1.

GR
Teknolojik ve endstriyel gelimelerin sonucunda enerji ihtiyac artarak, dnya fosil yakt
(kmr,petrol ve doal gaz) rezervlerini her geen gn azaltmaktadr. Fosil yakt rezervleri
baz lke topraklar altnda bulunmakta, aralarnda Trkiyenin de bulunduu baz lkeler d
almla temin ettikleri enerji iin byk harcamalarda bulunmaktadr. Bylece, enerji rezervine
sahip lkelere, sahip olmayanlar baml kalarak,enerji rezervleri siyasi bask ve yatrm
unsuru olarak kullanlmaktadr.

Enerjiye olan byk gereksinim, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn srekli gndemde
olmasnn nedenidir. Alternatif kaynaklar olarak da adlandrlan bu enerji kaynaklarndan
biriside rzgar enerjisidir.
Rzgar enerjisi, fosil yaktlarn tkeneceinin anlald son yllarda, enerji sorununa zm
olarak grlen kaynaklardan birisidir. lk kullanm rneklerinin bundan 3000 yl ncesinde
rastlanlmasna ramen , rzgar enerjisi son on yl ncesine kadar yeterince irdelenmemi ve
deerlendirilmemitir.
Enerji, dnyann varolma sresinin referans olarak alnd bir snflandrmaya gre;
tkenebilen ve kendisini dnya varolduka yenileyebilen, yani tkenmeyen enerji olarak ki
grupta incelenebilmektedir (Tablo 1.1).

Tablo 1.1 Tkenebilirliine gre enerji trleri, avantaj ve dezavantajlar

TKENEBLEN ENERJ TKENMEYEN (YENLENEBLR) ENERJ

Kmr, Linyit, Petrol, Doalgaz, Su (Hidrolik), Gne, Rzgar, Dalga,

Atom (Uranyum) gibi kaynaklardan Jeotermal, biomas, gelgit olay gibi
elde edilen enerji kaynaklardan elde edilen enerji

evreyi kirletirler ve dnyann evre dostudurlar ve dnya

varolma srecinde tkenirler varolduka tkenmezler.

(Yenilenebilir enerji kaynaklan sempozyumu, ZMR, 2001)

Yenilenebilir enerji kaynaklan da enerjinin ana kaynana gre; gne kaynakl, dnya
kaynakl ve ay kaynakl olarak gurupta incelenebilmektedir. Tablo (1.2)
Tablo 1.2 Yenilenebilir enerji kaynaklarnn snflandrlmas

YENLENEBLR ENERJ KAYNAKLARI

Birincil Enerji Doal Enerji Teknik Enerji

Ana Kaynak Kullanm Enerjisi
Kaynaklan Dnm Dnm
Su G
Buharlama, Tesisleri
Su Elektrik Enerjisi
Ya (Hidroelektrik
Santralleri)
Atmosferdeki Rzgar Enerjisi Elektrik ve
Hava Hareketi Tesisleri Mekanik Enerji
Rzgar
Dalga Enerjisi Elektrik ve
Dalga Hareketi
Tesisleri Mekanik Enerji
Yer ve
Atmosferin Is Pompas Is Enerjisi
GNE Isnmas
Kollektrler Is Enerjisi
Gne Inlar
Solar Hcreler
Gne Inlar
(Gne Pilleri- Elektrik Enerjisi
Fotovoltaikler)

Is G Is ve Elektrik
Tesisleri Enerjisi
Biomas Biomas retimi
Dnm
Yakt Enerjisi
Tesisleri

Yer Merkezi Jeotermal G Is ve Elektrik

DNYA Jeotermal Enerji
Iss Tesisleri Enerjisi

Ay ekimi Gel-Git G
AY Gel-Git olay Elektrik Enerjisi
Gc Tesisleri

[Yenilenebilir enerji kaynaklan sempozyumu, ZMR, 2001)

Tablo 1.2 'nin incelenmesinden de anlald gibi gne kaynakl olan rzgar enerjisi. Rzgar
denilen hava akmlar,gnein yer yzn ve atmosferi homojen stmamasndan kaynaklanan
basn ve scaklk farklarndan domaktadr. Doal enerji dnm sonucunda kendisini
atmosferde hava hareketi ve denizlerde dalga hareketi olarak hissettirmektedir. Bu kinetik
enerjide, rzgar enerjisi ve dalga enerjisi tesislerinde elektrik enerjisine, su pompalama
tesislerinde mekanik enerjiye dntrlebilmektedir..
Rzgar yzyllarca teknelerin yelkenlerini iirmek, tarmsal rnleri tmek ve su
pompalamak gibi amalarla kullanlmtr. Ancak bugn insanolu rzgar enerjisinden
elektrik retmektedir. nsanlk, yel deirmenlerinden, modern rzgar santrallerine uzanan
teknolojik bir sre yaamtr. Yllar nce kullanlan yel deirmenlerinde, rzgar estike
dnen pek ok kanat bulunmaktayd, bugnn rzgar trbinlerinde ise yalnzca iki veya
kanat bulunmaktadr. Bu kanatlar, yel deirmenlerinde grldnden ok daha uzun 25 m.'ye
kadar olabilmektedir.

