LETM ETLER VE ARALARI

KLER
ARASI
LETM
HEDEFLER
Bu niteyi altktan sonra;
letiim eitlerini sayabilme,
Kii ii ve kiileraras ilikileri tanmlayabilme,
Szl iletiimin zelliklerini ve aralarn aklaya-
bilme,
Szsz iletiimin zelliklerini ve aralarn aklay-
abilme,
Tek ynl, ift yn ve ok ynl iletiimi kavraya-
bilme,
letiim aralarn bilebileceksiniz.

NDEKLER

1. Giri
2. letiim eitleri
2.1. Kii ii ve Kiileraras letiim
2.1.1. Szl letiim
2.1.2. Szsz letiim
2.2. Tek Ynl, ift Yn ve ok Ynl letiim
2.3. Dorudan ve Dolayl letiim
3. letiim Aralar
4. zet
5. Deerlendirme
6. Kaynaklar
7. Yararlanabilecek Dier Kaynaklar
Hafta

2
KONU BALII

GR

Daha nceki konuda iletiimden, iletiimin elerinden, iletiimin zelliklerinden,

iletiimin amalarndan bahsetmitik. imdi de iletiimin eitleri ve aralarndan bahsede-
ceiz.

LETM ETLER

Genel anlamda iletiim ayr ekilde snflandrlmtr. Bunlar;

1.Kii ii ve kiileraras iletiim

a) Szl iletiim
b) Szsz iletiim
2.Tek ynl, ift yn ve ok ynl iletiim
3.Dorudan ve dolayl iletiim

Biz konunun neminden dolay her eide de yer vereceiz.

1. K VE KLERARASI LETM

K LETM

Bir insann dnmesini, duygulanmasn, kiisel ihtiyalarnn farkna varmasn, i

gzlem yapmasn, rya grerek kendi iinden mesaj almasn ya da kendine sorular sorarak
bunlara cevaplar retmesini bir i iletiim sayabiliriz. Kar karya gelen iki insan arasnda
gerekleen iletiimin benzeri, tek bir insann iinde de gereklemektedir. nsanlar kendi
ilerinde bir takm mesajlar reterek ve bunlar yorumlayarak kii ii iletiimde bulunurlar.

Mesaj retmek ve yorumlamak, kii ii iletiimdir.

KLERARASI LETM

Genel bir tanmla kaynan ve hedefini insanlarn oluturduu iletiimlere kiiler aras
iletiim denir. Kiiler aras iletiim genellikle kendiliinden ve teklifsizdir. letiimi
gerekletirenler birbirlerinde srekli geri bildirim alrlar.

Herhangi bir iletiimin kiiler aras iletiim saylabilmesi iin aadaki zellikleri
barndrmas gerekir:

letiime katlan kiiler yz yze olmaldr.

Katlmclar arasnda bir mesaj alverii olmaldr.
iletiim szl veya szsz ekilde gereklemelidir.

rnein yazmalar kiiler aras iletiim saylmaz. Bu ok sayda tanmn bulutuu nokta
kiiler aras iletiimin psikolojik nitelikli bir bilgi alverii olduudur.
Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi
KONU BALII

Bu arada bir noktay belirtmekte yarar var; sadece sosyal roller arasnda kurulan ilikiler
kiiler aras iletiim deildir. Kiiler aras iletiimin olmas iin mutlaka o sosyal roln
dna klmaldr. rnein hoca ile renci arasndaki iletiim sadece derse ynelikse bu
kiiler aras iletiim deildir. Ne zaman ki dersin dna klp kiisel konulara girilince o
zaman kiiler aras iletiim gereklemi oluyor.

A) Szl letiim: Bu iletiim tr duygular, dnceleri ve bilgileri anlatmann en iyi

yoludur. Kiilerin yazdklar ve konutuklar szcklerin tamam szl iletiimi oluturur.
Konuma dili iletiimin temel aralarndan birisidir ve bunu canllar ierisinde en gelimi
olan insan kullanr. Szl iletiimler dil ve dil tesi olmak zere iki alt snfa ayrlmaktadr.
nsanlarn karlkl konumalar ve hatta mektuplamalar dille iletiim olarak kabul
edilmektedir. Dille iletiimde kiiler rettikleri bilgileri birbirlerine ileterek anlamlandrr-
lar.

