Professional Documents
Culture Documents
Kasperczyk T Kmak S Masaż Punktowy I Inne Metody Refleksoterapii PDF
Kasperczyk T Kmak S Masaż Punktowy I Inne Metody Refleksoterapii PDF
KRAKW 2003
SPIS TRE CI
l
OWO WST PNE
* Kasperczyk T., Kmak S.: Leczniczy masa punktowy. Comes, Warszawa, 1993.
OWO WST PNE 7
Powtrnie zosta y odlane modele z br zu, tym razem trzy: m czyzny, kobiety
i dziecka. Modele te s y g wnie celom szkoleniowym.
W rozwoju akupunktury w Chinach nast pi pewien regres. W XVIII w.
w Chinach powsta y wy sze uczelnie na wzr europejski. Wielu lekarzy
powrci o z Europy po okresie studiw i stali si oni przeciwnikami tradycyj-
nej chi skiej medycyny uznaj c j za nienaukow . Zastj ten przypad na lata
1664-1930.
W latach wojen, jakie z przerwami toczy y si w Chinach od 1924 r. a do
ko ca II wojny wiatowej akupunktura by a wykorzystywana do leczenia
rannych nierzy i to sprawi o, e nast pi jej powtrny rozkwit i pe na
rehabilitacja. Ponownie metoda ta zosta a zrwnana z innymi metodami
leczenia. Z Chin akupunktura rozprzestrzeni a si na ca y Daleki Wschd i
tam, z pewnymi zmianami, by a szeroko stosowana.
W Polsce
Je eli nie bra pod uwag udzia u Micha a Boyma w dziele popularyzacji
akupunktury w Europie, to pierwsze dokumenty, wiadcz ce o zainteresowa-
niu si lekarzy t metod leczenia w Polsce, pochodz z lat 1828 i 1830. Data
1828 wi e si z uzyskaniem przez lekarza Antoniego Baranowskiego stopnia
doktora medycyny na Uniwersytecie Wile skim za prac napisan po acinie,
a po wi con japo skiej moksie (przy eganiu). Tytu rozprawy po acinie
brzmi: De moxa japonica ac sinensi dissertatio inauguralis chirurgico-practica
quam in Caesarea Litteraturum Universitate Vilnensi ad gradum doctoris
medicinae vito obfinendum publice defendet Antonius Baranowski Lithauanus
Medicinae Magister".
W dwa lata p niej inny Polak - Jzef Domaszewski na Uniwersytecie
Jagiello skim broni rozpraw doktorsk cz ciowo po wi con akupunkturze;
tytu rozprawy: De Hydrocephale interno chronice item de acupunctura.
Dissertatio inauguralis medico-chirurgica".
* Micha Boym (1612-1659). Polski jezuita, urodzony we Lwowie, jako misjonarz wyjecha
do Chin (1644 r.). Pobyt w Chinach, obok dzia alno ci misyjnej, M. Boym po wi ci na
studiowanie medycyny chi skiej. Mia ku temu dobre podstawy wyniesione jeszcze z domu
rodzinnego - ojciec Micha a, Pawe Boym, by nadwornym lekarzem Zygmunta III Wazy.
Poza tym znajomo j zyka chi skiego pozwala a mu na szybkie zg bienie tajemnic
chi skich ksi g medycznych i t umaczenie ich na j zyk aci ski. Pozostawi po sobie dzie a:
Flora Sinesis (Flora Chin), wydane w 1656 r. w Wiedniu, Clavis Medica ad Chinarium
Doctorinam de Pulsihus (Klucz medyczny), wydane w 1686 r. w Norymberdze; ponadto
kopisy prac Chi ski medyk i Ksi gi chi skich receptur, wydane ju po mierci przez
Andreasa Cleyera oraz Wilhelma Ten Rhyne. Zmar w Chinach w 1659 roku.
12 RYS HISTORYCZNY
Tao
Omwienie zagadnienia dotycz cego poj cia Tao wymaga odniesienia si do
a historyczno - filozoficznego okresu w ktrym si ono pojawi o za spraw
chi skiego lekarza i filozofa nazwiskiem Lao-Tsy (lub Lao-Tzu), czyli stary
mistrz". Powstaje w tym czasie utwr filozoficzny pt. Tao - te King" (IV albo III
w. p.n.e.). To w nim opisane jest po raz pierwszy poj cie Tao.
Przez Tao rozumie si - drog , metod , sposb w jaki wszech wiat znajduje
si w ci ym ruchu, zasady dotycz ce regularno ci pewnych zjawisk w nim
wyst puj cych, inaczej mwi c wszelkie prawid owo ci wiata przyrody i praw
nim rz dz cych.
Zak ada si , e koncepcja Tao zrodzi a si g wnie z obserwacji corocznego
nast powania po sobie pr roku, prowadz cego do rozwoju, odnowy i rozk adu.