Kanatlar, buhar trbinlerine ok benzer olarak, elektrii reten jeneratr altrr. Kanatlarn
daha uzun olmas ve rzgar iddetinin artmas trbinin elektrik retimini artrr. Rzgar
trbinleri evredeki engellerin rzgar kesemeyecei ykseklikte bir kule zerine
yerletirilirler. Zira rzgar hz hem ykseklikle artmakta, hem de daha az deiken
olmaktadr.

Daha ok elektrik retmek iin trbinlerin rzgar hznn sabit olduu alanlarda kurulmas
uygundur ve bu nedenle de dnyada pek ok yer elverili deildir. Rzgar iddeti 7 snfa
ayrlmaktadr. Bunlardan 7. Snfdaki rzgarla son derece kuvvetli, 2. snfdakiler ise bir esinti
eklindedir. Elektrik reten trbinler iin ise 4.snfdaki rzgarlarn (ki bu yllk ortalama
rzgar iddetinin 19.2 km/saat olduu) uygun olduu kabul edilmektedir.

1880-1940 yllar arasnda Amerikada,ok sayda kk rzgar trbinlerinin var olduu

bilinmektedir. Ayn dnende Rusyada,100 kWlk bir rzgar trbin nitesi zerinde
almalar yapmaktayd. kinci Dnya Savandan sonra,rzgar trbinlerine duyulan ihtiya
yeniden artmtr,ancak hzl bir gelime grlmemitir. Benzin ve dizel motorlarn
yaygnlamas ve elektrifikasyonda salanan aamalar,rzgar enerjisini geri plana itmitir.
Ucuz petrol dneminde gncellik kazanmayan 1973-1974 yllar arasndaki yapay petrol
bunalmnn ardndan rzgar enerjisi yeniden gndeme gelmi ve alternatif enerji kayna
olarak nem kazanmtr.
Uydular aracl ile yaplan aratrmalar sonucu lkemizin 8200 megawatt gcnde bir rzgar
enerjisine sahip olduu belirlenmitir.
Tm lkenin enerji ihtiyac 28000 megawatt... Rzgardan elde edilecek enerji,bu durunda hi
de kmsenmeyecek gibi grnyor.
Bu almada,hzla oalan dnya nfusuna paralel artmakta olan elektrik enerjisi ihtiyacnn
bir blmn de rzgardan karlayabilmek iin dnyada ve Trkiyede uygulanan rzgar
enerji projeleri aratrlmtr. ok byk bir hzda tketilen,tahrip edilen doal kaynaklar tabi
gzellikler ve beraberinde artan enerji a ele alnarak evreyi kirletmeyen,dier elektrik
retim metotlar ile (nkleer, termal,hidroelektrik vb.) rekabet edebilecek
rzgarincelenmitir. Bu potansiyel gz nne alnarak rzgar trbinlerinin yapm teknikleri
incelenmitir.
2. RZGAR ENERJS
2. l Rzgar ve Oluumu

Gerekli enerjisini gneten alan bir s makinas olarak nitelendirilebilecek atmosferde, sl

potansiyel farklara sahip olan hava ktleleri, souk ve yksek basn alan olan bir noktadan,
daha scak ve alak basn alanna hareket ederler. Is enerjisinin kinetik enerjiye dnt
bu doa olayndaki hava ktlesi hareketine, rzgar ad verilir.

Rzgarlar, srekliliklerine gre btn bir yl boyunca esen srekli rzgarlar ve belli
zamanlarda esen harikeyn, tayfun, tornado ve girdaplar gibi sreksiz rzgarlar olarak iki
grupta incelenebilir (Tablo 2.1). Alizeler, her mevsim kuzey ve gney yarm krede 30 enlem
zerinde bulunan yksek basn kuandan, ekvator zerindeki alak basn kuana doru
eserler. Kontralize rzgarlar ise, atmosferin ykseklerinde alize rzgarlarnn ters ynnde
eserler ve olumalarnn nedeni, ekvatorda snan hava ktlelerinin ykselmesi ve ekvatordan
uzaklaacak ekilde hareket etmeleridir. Meltem rzgarlar, karalarn denizlerden ve dalarn
vadilerden daha abuk snp soumas sonucu, zerlerinde bulunan hava ktlelerini
etkilemesi nedeni ile oluur. Gndzleri; denizlerden, abuk snan karalara doru deniz
meltemleri, geceleri de; abuk souyan karalardan, denizlere doru kara meltemleri eser.
Deniz ve kara meltemleri, sahilden 40 km. ilere kadar etkili olurlar. Ayn ekilde, gndzleri,
vadilerden abuk snan dalara doru vadi meltemleri, geceleri de; abuk souyan dalardan
vadilere doru da meltemleri eserler. Hareket halindeki bir hava ktlesinin; ykseldike bir
daa arparak her 100 metrede 0.5 C souyarak ykselmesi, daha sonrada dan dier
yamacna her 100 metrede l C snarak inmesine fhn rzgarlar ad verilir.
Anadolu, kn Sibirya yksek basncnn etkisinde bir yksek basn alan, Karadeniz ve
Akdeniz ise bir alak basn alandr. Bu nedenle; kn rzgarlarn karalardan denizlere doru
esmesi beklenir. Yazn ise Anadolu gneyden gelen tropikal hava ktlelerinin etkisindedir ve
Kuzeybat Avrupa zerinde yerleen yksek basn alanndan, Basra alak basncna ynelmi
rzgarlarn etkisinde kalr. Yazn; eteziyen ad verilen ve kuzeybatdan esen rzgarlar,
Marmara ve Ege'yi etkiler.

