Ligji 9010

LIGJI
nr.9010, dat 13.02.2003

PER ADMINISTRIMIN
MJEDISOR TE MBETJEVE TE
NGURTA
.dhe aktet nnligjore n zbatim t tij.
Tiran, m 01.03.2011
Prmbledhje
LIGJI nr. 9010, date 13.2.2003 pr Administrimin mjedisor te mbetjeve te ngurta

VKM, nr. 806, dat 4.12.2003 pr Miratimin e rregullave e t procedurave pr

importimin e mbetjeve pr prdorim, prpunim e riciklim
VKM, nr. 99, dat 18.2.2005 pr Miratimin e katalogut shqiptar t klasifikimit t

mbetjeve
VKM, nr. 860, dat 20.12.2006 pr Miratimin e planit kombtar t veprimit pr

heqjen nga prdorimi dhe eliminimin e ndotsve organik, t qndrueshm
Udhzim nr. 6, dat 27.11.2007 pr Miratimin e rregullave, prmbajtjes dhe

afateve pr prgatitjen e planeve t administrimit t mbetjeve t ngurta
Rregullore nr. 1, dat 30.3.2007 pr Trajtimin e mbetjeve t ndrtimit nga

krijimi, transportimi e deri tek asgjsimi i tyre
Rregullore nr. 6, dat 30.11. 2007 pr Administrimin e mbetjeve spitalore
VKB nr. 1, dat 05.02.2007 pr Rregullimin e administrimin e mbetjeve urbane

dhe pastrimit t qytetit
LIGJ
Nr .9010, date 13.2.2003
PER ADMINISTRIMIN MJEDISOR TE MBETJEVE TE NGURTA
I azhurnuar me:
Ligjin nr.10 137, dat 11.5.2009
Ne mbshtetje te neneve 78, 81 pika 1 dhe 83 pika 1 te Kushtetuts, me propozimin e

Kshillit te Ministrave,
KUVENDI
I REPUBLIKES SE SHQIPERISE
V E N D O S I:
KREU I
DISPOZITA TE PERGJITHSHME
Neni 1
Qllimi
Ky ligj synon mbrojtjen e mjedisit dhe shndetit nga ndotja dhe dmtimi prej
mbetjeve te ngurta, nprmjet administrimit mjedisor te tyre ne do faze, prfshi
krijimin, grumbullimin,
ndarjen, ruajtjen, transportin, riciklimin, prpunimin dhe asgjsimin, te cilat ojn ne
paksimin e mbetjeve dhe zvoglimin e ndikimeve te tyre te rrezikshme e te
dmshme.
Neni 2
Prkufizime
Ne kuptim te ktij ligji, termat e mposhtm kane kt kuptim:

1. "Asgjsimi i mbetjes" prfshin proceset pas te cilave nuk parashikohet prpunim
tjetr i mbetjes dhe qe mbyllen me groposjen e hedhurins.
2. "Hedhurine" sht pjesa e mbetur pas prpunimit te mbetjes qe nuk ka me vlere
prdorimi.
3. "Mbetje bujqsore dhe blegtorale" jan mbetjet e prftuara nga veprimtarit e
fermerve si: mbetjet mase vegjetative bimore dhe mbetjet qe krijohen nga veprimtari
jetsore te blegtoris.
4. "Mbetje e ngurte" sht nj lende, nj objekt ose pjese e tij, te cilat nuk prdoren me
ose qe zotruesi do t'i hedhe. Lendet, objektet ose pjest e tyre vlersohen si mbetje
pr sa kohe qe materialet e nxjerra prej tyre ose energjia e prodhuar nuk prfshihen
ne procesin e prodhimit.
5. "Mbetje industriale" jan mbetjet e krijuara nga veprimtarit industriale, artizanale
dhe nga shrbimet.
6. "Mbetje spitalore" jan mbetjet e krijuara nga spitale ose shrbime shndetsore,
institucione shndetsore krkimore, ku prfshihen materialet e rrezikshme dhe jo te
rrezikshme.
7. "Mbetje te ndrtimit" jan mbetjet si: gur, dhera, beton, tulla, qe mbeten nga
veprimtarit ndrtuese, rindrtuese, meremetuese dhe prishse te ndrtesave dhe
strukturave te tjera.
8. "Mbetje te vllimshme" jan mbetje me prmasa te mdha pajisjesh e makinerish,
grumbullimi, transportimi dhe largimi i te cilave kryhet me metoda e teknika te
veanta.
9. "Mbetje urbane" jan mbetjet e shtpive, te ndrtesave administrative, sociale dhe
publike. Ne kt emrtim prfshihen edhe mbetjet qe vijn si rezultat i veprimtarive
tregtare, vendeve te pushimit e argtimit, sasit dhe prbrjet e te cilave nuk
pengojn trajtimin e tyre bashke me mbetjet urbane.
10. "Prpunimi i mbetjes" sht ndryshimi i vetive ose i prbrjes se mbetjes, duke e
transformuar at ne produkt prfundimtar ose ne lende te pare apo ndihmese pr
prodhimin e produkteve prfundimtare.
11. "Prodhuesi i mbetjes" sht personi fizik dhe juridik, veprimtaria e te cilit krijon
mbetje.
12. "Riciklimi i mbetjes" sht riprtritja ose rinovimi i vetive te mbetjes, pr t'u
prdorur me pas si lende e pare ose si material ndihms.
13. "Zotruesi i mbetjes" sht personi fizik dhe juridik:
a) veprimtaria e te cilit krijon kt mbetje;
b) i cili grumbullon, ruan prkohsisht, transporton dhe largon pr ne vendin e
caktuar mbetje te ngurta;
c) i cili prpunon dhe asgjson mbetje te ngurta.
Zotruesi i mbetjes sht i njohur dhe i identifikuar si subjekt te drejtash e detyrash
ne do faze te procesit te administrimit te mbetjeve qe nga krijimi deri ne asgjsimin e
tyre.
Neni 3
Objekti
1. I nnshtrohen administrimit, sipas krkesave te ktij ligji:

a) mbetjet urbane;
b) mbetjet industriale;
c) mbetjet spitalore;
) mbetjet e ndrtimit;
d) mbetjet ne sistemin e kanalizimeve te ujerave te zeza, kanaleve kulluese e
rezervuarve;
dh) mbetjet bujqsore dhe blegtorale;
e) mbetjet e vllimshme.
2. Ky ligj nuk zbatohet pr mbetjet e rrezikshme, radioaktive, brthamore dhe
eksplozive, administrimi i te cilave rregullohet me ligje te veanta.
3. Kshilli i Ministrave, me propozimin e Ministrit te Mjedisit, miraton "Katalogun
shqiptar te klasifikimit te mbetjeve", sipas "Katalogut evropian te mbetjeve".
Neni 4
Zbatimi
Detyrimeve te ktij ligji u nnshtrohen personal fizike e juridike, publike dhe private,
vendas ose te huaj:
a) veprimtarit e te cilve krijojn mbetje;
b) kur jan zotrues te mbetjeve, te angazhuar dhe te licencuar pr grumbullimin,
depozitimin, transportimin, riciklimin, prpunimin dhe asgjsimin e tyre;
c) organet shtetrore, organizatat shoqrore dhe shtetasit.
Neni 5
Detyrat e organeve shtetrore
1. Ministria e Mjedisit, ne bashkpunim me agjencit rajonale dhe Inspektoratin e

Mjedisit organizojn punt pr funksionimin e procesit te administrimit mjedisor te
mbetjeve dhe kontrollojn zbatimin e tij ne te gjitha nivelet.
2. Organet shtetrore, qendrore e vendore, ne bashkpunim me Ministrin e Mjedisit
kane pr detyre:
a) hartimin e planeve kombtare dhe lokale pr administrimin mjedisor te mbetjeve;
b) prcaktimin e metodologjis pr trajtimin mjedisor te mbetjeve, ne prputhje me
llojin e natyrn e tyre;
c) sigurimin dhe prdorimin e efektshm te mjeteve te nevojshme financiare;
) kontrollin e vazhdueshm mbi veprimtarit qe krijojn mbetje, si dhe mbi ato qe
angazhohen ne transportimin, riciklimin, prpunimin dhe asgjsimin e tyre ne fushat
e sektort qe mbulojn.
Neni 6
Taksa e mbetjeve
Personat fizike e juridike, vendas e te huaj, veprimtarit e te cilve krijojn mbetje,

paguajn takse pr krijimin e mbetjeve dhe shkarkimin e tyre ne mjedis. Masa dhe
lloji i takss, mnyrat e pagess, organet qe i vjelin, kriteret e prdorimit mjedisor te
saj caktohen me ligj.
KREU II
PARANDALIMI I NDOTJES NGA MBETJET E NGURTA
Neni 7
Qllimi i administrimit te mbetjeve
Procesi i administrimit te mbetjeve synon qe:

a) nga veprimtarit prodhuese te rezultojn sa me pak mbetje;
b) ne mbetjet e krijuara, vendin kryesor ta zn mbetjet e degradueshme, te
riciklueshme e te prpunueshme;
c) administrimi i tyre te jete cikl sa me i shkurtr, me qellim qe te zvoglohet koha e
ekspozimit te tyre ne mjedis;
) mbetjet te grumbullohen dhe te trajtohen te ndara ne te gjitha fazat e administrimit
te tyre dhe te mos przihen me mbetjet e rrezikshme dhe inerte. Trajtimi i tyre ne nj
faze te mparshme te mos pengoje prdorimin e mtejshm te tyre;
d) te paksohet sa me shume lvizja e transporti i mbetjeve dhe asgjsimi i tyre te
kryhet ne impiantin me te afrt;
dh) pr hedhurinat qe rezultojn pas prpunimit te mbetjeve, te kryhet groposje e
sigurt.
Neni 8
Veprimet e ndaluara
Ne territorin e Republiks se Shqipris jan te ndaluara:

a) braktisja, shkarkimi, hedhja ne toke ose ne ujerat siprfaqsore e mbetjeve qe ojn
ne degradimin e vetive te toks ose te ujerave siprfaqsore dhe shkaktojn rrezik ose
dem pr shndetin dhe mjedisin;
b) prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve jasht zonave te prcaktuara nga organet e
qeverisjes vendore;
c) importimi i mbetjeve dhe i hedhurinave, qe rezultojn nga trajtimi i tyre, me qellim
ruajtjeje, depozitimi ose asgjsimi;
) grumbullimi, transportimi, ruajtja, riciklimi, prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve
nga
personat fizike e juridike, te palicencuar pr kryerjen e ktyre veprimtarive;
d) prpunimi, depozitimi dhe asgjsimi i mbetjeve me teknika dhe teknologji te
paprshtatshme dhe te pamiratuara nga Ministri i Mjedisit dhe ministrat prkats;
dh) djegia ne natyre, prfshir edhe vetedjegien e mbetjeve dhe te hedhurinave qe
rezultojn nga trajtimi i tyre.
Neni 9
Detyrime te krijuesit te mbetjeve
1. Personal fizike dhe juridike, veprimtaria e te cilve krijon mbetje, detyrohen:

a) te ndrtojn linja dhe impiante pr riciklimin dhe prpunimin e mbetjeve, ne
prputhje me teknologjin, me natyrn dhe sasin e mbetjeve qe krijojn;
b) t'i ruajn dhe t'i trajtojn mbetjet qe te mos vshtirsojn proceset pasuese te
administrimit mjedisor te tyre;
c) te ndajn qe ne burim mbetjet ne kosha te veante te dallueshm.
2. Pr plotsimin e ktyre detyrimeve, personi fizik ose juridik, veprimtaria e te cilit
krijon mbetje, harton programin e masave teknike, teknologjike e organizative te
trajtimit te mbetjeve, i cili kontrollohet nga Inspektorati i Mjedisit, nga organi qe ka
licencuar veprimtarin, si dhe nga organet e qeverisjes vendore te zons ku
zhvillohet veprimtaria.
Neni 10
Detyrimet e zotruesit te mbetjeve
1. Zotruesit e mbetjeve sigurojn:

a) respektimin e krkesave te ligjit nr.8094, date 21.3.1996 "Pr largimin publik te
mbeturinave", te ktij ligji dhe te akteve nnligjore ne zbatim te tyre;
b) ruajtjen e mbetjeve ne kushte te veanta, sipas tipit, sasis, origjins dhe vetive te
tyre;
c) ndarjen e mbetjeve te rrezikshme prej mbetjeve te tjera, ruajtjen e sigurt te
mbetjeve,
pr te cilat nuk ekzistojn mnyra te prshtatshme prpunimi dhe asgjsimi;
) mbajtjen e regjistrave te mbetjeve, sipas klasifikimit te tyre, ku hidhen te dhnat
pr sasin, prmbajtjen dhe periodicitetin e grumbullimit dhe te transportit, te dhna
pr ruajtjen dhe largimin e mbetjeve ne vendet e caktuara;
d) grumbullimi i mbetjeve te rrezikshme behet i veuar dhe ato ruhen prkohsisht
ne mbajts speciale, paketohen, etiketohen dhe transportohen ne prputhje me
rregullat dhe standardet ndrkombtare te miratuara ne Republikn e Shqipris.
2. Lvizja e mjeteve nga nj zotrues tek tjetri behet vetm mbi bazn e kontratave.
3. Zotruesit e mbetjeve dmshprblejn dhe rehabilitojn, me shpenzimet e tyre,
demet qe shkaktojn ne shndet dhe ne mjedis.
4. Shpenzimet pr grumbullimin, transportin, ruajtjen, prpunimin dhe asgjsimin e
mbetjeve prballohen nga zotruesit e mbetjeve.
KREU III
TRAJTIMI I MBETJEVE SIPAS LLOJIT
Neni 11
Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve urbane
1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve urbane kryhen nprmjet metodave dhe

renditjes se mposhtme te detyrueshme pr zbatim:
a) ndarja e mbetjeve sipas klasifikimit te miratuar;
b) riciklimi dhe riprdorimi i tyre;
c) kompostimi;
) groposja;
d) djegia ne impiante te posame.
2. Ministri i Mjedisit dhe Ministri i Shndetsis miratojn rregu llore tip pr seciln
nga metodat e msiprme. Organet e qeverisjes vendore miratojn rregulloret pr
do rast konkret, duke iu referuar rregulloreve tip te miratuara.
Neni 12
Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve te ndrtimit
1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve te ndrtimit behet me riprdorim dhe

groposje.
2. Ministri i Mjedisit dhe Ministri i Rregullimit te Territorit dhe Turizmit miratojn
rregulloren e trajtimit te mbetjeve te ndrtimit nga krijimi, transportimi e deri tek
asgjsimi i tyre.
Neni 13
Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve industriale
1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve industriale bhen nprmjet impianteve dhe

teknologjive te veanta, pr do lloj mbetje industriale.
2. Ministri i Mjedisit dhe Ministri i Industris dhe Energjetikes miratojn rregulloren
e trajtimit te mbetjeve industriale, si dhe kriteret e rregullat pr instalimin dhe
funksionimin e impianteve te prpunimit.
Neni 14
Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve te minierave
1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve te shpim-krkimit dhe shfrytzimit te pasurive

minerare kryhen pa penguar studimin, nxjerrjen dhe cilsit e tyre, si dhe pa
shkaktuar dme ne ujerat siprfaqsore e nntoksore, ne peizazh e ne biodiversitet.
2. Ministri i Mjedisit dhe Ministri i Industris dhe Energjetikes miratojn rregulloren
e trajtimit te mbetjeve te minierave qe nga krijimi, transporti e deri tek asgjsimi i
tyre.
Neni 15
Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve te ushtris
1. Mbetjet e krijuara nga repartet, ndrmarrjet e instalimet ushtarake prpunohen dhe

asgjsohen prej tyre, ne prputhje me krkesat e rregulloreve prkatse te ushtris.
2. Ministria e Mbrojtjes kontrollon zbatimin e krkesave te rregulloreve pr
administrimin dhe asgjsimin e mbetjeve te sektorit ushtarak.
Neni 16
Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve bujqsore dhe blegtorale
1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve bujqsore dhe blegtorale kryhen nga vete
fermat
qe i kane krijuar, duke prdorur kompostimin, riciklimin dhe teknologji te tjera te
veanta.
2. Ministri i Mjedisit dhe Ministri i Bujqsis dhe Ushqimit miratojn rregulloren e
trajtimit te mbetjeve bujqsore dhe blegtorale, te detyrueshme pr do fermer dhe te
kontrollueshme nga inspektoratet e Ministris se Bujqsis dhe Ushqimit dhe nga
organet e qeverisjes vendore.
Neni 17
Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve te vllimshme
1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve te vllimshme kryhen nga personat fizike e

juridike, te specializuar dhe te licencuar pr kt veprimtari. Pr veprimtarit lokale,
licencimin e bjn organet e qeverisjes vendore.
2. Ministri i Mjedisit dhe Ministri i Transportit dhe Telekomunikacioneve miratojn
rregulloren pr prpunimin dhe asgjsimin e mbetjeve te vllimshme.
3. Vendet pr depozitimin dhe asgjsimin e mbetjeve te vllimshme miratohen nga
organet e qeverisjes vendore, sipas kritereve te prcaktuara ne nenin 21 te ktij ligji.
Neni 18
Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve spitalore
1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve spitalore kryhen nprmjet djegies ne impiante

te
posame.
2. Ministri i Shndetsis dhe Ministri i Mjedisit miratojn rregulloren e prpunimit
dhe te asgjsimit te mbetjeve spitalore, si dhe kriteret e rregullat pr instalimin dhe
funksionimin e impianteve te djegies.
Neni 19
Mbetjet ndrkufitare
1. Mbetjet urbane, te krijuara gjate transportit ndrkufitar (ajror, ujor dhe rrugor), te
pasagjereve, veohen ne piken kufitare dhe trajtohen si mbeturinat urbane te zons.
2. Ministri i Mjedisit, Ministri i Shndetsis dhe Ministri i Transportit dhe
Telekomunikacioneve miratojn udhzimin pr administrimin e mbetjeve ne pikat e
kalimit kufitar.
Neni 20
Groposja e mbetjeve
1. Groposja e mbetjeve sht etapa e fundit, se cils i nnshtrohen te gjitha mbetjet,
objekt i ktij ligji, si dhe hedhurinat qe rezultojn pas trajtimit te tyre.
2. Nuk lejohet te groposen:
a) mbetjet e lngta;
b) mbetjet eksplozive dhe oksiduese;
c) mbetjet e prflakshme;
) mbetjet spitalore, infektive dhe shpuese;
d) gomat e prdorura te automjeteve.
Neni 21
Instalimi i impianteve
Prcaktimi i vendit ku instalohen impiantet e prpunimit dhe te asgjsimit te

mbetjeve, i nnshtrohet procedurs se vlersimit te ndikimit ne mjedis, duke mbajtur
parasysh kriteret e mposhtme:
a) te jete larg nga vendbanimet, nga rrugt kombtare dhe zonat me lvizje te dendur
te
njerzve dhe kafshve;
b) te jete ne formacione gjeologjike, qe pengojn filtrimet e mundshme;
c) te mos jete ne afrsi te burimeve ujore siprfaqsore, nntoksore, baseneve, tokave
te lagura, lagunave, knetave, pyjeve, kullotave, zonave me ndjeshmri te larte
ekologjike dhe zonave te mbrojtura turistike dhe me trashgimi kulturore;
) te jete larg zonave qe mund te prmbyten;
d) te lejoje lvizjen e brendshme te automjeteve dhe te mekanizmave qe transport
ojn
dhe prpunojn mbetjet.
Neni 22
Rehabilitimi i venddepozitimeve ekzistuese
1. Me hyrjen ne fuqi te ktij ligji, fushat ekzistuese te depozitimit te mbetjeve urbane i

nnshtrohen administrimit paraprak ne drejtim te:
a) mbulimit me dhe e ngjeshjes;
b) hapjes se kanaleve te veanta pr ujerat e shiut, ujerat siprfaqsore dhe pr
ekstraktet e mbetjeve dhe grumbullimin e tyre ne nj basen te izoluar;
c) mbrojtjes nga zjarret;
) ndalimit te hyrjes se personave te paautorizuar;
d) mbulimit me dhe e gjelbrimit te pjess se fushs, ku nuk depozitohen me mbetje.
2. Me hyrjen ne fuqi te ktij ligji, dampat industriale ekzistuese mirmbahen dhe
rehabilitohen, sipas krkesave te prcaktuara ne kt ligj pr administrimin e
mbetjeve industriale.
3. Ministri i Mjedisit dhe Ministri i Industris dhe Energjetikes miratojn udhzimin
pr, rehabilitimin e dampave, sipas veorive te mbetjeve qe ato mbartin.
KREU IV
KOMITETI I ADMINISTRIMIT TE MBETJEVE TE NGURTA
Neni 23
Komiteti i Administrimit te Mbetjeve te Ngurta
1. Pr te bashkrenduar detyrat e ministrive pr administrim mjedisor te mbetjeve

krijohet Komiteti i Administrimit te Mbetjeve te Ngurta si organizm ndrministror
ne nivel zvendsministrash. Kshilli i Ministrave, me propozim te Ministrit te
Mjedisit, miraton prbrjen, organizimin dhe funksionimin e tij.
2. do fund viti, Komiteti paraqet pr shqyrtim ne Kshillin e Ministrave raportin
vjetor te gjendjes dhe te administrimit te mbetjeve ne shkalle vendi.
Neni 24
Plani kombtar
Pr zbatimin e krkesave te ktij ligji, Kshilli i Ministrave miraton Planin Kombtar

te Administrimit te Mbetjeve te Ngurta, te propozuar nga Komiteti i Administrimit te
Mbetjeve te Ngurta.
Neni 24/1
Licencat e parashikuara n krert II e III, t ktij ligji, prfshihen n kategorin III.2, t

shtojcs s ligjit pr licencat. Licencimi i ktyre veprimtarive bhet sipas ligjit pr
licencat.
KREU V
LEJA MJEDISORE
Neni 25
Leja mjedisore
1. Personat fizike dhe juridike qe marrin prsipr grumbullimin, transportimin,

prpunimin dhe asgjsimin e mbetjeve, pajisen me autorizim mjedisore prkatse,
duke u prjashtuar nga tarifa e shrbimit pr marrjen e autorizims.
2. Kur veprimtarit e msiprme ushtrohen ne shkalle vendi, leja miratohet nga
Ministri i Mjedisit. Pr veprimtarit lokale, miratimi behet nga agjencit rajonale te
mjedisit ne bashkpunim me organet e qeverisjes vendore.
KREU VI
IMPORTIMI, EKSPORTIMI DHE TRANZITIMI I MBETJEVE
Neni 26
Leja e importit
Ne Republikn e Shqipris ndalohet importimi i mbetjeve pr ruajtje, depozitim ose

asgjsim.
do import i veant mund t kryhet n baz t nj autorizimi t posam t Kshillit
t
Ministrave.
Neni 27
Eksportimi i mbetjeve
1. Personal fizike dhe juridike, qe do te eksportojn mbetje, pajisen me autorizim

eksportimi te mbetjeve. Ministri i Mjedisit prcakton rregullat e krkimit, te
shqyrtimit dhe te miratimit te autorizims se eksportimit, si dhe dokumentet qe
shoqrojn krkesn pr autorizim.
2. Eksportimi i mbetjeve lejohet me miratimin e autoriteteve prgjegjse te shtetit ku
do
te importohet dhe te shteteve, ne territoret e te cilave do te tranzitohet mbetja.
3. Ne rast se shteti importues ose shtetet, ne territoret e te cilave do te tranzitohet
mbetja, refuzojn te pranojn mbetjen e eksportuar, eksportuesi mbulon vete
shpenzimet pr asgjsimin e sigurt te mbetjeve.
Neni 28
Tranzitimi i mbetjeve
1. Tranzitimi i mbetjeve ne territorin e Republiks se Shqipris behet me autorizim

te miratuar nga Ministri i Mjedisit, sipas rregullave dhe procedurave te miratuara
prej tij dhe Ministri i Transportit dhe Telekomunikacioneve.
2. Tranzitimi i mbetjeve nuk lejohet pa miratimin e autoriteteve prgjegjse te shtetit
importues, shtetit eksportues dhe te shteteve te tjera, ne territoret e te cilave do te
tranzitohet.
Neni 29
Shkelja e rregullave te lvizjes se mbetjeve
1. Ne rast te shkeljes se rregullave te importit, te eksportit dhe te tranzitimit te

mbetjeve, autoritetet e dogans dhe ato te policis kufitare bllokojn lvizjen e
mbetjeve dhe njoftojn Ministrin e Mjedisit dhe Ministrin e Rendit Publik.
2. Ministria e Mjedisit sht autoriteti prgjegjs kombtar dhe bashkrenduesi i te
gjitha marrveshjeve ndrkombtare pr administrimin mjedisor te mbetjeve, ne te
cilat Republika e Shqipris sht pale.
KREU VII
MONITORIMI I ADMINISTRIMIT TE MBETJEVE
Neni 30
Detyrimi pr monitorim
1. Monitorimi i mbetjeve sht pjese e Programit Kombtar te Monitorimit te Mjedisit

dhe kryhet sipas krkesave te tij. Monitorimi i mbetjeve prfshin te gjitha fazat e
procesit te administrimit te tyre, sipas ktij ligji dhe realizohet i veante pr do lloj
mbetje.
2. Personal fizike dhe juridike, veprimtarit e te cilve krijojn mbetje, qe trajtohen
nga ky ligj, si dhe personal fizike dhe juridike te pajisur me autorizim mjedisi pr
grumbullimin, transportimin, prpunimin dhe asgjsimin e mbetjeve, monitorojn
kryerjen e ktyre veprimtarive me shpenzimet e veta dhe publikojn te dhnat qe
dalin do tre muaj.
3. Ministri i Mjedisit miraton rregulloren e monitorimit te mbetjeve, e cila sht e
detyrueshme pr subjektet e prmendura ne piken 2 te ktij neni.
KREU VIII KONTROLLI
Neni 31
1. Ndaj veprimtaris se zotruesve te mbetje ve ushtrojn kontrolle Inspektorati i

Mjedisit, organi qe ka licencuar veprimtarin, Inspektorati Sanitar Shtetror dhe
inspektorati bashkiak.
2. Inspektorati bashkiak dhe Inspektorati Sanitar Shtetror kontrollojn zbatimin e
rregullave dhe te krkesave pr krijimin, grumbullimin, ruajtjen, transportimin,
prpunimin dhe asgjsimin e mbetjeve urbane, te mbetjeve te ndrtimit dhe te
mbetjeve te vllimshme.
3. Inspektorati i Mjedisit kontrollon zbatimin e rregullave dhe te krkesave pr
trajtimin
dhe administrimin e mbetjeve dhe kushtet e vendosura ne autorizimn mjedisore pr:
a) krijimin, grumbullimin, ruajtjen, lvizjen dhe prpunimin e mbetjeve te tjera nga
ato
te prmendura ne piken 2 te ktij neni;
b) funksionimin e impianteve dhe te instalimeve te prpunimit dhe te asgjsimit te
mbetjeve;
c) transportin dhe lvizjen e mbetjeve brenda proceseve te administrimit te tyre;
) kryerjen e monitorimit te mbetjeve nga zotruesit e tyre;
d) mbajtjen e regjistrave te veante pr mbetjet;
dh) zbatimin e programeve vetjake te masave teknike, teknologjike e organizative.
KREU IX
SANKSIONET
Neni 32
1. Kur shkeljet e dispozitave te ktij ligji prbejn vepr penale, Inspektorati i Mjedisit
bn kallzimin pr ndjekje penale.
2. Shkeljet e mposhtme te dispozitave te ktij ligji, kur nuk prbejn vepr penale,
prbejn kundrvajtje administrative ne fushn e mjedisit:
a) ushtrimi pa autorizim mjedisore i veprimtarive, duke shkelur krkesat e nenit 25 te
ktij
ligji;
b) shkelja e krkesave dhe kushteve te vendosura ne autorizimn mjedisore pr
administrimin e
mbetjeve;
c) mosrespektimi i detyrimeve gjate vnies ne pune te impianteve dhe te instalimeve;
) braktisja, shkarkimi ose hedhja e mbetjeve jasht vendeve te prcaktuara;
d) prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve jasht vendeve te prcaktuara nga organet
prkatse;
dh) braktisja e instalimeve, venddepozitimeve dhe impianteve te prpunimit e
asgjsimit
te mbetjeve;
e) prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve me teknika dhe teknologji te paprshtatshme
dhe
te pamiratuara, si dhe djegia ne natyre dhe lejimi i vetedjegies se tyre;
) importimi i mbetjeve dhe hedhurinave, ne kundrshtim me krkesat e nenit 26 te
ktij
ligji;
f) mosberja e rregullimeve pr te sjelle mjedisin ne gjendjen e mparshme;
g) moskryerja e monitorimit ne te gjitha etapat e procesit te administrimit te
mbetjeve;
gj) mosdhnia ne afatet e krkuara e te dhnave dhe njoftimeve pr gjendjen dhe
ndotjen e mjedisit gjate te gjitha etapave te procesit te administrimit te mbetjeve dhe
mospublikimi i tyre, i shoqruar edhe me sqarimin e masave pr mbrojtjen e
popullsis.
Neni 33
Masat e gjobave
1. Pr kundrvajtjet administrative, te parashikuara ne nenin 32, jepen dnime me

gjobe: a)pr shkronjat "a", "b" dhe "c" nga 300 000 deri ne 500 000 leke;
b) pr shkronjat "", "d", "dh", "e" dhe "e" nga 500 000 deri ne 1 000000 leke;
c) pr shkronjat "f', "g" dhe "gj" nga 100000 deri ne 300 000 leke.
2. Krahas dnimit me gjobe, Inspektorati i Mjedisit mund te vendose mbylljen e
prkohshme ose te prhershme te veprimtaris, ne varsi nga ndotja dhe dmtimi i
shkaktuar.
Neni 34
Ankimi
1. Kundr vendimit te Inspektoratit te Mjedisit mund te behet ankim te Ministri i

Mjedisit brenda 10 ditve nga marrja e njoftimit. Ministri i Mjedisit duhet t'i prgjigjet
ankimit brenda 30 ditve.
2. Kundr vendimit te Ministrit te Mjedisit ose kur ky i fundit nuk prgjigjet brenda
afatit 30-ditor, mund te behet ankim, brenda 30 ditve nga marrja e njoftimit, ne
gjykatn e rrethit ku sht bere kundrvajtja.
Neni 35
Akte nnligjore
1. Ngarkohet Kshilli i Ministrave te nxjerre akte nnligjore ne zbatim te nenit 3 pika

3, nenit 23 pika 1 dhe nenit 24 te ktij ligji.
2. Ngarkohet Ministri i Mjedisit dhe ministrat prkats te nxjerrin aktet nnligjore ne
zbatim te nenit 11 pika 2, nenit 12 pika 2, nenit 13 pika 2, nenit 14 pika 2, nenit 16
pika 2, nenit 17 pika 2, nenit 18 pika 2, nenit 19 pika 2, nenit 22 pika 3, nenit 27 pika 3
dhe nenit 29 pika 1 te ktij ligji.
Neni 36
Hyrja ne fuqi
Ky ligj hyn ne fuqi 15 dite pas botimit ne Fletoren Zyrtare.
Shpallur me dekret nr.3742, date 19.3.2003 te Presidentit te Republiks se

Shqipris,
Alfred Moisiu.
VENDIM
Nr.806, dat 4.12.2003
PR MIRATIMIN E RREGULLAVE E T PROCEDURAVE PR IMPORTIMIN E

MBETJEVE PR PRDORIM, PRPUNIM E RICIKLIM
N mbshtetje t nenit 100 t Kushtetuts dhe t piks 3 t nenit 22 t ligjit nr.8934,

dat 5.9.2002 Pr mbrojtjen e mjedisit, me propozimin e Ministrit t Mjedisit,
Kshilli i Ministrave
VENDOSI:
I. Importimi i mbetjeve pr prdorim, prpunim e riciklim

1. Personat fizik dhe juridik mund t importojn mbetje pr ti prdorur,
prpunuar e ricikluar, me prjashtim t mbetjeve t rrezikshme, importimi i t cilave
rregullohet me dispozita t veanta, vetm n kushtet kur:
a) prdorimi, prpunimi e riciklimi i tyre kryhet me teknologji bashkkohore,
q garanton mbrojtjen e shndetit dhe t mjedisit;
b) prej tyre prfitohen lnd ose materiale t dobishme dhe kursehen lnd t
para, defiitare dhe t kushtueshme;
c) transportimi i tyre nuk ndikon negativisht n shndetin e njeriut dhe n
mjedisin e tyre.
2. Importimi i mbetjeve pr prdorim, prpunim e riciklim mund t kryhet vetm
pasi personi fizik ose juridik q krkon ti importoj, t jet i pajisur me miratimin
prkats.
3. Miratimi pr importimin e mbetjeve jepet nga Kshilli i Ministrave, duke
prcaktuar llojin e sasin q do t importohet dhe afatet e importimit.
4. Pr t marr miratimin pr importimin e mbetjeve, personi fizik ose juridik,
paraqet kto dokumente:
a) Krkesn pr t lejuar importin e ktyre mbetjeve.
b) Deklaratn personale, ku prcaktohen emrtimi i mbetjes, sasia, prbrja,
destinacioni, lloji i veprimtaris ku do t prdoret, si dhe respektimi i krkesave
ligjore, i normave e i standardeve pr mbrojtjen e mjedisit.
c) Fotokopjen e noterizuar t licencs me t ciln sht miratuar veprimtaria
nga organi prkats shtetror.
) Fotokopjen e noterizuar t lejes mjedisore, n t ciln jan prcaktuar
kushtet e ushtrimit t veprimtaris.
d) Fotokopjen e noterizuar t lejes s dhn nga Ministria e Shndetsis, ku
prcaktohen kushtet n mbrojtje t shndetit t publikut.
dh) Mendimin me shkrim t organit t qeverisjes vendore, n baz t t cilit
sht rn dakord q, n territorin e tij, t prpunohen mbetje t importuara.
Dokumentet e paraqitura pranohen dhe regjistrohen n protokollin e Ministris s
Mjedisit, pasi krkuesi t ket derdhur, n llogarin rrjedhse t tij, tarifn e
shrbimit n shumn 30 000 (tridhjet mij) lek.
5. Ministria e Mjedisit, n baz t studimit dhe t verifikimit n vend t veprimtaris,
jep mendimin pr krkesn dhe, brenda 20 ditve nga regjistrimi i saj n protokoll, ia
prcjell t gjitha dokumentet Kshillit t Ministrave.
6. Kur krkesa pranohet, Ministria e Mjedisit harton projektvendimin pr importimin
e mbetjeve t krkuara dhe ia drgon pr miratim Kshillit t Ministrave. Kur
krkesa refuzohet Ministria e Mjedisit harton projektvendimin q refuzon krkesn.
7. Ndaj vendimit t Kshillit t Ministrave, q nuk miraton krkesn pr importimin
e mbetjeve, krkuesi, brenda 30 ditve, mund t ankohet n gjykat.
8. Ministria e Mjedisit mban regjistr t veant pr krkesat pr importimin e
mbetjeve, n t cilin shnohen krkesa, emri i krkuesit, lloji, sasia e mbetjes,
destinacioni, miratimi ose refuzimi i saj.
9. Prdorimi, prpunimi dhe riciklimi i mbetjeve t importuara prfaqsojn
veprimtari t veant nga importimi i tyre dhe personi fizik ose juridik pajiset me leje
mjedisore, sipas krkesave t ligjeve nr.9010, dat 13.2.2003 Pr administrimin
mjedisor t mbetjeve t ngurta dhe nr.8990, dat 23.1.2003 Pr vlersimin e
ndikimit n mjedis.
II. Transporti i mbetjeve q importohen
1. Pr mbetjet q do t futen n territorin e Republiks s Shqipris importuesi
siguron, kundrejt kontrats s transportit, ambalazhimin, ngarkimin, transportin dhe
shkarkimin e tyre, pr t mos shkaktuar ndikime negative n shndetin e njeriut dhe
n mjedis.
2. Pr t br transportin e mbetjeve, personi importues, juridik ose fizik, duhet t
marr nga institucionet e autorizuara t vendit t prejardhjes s mbetjes:
a) deklaratn e konfirmimit t llojit dhe t prbrjes s mbetjes;
b) certifikatat, q tregojn se mbetja nuk prbn rrezik pr shndetin dhe
mjedisin;
c) lejen e organeve doganore t vendit nga importohet.
3. Personi juridik ose fizik, importues i mbetjeve, sht i detyruar t ket n kontratn
e transportit t gjith dokumentacionin e nevojshm ligjor pr transportin
ndrkombtar, si dhe ato q parashikohen n pikn II/2 t ktij vendimi.
Dokumentet e transportit shoqrojn ngarkesn gjat gjith kohs s transportit, deri
n vendin e shkarkimit.
III. Kontrolli doganor
1. Hyrja n territorin e Republiks s Shqipris e mjeteve t transportit t ngarkuara
me mbetje lejohet nga organet doganore vetm pasi, n zbatim t Kodit Doganor dhe
t vendimit nr.205, dat 13.3.1999 t Kshillit t Ministrave Pr dispozitat zbatuese
t Kodit Doganor, u paraqitet edhe kopja e vendimit t Kshillit t Ministrave, q ka
miratuar importimin, si dhe dokumentet e parashikuara n pikn II/2 t ktij
vendimi.
2. Organet doganore t pikave kufitare, t prcaktuara n pikn III/3 t ktij vendimi,
mbajn regjistr t veant pr mbetjet q futen n vendin ton, ku shnojn llojin e
mbetjes, sasin, importuesin, vendin e shkarkimit.
3. Pr hartimin e raportit t gjendjes s mjedisit, organet doganore, n fund t do
viti, raportojn n Ministrin e Mjedisit t dhnat pr llojin e mbetjes, sasin,
importuesin dhe vendin e shkarkimit.
IV. Pikat 10, 11,12 dhe 13 t vendimit nr.26, dat 21.1.1994 t Kshillit t Ministrave
Pr mbetjet e rrezikshme dhe mbeturinat, shfuqizohen.
V. Ngarkohen Ministria e Mjedisit dhe Drejtoria e Prgjithshme e Doganave pr
zbatimin e ktij vendimi.
Ky vendim hyn n fuqi pas botimit n Fletoren Zyrtare.
KRYEMINISTRI
Fatos Nano
VENDIM
Nr. 99, dat 18.2.2005
PR MIRATIMIN E KATALOGUT SHQIPTAR T KLASIFIKIMIT T

MBETJEVE

dat 13.2.2003 Pr administrimin mjedisor t mbetjeve t ngurta, me propozimin e
Ministrit t Mjedisit, Kshilli i Ministrave
VENDOSI:
1. Miratimin e Katalogut Shqiptar t Klasifikimit t Mbetjeve, n prputhje me

Katalogun Europian t Mbetjeve, sipas aneksit A q i bashklidhet ktij vendimi, dhe
sht pjes prbrse e tij, e q prmbledh shtojcat I, II, III dhe IV, n t cilat jepen
prkatsisht:
a) Shtojca I: Klasifikimi i mbetjeve;
b) Shtojca II: Vetit dhe karakteristikat e mbetjeve t rrezikshme;
c) Shtojca III: Kategorit e mbetjeve t gjeneruara, t listuara sipas natyrs s
tyre (III.A) dhe veprimtaris q i gjeneron ato (III.B);
) Shtojca IV: Prbrsit e mbetjeve t shtojcs III.B q i bjn ato t rrezikshme,
kur paraqesin vetit e prshkruara n shtojcn II.
2. N kuptim t ktij vendimi vlersohen si t rrezikshme:
a) mbetjet e shtojcs I, t shnuara me *, t cilat paraqesin njrn apo m
shum nga vetit e listuara n shtojcn II ose kan nj apo m shum substanca t
listuara n shtojcn IV;
b) mbetjet e rrezikshme, t prcaktuara si t tilla nga konventa e Baselit Pr
kontrollin e lvizjeve ndrkufitare t mbetjeve t rrezikshme dhe asgjsimin e tyre.
3. Katalogu Shqiptar i Klasifikimit t Mbetejeve t rishikohet dhe t plotsohet sipas
ndryshimeve prkatse t Katalogut Europian t Mbetjeve.
KRYEMINISTRI
Fatos Nano
SHTOJCA I
HYRJE
1. Tipet e ndryshme t mbetjeve n katalog jan t prcaktuara me nj kod 6-shifror,

ndrsa sektort ekonomik dhe nndarjet prkatse q i gjenerojn kto mbetje, jepen
prkatsisht me kode 2-shifror dhe 4-shifror.
2. Numrat 6-shifror t kodeve t mbetjeve, n rastet kur nuk ka pasur ndryshime n
klasifikimin e mbetjeve sipas Katalogut prkats Europian kan mbetur po ato. N
rastet kur n amendimet e herpashershme klasifikimi ka ndryshuar, kodet e vjetra
jan fshir si t paprdorshme, pr t shmangur konfuzionet q mund t vijn nga
ndryshimet n renditje.
3. Tipet e mbetjeve n katalog emrtohen si m posht:
01. mbetje q dalin nga krkimet dhe shfrytzimi i minierave dhe karrierave, si
edhe nga trajtimet fiziko-kimike t mineraleve;
02. mbetje q dalin nga bujqsia (agrikultura), kopshtaria (hortikikultura)
ujrat, pylltaria (silvikultura), gjuetia dhe peshkimi, si edhe prgatitja dhe
prpunimet e ushqimeve;
03. mbetje q dalin nga prpunimi i drurit dhe prodhimi i paneleve dhe
mobilieve, brumit t letrs, letrs dhe kartonit;
04. mbetje q dalin nga industria e lkurve, pelierit dhe tekstili;
05. mbetje t dala nga rafinimi i nafts nga pastrimi i gazit natyror dhe nga
trajtime pirolotike t karbonit;
06. mbetje t kimis minerale;
07. mbetje nga proceset e kimis organike;
08 mbetje nga fabrikimi, formulimi, shprndarja dhe prdorimi i lndve t
veshjes (bojra, llaqe dhe emalime t tejdukshme), ngjitsa, stukove dhe bojra
stampimi;
09. mbetje t industris fotografike;
10. mbetje nga proceset termike;
11. mbetje nga trajtimi kimik i siprfaqeve dhe veshjeve t metaleve dhe
materialeve t tjer; hidrometalurgjia e metaleve joferrore;
12. mbetje nga trajtimi fiziko-mekanik dhe dhnia e forms s metaleve dhe
plastikave;
13. mbetje vajrash dhe mbetje t karburanteve t lngshm (prve vajrave
ushqimore dhe ato n kapitullin 05 12 19;
14. trets t mbetjeve organike ftohs dhe pompues (prve 07dhe 08) ;
15. paketime mbeturinash; absorbente, rroba fshirse, materiale t filtrave dhe
rroba mbrojtse t paspecifikuara ndryshe ;
16. mbetje t paspecifikuara n list;
17. mbetje nga ndrtimet dhe prishjet (prfshi dhera t grmuara nga zona t
kontaminuara);
18. mbetje nga kujdesi shndetsor njerzor ose shtazor dhe krkime q lidhen
me to (me prjashtim t mbetjeve t kuzhinave dhe restoranteve q nuk lidhen
drejtprdrejt me kujdesin shndetsor);
19. mbetje nga impiantet e trajtimit t mbetjeve, t ujrave t ndotur (jo n
vend) dhe prgatitja e ujit pr prdorim njerzor dhe industrial;
20. mbetjet urbane (mbetjet shtpiake dhe tregtare, mbetje industriale e
institucionale t ngjashme) prfshir fraksionet e mbledhura vemas.
01 MBETJE Q DALIN NGA KRKIMET E SHFRYTZIMI I
MINIERAVE DHE KARRIERAVE, SI EDHE NGA TRAJTIMET
FIZIKO - KIMIKE T MINERALEVE
01 01 Mbetje q dalin nga nxjerrja e mineraleve
01 01 01 Mbetje q dalin nga nxjerrja e mineraleve metalore
01 01 02 Mbetje q dalin nga nxjerrja e mineraleve jometalore
01 03 Mbetje q dalin nga prpunimi fiziko-kimik i mineraleve
metalore
01 03 04 * Sterile acide q vijn nga prpunimi i xeherorve me prmbajtje
t squfurit
01 03 05 * Sterile t tjera q prmbajn substanca t rrezikshme
01 03 06 Sterile t tjera nga ato t prmendura n 01 03 04 dhe 01 03 05
01 03 07* Mbetje t tjera q prmbajn substanca t rrezikshme q dalin
nga prpunimet fiziko-kimike t mineraleve metalore
01 03 08 Mbetje pluhurash, prve atyre t prmendura n rubrikn 01 03
07
01 03 09 Mbetje (n form balte t kuqe) e dal nga prodhimi i aluminit, t
tjera nga ato t prmendura n 01 03 07
01 03 99 Mbetje t tjera t paspecifikuara
01 04 Mbetje q dalin nga prpunimet fiziko-kimike t mineraleve
jometalore
01 04 07 * Mbetje q prmbajn substanca t rrezikshme q vijn nga
prpunimet fizik- kimike t mineraleve jometalore
01 04 08 Mbetje zhavori dhe mbetje gursh t tjera nga ato t
prmendura n 01 03 07
01 04 09 Mbetje rrash dhe argjilash
01 04 10 Mbetje pluhurash, t tjera nga ato t prmendura n 01 04 07
01 04 11 Mbetje nga prpunimi i kriprave t potasit, t tjera nga ato t
01 04 12 Sterile dhe mbetje t tjera q vijn nga larja dhe pastrimi i
mineraleve, t tjera nga ato t prmendura n 01 04 07 dhe 01 04
11
0104 13 Mbetje q vijn nga prerja dhe sharrimi i gurve, t tjera nga ato
t prmendura n 01 04 07
01 05 Baltra nga shpimet dhe mbetje t tjera nga shpimet
01 05 04 Balta dhe mbetje t tjera nga shpimet pr uj t mbl
01 05 05* Balt dhe mbetje t tjera nga shpimet pr naft hidrokarbure
01 05 06* Balt dhe mbetje t tjera nga shpimet q prmbajn substanca t
rrezikshme
01 05 07 Balt dhe mbetje t tjera nga shpimet t cilat prmbajn kripra
t bariumit, t tjera nga ato t prmendura n 01 05 05 dhe 01 05
06
01 05 08 Balt dhe mbetje t tjera nga shpimet t cilat prmbajn klorur,
t tjera nga ato t prmendura n 01 05 06
02 MBETJE Q DALIN NGA BUJQSIA (AGRIKULTURA),
KOPSHTARIA (HORTIKULTURA), UJRAT, PYLLTARIA
(SILVIKULTURA), GJUETIA DHE PESHKIMI, SI EDHE
PRGATITJA DHE PRPUNIMET E USHQIMEVE
02 01 Mbetjet q vijn nga bujqsia, nga kopshtaria, nga gjuetia dhe
peshkimi
02 01 01 Llumra q vijn nga larja dhe pastrimi
02 01 02 Mbetje nga indet e kafshve
02 01 03 Mbetje t indeve bimore
02 01 04 Mbetje t lndve plastike (me prjashtim t ambalazheve)
02 01 06 Fekale, urin dhe pleh (duke futur ktu dhe pleh kasht t
prishur), rrjedhje, mbeturina t ndara dhe t trajtuara jasht
qendrs s trajtimit
02 01 07 Mbetje q vijn nga pylltaria (silvikultura)
02 01 08* Mbetje bujqsore q prmbajn substanca t rrezikshme
02 01 09 Mbetje bujqsore, prve atyre t paraqitura n rubrikn 020108
02 01 10 Mbetje metalike
02 02 Mbetje q vijn nga prgatitja dhe prpunimi i mishit, peshkut
dhe ushqimeve t tjera me origjin shtazore
02 02 01 Llumra q vijn nga larja dhe pastrimi
02 02 02 Mbetje q vijn nga indet shtazore
02 02 03 Materiale t paprshtatshme pr konsum apo pr prpunim
02 02 04 Llumra q vijn nga trajtimi n vend i rrjedhjeve
02 03 Mbetje q vijn nga prgatitja dhe prpunimi i frutave,
perimeve, drithrave, vajrave ushqimore, i kakaos, kafes, ajit,
duhanit, t prodhimit t konservave, t prodhimit t majas dhe
t ekstrakteve t majas, t prgatitjes dhe t fermentimit t
melass
02 03 01 Llumra q vijn nga larja, nga pastrimi, nga qerimi, nga
centrifugimi dhe nga ndarja
02 03 02 Mbetje t agjentve t konservimit
02 03 03 Mbetje nga ekstraktimi me solvent
02 03 04 Lnd t paprshtatshme pr konsum apo prpunim
02 04 Mbetje nga prpunimi i sheqerit
02 04 01 Dhera me prejardhje nga larja dhe pastrimi i panxharit t sheqerit
02 04 02 Karbonat kalciumi i precipituar
02 04 03 Baltra q vijn nga trajtimi n qendr i rrjedhjeve
02 05 Mbetje q vijn nga industria e prodhimit t qumshtit
02 06 Mbetje t industris s buks, mblsirave
02 06 02 Mbetje t agjentve t konservimit
02 07 Mbetje q vijn nga prodhimi i pijeve alkoolike dhe joalkoolike
(prve kafes, ajit, dhe kakaos)
02 07 01 Mbetje q vijn nga larja, pastrimi dhe prpunimi mekanik i
lndve t para
02 07 02 Mbetje nga distilimi i alkoolit
02 07 03 Mbetje nga trajtimet kimike
03 MBETJE Q DALIN NGA PRPUNIMI I DRURIT DHE
PRODHIMI I PANELEVE DHE MOBILJEVE, BRUMIT T
LETRS, LETRS DHE KARTONIT
03 01 Mbetje q dalin nga prpunimi i drurit dhe prodhimi i paneleve
dhe mobilieve
03 01 01 Mbetje t lvores dhe t taps
03 01 04* Pluhur sharr, ashklat, copa prej druri, panele me materiale
grimcore dhe me pllaka q prmbajn materiale t rrezikshme
03 01 05 Pluhur sharre, ashklat, copa prej druri, panele me materiale
grimcore dhe me pllaka, t tjera nga ato t prmendura n 03 01
04
03 02 Mbetje t produkteve q prdoren n staxhionimin e drurve
03 02 01* Komponime organike jo t halogjenuara q prdoren pr
staxhionimin e drurve
03 02 02* Komponime organike t kloruara q prdoren pr staxhionimin e
drurve
03 02 03* Komponime organometalike q prdoren pr pr staxhionimin e
drurve
03 02 04* Komponime inorganike q prdoren pr pr staxhionimin e
drurve
03 02 05* Komponime t tjera q prdoren pr staxhionimin e drurve q
prmbajn substanca t rrezikshme
03 02 99 Staxhionues t tjer t paspecifikuar
03 03 Mbetje q dalin nga prodhimi dhe prpunimi i letrs, kartonit
dhe brumit t letrs
03 03 01 Mbetje t lvoreve dhe drurit
03 03 02 Llumra t lngshme t gjelbra (q vijn nga rekuperimi i
lngjeve t zierjes)
03 03 05 Llumra t ngjyrosura q dalin nga riciklimi i letrs
03 03 07 Mbetje skarco t ndara mekanikisht q vijn nga pulpzimi i
mbetjeve t letrs dhe kartonit
03 03 08 Mbetje q dalin nga seleksionimi i letrave dhe kartonave t
destinuara pr riciklim
03 03 09 Balt q del nga trajtimi me glqer
03 03 10 Mbetje skarco fibroze, llumra t mbushjeve dhe t veshjeve t
dala nga ndarjet mekanike
03 03 11 Mbetje t dala nga trajtimi n vend i rrjedhjeve, t tjera nga ato t
04 MBETJE Q DALIN NGA INDUSTRIA E LKURVE,
PELIERIT DHE TEKSTILI
04 01 Mbetje q dalin nga industria e lkurve dhe pelierit
04 01 01 Mbetje nga rrjepjet dhe prerjet
04 01 02 Mbetje glqerore
04 01 03* Mbetjet nga heqja e yndyrnave q prmbajn trets pa faz t
lngt
04 01 04 Lngje nga regjia e lkurve q prmbajn krom1[1]
04 01 05 Lngje nga regjia e lkurve q nuk prmbajn krom
04 01 06 Llumra q vijn kryesisht nga trajtimi n vend i rrjedhjeve q
prmbajn krom
04 01 07 Llumra q vijn kryesisht nga trajtimi n vend i rrjedhjeve q
nuk prmbajn krom
04 01 08 Mbetje t lkurs s regjur (preje, kanale, mostrime, pluhura nga
prpunimi) q prmbajn krom2[2]
04 01 09 Mbetje q vijn nga veshjet dhe lustrimet
04 02 Mbetje t industris s tekstilit
04 02 09 Materiale t prziera (tekstile t imprenjuara, elastomere,
plastomere)
04 02 10 Lnd organike t dala nga produkte natyrore (p.sh. dhjamra,
dyllra)
1[1]
N rastet e prmbajtjes se Cr-6, kto mbetje konsiderohen t rrezikshme
2[2]
N rastet e prmbajtjes se Cr-6, kto mbetje konsiderohen t rrezikshme
04 02 14* Mbetje q dalin nga prpunimet e fundit me trets organike
04 02 15 Mbetje q dalin nga prpunimet e tjera, prve ato t
04 02 16* Ngjyross dhe pigmente q prmbajn substanc t rrezikshme
04 02 17 Ngjyross dhe pigmente, prve atyre t prmendura n 04 02 16
04 02 19* Mbetje t dala nga trajtimet n vend t rrjedhjeve q prmbajn
substanca t rrezikshme
04 02 20 Mbetje t dala nga trajtimet n vend, prve atyre t prmendura
n 04 0219
04 02 21 Mbetje t fibrave tekstile t paprpunuara
04 02 22 Mbetje t fibrave tekstile t prpunuara
05 MBETJE T DALA NGA RAFINIMI I NAFTS NGA PASTRIMI
I GAZIT NATYROR DHE NGA TRAJTIME PIROLOTIKE T
KARBONIT
05 01 Mbetje q vijn nga rafinimi i nafts
05 01 02* Llumra t shkripzimit
05 01 03* Llumra t fundit t depozitave
05 01 04* Llumra t alkileve acide
05 01 05* Derdhje naft t shprndar aksidentalisht
05 01 06* Llumra t nafts q dalin nga operacionet e mirmbajtjes s
impiantit apo pajisjeve
05 01 07* Mbetje zifti acide
05 01 08* Mbetje zifti t tjera dhe bitume
05 01 09* Llumra q vijn nga trajtimi n vend i rrjedhjeve q prmbajn
05 01 10 Llumra q vijn nga trajtimi n vend i rrjedhjeve t tjera nga ato
05 01 11* Mbetjet q vijn nga pastrimi i lndve djegse me baza ( alkale)
05 01 12* Nafta q prmbajn acide
05 01 13 Llumra t dala nga trajtimi i ujit ushqyes t kaldajave
05 01 14 Mbetjet q vijn nga kollonat e ftohjes
05 01 15* Argjila q dalin nga filtrimet
05 01 16 Mbetjet q prmbajn squfur t dala nga procesi i desulfurimit t
nafts
05 01 17 Przierje bituminoze
05 06 Mbetjet e dala nga trajtimi pirolitik i qymyrve
05 06 01* Zifte acid
05 06 03* Zifte t tjera
05 06 04 Mbetje t dala nga kollonat e ftohjes
05 06 99 Mbeturina t tjera t paspecifikuara
05 07 Mbetje t dala nga pastrimi dhe transporti i gazit natyror
05 07 01* Mbetje q prmbajn mrkur ( Hg)
05 07 02 Mbetje q prmbajn squfur
06 MBETJE T KIMIS MINERALE
06 01 Mbetje q dalin nga fabrikimi, formulimi, shprndarja dhe
prdorimi (FFSHP) i acideve
06 01 01* Acid sulfurik dhe acid sulfuror
06 01 02* Acid klorhidrik
06 01 03* Acid fluorhidrik
06 01 04* Acid fosforik dhe acid fosforor
06 01 05* Acid nitrik dhe acid nitror
06 01 06* Acide t tjera
06 02 Mbetje q dalin nga FFSHP i bazave
06 02 01* Hidroksidi i kalciumit
06 02 03* Hidroksidi i amonit
06 02 04* Hidroksidi i natriumit dhe kaliumit
06 02 05* Baza t tjera
06 03 Mbetje q dalin nga FFSHP i kriprave dhe tretsirave t tyre
dhe i oksideve metalike
06 03 11* Kripra t ngurta dhe tretsira q prmbajn cianure
06 03 13* Kripra t ngurta dhe tretsira q prmbajn metale t rnda
06 03 14 Kripra t ngurta dhe tretsira t tjera, prve atyre t
prmendura n 06 03 11 dhe 06 03 13
06 03 15* Okside metalike q prmbajn metale t rnda
06 03 16 Okside metalike t tjera, prve atyre t prmendura n 06 03 15
06 03 99 Mbeturina t tjera t paspecifikuara
06 04 Mbetje q prmbajn metale, prve atyre t prmendura n
rubrikn 06 03
06 04 03* Mbetje q prmbajn arsenik
06 04 04* Mbetje q prmbajn mrkur
06 04 05* Mbetje q prmbajn metale t tjera t rnda
06 05 Llumra q dalin nga trajtimet n vend t rrjedhjeve
06 05 02* Llumra q vijn nga trajtimi n vend i rrjedhjeve q prmbajn
06 05 03 Llumra q vijn nga trajtimi n vend i rrjedhjeve t tjera prve
atyre t prmendura n rubrikn 06 05 02
06 06 Mbetje q vijn nga FFSHP i kimikateve t squfurit, t proceseve
t kimis s squfurit dhe t proceseve t desulfurimit
06 06 02* Mbetje q prmbajn sulfid t rrezikshm
06 06 03 Mbetje q prmbajn sulfid t tjera nga ato t prmendura n 06
06 02
06 07 Mbetje q vijn nga FFSHP i halogjeneve dhe nga kimia e
halogjeneve
06 07 01* Mbetje q prmbajn asbest q vjen nga elektroliza
06 07 02* Karbon i aktivizuar nga prodhimi i klorit
06 07 03* Llumra t sulfatit t bariumit q prmbajn mrkur
06 07 04* Solucion dhe acide, p.sh. acide kontakti
06 08 Mbetje q vijn nga FFSHP i silicit dhe derivative t silicit
06 08 02 Mbetje q prmbajn silikone t rrezikshme
06 09 Mbetje q vijn nga FFSH P i kimikateve t fosforit dhe t
proceseve t kimis s fosforit
06 09 02 Llumra fosforike
06 09 03* Mbetje t reaksioneve me baz kalciumin q prmbajn ose jan
t kontaminuara me substanca t rrezikshme
06 09 04 Mbetje t reaksioneve me baz kalciumi, t tjera nga ato t
06 10 Mbetje q vijn nga FFSHP i kimikateve t azotit, nga proceset
kimike t azotit dhe nga prodhimi i plehrave azotike
06 10 02* Mbetje q prmbajn substanca t rrezikshme
06 11 Mbetje q dalin nga prodhimi i pigmenteve dhe turbullirave
inorganike
06 11 01 Mbetje t reaksioneve me baz kalciumi, q dalin nga prodhimi i
dyoksidit t titanit
06 13 Mbetje q dalin nga proceset kimike inorganike t
paspecifikuara
06 13 01* Produkte inorganike, t mbrojtjes s bimve, konservues t
drurit dhe biocide t tjera
06 13 02* Karbon aktiv i prdorur (prjashtuar 060702)
06 13 03 Karbon i zi
06 13 04* Mbetje q vijn nga transformimi i asbestit
06 13 05* Bloza
07 MBETJE NGA PROCESET E KIMIS ORGANIKE
07 01 Mbetje q dalin nga fabrikimi, formulimi, shprndarja dhe
prdorimi (FFSHP) i kimikateve organike baz
07 01 01* Lngje ujore t larjes dhe lngje meme ujore
07 01 03* Tretsa, lngje lars dhe lngje meme organike t halogjenuar
07 01 04* Trets, lengje lars dhe lngje meme organike t tjere
07 01 07* Mbetje t halogjenuara t distilimit dhe mbetje t halogjenuara t
reaksioneve
07 01 08* Mbetje t tjera t distilimit dhe mbetje t tjera t reaksioneve
07 01 09* Shtresa filtri dhe absorbent t prdorur t halogjenuar
07 01 10* Shtresa filtri dhe absorbent t prdorur t tjer
07 01 11* Llumra nga trajtimi n vend i rrjedhjeve (derdhjeve)q
prmbajn
07 01 12 Llumra nga trajtimi n vend i rrjedhjeve t tjera nga ato t
07 02 Mbetje nga fabrikimi, formulimi, shprndarja dhe prdorimi
(FFSHP) i plastikave, gomave sintetike dhe fibrave t bra nga
njeriu
07 02 01* Lngje ujore t larjes dhe lngje mm ujore
07 02 03* Trets, lngje lars dhe lngje mm organike t halogjenuar
07 02 04* Trets, lngje lars dhe lngje mm organike t tjer
reaksioneve
07 02 09* Shtresa filtri dhe absorbente t prdorur t halogjenuar
07 02 10* Shtresa filtri dhe absorbente t prdorur t tjer
07 02 11* Llumra nga trajtimi n vend i rrjedhjeve (derdhjeve) q
07 02 13 Mbetje plastike
07 02 14* Mbetje nga materialet shtes q prmbajn substanca t
rrezikshme
07 02 15 Mbetje nga materialet shtes t tjera nga ato t prmendura n
07 02 14
07 02 16* Mbetje q prmbajn silikon t rrezikshm
07 02 17 Mbetje q prmbajn silikon t tjer nga ato t prmendura n
07 02 16
(FFSHP) i ngjyruesve organik dhe pigmenteve (prve 06 11)
07 03 03* Trets, lngje larse dhe lngje mm organike t halogjenuar
07 03 04* Trets, lngje larse dhe lngje mm organike t tjer
reaksioneve
07 03 11* Llumra nga trajtimi n vend i rrjedhjeve (derdhjeve)q
(FFSHP) i produkteve organike t mbrojtjes s bimve(prvec 02
01 08 dhe 02 01 09), agjentve t ruajtjes (konservimit) s drurit
(prve 03 02) dhe biocideve t tjera
reaksioneve
07 04 13* Mbetje t ngurta q prmbajn substanca t rrezikshme
(FFSHP) i lndve farmaceutike
07 04 04* Trets, lngje larse dhe lngj mm organike t tjer
reaksioneve
prmendura ne 07 05 11
07 05 13* Mbetje t ngurta q prmbajn substanca t rrezikshme
07 05 14 Mbetje t ngurta t tjera nga ato t prmendura n 07 05 13
(FFSHP) i lndve yndyrore,grasos, sapuneve, detergjentve,
disifektantve dhe t kozmetiks
07 06 04* Trets, lngje larse dhe lngje mm organike t tjera
reaksioneve
(FFSHP) i kimikateve t pastra dhe produkteve kimike jo t
specifikuara diku tjetr
reaksioneve
08 MBETJE NGA FABRIKIMI, FORMULIMI, SHPRNDARJA DHE
PRDORIMI (FFSHP) I LNDVE T VESHJES (BOJRA,
LLAQE DHE EMALIME T TEJDUKSHME), NGJITS
STUKOVE DHE BOJRA STAMPIMI
(FFSHP) dhe heqja e bojrave dhe llaqeve
08 01 11* Mbetje t bojrave dhe llaqeve q prmbajn trets organik ose
substanca t tjera t rrezikshme
08 01 12 Mbetje t bojrave dhe llaqeve, t tjera nga ato t prmendura n

08 01 11
08 01 13* Llumra nga bojrat dhe llaqet q prmbajn trets organik ose
08 01 14 Llumra nga bojrat dhe llaqet, t tjera nga ato t prmendura n
08 01 13
08 01 15* Llumra ujor t bojrave dhe llaqeve q prmbajn trets
organik ose
08 01 16 Llumra ujore t bojrave dhe llaqeve t tjera nga ato t
08 01 17* Mbetje nga heqja e bojrave dhe llaqeve q prmbajn trets
organik ose substanca t tjera t rrezikshme
08 01 18 Mbetje nga heqja e bojrave dhe llaqeve t tjera nga ato t
08 01 19* Suspensione ujore t bojrave dhe llaqeve q prmbajn trets
08 01 20 Suspensione ujore t bojrave dhe llaqeve, t tjera nga ato t
08 01 21* Mbetje t pastrimit t bojrave dhe llaqeve
(FFSHP) t veshjeve t tjera (prfshir materialet qeramike)
08 02 01 Mbetje t pudrave veshse
08 02 02 Llumra ujore q prmbajn materiale qeramike
08 02 03 Suspensione ujore q prmbajne materiale qeramike
(FFSHP) i bojrave t printimit
08 03 07 Llumra ujore q prmbajn bojra
08 03 08 Mbetje t lngjeve ujore q prmbajn bojra
08 03 12* Mbetje t bojrave q prmbajn substanc t rrezikshme
08 03 13 Mbetje t bojrave t tjera nga ato t prmendura n 08 03 12
08 03 14* Llumra t bojrave q prmbajn substanc t rrezikshme
08 03 15 Llumra t bojrave t tjera nga ato t prmendura n 08 03 14
08 03 16* Mbetje t solucioneve grryes
08 03 17* Mbetje nga boj printi q prmbajn substanc t rrezikshme
08 03 18 Mbetje nga boj printi, t tjera nga ato t prmendura n 08 03 17
08 03 19* Vajra disprse
(FFSHP) i ngjitsve dhe stukove (prfshi produktet e mbrojtjes
nga uji)
08 04 09* Mbetje t ngjitsve dhe stukove q prmbajn trets organik ose
08 04 10 Mbetje t ngjitsve dhe stukove t tjera nga ato t prmendura
n 08 04 09
08 04 11* Llumra t ngjitsve dhe stukove q prmbajn tretsa organik
ose substanca t tjera t rrezikshme
08 04 12 Llumra t ngjitsve dhe stukove t tjera nga ato t prmendura
n 08 04 11
08 04 13* Llumra ujore t ngjitsve dhe stukove q prmbajn trets
08 04 14 Llumra ujore t ngjitsve dhe stukove t tjera nga ato t
08 04 15* Lngje ujore t ngjitsve dhe stukove q prmbajn trets
08 04 16 Lngje ujore t ngjitsve dhe stukove t tjera nga ato t
08 04 17* Vajra rezin
08 05 Mbetje t tjera t paspecifikuara n 08
08 05 01* Mbetje t izocianiteve
09 MBETJE T INDUSTRIS FOTOGRAFIKE
09 01 Mbetje nga industria fotografike
09 01 01* Tretsira zhvillimi me baz ujore dhe tretsira aktivizuese
09 01 02* Tretsira zhvillimi me baz ujore t pllakave t kundrpeshs
(zhvendosjes)
09 01 03* Tretsira zhvillimi me baz tretsish
09 01 04* Tretsira fiksuese
09 01 05* Tretsira zbardhuese dhe tretsira zbardhuese fiksuese
09 01 06* Mbetje q prmbajn argjend nga trajtimi n vend i mbetjeve
fotografike
09 01 07 Filma dhe letr fotografike q prmban argjend apo komponime
t argjendit
09 01 08 Filma dhe letr fotografike q nuk prmban argjend apo
komponime t argjendit
09 01 10 Aparat fotografik me njprdorim pa bateri
09 01 11* Aparat fotografik me njprdorim q ka bateri t prfshira
n 16 06 01, 16 06 02 ose 16 06 03
09 01 12 Aparat fotografik me nj-prdorim q ka bateri t tjera nga ato t
09 01 13* Mbetje t lngshme ujore t dala nga tharja n vend e argjendit,
10 MBETJE NGA PROCESET TERMIKE
10 01 Mbetje nga stacionet elektrike dhe impiantet e djegies s
brendshme (prve 19)
10 01 01 Hi nga fundi, skorje dhe pluhur kaldajash (prjashtuar pluhurin
e kaldajave t prmendur n 10 01 04)
10 01 02 Hi fluturues
10 01 03 Hi fluturues nga torfat dhe druri i patrajtuar
10 01 04* Hi fluturues nafte dhe pluhur kaldajash
10 01 05 Mbetje t reaksioneve me baz kalciumi nga desulfurimi i gazit
t oxhakve n gjendje t ngurt
10 01 07 Mbetje t reaksioneve me baz kalciumi nga desulfurimi i gazit
t oxhakve n gjendje llumi
10 01 09* Acid sulfuric
10 01 13* Hi fluturues nga emulsionet e hidrokarbureve t prdorura si
lnd djegse
10 01 14* Hi nga fundi, skorje dhe pluhur kaldajash q prmbajn
substanca t rrezikshme si rezultat i bashkdjegies
10 01 15 Hi nga fundi, skorje dhe pluhur kaldajash si rezultat i
bashkdjegies, t tjera nga ato t prmendura n 10 01 14
10 01 16* Hi fluturues nga co-icenerimi, q prmbajn substanca t
rrezikshme
10 01 17 Hi fluturues nga co-icenerimi, t tjera nga ato t prmendura n
10 01 16
10 01 18* Mbetje nga pastrimi i gazit q prmban substanca t rrezikshme
10 01 19 Mbetje nga pastrimi i gazit, t tjera nga ato t prmendura n 10
01 05, 10 01 07 dhe 10 01 18
10 01 20* Llumra nga trajtimi n vend i derdhjeve q prmbajn substanca
t rrezikshme
10 01 21 Llumra nga trajtimi n vend i derdhjeve, t tjera nga ato t
10 01 22* Llumra ujore nga pastrami i kaldajave q prmban substanca t
rrezikshme
10 01 23 Llumra ujore nga pastrami i kaldajave, t tjera nga ato t
10 01 24 Rr nga shtresat vluese
10 01 25 Mbetje nga magazinimi i lndve djegse dhe TEC me qymyr
10 01 26 Mbetje nga trajtimet e ujrave ftohs
10 02 Mbetje nga industria e hekurit dhe e elikut
10 02 01 Mbetje nga prpunimi i skorieve
10 02 02 Skorie e paprpunuar
10 02 07* Mbetje t ngurta nga trajtimet e gazeve, q prmbajn substanca
t rrezikshme
10 02 08 Mbetje t ngurta nga trajtimet e gazeve, t tjera nga ato t
10 02 10 Smerc nga mulliri
10 02 11* Mbetje nga trajtimet e ujrave ftohs q prmbajn naft
10 02 12 Mbetje nga trajtimet e ujrave ftohs, t tjera nga ato t
10 02 13* Llumra dhe shtresa filtri nga trajtimet e gazeve, q prmbajn
10 02 14 Llumra dhe shtresa filtri nga trajtimet e gazeve, t tjera nga ato t
10 02 15 Llumra dhe shtresa filtri t tjera
10 03 Mbetje nga metalurgjia termike e aluminit
10 03 02 Skrape anodike
10 03 04* Skrape t prodhimit primar
10 03 05 Mbetje t aluminit
10 03 08* Zgjyra kripore nga prodhimi dytsor
10 03 09* Zgjyra t zeza nga prodhimi dytsor
10 03 15* Shkuma q jan t djegshme ose emetojn n rast kontakti me
ujin gaze t djegshme n sasi t rrezikshme
10 03 16 Shkuma, t tjera nga ato t prmendura n 10 03 15
10 03 17* Mbetje nga prodhimi i anodave q prmbajn zift
10 03 18 Mbetje nga prodhimi i anodave q prmbajn karbon, t tjera
nga ato t prmendura n 10 03 17
10 03 19* Pluhur nga oxhakt e gazeve q prmbajn substanca t
rrezikshme
10 03 20 Pluhur nga oxhakt e gazeve t tjera nga ato t prmendura
n 10 03 19
10 03 21* Mbetje t tjera t imta dhe pluhur (prfshir pluhurin e
guzhinetave t
mullirit ) q prmbajn substanca t rrezikshme
10 03 22 Mbetje t tjera t imta dhe pluhur (prfshir pluhurin e
guzhinetave t
mullirit) t tjera nga ato t prmendura n 10 03 21
t rrezikshme
10 03 25* Llumra dhe shtresa filtri nga trajtimet e gazeve q prmbajn
10 03 26 Llumra dhe shtresa filtri nga trajtimet e gazeve, t tjera nga ato t
10 03 27* Mbetje nga trajtimet e ujrave ftohs q prmbajn vajra
10 03 28 Mbetje nga trajtimet e ujrave ftohs t tjera nga ato t
prmendura
n 10 03 27
10 03 29* Mbetje nga trajtimet e zgjyrave t krips dhe zgjyrave t zeza q
10 03 30 Mbetje nga trajtimet e zgjyrave t krips dhe zgjyrave t zeza t
10 04 Mbetje nga metalurgjia termike e plumbit
10 04 01* Zgjyra nga prodhimi primar dhe dytsor
10 04 02* Shkuma nga prodhimi primar dhe dytsor
10 04 03* Arsenat kalciumi
10 04 04* Pluhur nga oxhakt e gazeve
10 04 05* Mbetje t tjera t imta dhe pluhur
10 04 06* Mbetje t ngurta nga trajtimet e gazeve
10 04 07* Llumra dhe shtresa filtri nga trajtimet e gazeve
10 04 09* Mbetje nga trajtimet e ujrave ftohs q prmbajn naft
10 05 Mbetje nga metalurgjia termike e zinkut
10 05 01 Zgjyra nga prodhimi primar dhe dytsor
10 05 03* Pluhur nga oxhakt e gazeve
10 05 04 Mbetje t tjera t imta dhe pluhur
10 05 08* Mbetje nga trajtimet e ujrave ftohs, q prmbajn naft
10 05 10* Zgjyra dhe shkuma q jan t djegshme ose emetojn n rast
kontakti me ujin gaze t djegshme n sasi t rrezikshme
10 05 11 Zgjyra dhe shkuma, t tjera nga ato t prmendura n 10 05 10
10 06 Mbetje nga metalurgjia termike e bakrit
10 06 02 Zgjyra dhe shkuma nga prodhimi primar dhe dytsor
10 06 03* Pluhur nga oxhakt e gazit
10 06 09* Mbetje nga trajtimet e ujrave ftohs, q prmbajn vajra
10 07 Mbetje nga metalurgjia termike e argjendit, e arit dhe e platinit
10 07 02 Zgjyra dhe ajka nga prodhimi primar dhe dytsor
10 07 03 Mbetje t ngurta nga trajtimet e gazeve
10 07 04 Zbetje t tjera t imta dhe pluhur
10 07 05 Llumra dhe shtresa filtri nga trajtimet e gazeve
10 07 07* Mbetje nga trajtimet e ujrave ftohs, q prmbajn naft
10 08 Mbetje nga metalurgjit e tjera termike joferrore
10 08 08* Zgjyr krip nga prodhimi primar dhe dytsor
10 08 09 Zgjyra t tjera
10 08 10* Zgjyra dhe shkuma q jan t djegshme ose emetojn n rast
kontakti me ujin gaze t djegshme n sasi t rrezikshme
10 08 11 Zgjyra dhe shkuma, t tjera nga ato t prmendura n 10 08 10
10 08 12* Mbetje nga prodhimi i anodave q prmbajn zift
10 08 13 Mbetje nga prodhimi i anodave q prmbajn karbon, t tjera
10 08 14 Skrape t anodave
10 08 15* Pluhur nga oxhakt e gazit q prmbajn substanca t
rrezikshme
10 08 16 Pluhur nga oxhakt e gazit, t tjera nga ato t prmendura n 10
08 15
10 08 17* Llumra dhe shtresa filtri nga trajtimet e gazeve t oxhaqeve q
10 08 18 Llumra dhe shtresa filtri nga trajtimet e gazeve t oxhaqeve, t
10 08 19* Mbetje nga trajtimet e ujrave ftohs, q prmbajn vajra
prmendura e 10 08 19
10 09 Mbetje nga derdhjet e pjesve t hekurit
10 09 03 Zgjyr furnalte
10 09 05* Brthamat dhe kallpet e derdhjeve t cilat nuk i jan nnshtruar
derdhjeve dhe me prmbajtje substancash t rrezikshme
10 09 06 Brthamat dhe kallpet e derdhjeve t cilat nuk i jan nnshtruar
derdhjeve, t tjera nga ato t prmendura n 10 09 05
10 09 07* Brthamat dhe kallpet e derdhjeve t cilat i jan nnshtruar
10 09 08 Brthamat dhe kallpet e derdhjeve t cilat i jan nnshtruar
rrezikshme
09 09
10 09 11* Mbetje t tjera t imta q prmbajn substanca t rrezikshme
10 09 12 Mbetje t tjera t imta t tjera nga ato t prmendura n 10 09 11
10 09 13* Mbetje t lidhjeve q prmbajn substanca t rrezikshme
10 09 14 Mbetje t lidhjeve, t tjera nga ato t prmendura n 10 09 13
10 09 15* Mbetje t agjentve tregues q prmbajn substanca t
rrezikshme
10 09 16 Mbetje t agjentve tregues, t tjera nga ato t prmendura n 10
09 15
10 10 Mbetje nga derdhjet e pjesve joferrore
10 10 03 Zgjyr furnalte
10 10 05* Brthamat dhe kallpet e derdhjeve t cilat nuk i jan nnshtruar
10 10 06 Brthamat dhe kallpet e derdhjeve t cilat nuk i jan nnshtruar
10 10 07* Brthamat dhe kallpet e derdhjeve t cilat i jan nnshtruar
10 10 08 Brthamat dhe kallpet e derdhjeve t cilat i jan nnshtruar
rrezikshme
10 09
10 10 11* Mbetje t tjera t imta q prmbajn substanca t rrezikshme
10 10 12 Mbetje t tjera t imta t tjera nga ato t prmendura n 10 10 11
10 10 13* Mbetje t lidhjeve q prmbajn substanca t rrezikshme
10 10 14 Mbetje t lidhjeve, t tjera nga ato t prmendura n 10 10 13
10 10 15* Mbetje t agjentve tregues q prmbajn substanca t
rrezikshme
10 10 16 Mbetje t agjentve tregues, t tjera nga ato t prmendura n 10
10 15
10 11 Mbetje nga prodhimi i qelqit dhe produkteve t qelqit
10 11 03 Mbetje t materialeve me fibra qelqi
10 11 05 Pjes t imta dhe pluhura
10 11 09* Mbetje t przierjeve t prgatitura prpara prpunimit termik,
q prmbajn substanca t rrezikshme
10 11 10 Mbetje t przierjeve t prgatitura prpara prpunimit termik,
10 11 11* Mbetje qelqi n pjes t imta dhe pudr qelqi q prmbajn
metale t rnda (nga tubat e rrezeve katodike)
10 11 12 Mbetje qelqi, t tjera nga ato t prmendura n 10 11 11
10 11 13* Llumra t lustrimit dhe bluarjes(grimcimit) t qelqit, q
10 11 14 Llumra t lustrimit dhe bluarjes(grimcimit) t qelqit, t tjera nga
ato t prmendura n 10 11 13
10 11 15* Mbetje t ngurta nga trajtimet e gazit t oxhaqeve, q prmbajn
10 11 16 Mbetje t ngurta nga trajtimet e gazit t oxhaqeve, t tjera nga
10 11 17* Llumra dhe shtresa filtri nga trajtimet e gazeve t oxhaqeve, q
10 11 18 Llumra dhe shtresa filtri nga trajtimet e gazeve t oxhaqeve, t
10 11 19* Mbetje t ngurta nga trajtimi n vend i derdhjeve, q prmbajn
10 11 20 Mbetje t ngurta nga trajtimi n vend i derdhjeve, t tjera nga ato
10 12 Mbetje nga prodhimi i qeramikave, tullave, tjegullave, pllakave
dhe prodhimeve t ndrtimit
10 12 01 Mbetje nga przierjet e prgatitura prpara prpunimit termik
10 12 03 Pjes t imta dhe pluhura
10 12 06 Kallpe skarco
10 12 08 Mbetje qeramike, t tullave, tjegullave, pllakave dhe produkteve
t ndrtimit (pas prpunimit termik)
t rrezikshme
10 12 10 Mbetje t ngurta nga trajtimet e gazeve t tjera nga ato t
10 12 11* Mbetje nga emalimi dhe smaltimi, q prmbajn metale t rnda
10 12 12 Mbetje nga emalimi dhe smaltimi, t tjera nga ato t prmendura
n 10 12 11
10 12 13 Llumra nga trajtimi i derdhjeve
10 13 Mbetje nga prodhimi i imentos, glqeres, allis dhe
prodhimeve t prftuara prej tyre
10 13 01 Mbetje nga perzierjet e prgatitura prpara prpunimit termik
10 13 04 Mbetje nga kalcinimi dhe hidratimi i glqeres
10 13 06 Pjes t imta dhe pluhura (prjashtuar 10 13 12 dhe 10 13 13)
10 13 09* Mbetje nga prodhimi i imentos e asbestit q prmbajn asbest
10 13 10 Mbetje nga prodhimi i imentos e asbestit, t tjera nga ato t
10 13 11 Mbetje nga prodhimi i materialeve t prbra me baz imentoje,
t tjera nga ato t prmendura 10 13 09 dhe 10 13 10
t rrezikshme
10 13 14 Mbetje t betonit dhe llumra t betonit
10 14 Mbetje nga krematort
10 14 01* Mbetje nga pastrimi i gazeve q prmbajn mrkur
11 MBETJE NGA TRAJTIMI KIMIK I SIPRFAQEVE DHE
VESHJEVE T METALEVE DHE MATERIALEVE T TJERA;
HIDROMETALURGJIA E METALEVE JOFERRORE
11 01 Mbetje nga trajtimi kimik i siprfaqeve dhe veshjeve t metaleve
me materiale t tjer (P.sh. procesi galvanik, procesi i veshjeve
me Zn, proceset pr heqjen e skorieve, fosfatet,delubrifikimi
alkalin,anodizimi e tje)
11 01 05* Shllira acide pr heqjen e skorieve
11 01 06* Acide t tjera t paspecifikuara
11 01 07* Shllira bazike pr heqjen e skorieve
11 01 08* Llumra fosfatike
11 01 09* Llumra dhe shtresa filtri, q prmbajn substanc t rrezikshme
11 01 10 Llumra dhe shtresa filtri, t tjera nga ato t prmendura n 11 01
09
11 01 11* Lngje ujore t shplarjes, q prmbajn substanca t rrezikshme
11 01 12 Lngje ujore t shplarjes, t tjera nga ato t prmendura n 11 01
11
11 01 13* Mbetje t delubrifikimit q prmbajn substanca t rrezikshme
11 01 14 Mbetje t delubrifikimit, t tjera nga ato t prmendura n 14 01
13
11 01 15* Tretsa dhe llumra nga sistemet e membranave ose nga sisteme
t jonoshkmbyesve q prmbajn substanca t rrezikshme
11 01 16* Rezina t ngopura ose t shpenzuara gjat jonoshkmbimit
11 01 98* Mbetje t tjera q prmbajn substanca t rrezikshme
11 02 Mbetje nga procese hidrometalurgjike joferrore
11 02 02* Llumra nga hidrometalurgjia e zinkut
11 02 03 Mbetjet nga prodhimi i anodave pr proceset elektrolitike ujore
11 02 05* Mbetjet nga proceset hidrometalurgjike t bakrit q prmbajn
11 02 06 Mbetje nga procese hidrometalurgjike t bakrit, t tjera nga ato
t 05 11 02
11 03 Llumra dhe mbetje t ngurta nga proceset e temperimit
11 03 01* Mbetje q prmbajn cianid
11 03 02* Mbetje t tjera t paspecifikuara
11 05 Mbetje nga procese t galvanizimit n t nxeht
11 05 01 Zinku i rnd
11 05 02 Hi zinku
11 05 03* Mbetje t ngurta nga trajtimi i gazeve
11 05 04* Shkrirsi i harxhuar
12 MBETJE NGA TRAJTIMI FIZIKO-MEKANIK DHE DHNIA E
FORMS S METALEVE DHE PLASTIKAVE
12 01 Mbetjet nga derdhjet dhe trajtimi siprfaqsor fiziko-mekanik i
metaleve dhe plastikave
12 01 01 Tallash t metaleve ferrore
12 01 02 Pluhur dhe pjes t imta t metaleve ferrore
12 01 03 Tallash t metaleve joferrore
12 01 04 Pluhur dhe pjes t imta t metaleve joferrore
12 01 05 Mbetje plastike nga format dhe tornimet
12 01 06* Vajrat minerale t makinerive q prmbajn halogjen (prve
emulsioneve dhe solucioneve)
12 01 07* Vajrat minerale t makinerive q nuk prmbajn halogjen,
(prve emulsioneve dhe solucioneve)
12 01 08* Solucione dhe emulsione t makinerive q prmbajn halogjen
12 01 09 * Solucione dhe emulsione t makinerive q nuk prmbajn
halogjen
12 0110 * Vajrat sintetik t makinerive
12 01 12* Parafinat dhe yndyrat e shpenzuara
12 01 13 Mbetjet nga saldimet
12 01 14* Llumrat t makinerive q prmbajn substanc t rrezikshme
12 01 15 Llumra t makinerive q prmbajn substanc, t tjera nga ato t
12 01 16* Mbetje t materialeve shprthyese q prmbajn substanca t
rrezikshme
12 01 17 Mbetje t materialeve shperthyese, t tjera nga ato t
12 01 18* Llumra metalore (t grirjeve dhe bluarjeve) q prmbajn vajra
ose naft
12 01 19* Vajra makine lehtsisht t biodegradueshm
12 01 20* Trupat dhe materialet e grir t shpenzuar q prmbajn
12 01 21 Trupat dhe materialet e grir t shpenzuar, t tjera nga ato t
12 03 Mbetje nga procesi i degrasatimit me an t ujit dhe avullit,
(prve 11)
12 03 01* Lngje lars ujore
12 03 02* Mbetje t degrasatimit me avull
13 MBETJE VAJRASH DHE MBETJE T KARBURANTEVE T
LNGSHME, (prve vajrave ushqimore dhe ato n kapitullin
05 12 19)
13 01 Mbetje vajrash hidraulike
13 01 01* Vajra hidraulike q prmbajn PCB
13 01 04* Tretsa t kloruar
13 01 05* Tretsa t paklorinuar
13 01 09* Vaj hidraulik i klorinuar me baz minerale
13 01 10* Vaj hidraulik i paklorinuar me baz minerale
13 01 11* Vajra hidraulike sintetike
13 01 12* Vajra hidraulike lehtsisht t biodegraduar
13 01 13* Vajra t tjer hidraulik
13 02 Mbetje vaji ingranazhesh, motori dhe lubrifikante
13 02 04* Vajra motori ingranazhesh dhe lubrifikues t klorinuar me baz
minerale
13 02 05* Vajra motori, ingranazhesh dhe lubrifikues t pa klorinuar me
baz minerale
13 02 06* Vaj sintetik motori, ingranazhi dhe lubrifikues
13 02 07* Vajra lehtsisht t biodegradueshme: motori, ingranazhi dhe
lubrifikant
13 02 08 * Vajra t tjera motori, ingranazhi hdelubrifikante
13 03 Mbetje vajrash izolues dhe prcjells nxehtsie
13 03 01* Mbetje vajrash izolues dhe prcjells nxehtsie q prmbajn PCB
13 03 06* Mbetje vajrash izolues dhe prcjells t nxehtsis t klorinuar
me baz minerale, t tjer nga ato t prmendura n 13 03 01
13 03 07* Vajra izolues dhe prcjells t paklorinuar me baz minerale
13 03 08* Vajra izolues, prcjells nxehtsie dhe sintetik
13 03 09* Vajra lehtsisht t biodegradueshme izolues dhe prcjells
nxehtsie
13 03 10* Vajra t tjer izolues dhe prcjells nxehtsie
13 04 Vajra t ndotur anijesh
13 04 01* Vajra t ndotur anijesh nga lundrimi pran toks
13 04 02* Vajra nga ujra t zeza t bankinave
13 04 03* Vajra t ndotur nga lundrime t tjera
13 05 Prbrs t seperatoreve ujit/naft
13 05 01* Pjes t ngurta nga seperatoret uj/naft
13 05 02* Llumra nga seperatoret uj/naft
13 05 03* Llumra ndrmjets
13 05 06* Naft nga seperatort uj/naft
13 05 07* Uj me naft nga seperatort uj/naft
13 05 08* Przierje mbetjesh nga seperatort uj/naft
13 07 Mbetje t karburanteve t lngshme
13 07 01* Naft dhe diezel
13 07 02* Benzin
13 07 03* Lnd t tjera djegse prfshi edhe przierjet
13 08 Mbetje naft t paspecifikuara diku tjetr
13 08 01* Llumra nga shkripzimet ose emulsionet
13 08 02* Emulsione t tjer
13 08 03 * Mbetje t tjera t paspecifikuara
14 TRETS T MBETJEVE ORGANIKE FTOHS DHE
POMPUES (prve 07 dhe 08)
14 06 Mbetje t tretsave organike t ftohsave dhe pompuesve (shkuma
aerosole)
14 06 01* Kloroflour karbonet, HCFC, HEC.
14 06 02* Trets t tjer ose przierje tretsish t halogjenizuar
14 06 03* Trets ose przierje tretsish t tjer
14 06 04* Llumra ose mbetje t ngurta q prmbajn trets t halogjenizuar
14 06 05* Mbeturina ose mbetje t ngurta q prmbajn trets t tjer
15 PAKETIME MBETURINASH, ABSORBENTE, RROBA
FSHIRSE, MATERIALE T FILTRAVE DHE RROBA
MBROJTSE T PASPECIFIKUARA NDRYSHE
15 01 Ambalazhe (duke prfshir mbetjet e paketuara urbane)
15 01 01 Mbetje ambalazhi letre dhe kartoni
15 01 02 Mbetje ambalazhi plastike
15 01 03 Mbetje ambalazhi druri
15 01 04 Mbetje ambalazhi metalike
15 01 05 Mbetje ambalazhi t prbra
15 01 06 Mbetje ambalazhi
15 01 07 Mbetje ambalazhi qelqi
15 01 09 Mbetje ambalazhi tekstili
15 01 10* Mbetje ambalazhi q prmbajn ose jan t kontaminuara me
15 01 11* Mbetje ambalazhi metalike q prmbajn materiale poroze (p.sh.
azbest), duke prfshir kontenieret bosh t presioneve
15 02 Absorbente, materiale filtrues, copa/rroba fshirse dhe rroba
mbrojtse
15 02 02* Absorbente, material filtrues (duke prfshir filtra naft t
paspecifikuar) dhe rroba mbrojtse t kontaminuara nga
15 02 03 Absorbente, materiale filtrues, copa rroba thithse, t tjera nga
16 MBETJE T PASPECIFIKUARA N LIST
16 01 Mjete jasht prdorimit nga mnyrat e ndryshme t transportit
(duke prfshir mjete jorrugore) dhe mbetje nga montimi i
mjeteve jasht prdorimit dhe t mirmbajtjes, (prve 13,14,16
06 dhe 16 08)
16 01 03 Goma jasht prdorimit
16 01 04* Mjete jasht prdorimit
16 01 06 Mjete jasht prdorimit q nuk prmbajn lngje apo
komponente t tjera t rrezikshme
16 01 07* Filtra vaji, naft
16 01 08* Komponente q prmbajn mrkur
16 01 09* Komponent q prmbajn PCBs
16 01 10* Komponente shprthyes (p.sh. jastk ajri)
16 01 11* Tampon frenash q prmbajn azbest
16 01 12 Tampon frenash, t tjera nga ato t prmendura n16 01 11
16 01 13* Lngje frenash
16 01 14* Lngje antingrirs q prmbajn substanca t rrezikshme
16 01 15 Lngje antigrirs, t tjera nga ato n 16 01 14
16 01 16 Tankera pr gaze t lngshme
16 01 17 Metale ferrore
16 01 18 Metale joferrore
16 01 19 Plastika
16 01 20 Qelq
16 01 21* Prbrs t rrezikshme, t tjera nga ato t prmendura n 16 01 07
deri
16 01 11 ,16 01 13 dhe 16 01 14
16 01 22 Prbrs t tjer t paspecifikuar
16 02 Mbetje nga pajisjet elektrike dhe elektronike
16 02 09* Transformator dhe kondesator q prmbajn PCBs
16 02 10* Pajisje skarco q kan ose jan t kontaminuar me PCBs, t tjera
nga ato n 16 02 09
16 02 11* Pajisje skarco q prmbajn kloroflorkarbon, HCFC,HFC
16 02 12* Pajisje skarco q kan azbest t lir
16 02 13* Pajisje skarco q kan prbrs t rrezikshm 16 02 09 deri 16 02
12
16 02 14 Pajisje skarco, t tjera nga ato t prmendura n 16 02 09 deri 16
02 13
16 02 15* Komponent t rrezikshm t hequra nga pajisjet skarco
16 02 16 Komponent t rrezikshm t hequra nga paisjet skarco, t tjera
16 03 Grupime t paspecifikuara dhe produkte t paprdorshme
16 03 03* Mbetje inorganike q prmbajn substanca t rrezikshme
16 03 04 Mbetje inorganike q prmbajn substanca ndryshe nga ato t16
03 03
16 03 05* Mbetje organike q prmbajn substanca t rrezikshme
16 03 06 Mbetje organike q prmbajn, t tjera nga ato t prmendura n
16 03 05
16 04 Eksploziv t mbetur
16 04 01* Mbetje t municioneve
16 04 02* Mbetje nga fishekzjarrt
16 04 03* Mbetje t tjera eksplozive
16 05 Gaze n konteniert e presionit dhe kimikate t skaduara
16 05 04* Gaze n konteniert e presionit (prfshir halonet) q prmbajn
16 05 05 Gaze n konteniert e presionit me presion, t tjera nga ato t
16 05 06* Kimikate laboratori q konsistojn ose prmbajn substanca t
rrezikshme prfshir przierje t kimikatve laboratorike
16 05 07* Kimikate t skaduara inorganike, q konsistojn ose prmbajn
16 05 08* Kimikate t skaduara organike, q konsistojn ose prmbajn
16 05 09 Kimikate t skaduara, t tjera nga ato t prmendura n 16 05 06,
16 05 07 dhe 16 05 08
16 06 Bateri dhe akumulator
16 06 01* Bateri plumbi
16 06 02* Bateri Ni-Cd
16 06 03* Bateri q kan mrkur
16 06 04 Bateri alkaline (prve 16 06 03)
16 06 05 Bateri dhe akumulator t tjer
16 06 06* Elektrolite t ndara t mbledhur nga bateri dhe akumulator t
tjer
16 07 Mbetje nga tankerat e transportit, tankera magazinues dhe t
pastrimit t fuqive (prve 05 dhe13)
16 07 08* Mbetje q kan naft
16 07 09* Mbetje q kan substanca t tjera t rrezikshme
16 08 Katalizator t harxhuar
16 08 01 Katalizator t harxhuar q kan ar, argjend, renium, radium,
paladium, iridium, ose platinium (prve 16 08 07)
16 08 02* Katalizator t harxhuar q prmbajn metale transit t
rrezikshm ose komponime t metaleve tranzite t rrezikshm
16 08 03 Katalizator t harxhuar q prmbajn metale transit ose
komponime t metaleve t transitve t tjera
16 08 04 Katalizator fluid t harxhuar (prve 16 08 07)
16 08 05* Katalizator t harxhuar q kan acid fosforik
16 08 06* Lngje t harxhuar t prdorur si katalizator
16 08 07* Katalizator t harxhuar t kontaminuar me substanca t
rrezikshme
16 09 Substanca oksiduese
16 09 01* Prmaganate p.sh. permaganati i kaliumit
16 09 02* Kromate p.sh. kromat kaliumi ose bikromati i kaliumit ose i
natriumit
16 09 03* Perokside, peroksid hidrogjeni
16 09 04* Substanca t tjera t paspecifikuara
16 10 Mbetje t lngshme ujore t destinuara pr trajtim jasht zone
16 10 01* Mbetje t lngshme ujore, q kan substanca t rrezikshme
16 10 02 Mbetje t lngshme ujore, t tjera nga ato t prmendura n 16 10
01
16 10 03* Koncentrime ujore q kan substanca t rrezikshme
16 10 04 Koncentrime ujore, t tjera nga ato t prmendura n 16 10 03
16 11 Mbetje t veshjeve t brendshme dhe materialeve zjarrduruese
16 11 01* Mbetje t veshjeve t brendshme me baz karboni dhe
materialeve zjarrduruese nga procese metalurgjike q prmbajn
16 11 02 Mbetje t veshjeve t brendshme me baz karboni dhe
materialeve zjarrduruese nga procese metalurgjike, t tjera nga
16 11 03* Mbetje t veshjeve t brendshme dhe materialeve zjarrduruese
nga procese metalurgjike q prmbajn substanca t rrezikshme
16 11 04 Mbetje t veshjeve t brendshme dhe materialeve zjarrduruese
nga procese metalurgjike, t tjera nga ato t prmendura n 16 11
03
16 11 05* Mbetje t veshjeve t brendshme dhe materialeve zjarrduruese
nga proceset jometalugjike q prmbajn substanca t
rrezikshme
16 11 06 Mbetje t veshjeve t brendshme dhe materialeve zjarrduruese
nga proceset jometalugjike, t tjera nga ato t prmendura n 16
11 05
17 MBETJE NGA NDRTIMET DHE PRISHJET (PRFSHI DHERA
T GRMUARA NGA ZONA T KONTAMINUARA)
17 01 Beton, tulla, tjegulla dhe qeramika
17 01 01 Beton
17 01 02 Tulla
17 01 03 Tjegulla dhe qeramika
17 01 06* Przierje ose fraksione t ndara betoni, tullash, tjegulla dhe
qeramiks q prmbajn substance t rrezikshme
17 01 07 Przierje t betonit, tullave, tjegullave dhe qeramiks, t tjera nga
17 02 Dru, qelqe dhe plastika
17 02 01 Dru
17 02 02 Qelqe
17 02 03 Plastik
17 02 04* Dru, qelq dhe plastika q prmbajn substanc t rrezikshme
17 03 Przierje bituminoze, bitumi dhe produkte t tjera t ziftit
17 03 01* Przierje bituminoze q prmbajn zifte qymyri
17 03 02 Przierje bituminoze, t tjera nga ato t prmendura n 17 03 01
17 03 03* Zifte qymyri dhe katrane
17 04 Metale (prfshi dhe aliazhet e metaleve)
17 04 01 Bakr,bronx, tunxh
17 04 02 Alumin
17 04 03 Alumb
17 04 04 Zink
17 04 05 Hekur dhe elik
17 04 06 Kallaj
17 04 07 Metale t prziera
17 04 09* Mbetje metalore t kontaminuara me substanca t rrezikshme
17 04 10* Kabllo q prmbajn naft, bitum apo substanca t tjera t
rrezikshme
17 04 11 Kabllo t tjera nga ato t prmendura n 17 04 10
17 05 Dhera (duke prfshir dhera t grmuara nga toka t
kontaminuara, gur dhe balta t tjera)
17 05 03* Dhera dhe gur q prmbajn substanc t rrezikshme
17 05 04 Dhera dhe gur, t tjera nga ato t prmendura n 17 05 03
17 05 05* Balta q prmbajn lnd t rrezikshme
17 05 06 Balta, t tjera nga ato t prmendura n 17 05 05
17 05 07* akll q prmban substanca t rrezikshme
17 05 08 akll, t tjera nga ato t prmendura n 17 05 07
17 06 Materiale izoluese dhe materiale ndrtimi me azbest
17 06 01* Material izolimi q prmban azbest
17 06 03* Material izolimi q konsistojn ose prmbajn substanca t
rrezikshme
17 06 04 Materiale izolimi t tjera nga ato t prmendura n 17 06 01 dhe
17 06 03
17 06 05* Materiale ndrtimi q prmbajn asbest
17 08 Materiale ndrtimi me gips
17 08 01 Materiale ndrtimi me gips q jan t kontaminuara me
17 08 02 Materiale ndrtimi me gips, t tjera nga ato t prmendura n 17
08 01
17 09 Mbetje t tjera ndrtimi dhe t prishjeve
17 09 01* Mbetje ndrtimi dhe t prishjeve q prmbajn mrkur
17 09 02* Mbetje ndrtimi dhe t prishjeve q prmbajn PCB
17 09 03* Mbetje nga ndrtimi dhe t prishjeve, duke prfshir mbetjet e
prziera q prmbajn substanca t rrezikshme
17 09 04 Mbetje t prziera nga ndrtimi dhe t prishjeve, t tjera nga ato
t prmendura n 17 09 01, 17 09 02 dhe 17 09 03
18 MBETJE NGA KUJDESI SHNDETSOR NJERZOR OSE
SHTAZOR DHE KRKIME Q LIDHEN ME TO (me prjashtim
t mbetjeve t kuzhinave dhe restoranteve q nuk lidhen
drejtprdrejt me kujdesin shndetsor)
18 01 Mbetjet nga kujdesi shndetsor q nga lindja, diagnostikimi,
trajtimi dhe/ose parandalimi i smundjeve n njerzit
18 01 01 Bisturit, shiringa, instrumente t mprehta (prve 18 01 03)
18 01 02 Pjes t trupit dhe organe, prfshir qeset dhe konservuesit e
gjakut dhe rezervat e gjakut (prve 18 01 03)
18 01 03 Mbetjet, grumbullimi dhe asgjsimi i t cilave krkon trajtim t
veant pr t parandaluar infeksionet
18 01 04 Mbetjet, grumbullimi dhe asgjsimi i t cilave nuk krkon
trajtim t veant pr t parandaluar infeksionet (p.sh. veshje,
hedhurinat e leukoplasteve, ndrresat, veshje pr t asgjsuar,
pelena etj.)
18 01 06 Kimikate q konsistojn ose prmbajn substanca t rrezikshme
18 01 07 Kimikate t tjera nga ato t prmendura n 18 01 06
18 01 08 Medikamente citostatika dhe citotoksike
18 01 09 Medikamente t tjera prve atyre t prmendura n 18 01 08
18 01 10 Mbetje amalgame nga kujdesi dentar
18 02 Mbetje nga krkimet, diagnostikimet, trajtimet dhe parandalimi i
smundjeve te kafsht
18 02 01 Bisturit, shiringa, instrumente t mprehta (prve 18 01 02)
18 02 02 Mbetjet, grumbullimi dhe asgjsimi i t cilave krkon trajtim t
veant pr t parandaluar infeksionet
18 02 03 Mbetjet, grumbullimi dhe asgjsimi i t cilave nuk krkon trajtim
t veant pr t parandaluar infeksionet
18 02 05 Kimikate q konsistojn ose prmbajn substanca t rrezikshme
18.02.06 Kimikate t tjera nga ato t prmendura n 18 02 05
18. 02. 07 Medikamente citostatika dhe citotoksike
18 02 08 Medikamente t tjera prve atyre t prmendura n 18 01 07
19. MBETJE NGA IMPIANTET E TRAJTIMIT T MBETJEVE, T
UJRAVE T NDOTURA (JO N VEND) DHE PRGATITJA E
UJIT PR PRDORIM NJERZOR DHE INDUSTRIAL
19 01 Mbetje nga iceneratort ose piroliza e mbetjeve
19 01 02 Materiale ferrore t dala nga hiret fundore
19 01 05* Shtresa filtri nga trajtimi i gazeve
19 01 06* Mbetjet e lngshme ujore nga trajtimi i gazeve dhe mbetje t tjera
t lngshme ujore
19 01 07* Mbetjet e ngurta nga trajtimi i gazeve
19 01 10* Karboni i aktivizuar i harxhuar nga trajtimi i gazeve
19 01 11* Hira fundore dhe llumra q prmbajn substanca t rrezikshme
19 01 12 Hira fundore dhe llumra, t tjera nga ato t prmendura n 19 01
11
19 01 13* Hi fluturues q prmban substanca t rrezikshme
19 01 14 Hi fluturues tjetr nga ato t prmendura n 19 01 13
19 01 15* Pluhur kaldajash q prmbajn substanca t rrezikshme
19 01 16 Pluhur kaldajash, t tjera nga ato t prmendura n 19 01 15
19 01 17* Mbetje t pirolizs q prmbajn substanca t rrezikshme
19 01 18 Mbetje t pirolizs t tjera nga ato t prmendura n 19 01 17
19 01 19 Rrat nga shtratet vluese
19 02 Mbetjet nga trajtimi fiziko-kimik i mbetjeve (prfshir
dekromatizimin, decianizimin dhe neutralizimin)
19 02 03 Mbetje t prziera paraprakisht, t kompozuara vetm nga
mbetje t parrezikshme
19 02 04* Mbetje t prziera paraprakisht, t kompozuara nga t paktn
nj rrezikshme
19 02 05* Llumrat nga trajtimi fiziko-kimik q prmbajn substanca t
rrezikshme
19 02 06 Llumrat nga trajtimi fiziko-kimik, t tjera t prmenduara n 19
02 05
19 02 07* Vajra dhe koncentrate nga seperimi
19 02 08* Mbetje t lngshme t djegshme q prmbajn substanca t
rrezikshme
19 02 09* Mbetje t ngurta t djegshme prfshir substancat e rrezikshme
19 02 10 Mbetje t djegshme t tjera nga ato t prmendura n 19 02 08
dhe
19 02 09
19 03 Mbetje t stabilizuara /t ngurtsuara
19 03 04* Mbetje t prcaktuara si t rrezikshme, pjesrisht t stabilizuara
19 03 05 Mbetje t stabilizuara t tjera nga ato t prmendura n 19 03 04
19 03 06* Mbetjet e prcaktuara si t rrezikshme, e ngurtsuar
19 03 07 Mbetje t ngurtsuara, t tjera nga ato t prmendura n 19 03 06
19 04 Mbetje t qelqzuara dhe mbetje nga qelqzimet
19 04 01 Mbetje t qelqzuara
19 04 02* Hi fluturues dhe mbetje t tjera nga trajtimi i gazeve
19 04 03* Faza t ngurta t paqelqzuara
19 04 04 Mbetjet e lngshme ujore nga temperimi i mbetjeve t qelqzuara
19 05 Mbetjet nga trajtimi aerobik i mbetjeve t ngurta
19 05 01 Fraksione t pakompostuara t mbetjeve urbane dhe mbetjeve t
tjera t ngjashme
19 05 02 Fraksione t pakompostuara t mbetjeve bimore dhe shtazore
19 05 03 Kompost jasht specifikimit
19 06 Mbetjet nga trajtimi anaerobik i mbetjeve
19 06 03 Lngje nga trajtimi anaerobik i mbetjeve urbane
19 06 04 Mbetje t tretshme nga trajtimi anaerobik i mbetjeve urbane
19 06 05 Lngje nga trajtimi anaerobik i mbetjeve shtazore dhe bimore
19 06 06 Mbetje t tretshme nga trajtimi anaerobik mbetjeve shtazore dhe
bimore
19 07 Rrjedhjet nga landfillt
19 07 02* Rrjedhje nga landfillt q prmbajn substanca t rrezikshme
19 07 03 Rrjedhje nga landfillt, t tjera nga ato t prmendura n 19 07 02
19 08 Mbetje nga impiantet e trajtimit t mbetjeve ujore, t
paspecifikuara
19 08 01 Ekzaminimet
19 08 02 Mbetje nga ranizimi
19 08 05 Llumrat nga trajtimi i ujrave t zeza urbane
19 08 06* Rezina jonoshkmbyese t ngopura ose t harxhuara
19 08 07* Solucione dhe llumra nga regjenerimi i jonokmbyesve
19 08 08* Sisteme t membranave q prmbajn metalet e rnda
19 08 09 Graso dhe przjerje t tjera vajore nga seperatort vaj/uj q
prmbajn vetm yndyra dhe vajra ushqimore
19 08 10* Graso dhe przjerje t tjera vajore nga seperatort vaj/uj, t
19 08 11* Llumra q prmbajn substanca t rrezikshme nga trajtimi
biologjik i ujrave t ndotura industriale
19 08 12 Llumra nga trajtimi biologjik i ujrave t ndotura industriale t
19 08 13* Llumra q prmbajn substanca t rrezikshme nga trajtime t
tjera t ujrave t ndotura industriale
19 08 14 Llumra nga trajtime t tjera t ujrave t ndotura industriale t
19 09 Mbetje nga prgatitja e ujit pr konsumim njerzor dhe
prdorim industrial
19 09 01 Mbetje t ngurta nga filtrimet primare dhe ekzaminimet
19 09 02 Llumra nga qartsimi i ujit
19 09 03 Llumra nga dekarbonizimi
19 09 04 Karbon i aktivizuar i harxhuar
19 09 05 Rezina jonoshkmbyese t ngopura ose t harxhuara
19 09 06 Solucione dhe llumra nga rigjenerimi i jonoshkmbyesve
19 09 99 Mbetjet t tjera t paspecifikuara
19 10 Mbetje nga copzimi i mbetjeve q prmbajn metale
19 10 01 Hekur dhe mbetje eliku
19 10 02 Mbetje joferrore
19 10 03* Fraksione t lehta dhe pluhura q prmbajn substanca t
rrezikshme
19 10 04 Fraksione t lehta dhe pluhura t tjera nga ato t prmendura n
19 10 03
19 10 05* Fraksione t tjera q prmbajn substanca t rrezikshme
19 10 06 Fraksione t tjera nga ato t prmendura n 19 10 05
19 11 Mbetje nga rigjenerimi i nafts
19 11 01* Filtra argjile t shpenzuara
19 11 02* Zifte acide
19 11 03* Mbetje t lngshme ujore
19 11 04* Mbetje nga pastrimi i lndve djegse me baza
19 11 05* Llumra nga trajtimi n vend i rrjedhjeve q prmbajn substanca
t rrezikshme
19 11 07* Mbetje nga pastrimi i oxhakve t gazit
19 12 Mbetje nga trajtimi mekanik i mbetjeve (p.sh. ndarja,
kompaktimi, ngjeshja) t paspecifikuara diku tjetr
19 12 01 Letr e karton
19 12 02 Metale ferrore
19 12 03 Metale joferrore
19 12 04 Plastik dhe gom
19 12 05 Qelq
19 12 06* Dru q prmbajn substanca t rrezikshme
19 12 07 Drur t tjer nga ato t prmendura n 19 12 06
19 12 08 Tekstilet
19 12 09 Mineralet (p.sh. rr, gur)
19 12 10 Mbetjet e djegshme (skarcitetet e lndve djegse)
19 12 11* T tjera mbetje (prfshir materiale t prziera) nga trajtimi
mekanik i mbetjeve q prmbajn substanc t rrezikshme
19 12 12 Mbetje t tjera (prfshir materiale t prziera) nga trajtimi
mekanik i mbetjeve, t tjera nga ato t prmendura n 19 12 11
19 13 Mbetjet nga rehabilitimi i toks dhe i ujrav nntoksore
19 13 01* Mbetjet e ngurta nga rehabilitimi i toks q prmbajn substanca
t rrezikshme
19 13 02 Mbetjet e ngurta nga rehabilitimi i toks, t tjera nga ato t
19 13 03* Llumrat nga rehabilitimi i toks q prmbajn substanca t
rrezikshme
19 13 04 Llumrat nga rehabilitimi i toks, t tjera nga ato t prmendura
n 19 13 03
19 13 05* Llumrat nga rehabilitimi i ujrave nntoksore q prmbajn
19 13 06 Llumrat nga rehabilitimi i ujrave nntoksore, t tjera nga ato t
19 13 07* Mbetje t lngshme ujore dhe koncentratet ujore nga rehabilitimi
i ujrave nntoksore q prmbajn substanca t rrezikshme
19 13 08 Mbetje t lngshme ujore dhe koncentratet ujore nga rehabilitimi
i ujrave nntoksore, t tjera nga ato t prmendura n 19 13 07
20 MBETJET URBANE (MBETJET SHTPIAKE DHE TREGTARE,
MBETJE INDUSTRIALE E INSTITUCIONALE T NGJASHME)
PRFSHIR FRAKSIONET E MBLEDHURA VEMAS
20 01 Fraksionet e ndara (prve 15 01)
20 01 01 Letr dhe karton
20 01 02 Qelq
20 01 08 Mbetje t biodegradueshme nga kuzhinat dhe mensat
20 01 10 Veshjet
20 01 11 Tekstilet
20 01 13* Tretsit
20 01 14* Acidet
20 01 15* Bazat
20 01 17* Fotokimikatet
20 01 19* Pesticidet
20 01 21* Mbetje t tubave fluorishente dhe mbetje t tjera q prmbajn
mrkur
20 01 23* Pajisje skarco q prmbajn klorofluorokarbone
20 01 25 Vajra dhe dhjamra ushqimore
20 01 26* Vajra dhe dhjamra, t tjera nga ato t prmendura n 20 01 25
20 01 27* Bojra, ngjyra, ngjits etj. q prmbajn substanca t rrezikshme
20 01 28 Bojra, ngjyra, ngjits etj, t tjera nga ato t prmendura n 20 01
27
20 01 29* Detergjent q prmbajn substanca t rrezikshme
20 01 30 Detergjent t tjer nga ato t prmendur n 20 01 29
20 01 31* Medikamente citotoksike dhe citostatike
20 01 32 Medikamente t tjera nga ato t prmenduara n 20 01 31
20 01 33* Baterit dhe akumulatort t prfshir n 16 06 01, 16 06 02 ose
16 06 03 dhe baterit e akumulatort e pandar
20 01 34 Baterit dhe akumulatort e tjer nga ato t prmendur n 20 01
33
20 01 35* Pajisjet e skaduara elektrike dhe elektronike, t tjera nga ato t
prmenduara n 20 01 21 dhe 20 01 23 q prmbajn
komponent t rrezikshm
20 01 36 Pajisjet e skaduara elektrike dhe elektronike, t tjera nga ato t
prmenduara n 20 01 21, 20 01 23 dhe 20 01 35
20 01 37* Mbetje druri q prmbajn substanca t rrezikshme
20 01 38 Mbetje druri t tjera nga ato t prmendura n 20 01 37
20 01 39 Plastikat
20 01 40 Metalet
20 01 41 Mbetjet nga pastrimi i oxhaqeve
20 01 99 Fraksione t tjera t paspecifikuara
20 02 Mbetjet e kopshteve dhe parqeve (prfshir mbetjet e varrezave)
20 02 01 Mbetje t biodegradueshme
20 02 02 Dhera dhe gur
20 02 03 Mbetje t tjera t pabiodegradueshme
20 03 Mbetje t tjera urbane
20 03 01 Mbetjet e prziera urbane
20 03 02 Mbetje nga tregjet
20 03 03 Mbetje nga pastrimi i rrugve
20 03 04 Llumra nga gropat septike
20 03 06 Mbetje nga pastrimi i ujrave t zeza
20 03 07 Mbetjet t vllimshme
20 03 99 Mbetjet urbane t paspecifikuara
SHTOJCA II
KARAKTERISTIKAT E MBETJEVE Q I BJN ATO T RREZIKSHME
Mbetjet jan t rrezikshme:

nse manifestojn nj ose m shum nga vetit e paraqitura m posht nga H1 deri
H14:
H1 Explosive: substancat dhe preparatet t cilat mund t shprthejn nn efektin e
flaks ose t cilat jan m t ndjeshme nga goditja apo frkimi se dinitrobenzeni.
H2 Oksiduese: substancat dhe preparatet t cilat kan reaksione t fuqishme
ekzotermioke kur bien n kontakt me substanca t tjera, veanrisht me substanca t
djegshme.
H3-A Shum t djegshme:
- substancat dhe preparatet e lngshme t cilat kan nj pik flakrimi m
posht se 21 C (duke prfshir lngjet ekstremisht t djegshme (t prflakshme);
- substancat dhe preparatet t cilat mund t nxehen dhe t ndizen n kontakt
me ajrin n temperaturn e ambientit pa pranin e ndonj energjie t jashtme;
- substancat dhe preparatet e ngurta t cilat mund t marrin flak menjher
pas nj kontakti t shkurtr me nj burim ndezs dhe mund t vazhdojn t digjen
ose t konsumohen edhe pas largimit t burimit ndezs;
- substancat dhe preparatet e gazta, t cilat jan t djegshme n ajr n trysni
normale;
- substancat dhe preparatet e gazta, t cilat n kontakt me ujin apo me ajrin e
lagsht, evoluojn n gaze t djegshme, n sasi t rrezikshme.
H3-B T djegshme: substancat dhe preparatet e lngshme, q kan nj pik
flakrimi t barabart ose m t madhe se 21*C dhe m pak ose t barabart me 55*C;
H4 Irrituese: substancat dhe preparatet jokorrozive, t cilat nprmjet nj kontakti
t menjhershm, t zgjatur apo t prsritur me lkurn apo me membranat
mukoze, mund t shkaktojn inflamacione.
H5 E rrezikshme: substancat dhe preparatet, t cilat nse thithen nprmjet
frymmarrjes, injektohen ose penetrojn n lkur mund t shkaktojn rrezik t
kufizuar t shndetit.
H6 Toksike: substancat dhe preparatet, t cilat nse thithen nprmjet
frymmarrjes, injektohen ose penetrojn n lkur mund t shkaktojn rrezik serioz,
akut ose kronik t shndetit, t cilat mund t shkaktojn edhe vdekjen.
H7 Kancerogjene: substancat dhe preparatet, t cilat nse thithen nprmjet
frymmarrjes, injektohen ose penetrojn n lkur mund t shkaktojn kancer ose t
rris mundsin e shfaqjes s tij.
H8 Korrozive: substancat dhe preparatet, t cilat mund t shkaktojn dmtime pas
kontaktit n indet e gjalla.
H9 Infektive: substancat q prmbajn mikroorganizma mbijetuese ose toksinat e
tyre, t cilat jan t njohura ose besohet t shkaktojn smundje n njerzit ose n
organizmat e gjalla.
H10 Teratogjenike(toksike pr riprodhimin): substancat dhe preparatet, t cilat
nse thithen nprmjet frymmarrjes, injektohen ose penetrojn n lkur mund t
shkaktojn keqformime t lindura, jo t trashgueshme ose t rrisin mundsin e
shfaqjes s tyre.
H11 Mutagjenike: substancat dhe preparatet, t cilat nse thithen nprmjet
frymemarrjes, injektohen ose penetrojn n lkur mund t shkaktojn difekte
gjenetike t trashgueshme ose t rrisin mundsin e shfaqjes s tyre.
H12 Substancat dhe preparatet, t cilat shkarkojn gaz toksik n kontakt me ujin,
ajrin ose me ndonj acid.
H13 Substancat dhe preparatet, t afta q pas asgjsimit ose prodhimit t ndonj
substance tjetr (p.sh. ujrat kulluese pas trajtimit), q zotrojn ndonj nga
karakteristikat e listuara m sipr.
H14 Ekotoksike: substancat dhe preparatet, t cilat paraqesin ose mund t
paraqesin rrezik t menjhershm ose t mvonshm n nj ose m shum
komponent t mjedisit.
2. Dhe pr substancat q i prkasin H3 deri H8, H10 dhe H11, nse paraqesin nj ose
m shum nga karakteristikat e mposhtme:
- pika e flakrimit 55 C;
- nj ose m shum substanca, t klasifikura si shum toksike n prqendrim
total 0,1%;
- nj ose m shum substanca, t klasifikuara si t rrezikshme n prqendrim
total 0,25 %;
- nj ose m shum substanca korrozive, t klasifikura si R15 n prqendrim
total 5%;
- nj ose m shum substanca korrozive, t klasifikura si R34 n prqendrim
total 10%;
- nj ose m shum substanca irrituese, t klasifikura si R36, R37,R38 n
prqendrim total 20%;
- nj substanc t njohur si kancerogjene t kategoris 1 ose 2, n prqendrim
total 0,1%;
- nj substanc t njohur si kancerogjene t kategoris 3, n prqendrim total
1%;
- nj substanc toksike pr riprodhimin t kategoris 1 ose 2, t klasifikuara si
R60, R61 n prqendrim total 0,5%;
- nj substanc toksike pr riprodhimin t kategoris 3, t klasifikuar si R62,
R63 n prqendrim total 5%;
- nj substanc mutagjene t kategoris 1 ose 2, t klasifikuar si R46 n
prqendrim total 0,1%;
- nj substanc mutagjene t kategoris 3, t klasifikuar si R40 n prqendrim
total 1%.
SHTOJCA III
KATEGORIT E MBETJEVE T RREZIKSHME T GJENERUARA, T
LISTUARA SIPAS NATYRS S TYRE, APO AKTIVITETIT Q I GJENERON
ATO
(Mund t jen n gjendje t lngshme, llumi ose t ngurt)

Shtojca III.A.
Mbetjet q paraqesin nj ose m shum nga vetit e listuara ne shtojcn II dhe t cilat
konsistojn n:
1. Substanca anatomike, spitalore dhe mbetje t tjera klinike;
2. Komponime farmaceutike mjeksore dhe veterinare;
3. Konservues druri;
4. Biocide dhe substanca fito-farmaceutike;
5. Mbetje nga substanca t prdorura si trets;
6. Substanca organike t halogjenuara jo t prdorura si solvente, duke
prjashtuar materialet e tyre inerte t polimerizuara;
7. Kripra temperimi q prmbajn cianide;
8. Vajra minerale dhe substanca vajore;
9. Przjerje, emulsione naft/uj dhe hidrokarbon /uj;
10.Substanca q prmbajn bifenile t poliklorinuara-PCB dhe/ose trifenile t
poliklorinuara- PCT;
11. Materiale bituminoze t dala nga rafinimi, distilimi dhe nga trajtimet
pirolitike;
12. Bojra, ngjyross, pigmente, llaqe, varak;
13. Rezina, lateksi, plastifikator, ngjits/adeziv;
14. Substancat kimike q dalin nga aktivitetet krkimore, zhvilluese dhe t
msimdhnies, t cilat nuk jan t identifikuara dhe/ose jan t reja dhe efekti i t
cilave mbi njeriun dhe/ose mjedisin nuk sht i njohur ( p.sh. mbetjet e
laboratorve);
15. Materiale piroteknike dhe materiale t tjera eksplosive;
16. Kimikate fotografike dhe materiale t procesit t zhvillimit t filmave
fotografik;
17. do material i kontaminuar me ndonj t ngjashm t dibenzo-furaneve t
poliklorinuara;
18. do material i kontaminuar me ndonj t ngjashm t dibenzo-p-
dioksinave t polikloruara.
Shtojca III. B.
19. Mbetjet q prmbajn nj prej prbrsve n shtojcn IV dhe kan nj nga
vetit e listuara n shtojcn II dhe t cilat konsistojn n:
20. Sapun, vajra, parafina bimore ose shtazore;
21. Substanca organike jo t halogjenuara, q nuk prdoren si solvente;
22. Substanca inorganike pa metale apo komponime t metaleve;
23. Hi dhe /ose thngjij
24. Dhera, rra, argjil, prfshir shllamin e shpimit;
25. Kriprat e temperimit jocianide;
26. Pluhura dhe pudra metalike;
27. Materiale katalitike t prdorura;
28. Lngje dhe llumra q prmbajn metale ose komponime metalike;
29. Mbetje nga operacionet e kontrollit t ndotjes, prjashtuar 29, 30 dhe 33.
30. Llumra frkimi;
31. Llumra nga impiantet e pastrimit t ujit;
32. Mbetje te dekarbonizuara;
33. Mbetje nga kolonat jonokmbyese;
34. Llumra t ujrave t zeza t patrajtuara ose t t paprshtatshme pr
prdorim n bujqsi;
35. Mbetje nga pastrimi i cisternave(autobotve) dhe pajisjeve;
36. Pajisje t kontaminuara;
37. Kontenier t kontaminuar (edhe cilindra gazi etj.), t cilt prmbajn nj
ose m shum prbrs t listuar n shtojcn III A;
38. Bateri ose elemente elektrike t tjera;
39. Vajra bimore;
40. Materiale q rezultojn nga mbledhja selektive e mbetjeve shtpiake dhe t
cilat paraqesin nj nga karakteristikat e listuara n shtojcn II;
41. Mbetje t tjera t cilat prmbajn nj prej prbrsve t listuar n aneksin
IV dhe paraqesin nj nga vetit e listuara n shtojcn II.
SHTOJCA IV
PRBRSIT E MBETJEVE T SHTOJCS IIIB, T CILAT I BJN ATO T
RREZIKSHME, KUR ATO PARAQESIN VETIT E PRSHKRUARA N
SHTOJCN II
1. Berilium; prbrje t beriliumit

2. Prbrje t vanadit;
3. Prbrje t kromit(6-valent);
4. Prbrje t kobaltit;
5. Prbrje t nikelit;
6. Prbrje t bakrit;
7. Prbrje t zinkut;
8. Arsenik; prbrje t arsenikut;
9. Selen; prbrje t selenit;
10. Prbrje t argjendit;
11. Admium; prbrje t kadmiumit;
12. Prbrje t kallajit;
13. Antimon; prbrje t antimonit;
14. Teluri; prbrje t telurit;
15. Prbrje t bariumit; prjashtuar sulfatin e bariumit;
16. Mrkuri; prbrje t mrkurit;
17. Taliumi; prbrje t taliumit;
18. Plumbi; prbrje t plumbit;
19. Sulfure inorganike;
20. Prbrje inorganike t florit, prjashtuar florurin e kalciumit;
21. Cianure inorganike;
22. Metalet alkaline t mposhtme: litiumi, natriumi, kaliumi, kalciumi,
magnezi n form elementare (jo prbrje);
23. Solucione acide ose acide n gjendje t ngurt;
24. Solucione bazike ose baza n gjendje t ngurt;
25. Asbesti (pluhur ose fibr);
26. Fosfori, komponimet e fosforit, prjashtuar fosfatet e mineraleve;
27. Karbonilet metalike (t metaleve);
28. Peroksidet;
29. Kloratet;
30. Perkloratet;
31. Azide (prbrje organike me baz azoti);
32. PCBs dhe/ose PCTs;
33. Komponime farmaceutike ose veterinare;
34. Biocide dhe substanca fito-farmaceutike (p.sh. pesticidet etj.);
35. Substanca infektive;
36. Kreosote, katran;
37. Izocianate; tiocianate;
38. Cianide organike (p.sh. nitrilet etj.);
39. Fenolet; komponime t fenoleve;
40. Solvente t halogjenuar;
41. Trets organik, prjashtuar tretsit e halogjenuar;
42. Komponime halogjenorganike, prjashtuar materialet inerte t
polimerizuara dhe substanca t tjera q i referohen ksaj liste;
43. Komponime aromantike; komponime organike policiklike dhe
heterociklike;
44. Aminat alifatike;
45. Aminat aromantike;
46. Eteret;
47. Substancat me natyr eksplozive, prjashtuar ato t listuara diku tjetr n
kt shtojc;
48. Komponime sulfur organike;
49. Ndonj i ngjashm i dibenzo-furaneve t poliklorinuar;
50. Ndonj i ngjashm i dibenzo-p-dioksinave t poliklorinuar;
51. Hidrokarbonet dhe oksidet e tyre; nitrogjen dhe/ose sulfur komponimet, jo
t prmendura n kt shtojc.
VENDIM
Nr.860, dat 20.12.2006
PR MIRATIMIN E PLANIT KOMBTAR T VEPRIMIT PR HEQJEN NGA

PRDORIMI DHE ELIMINIMIN E NDOTSVE ORGANIK, T
QNDRUESHM

dat 5.9.2002 Pr mbrojtjen e mjedisit, me propozimin e Ministrit t Mjedisit,
Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave, Kshilli i Ministrave
VENDOSI:
1. Miratimin e planit kombtar t veprimit pr heqjen nga prdorimi dhe eliminimin

e ndotsve organik, t qndrueshm, q i bashklidhet ktij vendimi.
2. Ngarkohen Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave dhe t gjitha
ministrit e institucionet e prcaktuara n planin kombtar t veprimit pr zbatimin e
ktij vendimi.
KRYEMINISTRI
Sali Berisha
PLANI KOMBTAR I VEPRIMIT PR HEQJEN NGA PRDORIMI DHE

ELIMINIMIN E NDOTSVE ORGANIK T QNDRUESHM
Prmbledhje Ekzekutive
Hyrje
Ndotsit Organik t Qndrueshm (NOQ) jan lnd kimike t qndrueshme n
mjedis, q bio-akumulohen nprmjet zinxhirit ushqimor dhe paraqesin rrezik sepse
kan efekte t dmshme pr shndetin e njerzve dhe mjedisin. Duke pasur parasysh
bartjen e ktyre lndve n largsi t mdha, deri n vende ku nuk jan prdorur ose
prodhuar ndonjher, si dhe krcnimin m pas pr mjedisin e tr rruzullit toksor,
bashksia ndrkombtare ka br thirrje pr masa t ngutshme, me synimin q t
paksohet dhe t eliminohet shkarkimi i ktyre lndve n mjedis.
Kur u b e qart se NOQ-t ishin shum t rrezikshme dhe se duheshin ndrmarr
masa t ngutshme n t gjith botn, UNEP-i ndrmori hapat e duhur pr t
prgatitur nj instrument ligjor ndrkombtar, me efekt detyrues, i cili do t
prcaktonte rrugn pr nj t ardhme pa NOQ t rrezikshme. Rezultat i ktyre
prpjekjeve sht Konventa e Stokholmit pr Heqjen nga Prdorimi dhe Eliminimin e
Ndotsve Organik t Qndrueshm. Kjo Konvent sht nj traktat global pr
mbrojtjen e shndetit t njerzve dhe t mjedisit nga ndotsit organik t
qndrueshm. Ajo u miratua m 22 maj 2001 n Konferencn e Palve n Stokholm
dhe hyri n fuqi m 17 maj 2004, sipas Nenit 26 t po ksaj konvente. Bashkimi
Evropian, i cili sht pal n kt Konvent, ka miratuar Politikn e vet n lidhje me
administrimin e NOQ-ve, politik q do t jet e detyrueshme edhe pr vendet e reja
q do t hyjn n BE. Shqipria e ka nnshkruar Konventn m 5 dhjetor 2001 dhe e
ka ratifikuar at m 4 tetor 2004.
Konventa e NOQ-ve parashikon nj varg detyrimesh q duhet apo nxiten t
ndrmarrin Palt, ndr t cilat jan prcaktimi i pikave fokale kombtare, kujdesi pr
shkmbimin e informacionit, dhnia e ndihms teknike, zhvillimi dhe lehtsimi i
ndrgjegjsimit dhe pjesmarrjes s publikut, konsultimi dhe arsimimi, nxitja e
krkimit shkencor dhe e monitorimit, si edhe raportimi n intervale kohor
periodik.
Projekti i PKV pr NOQ-t

N detyrimet q rrjedhin nga qenia pal n Konventn e Stokholmit (neni 7 i
Konvents), bn pjes edhe prgatitja e zhvillimi i nj Plani Kombtar t Veprimit
(PKV), ku t prcaktohet sesi do t vihen n jet detyrimet q shtron Konventa. PKV
ka si qllim t prcaktoj kuadrin ligjor dhe institucional dhe veprimet q duhet t
programohen e t zbatohen pr heqjen nga prdorimi dhe eliminimin e NOQ-ve.
Planet e veprimit duhet ti paraqiten Konferencs s Palve brenda dy vjetve q nga
hyrja n fuqi e Konvents.
N vitin 2002 Ministria e Mjedisit i krkoi GEF-it, nprmjet UNDP-s, prkrahje
financiare pr projektin q do t mundsonte hartimin e Planit Kombtar t Veprimit
pr Heqjen nga Prdorimi dhe Eliminimin e NOQ-ve. Kontributi i GEF-it pr kt
qllim ishte 347,000 USD, ndrsa Qeveria Shqiptare kontribuoi me 31,400 USD.
Agjenci Ekzekutuese e projektit sht Ministria e Mjedisit, ndrsa Agjenci zbatuese
sht UNDP-ja.
PKV synon t nxis, t ndihmoj dhe t mbshtes autoritetet qendrore e vendore,
subjektet shtetrore e private, pr t trajtuar si duhet dhe n prputhje me krkesat e
konvents NOQ-t, pajisjet ku mbahen ato, si dhe territoret e ndotura prej tyre.
Politika pr NOQ-t, pjes integrale e politiks pr administrimin e kimikateve t
rrezikshme, krkon zbatimin me konsekuenc t masave mbrojtse e parandaluese
pr ruajtjen e shndetit t njeriut dhe t mjedisit n Republikn e Shqipris, mbi
bazn e nj kuadri t plot ligjor dhe institucional, t harmonizuar me krkesat e
Konvents s Stokholmit dhe me Direktivat e Bashkimit Evropian.
N kt kontekst prgatitja e PKV-s sht n prputhje me objektivat e Planit
Kombtar t Veprimit pr Mbrojtjen e Mjedisit, t miratuar nga Qeveria Shqiptare m
2002, njri prej synimeve t t cilit sht zbutja dhe parandalimi i problemeve
mjedisore.
Procesi i prgatitjes s PKV-s, sht mbshtetur n Udhzimet e Fondit Global pr
Mjedisin pr Konventn e Stokholmit dhe ka kaluar npr pes kategori kryesore
veprimtarish:
1: Prcaktimi i mekanizmit t bashkrendimit dhe organizimi i procesit;
2: Hartimi i inventarit t NOQ-ve dhe vlersimi i infrastrukturs dhe i kapaciteteve
kombtare;
3: Vendosja e prparsive dhe caktimi i objektivave;
4: Formulimi i Planit Kombtar t Veprimit dhe i Planeve t veanta t veprimit pr
NOQ-t;
5: Miratimi i PKV-s nga palt q lidhen me administrimin e NOQ-ve.
Pr realizimin e aktiviteteve t parashikuara n udhzimet prkatse t GEF-it, u

ngritn disa Grupe Pune sipas problematikave prkatse.
Grupet e Puns realizuan pr her t par inventarin paraprak t NOQ-ve n nivel
vendi dhe, mbi kt baz, identifikuan problemet q do t trajtoheshin dhe duheshin
zgjidhur n kuadrin e PKV, n prputhje me politikn e Qeveris Shqiptare pr
mbrojtjen e mjedisit, si dhe me krkesat e Konvents s Stokholmit e t Bashkimit
Evropian pr heqjen nga prdorimi dhe eliminimin e NOQ-ve.
PKV duhet t jet nj dokument dinamik q krkon jo vetm angazhimin n procesin
e zbatimit t tij t institucioneve e organizatave qendrore dhe vendore, publike dhe
private, por edhe nj monitorim e vlersim t kujdesshm dhe, mbi kt baz,
prditsimin e tij, pr t qen vazhdimisht koherent me zhvillimet ekonomiko-
sociale-mjedisore t vendit dhe, n nj kontekst, m t gjer me zhvillimet
ndrkombtare q kan n qendr t vmendjes mbrojtjen e mjedisit e t shndetit t
njerzve.
Profili i Shqipris
Shqipria ndodhet n pjesn perndimore t Gadishullit t Ballkanit, n brigjet
lindore te deteve Adriatik dhe Jon, ne zonn e klims sub-tropikale Mesdhetare, qe
sht shume e prshtatshme pr aktivitetet jetsore dhe socio-ekonomike. Vendi
sht i pasur me burime minerare, ujra, flor dhe faun, etj. Kjo e fundit sht
dmtuar shume nga gjuetia pa kriter, shpyllzimet, tharja e ligatinave dhe knetave,
prdorimi i kimikateve ne bujqsi, ndotja e toks, ajrit dhe ujit, etj.
Shqipria sht Republik Parlamentare. Popullsia e saj n vitin 2001 ishte rreth
3,069,275 banor. Gjat periudhs 1989-2001 kan emigruar rreth 0.6 milion shqiptar.
M shum se nj e dyta e popullsis sht prqendruar ne ultsirn bregdetare.
Mosha mesatare e popullsis sht m e reja n Evrop, kurse jetgjatsia sht e
krahasueshme me at t popullsis s vendeve t zhvilluara. Shqiptaret zn 98% te
strukturs etnike te popullsis.
Industrit q punojn tani n Shqipri prfshijn agro-industrin, industrin tekstile,
t veshmbathjes, drurit, nafts, imentos, industrin kimike, minerare dhe t
prpunimit t metaleve, dhe industrin hidro-energjetike. Bashkimi Europian sht
partneri tregtar kryesor i Shqipris. Eksportet kryesore t vendit jan n sektort e
tekstileve, kpucve, metaleve dhe mineraleve, nafts bruto, perimeve, frutave dhe
duhanit. Importet kryesore prfshijn produkte industriale dhe shum produkte t
tjera t prpunuara.
Sektori industrial sht ende i dobt. Kontributi i sektorit t bujqsis n PBB-n e
vendit ka pasur nj rnie t konsiderueshme gjat 5 viteve t fundit. Ka prfunduar
privatizimi i ndrmarrjeve t vogla e t mesme, ndrsa privatizimi i ndrmarrjeve t
mdha ka qen m i ngadalt. Sistemi energjetik sht akoma i dobt dhe kriza
energjetike nuk sht zgjidhur ende. Sektori i telekomunikacioneve sht
prmirsuar, por akoma ka probleme n zonat e thella. Numri i prdoruesve t
celularve sht rritur mjaft, ndrsa mbeten t kufizuara mundsia e lidhjes me
internet dhe prdorimi i tij. N sektorin e transportit prioritet kryesor mbetet
prfundimi i korridoreve Lindje-Perndim dhe Veri-Jug.
Shqipria ka trashguar shum probleme mjedisore nga e kaluara, t cilat jan
thelluar gjat tranzicionit. Prioritetet kryesore mjedisore mbulojn erozionin e toks,
shpyllzimet, humbjen e biodiversitetit, mbetjet urbane, ndotjen e ajrit n zonat
qytetse dhe industriale, ndotjen e toks prej mbetjeve t rrezikshme nga industrit e
vjetra, etj. Jan trashguar edhe probleme t tjera n nivelin e institucioneve,
legjislacionit, kulturs dhe edukats mjedisore, etj. Megjithse gjat tranzicionit jan
br prparime, sidomos n fushn e institucioneve, politikave, legjislacionit,
ndrgjegjsimit, etj. mbetet akoma shum pr t br. Investimet n infrastrukturn
mjedisore vlersohen si nj mas e rndsishme pr zbatimin e legjislacionit dhe
respektimin e standardeve Europiane.
Q nga viti 2000 Shqipria sht antare n OBT dhe zbaton t gjitha marrveshjet e
tregtis s lir n kuadr t Paktit t Stabilitetit.
M 12 qershor 2006 Shqipria nnshkroi Marrveshjen e Stabilizim Asocimit me
Komisionin Evropian, e cila parashtron detyra t rndsishme pr mjedisin dhe
zhvillimin e qndrueshm. Vlersimi i shtjeve dhe Plani i Veprimit lidhur me
NOQ-t n Shqipri
Forcimi i Kuadrit Ligjor dhe Rregullator
N lidhje me kuadrin rregullator ekzistues n Shqipri jan evidentuar kto shtje :
N legjislacionin kombtar nuk ekziston asnj ligj i veant ose akt tjetr nn-ligjor, i
cili t jet n kundrshtim me dispozitat e Konvents s Stokholmit;
Deri m tani nuk ka asnj akt specifik ligjor q t trajtoj NOQ-t;
N disa ligje dhe akte nnligjore, si edhe n disa dokumente t tjera shtetrore pr
mjedisin, ekzistojn hapsira pr trajtimin e ardhshm t NOQ-ve n prputhje me
krkesat e Konvents;
Prgatitja e kuadrit ligjor specifik pr t br t mundur zbatimin e krkesave t
Konvents si pjes e prpjekjeve t prgjithshme pr t transpozuar dhe harmonizuar
legjislacionin kombtar me at evropian n fushn e mbrojtjes s shndetit t njeriut e
t mjedisit;
Hartimi dhe miratimi i donjrit prej akteve q do t prbjn paketn ligjore pr
NOQ-t, duhet t realizohet n prputhje me nj program t detajuar t miratuar, i
cili duhet t jet afat-shkurtr, afat-mesm dhe afat -gjat;
Me qllim q t prgatitn akte specifike, duhet t ngrihen grupet prkatse t puns,
n prbrje t t cilave duhet t ket jurist mjedisor, teknicien dhe antar t OJF-
ve t specializuara e t shoqatave t biznesit;
Rrjeti Institucional
N lidhje me kuadrin institucional n Shqipri, jan identifikuar si aktuale shtjet e
mposhtme:
Vlersimi kritik i organizmave dhe strukturave ekzistuese, si kapaciteti veprues m i
rndsishm, pr t gjetur lidhjen e secils prej tyre me detyrimet q rrjedhin nga
Konventa e Stokholmit;
Rivlersimi i detyrimeve konkrete q kan institucionet prkatse n lidhje me
administrimin e NOQ-ve, n funksion t detyrave, kompetencave dhe prgjegjsive
t tyre kryesore;
Hartimi i skems s re institucionale, e cila t prfshije t gjitha strukturat dhe
organet n qendr dhe n nivel lokal, prcaktimi i roleve, funksioneve, prgjegjsive,
kompetencave dhe detyrave t donjrit prej tyre, i lidhjeve t ndrmjetme dhe i
rregullave t funksionimit t sistemit n trsi;
Prcaktimi i pikave t kontaktit dhe i pikave fokale n nivel kombtar, lokal dhe/ose
sektorial, t cilt, t gjith s bashku, do t prbjn Rrjetin Kombtar t NOQ-ve;
Pikat e kontaktit dhe pikat fokale do t ndrtojn skemn e komunikimit midis tyre,
si edhe do t prgatisin programet operative pr zbatimin e detyrave prkatse;
Problemet prparsore
Nevoja e plotsimit dhe zbatimit t legjislacionit pr kimikatet;
Legjislacioni aktual nuk sht trsisht i harmonizuar me at evropian;
Nevoja pr t rregulluar shtjet q lidhen me prdorimin e PCB-ve n sisteme t
mbyllura, nxjerrjen e tyre nga prdorimi dhe asgjsimin e sigurt nga pikpamja
mjedisore;
Zbatim i pamjaftueshm i legjislacionit ekzistues;
Nevoja pr t ngritur nj struktur kombtare pr zbatimin e Konvents s
Stokholmit (rrjet t pikave t kontaktit, pikave fokale).
Objektivat
Plotsimi dhe harmonizimi i legjislacionit mjedisor me at evropian;
Prmirsimi i rrjetit institucional dhe ngritja e kapaciteteve n nivel qendror dhe
vendor.
Plani i Veprimit
Prfshirja e monitorimit t NOQ-ve dhe n veanti t PCB-ve si pjes e Programit
Kombtar t Monitorimit t Mjedisit;
Regjistrimi i pajisjeve dhe vajrave q prmbajn PCB n sektorin e energjis elektrike;
Prafrimi i legjislacionit vendas me at Evropian;
Ngritja e strukturs kombtare pr zbatimin e Konvents s Stokholmit
Pesticidet NOQ
Nga dymbdhjet NOQ-t e renditura n Konventn e Stokholmit, nnt jan
pesticide q i prkasin grupit t NOQ-ve: aldrin, dieldrin, DDT, endrin, mireks,
toksafen, klordan, heksaklorbenzen dhe heptaklor.
Fillimisht, n vendin ton jan importuar dhe, m von, jan formuluar n
Ndrmarrjen Kimike, Durrs, pesticidet DDT, heptaklor, aldrin, dieldrin, toksafen
(melipaks), klordan, heksakloran dhe lindan, i cili gjithashtu sht prodhuar n kt
ndrmarrje. Edhe pse prodhimi i pesticideve sht ndrprer n vitin 1990, rreziku i
rrjedhur prej tyre ka qen i dukshm.
Nga inventari i br n vitin 2005 n kuadrin e Projektit t NOQ-ve ka rezultuar se n
Shqipri nuk ka pesticide t ktij grupi. Nj sasi prej rreth 3 ton DDT dhe
heksakloran/lindan, e cila kan qen ruajtur n depot e Ministris s Shndetsis,
sht riambalazhuar dhe larguar nga Shqipria n muajin korrik 2006, n kuadrin e
projektit t MMPAU: Ripaketimi dhe largimi nga Shqipria i pesticideve dhe i
kimikateve t tjera nga Bishti i Palls, financuar nga qeveria holandeze. Problem
sht prcaktimi i kostos s ndotjeve eventuale nga prdorimi i mparshm i
pesticideve NOQ.
Ekzistojn vetm disa studime sporadike lidhur me ndikimin e pesticideve NOQ n
mjedis. Kto studime jan kryer n vendet q konsiderohen si pika t nxehta
mjedisore dhe nuk ka ndonj studim t plot pr tr situatn n vend n lidhje me
ndotjet e toks apo ujit nga pesticidet NOQ. N kt kontekst, sugjerohet t
planifikohet monitorimi i ktyre pesticideve kryesisht n ish depot, hapsirn
toksore apo ujore rreth e rrotull dhe, n raste t veanta, te kafsht shtpiake dhe
njerzit.
Problemet prparsore
Prshtatja e legjislacionit n fuqi pr prdorimin e pesticideve;
Informacion jo sistematik rreth prdorimit n t kaluarn i DDT (dokumente rreth
sasive t importuara dhe t prdorura t DDT n sektorin e shndetsis);
Mungesa studimit pr nivelin aktual t ndotjeve n ish depot e magazinimit t
pesticideve, po kshtu edhe n mjedisin rreth tyre;
Autoritetet vendore kan nj informacion t pamjaftueshm n lidhje me pesticidet
NOQ (n veanti n depot e vjetra);
Stafi teknik ka nj informacion t pamjaftueshm n lidhje me pesticidet NOQ
(mundsit e ndotjes t depove t vjetra);
Mungesa e informacionit specifik n lidhje me pesticidet te publiku n prgjithsi;
Mungesa e nj mbshtetjeje financiare.
Objektivat
Forcimi i kapacitetit t laboratorve t IMB pr monitorimin e pesticideve NOQ;
Prcaktimi i ndotjeve eventuale nga pesticidet NOQ n ish depot dhe n hapsirn
prreth tyre;
Zhvillimi i planit t rehabilitimit pr vendet e ndotura nga pesticidet NOQ;
Rritja e ndrgjegjsimit rreth ktyre vendeve t ndotura n lidhje me rrezikun
shndetsor te njerzit q jetojn pran tyre.
Plani i Veprimit
Prgatitja e nj amendamenti t VKM pr kryerjen e analizave t pesticideve NOQ.
Kryerja e analizave t niveleve t mbetjeve t pesticideve NOQ, n ish depot dhe
vendet e kontaminuara, duke prfshir edhe vlersimin e ndikimit mjedisor t tyre;
Forcimi i kapacitetit njerzor dhe teknik i laboratorit analitik n Institutin e Mbrojtjes
s Bimve;
Prgatitja e planit t veprimit pr rehabilitimin e vendeve t kontaminuara nga
pesticidet NOQ;
Rritja e ndrgjegjsimit t publikut n lidhje m rrezikun potencial t vendeve t
kontaminuara me NOQ.DDT
DDT
DDT filloi t prdoret masivisht n Luftn e Dyt Botrore. Ky pesticid sht
prdorur pr t luftuar smundjet q transmetohen me insekte dhe pr t mbrojtur
trupat. Ka qen veanrisht i efektshm pr mbrojtjen nga malaria, tifoja, ethet e
verdha, verbimi i lumenjve dhe encefaliti.
Tashm sht praktikisht i ndaluar prdorimi i DDT n bujqsi pothuajse n t gjitha
vendet, kurse nj numr vendesh e ndalojn prdorimin e DDT-s edhe n fushn e
shndetit publik. Sidoqoft, n disa vende, ku vektori i malaries sht ende i
ndjeshm, DDT prdoret pr banesat, n mjediset e brendshme n trajt aerosoli.
DDT-ja filloi t prdorej n Shqipri n vitet 19461947 n luftn kundr vektorve t
malaries. Nga vitet 1946-1947 deri m 1959-1960, sasit mesatare vjetore t DDT dhe
HCH pr sprkatjen e banesave n mnyr manuale, si edhe me avion n
siprfaqet ujore, ku prhapja e mushkonjave anofeles ka qen mjaft i lart, arritn 90-
120 ton. DDT sht prdorur edhe pr luftimin e insekteve t tjera si morri, miza,
pleshti, imka, t cilat kishin pllakosur familjet e zonave t varfra t Shqipris t asaj
kohe. Viti 1967 konsiderohet si viti i rrnjosjes s malaries n Shqipri, ka u
ertifikua zyrtarisht nga OBSH-ja pas krkess s shtetit shqiptar. Sipas studiuesve
dhe ekspertve malariolog t vendit, DDT-ja nuk u prdor m pas vitit 1970, por
duket se nj rezerv prej 20-30 ton u mbajt n ruajtje nga Ministria e Shndetsis pr
luftimin e shprthimeve eventuale t cilat mund t shkaktoheshin nga raste t
importuara, si edhe pse mushkonjat kishin filluar t fitonin rezistenc ndaj DDT-s,
pas nj prdorimi prej mbi 20 vjetsh.
Sipas informacionit t mbledhur n disa rrethe, duket se DDT dhe lindani jan
prdorur deri prpara 15 vjetsh. Lindani sht prdorur kryesisht kundr zgjebes
dhe parazitve (morrave), gjat viteve 1975 -1985. M von ai u ndalua pr shkak t
rezistencs q kishin krijuar kta parazit.
Ndonse teorikisht ndikimi i pesticideve n shndetin publik dhe n mjedis ka qen i
njohur, n Shqipri nuk ka pasur ndonj sistem monitorimi ose t mbledhjes s t
dhnave pr t prcaktuar kt ndikim. Koht e fundit jan br disa prpjekje nga
ISHP pr t studiuar mbetje t pesticideve n zinxhirin ushqimor.
sht vrtetuar prania e izomerve t HCH (, , ) n gjakun e disa personave q
jetojn n zonn e kontaminuar (n Porto Romano, pran Durrsit) n nj fabrik t
braktisur q prdorej pr prodhimin e lindanit. Kshtu, jan gjetur nivele t - dhe -
izomerve q variojn deri n 0.0028 g/ml dhe nga 0.0005 g/ml n 0.0915 g/ml.
Nivelet m t larta u prkasin subjekteve q jetojn n territorin e fabriks s
prmendur.
Dy mostra qumshti t marra n nj zon t ndotur pran Porto-Romanos, n
kuadrin e nj studimit t kryer nga UNEP, si dhe n kuadr t nj studimi t kryer
nga ISHP, prmbanin nivele t larta t HCH. T dyja mostrat dshmojn pr nivelet
shum t larta t HCH n qumshtin e prodhuar n zonn e Porto Romanos, e cila
sht tregtuar edhe n zona t tjera t rrethit t Durrsit.
Prqendrimi i HCH i gjetur n qumsht sht nj tregues i qart se nuk mund t
prdoret pr konsum mbasi prbn nj rrezik serioz pr shndetin publik.
Gjat inventarizimit t kryer n kuadr t projektit t NOQ-ve, situata n sektorin e
shndetsis (Dhjetor 2005) paraqiten n tabel.
Stoqe t DDT e t Lindanit n magazinat e MSH
N Rrethi Vendndo Sas S

dhja ia DDT asia m
(kg) Lindan
(kg)
1 Gjirokas DKSHP 50 -
tr kg sol. 25
%
2 Durrs DKSHP 200 24
kg sol. 25 .2 kg
% (sol.10%) x
3 Elbasan DKSHP 100 -
kg sol.
25%
4 Lushnj DKSHP 104 20
0 kg sol. 0 (HCH) th
25%
5 Lezh DKSHP - 70
4.6 (sol. x
10%)
6 Rezerva Lundr 108 21
Shtetrore kg sol. 2
25% (pluhur)
Gjithsej 6 vende 194 11
8 kg sol 40 kg sh
25%
Sasit e identifikuara t DDT dhe heksakloran/lindanit u hoqn nga Shqipria n

kuadr t projektit te MMPAU, Ripaketimi dhe heqja nga Shqipria e pesticideve
dhe e kimikateve t tjera nga Bishti i Palls t financuar nga Qeveria Holandeze. Ky
eliminim u prfundua n Korrik 2006.
Problemet prparsore.
Mungese e kapaciteteve pr studime analitike n lidhje me kontaminimin e ish-
magazinave t DDT, si edhe t mjedisit rrethues;
Munges e mbshtetjes financiare.
Objektivat
Forcimi i kapaciteteve t laboratorve t IMB, ISHP, dhe LQU pr monitorimin e
DDT.
Prcaktimi i kontaminimit eventual t ish magazinave dhe zonave pr rreth tyre nga
DDT;
Prgatitja e Planit t Rehabilitimit pr vendet e kontaminuara nga DDT.
Rritja e ndrgjegjsimit pr vendet e kontaminuara pr sa u prket rreziqeve t
mundshme shndetin e popullats q jeton n afrsi t ktyre vendeve.
PCB-t
PCB-t jan kimikate organike sintetike, me veti t larta dielektrike, t padjegshme, si
dhe t qndrueshme ndaj shprbrjes termike e kimike. Pjesa m e madhe e
transformatorve dhe e kondensatorve prdorin lngje dielektrike me baz bifenile
t polikloruara (PCB-t) pr shkak t vetive zjarrduruese dhe karakteristikave t tjera
t mira t tyre n prdorimin e pajisjeve elektrike, por n t njjtn koh kto
produkte kan dhe mjaft disavantazhe. Kto disavantazhe lidhen me natyrn
helmuese t PCB-ve dhe rrezikun q ato sjellin pr shndetin e njerzve dhe mjedisin.
PCB-t jan subjekt i tri konventave ndrkombtare q lidhen me trajtimin e
mbeturinave t rrezikshme dhe konkretisht: Konventa e Bazelit, e Roterdamit dhe e
Stokholmit. Kto konventa i trajtojn problemet e PCB-ve duke iu referuar prodhimit,
deklarimit, prdorimit, importimit, eksportimit, ruajtjes, transportit, monitorimit,
nxjerrjes jasht prdorimit dhe eliminimit t tyre.
Inventari i PCB-ve
Objektivi i Inventarit t PCB-ve sht identifikimi i t gjith transformatorve me
PCB q jan n prdorim dhe/ose jasht prdorimi, zbatimi i masave paraprake
kryesisht n pajisjet me PCB n prdorim (ato q vazhdojn t prdoren, q jan
jasht pune, q presin t asgjsohen), pr t siguruar monitorimin e prputhjes
teknike t gjitha pajisjeve me PCB q jan n prdorim, si dhe pr t siguruar
ndjekjen e pajisjeve me PCB deri n fund t jets s tyre.
Sipas Konvents s Stokholmit duhet t identifikohen, etiketohen dhe t hiqen nga
prdorimi pajisjet q prmbajn m shum se 10 % PCB dhe vllim m t madh se 5
litra, t identifikohen, etiketohen dhe t hiqen nga prdorimi pajisjet q prmbajn
m shum se 0.05 % PCB (500 ppm) dhe vllim m t madh se 5 litra, si dhe t bhen
prpjekje q t identifikohen dhe t hiqen nga prdorimi pajisjet q prmbajn m
shum se 0.005 % PCB (50 ppm) dhe vllim m t madh se 0.05 litra.
PCB-t nuk jan prodhuar kurr n Shqipri. Vaji i transformatorve sht importuar
gjithmon nga shtete t tjera t Evrops ose Azis. Deri tani nuk ka pasur ndonj
kontroll pr prmbajtjen e PCB-ve n pajisje dhe vajra minerale n Dogana dhe n
Magazinn Qendrore n Shkozet, Durrs, n lidhje me sasin e vajit dhe pranin e
PCB-ve n t.
N Objektet e KESH-it jan n prdorim shum transformator t vjetr t prodhuar
para vitit 1970, t cilt kan krijuar ndotje t mjedisit, veanrisht n tok dhe n
ujrat nntoksore pr shkak t rrjedhjeve t vajit dhe t pikimeve gjat procesit t
mirmbajtjes ose pr shkak t vjetrsis s transformatorve. Pjesa m e madhe e
transformatorve jan vendosur n tok ose mbi nj bazament por nuk kan
rezervuar dytsor posht tyre. Mund t vihet re me lehtsi toka e ndotur posht
transformatorve, prandaj krkohet ndjekja e problemit t ndotjes s toks dhe
ujrave nntoksor.
N kuadrin e projektit pr prgatitjen e PKV pr NOQ jan inspektuar rreth 57
objekte energjetike dhe jan analizuar rreth 169 mostra vaji; rezultatet tregojn se
5,3% e sasis s analizuar mund t konsiderohen si t dyshuara pr PCB (PCB>50
ppm).
N qoft s marrim rezultatet e arritura n transformatort e analizuar dhe i
aplikojm pr t gjith sasin e transformatorve t prodhuar prpara vitit 1990,
ather sasia e transformatorve t ndotur me PCB mund t jet si m posht:
Numri i transformatorve t prodhuar para vitit 6 000 cop

1990
Pesha mesatare e transformatorve t 1,5 ton
shprndarjes
Prqindja e transformatorve q priten t jen t 5,3 %
ndotur
Numri i transformatorve q priten t jen t rreth 320
ndotur
Pesha e prgjithshme e transformatorve 1100 ton
Pesha e prgjithshme e vajit 300 ton
Pesha e prgjithshme e transformatorve t 800 ton
zbrazur
Rreth 10% e transformatorve e kan raportin e peshs s vajit ndaj peshs s

transformatorit m t lart se 30% dhe nga testimi me test-kite nuk kan rezultuar me
densitet pozitiv: kta transformator mund t konsiderohen si t rimbushur dhe
dyshohet se prmbajn PCB.
Inventari Paraprak i PCB-ve nxori n pah mos-ekzistencn m par t standardeve
(limiteve) dhe metodave pr analizat e PCB-ve, nivelin e ult t informimit dhe t
ndrgjegjsimit mbi PCB-t n t gjith grupet e popullsis, mungesn e informimit
dhe t ndrgjegjsimit t popullsis n prgjithsi mbi rrezikun potencial t PCB-ve
(t vajrave t transformatorve), nivelin e kufizuar t ndrgjegjsimit t punonjsve
nprmjet administrimit t prgjegjsive n sektorin publik dhe privat,
ndrgjegjsimin e ult t punonjsve t ekspozuar potencialisht ndaj PCB-ve,
mungesn e monitorimit t ndotjeve me PCB n matrica t ndryshme dhe n ajr,
tok dhe ujra toksore e nntoksor q mund t jen ndotur me vaj q prmban
PCB.
Numri i kondensatorve n Objektet e KESH/OST sht i kufizuar. Ata jan
vendosur n N/Stacionin 220 kV n Fier (2x25 MVAr), n N/Stacionet 110 kV n
Lushnje dhe n Ballsh, (secili prej tyre sht 25 MVAr). Kondensatort prmbajn sasi
t vogl vaji dhe n trupin e tyre ka pak pika lidhse, kshtu q ata nuk kan krijuar
ndotje mjedisi prreth tyre. Sidoqoft, kta kondensator duhen konsideruar si
burime t mundshme ndotjeje dhe duhet pasur kujdes n marrjen e masave
parandaluese pr ndikimin e tyre n mjedis.
Plani i Veprimit
T hartohet dhe t zbatohet nj rregullore n lidhje me administrimin, trajtimin,
monitorimin, heqjen nga prdorimi dhe eliminimin e vajit e t pajisjeve t ndotura
me PCB;
T hartohet dhe t zbatohet nj udhzues i brendshm i KESH-it pr administrimin,
trajtimin dhe heqjen nga prdorimi t transformatorve t ndotur me PCB;
T trajnohen punonjsit prgjegjs pr trajtimin dhe mirmbajtjen e
transformatorve;
Krijimi i kapaciteteve laboratorike pr kryerjen e analizave pr pranin e PCBve n
vajrat e transformatorve;
Zbatimi i veprimtarive pr rritjen e ndrgjegjsimit t publikut, puna e t cilve
lidhet me pranin e PCB-ve;
Rehabilitimi gradual i vendeve t ndotura me PCB;
Eliminimi i vajit mineral t ndotur me PCB
Hartimi dhe zbatimi i nj programi kombtar pr monitorimin e PCB-ve.
NOQ-t e Prodhuara Jo-Qllimisht
NOQ-t e prodhuar n mnyr t paqllimshme, si prcaktohet n Konventn e
Stokholmit, jan dibenzofuranet e polikloruara (PCDF) dhe dibenzo-p-dioksinat e
polikloruara (PCDD), si dhe bifenilet e polikloruara (PCB), ku PCB-t jan formuar si
nnprodukte. Dibenzofuranet e polikloruara (PCDF) dhe dibenzo-p-dioksinat e
polikloruara (PCDD) jan ndotsit mjedisor t zbuluar n pothuajse t gjith
komponentt e ekosistemit t globit n sasi gjurmsh. Prbrs t ksaj klase n
veanti kan shkaktuar probleme kryesore mjedisore.
Dioksinat jan ndr kimikatet m toksike t njohura nga njeriu. Helmime akute
shkaktohen rrallher, por dioksinat, jan t qndrueshme dhe bio-akumulohen te
njeriu. Si pasoj, efektet kronike jan problemi kryesor. 90% e PCDD dhe PCDF
merren nga njeriu nprmjet zinxhirit ushqimor. Rrug t tjera t rndsishme t
ekspozimit mund t jen thithja nprmjet frymmarrjes ose glltitja e grimcave t
ndotura.
Shkarkimi i PCDD/PCDF n Shqipri pr vitin 2004

Shkarkimi vjetor, g TEQ/vit
Kategorit e Ajri Uji Toka Produkte Mbetje
burimeve
Djegia e mbeturinave 14 0 0 0 0.070
spitalore
Prodhimi i metaleve 0.935 0 2.91 0 0
ferrore dhe jo ferrore
Prodhimi i energjis 0.000563 0 0 0 0.000111
dhe ngrohja
Prodhimi i 0.2577 0 0.150 0 0.00045
mineraleve
Transporti 0.3304245 0 0 0 0
Proceset e 43.154463 0 0.0065204 0 0
pakontrolluara t
djegies
Kimikate dhe 0 0 0 0 0
materiale pr konsum
T ndryshme 0 0 0 0 0
Vend-depozitimet e 0 57.52910 0 0 0
mbeturinave
Gjithsej 58.6781505 57.5291 3.0665204 0 0.070561
PCDD/PCDF, n krahasim me kimikatet e tjera NOQ, si pesticidet e polikloruara,

(p.sh. DDT), asnjher nuk prodhohen n mnyr t qllimshme. NOQ-t
aksidentale, formohen nga nnproduktet e aktiviteteve t shumta industriale dhe m
shum nga proceset e djegies.
T gjitha format e djegies, industriale dhe shtpiake, mund t lirojn dioksina n
qoft se klori sht i pranishm, qoft edhe n sasi t vogla (gjurm).
Inventari i par i NOQ-ve t prodhuara n mnyr t paqllimshme n Shqipri sht
br n kuadrin e projektit t NOQ-ve dhe n prputhje me Manualin e UNEP pr
identifikimin dhe vlersimin sasior t dioksinave dhe furaneve.
Sipas inventarit, jan 9 kategori burimeve t NOQ-ve t paqllimshme. N tabel
jepen sasit e PCDD/PCDF-ve t liruara n Shqipri nga secila kategori burimesh,
pr vitin 2004. Vihet re se djegia e pakontrolluar e plehrave qytetse sht burimi
kryesor i shkarkimeve n ajr duke zn rreth 73.54% t totalit. Djegia e mbeturinave
spitalore, sht burimi tjetr i madh i shkarkimeve, duke kontribuar me rreth 23.8%
t totalit kombtar. Kontributi i kategorive t tjera mbetet i parndsishm.
Kategoria e proceseve t djegieve t pakontrolluara t plehrave qytetse, n mnyr
spontane ose t qllimshme, n mjedis t hapur sht edhe kontribuesi kryesor pr
shkarkimet n uj t PCDD/PCDF, duke zn pothuajse 100 % t shkarkimeve. Gjat
vitit 2004, n Shqipri mesatarja e prodhimit t mbeturinave urbane n Shqipri ishte
410.922 ton, nga t cilat rreth 43.000 ton jan djegur.
Sistemi i administrimit t mbeturinave urbane n Shqipri sht i dobt dhe jo i
financuar sa duhet pr t realizuar nj administrim t mir mjedisor t tyre. Sistemet
e grumbullimit, transportit dhe depozitimit nuk kan burime financiare t
mjaftueshme dhe nuk jan ngritur ende vend-depozitime sanitare. Mbeturinat
urbane shkarkohen n damba t hapura, t paprshtatshme pr nj administrim
mjedisor.
Mbeturinat nuk ndahen n grupe t ndryshme prpara depozitimit prfundimtar.
Pr m tepr, grumbullimi i pjesshm i tyre, ka uar n djegien e mbeturinave n
oborret e shtpive dhe n rrug (madje edhe n kazan) me qllim zvoglimin e
vllimit. Gjithashtu, djegiet e pakontrolluara bhen pr t mbledhur m leht
mbeturina q gjejn treg shitjeje, si p.sh. mbetjet metalike. Veprime te tilla kryhen
edhe n sheshet e depozitimit t mbeturinave (q jan vend-depozitime t
pakontrolluara).
Jan ndrmarr disa hapa t par pr t rregulluar situatn, n kuadrin e Strategjis
s Administrimit t Mbeturinave t Ngurta Urbane n Shqipri, 1997. Kjo strategji
prfshin edhe nj Plan Veprimi i cili trajton forcimin e kapaciteteve institucionale,
legjislacionin, investimet dhe aktivitete t tjera ndrgjegjsuese. Nj nga rezultatet
sht miratimi i ligjit pr largimin publik t mbeturinave dhe i ligjit pr
administrimin mjedisor t mbetjeve t ngurta. Gjithashtu, n vitin 2005 filluan disa
iniciativa t vogla pr riciklimin dhe przgjedhjen e mbeturinave urbane. Aktualisht
riciklohen 4% e metaleve, 2% e plastikave dhe 1% letrs.
Problemet prparsore
Kuadri ligjor dhe institucional i pamjaftueshm pr t kontrolluar n mnyr t
efektshme lirimin e NOQ-ve t prodhuar n mnyr t paqllimshme;
Sistem i dobt i administrimit t mbeturinave (sistem administrimi i paprshtatshm
dhe djegie e pakontrolluar e mbeturinave)
Depozitimi i paprshtatshm i mbeturinave spitalore.
Nivel i ult ndrgjegjsimi pr rrezikshmrin lidhur me lirimin e paqllimshm
nga aktort kryesor dhe publiku n prgjithsi.
Objektivat
Prmirsimi i legjislacionit pr parandalimin e ndotjes industriale, e cili duhet
harmonizuar plotsisht me legjislacionin e Bashkimit Europian;
Sigurimi i efektshmris s ligjit dhe t rregullave q lidhen me parandalimin e
ndotjes industriale dhe administrimin e mbeturinave;
Forcimi i kapaciteteve teknike dhe institucionale si dhe i infrastrukturs mjedisore
pr administrimin e mbeturinave, duke prfshir dhe ato spitalore;
Zbatimi i efektshm i strategjis s monitorimit dhe vlersimit pr parandalimin dhe
reduktimin e shkarkimeve q prodhojn aksidentalisht nnprodukte NOQ;
Zbatimi i nj programi t efektshm ndrgjegjsues pr nj administrim mjedisor t
shndetshm t mbeturinave.
Plani i Veprimit
Kompletimi i legjislacionit dhe i akteve normative q lidhen me kontrollin dhe
parandalimin e ndotjeve industriale, si dhe me administrimin e mbeturinave;
Forcimi i kapaciteteve (njerzore dhe teknike) pr institucionet prgjegjse pr
administrimin e mbeturinave (n veanti administrimi i vend-depozitimeve dhe
parandalimi i djegies n mjedis te hapur);
Zhvillimi politikave dhe veprimeve zbatuese pr paksimin e shkarkimeve t
dioksinave nga administrimi i mbeturinave;
Futja e TMM & PMM n sektorin industrial;
Zhvillimi dhe implementimi n shkall t gjer, n t gjith vendin, i administrimit t
mbeturinave mjeksore duke minimizuar kshtu shkarkimet e paqllimshme t
NOQ-ve;
Rritja e ndrgjegjsimit t publikut t gjer pr praktikat e pastra t administrimit t
mbeturinave.
Riverifikim i rregullt i inventarit t shkarkimeve.
Stoqet e Mbeturinave t NOQ-ve dhe Vendet e Ndotura me to (SMVN)
Vendet e mbuluara nga kjo kategori (q mund t konsiderohen edhe si hot-spote)
ndryshojn nga nnt kategorit e tjera sepse prbjn nj mundsi burim-ndotjeje
pr t ardhmen. Sipas prcaktimit, SMVN -t mund t jen vende t prodhimit t
mparshm ose t tanishm t produkteve q shkaktojn ndotje me dioksina (PCDD)
dhe furane (PCDF). Ndotja mund t vij nga depozitimi i produkteve, depozitimi i
mbeturinave ose prdorimi i produktit a produkteve pr nj koh t gjat. Megjithse
prqendrimet e dioksinave dhe t furaneve n SMVN -t mund t jen shum t larta,
sot shkarkimet prej tyre mund t jen t vogla ose edhe t paprfillshme.
Klasifikimi dhe vlersimi i SMVN -ve sht br nisur pikrisht nga prcaktimi i
msiprm. Kshtu jan inventarizuar si SMVN vendmagazinimet e kimikateve NOQ
si dhe vendgrumbullimet dhe vend-depozitimet ku mund t gjenerohen NOQ si
nnprodukte, si mund t jen vendet ku depozitohen mbetjet industriale dhe ato
urbane. Po kshtu jan inventarizuar si SMVN (zona t ndotura me NOQ) vendet ku
aktiviteti i mundshm i NOQ-ve mund t jet si pasoj e prodhimit industrial,
aktivitetit bujqsor ose nga mungesa e kujdesit t duhur gjat prdorimit dhe
trajtimit t vend-depozitimeve t mbeturinave.
N Shqipri nuk ka stoqe t NOQ-ve, me prjashtim t, ndoshta, mbetjeve t katranit

n uzinn e koksit n Elbasan. Ndr aktivitetet industriale me ndikim t
konsiderueshm n ndotjen me NOQ mund t prmendim disa. Nj prej tyre sht
uzina e sods kaustike dhe PVC-s n Vlor (SMVN), e cila ka prodhuar nj sr
kimikatesh, prfshi edhe PVC-n. Nj tjetr burim i ndotjeve t natyrs organike dhe
klororganike kan qen fabrikat e plastmasit n Durrs dhe Lushnje dhe veanrisht
ndrmarrja kimike n Durrs, t cilat gjithashtu u mbylln n vitet e para pas
ngjarjeve t viteve 90. Po kshtu, n Tiran ndodhen dy impiante q administrohen
nga KESH dhe q kryejn prkatsisht riparimin e transformatorve dhe rigjenerimin
e vajit t transformatorve. T dy impiantet kan mbi 30 vjet pune dhe teknologjia e
prdorur si dhe masat pr mbrojtjen e mjedisit kan ln shteg pr ndotjen me vajra,
ku nuk prjashtohet edhe ndotja me PCB, t territorit pran dhe prreth tyre.
Edhe n sektorin e bujqsis, pr shum vjet, jan prdorur pesticide me prmbajtje
t lart t NOQ-ve (DDT). Vlersimi i fundit i br nga specialistt shqiptar tregoi se
n vend nuk ka m stoqe me pesticide t tipit t DDT-s: n vitet 2000-2002, n
kuadrin e projektit PHARE, t gjitha stoqet e pesticideve q ndodheshin n
magazinat e sektorve t bujqsis jan larguar n Gjermani ku edhe jan eliminuar
m pas. Megjithkt, specialistt mendojn se ndotja e magazinave vijon t prbj
problem serioz. Mjedisi brenda ktyre objekteve sht i ndotur dhe shum prej tyre
jan edhe t dmtuara, ndrkaq nj pjes sht prdorur pr qllime t tjera, pa br
asnj prpjekje pr pastrim ose rehabilitim.
Problemet prparsore
Legjislacioni pr parandalimin e ndotjes industriale dhe administrimin e vend-
depozitimeve t mbeturinave nuk sht i harmonizuar plotsisht me at t BE;
Administrimi n praktik i vend-depozitimeve t mbeturinave nuk kryhet n
prputhje me legjislacionin ekzistues prkats;
Zbatim i pamjaftueshm i legjislacionit prkats pr mbrojtjen nga ndotja;
Kapacitete t pamjaftueshme institucionale dhe teknike n dogana, n institucionet
krkimore dhe n autoritetet e inspektimit;
Mungesa e ekspertve t kualifikuar pr monitorimin e NOQ-ve dhe trajtimin e
mbeturinave industriale;
Ndotja e toks dhe e ujrave nntoksore pr shkak t djegies s mbeturinave n
vend-depozitimet urbane;
Mungesa e mjeteve (laborator dhe njsi kontrolli) pr zbatimin e legjislacionit n
lidhje me kontrollin dhe parandalimin e ndotjes dhe administrimin e mbeturinave
duke respektuar krkesat mjedisore;
Ndotja e ajrit, toks dhe mbase edhe e ujrave nntoksore n rajonet e Porto
Romanos dhe t ish-uzins s sods kaustike dhe PVC-s n Vlor pr shkak t
gjendjes n ato rajone t depozitimeve dhe mbetjeve t prbrje t kloruara;
Ndotja e ajrit, toks dhe mbase edhe e ujrave nntoksore n territorin pran dhe
prreth uzins kokso-kimike t ish-kombinatit metalurgjik n Elbasan;
Ndotja e ajrit, toks dhe mbase edhe e ujerave nntoksore n territorin e repartit t
imprenjimit t lnds drusore n ish-kombinatin e drurit n Elbasan;
Ndotja e toks dhe eventualisht e ujrave siprfaqsore dhe nntoksore n uzinat e
riparimit t transformatorve dhe rigjenerimit t vajit t transformatorve n Tiran;
Ndotja e toks n mjediset rreth ish-magazinave t pesticideve q kan punuar n
sistemin e bujqsis;
Ndrgjegjsimi shum i pakt n mjaft grupe t popullats pr rrezikun q mbart
lirimi n mjedis i NOQ-ve;
Objektivat
Prmirsimi i praktikave shqiptare t administrimit t zonave t ndotura;
Forcimi i kapaciteteve institucionale t autoriteteve vendore pr administrimin e
mbeturinave, duke respektuar krkesat mjedisore;
Rritja e kapaciteteve pr depozitimin dhe monitorimin e mbeturinave industriale;
Forcimi i kapaciteteve institucionale dhe teknike n dogana, n institucionet
krkimore dhe n autoritetet inspektuese;
Studimi i nivelit t ndotjes me NOQ t zonave t ndotura;
Rehabilitimi gradual i zonave t ndotura;
Prgatitja dhe zbatimi i programeve efektive t sensibilizimit lidhur me
administrimin e mbeturinave duke respektuar krkesat mjedisore;
Plani i Veprimit
1 Forcimi i kapaciteteve pr administrimin e NOQ-ve n:
(a) institucionet prgjegjse qendrore dhe vendore (doganat, qendrat krkimore,
inspektorati i mjedisit dhe agjencit rajonale t mjedisit),
(b) institucionet prgjegjse pr analizat e monitorimin dhe
(c) institucionet prgjegjse pr administrimin e mbeturinave duke respektuar
krkesat mjedisore;
Studimi i terrenit dhe zhvillimi i planeve rehabilituese pr zonat potencialisht t
ndotura me NOQ);
Studime n terren, marrje kampionsh dhe analizimi i tyre, prcaktimi i prparsive,
prpunimi i t dhnave dhe vlersimi i kostos pr projektet e rehabilitimit t zonave
t ndotura.
Ndrgjegjsimi dhe Informimi
Gjendja n Shqipri
Grupe t veanta t popullsis n Shqipri kan nivele t ndryshme t informimit
dhe ndrgjegjsimit pr shtjen e NOQ-ve. N prgjithsi, publiku e di se prdorimi
i pesticideve shoqrohet me rreziqe, por nuk di pothuajse asgj pr ndikimet
konkrete t grupit t kimikateve t NOQ-ve dhe t secilit kimikat n veanti, dhe as
se si veprojn ato te organizmat e gjalla. Informimi dhe ndrgjegjsimi i publikut pr
NOQ-t sht ende i mangt n kt mnyr. Ekziston nj fush e gjer veprimi
(prgatitja e fletpalosjeve, filmave dokumentar dhe publikimi i spoteve publicitar
pr NOQ-t), e cila do t kishte ndikim t fuqishm te informimi/ndrgjegjsimi t
publikut.
Problemet prparsore
Nivel i ult i informacionit dhe ndrgjegjsimit, te t gjith grupet e popullats
per NOQ-t;
Nivel i ult ndrgjegjsimi pr pasojat n shndet dhe mjedis nga
keqadministrimi i vend-depozitimeve t mbetjeve urbane;
Nivel i ulet ndrgjegjsimi pr NOQ-t te subjektet e interesuara t sektorve
publik dhe privat.
Objektivat
Rritja e ndrgjegjsimit pr NOQ-t te t gjith subjektet e interesuara dhe
publiku i gjer.
Plani i Veprimit
Rritja e informimit dhe ndrgjegjsimit te komuniteteve q jan t prekur nga
ndotja me NOQ, duke i informuar pr efektin e tyre n shndetin e njeriut dhe n
mjedis;
Rritja e informimit dhe ndrgjegjsimit t publikut n prgjithsi lidhur me
ndikimin e NOQ-ve n shndetin e njerzve dhe mjedisin;
Rritja e kapaciteteve t OJF-ve mjedisore, pr ndrgjegjsimin e publikut dhe
shprndarjen e informacionit mjedisor pr NOQ-t n media dhe me mjetet e tjera
sensibilizuese;
Inventarizimi i shprndarjes s NOQ-ve n Shqipri ka treguar se kto
kimikate jan t pranishme n nj sasi t rrezikshme vetm n disa zona t veanta t
vendit. Do t ishte mjaft i efektshm nj program fushatash publike pr informimin
dhe ndrgjegjsimin e publikut t veant t ktyre zonave.
Monitorimi, Raportimi, Shkmbimi i Informacionit dhe Krkimi shkencor
N Programin e monitorimit t elementeve dhe faktorve t mjedisit (VKM
Nr. 103, dt. 31.3.2002) nuk sht parashikuar monitorimi i NOQ-ve n prgjithsi ose
i kimikateve t veanta q bjn pjes n grupin e NOQ-ve. Krkesat e Konvents s
Stokholmit dhe situata e konstatuar mbas kryerjes s inventarit paraprak t NOQ-ve
n Shqipri, diktojn domosdoshmrin e programimit t masave ligjore,
institucionale dhe teknike pr t realizuar monitorimin e NOQ-ve.
N Planet e Veprimit pr kategorit e ndryshme t NOQ-ve jan parashikuar
edhe masat prkatse q lidhen me monitorimin, kryesisht n ato mjedise q
konsiderohen t kontaminuara nga prdorimi ose depozitimi i NOQ-ve, si jan:
DDT, lindani, HCH, PCB, dioksinat dhe furanet. Ky monitorim do t mbuloj vendet
ku jan depozituar kto kimikate, territoret pran tyre, ujrat siprfaqsore,
nntoksore dhe ajrin prreth, kafsht shtpiake pran ktyre territoreve t ndotura,
si dhe komunitetet e njerzve q jetojn aty pran. Shtrirja e zbatimit t programit t
monitorimit pr NOQ-t do t prditsohet duke shtuar ose hequr zona a mjedise
dhe kimikate NOQ, n varsi t rezultateve t monitorimit.
Spektri i monitorimit sht i gjer dhe prfshin analiza kimike n mjedise dhe
denduri t ndryshme. Nj ndrmarrje e till, pa dyshim, krkon kapacitetet e
nevojshme profesionale si edhe baz materiale, n prputhje me nivelin e cilsis s
analizave dhe t dyja s bashku kan nevoj pr mbshtetjen e duhur financiare pr
sigurimin e aparaturave, trajnimin e stafeve prkats dhe mbulimin e kostove q
krkon programi i monitorimit t NOQ-ve. Shqipria ka mundsi t kufizuar
financiare pr ti prmbushur me forcat e veta t gjitha krkesat q do t krkoj
realizimi i programit t monitorimit, prandaj do t jet e nevojshme edhe mbshtetja
e donatorve.
Pr ta br sa m t efektshm prdorimin e burimeve njerzore dhe
financiare, n kt fush jan t domosdoshme studimet dhe krkimet shkencore.
Tani pr tani, kapacitet e krkimit pr t gjitha aspektet q lidhen me inventart e
shkarkime t NOQ-ve dhe teknologjit pr paksimin ose eliminimin e tyre jan t
kufizuara. Jan kryer vetm disa studime sporadike n Fakultetin e Shkencave t
Natyrs n Universitetin e Tirans, n Institutin e Shndetit Publik pran Ministris
s Shndetsis, ECAT Tirana dhe UNEP lidhur me prmbajtjen e PCB-ve n
Lagunn e Karavastas dhe n territoret e ndotura t ish-uzins ku prodhohej
HCH/lindani prpara vitit 1990, si dhe n qumshtin e gjirit t nnave n po kt
zon.
Teknologjit m t Mira t Disponueshme si dhe Praktikat m t Mira
Mjedisore, jan ende shum pak t njohura n komunitet e ndr specialistt q
punojn n institutet krkimore dhe ndrmarrjet prodhuese.
N t ardhmen, mbi bazn e t dhnave t monitorimit dhe t inventarve
prkats e t plot t kimikateve NOQ, si dhe t zonave t ndotura, t cilat jan
prshkruar n Planet e Veprimit t aktiviteteve prkatse, do t planifikohen dhe
kryhen studime e projekte pr t eliminuar pranin e tyre n territorin e Shqipris
dhe rehabilitimin e zonave t ndotura nga NOQ-t. Vnia n jet e ktyre projekteve
do t bhet n prputhje me detyrimet q rrjedhin nga Konventa e Stokholmit dhe
ato q do t prcaktoj Plani Kombtar pr NOQ-t. Autoriteti qendror pr mbrojtjen
e mjedisit n Shqipri n bashkpunim me ministrit prkatse, do t duhet t
bashkrendojn edhe punn krkimore dhe monitoruese n nivel vendi.
Qllimi kryesor strategjik i shkmbimit t informacionit sht q t mundsoj
shkmbimin e informacionit pr prodhimin, prdorimin dhe lirimin e prbrjeve t
NOQ-ve, duke prfshir informacionin pr vetit e tyre t dmshme dhe pr kostot
sociale e financiare q mund t sjellin.
Palt n Konventn e Stokholmit mund ta shkmbejn kt informacion me
kontakte t drejtprdrejta mes tyre ose nprmjet Sekretariatit t Konvents. Pr kt
qllim duhet prcaktuar nj pik fokale kombtare, e cila t veproj si ndrlidhs
ndrmjet Konvents dhe t gjitha palve t interesuara, q do t marrin pjes n
shkmbimin e informacionit n nivel ndrkombtar dhe lokal.
Strategjia pr shkmbimin e informacionit do t mbshtetet n:
shkmbimin e informacionit ndrkombtar, dhe
shkmbimin e informacionit kombtar.
Shkmbimi i informacionit ndrkombtar prmbledh informacionin ndrmjet
shteteve pal t Konvents, organizatave ndrkombtare dhe forumeve. Shkmbimi i
informacionit n nivel kombtar do t bhet n kohn e duhur ndrmjet t gjitha
palve t interesuara pr problemet e NOQ-ve (ministrit, agjencit, OJF-t, shoqatat
profesionale, etj.).
Pik Fokale pr Konventn e Stokholmit sht Ministria e Mjedisit, e Pyjeve
dhe e Administrimit t Ujrave. Ajo do t luaj rolin e piks qendrore t aktivitetit
pr shkmbimin e informacionit, si dhe do t jet prgjegjse pr zbatimin e ktij
programi, pr shtjet administrative dhe problemet teknike. Pr kt qllim, pran
ksaj ministrie do t ngrihet Zyra e Regjistrimit t Kimikateve, e cila do t mbuloj
edhe problematikn e Ndotsve Organik t Qndrueshm.
Veprimtarit dhe mjetet e nevojshme financiare pr realizimin e PKV-s
Buxheti total i nevojshm pr zbatimin e PKV parashikohet t jet
2.367.005.000 lek i ndar si m posht:
1.329.095.000 lek pr periudhn afat-shkurtr 2007-2009
918.740.000 lek pr periudhn afat-mesme 2010-2015
119.170.000lek pr periudhn afat-gjat 2016-2027
N tabeln e mposhtme jepet n mnyr t prmbledhur buxheti i nevojshm
pr veprimtarit kryesore q parashikon Plani Kombtar i Veprimit.
Masat pr Forcimin e Kuadrit Buxheti Buxheti Buxheti Buxheti

Institucional dhe Rregullator afat- afat- afat-gjate total
shkurter. mesem 000/Lek
000/Lek 000/Lek 000/Lek
1. Prfshirja e monitorimit t 4.900 --- --- 4.900
NOQ-ve dhe n veanti t PCB-ve
si pjes e Progrmit Kombtar t
Monitorimit t Mjedisit
2. Regjistrimi i pajisjeve dhe i 2.000 --- --- 2..000
vajrave me prmbajtje te PCB-ve
n sektorin elektrik
3. Prafrimi i legjislacionit me at 20.100 30.840 --- 50.940
t BE-s
4. Ngritja dhe funksionimi i 4.150 3.900 7.150 15.200
strukturs kombtare pr
zbatimin e Konvents s
Stokholmit
Totali I 31.150 34.740 7.150 73.040
Pesticidet NOQ (prfshir DDT-
n)
1. Prgatitja e nj amendamenti t ---- --- --- sht
VKM pr monitorimin pr prfshir
shtrirjen e ktij t fundit edhe n n I.1
pesticidet NOQ
2. Kryerja e analizave pr nivelet 10.250 2.000 --- 12.250
e pranishme t mbetjeve t
pesticideve NOQ n ish depot
dhe vendet e ndotura, duke
prfshir edhe vlersimin e
rrezikut
3. Forcimi i kapacitetit njerzor 24.200 --- --- 24.200
dhe teknik i laboratorit analitik ne
IMB
4. Prgatitja e planit t veprimit --- 1.000 --- 1.000
pr reabilitimin e vendeve t
kontaminuara me pesticide NOQ
Totali II 34.450 3.000 --- 37.450
PCB-t dhe Paisjet q Prmbajn
PCB
1. T hartohet dhe t zbatohet nj --- --- --- sht
rregullore n lidhje me prfshir
administrimin, trajtimin, n I.4
monitorimin, heqjen nga
prdorimi dhe eliminimin e vajit
e t pajisjeve t ndotura me PCB
2. T hartohet dhe t zbatohet nj 2.190 1.100 250 3.540
udhzues i brendshm i KESH-it
pr administrimin, trajtimin dhe
heqjeN nga prdorimi t
transformatorve t ndotur me
PCB
3. T trajnohen punonjsit 1.330 780 --- 2.110
prgjegjs pr trajtimin dhe
mirmbajtjen e transformatorve
4. Krijimi i kapaciteteve 6.970 --- --- 6.970
laboratorike pr kryerjen e
analizave pr pranin e PCBve
n vajrat e transformatorve
5. Rehabilitimi gradual i vendeve 12.640 73.960 55.180 141.780
t ndotura me PCB
6. Eliminimi i vajit mineral t 7480 46.640 32.910 87.030
ndotur me PCB
7. Hartimi dhe zbatimi i nj 1.145 6.710 6.650 14.505
programi kombtar pr
monitorimin e PCB-ve
Totali III 94.990 255.935
31.755 129.190
Nnproduktet NOQ t Prodhuara
n Mnyr Jo t Qllimshme
1. Kompletimi i legjislacionit dhe i --- --- --- sht
rregulloreve q lidhen me prfshir
kontrollin dhe parandalimin e n I.4
ndotjeve industriale, si dhe me
administrimin e mbeturinave
2. Forcimi i kapaciteteve 33.500 --- --- 33.500
(njerzore dhe teknike) pr
institucionet prgjegjse pr
administrimin e mbeturinave (n
veanti administrimi i
venddepozitimeve dhe
parandalimi i djegies n mjedis te
hapur mbetjeve te ngurta urbane)
3. Zhvillimi politikave dhe 985.000 427.500 --- 1.412.500
veprimeve zbatuese pr
paksimin e shkarkimeve t
dioksinave nga administrimin i
mbeturinave
4. Futja e Teknikave Me t Mira 38.000 50.000 --- 88.000
(TMM) & Praktikave m t Mira
Mjedisore (PMM) n sektorin
industrial
5. Zhvillimi dhe implementimi n 67.000 220.000 --- 287.000
shkall t gjer, n t gjith
vndin, i administrimit mjdisor
t mbeturinave mjeksore duke
minimizuar kshtu shkarkimet e
paqllimshme t NOQ-ve
6. Prditsimi sistematik i 600 300 --- 900
inventarit t shkarkimeve
Totali IV 1.124.100 697.800 --- 1.821.900
Mbeturinat dhe Zonat e
Kontaminuara
1. Forcimi e kapaciteteve pr 31.950 15.930 --- 47.880
administrimin e NOQ-ve
2. Studimi i terrenit, prcaktimi i 67.300 22.000 --- 89.300
prioriteteve, hartimi i projekteve
rehabilituese pr zonat
potencialisht t ndotura me NOQ
Totali V 99.250 37.930 --- 137.180
Ndrgjegjsimi Publik,
Informimi, Shprndarja e
Informacionit, Trajnimi dhe
Zhvillimi
1. Rritja e informimit dhe 4.100 7.500 2.400 14.000
ndrgjegjsimit n komunitetet
ku jan prezente NOQ-et, duke i
sensibilizuar mbi efektet e tyre n
shndetin e njeriut dhe n mjedis
2. Rritja e kapaciteteve t OJF-ve 1.800 3.600 6.600 12.000
mjedisore, pr ndrgjegjsimin e
publikut dhe shprndarjen e
informacionit mjedisor
3. Angazhimi i OJF-ve n 2.490 4.980 8.030 15.500
shprndarjen e informacionit,
sensibilizimin dhe fushatat
ndrgjegjsusese
Totali VI 8.390 16.080 17.030 41.500
TOTALI I PRGJITHSHM 1.329.095 918.740 119.170 2.367.005
Lista shpjeguese e shkurtimeve