Cz owiek cz sto zastanawia si nad pot przyrody i zdawa sobie spraw ze
swej bezwzgl dnej od niej zale no ci. W ten sposb zrodzi o si w ludziach
przekonanie, e aby istnie i we wzgl dnej szcz liwo ci, powinni
post powa zgodnie z zasadami natury - przystosowa si do jej praw. Gdyby
czyny cz owieka by y w jakim momencie niezgodne z wszechmocnym Tao,
wwczas z pewno ci nast pi by konflikt, w ktrym strona zdecydowanie s absza
- czyli cz owiek musia by ponie pora . Tego rodzaju rozwa ania prowadzi y
ludzi do badania i odkrywania prawid owo ci Tao oraz kszta towania w oparciu o
nie swojego post powania. Innymi s owy, cz owiek pojmuj c wszech wiat jako
co o ywionego, zmuszaj cego go do bezwzgl dnego pos usze stwa, stara si
poznawa jego rol by mc w ciwie j wype ni .
Taoizm jako system filozoficzno-religijny powsta w epoce Chou (XI - III w.
p.n.e.), w tej samej w ktrej inny wybitny filozof tej epoki Konfucjusz
(551^79 r. p.n.e.). Filozof ten wywar ogromny wp yw na my l filozoficzn i
spo eczn tej epoki.
14 PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ
Staro ytna filozofia chi ska uwa a, e cz owiek jest male kim wszech-
wiatem, zbudowanym z tych samych elementarnych cz stek materialnych na
obraz i podobie stwo wszech wiata. yje i dzia a pod wp ywem tych samych si ,
ktre rz dz przyrod i podlega tym samym regu om. Cz owiek wyr nia si
jednak posiadaniem rozumu, zdolno ci odczuwania i poznawania otaczaj cego
wiata. Lekarze chi scy wychodz c z tych oglnych za filozoficznych
odpowiednio interpretowali zgromadzone wiadomo ci z anatomii, patologii i
fizjologii oraz ustalali zasady teorii naukowych i metody post powania, ktre
uleg y stopniowej przemianie ewolucyjnej.
Budowa cz owieka i procesy yciowe przebiegaj wed ug zasad si yin i yang,
oraz regu 5 elementw. Aktywno cz owieka to jest yang, jego sen to yin, grna
po owa cia a - yang, dolna - yin, ramiona - yang, nogi yin. Tzw. puste narz dy
systemu trawiennego: jelita, dek s aktywnymi producentami energii i dlatego
yang.
Rozwini cie teorii yin-yang zawarto na dalszych stronach ksi ki. Nie wdaj c
si w dalsze rozwlek e opisy poj cia Tao, przedstawiamy 7 twierdze
uniwersalnych i 12 zasad wzgl dno ci, ktre wystarczaj co szczeg owo ujmuj
istot zagadnienia. (Krlicki 1994)
Twierdzenia te i zasady stwarzaj dobr okazj do refleksji i medytacji i jako
takie s podstaw kontemplacji w zakresie r nego rodzaju praktyk
psychoterapeutycznych wywodz cych si z my li taoistycznej.
gdzie nie by oby konkurencji i walki przeciwie stw. Dlatego te formy energii
yang i yin okre la si jako prawo jedno ci lub walki przeciwie stw. Te obie
formy energii zmieniaj si i zachodz na siebie. Przedstawia to najlepiej
monada chi ska gdzie kolor jasny to yang, a ciemny - yin. W ciemnym jest
cz stka jasnego i odwrotnie (ma e yang i ma e yin). Wed ug tej filozofii
wszystko co nas otacza, a tak e jest w nas, daje si zaliczy do yang, lub yin.
Yang to: wiat o, s ce, niebo, ogie , ciep o, dzie , lato, rodzaj m ski, ruch,
rado , czerwie , opadanie i inne. Yin to: ciemno , noc, ksi yc, zimno,
woda, rodzaj ski, sta , smutek, bezruch, purpura, przestrze , wznoszenie
si i inne.
Z faktu, e co jest yang a co yin nie wynika, e co jest lepsze a co
gorsze. W przyrodzie nie wyst puje poj cie dobra i z a i nie stosuje te ona
takiego warto ciowania. Jest to wytwr intelektualny cz owieka dobry i s uszny
tylko w sferze, wytworzonych przez niego zasad moralnych. Dla przyrody
zarwno to co z e, np.: drapie nik, jak i to co dobre np.: jagni , s potrzebne
i rwnie wa ne dla niezak conego jej stanu.
