11.

vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

1. zadatak

U uspravnom cilindru nalazi se 0,3 kg mokre vodene pare sadraja pare

0,7 kg/kg. Teina utega na stapu odreuje stalan pretlak od 0,6 bar pri
okolinjem stanju 1 bar i 20 C. Predajui toplinu okoliu sadraj cilindra . . .
se hladi na okolinju temperaturu. Koliko se topline preda okoliu u tom . . .
.
procesu? Proces prikazati u T,s dijagramu. . .

Rjeenje 1. zadatka:

Zadano:

m=0,3 kg
x1=0,7
pp1=0,6 bar =0,6105 Pa
pok=1 bar =1105 Pa
p1=1,6 bar =1,6105 Pa
ok=20 C, Tok=293 K

Nepoznato:

Q12=?

Oitano iz T.T.

- za p=1,6 bar Vodena para u stanju 1 je mokra para sadraja pare x1=0,7.
h1 = 475,2 kJ kg
Specifinu entalpiju pare u toki 1 izraunat emo prema formuli
r1 = 2219,3 kJ kg

h1 = h1 + x1 r1 = 475, 2 + 0,7 2219,3 = 2028,71 kJ kg

h2=h(20C) =83,86 kJ/kg

DOGOVOR U toki 2 imamo pothlaenu kapljevinu (vodu) temperature 20 C.

za pothlaenu kapljevinu
-Sve veliine stanja pothlaene
kapljevine tlaka p i temperature T
zamijenit emo svojstvima vrele
kapljevine iste temperature T, bez
obzira to je tlak vrele kapljevine
razliit od p.
Odvedenu toplinu izraunat emo koristei Prvi stavak termodinamike
za zatvoreni sustav
Q12 = U 2 U1 + W12
Budui da je tlak konstantan vrijedi W12 = p (V2 V1 )
Uvrtavanjem izraza za rad u izraz za Prvi stavak termodinamike
dobije se izraz za raunanje topline kao razlike entalpija

Q12 = U 2 + pV2 (U1 + pV1 ) = H 2 H1

Q12 = m ( h2 h1 )
Q12 = 0,3 (83,86 2028,71) = 583,5 kJ

80
11.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

2. zadatak

U zatvorenoj posudi se nalazi 0,05 kg vodene pare tlaka 10 bara. Volumen posude je 8 litara. Toplina se
pari dovodi dok tlak u posudi ne poraste na 25 bar.
Potrebno je odrediti
a) dovedenu toplinu pari u posudi
b) srednju temperaturu dovoenja topline u posudi
c) ukupni prirast entropije ako je temperatura ogrjevnog spremnika jednaka najvioj temperaturi u
procesu.
Proces prikazati u p,V i T,s i h,s dijagramu.

Rjeenje 2. zadatka:

Zadano:

m=0,05 kg
p1=10 bar =106 Pa
V=8 l=0,008 m3
p2=25 bar =2,5106 Pa

Nepoznato:

Q12=?

Oitano iz T.T.

- za p1=10 bar
v1 = 0,0011276 m3
v1 = 0,1944 m 3
Specifini volumen pare stanja 1 izraunat emo iz volumena i mase pare
s1 = 2,137 kJ ( kg K ) V 0, 008
v1 = = = 0,16 m3 kg
s1 = 6,5843 kJ ( kg K ) m 0, 05
h1 = 762,2 kJ kg Vodena para u stanju 1 je mokra para tlaka 10 bar (jer je v1 < v1 )
r1 = 2015,3 kJ kg Sadraj pare stanja 1 moemo izraunati iz poznatog specifinog volumena

81
11.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

v2 = 0,07998 m3
(
v1 = v1 + x1 v1 v1 ) x1 =
v1 v1
v1 v1
Oitano iz tablica u 0,16 0,0011276
udbeniku prof. Galovia, x1 = = 0,822
0,1944 0,0011276
- za p2=25 bar ,
v2=0,16 m3
Specifinu entalpiju i specifinu entropiju pare u toki 1 izraunat emo
2=604 C, T2=877 K prema formulama
h2= 3693,9 kJ/kg
s2= 7,60588 kJ/(kgK) h1 = h1 + x1 r1 = 762,2 + 0,822 2015,3 = 2418,8 kJ kg

( )
(potrebno interpolirati)
s1 = s1 + x1 s1 s1 = 2,137 + 0,822 ( 6,5843 2,137 ) = 5,793 kJ ( kg K )

Toplina se pari dovodi u zatvorenoj posudi, to znai da je promjena stanja

izohorna, pa vrijedi v2=v1. U toki 2 poznat je tlak p2=10 bar i specifini
volumen v2=v1=0,16 m3. Kako je v2 > v2 , toka 2 se nalazi u pregrijanom
podruju. Iz tablica za pregrijano podruje (npr. udbenik prof. Galovia) se
mogu oitati ostale veliine stanja za toku 2.