AKM Agjencia Kombtare e Mjedisit
AMQM Administrim Mjedisor i Qndrueshm i Mbeturinave
AQM Administrim i Qndrueshm Mjedisor
AQM Administrim i Qndrueshm Mjedisor
ARM Agjenci Rajonale e Mjedisit
BB Banka Botrore
BSH Buxheti Shtetit
BERZH Banka Evropiane pr Rindrtim dhe Zhvillim
g TEQ/vit gram toksik ekuivalent/vit
GEF/FMG Fondi pr Mjedisin Global
GK Gas-Kromatografi
HC Hidrocentral
HCB Heksaklorbenzen
IM Instituti i Mjedisit
IMB Instituti i Mbrojtjes s Bimve
INSTAT Instituti i Statistiks
ISHM Inspektorati Shtetror i Mjedisit
ISHP Instituti i Shndetit Publik
IT Instituti i Tokave
KD Komiteti Drejtues
KEKBE/UNECE Komisioni Ekonomik pr Evropn i Kombeve t
Bashkuara
KESH Korporata Elektroenergjetike Shqiptare
KM Komuniteti i Biznesit
KOF/VOC Prbrje Organike Flurore
KP Konferenca e Palve
LQU Laboratori Qendror i Ushtris
M&VN Mbeturina dhe Vende t Ndotura
MB Ministria e Brendshme
MBUMK Ministria e Bujqsis, e Ushqimit dhe e Mbrojtjes s
Konsumatorit
METE Ministria e Ekonomis, e Tregtis dhe e Energjetiks
MF Ministria e Financave
MM Ministria e Mbrojtjes
MMPAU Ministria e Mjedisit, e Pyjeve dhe e Administrimit t
Ujrave
MPPTT Ministria e Punve Publike, e Transportit dhe e
Telekomunikacionit
MSAA Marrveshja e Stabilizim-Asocimit me BE
MSH Ministria e Shndetsis
MTKRS Ministria e Turizmit, e Kulturs, e Rinis dhe e
Sporteve
NA Nuk Aplikohet
NjAM/NjMM Njsia e Administrimit Mjedisor
NjZP Njsia e Zbatimit t Projektit
NKD Ndrmarrja Kimike, Durrs
NOQ Ndots Organik t Qndrueshm
PKPL Plan Kombtar i Prafrimit t Legjislacionit
NVM Ndrmarrje t Vogla e t Mesme
OBSH Organizata Botrore e Shndetsis
OJQ Organizata Jo-Qeveritare
OKB Organizata e Kombeve te Bashkuara
OST Operatori i Sistemit te Transmetimit
OUB Organizata e Ushqimit dhe e Bujqsis
PCB Bifenile t Polikloruara
PCDD Dibenzo-para-dioksina t Polikloruara
PCDF Dibenzofurane t Polikloruara
PCP Pentaklorfenol
PKBM/UNEP Programi pr Mjedisin i Kombeve t Bashkuara
UNDP Programi pr Zhvillim i Kombeve t Bashkuara
PKIN/IPPC Parandalimi dhe Kontrolli i Integruar i Ndotjes
PKV NOQ Plani Kombtar i Veprimit pr NOQ-t
PKVM Plani Kombtar i Veprimit pr Mjedisin i Shqipris
PNjP Plqim i Njoftuar Paraprakisht
ppm pjes pr milion
PV Pushteti Vendor
QSH Qeveria e Shqipris
SAM Sisteme t Administrimit Mjedisor
SD Sektori i Doganave
SP Sektori Privat
SKZHES Strategjia Kombtare pr Zhvillim Ekonomik dhe
Social
SOTSH Sistemi Operator i Transmetimit n Shqipri
TEC Termo-Central
TMD/BAT Teknikat m t Mira t Disponueshme
TMM/BEP Teknikat m t Mira Mjedisore
VNM Vlersimi i Ndikimit n Mjedis
Hyrje
Ndotsit Organik t Qndrueshm
Ndotsit Organik t Qndrueshm (NOQ) jan lnd kimike t qndrueshme
n mjedis, q bio-akumulohen nprmjet zinxhirit ushqimor dhe paraqesin rrezik
mbasi shkaktojn efekte t dmshme pr shndetin e njerzve dhe pr mjedisin.
Duke pasur parasysh bartjen n largsi t mdha t ktyre lndve, deri n vende ku
nuk jan prdorur ose nuk jan prodhuar ndonjher, si dhe krcnimin pr mjedisin
e tr rruzullit toksor, bashksia ndrkombtare ka br thirrje, n raste t
ndryshme, pr masa t ngutshme me synim paksimin dhe eliminimin e shkarkimit
t ktyre lndve.
Tabela 1: Lndt NOQ kryesore sipas PKMB
1. Aldrin
Pesticid i prdorur pr mbrojtjen e bimve bujqsore nga insektet e toks.
2. Klordan
Pesticid i prdorur pr mbrojtjen e bimve bujqsore nga termitet.
3. DDT
Pesticid i prdorur n kulturat bujqsore pr t mbajtur nn kontroll
smundjet vektoriale. sht prdorur n trupat ushtarake gjat Lufts s Dyt
Botrore pr t luftuar malarien, tifon e smundje t tjera. Sipas vlersimit t
OBSH prdorimi i DDT ka shptuar jetn e 100 milion njerzve.
4. Dieldrin
Pesticid i prdorur pr t mbajtur nn kontroll insektet dhe vektort e
smundjeve.
5&6. Dioksinat dhe furanet
Nnprodukte industriale.
7. Endrin
Pesticid i prdorur pr bimt e arave dhe pr t mbajtur nn kontroll brejtsit.
sht i ndaluar gjersisht.
8. Heksaklorbenzen (HCB)
Pesticid dhe nnprodukt industrial q lirohet gjat prodhimit t lndve
plastike.
9. Heptaklor
Pesticid i prdorur kundr insekteve t toks dhe termiteve.
10. Mireks
Pesticid i prdorur kundr milingonave, termiteve, grerzave e brumbujve t
ndryshm. sht prdorur gjithashtu si ngadalsues i zjarrit n lndt plastike,
gome, bojra, letr e artikuj elektrik.
11. Bifenile t Polikloruara (PCB)
Kimikat industrial i prdorur n lngjet e shkmbimit t nxehtsis, prbrsit
shtes t bojrave, letrn kopjuese pa karbon, plastik dhe n zbatime t tjera
t ndryshme industriale. lirohet si nnprodukt.
12. Toksafen
Pesticid i prdorur pr pambukun, drithrat, frutat, arrat e perimet, si dhe pr
t mbajtur nn kontroll kpushat dhe akaricidet e imta n blegtori.
NOQ-t mund t gjenden kudo. Transformatort elektrik mund te prmbajn

PCB. Dioksinat, furanet dhe NOQ t tjera krijohen gjat prodhimit t letrs, t
lndve plastike vinilike q prdoren pr lodra, veshje, thas, gypa, veshje
dyshemesh e ansore. Kur vinili shkrumbzohet ose digjet me zjarr n vend t hapur,
srish formohen dioksina. Ato formohen edhe gjat prodhimit t disa metaleve.
Pesticidet NOQ jan prdorur kudo n bot. Meqense NOQ-t nuk shprbhen me
lehtsi, si dhe mund t zhvendosen me mijra kilometra (duke i bashkngjitur
lndve t ngurta t imta, ose prmes zinxhirit ushqimor), ato mund t gjenden n
tok, liqene, lumenj, peshq, kafsh, si dhe njerz, edhe shum koh pas prdorimit t
tyre.
Ndotja e organizmit t njeriut me NOQ ka shkaktuar shfaqjen e disa prirjeve
alarmuese pr shndetin e njerzve gjat ktyre dekadave t fundit. Ka pasur rritje t
shpejt t kancereve t gjoksit dhe shum studime flasin pr rritje t theksuar t
rregullimeve t organeve riprodhuese. Studime t tjera t shumta kan konfirmuar
toksicitetin e NOQ-ve t ndryshme pr njerzit. Po ashtu, shkenctart pranojn se
NOQ-t mund ti shkaktojn kto probleme shndetsore te kafsht q prdoren
zakonisht pr t parashikuar risqet pr njerzit. Dioksina pranohet botrisht si nj
lnd e njohur kancerogjene pr njerzit.
Programi Global i Veprimit pr Mbrojtjen e Mjedisit Detar nga Veprimtarit e
zhvilluara n Tok, i vitit 1995, si dhe Protokolli i NOQ-ve i vitit 1998 pr Konventn
e KEKBE lidhur me Ndotjen Ndr-kufitare n Largsi t Mdha, jan miratuar n
prgjigje t ksaj gjendjeje serioze. Ndr t parat q trajtoi administrimin e lndve
toksike qe Konventa e Bazelit Pr kontrollin e lvizjes ndr-kufitare t mbeturinave
t rrezikshme dhe eliminimin e tyre, q m pas u plotsua nga Konventa e
Roterdamit Pr plqimin e njoftuar paraprakisht (PNjP).
Kur u b e qart se NOQ-t e prmendura ishin vdekjeprurse dhe se
duheshin marr masa t ngutshme n t gjith botn, Kshilli Ekzekutiv i PKBM
krijoi nj Komitet Negociues Ndr-qeveritar (KNN) q t prgatiste nj instrument
ligjor ndrkombtar detyrues, i cili do t prcaktonte rrugn pr nj t ardhme pa
NOQ t rrezikshme. Rezultat i prpjekjeve t KNN-s sht Konventa e Stokholmit
Pr ndotsit organik t qndrueshm.
Konventa e Stokholmit
Konventa e Stokholmit sht nj traktat global pr mbrojtjen e shndetit t
njerzve dhe t mjedisit nga ndotsit organik t qndrueshm. Konventa u pranua
m 22 maj 2001 n Konferencn e Plotfuqishme pr Konventn e Stokholmit lidhur
me Ndotsit Organik t Qndrueshm, t mbajtur n Stokholm m 22-23 maj 2001.
Konventa e Stokholmi pr Ndotsit Organik t Qndrueshm hyri n fuqi m 17 maj
2004, sipas Nenit 26 t saj.
Shqipria e nnshkroi Konventn m 5 dhjetor 2001 dhe e ka ratifikuar at m
4 tetor 2004.
Objektivi i prgjithshm i Konvents s Stokholmit sht q t mbroj
shndetin e njerzve dhe mjedisin nga NOQ-t. Ajo i referohet n mnyr t posame
parimit t parandalimit, sikurse sht parashtruar nga Deklarata e Rios pr Mjedisin
dhe Zhvillimin.
Konventa e Stokholmit u paraqet Palve nnshkruese objektivat e saj, parimet
dhe elementet q duhen prdorur pr t prgatitur programe t gjithanshme dhe
regjime kontrolli lidhur me NOQ-t. Ajo sht e strukturuar pr t trajtuar NOQ-t
q: a) prodhohen qllimisht, si p.sh. pesticidet dhe PCB-t; dhe b) prodhohen e
shkarkohen jo-qllimisht si rezultat i veprimtarive njerzore, ku prfshihen dioksinat,
furanet, PCB-t dhe HCB. T nnt kimikatet e renditura n Aneksin A t Konvents
ndalohen t prodhohen e t prdoren, prve rastit kur ka prjashtime t posame.
Prve ksaj, kufizohet rreptsisht prodhimi e prdorimi i DDT-s, nj pesticid q
ende prdoret n shum vende n zhvillim, kundr malaries dhe pr t mbajtur nn
kontroll smundje t tjera vektoriale, sikurse parashtrohet n Aneksin B t
Konvents. Importi dhe eksporti i t dhjet NOQ-ve t prodhuara qllimisht sht i
lejueshm vetm pr qllime t eliminimit t sigurt mjedisor n kushte t kufizuara.
N Konventn e Stokholmit ka dispozita t veanta pr Palt, n lidhje me
shqyrtimin e kimikateve ekzistuese pr sa u prket karakteristikave t tyre si NOQ si
dhe pr t marr masa rregullatore me synim q t parandalohet zhvillimi, prodhimi
dhe marketingu i substancave t reja me karakteristika si NOQ.
lirimi i nnprodukteve t prodhuara jo-qllimisht, t renditura n Aneksin C,
sht shtje minimizimi t vazhdueshm, duke pasur si objektiv eliminimin
prfundimtar t tyre atje ku sht e mundur. Dispozita m t rrepta kontrolli lidhur
me nnproduktet parashikojn q Palt t nxitin dhe n prputhje me planet e tyre t
veprimit t krkojn prdorimin e teknikave m t mira t mundshme (TMM) pr
minimizimin e shkarkimeve nga kategorit kryesore t burimeve.
Konventa parasheh gjithashtu prcaktimin dhe administrimin e sigurt t
stoqeve q prmbajn ose prbhen nga NOQ-t.
Konventa e NOQ-ve u krkon palve q t hartojn plane pune ku t
prcaktohet si do t plotsojn detyrimet q shtron Konventa. Planet e veprimit
duhet ti paraqiten Konferencs s Palve brenda dy vjetve pas hyrjes n fuqi t
Konvents. Prve ksaj, Konventa prmban nj varg detyrimesh q Palt duhet ose
nxiten t ndrmarrin, duke prfshir prcaktimin e pikave fokale kombtare,
kujdesin pr shkmbimin e informacionit, dhnien e ndihms teknike, zhvillimin dhe
lehtsimin e ndrgjegjsimit t publikut e t pjesmarrjes s tij, konsultimin dhe
edukimin, nxitjen e krkimit shkencor e t monitorimit, si edhe raportimin n
intervale periodik.
Projekti i PKV pr NOQ-t
N detyrimet q rrjedhin nga qenia pal n Konventn e Stokholmit (neni 7 i
Konvents), bn pjes edhe prgatitja e Planit Kombtar t Veprimit (PKV) pr
Heqjen nga Prdorimi dhe Eliminimin e NOQ-ve. PKV ka si qllim t prcaktoj
kuadrin ligjor dhe institucional dhe veprimet q duhet t programohen dhe zbatohen
pr heqin nga prdorimi dhe eliminimin e NOQ-ve.
N vitin 2002 Ministria e Mjedisit i krkoi GEF-it, nprmjet UNDP, prkrahje
financiare pr projektin q do t mundsonte hartimin e Planit Kombtar t Veprimit
pr Heqjen nga Prdorimi dhe Eliminimin e NOQ-ve. Kontributi i GEF-it pr kt
qllim ishte 347,000 USD ndrsa Qeveria Shqiptare kontribuoi me 31, 400 USD.
Agjenci Ekzekutuese e projektit sht MMPAU, ndrsa Agjenci zbatuese UNDP.
PKV synon t nxis, t ndihmoj dhe t mbshtes autoritet qendrore dhe
vendore, subjektet shtetrore e private, pr t trajtuar n mnyr t prshtatshme dhe
n prputhje me krkesat e konvents; NOQ-t, pajisjet q i mbajn ato, si dhe
territoret e ndotura prej tyre.
Politika pr NOQ-t, e cila sht pjes integrale e politiks pr administrimin e
kimikateve t rrezikshme, krkon zbatimin me konsekuence t masave mbrojtse e
parandaluese pr ruajtjen e shndetit t njeriut dhe t mjedisit n Republikn e
Shqipris, mbi bazn e nj kuadri t plot ligjor dhe institucional, t harmonizuar
me krkesat e Konvents s Stokholmit dhe me Direktivat e Bashkimit Evropian.
N kt kontekst prgatitja e PKV-s sht n prputhje me objektivat e Planit
Kombtar t Veprimit pr Mbrojtjen e Mjedisit t miratuar nga Kshilli i Ministrave
n vitin 2002, nj prej synimeve t t cilit sht zbutja dhe parandalimi i problemeve
mjedisore
Procesi i prgatitjes s PKV-s, sht bazuar n Udhzimet e Fondit pr
Mjedisin Global lidhur me Konventn e Stokholmit3[1]
Procesi i prgatitjes s PKV-s kalon npr pes stade kryesore:
Hapi 1: Prcaktimi i mekanizmit t koordinimit dhe organizimi i procesit;
Hapi 2: Hartimi i inventarit t NOQ-ve dhe vlersimi i infrastrukturs dhe i
kapaciteteve kombtare;
Hapi 3: Vendosja e prparsive dhe caktimi i objektivave;
Hapi 4: Formulimi i Planit Kombtar t Veprimit dhe i Planeve t veanta t
veprimit pr NOQ-t;
Hapi 5: Miratimi i PKV nga palt e prfshira.
Pr t ndjekur ecurin e hartimit t PKV u ngrit Komiteti Drejtues i Projektit, i

prbr nga prfaqsues t sektorve ekonomik, veprimtaria e t cilve sht e
lidhur me prdorimin ose shkarkimin n mjedis t NOQ-ve si dhe prfaqsues t
OJF-ve. Komiteti Drejtues sht drejtuar nga Ministri i Mjedisit, i Pyjeve dhe i
Administrimit t Ujrave.
Realizimi i aktiviteteve t parashikuara n udhzimet e GEF-it dhe q lidhen
me prgatitjen e inventarit t NOQ-ve, vendosjen e prparsive, prcaktimin e
objektivave dhe hartimin e Planeve Sektoriale t Veprimit, krkonte angazhimin e
specialistve t fushave prkatse. Pr kt qllim u ngritn Grupet e Puns sipas
problematiks q shtronte procesi i prgatitjes s ktij plani:
Kuadri ligjor dhe institucional

Ndrgjegjsimi i publikut
Zhvillimi social dhe ekonomik
Pesticidet NOQ n sistemin e bujqsis
Pesticidet NOQ n sistemin e shndetsis
NOQ n sistemin e mbrojtjes
PCB-t n sistemin energjetik
NOQ-t e paqllimshme
Zonat e ndotura dhe mbeturinat me prmbajtje NOQ
Grupet e Puns bn pr her t par inventarin paraprak t NOQ-ve n nivel

vendi dhe mbi kt baz identifikuan problemet pr tu trajtuar dhe zgjidhur n
kuadrin e PKV, n prputhje me politikn e Qeveris Shqiptare pr mbrojtjen e
mjedisit si dhe me krkesat e Konvents s Stokholmit e t Bashkimit Evropian pr
heqjen nga prdorimi dhe eliminimin e NOQ-ve.
PKV duhet t jet nj dokument dinamik, i cili krkon jo vetm angazhimin

n procesin e zbatimit t tij t institucioneve e organizatave qendrore dhe vendore,
publike dhe private, por edhe nj monitorim e vlersim t kujdesshm dhe, mbi kt
baz, prditsimin e tij, pr t qen vazhdimisht koherent me zhvillimet ekonomike,
sociale dhe mjedisore t vendit dhe, n nj kontekst m t gjer, me zhvillimet
ndrkombtare q kan n qendr t vmendjes mbrojtjen e mjedisit e t shndetit t
3[1]
Initial Guidelines for Enabling Activities for the Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants, May 2001
njerzve.
T DHNA BAZ T VENDIT
2..1 Profili i Vendit
2..1.1 Pozita Gjeografia dhe Kushtet Natyrore
Shqipria gjendet n pjesn perndimore t Gadishullit t Ballkanit, n brigjet
lindore t deteve Adriatik dhe Jon. Territori i saj ndodhet midis koordinatave 4239'
(Vermosh) e 3938' (Konispol) t gjersis gjeografike veriore dhe 214' (Vernik) e
1916' (ishulli i Sazanit) t gjatsis gjeografike lindore. Brenda kufijve t sotm
politik, t caktuar n Konferencn e Ambasadorve t mbajtur n Londr n vitin
1913, Republika e Shqipris, me shtrirje 335 km nga veriu n jug dhe 150 km nga
lindja n perndim, ka nj siprfaqe prej 28.748 km. Gjatsia e kufirit shtetror t
Shqipris sht 1094 km, nga i cili 657 km jan kufij toksor, 316 km kufij detar, 48
km kufij lumor dhe 72 km kufij liqenor. N veri, Shqipria ka kufij t prbashkt
me Malin e Zi dhe Kosovn, n lindje me Maqedonin, ndrsa n jug e juglindje
kufizohet me Greqin.
Shqipria ndodhet n kryqzim t rrugve t rndsishme toksore, detare
dhe ajrore q lidhin Perndimin me Lindjen. Dalja e gjer n detet Adriatik e Jon dhe,
nprmjet tyre, n detin Mesdhe sht nj faktor shum i rndsishm pr lidhjet e
gjithanshme me botn, t cilat ndihmojn n zhvillimin ekonomik t vendit. Brigjet
shqiptare t Adriatikut ndodhen vetm 72 km larg atyre italiane. Pozita gjeografike
mundson prfshirjen e Shqipris n itinerare t rndsishme turistike mesdhetare
dhe europiane. N aspektin strategjik, Shqipria kontrollon kanalin e Otrantos, q
sht porta kryesore hyrse n Adriatik.
Fig. 1. Harta e Shqipris
Te
rritori i
Shqipris
bn
pjes n
trevn
mesdheta
re me
reliev me
kontraste
t mdha
hipsomet
rike dhe
shum t
coptuar,
prandaj
relievi
prbn
kompone
ntin baz
t
peizazhit gjeografik t saj. Amplituda hipsometrike sht mbi 2700m. Sipas t
dhnave t harts hipsometrike, 6727 km ose 23,4% e territorit t Shqipris gjenden
n lartsin deri n 200m mbi nivelin e detit; 24,6% n lartsin 200,1-600m; 23,5 % n
lartsit 600,1-1000m. N lartsit 1000,1-1500m ndodhet rreth 20,4% e territorit; n
lartsit 1500-2000m ndodhet 7,1%; ndrsa vetm 1% e territorit ndodhet n lartsit
mbi 2000m. N Shqipri mbizotrojn lartsit mesatare (600-1000 m), t cilat zn
48,1% territorin. Relievi tepr i coptuar dhe me pjerrsi t konsiderueshme t
shpateve kan kushtzuar prhapjen e terreneve t degraduara. Relievi i Shqipris,
n aspektin morfografik sht i larmishm. N t dallohen qart fushat (Ultsira
Perndimore, Fusha e Kors, etj.), luginat e lumenjve, kodrat (n lindje t Ultsirs
Perndimore) dhe malet. Dinamika aktuale e modelimit t relievit (proceset erozivo-
denuduese) sht intensive. Shtresa mesatare e grryer arrin n 0,7 mm n vit, ndrsa
maksimalja 6-7 mm.
Shqipria ndodhet pothuajse midis Ekuatorit dhe Polit t Veriut, n zonn me
klim mesdhetare subtropikale, shum t prshtatshme pr jetn dhe aktivitetin
ekonomiko-shoqror t njeriut. N territorin e Shqipris dallohen qartsisht t katr
stint e vitit: pranvera relativisht e freskt dhe e lagsht, vera e nxeht dhe shum e
that, vjeshta m e ngroht se pranvera dhe gjysma e par e saj n prgjithsi e that,
dimri i lagsht dhe i but n perndim e n pjest e ulta, ndrsa n brendsi e
sidomos n lartsi i ftoht. Pasurit e mdha klimaterike t Shqipris shprehen n
larmin e theksuar, burimet termike dhe pluviometrike.
Temperatura mesatare vjetore lkundet nga 7,5C n veri, n 17-18C n jug
(Rivier), Maksimumet absolute t temperaturs ndryshojn nga rreth 30C (n
rajonet e brendshme dhe t larta malore) n 43,9C (n Kuov). Minimumet absolute
t temperaturave lkunden nga -2C deri -3C (n Rivier) deri n -25,8C n
Sheqeras te Kors. Ngrica jan t pranishme nga 2 dit deri n rreth 140 dit n vit.
N Shqipri bien mesatarisht 1480mm reshje n vit. Ato jan prqendruar
kryesisht gjat gjysms s ftoht t vitit (60-80% e sasis), ndrsa gjat vers bien 3-
14% t reshjeve vjetore. Thatsira q prbn nj dukuri t qndrueshme t klims, n
Rivier zgjat mbi 3 muaj. Karakteri "tekanjoz" i klims shfaqet si n regjimin termik
edhe n at pluviometrik. N rajonet e brendshme m t larta t vendit bora sht e
pranishme mbi 100 dit n vit. Lagshtira relative e ajrit n Shqipri gjat muajit
korrik merr vlerat nga rreth 40-50% (mesatarja ne orn 14.00). Vlerat m t larta ajo i
arrin gjat muajit janar (60-75%).
Shqipria ka pasuri ujore t mdha, t cilat shprehen n dendsin (1,7
km/km) dhe gjatsin (mbi 49.000 km) e rrjetit hidrografik, i cili on n det do vit
mesatarisht 41 km3 uj, d.m.th. rreth 1,4 milion m3 pr do km dhe rreth 14 mij m3
pr do banor. Por, krahas zonave shum t pasura me uj si: Alpet Shqiptare,
Malsia Puk-Mirdit etj., ka edhe zona me potencial m t ult ujor si: pellgu
ujmbledhs i Osumit dhe ai i Devollit, Dumreja, etj. N Shqipri ndodhen edhe
shum liqene natyrore (i Shkodrs, i Ohrit, i Presps, etj.), q prbjn nj rezerv t
rndsishme ujore. Nj pjes e ujrave t vendit, veanrisht ato t lumenjve
Shkumbin, Fan, Gjanic, Lan, etj., jan t ndotura pr shkak t derdhjes n to t
mbetjeve industriale. Meq nj pjes e ktyre ujrave prdoret n sektorin e
ekonomis bujqsore, sht e domosdoshme q prpara prdorimit t trajtohen n
stacione t posame pastrimi.
Rreth 75% t territorit i zn tokat e kafenjta dhe t hinjta kafe. Tokat moalore
shtrihen n ish-knetat e mbla (Maliq, Trbuf, etj.). Tokat e kripura shtrihen n ish-
knetat e kripura dhe gjat brezit bregdetar. Reaksioni i tokave ndryshon, n
prgjithsi, nga reaksioni acid n dy brezat e lartsive t mdha, n neutral dhe n
bazik n dy brezat e lartsive t vogla. Gjithashtu prmbajtja e humusit zvoglohet
nga tokat e lartsive (rreth 25%) n ato t zonave m t ulta (3-6%).
Territori i Shqipris gjendet n brezin e bimve mesdhetare dhe pjesrisht t
Evrops s Mesme. Shqipria ndodhet n jug t kufirit t rritjes s hardhis, ndrsa
nj pjes e mir e territorit t saj prfshihet n zonn e rritjes s ullirit.
Shqipria ka nj mbules bimore mjaft t pasur dhe t prbr nga lloje t
shumta speciesh, q, t grupuara sipas vlers s tyre mund t ndahen n: bim pr
lnd druri (ahishtet, haloret, dushqet, etj.); bim pr lnd djegse; pr kullot; bim
me rndsi industriale; bim medicinale, regjse, mjaltse, dekorative, etj. Shkurret
mesdhetare mbulojn 42% t siprfaqes s vendit (kryesisht n pjesn perndimore
dhe jugperndimore).
Fauna e Shqipris sht e shumllojshme dhe, n disa raste, origjinale dhe
endemike. Nga gjitart mishngrns, m t prhapur jan ujku, dhelpra, akalli dhe
shqarthi, q gjenden n brezin e dushkut dhe t ahut; zardafi, kunadhja, ariu i
murm, macja e egr, nusja e lals. Rndsi kan barngrnsit, si: kaprolli, dhia e
egr, derri i egr, lepuri i egr, etj., q jetojn kryesisht n pjest e larta t vendit. Bota
e shpendve prbhet nga rreth 350 lloje. N ujrat bregdetare dhe t brendshme
gjenden shum lloje peshqish me rndsi t madhe ekonomike. Gjuetia pa kriter,
shpyllzimet, tharja e knetave dhe e lagunave, prdorimi i kimikateve n bujqsi,
ndotja e toks, ujit dhe ajrit nga mbetjet industriale, etj., e kan dmtuar botn
shtazore t vendit.
2.1.2 Karakteristika t Prgjithshme t Popullsis
N vitin 1989 Shqipria kishte 3.182.417 banor, ndrsa n vitin 2001 rreth
3.069.275 banor. Deri n vitin 1990, rritja e popullsis ka qen vetm rezultat i
shtimit natyror. Pas ktij viti n numrin e popullsis dhe n proceset e tjera
demografike ka ndikuar sidomos emigracioni. Rreth 0,6 milion persona (shumica
meshkuj dhe n mosh t re) kan emigruar nga Shqipria gjat periudhs 1989-2001.
Fig. 2: Dinamika e numrit t popullsis n periudhn 1923-2001.
Lindshmria n vitin 1990 ishte 25,1, ndrsa n vitin 2000 ra n 16,5.

Vdekshmria, duke filluar nga viti 1950, ka rn nga 15 n 5,5 n vitin 2000.
Vdekshmria foshnjore sht ende e lart, krahasuar me pjesn tjetr t Europs (4,6
her m e lart se n Greqin fqinje dhe 1,7 her m e lart se n Bullgari). Nse ritmi
i rritjes vjetore t popullsis n shkall vendi pr 25 vitet e ardhshme do t jet rreth
1,1% (n kushtet e paksimit t ritmeve t emigracionit), n vitin 2025 Shqipria do t
ket rreth 4,4 milion banor.
Gati 30% e popullsis s vendit (v. 2001) sht prqendruar n rrethet Tiran,
Durrs, Elbasan; m se 20,1% n rrethet Fier, Vlore, Lushnje dhe Berat; 6% n rrethin
e Shkodrs dhe 4,6% n rrethin e Kors. N Ultsirn Perndimore sht
prqendruar m shum se gjysma e popullsis s vendit (55,26%). Meqense lvizjet
e brendshme migruese n drejtim t ktij rajoni do t vazhdojn, pritet q n vitin
2025 n zonn Tiran-Durrs t prqendrohet rreth 25% e popullsis s vendit (rreth
1,125,000 banor), ndrsa n zonn bregdetare mbi 60% e popullsis (rreth 2.7 milion
banor).
Popullsia e Shqipris ka moshn mesatare m t re n Europ (29 vje) dhe
jetgjatsi t krahasueshme me at t popullsive t vendeve t zhvilluara: 71,5 vjet
pr meshkujt dhe 78,1 vjet pr femrat.
Popullsia e Shqipris sht homogjene. Nga viti 1960 deri n vitin 1990
shqiptart etnik prbnin 97% t popullsis, pjesn tjetr e prbnin grekt (1,85%),
maqedont (0,15%), malazezt, etj. Pas vitit 1990 struktura etnike e Shqipris ka
ndryshuar paksa pasi nj pjes e madhe e t huajve (sidomos pakica greke) sht
kthyer n vendet e origjins. Kshtu, n vitin 2001, struktura etnike e Shqipris ishte:
98% shqiptar, 1,8% grek, 0,1% maqedon, 0,1% t tjer (INSTAT, Tiran 2004).
Gjuh zyrtare n Shqipri sht shqipja, por n zonat ku jetojn pakicat etnike
msohen dhe fliten edhe gjuht prkatse (greqisht dhe maqedonisht).
Shqipria ka nj sistem arsimor t plot. Arsimi tetvjear (nntvjear, duke
filluar nga viti shkollor 2004-2005) sht i detyrueshm. Rreth 80% e fmijve q
mbarojn shkolln tetvjeare ndjekin shkollat e mesme t prgjithshme ose
profesionale, ndrsa numri i studenteve q mund t vazhdojn universitetet sht i
paracaktuar dhe pranimi bhet me konkurs. N universitetet dhe n shkollat e larta
t vendit prgatiten specialist n rreth 75 fusha. Gjithashtu funksionon sistemi i
kualifikimit dhe i specializimit pasuniversitar.
Tabela 2: Treguesit kryesor t arsimimit sipas regjistrimit t vitit 2001
numri Prqindja
Gjithsej Meshkuj Femra Meshkuj Femra
Popullsia banuese 6 vje e 2,737,614 1,358,924 1,378,690 49.6 50,4
lart
T diplomuar n 134,110 78,947 55,163 58.9 41.1
universitete
T diplomuar n shko. e 594,913 318,229 276,684 53.5 46.5
mesme
T dip. n shk. e mesme t 1,050,714 514,821 535,893 49.0 51.0
ulta
T dip. n shk. tetvjeare 509,825 246,489 263,336 48.3 51.7
Din vetm shkrim e 404,561 183,509 221,052 45.4 54.6
kndim
Analfabet 43,491 16,929 26,562 38.9 61.1
Prqindja e analfabetizmit 1.6 1.2 1.9
Burimi: INSTAT, Regjistrimi i popullsis dhe i banesave, 2001.
Prve shkolls tetvjeare, pr t gjitha nivelet e tjera t shkollimit, numri i

meshkujve q ka mbaruar shkolln paraqitet pak m i lart se i femrave. N vitin
2001 analfabet kishte m pak se 2%.
N vitin 2001, rezulton 63,2% e popullsis s vendit n mosh pune (15-64
vje). Popullsia aktive prbn 44% t popullsis gjithsej t Shqipris.
Shkalla e papunsis n vitin 2001 ishte 22,7% e krahut t puns gjithsej.
Papunsia paraqitet m e lart n personat q kan prfunduar shkolln e mesme
(26,4%) n krahasim me ata q kan kryer shkolln tetvjeare (22,4%). Nga personat
me diplom universitare t papun jan vetm 9,5%. N vitin 2001, 77,3% e krahut t
puns rezulton e zn me pun. Meshkujt vazhdojn t ken pjesmarrje m t gjer
n pun se femrat.
Shumica e popullsis s zn me pun sht ende e prqendruar n bujqsi:
50,5% t t punsuarve gjithsej. N ndrtim dhe transport sht punsuar 12,7%, n
tregti 11,6%, ndrsa n industria 7,1%.
Tabela 3: Gjendja ekonomike e popullsis n mosh pune
n vitin 1989 dhe 2001
Popullsia Aktive Popullsia Jo-

Gjithsej Krah pune T punsuar T punsuar % e popullsis Aktive
1989 1,599,766 1,443,167 156,599 9.8 517,254

2001 1,347,281 1,041,775 305,506 22.7 823,156
Burimi: INSTAT, Regjistrimi i popullsis dhe i banesave, 2001.

2.1.3 Organizimi Politik dhe Administrativ
Ndryshimet n formn e qeverisjes t bra n vitin 1991 i dhan jet nj
Republike Parlamentare. Sipas Kushtetuts s vitit 1998, pushteti legjislativ i takon
Kuvendit Popullor (Parlamentit) me 140 deputet t zgjedhur pr 4 vjet. Ky organ
zgjedh presidentin e Republiks q ka mandat 5 vjear dhe t drejt rizgjedhjeje edhe
pr nj mandat tjetr.
Ne Kushtetutn e vitit 1998, qeverisja vendore sht konceptuar si
vetqeverisje. Ky parim u jep mundsi organeve t vetqeverisjes vendore q t
rregullojn e menaxhojn vet, sipas kompetencave e prgjegjsive t tyre, shtjet
m t rndsishme publike, n interes t popullsis dhe t subjekteve t zons
prkatse.
Sipas ligjit Mbi funksionimin dhe organizimin e qeverisjes vendore (2000),
organet e pushtetit vendor e ushtrojn aktivitetin e tyre n prputhje me parimin e
autonomis, duke mbajtur lidhje me pushtetin qendror. Autonomia e organeve t
qeverisjes vendore sht politike, legjislative, administrative e financiare.
Organet e pushtetit vendor jan persona juridik, q synojn vazhdimsin e
qeverisjes nprmjet komunave, bashkive dhe qarqeve (prefekturave).
Organi prfaqsues i komuns ose bashkis sht kshilli komunal ose
bashkiak. Organi ekzekutiv i komuns dhe bashkis sht kryetari i komuns dhe i
bashkis. Organ prfaqsues i qarkut sht kshilli i qarkut. Funksionet ekzekutive
n qark kryhen nga kryetari dhe kryesia e kshillit t qarkut.
Shqipria prbhet nga 12 prefektura (Berat, Dibr, Durrs, Elbasan, Fier,
Gjirokastr, Kor, Kuks, Lezh, Shkodr, Tiran, Vlor), 36 rrethe, 65 bashki dhe
309 komuna. Prefekturat prbhen nga disa komuna e bashki, q kan lidhje
gjeografike, tradite (historike), ekonomike dhe sociale, si dhe interesa t prbashkta.
Nn-ndarjet e prefekturave (qarqeve) jan rrethet. do rreth prbhet nga 1 deri n 2
bashki (zakonisht qytetet kryesore) dhe mesatarisht 8 deri n 9 komuna. do komun
prbhet nga mesatarisht 9 fshatra (rrall her n prbrje t komunave ka edhe
qytete t vogla, me m pak se 5.000 banor). Fshatrat q ndodhen pran qyteteve, n
disa raste, jan prfshir n prbrje t bashkive. N bashkit q kan m shum se
15.000 banor krijohen nn-ndarjet e bashkive ose njsit bashkiake (shih Fig. 3 Harta
administrative e RSh).
Sipas ligjit t lartprmendur, disa nga kompetencat e Kshillit t do komune
(bashkie) jan:
t marr masa pr mbrojtjen e riprtritjen e mjedisit, monumenteve me vlera
historike dhe kulturore, si dhe t parqeve dhe pasurive natyrore,
t vendos sipas ligjit pr krijimin e shoqrive t prbashkta me komunat e
bashkit e tjera si dhe me firmat e brendshme e t jashtme pr kryerjen e
veprimtarive me interes reciprok,
t vendos pr nnshkrimin e marrveshjeve t bashkpunimit me organe
homologe t huaja, etj.
Fig. 3: Harta administrative e Republiks s Shqipris
2.1.4 Profilet e Sektorve t Ekonomis

Industrit q punojn aktualisht n Shqipri jan: industria agro-ushqimore,
tekstile dhe e veshjeve, e drurit, e nafts, e imentos, kimike, minerare dhe e
prpunimit t metaleve, dhe ajo hidro-energjetike.
Eksportet kryesore te vendit jan n fushat e tekstileve dhe kpucve,
metaleve dhe mineraleve, nafts bruto, perimeve, frutave dhe duhanit. Bashkimi
Evropian (BE) sht partneri tregtar kryesor i Shqipris. Ai prfaqson rreth 75% t
importeve t prgjithshme t Shqipris (n vitin 2003, kto importe kapn vlern
1.11 MEUR) dhe rreth 90% t eksporteve t saj t prgjithshme (n vitin 2003, 368
MEUR). Importet prfshijn makineri dhe pajisje, ushqime, tekstile dhe kimikate. N
nivel sektorsh, BE-ja importon nga Shqipria kryesisht prodhime t prpunuara.
Tekstilet prllogariten n afrsisht 29% t importeve tregtare, ndrsa prodhimet
bujqsore n rreth 12%. Eksportet kryesore t BE-s drejt Shqipris jan produkte
industriale dhe prodhime t tjera t prpunuara. Prodhimet bujqsore zn rreth 20%
t shums s eksporteve t BE-s.
Sektori industrial n Shqipri vazhdon t jet i dobt. Kontributi i tij n
shtimin e prgjithshm t PPB-s ne vitin 2000 ishte 26%, i pasuar nga shrbimet me
23%. Gjat vitit 2003 kontributi i industris ishte i prafrt me at t vitit 2002 (rreth
12%-13%). N vitin 2004, industria dhe ndrtimi zinin 20% te PPB-se kurse shrbimet
u rritn n 55%. Industria vazhdon t jet prgjithsisht e vjetruar dhe me fuqi t ult
konkurruese ndaj industris evropiane.
Ne vitin 2003 n Shqipri kishte 56.490 ndrmarrje t vogla dhe t mesme
(SME). Sipas ktyre t dhnave, n 82,5% t ktyre ndrmarrjeve ishte i punsuar
vetm nj person. Pothuaj 52% e SME-ve operojn n sektorin e tregtis ku pengesat e
hyrjes dhe krkesat pr kapitalin investues jan t vogla. Vetm 10% operojn n
sektorin industrial. 15% e SME-ve vazhdojn t operojn me administrim shtetror.
N realitet, SME-t me administrim shtetror zn rreth 41% t krahut t puns t
punsuar n sektorin e SME-ve. Vetm 0,2% e SME-ve punsojn m shum se 100
punonjs. Q prej fillimit t tranzicionit, Shqipria ka njohur nj rritje kryesisht t
vazhdueshme t numrit t SME-ve, t cilat jan br pjes e rndsishme e ekonomis
s saj. N vitin 2003, u nnshkrua Karta Evropiane e Ndrmarrjeve t Vogla dhe nj
sr aktesh normative pr zhvillimin e SME-ve. N tetor 2002 u krijua Agjencia e
Nxitjes dhe Zhvillimit t Ndrmarrjeve t Vogla dhe t Mesme.
Ristrukturimi i ndrmarrjeve dhe privatizimi. Ndrsa privatizimi i
ndrmarrjeve t vogla dhe t mesme ka prfunduar, privatizimi i ndrmarrjeve t
mdha ka qen m i ngadalt pr shkak t pasiguris politike dhe shkalls se ult t
interesit nga investitort strategjik.
Politika e prgjithshme e Shqipris sht, fillimisht t ristrukturoj dhe,
vetm m pas, t privatizoj kompanit shtetrore. Kompania elektro-energjetike
KESH sht ende n faz ristrukturimi dhe nj hap i par sht br tashm me
ndarjen e kompanis n tri ente prgjegjse pr shprndarjen, prodhimin dhe
transmetimin. N sektorin e nafts procesi i privatizimit t Albpetrolit (prodhimi),
Armo-s (prpunimi) dhe Servkom-it (shprndarja) sht me i avancuar.
Gjat vitit 2003, n Shqipri jan br hapa drejt prmirsimit t mjedisit dhe
klims s biznesit. Agjencia Shqiptare pr Nxitjen e Biznesit dhe Investimeve synon
krijimin e lehtsive pr investitort, afaristt dhe informacion rreth kreditimit, nxitjen
e interesave t biznesit dhe lehtsimin e dialogut mes tij dhe administrats, gjetjen e
tregjeve t shprndarjes, etj.
Shqipria sht br vend antar i OBT-s q n vitin 2000. Planet e saj lidhur
me OBT-n parashikojn liberalizim gradual t tregtis deri n vitin 2007. Shqipria
ka nnshkruar dhe po zbaton t gjitha Marrveshjet e Tregtis s Lir t parashikuara
n Paktin e Stabilitetit pr tregtin.
Bujqsia
Pesha e prodhimit bujqsor n PBB ka ardhur n rnie t vazhdueshme dhe t
ndjeshme nga viti 2000 (51%), n vitin 2003 (28%) kurse n vitin 2004, kontributi i
sektorit n PBB ra n nivelin 25%. M shum se nj e dyta e popullsis n Shqipri
jeton dhe punon n fshat. Ndonse q prej vitit 1998 tokat e kultivuara jan paksuar,
n vitin 2003 prodhimi bujqsor u rrit me afro 2 %.
Krahas investimeve publike n sistemin e ujitjes dhe t kullimit, jan rritur
edhe investimet private pr serat, vreshtat dhe pemt frutore. Megjithat, t ardhurat
nga bujqsia mbeten shum t ulta krahasuar me ato q vijn nga puntort e
pakualifikuar t qytetit, gj q ka stimuluar lnien e toks t pakultivuar dhe
braktisjen e bujqsis nga nj pjes e mir e fuqis puntore t saj.
Gjat periudhs 2002-2003, u vun re rritje n sektor t veant t bujqsis.
Agro-industria u rrit me 6%, ndrsa pjesa e investimeve t sektorit bankar n kt
fush u rrit me 22%.
Rritja n sektorin e bujqsis vazhdon t mbetet prioritare n planin
afatmesm. Gjithsesi, arritja e ktij objektivi varet shum nga infrastruktura dhe
rrjetet e dobta t marketingut. Edhe tregu i toks krijon vshtirsi n krijimin e
ekonomive t mdha bujqsore. Kaprcimi i ktyre vshtirsive krkon ngritjen e nj
sistemi kreditimi t fermerve, prmirsimin e infrastrukturs dhe furnizimin me
energji, zgjidhjen e problemit t pronsis s toks si dhe formim dhe transferimin e
njohurive tek bujqit.
Pr sa i prket transportit, aktualisht prioritare mbetet prfundimi i
korridoreve Lindje-Perndim (Durrs-Varna, nprmjet Tirans dhe Sofjes) dhe Veri-
Jug (i cili lidh Greqin me Malin e Zi). Prve mbshtetjes ndrkombtare, qeveria
shqiptare ka akorduar fonde t buxhetit t shtetit (rreth 40 MEUR nga buxheti i vitit
2003; rreth 50 MEUR nga buxheti i vitit 2004) pr sektorin e transportit, veanrisht
pr t mbuluar koston e shpronsimeve pr ndrtimin e rrugve dhe mirmbajtjen e
tyre, si edhe pr t financuar disa rrug n veri t vendit. Edhe bashkpunimi rajonal
po zgjerohet nprmjet zhvillimit t Rrjetit t Transportit Rajonal t Evrops
Juglindore.
Me synim privatizimin e portit t Durrsit jan marr disa masa, si
prmirsimi gradual i infrastrukturave portuale, rikonstruksioni i kalatave,
rehabilitimi i vinave dhe ndrtimi i nj terminali t ri pr tragetet. Gjithashtu, jan
n proces edhe masa pr rehabilitimin e portit t Vlors. Ne Aeroportin
Ndrkombtar t Tirans, sht ndrtuar nj terminal i ri dhe jan marr masa n
drejtim t prmirsimit t kontrollit t hapsirs ajrore dhe rritjes s siguris s
aeroportit.
Lidhur me administrimin dhe infrastrukturn e ujrave, n vitin 2003 u
miratua Strategjia Kombtare pr Furnizimin dhe Pastrimin e Ujrave dhe Strategjia
Rurale e Furnizimit me Uj dhe Kanalizimeve. Megjithat, zbatimi i tyre akoma sht
n nj faz fillestare dhe rezultatet ende s'jan t dukshme. Furnizimi me uj n t
gjith vendin sht i pamjaftueshm, ndonse furnizimi me uj t rrjedhshm n
banesa sht prmirsuar (9 or n dit mesatarisht n fshat, dhe mbi 12 or n dit
n qytet). Rreth 80 % e popullsis q jeton n qytet sht e lidhur me rrjetin e ujit, por
n prgjithsi, sistemet e furnizimit dhe pastrimit t ujit jan t vjetruara. Cilsia e ujit
sht e dobt dhe humbjet dhe lidhjet e paligjshme n rrjet jan t shpeshta. Vetm
rreth 40 % e popullsis n qytet sht e lidhur me kanalizimet e ujrave t zeza dhe
trajtimi i tyre, me gjith masat e marra pr financimin e nj morie impiantesh trajtimi
t ujrave t zeza n disa qytete, kryesisht bregdetare, vazhdon t jet pothuaj
inekzistent. Jan n proces decentralizimi dhe privatizimi n kt sektor.
N sektorin e energjis, vazhdojn prpjekjet pr zbutjen graduale t efekteve
t krizs energjetike. Si rezultat i nj sr faktorsh (kushtet m t mira atmosferike
dhe situata m e favorshme hidrike, zbatimi me sukses i Planit t Veprimit 2002-2003
dhe angazhimit t qeveris shqiptare dhe t donatorve n drejtim t rehabilitimit t
sistemit t shprndarjes dhe transmetimit) n vitin 2003 u vu re nj prmirsim
relativ: sasia e energjis s prodhuar u rrit me 56 % m shum se n vitin 2002, kurse
grumbullimi i detyrimeve u rrit nga rreth 57 MEUR n vitin 2000, n rreth 152 MEUR
n 2003. N vitin 2003 u miratua ligji i ri pr integrimin e Shqipris n tregun rajonal
t energjis, u miratua Strategjia afatgjat Kombtare pr Energjin dhe Plani i
Veprimit 2003-2005. mimet e energjis elektrike u rritn me 10% n vit pr
konsumatort familjar dhe 5% pr konsumatort e tjer. Kto rritje jan rezultat i
prpjekjeve pr t'i sjell mimet afr kostos, n baz edhe t politiks s qeveris.
Jan aktualisht n proces nj numr investimesh pr rehabilitimin e burimeve
kryesore gjeneruese t vendit, prmirsimin e koneksionit t Shqipris me vendet
fqinj dhe rindrtimin e rrjeteve t vjetruara dhe t mbingarkuara t transmetimit
dhe shprndarjes. Megjithat, rezultatet n drejtim t prdorimit t burimeve
energjetike alternative (pr shembull gazi i lngzuar nga nafta) dhe promovimit t
diversifikimit t energjis mbeten akoma t kufizuara.
Ne vitin 2003, Kshilli i Rregullimit t Territorit t Republiks s Shqipris
(KRRTRSH) miratoi vendkalimin e propozuar t naftsjellsit transballkanik
ndrmjet Ambo Burgas (Bullgari) dhe Vlors (Shqipri). Shqipria nnshkroi
Memorandumin e Mirkuptimit t Athins t vitit 2003 dhe sht angazhuar pr
ngritjen e nj tregu konkurrues t energjis n rajon.
Me gjith prparimin e arritur gjat vitit 2003, kriza n kt sektor nuk sht
kaprcyer ende. Humbjet n rrjet (39 %) dhe lidhjet e paligjshme jan ende t mdha,
ndrsa niveli i mbledhjes s detyrimeve duhet rritur edhe m tej prmes zbatimit t
planeve t veprimit dhe Strategjis Kombtare pr Energjin.
Sektori i telekomunikacioneve sht prmirsuar, megjithse zonat e largta
ende kan probleme. N fund t vitit 2003, numri i pajtimtarve t Albtelekomit arriti
n 222.000. Ndrkoh, rreth 25 operator privat u ofrojn shrbim rreth 12.000
prdoruesve n fshat. Numri i prdoruesve t celularve u rrit nga 800.000 n vitin
2002, n 1.000.000 n vitin 2003. Sipas operatorve celular, nga ky shrbim mbulohet
80 % e territorit q prkon me 90 % t popullsis .
Pr shkak t kufizimeve t tanishme t rrjetit dhe mimeve t larta, aksesi dhe
prdorimi i internetit mbetet i ult. Numri i pajtimtarve t internetit sht rreth
5.000, ndrsa numri i prdoruesve llogaritet n 30.000.
Sektori bankar shqiptar prbhet aktualisht nga dy banka me kapital t
prbashkt, 12 banka me kapital privat t huaj dhe dy banka private vendase. Vitet e
fundit jan bere hapa pr t ulur vllimin e transaksioneve me para n dor dhe pr
t nxitur prdorimin e sektorit bankar, pr dhnien e pagave t npunsve publik
nprmjet bankave dhe inkurajimin pr shlyerjen e faturave t energjis elektrike dhe
telefonit nprmjet sektorit bankar.
Vlera e PBB n vitin 2004 ishte 1,680 EUR pr frym, q prbn 8% t vlers
prkatse n BE 25.
Rritja ekonomike e viteve te fundit ka qen si vijon: 3.4% n 2002; 6.0 % n
2003; 6.0 % n 2004. Inflacioni ka pasur vlern 2.4% n 2003 dhe 3.4% n 2004.
Papunsia n vitin 2004 ka qen n nivelin 14.6%.
Shqipria ndjek Strategjin Kombtare t Zhvillimit Ekonomik e Social, qe u
prezantua n nntor 2001. Kjo strategji synon t prmirsoje qeverisjen dhe t mbaj
nj ritm t lart rritje ekonomike, si dhe t prmirsoj situatn n arsim, shndetsi,
dhe infrastruktur. SKZHES ka edhe nj kapitull pr mjedisin, ku prioritetet kryesore
jan frenimi i degradimit t mtejshm t mjedisit, rehabilitimi i zonave t nxehta dhe
prdorimi i qndrueshm i burimeve. N korrik 2002, Banka Botrore miratoi
Strategjin e Asistencs pr Shqiprin, q fokusohet n uljen e varfris prmes
mbshtetjes q i jepet vendit pr zbatimin e SKZHES. Banka Botrore do t
mbshtes prmirsimin e qeverisjes dhe forcimin e institucioneve, promovimin e
rritjes s qndrueshme t sektorit privat, ristrukturimin e sektorit t energjis,
prmirsimin e infrastrukturave baz dhe nxitjen e zhvillimit njerzor. N kuadr t
Strategjis s re t Asistencs pr Shqiprin jan miratuar katr projekte (tre pr
kreditimin sektorial dhe nj pr Kreditim pr Mbshtetje pr Uljen e Varfris) me nj
shum t prgjithshme prej 61 milion dollarsh amerikan (rreth 50 MEUR).
Sipas strategjis pr Shqiprin t Banks Evropiane pr Rindrtim dhe
Zhvillim (BERZH), fokusi i veprimtaris s saj do t orientohet nga zhvillimi i
sektorit privat dhe mbshtetja pr Ndrmarrjet e Vogla dhe t Mesme, si edhe
pjesmarrja n privatizimet strategjike, e veanrisht n sektort financiar dhe t
telekomunikacioneve, apo financimi dhe zhvillimi i infrastrukturave, sidomos n
sektort e energjis dhe transporteve. N fund t vitit 2003, BERZH-i i akordoi
Shqipris financime me nj vler m shum se 155 MEUR.
Mbshtetja e BE-s i vjen Shqipris kryesisht prmes programit CARDS.
Asistenca e akorduar pr periudhn 2001-2004 ishte 193.4 MEUR. Prioritetet kryesore
t CARDS pr Shqiprin jan drejtsia dhe punt e brendshme, ngritja e
kapaciteteve administrative, zhvillimi ekonomik e social, mjedisi dhe burimet
natyrore (11.4 MEUR) dhe stabilizimi demokratik. Programi CARDS 2005-2006 ka
akorduar 90 MEUR pr Shqiprin. Nga kto 8 MEUR do t shkojn pr mjedisin
(rehabilitim fizik i mjedisit n zonat e nxehta, mbshtetje pr zbatimin e PKPL, etj.).
2.1.5 Vshtrim Mjedisor
Shqipria ka trashguar nga e kaluara shum probleme mjedisore, t cilat u
thelluan m tej gjat tranzicionit. N Planin Kombtar t Veprimit pr Mjedisin (1994
dhe 2002) dhe n dokumente t tjera politike t vendit pasqyrohen prparsit
kryesore mjedisore t vendit q prfshijn: erozionin e toks, pyllzimet, humbjen e
biodiversitetit, mbetjet urbane, ndotjen e ajrit n zonat qytetse dhe industriale,
ndotjen e toks nga mbetjet e rrezikshme e toksike t industris s vjetr n t
ashtuquajturat Zona t nxehta mjedisore, etj. Kto t fundit jan trajtuar edhe n
nj studim t UNEP (2000) Vlersim mjedisor pas konfliktit. Harta n faqen vijuese
tregon vendndodhjen e tyre.
Gjithashtu, jan trashguar edhe nj mori problemesh t karakterit
institucional, ligjor e t edukats dhe kulturs mjedisore. Institucionet mjedisore n
Shqipri jan t reja, t krijuara gjat periudhs s tranzicionit. Kshtu, Ministria e
Mjedisit u krijua pr her t par n shtator 2001. Pas zgjedhjeve t 3 Korrikut 2005
fokusi i saj u zgjerua dhe ajo u shndrrua n Ministri t Mjedisit, Pyjeve dhe
Administrimit t Ujrave. Edhe legjislacioni mjedisor i takon periudhs s
tranzicionit. Ligji i par pr mjedisin i prket vitit 1993. Gjat periudhs 2001-2005
boshllku i trashguar ligjor sht mbushur prmes nj numri t konsiderueshm
aktesh ligjore dhe rregullatore, q mbshteten n modelet prkatse t akteve t KE-
s. Gjithsesi, pritet t bhet nj pun shum e madhe n drejtim t prafrimit t
legjislacionit n periudhn 2005-2014. Edukata dhe kultura mjedisore e trashguar
nga periudha para viteve 90 ishte inekzistente. Gjat 15 viteve t tranzicionit kjo
situat sht kaprcyer. Ka nj rritje t ndrgjegjsimit t publikut, nj numr t
madh OJF-sh mjedisore dhe problemet mjedisore jan gjithnj e m t pranishme n
t gjitha mjetet e komunikimit.
Fig. 4. Hart e zonave t nxehta mjedisore n Shqipri
Ndr dokumentet e rndsishme politike q prekin edhe mjedisin jan:

Programi i Qeveris 2005-2009, i cili ka nj theks t veant mbi mjedisin. Ai
deklaron se masa t shpejta do t ndrmerren pr forcimin e disiplins n zbatim t
legjislacionit mjedisor. Do t zbatohet parimi ndotsi paguan; do t reformohet
rrjeti institucional dhe do t vendosen penalitetet pr ndotsit dhe kdo q dmton
mjedisin.
Nj rndsi e dors s par do ti kushtohet disiplinimit t aktiviteteve
ekonomike q shkaktojn ndotje t ajrit ne qytet, ndotje t ujrave bregdetare dhe t
atyre siprfaqsore si dhe atyre q dmtojn potencialin turistik, pyjet dhe shkaktojn
erozionin e toks. Q gjat periudhs 2005-2007 priten tregues t prmirsimit t
cilsis s mjedisit .
Ndotja e ajrit do t prgjysmohet n zonat e mdha qytetse. Standardet pr
shkarkimet n ajr do t prafrohen me ato europiane, sipas nj programi ambicioz.
Brenda vitit 2009 do t eliminohet ndotja e ujrave siprfaqsore n zonn bregdetare
.
T gjitha zonat e nxehta t trashguara nga industria e kaluar do t trajtohen
me prparsi dhe do t pastrohen duke u shoqruar edhe me zhvendosje t
popullsis s zbuluar ndaj rrezikut, kur kjo t gjykohet e nevojshme.
Ndrkoh q do t rritet dhe forcohet disiplina do t promovohen edhe shtysa
pr bizneset q kan qndrim miqsor ndaj mjedisit. Do t prezantohen stimuj fiskal
pr uljen e ndotjes, q do t aplikohen pr bizneset, konsumatort, investimet n
teknologjit e pastra, ruajtjen e energjis, prdorimin racional t burimeve dhe
investimet n mjedis.
Do t prqafohet nj qasje e re pr sa i takon gjenerimit t fondeve pr
mjedisin. Do t ngrihet nj Fond Mjedisi, i cili do ti kushtohet trsisht mbrojtjes s
mjedisit.
Marrveshja e Stabilizim Asocimit me BE-n. Negociatat pr kt marrveshje
filluan zyrtarisht n janar t vitit 2003 dhe prfunduan n vitin 2006. Marrveshja u
nnshkrua m 12 qershor 2006. Raportet vjetore t KE-s pr ecurin e PSA, krkojn
angazhim m t madh pr luftimin e krimit t organizuar, trafikun e qenieve
njerzore, pastrimin e parave dhe korrupsionin. N fushn e mjedisit ky raport
thekson nevojn pr rehabilitimin e zonave t nxehta, zbatimin e ligjit t mjedisit,
sidomos t ligjit pr VNM, forcimin dhe koordinimin e sistemit t monitorimit,
zbatimin e Konvents s Aarhusit, etj.
Plani i Veprimit pr Zbatimin e MSA (2006), n t cilin, ve t tjerash,
prcaktohen edhe hapat q duhen br gjat periudhs 2006-2012 pr transpozimin e
legjislacionit t BE-s n legjislacionin mjedisor t vendit, zbatimin dhe zbatimin e tij
n praktik. Kapitulli pr mjedisin n kt dokument sht strukturuar n nn-
kapituj sipas modelit t Acquis Communitaire. Disa prej ktyre kapitujve, si ai mbi
cilsin e ajrit, mbetjet, kimikatet, ndotjen industriale, etj. jan me rndsi t veant
n fushn e menaxhimit t NOQ-ve. Ato jan marr n konsiderat kur jan
planifikuar masat pr zbatimin e Konvents s Stokholmit n nivel kombtar.
Ndrkoh gjat periudhs 2000-2008 jan ndrmarr ose jan planifikuar t
merren nj numr masash pr rehabilitimin e zonave t nxehta:
Me mbshtetjen e Banks Botrore sht kryer nj studim fizibiliteti n Porto-
Romano (250,000 USD),
Me mbshtetjen e UNEP MAP sht kryer nj studim para-investues pr
zonn e nxeht t Vlors (300.000 USD),
BE ka mbshtetur dy projekte (2.5 MEUR) pr eliminimin e solucionit t
arsenikut n Fier, nga t cilt faza e par (1 MEUR) ka konsistuar n stabilizimin e
solucionit t arsenikut dhe shndrrimin e tij n mbetje t ngurt q duhet trajtuar n
nj impiant trajtimi mbetjesh t rrezikshme.
Nga programi CARDS i BE-s jan siguruar dy projekte (2 MEUR) pr
pastrimin dhe prmirsimin mjedisor n Rafinerin e nafts n Ballsh. sht n
proces faza e par (0.9 MEUR).
Nj projekt i dyt (0.5 MEUR) q synon t azhurnoj t dhnat pr situatn
mjedisore n fushn naftmbajtse t Patos-Marinzs do t filloj s shpejti me
mbshtetjen e programit CARDS t BE-s, i cili do t pasoj Studimin baz pr
fushn naftmbajtse t Patos-Marinzs q u krye n vitin 1996 me mbshtetjen e
programit t mparshm Phare t BE-s (0.15 MEUR).
Me mbshtetjen e programit CARDS t BE-s jan ndrmarr studimi i
fizibilitetit dhe projektimi inxhinierik (0.6 MEUR) pr ndrtimin e nj vend-
depozitimi pr mbeturinat e rrezikshme n Shqipri. Edhe fazat pasuese t tij q kan
t bjn me ndrtimin e vend-depozimit (3 MEUR) dhe transportin e mbeturinave t
rrezikshme nga zonat e nxehta ose vendet ku ndodhen tani (3.5 MEUR) jan siguruar
po nga programi CARDS i BE-s.
Nj projekt i Banks Botrore Administrimi i integruar i zons bregdetare
dhe programi i pastrimit, q do t realizohet me bashk-financimin e disa
donatorve, midis t tjerash trajton edhe situatn n Porto-Romano. Qeveria
Holandeze sht angazhuar pr aktivitetet e pastrimit n Porto-Romano (3.66 milion
USD).
Me mbshtetjen e Ambasads s Mbretris s Holands prfundoi n qershor
2006 ri-ambalazhimi i mbetjeve t kimikateve n magazinat e Bishtit t Palls (2
milion USD). Projekti ka ndihmuar pr largimin dhe eksportimin e 800 ton mbetje
kimikatesh t rrezikshme nga magazinat e ish-Ndrmarrjes Kimike n Porto-
Romano. Ky projekt u kujdes gjithashtu pr eksportimin e 5.990 kg pesticide NOQ
(DDT, lindan dhe heksakloran) q ishin raportuar si mbetje nga 6 rrethe (Lushnj,
Elbasan, Durrs, Lezh, Gjirokastr dhe Tiran-Lundr). Kto pesticide ishin
prodhuar nga ish-Ndrmarrja Kimike n Porto Romano pr tu prdorur n
shndetsi n kuadr t lufts kundr smundjeve t transmetueshme (vektoriale).
UNDP n bashkpunim me qeverin e Republiks eke po mbshtesin
projektin Rehabilitimi biologjik i zons s nxeht t fushs naftmbajtse Patos-
Marinz, Shqipri (185,000 USD).
Kooperimi Italian po mbshtet prmirsimin e situats n fushn e plehrave t
Sharrs n Tiran (6.4 MEUR).
2..2 Kuadri Institucional dhe Rregullator dhe kuadri i Politikave
2.2.1 Politikat pr Mbrojtjen e Mjedisit / Zhvillimin e Qndrueshm dhe
Kuadri i Prgjithshm Legjislativ
Gjat 15 viteve t fundit, mjedisi dhe mbrojtja e tij i jan nnshtruar nj procesi
kompleks evoluimi. Deri m tani jan konkretizuar linjat kryesore t ktij procesi q
kushtzojn edhe arritjet kryesor, midis t cilave mund t prmenden dukurit e
mposhtme, q kan ndodhur pr her t par n realitetin shqiptar:
Formulimi i strategjive, planeve t veprimit dhe programeve pr mbrojtjen e
mjedisit;
Dekretimi i nj legjislacioni t ri mjedisor shqiptar;
Krijimi dhe funksionimi i strukturave shtetrore t veanta pr mbrojtjen dhe
menaxhimin e mjedisit;
Prfshirja e shoqris civile n problemet mjedisore, kryesisht prmes
aktivitetit t OJF-ve mjedisore;
Prcaktimi i roleve dhe i prgjegjsive t aktorve kryesor n fushn e
mjedisit: organeve shtetrore me strukturat prkatse, shoqris civile me publikun e
interesuar dhe OJF-t, biznesit dhe investitorve t ndryshm, etj.;
Vendosja dhe funksionimi i nj bashkrendimi n shkall t gjer me
bashksin mjedisore ndrkombtare, si me organizatat ndrkombtare,
ndrqeveritare, rajonale dhe globale dhe, n veanti, me vendet fqinje ose ato t
rajonit dhe m gjer, etj.;
Integrimi n nismat, planet dhe strategjit botrore dhe rajonale, duke u br
pal nnshkruese e konventave ndrkombtar mjedisore, si edhe e protokolleve apo
marrveshjeve t tjera n kt fush;
Formulimi dhe zbatimi n mjedisin shqiptar i shum projekteve t
rndsishme mjedisore t mbshtetura nga donator t huaj, etj.;
Kto 15 vitet e fundit kan qen shum produktive pr Shqiprin, sidomos
pr sa u takon ndryshimeve n kuadrin ligjor:
sht miratuar kushtetuta e re;
Jan miratuar ligje dhe kode t reja;
Jan ratifikuar apo sht aderuar n konventa t reja, me protokollet prkatse
t tyre;
sht krijuar nj baz e gjer zbatuese prmes akteve nnligjore, ka ka
lehtsuar zbatimin e ligjeve t reja, konventave, protokolleve, direktivave t BE-s,
etj.;
N veanti, legjislacioni mjedisor sht zgjeruar n nj mas t
konsiderueshme, kryesisht pas vitit 2002;
Prmirsime t ndjeshme jan br n legjislacionet q rregullojn fushat e
lidhura ngushtsisht me mjedisin, si ato t bujqsis, rregullimit t territorit, pyjeve,
peshkimit, akuakulturs, etj;
Ka filluar t plotsohet legjislacioni pr ushqimin dhe mbrojtjen e
konsumatorit;
Jan krijuar organet prkatse prgjegjse dhe rrjeti institucional pr kontrollin
e zbatueshmris s legjislacionit ekzistues;
Sa lidhet me legjislacionin kombtar mjedisor, pas vitit 2002, sht krijuar nj
baz e fort ligjore e cila synon mbrojtjen e shndetit dhe t mjedisit. Tashm jan n
fuqi ligjet e mposhtme:
Pr mbrojtjen e mjedisit;
Pr administrimin mjedisor t mbeturinave t ngurta;
Pr administrimin e mbeturinave t rrezikshme;
Pr substancat kimike dhe preparatet;
Pr mbrojtjen e bimve;
Pr mbrojtjen e ajrit;
Pr mbrojtjen e mjedisit detar nga ndotja dhe dmtimi;
Pr trajtimin mjedisor t ujrave t ndotur;
Pr vlersimin e ndikimit n mjedis;
Pr zonat e mbrojtura;
Pr largimin publik t mbeturinave;
Pr shrbimin e kontrollit t pesticideve, etj.
Pas miratimit t akteve nnligjore n kuadr t ligjeve t siprprmendura,
mund t pohohet q Shqipria ka tashm nj baz t plot ligjore pr zgjidhjen e
problematikave q shtrohen nga Konventa e Stokholmit.
Legjislacioni i ri mjedisor ka synuar si m posht:

Plotsimin e mangsive ligjore n fushn e mjedisit (deri n vitin 2002 ishte n
fuqi vetm ligji Pr mbrojtjen e mjedisit i vitit 1993);
Zhvillimin horizontal t legjislacionit mjedisor (komponent t veant t
mjedisit si ajri, urat, mjedisi detar, mbetjet urbane, mbetjet e rrezikshme, zonat e
mbrojtura, etj., jan tashm t mbuluara me legjislacion prkats);
Prfshirjen n ligjet e reja t krkesave t konventave ndrkombtare n t cilat
sht pal Republika e Shqipris, si edhe t direktivave europiane n fushn e
mbrojtjes s mjedisit;
Pajtueshmrin e plot t ligjeve pr mbrojtjen e mjedisit me Kushtetutn e
Republiks s Shqipris, dhe harmonizimin e krkesave t tyre me ato t ligjeve q
mbulojn fusha t lidhura me mjedisin;
Instrumentet e mposhtme ligjore trajtojn administrimin e NOQ-ve n
Shqipri, si pjes e administrimit t kimikateve:
Ligji Nr. 8934, dat 05.09.2002 Pr mbrojtjen e mjedisit
Kuadri kombtar ligjor pr mbrojtjen e mjedisit sht zhvilluar nprmjet ligjit
Pr mbrojtjen e mjedisit. Ai trajton t gjitha shtjet mjedisore, t cilat
karakterizojn nj akt modern europian. N t jepen parimet kryesor, ndrsa
hollsit e tjera ligjore dhe teknike jan parashikuar prmes akteve nnligjore. Ky ligj
hedh edhe bazat pr zbatimin e legjislacionit t BE-s i cili kujdeset q publiku t ket
mundsi njohjeje t informacionit mjedisor, pr vlersimin e ndikimit n mjedis t
strategjive, planeve dhe programeve t ndryshme t zhvillimit si edhe pr vlersimin
e ndikimit n mjedis t projekteve t ndryshme. Prdorimi dhe mbrojtja e prbrsve
t veant t mjedisit trajtohet n parim n kapitullin e tret t ligjit, i cili merret m
n hollsi me: mbrojtjen e toks, mbrojtjen e shtress s humusit, mbrojtjen e ujrave,
mbrojtjen e ajrit, mbrojtjen e biodiversitetit, mbrojtjen e mjedisit t ndrtuar nga
njeriu, administrimin e mbetjeve, detyrimet e personave juridik pr mbetjet,
importimin e lndve dhe mbetjeve t rrezikshme, kalimin tranzit t mbetjeve, lndt
e rrezikshme dhe tarifat dhe taksat mjedisore.
Gjithashtu, ligji prshkruan si duhet t bhet kontrolli pr zbatimin e
legjislacionit pr mbrojtjen e mjedisit, kush jan organet q ushtrojn kontrollin mbi
mjedisin, cilat jan detyrat dhe prgjegjsit e organeve shtetror t ngarkuara pr
mbrojtjen e mjedisit, si edhe cili sht roli i publikut lidhur me mbrojtjen e mjedisit.
Legjislacioni dytsor sht miratuar ose sht n hartim e sipr pr t gjith
prbrsit e veant t mjedisit t prmendur m lart.
Ligji Nr. 8990, dat 23.01.2003 Pr vlersimin e ndikimit n mjedis
Ky sht ligji kryesor pr problemet e vlersimit t ndikimit ne mjedis, i cili
sht trajtuar m me hollsi n aktet prkatse nnligjore. Megjithat sht evidente
nj nevoj urgjente pr t hartuar dhe miratuar metodikat dhe standardet konkrete
n prputhje me ato europiane pr subjektet, aktiviteti i t cilave sjell dme n mjedis.
Synimi n nj periudh afatmesme sht t parandalohet ndotja e mjedisit prmes nj
procesi t kujdesshm t vlersimit t ndikimit n mjedis, auditimit mjedisor,
ekspertizs profesionale dhe hartimit t raporteve t hollsishme mjedisore. M
konkretisht, n ligj jepen rregullat, procedurat, afatet, te drejtat dhe detyrat si m
posht:
Pr t identifikuar, saktsuar dhe vlersuar ndikimet e drejtprdrejta dhe t
trthorta, t projekteve apo veprimtarive n mjedisin ku do t zbatohen;
Pr t krahasuar prparsit dhe mangsit e nj projekti t propozuar me
variante t tjera, t mundshme, q prmbajn ndryshime;
Pr t siguruar shqyrtim cilsor teknik, profesional, juridik dhe administrativ
t krkess dhe t marrjes s vendimit nga organet prkatse.
Kuadri ligjor kombtar pr mbrojtjen e mjedisit sht zhvilluar m tej prmes
miratimit t ligjeve Pr mbrojtjen e ajrit, Pr trajtimin mjedisor t ujrave t
ndotura, Pr administrimin mjedisor t mbetjeve t ngurta, Pr substancat dhe
preparatet kimike dhe ligjit Pr administrimin e mbetjeve t rrezikshme.
Ligji Nr. 8897, dat 16.05.2002 Pr mbrojtjen e ajrit
Ky ligj identifikon burimet e ndotjes s ajrit (t palvizshme: impiante
industriale dhe energjetike; dhe t lvizshme). Ligji krkon edhe vendosjen e
normave t lejuara (normat e cilsis s ajrit, normat e shkarkimeve n ajr nga
burimet e palvizshme dhe t lvizshme t ndotjes s ajrit, normat e prkohshme t
shkarkimeve n ajr dhe prmbajtjen e lejuar t substancave t rrezikshme n ajr).
N mbshtetje t ligjit sht hartuar dhe miratuar nj kuadr i plot nnligjor.
Pavarsisht nga hartimi i legjislacionit, sht evident moszbatimi i tij pr shkak t
mungess s pajisjeve dhe stafit teknik t specializuar pr t kontrolluar normat e
lejuara. Ekziston gjithashtu nj nevoj e ngutshme pr t trinuar subjektet ndots t
ajrit prmes projekteve pilot me qllim q ato t mund t menaxhojn regjistrat e
shkarkimit dhe transferimit t ndotsve n ajr, t ngren dhe zbatojn programet e
monitorimit t ajrit, planet e emergjencs, etj. N mnyr m konkrete, ligji trajton:
Burimet e ndotjes dhe klasifikimin e tyre;
Treguesit e cilsis s ajrit;
Kufizimet lidhur me shkarkimet n ajr;
Detyrimet pr mbrojtjen e ajrit;
Zonat me mbrojtje t veant;
Lejet mjedisore pr aktivitetet ndotse t ajrit.
Ligji Nr. 9115, dat 24.07.2003 Pr trajtimin mjedisor t ujrave t ndotura
Ky ligj sht ligj kuadr q synon mbrojtjen e ujrave dhe kontrollin e ndotjes
s tyre. Ligji sht ndrtuar n mnyr t till q t prcaktoj normat e prgjithshme
dhe parimet e menaxhimit t ujrave n Republikn e Shqipris. Pr m tepr, ligji
sht hartuar me qllim q t krkoj hartimin dhe miratimin e normave t lejuara t
shkarkimeve n ujar dhe kriteret e zonimit t mjediseve ujore prits. Pavarsisht nga
miratimi i ligjit, ka mungesa t theksuara fondesh pr ndrtimin e impianteve t
trajtimit t ujrave t ndotur (si urbane ashtu edhe industriale).Nga ana tjetr, n saj
t faktit q Ministria e Mjedisit sht shndrruar s fundmi n Ministrin e Mjedisit,
Pyjeve dhe Administrimit te Ujrave, ekziston nj nevoj urgjente pr t harmonizuar
legjislacionin n fushn e burimeve ujore me at t ujrave t ndotur dhe pr m
tepr pr ta harmonizuar t trin me direktivat prkatse t BE-se n fushn e
mbrojtjes s ujrave. Ligji trajton m n hollsi shtjet e mposhtme:
Detyrat e strukturave shtetrore pr parandalimin e ndotjes s ujit dhe
paksimin e ujrave t ndotur;
Detyrimet e personave fizik dhe juridik, veprimtarit e t cilve shkaktojn
ujar t ndotur;
Detyrimet e subjekteve t angazhuar me veprimtarin e trajtimit t ujrave t
ndotur;
Trajtimin e ujrave t ndotur n prputhje me llojin e tyre;
Lejen mjedisore, monitorimin dhe kontrollin.
Ligji Nr. 9010, dt. 13.02.2003 Pr administrimin mjedisor t mbeturinave t

ngurta
Ky ligj ka n qendr t vmendjes institucionalizimin e instrumenteve q
mbshtesin zhvillimin e qndrueshm prmes promovimit t prdorimit racional t
burimeve dhe parandalimit dhe eliminimit t rrezikut pr shndetin e njeriut dhe
mjedisin nga mbetjet. Ligji siguron krijimin e nj hierarkie detyrimesh parandaluese
(minimizimi i mbetjeve q n burim deri tek asgjsimi i tyre n fazn prfundimtare).
Ligji nxit parandalimin dhe paksimin e krijimit t mbetjeve. Ai synon edhe t
paksoj efektet e rrezikshme t mbetjeve prmes futjes s teknologjive t pastra,
zhvillimeve teknike dhe produkteve t reja n treg, t prodhuara nga riciklimi i
mbetjeve.
Ligji u kushton vmendje modaliteteve t administrimit mjedisor t mbetjeve
n do faz, ndr t cilave edhe gjat krijimit, grumbullimit, ndarjes, ruajtjes,
transportit, riciklimit, prpunimit dhe asgjsimit t tyre. Ligji trajton detyrimet e
krijuesve te mbetjeve dhe zotruesve t tyre. sht e domosdoshme q trajtimi i
mbetjeve n do faz t kryhet pa dmtuar shndetin e njeriut dhe mjedisin prreth.
Ligji krkon q administrimi i mbetjeve t kryhet n prputhje me kushtet e vna ne
lejet mjedisore prkatse dhe sipas planifikimit t prshkruar n raportet prkatse t
vlersimit t ndikimit n mjedis. Ligji parashikon edhe detyrimin pr mbajtjen e
regjistrave dhe raportimin pr do faz t administrimit te mbetjeve t ngurta.
Sikurse edhe pr ligjet e tjera specifike, ekziston nj nevoj e ngutshme pr t
plotsuar kuadrin nnligjor prkats. N kt kontekst, koht e fundit, u prgatit dhe
u miratua nga Kuvendi i Shqipris edhe Ligji Pr administrimin mjedisor t
mbetjeve t rrezikshme. N vazhdim, pritet t ndrhyhet n t ardhmen e afrt pr
ti shkrir kto dy ligje me njri tjetrin dhe pr t krijuar nj ligj organik pr
administrimin mjedisor t mbetjeve t ngurta.
Ligji Nr. 9537, dat 18.05.2006. Pr administrimin mjedisor t mbeturinave
t rrezikshme
Ky sht nj ligj i ri, i cili synon mbrojtjen e shndetit t njeriut dhe mjedisit
nga ndotja dhe dmi i shkaktuar nga mbeturinat e rrezikshme, nprmjet
administrimit mjedisor t tyre n do faz, prfshi krijimin, grumbullimin, ndarjen,
ruajtjen, transportin, riciklimin, prpunimin dhe asgjsimin, t cilat ojn n
paksimin e mbeturinave dhe zvoglimin e ndikimeve t tyre t rrezikshme e t
dmshme. Ky sht nj ligj kuadr, i cili parashikon akte nnligjore specifike lidhur
me mbeturinat e rrezikshme.
Ligji Nr. 9108, dat 17.07.2003 Pr substancat dhe preparatet kimike
Ligji synon rregullimin e administrimit t substancave dhe preparateve kimike
pr mbrojtjen e jets, shndetit t njerzve e t kafshve, si dhe pr mbrojtjen e
mjedisit nga rreziqet q mund t shkaktojn lndt e rrezikshme. Ligji prcakton t
drejtat dhe detyrimet e personave fizik dhe juridik pr prcaktimin e vetive dhe
klasifikimin e substancave dhe t preparateve kimike pr regjistrimin,
inventarizimin, njoftimin, menaxhimin dhe tregtimin e tyre.
Ve ksaj, ligji ka n qendr t vmendjes prcaktimin e kompetencave t
zyrave t administrats pr marrjen e masave pr mbrojtjen e jets dhe t shndetit t
njerzve e t kafshve, si dhe pr mbrojtjen e mjedisit, kundr efekteve t dmshme
t substancave dhe preparateve kimike pr jetn dhe shndetin, si dhe t vendos
kompetencat e organeve eksperte t inspektimit, n prputhje me parashikimet e ktij
ligji.
Duhet thn, q ve ligjit kuadr, nuk jan ndrmarr hapa t tjer pr
hartimin e akteve nnligjore t cilat do t mundsonin zbatimin e dispozitave t ktij
ligji.
Ligji Nr. 9362, date 24.03.2005 Pr shrbimin e mbrojtjes s bimve
Ligji prcakton krkesat ligjore pr kontrollet fitosanitare n vend, mbikqyrjen
kombtare dhe inspektimet e importeve. Ai jep parimet e kontrollit fitosanitar t
zbatueshm pr prodhuesit, importuesit dhe eksportuesit e bimve dhe produkteve
bimore si dhe aplikimin e masave fitosanitare kur zbulohet kontaminim nga
organizmat e dmshm.
Nga analizat e kryera deri m tani rezulton se legjislacioni ekzistues n fushn
e biodiversitetit dhe mbrojtjes s natyrs sht nj prej m t zhvilluarve. Megjithat,
puna vazhdon me hartimin dhe miratimin e kuadrit nnligjor, ratifikimin e
marrveshjeve ndrkombtare n kt fush si edhe harmonizimin e direktivave
prkatse t BE-s, kryesisht t atyre q lidhen me mbrojtjen e biodiversitetit. Sikurse
edhe pr prbrsit e tjer t mjedisit, edhe ktu problem mbetet zbatimi i
legjislacionit.
Nga ana tjetr, prpjekjet pr t zbatuar at pjes t legjislacionit mjedisor q
lidhet me NOQ-t duhet t shkojn paralelisht me ato q bhen pr harmonizimin e
legjislacionit n fushn e kimikateve. Koht e fundit, Qeveria Shqiptare ka miratuar
Planin Kombtar pr Harmonizimin e Legjislacionit, i cili mbulon periudhat
afatshkurtr, afatmesme dhe afatgjat, deri n vitin 2014. Tani ka prfunduar analiza
e boshllqeve, jan prcaktuar direktivat e BE-s q duhen transpozuar dhe jan
krijuar programe konkrete pr zbatimin e ktij plani. Kapitulli q trajton kimikatet
sht nj prej m kryesorve n kt Plan Kombtar.
2.2.2 Rolet dhe Prgjegjsit
N Republikn e Shqipris, drejtprdrejt prgjegjse pr mbrojtjen e mjedisit
dhe t shndetit t njerzve jan Ministria e Mjedisit, e Pyjeve dhe e Administrimit t
Ujrave, Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit dhe Ministria
e Shndetsis. Ndr detyrat e ktyre institucioneve qendrore prfshihen edhe
administrimi i kimikateve toksike, i kimikateve q prdoren pr mbrojtjen e bimve
dhe i mbetjeve t tyre, hartimi i legjislacionit prkats, kontrolli dhe bashkpunimi
ndrkombtar.
Komisioni Parlamentar i Shndetsis dhe Mjedisit shqyrton projekt-ligjet dhe
marrveshjet ndrkombtare t paraqitura nga Qeveria dhe t prgatitura nga
ministrit prkatse, prpara kalimit t tyre pr miratim n Kuvend.
Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave harton strategjit
dhe politikat kombtare n mbrojtje t mjedisit. Ajo bashkpunon me ministrit e
linjs dhe merr n konsiderat mendimin e tyre prpara paraqitjes n qeveri pr
miratim t propozimeve t ndryshme. Zbatimi i legjislacionit dhe i standardeve
mjedisore sht detyr e t gjith aktorve shtetror dhe joshtetror, si edhe e
publikut. Monitorimi dhe detyrimi jan funksione t Ministris s Mjedisit, Pyjeve
dhe Administrimit t Ujrave.
Inspektorati i Mjedisit pran Ministris s Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit
t Ujrave kontrollon zbatimin e legjislacionit mjedisor. Aktualisht, ky Inspektorat
prbhet nga 5 inspektor n qendr dhe 12 inspektor t vendosur pran Agjencive
Rajonale t Mjedisit, ka nxjerr n pah nevojn pr ngritje kapacitetesh dhe shtim t
personelit t ksaj strukture. Inspektort mjedisor kan autoritet pr t marr dhe
analizuar kampione si edhe pr t kontrolluar proceset e puns, me qllim q t
sigurohen dhe kontrollojn sa jan marr masat n zbatim t legjislacionit pr
mbrojtjen e mjedisit. Ndrkoh, Inspektorati i Mjedisit ka nnshkruar nj mori
memorandumesh bashkpunimi me inspektoratet e tjera n nivel kombtar,
nprmjet t cilave synohet fuqizimi dhe ngritja e kapaciteteve t tij gjat ushtrimit t
kontrolleve t aktiviteteve lidhur me zbatueshmrine nga ana e tyre t legjislacionit
mjedisor.
Ministria e Shndetsis sht prgjegjse pr prgatitjen e rregulloreve pr
menaxhimin e lndve helmuese. Ajo merr pjes edhe n menaxhimin e substancave
pr mbrojtjen e bimve, n procedurat pr klasifikimin e lndve (kimikateve t reja)
q bjn pjes n grupin e helmeve dhe n prfshirjen e tyre n listn e kimikateve t
miratuara. Ministria e Shndetsis merr pjes edhe n kontrolle prmes
Inspektoratit Sanitar, ndrsa analizat kryhen nga Instituti i Shndetit Publik, i cili
sht n varsi t ksaj ministrie.
Drejtoria e Prgjithshme e Doganave, n varsi t Ministris s Financave,
sht e ngarkuar me kontrollin e zbatueshmris s legjislacionit n fushn e tregtis,
eksportit dhe importit t mallrave. Ministria e Mjedisit, e Pyjeve dhe e Administrimit
t Ujrave ka organizuar koht e fundit nj varg veprimtarish pr t paraqitur
legjislacionin e ri pr mbrojtjen e mjedisit, seminare t cilt kan rezultuar shum t
vlefshm dhe me nj frym t mir bashkpunimi.
Pr kontrollin e import/eksportit t ushqimeve, pesticideve dhe t produkteve
pr mbrojtjen e bimve, jan t ngarkuar inspektort prkats t Inspektoratit t
Ushqimit dhe t Drejtoris s Mbrojtjes s Bimve pran Ministris s Bujqsis,
Ushqimit e t Mbrojtjes s Konsumatorit.
Pritet q t ngrihet s shpejti Zyra e Regjistrimit t Kimikateve, n prputhje
me krkesat e Ligjit Nr. 9108, dat 17.07.2003 Pr substancat dhe preparatet kimike.
T tjera institucione qendrore q veprojn n fushn e kimikateve jan edhe:

- Ministria e Ekonomis, Tregtis dhe e Energjetiks, e cila ka prgjegjsin pr
rehabilitimin e zonave t nxehta mjedisore me origjin mbetjet e rrezikshme dhe
ndotjen e trashguar nga sektort e industris/energjetiks;
- Ministria e Mbrojtjes, e cila sht prgjegjse pr administrimin dhe
shkatrrimin e armve kimike dhe/ose mbeturinave t krijuara prej tyre.
N nivel lokal, veprojn organet e qeverisjes vendore me inspektoratet
prkatse, pran t cilave veprojn edhe agjencit rajonale t mjedisit dhe inspektort
e mjedisit, t cilt marrin masa pr t shmangur dmet n shndet dhe n mjedis q
mund t vijn si pasoj e menaxhimit t kimikateve.
Bashkpunimi ndrinstitucional organizohet prmes ngritjes dhe funksionimit
t grupeve t posame t puns me prfaqsues t institucioneve t ndryshme pr
prgatitjen e projekt-ligjeve apo projekt-strategjive ose t komiteteve drejtues pr
projekte t tilla si Komiteti pr zbatimin e Planit Kombtar t Veprimit n Mjedis,
Kshilli Kombtar i Rregullimit t Territorit, Kshilli Kombtar pr Mbrojtjen e
Natyrs dhe Biodiversitetit, Komiteti i Politikave pr Turizmin, Komiteti Ndr-
ministror pr Energjin, Komisioni Shtetror pr Tokn, Grupi Koordinues pr
Kontrollin e Shkrettirzimit dhe Shkatrrimit t Toks, etj. Nj tjetr instrument pr
bashkpunimin ndrinstitucional sht edhe procesi i Vlersimit t Ndikimit n
Mjedis dhe Vlersimi Strategjik Mjedisor. Raporte t ndryshme t Komisionit
Europian kan identifikuar nevojn pr forcimin/prmirsimin e mtejshm t ktij
bashkpunimi/koordinimi. Zbatimi i Strategjis Kombtare t Mjedisit dhe qasja e re
sipas Sistemit t Planifikimit t Integruar dhe t Planifikimit Afat-Mesm pritet t
sjellin rezultate m t mira n kt drejtim.
2.2.3 Angazhimet dhe Detyrimet Prkatse Ndrkombtare
Tashm sht br e qart se aderimi apo ratifikimi i akteve juridike
ndrkombtare ose i konventave mjedisore me protokollet shoqruese, duhet t
shoqrohet brenda nj kohe t shkurtr me punn n vend pr t gjetur zgjidhjet dhe
mnyrat optimale pr t mundsuar zbatimin e detyrimeve konkrete q lindin nga
kto akte ndrkombtare.
Nj shembull i mir sht Konventa e Stokholmit pr NOQ-t dhe mnyra e
zgjedhur pr zbatimin e detyrimeve t saj n nivel kombtar prmes prgatitjes
paraprake t Planit t Veprimit. Ky shembull dhe modeli i zgjedhur mund t
prdoren edhe n rastin e konventave/protokolleve t tjera.
Ratifikimi i Konvents s Stokholmit pr NOQ-t ka qen nj prej hapave n
kuadr t prpjekjeve kombtare pr mbrojtjen e shndetit dhe t mjedisit nga efektet
negative t kimikateve dhe substancave t tjera si edhe i mbeturinave bashk me
mbetjet e rrezikshme. Vendimi pr t ratifikuar konventn ka ardhur pas nj
vlersimi t kujdesshm, n nivel kombtar, i efektit pozitiv dhe mundsive q mund
t hapen pr vendin me zbatimin e detyrimeve t ksaj konvente. Miratimi dhe hyrja
n fuqi e ligjeve si Pr mbrojtjen e mjedisit, Pr administrimin mjedisor t
mbetjeve t ngurta, Pr substancat dhe preparatet kimike, Pr vlersimin e
ndikimit n mjedis, dhe t shum akteve t tjera q bjn pjes n nivelin nnligjor,
kan krijuar kuadrin e nevojshm ligjor dhe institucional q lehtson zbatimin e
detyrimeve q rrjedhin nga qenia pal n kt Konvent.
M posht jepet nj list e marrveshjeve ndrkombtar ku sht pal
Republika e Shqipris:
Konventa e Stokholmit pr Ndotsit Organik t Qndrueshm, e ratifikuar
nga Kuvendi i Shqipris me Ligjin Nr.9263, dat 29.07.2004
Fillimisht vmendja ndrkombtare sht prqendruar n kontrollin e vetm 2
NOQve. Ktu prfshihen pesticidet dhe kimikatet industriale t tilla si DDT dhe
PCB-t, t cilat jan prdorur ose prdorn akoma edhe n Shqipri.
N parim Konventa krkon:
T merren masa pr t paksuar/eliminuar shkarkimet nga NOQ-t e
prodhuara qllimisht ose jo;
Regjistrimin e prjashtimeve t veanta;
T merren masa pr t paksuar ose eliminuar shkarkimet nga vend-
depozitimet e NOQ-ve apo edhe t mbetjeve;
Plane zbatimi;
Aktivitete krkimore dhe monitorim;
Shkmbim eksperience dhe fushata pr ndrgjegjsim dhe edukim;
Sigurim t mjeteve financiar dhe teknike;
Raportim dhe vlersim;
Raportim t rasteve t mos-zbatimit dhe zgjidhjen e konflikteve.
Detyrimet e palve:
Palt duhet t ndalojn menjher prdorimin e pesticideve NOQ t
mposhtme: aldrin, klordan, dieldrin, endrin, heptaklor, heksaklorbenzen, mirex dhe
toksafen, si edhe t kufizojn rreptsisht prdorimin e DDT. Shtojca 2 krkon
kufizimin e DDT-s sipas procedurave t prshkruara n Udhzuesit prkats t
OBSH-s. Palt q prdorin apo prodhojn DDT duhet t deklarohen dhe t
nnshkruajn Regjistrin prkats t formuar pr qllime t Konvents. Pr Palt e
tjera, prdorimi dhe prodhimi duhet t shkoj n zero. Gjithsesi, t gjitha
prjashtimet vlejn pr nj koh t caktuar e cila i nnshtrohet rishikimit;
T kufizojn prdorimin e PCB-ve n sisteme t mbyllura me synimin e
nxjerrjes s tyre nga prdorimi dhe asgjsimin e sigurt nga pikpamja e mjedisit
brenda vitit 2025 (pr pajisjet) dhe brenda vitit 2028 (pr mbeturinat);
T marrin masa pr t eliminuar apo ulur shkarkimet nga NOQ-t e
prodhuara vetvetiu (jo n mnyr t qllimshme);
Palt duhet t hartojn planet e zbatimit t detyrimeve q rrjedhin nga qenia
pal n Konvent;
Palt duhet t gjejn mekanizmat e prshtatshm dhe skemat funksionale pr
rritjen e ndrgjegjsimit dhe informimin e t interesuarve;
Palt duhet t nxisin kryerjen e studimeve krkimore lidhur me eliminimin e
sigurt t NOQ-ve dhe gjetjen e substancave alternative pr zvendsimin e tyre.
Konventa e Bazelit pr Kontrollin e Lvizjes Ndrkufitare t Mbeturinave t
rrezikshme dhe asgjsimin e tyre dhe amendamenti III/1, t ratifikuara nga
Republika e Shqipris me Ligjin Nr. 9279, dat 28.10.2004
Konventa lidhet me lvizjen ndrkufitar t mbeturinave t rrezikshme dhe
asgjsimin e tyre. Konventa e Stokholmit u referohet dokumenteve udhzuese t
hartuar n kuadr t Konvents s Bazelit lidhur me asgjsimin e sigurt mjedisor t
mbeturinave q prmbajn NOQ ose jan t kontaminuara me to.
Konventa e Vjens pr Mbrojtjen e Shtress s Ozonit dhe Protokolli shoqrues
i Montrealit me katr amendamentet e tij
Instrumenti i Montrealit kontrollon shkarkimet e substancave q hollojn
shtresn e ozonit n atmosfer. N kt kuadr, deri tani ka prfunduar nj studim
lidhur me substancat q hollojn shtresn e ozonit, i cili edhe identifikon llojin dhe
sasit e tyre, t prdorur, t shitur apo t grumbulluar brenda territorit t Shqipris.
Gjithashtu, sht hartuar dhe po zbatohet Plani Kombtar pr heqjen e tyre nga
prdorimi deri n vitin 2010. Jan organizuar programe trajnimi me mekanikt dhe
riparuesit e frigoriferve t vjetr q punojn me substanca ozonholluese. Programe
trajnimi jan organizuar edhe me inspektort e doganave lidhur me funksionimin e
sistemit t identifikimit, monitorimit dhe kontrollit t importit t substancave
ozonholluese dhe/apo pajisjeve q i prdorin ato.
Koht e fundit, Shqipria ka aderuar n amendamentet e Protokollit t
Montrealit: Amendamenti i Londrs (ligji nr.9484, dt.2.3.2006), Amendamenti i
Kopenhags (ligji nr.9480, dt.16.2.2006), Amendamenti i Montrealit (ligji nr.9485,
dt.6.3.2006) dhe Amendamenti i Pekinit (ligji nr.9486, dt.6.3.2006).
Shqipria sht pal edhe n:
Konventn pr Vlersimin e Ndikimit n Mjedis n Kontekst Ndrkufitar
Konventn e Aarhus-it pr Marrjen e Informacionit, Pjesmarrjen e Publikut
n Vendimmarrje dhe e drejta pr tiu drejtuar Drejtsis, si dhe dhe Protokollin e
PRTR
Protokollin e Kievit pr Vlersimin Strategjik Mjedisor
Konventn pr Diversitetin Biologjik
Konventn pr Lagunat e Rndsis Ndrkombtare, veanrisht lidhur me
Habitatet Ujor
Konventn Kuadr t Kombeve t Bashkuara pr Ndryshimet Klimaterike dhe
Protokollin e Kiotos
Konventn pr Ndotjen Ndrkufitare t Ajrit n Distanca t Largta
Konventn pr Mbrojtjen dhe Prdorimin e Ujrave Ndrkufitare dhe
Liqeneve Ndrkombtare, etj.
S fundmi, sht ndrmarr nj iniciativ e prbashkt midis Ministris s
Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave dhe Ministris s Bujqsis, Ushqimit
dhe Mbrojtjes s Konsumatorit pr t ratifikuar n t ardhmen e afrt Konventn e
Roterdamit pr Procedurat e Miratuara Paraprakisht (PIC) pr Tregtin
Ndrkombtar t disa Kimikateve t Rrezikshme dhe Pesticideve.
Ka nisur nj proces bashkpunimi midis Ministris s Mjedisit, Pyjeve dhe
Administrimit t Ujrave dhe Ministris s Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s
Konsumatorit pr t filluar n t ardhmen e afrt praktikat lidhur me aderimin n
Konventn e Roterdamit pr Procedurat e Miratuara Paraprakisht (PIC) pr Tregtin
Ndrkombtar t disa Kimikateve t Rrezikshme dhe Pesticideve.
Objektivi i ksaj konvente sht t vendos prgjegjsi t ndara pr mbrojtjen e
shndetit t njeriut dhe t mjedisit midis vendeve eksportuese dhe importuese t
kimikateve.
Kjo i mundson bots monitorimin dhe kontrollin e tregtis s kimikateve t
rrezikshme. Konventa u jep vendeve importuese fuqin pr t vendosur se cilat nga
kto kimikate t lejojn dhe t prjashtojn ato, t cilat nuk mund ti menaxhojn n
mnyr t sigurt. Nse realizohet tregtimi, krkesat pr etiketimin dhe informimin
pr efektet potenciale n shndet dhe n mjedis garantojn prdorimin e sigurt t
ktyre kimikateve.
Konventa mbulon pesticidet dhe kimikatet industriale t ndaluara (t nxjerra
nga prdorimi), apo t kufizuara rreptsisht, pr arsye q lidhen me mbrojtjen e
shndetit t njeriut dhe t mjedisit n vendet Pal t saj. Procedurat e vendosura nga
Konventa duhet t zbatohen edhe pr formulimet e pesticideve q paraqesin rreziqe
n kushte t caktuara prdorimi n vendet n zhvillim apo me ekonomi n
tranzicion, Pal t Konvents. Tani pr tani, n listn PIC t Konvents ka 27 kimikate
duke prfshir edhe formulimet e pesticideve t rrezikshme.
Shqipria sht angazhuar edhe n marrveshje mjedisore rajonale (programi
REReP) dhe bi-laterale me vendet fqinje. S bashku me vendet e tjera t Ballkanit
Perndimor, ajo sht vend kandidat pr tu antarsuar n Agjencin Europiane t
Mjedisit.
2.2.4 Parimet e Legjislacionit dhe t Rregulloreve ekzistuese n lidhje me
NOQ-t
Mbshtetur n Ligjin Pr substancat dhe preparatet kimike:
Gjat administrimit t substancave dhe preparateve t rrezikshme do person
sht i detyruar t ruaj shndetin e njeriut dhe mjedisin, t vendos shenjat
paralajmruese t rrezikut, me shprehjet q prshkruajn rrezikun specifik dhe me
udhzimet e sigurimit teknik pr menaxhimin e tyre.
Personat juridik ose fizik, t autorizuar pr kryerjen e veprimtaris tregtare,
mund ti administrojn substancat dhe preparatet e rrezikshme, q kan nj apo me
shum veti t rrezikshme sipas ligjit Pr substancat dhe preparatet kimike dhe ti
trajtojn kto substanca nse jan n sasi m t mdha se 10 ton pr nj vit kalendarik
vetm me leje t ministris prkatse.
Administrimi i substancave t rrezikshme bhet pasi sht marr leja nga
agjensia rajonale e mjedisit.
Personat fizik dhe juridik, t autorizuar pr kryerjen e veprimtaris tregtare,
jan t detyruar t lejojn personat e autorizuar nga zyrat e kontrollit dhe t
inspektimit, t hyjn n mjediset dhe ndrtesat, q prdoren pr menaxhimin e
substancave dhe t preparateve dhe t marrin t gjitha t dhnat e nevojshme pr
punn e tyre.
NOQ-t e prodhuara n mnyr t paqllimshme
N prputhje me ligjin Pr administrimin mjedisor t mbeturinave t
ngurta, n territorin e Shqipris jan t ndaluara:
Braktisja, shkarkimi, hedhja n tok ose n ujrat siprfaqsore e mbetjeve q
ojn n degradimin e vetive t toks ose t ujrave siprfaqsor dhe shkaktojn
rrezik ose dm pr shndetin dhe mjedisin;
Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve jasht zonave t prcaktuara nga organet e
qeverisjes vendor;
Prpunimi, depozitimi dhe asgjsimi i mbetjeve me teknika dhe teknologji t
paprshtatshme dhe t pamiratuara nga Ministri i Mjedisit dhe ministrat prkats;
Djegia n natyr, prfshir edhe vetdjegien e mbetjeve dhe t hedhurinave q
rezultojn nga trajtimi i tyre.
Sipas t njjtit ligj, prpunimi dhe eliminimi i mbeturinave urbane, industriale
dhe spitalore duhet t bhet n prputhje me rregullat e miratuara paraprakisht nga
autoritetet prkatse pr administrimin e tyre. Autoritetet prkatse duhet gjithashtu
t miratojn kriteret dhe rregulloret pr instalimin dhe operimin e impianteve t
prpunimit t mbeturinave dhe t inceneratorve.
2.2.5 Problemet dhe Objektivat Prparsor pr Forcimin Institucional e

