ljevo.nerman@gmail.

com
Fakultet za menadment i poslovnu ekonomiju
Univerzitet u Travniku
Vjebe - Materijali

Linearno programiranje

Redosljed postupaka pri rjeavanju zadatka iz linearnog programiranja:

1. Proitati zadatak,
2. Identifikovati funkciju cilja (Z) funkcija cilja nam je vezana za Novane jedinice, KM,
Euro, Dinar, Dolar i sl. Funkcija cilja izgleda npr: Z = 3x1 + 2x2
3. Identificiramo ta su nam varijable u zadatku (x1, x2). To su obino proizvodi koje
preduzee proizvodi (npr. Proizvod A i Proizvod B).
4. Funkcija cilja mora da tei ili maksimumu ili minimumu. Ukoliko preduzee eli da
maksimizira dobitak, prihod, profit i sl., onda funkcija cilja tei maksimumu. Ukoliko
preduzee eli to nie trokove preduzee tei minimumu.
5. Identificiramo set ogranienja. Ukoliko funkcija tei maksimumu onda je znak u
ogranienjima (nejednainama) (manjeilijednako), ukoliko funkcija cilja tei
minimumu onda je znak u ogranienjima (nejednainama) (veeilijednako).
6. Sljedei korak je stavljanje znaka jednakosti u svaku od nejednaina i rijeavanje istih po
odreenim pretpostavkama. Za svaku jednainu gledamo koliko nam je x1 ukoliko nam
je x2= 0 i koliko je x2 ukoliko nam je x1=0.
7. Kada smo dobili take crtamo grafikon, gdje je uspravna linija x2, a vodoravna linija
grafikona je x1. Nanosimo prethodno dobijene take na grafikon.
8. Take koje smo nanijeli na grafikon spajamo, te gledajui o kojem ogranienju se radi
(manjeilijednako ili veeilijednako) zatvaramo definiciono podruje.
9. Vrhovi definicionog podruja su take koje oznaavamo sa A, B, C, D.
10. Identificiramo x1 i x1 (koordinate) svake take. Take koje ne moemo identificirati
pregledom grafikona dobijamo rijeavanjem sistemom jednaina (vidjeti primjere).
11. Kada se identificiraju sve koordinate za svaku od taaka, iste uvrtavamo u funkciju cilja
i traimo maksimum ili minimum (ovisno od postavke zadatka). Ukoliko naa funkcija
cilja tei max, traimo najvee rijeenje, ukoliko tei min, traimo najmanje rijeenje.
12. Na kraju, funkciju cilja izjednaavamo sa nulom i rijeavamo x1 i x2 na bazi
pretpostavke (0 i 1), te nanosimo funkciju cilja na grafikon.
ljevo.nerman@gmail.com
Fakultet za menadment i poslovnu ekonomiju
Univerzitet u Travniku
Vjebe - Materijali
Primjer 1.
Z = 40x1 + 30 x2 max
(1) x1 + x2 40
(2) 2x1 + x2 60
(3) x1 25
(4) x2 30
(5) x1 0 ; x2 0

(1) x1 + x2 40

x1 + x2 = 40
Ako je x1 = 0 onda je x2 = 40;
Ako je x2 = 0 onda je x1 = 40

(2) 2x1 + x2 60

2x1 + x2 = 60
Ako je x1 = 0 onda je x2 = 60;
Ako je x2 = 0 onda je x1 = 60/2 = 30

(3) x125

x1=25
(4) x230

x2 = 30

- Grafiki prikaz A(0,30)

B(1. i 4.)
x1 + x2 40
x2 = 30
x1 + 30 = 40
x1 = 40 30
27x1= 10

B(10, 30)

C (1. i 2.)
x1 + x2 = 40
ljevo.nerman@gmail.com
Fakultet za menadment i poslovnu ekonomiju
Univerzitet u Travniku
Vjebe - Materijali
2x1 + x2 = 60
x1 = 40 - x2
2*(40 - x2) + x2 = 60
80 x2 = 60
x2 = 20
x1 = 40 - x2 = 20
C (20, 20)
D (2 i 3.)
2x1 + x2 = 60
x1 = 25
50 + x2 = 60
x2 = 10
D(25, 10)
E(25, 0)
x1 x2 Z = 40x1 + 30 x2 max
A 0 30 40 * 0 + 30 * 30 = 900
B 10 30 40 * 10 + 30 * 30 = 1300
C 20 20 40*20 + 30*20 = 1400
D 25 10 40 * 25 + 30 * 10 = 1300
E 25 0 40 * 25 + 30 * 0 = 1000

