UNIVERZITET U ZENICI

Politehniki fakultet
Odsjek: Graevinarstvo
Zenica, god. 2015/16

Predmet : Fundiranje/Temeljenje

SEMINARSKI RAD
VJETAKO SNIAVANJE NIVOA PODZEMNE VODE PRI
GRADNJI TEMELJA

Student: Profesor:
Doc.dr. Zlatan Tali dipl.ing.gra.
Adis Muminovi Asistent:
Index: R-138/12 V.as.mr. Nedad Roajac dipl.ing.gra.

Zenica, januar. 2017.

SADRAJ

1. Uvod ..............................................................................................................................3
2. Razlozi vjetakog sniavanja NPV pri gradnji temelja............................................4
3. Metode vjetakog sniavanja NPV pri gradnji temelja............................................5
4. Zakljuak .......................................................................................................................9
5. Literatura .....................................................................................................................10

2
 1.) UVOD

Izgradnja graevinskih objekata je veoma esto oteana prisustvom podzemne i/ili povrinske vode, to
moe znaajno i najee neplanirano da poskupi i produi period izvoenje radova.
Zadatak drenanih sistema u fazi gradnje je da se upravljanjem nivoom podzemne vode omogui
izvoenje radova u suhom. Drenani sistemi u fazi gradnje su najee privremeni objekti. Zavisno od
karakterisitika zemljita, potrebnog snienja nivoa podzemne vode, trajanja izgradnje i drugih uslova,
drenani sistemi mogu biti veoma jednostavni i zahtijevati male investicije ili veoma sloeni, sa
znaajnim investicionim i eksploatacionim trokovima i potencijalno veoma opasni po objekte koji se
nalaze u blizini branjenog objekta.
Primjer uticaja podzemne vode pri iskopu temeljne jame.

Poznato je da voda ima znaajan utjecaj na stabilnost raznih graevina nainjenih u tlu ili od tla.
Promjene pornih pritisaka uzrokuju promjenu efektivnih naprezanja u tlu, te kao posljedicu toga
promjenu vrstoe i stabilnosti. Metodama hidraulikog poboljanja obuhvaa se sniavanje NPV,
preusmjeravanje toka vode ili smanjenje vlanosti materijala. U krupnozrnatim materijalima sniavanje
NPV postie se gravitacijskom drenaom uz koritenje drenanih jama, kanala i bunara. U sitnozrnatim
tlima gravitacijska drenaa je prespora i neefikasna, pa se kombinira sniavanje NPV s prethodnom
konsolidacijom uzrokovanom optereenjem ili elektroosmozom. U novije vrijeme dreniranje se provodi
i upotrebom geotekstila i drugih geosintetika. Osim tradicionalno prihvaenih metoda dreniranja, za
kontrolu utjecaja vode koriste se i drugi inenjerski zahvati kao npr. dijafragme, zagatne stijene,
geomembrane.
Graevna jama je prostor unutar kojeg se izvodi temeljenje. Taj prostor mora biti siguran za rad i
dostupan ljudima i strojevima. Kako e izgledati graevna jama i koje e sve privremeni i trajne mjere
zatite od raznih utjecaja sadravati, ovisi o nizu imbenika.

3
 2.) RAZLOZI VJETAKOG SNIAVANJA NPV PRI GRADNJI
TEMELJA

Dreniranje se provodi radi:

a) omoguavanja izrade objekata (temelj) u suhom prostoru,
b) stabilizaciju prirodnih i umjetnih kosina,
c) smanjenje pritisaka na potporne konstrukcije,
d) smanjenja stiljivosti tala,
e) poveanja nosivosti temelja,
f) spreavanja likvefakcije,
g) spreavanja erozije (piping),
h) spreavanja ili umanjenja utjecaja smrzavanja tla.
Treba voditi rauna
da li e snienje NPV
uzrokovati slijeganja
koja su moda
nepoeljna za okolne
objekte.
Primjenjivost nekih
metoda hidraulikog
poboljanja ovisi o
vrsti tla tj. Njegovom
granulometrijskom
sastav.

DRENANI SISTEMI U FAZI IZGRADNJE OBJEKTA

Globalni prikaz metoda i mogunosti primjene:

- u nestruktuiranim zemljitima kao to su pjeskovita i ljunkovita, osnovni zadatak je obezbediti
dovoljan kapacitet drenanog sistema i predvidjeti raspored elemenata ovog sistema takav da radijus
dejstva bude dovoljan da obuhvati itavo branjeno podrujeKod zemljita kod kojih je efektivni prenik
zrna D10 manji od 0.05 mm, dotok u drenani sistem je veoma mali i moe se mjeriti u litrima u minuti.
Radijus dejstva elemenata ovog sistema je mali. Gravitacione metode nisu efikasne pa se najee
projektuju drenae zasnovane na vakumnim sistemima sa kojima se voda pod podpritiskom evakuie iz
zemljita.