Rozwa ania o istocie prawa jedno ci, lub walki przeciwie stw maj
ogromne znaczenie praktyczne. W yciu codziennym w sposobie pracy i cza-
sie wolnym, przy wyborze towarzystwa lub partnerw, przy dobieraniu
ciwej diety czy leku, najwa niejsze jest czenie pierwiastkw na zasadzie
przeciwie stw i pami tanie, e ca y otaczaj cy nas wiat zawsze d y do
rwnowagi i pe nej homeostazy. W dalszych rozwa aniach dotycz cych energii
Qi i jej form skupimy uwag na tych wiadomo ciach, ktre wykorzystane b
dla omwienia mechanizmu akupresury.
Wspomniano te powy ej, e energia Qi w organizmie kr y nieustannie
swoimi utartymi szlakami czyli meridianami.
Jeden cykl kr enia energii Qi trwa dob (24 godz.) i rozpoczyna si od
serca i do serca wraca.
Wysoko fali przep ywu energii w danym meridianie zale y od poziomu
Qi w meridianie przed nim le cym.
Je eli z przyczyn chorobowych poziom Qi w danym narz dzie zwi zanym
z meridianem jest niski to fala p yn ca do narz du nast pnego b dzie rwnie
niska. Zadzia anie na przyk ad poprzez ucisk (akupresur ) lub nak ucie ig ami
(akupunktur ), lub inn technik na okre lone punkty meridianu chorego
narz du - czyli os abionego energetycznie - wyrwnuje w nim poziom
energii, a przez to podnosi fal p yn do narz du nast pnego. Narz dy cia a
ludzkiego wykazuj r ny stopie aktywno ci w ci gu doby, co daje podstawy
do podzia u ich na narz dy: dzienne, dzienno-nocne i nocne (ryc. 2).
PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ 19
Istota leczenia w medycynie starochi skiej, polega na udro nieniu przep ywu
energii Qi w ustroju, by ta przep ywa a w sposb niezak cony. W tym celu
stosuje si r ne techniki oddzia ywania na punkty chi skie le ce na przebiegu
meridianu.
* wzajemne pobudzanie
> wzajemna akcja destrukcyjna
> przeciwdzia anie
Ryc. 4. Schemat obrazuj cy powi zania pomi dzy meridianami a pi cioma elementami.
Oprcz obiegu energii w meridianach tworz cych pary (ryc. 4) i maj cych
po czenia pomi dzy sob poprzez punkty przepustowe (Luo) istniej te
po czenia, ktre okre lamy jako du e po udniki. Wyodr bniamy trzy du e
po udniki typu yang; i trzy typu yin.
Du e po udniki typu yang tworz :
1. jelito cienkie (meridian r czny) i p cherz moczowy (meridian no ny) -
Tai yang
2. potrjny ogrzewacz (meridian r czny) i p cherzyk ciowy (meridian
no ny) - Shao yang
3. jelito grube (meridian r czny) i dek (meridian no ny ) - Yang Ming
Du e po udniki typu yin tworz :
1. uco (meridian r czny) i ledziona-trzustka (meridian no ny) - Tai yin
2. osierdzie (meridian r czny) i w troba (meridian no ny) - Yueh yin
3. serce (meridian r czny) i nerka (meridian no ny) - Shao yin
Du e po udniki i ich funkcje mo emy przedstawi w nast puj cy sposb:
Meridiany g wne :
Wydaje si , e najlepszym rozwi zaniem jest stosowanie obok nazw
rodzimach - nazw aci skich. Chi czycy wsp cze ni tak e stosuj ten system.
Meridiany dodatkowe
XIII Meridian rodkowy tylny (ST), czyli przyj to z chin. TM
wny regulator tylny (GRT) (Tu Mai)
XIV XIV Meridian rodkowy przedni przyj to z chin. JM
(SP), czyli g wny regulator przedni (Jen Mai)
(GRP) "
to mendiany niesymetryczne.
Mendiany maj dwie cz ci: zewn trzn , biegn po powierzchni cia a
wzd punktw, i wewn trzn , zmierzaj do odpowiadaj cych im narz -
dw. Zewn trzne cz ci meridianw maj charakterystyczny przebieg. Wszy-
stkie zaczynaj si lub ko cz na palcach r k i ng. Tylko meridian nerki
zaczyna si na podeszwowej cz ci stopy. W przewa aj cej swojej d ugo ci
biegn one przez ko czyny grne lub dolne, dlatego dzielimy je na meridiany
grne - tj. r k, i dolne - tj. ng.
Do meridianw r k nale : m. p uc, m. jelita grubego, m. osierdzia, m.
potrjnego ogrzewacza, m. serca, m. jelita cienkiego. Pozosta e to meridiany
ng.