Tablo 2.1 Genel olarak rzgarn snflandrlmas

Srekli Rzgarlar Sreksiz Rzgarlar

Meltem R.

Kontr-
Alize R. Muson R. Kara ve Da ve FhnR. Siklon R. Antisiklon R
Alize R.
Deniz Vadi
Meltemi Meltemi

(Yenilenebilir enerji kaynaklan sempozyumu, ZMR, 2001)

2.2 Rzgar Enerjisinin Kullanmnn Tarihesi

nsanolu yzyllar boyunca rzgardan ve onun gcnden etkilenmi. lk kez M.. 2800
yllarnda Msrllarn, krek mahkumlarnn gcne ek olarak rzgar enerjisini kullandklar
biliniyor.Msrllar metrelerce uzunluktaki yelkenleri iirip tonlarca arlktaki gemileri
yzdrmek iin rzgar gcnden yararlanmlar. M.. 1700'lerin balarnda Babil kral
Hammurrabi, Mezopotamya'y sulama konusunda rzgar enerjisinden faydalanmak iin eitli
planlar yapm.

Yazl belgeli tarihe geen ilk yel deirmeni M.S. 644 ylna ait ran-Afganistan snrndaki
Seistan'dadr. Yel deirmenleri, in'de M.S. 750-850 yllarnda pirin tarlalarnn
sulanmasnda kullanlmtr. lk olarak Douda kullanlan dey eksenli yel deirmenleri,
Batllar tarafndan gelitirilmi ve yatay eksenli hale getirilmitir. Yatay eksenli ilk yel
deirmeni rnei, 1180 ylnda Hormandiya krall zamanna aittir.

Yatay eksenli ve mekanik enerji amal yel deirmenlerinin geliimi, ayakl yel deirmeni
(Almanya), kule tipi yel deirmeni (Akdeniz lkeleri, Alaat ), dner atl Hollanda tipi yel
deirmeni (Hollanda) ve 1850 ylnda Daniel Hallady tarafndan rzgar yn ynlendiricisi
taklan ok kanatl Amerikan tipi yel deirmeni olarak sralanabilir.

1882 ylnda NewYork'da elektrik santrali kurulmu ve daha sonra da elektrik enerjisi
kullanm yaygnlamtr. lk rzgar elektrii de, Danimarkal Profesr Paul La Cour
tarafndan 1891 ylnda retilmitir. Doru akm elde eden Paul La Cour, elektroliz yoluyla
hidrojen gaz elde etmi ve bu ekilde rzgar enerjisini depolam. 1918 yl sonrasnda byk
ehirler elektrie kavumu ve dizel yaktlarn ucuzluu nedeniyle rzgar enerjisini
deerlendirme abalan, bir kenara braklmtr. Rzgar enerjisinin bu bir kenara itilmilii,
enerji sknts nedeniyle 2. Dnya Sava'na kadar srmtr.
Rzgar enerjisi kullanmnn tarihsel geliimine; 1942 ylnda retilen 17.5 m. pervane apl
ve 50 kW nominal gl Smidth rzgar trbini ve 1957 ylnda retilen 24 m. pervane apl
ve 200 kW nominal gl Gedser rzgar trbini verilebilir.
Rzgarn enerji retiminde kullanm, 1970li yllardaki petrol krizinden sonra balamtr.
1980-1985 yllarnda Amerikada toplam 1580 MW gce sahip rzgar iftlikleri kurulmutur.
Kurulu g deeri 1998 sonu itibariyle 1946 MWa ulamtr. Avrupada, Danimarka,
Hollanda ve Almanyada kurulmaya balanan rzgar iftlikleri hzla gelimi, 1991 ylnda
yeniden dzenlenen enerji kanunu ile Almanya rzgar enerjisinde 1. sraya kmtr.
Dnyada kurulu gcn %60 Avrupada, %20si Amerikadadr. 1998 ylnda eklenen 2100
MWlk kapasite ile dnyadaki kurulu rzgar gc 9.600 MWa ulamtr.

zellikle 1980'li yllardaki gelimeler sonucunda, seri olarak retilen ve yaygn olarak
kullanlan rzgar trbini nominal gleri 600 kW, 750 kW, l000kW, 1500kW ve 2000kW'dr.
Gelecekte retilecek rzgar trbinlerinin nominal glerinin daha da artmas beklenmelidir
2.2. Rzgar Enerjisinin zellikleri
Rzgar enerjisinin kayna Gnetir. Gnein,yer yzeyine ve Atmosferi farkl derecede
stmasndan Rzgar ad verilen hava akm oluur. Dnya yzeyine ulaan gne
enerjisinin yalnzca %1-2si rzgar enerjisine dnr. Bu enerji miktar olduka byktr.
Ylda yaklak 30 milyon Twh (yani 1075deki dnya enerji tketiminin 500 katna eit bir
deer) dir.