Rregullator
Kuadri Ligjor
Pritet q fusha e legjislacionit t jet e para ku do t fillohet puna pr
garantimin e zbatimit t krkesave t Konvents s Stokholmit. Kjo vlen jo vetm pr
ndryshimet dhe prmirsimet e nevojshme q lidhen drejtprdrejt me formulimet
ligjore, por edhe pr ndryshimet e mundshme n kuadrin institucional t cilat duhet
medoemos t mbshteten dhe t reflektohen n kuadrin ligjor prkats.
N lidhje me zbatimin e krkesave t Konvents s NOQ-ve, mbshtetur n
nenin 122 t Kushtetuts s Republiks s Shqipris do marrveshje
ndrkombtare e ratifikuar bhet pjes e sistemit t brendshm juridik pas botimit n
Fletoren Zyrtare t Republiks s Shqipris. Ajo duhet t zbatohet direkt, prve
rasteve kur nuk sht e mundur dhe zbatimi i saj krkon hyrjen n fuqi t nj ligji t
posam. Nj marrveshje ndrkombtare, e ratifikuar nga Kuvendi, sht superiore
n raport me ligjet e vendit q nuk pajtohen me t. Nga ky prcaktim i Kushtetuts,
rrjedhin tri konkluzione t rndsishme lidhur me Konventn e NOQ-ve:
Konventa e Stokholmit sht tashm pjes e sistemit t brendshm juridik t
Shqipris. Ratifikimi i Konvents s Stokholmit ka sjell nj pasurim t gjer t
legjislacionit kombtar pr NOQ-t, t cilat nuk kan qen mbuluar me par me
legjislacion specifik kombtar, megjithse, duke qen relativisht i ri, legjislacioni
mjedisor sht n nj mas t konsiderueshme i harmonizuar me direktivat prkatse
europiane.
Konventa e Stokholmit sht nj akt juridik i detyrueshm pr zbatim: q nga
dita e par e hyrjes n fuqi, organet ekzekutuese shqiptare jan t detyruara t
zbatojn me rigorozitet do krkes t saj dhe t krkojn zbatimin e saj nga do
subjekt i obliguar.
Krkesat e Konvents s Stokholmit jan superiore n raport me ato t
legjislacionit kombtar t cilat nuk pajtohen me t. Kjo ndihmon n rastet kur n
legjislacionin kombtar q ka hyr n fuqi prpara ratifikimit t Konvents s NOQ-
ve prcaktohen qndrime t ndryshme.
N ket kontekst, jan identifikuar shtjet e mposhtme pr tu marr n
konsiderat n lidhje me kuadrin rregullator ekzistues n Shqipri:
N legjislacionin kombtar nuk ekziston asnj ligj i veant apo akt tjetr nn-
ligjor, i cili t jet n kundrshtim me dispozitat e Konvents s Stokholmit;
Deri m tani nuk ka asnj akt specifik ligjor q t trajtoj NOQ-t;
N disa ligje dhe akte nnligjore, si edhe n disa dokumente t tjera shtetrore
pr mjedisin, ekzistojn hapsirat pr trajtimin e ardhshm t NOQ-ve n prputhje
me krkesat e Konvents;
Prgatitja e kuadrit ligjor specifik pr t mundsuar zbatimin e krkesave t
Konvents si pjes e prpjekjeve t prgjithshme pr t transpozuar dhe harmonizuar
legjislacionin kombtar me at europian n fushn e mbrojtjes s shndetit t njeriut e
t mjedisit;
Hartimi dhe miratimi i donjrit prej akteve q do t prbjn paketn ligjore
pr NOQ-t, duhet t realizohet n prputhje me nj program t detajuar t miratuar,
i cili duhet t jet afatshkurtr, afatmesm dhe afatgjat, duke u dhn prioritet
akteve me t nevojshm, miratimi i t cilave lehtson prgatitjen e t tjerave;
Me qllim q t prgatiten akte konkrete, duhet t ngrihen grupet prkatse t
puns, n prbrje t t cilave duhet t ket jurist mjedisor, teknicien dhe antar
t OJF-ve t specializuara apo shoqatave t tjera t biznesit;
Krahas Konvents s Stokholmit, paketa shtes pr NOQ-t q duhet t
prgatitet dhe miratohet, do t shrbej pr plotsimin e kuadrit ligjor t nevojshm
pr zbatimin e detyrimeve t Konvents;
Me qllim q t rritet ndrgjegjsimi i publikut lidhur me paketn ligjore pr
menaxhimin e NOQ-ve, rekomandohet publikimi dhe diskutimi i saj me prfaqsues
t administrats publike prgjegjse pr menaxhimin e NOQ-ve, si edhe me
prfaqsues t t gjitha grupeve t tjera t interesuara.
Rrjeti Institucional
Nga pikpamja institucionale, Konventa e Stokholmit prezanton nj trsi
detyrimesh pr vendet t cilat tashm e kan nnshkruar ose ratifikuar. Megjithse
nuk ka prcaktime pr ngritje t organeve t reja apo prshkrime pr poste pune
specifike brenda organeve ekzistuese, detyrimet pr vendet-pal jan t qarta dhe u
takon atyre t ngren struktura sa m efektive pr zbatimin e detyrimeve q rrjedhin
prej saj.
Nga ana tjetr, ka nj nevoj t shprehur pr pjesmarrje m t gjer, jo vetm
nga strukturat shtetrore, por edhe nga shoqria civile, OJF-t e specializuara,
institucionet shkencore, universitetet dhe laboratort, rrjetet e grumbullimit,
vlersimit, prpunimit dhe shprndarjes s informacionit, etj. N kuadr t zbatimit
t detyrimeve t Konvents s Stokholmit, duhet br identifikimi dhe prfshirja
institucioneve t lart-prmendur.
Me prcaktimin e fushave t zbatimit, Konventa gjithashtu krkon krijimin e
nj skeme kombtare pr t menaxhuar deri n asgjsimin e sigurt n shkall
kombtar t ndotsve organike t qndrueshm. N ket skem, jan parashikuar
organet dhe strukturat konkrete q do t merren me:
Prgatitjen, paraqitjen dhe miratimin e Planit Kombtar t Zbatimit t
Konvents s Stokholmit;
Grumbullimin e informacionit pr t njohur situatn prmes procesit t
inventarizimit;
Ndalimin e prodhimit dhe importimit t NOQ-ve;
Miratimin e rregullave dhe procedurave pr eksportimin dhe kalimin tranzit
t NOQ-ve;
Menaxhimin e NOQ-ve;
Monitorimin e procesit t menaxhimit t NOQ-ve dhe at t zbatimit t vet
Konvents, etj.
Mbi bazn e prcaktimit t detyrave pr tu kryer, del nevoja e harmonizimit
dhe konsolidimit t rrjetit institucional, ku, organet qendrore dhe vendore, organet e
kontrollit e t monitorimit, strukturat vendim-marrse dhe ekzekutive, politik-
brsit dhe brthamat shkencore, duhen t gjith t prfshihen me efektivitet.
N kt kontekst, jan identifikuar si aktuale shtjet e mposhtme n lidhje
me kuadrin institucional n Shqipri:
Vlersimi kritik i organizmave dhe strukturave ekzistuese, si kapaciteti
veprues m i rndsishm, pr t gjetur lidhjen e secils prej tyre me detyrimet q
rrjedhin nga Konventa e Stokholmit;
Rivlersimi i detyrimeve konkrete q kan institucionet prkatse n lidhje me
menaxhimin e NOQ-ve, n funksion edhe t detyrave, kompetencave dhe
prgjegjsive t tyre kryesore;
Hartimi i skems s re institucionale, ku t prfshihen t gjitha strukturat dhe
organet n qendr dhe n nivel vendor, prcaktimi i roleve, funksioneve,
prgjegjsive, kompetencave dhe detyrave t donjrit prej tyre, i lidhjeve ndrmjet
tyre dhe i rregullave t funksionimit t sistemit n trsi;
Prcaktimi i pikave t kontaktit dhe i pikave fokale n nivel kombtar, lokal
dhe/ose sektorial, t cilt, t gjith s bashku, do t prbjn Rrjetin Kombtar t
NOQ-ve;
Pikat e kontaktit dhe pikat fokale do t ngren skemn e komunikimit midis
tyre, si edhe do t prgatisin programet operative pr zbatimin e detyrave t tyre
prkatse;
Standardizimi dhe prgatitja e dokumenteve, regjistrave, inventarve, etj.
lidhur me NOQ-t, me qllim q ato t ken nj format unik dhe standard; prcaktimi
i rregullave dhe procedurave pr administrimin e informacionit dhe ruajtjen e tij t
sigurt n nj qendr kombtare t posame.
Problemet prparsore
Nevoja e plotsimit dhe zbatimit t legjislacionit pr kimikatet;
Legjislacioni aktual nuk sht plotsisht i harmonizuar me at europian;
Nevoja pr t rregulluar shtjet q lidhen me prdorimin e PCB-ve n sisteme
t mbyllura, nxjerrjen e tyre nga prdorimi dhe asgjsimin e sigurt nga pikpamja
mjedisore;
Zbatim i pamjaftueshm i legjislacionit ekzistues;
Nevoja pr t ngritur nj struktur kombtare pr zbatimin e Konvents s
Stokholmit (rrjet t pikave t kontaktit, pikave fokale).
Objektivat
Plotsimi dhe harmonizimi i legjislacionit mjedisor me at evropian;
Prmirsimi i rrjetit institucional dhe ngritja e kapaciteteve n nivel qendror
dhe vendor.
2..3 Vlersimi i Gjendjes n lidhje me NOQ-t n Shqipri
2.3.1 Pesticidet NOQ
Nga dymbdhjet kimikatet e renditura n Konventn e Stokholmit, nnt jan
pesticide NOQ: aldrin, dieldrin, DDT, endrin, mireks, toksafen, klordan,
heksaklorbenzen dhe heptaklor.
Fillimisht n vendin ton jan importuar dhe m von jan formuluar n
Ndrmarrjen Kimike Durrs: DDT, heptaklor, aldrin, dieldrin, toksafen (melipaks),
klordan. heksakloran dhe lindan i cili edhe sht prodhuar n kt Ndrmarrje.
Praktikisht prodhimi i pesticideve sht ndrprer n vitin 1990. Megjithat,
rreziku nga pesticidet ka qen i dukshm.
Pas vitit 1990 jan kryer disa inventar nga projekte t ndryshme. N fund t
vitit 1993, kan qen 2.700 ton pesticide stok t trashguara nga kooperativat dhe
ndrmarrjet bujqsore. 465 ton e ksaj sasie ka qen stok apo pothuajse e derdhur.
Kjo sasi erdhi nga Gjermania Lindore, n vitet 1991 1992 si ndihm dhe u ruajt
kryesisht n Bajz (Shkodr) dhe n stacionin hekurudhor Milot. N fund t Tetorit
1994 kto pesticide nga Shqipria u kthyen mbrapsht pr n Gjermani.
N t njjtin vit, jan evidentuar t pranishme 1.500 ton pesticide, krahas 500
ton gjendje n Ndrmarrjen Kimike Durrs, (mbeturina t prodhimit t lindanit)
N vitet 2000-2002 projekti PHARE largoi nga Shqipria t gjitha pesticidet
stok t depove t Sektorit t Bujqsis dhe i asgjsoi ato n Gjermani.
Nga inventari i kryer n vitin 2005 n kuadrin e PKI t NOQ-ve ka rezultuar
q n Shqipri nuk ka pesticide t ktij grupi. Kontingjenti me rreth 3 ton DDT dhe
heksakloran/lindan t cilat kan qen t pranishme n depot e Ministris s
Shndetsis, jan riambalazhuar dhe larguar nga Shqipria n muajin Korrik 2006,
nga projekti i MMPAU: Riambalazhimi dhe largimi nga Shqipria i pesticideve dhe
i kimikateve t tjera nga Bishti i Palls, financuar nga qeveria Holandeze.
Problem tani sht prcaktimi i kostos s ndotjeve eventuale nga prdorimi i
mparshm i pesticideve NOQ.
Hyrje
Pas vitit 1990, pesticidet organike t qndrueshme (heksalorbenzen, DDT,
klordan, heptaklor, aldrin, dieldrin, endrin dhe toksafen) jan administruar me
kujdes. MBUMK sistematikisht ka punuar pr heqjen nga qarkullimi dhe ndalimin e
importit t pesticideve NOQ. N kt kuadr sht prmirsuar legjislacioni pr
prdorimin e Produkteve pr Mbrojtjen e Bimve (PMB) dhe me VKM sht formuar
Komisioni pr Regjistrimin e Pesticideve. Importi dhe eksporti i pesticideve sht nn
kontroll. Komisioni gjithnj ka punuar pr ndalimin e prdorimit t NOQ-ve n
bujqsi n prputhje me rekomandimet e organizmave ndrkombtare.
Gjat dekads s fundit, nuk ka asnj rast t prdorimit t NOQ-ve n bujqsi
dhe Komisioni Shtetror i Regjistrimit t Pesticideve nuk ka lejuar regjistrimin dhe
importin e produkteve t tilla n bujqsi.
Ekzistojn vetm disa studime sporadike t ktyre produkteve n mjedis. Kto
studime jan kryer n vendet q konsiderohen si pika t nxehta mjedisore dhe nuk ka
ndonj studim t plot pr situatn n vend n lidhje me ndotjet e toks dhe ujit nga
pesticidet NOQ. N kt kontekst, sugjerohet t planifikohet monitorimi i ktyre
pesticideve kryesisht n ish depot, hapsirn toksore dhe ujore rreth tyre dhe, n
raste t veanta, kafsht shtpiake dhe njerzit.
Krkesat e lidhura me Konventn e Stokholmit
Palt: [Neni 3, parag. 1]
(a) ndalojn dhe/ose marrin masat e nevojshme administrative dhe ligjore
pr t eliminuar:
(i) kimikatet e prodhuara dhe t prdorura n Aneksin A4[2] dhe
(ii) importimin dhe eksportimin e kimikateve n Aneksin A
p.sh., tregti e kufizuar [shih paragrafin (2)]
(b) kufizojn prodhimin dhe prdorimin e kimikateve n Aneksin B5[3]
Specifikimet pr qllimet e pranimit pr kto kimikate
4[2]
aldrin, klordan, dieldrin, endrin, heptaklor, heksaklorobenzen, mireks, toksafene, poliklori bifenil (PCB)
5[3]
DDT
Palt: [Neni 6]
Bjn strategjit e zhvillimit dhe t implementimit pr identifikimin e
rezervave [parag. 1 (a)(i) dhe 1 (b)]
menaxhojn rezervat n mnyr t sigurt, efiiente pr mjedisin deri sa ato t
konsiderohen si mbeturina [paragrafi 1 (c)]
psh., mosprdorimi i tepricave nga Palt
nuk ka specifikime pr qllime t pranueshme ose shkarkime
nuk e aplikojn tek rezervat q mund t eksportohen
Artikulli 3, parag. 2
prgatisin strategjit e identifikimit pr [parag. 1 (a)(ii)]
produktet dhe artikujt n prdorim, dhe
mbeturinave
t cilat prbhen, prmbajn ose jan t kontaminuara me nj NOQ n
Aneksin A, B ose C
punojn pr prgatitjen e strategjive pr identifikimin e vendeve t ndotura
prej NOQ-ve n Aneksin A, B ose C6[4] [parag. 1 (e)], dhe
nse sht i mundur rehabilitimi, e bjn n mnyr t sigurt pr mjedisin
Gjendja n Shqipri
Mbrojtja e bimve me kimikate.
Prdorimi i pesticideve n Shqipri mbetet nj proces i domosdoshm pr t
siguruar rendimente t larta dhe prodhim t qndrueshm. Ky sht nj proces q
krkon vlersimin e duhur pr t br t mundur prdorimin e atyre pesticideve q
plotsojn parametrat e msiprm por edhe q t jen m pak t dmshm pr
njerzit, pr ndotjen e mjedisit dhe pr vet kulturat bujqsore
Pas viteve 70, n vendet e zhvilluara pati rritje tepr t madhe t prodhimit
bujqsor, si rezultat i prdorimit t agrokimikateve dhe veanrisht t pesticideve.
Ato u konsideruan si mjeti m i shpejt dhe m efektiv pr t mbrojtur prodhimet
bujqsore nga parazitt.
Megjithat, mjaft pesticide do t konsideroheshin t dmshme pr mjedisin,
pr shkak t ndikimeve negative n florn, faunn dhe shndetin e njerzve.
Pesticidet n vendin ton, prej shum kohsh kan zn vendin kryesor pr
luftimin e parazitve t bimve n bujqsi. U fillua me pesticidet klororganike DDT,
heptaklor, lindan etj., t cilat u prdorn pr dezinfektimin e toks, dezinfektimin e
farrave dhe sprkatjen e shum kulturave bujqsore kundr dmtuesve t
ndryshm. Rreth viteve 6770 n vendin ton, krahas prodhimeve me baz bakri
(oksiklorur bakri) dhe me baz squfuri (polisulfuri i kalciumit), filloi puna pr
formulimin e pesticideve klororganike duke prdorur lnd aktive importi. Pran ish
Ndrmarrjes Kimike n Durrs jan formuluar pesticidet: DDT, heptaklor, melipaks
(toksafen) etj., dhe prodhuar heksakloran dhe lindan, t cilat nga Konventa e
Stokholmit jan cilsuar si pesticide NOQ. Lndt aktive pr kto formulime jan
importuar nga Kina, Rumania, Franca etj.
Duke studiuar krahas prparsive t klororganikve edhe mangsit e tyre,
rezultoi q ato ishin shum t qndrueshme n mjedis. Ato akumulohen n yndyrat e
organizmave t gjalla. N vitin 1970 n SHBA u krijua Agjencia pr Mbrojtjen e
Mjedisit (EPA) dhe tre vjet m von ajo ndaloi prdorimin e DDT. N vitin 1975 u
6[4]
PCDD/PCDF, hekzaklorbenzen, PCB
ndaluan edhe prdorimi i aldrins dhe dieldrins. Fillimisht, n vitin 1974 u ndalua
formulimi i DDT n ish Ndrmarrjen Kimike Durrs (mbas ktij viti pretendohet se
nuk ka m import t ksaj lnde aktive, pra edhe formulim t DDT, por ka gjendje
ekzistuese t formulimit npr depo e cila sht prdorur gradualisht n t gjith
vendin).
Heqja e tyre nga prdorimi nuk njeh nj vit t sakt pr secilin, por nj
periudh kohore, q kap vitet 1975 1980 (flitet pr kufizime n prdorim) fillimisht
t DDT, aldrins, dieldrins, heptaklorit, ndrsa toksafeni dhe lindani njohin vite t
mvonshme.
Duke par q klororganikt kishin qndrueshmri dhe toksicitet t lart po
kshtu edhe veti akumuluese, fillimisht u kufizua prdorimi i tyre pr kulturat
bujqsore dhe u lejua t prdoreshin pr t dezinfektuar tokn. Prodhimi dhe
prdorimi i pesticideve u orientua nga fosfororganikt. N vitet 1988 1989 kemi dhe
maksimumin e prdorimit t pesticideve n vendin ton. N at periudh llogariten
t jen prdorur rreth 85 formulime, n sasi rreth 16.500 ton, nga t cilat rreth 14.500
ton (15 formulime) prodhoheshin n vend, ndrsa pjesa tjetr jan importuar. Sipas
llogaritjeve, prdorimi i pesticideve n Shqipri asnjher nuk ka kaluar m shum se
2 kg lnd aktive pr hektar.
Vitet 1990 - 1991 shnuan rnie t menjhershme t prdorimit t pesticideve
si rezultat i ndryshimeve sociale dhe ekonomike (shih Tabeln 4). Pr kt periudh
t dhnat nuk jan plotsisht t mjaftueshme pr t br prgjithsime. N kt koh
nuk aplikohej asnj procedur pr homologimin dhe regjistrimin e pesticideve.
Tabela 4: Prdorimi i pesticideve n Shqipri, 1988-2000.
PesticideT
VI Ton l.a./ha
TET
198 16,500 2.0
8 1,585 0.68
199 1,700 0.73
1 790 0.34
199 740 0.32
2* 520 0.22
199 88 0.04
3**
199
4**
199
5**
200
0
lnd aktive
t dhna t Ministris s Bujqsis
* - t dhna t Banks Botrore, 1992.
** - Projekti Holandez Pr forcimin e Shrbimit t Mbrojtjes s Bimve n
Shqipri t dhna t vitit, 1995.
Mbshtetur n Ligjin Nr. 7662 dat, 19.01.1993 Pr Shrbimin e Mbrojtjes s

Bimve, n t njjtin vit, Kshilli i Ministrave ka aprovuar Rregulloren e
pesticideve q prdoren n bujqsi.
M von, me VKM Nr. 72 dat 15.02.2001 u miratua akti nnligjor Pr
aprovimin e Rregullores s Prgjithshme pr Mbrojtjen e Bimve. Kjo Paket ligjore
rregullon problemet e mbrojtjes s bimve, n nj mas t konsiderueshme, si dhe
trajton edhe problemin e menaxhimit t pesticideve. N prgjithsi kjo mbshtetet n
Direktivn e BE 91/414/EEC, n t ciln pesticidet trajtohen jo vetm si produkte q
mbrojn bimt nga parazitt por edhe si mjete potenciale me pasoja n ndotjen e
mjedisit
Bazat e ksaj Rregulloreje jan t lidhura me regjistrimin e pesticideve. Kjo
sht nj procedur q konsiston n vlersimin agro-biologjik dhe mjedisor t ktyre
produkteve.
Komisioni Shtetror i Regjistrimit t Pesticideve administron n mnyr
korrekte regjistrimin e pesticideve dhe kryen vlersimet prkatse. Pas aprovimit t
nj pesticidi nga Komisioni Shtetror ai sht i garantuar pr tu prdorur n bujqsi.
Monitorimi pas procedurave t regjistrimit, q lidhet me problemet e ndotjes
s mjedisit, sht pika m e dobt n kt fush.
Problemet e pesticideve NOQ dhe ndotjet q ato mund t ken shkaktuar kan
qen dhe mbeten t hapura.
Mbetet gjithashtu i hapur dhe problemi i shkalls s ndotjes s vendit n t
cilin u prodhuan dhe formuluan kto pesticide NOQ (ish-Ndrmarrja Kimike n
Porto-Romano, Durrs) dhe vendet e magazinimit dhe ruajtjes s tyre.
Specialistt e Sektorit t Pesticideve n IMB Durrs n bashkpunim me
specialistt e Mbrojtjes s Bimve n Ministrin e Bujqsis dhe Ushqimit kan kryer
disa inventar. Qllimi kryesor i ktyre inventarve ka qen identifikimi i sasive dhe
llojeve t pesticideve t magazinuara pr vite me radh. Gjat inventarve t para
sht evidentuar sasia, llojet e pesticideve, tipat e formulimeve dhe jan marr
mostra t cilat jan analizuar pran Laboratorit Analitik t Pesticideve n IMB
Durrs.
N vitet e mvonshme sasia e tyre ka ardhur duke u reduktuar si pasoj e
prdorimit t nj pjese t tyre n bujqsi dhe asgjsimit t realizuar nga projekte t
ndryshme.
N vitet 2000-2002 projekti PHARE largoi nga Shqipria t gjitha pesticidet
stok t depove t Sektorit t Bujqsis dhe i asgjsoi ato n Gjermani.
N vitin 2005, specialistt e IMB Durrs kan br inventarin e t gjitha ish

magazinave t pesticideve, t importuara ose t formuluara n vend. Kto depo jan
t lira nga stoqet e pesticideve por gjendja e ktyre depove mbetet problem lidhur me
shkalln e ndotjes s tyre. Mjedisi brenda tyre sht i ndotur, ndrsa nj pjes e tyre
jan t shkatrruara. Disa prdoren si depo pesticidesh, disa kan ndrruar
destinacion prdorimi. Pjesa m e madhe jan t paprdorshme dhe t boshatisura.
Problemet prparsore dhe objektivat pr administrimin e pesticideve NOQ
N Shqipri nuk ka m pesticide NOQ. Sasia e fundit rreth 3 ton DDT dhe
HCH/Lindan t cilat kan qen t pranishme n sektorin e shndetsis, jan larguar
nga Shqipria n Korrik 2006, n kuadrin e marrveshjes midis Republiks s
Shqipris dhe Mbretris s Holands pr ripaketimin dhe largimin e kimikateve
dhe pesticideve NOQ nga Bishti i Palls.
Problemet prparsore t identifikuara gjat inventarit t pesticideve NOQ,
jan vendet e ndotura n ish depot e sektorit t bujqsis, mbrojtjes dhe t
shndetsis, po kshtu edhe ndotja e mjedisit rreth tyre.
Menaxhimi dhe impakti i mbeturinave, n kto ish depo t magazinimit t
pesticideve sht krejt i panjohur ose i njohur n mnyr t pjesshme. N Shqipri
nuk mund t flitet pr nj infrastruktur teknike pr monitorimin e pesticideve NOQ,
analizimin, krkimin dhe zhvillimin.
N vendet ku jan ruajtur kto pesticide NOQ ka ende t pranishme ndotje t
akumuluara npr dysheme dhe mure si dhe t infiltruara n zonn prreth tyre.
Identifikimi i efektit sht nj pun e ndrlikuar q krkon pajisjet prkatse dhe
specialist t kualifikuar dhe t trajnuar n fushn e pesticideve NOQ.
Rezultati i inventarit n nivel kombtar n sektort e mbrojtjes dhe t bujqsis
sht q n Shqipri nuk ka pesticide NOQ. Megjithat, informacionet mbi sasit e
prdorura pr t mbrojtur bimt deri kur ato u ndaluan nga prdorimi n bujqsi,
nuk jan t plota.
Pr DDT dhe heksakloranin/lindanin, ka rezultuar nj sasi e vogl e
pranishme n depot e sektorit t shndetsis e cila, si u prmend m lart, sht
larguar nga Shqipria.
Problemet prparsore
Prshtatja e legjislacionit n fuqi pr prdorimin e pesticideve;
Informacion jo sistematik rreth prdorimit n t kaluarn i DDT (dokumente
rreth sasive t importuara dhe t prdorura t DDT n sektorin e shndetsis);
Mungesa e studimit pr nivelin aktual t ndotjeve n ish depot e magazinimit
t pesticideve, po kshtu edhe mjedisi rreth tyre;
Autoritetet lokale kan nj informacion t pamjaftueshm n lidhje me
pesticidet NOQ (n veanti n depot e vjetra);
Stafi teknik ka nj informacion t pamjaftueshm n lidhje me pesticidet NOQ
(ndotja e depove t vjetra dhe impakti i tyre ne shndet dhe mjedis);
Mungesa e informacionit specifik n lidhje me pesticidet tek publiku n
prgjithsi;
Mungesa e nj mbshtetje financiare.
Objektivat
Forcimi i kapacitetit t laboratorve t IMB pr monitorimin e pesticideve
NOQ;
Prcaktimi ndotjeve eventuale nga pesticidet NOQ n ish depot dhe n
hapsirn prreth tyre;
Zhvillimi i planit t rehabilitimit pr vendet e ndotura nga pesticidet NOQ;
Rritja e ndrgjegjsimit rreth ktyre vendeve t kontaminuara n lidhje me
rrezikun shndetsor tek njerzit q jetojn afr ktyre vendeve.
2.3.2 PCB-t
Hyrje
PCB-t jan kimikate organike sintetike, me veti t larta dielektrike, t
padjegshme dhe t qndrueshme ndaj shprbrjes termike dhe kimike.
N transformator dhe kondensator jan prdorur lngje dielektrike me baz
bifenile t polikloruara (PCB-t) pr shkak t vetive zjarrduruese dhe
karakteristikave t tjera t tyre n prdorimin e pajisjeve elektrike, por n t njjtn
koh kto produkte kan dhe mjaft disavantazhe. Kto disavantazhe lidhen me
natyrn helmuese t PCB-ve dhe rrezikun q ato sjellin pr shndetin e njerzve dhe
mjedisin.
PCB-t jan objekt i tri konventave ndrkombtare q lidhen me trajtimin e
mbetjeve t rrezikshme dhe konkretisht: Konventa e Bazelit, Konventa e Roterdamit
dhe Konventa e Stokholmit. Kto konventa i trajtojn problemet e PCB-ve duke iu
referuar prodhimit, deklarimit, prdorimit, importimit, eksportimit, ruajtjes,
transportit, monitorimit, nxjerrjes jasht prdorimit dhe eliminimit t tyre.
Deri para pak vitesh, n Shqipri nuk sht punuar aq sa duhet pr njohjen e
PCB-ve dhe ndikimin e tyre n mjedis e n njerz dhe, pr rrjedhoj, nuk ekziston
legjislacioni konkret n lidhje me PCB-t, prfshir ktu edhe monitorimin e tyre.
Korporata Elektroenergjitike Shqiptare (KESH) sht shoqria e vetme
furnizuese e energjis n Shqipri. Sot kjo kompani sht ndar n dy divizione:
Divizioni i prodhimit dhe Divizioni i shprndarjes, t cilat jan prgjegjse pr
prodhimin, importin dhe shprndarjen e energjis. Divizioni i transmetimit sht
ndar nga KESH dy vjet m par dhe i sht bashkuar OSTSH e cila sht regjistruar
n korrik 2004 si kompani e prbashkt me 100% aksione shtetrore.
N t shkuarn KESH nuk ka pasur nj struktur t mirfillt mjedisore. Nuk
ka pasur plane pr menaxhimin e situatave emergjente, kan munguar evidentimet e
krijimit t mbetjeve dhe menaxhimit t tyre, nuk ka pasur procedura t brendshme
pr menaxhimin e mbetjeve, q t japin udhzime pr trajtimin e tyre, pr
prcaktimin e prgjegjsive dhe vendosjen e detyrave pr evidentimin e ecuris s
krijimit t ndotjeve.
Niveli i ndrgjegjsimit t punonjsve t objekteve t KESH-it pr rrezikun e
PCB-ve sht shum i ult, pr shkak t mungess s legjislacionit dhe procedurave
pr administrimin mjedisor t vajit me PCB.
Pr t prmirsuar situatn ekzistuese mjedisore si dhe pr t forcuar
kapacitetet administruese mjedisore pak vjet m par n KESH dhe OSTSH u krijua
Njsia e Administrimit t Mjedisit (NjAM) pr t zhvilluar kapacitetet e brendshme
n lidhje me trajtimin e prgjegjsive mjedisore pr shndetin dhe sigurin n pun
n t gjith objektet e KESH/OSTSH.
Pr aq koh sa t jet shqetsues menaxhimi i PCB-ve, ne duhet t
konsiderojm n nivel kombtar objektivat e prgjithshme t menaxhimit mjedisor,
n veanti menaxhimin e mbetjeve kimike dhe t rrezikshme, brenda kuadrit t
konventave mjedisore prkatse.
Krkesat prkatse t Konvents s Stokholmit:

Aneksi A krkon q t gjitha Palt t ndrpresin menjher prodhimin e PCB-
ve t reja (d.m.th., me hyrjen n fuqi te Konvents))
T gjitha Palt q prfitojn prjashtime t veanta (Pjesa II) pr PCB-t:
t eliminojn prdorimin e pajisjeve me PCB deri n vitin 2025:
t bjn prpjekje pr identifikimin, etiketimin dhe nxjerrjen nga prdorimi t
pajisjeve me prqendrim > 10 % PCB dhe volum m t madh se 5 litra;
t bjn prpjekje pr identifikimin, etiketimin dhe nxjerrjen nga prdorimi t
pajisjeve me prqendrim > 0,05 % PCB dhe volum me te madh se 5 litra;
t prpiqen t identifikojn dhe heqin nga prdorimi pajisjet me prqendrim >
0.005 % ( 50 ppm) PCB dhe volum me te madh se 0.05 litra ,
tu japin prparsi pajisjeve me nivel t lart prmbajtje PCB,
t nxisin marrjen e masave pr uljen e ekspozimit dhe rrezikut,
t prdorin PCB-t vetm n pajisjet e padmtuara dhe q nuk pikojn dhe
vetm n zonat ku rreziku i prhapjes n mjedis mund t minimizohet dhe
rregullohet shpejt,
t ndalohet prdorimi n ushqime dhe produkte ushqimore si dhe n zonat ku
punohet me PCB,
kur prdoren n zona t populluara (si shkolla, spitale, etj.)
t merren masat e nevojshme pr mbrojtjen nga defektet elektrik t cilat
mund t shkaktojn zjarr,
t inspektohen rregullisht pajisjet pr rrjedhje.
t mos eksportojn ose importojn pajisje me PCB, me prjashtim t mbetjeve
q krkojn Menaxhim t Qndrueshm Mjedisor (MQM).
t mos rimbushen me vaj me m shum se 0.005 % PCB pr tu riprdorur n
pajisje t tjera, prvese kur krkohet mirmbajtje dhe shrbim.
t bjn prpjekje me vendosmri q t arrijn realizimin e MQM pr mbetjet
q prmbajn > 0.005 % PCB sa m shpejt q t jet e mundur por jo m von se viti
2028.
t prpiqen t identifikojn pajisjet me >0.005 % PCB pr nj Administrim t
Qndrueshm Mjedisor.
t raportojn n Konferencn e Palve do 5 vjet pr ecurin n lidhje me
eliminimin e PCB-ve [Neni 15]
Konferenca e Palve do t shqyrtoj ecurin n lidhje me arritjen e objektivave
pr vitet 2025 dhe 2028 n intervale 5 vjeare, duke marr n konsiderat raportet e
Palve.
Gjendja n Shqipri
Direktivat e Bashkimit Evropian
Krahas konventave mjedisore t msiprme, pas nnshkrimit t Marrveshjes
s Stabilizim-Asocimit me BE-n Shqipria sht n proces t prshtatjes s
legjislacionit mjedisor sipas Planit Kombtar pr Prafrimin e Legjislacionit t
miratuar nga Qeveria Shqiptare n maj t vitit 2005.
N kt kuadr, Direktivat m t rndsishme t Bashkimit Europian n lidhje
me PCB-t jan si m posht:
- Rregulloret (KE) Nr. 850/2004 e Parlamentit dhe Kshillit Europian e dats
29 prill 2004 pr NOQ dhe Direktiva e amenduar 79/117/KE,
- Rregulloret (KE) Nr. 304/2003 e Parlamentit dhe Kshillit Europian e dats
28 janar 2003 pr problemet e eksportit dhe importit t kimikateve t rrezikshme,
- Direktiva e Kshillit, 96/59/KE e dt. 16 shtator 1996 pr eliminimin e PCB-ve
dhe PCT-ve.
Kuadri ligjor dhe institucional
Shqipria sht n proces prgatitjeje t legjislacionit pr mbrojtjen e mjedisit.
Po plotsohet dhe prmirsohet legjislacioni mjedisor n prputhje me direktivat
prkatse t Bashkimit Europian.
H pr h, n vend nuk ekziston nj legjislacion specifik n lidhje me PCB-t
(pr menaxhimin, trajtimin, monitorimin, nxjerrjen nga prdorimi dhe eliminimin e
tyre). VKM Nr. 103, dat 31.3.2003 Mbi monitorimin e mjedisit n Republikn e
Shqipris nuk parashikon detyrime pr institucionet prkatse q t monitorojn
pranin e PCB-ve n vajin e transformatorve.
NjAM, bazuar n Sistemin e Menaxhimit te Mjedisit (SMM) ka prgatitur disa
Plane Pune, si jan Plan-Veprimi pr parandalimin e rrjedhjes t vajrave, kontrollin
dhe masat zbutse/eliminuese n lidhje me to pr objektet e KESH-it, Plan-
Veprimi pr menaxhimin e mbetjeve t rrezikshme, Plan-Veprimi pr prgatitjen
dhe prballimin e situatave emergjente n objektet e KESH-it dhe Program pr
pajisjet mbrojtse personale pr nj menaxhim sa m t mir t problemeve
mjedisore n objektet energjetike, n prputhje me Politikat e tij mjedisore me qllim
kontrollin dhe/ose zbutjen e pasojave n rast rrjedhjeje vaji dhe pr prmirsimin e
situats mjedisore n vend.
Inventari i transformatorve
KESH dhe OSTSH u shrbejn m shum se 900.000 konsumatorve n t
gjith territorin e vendit. KESH sht krijuar n vitin 1957 dhe, m pas, n vitin 1995
sht kthyer n shoqri aksionare shtetrore, me 100 % vetfinancim, ndrsa OSTSH
u shkput nga KESH dhe m 2004 u regjistrua si shoqri e re me kapital t prbashkt
(joint-stock), me 100% vetfinancim.
KESH prbhet nga dy divizione: Divizioni i Prodhimit dhe Divizioni i
Shprndarjes s energjis, t cilt merren me menaxhimin dhe mbarvajtjen e ksaj
kompanie. Tashm Divizioni i Transmetimit sht shkputur nga KESH-i dhe i ka
kaluar Operatorit t ri t Sistemit t Transmetimit n Shqipri (OSTSH).
Prpjekjet e para pr t zbuluar pranin e PCB-ve n vajrat e transformatorve
jan br nga ECAT Tiran. Pas ksaj pune u arrit n prfundimin se asnjri nga
vajrat e transformatorve t analizuar nuk kalojn normat e caktuara n udhzuesit
ndrkombtare si sht Direktiva Zvicerane pr Substancat e Rrezikshme n Mjedis.
N vitin 2002 sht kryer nj auditim mjedisor nga nj shoqri e huaj n disa
objekte t KESH-it, e cila ka dhn disa rekomandime bazuar n problemet e
identifikuara, ndr t tjera, pr t testuar pranin e PCB-ve n gjith vajrat e
transformatorve prjashtuar at kinez.
Pr shkak t mungess s praktikave t mbajtjes s t dhnave dhe
raportimeve formale, informacioni mbi objektet q eventualisht prmbajn PCB, n t
gjith territorin e vendit sht mjaft i ult.
Prpjekja e par pr nj inventar t PCB-ve n Shqipri sht inventari
paraprak i realizuar n kuadr t projektit t NOQ-v, mbshtetur n numrin e
prgjithshm t transformatorve n vend, vjetrsin dhe tipin e transformatorve
dhe testimin e pjesshm t tyre. Ai sht prgatitur nga ekspertt e NjAM n KESH
dhe ka pasur n qendr t vmendjes transformatort dhe kondensatort.
NjAM n KESH/OST ka realizuar testimin pr pranin e PCB-ve n vajrat e
transformatorve n rreth 57 objekte energjetike dhe jan testuar rreth 169 mostra vaji
duke prdorur procedurat e przgjedhjes.
Tabela 5: T dhna mbi transformatort n KESH/Operatori i Sistemit te
Transmetimit sipas Divizioneve
KESH/OSTSH Numri i prgjithshm i Masa totale e vajit (litra)

transformatorve
Divizioni i Prodhimit 164 806 720
Operatori i Sistemit t 51 1 050 251
Transmetimit
Divizioni i 11 181 3 383 969

Shprndarjes/Kabinat
Divizioni i 298 2 763 494
Shprndarjes/Nnstacionet
Totali 11 894 8 004 034
Tabela 6: T dhna mbi transformatort n TEC dhe HEC-e t Divizionit t

Prodhimit
KESH/ Divizioni i Numri i Masa totale e vajit

Prodhimit prgjithshm i (litra)
transformatorve
HEC Vau Dejs 9 196 460
HEC Fierz 10 191 900
HEC Koman 5 146 500
HEC-et Lokale 8 22 980
HEC Ulz 6 36 600
HEC Shkopet 5 24 640
TEC Fier 121 187 640
Totali 164 806 720
Prioritet u sht dhn fillimisht testimit t transformatorve m t mdhenj

q kan dhe sasi m t madhe vaji, kryesisht n Nnstacionet 400 kV dhe 220 kV.
Kta transformator jan kryesisht prodhim i viteve t fundit. Gjithashtu, nj tregues
i rndsishm pr przgjedhjen e transformatorve pr tu testuar sht raporti n
pesh WR > 30 %, pra raporti i peshs s vajit me peshn totale t pajisjes. Pr kt
jan shfrytzuar t dhnat e siguruara nga inspektimet e bra pothuaj n t gjitha
objektet energjetike. Por, meqense mungojn regjistrimet e lvizjeve t vajit si dhe
monitorimi i tij pr pranin e PCB-ve, nuk mund t jemi t sigurt pr WR >30%, pasi
kjo do t ishte e sakt vetm nse pajisja ka akoma brenda vetm vajin fillestar.
Pr kt arsye jan testuar edhe transformator t vegjl t kabinave elektrike,
transformator t reparteve ushtarake, etj. q u prkasin viteve t ndryshme t
prodhimit duke filluar nga vitet 50, por shumica e transformatorve t testuar jan
prodhim i viteve 70.
Rezultatet tregojn se 5.3 % e sasis s vajit t analizuar mund t konsiderohet
si e ndotur me PCB.
Ekspertt e grupit t puns kan prdorur test-kitet e prodhuara nga
kompania Deksil pr testimin e prmbajtjes s PCB-ve n vajin e transformatorve.
Pr shkak t numrit t kufizuar t mostrave t vajit t analizuar, rezultatet nuk mund
t prgjithsohen n nivel kombtar.
Tabela 7: T dhna mbi transformatort e N/Stacioneve 110/35/ kVA
ne 8 Zonat e Divizionit t Shprndarjes
Kesh/zonat e Numri i Numri i Masa e
divizionit t prgjithshm i prgjithshm i prgjithshme
shprndarjes nnstacioneve transformatorve e vajit (litra)
Durrs 12 24 293 324
Berat 23 35 330 250
Elbasan 27 49 471 640
Fier 18 30 212 520
Shkodr 14 32 240 330
Kor 27 45 418 780
Burrel 24 42 360 730
Tiran 16 41 435 920
Totali 161 298 2.763.494
Tabela 8: T dhnat mbi transformatort e kabinave t ndar sipas 8

Zonave t Shprndarjes s Divizionit t Shprndarjes
KESH/Zonat e Numri i prgjithshm i Masa e prgjithshme e vajit
Divizionit t transformatorve (litra)
shprndarjes
Durrs 1 064 283 620
Berat 1 044 319 990
Elbasan 1 200 169 440
Fier 1 338 333 130
Shkodr 1 896 539 310
Kor 761 197 014
Burrel 1 333 775 870
Tiran 2545 765 595
Totali 11 181 3 383 969
Tabela 9: T dhna mbi transformatort e fuqis kryesisht 220 kVA dhe 400
kVA t OSTSH
Numri i prgjithshm Masa e prgjithshm. e
OSTSH/Nnstacionet i transformatorve vajit (litra)
Burrel 4 49 445
Tiran 12 279 576
Elbasan- 400 kVA 5 71 170
Elbasan-220 KV 6 85 050
Fier 6 284 100
Kor-Zemblak 3 73 460
Durrs-Rrashbull 4 86 350
Shkodr/HEC Fierz 9 39 000
Shkodr/HEC Vau i Dejs 2 82 100
Shkodr/HEC Koman 0 0
Totali 51 1 050 251
Metodika e Inventarit t PCB-ve

Metodika e inventarizimit t PCB-ve dhe rezultatet e arritura jan mbshtetur
ne udhzuesit ndrkombtar si dhe n informacionet m t vlefshme n vend.
NjAM n KESH przgjodhi nj grup pune t prbr nga ekspert t NjAM dhe nga
specialist t objekteve t ndryshme t KESH/OST n t gjith vendin pr t
prgatitur dhe prpunuar programin e inventarizimit t PCB-ve.
Meqense kan munguar informacionet, evidentimet dhe regjistrimet, NjAM
n KESH prgatiti nj tabel/pyetsor, t cilin e shprndau n gjitha objektet e
KESH/OST n t gjith vendin. Ky pyetsor prmblidhte t gjith informacionin e
duhur mbi transformatort /pajisjet q do ti nnshtroheshin inventarizimit si: vitin
dhe vendin e prodhimit, prmasat, peshn dhe kapacitetin, gjendjen aktuale t
pajisjes, mirmbajtjen e saj, gjendjen mjedisore t pajisjes n prdorim, ndikimi i saj
n mjedis, t dhna mbi vajin e pajisjes (pesha e vajit, emri tregtar i tij), etj.
Qllimi kryesor i ktij Inventarizimi paraprak t PCB-ve sht identifikimi i t
gjitha pajisjeve elektrike q mund t prmbajn vaj PCB ose vaj mineral t ndotur me
PCB si dhe sasin e mbetjeve me PCB pr t prmbushur krkesat e Konvents s
Stokholmit, pr t vlersuar infrastrukturn ekzistuese n vend dhe pr t vendosur
prioritetet e duhura pr proceset e mtejshme.
Objektivi i Inventarit t PCB-ve sht identifikimi i t gjith transformatorve
me PCB q jan n prdorim dhe/ose jasht prdorimi, zbatimi i masave paraprake
kryesisht n pajisjet me PCB n prdorim (ato q vazhdojn t prdoren, q jan
jasht pune, q presin t asgjsohen), pr t siguruar monitorimin e prputhjes
teknike t t gjitha pajisjeve me PCB q jan n prdorim dhe pr t siguruar ndjekjen
e pajisjeve me PCB deri n fund t jets s tyre.
Sipas Konvents s Stokholmit duhet t identifikohen, t etiketohen dhe t
hiqen nga prdorimi pajisjet q prmbajn m shum se 10 % PCB (100 000 ppm) dhe
vllim m t madh se 5 litra, t identifikohen, etiketohen dhe t hiqen nga prdorimi
pajisjet q prmbajn m shum se 0.05 % PCB (500 ppm) dhe vllim m t madh se 5
litra, dhe t bhen prpjekje q t identifikohen dhe t hiqen nga prdorimi pajisjet q
prmbajn m shum se 0.005 % PCB (50 ppm) dhe vllim m t madh se 0.05 litra.
Fig. 5: Skema e institucioneve t prfshira n procesin e inventarizimit t PCB-
ve.
KESH
&
OST
Instituti Ministria e
i Shndetit Publik Ekon.,Tregt. dhe
Energj.
Ministria e Mjed,
dhe Admin. Ujra
Ministria Instituti
e i
Mbrojtjes Njsi Mjedisit
P j
Ministria Fakulteti
e i Shkencave
Shndetsis t Natyrs
NJAM n KESH ka prpunuar nj baz t dhnash, nj mjet menaxhimi i

integruar pr identifikimin e pajisjeve me PCB dhe t prodhuesve t PCB-ve, pr t
siguruar t dhna t prmirsuara pr MQM pr pajisjet me PCB dhe pr zbatimin e
planit kombtar t asgjsimit te PCB-ve.
Disa tregues t elementve n kt baz t dhnash jan: burimet e
informacionit, t dhna mbi pajisjet me PCB, (identifikimi i pronarit dhe pajisjes,
mirmbajtja, siguria mjedisore, gjendja administrative e pajisjes) t dhna statistikore
dhe mjetet pr identifikimin dhe ndjekjen teknike. N kt baz t dhnash
prfshihet edhe identifikimi i pronarit, klasifikimin e aktivitetit, rrezikshmrin e
lidhur me aktivitetin: shkolla, spitale, industrin kimike dhe ushqimore si dhe
vendndodhjen: zon urbane, rurale, industriale, identifikimin e pajisjes
(transformator, kondensator), mirmbajtjen e pajisjes, sigurin dhe ndikimin
mjedisor, sistemi rregullator pr pajisjet.
Prmbledhja e rezultateve t inventarit t transformatorve
PCB-t nuk jan prodhuar kurr n Shqipri. Vaji i transformatorve sht
importuar gjithmon nga shtete t tjera t Europs ose Azis. Transformatori m i
vjetr n KESH sht rus, i vitit 1950. N t kaluarn furnizuesit kryesor t
Shqipris me transformator kan qen BRSS dhe Kina. Transformatort e prodhuar
n BRSS e kan moshn rreth 50 vjet. Pjesa m e madhe e transformatorve n
Shqipri jan kinez, rus, bullgar, maqedonas dhe rumun. N vitet e fundit jan
importuar shum transformator nga Italia, Kroacia, Zvicra dhe Belgjika.
Deri tani nuk ka pasur kontroll n dogana dhe n Magazinn Qendrore n
Shkozet, Durrs, pr prmbajtjen e PCB-ve n pajisje dhe n vaj n lidhje me sasin e
vajit dhe prezencn e PCB-ve n t.
Vaji i transformatorve sht elementi kryesor n t gjitha objektet e KESH-it i
cili mund t ndot mjedisin prreth. KESH/OSTSH kan n prdorim sasi shum t
mdha t vajit mineral, rreth 8000 ton. Sasia e vajit n transformatort e
KESH/OSTSH shkon nga 70 kg deri n 102 ton pr transformator.
N objektet energjetike jan n prdorim shum transformator t vjetr t

prodhuar para vitit 1970, t cilt kan krijuar ndotje t mjedisit veanrisht n tok
dhe uj pr shkak t rrjedhjeve t vajit dhe pikimeve gjat procesit t mirmbajtjes
ose pr shkak t vjetrsis s tyre. Pjesa m e madhe e transformatorve jan
vendosur n tok ose mbi nj bazament por nuk kan rezervuar dytsor posht
transformatorve. Lehtsisht mund t shikohet toka e ndotur posht
transformatorve prandaj krkohet ndjekja e problemit t ndotjes s toks dhe
ujrave siprfaqsore dhe nntoksor.
Mbshtetur n t dhnat e siguruara nga pyetsori i inventarit paraprak t
PCB-ve, numri i transformatorve t t gjith kapaciteteve n prdorim, t vendosur
n t gjith objektet e KESH/OST sht rreth 12000 cop. Pjesa m e madhe e tyre
(rreth 98%) jan transformator t shprndarjes, me kapacitet t ult, t vendosur n
kabina t vogla elektrike q shrbejn pr furnizimin e konsumatorve familjar.
Rreth 50% e sasis s prgjithshme t transformatorve jan prodhuar para
vitit 1990 (rreth 6000 cop) dhe vjetrsia mesatare e transformatorve sht shum e
madhe: 28 vjet. Rreth 98 % e transformatorve jan transformator t vegjl t
vendosur n kabina elektrike q i prkasin Divizionit t Shprndarjes. Pjesa tjetr e
transformatorve sht vendosur n nnstacionet e KESH/OST, 298 prej tyre i
prkasin Divizionit t Shprndarjes, 164 i prkasin Divizionit t Prodhimit dhe 51 i
prkasin OSTSH.
Pr shkak t mungess s nj programi sistematik t kontroll-monitorimit,
asnj laborator n Shqipri nuk sht n gjendje t analizoj pranin e PCB-ve n vaj
ose tok, prandaj dhe rezultatet paraprake jan mbshtetur n rezultatet e marra me
test-kite (Deksil).
N kuadrin e projektit pr prgatitjen e PKV pr NOQ jan inspektuar rreth 57
objekte energjetike dhe jan analizuar rreth 169 mostra vaji. Rezultatet tregojn q
5,3% e sasis s analizuar mund t konsiderohet si e dyshuar me PCB (PCB>50 ppm).
N qoft s marrim rezultatet e arritura n transformatort e analizuar dhe i
shtrijm n t gjith sasin e transformatorve t prodhuar para vitit 1990, ather
sasia e transformatorve t ndotur me PCB mund t jet:
Numri i transformatorve t prodhuar para vitit 1990: 6 000 cop
Pesha mesatare e transformatorve t Shprndarjes: 1,5 ton
Prqindja e transformatorve q priten t jen t ndotur: 5,3 %
Numri i transformatorve q priten t jen t ndotur: rreth 320
Pesha e prgjithshme e transformatorve: 1100 ton
Pesha e prgjithshme e vajit: 300 ton
Pesha e prgjithshme e transformatorve t that: 800 ton
Rreth 10% e transformatorve e kan RP-n (Raporti i peshs s vajit me

peshn e transformatorit) >30% dhe nga analizat me test kite nuk kan rezultuar me
densitet pozitiv (me te madh se 1): kta transformator mund t konsiderohen si t
rimbushur dhe t dyshuar pr prmbajte t PCB-ve.
Meqense m par nuk ka ekzistuar asnj kontroll pr pranin e PCB-ve n vaj
dhe n pajisje, pr t ndaluar procesin e ndotjes s trthort krkohet t ndrmerren
veprime t menjhershme pr menaxhimin e PCB-ve.
Inventari Paraprak i PCB-ve nxori n pah mosekzistencn e mparshme t
normave (limiteve) dhe metodave pr analizat e PCB-ve, nivelin e kufizuar t
ndrgjegjsimit t punonjsve prmes menaxhimit t prgjegjsive n sektorin publik
dhe at privat, ndrgjegjsimin e ult t punonjsve t zbuluar ndaj rrezikut t PCB-
ve, nivelin e ult t informimit dhe t ndrgjegjsimit pr PCB-t n t gjitha grupet e
popullsis, mungesn e informimit dhe ndrgjegjsimit t popullsis n prgjithsi
pr rrezikun e mundshm t PCB-ve (t vajrave t transformatorve), mungesn e
monitorimit t PCB-ve n ajr, tok dhe ujrat siprfaqsore e nntoksore q mund t
jen ndotur me vaj q prmban PCB.
Kondensatort
Funksioni kryesor i kondensatorve sht q t japin mbshtetje dinamike pr
tensionin e sistemit sidomos gjat stakimit t qarkut elektrik q ndodh menjher
mbas defektit, pr t siguruar reagimin dinamik m t mir t mundshm n kushtet
e rrjetit elektrik me rezistenc rrjeti t ndryshueshme n zona t ndryshme t tij.
Struktura e ndrtimit dhe ana funksionale e kondensatorve garantojn si nivel t
ult t zhurmave ashtu edhe interferenc t ult magnetike, duk br q ndikimi i
tyre n mjedis t jet i kufizuar.
Numri i kondensatorve n objektet e KESH/OSTSH sht i kufizuar. Ata jan
vendosur n N/Stacionin 220 kV n Fier (2x25 MVAr), n N/Stacionet 110 kV n
Lushnje dhe n Ballsh, (secili prej tyre sht 25 MVAr). Ata i prkasin OSTSH-se
ndrsa dy Divizionet e tjer nuk i prdorin kondensatort.
Qllimi i instalimit t kondensatorve sht t ruajn stabilitetin dhe
kapacitetin e transmetimit t energjis n rrjet gjat kushteve t ndryshme t tij.
Kondensatort prmbajn sasi t vogl vaji dhe n trupin e tyre ka pak pika lidhse,
kshtu q ata nuk kan krijuar ndotje mjedisi prreth tyre. Sidoqoft, NjAM do ti
ket n konsiderat kta kondensator si burime t mundshm ndotjeje dhe do t
bj kujdes pr marrjen e masave parandaluese pr ndikimin e tyre n mjedis.
N form t prmbledhur n tabelat m posht jepen t dhna mbi analizat e
transformatorve pr prmbajtjen e PCB-ve dhe t dhna t tjera t nxjerra n kuadr
t ktij inventari.
Tabela 10: T dhna t prgjithshme pr transformatort objekt i inventarit
Numri i transformatorve t identifikuar) 544
Numri i transformatorve t analizuar ( prova me test-kit) 169
Numri i transformatorve t analizuar ( < 50 ppm ) 160
Numri i transformatorve t analizuar ( > 50 ppm ) 9
Prqindja e transformatorve t ndotur me PCB n 5,3 %
krahasim me numrin e transformatorve t analizuar:
Pesha e prgjithshme e transformatorve t analizuar, t dyshuar se jan t

ndotur: 230 ton
Pesha e prgjithshme e vajit e transformatorve t analizuar, t dyshuar se jan
t ndotur: 57 ton
Pesha e prgjithshme e transformatorve t that t analizuar, t dyshuar t
jene t ndotur: 173 ton
Duhet theksuar se t dhnat e msiprme jan mbshtetur n testimet e vajit t

transformatorve n nnstacione dhe kabina elektrike vetm me ann e test kiteve
mbasi, h pr h, n vend kto analiza nuk mund t bhen me gaz kromatograf.
Rezultatet statistikore pr shprndarjen e rezultateve t transformatorve t

analizuar jepen n Tabeln 11
Tabela 11 : Shprndarja e transformatorve sipas kategorive

Transformator t prodhimit t energjis 8%
Transformator t transmetimit t energjis 19 %
Transformator t shprndarjes s energjis 73 %
Prqindja e transformatorve t shprndarjes t ndotur 8%
me PCB
Prqindja e transformatorve t shprndarjes pa PCB 92 %
Tabela 12: Vjetrsia e transformatorve (nr. i transformatorve t marr n

konsiderat pr kto llogaritje: 488)
Vjetrsia mesatare e transformatorve t inspektuar q e 28 vjet
kan vitin e prodhimit
Numri i transformatorve mbi mosh ( > 30 vjet): 218
Prqindja e transformatorve mbi mosh 45 %
Fig. 6: Grafiku i vjetrsis s transformatorve
Fig. 7: Grafiku i vitit t prodhimit t transformatorve

Shtrirja e mbetjeve t pritshme me PCB t prodhuara para vitit 1990 q do t
eliminohen, mbshtetur n sasin e ndotur me PCB prej 5,3% :
Numri i transformatorve t prodhuar para vitit 1990: 6 000 cop

Pesha mesatare e transformatorve t shprndarjes: 1,5 ton
Prqindja e transformatorve q priten t jen t ndotur: 5,3 %
Numri i transformatorve q priten t jen t ndotur: rreth 320
Tabela 13. Peshat e transformatorve dhe e vajit

Pesha e prgjithshme e 1100 ton
transformatorve:
Pesha e prgjithshme e vajit: 300 ton
Pesha e prgjithshme e 800 ton
transformatorve t thar:
Tabela 14. Variante teknike pr trajtimin e transformatorve me vaj PCB
Vaj mineral i ndotur me Deklorinim (shprbrje kimike)
PCB Djegie n furr imentoje
Transformator t Proces me larje
zbrazur
Tabela 15. Variante teknike pr trajtimin e transformatorve me vaj PCB

Vaj mineral i ndotur me Djegie n temperatura t larta
PCB (eksport)
Transformatort e Procesi i dekontaminimit me
zbrazur autoklav (Eksport n BE)
Zonat e ndotura me PCB

N disa objekte t KESH/OSTSH gjenden shum transformator t vjetr n
prdorim, t cilt jan prodhuar prpara viteve 70 dhe kan krijuar ndotje t madhe
n mjedis, veanrisht n tok dhe ndoshta n ujrat nntoksore, pr shkak t
pikimeve dhe rrjedhjeve t vajrave gjat procesit t mirmbajtjes dhe pr shkak t
vjetrsis. Pjesa m e madhe e tyre jan t vendosur direkt n tok ose n mbshtetse
statike, pra posht tyre nuk ka gropa betoni ose depozita sekondare. Mund t vihet
re, lehtsisht n mnyr vizuale, toka e kontaminuar posht transformatorve, gj q
krkon t kryhen investigime si n tok ashtu edhe n ujrat nntoksor. Gjithsesi
mund t konsiderohen mjedise mjaft t ndotur Reparti i Riparimit t
Transformatorve ne Tiran ku ndodhet edhe magazina qendrore pr t gjith
transformatort e dmtuar q vijn nga t gjitha rrethet e Shqipris dhe Reparti i
Rigjenerimit t Vajit n Tiran.
Reparti i Rigjenerimit t Vajit n Tiran sht nj nga m t ndoturit n
Shqipri. N kt impiant vjen pr trajtim vaji q sht zbrazur nga transformatort e
dmtuar ose ka humbur cilsit e tij dhe m pas mbetjet e nxjerra nga rigjenerimi
shkarkohen pa u trajtuar n lum ose n tok. Megjithse para pak vitesh sht br
nj rikonstruksion i ktij reparti, dyshemeja dhe muret rreth tubacioneve n kt
repart jan t ndotura m vaj. N tokn rreth tij vihen re njolla t mdha vaji, pra
sht nj pik e nxeht ndotjeje q krkon vmendje t veant.
- Reparti i Riparimit t Transformatorve n Tiran, ku ndodhet edhe

magazina qendrore pr t gjith transformatort e dmtuar q vijn pr riparim nga
t gjith objektet e KESH/OST sht nj tjetr vend i ndotur. Ky repart sht n pun
q prej 30 vjetsh dhe n t nuk jan kryer asnjher kontrolle pr pranin e PCB-ve.
T gjitha bazamentet prej betoni jan t ndotura me vajin e transformatorve dhe
gjat procesit t zbrazjes ose mbushjes s tyre me vaj mund t ndodhin rrjedhje vaji
dhe t ndotet territori, pr shkak t mosekzistencs s kushteve t nevojshme n
vendin e puns. Transformatort jan vendosur direkt n tok t ndotur me vaj, n
vende t hapura dhe t zbuluar ndaj shiut, ers dhe nxehtsis. N kto kushte,
ekziston rreziku i rnies s zjarrit, pr m tepr q reparti ndodhet n qytet shum
afr godinave t banimit.
Pr vite t tra kan ndodhur shum rrjedhje vaji pr shkak t mungess s
trajnimit t personelit, mbushjes s paprshtatshme me vaj t depozitave t
transformatorve ose prdorimit t pajisjeve t vjetra pr drgimin e vajit ne pajisje.
Problemet prparsore dhe objektivat pr administrimin e PCB-ve
Problemet prparsore
Munges legjislacioni specifik pr PCB-t (administrimi, trajtimi, monitorimi,
heqja nga prdorimi);
Vendimi i Kshillit t Ministrave No. 103, dt. 31.3.2002, Pr Monitorimin e
Mjedisit n Republikn e Shqipris nuk prcakton institucionet q duhet t
monitorojn pranin e PCB-ve n vajrat e pajisjeve t ndryshme;
Inventar jo i plot i pajisjeve me PCB;
Munges udhzuesish t brendshm pr administrimin, trajtimin dhe heqjen
nga prdorimi t pajisjeve t KESH-it q prmbajn PCB;
Shkall e ult ndrgjegjsimi te punonjsit potencialisht t ekspozuar ndaj
PCB-ve;
Nivel i ult i informimit dhe i ndrgjegjsimit t publikut t gjer pr rreziqet
potenciale nga PCB-t (n vajrat e transformatorve);
Munges monitorimi t ndotjes nga PCB-t n mjedise t ndryshme;
Ndotje e mundshme e ajrit, toks dhe ujrave siprfaqsor e nntoksor nga
vajrat q prmbajn PCB;
Objektivat
Krijimi i kuadrit ligjor pr administrimin, heqjen nga prdorimi dhe
eliminimin e PCB-ve;
Administrim, trajtim, eliminim dhe monitorim i sigurt i PCB-ve;
Kontroll shndetsor i grupeve prkatse t popullsis;
Kontroll i rreziqeve mjedisore nga PCB-t;
Monitorim i ndotjes nga PCB-t n vajrat e transformatorve dhe n mjedise t
veanta;
Rehabilitimi i vendeve t ndotura me PCB.
2.3.3 DDT
DDT filloi t prdoret masivisht n Luftn e II Botrore. Ajo prdorej pr t
luftuar smundjet q transmetohen me insekte dhe pr t mbrojtur trupat. Ajo ishte
veanrisht efikase n mbrojtjen nga malaria, tifoja, ethet e verdha, verbimi i
lumenjve dhe encefaliti. Malaria u eliminua afrsisht n vitet 1960. India, e cila
prpara se t futej n prdorim DDT kishte mbi 75 milion raste t tilla, ka tashm m
pak se nj milion q nga vitet 1962, dhe duke filluar prej vitit 1970 ka vetm 200,000
raste. Organizata Botrore e Shndetsis vlerson se jan shptuar miliona jet
njerzish nga prdorimi i DDT.
Tashm sht pothuajse i ndaluar prdorimi i DDT n gati t gjitha vendet n
bujqsi dhe nj numr vendesh e kan shtrir kt ndalim edhe n fushn e shndetit
publik. Sidoqoft, n disa vende, ku vektori i malaries sht ende i ndjeshm, DDT
prdoret pr dezinfektimin e banesave, pra n mjediset e brendshme, n form
aerosoli.
Kapitulli q vijon prmbledh disa t dhna pr prdorimin e DDT dhe lindanit
n t shkuarn n Shqipri dhe i vlerson ato n lidhje me krkesat e Konvents s
Stokholmit. S fundi, evidentohen problemet prioritare dhe objektivat, si dhe
propozohen disa hapa pr t ardhmen.
Krkesat e veanta t Konvents s Stokholmit
Palt: [Artikulli 3, para. 1]
(b) t ndalojn prodhimin & prdorimin e kimikateve t Aneksit B
pr qllime t pranueshme t specifikuara pr kto kimikate
T gjitha Palt t eliminojn prodhimin dhe prdorimin e DDT me prjashtim
t atyre q njoftojn Sekretariatin q kan synimin t prodhojn dhe/ose t prdorin
DDT n programet pr kontrollin e vektorve ( pr qllime t pranueshme n
Aneksin B):
Palt duhet t prfshihen n nj Regjistr t DDT specifik t hapur pr
publikun dhe q mbahet n Sekretariat.
Pala mund t trhiqet nga regjistri i DDT n do koh.
Prodhimi dhe/ose prdorimi duhet t bhen n prputhje me rekomandimet
dhe udhzimet e OBSH-s, dhe vetm n ato raste kur Pala nuk disponohen
alternativa t tjera t sigurta, efektive dhe t prballueshme financiarisht
Gjendja n Shqipri.
DDT-ja filloi t prdorej n Shqipri n vitet 19461947 n luftn kundr
vektorve t malaries.
Shqipria ka qen nj vend ku malaria ishte mjaft e prhapur dhe gjysma e
popullsis s athershme (n vitin 1959) sht mbrojtur me an t sprkatjes dy her
n vit t banesave me DDT, numri i t cilave arriti n mbi 100.000.
N qytete sht kryer fushata antilarva. N zonat moalore dhe kneta sht
kryer sprkatja me avion n intervale 10 15 ditore gjat periudhs maj-tetor.
N vitet 1946-1947 deri 1959-1960, sasit mesatare vjetore t DDT dhe HCH
pr sprkatjen e banesave me metodn manuale si dhe prdorimit t avionit n
siprfaqet ujore, ku ka qen shum e prhapur mushkonja anofele, arritn 90-120
ton. Krahas masave bonifikuese, t diagnostikimit dhe t mjekimit masiv e
parandalues, prdorimi i DDT n luftn kundra vektorve t malaries vlersohej i
muar pr shkak t efektit te lart dhe t zgjatur, qoft dhe me nj apo dy sprkatje
n vit t mureve t banesave.
DDT zakonisht kombinohej si m posht:
- DDT emulsion 25% pr banesat n zona t largta e pa rrug dhe DDT teknik
(tretje n vajguri) n zonat m t afrta m rrug.
- DDT emulsion 25% me hollim 1:40 pr sprkatjen me avion, nga 1 deri 3
mbushje n dit me 1000 litra secila.
- Kombinime: 10 litra DDT emulsion 25% + 1 kg heksakloran + 10 lit. Flibol
(SCHVIM 1:50) ose DDT 25% emulsion me flibol n pjes t barabarta (1:1), nga e cila
1 lit hollohet me 40 lit uj.
DDT ka qen mjaft i krkuar nga popullata edhe pr luftimin e insekteve t
tjera si morrat, mizat, pleshtat e imkat, q kishin pushtuar familjet e zonave t
varfra t Shqipris t asaj kohe.
Viti 1967 konsiderohet si viti i rrnjosjes s malaries n Shqipri, ka u
ertifikua zyrtarisht nga OBSH-ja pas krkess s shtetit shqiptar.
Sipas studiuesve dhe ekspertve malariolog t vendit, DDT-ja nuk u prdor
m pas vitit 1970. N konsultimet e bra ata deklarojn se nj rezerv prej 20-30 ton u
mbajt nga Ministria e Shndetsis pr dy arsye :
E para: Megjithse ishte realizuar rrnjosja e malaries, mund t priteshin
shprthime t mundshme nga raste t importuara;
E dyta: sepse kishte filluar rezistenca e mushkonjave anofeles, pas nj
prdorimi prej mbi 20 vjetsh.
Informarcioni i mbledhur nga disa rrethe dshmon se DDT dhe lindani jan
prdorur deri 15 vjet m par. Lindani sht prdorur kryesisht kundr zgjebes dhe
parazitve. Prdorej kryesisht n pomada dhe emulsione 1% gjat periudhs 1975
1985. Pas ksaj kohe u ndalua prdorimi i tij pr shkak t rezistencs s parazitve.
Ndonse ndikimi i pesticideve n shndetin publik ka qen i njohur, n
Shqipri nuk ka pasur ndonj sistem monitorimi ose mbledhje t dhnash pr t
prcaktuar kt ndikim. Koht e fundit jan br disa prpjekje nga ISHP pr t
studiuar mbetjet e pesticideve n zinxhirin ushqimor dhe n gjakun e disa banorve.
Kto depistime jan kryer n nj zon t Porto-Romanos (pran ish-uzins s
prodhimit t kimikateve).
N gjakun e personave q jetojn n rrethinat dhe n territorin e ish-fabriks
jan gjetur nivele t izomerive dhe t HCH-s, q shkojn, prkatsisht, deri
0.0028 g/ml dhe nga 0.005 g/ml n 0.0915 g/ml. Nivelet m t larta i kan
personat q jetojn n territorin e ish-uzins s prmendur m sipr. Vlerat e matura
pr izomerin ishin t krahasueshme me ato t provave t bardha. N mostrat e
analizuara vlerat e izomerit ishin t pakapshme.
Tabela 16: Rezultatet analitike t HCH n qumsht t krahasuara

me mostrat e UNEP-it
Kampioni -HCH -HCH -HCH -HCH gjithsej HCH
(lindan)
mg/kg dhjam
Kampioni i 4.86 7.27 0.13 0.47 12.7
UNEP
Qumsht 3.34 2.69 0.39 0.39 6.8
(kampioni i
ISHP)
Burimi: Tafaj L. (2003): Nj zon e ndotur me heksaklorociklohekzan n
Shqipri, Perspektiva e shndetit mjedisor, Forumi i VII Ndrkombtar i HCH dhe
Pesticideve, Kiev, Ukrain, 5-7 qershor 2003.
Prania e niveleve t larta t izomereve t HCH, krahasuar me izomert e
tjer HCH mund t shpjegohet me aftsin e ktyre izomerve pr tu vendosur dhe
pr t qndruar m gjat se t tjert. Niveli i izomereve t HCH, sht dukshm i
ult n personat q qndrojn larg fabriks, deri n nivele t ulta pr personat q
jetojn n largsi 120 m n veri t fabriks.
Dy kampione qumshti t marra n zonn e Porto-Romanos n kuadr t
studimit t fizibilitetit t UNEP dhe n kuadr t nj studimi t kryer nga ISHP,
prmbanin nivele t larta t HCH.
Prqendrimi maksimal i lejuar pr lindanin n yndyrn e qumshtit sht 0.2
mg/kg (n baz t legjislacionit Gjerman). Nivelet e lartprmendura t HCH t
gjetura n qumsht e kalojn 30-60 her kt prqendrimi maksimal t lejuar.
Prqendrimet i izomerve t HCH t gjetur n mostrat e qumshtit n Porto
Romano tejkalojn dhjetra her rastet e literaturs te viteve 70, n periudhn kur
filloi kufizimi i prdorimit t HCH.
T dyja mostrat na japin iden pr nivelin e shkalls s ndotjes dhe pr nivelet
shum t larta t HCH n qumshtin e prodhuar n zonn e Porto Romanos, e cila
sht tregtuar edhe n zona t tjera t rrethit t Durrsit.
Prqendrimi i HCH i gjetur n qumsht na jep nj ide t qart q nuk mund t
prdoret pr konsum nga njerzit mbasi prbn rrezik serioz pr shndetin publik.
N tabeln 17 jepet situata n lidhje me NOQ-t n sektorin e shndetsis n
dhjetor 2005 sipas inventarizimit t kryer n kuadr t projektit pr prgatitjen e
Planit Kombtar t Veprimit pr NOQ-t.
Sasit e identifikuara t DDT dhe heksakloranit/lindanit jan hequr nga
Shqipria n kuadr t projektit t MMPAU, Riambalazhimi dhe largimi nga
Shqipria i pesticideve dhe kimikateve t tjera nga Bishti i Palls i financuar nga
Qeveria Holandeze. Ky largim u prfundua n muajin korrik 2006.
Tabela 17: Stoqe t DDT e t Lindanit n magazinat e MSH

Nr Rrethi Vend- Sasia DDT Sasia Lindan Paketimi
ndodhja (kg) (kg)
1 Gjirokastr DKSHP 50 kg sol. - Fui
25 %
2 Durrs DKSHP 200 kg sol. 24.2 kg Fui, shishe x
25 % (sol.10%) 500 ml
3 Elbasan DKSHP 100 kg sol. - Fui
25%
4 Lushnj DKSHP 1040 kg 200 (HCH) Fui, thas
sol. 25%
5 Lezh DKSHP - 704.6 (sol. Shishe x 50 ml
10%)
6 Rezerva Lundr 108 kg sol. 212 (pluhur) Fui
shtetrore 25%
Gjithsej 6 vende 1948 kg 1140 kg Fui, shishe,
sol 25% thas
Problemet prparsore dhe objektivat pr administrimin e DDT.

Problemet prioritare q jan t lidhura me kontrollin dhe administrimin e ish-
magazinave t DDT, kan t bjn me mjedisin, tokn, kontaminimin e ujrave
siprfaqsore dhe nntoksore. sht e domosdoshme q laboratort prkats t
pajisen me aparatura pr t kryer analizat e kontrollit pr ndotjen e krijuar n mjedis,
tok, ujrat siprfaqsore dhe nntoksore dhe, n t njjtn koh, t trajnohet stafi.
Kshtu mund t arrihet t bhet analiza, vlersimi i riskut dhe t prcaktohen
ndrhyrjet e nevojshme e t sigurta pr mbrojtjen e shndetit t njerzve dhe t
mjedisit.
Problemet prparsore.
Munges e kapaciteteve pr studime analitike n lidhje me kontaminimin e
ish- magazinave t DDT, si edhe t mjedisit rrethues;
Munges ndrgjegjsimit pr vendet e kontaminuara pr sa u prket rreziqeve
t mundshme n shndet pr popullatn q jeton n afrsi t ktyre vendeve .
Objektivat
Forcimi i kapaciteteve t laboratorve t IMB, ISHP, dhe LQU pr monitorimin
e DDT.
Prcaktimi i kontaminimit eventual t ish-magazinave dhe zonave prreth tyre
nga DDT;
Rritja e ndrgjegjsimit pr vendet e kontaminuara pr sa u prket rreziqeve t
mundshme n shndet pr popullatn q jeton n afrsi t ktyre vendeve.
2.3.4 NOQ-t e Prodhuara Jo-Qllimisht
Hyrje
NOQ-t e prodhuar n mnyr t paqllimshme, si prcaktohet n Konventn
e Stokholmit, jan dibenzofuranet e polikloruara (PCDF) dhe dibenzo-p-dioksinat e
polikloruara (PCDD) si dhe bifenilet e polikloruara (PCB), ku PCB-t jan formuara
si nnprodukte.
Dibenzofuranet e polikloruara (PCDF) dhe dibenzo-p-dioksinat e
polikloruara (PCDD) jan ndotsit mjedisor t zbuluar n pothuajse t gjith
komponentt e ekosistemit t globit n sasi gjurmsh. Prbrs t ksaj klase n
veanti kan shkaktuar problemet kryesore mjedisore.
Ekzistojn 75 lloje dioksinash (PCDD) dhe 135 lloje (PCDF) furanesh. Shtat
lloje dioksinash dhe 10 lloje furanesh jan prcaktuar si toksike.
Dioksinat jan ndr kimikatet m toksike t njohura nga njeriu, 10 her m
toksike se armt kimike (Zarin, Zaman, VX) ose toksinat natyrale (helmi i nj lloji
peshku, gjarpri), dhe 100 her m toksike se striknina. Rrallher shkaktohen
helmime akute, por dioksinat jan t qndrueshme dhe bio-akumulohen te njeriu. Si
pasoj, problemi kryesor jan efektet kronike.
Rreth 90% e PCDD dhe PCDF merren nga njeriu nprmjet zinxhirit
ushqimor. Rrug t tjera t rndsishme t ekspozimit mund t jen thithja nprmjet
frymmarrjes ose glltitja e grimcave t ndotura.
PCDD/PCDF, n dallim nga kimikatet e tjera NOQ, si pesticidet e
polikloruara, si psh DDT, asnjher nuk prodhohen n mnyr t qllimshme. NOQ-
t aksidentale formohen nga nnproduktet e aktiviteteve t shumta industriale dhe
m shum nga proceset e djegies.
T gjitha format e djegies, industriale dhe shtpiake, mund t lirojn dioksina
n qoft se sht i pranishm klori, qoft edhe n sasi t vogla (gjurm):
Djegia e mbeturinave (duke prfshir mbetjet urbane, mjeksore dhe t
rrezikshme).
Djegia e lndve djegse t ngurta dhe t lngshme duke prfshir qymyrin,
naftn dhe drut n impiante t mdha, si jan ato t prodhimit t energjis elektrike
dhe n sasi t vogl n sobat e ngrohjes dhe zjarret shtpiake.
Procese t tjera si djegie e mbeturinave t oborreve t shtpive, zjarret e mdha
dhe zjarret aksidentale;
Proceset industriale, duke prfshir proceset termike, prodhimin e metaleve,
uzinat e skorieve, furrat me hark elektrik dhe prodhimi i metaleve jo ferrore;
Proceset e prodhimit kimik. Prodhimi i pesticideve aromatike t polikloruara
p.sh. 2,4,5-T dhe PCP; fenolet e kloruara; disa trets t kloruar dhe vinil-kloruret;
Krkesat prkatse t Konvents s Stokholmit
Vendet pal duhet t marrin t paktn masat e m poshtme:
prgatitjen e planit t veprimi;
paksimi i shkarkimeve ose eliminimi q n burim;
zvendsimi i materialeve, produkteve, proceseve;
futjen e Teknikave m t Mira t Disponueshme (TMD) dhe t Praktikave m
t Mira Mjedisore (PMM) pr burimet e reja dhe ekzistuese.
Plani i Veprimit pr Ndotsit Organik t Qndrueshm [Neni 5, para. (a)]
do vend antar duhet t prgatis nj Plan Veprimi ose, kur vlersohet e
domosdoshme, Plan Rajonal, brenda dy vjetsh nga data e hyrjes n fuqi t ksaj
Konvente pr kt vend, dhe, m pas, ta zbatoj kt Plan si pjes e planit t zbatimit
t specifikuar n Nenin 7, i projektuar t identifikoj, karakterizoj dhe trajtoj
shkarkimin e kimikateve t renditura n Aneksin C.
Plani i Veprimit duhet t prfshij elementet e mposhtm:
(i) Nj vlersim t shkarkimeve ekzistuese dhe atyre t parashikuara, duke
prfshir hartimin e inventarit n burim dhe vlersimin e shkarkimeve, duke marr
n konsiderat kategorit e burimeve t identifikuara n Aneksin C;
(ii) Nj vlersim t efikasitetit t ligjeve dhe politikave t Vendeve Antare
lidhur me menaxhimin e ktyre shkarkimeve;
(iii) Strategjit pr t arritur detyrimet e ktij paragrafi, duke marr n
konsiderat vlersimet n pikat (i) dhe (ii);
(iv) Hapat pr t promovuar edukimin duke trajnuar me qllim
ndrgjegjsimin pr kto Strategji;
Nj rishikim do 5 vjet t ktyre strategjive.
Nj program pr zbatimin e Planit t Veprimit, duke prfshir aty strategjit
dhe masat;
Promovimi i zbatimit t masave t vlefshme, t mundshme dhe praktike q n
mnyr t shpejt dhe t dukshme mund t paksojn nivelin e shkarkimeve ose
eliminimin n burim.
Plani i Veprimit duhet t prgatitet brenda 2 vjetsh nga hyrja n fuqi dhe
mund t jet kombtar ose rajonal, pjes prbrse e planit t prgjithshm sipas
Nenit 7.
Pr burimet industriale t cilat Palt i kan identifikuar si me potencial
relativisht t lart formimi dhe shkarkimi t NOQ-ve n mjedis (duke prfshir ato t
kategorive n Aneksin C Pjesa II), ato duhet:
pr burimet e reja t sigurojn kto veprime:
promovimin, dhe si parashikohet pr nj plan veprimi, prdorimin e TMD
[Neni 5, para. (d)]
faza pr seciln prej krkesave t TMD-s pr burimet e reja n kategorit e
Aneksit C pjesa II, sa m shpejt q te jet e mundur te praktikohet, por jo m von se
4 vjet pas hyrjes n fuqi
promovimi i prdorimit t PMM [Neni 5, para. (d)]
pr burimet ekzistuese, promovimi i TMD dhe PMM [Neni 5 (e)]
Kjo prfshin:
Prdorimin e materialeve t modifikuara, prodhimeve dhe proceseve pr t
parandaluar formimin dhe shkarkimin n mjedis t kimikateve t renditura n
Aneksin C, duke marr n konsiderat udhzimet e prgjithshme pr masat pr
parandalimin dhe paksimin e shkarkimeve n Aneksin C dhe udhzimet q do t
miratohen nga Konferenca e palve.
Promovimi n prputhje me afatin kohor t zbatimit t ktij Plani Veprimi, do
t krkoj prdorimin e TMD pr burimet e reja brenda kategoris s burimeve t
cilat nj vend pal i ka identifikuar si t sigurt, me nj vmendje t veant n fillim
pr kategorit e burimeve t identifikuara n Pjesn e II t Aneksit C. N do rast,
krkesat pr t prdorur TMM pr burimet e reja t renditur n pjesn II t Aneksit
duhet t realizohen sa m shpejt q t jet praktike por jo m von se katr vjet nga
hyrja n fuqi e ksaj Konvente pr kt Pal.
Gjat zbatimit t TMD dhe PMM, palt duhet t marrin n konsiderat
udhzimet e prgjithshme pr masat parandaluese dhe uljen e shkarkimeve n kt
Aneks dhe udhzimet pr TMD q do t miratohen nga Konferenca e Palve.
Gjendja e NOQ-ve t paqllimshme n Shqipri
Inventari i par i NOQ-ve t prodhuara n mnyr t paqllimshme n
Shqipri sht br n prputhje me Manualin e UNEP pr identifikimin dhe
vlersimin sasior t dioksinave dhe furaneve. Nismat orientohen drejt shkarkimeve
dhe transferimeve t PCDD/PCDF n pes ndarjet e mposhtme: Ajri, Uji, Toka,
Mbeturinat dhe Produktet .
Sipas inventarit jan 9 kategori t burimeve t NOQ-ve t paqllimshme:
1. Mbetjet nga djegiet;
2. Prodhimi i materialeve metalike dhe jo metalike;
3. Prodhimi i energjis dhe ngrohja/gatimi;
4. Prodhimi i mineraleve;
5. Transporti;
6. Djegiet e pakontrolluara;
7. Prodhimi i kimikateve dhe materialeve t konsumit;
8. T ndryshme;
9. Mbulimi n tok / eliminimi.
T dhnat pr inventarin jan mbledhur kryesisht nga burime zyrtare, si psh