Dil tesi iletiim sesin nitelii ile ilgilidir; ses tonu, sesin hz, sesin iddeti, hangi
kelimelerin vurguland, duraklamalar ve benzeri zellikler, dil tesi iletiim saylr. Dille
iletiimde kiilerin ne syledikleri, dil tesi iletiimde ise nasl syledikleri nemlidir.

Szl iletiimin doru kurulmas ve istenen mesajn verilebilmesi iin gndericinin baz
noktalara dikkat etmesi gerekmektedir:

Gnderici anlatt konu hakknda yeterli bilgiye sahip olmaldr.

Mesaj ak, anlalr ve net bir ekilde verilmelidir.
Anlatlan konu kardakinin ilgisini ekebilmeli ve gerekleri yanstmaldr.
Szckler doru bir ekilde ve gerek anlamlaryla kullanlmaldr.
Konuann baarl olabilmesi iin kendine gvenmesi gerekmektedir.

Szl letiimin Aralar: Szl iletiimin aralar, yazlan veya konuulan

szcklerdir. Kullanlan szcklerin iletiim srecine katklar herkes iin ayn anlam
tamas gerekir.
Bu aralar arasnda en yaygn olarak telefon ve zellikle de polis ve jandarma teki-
latlarnda telsiz kullanlmaktadr.

Szl letiimin zellikleri: Szl iletiimin en nemli zelliklerinden biri konuulan

dili dikkatle dinlemektir.
Sylenenler ak ve ksa olmaldr. Kark cmleler dinleyicinin kafasn kartrabilir.

B) Szsz letiim: Szsz iletiim, iletiimin en temel trlerinden birisidir. Szsz

iletiim; kiinin duygu, dnce ve isteklerini, bilinli ya da bilinsiz olarak beden diliyle
karsndakine iletmesidir.

nsanlar, birbirlerinin gzlerine bakmalar ya da karmalaryla, giyimleri, durular, oturu

biimleri, aralarna koyduklar fiziksek uzaklk gibi grsel simgelerle, birbirleri hakknda
sezgisel bilgi edinerek, szcklere bavurmadan iletiim kurabilirler. letiimin, etkili ve
zellikle inandrc olmasnda, duygularn pay ok byktr.

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

KONU BALII

nsann dncelerini, bilgilerini iletmede en temel ara olan konuma dili yani szl
iletiim, duygularn, heyecanlarn, cokularn iletilmesinde ou kez yetersiz kalr. Bu
nedenle, konuurken duygularmz, heyecanlarmz ifade edecek mimiklere, el kol hare
ketlerine farknda olmadan bavururuz.

Szsz letiim Aralar: Bu iletiim tr ise kiilerin ses tonu, beden duruu, yz
ifadesi, jest ve mimikleri, oturu ekli, giyim tarz vb. zellikleri ierir. Genel anlamda
beden dili iletiimin doru alglanmas ve istenen etkinin oluturulabilmesi iin
kelimelerden ok daha etkilidir. Yaplan birok aratrma iletiimde kelimelerin %10, ses
tonunun %30, beden dilinin ise % 60 orannda etkili olduunu gstermektedir. Szsz
iletiim aralar kiinin kontrolnde olmadndan dnce ve duygular szl iletiimden
ok daha doru yanstr. Bu iletiimin baars beden dilimizi ne kadar doru kullandmza
baldr,

1. Grn: nsanlar bir ey sylemeden nce grnmleri birbirine doru ya da yanl

izlenim verirler. Bedenin duruu, kyafetin yaa ve bedene uygunluu, giyinme biimi
vs.

2. Yz ifadesi: Yz kaslarnn amal kullanmna yz ifadeleri ya da mimik ad verilir.

Korku, aknlk, sevin, fke vb birok duyguyu ortaya koyan jest ve mimikler

3. Gz Hareketleri: Szsz iletiimin ve beden dilinin en nemli esidir. Gz ha-

reketleri genellikle bilinsiz olarak kiinin duygu ve dncelerini doru olarak yanstr.

