JU MJEOVITA SREDNJA KOLA

SANSKI MOST

Predmet: Hidraulika i pneumatika

Tema: Hidraulini cilindri

Profesor: Amel Hasanbegovi Uenik: Alagi Selina

april 2016.
SADRAJ:
HIDRAULINI CILINDAR........................................................................................ 3
VRSTE HIDRAULINIH CILINDARA........................................................................4
Jednoradni hidraulini cilindri.................................................................................. 4
Dvoradni hidraulini cilindri..................................................................................... 5
SPECIJALNE IZVEDBE HIDRAULINIH CILINDARA................................................5
Teleskopski hidraulini cilindar................................................................................. 6
Tandem hidrauliki cilindar...................................................................................... 6
HIDRAULINI CILINDAR

Hidrauliki cilindar ili linearni hidrauliki motor je najei izvrni dio u hidraulikom
pogonu, koji slui za pretvorbu energije hidraulikog fluida u mehaniki rad. Njegova ulazna
veliina jest hidrauliki fluid pod tlakom koji djeluje na povrinu klipa hidraulikoga cilindra.
Time uzrokuje pravocrtno kretanje klipa, a kao posljedica toga i klipnjae koja je povezana s
teretom. Tako se energija hidraulikoga medija pretvara u provodljivu snagu koja djeluje
pravolinijski. Hidrauliki fluid uglavnom jemineralno ulje; u hidraulici se upotrebljavaju i
sintetika ulja i emulzije, a sve vie i voda.
Hidrauliki cilindri ne razlikuju se bitno od pneumatskih cilindara. Zbog veih tlakova i sila
moraju biti robusnije konstrukcije, a povean je i problem brtvljenja. Obzirom da je radni
medij mineralno ulje (hidrauliki fluid), pojavljuje se i problem curenja ulja prodrlog kroz
brtve, pa je potrebno predvidjeti odvod tog ulja. Takoer, prilikom pranjenja cilindra mora se
ulje odgovarajuim vodovima vratiti u spremnik. Konano, prije putanja u pogon potrebno je
cijelu hidrauliku instalaciju odzraiti. Zato hidrauliki cilindri imaju dva otvora (po jedan na
prednjoj i stranjoj strani) za odzraivanje. Kroz te otvore odzraivanje se vri
pomou vijka ili automatskog ventila za odzraivanje.

Slika 1: Hidraulini cilindar

a) Izgled b) Simbol

Hidrauliki cilindri koriste se kod alatnih strojeva (stezanje izratka, gibanje izratka i alata), u
ureajima za transport, pokretnim strojevima, zrakoplovima , brodovima itd. U strojogradnji
se hidrauliki cilindri koriste za transportne naprave, dizala, hidraulike prese , strojeve za
preoblikovanje, naprave za pripremu, automatizirane proizvodne linije, strojeve za
preoblikovanje plastinih masa, u proizvodnji ekoloke opreme. U poljoprivredi se hidrauliki
cilindri koriste na radnim strojevima, traktorskim prikljucima, stajskoj opremi, za hidraulike
pile za drva. U energetici se hidrauliki cilindri najee koriste u hidroelektranama za
upravljanje branama i regulaciju protoka vode.
VRSTE HIDRAULINIH CILINDARA

Cilindri mogu biti jednoradni i dvoradni. Svi hidrauliki cilindri imaju oba prikljuka, kod
jednoradnih cilindara stranji prikljuak slui za odvod prodrlog ulja.

Jednoradni hidraulini cilindri

Kod jednoradnih hidraulikih cilindara ulje pod tlakom dovodi se samo s jedne strane klipa,
koji vri koristan rad samo u jednom smjeru. Povratno kretanje ostvaruje se
oprugom ili teinom tereta. Za upravljanje jednoradnim cilindrom koriste se 3/2 razvodnici.

Slika 2: Shema upravljanja i simbol za jednoradni cilindar

Dvoradni hidraulini cilindri

Dvoradni hidrauliki cilindri vre koristan rad u oba smjera. Za upravljanje dvoradnim
cilindrom koriste se 4/2 ili 5/2 razvodnici. Kod cilindara s jednostranom klipnjaom
povrina prednje strane klipa vea je od povrine stranje strane klipa za iznos povrine
presjeka klipnjae. Zato je prilikom izvlaenja klipa brzina manja, a sila vea nego u
povratnom hodu. Cilindri kod kojih je odnos prednje i stranje povrine 2:1 (isti je i odnos
sila, a obratan odnos brzina) nazivaju se diferencijalni cilindri. Cilindri s dvostrukom
(prolaznom) klipnjaom imaju jednaku prednju i stranju povrinu, tako da su sile i brzine
jednake u oba smjera.

a) b)
Slika 3: Dvoradni cilindar

a) s jednim klipom b) s dva klipa

SPECIJALNE IZVEDBE HIDRAULINIH CILINDARA

Mogu je niz standardnih i specijalnih izvedbi cilindara, a za izbor se koriste dijagrami.

Kriteriji za odabir cilindra su: potrebna sila, potreban hod, potrebna brzina, konstrukcija
cilindra (uvrenje cilindra, spoj klipnjae, prikljuci). Kod hidraulikih cilindara s
priguenjem u krajnjem poloaju smanjuje se pri kraju hoda presjek kanala za odvod ulja
(preko prigunog ventila), ime se usporava gibanje klipa. Ovakvo koenje je neophodno
pri brzinama klipa veim od 0,1 m/s.
Teleskopski hidraulini cilindar

Teleskopski cilindri koriste se kad je potreban dugi hod klipnjae. Oni se sastoje od vie
cilindara koji su smjeteni jedan unutar drugog, pa se izvlae kliui jedan po drugome.
Izvedba teleskopskog cilindra sa stupnjevitim (slijednim) izvlaenjem osigurava da se najprije
do kraja izvue najiri cilindar, pa sljedei po irini itd. Kod izvedbe s jednakokoranim
izvlaenjem izvlae se svi cilindri istovremeno.

Slika 4: Princip rada i simbol teleskopskog cilindra

Tandem hidrauliki cilindar

Tandem hidrauliki cilindar (dva cilindra i dva klipa na istoj klipnjai) omoguavaju
postizanje velike sile uz ogranieni promjer cilindra. Tipovi uvrenja cilindara su: s
nogama, s prirubnicom (sprijeda/straga, nepomina/okretna), s rukavcem. Postoji vie
standardnih spojeva i odgovarajuih zavretaka klipnjae. Za relativno duge cilindre potrebno
je izvriti proraun klipnjae na izvijanje.

Slika 5: Simbol tandem cilindra