MMPAU (Raportet Mjedisore pr vitet 2000-2002), INSTAT dhe ARM.
N munges t burimeve zyrtare, u mblodhn t dhna nga shoqri private
ose nga ekspert q punojn n kto industri. N t gjitha rastet t dhnat e
mbledhura jan rishikuar dhe verifikuar.
Si Faktor t shkarkimeve jan prdorur ata q rekomandohen nga metodika e
UNEP pr kategorin prkatse dhe nnkategorit e burimeve t PCDD/PCDF (te
dhnat jan shprehur n gram toksik ekuivalent n vit: g.TEQ/Vit)
N Tabeln 18 jepen sasit e PCDD/PCDF-ve t liruara n Shqipri pr vitin
2004. Si shihet djegia e pakontrolluar sht burimi kryesor i shkarkimeve n ajr
duke zn rreth 73.54% t totalit.
Djegia e mbeturinave spitalore, sht burimi tjetr m i madh i shkarkimeve,
duke zn rreth 23.8% t totalit kombtar. Prqindja e kategorive t tjera mbetet e
pandjeshme.
Diskutim pr inventarin e shkarkimeve t NOQ-ve t paqllimta
N kapitullin m posht jan prshkruar rezultatet e inventarit t par t
NOQ-ve jo t qllimshme n Shqipri, duke identifikuar shqetsimet dhe problemet
kryesore, si dhe objektivat dhe zgjedhjet e menaxhimit lidhur me to.
1. Mbeturinat spitalore
Shkarkimet ne ajr nga djegia e mbeturinave spitalore llogariten n 23.8% t
totalit t burimeve nga PCDD/PCDF.
Ka vetm nj incenerator (impiant djegieje) pr mbetjet spitalore n Shqipri.
Ky incenerator sht i instaluar n Qendrn Spitalore Universitare Nn Tereza. Ai
sht parashikuar t prpunoj vetm mbetjet jo-patologjike, por n praktik mbetjet
spitalore nuk ndahen prpara djegies.
Inceneratori ka nj kapacitet 108 kg/h, por teknologjia nuk sht e
prshtatshme pr t eliminuar lirimin n mjedis t NOQ-ve, sepse temperatura sht
nn 1000 0C dhe inceneratori nuk ka sistem filtrash pr t pastruar gazet q dalin nga
djegia. N qoft se mbetjet spitalore digjen n kushte q nuk bazohen n TMD dhe
PMM, kjo prbn nj potencial te konsiderueshm pr lirimin n ajr t PCDD dhe
PCDF, n prqendrime relativisht t larta.
Tabela 18: Shkarkimi i PCDD/PCDF n Shqipri pr vitin 2004
Shkarkimi vjetor, g TEQ/vit
Kategorit e Ajri Uji Toka Produkte Mbetje
burimeve
Djegia e mbeturinave 14 0 0 0 0.070
spitalore
Prodhimi i metaleve 0.935 0 2.91 0 0
ferrore dhe jo ferrore
Prodhimi i energjis 0.000563 0 0 0 0.000111
dhe ngrohja
Prodhimi i 0.2577 0 0.150 0 0.00045
mineraleve
Transporti 0.3304245 0 0 0 0
Proceset e 43.154463 0 0.0065204 0 0

pakontrolluara t
djegies
Kimikate dhe 0 0 0 0 0
materiale pr konsum
T ndryshme 0 0 0 0 0
Vend-depozitimet e 0 57.52910 0 0 0
mbeturinave
Gjithsej 58.6781505 57.5291 3.0665204 0 0.070561
Nuk ka t dhna t sakta pr sasin e mbeturinave spitalore t djegura n kt

incenerator por, nga analiza e Raportit t ISHP, rezulton se kapaciteti i shfrytzuar i
inceneratorit nuk sht m shum se 40%.
Pjesa kryesore e mbetjeve spitalore n qytete t ndryshme t Shqipris

depozitohen direkt n vend-depozitime t pakontrolluara. Disa spitale ende prdorin
praktikn e djegies n mjedis t hapur t mbetjeve spitalore. Shkarkimet nga kto
burime t pakontrolluara nuk jan vlersuar ende dhe, pr rrjedhoj, nuk jan t
prfshira n llogaritjet e inventarit. lirimet q figurojn n inventar paraqesin
vlersimin minimal t mundshm.
2. Prodhimi i metaleve ferrore dhe jo ferrore
Prodhimet metalore n Shqipri konsistojn n prodhimin e elikut, hekurit

pr ndrtim dhe prodhimin e ferro-kromit.
Industria prfshin Kombinatin Metalurgjik, n Elbasan, q administrohet nga

shoqria turke Kurum dhe uzinat e ferrokromit n Elbasan dhe n Burrel q jan
n pronsi t shoqris italiane Darfo.
Operacionet q kryen Kurum konsistojn n dy linja prodhimi, nj q
prodhon vetm elik t cilsis s dyt dhe nj tjetr q prodhon shufra eliku pr
ndrtim. Prodhimi i ksaj uzine pr vitin 2004 ishte 140 000 ton.
Nga uzinat q administron shoqria Darfo vetm linja e prodhimit t ferro-

kromit n Elbasan sht n funksionim me nj kapacitet t prodhimit vjetor prej
40.000 ton.
PCDD/PCDF e liruara n kto aktivitete jan rreth 1.6 % t shkarkimeve

totale.
3. Prodhimi i energjis dhe ngrohja
Prodhimi i energjis, ngrohja dhe gatimi, llogarisin shkarkime shum t pakt

t NOQ-ve jo t qllimshm. Energjia elektrike dhe djegia e drurit, prbjn
pothuajse burimet e vetme t energjis q prdoret pr nevoja shtpiake.
Nj nga arsyet e shkarkimeve t ulta n kt grup sht fakti q nga 8
termocentrale t instaluar n Shqipri, vetm ai i Fierit sht akoma n gjendje pune.
Konsumi pr nevoja shtpiake pritet t rritet duke ndjekur rritjen e popullsis.
Zhvillimi ekonomik mund t ndryshoj traditn dhe t rris krkesn pr energji.
4. Prpunimi i mineraleve
Shkarkimet e NOQ-ve jo t qllimshme vijn edhe nga prpunimi i

mineraleve, prodhimet e imentos, glqeres, tullave dhe nga asfalto-betoni. Ka dy
fabrika imentoje n funksionim, nj n Elbasan dhe nj n Fush-Kruj. T dyja jan
n pronsi dhe menaxhim privat. N vitin 2004, prodhimi n Elbasan ishte 573.000
ton imento dhe 153.000 ton klinker. Prodhimin e glqeres n Elbasan e ka filluar
shoqria private Kurum. N vitin 2004 ky prodhim ishte 15.000 ton. Pr m tepr,
jan shtuar shum prodhuesit artizan t glqeres, por pr ta nuk ka t dhna t sakta
pr sasin e prodhuar.
Prodhimi i tullave sht shum i prhapur n Shqipri. Gjat vitit 2004 n 14

fabrika u prodhuan n total rreth 431.000 ton tulla. Shkarkimet n ajr nga kjo
industri nuk jan t mdha, duke u llogaritur n m pak se 0.5% t shkarkimeve
totale.
5. Transporti
Gjat viteve t tranzicionit ekonomik, sektori i transportit n Shqipri ka br

ndryshime t shpejta.
Konsumi total i karburantit pr Shqiprin sht 671.733 ton nga t cilat
480.876 ton jan prdorur vetm n sektorin e transportit. Prve ksaj, konsumi i
benzins llogaritet n 41.589 ton, ndrsa konsumi i gazoilit sht 38.928 ton. Nj arsye
e konsumit t lart t karburantit n Shqipri sht prqindja e lart q zn
automjetet e prdorura.
Rritja e popullsis, urbanizimi, dhe zgjerimi i infrastrukturs rrugore,
zhvillimi ekonomik, etj do t ojn n nj rritje t krkess pr energji n sektorin e
transportit. Si pasoj, mund t pritet nj rritje e lirimit t NOQ-ve jo t qllimshme
nga sektori i transportit. Megjithat, miratimi i legjislacionit prkats mjedisor mund
ta frenoj kt prirje dhe me rritjen e t ardhurave do t kemi m pak ndotje nga
automjetet e reja q do t zvendsojn t vjetrit.
Shkarkimet e sektorit t transportit kan ndikim t kufizuar n sasin gjithsej
t NOQ-ve t pa qllimshme q shkarkohen n ajr (5.63% e shkarkimeve gjithsej).
6. Proceset e djegieve t pakontrolluara
Kontribuesi kryesor i lirimit t PCDD/PCDF n Shqipri sht kategoria e

proceseve t djegieve t pakontrolluara, ku prfshihen mbeturinat t cilat digjen n
mnyr spontane ose t qllimshme n mjedis t hapur. Kjo kategori prbn m
shum se 73.54 % t shkarkimeve gjithsej n ajr. Gjithashtu, kjo kategori sht
kontribuuesi kryesor pr shkarkimet n uj t PCDD/PCDF duke zn pothuajse 100
% t shkarkimeve.
N kategorin e proceseve t djegieve t pakontrolluara jan marr n

shqyrtim vetm djegia e mbetjeve urbane dhe zjarret aksidentale.
Mbeturinat urbane
Mbeturinat urbane t krijuara n qytetet kryesore llogariten n 0,815 kg/dit
pr person mesatarisht. Gjat vitit 2004 mesatarja e prodhimit t mbetjeve urbane n
Shqipri ishte 410.922 ton nga t cilat rreth 43.000 ton jan djegur.
Sistemi i menaxhimit t mbetjeve n Shqipri sht i dobt dhe i pafinancuar
pr t kryer nj menaxhim mjedisor t mbetjeve. Sistemet e grumbullimit, transportit
dhe depozitimit nuk kan burime financiare t mjaftueshme dhe nuk jan ngritur
ende vend-depozitime sanitare. Mbetjet grumbullohen n damba t hapura t cilat
jan t paprshtatshme pr menaxhim mjedisor.
Mbetjet nuk ndahen prpara depozitimit prfundimtar. Pr m tepr,
grumbullimi i pjesshm i tyre ka uar n djegien e mbetjeve n oborret e shtpive dhe
n rrug (dhe kontejner) me qllim uljen e volumit. Gjithashtu, djegiet e
pakontrolluara bhen pr t mbledhur m leht mbeturina q gjejn treg shitje si
mbetjet metalike. Veprime te tilla kryhen edhe n sheshet e depozitimit t mbetjeve
(q jan vend-depozitime t pakontrolluara).
N Shqipri ka vetm nj sistem t prgjithshm t grumbullimit t mbetjeve
urbane pr qytetet e mdha, ndrsa fshatrat nuk prfshihen n kt sistem t
grumbullimit t mbetjeve urbane. Nga mbetjet e grumbulluara, vetm nj pjes
shkon pr tu depozituar, pr shkak t mungese s fondeve dhe organizimit t
paefektshm nga strukturat lokale prgjegjse.
Mosndarja e mbeturinave, shprndarja dhe djegia e pakontrolluar renditet si
nj nga problemet m t rndsishme mjedisore n vend. Jan br disa hapa t par
pr t rregulluar situatn n kuadr t Strategjis s Menaxhimit t Mbetjeve t
Ngurta Urbane t Shqipris, e vitit1997. Kjo strategji ka edhe nj Plan Veprimi q
trajton forcimin e kapaciteteve institucionale, legjislacionin, investimet dhe aktivitete
t tjera ndrgjegjsuese. Nj nga rezultatet sht miratimi i ligjit pr depozitimin e
mbetjeve urbane dhe ligjit pr menaxhimin e mbetjeve urbane. Gjithashtu, n vitin
2005 filluan disa nisma t vogla pr riciklimin dhe ndarjen e mbetjeve urbane. Tani
pr tani, riciklohen 4% e metaleve, 2% e plastikave dhe 1% letrs.
Zjarret n Pyje
N vitin 2002, jan djegur rreth 54.6 hektar pyje dhe 39.6 ha kullota. Drejtoria
e Pyjeve ka forcuar masat prkatse pr paksimin e zjarreve t pakontrolluara. Me
zbatimin m rigoroz t legjislacionit dhe prmirsimet e mtejshme n kt drejtim,
do t arrihet edhe paksimi i zjarreve n pyje.
Problemet parsore dhe objektivat pr administrimin e NOQ-ve.
Problemet prparsore
Prmirsimi i kuadri ligjor dhe institucional pr kontrollin efektiv t lirimit t
NOQ-ve prodhuar n mnyr t paqllimshme;
Sistem i dobt i administrimit t mbetjeve (sistem administrimi i
paprshtatshm dhe djegie e pakontrolluar e mbetjeve)
Depozitimi i mbetjeve spitalore jasht kritereve mjedisore.
Nivel i ult ndrgjegjsimi pr rrezikshmrin lidhur me lirimin e
paqllimshm nga aktort kryesor dhe publiku n prgjithsi.
Kontribuesi kryesor i shkarkimeve t PCDD/PCDF n Shqipri sht
kategoria e proceseve t djegieve t pakontrolluara, t cilat prfshijn vend-
depozitimet/dambat, zjarret dhe djegia n ambient t hapur e mbetjeve urbane. Kjo
kategori llogaritet n 73.54% t shkarkimeve kombtare n ajr. Kontribuesi m i
rndsishm i shkarkimeve t PCDD/PCDF n uj sht depozitimi i mbetjeve
urbane me 100% t shkarkimeve.
Pr shkak t infrastrukturs s varfr, kapacitetit dhe rritjes s shpejt t
popullsis, kjo kategori pritet t jet ende dominuese n burimet e shkarkimeve n
Shqipri. Megjithat, ktij problemi sht duke iu dhn prparsi pr t arritur q t
gjith Shqiptart t jen t mbrojtur nga ekspozimi. Nj nga faktort m kritik sht
q mbeturinat depozitohen pjesrisht n zonat apo sheshet e depozitimit dhe q nuk
ka nj sistem t ndarjes s mbetjeve n vend-depozitim.
Sistemi i menaxhimit t mbetjeve spitalore nuk sht funksional dhe do t
krkoj nj rishikim total pr minimizimin, ndarjen, mbledhjen dhe transportin pr
n vend-depozitimin prfundimtar pr paksimin e dukshm t lirimeve t
PCDD/PCDF nga kto aktivitete.
Niveli i aktiviteteve industriale n vend sht i pakt dhe si pasoj shum
kategori burimesh t PCDD/PCDF, q normalisht lidhen me kt sektor, pothuajse
mungojn, kshtu q shkarkimet e PCDD/PCDF jan t pandjeshme. Ka nj kapacitet
t ult t parandalimit t ndotjeve n sektorin industrial, megjithse futja e TMD dhe
PMM n kt sektor do t ul m tej shkarkimet e NOQ-ve si dhe do t ndihmoj n
zbatimin e prodhimit t pastr.
N prgjithsi ka nj shkall t ult ndrgjegjsimi t publikut pr problemet
mjedisore dhe rrezikun pr shndetin q vijn nga djegia n mjedis t hapur t
mbetjeve dhe keq-menaxhimit t vend-depozitimeve. Pr m tepr, autoritetet
vendore dhe Organizatat Jo-Fitimprurse (OJF) nuk jan t prfshira sa duhet n
sensibilizimin e publikut pr problemet e NOQ-ve.
lirimi i PCDD/PCDF nuk mund t ulet nse palt e prfshira nuk kan
njohurit e nevojshme. Veprimet e prbashkta t ktyre palve jan t nevojshme
pr t sjell ndryshimet e krkuara n mnyrn e t sjellurit. Njohurit pr
shkarkimeve na japin mundsi t bjm nj vlersim t nevojave pr veprim. Kjo
duhet t prfshij gatishmrin pr t angazhuar burimet e nevojshme pr
administrimin e efektshm t shkarkimeve t PCDD/PCDF.
Objektivat pr administrimin e shkarkimeve t NOQ-ve t paqllimta
Prmirsimi i legjislacionit pr parandalimin e ndotjes industriale, i cili duhet
harmonizuar plotsisht me legjislacionin e Bashkimit Europian;
Sigurimi i efektshmris s ligjit dhe i rregullave q lidhen me parandalimin e
ndotjes industriale dhe administrimin e mbeturinave;
Forcimi i kapaciteteve teknike dhe institucionale si dhe i infrastrukturs
mjedisore pr administrimin e mbeturinave, duke prfshir dhe ato spitalore;
Zbatimi i efektshm i strategjis s monitorimit dhe vlersimit pr
parandalimin dhe reduktimin e shkarkimeve q aksidentalisht prodhojn
nnprodukte NOQ;
Implementimi i nj programi efektiv sensibilizimi pr nj administrim
mjedisor t shndetshm t mbeturinave.
Pr t arritur objektivat e msiprme u identifikuan veprimet parsore si m
posht:
Plotsimi i legjislacionit dhe i rregulloreve pr kontrollin dhe parandalimin e
ndotjeve industriale, si dhe administrimin e mbeturinave;
Forcimi i kapacitetit (njerzor dhe teknik) n institucionet prgjegjse pr
administrimin e mbeturinave (n veanti administrimin e vend-depozitimeve urbane
dhe parandalimin e djegies n mjedis t hapur);
Zbatimi dhe zhvillimi i politikave pr paksimin e shkarkimeve t dioksinave
nga administrimi i mbeturinave;
Futja n prdorim e TMD dhe PMM n sektorin industrial dhe djegien e
mbeturinave spitalore;
Prgatitja dhe zbatimi n shkall t gjer (n t gjith vendin) i administrimit
t mbeturinave spitalore duke minimizuar kshtu shkarkimet e paqllimshme t
NOQ-ve;
Rritja e ndrgjegjsimit t publikun t gjer pr praktikat e administrimit t
mbeturinave;
Rishikim i rregullt i inventarit t shkarkimeve;
2.3.5 Mbeturinat e NOQ-ve dhe Vendet e Ndotura
Hyrje
Mbeturinat dhe vendet e ndotura (M&VN) me NOQ jan prshkruar si
kategoria e 10. N prputhje me metodikn e puns, jan evidentuar dhe
inventarizuar M&VN-t potenciale n rajonet me aktivitet industrial, n magazinat e
prodhimeve industriale dhe t pesticideve si dhe n vend-grumbullime dhe vend-
depozitime t mbetjeve.
Sipas prkufizimit t tyre, M&VN-t mund t jen vende t prodhimit t
dikurshm ose t tanishm t produkteve me ndotje dioksinash (PCDD) dhe
furanesh (PCDF). Ndotja mund t vij nga depozitimi i produkteve, depozitimi i
mbetjeve ose prdorimi i produktit a produkteve pr nj koh t gjat. Megjithse
prqendrimet e dioksinave dhe furaneve n M&VN-t mund t jen shum t larta,
emisionet e sotme prej tyre mund t jen t vogla ose edhe t paprfillshme.
Klasifikimi dhe vlersimi i M&VN-ve sht br nisur pikrisht nga
prcaktimi i msiprm. Kshtu jan inventarizuar si M&VN vend-magazinimet e
kimikateve-NOQ si dhe vend-grumbullimet dhe vend-depozitimet ku mund t
gjenerohen NOQ si nnprodukte, si mund t jen vendet ku depozitohen mbetjet
industriale dhe ato urbane. Po kshtu jan inventarizuar si M&VN vendet ku mund
t jet i pranishm aktiviteti i mundshm i NOQ-ve si pasoj e prodhimit industrial,
aktivitetit bujqsor ose mungesa e kujdesit t duhur gjat prdorimit dhe trajtimit t
vend-depozitimeve t mbetjeve
Krkesat e posame t Konvents s Stokholmit:

Neni 6: vend-grumbullimet
t zhvillojn dhe t zbatojn strategji pr identifikimin e vend-grumbullimeve
(paragrafi 1a(I) dhe 1b),
t administrojn stoqet n mnyr t sigurt, t efektshme dhe t pranueshme
pr mjedisin, deri sa t gjykohet se ato jan mbeturina (paragrafi 1c)
dmth nuk mund t prdoren m nga askush
(nuk ka prjashtim t veant ose ndonj qllim t pranueshm)
nuk zbatohet pr stoqet q mund t eksportohen
(me an t Nenit 3, paragr. 2)
Neni 6: mbeturinat
Palt: [paragr. 1 (a)(ii)]
hartojn strategji pr t prcaktuar
produktet dhe artikujt n prdorim, si dhe
mbeturinat q prbhen, prmbajn ose jan t ndotura me ndonj NOQ t
Anekseve A, B ose C
Palt: [paragr. 1 (d)]
trajtojn, grumbullojn, transportojn dhe ruajn mbeturinat sipas nj
menaxhimi mjedisor
eliminojn mbeturinat
n mnyr q prmbajtja e NOQ-s t shkatrrohet ose shndrrohet n mnyr
t paprapsueshme, ose
kryejn nj menaxhim mjedisor
kur
shkatrrimi ose shndrrimi i paprapsueshm nuk sht zgjidhje e
plqyeshme mjedisore, ose
prmbajtja e NOQ sht e ult, duke pasur parasysh rregullat e standardet
ndrkombtare etj.
Palt: [paragr. 1 (d)]
nuk lejojn operacione eliminimi q ojn n rikuperimin, riqarkullimin,
rehabilitimin, riprdorimin e drejtprdrejt ose prdorime t tjera t NOQ-s
nuk transportojn mbeturina prmes kufijve ndrkombtar pa pasur
parasysh rregullat, standardet dhe udhzimet ndrkombtare (p.sh., Konventa e
Bazelit)
Zonat e ndotura:
Palt: [paragr. 1 (e)]
prpiqen pr t prgatitur strategji pr prcaktimin e zonave t ndotura me
NOQ t Anekseve A, B ose C, si dhe
nse synohet t bhet rehabilitim, ai t kryhet sipas nj menaxhimi mjedisor
Shnim: Rehabilitimi nuk prfshihet n krkesat e Konvents
Gjendja n Shqipri
Aktivitet industriale para vitit 1990 n prgjithsi kan qen t orientuara nga
shfrytzimi i lndve t para minerare, kryesisht pr pasurimin e tyre, dhe nga
industrit metalurgjike prkatse. Industria metalurgjike prodhonte giz, eliqe,
ferro-krom, bakr, hekur-nikel, nikel dhe kobalt. Aktivitetet e tjera industriale
lidheshin me prodhimin e celulozs dhe letrs, lkurs, qelqit, xhamit, prpunimin e
drurit, etj. Nj vend t rndsishm n prodhimet industriale zinin produktet e
prpunimit t thjesht dhe t thell t nafts q nxirrej n disa treva t vendit,
kryesisht n Shqiprin e Mesme.
H pr h, n Shqipri nuk ka vend-depozitime t NOQ-ve, me prjashtim,

mbase, t mbetjeve t katranit n uzinn e koksit n Elbasan. M posht do t
prqendrohemi vetm n zonat apo vendet e ndotura ose potencialisht t ndotura
nga NOQ-t.
Megjithse pas viteve 90 uzinat kimike dhe metalurgjike n Shqipri
u mbylln ose punuan me kapacitete t reduktuara, ndotja e shkaktuar prej tyre sht
ende aktive. Si aktivitete industriale me efekt t konsiderueshm n ndotjen me
NOQ mund t prmendim disa. Nj prej tyre sht uzina e sods kaustike dhe PVC-
s n Vlor, e cila ka prodhuar nj mori kimikatesh, ndr t cilat edhe PVC. Nj tjetr
burim i ndotjeve t natyrs organike dhe klororganike kan qen fabrikat e
plastmasit n Durrs dhe Lushnje dhe veanrisht ndrmarrja kimike n Durrs, t
cilat u mbylln n vitet e para pas ngjarjeve t viteve 90. Edhe fabrikat e prpunimit
kimik t drurit (n kt rast bhet fjal pr katranin) n Fush Arrz, Elbasan dhe La
mund t jen vende t ndotura me NOQ. Po kshtu, n Tiran ndodhen dy impiante
q administrohen nga KESH dhe q kryejn riparimin e transformatorve dhe
rigjenerimin e vajit t transformatorve. T dy impiantet kan mbi 30 vjet pun dhe
teknologjia e prdorur si dhe masat pr mbrojtjen e mjedisit kan ln shteg pr
ndotjen me vajra, ku nuk prjashtohet edhe ndotja me PCB, t territorit pran dhe
prreth tyre.
Ia vlen t prmendet fakti q n vitet e para pas vitit 1990, si rezultat i mbylljes
s shum aktiviteteve industriale dhe uljes t kapaciteteve prodhuese apo
prpunuese n industrit e mbetura, ndotja nga industria kimike u ul n mnyr t
konsiderueshme.
Kur flitet pr NOQ-t nuk mund t lihet pa prmendur sektori i bujqsis, n
t cilin, pr shum vite, jan prdorur pesticide me prmbajtje t lart t NOQ-ve.
Edhe ktu, ndryshimet e ndodhura pas viteve 90 n sektorin e bujqsis dhe n
prdorimin e toks bn q edhe prdorimi i pesticideve t ulet dukshm. Vlersimi
i fundit i br nga specialistt shqiptar ka treguar se n vend nuk ka m stoqe me
pesticide t tipit DDT: n vitet 2000-2002, n kuadrin e projektit PHARE, t gjitha
stoqet e pesticideve q ndodheshin n magazinat e sektorve t bujqsis jan larguar
n Gjermani ku edhe jan eliminuar. Mirpo, specialistt mendojn se edhe pas
largimit t pesticideve ndotja e magazinave mbetet problem serioz. Kjo pr arsye se
mjedisi brenda ktyre objekteve sht i ndotur dhe shum prej tyre jan edhe t
dmtuara dhe ndrkaq nj pjes sht prdorur pr qllime t tjera, pa br asnj
prpjekje pr pastrimin apo rehabilitimin e tyre, duke br q ndotja t
konservohet.
Zona m e ndotur nga prodhimi dhe prpunimi i pesticideve n Shqipri sht
Porto Romano. N kt vend gjate viteve 80 sht prodhuar lindan pr prdorim n
bujqsi. Teknologjia e prdorur dhe mungesa e masave pr mbrojtjen e mjedisit kan
shkaktuar ndotje t lart t territorit prreth impianteve t prodhimit t
heksakloran/lindanit. Prodhimi u ndrpre n vitin 1990 dhe m von mbetjet e
izomerve t heksakloranit n sasi rreth 300-400 ton u uan n magazinat e Bishtit t
Palls. Besohet se edhe ktu territori brenda dhe prreth magazinave sht i ndotur
me mbetje t izomerve t heksakloranit.
Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave e Republiks s
Shqipris, me mbshtetjen financiare t qeveris Holandeze, n muajin korrik 2006,
kreu largimin e ktyre mbeturinave nga Shqipria pr tu asgjsuar n nj nga vendet
e BE-s, n kuadrin e projektit Riambalazhimi dhe largimi nga Shqipria i
pesticideve dhe kimikateve t tjera nga Bishti i Palls.
N ish-uzinn e plastmasit n Lushnj e cila, si shum objekte industriale,
pushoi s punuari n fillim t viteve 1990, jan ende t depozituara rreth 1700 ton
kimikate, kryesisht organike. N fakt kemi t bjm me nj przierje t kimikateve q
jan prdorur n teknologji dhe q tani nuk mund t identifikohen, mbasi
ambalazhet jan prishur dhe lndt kimike jan przier. Magazinat ku jan t
depozituara jan dmtuar dhe agjentt atmosferik i kan shprndar ato n
territorin e ish-uzins.
Nga autoritetet vendore sht raportuar se n stacionin e trenit n Bajz
gjendet nj sasi prej 200 ton pesticide NOQ, ndoshta nj mbeturin nga pesticidet e
skaduara t importuara nga Gjermania Lindore n vitin 1991, t cilat mund t mos
jen kthyer mbrapsht me sasin kryesore t tyre.
Megjithat, n mnyr t prmbledhur mund t thuhet se si rezultat
i paksimit si i aktiviteteve industriale ashtu edhe i prdorimit t pesticideve n
bujqsi, ndotja me NOQ n vend sht ulur n mnyr t konsiderueshme. Kt e
vrteton m s miri prmirsimi i cilsis s ujrave n mjaft prej lumenjve t vendit.
N kt kuadr, si objektiv afatshkurtr duhet konsideruar analiza e toks n

zonat potencialisht t ndotura me NOQ. Por prpara se t ndrmerret ky veprim
duhet q pr zonat potencialisht t ndotura me NOQ t prcaktohen prioritetet,
mbshtetur n mundsin dhe rrezikshmrin e ekspozimit ndaj tyre t njeriut dhe
mjedisit.
Stoqet dhe vend-depozitimet e ndotura me NOQ
Kto kategori (q mund t konsiderohen edhe si pika t nxehta) ndryshojn
nga nnt kategorit e tjera sepse jan nj mundsi pr t qen burim ndotjeje pr t
ardhmen. Tabela e mposhtme paraqet nj list t vend-grumbullimeve dhe vend-
depozitimeve q paraqesin aktivitet pr sa i takon NOQ-ve, t klasifikuara edhe sipas
nn-kategorive q u prkasin.
Tabela 19: Lista e stoqeve dhe e mbeturinave potencialisht aktive
pr sa u takon NOQ-ve (Kategoria 10)
Tipi i zons s Nn-kategorit e zonave t nxehta
nxeht
Stoqe Zona Zona Zona Zona Zona Zona
N Fabrika/ Prshkri
Mbetu t prodh prodh formu prdo prodh
r vendi/ mi
rina ndot imi t imi limi rimi imi e
zona
NOQ ura lnd. fenole fenole fenole trajti
organ sh t sh t sh t mi
. t kloru klorua klorua lnde
kloru ara ra ra druso
ara re
1. Kimikat X X
e
Ish-uzina e
organike
plastmasit
t
n Lushnje
skaduar
a
2 Prpuni
mi X
i X
qymyrit
(nnpro
Ish-uzina
dukte
kokso-
t
kimike
ndrysh
n Elbasan
me,
prfshi
edhe
ato
fenolike)
3 Pesticide X
Stacioni
t
trenit n
skaduar
Bajz
a
4 Prodhim X X
ii
lindanit
Uzina (gama-
kimike HCH)
Durrs dhe i
(Porto bikroma
Romano) tit
t
natriumi
t
5 Ndrmarrja Prdori X
e Riparimit mi i vajit
dhe t
Mbushjes ndotur
s me PCB
Transforma
torve n
Tiran
6 Ndrmarrja X
Prdori
e
mi i vajit
Rigjenerimi
t
t t Vajit t
ndotur
Transforma
me PCB
torve
Zonat e ndotura me NOQ

N tabeln q vijon jan paraqitur zonat potencialisht t ndotura me NOQ, t
klasifikuara edhe sipas nn-kategorive q u prkasin. sht fjala prsri pr
kategorin 10 sipas klasifikimit t paraqitur n metodikn e puns t rekomanduar
nga UNEP.
Tabela 20: Zonat potencialisht t ndotura me NOQ (Kategoria 10)
Nr Zonat e ndotura Prshkrimi i zons dhe burimit t ndotjes potenciale
1 Elbasan Zona m e ndotur e rajonit industrial t Elbasanit sht ish-
(zona e ish- uzina kokso-kimike. Sipas dokumentacionit udhzues t
uzins kokso- Konvents s Stokholmit, prodhimi i koksit pr prdorim n
kimike) industrin metalurgjike shoqrohet me lirim t NOQ-ve
dhe konkretisht t dioksinave dhe furaneve.
Uzina kokso-kimike n Elbasan ka punuar gjat periudhs

1975-1991. N territorin prreth saj ndodhen disa qindra ton
dhera t prziera me materiale me baz katrani. N
depozitat e katranit ka ende mbeturina t ktij materiali me
prmbajte NOQ. Mbetjet m t rrezikshme jan krijuar
(madje nj pjes e vogl vazhdon t krijohet edhe sot) nga
proceset e koksifikimit dhe t gazifikimit dhe nga uzina
energjetike. Territori i ndotur sht rreth 2,500 m2.
2 Durrs Territori i magazinave ku kan qen t depozituara n
(zona e Bisht- kushte jo t prshtatshme mbeturinat e lindanit dhe izomert
Palls) e HCH, krahas kimikateve t tjera t skaduara dhe jo t
gjith t etiketuar, dyshohet t jet vend mjaft i ndotur me
kimikate t grupit t NOQ-ve.
3 Vlor Pr m se 20 vjet sht prodhuar PVC dhe nuk disponohen
(zona e ish- analiza mbi prmbajtjen e prbrjeve klororganike, prfshir
uzins s sod- NOQ-t, n territorin e ish uzins dhe prreth saj.
PVC-s)
4 Durrs Jan rreth 2 ha t ndotur me mbetje pesticidesh, kryesisht
Porto-Romano heksakloran dhe lindan. Analizat e kryera n kampion toke
(zona e ish- kan treguar pranin e izomerve HCH n prqendrime
ndrmarrjes tepr t larta, nga 1,290 deri n 3,140 mg /kg pr kampion
kimike) dheu.
5 Elbasan, La,
Fush Arrz Territori n t cilin bhej trajtimi i drurit me katran dhe me
(zona e ish- kimikate t tjera.
kombinatit t
prpunimit t
drurit)
6. Ish-uzina e T depozituara rreth 1700 przierje kimikatesh kryesisht
plastmasit n organike dhe territori i uzins i ndotur nga prhapja e ktyre
Lushnje kimikateve. Rrezik potencial pr ndotjen e ujrave
siprfaqsore dhe nntoksore
7. Stacioni i trenit N magazinat e stacionit t trenit ndodhen rreth 200 ton

n Bajz-Shkodr pesticide t skaduara t mbetura n kt stacion q n fillim
t viteve 90. Nuk disponohen t dhna t sakta pr llojet e
pesticideve dhe pr ndotjen e mjedisit prreth.
Problemet prparsore dhe objektivat pr administrimin e NOQ-ve

Burimi kryesor i ndotjes nga NOQ-t, n konteksin e zonave/territoreve t
ndotura, jan vend-depozitimet e mbetjeve urbane, t cilat, si sht prmendur edhe
n piken 2.3.4, n prgjithsi jan vendosur n vende jo t prshtatshme n aspektin
gjeologjik dhe hidrologjik, por edhe pa teknologjin pr depozitimin mjedisor t tyre.
N t gjitha vend-depozitimet e mbetjeve urbane n qytetet kryesore t vendit sht i
pranishm fenomeni i djegies s tyre, gj q shoqrohet me lirimin n ajr dhe
kalimin n uj t dioksinave dhe furaneve. Lidhur me sasit dhe mnyrat e zgjidhjes
s problemeve pr paksimin deri edhe eliminimin e ktyre NOQ-ve n vend-
depozitimet urbane bhet fjal n pikat 2.3.4 dhe 3.3.4.
Industrit q kan qen aktive prpara viteve 90, nj pjes e t cilave
vazhdojn t punojn edhe sot, vazhdojn t ndotin mjedisin me mbeturinat e
trashguara nga koha kur kto industri ishin n pun si dhe me mbetjet q rezultojn
nga funksionimi i tanishm i tyre. Kto jan konstatime t bra mbi bazn e
informacioneve nga literatura pr shkarkimet n mjedis nga kto industri, pasi deri
tani, pr munges t fondeve dhe kapaciteteve pr analizn e NOQ-ve t tilla si
PCDD, PCDF dhe PCB, nuk jan kryer ende analiza pr t prcaktuar prqendrimin e
NOQ-ve dhe shtrirjen e tyre n ajr, tok dhe ujra siprfaqsore dhe nntoksor.
Konsiderohen gjithashtu si vende t ndotura me NOQ edhe shumica e
magazinave t sektorit t bujqsis, t cilat kan pasur n inventar edhe pesticide
NOQ.
N t gjitha veprimtarit e msiprme sht konstatuar nj nivel i ult
informacioni pr efektet n shndet dhe n mjedis t NOQ-ve, si te punonjsit e
sektorve prkats ashtu edhe te komuniteti pran objekteve apo territoreve t
ndotura me NOQ.
N gjendjen ekzistuese t vendeve t ndotura apo q mund t identifikohen si
t ndotura nga NOQ-t, ka ndikuar edhe mungesa n t kaluarn e legjislacionit
kuadr pr mbrojtjen e mjedisit dhe mungesa e tanishme e legjislacionit t posam
pr NOQ-t. Kto mangsi t kuadrit ligjor mjedisor kan ndikuar edhe n punn e
pakt t institucioneve krkimore n drejtim t studimit t ndotjes s mjedisit nga
NOQ-t, n prgjithsi, dhe t vendeve eventualisht t ndotura nga kjo kategori
kimikatesh, n veanti. Rrjedhoj e ksaj gjendje sht edhe mungesa e kapaciteteve,
si n strukturat krkimore, ashtu dhe n ato administrative.
Problemet prparsore
Legjislacioni pr parandalimin e ndotjes industriale dhe menaxhimin e vend-
depozitimeve t mbetjeve nuk sht i harmonizuar plotsisht me at t BE;
Menaxhimi n praktik i vend-depozitimeve t mbetjeve nuk kryhet n
prputhje me legjislacionin ekzistues prkats;
Zbatim i pamjaftueshm i legjislacionit prkats pr mbrojtjen nga ndotja;
Kapacitete t pamjaftueshme institucionale dhe teknike n dogana, n
institucionet krkimore dhe n autoritetet e inspektimit;
Munges e ekspertve t kualifikuar pr monitorimin e NOQ-ve dhe trajtimin
e mbetjeve industriale;
Ndotje e toks dhe ujrave nntoksore pr shkak t djegies s mbeturinave n
vend-depozitimet urbane;
Munges e mjeteve (laborator dhe njsi kontrolli) pr zbatimin e legjislacionit
n lidhje me kontrollin dhe parandalimin e ndotjes dhe menaxhimin e mbetjeve duke
respektuar krkesat mjedisore;
Ndotje e ajrit, toks dhe eventualisht edhe e ujrave nntoksore n rajonet e
Porto Romanos dhe t ish-uzins s sods kaustike dhe PVC-s n Vlor pr shkak t
gjendjes n kto rajone t depozitimeve dhe mbeturinave t komponimeve t
kloruara;
Ndotje e ajrit, toks dhe eventualisht edhe e ujrave nntoksore n territorin

pran dhe prreth uzins kokso-kimike t ish-kombinatit metalurgjik n Elbasan;
Ndotje e ajrit, toks dhe eventualisht edhe e ujrave nntoksore n territorin e
repartit t imprenjimit t lnds drusore n ish-kombinatet e drurit n Elbasan, La
dhe Fush Arrz;
Ndotje e toks dhe eventualisht e ujrave siprfaqsore dhe nntoksore n
uzinat e riparimit t transformatorve dhe rigjenerimit t vajit t transformatorve n
Tiran;
Ndotje eventuale e toks dhe ujrave siprfaqsore dhe nntoksore nga
kimikatet e ish uzins s plastmasit n Lushnje dhe n stacionin e trenit n Bajz-
Shkodr
Ndotje e toks n mjediset rreth ish-magazinave t pesticideve q kan
funksionuar n sistemin e bujqsis;
Sensibilizim shum i pakt n mjaft grupe t popullats pr rrezikun q mbart
lirimi n mjedis i NOQ-ve;
shtjet q kan t bjn me aspektet institucionale dhe ato ligjore t
administrimit si duhet t zonave t ndotura prshkruhen n pikn 3.3.1. shtjet
teknike q kan t bjn me menaxhimin e pesticideve dhe t vend-depozitimeve
urbane trajtohen prkatsisht n pikat 3.3.2 dhe 3.3.4. shtjet q kan t bjn me
sensibilizimin e publikut trajtohen n pikn 3.3.8.
Objektivat:
Prmirsimi i praktikave shqiptare t administrimit t zonave t ndotura;
Forcimi i kapaciteteve institucionale t autoriteteve vendore pr administrimin
e mbeturinave, duke respektuar krkesat mjedisore;
Rritja e kapaciteteve pr depozitimin dhe monitorimin e mbeturinave
industriale;
Forcimi i kapaciteteve institucionale dhe teknike n dogana, n institucionet
krkimore dhe n autoritetet inspektuese;
Studimi i nivelit t ndotjes me NOQ t zonave t ndotura;
Rehabilitimi gradual i zonave t ndotura;
Prgatitja dhe zbatimi i programeve efektive t ndrgjegjsimit lidhur me
administrimin e mbeturinave duke respektuar krkesat mjedisore;
2.3.6 Ndrgjegjsimi dhe Informimi
Niveli aktual i informimit mjedisor n Shqipri
Deri n vitet 90, n Shqipri kishte nj informim mjedisor shum t varfr dhe
ajo q bhej, n m t shumtn e rasteve, ishte informim propagandistik. Koncepti i
informimit, veanrisht informimit mjedisor, sht relativisht i ri.
Kushtetuta e Republiks s Shqipris e vitit 1998, njeh t drejtn e secilit pr
t qen i informuar pr gjendjen mjedisore dhe mbrojtjen e saj dhe pr t marr
pjes n vendim-marrje. Nj hap tjetr n kt drejtim ka qen miratimi i udhzimit
"Pr informimin mjedisor dhe mbshtetjen e publikut me informim mjedisor, Nr. 7,
dat 19.1.1998, nxjerr nga Agjencia Kombtare e Mjedisit
N kt udhzim prcaktohet lloji i informacionit q do t ofroj kjo Agjenci
dhe detyrimin pr t garantuar t drejtn e do qytetari pr t pasur informacion
mjedisor, pr tu informuar n lidhje me aktivitetet q kan ose mund t ken
ndikime negative n mjedis dhe n shndetin e njeriut, si edhe pr masat q merren
pr mbrojtjen e mjedisit, ku prfshihen masat administrative dhe programet pr
politikat dhe strategjit e administrimit dhe ruajtjes s mjedisit, t hartuara pr kt
qllim.
Udhzimi prcakton edhe se si duhet t paraqitet nga publiku krkesa pr
informim dhe afatin maksimal pr ofrimin e informacionit apo mohimin e krkess.
Nj nga prparsit e Strategjis dhe Planit Kombtar t Veprimit pr Mjedisin
sht zhvillimi i njohurive mjedisore dhe rritja e pjesmarrjes publike n problemet
e mjedisit. Pjesmarrja e shoqatave joqeveritare n problemet e mjedisit, si
parashikohet ne Planin Kombtar t Veprimit n Mjedis, kishte pr qllim rritjen e
ndrgjegjsimit publik n shtjet mjedisore prmes mjeteve masive t komunikimit,
seminareve dhe konferencave, si dhe prmes hartimit t politikave q mundsojn
pjesmarrjen e publikut n marrjen e vendimeve dhe zhvillimin e standardeve
mjedisor.
Nj arritje e shnuar n fushn informimit dhe pjesmarrjes s publikut ka
qen firmosja m 25 Qershor 1998, dhe ratifikimi, m 27 Qershor 2001, i Konvents s
Arhusit Pr t drejtn e informimit dhe t vendimmarrjes s publikut dhe
mbshtetjen n gjykat q gzon publiku, n shtjet mjedisore.
Informacioni mjedisor n pjesn m t madhe i jepet publikut nprmjet
mjeteve elektronike dhe t shkruara t komunikimit, fletpalosjeve, posterave, etj.
Nga t gjitha gazetat q dalin n Shqipri, 8-10 gazetat m kryesore t prditshme
botojn mesatarisht 5-6 artikuj dhe lajme mjedisore. Her pas here, shprndahet
informacion mjedisor edhe prmes televizionit dhe radios. Artikujt mjedisor t
gazetave, n prgjithsi, jan t orientuar nga lajmi dhe jo nga analiza e tyre. Ka nj
munges t gazetaris investigative n fushn e mjedisit, e cila mund t jepte analiza
m t hollsishme pr shtjet e politikave mjedisore.
Megjithat, qytetart shqiptar nuk jan t informuar mir pr marrdhniet
midis mjedisit dhe shndetit t njeriut, si dhe kostos mjedisore dhe zhvillimit
ekonomik t vendit. Kjo vlen edhe pr vendim-marrsit dhe politik-brsitt. Ka
shum nevoj pr prmirsim t informimit dhe ndrgjegjsimit mjedisor n t gjitha
nivelet e shoqris. Prve ksaj, duhen marr masa pr nxitjen e t drejts s
publikut pr t marr informacion mjedisor.
Interesi i publikut pr informacionin mjedisore sht rritur gjat ktyre t
fundit. Krijimi i Qendrs s Informacionit Mjedisor n MMPAU e ka rritur shrbimin
informacionit publik pr mjedisin nga viti n vit. Tani do muaj n MMPAU
regjistrohen 4-5 krkesa zyrtare pr informacione t lidhura me probleme mjedisore
dhe do dit Qendra vizitohet nga 1-2 t interesuar pr shtjet mjedisore, nj numr
i vogl ky. Megjithat, tashm, do individ ka t drejtn ligjore dhe procedura
konkrete pr t krkuar informacionin e nevojshm pr shtjet mjedisore.
Krkesat e posame t Konvents s Stokholmit
Neni 10. Informimi i publikut:
Palt brenda kapaciteteve q disponojn:
sigurojn mundsin e publikut pr t msuar informacionet m t fundit
[parag. 2]
nxisin industrin dhe profesionistt t promovojn ofrimin e informacionit n
nivel kombtar dhe nivele te tjera [parag. 3]
Palt duhet:
t prpiqen t ofrojn informacion dhe t ngren qendra informacioni n nivel
kombtar dhe rajonal [parag. 4]
t krijojn mekanizma (si Regjistri i Shkarkimeve dhe Transferimeve), t
mbledhin dhe shprndajn informacion pr sasit vjetore t NOQ-ve sipas Anekseve
A, B dhe C, t shkarkuara apo asgjsuara gjat nj viti [parag.5]
Ndrgjegjsimi dhe Pjesmarrja e publikut

Ndrgjegjsimi i publikut
Gjat 5 vjetve t fundit sht rritur informacioni pr publikun si rezultat i
rritjes s veprimtaris s shoqris civile, n prgjithsi, dhe aktiviteteve t OJF-ve
mjedisore, n veanti. Edhe mjetet masive t komunikimit, veanrisht mjetet
elektronike, nga viti n vit, e kan rritur informacionin dhe programet e tjera
mjedisore.
sht rritur numri i OJF-ve q veprojn n fushn e mjedisit. N vitin 1994
ishin vetm 7 OJF mjedisore n tr Shqiprin, ndrsa n fund t vitit 2005 numri i
tyre arriti n 79 OJF mjedisore. Pr t formalizuar bashkpunimin me OJF-t
mjedisore, MMPAU ka nnshkruar me to nj memorandum mirkuptimi. N shum
qytete t Shqipris, MMPAU dhe pushteti vendor kan zhvilluar aktivitete n
bashkpunim me OJF-t lokale, veanrisht n ditt kombtare dhe ndrkombtare
mjedisore. E drejta e publikut pr t marr informacion mjedisor, sht e sanksionuar
n kushtetutn e Republiks s Shqipris. N kt kuadr, prmirsimi i ligjit Pr
mbrojtjen e mjedisit, n vitin 2001, siguroi m konkretisht t drejtn e t gjithve pr
tu informuar n fushn e mjedisit. Ndonse mjetet e komunikimit e kan rritur
gjithnj e m shum vmendjen ndaj temave problematike mjedisore, zhvillimet dhe
arritjet n fushn e ndrgjegjsimit t publikut, t qenit i informuar dhe pjesmarrja e
tij n aktivitetet dhe politikat mjedisore ende mund t konsiderohen modeste. Nj
fush tjetr e cila duhet mbshtetur dhe nxitur jan edhe trajnimet e gazetarve pr t
trajtuar m mir dhe m shum problemet mjedisore.
Pjesmarrja e publikut
Zgjidhja e problemeve t lidhura me NOQ-t mund t ket sukses me rritjen e
pjesmarrjes s publikut, n prgjithsi, dhe komuniteteve t interesuara, n veanti.
Prgatitja e PKV ka hedhur tashm hapat pr t mundsuar pjesmarrjen e publikut
n proceset e marrjes s vendimeve edhe pr problemet qe lidhen me zgjidhjen e
qndrueshme t menaxhimit te NOQ-ve.
Gjat rishikimit t prgjegjsive ekzistuese t agjencive shtetrore, duhet br
kujdes q ato t mund t krijojn marrdhnie t rregullta me publikun, takime me
grupet e interesit, paraqitje zyrtare n mjetet masive t komunikimit dhe shrbime
konkrete. Ky objektiv mund t realizohet prmes trajnimeve t grupeve t ndryshme
t lidhura me problemet e NOQ-ve, ndr t cilt edhe agjenci shtetrore, OJF,
institucionet e edukimit, grupet e biznesit, konsumatort, etj.
Shkmbimi i informacionit
Shkmbimi i informacionit lidhur me shtjen e NOQ-ve, sht i rndsishm
si pr rritjen e ndrgjegjsimit ashtu edhe pr prhapjen e njohurive t reja. M t
rndsishme duhet t jen aktivitetet ndrsektoriale dhe takimet midis disiplinave t
ndryshme, takimet mes prfaqsuesve t brezave t ndryshm, mbshtetje pr
prdorimin e rrjeteve t nevojshme, informacion pr gjendjen e mjedisit n do
komunitet dhe n trsi pr tr vendin. Mjeti m i rndsishm pr shkmbimin e
informacionit duhet t jet buletini informativ periodik i NOQ-ve, n form t
printuar ose n internet. Ktij qllimi duhet ti shrbejn edhe konferencat dhe
simpoziumet e grup-moshave t prziera dhe takimet midis aktorve t
ndrgjegjsimit pr NOQ-t (inspektort e mjedisit, studiuesit, prfaqsuesit e
shoqrive me aktivitete q ndotin mjedisin, fizikant dhe prfaqsuesit e agjencive
prgjegjse pr administrimin e burimeve natyrore). Duhet t hartohen t dhna
vendore pr burimet e NOQ-ve, t cilat duhet ti vihen n dispozicion publikut.
N planin ndrkombtar, duhet shkmbyer Informacion lidhur me zgjidhjen e
shtjes s NOQ-ve edhe me partner t tjer t konvents ndrmjet partneriteteve
dypalshe dhe shumpalshe, rrjeteve t NOQ-ve, konferencave, simpoziumeve,
diskutimeve, dhnies s alternativave pr NOQ-t, projekteve pr zgjidhjen e
problemeve t lidhura me NOQ-t.
Aktivitet kryesore q jan br n lidhje me NOQ-t n Shqipri
sht kryer investigimi i medias s shkruar dhe asaj elektronike n lidhje me
informacionin publik mbi ndikimin e NOQ-ve n shndetin e njeriut dhe mjedisin n
Shqipri, si dhe jan analizuar pikat pozitive dhe negative t ktij informacioni.
sht ndjekur do hap i procesit t inventarizimit t grupeve t tjera, duke
informuar vazhdimisht publikun nprmjet lajmeve dhe raporteve t botuara n
gazetn Ekolvizja dhe n disa gazeta t prditshme dhe stacione televizive. N
prill dhe maj t vitit 2005, jan botuar n gazetn Ekolvizja, dy artikuj rreth NOQ-
ve dhe ndikimit t tyre n shndetin njerzor dhe mjedis.
Jan shtypur dhe shprndar n disa qytete t Shqipris fletpalosje rreth
NOQ-ve. sht prgatitur nj film dokumentar dhe nj spot televiziv rreth NOQ-ve.
T dyja kto jan dhn n televizionet kombtare.
Vlersim i NOQ-ve lidhur me ndrgjegjsimin e grupeve t veanta t
popullsis
Grupe t veanta popullatash n Shqipri kan nivele t ndryshme
informacioni dhe ndrgjegjsimi pr shtjen e NOQ-ve. N prgjithsi, publiku e di
q prdorimi i pesticideve shoqrohet me rreziqe, por nuk di pothuajse asgj pr
ndikimet konkrete t grupit t kimikateve t NOQ-ve dhe t secilit kimikat n veanti
apo se si veprojn ato n organizmat e gjalla. Prgatitja e fletpalosjeve, filmave
dokumentar dhe publikimi i spoteve publicitar pr NOQ-t ka nj ndikim t
fuqishm n informim/ndrgjegjsimin e publikut. Mnyra e publikimit t ktyre
materialeve ndrgjegjsuese, duke i prsritur disa her n mjetet e komunikimit, ka
dhn rezultate m t mira n ndrgjegjsim. Megjithat informacioni dhe
ndrgjegjsimi pr NOQ-t, sht akoma i mangt.
Problemet prparsore dhe objektivat e administrimit
Problemet prparsore
Nivel i ult i informacionit dhe ndrgjegjsimit, n gjith grupet e popullats
pr NOQ-t;
Nivel i ult ndrgjegjsimi pr pasojat n shndet dhe mjedis nga
keqadministrimi i vend-depozitimeve t mbeturinave urbane;
Nivel i ulet i ndrgjegjsimit pr NOQ-t i subjekteve t interesuara t
sektorve publik dhe privat.
Objektivat
Rritja e ndrgjegjsimit pr NOQ-t te t gjith subjektet e interesuara dhe
publiku i gjer.
2.3.7 Prcaktimi i popullatave dhe i mjediseve t prekura; vlersimi i shkalls

dhe prmasave t krcnimeve t shndetit publik dhe cilsis s mjedisit; rrjedhojat
sociale pr punonjsit dhe komunitetin.
N kt kapitull jepet nj vshtrim i shpejt pr popullatat e zbuluara ndaj
rrezikut t mundshm t NOQ-ve.
Porto-Romano n Durrs, pran Detit Adriatik, aty ku m par ndodhej ish-
Uzina Kimike, ka trashguar nj sasi lindani, q ishte ln jasht do kontrolli. Kjo
Uzin konsiderohej si zona me ndotje m t lart me NOQ n vend.
Pr shkak t afrsis me detin dhe shplarjeve t vazhdueshme t toks s
ndotur me pesticide n stint me shira, peshkatart dhe familjet e tyre, por edhe
blersit e peshkut n zonn e Porto-Romanos, mund t ken qen t zbuluar pr vite
t tra ndaj pesticideve NOQ. T zbuluara mund t ken qen edhe familjet q
konsumonin perime t rritura vet n kopshtet private dhe qumsht nga lopt e ksaj
zone, pasi pr shkak t zinxhirit ushqimor, dozat e tyre t prditshme mund ti ken
kaprcyer normat e lejueshme.
Uzina u mbyll q n fillim t viteve 90, kshtu q qysh ather asnj punonjs
nuk ka qen m i ekspozuar ndaj pesticideve NOQ. Gjat funksionimit t Uzins nuk
sht kryer monitorim pr smundjet me origjin nga mjedisi dhe siguria n pun.
Pr kt arsye, nuk sht trashguar asnj evidenc pr ndonj grup t ekspozuar
ndaj NOQ-ve n pun. Monitorimi i shndetit t ktyre puntorve nuk sht br as
n periudhn e tranzicionit, pas mbylljes s Uzins.
Heksaklorani dhe lindani q ndodheshin n kt zon u ri-ambalazhuan dhe u
larguan nga Porto-Romano q n 1997 (me mbshtetjen e Qeveris Italiane). Ato u
depozituan n magazinat e Bishtit t Palls, prej ku (me mbshtetjen e Qeveris
Holandeze) n vitin 2006 u eksportuan prfundimisht n Gjermani pr asgjsim
prfundimtar n nj impiant trajtimi mbetjesh t rrezikshme. Me bashkrendimin e
brendshm midis MMPAU dhe MSH, n kuadr t ktij projekti u eksportuan edhe
mbetjet e fundit t pesticideve NOQ q kishin mbetur pa prdorur n disa Drejtori
Rajonale t Shndetit Publik (Gjirokastr, Durrs, Elbasan, Lushnje, Lezh, Lundr).
Gjat lvizjeve demografike q shoqruan periudhn e tranzicionit, nj numr
familjesh nga zonat Veri-Lindore t vendit u vendosn pran (madje edhe brenda)
rrnojave te Uzins. N vitin 2005, nga nj grup mjeksh u krye nj studim lidhur me
smundjet me origjin mjedisin dhe sigurin n pun, me titull Vlersim
shndetsor i banorve t zonave t nxehta industriale dhe urbane. Studimi u
realizua prmes pyetsorve dhe analizave me 100 nxns shkollash t moshs 10-16
vje, periudh kur ata kalojn m shum koh jasht baness. Studimi raportoi kto
rezultate: 49% e fmijve vuanin nga dhimbjet e koks; 27% e tyre kishin marrje
mendsh; 18% e tyre kishin rruf dhe t ftoht; 37% kishin dhimbje barku; mbi 20%
kishin marrje mendsh dhe t vjella; 14% kishin skuqje t lkurs; 18% kishin
hemorragji nga hundt. Studimi vlersoi se kto simptoma lidhen me pranin e
pluhurit t lindanit n tok. Ve ksaj, rreth 55% e popullsis s ekzaminuar u
vlersua si hipertonike dhe hipotonike.
Katr familjeve q ishin vendosur ilegalisht n zonn m t rrezikshme t
Porto Romanos iu krkua t largoheshin q atje. Shprngulja e tyre kushtoi 8.5
milion Lek dhe u mbshtet nga MMPAU prmes buxhetit t shtetit 2005.
Megjithat, toka n Porto Romano ka mbetur e kontaminuar me lindan dhe
krom 6-valent. Pas prfundimit t studimit t fizibilitetit pr rehabilitimin e zons s
nxeht (2005), zona do ti nnshtrohet rehabilitimit me mbshtetje t Ambasads
Holandeze/Banks Botrore prmes Programit t Menaxhimit t Zons Bregdetare.
Mbshtetja prfshin rehabilitimin dhe punimet e shembjes s strukturave t ndotura,
si dhe monitorimin hidrogjeologjik t zons.
Uzina Kimike n Porto Romano ka qen prodhuesja e vetme e kimikateve
NOQ n Shqipri. Kjo e lehtson mjaft situatn, kur bhet fjal pr shtje sociale apo
t punsimit q lidhen me ndalimin e prodhimit te NOQ. Pas saj, nuk lind nevoja t
mbyllen ndrmarrje t tjera n t ardhmen, pra nuk do t shfaqen as probleme
punsimi. Nga ana tjetr, kostot e rehabilitimit t zons po mbulohen nga bashksia e
donatorve dhe buxheti i shtetit, kshtu q barra e tyre nuk do t rndoj mbi
komunitetin lokal.
N kt ast sht e vshtir t bhet vlersimi i kostove q mund t duhet te
prballojn fermert apo bizneset e tjera nga zvendsimi i pesticideve apo
produkteve NOQ me produkte t parrezikshme. Meq ekonomia kombtare (pra
edhe sektori bujqsor) n t kaluarn mbshteteshin n pronn shtetrore, kostot e
pesticideve mbuloheshin nga buxheti i shtetit, jo nga fermert, ndrsa tani, n
regjimin e ekonomis s tregut, fermert privat duhet t prdorin burimet e tyre pr
blerjen e faktorve t prodhimit (pra edhe t pesticideve). Nga ana tjetr, pesticidet
NOQ jan ndaluar n Shqipri q 10 vjet m par, dhe pas kaq kohe sht i vshtir t
bhet krahasimi, ndrkoh q ka ndryshuar edhe vlera e monedhs vendase, por
edhe e atyre t huaja (pr sa i takon importit t NOQ-ve).
Zona t reja me pesticide NOQ jan raportuar edhe pas mbylljes s projektit t
Bishtit t Palls. Nga autoritetet vendore sht raportuar se n stacionin e trenit n
Bajz gjendet nj sasi prej 200 ton pesticide, ndoshta nj mbeturin nga pesticidet e
skaduara t importuara nga Gjermania Lindore n vitin 1991, t cilat mund t mos
jen kthyer mbrapsht n total.
Pas privatizimit t magazinave, n disa raste s bashku me pesticidet NOQ
apo me mbetje me prmbajtje NOQ, subjektet private duhet t prballojn kostot
shum t larta dhe ndonjher t paprballueshme t riambalazhimit, transportit dhe
asgjsimit t mbetjeve. Nj situat e till mund t kaprcehet prmes bashkpunimit
dhe bashk-financimit me shtetin dhe/ose donatort ndrkombtar.
Ndrkoh, nj problem serioz i vazhdueshm, q lidhet me NOQ e
paqllimshme, mbetet i pazgjidhur derisa t ndrtohen vend-depozitime sanitare dhe
t ndalohet efektivisht djegia e mbeturinave n fushat e plehrave apo n pikat e
ndryshme t grumbullimit t tyre. H pr h, individt q grmojn mes plehrave
dhe pastruesit e rrugve, t cilt i vn zjarrin plehrave pr t ulur volumin e tyre, s
bashku me familjet q jetojn pran zonave ku digjen plehra, jan nj grup q sht i
zbuluar vazhdimisht ndaj dioksinave dhe furaneve (PCDD/PCDF).
Pa dyshim, ndrtimi i vend-depozitimeve sanitare do t krkoj shum
investime n fillim dhe edhe taksa q duhen prballuar do vit nga popullata, por n
nj perspektiv afatgjat, analiza kosto-prfitim pritet t peshoj m tepr nga
prfitimet n mjedis dhe shndet, s bashku me prfitimet nga mbrojtja prej
kimikateve t Aneksit C t Konvents s Stokholmit.
Meq NOQ e paqllimshme lirohen n do rast zjarri, zjarrfiksit jan grupi i
popullats s rrezikuar pr shkak t ekspozimit t tyre t vazhdueshm ndaj zjarrit
dhe tymit q e shoqron/pason at, dhe, pr pasoj, edhe ndaj dioksinave dhe
furaneve (PCDD/PCDF).
Pr shkak t detyrs mjaft specifike, puntort n stacionet e transformatorve
jan nj tjetr grup i ekspozuar ndaj PCB-ve. Ky grup prfshin prodhuesit, riparuesit
e transformatorve dhe kontejnerve t mbushur me PCB, rikuperuesit e vajrave, etj.
Meq n kto lloj aktivitetesh mund t ndodhin edhe aksidente dhe/ose ndotje t
toks nga vajrat e prdorur apo mbetje, ky grup mund t prfshije edhe personelin e
angazhuar me punimet e rehabilitimit te saj.
Sipas vlersimeve t msiprme, zbatimi i Konvents s Stokholmit nuk pritet
t rndoj ekonomikisht mbi popullatn dhe nuk do t ket impakte sociale negative
mbi t.
Strategjia dhe Elementet e Planit Kombtar t Veprimit
3.1 Deklarat e politikave
Me qllim q t prmbushen detyrimet q rrjedhin nga qenia pal n
Konventn e Stokholmit, jan t nevojshme t ndrmerren aksionet n vijim:
Prgatitja dhe zbatimi i Strategjis dhe Planit t Veprimit pr heqjen nga
prdorimin dhe shkatrrimin e Ndotsve Organik t Qndrueshm (NOQ).
Hartimi, n prputhje me direktivat prkatse t Bashkimit Evropian, i kuadrit
ligjor pr administrimin mjedisor t NOQ-ve, duke prfshir normat e lejuara pr
NOQ-t n elementet e mjedisit, shkarkimet nga aktivitetet ekonomike, monitorimin
dhe limitet n produktet ushqimore.
Hartimi i nj baze ligjore rregulatore pr grumbullimin dhe ruajtjen e PCB-ve
e t pajisjeve q prmbajn PCB.
Informimi nprmjet formave dhe mjeteve t ndryshme t komunikimit i
institucioneve prgjegjse qendrore dhe vendore, aktorve industrial, subjekteve t
kontrollit, institucioneve arsimore dhe krkimore, mjeteve t shkruara dhe
elektronike t komunikimit, sindikatave dhe publikut, mbi rreziqet pr shndetin e
njeriut dhe mjedisin, q burojn nga ndotja prej NOQ-ve, n prgjithsi, dhe prej
dioksinave e furaneve, n veanti
Prcaktimi i institucioneve pr monitorimin e NOQ-ve n mjedis (ajr, uj,
tok dhe mjediset biologjike) dhe prcaktimi i institucioneve prgjegjse pr kryerjen
e monitorimit (marrjen e mostrave dhe t analizave prkatse).
Kryerjen e inventarit pr burimet kryesore t ndotjes nga dioksinat/furanet
dhe PCB-t q shkarkohen n mjedis dhe krijimi i banks s t dhnave (regjistri i
inventarit t NOQ-ve).
Krijimi i nj kadastre pr prodhimin, shprndarjen, prdorimin, importin dhe
eksportin e NOQ-ve dhe mbeturinave t ndotura me NOQ.
Sigurimi i kontrollit nga institucionet prkatse i ruajtjes, transportimit dhe
shkatrrimit t NOQ-ve.
Sigurimi nga buxheti i shtetit ose nga burime t tjera financiare i fondeve pr
krkimin dhe zhvillimin n fushn e administrimit t NOQ-ve.
Realizimi i ertifikimit t detyruar mbi prmbajtjen e NOQ-ve n produktet
ushqimore dhe lndt e para.
Zhvillimi dhe zbatimi i teknologjive dhe prodhimeve t pastra pr
minimizimin e prdorimit dhe shkarkimit n mjedis t NOQ-ve.
Zgjerimi dhe forcimi i bashkpunimit, kmbimit t informacionit shkencor pr
administrimin e NOQ-ve dhe prdorimin e teknologjive m t mira t mundshme
(TMM) dhe t praktikave m t mira mjedisore (PMM).
3.2 Strategjia e Zbatimit
N kt pjes prshkruhen aksionet e parashikuara n PKV, pr t
prmbushur detyrimet e Konvents s Stokholmit, duke pasqyruar situatn specifike
t vendit. Mbshtetur n analizn e situats n vend, krkesat e Konvents s
Stokholmit si dhe t traktateve t tjera ndrkombtare dhe politikat kombtare n
kt drejtim, n zbatim t prioriteteve dhe objektivave kombtare pr NOQ-t, jan
identifikuar opsionet pr forcimin institucional dhe rregullator, menaxhimin e NOQ-
ve, aktivitetet pr rritjen e ndrgjegjsimit dhe krkimin dhe zhvillimin.
Zgjedhjet e propozuara do tu nnshtrohen planeve t veant t veprimit.
do zgjedhje alternative shoqrohet me nj prshkrim te shkurtr t arsyes pr t
ciln sht zgjedhur ky opsion n prmbushje t krkesave t Konvents s
Stokholmit.
Strategjia e zbatimit, prmban informacionin mbi aktivitetet q lidhen me do
zgjedhje t veant, afatet kohore t zbatimit, agjencit prgjegjse dhe mbshtetse
pr zbatimin dhe treguesit e suksesit.
Plani Kombtar i Veprimit prmban aksionet dhe strategjit q vijojn:
Plan Veprimi: Masat pr Forcimin e Kuadrit Institucional dhe Rregullator;
Plan Veprimi: Pesticidet NOQ (prfshir DDT-n);
Plan Veprimi: PCB-t dhe Pajisjet q Prmbajn PCB;
Plan Veprimi: Nnproduktet NOQ t Prodhuara n Mnyr Jo t Qllimshme;
Plan Veprimi: Mbetjet dhe Zonat e Kontaminauara
Plan Veprimi: Ndrgjegjsimi Publik, Informimi, Shprndarja e Informacionit,
Trajnimi dhe Zhvillimi
Strategji: Monitorimi;
Strategji: Shkmbimi i Informacionit dhe Raportimi
Strategjia pr shkmbimin e informacionit dhe raportimin ofron bazn pr
raportim n Konferencn e Palve si dhe pr vlersimet dhe prditsimet e ardhme t
PKV.
3. 3 Strategjit dhe Planet e Veprimit
3.3.1 Plani i Veprimit: Masat pr Forcimin Institucional dhe Rregullator
Legjislacioni kombtar n Shqipri duhet t plotsohet me t gjitha aktet q
sigurojn pajtueshmrin me Konventn e Stokholmit, dhe, n mnyr t veant,
lidhur me:
Importin, eksportin, prodhimin dhe prdorimin e kimikateve te Shtojcs A
(pesticidet);
Trajtimin, nxjerrjen nga prdorimi (deri n vitin 2025) dhe eliminimin (deri n
vitin 2028) te kimikateve t Aneksit A II (PCBve)7[5];
Minimizimin ose eliminimin e kimikateve t Aneksit C (nnprodukte t NOQ-
ve t prodhuara jo qllimisht);
Eliminimin e sigurt nga pikpamja mjedisore t mbeturinave t NOQ-ve.
Ve sa m lart, duke pasur parasysh q Shqipria sht n procesin e futjes n
BE, n hartimin e Planit te Veprimit sht marr n konsiderat fakti q i gjith
legjislacioni pr mjedisin do t shkoj gradualisht drejt prshtatjes me direktivat
prkatse t BE-s (acquis communautaire).
Zgjedhjet alternative t administrimit

Mbi bazn e analizs s situats ekzistuese dhe duke pasur parasysh
dispozitat e Konvents s Stokholmit dhe t marrveshjeve t tjera ndrkombtare q
lidhen me NOQ-t si edhe n prputhje me prioritetet dhe objektivat kombtare pr
menaxhimin e NOQ-ve, jan identifikuar zgjedhjet alternative t mposhtme pr
fuqizimin institucional dhe rregullator:
7[5]
N pajtueshmri me Direktivn 96/59/EC, artikujt q jan tani n prdorim duhet t nxirren
nga prdorimi dhe t eliminohen brenda vitit 2010
Prfshirja e monitorimit t NOQ-ve dhe n veanti t PCB-ve si pjes e
Programit Kombtar t Monitorimit t Mjedisit;
Regjistrimi i pajisjeve dhe vajrave q prmbajn PCB n sektorin e energjis
elektrike;
Prafrimi i legjislacionit vendas me at evropian;
Ngritja e strukturs kombtare pr zbatimin e Konvents s Stokholmit
N vijim prshkruhen m n hollsi zgjidhjet alternative t propozuara pr

realizimin e objektivave . Pr secilin opsion, teksti shpjegues prshkruan arsyen e
przgjedhjes, strategjin e zbatimit dhe koston e supozuar pr zbatimin e atij opsioni.
Strategjia e Zbatimit
1. Prfshirja e monitorimit t NOQ-ve dhe n veanti t PCB-ve si pjes e
Programit Kombtar t Monitorimit t Mjedisit
Vendimi i Kshillit t Ministrave Nr. 103, dat 31.03.2002 Pr monitorimin e
mjedisit n Republikn e Shqipris nuk parashikon monitorimin e NOQ-ve (duk
prfshir edhe PCB-t, t cilat jan veanrisht problematike pr Shqiprin). N kto
kushte, rekomandohet t futet n Programin Kombtar t Monitorimit monitorimi i
prmbajtjes s tyre n ajrin e mjediseve t brendshme, ujin e pijshm, ushqim,
mjediset biologjike (n ujra siprfaqsore) dhe n llumrat e ujrave t zeza & t
kompostove t mbetjeve t prdoruara n tokat bujqsore.
Institucioni Buxheti i
Rezultati i
Aktivitetet Periudha Prgjegjs/ vlersuar Burimi i
pritshm
Mbshtets 000/Lek financimit
0 1 2 3 4 5 6
1. Monitorimi i NOQ-ve (me fokus t veant PCB-t) t prfshihet n Programin
Kombtar t Monitorimit
1.1 Prcaktimi i 2008 MMPAU/Njsia Treguesit 100 BSh
treguesve dhe i e NOQ-ve dhe skema
skems s t
monitorimit t prcaktuara
prmbajtjes s
NOQ-ve n
ajrin e
mjediseve t
brendshme
1.2 Prfshirja e 2009 ISHP Treguesit t 500 BSh
monitorimit t monitoruar
treguesve t
NOQ-ve n
programin e
monitorimit t
ajrit
1.3 Prcaktimi i 2008 MSH/Njsia e Treguesit 100 BSh
treguesve dhe i NOQ-ve dhe skema
skems s t
prmbajtjes s
NOQ-ve n ujin
e pijshm
1.4 Prfshirja e 2009 ISHP Treguesit t 500 BSh
treguesve t
NOQ-ve n
programin e
monitorimit t
ujit t pijshm
skems s t
prmbajtjes s
NOQ-ve n
mjediset
biologjike (n
ujrat
siprfaqsore)
1.6 Prfshirja e 2009 IM Treguesit t 500 BSh
treguesve t
NOQ-ve n
programin e
monitorimit t
mjediset
biologjike
(ujrat
siprfaqsore)
1.7 Prcaktimi i 2008 MBUMK/Njsia Treguesit 100 BSh
skems s t
prmbajtjes s
NOQ-ve n
ushqime
1.8 Prfshirja e 2009 MBUMK/IKV, Treguesit t 500 BSh
monitorimit t IU monitoruar
treguesve t MSH/ISHP
NOQ-ve n
programin e
monitorimit t
ushqimit
skems s t
prmbajtjes s
NOQ-ve n
tok
1.10 Prfshirja e 2009 Instituti i Treguesit t 500 BSh
monitorimit t Tokave monitoruar
treguesve t Instituti i
NOQ-ve n Mbrojtjes s
programin e Bimve
monitorimit t
toks
skems s t
prmbajtjes s
NOQ-ve n
llumrat e
ujrave t zeza
dhe t
kompostos s
mbetjeve pr
prdorim n
tokat bujqsore
1.12 Prfshirja e 2009 IM Treguesit t 500 BSh
treguesve t
NOQ-ve n
programin e
monitorimit t
llumrave t
ujrave t zeza
dhe t
kompostos s
mbetjeve pr
prdorim n
tokat bujqsore
1.13 Prcaktimi i 2008 KESH, IM, Treguesit 300 BSh
treguesve t /Njsia e NOQ- dhe skema
PCB-ve, i ve t
skems s prcaktuara
monitorimit
dhe i mjediseve
pr tu
monitoruar
(materiale t
lngshme dhe
pajisje q
lidhen me
sektorin e
energjis
elektrike)
1.14 Prfshirja e 2009 KESH Treguesit t 1000 BSh
treguesve t monitoruar
PCB-ve n
programin e
monitorimit
dhe t
kontrollit
Shuma 4.900
2. Regjistrimi i pajisjeve dhe i vajrave me prmbajtje t PCB-ve n sektorin

elektrik
Si sht identifikuar, deri m tani n Shqipri nuk sht kryer ndonj
monitorim i pranis s PCB-ve n vajrat e prdorura n sektorin e energjis elektrike.
Po ashtu mungon nj inventar i rregullt dhe i plot i pajisjeve me prani t PCB-ve t
prdorura po n sektorin e energjis elektrike. Tabela e mposhtme ilustron masat e
nevojshme pr t realizuar sa m sipr.
Buxheti i
Zgjedhja Institucion vlersua Burimi i
Periudh Rezultati i
alternative / Prgjegjs/Mbshtet r, financim
a pritshm
Aktivitetet s 000/Lek it

0 1 2 3 4 5 6
2. Regjistrimi i pajisjeve dhe monitorimi i vajrave t prdorura n sektorin e
energjis elektrike pr pranin e PCB-ve
2. Prcaktimi i 2008 METE Treguesit 100 KESH
1 treguesve pr t
tu monitoruar prcaktua
lidhur me r
pranin e PCB-
ve n vajrat e
prdorura n
sektorin e
energjis
elektrike
2. Monitorimi i 2009 KESH Treguesit 500 KESH
2 vajrave t t
prdorura n monitorua
sektorin e r
energjis
elektrike pr
pranin n to t
PCB-ve
2. Regjistrimi i 2009 METE - KESH Regjistri i 700 KESH
3 transformator plotsuar
ve dhe
kondensatorve
me prmbajtje
t PCB-ve n
zonat
industriale (t
atyre q jan n
prdorim dhe
t atyre q jan
shndrruar n
mbetje)
2. Regjistrimi i 2009 METE - KESH Regjistri i 700 KESH
4 lngjeve plotsuar
dielektrike t
transformator
ve dhe
kondensatorve
, me prmbajtje
t PCB- ve (t
prdorur pr
mirmbajtje
dhe si
kmbyes)
Shuma 2.000
3. Prafrimi i legjislacionit vendas me at Europian

N Planin Kombtar t Veprimit pr Zbatimin e Marrveshjes se Stabilizim
Asocimit, n kapitujt e cilsis s ajrit, kimikateve, mbetjeve t rrezikshme dhe
aksidenteve industriale jan trajtuar edhe aktet q duhen hartuar lidhur me NOQ-t.
Tabela e mposhtme paraqet masa t parashikuara nga ky plan t plotsuara apo
detajuara m tej me masa t nevojshme n kuadr t zbatimit t Konvents s
Stokholmit.
Si sht prmendur edhe m lart, n Shqipri nuk ekziston asnj ligj apo akt i
veant q tu dedikohet posarisht NOQ-ve n prgjithsi apo PCB-ve n veanti.
Ndrkoh, n zbatim t Konvents s Stokholmit sht e nevojshme t kryhet
reforma legjislative pr menaxhimin (inventarizimi, etiketimi, raportimi), dorzimin
(mirmbajtja, transporti, asgjsimi) dhe nxjerrjen nga prdorimi t PCB-ve dhe t
materialeve me prani t PCB-ve (pajisje dhe mbetje) dhe t ndalohet me do kusht
importimi i PCB-ve t reja .
Prania e PCB-ve shoqrohet me risqe t njohura, t nj shkalle relativisht t
lart pr shndetin, sigurin dhe mjedisin. Pa nj mekanizm efektiv pr regjistrimin,
etiketimin dhe raportimin e PCB-ve, nuk ka as t dhna t besueshme, t cilat do t
shrbenin si baz pr t arritur n vendime apo pr t hartuar politika pr nxjerrjen e
tyre nga prdorimi dhe pr asgjsimin prfundimtar t tyre (brenda vitit 2025 pr
pajisjet, apo brenda vitit 2028 pr mbetjet me prmbajtje t PCB-ve).
Ne kto kushte bhet i domosdoshm hartimi i nj ligji integral pr NOQ-t.
Ky ligj duhet t trajtoj n mnyre t veant edhe PCB-t me qllim q t rinovohet
rregullisht inventari i tyre dhe gradualisht t nxirren nga prdorimi pajisjet me prani
t PCB-ve dhe te asgjsohen n mnyr t sigurt mbetjet q prmbajn PCB. Ky ligj
do t mbuloj t gjitha shtjet q lidhen me PCB-t apo kimikate t tjera NOQ:
menaxhimin e tyre (inventarizimi, etiketimi, raportimi) gjat kohs q jan akoma n
prdorim, ndalimin e prodhimit dhe importit, dorzimin (mirmbajtja, transporti,
asgjsimi), dhe nxjerrjen nga prdorimi t PCB-ve, kontrollin e import-eksportit dhe
asgjsimit t kimikateve t Anekseve A II dhe B III (prve pesticideve), etj.
Megjithse Shqipria e ka ratifikuar Konventn e Bazelit Mbi kontrollin e
lvizjeve ndrkufitare t mbetjeve t rrezikshme dhe asgjsimin e tyre, n kuadrin
ligjor ekzistojn boshllqe, t cilat duhet t plotsohen me qllim kontrollin e
efektshm t importit t ktyre mbetjeve/kimikateve t rrezikshme. Ndrkoh q
importimi dhe prdorimi i pesticideve sht rregulluar ligjrisht, pr NOQ-t e tjera,
ve pesticideve, nuk ka mekanizma rregullator. Prandaj, prioritet duhet ti jepet
parandalimit t hyrjes n Shqipri si kimikate t pastra t stoqeve t reja t NOQ-ve,
t pajisjeve q prmbajn NOQ dhe t mbetjeve me prmbajtje t NOQ-ve q mund
t hyjn pr tu prdorur si lnd e par.
Akti i msiprm duhet shoqruar me nj sr aktesh t tjera nn-ligjore si:
hartimi i udhzuesve dhe standardeve pr menaxhimin/kontrollin e PCB-ve prgjat
gjith ciklit t jets s tyre; rregullore pr eliminimin e sigurt t PCB-ve dhe
mbeturinave me prmbajtje t PCB-ve n mbshtetje t Ligjit Pr administrimin e
mbetjeve t rrezikshme Nr. 9537, dat 18.05.2006. Udhzuesit, standardet dhe
rregulloret pr PCB-t jan subjekt i Planit t Veprimit pr PCB-t .
Shqipria ka aderuar n Konventn e Ajrit (LRTAP) me Ligjin Nr. 9425, dat
06.10.2005. N vijim t tij jan planifikuar t nisin procedurat pr aderim edhe n
protokollet e hartuara n kuadr t ksaj Konvente, nj prej t cilve sht edhe
Protokolli i NOQ-ve.
Buxhet
ii Burimi i
Institucioni
Periud Rezultati i vlers financimit
Aktivitetet Prgjegjs/Mbsht
ha pritshm uar,
ets
000/Le
k
0 1 2 3 4 5 6
3. Prafrimi i legjislacionit me at Evropian
3.1 Ndryshimi i VKM- 2009 MMPAU/Njsia e Vendimi i 100 BSh
s pr monitorimin NOQ-ve ri i
me krkesat pr ndryshua
pesticidet NOQ. r
3.2 Hartimi dhe 2009 MMPAU/Njsia e Ligji i 2.000 BSh/dona

miratimi i ligjit pr NOQ-ve harmoniz tort
NOQ-t, uar me
mbshtetur n direktivat
75/439/EC, e BE-s
91/157/EC,
93/86/EEC,
98/101/EC,
2001/68/EC dhe
Vendimin e
Komisionit
Europian
96/59/EC pr
asgjsimin e PCB-
ve/PCT-ve, etj.
3.3 Hartimi dhe 2012 MMPAU/METE/ Akti i 6.000 BSh/dona
miratimi i nj MSH harmoniz tort
projekt-akti pr uar
lndt aktive dhe
NOQ-t,
mbshtetur n
79/117/EEC
83/131/EEC,
85/298/EEC,
86/214/EEC,
86/355/EEC,
89/365/EEC,
90/335/EEC,
90/533/EEC,
91/188/EEC, (EC)
No 850/2004
3.4 Hartimi dhe 2010- METE/KESH/Nj Udhzues 300 BSh
miratimi i 2012 sia e NOQ-ve it t
udhzuesve dhe gatshm
standardeve pr pr
menaxhimin/kontr zbatim
ollin e PCB-ve
prgjat gjith ciklit
t jets s tyre
3.5 Hartimi dhe 2012 MMPAU Aktet 300 BSh
miratimi i akteve nnligjore
nnligjore pr t
asgjsimin e sigurt gatshm
t PCB-ve dhe pr
mbetjeve me zbatim
prmbajtje t PCB-
ve n mbshtetje t
Ligjit Pr
administrimin
mjedisor t
mbetjeve t
rrezikshme Nr.
9537, dat
18.05.2006
3.6 Hartimi dhe 2009 MMPAU Ligji i 6.000 BSh/dona

miratimi i ligjit Pr harmoniz tort
shkarkimet e uar
substancave t
rrezikshme,
mbshtetur n
Direktivat
76/464/EEC,
82/176/EEC,
83/513/EEC,
84/156/EEC,
4/491/EEC,
86/280/EEC
3.7 Hartimi dhe 2011 MMPAU/METE/ Akti i 6.000 BSh/dona
miratimi i aktit pr MPPTT harmoniz tort
transportimin e uar
mallrave t
rrezikshme,
mbshtetur n
Aktin Normativ
304/2003, Aktiv
Normativ t
Komisionit
1213/2003, Aktin
Normativ t
Komisionit
775/2004
3.8 Hartimi dhe 2009 MMPAU/METE Akti i 6.000 BSh/dona
miratimi i nj harmoniz tort
Projekt-akti Pr uar
kufizimet e hedhjes
n treg dhe
prdorimin e
lndve dhe
preparateve t
rrezikshme,
mbshtetur n
76/769/EEC,
79/663/EEC,
82/806/EEC,
82/828/EEC,
83/264/EEC,
85/467/EEC,
85/610/EEC,
89/678/EEC,
89/677/EEC,
91/173/EEC,
91/338/EEC,
91/339/EEC,
94/27/EC,
94/48/EC
94/60/EC,
97/16/EC
97/56/EC,
1999/43/EC
2001/41/EC,
2003/11/EC,2003/3
4//EC,
2003/36//EC,
2003/53/EC
3.9 Hartimi dhe 2010 MMPAU/METE Akti i 6.000 BSh/dona
miratimi i nj harmoniz tort
projekt-akti pr uar
klasifikimin dhe
paketimin e
lndve t
rrezikshme,
mbshtetur n
Direktivn
1999/45/EC t
Parlamentit
Evropian dhe t
Kshillit dat 31
maj 1999,
Direktivn e
Komisionit
2001/60/EC,
Direktivn e
Komisionit
91/155/EEC,
Direktivn e
Komisionit
93/112/EC
3.1 Hartimi dhe 2010 MMPAU Dokumen 240 BSh
0 miratimi i tet e
projektligjit pr aderimit
aderim n t
Protokollin e NOQ- prgatitur
ve n kuadr t a
Konvents s Ajrit
(LRTAP)
3.1 Prfshirja n 2009 MMPAU Aktet t 6.000 BSh/dona
1 kuadrin ligjor i harmoniz tort
elementve q uara
lidhen me
Direktivn e IPPC-
s (Direktiva
96/61/EC e
ndryshuar nga
Direktivat
2003/35/EC dhe
2003/87/EC,
Direktiva Seveso II)
3.1 Hartimi dhe 2010 MMPAU Aktet t 6.000 BSh

2 miratimi i akteve harmoniz
nnligjor pr uara
prkufizimin dhe
detyrimin e
prdorimit t
Teknikave m t
mira t mundshme-
BAT pr industrit
m t rndsishme
n Shqipri, p.sh.
pr rafinerit e
nafts, prodhimin e
imentos, fonderit,
etj.
3.1 Transpozimi i 2011 MMPAU Aktet t 6.000 BSh/dona
3 direktivave harmoniz tort
prkatse q lidhen uara
me prbrjet
organike fluturuese
(VOC).
Shuma 50.940
4. Ngritja dhe funksionimi i strukturs kombtare pr zbatimin e Konvents s

Stokholmit
N zbatim t Ligjit Nr. 9108, dat 17.07.2003 Pr substancat dhe preparatet
kimike, nenit 10/8 t tij, Kshilli i Ministrave miraton organizimin dhe strukturn
e Zyrs s Regjistrimit t Kimikateve. Sipas t njjtit ligj, Ministri i Mjedisit miraton
rregulloren e funksionimit t ksaj Zyre.
Duke marr n konsiderat mungesn e burimeve pr t krijuar struktura t
reja brenda organeve shtetrore, sht menduar q t prdoret Zyra e Regjistrimit t
Kimikateve edhe si organizmi kombtar pr zbatimin e detyrimeve q rrjedhin nga
qenia pal n Konventn e Stokholmit. Ajo q duhet siguruar lidhet me prfshirjen n
detyrat dhe prgjegjsit e Zyrs s Kimikateve edhe t detyrave dhe prgjegjsive q
i prkasin administrimit t NOQ-ve. Sa m lart, duhet parashikuar n hartimin e
projekt-vendimit t KM pr krijimin e ksaj Zyre dhe n projekt-rregulloren e
Ministrit t Mjedisit q do t prshkruaj mnyrn e funksionimit t Zyrs.
Zgjedhja Buxheti I
Institucioni
alternative Periudh Rezultati i vlersuar Burimi i
Prgjegjs/Mbshtet
/ a pritshm , financimi
s
Aktivitetet 000/Lek t
0 1 2 3 4 5 6
4. Ngritja e strukturs kombtare pr zbatimin e Konvents s Stokholmit

4. Investim 2007 MMPAU Zyra 2.200 BSh
1 pr hapjen e funksional
zyrs (qiraja e
e zyrs
pajisjet, etj.)
4. Punsimi i 2 2007- MMPAU Personeli 13.000 BSh
2 specialistv 2025 funksional
e
funksionar
t zyrs
Shuma 15.200
3.3.2 Plani i Veprimit: Pesticidet NOQ

N lidhje me prdorimin e pesticideve NOQ dhe DDT e lindan n shndetsi,
Konventa e Stokholmit prcakton objektivat e mposhtme:
T eliminohet prodhimi dhe prdorimi i t gjitha pesticideve NOQ;
Ndalimi i prdorimit t DDT dhe lindanit, me prjashtim t rasteve
emergjente t miratuara nga Sekretariati Konvents me qllim prdorimi t DDT n
programet e kontrollit kundr smundjeve vektoriale.
Zgjedhjet alternative t administrimit
N mbshtetje t analizs s situats n vend, duke marr n konsiderat
dispozitat e Konvents s Stokholmit, si edhe traktateve t tjera ndrkombtare t
lidhura me t, n vijim t prioriteteve kombtare dhe objektivave pr pesticidet
NOQ, jan prcaktuar zgjedhjet alternative t mposhtme t administrimit:
Prgatitja e nj amendamenti t VKM pr monitorimin dhe pr shtrirjen e ktij
t fundit q t mbuloj edhe pesticidet NOQ.
Kryerja e analizave t niveleve t pranishme t mbetjeve t pesticideve NOQ,
n ish-depot dhe vendet e kontaminuara, duke prfshir edhe vlersimin e efektit t
tyre;
Forcimi i kapacitetit njerzor dhe teknik i laboratorit analitik n Institutin e
Mbrojtjes s Bimve;
Prgatitja e planit t veprimit pr rehabilitimin e vendeve t kontaminuara nga
pesticidet NOQ;
Rritja e ndrgjegjsimit t publikut n lidhje m rrezikun e mundshm t
vendeve t kontaminuara me NOQ.
Shnim: Zgjedhja alternative 1 do t prshkruhet n kapitullin pr forcimin
institucional dhe ligjor. Zgjedhja alternative 5 do t zbatohet n kuadrin e Planit t
Veprimit pr Ndrgjegjsimin e Publikut.
N tekstin e mposhtm prshkruhen me hollsi mundsit e propozuara pr
realizimin e objektivave. Pr seciln zgjedhje alternative ka nj tekst shpjegues pr
strategjin e vnies n jet t saj dhe pr kostot prkatse.
Strategjia e zbatimit
2. Kryerja e analizave pr nivelet e pranishme t mbetjeve t pesticideve NOQ
n ish-depot dhe vendet e ndotura, duke prfshir edhe vlersimin e rrezikut
Analizat e mbetjeve t pesticideve n prgjithsi, dhe veanrisht pr mbetjet e
pesticideve NOQ, jan t vshtira dhe nevojitet nj staf profesional dhe pajisje. Jan
br disa analiza n laboratort e Fakultetit t Shkencave t Natyrs, t Institutit t
Mbrojtjes s Bimve dhe t Institutit t Shndetit Publik. N PKV sht parashikuar
t bhen ndryshimet e nevojshme pr t prfshir edhe monitorimin e pesticideve
NOQ n zona/territore q jan eventualisht t ndotura nga kjo kategori e pesticideve,
prfshir lindanin. Pr t realizuar monitorimin, n PKI sht parashikuar edhe
krijimi i laboratorve profesional dhe stafi teknik dhe laboratorik i specializuar pr
pesticidet NOQ.
Buxheti i Burimet
Institucioni
Rezultati i vlersuar e
Aktiviteti Periudha prgjegjs/
pritshm n fondeve
mbshtets
000/Lek
0 1 2 3 4 5 6
2. Kryerja e analizave t niveleve t pranishme t mbetjeve t pesticideve
NOQ n ish-depot dhe vendet e kontaminuara.
2.1 Program pr 2007- MBUMK, Programe t
studimin analitik t 2008 MM, IMB, miratuara nga 100 MBUMK
niveleve ekzistuese LQU, MSH MMPAU dhe
t ndotjeve n ish- Universiteti
depot e pesticideve
NOQ dhe n
hapsirat rreth tyre.
2.2 Rishikimi i 2007- MBUMK, Sigurimi i
metodikave pr 2008 MSH, MM, metodikave 150 MBUMK
kompletimin me ISHP, IMB, dhe i pajisjeve
pajisjet e nevojshme LQU
laboratorike pr
kryerjen e analizave
t pesticideve NOQ.
2.3 Kryerja e analizave 2007- IMB, ISHP, Rezultatet e
pr nivelet e 2009 LQU analizave 8.000 MBUMK
pranishme t ,
pesticideve NOQ n Donator
ish-depot dhe n
tokn rreth e rrotull.
2.4 Analizat e riskut n 2008- MBUMK, Konkluzionet 4.000
ish depot e 2011 MSH , MM, dhe MBUMK
pesticideve dhe n MMPAU, rekomandimet Donator
hapsirat prreth. IMB, Raport pr
ISHP, LQU, vlersimin e
IM rrezikut
Shuma 12.250
3. Forcimi i kapacitetit njerzor dhe teknik i laboratorit analitik pran IMB

N kt aktivitet prfshihen pajisja e laboratorit pr fazn prgatitore dhe
analizuese; pajisjet pr marrje e mostrave t toks dhe t ujit. Ekstraktimi, purifikimi
dhe prqendrimi i mostrave. Trajnimi i stafit t laboratorit pr t analizuar mbetjet e
pesticideve NOQ (trajnim pr marrjen e mostrave t ujit dhe t toks, n kushtet
specifike t ktyre analizave, trajnim pr prdorimin aparaturave speciale pr
analizat kimike te mbetjeve t pesticideve NOQ).
Institucioni
Buxheti i
mbshtets Rezultati i Burimet
Aktivitetet Periudha vlersuar,
/ pritshm e
000/Lek
prgjegjs fondeve
0 1 2 3 4 5 6
3. Forcimi i kapacitetit teknik dhe njerzor i laboratorve analitik t
Institutit t Mbrojtjes s Bimve
3.1 Pajisja e 2007 MBUMK, Laboratort e
laboratorve me 2008 MMPAU, pajisur me 21.200 MBUMK
aparatura pr IMB aparatura Donator
marrjen e mostrave
dhe analizat e
pesticideve NOQ.
3.2 Trajnimi i stafit t 2007 - MBUMK, Staf i aftsuar
laboratorit pr t 2008 MMPAU, pr t kryer 2.000 MBUMK
analizuar IMB analizat e Donator
pesticidet NOQ. pesticideve
NOQ.
3.3 Trajnim pr 2008 MBUMK, Staf i trajnuar
metodikn e MMPAU, pr 1.000 MBUMK
vlersimit t riskut IMB interpretimin Donator
pr vendet e dhe
kontaminuara. vlersimin e
analizave t
riskut
Shuma 24.200
4. Prgatitja e planit t veprimit pr rehabilitimin e vendeve t kontaminuara

me pesticide NOQ
Aktivitetet e ktij plani prmbajn :Studim i hollsishm i vendeve t
kontaminuara, pr evidentimin e prmbajtjes s pesticideve NOQ; prgatitja dhe
programimi i aktiviteteve pr dekontaminimin dhe rehabilitimin e vendeve t cilat
rezultojn t ndotura.
Institucioni Burimet
Buxheti i
mbshtets Rezultati i e
/ pritshm fondeve
000/Lek
prgjegjs
0 1 3 4 5 6
4 Prgatitja e planit t veprimit pr rehabilitimin e vendeve t ndotura nga
pesticidet NOQ
4.1 Prgatitja e Planit t 2010- IMB, ISHP, Plani i MBUMK
veprimit pr 2011 LQA, IM Veprimit i 1.000
rehabilitimin e miratuar
vendeve t ndotura.
4.2 Rehabilitimi i vendeve 2012- MMPAU, Zbatimi MBUMK
t cilat rezultojn si t 2018 MBUMK, Planit t NA Donator
ndotura. MSH, MM, Veprimit
PV, SP
Shuma 1.000
3.3.3 Plani i Veprimit: PCB-t dhe Pajisjet q Prmbajn PCB

Konventa e Stokholmit prcakton objektivin e mposhtm q lidhet me PCB-t
dhe pajisjet q i prmbajn ato:
T merren masa t efektshme pr ti nxjerr jasht prdorimit kto pajisje deri

n vitin 2025 dhe t punohet pr t arritur administrimin e qndrueshm mjedisor
pr mbeturinat q prmbajn PCB, t shumtn deri n vitin 2028.
Zgjedhje alternative administrimi
N mbshtetje t analizs s situats mjedisore t vendit dhe duke marr n
konsiderat kushtet e Konvents s Stokholmit si dhe politikat kombtare dhe
ndrkombtare prkatse, n vijim t prioriteteve dhe objektivave pr menaxhimin e
NOQ-ve, jan identifikuar disa mundsi menaxhimi, si m posht:
T hartohet dhe t zbatohet nj rregullore n lidhje me administrimin,
trajtimin, monitorimin, heqjen nga prdorimi dhe eliminimin e vajit e pajisjeve t
ndotura me PCB;
T hartohet dhe t zbatohet nj udhzues i brendshm i KESH-it pr
administrimin, trajtimin dhe heqjen nga prdorimi t transformatorve t ndotur me
PCB;
T trajnohen punonjsit prgjegjs pr trajtimin dhe mirmbajtjen e
transformatorve;
Krijimi i kapaciteteve laboratorike pr kryerjen e analizave pr pranin e PCB
ve n vajrat e transformatorve;
Zbatimi i veprimtarive pr rritjen e ndrgjegjsimit t publikut, puna e t
cilve lidhet me pranin e PCB-ve;
Rehabilitimi gradual i vendeve t ndotura me PCB;
Eliminimi i vajit mineral t ndotur me PCB
Hartimi dhe zbatimi i nj programi kombtar pr monitorimin e PCB-ve.
Shnim: Zgjedhja alternative 1 sht prfshir n Planin e Veprimit pr
Forcimin Institucional dhe Ligjor. Zgjedhja 5 sht prfshir n Planin e Veprimit pr
Ndrgjegjsimin e Publikut.
N vijim prshkruhen me hollsi zgjedhjet alternative t propozuara pr
realizimin e objektivave. Pr seciln zgjedhje jepet nj tekst shpjegues q prshkruan
aktivitetin, kohn e zbatimit dhe kostot e parashikuara pr zbatimin e tij.
2. T hartohet dhe zbatohet nj udhzues i brendshm i KESH-it mbi
menaxhimin, trajtimin dhe nxjerrjen nga prdorimi t transformatorve t ndotur me
PCB.
KESH disponon nj Rregullore pr sigurin dhe prdorimin teknik t
pajisjeve dhe instalimeve elektrike t prgatitur nga Inspektorati i Pajisjeve dhe
Instalimeve Elektrike dhe t miratuar nga Ministria e Ekonomis, Tregtis dhe
Energjetiks. Gjithashtu nj dokument tjetr i rndsishm i prgatitur n kuadrin e
Norms Europiane EN 50110-1 dhe q shrben si rregullore e brendshme e KESH-it
sht Sistemi i Menaxhimit t Siguris dhe Shndetit.
N baz t problemeve specifike q karakterizojn sektort e energjetiks n
kt kuadr, jan prgatitur udhzues dhe procedura t brendshme n lidhje me
mirmbajtjen e pajisjeve elektrike dhe q ndihmojn n zbatimin sa m mir t ktyre
dokumenteve t rndsishm.
Pr shkak t mungess deri tani t informacionit pr PCB-t, nivelit t ult t
ndrgjegjsimit pr njohjen dhe rrezikun e tyre n njerz dhe mjedis, n Shqipri nuk
ekziston ndonj udhzues pr menaxhimin, trajtimin dhe nxjerrjen nga prdorimi t
transformatorve t ndotur me PCB.
N Shqipri, pjesa m e madhe e mbeturinave t pritshme me PCB mendohet
t jen vajra t ndotura me PCB (jo vaj PCB). sht shum e rndsishme t
prgatiten udhzues dhe procedura me qllim ndalimin e ndotjes s mtejshme t
pajisjeve gjat procesit t mirmbajtjes s tyre. Gjithashtu, sht shum e rndsishme
vendosja si kriter prparsor n kto rregullore; nxjerrja jasht prdorimit e
transformatorve t ndotur me PCB q jan m t vjetr sesa limitet e vendosura.
Buxheti i
Institucionet Rezultati i Burimet e
Prgjegjse/ pritshm fondeve
000/Lek
mbshtetse
0 1 2 3 4 5 6
2. T hartohet dhe zbatohet nj udhzues i brendshm i KESH-it pr administrimin,
trajtimin dhe heqjen nga prdorimi t transformatorve.
2.1 Studimi i 2007 KESH Prvetsimi i 50 KESH
akteve dokumenteve
normative ndrkombtar
ndrkombtare,
Konvents s
UNEP-it dhe
Bazelit dhe
legjislacionit t
Bashkimit
Europian
2.2 Hartimi i 2007 KESH Udhzuesit n 420 Donator
udhzuesit t fuqi KESH
brendshm pr
largimin e
pajisjeve me vaj
PCB,
materialeve
PCB dhe toks
s ndotur me
PCB
2.3 Hartimi i 2007 KESH Udhzuesit n Donator
udhzuesit t fuqi 420 KESH
brendshm pr
nxjerrjen jasht
prdorimit t
pajisjeve t
ndotura
2.4 Zbatimi i 2008- KESH dhe Vajrat dhe 1.000 KESH
udhzuesit t 2011 t gjith dherat e
brendshm pr subjektet q ndotura t
largimin e vajit kan lidhje larguara nga
PCB dhe toks me objektet/vendet
t ndotur problemin e e kontaminuara
PCB-ve
2.5 Zbatimi i 2008- KESH dhe Pajisjet e 1.000
udhzuesit t 2011 t gjith ndotura t KESH
brendshm pr subjektet q depozituara n
nxjerrjen jasht kan lidhje vende t
prdorimit t me posame
pajisjeve t problemin e
ndotura PCB-ve
2.6 Rishikimi dhe 2008- KESH Udhzues i 650

prmirsimi i 2020 prmirsuar KESH
udhzuesit t
brendshm
Shuma 3.540
3. T trajnohen punonjsit prgjegjs pr trajtimin dhe mirmbajtjen e

transformatorve
Trajnimi n fushn e PCB-ve sht i nevojshm pr prfaqsuesit e t gjith
grupeve t punonjsve dhe profesionistve veprimtaria dhe puna e t cilve ka lidhje
me problemet e PCB-ve dhe pr personat e aft pr shprndarjen e informacionit n
publikun e gjer, si jan autoritetet publike lokale dhe qendrore, trupa pedagogjike e
shkollave dhe universiteteve, edukatort e kopshteve t fmijve, personeli drejtues
n industri, OJF-t dhe institucionet pr ngritje profesionale, drejtuesit e partive
politike, organizatat pr zhvillimin social dhe ekonomik, etj.
Pr shkak t arsyeve t lart-prmendura, n Shqipri kan munguar trajnimet
e posame me punonjsit q jan prgjegjs pr transformatort me PCB, t cilt jan
n prdorim ose n poes ruajtje, pr mirmbajtjen dhe trajtimin e tyre.
Prgatitja e manualeve t trajnimit, shpjegimi i mekanizmit t ndotjes me vaj,
mekanizmit i ndotjes trthore, metodika e prcaktimit t PCB-ve, specifikimet e
kiteve t analizave, kurset e trajnimit pr t gjitha ndrmarrjet elektrike, prgatitja e
nj regjistri (ku prfshihen identifikimi i PCB-ve, etiketimi, vlersimi i pajisjeve t
ndotura dhe menaxhimi i sigurt i tyre dhe raportimi) dhe konsultimet me
siprmarrsit jan detyrat kryesore pr zbatimin e ktij varianti t menaxhimit.
Procesi i trajnimit mund t prfshij jo vetm informacionin e gjer pr PCB-t
dhe ndikimin e tyre por edhe praktikat dhe teknikat pr zgjerimin e informacionit
lidhur me PCB-t, referime pr burime shtes informacioni, metoda t veanta pr
mbledhjen e t dhnave dhe transferimin e informacionit dhe aftsimin pr
prfshirjen e shqetsimeve lidhur me PCB-t n organet vendim-marrse, n nivele
prkatse.
Institucione Buxheti i Burimet e