Rzgar enerjisinin zellikleri genel olarak unlardr.

Atmosferde bol ve serbest olarak bulunur.

Yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynadr.
Enerji hznn kp ile orantldr.
Younluu dktr.
Enerjinin depolanmas,baka bir enerjiye evrilmesi ile mmkndr.
evre kirlilii yaratmaz. (EE,1992: 7)

2.3. Rzgar Enerjisi Meteorolojisi

2.3.1. Rzgar Verileri

Rzgar,hz ve yn olmak zere balca iki parametre ile belirlenir. Hzdaki ani dalgalanma ve
deiikliklere Hamle ad verilir. Rzgar hamlesi ve dier parametreler zel cihazlarla
llr.

2.3.2. Rzgar Belirtileri

Rzgar oluumuna yeryzndeki farkl scaklk dalm neden olur.

Enlem,kara,deniz,ykseklik ve mevsimler scaklk dalmn etkiler. Okyanus ve deniz
kysna sahip kara paralarnda scaklk fark yksek olduu iin rzgar potansiyeli de
yksektir.

Meteorolojik ve Topografik adan rzgarn olabilecei yerler aada sralanmtr.

1. Basn Gradyannn yksek olduu yreler.

2. Yalarn srekli esen rzgara paralel olduu vadiler.
3. yksek,engebesiz tepe ve platolar.
4. Yksek basn gradyanl dzlkler ve srekli rzgar olan az eimli vadiler.
5. Gl jeostrofik rzgar alanlarnn etkisinde kalan tepe ve zirveler.
6. Jeostrofik rzgar ve termal gradyan alanna sahip ky eritleri.

2.4. Rzgar Enerjisi Uygulamalar

Rzgar makineleri,rzgar kinetik enerjisini toparlayp elektrik,mekanik veya s enerjiye

eviren sistemlerdir. Rzgar enerjisi uygulamalarn etkileyen en nemli faktrler unlardr.

A. Uygulama Ortamnn zellikleri

a. Rzgar Enerjisinden yararlanmas ngrlen birimin bykl
(Konut,iftlik,Ky,Enterkonnekte ebeke)
b. Mevcut enerji kaynaklarnn ulaabilirlii (Enterkonnekte ebekenin
uzakl,konvansiyonel yaktlarn temin olanaklar ve maliyeti)
c. Uygulamann yaplaca yrenin rzgar zellikleri.
d. Uygulamada yararlanlmas ngrlen tketicilerin imdiki ve gelecee ilikin enerji
gereksinimlerinin tr ve miktar.
e. Rzgar ikame edebilecek veya rzgarla birlikte kullanm mmkn dier yeni ve
yenilenebilir enerji kaynaklarnn durumu.

B. Uygulamada rzgar enerjisi evrim sistemini kullanmna ilikin kstlar.

a. Ulusal enerji politikalarnn yenilenebilir enerji kaynaklar kullanmna ve ilgi aratrma
gelitirme almalarna verdii nem.
b. Rzgar enerjisi evrim sistemlerinin teknolojik gelikinlik dzeyi.
c. lgili uygulamann gerektirdii teknik bilgi birikimi ve personel mevcudiyeti.
d. uygulamann maliyeti ve kaynak temini.

Rzgardan elde edilen enerji retildii yerde tketilmek veya enterkonnekte ebekeye
verilmek zorundadr. Rzgar enerjisi evrim sistemlerinin enerji retimleri rzgar
zelliklerine dorudan baldr. Bu nedenle rzgar trbinleri sadece rzgarl yerlere
yerletirilebilir. izelge 1.de rzgarl blgelerde rzgar enerjisi retim seenekleri
zetlenmitir. (Yavuzcan,1996: 8)

Sanayi ve tarm rnleri retimi

lke ekonomisi
olanaklar

Trbin
temini m Mekanik
Rzgarl Blgeler Yerel Tketim
retim
Elektrik
Elektrik
Enterkonnekte ebeke

a . ) Kk veya orta byklkte rzgar trbinleri tarafndan retilen enerjinin yerel tabep
fazlas enterkonnekte ebekeye verilir.
Tarm rnleri retimi
lke Ekonomisi
Olanaklar
Trbin Temini

Rzgarl Blgeler.
Elektrik mekanik
Yerel Tketim
Isl Enerji retimi

b . ) Ufak rzgar trbinleri veya rzgar dizel jeneretr sistemleri tarafndan retilen enerji
yerel olarak tketilir.
c. ) Rzgar iftlikleri veya byk rzgar trbinleri tarafndan retilen enerji enterkonnekte
ebekeye verilir.

lke ekonomisi

olanaklar Trbin temini

Rzgarl Blgeler

Elektrik

Enterkonnekte
ebeke
izelge 1: Rzgarl blgeler ve lke ekonomisi arasnda enerji ve rn ak seenekleri.