U posljednjem dijelu zadatka potrebno je nacrtati funkciju cilja:

Z = 40x1 + 30 x2 max
40x1 + 30 x2 = k
K=0
40x1 + 30 x2 = 0
30x2 = - 40x1
4
x2 = - x
3 1
x1 0 1
x2 0 -4/3
ljevo.nerman@gmail.com
Fakultet za menadment i poslovnu ekonomiju
Univerzitet u Travniku
Vjebe - Materijali
Primjer 2.
Gospodarsko drutvo proizvodi dobra A i B. Strojevi to se koriste u proizvodnji imaju
maksimalni mjeseni kapacitet 24.000 radnih sati, a jedinica dobra A se moe izraditi za 3 sata i
B za 2 sata rada strojeva. Moe se raunati najvie s 35.000 radnih sati radnika. A potrebno
vrijeme izrade jedinice dobra A je 1,5 i B 5 sati. Istraivanje trita kazuje da se najvie moe
prodati 6000 jedinica dobra A i 5000 jedinica dobra B.
Dobit po jedinici dobra A je 140 novanih jedinica, a dobra B 80 novanih jedinica.
Ako je cilj ostvarivanje maksimalne dobiti treba:
a) Formirati model lineranog programiranja,
b) Izraunati optimalni program proizvodnje!

Koristiti se grafikom metodom!

a) Z = 140x1 + 80x2 max

(1) 3x1 + 2x2 24.000
(2) 2,5x1 + 5x2 35.000
(3) x1 6.000
(4) x2 5.000
(5) x1 0 ; x2 0

b) (1) 3x1 + 2x2 24.000

3x1 + 2x2 =24.000

Ako je x1 = 0 onda je x2 = 24.000/2 = 12.000;
Ako je x2 = 0 onda je x1 = 24.000/3 = 8.000
(2) 2,5x1 + 5x2 35.000
2,5x1 + 5x2 = 35.000
Ako je x1 = 0 onda je x2 = 35.000/5 = 7.000;
Ako je x2 = 0 onda je x1 = 35.000/2.5 = 14.000
(3) x1 6.000
x1 = 6.000
(4) x2 5.000

x2 =5.000
ljevo.nerman@gmail.com
Fakultet za menadment i poslovnu ekonomiju
Univerzitet u Travniku
Vjebe - Materijali

- Grafiki prikaz

A (0,5000)
B(2 i 4.)
2,5x1 + 5x2 = 35.000
x2 = 5.000
x1 = 4.000
B(4.000, 5.000)
C(2. i 1.)
3x1 + 2x2 = 24.000
2,5x1 + 5x2= 35.000
x2 = (24.000 - 3x1 )/ 2
x2 = 4.000
x1 = 5.000
C(5.000, 4.000)
D(1. i 3.)
3x1 + 2x2= 24.000
x1 = 6.000
x2= 3.000
D(6.000, 3.000)
E(6.000. 0)
ljevo.nerman@gmail.com
Fakultet za menadment i poslovnu ekonomiju
Univerzitet u Travniku
Vjebe - Materijali

***Veliine u tabeli se odnose na hiljade (000)!

x1 x2 Z = 140x1 + 80x2 max
A 0 5 140 * 0 + 80 * 5 = 400
B 4 5 140 * 4 + 80 *5 = 960
C 5 4 140*5 + 80*4 = 1020
D 6 3 140 * 6 + 80* 3 = 1080
E 6 0 140 * 6 + 30 * 0 = 840

*** Veliine iz zadataka su izraene u hiljadama (000) to znai da je na konani rezultat:

1.080.000 novanih jedinica maksimalan profit.
Na kraju zadatka potrebno je da nacrtamo funkciju cilja!
Z = 140x1 + 80x2 max
140x1 + 80x2 = k
k=0
140x1 + 80x2 = 0
80 x2 = - 140x1
140
x2 = - x1
80

x1 0 1
x2 0 -7/4