Periudh t Rezultati i vlersuar fondeve
Aktivitetet
a Prgjegjse pritshm ,
/ 000/Lek
mbshtetse
0 1 2 3 4 5 6
3. T trajnohen punonjsit prgjegjs pr trajtimin dhe mirmbajtjen e
transformatorve
3. Studimi i KESH, Zotrimi i 310 KESH
1 dokumenteve t 2008 personeli programit t
trajnimit prgjegjs trajnimit nga
pr drejtuesit
trajnimet
3. Prgatitja e KESH Kualifikimi i 340 KESH
2 trajnimeve brigads s Donatore
specifike pr 2008 mirmbajtjes t
brigadn e
mirmbajtjes s
transformatorv
e
3. Prgatitja e KESH Kualifikimi i 340 KESH
3 trajnimeve punonjsve Donatore
specifike pr 2008 t
punonjsit
prgjegjs pr
transformatort
3. Zbatimi praktik 2009- KESH administrim 1.000 KESH

4 i trajnimit 2011 mjedisor i
transformatorv
e
3. Prmirsimi i 2009- KESH Rritja e 120 KESH

5 procedurave t 2010 kapaciteteve te
trajnimit drejtueseve
Shuma 2.110
4 Krijimi i kapaciteteve laboratorike pr kryerjen e analizave pr pranin e
PCBve n vajin e transformatorve
N Shqipri funksionojn disa laborator q jan n varsi t institucioneve
shtetror dhe disa prej tyre i prkasin sektorit privat t cilt punojn pr qllime dhe
parametra specifik.
Megjithat, asnj nga kta laborator n Shqipri, h pr h, nuk ka si objekt

pune analizn e PCB-ve as kur ato ndodhen n produkte as n formn e mbetjeve,
pra n Shqipri nuk ekzistojn laborator q t kryejn analizat e PCB-ve. Prpara
disa vjetsh, n Shqipri jan analizuar PCB-t n vaj dhe n dhera n disa qendra
shkencore por jo n laborator t akredituar. Tani, analizat e PCB-ve nuk mund t
kryhen pr shkak t mungess kapaciteteve teknike dhe profesionale.
N kt situat sht i nevojshm prmirsimi dhe akreditimi i laboratorve
ekzistues dhe/ose ngritja e njsive te reja analitike t profilizuara pr analizn e PCB-
ve. Identifikimi i krkesave laboratorike, specifikimi dhe blerja e pajisjeve, furnizimi
me reagjent dhe standarde si dhe trajnimi i stafit jan aktivitetet m t rndsishme
pr realizimin e ktij variant menaxhimi.
Buxheti i
Institucionet Rezultati i Burimet
Prgjegjse/ pritshm e
000/Lek
mbshtetse fondeve
0 1 2 3 4 5 6
4. Krijimi i kapaciteteve laboratorik pr kryerjen e analizave pr pranin e PCBve
n vajin e transformatorve
4.1 Identifikimi i 2007 Ministria e Caktimi i 120 KESH

laboratorve Mjedisit, KESH lab. Pr
analiza te
PCB-s
4.2 Blerja e 2007- 2008 Donatort Sigurimi i 6.130 KESH,
pajisjeve pr ndrkombtar, Pajisjeve Donatort
analizat e Qeveria
PCB-ve Shqiptare,
KESH
4.3 Trajnimi i 2008 Donator Personel i 520 KESH,
personelit ndrkombtar kualifikuar Donator
4.4 Akreditimi i 2009 KESH, Laborator 200 KESH

laboratorve MMPAU t
dhe vlersimi akredituara
i
performancs
s tyre
Shuma 6.970
5. Rehabilitimi gradual i mjediseve t ndotura me PCB

N Shqipri, njohurit mbi rrezikshmrin e shkaktuar nga PCB-t jan
fillestare dhe shum prej njerzve, ndr ta edhe zyrtar, nuk kan pasur njohuri pr
to deri n vitin 2005 kur filloi projekti pr PKV pr NOQ-t. Nuk u sht kushtuar
vmendje rrjedhjeve ose pikimeve t vajit t transformatorve t ndotur me PCB (n
prdorim, n rezerv, pr riparim dhe pr eliminim) dhe transformatorve t tjer q
kan psuar zjarr. Deri tani nuk sht prgatitur asnj informacion pr mjediset e
ndotura me PCB. Gjithsesi ka disa zona kryesore q mund t konsiderohen si mjedise
t ndotura, si jan Reparti i Riparimit t Transformatorve dhe Reparti i Trajtimit t
Vajit n Tiran, transformatort q pikojn dhe transformatort e djegur, por shkalla
dhe rrezikshmria e ksaj ndotjeje nuk mund t vlersohen deri n kryerjen e
studimeve t hollsishme.
Pr vite t tra kan ndodhur shum rrjedhje vaji pr shkak t mungess s
trajnimit t personelit, mbushjes s paprshtatshme me vaj t depozitave t
transformatorve ose prdorimit t pajisjeve t vjetra.
N Shqipri vazhdojn t jen n prdorim shum transformator t vjetr, t
cilt jan prodhuar prpara viteve 70 dhe kan krijuar ndotje t madhe n mjedis,
veanrisht n tok dhe n ujrat nntoksor, pr shkak t pikimeve dhe rrjedhjeve
t vajrave gjat procesit t mirmbajtjes ose moshs s tyre t vjetr.
Lipset t prmirsohet niveli i prgatitjes pr menaxhimin e mjediseve t
ndotura. Duhet prgatitur metodika pr vlersimin e rrezikut pr mjediset e ndotura,
duke marr n konsiderat karakteristikat e dheut, popullsin dhe faunn e zons,
shprndarjen e popullsis n zona t tjera natyrore dhe rrezikun helmues dhe
mjedisor t PCB-ve.
Prgatitja dhe prshtatja e strategjis pr trajtimin dhe eliminimin e pajisjeve
dhe mbetjeve t ndotura me PCB, prgatitja dhe krijimi i mekanizmave kontrollues,
bashkveprimi i grupeve t inspektimit prgjegjs pr trajtimin dhe eliminimin e
pajisjeve n prdorim, prgatitja e strategjis pr ndikimin pozitiv n bizneset q
kan prgjegjsi dhe rol aktiv pr kto zona, prgatitja e procedurave pr punime
teknologjike dhe teknike dhe masat rregulluese do t ofrojn nj mbshtetje t mir
pr procesin e rehabilitimit gradual t mjediseve t ndotura me PCB.
Masat rehabilituese t specifikuara pr mjediset e ndotura me PCB (Reparti i
riparimit dhe vendi ku jan t vendosur transformatort) konsistojn n largimin e t
gjith materialeve t ndotur, vendosjen e tyre n depozita metalike dhe transportimin
e tyre n nj vend grumbullimi t prkohshm deri n eliminimin prfundimtar t
tyre.
Reparti i riparimit t transformatorve sht n pun q prej 30 vjetsh dhe n
t nuk jan kryer asnjher kontrolle pr pranin e PCB-ve. N repart vijn pr
riparim transformator nga t gjith objektet e KESH/OST, t gjitha bazamentet prej
betoni jan t ndotura me vajin e transformatorve dhe transformatort e prdorur
ruhen jasht ndrtess, t vendosur direkt n tok dhe t ekspozuar n shi. Duhet t
prgatitet nj studim fizibiliteti pr nj vend grumbullimi t prkohshm t
materialeve t ndotur me PCB dhe m pas t merren masa pr zbatimin e ktij
studimi.
Duhet t prgatiten gjithashtu strategji pr dekontaminimin e zonave t
ndotura nprmjet zbatimit t projekteve qe sigurojn prmirsimin e kushteve
mjedisore dhe ndikojn pozitivisht n shndetin e njerzve.
Mbledhja e t dhnave paraprake pr mjediset shum t ndotura sht
siguruar nga informacioni mjedisor i ardhur nga objektet e KESH-it n t gjith
vendin. T dhnat e mbledhura duhet t rishikohen dhe t prmirsohen nse sht e
nevojshme ose kurdo q t bhet rehabilitimi/zgjerimi i objekteve.
Buxheti i
000/Lek
mbshtetse
0 1 2 3 4 5 6
5. Rehabilitimi gradual i vendeve t ndotura me PCB
5.1 Studimi i plot 2007-2008 KESH/MM Njohja me 680 KESH,
i vendeve t nivelet e MM,SP
ndotura me ndotjes dhe
PCB n t gjith shtrirjen e
territorin e tyre
vendit
5.2 Largimi i 2009-2020 KESH/MM Prmirsimi 32.000 KESH,
pajisjeve me gradual i MM, SP,
PCB situats Donatort
5.3 Largimi i 2009-2018 KESH/MM Tok e 19.600 KESH,
dherave t pastr MM,SP
ndotura me Donatoret
PCB
5.4 Trajtimi 2012-2019 KESH/MM Tok e 5.500 KESH,
prfundimtar i pastr n MM, SP,
toks s ndotur objekt Donator
me PCB
5.5 Asgjesimi 2009-2018 KESH/MM Pajisje pa 84.000 KESH,
gradual i PCB MM,SP,
pasijeve te Donatore
ndotura me
PCB
Shuma 141.780
6. Eliminimi i vajit mineral t ndotur me PCB
Direktiva e Kshillit Europian pr eliminimin e bifenileve t polikloruara dhe

trifenileve t polikloruara (PCB-ve dhe PCT-ve) sht ajo me numr 96/59/KE e
dats 16 shtator 1996.
Shqipria ka nj magazin pr ruajtjen e vajit mineral t transformatorve. N
prgjithsi, si praktik, vaji lubrifikant i prdorur nuk hidhet, por shitet pr qllime t
tjera, si sht prdorimi si lnd djegse dytsore ose rafinuese pr prdorime
lokale.
Ndryshe nga vajrat lubrifikant, vajrat dielektrike q prmbajn PCB ose nuk
prmbajn PCB, zbrazen dhe pastaj ruhen n depozita metalike dhe prgjithsisht
mbahen n reparte ose magazina. Kto vajra riprdoren si vaj shtes pr rimbushjen e
transformatorve t tjer mbasi jan pastruar.
Sidoqoft, meqense n Shqipri aktualisht nuk ekzistojn reparte pr
grumbullimin ose trajtimin e mbetjeve, sht e nevojshme t merret n konsiderat
ndrtimi i objekteve t till n t ardhmen t cilt:
Do t ndalonin rrezikimin e mtejshm t shndetit t njerzve, kafshve dhe
mjedisit t shkaktuar nga rrjedhjet e vajit t ndotur me PCB, mungesn e
administrimit dhe shprdorimet.
Do t siguronin administrimin e qndrueshm dhe t sigurt mjedisor t NOQ-
ve n prputhje me Konventn e Stokholmit dhe lvizjet ndrkombtare.
Do t ndihmonin n procesin e mtejshm t eliminimit dhe/ose trajtimit t
lndve t rrezikshme duke prfshir PCB-t dhe pajisjet e ndotura me PCB.
Si rrjedhim, Shqipria duhet t ket reparte dhe depozita ruajtjeje t
prshtatshme pr vajrat dielektrik t ndotur me PCB t zbrazur prkohsisht nga
transformatort n riparim. M tej, MMPAU ,duke e prqendruar vmendjen
veanrisht n menaxhimin e transformatorve t ndotur me PCB prpara se ato t
dalin jasht prdorimit, duhet t ofroj udhzues teknik pr nj menaxhim t sigurt
mjedisor si n sektorin publik dhe n at privat.
Pr m tepr, duhet t caktohen mjedise ruajtjeje t prkohshme ose t
prhershme pr t mbajtur PCB-t dhe transformatort e dyshuar si t ndotur me
PCB t cilt nuk jan prdorur pr nj koh t gjat. Kto mjedise duhet t jen t
sistemuara larg zonave t ndjeshme si jan shkollat, spitalet, dyqanet, qendrat e
banuara etj. dhe duhet t pajisen gjithashtu me fiks zjarri dhe me mjete t tjera t
emergjencs.
Ministria e Mjedisit duhet ti kushtoj vmendje ndrtimit t reparteve t
ruajtjes dhe/ose eliminimit pr t mbajtur larg nga mjetet e tjera dhe zonat e
ndjeshme vajrat dielektrik me PCB.
Direktiva e Kshillit Europian mbi eliminimin e PCB-ve thekson se Shtetet
Antare duhet t marrin masat e nevojshme pr t siguruar q:
Jan eliminuar PCB-t e prdorura;
Jan pastruar nga ndotja ose eliminuar PCB-t dhe pajisjet q prmbajn PCB.
Pajisjet dhe PCB-t q prfshihen n inventar duhet t trajtohen ose t
eliminohen deri n vitin 2010.
Shtetet Antare duhet t ndalojn :
ndarjen e PCB-ve nga lndt e tjera pr qllim riprdorimin e PCB-ve;
mbushjen e transformatorve me PCB.
Shtetet Antare duhet t marrin masat e nevojshme pr t siguruar q:
PCB-t, PCB-t e prdorura dhe pajisjet q prmbajn PCB q jan pjes e
inventarit, t drgohen n siprmarrs t licensuar dhe n t njjtn koh t kujdesen
q jan marr t gjitha masat e nevojshme pr t mnjanuar rrezikun e zjarrit;
T ndalohet djegia e PCB-ve ose PCB-t e prdorura n mjetet lundruese;
T gjith siprmarrsit e prfshir n pastrimin nga ndotja ose/dhe eliminimin
e PCB-ve, PCB-ve t prdorura dhe/ose t pajisjeve q prmbajn PCB t jen pajisur
me leje;
transformatort q prmbajn PCB m shum se 0.05 % n peshs t pastrohen
nga ndotja sipas kushteve t specifikuara n Direktiv
Duke iu referuar Direktivs 75/442/KE Komisioni:
duhet t caktoj metodat referenc t matjeve pr t prcaktuar prmbajtjen e
PCB-ve n materialet e ndotur;
mund t caktoj standarde teknike pr metoda t tjera t eliminimit t PCB-ve;
duhet t prgatis nj list me emrat e prodhimit t kondensatorve,
rezistencave dhe bobinave t induksionit q prmbajn PCB;
t prcaktoj, nqs sht e nevojshme lnd t tjera m pak t rrezikshme,
zvendsuese te PCB-ve.
Shtetet Antare brenda tre vjetve mbas miratimit t ksaj Direktive, duhet t
hartojn:
plane pr pastrimin nga ndotja dhe/ose eliminimin e pajisjeve t
inventarizuara dhe PCB q prmbajn ato;
plane pr grumbullimin dhe m pas eliminimin e mtejshm t pajisjeve q
nuk jan subjekt i inventarit.
Pr Shqiprin, nj nga variantet e prshtatshme pr trajtimin e pajisjeve me
vaj me PCB sht eksportimi i mbetjeve me PCB n impiante jasht vendit ton. (sasia
e pajisjeve me vaj me PCB sht relativisht e ult pr t justifikuar investimet pr
instalime kaq specifike ose pajisje t lvizshme).
Buxheti i
000/Lek
mbshtetse
0 1 2 3 4 5 6
6. Eliminimi i vajit mineral t ndotur me PCB
6.1 Studimi i plot i 2007-2008 KESH/MM Inventar i 680 KESH
gjith sasis s plot i PCB- MM
vajit mineral me ve
PCB pr t gjith
pajisjet
6.2 Zbrazja e vajit 2009-2018 KESH/MM Prmirsimi 61.750 KESH
mineral me PCB gradual i MM
nga pajisjet situats Donatoret
6.3 Depozitimi i vajit 2009-2018 KESH/MM Jo m vaj t 10.000 KESH
mineral me PCB ndotur me MM
PCB Donatoret
6.4 Trajtimi 2012-2020 KESH/MM Vaj i pastr 14.600 KESH
prfundimtar i nga PCB MM
vajit mineral t Donatoret
ndotur me PCB
Shuma 87.030
7. Hartimi dhe zbatimi i nj plani kombtar pr monitorimin e PCB-ve.

H pr h, n Shqipri nuk ekziston nj sistem pr monitorimin e PCB-ve.
Burimet e mundshme t PCB-ve dhe ndikimi i tyre n popullat duhet t
konfirmohet gjat zbatimit t Planit Kombtar t Veprimit. Pr shkak t mungess s
pajisjeve laboratorike dhe mungess s stafit t trajnuar pr kt qllim, krkimet n
fushn e PCB-ve n Shqipri jan akoma n hapat e par.
Megjithse ka disa raste t shkputura studimesh mbi pranin e PCB-ve n
mjedis dhe shndetin e njerzve, duhet t ndrmerren analiza sistematike dhe t
plota pr t krijuar nj pamje t prgjithshme kombtare mbi mjedisin dhe shndetin
e njerzve.
Programi i monitorimit t PCB-ve duhet t konsistoj n kontrollin e rregullt t
PCB-ve n tok, uj dhe ajr, n t gjitha materialet q qarkullojn npr objekte si
dhe n dogana pr rastet e eksportit dhe importit.
N hartimin dhe zbatimin e programit kombtar t monitorimit t PCB-ve do
t ndihmojn krijimi i nj rrjeti bashkpunimi, shkmbimi i t dhnave dhe
informacioneve ndrmjet institucioneve shkencore t prfshira n aktivitete
krkimore pr PCB-t, hartimi i programit t monitorimit, identifikimi i prgjegjsive
monitoruese dhe laboratorve analitik, zhvillimi i sistemit t informimit pr
procedimin e monitorimit dhe rezultateve, blerja e pajisjeve pr marrjen dhe analizn
e mostrave, procesi i trajnimit t personave prgjegjs pr monitorimin dhe analizat
dhe sistemi i kontrollit t cilsis, .
Buxheti i
Aktivitetet Periudha vlersuar
000/Lek
mbshtetse
0 1 2 3 4 5 6
7. Hartimi dhe zbatimi i programit kombtar pr monitorimin e PCB-ve
7.1 Studimi i 2007 MMPAU/KESH/MM Njohja e 280 KESH
kuadrit legjislacionit MM
ligjor
7.2 Hartimi i 2008- MMPAU/KESH/MM Programi i 865 KESH
programit 2009 monitorimit MM
kombtar Donatort
pr
monitorimin
e PCB-ve
7.3 Miratimi i 2010 BSh, KESH, MMPAU Miratimi i 60 KESH
programit programit t MM
kombtar monitorimit
pr
monitorimin
e PCB-ve
7.4 Zbatimi i 2011- BSh Zbatim i 13.300 KESH
programit 2020 /KESH/MMPAU suksesshm MM, SP
kombtar
pr
monitorimin
e PCB-ve
Shuma 14.505
3.3.4 Plani i Veprimit: Nn-produktet NOQ t Prodhuara Jo-Qllimisht

Lidhur me prodhimin e paqllimshm t nnprodukteve NOQ Konventa e
Stokholmit prcakton objektivat e mposhtm:
Vazhdimin e minimizimit dhe, ku sht e mundshme, eliminimin
prfundimtar, t shkarkimeve totale t NOQ-ve t prodhuara n mnyr t
paqllimshme;
Aktivitete t mundshme administrimi
Mbshtetur n analizat baz t gjendjes, duke marr n konsiderat detyrimet
e Konvents s Stokholmit, politikat kombtare si dhe traktate t tjera ndrkombtare
dhe, duke ndjekur objektivat dhe prioritetet kombtare pr menaxhimin e NOQ-ve,
m posht paraqiten aktivitetet m t rndsishme t menaxhimit:
Plotsimi i akteve ligjore dhe nnligjore q lidhen me kontrollin dhe
parandalimin e ndotjeve industriale, si dhe me administrimin e mbeturinave;
Forcimi i kapaciteteve (njerzore dhe teknike) pr institucionet prgjegjse pr
administrimin e mbeturinave (n veanti administrimi i vend-depozitimeve dhe
parandalimi i djegies n mjedis te hapur i mbetjeve te ngurta urbane);
Prgatitja e politikave dhe masave zbatuese pr paksimin e shkarkimeve t
dioksinave nga administrimin i mbeturinave;
Futja e Teknikave Me t Mira (TMM) & Praktikave m t Mira Mjedisore
(PMM) n sektorin industrial;
Prgatitja dhe implementimi n shkall t gjer, n t gjith vendin, i
programeve t administrimit mjedisor t mbeturinave mjeksore duke minimizuar
kshtu shkarkimet e paqllimshme t NOQ-ve;
Rritja e ndrgjegjsimit pr publikun e gjer pr praktikat e pastra t
administrimit t mbeturinave.
Prditsimi i rregullt i inventarit t shkarkimeve.
Shnim: Aktiviteti 1 i administrimit prfshihet n PV pr Forcimin
Institucional dhe Ligjor. Aktiviteti 6 prfshihet n PV pr Ndrgjegjsimin e Publikut.
2. Forcimi i kapaciteteve (njerzore dhe teknike) n institucionet prgjegjse
pr administrimin e mbeturinave.
Burimi m i madh i shkarkimit t PCDD/PCDF n ajr jan zjarret n vend-

depozitimet e mbetjeve t ngurta urbane dhe djegia, e qllimshme ose jo, n mjedis t
hapur e tyre. Pr paksimin e ktyre shkarkimeve nevojitet t ngrihet nj sistem
efikas menaxhimi. Ky sistem duhet t prfshij, n veanti, prmirsimin e vend-
depozitimeve ekzistuese dhe nj sistem t prshtatshm grumbullimi dhe transporti.
Krahas infrastrukturs s nevojshme, shum i kufizuar sht edhe kapaciteti
n institucione mjedisore qendrore dhe institucione t tjera prgjegjse pr t zbatuar
kontroll t gjer kombtar dhe parandalim efektiv t ndotjes. Inspektorati nuk ka
kapacitete t mjaftueshme n personel, trajnim dhe pajisje.
Menaxhert e njsive q jan ngarkuar t kryejn administrimin e mbeturinave
n pushtetin vendor, dukshm nuk kan trajnimin e duhur. Ve ksaj, shumica e
supervizorve t grumbullimit dhe depozitimit nuk kan trajnimin e duhur pr
shndetin publik dhe mjedisin ose menaxhimin e mbetjeve. Pr rrjedhoj, ka nevoj
pr trajnim profesional pr menaxhimin e mbetjeve, n veanti n nivel vendor.
Pr sa u theksua m sipr, fokusi kryesor i ktij plani veprimi sht forcimi i
kapaciteteve.
Institucionet Buxheti i Burimi i

Rezultati i
Aktivitetet Viti prgjegjse/ vlersuar financimit
pritshm
mbshtetse 000/Lek
0 1 2 3 4 5 6
2 Forcimi i kapaciteteve (njerzore dhe teknike) n Institucionet prgjegjse pr
menaxhimin e mbetjeve.
2.1 Vlersimi i Vlersimi i
kapacitetit t 2007 PV situats 2.500 PV
bashkive pr t Donator
mnjanuar
shkarkimet e
dioksinave nga
menaxhimi i
mbetjeve.
2.2.1 Fuqizimi me burime Rekrutime t
t tjera shtes n 2008 PV reja n pun 5.000 PV
strukturat eksiztuese n Bashki
t bashkis pr
menaxhimin e
mbetjeve.
2.2.2 Ngritjen e nj T gjitha
strukture n bashkit 2009 PV bashkit kan 5.000 PV
e vogla pr njsi t
menaxhimin e menaxhimit
mbetjeve. t mbetjeve
/80 % e
bashkive
brenda vitit
2009
2.3 Trajnimi dhe forcimi 2008- MMPAU,
i kapaciteteve t 2009 MPPTT Paksim i 7.500 PV
prgjegjsve lokal lirimit t Donator
pr menaxhimin e dioksins
mbetjeve.
2.3.1 Trajnimi i strukturs MMPAU, 70 % e
ekzistuese / dhe t 2008- MPPTT bashkive pr 6.500 PV
atyre q do t 2009 2009 do t Donator
krijohen t reja n ken
bashki pr strukturat
administrimin e trajnuese
mbeturinave dhe
specifikisht pr
djegien e hapur t
mbeturinave urbane
sipas PMM
2.3.2 Trajnim pr ndarjen, MMPAU, Numr
riciklimin e mbetjeve 2008 MPPTT iniciativash 4.000 PV
q mblidhen n pr Donator
pikn e grumbullimit grumbullimin
dhe vend- przgjedhs
depozitimin pa t mbetjeve,
djegie si tregohet n etj.
PMM.
2.3.3 Trajnim pr zyrtart MMPAU, 90 % e MMPAU,
vendor pr 2007 MPPTT bashkive do 3.000 PV,
legjislacionin t trajnohen Donator
prkats t BE-s deri n 2009
lidhur me
menaxhimin e
mbetjeve
Shuma 33.500
3. Prgatitja e politikave dhe zbatimi i masave pr paksimin e shkarkimeve t

dioksinave nga menaxhimi i mbetjeve
Nj nga mangsit organizative pr paksimin e shkarkimeve t PCDD/PCDF
nga veprimtaria e menaxhimit t mbetjeve sht mospasja e nj politike t qart dhe
bashkrendimi midis autoriteteve t ndryshme dhe sektorit privat. Pas hartimit t nj
strategjie t prgjithshme pr mbetjet pas viteve 1990, nuk sht ndrmarr pothuaj
asnj veprim i parashikuar.
Zbatimi i Strategjis s administrimit t mbeturinave duhet t ndihmoj n
drejtim t paksimit t shkarkimeve t PCDD/PCDF. N plotsim t ksaj strategjie
t gjer kombtare, duhet t bhen dhe zbatohen Plane Lokale Veprimi pr
menaxhimin e mbetjeve.
Dialogu politik dhe koordinimi, si dhe futja e instrumenteve ekonomik pr t
nxitur ndarjen e mbetjeve dhe riciklimin do t ojn n ngritjen e bazs pr veprim
gjithprfshirs pr minimizimin e lirimit t PCDD/PCDF. sht e domosdoshme
q aktivitetet t cilat tashm kan filluar zbatimin e ndarjes, riprdorimit dhe
riciklimit n Tiran, t mbshteten me qllim t futjes s skemave t tilla n qytete t
tjera t mdha.
Pr m tepr, jan prcaktuar sisteme t menaxhimit efektiv pr tu zbatuar n
vend-depozitimet e Sharrs dhe t Kors. N kto sisteme prfshihen:
Grumbullimi, transporti dhe depozitimi i prshtatshm i mbetjeve t ngurta
urbane nga autoritetet lokale pr tu dhn mundsin t ngren nj sistem shrbimi
t efektshm e t besueshm, paralelisht me prmirsimin e ktyre vend-
depozitimeve me standardet e prshtatshme inxhinierike dhe praktikat e
administrimit mjedisor.
Institucioni
Buxheti i
prgjegjs Rezultati i Burimi i
Aktivitetet Koha vlersuar
/ pritshm financimit
000/Lek
mbshtets
0 1 2 3 4 5 6
3.1 Prgatitja e nj plani veprimi pr paksimin e shkarkimeve t dioksinave dhe
furaneve nga menaxhimi i mbetjeve mbshtetur n PMM
Zbatimi i Planit 2008- Bashkit, Paksimi i 30.000.000 PV, Donator
Lokal t 2009 MPPTT, shkarkimeve
Veprimit pr MMPAU te dioksins
paksimin e
shkarkimeve t
dioksinave dhe
furaneve nga
menaxhimi i
mbetjeve
Zgjerimi i 2007- Bashkit, Ndarja, 50.000.000 PV, Donator
iniciativave q 2009 MPPTT, riciklimi dhe
kan filluar MMPAU riprdorimi
ndarjen, n 3 qytete
riciklimin dhe dhe vend-
riprdorimin e depozitime
mbetjeve q
shkojn n
pikn e
grumbullimit
dhe vend-
depozitime pa i
djegur.
3.2 Koordinimi i 2007 Bashkit, Organizim -------- MMPAU
strategjis s MPPTT, takimesh MPPTT,PV
menaxhimit t MMPAU
mbetjeve pr t
siguruar
prfshirjen e
problemeve t
dioksins.
Vendosja e 2007 MPPTT, Organizimi i --------- MMPAU
dialogut midis MMPAU tavolinave te MPPTT,PV
pushtetit Bashkit diskutimit
vendor dhe atij (seminare
qendror pr pune)
menaxhimin e
mbetjeve
urbane dhe n
veanti djegien
e pakontrolluar
t mbetjeve
Zhvillimi i 2007- MPPTT, Futja e 2.500 MPPTT, MF,
instrumenteve 2008 MMPAU instrumenteve MMPAU
ekonomike me Bashkit t reja
qllim rritjen e ekonomike
riciklimit t
plastikave,
metalit, letrs
dhe paksimin
e mbetjeve q
jan burim i
lirimit t
dioksinave.
3.3 Hartimi i 2008- MPPTT, Ulje n 80% e 50.000 Bashkia
projektit pr 2010 MMPAU, zjarreve Tirans,
prmirsimin e Bashkia e Qeveria
vend- Tirans Italiane
depozitimit t Qeveria
pakontrolluar Italiane
t Sharrs duke
uar n
minimizimin e
zjarreve t
qllimta ose t
paqllimta.
Zbatimi i 2008- MPPTT, Paksim 75% 450.000 Bashkia
projektit pr 2010 MMPAU, e ujrave Tirans,
prmirsimin e Bashkia e kullues Qeveria
vend- Tirans Italiane
depozitimit t Qeveria
Sharrs duke Italiane
uar kshtu n
minimizimin e
dioksinave q
shoqrojn
ujrat shplars
t vend-
depozitimit.
3.4 Zbatimi i 2007- MMPAU, Paksim n 30.000 BashkiaKor,
projektit pr 2010 SIDA,PV 85% t Qeveria
prmirsimin e zjarreve Suedeze
menaxhimit te
mbetjeve
urbane n
Prefekturen e
Kors
Zbatimi 2007- MMPAU Zvoglim me 100.000 BashkiaKors,
projektit pr 2010 SIDA,PV 85% i ujrave Donator
prmirsimin e kullues
vend-
depozitimit t
Kors duke
uar n
minimizimin e
dioksinave
shkarkohen ne
ajer dhe
shoqrojn
ujrat shplars
t vend-
depozitimit.
3.5 Projektimi dhe 2007- MMPAU, Eliminimi i 500.000 PV, Qeveria
ndrtimi i nj 2010 MPPTT, shkarkimeve Italiane
vend- PV t dioksinave
depozitimi dhe furaneve
sanitar pr
mbeturinat
urbane, Bushat,
Shkodr
3.6 Projektimi dhe 2007- MMPAU, Eliminimi i 200.000 PV, Banka
ndrtimi i nj 2010 MPPTT, shkarkimeve Botrore
vend- PV t dioksinave
depozitimi dhe furaneve
sanitar pr
mbeturinat
urbane,
Himar,
Sarand
Shuma 1.412.500
4. Vnia n jet e Teknikave m t Mira t Mundshme (TMM) dhe Praktikave

m t Mira Mjedisore (PMM) n sektorin industrial, sipas Konvents s Stokholmit
Ndonse industria kontribuon vetm pak n totalin e shkarkimeve t

PCDD/PCDF n Shqipri, futja n prdorim e Teknikave m t Mira t Mundshme
dhe e Praktikave m t Mira Mjedisore (TMM dhe PMM) sht e rndsishme pr dy
arsye.
S pari, Konventa e Stokholmit synon minimizimin e shkarkimeve dhe

prdorimin e TMM-ve dhe PMM-ve pr ta orientuar industrin n drejtim t
realizimit t ktyre qllimeve. S dyti, dhe m e rndsishme pr partnert industrial,
sht fakti q TMM dhe PMM jan nj hap prpara n prpjekjet e prgjithshme pr
prodhime t pastra. Prfitimet nga zbatimi i masave pr prodhime t pastra shkon
prtej problemeve t NOQ-ve, mbasi prfshin nj gam t gjer lndsh t dmshme
dhe t rrezikshme q shkarkohen n mjedis.
Pr m tepr, pr partnert industrial futja e teknologjive pr prodhime t

pastra do t oj n prdorimin sa m t pakt t kontributeve t prodhimit, si pr
lndt e para ashtu dhe pr energjin. Prvoja ka treguar q masat e prodhimit t
pastr ndihmojn n drejtim t nj cilsie m t lart prodhimi duke i br shoqrit
m konkurruese n treg.
Futja e TMM dhe PMM n sektorin industrial pritet t udhhiqet nga sektori
privat pr shkak t financimeve dhe krkesave ligjore. Autoritetet do t ken nj rol
bashkrendues pr punn e industris si dhe t ofrojn informacion dhe trajnime pr
mnyrat e futjes s TMM dhe PMM n aktivitetet industriale. Futja e TMM dhe PMM
pr NOQ-t n prgjithsi n t gjitha procedurat e licencimit n industrit dhe n
Vlersimin e Ndikimit n Mjedis do t prbj momentin e zbatimit praktik t planit
t veprimit.
Institucione Buxheti i
t vlersua Burimet e
Koh Rezultati i
Aktivitetet prgjegjs/ r Financimit
a pritshm
mbshtets 000/Lek
e
0 1 2 3 4 5 6
Prhapje e informacionit lidhur me TMM dhe PMM n sektorin industrial,
sipas Konvents s Stokholmit
4.1 Prhapje e 2007 METE& Deri n 2009; 3.000 MMPAU,MET
informacionit - MMPAU/ 70 % e E, Donator
lidhur me 2008 EU bashkive ta
TMM dhe ken kt
PMM sipas material
udhzimeve t
Konvents s
Stokholmit dhe
BE, BREFs
4.2 Bashkrendimi 2008 METE& TMM dhe PPM 5.000 SP, Donator
i nismave - MMPAU do t futen n
sektoriale pr 2010 SP sektort
futjen e TMM kryesor
/ Prodhimit t
Pastr pr t
paksuar
maksimalisht
lirimet e
dioksinave
4.2.1 Prodhimi i 2008 METE& TMM dhe PPM
. Pastr n - MMPAU,S do t futen n 30.000 SP
industrin e 2012 P sektorin e
ferro-kromit ferro-kromit
4.2.2 Prodhimi i 2008 METE& TMM dhe PPM 20.000 SP
. pastr n - MMPAU, do t futen n
Industrin e 2010 SP sektorin e
elikut elikut
4.2.3 Prodhimi i 2008 METE& TMM dhe SP
. Pastr - MMPAU, PMM duke 5.000
specifikisht i 2010 SP prfshir
orientuar n kontrollin e
kontrollin e temperaturs
temperaturs do t futen n
dhe si rezultat sektorin e
edhe t lirimit imentos
t dioksinave
n industrin e
imentos
4.3 2008 METE& Furnizimi me 10.000 SP,
Krijimi i - MMPAU, pajisje dhe Donator
njohurive dhe 2012 SP trajnimi pr
kapaciteteve vet-
pr vet- monitorimin e
monitorimin e lirimeve t
lirimit t NOQ
NOQ
4.3.1 Trajnim pr 2009 METE& Trajnim pr 5.000 SP
. marrjen e MMPAU, marrjen e
mostrave pr SP mostrave e
kryerjen e kryerjen e
analizave pr analizave t
shkarkimet dioksins nga
industriale subjekte
private dhe
institucione
krkimore
4.3.2 Kryerja e 2010 SP, Trajnim pr SP
. vetmonitorim - MMPAU kryerjen e MMPAU
it t lirimit t 2012 vetmonitorim 10.000
dioksinave it t lirimeve
t dioksinave
nga subjekte
private dhe
institucione
krkimore
Shuma 88.000
5. Prgatitja dhe zbatimi n t gjith vendin i nj plani administrimi t

mbeturinave spitalore duke minimizuar shkarkimet e NOQ t paqllimshme.
Kontributi i djegies s mbeturinave spitalore prbn 25% t shkarkimeve t

PCDD dhe PCDF n Shqipri. Duhet theksuar q ktu pasqyrohen vetm t dhnat
nga i vetmi incenerator i djegies s mbetjeve spitalore n funksionim n Tiran.
Mbetjet e tjera spitalore n spitale dhe klinika t tjera t vendit digjen pjesrisht qoft
n vend-depozitime t pakontrolluara ose djegie n mjedis t hapur nga spitalet. Kjo
on n shkarkime t mdha t NOQ t paqllimshme si dhe n rreziqe t tjera q
lidhen me manipulimin dhe depozitimin e mbetjeve infektuese.
Me qllim prmirsimin e gjendjes dhe paksimin e shkarkimeve t
PCDD/PCDF, duhet zbatuar nj sistem menaxhimi i mbetjeve spitalore, i shtrir n
t gjith vendin. Kjo ndrhyrje do t krkoj nj kuadr t fort ligjor pr t siguruar
q t gjitha spitalet dhe klinikat t organizojn menaxhimin e mbetjeve t tyre n
mnyr t sigurt mjedisore. Hapa t mtejshm n sistemin e menaxhimit t mbetjeve
spitalore jan ndarja dhe minimizimi i sasis s mbetjeve dhe manipulimi i tyre duke
filluar nga grumbullimi, transporti dhe depozitimi final. Alternativa t tjera t
mundshme jan sterilizimi, trajtimi me mikroval, hidroliza alkaline ose trajtimi
biologjik, secila e ndjekur nga metoda e vend-depozitimit sanitar.
Plani i Veprimit i Mbetjeve spitalore sht i kompletuar me masat plotsuese

pr optimizmin e puns edhe n aspektet e mbrojtjes s mjedisit dhe shndetit pr t
vetmin incenerator q ekziston pr djegiet e mbetjeve spitalore n Qendrn
Universitare Nn Tereza n Tiran.
Buxheti i
Institucioni vlersua Burimet e
Koh Rezultati i
Aktivitetet prgjegjs/ r financimit
a pritshm
mbshtets 000/Lek

0 1 2 3 4 5 6
5.1 Hartimi i nj Strategjie Kombtare pr administrimin e mbeturinave spitalore
duke prfshir veprime t kuadrit rregullator, mbledhja, transporti, trajtimi
dhe depozitimi prfundimtar i mbeturinave.
5.1.1 Planifikimi 2008 MSH Prcaktimi i 4.000 Donatort
dhe zgjedhja e &MMPAU rolit t
teknologjis s teknologjive
depozitimit t
prfundimtar depozitimit
dhe n fund t
przgjedhja e 2008
vendeve.
5.2 Futja n 2007 MSH&MMPA Informimi i 500 MSH,
prdorim e - U subjekteve te MMPAU
administrimit 2009 interesuara
t pastr t mbi TMM
mbeturinave, dhe PMM
duke prfshir
minimizimin e
mbeturinave
veanrisht t
dioksinave
dhe ndarjen e
mbeturinave
n t gjitha
spitalet dhe
klinikat n
prputhje me
TMM & PMM
5.2.1 Nxjerrja e 2007 MMPAU dhe Manuale t 5.000 MMPAU,MS
. udhzimeve - MSH prgatitura H,
dhe kryerja e 2008 n fund t Donator
trajnimeve n vitit 2007
t gjitha dhe kryerja e
spitalet dhe trajnimeve
klinikat pr n spitale
minimizimin e dhe klinika
mbetjeve dhe pr
ndarjen si dhe minimizimin
mundsit e dhe
depozitimit selektimin si
prfundimtar. dhe opsionet
e depozitimit
prfundimta
r.
5.2.2 Zbatimi i 2008 MMPAU dhe N fund t 20.000 MSH
. skemave t -09 MSH 2008 skemat Donatort
ndarjes dhe e
minimizimit t minimizimit
mbetjeve n t dhe t
gjith spitalet ndarjes t
dhe klinikat jen futur n
50 % t t
gjith
spitaleve dhe
klinikave
5.3. Futja e skems 2008 MMPAU dhe Paksimi 4.000 MSH,
s minimizimit MSH 50% i Donator
dhe ndarjes n shkarkimeve
QSU t dikosinave
NnTereza dhe furaneve
dhe
optimizimi i
prdorimit t
inceneriatorit
ekzistues n
QSU Nn
Tereza.
5.3.1 Prmirsimi i 2007 MMPAU dhe Prgatitja e 130.000 MSH,
. praktikave t MSH udhzuesit Donator
funksionimit 2007
t inceneratorit
n QSU Nn
Tereza, me
qllim
minimizimin e
shkarkimit t
dioksinave.
5.3.2 Trajnimi i 2007 MMPAU dhe Deri n fund 500 MSH
. operatorve t MSH t 2007 t Donator
inceneratorit te gjith
QS teknikt do
NnTereza t trajnohen
me udhzues pr t
t prmirsuar
prshtatshm. mnyrn e
prdorimit.
5.4 Projektimi dhe 2009 MMPAU dhe Deri n fund 100.000 MSH
ndrtimi i - MSH t 2011 t Donator
njsive pr 2011 ndrtohet nj
depozitim njsi pr
prfundimtar depozitimin
prfundimta
r
5.4.1 Instalimi n MMPAU dhe Vendosja n 10.000 MSH
. shkall 2010 MSH funksionim
kombtare i n nivel
sistemit t kombtar e
mbledhjes dhe sistemit t
transportit pr transportit
mbetjet dhe
spitalore t mbledhjes
pasistemuara
n klinika dhe
spitale.
5.5.1 Rikonstruksio 2012 M.SH Shkarkimi 13.000 MSH,
ni i 90% i Donator
inceneratorit t shkarkimeve
QSU Nn t dioksinave
Tereza dhe furaneve
Shuma 287.000
6. Prditsimi sistematik i inventarit t emisioneve
Gjat inventarit t par u identifikuan vetm kategorit kryesore t burimeve

t shkarkimeve n Shqipri. sht shum e rndsishme t monitorohet do
ndryshim te kategorit e burimeve ekzistuese me qllim q t gjykojm mbi
efektivitetin e masave t marra. Kjo mund t arrihet nprmjet Rregullave q lejojn
administrimin e shkarkimeve mjedisore. Inventari duhet t prditsohet do 5 vjet.
Institucionet
Buxheti i
prgjegjse Rezultati i Burimet e
Aktivitetet Koha vlersuar
/ pritshm financimit
000/Lek
mbshtetse
0 1 2 3 4 5 6
Prditsimi sistematik i inventarit t emisioneve do pes vjet.
6.1 Hartimi i nj skem T jet n MSH
raportimi, sipas 2007 MMPAU- prputhje 600
legjislacionit, pr MPPTT, me
kapacitetin e METE Konventn
prodhimit/matjen e e
shkarkimeve t Stokholmit
dioksinave nga burimi t
cilat kan lidhje me kto
shkarkime dhe integrimin
e ksaj skeme n Raportin
Kombtar Mjedisor.
6.2 Drgimi i inventarit t 2011 MMPAU T jet n 300 MSH
prditsuar t prputhje
shkarkimeve n me
Konferencn e Vendeve Konventn
Pal t Konvents s e
Stokholmit. Stokholmit
Shuma 900
3.3.5 Plani i Veprimit: Mbeturinat NOQ dhe Vendet e Ndotura
N lidhje me vend-depozitimet dhe zonat e ndotura me NOQ, Konventa e
Stokholmit vendos pr palt nnshkruese objektivat e mposhtm:
Prpjekje pr identifikimin e stoqeve, vend-depozitimeve dhe zonave t
ndotura me NOQ.
Administrimi i stoqeve dhe vend-depozitimeve q prbhen ose prmbajn
NOQ t klasifikuara n Anekset A dhe B t Konvents dhe administrimi i
mbeturinave, duke prfshir edhe produkte ose artikujt q kthehen n mbeturina, q
prbhen, prmbajn ose jan t ndotura me NOQ t klasifikuara n Anekset A, B
dhe C t Konvents, t bhet n mnyr t till, q t mbrohet shndeti i njerzve dhe
mjedisi.
Aktivitetet e administrimit
Mbshtetur n analizn e gjendjes, n detyrimet q burojn nga Konventa e
Stokholmit, n marrveshjet prkatse ndrkombtare dhe politikat kombtare, n
prparsit kombtare dhe objektivat lidhur me administrimin e NOQ-ve dhe duke
marr parasysh problemet prparsore dhe objektivat, u identifikuan veprimet
administruese q vijojn:
Forcimi e kapaciteteve pr administrimin e NOQ-ve n:
(a) institucionet prgjegjse qendrore dhe vendore (doganat, qendrat krkimore,
inspektorati i mjedisit dhe agjencit rajonale t mjedisit),
(b) institucionet prgjegjse pr analizat e monitorimin dhe
(c) institucionet prgjegjse pr administrimin e mbeturinave duke respektuar
krkesat mjedisore;
Studimi i terrenit, prcaktimi i prioriteteve, hartimi i projekteve rehabilituese
pr zonat potencialisht t ndotura me NOQ;
N kt kapitull prshkruhen veprimet q duhen ndrmarr pr t
prmbushur detyrimet q burojn nga Konventa e Stokholmit lidhur me zonat e
ndotura. Mbshtetur n analizn e gjendjes s vendit, n detyrimet q burojn nga
Konventa e Stokholmit, marrveshjet prkatse ndrkombtare dhe politikat
kombtare dhe duke pasur parasysh prioritetet kombtare dhe objektivat lidhur me
NOQ-t, u identifikuan veprimet administruese pr:
forcimin institucional dhe rregullator
ngritjen e kapaciteteve pr administruese e zonave t ndotura me NOQ
krkimin dhe zhvillimin
aktivitetet pr rritjen e sensibilizimit
Aktivitetet q lidhen me veprimin e par prshkruhen n kapitullin pr planin
e veprimit: Masat pr forcimin institucional dhe rregullator.
Veprimet q propozohen pr arritjen e objektivave jan subjekt i planeve t
veanta t veprimit dhe do t prshkruhen ktu m posht. Nj shnim sqarues
prshkruan prse sht zgjedhur aktiviteti n fjal, mundsia q ofron aktiviteti pr
t prmbushur krkesat e Konvents s Stokholmit, strategjia pr zbatimin e tij dhe
kostoja e zbatimit.
N kapitullin vlersimi i nevojave pr burime prshkruhen nevojat pr njerz,
investime kapitale dhe kostoja operative pr aktivitetet e parashikuara, duke pasur
parasysh edhe afatet kohore. Strategjia do t prmbaj informacion mbi aktivitetet q
lidhen me veprimet e msiprme administruese.
Strategjia do t prmbaj informacion mbi aktivitetet q lidhen me veprimet e
msiprme administruese.
1. Forcimi i kapaciteteve pr administrimin e NOQ-ve n institucionet dhe
subjektet e interesuara
Shkalla relativisht e ult e informacionit pr ndotjen e mjedisit nga NOQ-t n

prgjithsi dhe pr zonat e ndotura nga NOQ-t n veanti, kan krijuar nj boshllk
lidhur me problemin n fjal n institucionet qendrore, vendore, krkimore dhe
monitoruese. N mungesn e informacionit pr shkalln e ndotjes dhe nivelin e
shtrirjes s zonave t ndotura nga kto kimikate kan ndikuar n mnyr t ndjeshme
mungesat n legjislacion pr kt kategori ndotsish dhe kostot e larta q bartin n
vetvete analizat kimike t ndotsve NOQ, n veanti t dioksinave dhe furaneve.
N planin e veprimit lidhur me forcimin e kapaciteteve sht parashikuar nj
paket trajnimesh q do t prgatis specialistt e institucioneve prkatse me
njohurit e nevojshme, duke filluar q nga parandalimi i prodhimit dhe importimit t
prbrjeve/artikujve me prmbajtje NOQ deri n mnyrat e marrjes s kampioneve,
analizave prkatse, studimit, vlersimit dhe administrimit t zonave t ndotura.
Buxheti i
Institucioni(et) Rezultati i Burimi i
Veprimtaria Afati vlersuar
Prgjegjs pritshm fondeve
000/Lek
0 1 2 3 4 5 6
Forcimi i kapaciteteve pr administrimin e NOQ-ve n institucionet dhe
1.
subjektet e interesuara
Vlersimi i
Evidentimi i
mangsive n
MMPAU, nevojave pr MMPAU
kapacitetet 2007
1.1 METE, udhzime, 1.250 Min. e
institucionale dhe
MPPTT,PV trajnime dhe linjes
teknike t PV, SD,
mjete
ISHM dhe ARM-ve
Ekspert t
kualifikuar
MMPAU, Minist. E
Trajnimi i IM, ISHP, pr
2007 METE, linjes,
1.2 IMB, IT, LQU, pr identifikimin 5.300
2008 MPPTT, MSH Donator
monitorimin dhe
monitorimin
e NOQ-ve
Menaxhimi
MMPAU, praktik i
Trajnimi i ISHM, Minist. E
2008- METE, mbetjeve n
1.3 ARM, PV , SP pr 3.300 linjes,
2009 MPPTT prputhje
administrimin Donator
me
legjislacionin
Njohje me
MMPAU, Minist. E
Trajnime n teknikat pr
METE, linjes,
1.4 vlersimin e toks 2008 vlersimin e 8.800
MPPTT, MSH Donator,
dhe terrenit e ndotur toks dhe
SP
terrenit
Laborator i
Sigurimi i pajisjeve pajisur mir
Minist. E
pr marrje MMPAU, pr
2009- linjes,
1.5 kampionesh dhe METE, monitorimin 20.430
2010 Donator,
analiza pr testimin KESH, MSH e cilsis s
SP.
e NOQ-ve n mjedis ujit, ajrit dhe
toks
Trajnimi i
Ekspert t
strukturave t ARM-
kualifikuar
ve pr zbatimin e 2009- MMPAU,
1.6 MMPAU, pr zbatimin 4.400
legjislacionit lidhur 2010 Donatort
e
me parandalimin e
legjislacionit
ndotjes
Krijimi
Forcimi i
pran
kapaciteteve
bashkive
institucionale dhe
dhe
teknike t bashkive MMPAU
2009- komunave i
1.7 dhe komunave pr MMPAU, PV 4.400 MPPTT
2012 sektorit t
menaxhimin e SP
kualifikuar
mbetjeve duke
pr
respektuar krkesat
menaxhimin
mjedisore
e mbetjeve
Shuma 47.880
2. Studimi i terrenit, prcaktimi i prioriteteve, hartimi i projekteve rehabilitues

pr zonat potencialisht t ndotura me NOQ
N Shqipri, zonat potencialisht t ndotura me NOQ jan prgjithsisht uzinat
dhe fabrikat e braktisura ose stoqet e mdha t mbetjeve industriale dhe dambat.
Disa nga kto objekte apo territore jan privatizuar dhe pronart e rinj e kan
ndryshuar destinacionin e tyre pa br kurrfar rehabilitimi t terrenit dhe objektit,
duke br q ndrhyrja n kto objekte apo terrene sot t jet shum e vshtir, pr t
mos thn e pamundur. Ndrkaq shumica e ktyre objekteve dhe terreneve mbeten
edhe sot n pritje pr tu rehabilituar.
Jan t paktn tri zona q duket se kan nevoj urgjente t rehabilitohen pr
shkak t ndotjes nga NOQ-t. Kto jan:
1. N Durrs: terreni n ish-uzinn kimike n Porto-Romano. Nj siprfaqe
prej rreth 2 ha sht e ndotur me disa lloje kimikatesh midis t cilave edhe NOQ-t.
Ndr t tjera atje sht prodhuar heksakloran dhe lindan dhe jan br shum
formulime pesticidesh. Zona sht klasifikuar si pik e nxeht.
2. N Vlor: terreni n ish-uzinn e sods kaustike dhe PVC-s. Jan rreth 20
ha t ndotura me merkur dhe produkte t kloruara, mes t cilave eventualisht edhe
NOQ-t.
3. N Elbasan: terreni pran dhe prreth uzins kokso-kimike n ish-
kombinatin metalurgjik, i cili sht mjaft i ndotur me katran, bitume dhe kimikate t
tjera t rrezikshme.
4. Ne Lushnje: N territorin e ish uzins s plastmasit ndodhen disa qindra ton
kimikate te paidentifikuara dhe t prziera me njra tjetrn dhe materiale inerte. Nuk
prjashtohet mundsia q ndrmjet tyre t ket edhe kimikate t grupit t NOQ-ve.
Asnj studim deri m sot nuk sht ndrmarr pr t njohur natyrn e ktyre
kimikateve dhe potencialin e rrezikut.
5. N Bajz: Rreth 200 ton pesticide t skaduara jan t depozituara q nga viti
1991, ndrmjet t cilve edhe lindani
Pr rehabilitimi e zonave 1 dhe 2 sht punuar dhe po punohet me financime
nga Qeveria dhe mbshtetjen e donatorve t huaj. Zonat e tjera duhet t jen objekt
studimi pr t njohur potencialet ndotse t ktyre zonave, shtrirjen e tyre dhe masat
prkatse pr dekontaminim.
Rehabilitimi i zonave t ndotura
Procesi i rehabilitimit t nj zone (rajon-terren-objekt) t ndotur prbhet nga

disa etapa, q jan:
studimi i zons;
marrja e mostrave dhe analiza e tyre;
prpunimi i t dhnave t analizs dhe prcaktimi i teknologjis s
rehabilitimit;
prllogaritjet e kostos dhe i afateve dhe
hartimi i projekteve rehabilituese
Institucioni
Buxheti i
Prshkrimi i prgjegjs Rezultati i Burimi i
afati vlersuar
aktivitetit / pritshm fondeve
000/Lek
mbshtets
0 1 2 3 4 5 6
Studimi i terrenit, prcaktimi i prioriteteve, hartimi projekteve rehabilitues pr
2.
zonat potencialisht t ndotura me NOQ
Njohja me
Studimi i nivelin e
Ministr.
prqendrimit t MMPAU, ndotjes dhe
PrkatesePV,
2.1 NOQ-ve n zonat 2008 PV, MSH, identifikimi i 30.000
SP,
q mund t jet t MBUMK shtjeve q
Donatort
ndotura duhen
zgjidhur
Mbshtetur n Ngritja e PIU- Ministr.
2008 MMPAU,
prfundimet e ut dhe kryerja PrkatesePV,
2.2 - MBUMK, 32.900
msiprme bhet e analizave t SP,
2009 MSH
vlersimi i detajuar i nevojshme Donatort
zonave, pr zonat pr
m t ndotura prcaktimin e
(prioritare) konturit t
zons s
ndotur dhe
thellsin e
penetrimit t
ndotjes
Njohja me metodat Njohja e
e ndryshme q MMPAU, pjesmarrsve Ministr.
2008-
2.3 prdoren pr MBUMK, me metodat 4.400 PrkatseSP,
2009
rehabilitimin e MSH dhe praktikat Donatort
zonave t ndotura e rehabilitimit
Prpunimi i t
dhnave,
Hartimi projekteve vlersimi i Ministr.
MMPAU,
t rehabilitimit pr prafrt i PrkatesePV,
2.4 2010 MBUMK, 22.000
zonat m t ndotura kostos dhe i SP,
MSH
(prioritare) afateve pr Donatort
projektet e
rehabilitimit
SHUMA : 89.300
3.3.6 Plani i Veprimit: Ndrgjegjsimi i Publikut, Prhapja e Informacionit dhe

Trajnimi
N lidhje me shprndarjen e informacionit dhe rritjen e ndrgjegjsimit
Konventa e Stokholmit shtron kto objektiva:
Publiku t lejohet t marr informacion prkats pr NOQ-t, t rritet
ndrgjegjsimi i prgjithshm lidhur me NOQ-t.
Aktivitete administrimi
Mbshtetur n analizn e situats n Shqipri, detyrimet q rrjedhin nga qenia
Pal n Konventn e Stokholmit dhe politikat kombtare pr menaxhimin e NOQ-ve,
n vijim t prioriteteve dhe objektivave kombtare, jan identifikuar kto variante
pr rritjen e ndrgjegjsimit, shprndarjen e informacionit dhe trajnimet:
Rritja e informimit dhe ndrgjegjsimit n komunitetet ku ka NOQ t
pranishme, duke i sensibilizuar mbi efektet e tyre n shndetin e njeriut dhe n
mjedis;
Rritja e kapaciteteve t OJF-ve mjedisore, pr ndrgjegjsimin e publikut dhe
shprndarjen e informacionit mjedisor ;
Angazhimi i OJF-ve n shprndarjen e informacionit, sensibilizimin dhe
fushatat ndrgjegjsuese
Faktori potencial n reduktimin e prodhimit dhe t prdorimit t NOQ-ve,
sht sensibilizimi dhe ndrgjegjsimi i publikut. Publiku ka nevoj t informohet
rreth burimeve t NOQ-ve dhe mnyrs s ndikimit t ktyre kimikateve n
shndetin e njeriut dhe n mjedis. Shkarkimet e NOQ-ve nuk mund t ulen pa
njohurit e krkuara t vendim-marrsve, veprimet e prbashkta t cilve jan t
domosdoshme pr t sjell ndryshimet e duhura n sjelljet e njerzve. Njohurit pr
shkarkimet e NOQ-ve do t ojn n nevojn e nj vlersimi m t mir t nevojs pr
veprim. Rritja e informim/ndrgjegjsimit lidhur me NOQ-t sht nj proces i
vazhdueshm. Vetm n kt mnyr sht e mundur t mbahet n efienc kontrolli
i rrezikut ndaj shndetit t publikut dhe mjedisit i NOQ-ve.
Inventarizimi i shprndarjes s NOQ-ve n Shqipri tregoi se kto kimikate
jan t pranishme n nj sasi t rrezikshme vetm n disa zona t veanta t vendit.
Do t ishte mjaft i efektshm nj program fushatash publike pr informimin dhe
ndrgjegjsimin e publikut t veant t ktyre zonave.
Aktivitetet ndrgjegjsuese dhe informuese n komunitetin lokal t prekur
nga NOQ-t jan planifikuar me nj kohzgjatje mesatare (10 vjeare) pr arsye se
problemi i rrezikut n kto zona do t vij duke u zvogluar n saj t angazhimeve
pr ti pastruar dhe sepse nj periudh e till kohe informimi dhe ndrgjegjsimi
sht e mjaftueshme pr t marr masa n ruajtjen dhe pastrimin e territoreve t
ndotur pr mbrojtjen e shndetit t banorve dhe mjedisit.
Afati Organizata Rezultatet e Buxheti i Burimet

Aktivitetet
kohor prgjegjse pritshme vlersuar e
000/Lek fondeve
0 1 2 3 4 5 6
1. Rritja e informacionit dhe ndrgjegjsimit n komunitetet lokale ku NOQ t
pranishme, lidhur me efektin e tyre n shndetin publik dhe mjedisor
1.1 Zhvillimi i takimeve 2007- OJF-t , MMPAU
n terren dhe fushat 2012 Institucionet Minis.
Rritja e
sensibilizimi me Krkimore, prktse
ndrgjegjsimit
prfshirjen e MMPAU,PV 5.000 Donator
t komunitetit
komunitetet pran OJF-t
zonave t ndotura
me NOQ.
1.2 Fushat 2007- OJF-t Ndrgjegjsim MMPAU
ndrgjegjsuese pr 2015 Instituti i i qytetarve 3.000 Minis.
ndotjen e ajrit nga Mjedisit, PV prktse
NOQ me prejardhje Donator
nga djegiet e OJF-t
mbeturinave urbane.
1.3 Fushat 2007- OJF-t Ndrgjegjsim

ndrgjegjsuese n 2020 i vendim- 3.000 MMPAU
zonat industriale mbi marrsve, Minis.
ndotjen e toks, ujit biznesmenve prktse
dhe ajrit me PCB-t. komunitetit Donator
dhe publikut t OJF-t
gjer
1.4 Fushat n zonat 2007- OJF-t Rritja e
industriale pr NOQ- 2020 ndrgjegjsimit 3.000 MMPAU
t e paqllimshme t banorve Minis.
pran ktyre prktse
zonave Donator
OJF-t
Shuma 14.000
2. Rritja e kapaciteteve t OJF-ve mjedisore, pr ndrgjegjsimin e publikut

dhe shprndarjen e informacionit mjedisor
N Shqipri ka rreth 80 organizata mjedisore. Duke prjashtuar ndonj OJF t
specializuar n ndotjen kimike, t gjitha t tjert kan nj munges informacioni dhe
formimi pr shtjet e NOQ-ve. Pr kt arsye trajnimet e tyre sht pjes e
qensishme e Planit Kombtar mbi NOQ-et.
Roli i medias sht shum i rndsishm pr informimin e publikut dhe
ndrgjegjsimit n prgjithsi pr problemet mjedisor dhe po kshtu pr ato
probleme q lidhen me NOQ-t. Mjetet elektronike t komunikimit jan shum t
pranishme n shtpit e shqiptarve, ndrsa gazetat nuk arrijn t shprndahen n t
gjith territorin e vendit. Sipas disa testimeve, shqiptart shohin mesatarisht 5 or n
dit televizion. Programet televizive me ndikimin m t fuqishm n informim dhe
edukim, jan filmat dokumentar. Trajnimi i gazetarve n shtjet mjedisore dhe
veanrisht pr NOQ-t, sht shum i rndsishm pr realizimin e objektivave t
Planit Kombtar mbi NOQ-t.
Trajnimi n fushn e komunikimit mund t realizohet prmes kurseve me
koh t shkurtr. Materialet mund t shoqrohen nga nj manual pr komunikimin
kombtar t shkmbimit t informacionit n shtjet e lidhura me NOQ
Grafiku kohor i aktiviteteve:
Afati Organizata Rezultati i Buxheti i Burimet

Aktivitetet
kohor prgjegjse pritshm vlersuar e
000/Lek fondeve
0 1 2 3 4 5 6
2. Rritja e kapaciteteve t OJF-ve mjedisore, pr ndrgjegjsimin e publikut dhe
shprndarjen e informacionit mjedisor ;
2.1
Rritja e
Aktivitete 2007- OJF-t MMPAU
ndrgjegjsimit
trajnuese me 2025 MMPAU 2.000 Minis.
t shoqatave
OJF-t mjedisore prktse
pr njohjen dhe Donator
ndikimin OJF-t
negative t
NOQ-ve te
njerzit dhe n
mjedis.
2.2 Trajnimi i 2007- Gazetar m MMPAU

gazetarve dhe 2025 OJF-t profesionist n 2.000 Minis.
kmbim prvoje fushn e NOQ- prktse
me ve dhe Donator
koleg/shoqata mbrojtjes s OJF-t
nga vendet shndetit
fqinje.
2.3 Hapja e 2007- MMPAU, Hapsir MMPAU
hapsirs n 2027 OJF-t efektive n 8.000 Minis.
internet pr internet pr prktse
NOQ-t dhe problemin e Donator
mbajtja e ksaj NOQ-ve OJF-t
hapsire
Shuma 12.000
3. Angazhimi i OJF-ve n shprndarjen e informacionit, sensibilizimin dhe

fushatat ndrgjegjsuese
Qytetart shqiptar n prgjithsi nuk jan ose jan shum pak t informuar
rreth rrezikut n shndet nga ndotja e mjedisit, marrdhnieve midis mjedisit dhe
shndetit t njerzve, dhe prfitimeve pr ekonomin dhe shoqrin n trsi nga nj
mjedis i pastr. Kjo tregon nevojn e madhe pr prmirsimin e ndrgjegjsimit
mjedisor n t gjitha nivelet e shoqris.
Pr t mundsuar marrjen e informacionit mjedisor nga qytetart dhe pr ta
br sa m atraktiv kt informacion, duhet q ai ti prcillet publikut me nj
shumllojshmri formash dhe mjetesh. N kt kuadr, plani parashikon aktivitete q
do t mundsojn prcjelljen e informacionit mbi efektet e NOQ-ve n shndetin e
njeriut dhe mjedisin rrethues, n forma t thjeshta dhe t kuptueshme duke prdorur
t gjitha mjetet e komunikimit masiv.
Afati Organizata Rezultati i Buxheti i Burimet e

Aktivitetet
kohor prgjegjse pritshm vlersuar fondeve
000/Lek
0 1 2 3 4 5 6
3 Angazhimi i OJF-ve n shprndarjen e informacionit, sensibilizimin dhe fushatat
ndrgjegjsusese
Publikimi i 2007 OJF-t , Ndrgjegjsimi MMPAU
3.1 rregullt i 2025 Masmedia, i Minis.
5.000.000
artikujve dhe MMPAU publikut t prktse
lajmeve rreth gjer Donator
NOQ-ve n OJF-t
median
elektronike
lokale dhe
kombtare.
Prgatitja e MMPAU
3.2 broshurave 2007-2020 OJF-t Rritja e 2.500 Minis.
lidhur me NOQ ndrgjegjsimit prktse
q kan ndikim t publikut Donator
n shndetin e OJF-t
njerzve dhe
mjedis
3.3 Prgatitja dhe 2007-2020 MMPAU, Ndrgjegjsimi MMPAU
shprndarja e OJF-t i publikut n 1.500 Minis.
posterave rreth prgjithsi prktse
NOQ Donator
OJF-t
3.4 Konferenca 2007-2025 OJF-t Ndrgjegjsimi 2.000 MMPAU

shtypi periodike MMPAU publikut n Minis.
rreth gjendjes s Institucionet prgjithsi dhe prktse
NOQ-ve dhe krkimore politikane Donator
rrezikut t tyre. OJF-t
3.5 Prgatitja e 2007-2025 OJF-t , Ndrgjegjsimi MMPAU
dokumentareve Masmedia publikut n 4.500 Minis.
dhe spoteve n OJF-t, prgjithsi prktse
TV lokale dhe Donator
kombtare OJF-t
lidhur me
ndikimin e
NOQ-ve n
shndetin e
njeriut (N do
2 vjet nj spot t
ri)
Shuma 15.500
3.3.7 Strategjia e Monitorimit dhe e Krkimit Shkencor

Kimikatet q bjn pjes n grupin e NOQ-ve dallohen pr veti t larta toksike
jo vetm n drejtim t shndetit t njeriut por n nj kontekst m t gjer t mjedisit
rrethues n prgjithsi. Qndrueshmria e tyre e lart ndaj shprbrjes n koh dhe si
rrjedhoj prania e tyre n do pjes t globit, krahas vetis pr tu prqendruar n
indet dhjamore t qenieve t gjalla, duke prfshir organizmin e njeriut, shtrojn
nevojn e ndrmarrjes s masave t nevojshme pr t realizuar monitorimin e
kimikateve t grupit t NOQ-ve si dhe studimet tekniko-shkencore pr mnyrat m
efektive teknike dhe ekonomike pr heqjen nga prdorimi, asgjsimin e ksaj
kategorie t kimikateve t rrezikshme si dhe rehabilitimin e zonave t ndotura nga
kto kimikate (neni 11 i Konvents).
N Programin e monitorimit t elementeve dhe faktorve t mjedisit (VKM
Nr. 103, dt. 31.3.2002) nuk sht parashikuar monitorimi i NOQ-ve n prgjithsi apo
kimikateve t veanta q bjn pjes n grupin e NOQ-ve. Krkesat e Konvents s
Stokholmit dhe situata e konstatuar mbas kryerjes s inventarit paraprak t NOQ-ve
n Shqipri, diktojn domosdoshmrin e programimit t masave ligjore,
institucionale dhe teknike pr t realizuar monitorimin e ksaj kategorie t
kimikateve.
Monitorimi do t mundsoj njohjen e sakt t gjendjes, lidhur me prmbajtjen
e NOQ-ve n mjedise t ndryshme, kontributin e aktiviteteve t ndryshme socio-
ekonomike n ndotjen e mjedisit nga kjo kategori e kimikateve t rrezikshme, prirjen
n koh t kimikateve t grupit t NOQ-ve, hartimin e nj inventari t sakt t gjith
shkarkimeve n mjedis t NOQ-ve, kryerjen e analizave t rrezikut dhe mbi kto t
dhna prcaktimin e masave prkatse pr prmirsimin e gjendjes dhe plotsimin e
standardeve mjedisore.
N kapitujt m sipr dhe n veanti n Planet e Veprimit pr kategorit e
ndryshme t NOQ-ve jan parashikuar edhe masat prkatse q lidhen me
monitorimin dhe kryesisht n ato mjedise q konsiderohen t kontaminuara nga
prdorimi ose depozitimi i NOQ-ve, si jan; DDT, lindani, HCH, PCB, dioksinat dhe
furanet. Ky monitorim do t shtrihet n vendet ku jan depozituar kto kimikate,
territoret pran tyre, ujrat siprfaqsore, nntoksore dhe ajrin prreth, n kafsht
shtpiake pran ktyre territoreve t ndotura, si dhe n komunitetet e njerzve q
jetojn pran zonave t kontaminuara. Mbi bazn e gjetjeve nga zbatimi i programit
t monitorimit pr NOQ-t, ai do t prditsohet duke shtuar ose hequr zona a
mjedise dhe kimikate NOQ, n varsi t rezultateve t monitorimit, pr t qen
gjithmon pasqyr reale e situats s NOQ-ve n Shqipri.
Spektri i monitorimit sht i gjer dhe prfshin analiza kimike n mjedise dhe
frekuenc t ndryshme. Nj ndrmarrje e till krkon pa dyshim kapacitetet e
nevojshme profesionale, bazn materiale n prputhje me nivelin e cilsis s
analizave dhe t dyja s bashku mbshtetjen e nevojshme financiare pr sigurimin e
aparaturave t prshtatshme, trajnimin e stafeve prkats dhe mbulimin e kostove q
krkon programi i monitorimit t NOQ-ve.
Edhe n kt aspekt, Shqipria ka mundsi t kufizuar financiare pr ti
prmbushur me forcat e veta t gjitha krkesat q do t krkoj realizimi i programit
t monitorimit. Edhe n kt drejtim do t jet e nevojshme mbshtetja nga donatort.
NOQ-t, efektet e tyre n shndetin e njeriut dhe mnyrat e ndrlikuara pr
paksimin ose eliminimin e tyre, jan probleme relativisht t reja dhe q jan
zhvilluar me ritme t shpejta si rrjedhoj e zbulimeve lidhur me efektet e ktyre
kimikateve n shndetin e njeriut dhe n mjedis. N kto kushte, veprimtarit lidhur
me krkimin dhe monitorimin jan sfida q krkojn angazhime serioze t burimeve
njerzore dhe financiare. Pr ta br sa m t efektshm prdorimin e ktyre
burimeve jan t domosdoshme studimet dhe krkimet n kt fush.
Aktualisht kapacitet e krkimit pr t gjitha aspektet q lidhen me inventart e
shkarkimeve t NOQ-ve dhe teknologjit pr paksimin ose eliminimin e tyre jan t
kufizuara. Jan kryer vetm disa studime sporadike n Fakultetin e Shkencave t
Natyrs n Universitetin e Tirans, n Institutin e Shndetit Publik pran Ministris
s Shndetsis, ECAT Tirana, dhe UNEP lidhur me prmbajtjen e PCB-ve n
lagunn e Karavastas dhe n territoret e ndotura t ish-uzins ku prodhohej
HCH/lindani prpara vitit 1990, si dhe n qumshtin e gjirit t nnave n po kt
zon.
Teknologjit m t Mira t Disponueshme si dhe Praktikat m t Mira
Mjedisore jan ende shum pak t njohura n komunitet e ndr specialistt q
punojn n institutet krkimore dhe n ndrmarrjet prodhuese.
N t ardhmen, mbi bazn e t dhnave t monitorimit dhe t inventarve
prkats e t plot t kimikateve NOQ, si dhe t zonave t ndotura, t cilat jan
prshkruar n Planet e Veprimit t aktiviteteve prkatse, do t planifikohen dhe
kryhen studime e projekte pr t eliminuar pranin e tyre n territorin e Shqipris
dhe rehabilitimin e zonave t ndotura nga NOQ-t. Vnia n jet e ktyre projekteve
do t bhet e mundur n prputhje me detyrimet q rrjedhin nga Konventa e
Stokholmit dhe ato q do t prcaktoj Plani Kombtar pr NOQ-t.
Autoriteti qendror pr mbrojtjen e mjedisit n Shqipri n bashkpunim me
ministrit prkatse duhet t bashkrendojn punn krkimore dhe monitoruese n
nivel vendi.
3.3.8 Strategjia pr Shkmbimin e Informacionit dhe Raportimi
Qllimet strategjike dhe prioritetet
Qllimi kryesor strategjik i shkmbimit t informacionit sht q t mundsoj
shkmbimin e informacionit pr prodhimin, prdorimin dhe lirimin e
komponimeve t NOQ-ve dhe alternativave t tyre, duke prfshir informacionin pr
vetit e tyre t dmshme dhe pr kostot sociale dhe financiare q mund t sjellin ato.
Shtetet Pal t Konvents s Stokholmit mund ta shkmbejn kt informacion
me kontakte t drejtprdrejta ndrmjet tyre ose nprmjet Sekretariatit t Konvents.
Pr t arritur kt qllim duhet prcaktuar nj pik fokale kombtare, e cila t veproj
si ndrlidhs ndrmjet Konvents dhe t gjitha palve vendase t interesuara q do t
marrin pjes n shkmbimin e informacionit n nivelet ndrkombtare dhe lokale.
sht e rndsishme t theksohet q informacioni i shkmbyer pr shndetin e
njeriut dhe sigurin dhe pr ndikimin n mjedis nuk do t trajtohet si konfidencial
pr qllimet e Konvents. Pr informacion tjetr shtetet pal do t bien dakord pr
konfidencialitetin e tyre.
Udhzues pr politikn e shkmbimit t informacionit
Strategjia pr shkmbimin e informacionit do t bazohet pr:
- shkmbimin e informacionit ndrkombtar, dhe
- shkmbimin e informacionit kombtar.
Shkmbimi i informacionit ndrkombtar prmbledh informacionin e
shkmbyer midis shteteve pal te Konvents, organizatave ndrkombtare dhe
forumeve. Shkmbimi i informacionit n nivel kombtar bhet n kohn e duhur
midis t gjitha palve t interesuara pr problemet e NOQ-ve (ministrit, agjencit,
OJF-t, shoqatat profesionale, etj.).
Organizimi i piks fokale kombtare pr shkmbimin e informacionit
Pik Fokale pr Konventn e Stokholmit sht Ministria e Mjedisit, e Pyjeve
dhe e Administrimit t Ujrave. Ajo do t luaj rolin e piks fokale pr shkmbimin e
informacionit, si dhe do t jet prgjegjse pr zbatimin e ktij programi, pr shtjet
administrative dhe problemet teknike. Pr kt qllim, pran ksaj ministrie do t
ngrihet Zyra e Regjistrimit t Kimikateve e cila do t mbuloj edhe problematikn e
Ndotsve Organik t Qndrueshm.
Komunikimi ndrmjet institucioneve t interesuara do t organizohet sipas
skems m posht.
Figura 8. Skema e Komunikimit

Tabela 21: Detyrimet e Raportimit pr Konventn e Stokholmit dhe strategjia e
shkmbimit t informacionit dhe raportimit n Shqipri
Detyrimet e Prshkrimi i Krkess Periodiciteti Institucioni

Konvents Prgjegjs
Neni 5, nn- Krkon q secila pal t hartoj nj plan Brenda dy MMPAU,
paragrafi (a) veprimi, ose atje ku sht me vend nj vjetsh q METE,
Masat pr t plan rajonal a nnrajonal, kurse m pas nga data e MPPTT
zvogluar ta zbatoj at si pjes e planit t vet hyrjes n
ose kombtar t zbatimit t specifikuar n fuqi t
eliminuar nenin 7, i cili sht hartuar pr t Konvents
shkarkimet identifikuar, prshkruar dhe trajtuar pr at pal.
nga shkarkimin e kimikateve t prfshira n
prodhimet e Aneksin C t Konvents.
paqllimta
Neni 5, nn- Duhet t kryhet rishikimi i atyre do pes MMPAU,
paragrafi (a) strategjive zbatuese pr hartimin e planit vjet Ministrit e
(v): Masat t veprimit n lidhje me prcaktimin, linjs
pr t prshkrimin dhe trajtimin e shtjeve
zvogluar lidhur me prodhimin e paqllimt t
ose NOQ-ve t prfshira n Aneksin C.
eliminuar
shkarkimet
nga
prodhimet e
paqllimta
Neni 7: Krkon nga secila Pal t hartoj e t Prcjellja te
Planet e prpiqet t zbatoj nj plan veprimi dhe Konferenca KM,
zbatimit tia prcjell at Konferencs s Palve, e Palve MMPAU
si dhe krkon q secila Pal ta rishikoj e brenda dy
ta prditsoj planin e vet periodikisht vjetsh nga
dhe sipas mnyrs q do t prcaktohet data n t
n nj vendim t konferencs s Palve. ciln
Konventa
hyn n fuqi
pr at Pal.
Neni 15: Secila Pal duhet ti raportoj Do t MMPAU,
Raportimi Konferencs s Palve lidhur me masat vendoset MF,
q ka marr pr t zbatuar dispozitat e nga INSTAT
Konvents, si dhe pr efektshmrin e Konferenca
ktyre masave n arritjen e objektivave e Palve.
t Konvents. Secila Pal duhet tia
paraqes Sekretariatit:
(a) T dhna statistikore pr sasin e
prgjithshme t prodhimit, importit dhe
eksportit t secilit kimikat t prfshir n
Adresa: Blv. Dshmort e Kombit, Tiran, Shqipri, Tel: +355 4 226629 Fax: +355 4 228430 bashkiatirane@tirana.gov.al 8421
Detyrimet e Prshkrimi i Krkess Periodiciteti Institucioni
Konvents Prgjegjs
Aneksin A dhe Aneksin B, ose nj
vlersim t arsyeshm pr kto t dhna,
si dhe
(b) N nj mas t praktikueshme, nj
list t Shteteve nga t cilat ka importuar
seciln prej ktyre substancave si dhe t
Shteteve te t cilat ka eksportuar seciln
nga kto substanca.
Aneksi A, Krkon nga secila Pal q t paraqes do 5 vjet MMPAU,
Pjesa II do pes vjet nj raport pr ecurin METE,
nn- lidhur me eliminimin e bifenileve t KESH
paragrafi (g) polikloruara dhe tia prcjell at
Konferencs s Palve n prputhje me
Nenin 15.
Aneksi B, Secila Pal q prdor DDT duhet ti do 3 vjet MMPAU,
Pjesa II, paraqes Sekretariatit informacion pr MSH,
paragrafi 4 sasin e prdorur, kushtet e ktij MBUMK
prdorimi dhe lidhjen me strategjin e
asaj Pale pr trajtimin e smundjeve,
sipas nj formati q do t prcaktohet
nga Konferenca e Palve n konsultim
me Organizatn Botrore t
Shndetsis.
Neni 4, Nj Pal q krkon zgjatjen e nj Prpara MMPAU

paragrafi 6 prjashtimi t veant duhet ti paraqes prfund. t
Sekretariatit nj raport ku t afatit t
argumentohet nevoja n vazhdim pr prjashtimit
regjistrimin e atij prjashtimi . t veant (5
vjet pas
hyrjes n
fuqi t KS
pr at
NOQ).
3.4 Propozime dhe Prparsit lidhur me ngritjen e Kapaciteteve

Duhen forcuar kapacitetet dhe aftsit ekzistuese pr administrimin e NOQ-ve
n Shqipri, n mnyr q t arrihen objektivat e PKV-s. M posht, pr donjrn
nga fushat prparsore prkatse, theksohen nevojat prparsore pr ngritjen e
kapaciteteve n mbshtetje t prmbushjes s krkesave t Konvents.
1. Krijimi i nj Njsie pr NOQ-t pran MMPAU me qllim q:
T ndjek zbatimin e detyrimeve q rrjedhin nga Konventa e Stokholmit dhe
politikave q lidhen me NOQ-t n prgjithsi.
T bj koordinimin e aktiviteteve q kryhen nga ministrit q trajtojn
problemet e NOQ-ve dhe sigurimin e kmbimit t informacionit.
T ndjek plotsimin e legjislacionit mjedisor n prshtatje me Direktivat e BE
pr NOQ-t.
T ndjek zbatimin e praktikave t konsultimit me institucionet dhe ekspertt
prkats n ndrmarrjen e aktiviteteve q lidhen me heqjen nga prdorimi,
shkatrrimin e NOQ-ve dhe rehabilitimin e zonave t ndotura.
T bj vlersimin e projekteve q lidhen me problemet e NOQ-ve.
2. Prcaktimi nga Kshilli i Ministrave i institucioneve q do t zbatojn
programin e monitorimit t NOQ-ve me qllim realizimin e detyrave q lidhen me
zbatimin e Konvents s Stokholmit.
3. Sigurimin nga Ministria e Ekonomis, Tregtis dhe e Energjetiks t
kapaciteteve teknike pr administrimin e PCB-ve, zvendsimin e vajrave me
prmbajtje PCB, pajisjeve q prmbajn kto vajra dhe eliminimin mjedisor t tyre.
4. Hartimi nga ministrit prkatse dhe MMPAU t procedurave pr ruajtjen e
sigurt t NOQ-ve (kryesisht vajra t ndotura me PCB) dhe pajisjet mbajtse t NOQ-
ve deri n asgjsimin e tyre prfundimtar.
5. Prgatitja e studimeve dhe projekteve pr asgjsimin e NOQ-ve ose
materialeve t ndotura me NOQ.
6. Organizmi nga subjektet e interesuara t trajnimeve dhe seminareve pr
grupe t ndryshme t interesit mbi problemet e monitorimit, kontrollit, ruajtjes s
sigurt, asgjsimit t NOQ-ve.
7. Ndrgjegjsimi i publikut lidhur me ndikimin e NOQ-ve n shndetin e
njeriut dhe mjedisin.
3.5 Prmbledhje e veprimtarive dhe mjetet e nevojshme financiare pr

realizimin e PKV-s
Buxheti total i nevojshm pr zbatimin e PKV parashikohet t jet
2.367.005.000 lek i ndar si m posht:
1.329.095.000 lek pr periudhn afat-shkurtr 2007-2009
918.740.000 lek pr periudhn afat-mesme 2010-2015
119.170.000lek pr periudhn afat-gjat 2016-2027
N tabeln e mposhtme jepet n mnyr t prmbledhur buxheti i nevojshm
pr veprimtarit kryesore q parashikon Plani Kombtar i Veprimit.
Masat pr Forcimin e Kuadrit Buxheti Buxheti Buxheti Buxheti

Institucional dhe Rregullator afat- afat- afat-gjate total
shkurter. mesem 000/Lek
000/Lek 000/Lek 000/Lek
1. Prfshirja e monitorimit t 4.900 --- --- 4.900
NOQ-ve dhe n veanti t PCB-
ve si pjes e Progrmit Kombtar
t Monitorimit t Mjedisit
2. Regjistrimi i pajisjeve dhe i 2.000 --- --- 2..000
vajrave me prmbajtje te PCB-ve
n sektorin elektrik
3. Perafrimi i legjislacionit me 20.100 30.840 --- 50.940
at t BE-s
4. Ngritja dhe funksionimi i 4.150 3.900 7.150 15.200
strukturs kombtare pr
zbatimin e Konvents s
Stokholmit
Totali I 31.150 34.740 7.150 73.040
Pesticidet NOQ (prfshir DDT-
n);
1. Prgatitja e nj amendamenti ---- --- --- Eshte
t VKM pr monitorimin pr perfshire
shtrirjen e ktij t fundit edhe n ne I.1
pesticidet NOQ
2. Kryerja e analizave pr nivelet 10.250 2.000 --- 12.250
e pranishme t mbetjeve t
pesticideve NOQ n ish depot
dhe vendet e ndotura, duke
prfshir edhe vlersimin e
rrezikut
3. Forcimi i kapacitetit njerzor 24.200 --- --- 24.200
dhe teknik i laboratorit analitik
ne IMB
4. Prgatitja e planit t veprimit --- 1.000 --- 1.000
pr reabilitimin e vendeve t
kontaminuara me pesticide
NOQ
Totali II 34.450 3.000 --- 37.450
PCB-t dhe Paisjet q Prmbajn

PCB-t
1. T hartohet dhe t zbatohet --- --- --- Eshte
nj rregullore n lidhje me perfshire
administrimin, trajtimin, ne I.4
monitorimin, heqjen nga
prdorimi dhe eliminimin e vajit
e t pajisjeve t ndotura me PCB
2. T hartohet dhe t zbatohet 2.190 1.100 250 3.540
nj udhzues i brendshm i
KESH-it pr administrimin,
trajtimin dhe heqjeN nga
prdorimi t transformatorve t
ndotur me PCB
3. T trajnohen punonjsit 1.330 780 --- 2.110
prgjegjs pr trajtimin dhe
mirmbajtjen e transformatorve
4. Krijimi i kapaciteteve 6.970 --- --- 6.970
laboratorike pr kryerjen e
analizave pr pranin e PCBve
n vajrat e transformatorve
5. Rehabilitimi gradual i 12.640 73.960 55.180 141.780
vendeve t ndotura me PCB
6. Eliminimi i vajit mineral t 7480 46.640 32.910 87.030
ndotur me PCB
7. Hartimi dhe zbatimi i nj 1.145 6.710 6.650 14.505
programi kombtar pr
monitorimin e PCB-ve
Totali III 94.990 255.935
31.755 129.190
Nnproduktet NOQ t
Prodhuara n Mnyr Jo t
Qllimshme
1. Kompletimi i legjislacionit --- --- --- Eshte
dhe i rregulloreve q lidhen me perfshire
kontrollin dhe parandalimin e ne I.4
ndotjeve industriale, si dhe me
2. Forcimi i kapaciteteve 33.500 --- --- 33.500
(njerzore dhe teknike) pr
institucionet prgjegjse pr
(n veanti administrimi i
venddepozitimeve dhe
parandalimi i djegies n mjedis
te hapur mbetjeve te ngurta
urbane)
3. Zhvillimi politikave dhe 985.000 427.500 --- 1.412.500
veprimeve zbatuese pr
paksimin e shkarkimeve t
dioksinave nga administrimin i
mbeturinave
4. Futja e Teknikave Me t Mira 38.000 50.000 --- 88.000
(TMM) & Praktikave m t Mira
Mjedisore (PMM) n sektorin
industrial
5. Zhvillimi dhe implementimi 67.000 220.000 --- 287.000
n shkall t gjer, n t gjith
vndin, i administrimit mjdisor
t mbeturinave mjeksore duke
minimizuar kshtu shkarkimet e
paqllimshme t NOQ-ve
6. Prditsimi sistematik i 600 300 --- 900
inventarit t shkarkimeve
Totali IV 1.124.100 697.800 --- 1.821.900
Mbeturinat dhe Zonat e
Kontaminuara
1. Forcimi e kapaciteteve pr 31.950 15.930 --- 47.880
administrimin e NOQ-ve
2. Studimi i terrenit, percaktii i 67.300 22.000 --- 89.300
prioriteteve, hartimi i projekteve
rehabilituese pr zonat
potencialisht t ndotura me
NOQ
Totali V 99.250 37.930 --- 137.180
Ndrgjegjsimi Publik,
Informimi, Shprndarja e
Informacionit, Trajnimi dhe
Zhvillimi
1. Rritja e informimit dhe 4.100 7.500 2.400 14.000
ndrgjegjsimit n komunitetet
ku jan prezente NOQ-et, duke i
sensibilizuar mbi efektet e tyre
n shndetin e njeriut dhe n
mjedis
2. Rritja e kapaciteteve t OJF-ve 1.800 3.600 6.600 12.000
mjedisore, pr ndrgjegjsimin e
publikut dhe shprndarjen e
informacionit mjedisor
3. Angazhimi i OJF-ve n 2.490 4.980 8.030 15.500
shprndarjen e informacionit,
sensibilizimin dhe fushatat
ndrgjegjsusese
Totali VI 8.390 16.080 17.030 41.500
TOTALI I PRGJITHSHM 1.329.095 918.740 119.170 2.367.005
ANEKS
Portofol me projekt-propozime
Profil Projekti Nr. 1
1. Titulli i Projektit Studim analitik pr nivelin ekzistues t ndotjeve n
ish depot e pesticideve NOQ, dhe n hapsirat
prreth tyre.
2. Agjencia Implementuese MBUMK, MSH ,
3. Agjencia bashkpunuese MMPAU, IMB, ISHP
4. Kohzgjatja 2007 2010
5. Vendi N ish-depot e ndryshme n Durrs, Fier, Tiran,
Fush-Kruj , Lushnje, Elbasan, Gjirokastr,etj
6. Informacion shpjegues Ish-depot jan n kushte tejet t kqija, mundsia e
ndotjes se toks dhe ujrave siprfaqsore dhe
nntoksore. Kto mjedise jan krejtsisht jasht
kontrollit.
7. Qllimi i Projektit T njohim efektin dhe t ulim rrezikun pr njerzit.
8. Justifikimi i Projektit sht shum e rndsishme pr vendin ton q
njerzit t din dhe t menaxhojn riskun e
pesticideve NOQ
9. Qllimi i Projektit dhe Prcaktimi i niveleve t ndotjes nga NOQ-t n ish-
Objektivat depot , vlersimi i riskut
Parandalimi i ekspozimit t mtejshm t popullsis
nga pesticidet NOQ
Komuniteti i banorve q jetojn pran ktyre
10. Prfituesit
magazinave dhe mjedisi
Studim mbi nivelin ekzistues t ndotjeve
Kryerja e analizave pr nivelin e pranishm t
11. Aktivitetet
pesticideve NOQ n depot dhe n tokn prreth
Vlersimi i riskut dhe rekomandimet prkatse
12. Kosto 150.000 Euro
13. Donator Qeveria Shqiptare
14. Agjencit e tjera Qeveria Holandeze, Zvicerane etj.
Kontribuese
15. Vendndodhja e projektit Durrs dhe Tirane
1 Titulli i Projektit Studimi i Fizibilitetit pr Repartin e Riparimit t

Transformatorve
2 Agjencit zbatuese KESH
3 Agjencit Ministria e Ekonomis, Tregtis dhe Energjis;
bashkpunuese Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t
Ujrave
4 Kohzgjatja 12 muaj
5. Vendi Reparti i Riparimit t Transformatorve n Tiran
6. Prezantimi i Projektit N Repartin e Riparimit t Transformatorve vijn
pr riparim transformator nga t gjith Objektet e
KESH-it. Reparti funksionon pr nj periudh 30
vjeare pa aplikuar asnj kontroll mbi PCB-t. N
Shqipri njohurit mbi rrezikun e PCB-ve jan
relativisht fillestare dhe shum njerz prfshir
ktu edhe zyrtar nuk i njihnin ato deri kur filloi
Projekti mbi Prgatitjen e PCV-ve n vitin 2005.
Nuk u sht kushtuar vmendja e duhur pikimeve
apo rrjedhjeve t PCB-ve nga transformatort gjat
procesit t prerjes ose riparimit t tyre, nuk
prdoren depozita mbledhse n rast rreziku t
pikimit t vajrave. T gjitha siprfaqet e betonta n
kt Repart jan t ndotura nga vaji i
transformatorve si dhe n dyshemen e betont
kalon nj kanal i kabllove elektrik. Rreth 50 % e
sasis s prgjithshme t transformatorve jan
prodhuar para vitit 1990 (rreth 6,000 cop) dhe
mosha mesatare e transformatorve sht shum e
vjetr: 28 vjet. Meqense nuk ekzistojn konceptet
lidhur me rrezikshmrin e PCB-ve, vaji dielektrik i
prdorur dhe i przier sht prdorur pr t
rimbushur transformatort e riparuar.
Transformatort e prdorur ruhen n ambient t
hapur jasht ndrtess direkt n tok dhe t
ekspozuar ndaj shiut. N kto kushte ekziston
rreziku i rnies s zjarrit, pr m tepr q Reparti
ndodhet n nj zon urbane shum afr godinave t
banimit.
7. Arsyeja e Projektit T przgjedh alternativn m t mir:
Rregullimin e Repartit ekzistues (Dekontaminimin
dhe Rehabilitimin e ndrtess dhe jasht saj), ose
Ndrtimin e Repartit t ri.
8. Justifikimi i Projektit Meqense Reparti ekzistues sht qendra e vetme

n t gjith vendin ku riparohen transformator q
prej 30 vjetsh pa asnj kontroll pr PCB-t, mjedisi
jasht dhe brenda Repartit sht shum i ndotur
duke ndikuar kshtu n shndetin e njerzve dhe
n gjith mjedisin prreth. Projekti do t siguroj
nj Menaxhim t Qndrueshm Mjedisor pr
cilndo nga alternativat, qoft pr Repartin
ekzistues t Riparimit t Transformatorve ose pr
ndrtimin e Repartit t ri. Ky Projekt do t prgatis
nj VNM mbi PCB-t n Repartin ekzistues dhe
zonn e populluar afr Repartit, si dhe pr
variantin e dyt me qllim q t siguroj se ky
projekt do t jet i besueshm si nga ana shoqrore
ashtu dhe nga ana ekonomike. Zbatimi i ktij
projekti do t prmirsoj rrnjsisht situatn
mjedisore t ktij Reparti duke rritur nivelin e
ndrgjegjsimit t punonjsve mbi rrezikshmrin e
PCB-ve n shndetin e tyre dhe n mjedis.
9 Qllimi i Projektit dhe T prgatis studim t plot fizibiliteti mbi nivelin e
Objektivat ndotjes n Repartin ekzistues dhe zonn e
populluar afr tij. Gjithashtu t prcaktoj koston
gjat proceseve dhe fazave t ndryshme duke
prfshir dekontaminimin dhe rehabilitimin e
Repartit dhe jasht tij.
T prgatis studim t plot fisibiliteti pr Repartin
e ri t Riparimit t Transformatorve n nj vend
tjetr, duke prfshir koston e dekontaminimit t
Repartit ekzistues dhe at t ndrtimit t Repartit t
ri. Ky projekt gjithashtu do t jap mundsin pr
t krahasuar kto dy alternativa pr t przgjedhur
m t mirn ndrmjet tyre, at me paraqitje m t
mir mjedisore dhe me kosto m t ult.
T przgjedh alternativn m t mir pr vendin e
riparimit t transformatorve pa ndonj ndikim n
shndetin e njerzve dhe n mjedis.
Punonjsit e Repartit t Riparimit t

10 Prfituesit Transformatorve, popullsia q jeton afr ktij
Reparti, KESH/OST.
a Seminar trajnimi pr t gjith siprmarrsit e
PCB-ve: NjAM, Ministria e Mjedisit, Prgjegjsit e
Objekteve. Qllimi i seminarit sht q t tregoj
dhe t qartsoj m tej cilsit ndotse t PCB-ve:
Burimet e ndotjes,
Identifikimin e ndotjes,
Variantet teknik pr rregullimin (Biodegradimin,
Larjen me trets, Djegien n furra, Desorbimin
termik, Distilimin e PCB-ve n temperatur t ult).
sht e rndsishme tu jepet puntoreve nj
informacion i drejt q ata t ndrgjegjsohen pr
rrezikshmrin e PCB-ve n shndetin e tyre dhe n
11 Aktivitetet mjedis.
b- n Repart
1. T kryhet marrja e mostrave dhe analiza pr t
gjith transformatort q ndodhen n Repart.
Gjithashtu t prcaktohet niveli i PCB-ve n betonin
e ndrtess dhe n tok jasht ndrtess n mnyr
q t prcaktohet thellsia e ndotjes.
2. T kryhen analiza me przgjedhje n mostra
toke gjat proceseve t ndryshme (t biodegradimit,
procesit t larjes me trets) n thellsi t ndryshme.
3. Vlersim i plot i ndotjes n ndrtes dhe
jasht saj.
3. T kryhet studim i plot i fisibilitetit pr
Repartin ekzistues duke prfshir rregullimin
(dekontaminimin dhe rehabilitimin) e ndrtess
dhe rregullimin e mjedisit jasht (varianti teknik
dhe kosto e rregullimit)
4. T kryhet studim i plot i fisibilitetit pr
dekontaminimin e Repartit dhe mjediseve t tij dhe
ndrtimin e Repartit t ri.
Masat rregulluese konsistojn n largimin e gjith
materialeve t ndotura dhe sistemimin e tyre n
depozita metalike, transportimin e tyre n Objekte
pr ruajtjen e prkohshme deri n eliminimin e tyre
prfundimtar.
5. Prcaktimi i kostos pr ndrtimin e Repartit
t ri (duhet dekontaminimi i vendit dhe ndrtimi i
Repartit t ri) dhe i kostos pr Repartin ekzistues q
do t rehabilitohet (gjat fazave dhe proceseve t
ndryshme q krkon dekontaminimin dhe
rehabilitimin i tij brenda dhe jasht) dhe krahasimi i
ktyre dy kostove pr t przgjedhur at m t
ultn.
12 Kosto e vlersuar 350 000 EURO
Banka Botrore, GTZ, SAEFL, Banka Europiane e
13 Donatort kryesor
Investimeve, SECO, GEF, BERZH.
14 Agjenci t tjera Qeveria Shqiptare, KESH
kontribuese
15 Vendndodhja e Reparti i Riparimit t Transformatorve n Tiran
projektit
Profil Projekti Nr.3:
1. Titulli i Projektit Rehabilitimi i Mjediseve t ndotura me PCB (i

Repartit t Riparimit t Transformatorve)
2 .Agjencit zbatuese KESH
3 .Agjencit Ministria e Ekonomis, Tregtis dhe Energjis,
bashkpunuese Instituti i Shndetit Publik, Fakulteti e Shkencave t
Natyrs dhe kompani private.
4 .Kohzgjatja 24 muaj
5 .Vendi Reparti i Riparimit t Transformatorve n Tiran
6 .Prezantimi i Projektit N Repartin e Riparimit t Transformatorve vijn
pr riparim transformator nga t gjith Objektet e
KESH-it. Reparti funksionon q prej 30 vjetsh e
deri tani pa aplikuar asnj kontroll mbi PCB-t. N
Shqipri njohurit mbi rrezikun e PCB-ve jan
relativisht fillestare dhe shum njerz prfshir
ktu edhe zyrtar nuk i njihnin ato deri kur filloi
Projekti mbi Prgatitjen e PCB-ve n vitin 2005.
Nuk u sht kushtuar vmendja e duhur pikimeve
apo rrjedhjeve t PCB-ve nga transformatort gjat
procesit t pritjes ose riparimit t tyre, nuk
prdoren depozita mbledhse n rast rreziku t
pikimit t vajrave. T gjitha siprfaqet e betonta n
kt Repart jan t ndotura nga vaji i
transformatorve si dhe n dyshemen e betont
kalon nj kanal i kabllove elektrik. Rreth 50 % e
sasis s prgjithshme t transformatorve jan
prodhuar para vitit 1990 (rreth 6,000 cop) dhe
mosha mesatare e transformatorve sht shum e
vjetr: 28 vjet. Meqense nuk ekzistojn konceptet
lidhur me rrezikshmrin e PCB-ve, vaji dielektrik i
prdorur dhe i przier sht prdorur pr t
rimbushur transformatort e riparuar.
Transformatort e prdorur ruhen n ambient t
hapur jasht ndrtess direkt n tok dhe t
ekspozuar ndaj shiut. N kto kushte ekziston
rreziku i rnies s zjarrit, pr m tepr q Reparti
ndodhet n nj zon urbane shum afr godinave t
banimit.
7. Arsyeja e Projektit Procesi i rregullimit (i dekontaminimit dhe i
rehabilitimit) t Repartit dhe mjediseve rreth tij do
t kryhet n prputhje me MQM.
M qllim pr t rritur ndrgjegjsimin e t gjith
punonjsve dhe puntorve t ekspozuar ndaj PCB-
ve dhe me ndihmn e ekspertve mjedisor t
KESH/OST do t merren masat e duhura si jan
zhvillimi i disa programeve t edukimit dhe
seminareve t trajnimit n lidhje me rrezikshmrin
e PCB-ve dhe ndikimin e tyre n shndetin e njeriut
dhe n mjedis.
8. Justifikimi i Projektit Sigurimi i nj MQM pr rregullimin e ktij mjedisi
t ndotur. Ky Projekt do t prmirsoj rrnjsisht
situatn mjedisor t ktij Reparti duke rritur
nivelin e ndrgjegjsimit t punonjsve mbi
mjedis. Zbatimi i ktij projekti do t mbuloj
testimin pr PCB t t gjith transformatorve n
Repart, prcaktimin e PCB-ve n betone dhe n
tok gjat proceseve t ndryshme. Ky Projekt do t
prgatis nj VNM mbi PCB-t n Repartin
ekzistues dhe zonn e populluar afr Repartit, me
qllim q t siguroj se ky projekt do t jet i
besueshm si nga ana shoqrore ashtu dhe nga ana
ekonomike.
9. Qllimi i Projektit dhe Prmirsimi i situats mjedisore.
Objektivat T gjith punonjsit t ndrgjegjsohen pr
rrezikshmrin e PCB-ve n shndetin e tyre dhe
mjedis.
Prmirsimi i problemeve lidhur me ndikimin e
PCB-ve n Repart dhe zonn prreth.
Punonjsit e Repartit t Riparimit t
10. Prfituesit Transformatorve, popullsia q jeton afr ktij
Reparti, KESH/OST.
a Seminar trajnimi pr t gjith subjektet e
interesuara:NjAM, MMPAU, KESH, METE,
Prgjegjsit e Objekteve.
Qllimi i seminarit sht q t tregoj dhe t
qartsoj m tej vetit ndotse t PCB-ve:
Burimet e ndotjes,
Identifikimin e ndotjes,
Variantet teknike pr rregullimin (Biodegradimin,
11 Aktivitetet
Larjen me trets, Djegien n furra, Desorbimin
termik, Distilimin e PCB-ve n temperatur t ult).
Prdorimin e Mjeteve Mbrojtse Personale si masa
mbrojtse ndaj PCB-ve.
sht e rndsishme tu jepet puntorve nj
informacion i drejt q ata t ndrgjegjsohen pr
mjedisin prreth.
b- Rregullimi i Repartit dhe mjedisit
1. Masat rregulluese konsistojn n largimin e t
gjitha materialeve t ndotura n ndrtes dhe jasht
saj (duke prfshir vajin, dheun, betonin,
transformatort dhe materialet e tjera t ndotura),
sistemimin e tyre n depozita metalike dhe
transportimin e tyre n Objektin e ruajtjes s
prkohshme deri n eliminimin prfundimtar t
tyre. Depozitat metalike do t etiketohen me tabela
ngjyr t verdh q tregojn pranin e mbetjeve t
rrezikshme. Pr t vendosur teknologjin e
dekontaminimit krkohet t kryhen disa teste
paraprake.
2. Rehabilitimi i ndrtess dhe i mjediseve prreth
do t prfshij zonn e pranimit (t peshimit,
marrjes s mostrave), zonn e riparimit, zonn e
tharjes s transformatorve, dhomat e dusheve,
banjat, dhomat e veshjeve..
12. Kosto e vlersuar 300 000 EURO
Banka Botrore, GTZ, SAEFL, Banka Europiane e
13. Donatort kryesor
Investimeve, SECO, GEF, BERZH
14. Agjenci t tjera Qeveria Shqiptare, KESH
kontribuese
15. Vendndodhja e Reparti i Riparimit t Transformatorve n Tiran
projektit
1 Titulli i Projektit Analizat e PCB-ve

2 Agjencit zbatuese KESH/OST, MM
3 Agjencit METE, MMPAU.
bashkpunuese
5 Vendi Tirana
6 Prezantimi i Projektit N Shqipri funksionojn disa laborator q u
prkasin Institucioneve shtetrore dhe m pak
sektorit privat, n t cilt kryhen analiza specifike
pr qllime t ndryshme.
Sidoqoft, aktualisht asnj nga kta laborator nuk
sht i fokusuar n analizn e PCB-ve qoft si
prbrs n produkte ose n formn e mbetjeve, pra
n Shqipri nuk funksionojn laborator q t
kryejn analizat e PCB-ve. Para pak vitesh n
Shqipri jan analizuar PCB-t n vaj dhe n tok
n laborator shkencor por jo t akredituar. Por
aktualisht analizat e PCB-ve nuk mund t kryhen
pr shkak t mungess s reagentve ose te
metodikave analitike t kohs si dhe pr munges
t stafit t prgatitur.
7 Arsyeja e Projektit T zgjerohet dhe propagandohet informacioni dhe
njohurit mbi rrezikshmrin e PCB-ve dhe pasojat
e tyre.
T krijohen dhe forcohen stafe laboratorik t
prgatitur analizimin e PCB-ve.
T merret n konsiderat dhe t vlersohet nj
mjedis i sigurt dhe mbrojtja personale nga ndikimi i
PCB-ve.
8 Justifikimi i Projektit Ky projekt synon t prmirsoj nivelin e
prgatitjes s stafit laboratorik q punon me
analizat e PCB-ve. Zbatimi i ktij projekti do t
mbuloj t gjitha proceset pr prmirsimin e
nivelit t aftsimit t stafit laboratorik dhe ngritjen
e cilsis s analizimit t PCB-ve n vaj, tok dhe
mbetjet e ngurta me qllim pr t marr t dhna t
plota mbi prmbajtjen e PCB-ve n pajisjet
elektrike.
9 Qllimi i Projektit dhe T ngrej nivelin e puns dhe t akreditoj
Objektivat laboratort ekzistues dhe/ose t krijoj laborator
t rinj analitik t specializuar pr analizat e PCB-
ve.
T arrihet cilsi e lart n analizimin e PCB-ve.
Analizimi krkon pajisje dhe materiale analizuese
t veanta dhe duhet t kryhet nga persona t
prgatitur n prdorimin e tyre.
T arrihet nj ndarje e plot ndrmjet pajisjeve
elektrike dhe materialeve n prdorim me PCB dhe
pa PCB, n mnyr q mirmbajtja e tyre dhe
nxjerrja jasht prdorimit t kryhen n prputhje
me MQM.
Objektet e KESH/OST, Objektet elektrike t
10 Prfituesit
Ushtris, Sektori privat.
Aktivitetet m t rndsishme t ktij projekti jan
identifikimi i krkesave laboratorike, specifikimi
dhe blerja e pajisjeve, reagentve dhe standardeve
pr konsum dhe trajnimi i stafit.
Akreditimi i laboratorve t aft t kryejn analiza
11 Aktivitetet
dhe t japin rezultate t sakta n nivelin e krkuar.
Kryerja e analizave t PCB-ve n vaj, tok, pjest e
ngurta t pajisjeve n t gjith Objektet e
KESH/OST, Sektorit te Mbrojtjes dhe n sektorin
privat.