T. Mann, omawiaj c przebieg meridianw po powierzchni cia a, podaje
nast puj cy opis: je li cz owiek wyprostuje si w taki sposb, e jego ramiona
uniesione w stron nieba, a jego stopy spoczywaj na ziemi, to zauwa amy,
e meridiany yang id od nieba do ziemi, a yin od ziemi do nieba. Jest to
zgodne ze staro ytn tradycj , wed ug ktrej, energia yang pochodzi z kosmosu,
a yin z ziemi.
Obok 12 meridianw g wnych istnieje 8 meridianw dodatkowych. Dwa
z nich maj szczeglne znaczenie i zostan omwione podobnie jak g wne.
to: meridian rodkowy tylny (TM) i rodkowy przedni (JM). Oba meridiany
dodatkowe maj po czenia z meridianami g wnymi typu yang i yin, i zarz -
dzaj nimi. TM zarz dza typem yang, a JM typem yin. Wed ug starych ksi g
chi skich, meridiany te stanowi zbiorniki energii Qi i s zlewiskiem tej
energii, dlatego nazywamy je meridianami zarz dzaj cymi, lub g wnymi
regulatorami.
Punkty kolejne meridianu podano cyfr arabsk i odnosz si one wy cz-
nie do danego meridianu (bywaj systemy numeracji cznej punktw). Liczb
punktw w danym meridianie oraz jego typ podano przy charakterystyce
oglnej przebiegu meridianu (patrz rozdzia III).
IEJ PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ 29
Oprcz tych punktw opisano oko o 800 dodatkowych, tzw. Extra. Punkty te
znajduj si na skrze cz owieka od urodzenia i maj jednakow lokalizacj u
ka dego. Ich wielko u ludzi zdrowych waha si od 2 do 5 mm ( rednica), a w
czasie choroby narz du mog si powi ksza do 10 mm.
Istnieje kilka sposobw lokalizacji punktw. Poni ej podajemy niektre z
nich.
1. Wed ug informacji dotycz cych miejsc anatomicznych cia a, na przyk ad:
G.45. znajduje si po stronie strza kowej drugiego palca u nogi, 3 mm od
rogu paznokcia. T metod b dziemy si pos ugiwa najcz ciej.
1 - elektroda czynna,
2 - elektroda bierna,
3 - potencjometr,
4 - sygnalizator optyczny,
5 - pokrywa pojemnika baterii.
Ryc. 8b
Ryc. 8a
Ryc. 8c
Przez stwierdzenie takie same" nale y rozumie wskazanie jak dla punktu poprzedniego.
PRZEBIEG MERIDIANW... 37
Wykaz punktw:
IC.l. Shangyang (kupiec yang)
Po enie: po stronie promieniowej palca wskazuj cego, 3 mm w bok od
ta macierzy paznokcia.
Wskazania: choroba jamy ustnej (zapalenie migda kw podniebiennych,
jamy ustnej, krtani, ble z bw), szum w uszach, choroby narz du oddecho-
wego; udzielenie nag ej pomocy w omdleniach.
IC.2. Erjian (drugi interwa )
Po enie: po promieniowej stronie, nieco dystalnie od stawu rdr czno-
paliczkowego palca wskazuj cego. Punkt ten lokalizuje si przy d oni zaci -
ni tej w pi .
Wskazania: choroba jamy ustnej i nosa (zapalenie krtani i migda kw
podniebiennych, krwawienia z nosa, bl z bw); zw enie prze yku, kruczenie
w jelitach, rozwolnienia itp., choroby skry (tr dzik pospolity), itp.
IC.3. Sanian (trzeci interwa )
Po enie: na promieniowym brzegu II ko ci rdr cza (w ty od jej g wki
wyczuwa si zag bienie).
Wskazania: takie same.
IC.4. Hequ (z cza ko ci)
Po enie: w po owie d ugo ci II ko ci rdr cza po stronie promieniowej.
Przy odwiedzeniu od siebie kciuka i palca wskazuj cego punkt ten le y w
rodku linii cz cej miejsce po czenia I i II ko ci rdr cza i rodka
kraw dzi b ony mi dzy palcowej (p etwy).
PRZEBIEG MERIDIANOW... 39
11 10 9 8
Wykaz punktw:
G.l. Cheng i (zbiornik ez)
Po enie: na dolnym brzegu oczodo u, prostopadle do renicy oka.
Wskazania: choroby oczu, tiki i przykurcz mi ni okr nych ust i oczu.
G.2. Sibai (czterokrotna wiat )
Po enie: 0,7 cuna poni ej dolnego brzegu oczodo u prostopadle do renicy
oka.
Wskazania: nerwobl nerwu trjdzielnego, choroby oczu, bl g owy, zawroty
owy, zapalenie zatok szcz kowych, nie yt nosa, zapalenie nerwu twarzowego,
przykurcz mi ni mimicznych, zaburzenia mowy.
G.3. Face-Juliao (du a ko )
Po enie: na wysoko ci skrzyde ka nosa, w linii G.2.
Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni mimicz-
nych, nerwobl nerwu trjdzielnego, zapalenie rogwki, jaskra, krtkowzrocz-
no , zapalenie zatok szcz kowych, ble z bw, choroby warg i policzkw.
G.4. Dicang (spichlerz ziemi)
Po enie: 0,4 cuna (ok. 1 cm) z boku k cika ust.
Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni okr nych
ust i oczu, nerwobl nerwu trjdzielnego, zaburzenia mowy itp.
G.5. Daying (wielkie przej cie)
Po enie: ku przodowi i grze od k ta uchwy, na dolnym brzegu mi nia
wacza, w miejscu, w ktrym wyczuwa si t tnic uchwow . Przy ustalaniu
punktu usta winny by zamkni te.
Wskazania: obrz k twarzy, tiki i przykurcze mi ni okr nych ust, mi ni
uchwy i mi ni szyi oraz oczu, zaburzenia mowy, bl z bw.
G.6. Jiache (rydwan szcz ki)
Po enie: ok. 0,5 cuna do przodu i ku grze od k ta uchwy (we wg bieniu).
Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni mimicz-
nych, nerwobl nerwu trjdzielnego, chrypka, ble z bw (w uchwie), zapalenie
jamy ustnej, ble, tiki i przykurcze mi ni szyi, rozci gni cie wi zade w okolicy
szyjno-poty licznej, pora enie po owicze, pora enie 4 ko czyn, zaburzenia
mowy.
G.7. Xiaguan (dolna granica)
Po enie: w przd i w d od wyrostka stawowego uchwy; przy zamkni -
tych ustach miejsce to jest nieznacznie wg bione, a gdy usta s otwarte, miejsce,
w ktrym ten punkt le y, jest uwypuklone.
Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, zawroty g owy, szum w uszach,
os abienie s uchu, ble z bw (w szcz ce).
44 PRZEBIEG MERIDIANOW...
-
PRZEBIEG MERIDIANOW... 47
Wykaz punktw:
LP.l. Yinbai (tajemnicze wiat o)
Po enie: 3 mm do wewn trz od macierzy paznokcia palucha stopy.
Wskazania: zapa , ostre zapalenie jelita cienkiego i okr nicy, wzd cia
brzucha, zaburzenia cyklu miesi czkowego, drgawki u dzieci, choroby psychi-
czne. W okresie ci y dzia anie na ten punkt jest przeciwwskazane.
LP.2. Dadu (wielkie miasto)
Po enie: na wewn trznej powierzchni palucha, u podstaw falangi palucha,
na jej dolnym bfzegu.
Wskazania: takie same.
LP.3. Taibai (najwy sza wiat )
Po enie: na wewn trznej stronie stopy, na tylno-dolnym brzegu g wki I
ko ci rdstopia.
52 PRZEBIEG MERIDIANOW...
Wykaz punktw:
IT.l. Shaoze (ma y staw)
Po enie: ok. 3 mm od zewn trznego k ta podstawy paznokcia V palca r ki.
Wskazania: kaszel, ble g owy, zapalenie migda kw podniebiennych,
choroby czynno ciowe serca, bl przedramienia, tiki i przykurcze mi ni okolicy
szyjno-potylicznej, niedostateczna laktacja, zapalenie gruczo u sutkowego,
zatrucia pokarmowe.
IT.2. Qiangu (przednia dolina)
Po enie: w zag bieniu przednim od g wki paliczka V palca.
Wskazania: szum w uszach, ble przedramienia, niedostateczna laktacja,
zapalenie gruczo u sutkowego, padaczka, czkawka.
60 PRZEBIEG MERIDIANOW...
67
62
63 64 65 66
Wykaz punktw:
VU.l. Jingming (Jing - oko, ming - wiat )
Po enie: 3 mm od wewn trznego k ta oka.
Wskazania: choroby oczu, nie yt nosa.
VU.2. Zanzhu (przewiercony bambus)
Po enie: na wewn trznym brzegu (nad VU.l.).
Wskazania: choroby oczu, zawroty g owy, ble przedniej cz ci g owy,
zapalenie nerwu twarzowego, nerwobl nerwu trjdzielnego.
VU.3. Meichong (przej cie brwi)
Po enie: 0,5 cuna w cz ci ow osionej czo a.
Wskazania: takie same.
VU.4. Quchai (skrzywiony s uga)
Po enie: nad wewn trznym k tem oka, na linii w osw, nad czo em.
Wskazania: ble g owy, zapalenie nerwu twarzowego, nerwobl nerwu
trjdzielnego, os abienie wzroku, niedro no nosa, krwotoki z nosa, polipy nosa,
nie yt nosa.