4. Eller: Davran ve iaret dilinin en nemli aracdr. Ellerle yaplan ou hareket szl
iletiimi daha etkin hale getirir.

5. Dokunma: ou zaman sevgi, efkat, yaknlk, engelleme, fke gibi birok duyguyu
yanstr. Dokunmann hemirelik mesleinde tedavi edici yan da vardr. rnein ko-
nuamayan bir hastaya hemirenin dokunmas, hastada onu anlad ve yardma hazr
olduu duygusunu oluturur.

6. Dinlemeyi Kullanma: phesiz iletiimde konumak kadar dinlemekte nemlidir.

Konuann dinlenmesi karmzdaki insanda zgven ve sayg oluturur.

7. Kiileraras Mesafe: letiim srecinde iletiim kurulan kiinin yaknlyla mesafe

doru orantldr. Sosyal ilikilerde belli bir uzaklk istenirken birinci dereceden yakn-
larmzla daha yakn iletiim kurarz. Kiileraras mesafenin miktar kiiden kiiye ve
kltrden kltre deiiklik gsterir. nemli olan iletiim esnasnda karlkl gvenin
hissedilmesidir.

M ahrem bl ge: 15 -4 6 cm
Ki i sel bl ge: 46c m -1,2m
S os yal bl ge: 1,2 - 3m
Ort ak bl ge: 3,6 m +

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

KONU BALII

2.TEK YNL, FT (K) YNL VE OK YNL LETM

a)_Tek Ynl letiim: Gnderici ile alc arasnda geen, gndericinin aktif, alcnn
ise pasif olduu iletiim trdr. Burada ama gndericinin mesajn alcya iletmesi ve
alcda bir etki oluturabilmesidir. Alc pasif olduu iin iletiimi etkilemez ve geribild-
irimde bulunmas beklenmez. Bu iletiimde alcnn mesaj istenilen biimde alglayp al-
glamad ve ne lde etkilendii aratrlmaz. Tek ynl iletiim srecinde bireylere
bilgi, emir ya da t verilmektedir. Bu iletiim tek bana kullanld zaman etkisiz ve
yetersiz kalr. Buna karn birok iletmede ya da gnlk yaantmzda tek ynl iletiimin
uyguland grlmektedir.

Bu uygulamay hakl gsteren nedenler ise unlardr:

Tek ynl iletiim uygulamaya hz kazandrr.

Tek ynl iletiim giderleri azaltr.
Mesajn ak ve anlalr olmas halinde ift ynl iletiime gerek yoktur.
Normal lde kavrama anlama yeteneindeki kiiler mesaj kolaylkla alglarlar.
Bireyler birbirine gvenmelidir. Gnderilen her mesajn sonucunu aratrmak ve
denetlemek bireyler arasnda gvensizlik ve huzursuzluk yaratr.

rn: Televizyonda yaynlanan programlar, haberler, duyurular vs.

Aada bir ynl iletiim ematize edilmitir:

GNDERC MESAJ ALICI

b)_ki Ynl letiim: Bu modelde hem gnderici hem de alc aktif olarak iletiime
katlr. Gnderici mesajn iletmekle kalmaz alcdan geribildirim vermesini de bekler. Bu
modelde karlkl etkileim sz konusudur. Alcnn geribildirimde bulunmas mesaj
aldn ve deerlendirdiini gsterir.

ki ynl iletiim, gnderilen mesajn olumlu ya da olumsuz bir cevap biiminde

kaynaa dnmdr. ki ynl iletiimde gndericiden kan mesaj, alcya geldiinde
n yansmas gibi tekrar ve ksa zamanda gndericiye dner. Burada ama,elde edilen
sonularn mesajn kaynana uygunluunu saptamak ve bu arada mesaj amacna
ulatrmaktr.

Ortam, bireylerin kiilik ve eitim dzeylerindeki farkllk, grlt, bireyler aras

iletiimi olumsuz ynde etkileyebilen etkenlerdir. Bu nedenle mesaj ileten sorumlu kii
mesajn nasl alglandn, mesajn alnp- alnmadn bilmek zorundadr. Dinlememe ya
da yazmama gibi nedenlerle mesajn yanl anlalmasn nlemek bakmndan ift ynl
iletiime gerek vardr. ift ynl iletiim, mesajn znden ve gerek amacndan sap-
makszn iletilmesini salamaktr.