Tketicilerin gereksindii enerji tr (elektrik ,mekanik,sl) ve miktar ile yrenin rzgar

zellikleri kullanlacak rzgar enerjisi tipi (tasarm hz ve gc) ve saysn belirleyecektir. Bu
kapsamda enerjinin mmkn olan en yksek verim ile eldesi bu enerjinin kullanlabilecei
alanlarn en yaygn bir biimde tespiti nem kazanmaktadr
3. DNYADA VE TRKYE'DE RZGAR ENERJS

3.1 Dnya rzgar enerjisi potansiyeli

Rzgar enerjisi yenilenebilir enerjiler arasndaki en gelimi ve ticari adan en elverili enerji
trdr. Tamamyla doa ile uyumlu olup hem evreye zarar vermeyen hem de tkenme
ihtimali olmayan bir enerji kaynadr. evresel avantajlar asndan da pek ok lke, resmi
teviklerle rzgar enerjisini desteklemektedirler. Tm bunlarn amac, pazan harekete
geirmek, maliyetleri drmek ve resmi teviklerle u an fosil yaktlarn sahip olduu haksz
stnl ortadan kaldrmaktr. eitli lkelerde pazaRI harekete geirmeye ynelik farkl
politikalar izlenilmektedir. Rzgar teknolojisinin aratrma ve gelitirme giriimlerine
verilecek destek bu teknolojinin elektrik enerjisi pazarnda adil olarak rekabet edebilmesi ve
son yllardaki baarsn srdrmesi iin son derece nemlidir.
Dnyada rzgar santrallerinin kurulu gc hzl bir art gstermektedir. 1995-2001 yllan
arasnda rzgar trbini satlarnda yllk %40'lk bir byme gereklemitir. 1990 ylnda
dnyann kurulu gc 2160 MW iken 1994 ylnda 3488 MW'a, 1995 ylnda 4778 MW'a,
1996 ylnda 6070 MW'a, 1997 ylnda 7636 MW'a, 1998 ylnda 10153 MW'a, 1999 ylnda
13932 MW'a ve 2000 ylnda 18449 MW'a kmtr. (Tablo 3.1).
Dnya rzgar enerjisinin toplam kurulu gcnn yaklak %74' Avrupa ktasnda, %15'i
Amerika ktasnda, %9'u Asya ktasnda ve kalan yzdelik dilimde dier ktalarda bulunan
dnya lkelerindedir (Tablo 3.2).
Avrupa'da en byk kurulu g Almanya'da olup, onu spanya, Danimarka, Hollanda,
ngiltere, talya, Yunanistan ve sve izlemektedir (Tablo 3.3). Amerika ktasnda en byk
kurulu g Amerika Birleik Devletleri'nde olup onu ok geriden Kanada takip etmektedir
(Tablo 3.4). Asya'da Hindistan, in ve Japonya rzgar santrallerine nem vermektedir (Tablo
3.5).

Son on be yldr Amerika'da yeni bir rzgar endstrisi domutur. 1982-1992 yllar aras
California'da yaklak 15000 rzgar trbini kurulmutur. 370 MW gcndeki Kenetech
Rzgar iftlii dnyann en byk rzgar santralidir. 8160 hektar alan kaplayan bu iftlikte
100 kW 'lik 3500 adet ve 300-400 kW 'lk 40 adet trbin bulunmaktadr.Ancak ksa zaman da
bu trbinlerden daha modernleri gelitirilmitir. Avrupa'da rzgar teknolojisi hzla
gelimektedir 1995 ylnda yeni trbinler 600 kW gte iken bugn gelitirilen trbinlerin
gc 2 MW' tr. Almanya yapt atakla 1998 sonunda rzgar kurulu gcn 2875 MW'a
karm, kurulu gc 1820 MW 'ta kalan ABD yi gemi ve birincilii elde etmitir.

Avrupa'da u anda 12 MW 'lk deniz st rzgar santrali alr durumdadr ve deniz st

kurulu gcn ksa zamanda 180 MW a ckarlmas planlanmtr. 2030 ylnda rzgar kurulu
gcnn deniz st paynn % 25den az olmayaca beklenmektedir.

Teknolojik geliimle rzgar trbinlerinin nite gleri arttrlrken son be yl ierisinde

fiyatlar drlmtr. Karada kurulan trbinlerin birim fiyatlar 1600-1800 dolar/kW'a
kadar kabilmekte ise de ABD i piyasasnda 750 dolar/kW dzeyine inildii
belirtilmektedir.

Tablo 3.1 1994-2000 Yllan Aras Dnya Rzgar Enerjisi Kurulu Gc

YILLARA GRE ARTI
YIL KURULU G (MW)
MKTARI (%)
1994 3488 -

1995 4778 37

1996 6070 27

1997 7636 26

1998 10153 33
1999 13932 37

2000 18449 32

(Rzgar enerjisi sempozyumu , 2001)

Tablo 3.2 Dnya Rzgar Enerjisi Kurulu Gcnn Ktalara Gre Dalm

KITALAR KURULU G (MW)

 1999 2000 ARTI MKTARI
(%)
AMERKA 2667 2847 6,7

AVRUPA 9737 13630 40

ASYA 1376 1728 25,6

OECD-ASYA 50 70 40

AFRKA 64 137 140,6

DER 37 37 0

TOPLAM 13932 18449 32,4

(Rzgar enerjisi sempozyumu,2001)