4
 3.) METODE VJETAKOG SNIAVANJA NPV PRI GRADNJI TEMELJA

a.) Metoda vjetakih barijera - DIJAFRAGME

U sluaju kada se iskop obavlja u veoma krupnozrnim materijalima, podruje iskopa se veoma esto
brani izgradnjom vjetakih barijera dijafragmi, ime se oteava dotok vode i stvaraju povoljniji
uslovi za eventualnu uspeniju primenu drugih metoda dreniranja. Za odreenu vrstu objekata postoji i

mogunost primjene podvodnog iskopa. Armirano-betonske dijafragme su uvijek trajni dijelovi

graevine. Primjer je dan na slijedeoj slici gdje se na stijenkama vide utori za povezivanje s
meukatnom konstrukcijom. Ovdje su sidra samo privremena, kao i razupora dolje lijevo.

5
 b.) Metode zasnovane na elektroosmozi
Kod tekih, glinovitih zemljita mogue je primjeniti metode zasnovane na elektroosmozi. Kako se
radi o veoma skupoj metodi, njena primjena nije zaivjela u praksi. Prethodna analiza se odnosi na
karakteristike zemljita iz koga se crpi voda, to ne mora odgovarati karakteristikama zemljita u kome
se obavlja iskop. Na primjer bunari se, zavisno od poloaja vodonosnog sloja i reima podzemnih voda,
najee postavljaju na znatno veoj dubini nego to je dubina na kojoj se obavljaju radovi. Na ovaj
nain se gornji, po pravilu slabije propusni sloj, drenira kroz vodonosni sloj iz koga se efektivno crpi
voda.

c.) Drenani rovovi (kanali) i drenane jame

Najjednostavniji metod primjenljiv u slijedeim sluajevima: Teka zemljita koja se odlikuju malim
koeficijentima filtracije uz eventualno prisustvo proslojaka pijeskovitog zemljita koje nije je u kontaktu
sa vodonosnim slojem, nivo podzemne vode i potrebna dubina iskopa su takve da nije potrebno znaajno
snienje pa samim tim ni
dotok u drenane rovove
nije veliki. Dno iskopa i
nivo podzemne u donjem
vodonosnom sloju su na
takvim kotama, da ne prijeti
opasnost od naglog i
nekontrolisanog prodora
podzemne vode pod
znaajnim pritiskom kroz
dno iskopa.
Moe se primjeniti i u
kombinaciji s drugim metodama snienja nivoa podzemne vode. Kada se osnovni drenani sistem sastoji
od dubokih bunara, kojima se voda sniava u donjem vodonosnom sloju i dalje je mogua pojava
lateralnog dotoka vode. U tom sluaju je potrebno izgraditi sistem drenanih rovova i sabirnih jama kao
sekundarnu meru, to omoguava raniji poetak ili nastavak radova.To je najjednostavniji i najjeftiniji
nain dreniranja. Primjenjiv je u pliim iskopima nainjenim u dobro graduiranim tlima i stijenama, te
u sluaju da se ispod propusnog tla nalazi sloj nepropusnog materijala. Kod poduprtih iskopa treba paziti
da ne doe do pojave hidraulikog sloma tla.

6
 d.) Igla filteri
Igla filteri su skup bunara malog prenika (oko 50 mm, duine 7 m) koji su preko sabirnog cjevovoda
prikljueni na vakum pumpu. Metod koji ima najvei opseg primjene u praksi Metod je pogodan i za
prainasto pijeskovita zemljita, sitnozrne pijeskove i pijeskovita zemljita. Efikasna je primjena kako
pri dotocima od desetak litara u minuti pa sve do protoka od nekoliko desetina litara u sekundi.

Primjena metode je efikasna kada je zahtijevano snienje nivoa podzemne do 6 metara Za vea snienja
potrebno postavljanje odvojenih baterija igla filtera na razliitim nivoima. Elementi drenanog sistema
igla filteri bunari malog prenika, najee 50 i 75 mm, duine 7 do 8 metara od kojih je posljednji
metar izveden sa perforacijom. Minimalno rastojanje je 1 m. Sabirni kolektor je aluminijumska cev sa
otvorima na rastojanju od 1 m, na koje se prikljuuju igla filteri. U sabirnom kolektoru se ostvaruje
podpritisak. Vakumna pumpa se nalazi na kraju drenanog sistema i zaduena je za odravanje vakuma
u sistemu i evakuaciju prikupljene vode kroz potisni dio pumpe. U praksi se najee primenjuju pumpe
kapaciteta do 30 l/s.

