ADICIONE FORMULE

Zbir uglova

sin( + ) = sin cos + cos sin

cos( + ) = cos cos sin sin
tg + tg
tg ( + ) =
1 tg tg
ctg ctg 1
ctg ( + ) =
ctg + ctg

Razlika uglova

sin( ) = sin cos cos sin

cos( ) = cos cos + sin sin
tg tg
tg ( ) =
1 + tg tg
ctg ctg + 1
ctg ( ) =
ctg ctg

Primeujete da su formule za razliku uglova iste kao i za zbir uglova samo su promenjeni
znaci!!!
Naravno, uenicima je uvek problem da zapamte formule a bezobrazni profesori im
ne daju da ih koriste iz knjige. Na je savet da probate da sebi stvorite asocijaciju koja
e vam pomoi da zapamtite odredjenu formulu. Autor ovoga teksta vam nudi svoju
asocijaciju:

Zapamtite dve male pesmice koje odgovaraju na dve poetne formule:

sin( + ) = sin cos + cos sin cos( + ) = cos cos sin sin
sin - ko vie ko-si kosi-kosi manje sine-sine
Uvek prvo piite ugao pa

Za tg ( + ) znamo da je:
sin( + ) sin cos + cos sin
tg ( + ) = = (sad gde vidite sinus zamenite
cos( + ) cos cos + sin sin
tg 1 + 1 tg tg + tg
ga sa tangens a kosinus sa jedinicom) = =
11 tgtg 1 tgtg
www.matematiranje.com

1
 cos( + ) cos cos sin sin
Za ctg ( + ) = = = (zamenite sinus sa 1, a kosinus
sin( + ) sin cos + cos sin
ctgctg 11 ctg ctg 1
sa kotanges) = =
1 ctg + ctg 1 ctg + tg

Znai zapamtili smo sinko vie kosi i kosi kosi manje sine sine i izveli smo
formule za zbir uglova. Za razliku uglova samo promenimo znake!!!

1) Nai bez upotrebe raunskih pomagala vrednost trigonometrijskih funkcija uglova od

a)15, 75, i b) 105 stepeni

a) sin15o = sin(45o 30o )

= sin 45o cos 30o cos 45o sin 30o
2 3 2 1 2( 3 1)
= =
2 2 2 2 4
cos15 = cos(45 30 )
o o o

= cos 45o cos 30o + sin 45o sin 30o

2 3 2 1 2( 3 + 1)
= + =
2 2 2 2 4
tg 45o tg 30o
tg15o = tg (45o 30o ) =
1 + tg 45o tg 30o
3 3 3
1
= 3 = 3 = 3 3
3 3+ 3 3+ 3
1+
3 3
3 3
= racionaliemo sa
3 3

=
(3 3 ) 2

= = =
(
9 6 3 + 3 12 6 3 6 2 3 )
= 2 3
32 3
2
93 6 6

sin 15o
Naravno tg15o smo mogli izraunati i lake tg15o =
cos15o

1 1 2+ 3 2+ 3
ctg15o = = = = 2+ 3
tg15 o
2 3 2+ 3 43

www.matematiranje.com

2
 sin 75o = sin(45o + 30o )
= sin 45o cos 30o + cos 45o sin 30o
2 3 2 1
= +
2 2 2 2

=
2 ( 3 +1 )
4
cos 75 = cos(45o + 30o )
o

= cos 45o cos 30o sin 45o sin 30o

2 3 2 1
=
2 2 2 2

=
2 ( 3 1 )
4

2 3 +1 ( )
sin 75o 4 3 +1
tg 75o = = = = (moramo opet racionalizaciju)
2 3 1
cos 75o (
3 1 )
4
=
3 +1 3 +1 3 + 2 3 +1 4 + 2 3 2 2 + 3
= = =
(
= 2+ 3
)
3 1 3 + 1 3 1 2 2
1 1 2 3
ctg 75o = = = 2 3
tg 75 2+ 3 2 3
o

b) sin 105o = sin(90o + 15o ) = sin + 15o = (imamo formulu) = cos15o =
2
2 ( 3 + 1)
(a ovo smo ve nali) =
4
(
Naravno, isto bismo dobili i preko formule sin 105o = sin 60o + 45o)
2( 3 1)
cos105o = cos + 15o = sin15o =
2 4

tg105o = tg + 15o = ctg15o = ( 2 + 3)
2

ctg105o = ctg + 15o = tg15o = ( 2 3)
2

opet ponavljamo da moe I ideja da je tg1050 = tg (60o + 45o ) itd.

www.matematiranje.com

3
 1
2)a) Proveri jednakost sin 20 o cos10 o + cos 20 o sin 10 o =
2
sin 20 cos10 + cos 20 sin 10 = (ovo je: sin cos + cos sin = sin( + ) )
o o o o