Tablo 3.3 Avrupa Ktas Rzgar Enerjisi Kurulu Gc Dalm

KURULU G (MW)
KLELER
1999 2000

AVUSTURYA 34 69

BELKA 11 19

DANMARKA 1738 2341

FNLANDYA 39 39

FRANSA 25 63

ALMANYA 4442 6107

YUNANSTAN 158 274

RLANDA 74 122

TALYA 277 424

LKSEMBURG 6 6

HOLLANDA 433 473

NORVE 13 13

PORTEKZ 61 111

SPANYA 1812 2836

SVE 220 265

SVRE 3 3

TRKYE 9 19

NGLTERE 362 425

DER 20,9 21,6

TOPLAM 9737 13630

(Rzgar enerjisi sempozyumu, 2001)

Tablo 3.4 Amerika Ktas Rzgar Enerjisi Kurulu Gc Dalm

KURULU G (MW)
LKELER 1999 2000

ARJANTN 5 16

BREZLYA 22 22

KANADA 126 139

KOSTARKA 50 51

MEKSKA 2 2

AMERKA 2445 2610

DER 7 7

TOPLAM 2667 2847

(Rzgar enerjisi sempozyumu, 2001)

Tablo 3.5 Asya Ktas Rzgar Enerjisi Kurulu Gc Dalm

KURULU G (MW)
LKELER
1999 2000

N 262 352

HNDSTAN 1035 1220

JAPONYA 68 142

DER 11 14
TOLPAM 1376 1728

(Rzgar enerjisi sempozyumu, 2001)

Tablo 3.6 OECD-Asya Ktas Rzgar Enerjisi Kurulu Gc Dalm

KURULU G (MW)
LKELER
1999 2000

AVUSTURALYA 10 30

YEN ZELLANDA 35 35

PASFK ADALARI 5 5

TOPLAM 50 70

(Rzgar enerjisi sempozyumu, 2001)

Tablo 3.7 Afrika Ktas Rzgar Enerjisi Kurulu Gc Dalm

KURULU G (MW)
LKELER
1999 2000

MISIR 36 69

MOROCCO 13 54

TUNUS 11 11

DER 4 4

TOPLAM 64 138

(Rzgar enerjisi sempozyumu, 2001)

 Tablo 3.8 Dnya Rzgar Enerjisi 2000-2005 Kurulu Gc Tahminleri

KURULU G (MW)
KITALAR
2000 2001 2002 2003 2004 2005

AMERKA 2847 4287 5237 6437 7537 8737

AVRUPA 13630 17380 22215 27525 33525 40575

ASYA 1728 2088 2618 3298 4128 5208

DER 244 364 634 1059 1609 2409

TOPLAM 18449 24119 30704 38319 46799 56929

(Rzgar enerjisi sempozyumu, 2001)

Ana Sayfa

Kurumsal
o Hakkmzda
o Kurumsal
o Misyonumuz
o Vizyonumuz
o Tarihe
o Ynetim Kurulu
o Tsem
o Aram
o nsan Kaynaklar / Danmanlk
o Faaliyet Raporlar

Haberler
o Ttev'den Haberler
o ubelerden Haberler

Eitimler
o Teknik Eitimler
3D Studio Max
Ansys
Autocad
Catia
Hakedi, Metraj Ve Keif
Java
Mapinfo
Netcad
PHP
Probina Orion
 PLC
SAP2000
SolidWorks
WEB Programlama
WEB Tasarm
X-Steel
o PCM
o Genel ngilizce
o KPDS - DS
o Conversation Clup
o Rusa
o Ney
o Gitar
o Diksiyon
o Mud Logging

AB Projeleri

Sektrler
o Biliim
altaylar
Haberleri
Faaliyetler
o Yap
Haberleri
altaylar
Faaliyetleri
o Enerji
Seminer
altaylar
Haberleri
Faaliyetler
Ttev Enerji Blteni
o Tarm
Haberleri
altaylar
Faaliyetler

Yaynlarmz
o Ttev Teknik Dergisi
o Kitaplarmz

Makale ve Paneller
o Makaleler
o Paneller

letiim
o Genel Merkez
o Ttev ubeleri Listesi
o Web Sitesi Olan ubelerimiz
o Afyon Ttev
o orum Ttev
o Denizli Ttev
o zmir Ttev
o Samsun Ttev
o Ostim Ttev
o Kayseri Ttev

Rzgar Enerjisi Santralleri

Derleyen : Asiye GNAL, Proje Mhendisi, Ttev Enerji yesi

nsanln en nemli vazgeilmez gereksinimlerinden birisi enerjidir. Bugn kii bana enerji tketimi
kalknmln ls olarak kullanlmaktadr. Bilindii gibi yeryznde mevcut btn enerji kaynaklarnn
kullanlarak elektrik enerjisine dntrlmesi o kaynan kendine zg nitelii, zenginlii ve cinsine gre
deimektedir. Bu kaynaklarn kimine ulamak iin ok byk masraflar gz nne almak gerektii gibi hibir
maliyet gerekmeden ulalabilen kaynaklar da mevcuttur, ancak bu kaynaklarn her birini ilemek iin ayr bir yol
ve her bir yolun da ayr bir maliyeti mevcuttur.

