Professional Documents
Culture Documents
Chng 3
Cc khi nim c bn v virus
Virus l cc tc nhn rt nh c th gy bnh mi c th sng. Do
cu to rt n gin nn mun nhn ln chng bt buc phi k sinh trong
t bo v nh b my tng hp ca t bo.
I. c im ca virus
Kch thc nh. Virus c kch thc rt nh t 10nm n 300nm
trong khi kch thc ca vi khun khong 1000nm v kch thc ca hng
cu l 7500nm. V vy virus ch c th quan st c trn knh hin vi
in t.
IX. S xm nhp
C ch gy bnh ch yu ca virus l s xm nhp. Bnh sinh ra
do virus lan truyn trc tip ti cc m v c quan trong c th. S sinh
sn ca virus trong t bo s git cht t bo (tuy nhin c trng hp
khng git t bo). Tc ng gy hu hoi t bo c gi l CPE
(cytopathic effect) s dn n tn thng v hu hoi chc nng ca cc
m v c quan, ri t biu hin ra cc du hiu, triu chng.
X. Cc qu trnh nhn ln ca virus
Virus khng c hot tnh trao i cht m s dng b my trao i
cht ca t bo tng hp cc thnh phn thit yu ca mnh, sau lp
rp to ra cc ht virus con ging nh nguyn bn. V vy ngi ta thng
s dng thut ng nhn ln (nhn bn) ca virus thay cho t sinh sn.
S nhn ln ca virus c th lm tan t bo gi l chu trnh sinh
tan hoc c th gn genome ca mnh vo nhim sc th ca t bo, tn ti
lu di di dng tim n m khng l cht t bo gi l chu trnh tim
tan.
Qu trnh nhn ln ca virus din ra theo 7 giai on
1. Hp ph
a. Gn th th c hiu ca mnh ln th th nm trn mng sinh
cht ca t bo. V c tnh c hiu cao nn ch c virus nht nh mi gn
ln c cc t bo nht nh.
b. S hp ph c tng cng khi c mt ca ion Mg2+ hoc Ca2+
2. Xm nhp
a. Thng thng virus xm nhp vo t bo theo c ch m bo.
- Virus khng c v ngoi : Mng t bo lm vo bao ly virus to
khng bo tm thi. Tip khng bo dung hp cng vi mng li ni
cht gii phng nucleocapsid.
- Virus c v ngoi: V ngoi ca virus dung hp vi mng sinh
cht ri y nucleocapsid vo trong m khng to khng bo. V ngoi
virus ho vi mng sinh cht m khng chui vo t bo cht .
- Mng t bo lm vo bao ly virus cng v ngoi, to khng bo.
Sau mng khng bo (c ngun gc t mng t bo) dung hp vi v
ngoi ca virus ri y nucleocapsid vo t bo cht.
60
Kh nng gy nhim.
i vi nhiu loi virus, acid nucleic ch c kh nng ly nhim
khi c a vo trong t bo. V d khi c gii phng khi v
capsid, bn thn acid nucleic c th t thc hin qu trnh gy nhim t
bo, bt u chu trnh gy nhim hon chnh nhn ln.
Genome ca cc virus cha RNA (-) khng c kh nng gy
nhim. Mun nhn ln chng phi phin m thnh RNA (+).
XII. Protein ca virus
Tu thuc vo thi gian to thnh m protein ca virus c chia
lm 3 loi
Protein c tng hp ngay sau khi nhim c gi l protein sm
tc protein khng cu trc. y l enzyme cn cho sao chp acid nucleic .
Protein c tng hp mun hn gi l protein mun, thng l
protein cu trc to capsid, v ngoi v protein li.
Protein phn gii, thng l lyzozym gip virus gii phng ra khi
t bo.
Ba loi protein c iu ho tng hp mt cch hp l. Protein
sm l enzyme xc tc nn ch cn mt lng nh, cn protein cu trc th
phi tng hp mt lng ln.
