paroIado", an-
ka II tia ekzistas inter "fari"
kaj "fusi", u tiaj farado kaj
Iuado estas paroIo, skribo a
alia ago , Paroli a skribi sen
ia kontrolo rezultas tieI same,
kieI las libera] senedukajn
homojn, kuj la sia tempera-
mento povas alporti al Ia so-
cieto malutlon. Alia malbo-
najo de tia libera interparolado
inter homoj nesufie konantaj
Ia Iingvon estas, ke ili pensas,
ke ili parolas senerare, ar, la
Ia generala kompreno, Espe-
ranto estas tre facila, sekve
oni ne povas fari en gi erarojn.
Tia konvinkiteco estas sendu-
be treege malutla por Ia lng-
vo, ar tieI gi iam plkrplgas dinaraj eraroj k. t. P . EI tia
pro Ia nekonscio de giaj uzan-
toj pri Ia propra nescieco. Ce-
tere multa] kredas, ke ili havas
jam nenion por lern, kaj ta-
zas tun plej karan idon de Ia
majstro, simile al tiuj, kiuj
ofendus Ia orelojn de ia Beet-
hoven - e post lia surdigo -,
drasante kompatindan pianon ...
- Kion do vi konsilus? - li
min demandis.
- Paroli en tiaj rondoj, kie
estus u pli malnova kaj efek-
tive kompetenta samideano;
tiu ie kaj ie korektus Ia era-
rojn de Ia nespertaj , C tion
mi konsilas, supozante, ke tiuj
novuIoj estus sufie humilajn
konsilojn, ar tian alkonforrn-
gon oni bedarnde ne iam
renkontas - kontrae: plej
ofte oni havas anta si nur ri-
dindajn pavemulojn, aumajn
vezikojn, kiuj diskrevas e Ia
plej maIgranda piketo, kaj tiuj
toleras nenian ekgraton sur
El Ia revuo Xooperativismo-., pagoj 331/332.
sia delikata hato . . . Ciuj pre-
tendas Ia katedron de "profe-
soroj", neniu Ia benketon de
Iernanto ...
- Sed, se tio ne povus fa-
rigi?
- Ne nur en Ia okazo, se tiel
ne povus esti, sed anka en
iu okazo, estus konsilinde le-
gi kune kIasikajn verkojn, pa-
cience ekzamenante Ia kons-
truon de Ia frazoj. KieI iam,
pli bone estus - e nepre ne-
cese - se u kompetentulo
gvidus tiun esploradon, aten-
tigante siajn samideanojn pri
u interesa punkto de Ia sn-
takso, citante aliajn ebIajn
formojn, avertante kontra or-
solida materalo, sur tia firma
fundamento, Ia konstruo estus
efektive neancelebta kaj oni
fierus pri sia utila kunheIpo.
Ci tion iuj povus trovi Iabora-
do teda kaj Iaciga, sed ili me-
moru, ke Ia atoro de tio, kion
ili malate detruas, ne trovis
teda ai lacga sian Iongan pe-
nadon, por doni aI Ia homaro
tiel mirindan ilon de nterpro-
ksmgo de koro]. Kaj, certe,
farinte sin patro de tieI arma
infano, li neniam ekpensis, ke
senkapuloj gin iutage krpl-
gus gis nerekonebIeco.
"Jen do, ko, la mia opinio,
estas konsilinda: oni parolu,
oni praktiku, sed en ordo,
konscience, kun amo kaj res-
pekto por majstra verko; kaj,
plej efe, oni legu, pridiskutu,
notu aI si Ia modelajn espr-
mojn de niaj klasikuloj . Jen
bona kaj efektive utila aktive-
co en niaj samideanaj rondoj.
"Lasta vorto: humileco; for
parademon!
- 121-
Karaj amikoj!