Elektrik enerjisi, sanayileme, nfus art ve tketim malzemelerinin eitlenmesi neticesinde tketimi hzla
artan, en nemli enerji kaynaklarndan biridir. lkemizin elektrik enerjisi ihtiyac, ekonomik byme, nfus art
gibi nedenlerden dolay artmaktadr.

2000 yl iin 134 Milyar kWh olan Trkiye Elektrik Enerjisi Brt Talebinin,

2005 yl iin 200 Milyar kWh,

2010 yl iin 290 Milyar kWh,

2020 yl iin 547 Milyar kWh'a ykselecei tahmin edilmektedir.

Trkiye'nin elektrik enerjisi retebilmesi iin gerekli yakt kaynaklar az, kalite seviyesi dnya standartlarnn
altndadr. Hidroelektrik enerji belirli bir kullanlabilir potansiyel oluturmakta, fakat yatrm sresi uzun
olduundan hemen devreye alnamamaktadr.

Trkiye'de elektrik enerjisi tketiminin ylda sadece ortalama % 8 orannda artmas durumunda, talebin
karlanabilmesi iin 2010 ylndaki kurulu gcn 65000 MW olmas gerekmektedir. Trkiye'nin Kurulu gc
2007 sonu itibariyle 41000 MW olup, bu durum 24000 MW seviyesinde yeni yatrm ihtiyac dourmaktadr.

Bu durumda petrol ithalat:

2000 ylnda 60 Milyon ton

2005 ylnda 89 Milyon ton

2010 ylnda 122 Milyon ton'a ulamaktadr.

Dnya'daki petrol rezervlerinin yaklak 40 yllk mr olduu hesaplanmakta, bylece ilerleyen yllarda fiyat
artna paralel olarak daha fazla kaynak ayrlmas gerekmektedir.

Trkiye'nin, hzla artmaya devam eden elektrik enerjisi ihtiyacn karlayabilmesi ekonomik, ithal yakt
bamlln azaltan, ksa srede devreye alnabilen, evreye en az zarar veren, temiz enerji retimine
ynelebilmesi iin nnde nemli stratejik imknlar bulunmaktadr.

Rzgr enerjisinin kayna Gne'tir. Gne Dnya'ya saatte 100.000.000.000.000 kWh enerji gndermekte,
bunun sadece %1-2'si Rzgr enerjisine dnmektedir. Dnya'da Rzgr enerjisindeki teknolojik geliim,
retim maliyetlerini hzla aaya ekmektedir. Bugn Rzgr rejiminin iyi olduu santraller termik ve nkleer
enerji santralleri ile retim maliyeti ynnden rekabet edebilir dzeydedir.

te yandan konvansiyonel ve nkleer enerji tesislerinin evrede yaratt tahribatlarn bertaraf edilebilmesi
iin gerekli yatrmlar dikkate alndnda, ortalama 5 cent/kWh'lk bir "harici maliyetin" dikkate alnmas gerekli
olmaktadr. Harici maliyet, halk salna ve doaya verilen zararn telafi edilebilmesi iin gereken teknolojik
yatrm tutardr.

Rzgr enerjisi ile elektrik retimi metodu;

- Asit yamurlarna yol amayan

- Atmosferik snmaya yol amayan

- CO2 emisyonunu azaltan

- Fosil yakt tasarrufu salayan

- Radyoaktif etkisi olmayan

- Hammadde sknts olamayan

- Srekli ve sonsuz bir enerji kayna

- Ekonomik retimi salayan, teknolojik geliimi hzl

- Dviz kazandrc, da bamll olmayan

 - Ksa srede devreye alnabilen ve tevsi edilebilen

ynleri ile lkemize nemli katks olabilecek yksek teknoloji rn bir g kayna durumundadr.

nemli bir blmnn dnyann dzenli ve etkin Rzgrlar alan bir blgesinde bulunmas nedeniyle
Trkiye'nin kendi kendisini yenileyebilen ve evre dostu bir enerji olan Rzgr enerjisi kullanmn
yaygnlatrmas, ekonomik ve evresel alardan lkemize avantajl bir ortam yaratacaktr. lkemizin corafi
zellikleri, ky eritleri, da, vadi yaplar, ayrca EE daresi ve Devlet Meteoroloji letmeleri Genel Mdrl
tarafndan yaplan Rzgr lmleri sonular, Trkiye'de Rzgr enerjisinin nemle dikkate alnmas gereken bir
kaynak olduunu gstermektedir.