XIII. Cc phng thc nhn ln ca virus
Qu trnh nhn ln ca virus trong t bo ht sc phc tp. Mi
nhm virus c cch nhn ln ring. Virus c chia lm 6 nhm da vo
genome v cch thc tng hp mRNA. Sau y l vi nt n gin ho
qu trnh nhn ln nu bt s khc nhau gia cc nhm.
Cc virus c genome DNA
1. Nhm 1. virus DNA kp
V d virus vaccinia, herpes simplex, adeno, papiloma.
1.1. Dch m
C 2 loi mRNA c tng hp .
mRNA sm: c to thnh trc khi tng hp DNA virus, ch
yu m ho cho cc enzyme tham gia vo qu trnh tng hp acid nucleic
ca virus,
64
Hnh 3.3: Chu trnh n gin ho qu trnh nhn ln ca virus RNA (-), n
68
Hnh 3.4: Chu trnh n gin ho qu trnh nhn ln ca virus RNA (+), n
c im qu trnh phin m c th tm tt nh sau:
69
Virus RNA (-) lun mang theo RNA polymerase ph thuc RNA
v t bo khng c enzyme ny.
mRNA c tng hp trong nhn t bo t genome RNA (-) ca
m nh enzyme RNA polymerase ph thuc RNA c trong ht virus .
Virus cm cha genome nhiu on do mi mRNA to thnh
c dng tng hp mt loi protein.
4.1. Tng hp RNA genome.
Khc vi phin m to mRNA, mun tng hp genome RNA (-)
trc ht phI tng hp chui RNA trung gian lm khun. Qu trnh
ny khng cn mi. Tip tng hp RNA (-) genome trn mch khun
trung gian.
4.2. Tng hp protein.
Protein ca virus bao gm:
Enzyme transcriptase (RNA polymerase ph thuc RNA ).
Protein v ngoi gm 2 loi u c gn glucoz (glycosyl ho).
Mt loi c hot tnh haemaglutinin hoc neuraminidase v mt loi c
hot tnh dung hp hoc tan mu.
4.3. Lp rp
Nucleocapsid ca virus c lp rp mng nhn t bo v to v
ngoi khi ny chi qua mng sinh cht.
Virus cm l virus RNA nhiu on, n. Mi on phin m cho
mt m RNA ring t tng hp thnh cc phn t protein c chc
nng khc nhau. RNA mi ca virus c tng hp trong nhn t bo.
Qu trnh ny cn c s tham gia phin m cu t bo ch. Protein virus
c tng hp trong t bo cht ri di chuyn ti b mt t bo. Ti y
glycoprotein v ngoi cng c gn vo cc v tr nht nh. Genome
RNA mi c vn chuyn n b mt t bo v lp rp vi protein mi
tng hp ca virus. Ht virus c bao v ngoi khi ny chi qua mng
sinh cht
5. Nhm 5. Virus RNA kp
Nhm ny bao gm cc virus Reo v Rota.
Tt c cc virus RNA kp u c genome nhiu on.
Mi on phin m cho mt mRNA tng hp mt protein ring.
70
i genome Genome
RNA (-) 5 RNA (+)
2 6
Enzyme sao
chp Tin polyprotein
3 7
4
Protein cu trc
8
v khng cu
Virus mi
Hnh 3.7. S nhn ln ca virus RNA chui dng, khng to thnh cc
mRNA genome. Sau khi xm nhp v ci v (bc 1), RNA genome c s dng trc
tip tng hp cc polyprotein kch thc ln, cc protein cu trc v khng cu trc
(bc 2 v 3). Protein khng cu trc (enzyme) xc tc sao chp RNA thng qua s
tng hp RNA chui m (i genome) (bc 5 v 6). Qu trnh sao chp to ra nhiu
genome RNA mi phc v cho tng hp cc protein ca virus (bc 6 v 7) v cho lp
rp to virus mi (bc 8).