Specifina unutarnja energija u tokama 1 i 2 jednaka je

u1 = h1 p1v1 = 2418,8 10 102 0,16 = 2258,8 kJ kg

u2 = h2 p2 v2 = 3693,9 25 102 0,16 = 3293,9 kJ kg

a) Dovedenu toplinu izraunat emo koristei Prvi stavak termodinamike za

zatvoreni sustav

Q12 = U 2 U1 + W12 = m ( u2 u1 )
Q12 = 0,05 ( 3293,9 2258,77 ) = 51,8 kJ

b) Srednja temperatura dovoenja topline

Q12 51,8
Tm,dov = = = 571 K
m ( s2 s1 ) 0,05 ( 7,60588 5,793)

c) Temperatura ogrjevnog spremnika Tg=T2=877 K

Izolirani sustav se sastoji od radnog medija (pare) i ogrjevnog spremnika

Promjena entropije ogrjevnog spremnika

Q12 51,8
So.s. = = = 0,059 kJ K
Tg 877

Promjena entropije radnog medija (pare)

Q 51,8
Sr.m. = 12 = = +0,091 kJ K
Tm,dov 571

Ukupna poveanje entropije

Siz.s. = S r.m. + So.s. = 0,091 0,059 = +0,032 kJ K
82
11.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

3. zadatak

U horizontalnom cilindru s pominim stapom nalazi se H2O pod tlakom 10 bar i temperaturom 400 oC.
Prvo se H2O hladi pri stalnom tlaku do x=1, a zatim izohorno hladi do temperature 150 oC. Potrebno je
odrediti:
a) utroeni efektivni specifini rad i odvedenu specifinu toplinu, ako je rashladni spremnik okoli
normalnog stanja;
b) odnos sila na stapu na poetku i kraju procesa;
c) gubitak na radu u ovom procesu, sveden na kilogram H2O.
Proces skicirati u p,v; T,s i h,s dijagramu, a karakteristine toke procesa prikazati u p, - dijagramu.

Rjeenje 3. zadatka:

Zadano:
Toka 3 se nalazi u zasienom podruju, na izohori v3=v2 i na izobari
tlaka 4,76 bar (koja odgovara temperaturi zasienja od 150 C).
6
p1=10 bar =10 Pa
1=400 C, T1=673 K Izraunat emo najprije sadraj pare u toki 3,
x2=1
3=150 C, T3=423 K
(
v3 = v3 + x3 v3 v3 ) x3 =
v3 v3
v3 v3
0,1944 0,001091
ok=0 C, Tok=273 K x3 = = 0,494
0,3924 0,001091
pok=1,01325 bar
83
11.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

a zatim i specifinu entalpiju, specifinu entropiju te unutarnju

Nepoznato: energiju pare stanja 3
w13=?
q13=? h3 = h3 + x3 r3 = 631,9 + 0,494 2112,6 = 1675,5 kJ kg

Oitano iz T.T. ( )
s3 = s3 + x3 s3 s3 = 1,8409 + 0,494 ( 6,8325 1,8409 ) = 4,30675 kJ ( kg K )
- za 3=150 C u3 = h3 p3v3 = 1675,5 4,76 102 0,1944 = 1583 kJ kg
p3=4,76 bar
v3 = 0,001091 m3 Specifina unutarnja energija u toki 1
u1 = h1 p1v1 = 3264,4 10 102 0,3065 = 2957,9 kJ kg
v3 = 0,3924 m3
h3 = 631,9 kJ kg a) Specifini utroeni rad tijekom izobarne promjene stanja od 1 do 2 j
r3 = 2112,6 kJ kg w12 = p1 ( v2 v1 ) = 10 102 ( 0,1944 0,3065) = 1121 kJ kg
s3 = 1,8409 kJ ( kg K )
Specifini rad izohorne promjene stanja jednak je nuli, w23 = 0 ,
s3 = 6,8325 kJ ( kg K )
pa je ukupno utroeni rad od 1 do 3 jednak
w13 = w12 = 1121 kJ kg
- za p2=10 bar i x2=1
v2 = v2 = 0,1944 m3 Specifini rad potiskivanja okolia jednak je
wok = pok ( v1 v2 ) = 1,01325 102 ( 0,3065 0,1944 ) = 11,36 kJ kg