VU.5. Wuchu (pi te miejsce)
Po enie: 0,5 cuna nad wewn trznym k tem oka, na linii w osw, nad
czo em.
Wskazania: padaczka, bl g owy, zawroty g owy, os abienie wzroku, ble w
okolicy ramion i plecw.
VU.6. Chengguang (zbiornik wiat a)
Po enie: 2 cuny powy ej linii w osw, 1,5 cuna od linii po rodkowej cia a.
Wskazania: ble g owy, zawroty g owy, choroby nosa.
VU.7. Tongtian (przenikaj ce niebo)
Po enie: na wierzcho ku g owy, 4 cuny nad lini w osw, 1,5 cuna od linii
po rodkowej cia a.
Wskazania: choroby nosa, przykurcze i tiki mi nia okr nego ust, nerwobl
nerwu trjdzielnego.
VU.8. Luo ue (niepe ne po czenie)
Po enie: 5,5 cuna nad lini w osw, 1,5 cuna od linii po rodkowej cia a.
Wskazania: toniczne napi cie mi ni okolicy szyjno-potylicznej, jaskra, szum
w uszach, psychozy.
VU.9. Yuzhen (nefrytowa poduszka)
Po enie: na bocznej powierzchni grnego brzegu guzowato ci potylicznej, 1
1/3 cuna od linii po rodkowej cia a.
Wskazania: nerwobl nerwu trjdzielnego, zawroty g owy, ble g owy,
krtkowzroczno , os abienie w chu, nadmierne wydzielanie potu.
PRZEBIEG MERIDIANW... 67
Wa niejsze punkty:
- rd owy R.3.
- przychylno ci Shu" R.I., R.2., R.3., R.7., R.10.
- tonizuj cy R.7.
- sedatywny R.l. i R.12.
- przepustowe R.4. (R.3.)
- alarmowy przedni VF.25.
- alarmowy tylni VU.23.
- samodzielny R.L, R.3.
Og em punktw: 27, czas najwy szej aktywno ci 17.00-19.00.
Wykaz punktw:
R.l. Yongquan (wi ksze tryskaj ce rd o)
Po enie: we wg bieniu, na podeszwie stopy, mi dzy II a III stawem
rdstopowo-paliczkowym, przy zgi tych palcach stopy.
Wskazania: afazja histeryczna, ochryp g osu, afonia, kaszel, ostre
zapalenie migda kw podniebiennych, bezp odno , opadni cie macicy, nie-
trzymanie lub zatrzymanie moczu, kurcz mi ni ko czyn dolnych, drgawki u
dzieci, padaczka.
R.2. Rangu (dolina prb)
Po enie: na przy rodkowej powierzchni stopy, we wg bieniu z przodu i
poni ej guzowato ci ko ci dkowej, w po owie d ugo ci cz cej koniec palucha
z tylnym brzegiem pi ty.
Wskazania: nie yt krtani, zapalenie migda kw podniebiennych, linotok,
wymioty, choroby uk adu moczowo-p ciowego (zapalenie p cherza moczowego,
zapalenie naj drza, nietrzymanie moczu, bezp odno , zaburzenia cyklu mie-
si czkowego, wi d sromu), drgawki u dzieci.
R.3. Taixi (wielki potok)
Po enie: w po owie odleg ci mi dzy szczytem kostki przy rodkowej a
ci gnem Achillesa (bezpo rednio po przeciwnej stronie znajduje si punkt
VU.60.).
Wskazania: choroby narz du oddechowego, jamy brzusznej, kurcz trzewny,
ble w okolicy serca.
R.4. Dazhong (wielki puchar)
Po enie: 0,5 cuna w d i nieco do ty u od zag bienia pomi dzy kostk
przy rodkow a ci gnem Achillesa.
Wskazania: cz stoskurcz napadowy, psychozy, zapalenie jamy ustnej,
wymioty, zaparcia, nadmierne krwawienie miesi czkowe, ble l wiowe.
PRZEBIEG MERIDIANW... 77
- samodzielny PC.7.
Og em punktw: 9, czas najwy szej aktywno ci 19.00-21.00.
Wykaz punktw:
PCI. Tianchi (niebia ska sadzawka)
Po enie: w czwartym mi dzy ebrzu, 5 cunw w bok od linii rodkowej
cia a.
Wskazania: zapalenie osierdzia, nerwobl mi dzy ebrowy, hipolaktacja,
zapalenie gruczo u sutkowego.
PC.2. Tian uan (niebia skie rd o)
Po enie: mi dzy g owami mi nia dwug owego ramienia, 2 cuny ni ej do u
pachowego.
Wskazania: choroby serca i dka.