Mi tn m th hin s tng hp mc cao hn.
72
Gm 2 giai on:
- Giai on u
Phin m nh enzyme phin m ngc to chui lai RNA/
DNA.
Chuyn chui lai RNA/DNA thnh chui DNA kp. Enzyme RT
c hot tnh ribonuclease H phn gii mch RNA. Cn mch cDNA dng
lm khun tng hp mch DNA b sung.
Ci xen phn t DNA kp mi tng hp vo nhim sc th ca t bo
to ra provirus.
- Giai on hai.
RNA ca virus phin m nh enzyme ca t bo.
Bn sao RNA c 2 chc nng: va l m RNA tng hpj protein
virus, va l genome ca virus mi.
6.2. Tng hp protein
mRNA c phin m t DNA provirus tin hnh tng hp protein
trn ribosome nm trong t bo cht, bao gm: Enzyme phin m ngc,
protein li, protein v ngoi.
6.3. Lp rp
Nucleocapsid c lp rp t genome RNA mi to thnh vi
protein di tr ra b mt t bo. V ngoi c hnh thnh khi virus ny
chi qua mng sinh cht.
73
1
Di
genome i genome Genome
mRNA 6 RNA (-) 5 RNA (+)
7 2 9
Protein cu
trc v tin Enzyme sao Tin polyprotein
polyprotein chp khng cu trc
4 3 10
8
Protein khng cu
trc
Protein cu trc 11
Virus mi
1
RNA (+) RNA
i genome 5 genome
2 6
Protein mRNA
capsid v
3 7
4
Protein cu trc 8
v khng cu trc
Virus mi
5
2 6
4
mRNA virus
8
3 7
10
Protein cu trc v
khng cu trc
Virus
mi
Hnh 3.10. S nhn ln ca virus RNA chui kp. Sau khi xm nhp v ci v
tng phn (bc 1), cc on RNA chui kp vn nm trong li tin hnh phin m nh
enzyme RdRp gn li tng hp mRNA (bc 2) ri t tng hp protein (bc 3).
Cc protein ny lp rp quanh mRNA to ht di mc virus (bc 4). Sau mRNA
trong cc ht ny tin hnh sao chp to RNA genome chui m tham gia to thnh
RNA genome chui kp (bc 5). Cc ht di mc virus c to thnh li tip tc
tham gia vo qu trnh tng hp m RNA (bc 6), tng hp protein (bc 7), sao chp
(bc 8 v 9), lp rp vi protein cu trc to thnh virus mi (bc 10)
Ch thch:
Bc 1. Xm nhp v ci v Bc 10. Lp rp to virus mi.
Bc 4. Lp rp to ht di mc virus.
76
Virus Retro
1
cDNA (i
DNA kp 3 genome) 2 RNA genome
Protein cu trc,
khng cu trc v
Cc bn sao protein gy ung th
8
DNA kp ca
virus
Virut mi
Hnh 3.11. S nhn ln ca virus Retro.
Sau khi xm nhp v ci v tng phn (bc 1), RNA genome c phin m
thnh cDNA (i genome), sau thnh DNA chui kp nh enzyme phin m ngc
(bc 2 v 3). Nh enzyme integrase, DNA ca virus ci xen vo nhim sc th t bo
ch (bc 4). C hai loi enzyme trn u nm trong li ca virus. Nh RNA polymerase
ca t bo, provirus phin m to RNA (bc 5) l tin cht ca mRNA (bc 6) tng
hp protein (bc 7) v lp rp to virus mi (bc 8).
Cu hi n tp chng 3
1.Hy gii thch cc thut ng sau y: capsome, capsid,
nucleocapsid, capsid c cu trc xon, khi a din, virus c cu trc phc
tp, v ngoi.
2.Virus khc vi plasmit v khc vi t bo im no.
3.Virus c th tc ng ln t bo nh th no ?
4.Nu cc giai on nhn ln ca virus.
77