Aadaki diyalogda iki ynl iletiime rnek verilmitir:

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

KONU BALII

Hasta: Hemire Hanm yarn olacam ameliyattan dolay ok korkuyorum, mideme

sanc girdi.

Hemire: Ameliyatla ilgili korkularnz var. Bu konuyla ilgili istersen konuabiliriz.

Aada iki ynl iletiim ematize edilmitir:

GNDERC MESAJ ALICI

GERBLDRM

c)_ ok Ynl letiim: Gnderici ve alcnn karlkl olarak ayn anda birbirlerini
etkiledikleri iletiim eididir. Bu modelde mesaj alanda verende hem gnderici hem alc
konumundadr. ki tarafta etkin roldedir birbirlerine hem ileti gnderir hem de geribild-
irimde bulunurlar. Bu iletiim trne oturum toplantlar, hasta-hemire arasnda geen di-
yaloglar, gnlk sohbetler rnek olarak verilebilir.

Aadaki diyalogda iki ynl iletiime rnek verilmitir:

Hemire: Gnaydn, sanrm bugn kendinizi daha iyi hissediyorsunuz.

Hasta: Teekkr ederim iyiyim, siz yokken rettiiniz uygulamalar yapmaya

altm.

Hemire: Evet baarl olmusunuz, bugn ok daha iyi grnyorsunuz..

Aada ok ynl iletiim ematize edilmitir:

GNDERC MESAJ ALICI

GERBLDRM

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

KONU BALII

3. DORUDAN VE DOLAYLI LETM

Dorudan iletiim: Kiilerin zaman ve yer fark olmadan, herhangi bir ara
kullanmadan birbirleriyle karlkl olarak konutuklar iletiim eididir.

rn: Hasta ve hemirenin grmesi

Dolayl iletiim: Genellikle teknolojik aralar vastasyla kurulan iletiim eididir. Bu-
rada katlmclarn yerleri ve zamanlar nemli deildir. Dnceler eitli aralar vastasy-
la dolayl olarak alcya iletilir.

rn: nternet zerinden yaplan yazmalar vb.

LETM ARALARI

letiim kurarken kelimelerin doru seiminin neminden, beden dilinin ne kadar etkili
olduundan bahsettik. letiim aralar da iletinin daha etkin olabilmesi ve doru anlalmas
iin nemli yere sahiptir. rnein hemirenin herhangi bir uygulama hakknda hastaya ver-
dii eitimi bizzat gstererek hatta uygulayarak retmesi hem daha kalc hem de etkin
olacaktr.

letiim aralar genel anlamda e ayrlmaktadr:

1. Grme duyusuna ynelik iletiim aralar: Resim, karikatr, harita, maketler,

sergiler, gazete ve dergiler, slaytlar vb.

2. itme duyusuna ynelik iletiim aralar: Radyo, kaset, hoparlr, telefon vb.

3. Hem grme hem iitme duyusuna ynelik iletiim aralar: Sinema, tiyatro,
tv, video, izgi film, bilgisayar vb.

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

KONU BALII

ZET

letiimin genel olarak grupta incelenir. Bunlar; kii ii ve kiileraras iletiim (szl
iletiim ve szsz iletiim); tek ynl, ift ynl ve ok ynl iletiim ; dolayl ve dolaysz
iletiimdir. Szl iletiimde kendimizi ifade etmek iin kullandmz sesler, kelimeler vs yer
alr. Szsz iletiim ise jestler, mimikler, beden duruu, gz hareketleri gibi zellikleri
iermektedir. letiimi salkl kurabilmek iin szl ifadelerin yannda beden dili de
kullanlmaldr.

letiim sadece konumak deildir belli zelliklere sahiptir ve bir ama iin
gerekletirilir. Bir ynl iletiim; sadece gndericinin aktif olduu, mesajn alcya
iletilmesi iin yaplan iletiim trdr. Dier bir iletiim tr, gndericinin de alcnn da
aktif olduu iki ynl iletiimdir. Burada alcdan geribildirim vermesi beklenir. ok ynl
iletiim trnde ise gndericide alcda birbirlerine mesaj alp verirler ve geribildirimde
bulunurlar.