Oitano iz tablica u udbeniku

Utroeni efektivni specifini rad jednak je
prof. Galovia,
wef = w13 + wok = 1121 + 11,36 = 1109,6 kJ kg
- za p1=10 bar , 1=400 C
h1= 3264,4 kJ/kg Odvedenu specifinu toplinu izraunat emo, za cijeli proces od stanja 1
s1= 7,4665 kJ/(kgK) do stanja 3 pomou Prvog stavka termodinamike (poznate su specifine
v1=0,3065 m3/kg unutarnje energije u tokama 1 i 3, te je izraunat ukupni rad w13)

q13 = u3 u1 + w13
q13 = 1583 2957,0 1121 = 2496 kJ kg

b) Odnos sila na stap u poetnom i konanom stanju

F1 p1 A p1 10
= = = = 2,1
F3 p3 A p3 4,76

c) za raunanje gubitka rada moramo izraunati promjenu (specifine)

entropije izoliranog sustava, koji se sastoji od radnog medija (pare) i
rashladnog spremnika (okoli temperature Tok=273 K)

Promjena specifine entropije radnog medija (pare)

sr.m. = s3 s1 = 4,30675 7,4665 = 3,16 kJ ( kg K )
Promjena specifine entropije rashladnog spremnika (okolia)
q 2496
sr.s. = 13 = = 9,143 kJ ( kg K )
Tok 273
Promjena entropije izoliranog sustava i gubitak rada u procesu
siz.s. = sr.m. + sr.s. = 5,98 kJ ( kg K )
w = Tok siz.s. = 273 5,98 = 1633 kJ kg

84
11.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

4. zadatak

Voda (3,10 kg) nalazi se u cilindru s pominim stapom

konstantne teine pri poetnom tlaku 0,2 MPa i
poetnom temperaturom 70 oC. Dovoenje topline
prekida se u trenutku kada tlak vode u cilindru naraste
na 3 bara. Ukupni volumen cilindra je 4,015 m3.
Potrebno je odrediti:
a) dovedenu toplinu i izvreni rad tijekom procesa
b) toplinsko stanje vode u trenutku kada stap dodirne
graninik
c)srednju temperaturu dovoenja topline tijekom
cijelog procesa
Proces prikazati u p,v; T,s i h,s te p, dijagramu. voda

Rjeenje 4. zadatka:

85
11.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

Zadano: Na poetku procesa, u toki 1 imamo pothlaenu kapljevinu (voda).

Dovoenje topline u cilindru sa stapom odvija se izobarnom
m=3,1 kg promjenom stanja, sve dok stap ne dostigne graninik, (stanje 2)
p1=0,2 MPa =2 bar Tada je volumen mokre pare jednak volumenu cilindra V2=V).
1=70 C, T1=343 K Nakon toga dovoenje topline je izohorno, do postizanja tlaka od 3
bara (p3=3 bar).
p3=3 bar
V=4,015 m3
Volumen vode u toki 1 izraunat emo pomou mase vode i
specifinog volumena vode
Nepoznato:
W13=? V1 = m v1 = 3,1 0,0010229 = 0,00317 m 3
Q13=?
Specifini volumen pare i sadraj pare u toki 2 jednak je
Oitano iz T.T.
V2 4,015
- za 1=70 C (prema dogovoru) v2 = = = 1,2956 m 3 kg
m 3,1
v1 = v ( = 70 C ) = 0,0010229 m3 kg
s1 = s ( = 70 C ) = 0,95429 kJ ( kg K ) v2 v2 1,2956 0,0010610
x2 = = = 1,464
h1 = h ( = 70 C ) = 292,78 kJ kg v2 v2 0,8852 0,0010610

Budui je x2>1, toka 2 je u pregrijanom podruju.