Mi klarigis al vi, kio -Iai mia opinio - devas cs lu <.;olll<ln (11
niaj kongresoj , Dum iu privata esperantisto povas konu-nl.h;
V' per tio, ke li uzas Ia lingvon Esperanto, niaj kongresoj - 11\1'1 mh
opinio - devas Iabori ne sole por Ia lingvo, sed anka pOI' hL
interna ideo de Ia esperantismo. Mi ripetas, ke tio i estas mlu
privata opinio, kiun mi tute ne volas proponi aI vi kiel ian orcutun
programon por niaj kongresoj. Nia kongreso devas esti s111lplt
kongreso de esperantistoj, kaj kondie ke gia programo estu pl'('
parita lati Ia kongresa regularo, gi devas resti tute libera Im,l
konormgi iufoje aI Ia opinioj kaj deziroj de Ia plimulto de Ia
kongresanoj . Sed u vi aprobos mian opinion a ne, u vi votos
Iabori Iai Ia postuloj de Ia verda standardo ai ne - mi ne dubns,
ke en Ia profundeco de viaj koroj viiuj sentas Ia verdan stun-
dardon, vi iuj sentas, ke gi estas io pli, 01simpla signo de Ingvo ,
Kaj ju pli ni partoprenados en niaj iujaraj kongresoj, des pli Ia
principoj de Ia verda standardo penetros en nian animon. Multa]
personoj algas al Ia esperantismo pro simpla scivoleco, pro
sporto, ai eble e pro atendata profito; sed de Ia momento, kmu
ili faras Ia unuan viziton en Esperantujo, ili malgra sia propru
volo iam pli kaj pl entrgas kaj submetigas al Ia lego] de tiu
lando. 10m post iom Esperantujo farigos edukejo de Ia estonta
interfratigita homaro, kaj en tio konsistos Ia plej gravaj mertoj
de niaj kongreso].
Vivu Esperanto, sed anta io vivu Ia ceIo kaj Ia interna ideo
de Ia esperantismo , vivu Ia frateco de Ia popoloj, vivu io, kio
rompas Ia murojn inter Ia gentoj, vivu, kresku kaj floru Ia verda
standardo!
L. L. Zamenhof
- El Ia Iibro, Paroladoj 'kaj Poemoj,
eldono de Kultura Kooperativo de EsperantlstoJ.
 ft
ultura Kooperativo d
)("H:IlI'U.Kooperativo de 1.~Hpcwnnt
Rio de Janeiro, Brazilo, en lu. :illl
tutu t!ft)l(wnnt lata cntrepreno, neut.ru!
knj rellgt. (,:ia ceIo estas disvaat.lgl J
llngvon tra Ia tuta Iando kaj pli int.CllHifJl umll
iln.ojn inter Ia samideanoj. Cia In.bor'prmn
mhnvas kvar efajn partojn, nome:
.l-c. Akiri propran sidejon en ]11, eont
urbego Rio de Janeiro por Ia servoj de sekretn
klasambro, librejo kaj kunvenejo. TiIlJU\I'\(
estas cfektivigita per Ia interetago en 1<011011
Itu, kie dejoras salajritaj oficistoj scpovnntnj ]4]("
ranton, kunvenas Ia Estraro, funkcias Iibrovondo J(
kaj kursoj.
2-e. Starigi libroeldonejon kun propra mod
na presejo. Anka tiu i parto estas efcktivlgit
per Ia Presejo Esperanto, en Ia industria kvnrtnlo
S. Cristvo. ai jam eldonis multajn vcrkojn 01\
kaj pri Esperanto, kaj nun havas diversajn en pt'c
parado.
3-e. Posedi propran hoteIon kun restoracio pOJ
gastigi samideanojn el aliaj urboj a Iandoj kaj por'
iutagaj kunmangoj de esperantistoj logantaj eu
Rio de Janeiro. Parto ankora plenumota ,
4-e. Akire propran bienan por semajnfinaj Ii-
bertempoj kaj ferioj de siaj membroj, en konforta
domo kaj ripoziga Ioko. Tiun parton de nia progra-
mo ni jus realigis per aeto de Ia BIENO ESPE-
RANTO - Estrada Guandu do Sena, 5.720, Rio d
Janeiro, GB" Bangu.
Nur esperantistoj rajtas aligi aI Ia Kooperativo,
kiu vigIe varbas novajn membrojn por ebligi aI si Ia
pIenumon de sia programo.
(r. __~