Kelimeler ve beden dilinin haricinde birde iletiimi tamamlayan dier bir unsurda
iletiim aralardr.

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

KONU BALII

DEERLENDRME SORULARI

1. Aadakilerden hangisi szsz iletiim aralarndan biridir?

a) Gazete
b) Televizyon
c) Kelimeler
d) Gz Hareketleri
e) Bilgisayar

2. Aadakilerden hangisi szl iletiimde mesajn doru aktarlabilmesi iin gnderi-

cinin dikkat etmesi gereken faktrlerden biridir?

a) Konu alcnn ilgisini ekmeli

b) Mesaj ak ve net bir ekilde aktarlmal
c) Konumac iten olmal
d) Konumac ileti hakknda bilgi sahibi olmal
e) Hepsi

3. Aadakilerden hangisi iletiim eitlerinden biridir?

a) ynl iletiim
b) Drt ynl iletiim
c) ok ynl iletiim
d) Be ynl iletiim
e) Alt ynl iletiim

4. Aadakilerden hangisi gnderici ile alc arasnda geen, gndericinin aktif, alcnn
ise pasif olduu iletiim trdr?

a) Tek ynl iletiim

b) ki ynl iletiim
c) ok ynl iletiim
d) ynl iletiim
e) Etkileim

5. Radyo, kaset, hoparlr, telefon vb. hangi tr iletiim aralarna rnektir?

a) Grsel
b) itsel
c) Hem grsel hem iitsel
d) Dokunsal
e) Hepsi

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

KONU BALII

Cevap Anahtar
1. D
2. E
3. C
4. A
5. B

YARARLANILAN KAYNAKLAR
1. Smitherman C (1981) Nursing Action for Health Promation, Philadelpia, F A Davis
Company, 63-91.

2. Demiray U, Erolu E, Gkda D, Tuna Y, nl S, Ylmaz R.A, Yksel A.H.

(2010), Etkili letiim. Pagem Akademi, Ankara

3. zcan A. (2006), Hemire-Hasta likisi ve letiim. Sistem Ofset Basm Yayn,

Ankara

4. Dkmen . (2010), letiim atmalar ve Empati. Remzi Kitabevi, stanbul

5. Doan O, Doan S. (2009), Salk Hizmetlerinde letiim. Songr Yaynclk, Anka-

ra

6. zkan M. (2009), nsan letiim ve Dil. Akademik Kitaplar, stanbul

7. Telman N, nsal P. (2009), nsan likilerinde letiim. Epsilon Yaynlar, stanbul

8. Voltan Acar N. (2008), nsan likileri letiim. Nobel Yayn Datm, Ankara

9. Ccelolu D. (2008) Kekesiz Bir Yaam in letiim Donanmlar. Remzi Kitabe-

vi, stanbul

10. Dkmen . (2007), Kk eyler. Sistem Yaynclk, stanbul

11. tr.wikipedia.org/wiki/letiim

12. www.edebiyatogretmeni.net/iletisim(4.8.2010)

13. www.turkcebilgi.com/soru_cevap(4.8.2010)

14. www.donusumkonagi.net/makale.asp?...kisilerarasi_iletisim (5.8.2010)

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi

KONU BALII

NERLEN KAYNAKLAR

1. Tabak R.S, Sonmaz S. (2009), Salk Hizmetlerinde letiim, Songr Yaynclk,

Ankara

2. stn B, Akgn E, Partlak N (2005), Hemirelikte letiim Becerileri retimi,

Okullar Yaynevi, zmir

3. Saygn O. (2005), nsan likilerinde 4x4lk iletiim, Hayat Yaynlar, stanbul

4. am . (2009),letiimin Grnmeyen Yz Beden Dili, Beyaz Yaynlar, stanbul

5. Birol L. (2005) Hemirelik Sreci. Etki Matbaaclk Yaynclk, zmir

6. Veliolu P, Pektekin , anl T. (1991) , Akretim Fakltesi Yaynlar

Atatrk niversitesi Uzaktan Eitim Uygulama ve Aratrma Merkezi