1
= sin(20o + 10o ) = sin 30o =
2
3
b) cos 47 o cos17 o + sin 47 o sin 17 o =
2
cos 47 cos17 + sin 47 sin 17 = (ovo je: cos cos + sin sin = cos( ) )
o o o o

3
= cos(47 o 17 o ) = cos 30o =
2
3 5 3
3) Izraunati sin( + ) , ako je sin = + , cos = i , , ,
5 13 2 2
sin( + ) = sin cos + cos sin

Znai fale nam cos i sin . Njih emo nai iz osnovne indentinosti:

sin 2 + cos 2 = 1 sin 2 + cos 2 = 1

cos 2 = 1 sin 2 sin 2 = 1 cos 2
2 2
3 5
cos = 1
2
sin = 1
2

5 13
9 169 25
cos 2 = 1 sin 2 =
25 169
25 9 144
cos 2 = sin 2 =
25 169
16 144
cos 2 = sin =
25 169
16 12
cos = sin =
25 13
4 ovde su sinusi negativni
cos = Dakle:
5 12
sin =
13
Dal da uzmemo + ili to nam
govori lokacija ugla

,
2

4
Ovde su kosinusi negativni! Znai da je cos =
5

4
Vratimo se da izraunamo sin ( + )

3 5 4 12 15 48 33
sin ( + ) = + = + =
5 13 5 13 65 65 65

12
4) Izraunati tg + za koje je sin = i ,
4 13 2

tg + tg
4 1 + tg
tg + = =
4 1 tg tg 1 tg

4
sin
Poto je tg = , znai moramo nai cos
cos

sin 2 + cos 2 = 1 12
2
12 tg = 13
+ cos = 1 5
2

13
13
144 12
cos 2 = 1 tg =
169 5
169 144
cos 2 = Vratimo se u zadatak:
169 12
25 1
cos 2 = 5
tg + =
169 4 1+ 12
25 5
cos =
169 7
5 5 7
cos = tg + = =
13 4 17 17
5
Da li uzeti + ili ? ,
2

Ovde su kosinusi negativni!!!

Dakle 5
cos =
13
www.matematiranje.com

5
 1 1
5) Ako su i otri uglovi i ako je tg = i tg = pokazati da je + =
2 3 4

Ispitajmo koliko je tg ( + ) = ?

1 1 5
+
tg + tg
tg ( + ) = = 2 3 = 6 =1
1 tgtg 1 1 1 5
2 3 6

Znai: tg ( + ) = 1 , ovo je mogue u 2 situacije: + = 45o ili + = 225 o poto su

i otri uglovi, zakljuujemo:

+ = 45o tj. + =
4

6) Dokazati da je (2 + 3tg 2 y )tg ( x y ) = tgy , ako je 2tgx 3tgy = 0

(2 + 3tg 2 y )tg ( x y ) =
tgx tgy 3tgy
(2 + 3tg 2 y ) = (poto je 2tgx 3tgy = 0 zakljuujemo tgx = )
1 + tgxtgy 2
3tgy
tgy
(2 + 3tg y )
2 2 =
3tgy
1+ tgy
2
3tgy 2tg
(2 + 3tg 2 y ) 2 =
2 + 3tg 2 y
2
3tgy 2tgy
(2 + 3tg 2 y ) = tgy
2 + 3tg 2 y
Ovim je dokaz zavren.

7) Dokazati identitet:

sin( + ) tg + tg
=
cos( ) 1 + tg tg

sin( + ) sin cos + cos sin

= = (sada emo izvui: cos cos i gore i
cos( ) cos cos + sin sin
dole) www.matematiranje.com

6
 sin sin
cos cos +
cos cos tg + tg
= =
sin sin 1 + tg tg
cos cos 1 +
cos cos

2 +1 1
8) Ako je tg = , tg = i , 0, , dokazati da je =
2 1 2 2 4

Sredimo prvo izraze tg i tg

2 +1
tg = (izvrimo racionalizaciju)
2 1
( )
2
2 +1 2 +1 2 +1 2 + 2 2 +1
tg = = =
2 1 2 +1
2
2 12 2 1
tg = 3 + 2 2

1 1 2 2
tg = = =
2 2 2 2
2
tg =
2

2
3+ 2 2
tg tg 2
tg ( ) = = = 2 je zajedniki i gore i dole=
1 + tg tg
1+
2
2
3+ 2 2 ( )
6+4 2 2 6+3 2
= 2 = 2 =1
2 3 2 4 6+3 2
+ +
2 2 2 2

Dakle tg ( ) = 1 , to nam govori da je = 45o ili = 225o . Poto u zadatku

kae da je , 0, zakljuujemo = 45o tj. = to je i trebalo
2 4
dokazati!

www.matematiranje.com