Banka Botrore, Banka Europiane e Investimeve,
13 Donatort kryesor
BERZH, GEF
14 Agjenci t tjera Qeveria Shqiptare, KESH, GTZ
kontribuese
15 Vendndodhja e Tirana
projektit
Profil Projekti 5:
1 Titulli i Projektit Mbledhja, transportimi dhe ruajtja e prkohshme e

vajit dhe pajisjeve t ndotura me PCB
2 Agjencit zbatuese KESH/OST
3 Agjencit MMPAU, METE, MM, Kompani private
bashkpunuese
5 Vendi N t gjith vendin
6 Prezantimi i Projektit Deri para pak vitesh n KESH/OST nuk ka pasur
ndonj struktur institucionale pr t ndjekur
problemet mjedisore, nuk jan mbajtur regjistrime
mbi prodhimin dhe menaxhimin e mbetjeve, nuk
jan prgatitur procedura t brendshme pr
menaxhimin e mbetjeve q t ndihmonin n
prgatitjen e udhzimeve pr trajtimin e mbetjeve,
pr t vendosur prgjegjsit pr menaxhimin e
mbetjeve dhe pr t vendosur detyrat pr
regjistrimin e prodhimit t mbetjeve.
Niveli i ndrgjegjsimit t punonjsve n Objektet e
KESH-it pr njohjen e ndikimit t PCB-ve sht
shum i ult. Deri tani t gjitha mbetjet shkarkohen
n tok ose n lum pa asnj lloj trajtimi duke
krijuar ndotje mjedisore n tok, ujrat
siprfaqsor dhe ndofta ujrat nntoksor duke
ndikuar n shndetin e njerzve, kafshve dhe n t
gjith mjedisin prreth.
N Shqipri nuk ka ndonj Objekt q t shrbej
pr ruajtjen e prkohshme t mbetjeve. Pr m
tepr, nuk ka ndonj Objekt ku t trajtohen kto
mbetje. N Objektet e KESH-it jan n prdorim
shum transformator t vjetr t prodhuar para
vitit 1970 q kan krijuar ndotje mjedisore sidomos
n tok dhe ujra nntoksor pr shkak t
rrjedhjeve dhe pikimeve t vajit gjat procesit t
mirmbajtjes ose vjetrsis s tyre.
Pjesa m e madhe e transformatorve sht e
vendosur direkt n tok ose n bazament mbajts
por nuk ka depozita dytsore posht
transformatorve, lehtsisht mund t shikosh tokn
e ndotur posht transformatorve, kshtu q sht e
nevojshme t bhet nj menaxhim i sigurt dhe
investigime mbi ndotjen e toks dhe ujrave
nntoksor.
7 Arsyeja e Projektit Trajnimi pr menaxhimin e PCB-ve i punonjsve
mjedisor shtetror, i ekspertve mjedisor t
KESH/OST dhe i punonjsve t ndrmarrjeve q
ndikohen nga prania e PCB-ve.
Menaxhimi sa m i mir i mbetjeve kimike dhe t
rrezikshme, brenda kuadrit t konventave
mjedisore prkatse dhe legjislacionit shqiptar pr
mbrojtjen e mjedisit.
8 Justifikimi i Projektit Projekti do t jap koncepte praktike t MQM dhe
teknologji n prputhje me detyrimet q rrjedhin
nga Konventa e Stokholmit lidhur me menaxhimin
e PCB-ve.
9 Qllimi i Projektit dhe T merren masa efektive pr grumbullimin,
Objektivat transportimin, ruajtjen e prkohshme t vajit PCB
dhe t pajisjeve t ndotura n baz t Konvents s
Stokholmit lidhur me kimikatet e rrezikshme.
T arrihet nj MQM pr mbetjet q prmbajn PCB.
Objektet e KESH/OST, MM, popullsia q jeton

10 Prfituesit
pran zonave t ndotura, kafsht, flora dhe fauna.
Aplikimi i nj MQM n Objektet energjetike,

11 Aktivitetet repartet, nn-stacionet elektrik, magazinat,
transformatort dhe gjith pajisjet e tjera n
prdorim, t ndotura me PCB.
Nxitja e marrjes s masave pr t ulur ekspozimin
dhe rrezikimin prej PCB-ve.
Inspektimi i rregullt i rrjedhjes s pajisjeve.
Identifikimi i vendeve t ndotura pr t
przgjedhur dhe dhn prioritet atyre q krkojn
MQM.
Etiktimi me ngjyr t verdh i t gjith pajisjeve
dhe depozitave t ndotura q jan n pritje t
procesit t mtejshm.
Hartimi i strategjis pr paksimin gradual t
pajisjeve elektrike dhe materialeve t tjera q
prmbajn dhe/ose jan t ndotura me PCB.
Heqja nga prdorimi sipas krkesave teknike
bazuar n MQM dhe rekomandimet e Konvents s
Stokholmit e pajisjeve dhe mbetjeve me PCB.
Transportimi dhe ruajtja e pajisjeve dhe mbetjeve
me PCB n prputhje me MQM dhe rregulloret n
fuqi.
Ndrmarrja e gjith masave t duhura pr
mbrojtjen nga difektet elektrik q mund t
prfundojn me zjarr.
T bhen t gjitha prpjekjet pr t arritur nj MQM
t mbetjeve q prmbajn PCB.
Dhnie prioriteti maksimal menaxhimit t pajisjeve
me nivel t lart PCB.
Zhvilimi i aktiviteteve ndrgjegjsuse m t gjith
punonjsit pjesmarrs n kt projekt pr
prdorimin e pajisjeve mbrojtse personale.

GEF, GTZ, BE, Banka Botrore, BERZH, BEI,
13 Donatort kryesor SAEFL (Agjencia Zvicerane pr Mjedisin, Pyjet dhe
Tokat)
14 Agjenci t tjera
Qeveria Shqiptare, KESH, MM
kontribuese
15 Vendndodhja e N t gjith objektet energjetike t prekura nga
Projektit PCB-t.
Sistemi i plot i kontrollit dhe monitorimit t PCB-

1 Titulli i Projektit
ve
2 Agjencit zbatuese KESH/OST,
3 Agjencit MMPAU, METE, MM, Doganat,
bashkpunuese
5 Vend Tiran, Durrs
6 Prezantimi i Projektit N Shqipri nuk ka nj sistem pr monitorimin e
PCB-ve dhe mbetjeve t tyre. Krkimet shkencore
n fushn e PCB-ve ne Republikn e Shqipris jan
n fillimet e tyre pr shkak t pamjaftueshmris s
pajisjeve n laborator dhe mungess s stafit t
prgatitur.
Megjithat jan kryer pak studime t shkputura
mbi pranin e PCB-ve n mjedis dhe n shndetin e
njeriut.
7 Arsyeja e Projektit Do t ndrmerren analiza t gjithanshme dhe
sistematike pr t dhn nj pamje t plot mbi
mjedisin dhe shndetin e popullats n t gjith
vendin. Krijimi i nj rrjeti pr bashkpunim,
shkmbimi i t dhnave dhe informacionit
ndrmjet institucioneve shkencore t prfshir n
aktivitete krkimore mbi PCB-t, hartimi i
programit t monitorimit, identifikimi i
prgjegjsive monitoruese dhe laboratorve
analitik, zhvillimi i sistemit t informimit pr
procesin e monitorimit dhe dhnies s rezultateve,
blerja e pajisjeve pr marrjen e mostrave dhe
analizn e PCB-ve dhe procesi i trajnimit t
personave prgjegjs pr monitorimin dhe
analizimin e PCB-ve, sistemi i prparuar i siguris
s cilsis dhe i kontrollit t cilsis n laboratort
shqiptar do t jen shum t dobishme pr
hartimin dhe zbatimin e programit kombtar t
monitorimit t PCB-ve.
8 Justifikimi i Projektit Sistemi i kontrollit dhe i monitorimit t PCB-ve do
t siguroj q n Shqipri t mos hyjn m
materiale t pakontrolluara q mund t prmbajn
PCB si dhe t gjith materialet dhe pajisjet q
dyshohen t jen t ndotur me PCB do t nxirren
jasht prdorimit dhe do t eliminohen sipas
rregullave ndrkombtare, pr t siguruar
shndetin e popullsis dhe mjedis t pastr.
Shqipria e ka t nevojshme ta ket kt sistem t
kontrollit dhe monitorimit t PCB-ve sepse deri tani
askush nuk e di nse pajisjet tona dhe mjedisi jan
t ndotur me PCB apo jo, duhet t ket nn kontroll
t gjitha pajisjet elektrike dhe vajrat q hyjn n
vend, pr nj kontroll t mir t t gjitha lvizjeve t
pajisjeve dhe vajrave ndrmjet Objekteve t
ndryshm pr t shmangur ndotjen e mtejshme t
tyre.
9 Qllimi i Projektit dhe Qllimi i ktij projekti sht t hartoj dhe zbatoj
Objektivat sistemin e kontrollit dhe monitorimit t PCB-ve.
Programi i monitorimit t PCB-ve konsiston n
kontrollin sistematik t PCB-ve n materialet e
lngta dhe pajisjet e ngurta pr t gjitha pajisjet q
hyjn e dalin n do Objekt dhe n pikat doganore
ku kryhet eksporti dhe importi i tyre.
T zbatohet nj sistem i plot i monitorimit t PCB-
ve n Shqipri: i materialeve me PCB q
importohen dhe lvizin ndrmjet do Objekti, pra
n materialet e lngta dhe pajisjet e ngurta t
ndotura me PCB me qllim shmangien e przierjes
s vajrave t ndotur me vajrat e pandotur.
Magazinat e KESH/OST, Reparti i Riparimit t
Transformatorve, Reparti i Trajtimit t Vajrave,
10 Prfituesit
Doganat e shtetit, t gjith nnstacionet elektrik
dhe Reparti i riciklimit t pjesve metalike.
- Sistemi i kontrollit dhe monitorimit t PCB-ve do
t kontrolloj t gjitha materialet e importuara t
cilat mund t prmbajn PCB:
11 Aktivitetet Vaj mineral pr transformator
Transformator
Vaji i prdorur
Kondensator
- Kontrolli do t ushtrohet n t gjith pajisjet

elektrike dhe materialet q lvizin nga njri Objekt
n tjetrin:
Magazinave t KESH/OST, MM dhe doganave t
shtetit
Magazinave t KESH/OST dhe Repartit t
Riparimit t Transformatorve
Repartit t Riparimit t Transformatorve dhe
Repartit t Trajtimit t Vajrave
Gjith nn-stacioneve elektrik dhe Repartit t
Riparimit t Transformatorve.
- Kontrolli i dokumentacionit t transportimit t
mbetjeve t rrezikshme ndrmjet:
KESH/OST dhe Reparteve t Ruajtjes s
Prkohshme
KESH/OST dhe Repartit t Riparimit t
Transformatorve
KESH/OST dhe Repartit t Trajtimit t Vajit
KESH/OST dhe Repartit t Riciklimit t Pjesve t
Ngurta
KESH/OST dhe Reparteve t Djegies
Repartit t Riparimit t Transformatorve dhe
Repartit t Trajtimit t Vajit
Objekteve dhe Reparteve t Ruajtjes s Prkohshme
Reparteve t Ruajtjes s Prkohshme dhe Furrave t
djegies
Organizimi i nj seminari trajnimi nga ana e nj
eksperti t fushs prkatse pr t shpjeguar
mekanizmin e ndotjes me vaj dhe t ndotjes s
materialeve poroz me vaj, mekanizmin e ndotjes
s trthort, metodologjin e prcaktimit t PCB-ve
etj, me pjesmarrjen e stafit t KESH/OST, NjAM,
punonjsve t doganave, t Ministris s Mjedisit
etj.
GEF, GTZ, Bashkimi Europian, SAEFL, Banka
13 Donatort kryesor
Botrore, SECO
14 Agjenci t tjera
Qeveria Shqiptare, KESH,MM
kontribuese
15 Vendndodhja e
Tiran dhe Durrs
Projektit
Profil Projekti Nr 7
1- Titulli i Projektit Rregullorja pr PCB-t
2- Agjencit Zbatuese KESH/OST
3- Agjencit MMPAU, METE, MM
Bashkpunuese
4- Kohzgjatja 12 muaj
5- Vendi Tiran
6- Prezantimi i Projektit Shqipria sht n proces hartimi t legjislacionit n lidhje me
mbrojtjen e mjedisit. Legjislacioni mjedisor po plotsohet dhe
prmirsohet n prputhje me direktivat e BE. N t kaluarn,
Shqipria nuk ka pasur shum mundsi pr evidentimin e
ndotjeve me PCB dhe ndikimin e tyre n mjedis dhe n njerz si
dhe nuk ka pasur sistem monitorimi t PCB-ve n vend.
Aktualisht, nuk ka legjislacion specifik n lidhje me aktet dhe
rregulloret drejtuar problemeve t PCB-ve (menaxhimin,
ruajtjen, monitorimin, nxjerrjen jasht prdorimit dhe
eliminimin) dhe sistemin e monitorimit t tyre n vend. Vendimi
KM Nr. 103, dat 31.3.2002 pr Monitorimin e mjedisit n
Republikn e Shqipris nuk prcakton detyrat q duhet t ket
KESH-i apo ndrmarrjet q varen prej tij, pr monitorimin e
PCB-ve n vajrat q prmbajn pajisjet n objekte t ndryshme t
KESH-it. Gjithashtu, nuk jan br inspektime n lidhje me kt
problem sepse legjislacioni prkats nuk i mbulon aspektet mbi
PCB dhe pajisjet e ndotura me PCB. Vendimi KM Nr. 103, dat
31.3.2002 pr Monitorimin e mjedisit n Republikn e
Shqipris nuk prcakton detyrat se cili nga institucionet duhet
t monitoroj prezencn e PCB-ve n vajin e pajisjeve n objekte
t ndryshme. Krkesat mjedisore si jan, kontrolli i ujit t
ndotur dhe i mbetjeve t ngurta t ndotura me PCB, nuk
ekzistojn, nuk jan mbajtur regjistrime mbi prodhimin dhe
menaxhimin e ndotjes. Pr shkak t mungess s legjislacionit
dhe procedurave pr administrimin mjedisor t PCB-ve, ndikimi
dhe rreziku n shndetin e njerzve dhe mjedis do vazhdoj t
jet prezent. Gjithsesi, ekzistojn masa t prgjithshme t cilat
shrbejn pr menaxhimin e substancave kimike dhe mbetjeve t
rrezikshme duke prfshir dhe PCB-t.
Gjenden instrumente ligjore t caktuara n dekretet Qeveritare,
si sht ligji baz pr mjedisin me nr. 8934 Ligji mbi mbrojtjen
e mjedisit, Ligji Nr. 9263, dat 29.7.2004 pr Ratifikimin e
Konvents s Stokholmit pr Ndotsit Organik t
Qndrueshm, Ligji Nr. 9108, dat 17.7.2003 pr Substancat
dhe Preparatet Kimike i cili rregullon administrimin e
substancave dhe preparateve kimik pr t mbrojtur jetn e
njerzve dhe mjedisin nga rreziqet q mund t shkaktojn kto
lnd t rrezikshme, Vendim i KM Nr. 824, dat 11.12.2003 pr
Klasifikimin, ambalazhimin, etiketimin dhe ruajtjen e
substancave dhe preparateve t rrezikshm i cili detyron palt
t raportojn pr burimet e ndotjes dhe substancat kimike q
jan objekt i Konvents. NjAM n KESH, mbshtetur n Sistemin
e Menaxhimit t Mjedisit (SMM) ka zhvilluar disa plan-veprime
si jan Plan Veprimi pr parandalimin e rrjedhjes s vajrave,
kontrollin dhe masat zbutse/eliminuese ndaj tyre n objektet e
KESH-it, Plan-Veprimi pr menaxhimin e mbetjeve t
rrezikshme, Plan-Veprimi mbi prgatitjen pr prballimin e
situatave emergjente n objektet e KESH-it, dhe Program pr
pajisjet mbrojtse personale pr nj menaxhim m t mir t
problemeve mjedisore n N/stacione, HEC-e dhe TEC, n
prputhje me Politikat Mjedisore, me qllim kontrollin dhe/ose
zbutjen e ndikimeve n mjedis pr shkak t rrjedhjeve t vajit,
pr t prmirsuar situatn mjedisore.
7- Arsyeja e Projektit Pr shkak t mungess s legjislacionit n lidhje me menaxhimin
e PCB-ve, si pasoj e nivelit t ult t informimit dhe
ndrgjegjsimit mbi PCB-t pr t gjith grupet e popullsis,
veanrisht punonjsit e ekspozuar potencialisht ndaj PCB-ve n
sektorin shtetror dhe at privat, krkohet menjher t hartohet
dhe t zbatohet Rregullore pr PCB-t n prputhje me
Konventn e Stokholmit, Bazelit dhe Roterdamit, gjithashtu dhe
me legjislacionin Shqiptar. Ajo do t ket ndikim pozitiv jo
vetm n ndrgjegjsimin e publikut pr rrezikun e PCB-ve n
shndetin e tyre dhe n mjedis por gjithashtu n menaxhimin e
PCB-ve dhe mbetjeve me PCB, n bashkpunim me Objekte t
ndryshme pr menaxhimin e ruajtjes s t dhnave dhe
raportimin prfundimtar, shkmbimin e informacionit ndrmjet
institucioneve t prfshira pr analizn e PCB-ve, sistemin e
monitorimit pr kontrollin e PCB-ve, etj. Publiku m i ekspozuar
potencialisht si jan puntort dhe punonjsit q punojn n
Objekte energjetike, impiante dhe magazina q preken nga
ndikimi i PCB-ve n shndetin e tyre, duhet t mbrohen nga
ligjet dhe instrumentet ligjore prkatse si sht Rregullorja pr
menaxhimin e PCB-ve q lirohen. Gjithashtu sipas strukturs
s Rregullores do t prpunohen udhzues prkats dhe
programe pune si dhe do t organizohen seminare pr t rritur
ndrgjegjsimin e punonjsve mbi rreziqet e PCB-ve.
8- Justifikimi i Projektit Hartimi i Rregullores pr PCB-t do t siguronte nj dokument
shum t rndsishm pr MQM pr PCB, n prputhje me
krkesat sipas Konvents s Stokholmit. Kjo Rregullore do t
jet nj mbshtetje e mir pr prcaktimin e prioriteteve pr
menaxhimin e PCB-ve, n prgatitjen e udhzuesve
ndrkombtar, procedurave t menaxhimit t mbetjeve
ndrkombtare t cilat do t siguronin udhzime pr ruajtjen,
grumbullimin, transportin dhe eliminimin e mbetjeve, programe
dhe plan-veprime q ndihmojn n vendosjen e prgjegjsive
pr menaxhimin e mbetjeve dhe prcaktimin e detyrave pr
regjistrimin e prodhimit t mbetjeve.
Pr shkak t mungess s legjislacionit n lidhje me menaxhimin
e PCB-ve dhe situats s tanishme mjedisore, krkohet
menjher t hartohet dhe t zbatohet Rregullore pr PCB n
prputhje me Konventn e Stokholmit, Bazelit dhe Roterdamit,
gjithashtu dhe me legjislacionin Shqiptar.
9- Qllimet e Projektit T hartohet dhe t zbatohet Rregullore n lidhje me
menaxhimin, ruajtjen, nxjerrjen nga prdorimi dhe eliminimin e
vajit dhe mbetjeve t ndotura me PCB.
Menaxhim t mir nga pikpamja mjedisore i PCB-ve deri n
fund t jets s transformatorve.
10- Objektivat Zbatimi i rregullores specifike pr PCB-t.
Sistemimi i pajisjeve dhe aksesorve/pjesve elektrike n
prdorim dhe jasht prdorimit q prmbajn dhe/ose jan t
ndotur me PCB pr qllim t MQM.
11- Prfituesit Punonjsit e KESH/OST, sektori privat dhe shtetror q kan
lidhje me PCB-t, popullsia e prekur nga rreziku i PCB-ve.
12- Aktivitetet Krijimi i nj grupi pune ligjor dhe teknik duke prfshir t gjith
siprmarrsit e PCB-ve nga Ministria e Mjedisit, Ministria e
Energjis, Tregtis dhe Ekonomis, KESH/OST, Kompanit
private, Agjencit Mjedisore & Zhvillim, OJQ.
Studimi i legjislacionit ekzistues Shqiptar dhe Rregulloreve
ndrkombtare, UNEP-it dhe Konvents s Bazel-it, legjislacionit
t KE n lidhje me menaxhimin e PCB-ve pr zhvillimin e
Rregullores.
Organizimi i takimeve n vend m qllim marrjen n
konsiderat t sugjerimeve q kan punonjsit n lidhje me
kushtet e tyre t puns.
13- Buxheti i vlersuar 50 000 USD
14- Donatort kryesor Banka Botrore, GTZ, SAEFL, Banka Europiane e Investimeve,
SECO, GEF, BERZH, Qeveria Shqiptare, KESH
15- Vendndodhja e Nuk aplikohet
projektit
Inventari i hollsishm i PCB-ve
1- Titulli i Projektit
2- Agjencit Zbatuese KESH/OST, MM
3- Agjencit MMPAU, METE, shoqrit private

Bashkpunuese
5- Vendi Tiran
6- Prezantimi i N t kaluarn n Shqipri, nuk jan br prpjekje pr

Projektit evidentimin e ndotjes nga PCB-t dhe ndikimin e tyre n mjedis
dhe shndetin e njerzve. Inventari paraprak i PCB-ve, i cili ka
filluar t hartohet n Qershor 2005, sht prgatitur nga Njsia e
Menaxhimit t Mjedisit n KESH (Korporata Elektroenergjitike
Shqiptare - Kompania e vetme furnizuese energjetike n
Shqipri, e cila u shrben m shum se 900.000 konsumatorve t
ndodhur n t gjith territorin e vendit) dhe sht fokusuar
kryesisht n transformatort dhe kondensatort e objekteve t
KESH/OST dhe Reparteve Ushtarak. Metoda e inventarit sht
mbshtetur n udhzuesit rekomandues ndrkombtar dhe n
informacionin m t mir t vlefshm n Shqipri. Qllimi
kryesor i ktij inventari ishte identifikimi i t gjitha pajisjeve
elektrike q mund t prmbajn vaj me PCB ose vaj mineral t
ndotur me PCB si dhe sasin e mbetjeve me PCB, me qllim
plotsimin e krkesave t Konvents s Stokholmit pr
prcaktimin e udhzuesve ekzistues n vend dhe pr vendosjen
e prparsive pr proceset e tjera. Pr shkak t mungess s
informacionit dhe evidencave t vlefshme n vend, NjAM ka
prgatitur dhe shprndar n t gjith objektet e KESH/OST nj
pyetsor i cili krkon t gjith informacionin e nevojshm rreth
transformatorve/pajisjeve q duhet t inventarizohen, si jan
viti dhe vendi i prodhimit, prmasat, pesha dhe kapaciteti,
statusi, mirmbajtja, gjendja mjedisore gjat prdorimit, ndikimi
n mjedis, t dhna pr vajin e pajisjes (pesha e vajit, emri n treg
i vajit) etj. Inventari paraprak ka identifikuar kryesisht problemet
q lidhen me PCB-t: PCB-t nuk jan prodhuar kurr n
Shqipri. Vaji i transformatorve sht importuar gjithmon nga
shtete t tjera t Europs ose Azis. Transformatori m i vjetr n
KESH/OST sht rus, prodhuar n vitin 1950. N t kaluarn
furnizuesit kryesor t Shqipris me transformator kan qen
BRSS dhe Kina. Transformatort e prodhuar n BS jan t
moshs rreth 50 vjet. Pjesa m e madhe e transformatorve n
Shqipri jan kinez, rus, bullgar, maqedonas dhe rumun.
Gjat viteve t fundit jan importuar shum transformator nga
Italia, Kroacia, Zvicra dhe Belgjika.
Deri tani, n dogana dhe n magazinn qendrore n Shkozet -
Durrs nuk ka pasur kontroll n lidhje me sasin e vajit dhe
pranin e PCB-ve n t. Pr arsye ekonomike, Shqipria
gjithashtu ka importuar transformator t prdorur (t dors s
dyt) q mund t ken qen t rimbushur ose jan rimbushur
her pas her me vaj n Repartin e Riparimit, por pr shkak t
mungess s informacionit, analizat dhe evidencat e mbajtura
nuk jan t vlefshme. N Objektet Energjetike jan n prdorim
shum transformator t vjetr t prodhuar para vitit 1970, t
cilt kan krijuar ndotje n mjedis veanrisht n tok dhe ujra
nntoksor pr shkak t rrjedhjeve dhe pikimeve t vajit gjat
procesit t mirmbajtjes ose pr shkak t moshs s tyre t vjetr.
Pjesa m e madhe e transformatorve jan t vendosur direkt n
tok ose n mbshtetse statike, por jo n depozita dytsore
posht transformatorve. Mund t vihet re, lehtsisht n mnyr
vizuale, toka e ndotur posht transformatorve, gj q krkon t
zbatohen investigime pr ndotjen si n tok ashtu edhe n ujrat
nntoksor. Mbshtetur n t dhnat e siguruara nga pyetsori i
inventarit paraprak i PCB-ve, numri i transformatorve t
vendosur n objektet energjetike sht rreth 12 000 cop pr t
gjith kapacitetet n prdorim dhe prmban nj sasi t vajit
mineral, rreth 8200 ton. Sasia e vajit n transformator shkon nga
70 kg deri n 102 ton. Pjesa m e madhe e tyre (rreth 98%) jan
transformator t shprndarjes, me kapacitet t ult, t vendosur
n kabina t vogla elektrike dhe jan prdorur pr furnizimin e
konsumatorve familjar. Rreth 50% e sasis s prgjithshme t
transformatorve jan prodhuar para vitit 1990 (rreth 6.000 cop)
dhe gjat inspektimeve sht vn re se vjetrsia mesatare e
transformatorve me vitin e prodhimit sht shum e vjetr 28
vjet. Prqindja e transformatorve mbi mosh (>30 vjet) sht
rreth 45 %. Nj pjes e transformatorve e kan WR >30% dhe
nga testimi i tyre nuk kan rezultuar me densitet pozitiv: kta
transformator mund t konsiderohen si t rimbushur dhe t
dyshuar me PCB.
Inventari paraprak i PCB-ve nxori n pah mos ekzistencn e
standardeve (limiteve) dhe metodave pr analizat e PCB-ve,
nivel t ult t informimit dhe t ndrgjegjsimit mbi PCB-t n
t gjith grupet e popullsis, munges t informimit dhe
ndrgjegjsimit t popullsis n prgjithsi mbi rrezikun
potencial t PCB-ve (e vajit t transformatorve), nivel t
kufizuar t ndrgjegjsimit t punonjsve n menaxhimin e
prgjegjsive si n sektorin publik dhe at privat,
ndrgjegjsimin e ult t punonjsve t ekspozuar potencialisht
ndaj PCB-ve, mungesn e monitorimit t ndotjeve me PCB n
variante t ndryshme si dhe n ajr, tok dhe ujra toksor e
nntoksor t ndotur me vaj me PCB.
Pr shkak t mungess se reagentve, procedurave analizuese t
prmirsuara n vend dhe mungess s stafit t duhur t
trajnuar, analizat e PCB-ve n Shqipri nuk jan t vlefshme, ato
bhen duke prdorur Test-Kite t prodhuar nga Kompania
Deksil pr testimin e vajit t transformatorve. Pr shkak t
numrit t kufizuar t mostrave pr testimin e vajit, rezultatet nuk
mund t prgjithsohen n nivel kombtar. Gjithsesi, Inventari
paraprak i PCB-ve paraqet :
Sasi t vogl t transformatorve me vaj PCB,
Pjesa m e madhe e tyre jan transformator me vaj mineral,
Rreth 5,3 % e t gjith transformatorve t testuar dhe 8 % e
transformatorve t shprndarjes jan t ndotur me PCB (PCB >
50 ppm),
Numri i transformatorve t ndotur mund t jet rreth 320,
T dhnat statistikore jan mbshtetur n testimin e
transformatorve (jan inspektuar rreth 57 objekte energjetike
dhe jan testuar rreth 169
mostra vaji).
7- Arsyeja e Projektit Procedura e inventarit t PCB-ve realizohet n prputhje me
metodikn e inventarit paraprak. Inventari i PCB-ve sht nj
metod e domosdoshme pr t rritur kujdesin mbi shndetin dhe
cilsin e mjedisit n zonat ku administrohen n veanti
transformator dhe kondensator n t gjith territorin e vendit.
Inventari i PCB-ve sht nj metod q nxit dhe pranon
prpjekjet e siprmarrsit pr t ulur dhe eliminuar prdorimin e
transformatorve me PCB nga inventart dhe burimet e tjera, si
dhe si mjet pr ndjekjen e zhvillimeve t shndetshme dhe
mjedisore, zhvillon bazn pr vendim-marrjet e mtejshme dhe
bashkpunimet ndrmjet Ministris, organizatave prkatse,
punonjsve dhe siprmarrsve.
8- Justifikimi I Projektit Prputhje me detyrimet e Konvents s Stokholmit n lidhje me
inventarin. Sigurim t MQM mbi PCB-t nprmjet plotsimit t
projektit duke siguruar shtrirje t gjer kombtare mjedisore dhe
teknike. PCB-t jan subjekt i tri konventave ndrkombtare q
lidhen me trajtimin e mbetjeve t rrezikshme dhe konkretisht:
Konventn e Bazelit, Roterdamit dhe t Stokholmit. Kto
konventa i trajtojn problemet e PCB-ve duke iu referuar
prodhimit, deklarimit, prdorimit, importimit, eksportimit,
ruajtjes, transportit, monitorimit, nxjerrjes jasht prdorimit dhe
eliminimit t tyre.
Projekti do t prqendrohet n disa aspekte t Inventarit
Prfundimtar t PVB-ve. Ky projekt do t saktsoj gjithashtu t
dhnat dhe do t plotsoj informacionin mbi gjendjen e situats
s PCB-ve n Shqipri, duke siguruar informacion t sakt pr
nj periudh kohe t gjat t menaxhimit t MQM pr pajisjet
dhe mbetjet me PCB.
9- Qllimet e Projektit Plotsimi i informacionit mbi gjendjen e situats s PCB-ve n

Shqipri
Sigurimi i nj baze t fort pr MQM e PCB-ve dhe mbetjeve me
PCB.
10- Objektivat Vlersimi i sasis s PCB-ve n Shqipri
Identifikimi i prdoruesve t PCB-ve
Identifikimi i t gjith transformatorve me PCB t cilt jan n
prdorim dhe/ose jasht prdorimit, pr t zbatuar metodat
paraprake t instalimit t PCB-ve q prdoren (ruajtja gjat
prdorimit, nxjerrja nga prdorimi dhe eliminimi), pr t
siguruar monitorim n prputhje me teknikn e instalimeve t
PCB-ve q prdoren dhe pr t siguruar ecurin e t gjith
instalimeve t PCB-ve deri n fund t jets s tyre.
T dhna teknike n lidhje me pajisjet dhe materialet me PCB
Probleme t MQM n lidhje me PCB-t.
11- Prfituesit Siprmarrsit energjetik, industria private dhe shtetrore si dhe
sektort e shrbimit.
12- Aktivitetet Studim i raportit t inventarit paraprak dhe krijimi i grupit pr
prgatitjen e inventarit. Grupi do t jet prgjegjs pr:
Hedhjen e t dhnave ekzistuese n bazn t dhnave
Zgjedhjen e sasis s mostrave
Trajnimin e njerzve q krkohen pr t prgatitur inventarin.
Identifikimi i mjeteve dhe pajisjeve ndihmse pr inventarin dhe
zhvillimi i nj plan inventari. Grupi do t jet prgjegjs pr:
Formulimin e Inventarit
T dhnat n bazn e t dhnave
Prgatitjen e pajisjeve pr inventar (GPS, pajisjet pr marrje
mostre, pajisjet mbrojtse)
Prgatitja dhe zhvillimi i bazs kombtare t t dhnave dhe
informacioni pr pajisjet dhe mjetet elektrike n prdorim q
prmbajn dhe/ose jan t ndotura me PCB.
Grupi do t jet prgjegjs pr:
Hedhjen e t dhnave n bazn e t dhnave
Evidentimin e problemeve n raportin teknik dhe drgimin e
raportit tek autoritetet, mos-dmtimin e etiketave pr ndotjet me
PCB
Organizimin e seminareve me siprmarrsit e energjis.
Realizimi i Inventarit prfundimtar (duke prfshir realizimin e
inventarit, inspektimin n vend, marrjen e mostrs, testimin,
klasifikimin, etiketimin, regjistrimin, drgimin n laborator pr
analiza, bazn e t dhnave dhe raportin teknik, etj.) i vajit,
pajisjeve elektrike dhe mbetjeve q prmbajn dhe/ose jan t
ndotura me PCB.
Grupi do t jet prgjegjs pr:
Realizimin e inspektimit n terren
Mbledhjen e t dhnave
Plotsimin e forms s inventarit
Marrjen e mostrs
Testimin n vend ( testi i densitetit, test-kite)
Etiketimin dhe regjistrimin
Analizn me GC
Raportin teknik
13- Buxheti i vlersuar 250,000 EURO
14- Donatort kryesor Bashkimi Europian, Banka Botrore, GTZ, SAEFL, Banka
Europiane e Investimeve, SECO, GEF, BERZH, Qeveria
Shqiptare.
15- Vendndodhja e Tirane. KESH/Njsia e Administrimit
projektit
Profil Projekti Nr 9
1- Titulli i Projektit Eliminimi i vajit mineral t ndotur me PCB
2- Agjencit Zbatuese KESH/OST, MM
3- Agjencit MMPAU, METE, shoqrit Private
Bashkpunuese
5- Vendi Tiran
6- Prezantimi i N t kaluarn n Shqipri, nuk jan br prpjekje pr
Projektit evidentimin e ndotjes nga PCB-t dhe ndikimin e tyre n mjedis
dhe shndetin e njerzve. Deri tani nuk ka legjislacion specifik n
lidhje me menaxhimin e PCB-ve, nuk jan mbajtur evidenca mbi
prodhimin dhe menaxhimin e mbetjeve, nuk ka plan pr
menaxhimin e mbetjeve me PCB, nuk ka procedura kombtare
pr menaxhimin e mbetjeve q mund t jepnin udhzime pr
ruajtjen e tyre, prcaktimin e prgjegjsive pr menaxhimin e
ndotjeve dhe vendosjen e detyrave pr regjistrimin e prodhimit
t ndotjeve t krijuara. Niveli i ndrgjegjsimit t punonjsve n
objektet energjetik mbi njohurit pr ndikimin e PCB-ve sht
mjaft i ult. Deri tani t gjitha mbetjet jan shkarkuar n tok ose
n lum pa asnj trajtim, duke krijuar ndotje n mjedis
veanrisht n tok, ujra siprfaqsore dhe nntoksore duke
ndikuar n shndetin e njerzve, kafshve dhe mjedisin prreth.
N Shqipri, nuk ka akoma nj vend t vlefshm pr
grumbullimin e prkohshm t mbetjeve. Gjithashtu nuk
ekziston nj Impiant pr trajtimin e mbetjeve. N Objektet
Energjetike jan n prdorim shum transformator t vjetr t
prodhuar prpara 1970 q kan krijuar ndotje n mjedis
veanrisht n tok dhe ujra nntoksore pr shkak t
rrjedhjeve dhe pikimeve t vajit gjat procesit t mirmbajtjes ose
pr shkak t moshs s tyre t vjetr. Pjesa m e madhe e
transformatorve jan t vendosur direkt n tok ose n
mbshtetse statike, por jo n depozita sekondare posht
transformatorve, mund t vihet re, lehtsisht n mnyr vizuale
toka e ndotur posht transformatorve, gj q krkon t
zbatohen investigime pr ndotjen si n tok ashtu edhe n ujrat
nntoksor dhe pr nj menaxhim t sigurt. Shqipria ka nj
repart grumbullimi pr vajin e transformatorve. N prgjithsi,
si praktik pune, vaji lubrifikant i prdorur nuk hidhet por shitet
pr qllime t tjera prfshir prdorimin si lnd djegse
dytsore ose rafinim pr prdorime lokale. N Shqipri nuk
sht projektuar akoma nj impiant pr eliminimin e ndotjeve
me PCB. Si prfundim themi se nuk ekziston nj vend i
prshtatshm pr grumbullimin dhe eliminimin e lngjeve
dielektik dhe mbetjeve me PCB.
7- Arsyeja e Projektit Informacion i prshtatshm dhe t dhna pr vajin mineral t
ndotur me PCB dhe pr mbetjet me PCB.
MQM i procesit t eliminimit t mbeturinave me PCB.
Strategji pr trajtimin dhe eliminimin e mbetjeve me PCB.
8- Justifikimi i Projektit Projekti do t ndrmarr vlersimin n lidhje me t dhnat e

mbledhura dhe kshillimet me palt e tjera prkatse mbi
prmirsimin e administrimit t vajit mineral t ndotur me PCB,
t mbeturinave me PCB dhe te impianteve t eliminimit.
Mundsi kontrolli pr prmirsimin e vendeve t grumbullimit
dhe instalimit te impianteve pr MQM.
Produkti prfundimtar sht strategjia e hollsishme pr
eliminimin e vajit mineral t ndotur me PCB dhe te mbetjeve me
PCB. Konceptet e MQM do t aplikohen gjat kohs s zbatimit
t ktij projekti.
9- Qllimet e Projektit Menaxhim i mir nga pikpamja mjedisore pr procesin e
eliminimit t vajit mineral t ndotur me PCB dhe t mbetjeve me
PCB.
Aspekti ekonomik i menaxhimit t PCB-ve.
10- Objektivat Zhvillimi i strategjis pr trajtimin dhe eliminimin e vajit mineral
t ndotur me PCB dhe mbetjeve me PCB.
Zhvillimi i MQM pr procesin e eliminimit t PCB-ve.
11- Prfituesit Siprmarrsit energjetik, sektori privat dhe ai publik, popullsia
e prekur nga prania e PCB-ve.
12- Aktivitetet Zhvillimi i strategjis pr eliminimin e vajit mineral t ndotur me
PCB dhe mbetjeve me PCB n prputhje me krkesat e MQM
Kryerja e vlersimit (tani dhe n t ardhmen) pr mundsit e:
Ndrtimit t impiantit t eliminimit n vend ose
Transportin e mbetjeve me PCB n impiant t eliminimit jasht
vendit.
Pr kt:
Duhen krijuar grupe pune pr hartimin e strategjis pr trajtimin
dhe eliminimin e mbetjeve me PCB.
Duhen trajnuar specialistt dhe puntort pr MQM e vajit
mineral t ndotur me PCB dhe mbetjet me PCB veanrisht n
procesin e eliminimit sipas MQM.
Duhen marr masa pr t siguruar informacionin dhe t dhnat e
nevojshme mbi vajin mineral t ndotur me PCB dhe mbetjet me
PCB.
Duhen identifikuar vendet pr grumbullimin e prkohshm dhe
repartet pr ruajtjen e vajit mineral t ndotur me PCB dhe
mbetjeve me PCB sipas MQM.
Duhen organizuar mekanizma financiar pr t vlersuar koston
e projektit, etj.
13- Buxheti i vlersuar 150 000 EURO
Shqiptare, KFW.
15- Vendndodhja e Tiran
projektit
1- Titulli i Projektit Ndrgjegjsimi pr problemet lidhur me PCB-t
2- Agjencit Zbatuese MMPAU
3- Agjencit KESH/OST, MM, Mas-Media, OJF-Ekolvizja

Bashkpunuese
5- Vendi Shqipria
6- Prezantimi i Publiku i prekur nuk ka njohuri/ndrgjegjsim mbi problemet

Projektit q lidhen me ndikimin e PCB-ve n shndetin e njerzve dhe
mjedis. Kjo pr arsye se Shqipria nuk ka ekspertiz mbi PCB-t
dhe rrezikshmrin q lidhet me to. N t njjtn koh, Shqipria
ka gjithashtu munges t ligjeve dhe udhzuesve pr
menaxhimin e PCB-ve. Punonjsit dhe puntort e ekspozuar t
cilt punojn n reparte, magazinn e transformatorve dhe
objektet energjetike jan t pandrgjegjshm mbi rrezikun e PCB-
ve.
Mungesa e ndrgjegjsimit pr publikun e prekur n lidhje me
rrezikun e PCB-ve sht tepr e rrezikshme. Autoriteti
kompetent shqiptar ka gjithashtu munges t mundsive pr
mirmbajtjen dhe menaxhimin e transformatorve n prdorim
(n rast pikimesh, rrjedhjesh). Stafi teknik si dhe puntort
punojn n kushte t vshtira pr shkak t mungess s pajisjeve
mbrojtse personale dhe nuk jan t ndrgjegjsuar pr rrezikun
q shkaktohet nga PCB-t. N prgjithsi, publiku i ekspozuar
nuk ka pasur njohuri mbi kto shtje. Nuk sht prhapur as
edhe nj informacion i kufizuar pr ndrgjegjsimin e publikut.
Mungesa e prmirsimit t komunikimit me shoqrin nprmjet
krijimit t nj strukture komunikimi lidhet me mungesn mbi
njohurit dhe metodat e komunikimit n stafin qendror dhe
publikut lokal, autoritetet, agjencit mjedisore dhe t mbrojtjes s
mjedisit, OJQ, shoqrit publike, institutet krkimore,
universitetet.
7- Arsyeja e Projektit Do t prgatitet manuali mbi problemet e rrezikut t PCB-ve dhe
sigurin e personelit.
Do t sigurohet dhe forcohet kapaciteti i punonjsve elektrik
puna e t cilve mund t shoqrohet me problemet e PCB-ve.
Sigurohen dhe prhapen gjersisht njohurit mbi informacionin
ndaj rrezikut t PCB-ve.
Jan marr n konsiderat mbrojtja personale dhe siguria e
mjedisit nga ndikimi i PCB-ve.
sht siguruar dhe forcuar kapaciteti i laboratorit pr analizn e
PCB-ve.
Do t rritet n nivel m t lart menaxhimi n lidhje me
prgatitjen e rregullores pr PCB-t, rregullores pr mbrojtjen e
shndetit, programe trajnimi pr rrezikun e PCB-ve dhe rritjen e
ndrgjegjsimit sipas udhzuesve pr prdorimin e sigurt t
PCB-ve si nga sektort shtetror dhe ata privat.
8- Justifikimi i Projektit Ky projekt synon t jet n prputhje me detyrimin e konvents
s Stokholmit me qllim mbrojtjen e shndetit t publikut dhe
mjedisit nga ndikimi i PCB-ve. Nj qllim tjetr i ktij projekti
sht rritja e ndrgjegjsimit pr PCB-t dhe paraqitja e veprimit
pr ndalimin e rritjes s ndikimit t tyre nprmjet hartuesve t
politikave n qeveri. Vendimet jan n fund t fundit nj
prgjegjsi politike, por mundsia e realizimit t zgjedhjes m t
mir t gjetur sht kur prhapen gjersisht njohurit mbi
problemet e PCB-ve. Kjo sht krkesa e prgjithshme pr
ndrgjegjsimin ndaj tyre t siprmarrsve. Duhet t sigurohet
edukimi mbi ndrgjegjsimin e problemit t PCB-ve pr
publikun, puntort dhe menaxhert profesionist. Zgjerimi i
mjeteve t komunikimit mund t prfshij t gjith teknikat e
komunikimit duke filluar me prezantimin dhe mesazhet n
mjetet masive t komunikimit, takimet e prgjithshme me
komunitetet, dialogt bashkveprues, mikro-seminaret ndrmjet
kolegve t t njjtit profesion dhe atyre t ndryshm dhe duke
prfunduar me prgatitjen dhe prezantimin e informacionit n
kanalet ekzistuese t komunikimit pr secilin komunitet si jan
takimet profesionale, objektet kulturore, radio lokale, mbledhje
me grupet e interesuara dhe t tjera aktivitete dhe media t
miratuara. Ndrgjegjsimi pr t gjith organizatat (OJQ),
Dhomn e Tregtis dhe Industris, sindikatat, TV, radio,
universitetet, gazetat, kompanit private mjedisore do t
ndihmojn pr ndrgjegjsimin e t gjith publikut t prekur n
lidhje me rrezikshmrin e substancave PCB q ndikojn n
shndetin e njerzve, kafshve dhe n mjedis.
9- Qllimet e Projektit T rris ndrgjegjsimin e publikut veanrisht t punonjsve q
preken direkt nga rreziku i PCB-ve nprmjet zbatimit t
veprimtarive n prputhje me Konventn e Stokholmit.
10- Objektivat Prmirsimin e problemeve t PCB-ve q ndikojn n njerz dhe
mjedis pr t gjith siprmarrsit energjetik.
11- Prfituesit Siprmarrsit energjetik, sektori publik dhe privat.
12- Aktivitetet 1. Identifikimi i fushave t informimit dhe ndrgjegjsimit

pr t siguruar siprmarrsit prfshin:
Burimet kryesore t PCB-ve

Rregullore n lidhje me eliminimin e prdorimit t PCB-ve
Metodologjia e vlersimit t rrezikut
Shndeti dhe siguria
Masat paraprake q krkohen kur pajisjet q prmbajn PCB
priten
Masat paraprake q nevojiten pr larjen e pajisjeve pr t larguar
PCB-t
Ruajtja e lngjeve dhe e pajisjeve t ndotura me PCB
Vaji i ndotur me PCB
Identifikimi i llojit t ftohjes
Densiteti i lngut n transformator
Masat paraprake pr shndetin
Mirmbajtja e transformatorve me PCB
Prcaktimi i mnyrs se ekzekutimit
Testet elektrike
Testet kimike
Riklasifikimi i transformatorve
Rimbushja e transformatorve
Lista kontrolluese pr vendimin e rimbushjes
Karakteristikat e krkuara pr zvendsimin e vajrave me PCB
Masat kontrolluese pr rimbushje
Veprimi q duhet t merret n rast aksidenti t shkaktuar nga
defekti elektrik ose zjarri
Raste toksikologjike nga PCB-t
Boshatisja e transformatorve me PCB
Pajisjet mbrojtse personale
Pikimet nga transformatort
Masat parandaluese q duhet t merren n rast rrezik ndotje
Masat q duhet t merren n rast aksidenti t papritur
Masat q duhet t merren n rast evitimi t aksidentit t
pritshm
Ventilimi
Pajisjet mbrojtse frymmarrse
Monitorimi i mjedisit
Emergjencat nga pikimet e rrjedhjet dhe pajisjet mbrojtse (n
depozitat e ruajtjes)
Trajtim teknik pr ruajtjen dhe montimin e pajisjeve q
prmbajn PCB
2. Zhvillimi i materialeve mbi problemet dhe reklamimin e
PCB-ve
3. Organizimi i seminareve pr t gjith siprmarrsit.
4. Organizimi i trajnimeve mbi menaxhimin e PCB-ve n
lidhje me problemet n nivel kombtar dhe lokal.
5. Media vepruese pr informim & ndrgjegjsim.
Shqiptare, KESH, MMPAU, METE
15- Vendndodhja e Tirane
projektit
1- Titulli i Projektit Analiza social-ekonomike mbi PCB-t

2- Agjencit Zbatuese MMPAU
3- Agjencit KESH/OST, METE, MM.
Bashkpunuese
5- Vendi Tiran
6- Prezantimi i Shqipria prballet me shum probleme n lidhje me
Projektit menaxhimin dhe detyrimet ekonomike pr ruajtjen e
transformatorve mbi mosh q jan akoma n prdorim pa
mirmbajtjen e duhur dhe me rrezik t madh pr mjedisin.
Projekti krkon t zhvilloj vlersime afatgjate bashkvepruese
mbi aspektin social-ekonomik n Shqipri nprmjet paraqitjes
s t dhnave t duhura t mbledhura dhe t shkmbyera,
zhvillimin dhe zbatimin e teknikave t duhura vlersuese. N t
kaluarn n Shqipri, nuk jan br prpjekje pr evidentimin e
ndotjes nga PCB-t dhe ndikimin e tyre n mjedis dhe shndetin
e njerzve. Nuk jan mbajtur evidenca mbi prodhimin dhe
menaxhimin e mbetjeve, nuk ka pasur procedura pr
menaxhimin e mbetjeve q t paraqisnin udhzime pr ruajtjen e
tyre, prcaktimin e prgjegjsive pr menaxhimin e ndotjeve dhe
vendosjen e detyrave pr regjistrimin e prodhimit t ndotjeve t
krijuara. Niveli i ndrgjegjsimit t punonjsve n objektet
energjetike mbi njohurit pr ndikimin e PCB-ve sht mjaft i
ult. Deri tani t gjitha mbetjet jan shkarkuar n tok ose n
lum pa ndonj trajtim, duke krijuar ndotje mjedisore n tok,
ujra siprfaqsore dhe nntoksore q ndikojn n shndetin e
njerzve, kafsh dhe mjedisin prreth. N Shqipri nuk ka
ndonj vend grumbullimi t prkohshm pr mbetjet apo
impiant pr eliminimin e tyre. N Objektet Energjetike jan n
prdorim shum transformator t vjetr t prodhuar para vitit
1970, t cilt kan krijuar ndotje n mjedis veanrisht n tok
dhe ujra nntoksor pr shkak t rrjedhjeve dhe pikimeve t
vajit gjat procesit t mirmbajtjes ose pr shkak t moshs s
tyre t vjetr. Pjesa m e madhe e transformatorve jan t
vendosur direkt n tok ose n mbshtetse statike, por jo n
depozita sekondare posht transformatorve. Rreth 50% e sasis
s prgjithshme t transformatorve jan prodhuar para vitit
1990 (rreth 6.000 cop) dhe gjat inspektimeve sht vn re se
mosha mesatare e transformatorve sht shum e vjetr 28 vjet.
Ky projekt-vlersimi do t zbatohet kryesisht duke u mbshtetur
n eksperiencn e viteve t fundit t marr gjat MQM pr
pajisjet n prdorim, n veanti gjat prgatitjes s raport-
inventarit pr PCB-t dhe nxjerrjes se prfundimeve kryesore.
Do t zgjidhet metoda e vlersimit socio-ekonomik t PCB-ve pr
t harmonizuar mnyrat m t efektshme me informacionin dhe
njohurit relativisht t pamjaftueshme t vlefshme pr
siprmarrsit e veant n Shqipri.
7- Arsyeja e Projektit Identifikimi i rregullt i elementve kryesor pr rrezikun e PCB-
ve, duke u dhn rndsi problemeve potenciale n lidhje me
kategorit q ka Shqipria, rndsin e prdorimit t PCB-ve,
menaxhimin social-ekonomik si nj t tr dhe sigurimin e
informacionit baz pr MQM e PCB-ve deri n fund t jets s
transformatorve.
8- Justifikimi i Projektit Vlersimi social-ekonomik pr PCB-te sht nj element i
rndsishm pr hartuesit e vendimeve. Ai i ndihmon ata pr t
vlersuar koston sociale dhe ekonomike dhe prfitimin nga
ruajtja e transformatorve mbi mosh q jan n prdorim dhe
jasht pune n Shqipri. Ky projekt vlersimi mund t
prmirsoj situatn e pajisjeve me PCB pr prfitimet social dhe
ekonomike t MQM. Projekti do t vlersoj mundsit e
menaxhimit t PCB-ve sipas analizs s kostos/prfitimit social-
ekonomik m qllim pr t siguruar q zbatimi i Konvents s
Stokholm-it n Shqipri t realizohet n mnyr sociale dhe
ekonomike.
9- Qllimet e Projektit Menaxhimi i mir nga pikpamja mjedisore e PCB-ve deri n
fund t jets s transformatorve
Aspekti ekonomik pr menaxhimin e PCB-ve
10- Objektivat Krijimi i mjeteve vendim-marrse pr vlersimin social-
ekonomik t prdorimit t pajisjeve me PCB n lidhje me ciklin e
jets.
11- Prfituesit Siprmarrsit energjetik
Sektori industrial, sektori privat dhe ai shtetror.
12- Aktivitetet Faza 1: Faza pilot e vlersimit
Formimi i nj grupi pune nga siprmarrsit
Plani i projektit pilot pr vlersimin e rrezikut
Vlersimi i vendit
Problemet e vlersimit t rrezikut
Konkluzioni i seminarit me siprmarrsit (problemet ligjore,
problemet teknike, problemet financiare: mekanizmat financiar)
Faza 2: Vlersimi i plot
Formimi i nj grupi pune t siprmarrsve
Zhvillimi i planit pr vlersimin e plot t rrezikut
Prcaktimi pr vlersimin e plot t vendit
Identifikimi i problemeve pr vlersimin e plot t rrezikut
Organizimi i seminareve kombtar prfundimtar me
siprmarrsit (problemet ligjore, problemet teknike, problemet
financiare)
Shqiptare, KESH, MMPAU,METE.
15- Vendndodhja e Instituti i Mjedisit,Tirane
projektit
Profili projekti Nr. 12
Ndarja dhe minimizimi i mbetjeve n Qendrn

Spitalore Universitare (QSU) Nn Tereza dhe
1. Titulli i Projektit
optimizimi i operacioneve n inceneratorin e vetm
ekzistues n funksionim.
2. Agjencia Implementuese Qendra Spitalore Universitare Nn Tereza
3. Agjenci bashkvepruese Ministria e Shndetsis Ministria e Mjedisit, Pyjeve
dhe Administrimit t Ujrave
4. Periudha e zbatimit 2008-2009
5. Vendndodhja Tiran
6. Prshkrim i shkurtr Pr pjekjet pr menaxhimin e mbetjeve spitalore
tashm kan filluar n Shqipri. Udhzimet e para pr
kt kan dal dhe ndarja e mbetjeve ka filluar t
aplikohet n disa spitale pilot.
Kto eksperienca do t zhvillohen m tepr dhe do t

bhen realitet n QSU Nn Tereza, qendra spitalore
m e madhe e t gjith vendit. N ket qendr spitalore
universitare sht n funksionim i vetmi incenerator
pr mbetjet spitalore. Kushtet e shfrytzimit dhe sasia e
mbetjeve nuk jan optimale pr minimizimin e
shkarkimeve t dioksinave.
7. Qllimi i Projektit Projekti synon minimizimin e shkarkimeve t

dioksinave nga mbetjet spitalore duke reduktuar tipin
dhe sasin mbetjeve t djegura.
Ve ksaj inceneratori ekzistues do t prmirsohet

teknikisht dhe do t optimizoje funksionimin e tij.
Kushtet optimale t shfrytzimit do t arrihen
nprmjet futjes s nj procedure sistematike pr
vnien n pun, ngarkimin, shfrytzimin dhe
mirmbajtjen. Kjo ka t bj me futjen n prdorim t
Praktikave m t Mira Mjedisore (PMM) ashtu si
krkohet nga Konventa e Stokholmit pr menaxhimin
e mbetjeve spitalore.
Personeli i QSU Nn Tereza sht i kualifikuar mir

pr punn q kryen. Pra, spitali sht ideal pr
zbatimin e skems s prmirsuar t menaxhimit t
mbetjeve prpara se t shtrihet n t gjith vendin. Ve
ksaj rajoni i Tirans ka nj sistem t grumbullimit t
mbetjeve urbane q funksionon mir (ndonse
depozitimi prfundimtar duhet prmirsuar) duke na
dhn nj tjetr rrug t mundshme pr depozitim pr
mbetjet duke mos aplikuar djegien.
8. Justifikimi i Projektit Minimumi i pranueshm shndetsor i shkarkimeve t

dioksins nga depozitimi i mbetjeve sht 14 g I-TEQ/a
ose afrsisht 24% e totalit t emisioneve me origjin nga
djegiet n incenerator.
90 % e mbetjeve spitalore jan pjes e zakonshme e
mbetjeve urbane t ngurta, t cilat nuk duhet t digjen
duk br kshtu t mundur q t kemi shkarkime t
NOQ n mjedis. Ndarja dhe minimizimi i mbetjeve do
t ul m tej sasin e mbetjeve spitalore q shkojn pr
depozitim prfundimtar. Pr m tepr disa nga
mbetjet mund t riprdoren ose riciklohen.
9. Qllimi i Projektit dhe T ul shkarkimet e dioksinave dhe t furaneve nga
Objektivat mbetjet.
Qendra Spitalore Universitare Nn Tereza,

10. Prfituesit
Ministria e Shndetsis
Studimi i Skems aktuale t menaxhimit t mbetjeve
spitalore dhe funksionimi i inceneratorit.
Hartimi i nj skeme t prshtatshme t ndarjes dhe
minimizimit
t mbetjeve pr do pavijon dhe godin spitalore.
Optimizimi i shfrytzimit t inceneratorit dhe hartimi i
11. Aktivitetet e
nj manuali pr shfrytzimin e tij.
parashikuara
Zbatimi i skems s ndarjes dhe minimizimit t
mbetjeve n Qendrn Spitalore Universitare Nn
Tereza.
Trajnimi i operatoreve dhe teknikve t inceneratorit
dhe vendosja n praktik e procedurave t reja t
prdorimit dhe shfrytzimit t inceneratorit.
12. Kostoja e vlersuar 55 000 US$
Qendra Spitalore Universitare Nene Tereza,
13. Donator t e mundshm
Ministria e Shndetsis,
14. Agjenci t tjera MMPAU, Donatore te huaj
kontribuese
15 Harta e vendosjes s Tiran
projektit
Profili projekti Nr. 13
1. Titulli i projektit Prmirsimi i inceneratorit t Qendrs Spitalore
Universitare Nn Tereza
2. Agjencia Implementuese Qendra Spitalore Universitare Nn Tereza
3. Agjenci bashkvepruese Ministria e Shndetsis Ministria e Mjedisit,
Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave.
6. Prshkrimi i shkurtr N Qendrn Spitalore Universitare Nn Tereza
operon i vetmi incenerator pr djegien e mbetjeve
spitalore. Megjithat kushtet e shfrytzimit t
inceneratorit nuk jan t prshtatshme pr
minimizimin e shkarkimit t dioksinave n mjedis.
Inceneratori nuk ka t instaluar sistem t kontrollit
t ndotjes s ajrit (SKNA) n oxhakun e shkarkimit
t gazrave n atmosfer. Kshtu q inceneratori nuk
mund t quhet se operon me TMM si parashikohet
n Konventn e Stokholmit dhe shkarkimet n
atmosfer t diokisnave jan relativisht m t larta
n krahasim me inceneratort modern t djegies s
mbeturinave spitalore.
7. Qllimi i projektit Projekti synon t minimizoj shkarkimet n

atmosfer t dioksinave nga djegia e mbetjeve
spitalore n QSU Nn Tereza, nprmjet
prmirsimit t mnyrs s shfrytzimit t
inceneratorit t ksaj qendre spitalore, gj e cila
prputhet edhe me prcaktimet e bra n
Konventn e Stokholmit pr Teknikat m t Mira t
Mundshme (TMM).
Nprmjet prmirsimit q do ti bhet

shfrytzimit t inceneratorit, faktori i shkarkimeve
n ajr mund t ulet nga 40,000 g TEQ/t n 5,25
g TEQ/t duke br nj ulje gati 90%.
8. Justifikimi i projektit Shum nga t dhnat zyrtare (n letra) pr sasit e
shkarkimeve n atmosfer t dioksinave nga
mbetjet spitalore vijn vetm nga djegiet n t
vetmin incenerator ekzistues. Nprmjet
prmirsimit t shfrytzimit q do ti bhet ktij
inceneratori, mund t arrihet nj ulje e
konsiderueshme e shkarkimeve n atmosfer t
dioksinave.
9. Qllimi i Projektit dhe T ul shkarkimet n atmosfer t dikoksinave dhe
Objektivat furaneve nga djegia e mbetjeve spitalore.
10. Prfituesit
Kryerja e nj studimi fizibilitetit pr prmirsimin e
shfrytzimit t inceneratorit ekzistues n Qendrn
Spitalore Universitare Nn Tereza.
Vendosja e pajisjeve dhe programeve kompjuterike
t krkuara shtes pr t arritur kushtet e
shfrytzimit t prcaktuara n Konvent ne
11. Aktivitetet e
Stokholmit pr Teknikat m t Mira t Mundshme
parashikuara
(TMM).
Prokurimi dhe instalimi i Sistemit t Kontrollit t
Ndotjes s Ajrit (SKNA)
Optimizimi i shfrytzimit t inceneratorit dhe
trajnimi i stafit teknik pr prdorimin e sistemit t
ri t prmirsuar.
12. Kosto e vlersuar 1,500,000 US$
13. Donatort e mundshm
14. Agjenci t tjera Donator ndrkombtar, Donator dypalsh
kontribuese
15. Vendndodhja e projektit Tiran
1. Titulli i Projektit Projektimi dhe ndrtimi i nj vend-depozitimi

prfundimtar pr Mbetjet Spitalore n Shqipri.
2. Agjencia Implementuese Ministria e Shndetsis, Ministria e Mjedisit, Pyjeve
dhe Administrimit t Ujrave.
3. Agjenci bashkvepruese Shoqri private t kujdesit shndetsor dhe t
administrimit t mbetjeve.
6. Prshkrim i shkurtr Ka vetm nj njsi t depozitimit prfundimtar t
mbetjeve spitalore n Shqipri. Spitalet dhe klinikat e
tjera n t gjith vendin i hedhin mbetjet e tyre s
bashku me mbetjet urbane ose i djegin n mnyr t
paautorizuar (djegie n mjedis t hapur). Jan n
prdorim disa autoklave t vogla pr sterilizimin e
mbetjeve.
Hedhja apo djegia sht e ndaluar n legjislacionin

shqiptar por spitalet dhe klinikat nuk kan alternativa
t tjera pr menaxhimin e mbetjeve t tyre spitalore
kryesisht pr shkak t situats s vshtir financiare t
tyre.
7. Qllimi i Projektit Situata e administrimit t mbetjeve spitalore n
Shqipri sht e paprshtatshme dhe ka nj mundsi t
madhe t prhapjes s smundjeve infektive duke
shtuar kshtu edhe shkarkimet n atmosfer t
niveleve t larta t dioksinave nga djegia e
pakontrolluar e mbetjeve spitalore.
Duhet t ngrihet nj skeme pr mbledhjen, transportin
dhe depozitimin e mbetjeve spitalore. T gjitha
autoritetet dhe njsit e kujdesit shndetsor n vend
duhet t ftohen t bhen pjes e skems e cila me disa
njsi qendrore t depozitimit t mbetjeve, mund t
plotsohet me njsi t vogla t cilat do t kujdesen pr
mosprhapjen e mbetjeve infektuese n spitalet
kryesore.
8. Justifikimi i projektit Minimumi i prcaktuar i emisionit t dioksinave nga
depozitimi i mbetjeve, pr shndetin e njeriut sht 14
g I-TEQ/a ose afrsisht 24% e totalit t shkarkimeve.
Aktualisht sht e vshtir te bhet nj vlersim i
detajuar rreth djegies s pakontrolluar dhe t
paautorizuar n klinikat dhe spitalet n t gjith
vendin.
Nprmjet sistemimit t mbledhjes, transportit dhe
depozitimit t mbeturinave mund t bhet nj paksim
n rreth 1 g I-TEQ/a t shkarkimeve. Paksimi i
risqeve n shndetin e publikut nga smundjet
infektive do t jet nj prej arritjeve n efektet ansore
t menaxhimit t pastr t mbetjeve spitalore.
9. Qllimi i projektit dhe Ulja e shkarkimeve n atmosfer t diokisnave dhe
Objektivat furaneve prmes prmirsimit t operacioneve t
mbledhjes, transportit dhe depozitimit prfundimtar t
tyre.
10. Prfituesit Ministria e Shndetsis, spitalet dhe klinikat private.
Studimi i operacioneve q kryhen me mbetjet spitalore
n klinikat dhe spitalet n t gjith vendin.
Prgatitja e nj plani pr sistem efikas pr mbledhjen
dhe depozitimin e mbetjeve spitalore.
Marrja e miratimit nga aktort kryesor n kt fush
pr planin e grumbullimit dhe t depozitimit t
11. Aktivitetet mbetjeve spitalore.
Blerja dhe instalimi i njsive shtes t trajtimit t
mbetjeve spitalore.
Vnia n zbatim e sistemit t grumbullimit dhe
transportit t mbetjeve spitalore.
Kalimi i operacioneve t shfrytzimit tek njsit e
zgjedhura.
12. Kosto e vlersuar 1,300,000 US $
Ministria e Shndetsis, shoqrit private t kujdesit
13. Donatort e mundshm
shndetsor
14. Agjenci t tjera GEF (Fondi Botror pr Mjedisin), BE, SIDA, Qeveria
kontribuese Holandeze,
15. Vendndodhja e zbatimit Tiran dhe n t gjith rrethet e vendit.
t projektit
Profili Projekti Nr. 15
1. Titulli i Projektit Projekt pilot pr ndarjen, riciklimin dhe riprdorimin e

materialeve pa djegien e mbeturinave.
2. Agjencia zbatuese Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t
Ujrave Ministria e Brendshme)
3. Agjenci bashkvepruese Bashkia e Sarands dhe Bashki t tjera.
5. Vendndodhja Sarand dhe 2 qytete t tjera n Shqipri
6. Prshkrim i shkurtr Aktiviteti m i madh q kontribuon n shkarkimin n
mjedis t NOQ, dioksinave, sht djegia e pakontrolluar
e mbetjeve. Shum nga kto djegie ndodhin (qllimisht
ose jo) n pikat e grumbullimit me qllim ndarjen e
mbetjeve t vlefshme nga grumbulli i madh i tyre, si
jan metalet. Djegia e qllimshme e mbetjeve ndodh pr
disa arsye edhe n vend-depozitimet e bashkive.
Qllimi i projektit sht t aplikoj ndarjen n burim t
mbetjeve dhe n pikn e grumbullimit dhe n vend-
depozitime, kshtu q djegia dhe lirimi n atmosfer i
diokisnave mund t reduktohet
Projekti do t zbatohet n qytete t vogla t zgjedhura
t Shqipris. Nj nga kto, sht qyteti i Sarands, me
nj potencial t lart pr zhvillimin e turizmit.
Menaxhimi i mbetjeve t ngurta urbane dhe djegia e
tyre sht nj nga problemet kryesore t bashkive.
7. Qllimi i Projektit Djegia e pakontrolluar e mbetjeve t ngurta urbane
sht prgjegjse prafrsisht pr 75% t shkarkimeve t
dioksinave n Shqipri. Djegia e mbeturinave bhet si
qllimisht ashtu dhe aksidentalisht. Djegia aksidentale
ndodh kryesisht pr shkak t gjendjes dhe shfrytzimit
shum t keq t vend-depozitimeve t mbetjeve urbane.
Projekti do t fokusohet tek djegia e qllimshme e
mbetjeve t ngurta urbane q behet pr t marr
materiale q m pas shiten, kryesisht metale. Kjo do t
arrihet nprmjet ndarjes n burim dhe n pikn e
depozitimit si dhe krijimit t mundsis pr ndarje dhe
n pikn fundore t depozitimit t mbetjeve.
8. Justifikimi i Projektit Projekti do t reduktoj ndjeshm shkarkimet n
atmosfer nga djegia e mbetjeve t ngurta urbane n
bashkin ku do t zbatohet. Kjo do t ul ndjeshm
lirimin e dioksinave si dhe probleme t tjera q vijn
nga djegia e pakontrolluar e mbetjeve urbane.
Gjithashtu, do t arrihet prmirsimi i higjiens dhe
pamjes vizuale t mjedisit n bashkit pilot ku do t
zbatohet projekti. Ve ksaj, do t prmirsohet edhe
heqja e plehrave n komunitet dhe do t zvoglohet
dmtimi i mjedisit.
sht parashikuar q futja e ksaj skeme mund t
riaplikohet leht edhe n shum bashki t tjera n t
gjith Shqiprin.
9. Qllimi i projektit dhe T ul shkarkimet e dioksinave dhe t furaneve nga
objektivat menaxhimi i keq i mbetjeve urbane nprmjet futjes s
skemave t ndarjes dhe riciklimit.
T ul rrezikun e shndetit t njeriut nga ndarja e
mbetjeve dhe aktivitetet e heqjes s plehrave.
T krijoj mundsi pr zhvillimin ekonomik nprmjet
prmirsimit t kushteve lokale mjedisore.
Komuniteti i banorve t Sarands dhe bashkit e tjera.
10. Prfituesit
Njerzit e varfr q punojn pr heqjen e plehrave.
Studimi i situats aktuale me ndarjen e mbeturinave
dhe riciklimin, n shtpi, n pikn e grumbullimit dhe
n vend-depozitimin prfundimtar.
Hartimi i nj skeme t seleksionimit dhe mbledhjes s
mbetjeve t ndara.
11. Aktivitetet Organizimi dhe planifikimi i przgjedhjes s
mbeturinave dhe ndarja e mbeturinave me vler pr tu
prdorur nga grumbulli i madh i mbeturinave n vend-
depozitimin prfundimtar.
Zbatimi i grumbullimit n pikn e grumbullimit t
prcaktuar t Bashkis.
12. Kosto e vlersuar 500,000 US$
13. Donator t QSH, Bashkit, Ministria e Brendshme
mundshm
14. Agjenci t tjera GEF- Fondi pr Mjedisin Global, Donatore dypalsh
kontribuuese
15. Vendi i zbatimit t Saranda dhe bashki t tjera.
Projektit
Projekti Nr. 16
1. Titulli i Ngritja e kapaciteteve pr menaxhimin e NOQ-ve n institucionet

projektit dhe subjektet e interesuara
2 Agjencia
MMPAU
zbatuese
3 Agjencia
METE, MBUMK, KESH, MM
bashkpunuese
4 Kohzgjatja 5 vjet
5 Ku do t
bashkit, komunat,
zbatohet
6 Formimi
npuns, staf teknik dhe supervisor nga MMPAU, SM, PV, ARM,
profesional
Nevoja pr prgatitjen e specialistve n subjektet prgjegjs pr
7 Arsyetimi pr
njohjen e situats ne zonat e konsideruara si vende potencialisht te
projektin
dyshuara si te ndotura nga NOQ-t.
1. njohuri t pakta tek pjesa m e madhe e popullats pr rreziqet
q mbart lirimi i NOQ-ve
2. mungesa e ekspertve t kualifikuar pr identifikimin dhe
monitorimin e NOQ-ve
3. mungesa e ekspertve t kualifikuar pr trajtimin e mbetjeve
industriale
4. mungesa e njohurive lidhur me vlersimin e toks dhe t
8 Argumentimi terrenit pr ndotje
i projektit 5. mungesa e kapaciteteve teknike pr identifikimin, kontrollin
dhe monitorimin e ajrit, toks dhe ujrave nntoksore n zonat e
ndotura
6. zbatimi i pamjaftueshm i legjislacionit pr parandalimin e
ndotjes
7. mungesa e prfshirjes s pushtetit vendor n shtjet q lidhen
me ndotjen nga NOQ-t dhe veanrisht me menaxhimin e
mbetjeve.
1. vlersimi i mangsive n kapacitetet institucionale dhe teknike
t PV, IM dhe ARM
2. trajnimi i IM&ICW dhe i IWT&M
3. njohja me teknikat pr vlersimin e toks dhe t terrenit
9 Synimi dhe
4. sigurimi i nj laboratori t pajisur mir pr monitorimin e
objektivat e
cilsis s ujit, ajrit dhe toks
projektit
5. sigurimi n ARM i ekspertve t kualifikuar pr zbatimin e
legjislacionit lidhur me parandalimin e ndotjes
6. krijimi pran bashkive dhe komunave i sektorve t kualifikuar
pr menaxhimin e mbetjeve
10 Prfituesit Bashkit, Komunat, SP, ARM
1. takim dyditor pr evidentimin e nevojave pr udhzues,
trajnime dhe mjete (2 ekspert nga BE + prfaqsues nga subjektet
e interesuara) dhe dy seminare pune (2 ekspert nga BE +
pjesmarrs nga t gjitha subjektet dhe institucionet e interesuara)
2.1. tri seanca trajnimi pr grupin IM&ICW (3 ekspert nga BE +
pjesmarrs nga LG, LA, REA, IE dhe PE)
2.2. tri seanca trajnimi pr grupin IWT&M (3 ekspert nga BE +
pjesmarrs nga LG, LA, REA, IE dhe PE)
3. tet seanca trajnimi pr stafin teknik t RC dhe t strukturave t
11 Aktivitetet q
REA (8 ekspert nga BE + pjesmarrs t interesuar nga RC dhe
parashikon
strukturat e REA)
projekti
4. sigurimi i laboratorit t monitorimit t cilsis s ajrit, toks dhe
ujit , instalimi, kalibrimi dhe trajnimi i personelit prkats (1 muaj,
2 specialist pr trajnim jasht shtetit)
5. katr seanca trajnimi pr strukturat e REA lidhur me zbatimin e
legjislacionit pr parandalimin e ndotjes (2 ekspert t BE +
prfaqsues nga t gjitha REA)
6. katr seanca trajnimi pr forcimin e kapaciteteve institucionale
dhe teknike t bashkive dhe komunave pr ESWM (2 ekspert t
BE + prfaqsues nga bashkit dhe komunat prioritare)
12 Vlersimi i
prafrt i
478,800 $
kostos
13 Donatort
BE, GEF, BB ( 250,000 $)
potencial
14 Kontribues t MMPAU, RC, SM ( 150,000 $ )
tjer Donator privat dhe pjesmarrs nga OJF-t ( 78,800 $ )
15 Vend-zbatimi
Tiran, Durrs, Vlor
i projektit
Studimi i terrenit, prcaktimi i prioriteteve, zhvillimi i

1. Titulli i projektit planit rehabilitues pr zonat potencialisht t ndotura me
NOQ
2 Agjencia zbatuese MMPAU
3 Agjencia
METE, MBUMK, SP
bashkpunuese
4 Afati 2 vjet
5 Ku do t zbatohet N zonat q gjykohen potencialisht t kontaminuara
kimist, inxhinier, gjeolog, petrokimist, staf teknik,
6 Formimi profesional
specialist t universitetit dhe t RC-ve
Njohja e sakte e kufijve te ndotjes nga NOQ-t, ne vendet e
kontaminuara; ne toke, ujrat siprfaqsore dhe
7 Arsyetimi pr projektin
nntoksore dhe hartimi i projekteve pr rehabilitimin e
tyre
Ndotja e ajrit, toks dhe probabilisht edhe e ujrave

nntoksore n uzinn e plastikes ne Lushnje dhe depot e
stacionit te trenit ne Bajze-Shkodr;
Ndotja e ajrit, toks dhe probabilisht edhe e urave
nntoksore n territorin pran dhe prreth uzins
8 Argumentimi i kokso-kimike t ish-kombinatit metalurgjik n Elbasan;
projektit Ndotja e ajrit, toks dhe probabilisht edhe e urave
nntoksore n territorin e repartit t imprenjimit t
lnds drusore n ish-kombinatin e prpunimit t drurit
n Elbasan;
Ndotja e toks dhe urave nntoksore pr shkak t
djegies s mbetjeve n vend-depozitimet urbane.
1. njohja me nivelin e ndotjes dhe identifikimi i shtjeve

q duhen zgjidhur;
2. mbshtetur n prfundimet q do t arrihen n
aktivitetin e par bhet vlersimi i detajuar i zonave, pr
9 Synimi dhe objektivat
zonat m t ndotura (prioritare);
e projektit
3. njohja me metodat e ndryshme q prdoren pr
rehabilitimin e zonave t ndotura;
4. zhvillimi i planeve t rehabilitimit pr zonat m t
ndotura (prioritare)
komuniteti q jeton pran zonave t ndotura dhe
10 Prfituesit
zhvillimi i atyre rajoneve, LG, PE dhe turizmi
1. studimi i prqendrimit t NOQ-ve n zonat q
mendohet se jan t ndotura me NOQ (8 zona, 4 (1+3)
mostrime dhe analiza pr seciln zon)
2.1. ngritja dhe funksionimi i PIU
2.2. kryerja e analizave t nevojshme pr prcaktimin e
konturit t zons s ndotur dhe thellsin e penetrimit t
ndotjes
11 Aktivitetet q
3 organizimi i katr seminareve pr trajnimin e
parashikon projekti
pjesmarrsve lidhur me metodat dhe praktikat e
rehabilitimit (4 ekspert t BE pr teknikat q prdoren
n rehabilitimin e territoreve dhe objekteve t ndotura
me NOQ dhe pr ESWM + pjesmarrs nga subjektet e
interesuara drejtprdrejt)
4. prpunimi i t dhnave, vlersimi i prafrt i kostos
dhe i afateve pr projektet e rehabilitimit
12 Vlersimi i prafrt i
893,000 $
kostos
GEF, WB, JICA ( 600,000
13 Donatort potencial
$)
MEFWA, RC, SM ( 200,000
$)
14 Kontribues t tjer
Donator privat (
93,000 $ )
15 Vend-zbatimi i
Elbasan, Tiran, Lushnje, Bajze
projektit
Profil Projekti 18
1. Titulli i Projektit Ndrgjegjsimi i publikut pr rrezikun q shkaktojn

n shndetin e njeriut kimikatet NOQ q dalin nga
djegia e plehrave urbane.
2. Agjencia zbatuese Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t
ujrave, Ministria e Qeverisjes vendore, Qendra e
Grupimit t Shoqatave Mjedisore Ekolvizja
3. Agjenci bashkvepruese Bashkit e pes qyteteve m t mdha te Shqipris
,Shoqatat mjedisore lokale
4. Kohzgjatja 2008-2011
5. Zona e zbatimit N pes qytetet kryesor t Shqipris
6. Situata Aktivitetit m i madh q ndikon n krijimin e
paqllimshm t NOQ-ve, sht djegia e mbeturinave
urbane n qytetet e mdha urbane dhe prreth tyre.
Nga djegia e pakontrolluar e ktyre mbeturinave
krijohet dioksinat, furanet dhe NOQ-e t tjer. Shumica
e ktyre gjegjeve ndodh q n pikat e grumbullimit n
qytet nga persona q duan t ndajn nga grumbulli
hedhurinat metalike, ose nga q plehrat rrin pr nj
koh t gjat pa u trhequr nga ndrmarrja e pastrimit.
Por djegie t vazhdueshme t plehrave ka dhe n vend-
depozitimet e grumbullimit kryesor jasht qytetit.
Projekti synon t informoj dhe ndrgjegjsoj
publikun dhe drejtuesit lokal t pes qyteteve kryesore
t Shqipris rreth rrezikut dhe pasojave pr shndetin
q vijn nga gazet NOQ q lirohen nga djegia e
plehrave urbane.
Projekti do t zbatohet n pes qytetet m t mdhenj
t vendit ku administrimi i mbeturinave urbane nuk
sht n kushtet e krkuara dhe sht identifikuar
djegia e pakontrolluar e plehrave urbane .
7. Shpjegimi i Projektit Djegia e pakontrolluar e mbeturinave urbane t
bashkive liron rreth 75% t t gjith lirimeve t
dioksins n Shqipri . Djegia e plehrave ndodh
qllimisht dhe n mnyr t paqllimt. Djegia
vetvetiu ndodh dhe n vendet e grumbullimit t
mbeturinave n periferi t qyteteve si rezultat e lirimit
t biogazit n brendsi t tyre kur ato ndodhen n ajr,
t pambuluara me dhe.
Projekti do ti drejtohet kryesisht publikut t gjer por
do t punohet dhe me grupe t veant t prekur dhe
me drejtuesit lokal. N bashkpunim me bashkit e
qyteteve, mediat lokale dhe shoqatat mjedisore,
Projekti do te informoj dhe ndrgjegjsoj n mnyr
t vazhdueshme pr rreziqet q lindin pr njeriun nga
lirimi i NOQ-ve gjat djegies s mbeturinave urbane.
8. Justifikimi i Projektit Informimi dhe ndrgjegjsimi i publikut n trsi dhe i

grupeve t veanta q jan direkt t rrezikuar nga
NOQ-t q dalin nga djegia e plehrave, ka nj rndsi
t madhe pr mbrojtjen e shndetit t popullsis s
gjer. Publiku i prgjithshm n prgjithsi sht pak
i ndrgjegjsuar mbi rrezikun e NOQ-ve. Plani
i veprimit n informim/ndrgjegjsimin e tyre duhet t
jet i drejtuar tek ata qart, direkt, me nj gjuh t
thjesht, me shembuj dhe raste t dokumentuara, me
mjete audiovizive, (filma, foto, animacione) .Disa nga
NOQ-t si furanet, dhe dioksinat pothuajse nuk njihen
dhe nuk ndjehen nga publiku i gjer si kimikatet m t
rrezikshme pr shndetin e tyre, ata nuk jan t bindur
se ato shkaktojn smundje dhe pasoja vdekjeprurse
pr njeriun. Projekti do t krijoj kt ndjeshmri te
publiku i gjere.
9. Qllimi Kryesor dhe T ul dhe eliminoj lirimin n ajr t dioksinave dhe
Objektivi i Projektit furaneve nga keqadministrimi dhe djegia e
mbeturinave urbane n 5 qytetet m t mdha t
Shqipris.
T mbroj shndetin e popullsis t ktyre zonave n
trsi
Komunitetet e 5 zonave urbane m t mdha t