7
Najvei problem koji se javlja prilikom rada igla filtera je u odravanju potrebnog podpritiska u sistemu.
Bilo kakav znaajniji prodor vazduha na spojevima kompromituje sistem i dolazi do brzog povratka
podzemne vode u zonu iskopa, to moe prouzrokovati znaajne neposredne i posredne tete.
Neposredna bi se odnosila npr. na mogunost isplivavanje jo nedovrenog objekta ili potapanje
mehanizacije, a posredna teta je u odlaganju radova.

e.) Duboki bunari vertikalna drenaa

Duboki bunari se primjenjuju kada postoji moan vodonosni sloj, koji se nalazi ispod kote dna iskopa i
u kome je nivo podzemne vode iznad dna iskopa Duboki bunari su po potrebnim investicijama i
eksploatacionim trokovima sigurno najskuplje od razmatranih reenja. Zbog toga je i pitanje broja,

rasporeda i dubine bunara veoma vano Preporuka je da se prvi

bunar iskoristi kao opitni i da se na njemu uradi test probnog
crpljenja.

Projektom se prije svega definie: dubina, minimalan broj,

raspored i kapacitet bunara, periodi rada pojedinanih bunara
zavisno od predvienih faza izgradnje objekta i sraunato
snienje. Projektom je potrebno definisati i filtarski zasip kako
ne bi dolo do sufozije (ispiranja sitnijih estica) prilikom
eksploatacije bunara. Precrpljivanje bunara podrazumeva
crpljenje veih koliina vode iz bunara nego to je to predvieno
ime se poveava opasnost od sufozije. Osim toga dolazi i do
previe uestalog ukljuivanja i iskljuivanja bunarske pumpe,
to nepovoljno utie na njen eksploatacioni vek.

f.) Proraun elemenata drenanog sistema

Cilj izgradnje drenanog sistema, je da se omogui izvoenje
radova u uslovima snienog nivoa podzemne vode, a da se pri
tome ne ugroze okolni objekti i saobraajnice. Drenani sistem
mora biti dovoljnog kapaciteta, s obzirom na karakteristike vodonosnog sloja iz koga se crpi voda, ali i
da se odgovarajuim izborom filterskog sloja onemogui sufozija. Osim kapaciteta pojedinanih
elemenata sistema (npr. bunara ili igla filtera) bitan je i prostorni raspored elemenata drenanog sistema,
imajui u vidu da je najee potrebno preklapanje zona uticaja. Potrebno je projektom definisati i
raspored rada u vremenu s obzirom na planiranu dinamiku izvoenja radova. Za proraune se uglavnom
primenjuju analitiki modeli za ustaljene ili neustaljene uslove. Tanost prorauna najvie zavisi od
karakteristika sloja iz koga se crpi voda, a pre svega od: - Darsijevog koeficijenta filtracije k (m/s) -
Transimivnosti T = k M (m2 /s) gde je M prosena debljina vodonosnog sloja - Efektivne izdanosti Se
i veliina koje se obino procenjuju na osnovu empirijskih formula, kao to su dotok u pojedinani bunar
i radijus dejstva bunara ili drenanog rova.

8
 4.) ZAKLJUAK

Izgradnja graevinskih objekata je veoma esto oteana prisustvom podzemne i/ili povrinske vode, to
moe znaajno i najee neplanirano da poskupi i produi period izvoenje radova. Te u vezi s tim
moramo zatiti temelj pri izgradnji, pa pri tome poseemo za nekim metodama zatite. U zavisnosti od
teine izvoenja i ekonomskih uslova odluujemo se za neku od metoda vjetakog sniavanja NPV, te
time osiguravamo temelj pri izgradnji. Zakljuujemo da su vjetake barijere DIJAFRAGME
najjednostavniji i najpovoljniji nain vjetakog sniavanja NPV, a one i trajno ostaju kao dio objekta,
pa trebamo posezati za ovom metodom vetake barijere kada smo to u mogunosti.

9
 5.) LITERATURA

Dimitrije Avakumovi, Hidrotehnike melioracije - elementi, Beograd, 2003.

Biljana Kovaevi Zeli, Poboljavanje svojstava tla i stijena, Zagreb, 2006.
Prof. dr. Mustafa Selimovi, dipl.ing.grad. Mehanika tla i temeljenje, 2000.

10
11