Bata Almanya olmak zere Danimarka, Hollanda, spanya gibi belli bal Avrupa lkelerinin temiz enerji
kayna olan Rzgr Enerjisinden daha fazla faydalanlmas maksadyla yatrmlar ve aratrma gelitirme
faaliyetlerini destekledikleri ve Rzgr Enerjisi Santrallerinin de en ok bu lkelerde tesis edildii grlmektedir.
En temiz enerji kaynaklarndan biri olan Rzgr enerji santralleri ile ilgili baz fotoraflar, ekil 1.'de, Trkiye
Rzgr Atlas ekil 2.'de, Trkiye geneli Rzgr enerjisi potansiyeli Tablo 1.'de verilmitir.

ekil 1. Rzgr Enerji Santrallerinden Grnm

 ekil 2. Trkiye Rzgr Enerjisi Potansiyeli Atlas (Rzgr Hz Haritas)

Rzgr Hz Rzgr G Toplam Alan Rzgrl Arazi Toplam

(m/s) Younluu (km) Yzdesi Kurulabilecek G
(W/m) Miktar (MW)

6,5 - 7,0 300 - 400 16 781,39 2,27 83 906,96

7,0 - 7,5 400 - 500 5851,87 0,79 29 259,36

7,5 - 8,0 500 - 600 2598,86 0,35 12 994,32

8,0 - 9,0 600 - 800 1079,98 0,15 5 399,92

9,0 800 39,17 0,01 194,84

Toplam 26 351,28 3,57 131 756,40

Tablo 1. Trkiye Geneli Rzgr Enerjisi Potansiyeli

Rzgr Atlas almalar lkemizin, Ege Denizi kylarnn, Avrupa ktas kuzey sahilleri ve ngiltere adalarnn
Rzgr enerjisi potansiyeline yakn dzeylerde mkemmel Rzgr olduunu gstermektedir.

Son yllarda enerji talebinin her yl % 8 olarak artt lkemizde enerji an kapatmak iin senelik 2500
MW yatrma ihtiya vardr. Hidroelektrik santraller 4-5 senede, nkleer santraller ise 6-7 senede devreye
girebilmektedir. Doal gaz santral 1,5-2 ylda devreye alnabilmekte, fakat bu sefer de hammadde temininde
problem olabilmektedir. Ancak Rzgr Santralleri kapasitelerine bal olarak yaklak 1 yl gibi ksa srelerde
devreye alnabilmektedir.

Rzgr enerjisi uygulamalar yaygnlatka 5-6 yl gibi ok ksa saylabilecek bir srede Trkiye'nin enerji
ihtiyacnn yaklak %15' ini karlanabilecektir. Elektrik retiminde

Rzgr enerjisi:

- Kendisini yenileyebilme zelliinin ve temiz bir enerji kayna olmasnn tesinde,

- Gerekli tesislerin ksa srede devreye alnabilmesi,

- Hammadde gereksinimi olmamas,

- Kolaylkla kapasite artrm salanabilmesi,

- Yksek teknoloji transferi salamas

gibi sebeplerle, dnya'da en hzl gelien enerji retim sektr durumuna gelmitir.

Yksek hzda almann nedenlerini ise u ekilde sralamak mmkndr:

1. Eit aptaki yksek hzl bir Rzgr trbini, dk hzl trbinden daha hafif olmas dolaysyla daha
ucuzdur.

2. Dnme hzlar yksek olduu iin gerekli evrim oran daha dktr. Bu nedenle dili kutusu daha hafiftir.

3. Elektrik jeneratrlerinin almaya gemesi iin gerekli balang torku kktr. Hzl bir Rzgr
rotorunun balatma torku ok kk de olsa, jeneratr kolaylkla harekete geirir. Dolaysyla yksek hzl
Rzgr trbinleri bu kullanm iin son derece uygundur.

Sistemde kullanlan trbin kanatlar deiken al olacaktr. Baz tasarmlarda rotor frenlendiinde ay artran
zel bir reglatr kullanlarak balatma kolaylatrlr.

Rzgr rotoru kuleye up-wind (Rzgr nden alan) veya down-wind (Rzgr arkadan alan) olarak yerletirilir.
Birinci durumun avantaj kalk etkisinden kanlmas, ikinci durumun avantaj ise balang torku dk olduu
iin yn bulma motorunun gcnn azalmasdr.

Rzgr-elektrik sisteminin temel bileenleri ekil 3.'de gsterilmitir. Hareketli havadan mekanik enerji eklinde
elde edilen enerji, uygun bir kaplin ve dili kutusu ieren mekanik aktarc yoluyla elektrik jeneratrne aktarlr.
Jeneratrden elektrik k, uygulamaya gre bir yke ya da g ebekesine balanr.

ekil 3. Rzgr Elektrik Sisteminin Bileenleri

Bu tr sistemde kullanlan kontrol cihaz, bir ya da daha fazla noktada Rzgr hz ve yn, mil hzlar ve
torklar (dndrme momenti), k gc ve gerekliyse jeneratr scakln alglayarak kanat as kontrol, yn
kontrol (sadece yatay eksenli makinelerde) yapar ve Rzgr enerji girii ile elektrik kn elemek amacyla
jeneratr kontrol iin uygun sinyalleri retir. Ayrca kuvvetli Rzgr sonucunda oluan ar koullardan,
elektriksel arzalardan, jeneratr ar yklenmesi gibi koullardan sistemi korur. Rzgr-elektrik sistemlerinde
Rzgrdan alnabilen gten elektriksel g kna kadar olan tm dnm verimi %25-35 aralndadr.

Tipik Trbin Yaps ekil 4.'de verilmitir.

 ekil 4. Tipik Trbin Yaps

Copyright 2009 ---.

All rights reserved.

Joomla template created with Artisteer by Ahmet KOYLU.