- za p2=2 bar
Za paru stanja 3 poznat je specifini volumen v3=v2=1,2956 m3/kg i
v2 = 0,0010610 m 3
tlak p3=3 bar. Iz tablica za pregrijanu paru (npr. Ranjevi:
v2 = 0,8852 m 3 Toplinske tablice) oitat emo:

3=570,4 C
h3= 3638 kJ/kg
s3= 8,512 kJ/(kgK)

Specifina unutarnja energija pare stanja 3

u3 = h3 p3v3 = 3638 3 102 1,29516 = 3249,5 kJ kg

Specifina unutarnja energija vode stanja 1

u1 = h1 p1v1 = 292,78 2 102 0,0010229 = 292,6 kJ kg

a) Izvreni rad tijekom procesa

W13 = W12 = p1 (V2 V1 ) = 2 102 ( 4,015 0,00317 ) = 802,4 kJ

Dovedena toplina tijekom procesa

Q13 = U 3 U1 + W13
Q13 = m ( u3 u1 ) + W13 = 3,1( 3249,5 292,6 ) + 802,4 = 9969 kJ

Srednja temperatura dovoenja topline cijelog procesa

Q13 9969
Tm,dov = = =425,5 K
m ( s3 s1 ) 3,1(8,512 0,9542 )

86
11.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

5. zadatak

Mokra vodena para tlaka 5 bar, u kojoj kapljevita voda zauzima 3% od ukupnog poetnog volumena,
ekspandira izotermno od poetnog volumena 0,1 m3 do konanog tlaka 1 bar. Koliki je konani volumen
pare? Koliko rada obavi para svojim irenjem i koliko topline ona primi u procesu? Skica procesa u p,v;
T,s; h,s dijagramu, a karakteristine toke prikazati u p, dijagramu.

Rjeenje 5. zadatka:

Na poetku procesa, u toki 1 imamo mokru paru tlaka 5 bar u kojoj

kapljevita voda zauzima 3% volumena. Izraunat emo masu vrele
Zadano: kapljevine i masu suhozasiene pare stanja 1

V1=0,1 m3 V1 0,003
p1=5 bar m1 = = = 2,745 kg
v1 0,001093
p2=1 bar
V1 0,097
m1 = = = 0,259 kg
v1 0,3746

87
11.vjeba iz Termodinamike - rjeenja zadataka

V1 = 0,03 V1 = 0,003 m3 Masa mokre pare jednaka je

m1 = m = m1 + m1 = 3 kg
V1 = 0,97 V1 = 0,097 m3

Izraunat emo veliine stanja mokre pare u toki 1

Nepoznato:
W12=? Q12=?
Sadraj pare
V2=?
m1 0,259
x1 = = = 0,0863
Oitano iz Toplinskih tablica m 3

- za p1=5 bar, (=151,85 C) Specifini volumen

V1 0,1
(T=424,9 K) v1 = = = 0,033 m3 kg
m 3
v1 = 0,001093 m3 kg
v1 = 0,3746 m3 kg Specifina entalpija
s1 = 1,8596 kJ ( kg K ) h1 = h1 + x1 r1 = 639,9 + 0,0863 2107 = 821,7 kJ kg

s1 = 6,8161 kJ ( kg K ) Specifina unutarnja energija

h1 = 639,9 kJ kg u1 = h1 p1v1 = 821,7 5 102 0,033 = 805,1 kJ kg
r1 = 2107 kJ kg
Specifina entropija
( )
s1 = s1 + x1 s1 s1 = 1,8596 + 0,0863 ( 6,8161 1,8596 )

Oitano iz tablica u udbeniku s1 = 2,287 kJ ( kg K )

prof. Galovia,
Za pregrijanu paru stanja 2 izraunat emo specifinu unutarnju
- za p2=1 bar , 2150 C energiju
h2= 2776,3 kJ/kg u2 = h2 p2 v2 = 2776,3 1 102 1,936 = 2582,7 kJ kg
s2= 7,6137 kJ/(kgK)
v2=1,936 m3/kg Konani volumen pare
V2 = mv2 = 3 1,936 = 5,808 m 3

Dovedenu toplinu izraunat emo koritenjem Drugog stavka

termodinamike, koji, za izotermnu promjenu stanja, glasi

Q12 = mT ( s2 s1 )
Q12 = 3 424,9 ( 7,6137 2,287 ) = 6791 kJ

Promjena unutarnje energije

U 2 U1 = m ( u2 u1 )
U 2 U1 = 3 ( 2582,7 805,1) = 5332,9 kJ

Rad kojeg je izvrila para dobit emo iz Prvog stavka

termodinamike za zatvoreni sustav

Q12 = U 2 U1 + W12 W12 = Q12 (U 2 U1 )

W12 = 6791 5332,9 = 1458 kJ

88