PC.3. Quze (kr ty staw)
Po enie: w poprzecznym zgi ciu do u okciowego, po okciowej stronie
ci gna mi nia dwug owego ramienia. Po przeciwnej stronie tego ci gna
znajduje si punkt P.5. Dla atwiejszej lokalizacji punktu nale y zgi przedrami .
Wskazania: zapalenie mi nia sercowego, zapalenie oskrzeli, ostry nie yt
dka, ble ramienia, udar s oneczny, zwi kszona potliwo w okolicy g owy.
PC.4. Ximen (pograniczne wrota)
Po enie: mi dzy ci gnami mi nia d ugiego d oni i mi nia promieniowego
zginacza nadgarstka, 5 cunw powy ej poprzecznego zgi cia nadgarstka.
Wskazania: zapalenie mi nia sercowego, cz stoskurcz, wymioty krwawe,
krwotoki z nosa, czkawka, psychozy.
PC.5. Jianshi (po rednik)
Po enie: na powierzchni d oniowej przedramienia, 3 cuny powy ej
poprzecznego zgi cia nadgarstka.
Wskazania: zapalenie mi nia sercowego, nie yt dka, padaczka, zespo y
depresyjne, zaburzenia cyklu miesi czkowego, hydroadenit.
PC.6. Neiguan (wewn trzne wrota)
Po enie: 2 cuny nad zgi ciem poprzecznym nadgarstka, mi dzy ci gnami
mi nia d oniowego d ugiego i zginacza nadgarstka (1 cun poni ej PC.5.).
Wskazania: choroby serca, dka, wylew krwawy do spojwki, ble stawu
okciowego i ramienia, psychoza, choroba nadci nieniowa.
PC.7. Daling (wielkie wzgrze)
Po enie: w rodku poprzecznego zgi cia nadgarstka, mi dzy ci gnami
mi ni zginacza nadgarstka promieniowego i d oniowego d ugiego.
82 PRZEBIEG MERIDIANOW...
Wykaz punkw
SJ.l. Guanchong (pograniczny punkt ataku)
Po enie: 3 mm w bok - po stronie okciowej, obok macierzy paznokcia IV
palca r ki.
Wskazania: stany gor czkowe, md ci, ble g owy, os abienie aknienia,
niestrawno ci u dzieci, punkt nag ej pomocy".
SJ.2. Yemen (wrota p ynw)
Po enie: na okciowym brzegu paliczka bli szego IV palca.
Wskazania: ble i zawroty g owy, os abienie s uchu, szum w uszach,
zapalenie dzi se , choroby oczu, ble w okolicy stawu okciowego i przedra-
mienia, psychozy reaktywne.
SJ.3. Hand-Zhongzhu (s'rodkowa wyspa)
Po enie: na grzbietowej stronie r ki mi dzy IV a V ko ci rdr cza, tu za
stawem rdr czno-paliczkowym.
Wskazania: stany gor czkowe, niskie ci nienie t tnicze.
SJ.4. Yangchi (zbiornik wody yang)
Po enie: na grzbietowej powierzchni r ki, w zag bieniu grzbietowego
zgi cia nadgarstka, po okciowej stronie ci gna mi nia prostownika wsplnego
palcw.
Wskazania: cukrzyca, zapalenie stawu promieniowo-nadgarstkowego, grypa,
go ciec, ble przedramienia.
SJ.5. Waiguan (zewn trzne wrota)
Po enie: 2 cuny powy ej stawu promieniowo-nadgarstkowego. Punkt ten
nale y do najcz ciej wykorzystywanych w akupunkturze.
Wskazania: os abienie s uchu, bl w stawach ko czyny grnej, ble z bw,
choroby oczu, oglna s abo , bezsenno , grypa.
SJ.6. Zhigou (rozwidlenie rowu)
Po enie: 3 cuny nad stawem promieniowym nadgarstka, mi dzy ko ci
promieniow a okciow .
Wskazania: choroby p uc i serca, ble r k, wymioty, zapa po porodzie.
SJ.7. Huizong (spotkane rd o)
Po enie: w rodku linii poprzecznej nadgarstka pomi dzy ci gnem mi ni
zginacza promieniowego nadgarstka i mi nia d ugiego d oni.
Wskazania: pl sawica, ble ramienia i przedramienia.
SJ.8. Sanyangluo (Luo 3 yang)
Po enie: 4 cuny nad stawem promieniowo-nadgarstkowym, mi dzy ko ci
okciow a ko ci promieniow .
Wskazania: g uchota, ble z bw uchwy, choroby oczu, ble ramienia i
przedramienia.
PRZEBIEG MERIDIANOW... K5
Wykaz punktw:
VF.l.Tongziliao (ko zag bienia ocznego)
Po enie: ok. 6 mm w bok od zewn trznego k ta oka.
Wskazania: choroby narz du wzroku, nerwobl nerwu trjdzielnego, zapa-
lenie dzi se , pora enie nerwu twarzowego, przykurcz mi ni mimicznych,
migrena.