10. Prfituesit Shqipris si dhe grupet e njerzve q jetojn direkt n
afrsi t pikave t grumbullimit t plehrave.
-Informim dhe ndrgjegjsim i vazhdueshm i
publikut t gjer t ktyre zonave t przgjedhura
nprmjet mediave lokale , elektronike dhe t shkruara
mbi rrezikun q sjellin djegiet e plehrave t qytetit dhe
ato t grumbulluara rreth tij.
-Fushata ndrgjegjsuese direkt n zonat e banuara
prreth pikave t grumbullit t mbetjeve urbane t 5
11. Aktivitetet qyteteve t przgjedhur.
-Prgatitja dhe shprndarja e posterave, broshurave,
fletpalosjeve dhe materialeve t tjera ndrgjegjsuese
mbi NOQ-t
-Prgatitja e dokumentarve dhe animacione shpjegues
mbi dukurit e djegies se plehrave dhe lirimin e
NOQ-ve, rrezikun q shkaktojn ato n trupin e njeriut
-Informim dhe ndrgjegjsim me fmijt n shkolla
12. Kostoja 100.000 USD
Bashkit e Qyteteve, Ministria e Mjedisit, Ministria e
13. Donatoret potencial
qeverisjes Lokale, Biznesi lokal.
14. Agjenci t tjera Shoqatat mjedisore lokale, donator t huaj
kontribuese
15. Harta e projektit Tirana, Durrs,Shkodra,Vlora, Saranda
UDHZIM
Nr.6, dat 27.11.2007
PR MIRATIMIN E RREGULLAVE, PRMBAJTJES DHE AFATEVE

PR PRGATITJEN E PLANEVE T ADMINISTRIMIT T MBETJEVE T
NGURTA
N baz t nenit 102/4 t Kushtetuts dhe t nenit 66/ t ligjit nr. 8934, dat 5.9.2002
Pr mbrojtjen e mjedisit,
UDHZOJ:
1. Prgatitja e planeve t administrimit t mbetjeve t ngurta n nivel kombtar,

rajonal dhe lokal realizohet sipas rregullave, procedurave dhe afateve t prcaktuara
n kt udhzim dhe n anekset 1, 2 dhe 3 bashklidhur.
Plani Kombtar i Administrimit t Mbetjeve t Ngurta:
2. Plani kombtar hartohet n prputhje me krkesat e legjislacionit mjedisor dhe t
strategjis kombtare t mjedisit.
3. Plani kombtar synon t zbatoj hierarkin e mposhtme t administrimit t
mbetjeve:
a) parandalimi/minimizimi i mbetjeve q n burim;
b) minimizimi (sa m shum q t jet e mundur) i karakteristikave t
rrezikshme t tyre;
c) riciklimi i tyre;
d) rikuperimi i materialeve dhe i energjis prej mbetjeve;
e) asgjsimi i sigurt i mbetjeve.
4. Plani kombtar prmban t paktn elementet n vazhdim:
a) krkesat ligjore dhe teknike q duhen plotsuar pr administrimin e
mbetjeve n territorin e Republiks s Shqipris, n t gjitha fazat (prfshir
grumbullimin, transportimin, trajtimin dhe asgjsimin e mbetjeve t veanta) sipas
legjislacionit vendas, atij t BE-s dhe sipas teknikave m t mira t disponueshme
(BAT);
b) llojin, sasin dhe origjinn e mbetjeve t ngurta, prej nga rrjedhin, nga
importohen dhe n rastet e transitimit prmes territorit t Republiks s Shqipris,
ndrmjet cilave vendeve kmbehen;
c) rritjen e parashikuar t volumit t mbetjeve q do t grumbullohen,
trajtohen dhe asgjsohen n periudhn afatshkurtr (5-vjeare), afatmesme (10-
vjeare) dhe afatgjat (20-vjeare);
d) rrjetin e integruar t impianteve t asgjsimit t mbetjeve n vend;
e) objektivat specifike (afatshkurtra, afatmesme dhe afatgjata), masat q duhen
marr pr prmbushjen e objektivave n afatet e caktuara dhe pr monitorimin e
mbetjeve;
f) vlersimin e kostove dhe investimeve t nevojshme pr zbatimin e planit, si
dhe burimet e mundshme t financimit;
g) masat e nevojshme pr informimin, ndrgjegjsimin e vazhdueshm t
publikut dhe pjesmarrjen e tij n vendimmarrje;
h) informacione dhe masa t tjera.
5. Plani kombtar fillestar hartohet pr nj periudh t paktn dhjetvjeare. Planet e
tjera t mvonshme do t hartohen pr periudha pesvjeare.
6. Plani kombtar miratohet brenda dy viteve nga hyrja n fuqi e ktij udhzimi.
7. Nn drejtimin e Ministris s Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave,
ministrit e linjs dhe institucionet e tjera t qeverisjes qendrore apo vendore
bashkpunojn pr hartimin e planit kombtar t administrimit t mbetjeve t ngurta
sipas krkesave t ktij udhzimi. N rastin kur plani kombtar hartohet me
konsulenc t huaj, ato mbshtesin me t dhna dhe ndihmojn aktivisht n
koordinimin dhe lehtsimin e procesit t hartimit t tij.
Planet rajonale t administrimit t mbetjeve t ngurta:
8. Plani rajonal hartohet brenda nj viti nga miratimi i planit kombtar t
administrimit t mbetjeve t ngurta, n prputhje me parimet, objektivat dhe synimet
e caktuara prej tij.
9. Plani rajonal hartohet pr nj periudh kohore jo m pak se 10 vjet. Plani rajonal
rishikohet dhe prmirsohet do 5 vjet.
10. Plani rajonal specifikon masat q duhen marr nga organet e qeverisjes vendore
n zbatim t objektivave t planit kombtar t administrimit t mbetjeve t ngurta.
11. Plani rajonal prmban objektiva specifike si m posht:
a) T realizoj objektivat e planit kombtar t administrimit t mbetjeve t
ngurta brenda territorit t rajonit;
b) t parandaloj ose minimizoj prodhimin apo rrezikshmrin e mbetjeve;
c) t nxis dhe mbshtes prdorimin, prpunimin dhe riciklimin e mbetjeve;
d) t siguroj q kto mbetje (n rastet kur nuk mund t parandalohen apo
riciklohen) t asgjsohen pa rrezikuar shndetin e njerzve dhe mjedisin;
e) t prforcoj bashkpunimin ndrmjet qeveris lokale dhe rajoneve n t
gjith territorin e vendit;
f) t siguroj financimin e qndrueshm t masave t planit, prmes zbatimit
t parimit, ndotsi paguan dhe parimit t rimbursimit t plot t kostos;
g) t prforcoj bashkpunimin ndrmjet sektorve publik dhe privat n
administrimin e mbetjeve.
12. Plani rajonal rregullon mnyrn e monitorimit t masave q merren n zbatim t
tij.
13. N procesin e hartimit t planit rajonal, kshilli i qarkut realizon informimin dhe
konsultohet me publikun sipas krkesave t ligjit nr.8990, dat 23.1.2003 Pr
vlersimin e ndikimit n mjedis.
14. N rast se sht e domosdoshme, brenda nj viti nga miratimi i planit kombtar,
kshilli i qarkut prmirson planin rajonal q t jet n prputhje me planin
kombtar.
15. Pr rishikimin dhe prmirsimin e planit rajonal, kshilli i qarkut siguron q ky
plan t jet n prputhje me:
a) t gjitha planet e veta pr mjedisin, pr tokn apo pr zhvillimin;
b) planet kombtare pr mjedisin, tokn apo zhvillimin;
c) planet e ngjashme t qarqeve kufizuese t territorit t tij ose vendimet e
marra n organet e qeverisjes vendore t tyre.
Planet bashkiake/komunale t administrimit t mbetjeve t ngurta:
16. Plani i bashkis/komuns hartohet brenda nj viti nga miratimi i planit rajonal,
n zbatim t planit rajonal dhe planit kombtar dhe n prputhje me to.
17. Plani i bashkis/komuns hartohet pr mbetjet e gjeneruara brenda territorit n
juridiksionin e vet.
18. Plani i bashkis/komuns rregullon nj periudh kohore jo m pak se 10 vjet dhe
rishikohet pas pes vitesh.
19. Plani i bashkis/komuns rregullon mnyrn e monitorimit t masave q merren
n zbatim t tij.
20. Plani i bashkis/komuns prmban objektiva specifik q bashkia/komuna i
konsideron t domosdoshm, si:
a) parandalimi/minimizimi i gjenerimit t mbetjeve q n burim;
b) reduktimi i rrezikut t tyre;
c) nxitja dhe mbshtetja e aktiviteteve t prpunimit t mbetjeve;
d) sigurimi i grumbullimit, trajtimit dhe asgjsimit t mbetjeve n prputhje
me legjislacionin n fuqi sipas ligjit nr.8094, dat 21.3.1996 Pr largimin publik t
mbeturinave;
e) kmbimi i informacionit n rrjet dhe sigurimi i t dhnave t nevojshme pr
kshillin e qarkut;
f) identifikimi i metodave ekonomikisht t prballueshme dhe ekologjikisht t
pranueshme pr prpunimin/riciklimin/rekuperimin e mbetjeve t ngurta dhe kur
kjo nuk sht e mundur, asgjsimi i sigurt i tyre pa dmtuar shndetin e njerzve
dhe mjedisin;
g) thellimi i bashkpunimit midis sektorit publik dhe privat pr administrimin
e mbetjeve;
h) forcimi i bashkpunimit ndrmjet organeve t qeverisjes vendore n t
gjith territorin e vendit;
i) sigurimi i financimeve t qendrueshme pr masat e planit, prmes zbatimit
t parimit ndotsi paguan dhe parimit t rimbursimit t plot t kostos;
ii) ngritja e nj sistemi pr informimin dhe pjesmarrjen e publikut n
vendimmarrje.
21. Pr zbatimin e ktij udhzimi ngarkohet Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe
Administrimit t Ujrave dhe organet e qeverisjes vendore.
Ky udhzim hyn n fuqi pas botimit n Fletoren Zyrtare.
MINISTRI I MJEDISIT, PYJEVE

DHE ADMINISTRIMIT T UJRAVE
Lufter Xhuveli
ANEKS 1
PLANI KOMBTAR
Plani kombtar i administrimit t mbetjeve t ngurta prfshin nj vlersim baz t

situats aktuale t administrimit t mbetjeve t ngurta n Republikn e Shqipris.
1. Vlersimi baz bhet mbi informacionin dhe analizat e mposhtme:
a) paraqitjen e politikave prkatse kombtare, rajonale dhe lokale;
b) paraqitjen e legjislacionit, t programeve dhe praktikave q kan lidhje me
administrimin e mbetjeve t ngurta;
c) paraqitjen e politikave t Bashkimit Europian, Acquis prkats dhe
programet q ai mbshtet;
d) paraqitjen e marrveshjeve ndrkombtare t vendit n fushn e
administrimit t mbetjeve;
e) prshkrimin e popullsis dhe territorit sipas pozits gjeografike, gjeologjis,
hidrologjis, natyrs, zonave t mbrojtura, kushteve klimaterike, infrastrukturs,
zhvillimit industrial;
f) situata social-ekonomike dhe degt e ekonomis s vendit;
g) institucionet dhe organizatat q merren me administrimin e mbetjeve n
qeverisjen kombtare dhe lokale.
2. Situata, zhvillimet dhe karakteristikat e administrimit t mbetjeve t ngurta:
a) volumi n m3 dhe ton, pr do lloj mbetjesh t gjeneruara n periudhn
2000-2007, sipas:
b) kodit t mbetjeve;
c) emrit prkats;
d) kategoris s mbetjeve;
e) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t ngurta t kontaminuara me
ndots/substanca t rrezikshme;
f) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t tjera;
g) totali n m3 dhe ton i mbetjeve t gjeneruara n t gjith vendin;
h) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t ricikluara;
i) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t prdorura pr rekuperim t
materialeve dhe energjis;
j) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t asgjsuara;
k) volumi n m3, ton dhe % t asgjsuara prmes djegies/incinerimit;
l) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t depozituara n
venddepozitim/landfill;
m) t tjera.
3. Prpunimi dhe impiantet operative t asgjsimit t mbetjeve (prve depozitimit):
sipas emrtimit n vendimin e Kshillit t Ministrave nr.99, dat 18.2.2005 Pr

miratimin e katalogut shqiptar t mbetjeve dhe listave t mbetjeve q lejohet t
importohen n Republikn e Shqipris pr qllime prdorimi, riciklimi dhe
prpunimi.

prpunimi.

miratimin e katalogut shqiptar t mbetjeve dhe listave t mbetjeve q lejohen t
prpunimi.
a) lloji i impiantit;
b) emri dhe vendi i prdoruesit;
c) adresa e prdoruesit (adres postare, telefon, celular, fax, e-mail);
d) personi i kontaktit;
e) zona kadastrale dhe vendndodhja e impiantit;
f) viti i fillimit t veprimtaris;
g) lloji i mbetjeve t prpunuara;
h) lloji i mbetjeve t asgjsuara;
i) kapaciteti i impiantit;
j) sasia e mbetjeve t prpunuara n ton/vit dhe m3/vit;
k) sasia e mbetjeve t agjsuara n ton/vit dhe m3/vit.
4. Pr dampat/venddepozitimet dhe landfillet operative dhe ato n ndrtim e sipr,
do t jepen t dhnat e mposhtme:
a) qarku;
b) rrethi;
c) emri i vendit t depozitimit;
d) prdoruesi i vendit t depozitimit;
e) adresa e prdoruesit (adres postare, telefon, celular, fax, e-mail);
f) personi i kontaktit;
g) zona kadastrale dhe vendndodhja;
h) prshkrimi i vendit t depozitimit;
i) data e parashikuar pr fillimin e prdorimit t venddepozitimit;
j) data e parashikuar pr prfundimin e prdorimit t venddepozitimit;
k) data e parashikuar pr mbylljen apo riaftsimin e venddepozitimit operativ;
l) zona e venddepozitimit dhe zona e depozitimit n m2;
m) kapaciteti total i venddepozitimit n ton dhe m3;
n) sasit e mbetjeve t depozituara gjat vitit 2007 n ton dhe m3;
o) kapaciteti i mbetur i venddepozitimit n ton dhe m3;
p) llojet e mbetjeve (sipas klasifikimeve n dokumentet e prmendura n
pikn 3/b).
q) t dhna t tjera pr zonn e grumbullimit t mbetjeve;
r) t dhna pr lejen e mjedisit t venddepozitimit/landfillit.
5. T dhna pr transportuesit e mbetjeve q veprojn n territor, rajon ose rreth:
a) emri i transportuesit;
b) lloji i autorizimit q disponon;
c) data e fillimit t veprimtaris si transportues;
d) selia;
e) adresa;
f) personi i kontaktit (adres postare, telefon, celular, fax, e-mail);
g) lloji i mbetjeve q transporton;
h) kapaciteti mesatar i sasive t mbetjeve t transportuara gjat vitit
kalendarik n ton dhe m3.
6. Pjesa e planit kombtar pr periudhat e ardhshme do t paraqes detajet e
mposhtme.
Prodhimi i parashikuar i mbetjeve dhe prqindja e riciklimit, rekuperimit, incinerimit
dhe landfillimit n vite. T dhnat jepen sipas:
a) kodit, emrit dhe kategoris s mbetjeve si m lart;
b) volumit n m3 dhe ton i totalit t mbetjeve q parashikohen t gjenerohen
n territorin e vendit pr do vit t periudhs s mbuluar nga plani;
c) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve q parashikohen t riciklohen n

raport ndaj totalit t mbetjeve;
d) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve q parashikohen t rekuperohen n
e) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve q parashikohen t asgjsohen n
f) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve q parashikohen t asgjsohen, prmes
djegies/incinerimit n raport ndaj totalit t mbetjeve;
g) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve q parashikohen t depozitohen n
vend-depozitim/landfill n raport ndaj totalit t mbetjeve;
h) t tjera;
i) metoda e parashikimit dhe supozimet, mbi t cilat jan bazuar parashikimet;
ve t tjerash parashikimi duhet br mbi bazn e vlersimit t planit pr periudhat e
shkuara, qllimet e prodhuesve t mbetjeve dhe t planeve t biznesit n fushn e
administrimit t mbetjeve n vend;
j) masat afatshkurtra (1-5vjet), afatmesme (6-10 vjet) dhe afatgjata (11-20 vjet).
7. Objektivat, qllimet, masat dhe afatet prmblidhen n formatin e mposhtm:
Objektivat Qllimet Masat Treguesit e suksesit
a) Afatet dhe aktivitetet pr masat afatgjata dhe afatmesme prmblidhen n

formatin e mposhtme:
Objektivat
Nr. Masat Institucionet/ personat Afati Vitet Buxheti i
prgjegjs nevojshm
8. Pikat e forta dhe t dobta t situats aktuale t administrimit t mbetjeve, t

legjislacionit, institucioneve, procedurave, t cilat do t prmblidhen n tabeln e
mposhtme:
Aspektet Pikat e forta dhe t Arsyet pr pikat e forta dhe t

dobta dobta Pasojat
9. Seksioni financiar mbulon minimalisht sa m posht:
a) pasojat ekonomike t do mase t parashikuar;
b) investimet e parashikuara pr administrimin e mbetjeve;
c) kostot administrative t parashikuara pr administrimin e mbetjeve;
d) burimet e propozuara t financimit, prfshir mimet, taksat, tarifat dhe t
ardhurat prej tyre, subvencione t mundshme etj.
10. Rezultatet e monitorimit t zbatimit t planit prmblidhen n formatin e
mposhtm:
Treguesit Rndsia Burimet e informacionit Frekuenca e monitorimit
11. T tjera:
a) vlersimi i komenteve t paraqitura nga publiku dhe grupet e interesit;
b) dokumente t vlersimit strategjik mjedisor.
ANEKS 2
PLANI RAJONAL
Plani rajonal prmban t dhna si m posht:

1. informacion baz pr administrimin e mbetjeve t ngurta n nivel rajonal:
a) emri i autoritet/eve q miratojn planin;
b) selia/selit e autoritet/eve q miratojn planin;
c) numri i banorve n territorin q rregullon plani;
d) prcaktimi i territorit;
e) karakteristikat ekologjike t territorit (p.sh. park kombtar, zon e mbrojtur
ujore/toksore etj.);
f) struktura ekonomike e territorit t rregulluar nga plani dhe n veanti
prodhimi i mbetjeve.
a) Volumi n m3 dhe ton, pr do lloj mbetjesh t gjeneruara n territorin e atij
qarku n periudhn 2000-2007, sipas:
b) kodit t mbetjeve ;
c) emrit prkats;

prpunimi.

prpunimi.
f) volumi n m3 dhe ton i mbetjeve t tjera;
g) totali n m3 dhe ton i mbetjeve t gjeneruara n t gjith vendin;
h) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t ricikluara;
i) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t prdorura pr rekuperim t
j) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t asgjsuara;
k) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t asgjsuara prmes
djegies/incinerimit;
l) volumi n m3, ton dhe % i mbetjeve t depozituara n
m) t tjera.
3. Prpunimi dhe impiantet operative t asgjsimit t mbetjeve (prve depozitimit):
k) sasia e mbetjeve t agjsuara n ton/vit dhe m3/vit;
l) t dhna pr lejen e mjedisit t impiantit.
jepen t dhnat e mposhtme:
a) qarku;
b) rrethi;
c) emri i vendit t depozitimit;
d) prdoruesi i vendit t depozitimit;
e) adresa e prdoruesit (adres postare, telefon, celular, fax, e-mail);
f) personi i kontaktit;
g) zona kadastrale dhe vendndodhja;
h) prshkrimi i vendit t depozitimit;
i) data e parashikuar pr fillimin e prdorimit t venddepozitimit;
j) data e parashikuar pr prfundimin e prdorimit t venddepozitimit;
k) data e parashikuar pr mbylljen apo riaftsimin e venddepozitimit operativ;
l) zona e venddepozitimit dhe zona e depozitimit n m2;

prpunimi.
m) kapaciteti total i venddepozitimit n ton dhe m3;
n) sasit e mbetjeve t depozituara gjat vitit 2007 n ton dhe m3;
o) kapaciteti i mbetur i venddepozitimit n ton dhe m3;
p) llojet e mbetjeve (sipas klasifikimeve n dokumentet e prmendura n
pikn 3/b);
q) t dhna t tjera pr zonn e grumbullimit t mbetjeve;
r) t dhna pr lejen e mjedisit t vend-depozitimit/landfillit.
5. T dhna pr transportuesit e mbetjeve q veprojn n qarkun ose rrethin prkats:
a) emri i transportuesit;
d) selia;
e) adresa;
6. Administrimi i mbetjeve t ngurta n t ardhmen.
Prodhimi i parashikuar i mbetjeve dhe prqindja e riciklimit, rekuperimit, incinerimit
dhe landfillimit n vitet e ardhshme jepen sipas:
a) kodit t mbetjeve (sipas emrtimit n vendimin e Kshillit t Ministrave
nr.99, dat 18.2.2005 Pr miratimin e katalogut shqiptar t mbetjeve dhe listave t
mbetjeve q lejohen t importohen n Republikn e Shqipris pr qllime
prdorimi, riciklimi dhe prpunimi;
b) emrit prkats (sipas dokumenteve t prmendura n pikn 6/a t ktij
aneksi);
c) kategoris s mbetjeve (sipas dokumenteve t prmendura n pikn 6/a t
ktij aneksi) ;
d) volumi n m3 dhe ton i totalit t mbetjeve q parashikohen t gjenerohen n
territorin e qarkut;
e) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve q parashikohen t riciklohen n
f) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve q parashikohen t rekuperohen n
g) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve q parashikohen t asgjsohen n
h) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve q parashikohen t asgjsohen,
prmes djegies/incinerimit n raport ndaj totalit t mbetjeve;
i) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve q parashikohen t depozitohen n
venddepozitim/landfill n raport ndaj totalit t mbetjeve;
j) t tjera;
k) metoda e parashikimit dhe supozimet, mbi t cilat jan bazuar parashikimet
ve t tjerash parashikimi duhet br mbi bazn e vlersimit t planit pr periudhat e
shkuara, qllimet e prodhuesve t mbetjeve dhe t planeve t biznesit n fushn e
administrimit t mbetjeve n territorin e rajonit apo t zons;
l) masat afatshkurtra (1-5 vjet), afatmesme (6-10 vjet) dhe afatgjata (11-20 vjet).
7. Masat organizative, teknike e teknologjike/ operacionale pr reduktimin e
prodhimit t mbetjeve.
a) masat pr reduktimin e mbetjeve q nuk degradohen biologjikisht, q
destinohen pr tu depozituar n vendet e depozitimit;
b) elemente t procedurave pr reduktimin e mbetjeve q nuk shprbhen
biologjikisht destinohen pr n vendet e depozitimit;
c) t dhna duhet t jepen pr vitin e par dhe pr vitet e tjera t prcaktuara
dhe q parashikohen n kt pik;
d) t dhnat pr vitin e par t planit jepen n njsin matse n m3, ton dhe
%.
e) t dhnat pr vitet e tjera t prcaktuara n plan jepen n %;
8. Objektivat
Objektivat hartohen pr nj qark t caktuar dhe prmbajn t dhna pr:
a) emrin e impiantit ku kryhet riciklimi/asgjsimi etj.;
b) emrin e investitorit;
c) kapacitetin e impiantit;
d) zonn kadastrale dhe vendndodhjen e saj;
e) llojin e mbetjeve q trajtohen;
f) datn e pritshme t realizimit;
g) buxheti dhe burime t tjera financiare dhe ekonomike;
h) vlersimi strategjik mjedisor;
i) vlersimi i komenteve nga publiku dhe grupet e interesit.
Objektivat, qllimet, masat q do t merren dhe treguesit e suksesit paraqiten
n tabeln e mposhtme:
Masat, prgjegjsit, afatet dhe buxhetet paraqiten n formatin e mposhtm:
Objektivat
Nr. Institucionet/ personat Vitet Buxheti i
Masat prgjegjs Afati nevojshm
9. Pikat e forta dhe t dobta t situats aktuale t administrimit t mbetjeve,

legjislacioni, institucionet, procedurat, ekonomia, t cilat do t prmblidhen n
tabeln e mposhtme:

dobta dobta Pasojat
a) pasojat ekonomike t do mase t parashikuar;
ardhurat prej tyre.
11. Rezultatet e monitorimit prmblidhen n formatin e mposhtm:
Treguesit mjedisor Rndsia Burimet e informacionit Frekuenca e monitorimit
12. T tjera.
a) vlersimi i komenteve t paraqitura nga publiku;
ANEKS 3
PLANI I BASHKIS/KOMUNS
Plani i bashkis/komuns prmban t dhnat si m posht:

1. Informacion baz pr administrimin e mbetjeve t ngurta n nivel
bashkie/komune:
a) emri i autoritet/eve q miratojn planin;
b) selia/selit e autoritet/eve q q miratojn planin;
c) numri i banorve n territorin q rregullon plani;
d) prcaktimi i territorit;
e) karakteristikat ekologjike t territorit (p.sh. park kombtar, zon e mbrojtur
ujore/toksore etj.);
f) struktura ekonomike e territorit t rregulluar nga plani dhe n veanti
prodhimi i mbetjeve.
a) volumi n m3 dhe ton, pr do lloj mbetjesh t gjeneruara n territorin e asaj
bashkie/komune n periudhn 2000-2007, sipas:
b) kodit t mbetjeve;
c) emrit prkats;

importohen n Republikn e Shqiprise pr qllime prdorimi, riciklimi dhe
prpunimi.

sipas emertimit n vendimin e Kshillit t Ministrave nr.99, dat 18.2.2005 Pr
prpunimi.
f) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve t tjera;
g) totali n m3 dhe ton t mbetjeve t gjeneruara n t gjith vendin;
h) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve t ricikluara;
i) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve t prdorura pr rekuperim t
j) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve t asgjsuara;
k) volumi m3, ton dhe % t mbetjeve t asgjsuara, prmes djegies/incinerimit;
l) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve t depozituara n
m) t tjera.
3. Prpunimi dhe impiantet operative t asgjsimit t mbetjeve, (prve depozitimit):
k) sasia e mbetjeve t agjsuara n ton/vit dhe m3/vit;
l) t dhna pr lejen e mjedisit t impiantit.
jepen t dhna e mposhtme:
a) Bashkia/komuna;
b) emri i vendit t depozitimit;
c) prdoruesi i vendit t depozitimit;
d) adresa e prdoruesit (adres postare, telefon, celular, fax, e-mail);
e) personi i kontaktit;
f) zona kadastrale dhe vendndodhja;
g) prshkrimi i vendit t depozitimit;
h) data e parashikuar pr fillimin e prdorimit t venddepozitimit;
i) data e parashikuar pr prfundimin e prdorimit t venddepozitimit;
j) data e parashikuar pr mbylljen apo riaftsimin e venddepozitimit operativ;
k) zona e venddepozitimit dhe zona e depozitimit n m2;
l) kapaciteti total i venddepozitimit n ton dhe m3;

prpunimi.
m) sasit e mbetjeve t depozituara gjat vitit 2007 n ton dhe m3;
n) kapaciteti i mbetur i venddepozitimit n ton dhe m3;
o) llojet e mbetjeve;
p) t dhna t tjera pr zonn e grumbullimit t mbetjeve;
q) t dhna pr lejen e mjedisit t venddepozitimit/landfillit.
5. T dhna pr transportuesit e mbetjeve, q veprojn n bashkin/komunn
prkatse:
a) Emri i transportuesit;
d) selia;
e) adresa;
6. Administrimi i mbetjeve t ngurta n t ardhmen
Prodhimi i parashikuar i mbetjeve dhe prqindja e riciklimit, rekuperimit,
incinerimit dhe landfillimit jepen sipas:
a) Kodit t mbetjeve;
b) emrit prkats ;
c) kategoris s mbetjeve;
d) volumi n m3 dhe ton i totalit t mbetjeve, q parashikohen t gjenerohen
n territorin e qarkut;
e) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve, q parashikohen t riciklohen n
f) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve, q parashikohen t rekuperohen n

g) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve, q parashikohen t asgjsohen, n
h) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve, q parashikohen t asgjsohen
prmes djegies/incinerimit n raport ndaj totalit t mbetjeve;
i) volumi n m3, ton dhe % t mbetjeve, q parashikohen t depozitohen n
venddepozitim/landfill n raport ndaj totalit t mbetjeve;
j) t tjera;
k) metoda e parashikimit dhe supozimet, mbi t cilat jan bazuar
parashikimet, ve t tjerash parashikimi duhet br mbi bazn e vlersimit t planit
pr periudhat e shkuara, qllimet e prodhuesve t mbetjeve dhe t planeve t biznesit
n fushn e administrimit t mbetjeve n territorin e rajonit apo t zons.
l) Masat afatshkurtra (1-5vjet), afatmesme (6-10 vjet) dhe afatgjata (11-20 vjet).
7. Masat organizative, teknike e teknologjike/ operacionale pr reduktimin e
prodhimit t mbetjeve:
a) Masat pr reduktimin e mbetjeve q nuk degradohen biologjikisht, q
destinohen pr tu depozituar n vendet e depozitimit;
b) elemente t procedurave pr reduktimin e mbetjeve q nuk shprbehen
biologjikisht destinohen pr n vendet e depozitimit;
c) t dhna duhet t jepen pr vitin e par dhe pr vitet e tjera t prcaktuara
dhe q parashikohen n kt pik;
d) t dhnat pr vitin e par t planit jepen n njsin matse n m3, ton dhe
%;
e) t dhnat pr vitet e tjera t prcaktuara n plan jepen n %.
8. Objektivat
Objektivat hartohen pr nj qark t caktuar dhe prmbajn t dhna pr:
a) Emrin e impiantit, ku kryhet riciklimi/asgjsimi etj.;
b) emrin e investitorit;
c) kapacitetin e impiantit;
d) zonn kadastrale dhe vendndodhjen e saj;
e) llojin e mbetjeve q trajtohen;
f) datn e pritshme t realizimit;
g) buxhetin dhe burime t tjera financiare dhe ekonomike;
h) vlersimin strategjik mjedisor;
i) vlersimi i komenteve nga publiku dhe grupet e interesit.
Objektivat, qllimet, masat q do t merren dhe treguesit e suksesit paraqiten
n tabeln e mposhtme:
Masat, prgjegjsit, afatet dhe buxhetet paraqiten n formatin e mposhtm:
Objektivat
Nr. Masat Institucionet/ personat Afati Vitet Buxheti i
prgjegjs nevojshem
9. Pikat e forta dhe t dobta t situats aktuale t administrimit t mbetjeve,

legjislacioni, institucionet, procedurat, ekonomia, t cilat do t prmblidhen n
tabeln e mposhtme:

dobta dobta Pasojat

a) Pasojat ekonomike t do mase t parashikuar;
ardhurat prej tyre, subvencione t mundshme etj.
11. Rezultatet e monitorimit t zbatimit t planit prmblidhen n formatin e
mposhtm:
Treguesit Rndsia Burimet e informacionit Frekuenca e monitorimit
12. T tjera:
a) Vlersimi i komenteve t paraqitura nga publiku;
RREGULLORE
Nr.1, dat 30.3.2007
PR TRAJTIMIN E MBETJEVE T NDRTIMIT NGA KRIJIMI,

TRANSPORTIMI E DERI TEK ASGJSIMI I TYRE
N mbshtetje t piks 4 t nenit 102 t Kushtetuts dhe t piks 2 t nenit 12 t ligjit

nr. 9010, dat 13.2.2003 Pr administrimin mjedisor t mbetjeve t ngurta, Ministri i
Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave dhe Ministri i Punve Publike,
Transportit dhe Telekomunikacionit, miratojn rregulloren si m posht:
KREU I
DISPOZITA T PRGJITHSHME
Neni 1
Qllimi
Kjo rregullore synon t disiplinoj procesin e administrimit t mbetjeve t fushs s

ndrtimit, duke vendosur rregulla e krkesa konkrete pr t gjitha subjektet q
operojn n sfern e ndrtimit e t trajtimit t mbetjeve q gjenerohen prej tij.
Neni 2
Fusha e zbatimit
Kjo rregullore zbatohet n:

a) miratimin dhe zbatimin e punimeve t ndrtimit, rikonstruksionit apo t
prishjes s ndrtesave;
b) miratimin dhe ngritjen e impianteve dhe zonave pr depozitim t
prkohshm t mbetjeve t ndrtimit;
c) trajtimin dhe transportin e mbetjeve t ndrtimit;
d) funksionimin e impianteve dhe zonave pr asgjsimin e mbetjeve t
ndrtimit.
Neni 3
Prkufizime
Termat e mposhtm kan kto kuptime:

mbetje ndrtimi prfshin mbetjet e renditura n kapitullin 17 t vendimit t
Kshillit t Ministrave nr.99, dat 18.2.2005 Pr miratimin e katalogut shqiptar t
klasifikimit t mbetjeve.
prodhues mbetjesh, zotrues mbetjesh, leje dhe administrim i mbetjeve kan
kuptimin e prcaktuar n ligjin nr.9010, dat 13.2.2003 Pr administrimin mjedisor
t mbetjeve t ngurta, n ligjin nr. 8934, dat 5.9.2002 Pr mbrojtjen e mjedisit dhe
n ligjin nr. 8405, dat 17.9.1998 Pr urbanistikn.
Neni 4
Mbetjet e lejuara
Personi fizik apo juridik, aktiviteti i t cilit prodhon, zotron, transporton dhe
administron mbetje ndrtimi apo kryen prpunimin paraprak, przierje apo procese
t tjera q ndryshojn natyrn ose prbrjen e ktyre mbetjeve, sht i detyruar ti
ruaj, depozitoj, transportoj dhe dorzoj ato n mnyr t veuar pr rikuperim,
n rastet kur llojet e mbetjeve t mposhtme prodhohen vemas gjat aktivitetit t
tyre:
a) Qelqe (katalogu pr klasifikimin e mbetjeve: 17 02 02 Qelqe)
b) Plastik (katalogu pr klasifikimin e mbetjeve: 17 02 03 Plastike)
c) Metale, duke prfshir edhe aliazhet e tyre (katalogu pr klasifikimin e
mbetjeve nr. 17 04 01 deri te 17 04 07 dhe 17 04 11):
17 04 01 bakr,bronx, tunxh
17 04 02 alumin
17 04 03 plumb
17 04 04 zink
17 04 05 hekur dhe elik
17 04 06 kallaj
17 04 07 metale t prziera
17 04 11 kabllo, t tjera nga ato t prmendura n 17 04 10
d) Beton, tulla dhe przierje t tjegullave dhe qeramiks, duke prjashtuar ato
q prmbajn substanca t rrezikshme:
17 01 01 beton
17 01 02 tulla
17 01 03 tjegulla dhe qeramika
17 01 07 przierje te betonit, tullave, tjegullave dhe qeramiks, t tjera nga
e) materiale pr punimet n rrug
f) materiale t strukturave ndrtimore
g) pjes ndrtimore t riaftsuara dhe
h) mbetje t tjera nga pastrimi i kantiereve
17 09 04 mbetje t prziera nga ndrtimi dhe t prishjeve, t tjera nga ato
t prmendura n 17 09 01, 17 09 02 dhe 17 09 03.
Neni 5
Mbetjet e ndaluara
1. Mbetjet e ndrtimit si m posht nuk pranohen pr asgjsim prfundimtar n nj

impiant, i cili funksionon n prputhje me kt rregullore:
17 01 06* przierje ose fraksione t ndara betoni, tullash, tjegullash dhe
qeramiks q prmbajn substanc t rrezikshme
17 02 04* dru, qelq dhe plastika q prmbajn apo jan t ndotura me
substanca
t rrezikshme
17 03 przierje bituminoze, bitumi dhe produkte t tjera t ziftit;
17 03 01* przierje bituminoze q prmbajn zift qymyri
17 03 03* zift qymyri dhe katran;
17 04 09* mbetje metalore t kontaminuara me substanca t rrezikshme;
17 04 10* kabllo q prmbajn naft, bitum apo substanca t tjera t
rrezikshme
17 05 03* dhera dhe gur q prmbajn substanc t rrezikshme
17 05 05* balta q prmbajn lnd t rrezikshme
17 05 07* akll q prmban substanca t rrezikshme
17 06 materiale izoluese dhe materiale ndrtimi me azbest
17 06 01* material izolimi q prmban azbest
17 06 03* materiale izolimi q konsistojn ose prmbajn substanca t
rrezikshme
17 06 05* materiale ndrtimi q prmbajn azbest
17 08* materiale ndrtimi me gips
17 08 01* materiale ndrtimi me gips q jan t kontaminuara me
substanca t
rrezikshme
17 09 mbetje t tjera ndrtimi dhe t prishjeve
17 09 01* mbetje ndrtimi dhe t prishjeve q prmbajn mrkur
17 09 02* mbetje ndrtimi dhe t prishjeve q prmbajn PCB (p.sh. izolues
q prmbajn PCB, parkete me baz rrshire q prmbajn PCB,
pjes glazure t izoluara q prmbajn PCB, kondensator q
prmbajn PCB)
17 09 03* mbetje nga ndrtimi /prishjet (duke prfshir mbetjet e prziera)
q
prmbajn substanca t rrezikshme.
2. Personat fizik dhe juridik, para shembjes ose shkatrrimit t strukturave
ndrtimore, largojn materialet e mbetjet e rrezikshme, n prputhje me procedurat e
prcaktuara n ligjin nr. 9537, dat 18.5.2006 Pr administrimin e mbetjeve t
rrezikshme.
KREU II
VEIMI I MBETJEVE
Neni 6
Detyrimet e zotruesit t mbetjeve
1. Operatort lejohen ti grumbullojn t pandara mbetjet e renditura n nenin 4,

vetm nse m pas dorzohen n nj impiant ku ato ndahen dhe rikuperohen n t
njjtn sasi si t ishin ndar dhe rikuperuar n vendin e prodhimit t tyre.
2. Mbetjet e pandara dorzohen n nj impiant q sht i pajisur me nj leje t
vlefshme pr ti marr kto mbetje.
3. Pr pasqyrimin e prodhimit, transportimit dhe asgjsimit t mbetjeve t ndrtimit
mbahen regjistra.
Neni 7
Miratimi paraprak
1. Brenda 30 ditve nga prfundimi i projektit/aktivitetit t shembjes dhe brenda 30

ditve nga prfundimi i projektit t ndrtimit, personi fizik ose juridik, t cilit i sht
lshuar leja pr projektin, paraqet pran pushtetit vendor dokumentet e nevojshme
q provojn prmbushjen e krkesave t ksaj rregulloreje, para kontrollit
prfundimtar.
2. N rast se nj projekt prfshin edhe shembjen edhe ndrtimin, raporti dhe
dokumentacioni pr projektin e shembjes, paraqitet dhe miratohet nga pushteti
vendor prpara lshimit t lejes s ndrtimit pr projektin.
Neni 8
Venddepozitimi i prkohshm
1. N planin vendor t administrimit t mbetjeve t ngurta, do komun apo bashki

prcakton nj vend pr prpunimin dhe depozitimin e prkohshm t mbetjeve t
ndrtimit.
2. Vendi pr prpunimin dhe depozitimin e prkohshm t mbetjeve t ndrtimit
caktohet q t pranoj jo m tepr se 30 ton n dit ose 2 000 ton n vit mbetje.
3. Mbetjet e ndrtimit nuk mund t depozitohen n nj impiant t prkohshm pr
m shum se tre vjet.
Neni 9
Impiantet
Impiantet pr prpunimin, depozitimin ose riciklimin e mbetjeve t ndrtimit,

plotsojn kushtet e mposhtme:
a) t jen me siprfaqe t rrafsht;
b) t jen t pajisur me nj sistem siprfaqsor t prshtatshm pr
grumbullimin e kullimin e ujit, pr t parandaluar ndotjen e ujrave siprfaqsore e
nntoksore;
c) t ken t prcaktuar nj zon ku depozitohen mbetjet e paseleksionuara.
Impianti duhet t ket:
a) peshore pr regjistrimin e hyrjeve dhe daljeve t sasive t mbetjeve;
b) kontenier pr depozitim t prkohshm t mbetjeve q jan ndar;
c) sistem t prshtatshm pr parandalimin dhe reagimin ndaj zjarrit;
d) pajisje higjieno-sanitare t prshtatshme pr personat q ndodhen n terren;
e) rrethim t zons s puns me lartsi minimumi 2.0 m;
f) tabel informimi pran hyrjes, e cila t prmbaj orarin e puns, emrtimin,
adresn dhe numrin e telefonit t pronarit dhe t administratorit t impiantit;
g) veshje pune t prshtatshme dhe t mjaftueshme pr t gjith stafin, duke
prfshir veshje mbrojtse, izme me maj eliku, mbrojtse pr syt dhe vesht;
h) kabin pr pajisjet e personelit, si p.sh. veshjet e puns, izmet mbrojtse,
mbrojtset pr vesht dhe syt;
i) depozit t prkohshme t identifikuar pr mbetjet urbane;
j) personel gjat orve t puns;
k) pajisje t prshtatshme pr dhnien e ndihms s shpejt;
l) pajisje pr ndrhyrje emergjence;
m) materiale q kufizojn prhapjen e vajrave (tallash etj.);
n) fiks zjarri dore t cilt kan numr kontrolli t vlefshm.
Neni 10
Garancia financiare
1. Prpara lshimit t lejes s ndrtimit ose t shembjes pr nj struktur q prodhon

mbetje ndrtimi, t cilat duhet t depozitohen n nj venddepozitim krkuesi duhet
t depozitoj nj shum n para pran pushtetit vendor n sasin q do t
prcaktohet nga kshilli i qeverisjes vendore pr do ton mbetje t parashikuar nga
ndrtimi dhe/ose shembja/prishja, e cila nuk do t jet m e vogl se 5% e vlers s
strukturs.
2. Pasi t provohet se mbetjet e ndrtimit ose ato t shembjes jan dorzuar sipas
rregullit n nj impiant venddepozitimi t mbetjeve, i cili sht i pajisur me leje t
vlefshme pr ti pritur ato, depozita monetare i kthehet krkuesit pa interes. Depozita
konfiskohet n rast se nuk prmbushen krkesat e msiprme.
Neni 11
Transportimi
1.Transportimi i mbetjeve t ndrtimit, materialeve dhe pajisjeve pr n dhe nga

impianti kryhet n mnyrn m t sigurt dhe me shqetsim sa m t vogl pr
personat q ndodhen n impiant dhe prgjat rrugve t cilat t ojn atje.
2. Mjetet q prdoren pr transportim mbetjesh ose materialesh pr n ose nga
impianti pastrohen prpara largimit nga impianti.
3. Mbetjet dhe materialet n mjetet e transportit q hyjn apo dalin nga nj impiant,
mbulohen dhe mblidhen n mnyr t till q t mos derdhen ose ndotin gjat
transportimit.
Neni 12
Mirmbajtja e impiantit
1. Impianti mirmbahet n prputhje me krkesat e mposhtme:

a) Impianti dhe rrugt hyrse pastrohen rregullisht dhe mbahen pastr nga
mbetjet, pluhuri, dheu dhe bora;
b) materiali i prdorur pr prpunimin e mbetjeve, mirmbahet n prputhje
me udhzimet e furnizuesit dhe zvendsohet menjher n rast se nuk kryen m
funksionet prkatse;
c) t gjitha pjest e impiantit duke prfshir kufijt, kanalet, puset mbledhse,
rezervuart, ndarset e vajit, gardhet, bimsin dhe rrugt e brendshme, mirmbahen
rregullisht.
2. Punmarrsit trajnohen mbi procedurat e reagimit n raste emergjence, n veanti
pr rastet e rnies s zjarrit, rrjedhjeve t tretsirs s mbetjeve n tok ose n ujrat
siperfaqsore.
3. Pronari i impiantit ku mbrrijn mbetje ndrtimi n nj sasi m t madhe se 30 ton
n dit ose 2 000 ton n vit, vendos dhe mirmban nj sistem informacioni,
standarde dhe kerkesa n pun, pr t siguruar q impianti plotson kushtet e
renditura n lejen mjedisore.
4. Manuali i proceseve t puns prmban informacionet e mposhtme:
a) emrin dhe adresn e pronarit dhe operatorit;
b) adresa dhe numra telefonash t rndsishm pr sigurin dhe
mirfunksionimin e impiantit;
c) prshkrimin e masave pr depozitimin dhe prpunimin e mbetjeve dhe pr
sistemet, pr mbrojtjen e shndetit dhe mjedisit;
d) makinerit e prhershme dhe t prkohshme n impiant;
e) kriteret pr pranimin e mbetjeve;
f) procedurat pr mospranimin e mbetjeve, t cilat impianti nuk sht i
autorizuar ti pranoj;
g) prshkrimi i proceseve t puns s aktiviteteve t lejuara n impiant.
Ky prshkrim duhet t prmbaj t paktn informacionet e mposhtme:
i) aktivitetet e depozitimit;
ii) aktivitetet e prpunimit, duke prfshir metodat dhe materialet e
prdorura;
iii) procedurat e reagimit, kur ka emergjenca pr shkak t zjarrit, ndotjes prej
rrjedhjes s tretsirs s mbetjeve, aksidentet n pun dhe nga ndalimi i puns;
iv) procedurat pr kontrollin e faktorve dmtues, duke prfshir pluhurin,
aromat dhe insektet e dmshme;
v) procedurat e inspektimit dhe monitorimit n prputhje me kushtet e
renditura n leje;
vi) standardet pr przgjedhjen e kampioneve gjat procedurave t
monitorimit;
vii) standardet dhe krkesat pr raportimin e rezultateve t procedurs s
monitorimit.
KREU III
LEJA
Neni 13
Lshimi i lejes mjedisore
1. Miratimi i lejes s sheshit dhe lejes s ndrtimit te venddepozitimit apo impiantit t

trajtimit te mbetjeve te ndertimit bhet sipas dispozitave t ligjit nr.8405, dat
17.9.1998 Pr urbanistikn, i ndryshuar.
2. Leja mjedisore per venddepozitimin apo impiantin e trajtimit t mbetjeve t
ndrtimit bhet sipas dispozitave t ligjit nr.8990, dat 23.1.2003 Pr vlersimin e
ndikimit n mjedis dhe akteve nnligjore n zbatim t tij.
3.Leja pr ngritjen e nj impianti depozitimi, trajtimi apo asgjesimi pr mbetjet e
ndrtimit, nuk do t lshohet derisa krkuesi t ket ofruar nj garanci t
prshtatshme financiare dhe t provoj:
a) ekspertiz dhe eksperienc t prshtatshme, ose mundsi pr t prdorur

kt ekspertiz dhe eksperienc, gjat funksionimit te nj venddepozitimi;
b) disponueshmerin e burimeve financiare t prshtatshme pr t
administruar venddepozitimin n prputhje me lejen;
c) t drejtn ligjore pr t prdorur ose pr t zn token n t cilen ndodhet
venddepozitimi i mbetjeve t ndrtimit; dhe
d) prmbushjen e krkesave t legjislacionit shqiptar.
4. Krkesa pr leje venddepozitimi apo impiant trajtimi do t refuzohet n rast se:
a) sht vendosur n nj zon te mbrojtur, arkeologjike, turistike apo n do
zon q mbrohet me nj akt normativ;
b) sht vendosur brenda 300 metrave nga nj pus furnizues me uj;
c) sht vendosur brenda 70 metrave nga nj prrua, liqen ose kompleks
ligatinor;
e) sht vendosur brenda 300 metrave nga nj zon e mbrojtur n prputhje
me pikn (a) m sipr;
f) zona e impiantit t ri ku do t vendosen mbetjet e ndrtimit nuk do t ket
nj shtres t prbr nga m pak se 50 cm argjil t ngjeshur dhe impianti i ri nuk
do t instaloj dhe mbaj n funksionim nj sistem monitorimi t ujrave nntoksore
dhe sistem rregullues t tretsirs s mbetjeve;
g) n vendin e ndrtimit nuk mund t depozitohen m shum se 2 000 ton
material.
Neni 14
Prmbajtja e lejes
1. Operatori depoziton apo trajton mbetjet e ndrtimit n prputhje me kushtet dhe

krkesat e vendosura n lejen mjedisore.
2. Leja mjedisore pr impiantin apo venddepozitimin e mbetjeve t ndrtimit
prmban kushte pr:
a) fazn e ndrtimit;
b) fazn operacionale;
c) monitorimin periodik t indikatoreve t mjedisit, raportimin dhe
publikimin e tyre;
d) regjistrimin e mbetjeve dhe raportimin e tyre;
e) kohzgjatjen e lejes mjedisore.
f) monitorimin dhe rehabilitimin e vendit pas mbylljes s impiantit apo
venddepozitimit;
KREU IV
MONITORIMI DHE KONTROLLI
Neni 15
Vetmonitorimi
1. Operatori i impiantit kontrollon dhe mirmban periodikisht:
a) ndrtimin, funksionimin dhe mirmbajtjen e pajisjeve pr mbrojtjen e
shndetit dhe t mjedisit;
b) sistemet e kullimit, drenazhimit, trajtimit dhe shkarkimit t ujrave
teknologjike dhe siprfaqsore;
c) sistemin dhe masat pr t kufizuar ndikimin e pluhurit dhe zhurms.
2. Operatori i impiantit kryen periodikisht monitorimet e mposhtme:
d) shkarkimet ne ajr, n uj dhe tok;
e) gjendjen e ujrave nntoksore dhe siprfaqsore,
f) zhurmat, erra, insekte t dmshme dhe parametra t tjer.
3. Operatori i impiantit siguron zbatimin e procedurave pr pranimin dhe refuzimin
e mbetjeve pr depozitim, prpunim ose asgjsim.
Neni 16
Regjistrat
1. Operatori siguron q t gjitha materialet q hyjn dhe dalin nga impianti t

kontrollohen e regjistrohen, dhe mban regjistra me informacionin e mposhtm:
b) specifikime pr volumin dhe prbrjen e materialeve q hyn n impiant
nga do makin;
c) emrtimin e personit, aktiviteti i t cilit ka prodhuar mbetjet;
d) furnizuesi;
e) data e dorzimit/ nisjes s materialeve;
f) targa e mjetit;
g) emri i personit q ka inspektuar mbetjet.
2. Mbetjet q nuk pranohen nga punonjsi i impiantit, regjistrohen me t njjtat
detaje si n paragrafin 1. Regjistrimi prmban emrin dhe adresn e venddepozitimit
tjetr, ku drgohen kto mbetje.
3. Regjistri i mbetjeve dhe materialeve, t cilat dalin nga impianti pr qllim
prdorimi, prfshin informacionin e mposhtm:
a) emrin dhe adresn e subjektit ku do t prdoren materialet, si dhe lloji i
materialit;
b) do lloj pagese apo tarife e kryer pr materialin.
Neni 17
Raportimi dhe informimi
1. Pronari i impiantit i dorzon inspektoratit t mjedisit dhe pushtetit vendor nj

raport vjetor, i cili prmban rezultatet e monitorimit t:
a) sasive dhe prmbajtjeve t mbetjeve t pranuara n impiant dhe t testuara
n baz t kritereve t pranimit;
b) cilsis dhe sasis s tretsirs s mbetjeve dhe/ose ujrave siprfaqsore
nga impianti dhe vendi i asgjsimit prfundimtar t tretsirs s mbetjeve;
c) monitorimit t ujrave nntoksore, nse ka t tilla,
d) monitorimit t ujrave siprfaqsore pritse, nse ka t tilla;
e) matje apo llogaritje t zhurms;
f) monitorimit t pluhurave, nse ka t till;
g) emergjencave gjat s cils jan ndjekur procedurat e emergjencs.
2. Organi i kontrollit informohet menjher, nse gjat funksionimit ose monitorimit
t impiantit sht vn re ndonj parregullsi q mund t ket pasoja negative n
shndet e n mjedis.
3. Nse operatorit t venddepozitimit i sht krkuar t instaloj puse monitorimi t
ujrave nntoksore dhe t monitoroj cilsin e ujrave nntoksore nn vendin e
depozitimit, operatori mirmban puset vzhguese t ujrave nntoksore dhe
monitoron cilsin e ujrave toksore pr dhjet vjet pas mbylljes s venddepozitimit.
4. Operatori siguron, gjithashtu, garanci financiare pr mirmbajtjen e vazhdueshme
t puseve monitoruese t ujrave nntoksore dhe pr t monitoruar cilsin e
ujrave nntoksore pr dhjet vjet pas mbylljes s venddepozitimit.
5. Pronari i impiantit prgatit dhe prditson pr furnizuesit e mbetjeve nj udhzues
me shkrim, i cili shpjegon kriteret dhe procedurat pr pranimin apo refuzimin e
mbetjeve n impiant.
Neni 18
Kontrolli
Organet e qeverisjes vendore, inspektorati i mjedisit dhe policia e ndrtimit ushtrojn

kontroll t vazhdueshm mbi gjeneruesit e mbetjeve t ndrtimit, venddepozitimet
dhe impiantet e trajtimit t tyre.
Neni 19
Sanksionet
Shkelsit e krkesave t ksaj rregulloreje, ndshkohen me sanksione sipas

specifikimeve t bra n legjislacionin mjedisor dhe konkretisht n zbatim t neneve
32-33 t ligjit nr. 9010, dat 13.2.2003 Pr administrimin mjedisor t mbetjeve t
ngurta.
Neni 20
Zbatimi
1. Ministria e Punve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit dhe Ministria e

Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave dhe organet e qeverisjes vendore,
ngarkohen pr zbatimin e ksaj rregulloreje.
2. Zbatimi i ksaj rregulloreje sht i detyrueshm pr t gjith personat fizik dhe
juridik q prodhojn, zotrojn, depozitojn, trajtojn apo asgjsojn mbetje
ndrtimi.
Neni 21
Hyrja n fuqi
1. Kjo rregullore hyn n fuqi pas botimit n Fletoren Zyrtare.

2. Neni 4, do t zbatohet pas hyrjes n fuqi t rregullores s prpunimit dhe
asgjsimit t mbetjeve urbane.
MINISTRI I MJEDISIT, PYJEVE MINISTRI I PUNVE PUBLIKE,

DHE ADMINISTRIMIT T TRANSPORTIT DHE
UJRAVE TELEKOMUNIKACIONIT
Lufter Xhuveli Lulzim Basha
RREGULLORE
Nr.6, dat 30.11. 2007
PR ADMINISTRIMIN E MBETJEVE SPITALORE
N mbshtetje t nenit 102 t Kushtetuts, t piks 2 t nenit 18 t ligjit nr. 9010, dat
13.2.2003 Pr administrimin mjedisor t mbetjeve t ngurta dhe piks 1 t nenit 27
t ligjit nr. 9537, dat 18.5.2006 Pr administrimin e mbetjeve t rrezikshme
Ministri i Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave dhe Ministri i Shndetsis
miratojn rregulloren si m posht:
KREU I
DISPOZITA T PRGJITHSHME
1. Qllimi i rregullores
Kjo rregullore ka pr qllim prcaktimin e rregullave pr kontrollin e prodhimit,
grumbullimit, transportimit, magazinimit dhe asgjsimit t mbetjeve spitalore pr t
siguruar mbrojtjen e shndetit publik dhe t mjedisit.
2. Prkufizime t termave
N kuptimin e ksaj rregulloreje, termat e mposhtm kan kt kuptim:
a) mbetje spitalore jan mbetjet e prcaktuara sipas kuptimit t piks 6 t
nenit 2 t ligjit 9010, dat 13.2.2003 Pr administrimin mjedisor t mbetjeve t
ngurta, ku prfshihen mbetjet e rrezikshme dhe jo t rrezikshme, t cilat renditen n
paragrafin 18 t vendimit t Kshillit t Ministrave nr.99, dat 19.2.2005 Pr
miratimin e katalogut shqiptar pr klasifikimin e mbetjeve;
b) "prodhues i mbetjes sht personi fizik dhe juridik, sipas kuptimit t piks
11 t nenit 2 t ligjit nr.9010, dat 13.2.2003 Pr Administrimin mjedisor t mbetjeve
t ngurta, i cili zotron ose administron nj njsi, e cila krijon mbetje spitalore, duke
prfshir dhe duke mos u kufizuar vetm n: spitalet e prgjithshme, infermierit ose
spitalet e riaftsimit, qendrat mjeksore para spitalore, klinikat e dializs kronike,
klinikat e hapura, subjektet e mirmbajtjes shndetsore, klinikat kirurgjikale, spitalet
e psikiatris akute, laboratort, ndrtesat spitalore, klinikat mjeksore humane dhe
veterinare, depot farmaceutike, farmacit, si dhe klinikat dentare. N rast se m
shum se nj prodhues sht vendosur n t njjtn ndrtes, secili prej tyre do t
konsiderohet si nj prodhues i veant;
c) prodhues t vegjl jan qendrat shndetsore q prodhojn mbetje
spitalore jo m shum se mbetjet spitalore t dhjet shtretrve spitalor, duke
prfshir por duke mos u kufizuar n: klinikat mjeksore, klinikat dentare, kiro-
praktikuesit, laboratort e vegjl spitalor, qendrat e vaksinimit; qendrat e
specializuara shndetsore, t cilat krijojn sasi t vogla mbetjesh (infermierit,
spitalet psikiatrike, qendrat pr personat me aftsi t kufizuar); aktivitetet
joshndetsore ku prfshihen ndrhyrjet ndrvenoze dhe nnlkur (subkutane),
(qendrat kozmetike, t tatuazhit dhe ato pr rehabilitimin nga droga), shrbimet
funerale, shrbimet ambulatore dhe t infermieris, t cilat vizitojn pacient n
banesat e tyre;
d) zotrues i mbetjes spitalore sht personi fizik e juridik, sipas kuptimit t
piks 13 t nenit 2 t ligjit nr.9010, dat 13.2.2003 Pr administrimin mjedisor t
mbetjeve t ngurta, i cili: krijon mbetje spitalore; grumbullon, ruan prkohsisht,
transporton dhe largon pr n vendin e caktuar mbetjet spitalore t prodhuara prej
tij, si dhe i prpunon dhe i asgjson ato;
e) transport sht aktiviteti q lidhet me transportin e mbetjeve spitalore,
duke prfshir ngarkimin, transportimin e shkarkimin, sikurse dhe prgatitja,
shrbimi e mirmbajta e pajisjeve t prdorura pr transportin e mbetjeve spitalore;
f) qendr shndetsore sht do vend ku mbetjet spitalore prodhohen,
duke prfshir, por duke mos u kufizuar te: spitalet, qendrat kirurgjikale ambulatore,
qendrat e urgjencs shndetsore, klinikat dhe njsit ambulatore t kujdesit
shndetsor, duke prfshir klinikat e mjekve dhe dentistve, laboratort e
diagnostikimit shndetsor, bankat e gjakut, depot farmaceutike, laboratort
krkimor, agjencit shndetsor, klinikat dietologjike ose t kujdesit shndetsor,
veterinarit dhe spitalet, dyqanet e kafshve shtpiake, qendrat q ushtrojn
shrbimet e pastrimit t mbetjeve njerzore n vendet e aksidenteve dhe morgt;
g) instrumente t mprehta jan t gjitha sendet e infektuara apo t
painfektuara, q mund t shkaktojn shpime apo prerje, duke prfshir dhe mos u
kufizuar vetm tek aget, shiringat, bisturit, tubat kapilar dhe instrumentet e tjera t
mprehta;
h) mbetje infektuese jan t gjitha mbeturinat e ndotura nga do lloj
patogjeni si bakteriet, viruset, parazitt ose krpudhat dhe prfshijn kulturat nga
puna n laborator, mbeturinat nga ndrhyrjet kirurgjikale dhe autopsit, mbeturinat
nga pacientt e infektuar, si dhe materialet apo pajisjet (q jan pr tu hedhur) n
kontakt me kta pacient, me kafsh t infektuara, si dhe materialet dhe pajisjet e
mjekve dhe t personelit tjetr, q kan qen n kontakt me pacient t infektuar;
i) mbetje patologjike prfshijn indet, organet, pjes t trupit, placentat,
gjakun dhe lngjet e tjera t organizmit t njeriut;
j) mbetje farmaceutike prfshijn produktet farmaceutike t skaduara ose t
paprdorshme, produktet farmaceutike t kontaminuara nga rnia/ rrzimi prtok,
barnat e teprta, vaksinat ose serumet dhe sendet e hedhura t prdorura gjat
trajtimit t barnave t tilla si shishe, kuti, doreza, maska, tuba ose shishe;
k) mbetje radioaktive prfshijn mbeturinat e lngta, t ngurta dhe t
gazta, t ndotura me lnd radioaktive, t prodhuara nga analizat in vitro t indeve
dhe lngjeve t trupit, si dhe nga imazheria in vivo e organeve t ndryshme pr
qllime diagnostike dhe terapeutike;
l) mbetje e rrezikshme prfshijn mbeturinat e infektuara, patologjike,
shpuese, farmaceutike, toksike, kimike dhe radioaktive, ujin dhe trets t infektuar;
m) mbetje t parrezikshme prfshijn letrat, sendet prej qelqi, plastike,
kartont, ambalazhet, mbeturinat ushqimore, mbeturina druri dhe ndrtimi;
n) administrimi i mbetjeve prfshin minimizimin, ndarjen, grumbullimin,
transportimin, depozitimin, asgjsimin, paksimin dhe riprdorimin e mbetjeve;
o) magazinim sht grumbullimi i prkohshm n nj vend t caktuar t
mbetjeve spitalore pr nj koh jo m shum se nj vit, sipas krkesave t paragrafit
7.5 t ksaj rregulloreje.
3.Zbatimi
Kjo rregullore zbatohet nga do prodhues, zotrues, magazinues, trajtues ose
asgjsues i mbetjeve spitalore.
Prjashtohen nga zbatimi i ksaj rregulloreje:
a) Individt prodhues t mbetjeve spitalore, kur kto prodhohen gjat
vetmjekimit ose gjat shrbimit mjeksor n banes, prvese kur individi detyrohet
ti vendos mjetet e mprehta n kontenier rezistent ndaj shpimeve dhe ti largoj
ato n prputhje me rregullat e miratuara nga Ministri i Mjedisit, Pyjeve dhe
Administrimit t Ujrave (MPAU) dhe Ministri i Shndetsis;
b) Prodhuesit e vegjl, t cilt prodhojn sasi t vogl mbetjesh spitalore q
nuk i kalon mbetjet spitalore t prodhuara nga dhjet shtretr spitalor;
c) Shrbimet ambulatore ose t urgjencs.
KREU II
DETYRIMET E PRODHUESVE T MBETJEVE SPITALORE
4. Prodhuesit e mbetjeve spitalore jan prgjegjs pr:

a) grumbullimin me kujdes dhe t kontrolluar t mbetjeve spitalore pran
qendrs shndetsore;
b) ndarjen e mbetjeve spitalore t parrezikshme (t llojit urban) nga mbetjet
spitalore t rrezikshme;
c) ambalazhimin, etiketimin, magazinimin, grumbullimin, administrimin,
trajtimin, transportimin dhe asgjsimin n mnyr t prshtatshme t mbetjeve
spitalore t gjeneruara prej tyre;
d) shpenzimet e transportit, asgjsimit ose riciklimit t mbetjeve spitalore t
gjeneruara prej tyre. Kjo prgjegjsi sht e pashmangshme dhe e pavarur nga
prgjegjsia e ndonj personi t tret t ngarkuar nga prodhuesi pr t ndrmarr
kto aktivitete;
e) t gjitha dmet e shkaktuara n mnyr direkte ose indirekte n mjedis dhe
shndetin publik nga procesi i grumbullimit, magazinimit, transportimit dhe
asgjsimit t mbetjeve spitalore t krijuara prej tyre.
5. Regjistrimi
5.1 do prodhues i mbetjeve spitalore duhet t regjistrohet n Ministrin e Mjedisit,
Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave brenda tre muajve nga hyrja n fuqi e ksaj
rregulloreje, ndrsa prodhuesit q fillojn aktivitetin e tyre pas botimit t saj n
Fletoren Zyrtare jo m von se 30 dit para fillimit t aktivitetit q krijon mbetje
spitalore.
5.2 Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave vendos nj numr
regjistrimi pr do prodhues t mbetjeve spitalore, i cili i njoftohet prodhuesit.
5.3 do prodhues duhet t vendos numrin e regjistrimit mbi t gjitha flett
shoqruese, etiketat e vendosura n ambalazhimet q mbajn mbetje spitalore dhe
skedat bashkngjitur ngarkesave q prmbajn mbetje spitalore.
5.4 Numri i regjistrimit sht individual dhe nuk mund t transferohet.
5.5 do prodhues duhet ta njoftoj me shkrim Ministrin, brenda 30 ditve, mbi
ndryshimet n strukturn e pronsis, emrtimin, vendndodhjen, mnyrn e
veprimtaris ose mbi ndonj ndryshim n aktivitetin e tij, q mund t ket ndikim n
llojin dhe sasin e mbetjeve spitalore t krijuara.
6. Masat konkrete pr administrimin e mbetjeve spitalore
Brenda gjasht muajve nga hyrja n fuqi e ksaj rregulloreje, do prodhues mbetjesh
spitalore, prve prodhuesve t vegjl, prgatit:
6.1 Nj rregullore t brendshme pr administrimin e mbetjeve spitalore brenda
njsis funksionuese.
6.2 Nj plan pr administrimin e mbetjeve spitalore, q duhet t prmbaj
minimalisht informacionin e mposhtm:
a) nj prshkrim t mbetjeve spitalore t prodhuara nga njsia prkatse, duke
prfshir llojin, peshn dhe vllimin;
b) nj prshkrim t procedurave t krkuara pr administrimin e mbetjeve n
njsin prkatse;
c) nj prshkrim t zons brenda dhe jasht saj ku prodhohet, depozitohet apo
trajtohet mbetja spitalore;
d) destinacionin, metodat e trajtimit dhe asgjsimit pr do lloj mbetje
spitalore;
e) procedurat dhe veprimtarit pr kualifikime n administrimin e mbetjeve
spitalore;
f) veprimtarit informative q lidhen me shndetin, sigurin dhe asgjsimin e
rregullt t mbetjeve spitalore pr t gjith personat, q mund t bien n kontakt me to
;
g) procedurat dhe pajisjet e kontrollit t ndotjes dhe pastrimit;
h) emrin, adresn dhe numrin e telefonit t personit (personave) prgjegjs pr
administrimin e mbetjeve spitalore.
6.3 do prodhues rishikon planin pr administrimin e mbetjeve spitalore n
prputhje me planin kombtar pr administrimin e mbetjeve t ngurta dhe planin
kombtar pr administrimin e mbetjeve t rrezikshme, brenda nj viti pas miratimit
t tyre.
6.4 Plani per administrimin e mbetjeve spitalore duhet t prditsohet do tre vjet.
KREU III
TRAJTIMI I MBETJEVE SPITALORE
7. do prodhues i mbetjeve spitalore sht prgjegjs pr trajtimin e mbetjeve q nga

prodhimi, grumbullimi, ndarja, transporti, magazinimi, prpunimi dhe deri te
asgjsimi i tyre.
7.1 do prodhues ndan (seleksionon) q n burim elementt e rrezikshm nga ata t
parrezikshm t mbetjeve spitalore, sipas rregullores s brendshme pr
administrimin e mbetjeve spitalore dhe i magazinon ato t ndara.
7.2 N rast se n vendin e prodhimit apo gjat transportit, mbetjet spitalore t
rrezikshme, n mnyr t vullnetshme apo t pavullnetshme przihen me mbetje
spitalore t parrezikshme, kto mbetje spitalore do t trajtohen si mbetje t
rrezikshme.
7.3 Pas procesit t ndarjes, pr mbetjet spitalore t parrezikshme q cilsohen si
mbetje urbane nga paragrafi 9 i nenit 2 t ligjit nr.9010, dat 13.2.2003 Pr
administrimin mjedisor t mbetjeve t ngurta, zbatohet ligji nr.8094, dat 21.3.1996
Pr largimin publik t mbeturinave.
7.4 Mbetjet spitalore t rrezikshme ambalazhohen dhe etiketohen n prputhje me
shtojcn 2.A dhe magazinohen t ndara nga mbetjet e tjera.
7.5 Kur mbetjet spitalore duhet t transportohen pr tu trajtuar n vend tjetr,
magazinimi n terren i tyre bhet n nj zon t caktuar n brendsi apo n afrsi t
vendeve t trajtimit apo t pikave t nisjes duke prmbushur krkesat e mposhtme:
a) t lejohet hyrja vetm e personave q kan kualifikim pr t administruar
mbetje spitalore;
b) t tregohet kujdes pr sigurin e kontenierve, t parandalohen rrjedhjet, t
sigurohet mbrojtja nga uji, shiu dhe era, si dhe t shmangen kushtet e inkubimit
mikrobik dhe/ose t dekompozimit t tyre. Mbetjet njerzore, shtazore apo t ndonj
gjallese tjetr t magazinuara pr m shum se 24 or, por gjithsesi m pak se 48 or
nga ambalazhimi, duhet t ruhen n frigorifer ose hapsir frigoriferike q prdoret
vetm pr mbetjet spitalore n nj temperatur jo m t lart se 10 C;
c) t jen ndrtuar me materiale t qndrueshme q pastrohen lehtsisht, q
nuk lejojn deprtimin e lngjeve dhe t jen rezistent ndaj parazitve;
d) t mbahen pastr, n kushte t mira sanitare, dhe n gjendje t mir
funksionale;
e) mbetjet t jen t etiketuara n mnyr t dukshme me simbolin
ndrkombtar t bio-rrezikshmris t paraqitur n shtojcn 2.A dhe me njoftime t
rrezikut n dyer, porta ose mbulesa, frigorifer dhe konteiner t tjer q tregojn
prdorimin e magazins pr mbetje spitalore dhe se hyrja e personave t
paautorizuar sht e ndaluar;
f) sistemet e kullimit t dyshemes s magazins duhet ti mundsojn
shkarkimet direkt n nj sistem kanalizimesh sanitare pr asgjsimin e ujrave t
ndotura, n prputhje me ligjin nr. 9115, dat 24.7.2003 Pr trajtimin mjedisor t
ujrave t ndotura ose n nj impiant grumbullimi q parandalon derdhjen e
lngjeve dhe rnien n kontakt me mjedisin.
7.6 Konteinert e mbetjeve t rrezikshme spitalore duhet t prmbushin krkesat e
prcaktuara nga Organizata e Kombeve t Bashkuara, t etiketohen n prputhje me
shtojcn 2.B dhe t magazinohen n mnyr t till q t lejojn hyrjen pr qllime
inspektimi.
7.7 Mbetjet spitalore nuk duhet t presohen apo ti nnshtrohen veprimeve t
sforcuara mekanike, prve rasteve kur kto jan pjes e nj procesi t posam
trajtimi t miratuar nga Ministri n Ministrin e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit
t Ujrave, bazuar n ligjin nr. 9537, dat 18.5.2006 Pr administrimin e mbetjeve t
rrezikshme.
7.8 do prodhues i vogl, transporton mbetjet e rrezikshme spitalore t prodhuara
n nj impiant pr administrimin e tyre ose siguron transportin nga nj punmarrs i
tij, vetm kur plotson kushtet e mposhtme:
a) punmarrsi q transporton mbetjet e rrezikshme spitalore duhet t jet
trajnuar pr administrimin e ktyre mbetjeve;
b) mbetjet e rrezikshme spitalore transportohen brenda 45 ditve nga
grumbullimi i tyre.
7.9 Transportimi n terren i mbetjeve t rrezikshme spitalore kryhet n prputhje me
planin pr administrimin e mbetjeve spitalore;
a) mbetjet spitalore q krijohen jasht zons s prodhimit fillestar t tyre, nuk
pranohen pr transport n terren;
b) asnj person nuk duhet t pranoj pr transport mbetjet spitalore q nuk
jan ambalazhuar dhe etiketuar n prputhje me shtojcn 2;
c) me prjashtim t prodhuesve t vegjl dhe prdoruesve t automjeteve t
urgjencs si jan autoambulancat, asnj person nuk duhet t transportoj mbetje
spitalore t rrezikshme pa lejen prkatse, n prputhje me ligjin nr.9537, dat
18.5.2006 Pr administrimin e mbetjeve t rrezikshme;
d) prodhuesit e vegjl q transportojn mbetjet spitalore t krijuara prej tyre
nuk jan t detyruar t japin fletdorzimi n prputhje me paragrafin 7.14 t ksaj
rregulloreje;
e) nj automjet q transporton mbetje spitalore infektuese duhet t prmbush
krkesat e shtojcs 4 t ksaj rregulloreje.
7.10 Impiantet pr djegien e mbetjeve spitalore respektojn kushtet e djegies dhe
normat e shkarkimeve n ajr t prcaktuara n pikn 5.1.2 Linja pr djegien e
mbetjeve t rrezikshme dhe spitalore t vendimit t Kshillit t Ministrave nr.435,
dat 12.9.2002 Pr miratimin e normave t shkarkimeve n ajr n Republikn e
Shqipris.
7.11 Inceneratort q prdoren pr trajtimin e mbetjeve spitalore, duhet t jen t
pajisur me siguresa ose pajisje t tjera kontrolli, pr t parandaluar funksionimin e
impiantit djegs, nse nuk jan plotsuar kushtet e prcaktuara n paragrafin e
msiprm 7.10. N rast se arrihet nj temperatur m e ult, impianti duhet t jet i
pajisur me djegsa ndihms, t cilt duke mos llogaritur sasin e nxehtsis s
mbetjeve, jan n gjendje t mbajn n mnyr t pavarur nj temperatur minimale
prej 700 Celcius.
Prgjegjsi i inceneratorit :
a) kryen monitorime dhe regjistrime t vazhdueshme t dhomave primare dhe
sekondare t djegies;
b) ruan t dhnat e monitorimeve t kryera pr nj periudh shtatvjeare.
7.12 T gjitha mbetjet spitalore q mund t digjen, duhet t shndrrohen nga
inceneratori n hi, q nuk prkon me formn e mbetjeve para djegies. Ky hi q
rezulton nga djegia, t paktn nj her do tre muaj, analizohet duke prdorur
przierje kampionaturash t rastit pr prmbajtjen e karbonit organik total, dhe do
vit analizohet pr prmbajtjen e plumbit, mrkurit, kaliumit dhe metaleve t rnda.
Hiri q rezulton nga djegia nuk duhet t ket m shum se 5% karbon (minimalisht
95% djegie).
7.13 Mbetja nga djegia ose hiri q prftohet nga procesi i trajtimit t mbetjeve
spitalore sht mbetje e ngurt dhe asgjsohet n prputhje me nenin 21 t ligjit
nr.9010, dat 13.2.2003 Pr administrimin mjedisor t mbetjeve t ngurta.
7.14 Impianti pr trajtimin ose asgjsimin e mbetjeve spitalore nuk duhet t pranoj
nga prodhuesit m shume se 88 kilogram/muaj mbetje spitalore infektuese ose
fardo sasie mbetjesh spitalore, n rast se nuk jan shoqruar me fletdorzimi n
prputhje me ligjin nr. 9537, dat 18.5.2006 Pr administrimin e mbetjeve t
rrezikshme.
7.15 N rast se nj impiant trajton m pak se 20 kilogram mbetje spitalore infektuese
nga prodhuesi i vogl, impianti duhet t mbaj regjistrime t ktyre pranimeve q
minimalisht prfshin informacionin e mposhtm:
a) emrin dhe adresn e prodhuesit;
b) peshn e mbetjeve t pranuara;
c) datn dhe orn e pranimit t mbetjeve; dhe
d) nnshkrimin e personit q pranon mbetjet.
7.16 T gjitha regjistrimet q bhen sipas ksaj rregulloreje ruhen pr nj periudh
deri n shtat vjet. Kjo periudhe shtyhet automatikisht n rast t mos zbatimit t aktit
administrativ n lidhje me veprimtarin e rregulluar, ose me krkesn e Ministrit t
Mjedisit.
7.17 Krkesat e paragrafit 7.16 nuk zbatohen ndaj prodhuesve t vegjl dhe atyre
prodhuesve t renditur n germat a, b, c t paragrafit 3 t ksaj rregulloreje.
KREU IV
KONTROLLI DHE SANKSIONET
8. Kontrolli
a) Ndaj veprimtaris s zotruesve t mbetjeve spitalore ushtrojn kontrolle
Inspektorati i Mjedisit, organi q ka licencuar veprimtarin, Inspektorati Sanitar
Shtetror dhe inspektorati bashkiak.
b) Inspektorati Sanitar Shtetror inspekton do spital, incinerator ose
vendgrumbullimi t mbetjeve spitalore t krijuara nn juridiksionin e tij.
9. Sanksionet
Shkelsit e krkesave t ksaj rregulloreje, ndshkohen me sanksione sipas
specifikimeve t bra n aktet prkatse, n zbatim t t cilve del kjo rregullore dhe
konkretisht n germn e t nenit 32 dhe germn b t piks 1 t nenit 33 t ligjit
nr.9010, dat 13.2.2003 Pr administrimin mjedisor t mbetjeve t ngurta;
10. Zbatimi
Ngarkohet Ministri i Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave, Ministri i
Shndetsis dhe organet e qeverisjes vendore pr ndjekjen dhe zbatimin e ksaj
rregulloreje.
Kjo rregullore hyn n fuqi pas botimit n Fletoren Zyrtare.
MINISTRI I MJEDISIT, PYJEVE DHE MINISTRI I SHNDETSIS

ADMINISTRIMIT T UJRAVE Nard Ndoka
Lufter Xhuveli
SHTOJCA 1
LLOJET E MBETJEVE SPITALORE T RREZIKSHME
Kategoria Prshkrimi dhe shembuj Zonat kryesore

e mbetjeve prodhuese
18 01 01 Instrumente t mprehta (prve 18 01 03) Zona ku ushtrohet

Instrumente t mprehta t prdorura, si pr kujdesi
shembull age, shiringa, bisturi, brisqe, pajisje shndetsor, salla
t prziera, qelqe t thyera dhe t ndotura, operacioni,
tuba reanimacioni dhe materiale t tjera t laboratore dhe
ngjashme. qendra krkimore,
banka gjaku,
qendra pr
mbledhjen dhe
transfuzionin e
gjakut, qendra
dialize.
18 01 02 Pjes t trupit dhe organe, prfshir qeset dhe Salla operacioni
konservuesit e gjakut dhe rezervat e gjakut dhe zona
(prve 18 01 03), produktet e gjakut; sende t kirurgjikale,
ndotura me gjak serume dhe plazm; kultura morgje dhe qendra
dhe grumbullime t agjentve infektues q pr realizimin e
krijohen nga laboratore krkimore dhe autopsive,
diagnostikimi dhe materiale t ndotura me materniteteve dhe
agjent t till; mbetje izolimi nga pacient me klinikave
koeficient infektimi t lart; mbetje t obstetrikale.
mjekimeve dhe t vaksinave; mbetje, shtresa
dhe materiale t tjera t infektuara me
patogjen trupore.
18 01 08 Mbetjet, grumbullimi dhe asgjsimi i t cilave Zona ku ushtrohet
krkon trajtim t veant pr t prballuar kujdesi
infeksionet; shndetsor, salla
Mbetje q prmbajn substanca kimike: operacioni,
Pr shembull, kimikate t ngurta, t lngshme laboratore dhe
ose n gjendje t gazt sikurse solventt, qendra krkimore,
reagentt, dizinfektuesit q kan skaduar ose banka gjaku,
q nuk nevojiten m, zhvilluesit e filmave, qendra kirurgjikale
oksid etileni dhe produkte t tjera kimike q pr mbedhjen dhe
mund t jen toksik, grryes, q digjen transfuzionin e
lehtsisht, shprthyes ose kancerogjen. gjakut, qendra
Ilae t skaduara t t gjitha llojeve, sikurse dialize,
dhe mbetjet e tyre q mund t jen qendra
gjenotoksike, mutogjene, teratogjene ose laboratorike dhe
kancerogjene; sende t ndotura ose q mbajn krkimore, qendra
produkte farmaceutike (shishe, kuti). shndetsore,
dentist.
18 01 10 Ilae citotoksike dhe citostatike; Zona ku ushtrohet
Mbetje amalgame t kujdesit dentar; kujdesi
Kontenier n presion; shndetsor, depo
Cilindra q mbajn gazra ose aerosole q kur farmaceutike dhe
shpohen ose digjen aksidentalisht mund t kimike, dentist,
shprthejn. Cilindrat mund t prmbajn laboratore,
gazra t prdorura pr qllime shndetsore, zona ku ushtrohet
dhoma t nxehta ose pr prgatitjen e kujdesi
mjekimeve. shndetsor, depo
farmaceutike dhe
kimike, qendra
laboratorike dhe
krkimore.
SHTOJCA 2
Modeli Ndrkombtar i Sinjalistiks q njofton rrezikun e mbetjeve spitalore dhe

standardi i etiketimit
Shtojca 2.A Etiketa e kontenitorve:
Etiketa prfshin shenjn ndrkombtare dalluese t rrezikut t mbetjes mjeksore,

njoftimin e rrezikut mjeksor n shqip dhe n anglisht dhe numrin e par t
klasifikimit ndrkombtar (6). Madhsia minimale e etikets duhet t jet 14cm x
14cm dhe t ket formn e nj rombi.
Shtojca 2.B Etiketa e koshave
T gjitha etiketat duhet t prodhohen me materiale q u rezistojn rrezeve UV, ujit
dhe t jen ngjitse.
Etiketa q duhet t vendoset n pjesn e prapme t koshit:
Etiketa prfshin shenjn dalluese t rrezikut t mbetjes mjeksore ndrkombtare,
njoftimin e rrezikut t mbetjes mjeksore n shqip dhe anglisht dhe numrin e par t
klasifikimit ndrkombtar (6). Madhsia minimale e etikets duhet t jet 14cm x
14cm dhe t ket formn e nj rombi.
Etiketa q duhet t vendoset n pjesn e prparme t koshit:
Etiketa dalluese duhet t prcaktoj me germa t mdha llojin e mbetjes s
rrezikshme, prshkrimin shtes me germa t vogla dhe duhet t mbaj shenjn
dalluese t rrezikut. Madhsia minimale e etikets duhet t jet (Gjersi x Lartsi)
14cm x 5cm. Etiketa duhet t jet shkruar n gjuht shqip dhe anglisht.
Etiketa prshkruese prfshin:

- Prshkrimin dhe identifikimin (me germa t bardha n nj sfond t zi),
Mbetje spitalore N.O.S.
- Prcaktimin I infektuese;
- Fjaln sinjalizuese RREZIK;
- Njoftimin e rrezikshmris Mund t shkaktoj infeksion;
- Numri i OKB 32918[1] ;
- Klasn e rrezikut 6.2;
- Numrin e katalogut shqiptar t klasifikimit t mbetjeve 18.01.03*;
- Numrat EINECS 9[2] ;
- Shprehja e rrezikut R21;
- Shprehja e siguris S1/4/24/35/36/37/431 /60;
- Deklarat paralajmruese;
8[1]prfaqson numra katrshifror q identifikojn mallrat e rrezikshme, substancat dhe

artikujt e rrezikshm etj., q prcaktohen nga Komiteti i Eksperteve t OKB-s pr transportin e
mallrave t rrezikshme
EINECS kuptohet nj numr regjistri i dhn pr do substanc kimike t tregtueshme,
9[2]
marr nga Inventari Europian pr Substancat Kimike Ekzistuese
- Identifikimi i furnizuesit;
- Personi i kontaktit;
- Adresa;
- Numri i telefonit dhe celularit;
- Madhsia minimale duhet t jet (Gjersia x Lartsia) 21 cm x 14 cm (A5).
Etiketa duhet t jet shkruar n gjuht shqip dhe anglisht.
Etiketa e Destinacionit dhe e deklarimeve
do kosh i ambalazhuar, i mbyllur dhe vulosur duhe t identifikohet me nj etiket
q duhet t vendoset n unazn e vuls dhe q tregon:
- Vendndodhjen;
- Gjendjen e ngurt ose t lngt;
- Llojin e mbetjes s rrezikshme;
- Datn e grumbullimit;
- Numrin e koshit ose ambalazhimit;
- Sasin n kg ose litra;
- Nnshkrimin e punonjsit t grumbullimit.
SHTOJCA 3
Metoda alternative pr trajtimin dhe asgjsimin

Trajtimi fizik, si:
1. Autoklava;
a) Presion;
b) Presion avull;
2. Sterilizimi me mikroval;
3. Sterilizimi UV;
4. Trajtimi kimik/dizinfektimi;
a) me shkums t kloruar;
b) me klor aktiv (klor t lir);
c) me peroksid hidrogjeni (H2O2);
d) me glutinimin e proteinave nprmjet prdorimit t acideve;
e. me ozon (O3);
5. Metoda asgjsimi, si:
a) asgjsimi
T gjitha mbetjet spitalore infektuese, q asgjsohen bashkrisht n vendet ekzistuese
t asgjsimit ose n venddepozitimet e ardhshme t mbetjeve spitalore, duhet t
vendosen n vendin e caktuar dhe t mbulohen me material izolues. Ndalohet
manipulimi i materialit dhe kontakti fizik.
b) Izolimi n kontenier dhe sisteme teknike t provuar ndrkombtarisht;
c) imentimi dhe imobilizimi i tyre.
SHTOJCA 4
KUSHTET Q DUHET T RESPEKTOJ TRANSPORTIMI I MBETJEVE
SPITALORE INFEKTUESE
Prve automjeteve t urgjencs q kthehen nga vende aksidentesh, do automjet q

transporton mbetje spitalore infektuese duhet t jet lehtsisht i identifikueshm
gjat transportimit t mbetjeve me shenjn dalluese ndrkombtare t rrezikut t
mbetjes mjeksore dhe fjalt e prshkruara n shtojcn 2.
Automjetet e prdorura pr transportin e mbetjeve spitalore infektuese:
- Duhet t prfshijn nj pjes ngarkues transportues q rri i mbyllur dhe i
siguruar, prvese kur ngarkon ose shkarkon mbetje spitalore pr t parandaluar
hyrjen dhe ekspozimin e paautorizuar ndaj ers dhe rreshjeve;
- Duhet t jen projektuar dhe ndrtuar n mnyr t till q t mos lejoj
derdhjet;
- Duhet t jen pastruar dhe dizinfektuar pas rrjedhjeve ose derdhjeve
aksidentale;
- Duhet t jen pastruar dhe dizinfektuar para prdorimit pr ndonj qllim
tjetr; dhe
- Nuk duhen prdorur pr t transportuar ushqime, produkte ushqimore,
kontenier ushqimor ose ndonj substanc, e cila do t glltitet nga njerzit ose
kafsht ose do ti shtohet ushqimeve t njerzve ose kafshve.
Gjat transportimit t mbetjeve spitalore infektuese, automjetet duhet t mbajn me
vete nj kit pr ndalimin e derdhjeve dhe pr pastrimin e automjetit.
do derdhje prej njzet (20) ose m shum kilogramsh, duhet t raportohet sa m
shpejt q t jet e mundur te pundhnsi, Inspektorati Sanitar Shtetror, inspektorati
mjedisor, sikurse dhe tek organi kompetent i qeverisjes vendore. do kontakt direkt i
mjetit ose pajisjes me mbetjen spitalore duhet t konsiderohet dhe trajtohet si
derdhje.
SHTOJCA 5
STANDARDE TEKNIKE PR DJEGIEN E MBETJEVE SPITALORE INFEKTUESE
Standardet teknike pr djegien e mbetjeve spitalore t rrezikshme jan ato standarde

t prcaktuara n tabeln 6.1 Krematori t vendimit t Kshillit t Ministrave
nr.435, dat 12.9.2002 Pr miratimin e normave t shkarkimeve n ajr n
Republikn e Shqipris.
a) Mbetjet e rrezikshme spitalore do t digjen n impiante me nj fuqi kalorike
jo m t vogl se 11 000 kj/kg DS;
b) Ndalohet djegia e mbetjeve t rrezikshme n impiante me fuqi m t vogl
kalorifike se 350 k.
REPUBLIKA E SHQIPRIS
KSHILLI BASHKIAK TIRAN
VENDIM
Nr.1, dat 05.02.2007
PR
RREGULLIMIN E ADMINISTRIMIN E MBETJEVE URBANE
DHE PASTRIMIT T QYTETIT
N mbshtetje t ligjit Nr.8652, dat 31.07.2000 Pr organizimin dhe funksionimin e

qeverisjes vendore, neni 10 dhe neni 32/k, ligjit Nr.8934, dat 05.09.2002 Pr
mbrojtjen e mjedisit, neni 73, ligjit Nr.8094, dat 21.03.1996 Pr largimin publik t
mbeturinave, ligjit Nr.9010, dat 13.02.2003 Pr administrimin mjedisor t mbetjeve
t ngurta, ligjit Nr.7697, dat 07.04.1993 Pr kundravajtjet administrative (me
ndryshimet prkatse), Vendimit t Kshillit t Ministrave Nr.99, dat 18.02.2005
Pr miratimin e katalogut shqiptar t klasifikimit t mbetjeve, Rregullores Higjeno-
Sanitare Nr.376, dat 17.11.1997 Pr pastrimin n zonat urbane dhe rurale, pr
administrimin dhe trajtimin e mbeturinave, me propozim t Kryetarit t Bashkis,
Kshilli Bashkiak,
V E N D O S I:
1. T miratoj Rregulloren e administrimit t mbetjeve urbane dhe pastrimit t

qytetit.
2. Pr zbatimin e ktij Vendimi ngarkohet Drejtoria e Pastrimit, Drejtoria e
Kontrollit mbi Territorin, Policia Bashkiake dhe Drejtoria e Prgjithshme e
Taksave dhe Tarifave Vendore.
3. Ky Vendim hyn n fuqi 10 dit pas shpalljes.
KRYETARI
LUAN SHAHOLLARI

Ligji 9010

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ligji 9010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LIGJI

nr.9010, dat 13.02.2003

.dhe aktet nnligjore n zbatim t tij.

LIGJI nr. 9010, date 13.2.2003 pr Administrimin mjedisor te mbetjeve te ngurta

VKM, nr. 806, dat 4.12.2003 pr Miratimin e rregullave e t procedurave pr

VKM, nr. 99, dat 18.2.2005 pr Miratimin e katalogut shqiptar t klasifikimit t

VKM, nr. 860, dat 20.12.2006 pr Miratimin e planit kombtar t veprimit pr

Udhzim nr. 6, dat 27.11.2007 pr Miratimin e rregullave, prmbajtjes dhe

Rregullore nr. 1, dat 30.3.2007 pr Trajtimin e mbetjeve t ndrtimit nga

Rregullore nr. 6, dat 30.11. 2007 pr Administrimin e mbetjeve spitalore

VKB nr. 1, dat 05.02.2007 pr Rregullimin e administrimin e mbetjeve urbane

PER ADMINISTRIMIN MJEDISOR TE MBETJEVE TE NGURTA

Ne mbshtetje te neneve 78, 81 pika 1 dhe 83 pika 1 te Kushtetuts, me propozimin e

Ne kuptim te ktij ligji, termat e mposhtm kane kt kuptim:

1. I nnshtrohen administrimit, sipas krkesave te ktij ligji:

1. Ministria e Mjedisit, ne bashkpunim me agjencit rajonale dhe Inspektoratin e

Personat fizike e juridike, vendas e te huaj, veprimtarit e te cilve krijojn mbetje,

Procesi i administrimit te mbetjeve synon qe:

Ne territorin e Republiks se Shqipris jan te ndaluara:

1. Personal fizike dhe juridike, veprimtaria e te cilve krijon mbetje, detyrohen:

1. Zotruesit e mbetjeve sigurojn:

1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve urbane kryhen nprmjet metodave dhe

1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve te ndrtimit behet me riprdorim dhe

1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve industriale bhen nprmjet impianteve dhe

1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve te shpim-krkimit dhe shfrytzimit te pasurive

1. Mbetjet e krijuara nga repartet, ndrmarrjet e instalimet ushtarake prpunohen dhe

1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve te vllimshme kryhen nga personat fizike e

1. Prpunimi dhe asgjsimi i mbetjeve spitalore kryhen nprmjet djegies ne impiante

Prcaktimi i vendit ku instalohen impiantet e prpunimit dhe te asgjsimit te

1. Me hyrjen ne fuqi te ktij ligji, fushat ekzistuese te depozitimit te mbetjeve urbane i

1. Pr te bashkrenduar detyrat e ministrive pr administrim mjedisor te mbetjeve

Pr zbatimin e krkesave te ktij ligji, Kshilli i Ministrave miraton Planin Kombtar

Licencat e parashikuara n krert II e III, t ktij ligji, prfshihen n kategorin III.2, t

1. Personat fizike dhe juridike qe marrin prsipr grumbullimin, transportimin,

Ne Republikn e Shqipris ndalohet importimi i mbetjeve pr ruajtje, depozitim ose

1. Personal fizike dhe juridike, qe do te eksportojn mbetje, pajisen me autorizim

1. Tranzitimi i mbetjeve ne territorin e Republiks se Shqipris behet me autorizim

1. Ne rast te shkeljes se rregullave te importit, te eksportit dhe te tranzitimit te

1. Monitorimi i mbetjeve sht pjese e Programit Kombtar te Monitorimit te Mjedisit

KREU VIII KONTROLLI

1. Ndaj veprimtaris se zotruesve te mbetje ve ushtrojn kontrolle Inspektorati i

1. Pr kundrvajtjet administrative, te parashikuara ne nenin 32, jepen dnime me

1. Kundr vendimit te Inspektoratit te Mjedisit mund te behet ankim te Ministri i

1. Ngarkohet Kshilli i Ministrave te nxjerre akte nnligjore ne zbatim te nenit 3 pika

Ky ligj hyn ne fuqi 15 dite pas botimit ne Fletoren Zyrtare.

Shpallur me dekret nr.3742, date 19.3.2003 te Presidentit te Republiks se

PR MIRATIMIN E RREGULLAVE E T PROCEDURAVE PR IMPORTIMIN E

N mbshtetje t nenit 100 t Kushtetuts dhe t piks 3 t nenit 22 t ligjit nr.8934,

I. Importimi i mbetjeve pr prdorim, prpunim e riciklim

PR MIRATIMIN E KATALOGUT SHQIPTAR T KLASIFIKIMIT T

N mbshtetje t nenit 100 t Kushtetuts dhe t piks 3 t nenit 3 t ligjit nr.9010,

1. Miratimin e Katalogut Shqiptar t Klasifikimit t Mbetjeve, n prputhje me

1. Tipet e ndryshme t mbetjeve n katalog jan t prcaktuara me nj kod 6-shifror,

08 01 12 Mbetje t bojrave dhe llaqeve, t tjera nga ato t prmendura n

Mbetjet jan t rrezikshme:

(Mund t jen n gjendje t lngshme, llumi ose t ngurt)

1. Berilium; prbrje t beriliumit

PR MIRATIMIN E PLANIT KOMBTAR T VEPRIMIT PR HEQJEN NGA

N mbshtetje t nenit 100 t Kushtetuts dhe t piks 1 t nenit 8 t ligjit nr.8934,

1. Miratimin e planit kombtar t veprimit pr heqjen nga prdorimi dhe eliminimin

PLANI KOMBTAR I VEPRIMIT PR HEQJEN NGA PRDORIMI DHE

Projekti i PKV pr NOQ-t

Pr realizimin e aktiviteteve t parashikuara n udhzimet prkatse t GEF-it, u