VF.2. Tinghui (zbieracz s uchu)
Po enie: poni ej skrawka ucha (trages), z przodu, na wysoko ci wci cia
skrawka. Przy otwartych ustach powstaje w tym miejscu do ek.
Wskazania: zapalenie zewn trznego przewodu s uchowego, szum w uszach,
uchota, pora enie nerwu tarczowego, tiki, bl z bw.
VF.3. Shangguan (grne wrota)
Po enie: na przeci ciu granicy ow osionej cz ci skroni i grnego brzegu
uku jarzmowego.
Wskazania: migrena, zawroty g owy, szum w uszach, g uchota, pora enie
nerwu tarczowego, tiki, ble z bw, przykurcz mi nia okr nego ust.
PRZEBIEG MERIDIANW.
Wykaz punktw:
H.l. Dadun (wielka szczero )
Po enie: 3 mm od macierzy paznokcia, na zewn trznej stronie palucha.
Wskazania: choroby przewodu pokarmowego, nietrzymanie moczu, bl
pr cia, cukrzyca, brak miesi czkowania.
H.2. Xingjian (rejon ruchu)
Po enie: mi dzy I a II palcem stopy, z przodu stawu rdstopno-palicz-
kowego.
Wskazania: choroby narz du moczowo-p ciowego, w troby, przewodu
pokarmowego, choroby serca, cukrzyca, bl z bw, bezsenno , pocenie si ,
nerwobl mi dzy ebrowy, ble pi ty.
H.3. Taichong (wielki potok)
Po enie: mi dzy I a II ko ci rdstopia, u podstawy ko ci rdstopia.
Wskazania: bl mi ni, nerwobl mi dzy ebrowy, niedostateczne skurcze
macicy po porodzie, skurcz jelita cienkiego i narz dw miednicy mniejszej.
H.4. Zhongfeng rodkowa piecz )
Po enie: 1 cun ku przodowi od szczytu kostki wewn trznej, w zag bieniu,
przy rodkowo od mi nia piszczelowego przedniego.
Wskazania: choroby narz dw moczowo-p ciowych i ko czyn dolnych.
96 PRZEBIEG MERIDIANOW...
Wykaz punktw:
TM.l. Changcjiang (zwi kszenie si y)
Po enie: w rodku odleg ci mi dzy odbytem a ko cem ko ci ogonowej.
W trakcie lokalizacji wskazana pozycja z kolanami przy klatce piersiowej.
Wskazania: choroba odbytnicy i tylnego kana u odbytowego.
TM.2. Yaoshu (shu l wi)
Po enie: w rodku po czenia krzy owo-ogonowego.
Wskazania: zapalenie korzeni l wiowo-krzy owych, choroby narz du
moczowo-p ciowego i odbytnicy.
TM.3. Yaoyangguan (yao - l wie, wrota yang)
Po enie: mi dzy wyrostkami kolczystymi kr gw L4-L5.
Wskazania: zapalenie korzeni l wiowo-krzy owych, choroby narz du
moczowo-p ciowego i jelita grubego.
TM.4. Mingmen (wrota ycia)
Po enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi L2-L3.
100 PRZEBIEG MERIDIANOW...
Wykaz punktw:
JM.l. Huiyin (punkt p ciowy)
Po enie: w centrum krocza, mi dzy odbytem a moszn u m czyzn i
sromem u kobiet.
Wskazania: nadmierne wydzielanie potu i zapalenie skry w okolicy krocza,
zatrzymywanie moczu, zaparcia, brak miesi czki, impotencja, choroby
odbytnicy.
JM.2. Qugu (zgi ta ko )
Po enie: po rodku na grnym brzegu spojenia onowego.
Wskazania: choroby narz dw p ciowych.
JM.3. Zhongji rodkowy punkt szczytu)
Po enie: 1 cun powy ej grnego spojenia onowego.
Wskazania: takie same.
JM.4. Guanyuan (wrota rd a)
Po enie: 2 cuny nad wzgrkiem onowym (3 cuny poni ej p pka).
Wskazania: choroby jelita cienkiego i narz dw moczowo-p ciowych, stany
depresyjne.
JM.5. Shimen (kamienne wrota)
Po enie: 2 cuny poni ej p pka.
Wskazania: takie same.
JM.6. Qihai (morze energii)
Po enie: 1,5 cuna poni ej p pka.
Wskazania: takie same.
JM.7. Yinjiao-Abdomen (skrzy owanie yin)
Po enie: 1 cun poni ej p pka.
Wskazania: choroby narz dw moczowo-p ciowych i jelit.
JM.8. Shenque (boska granica)
Po enie: w centrum p pka.
Wskazania: biegunka, wodobrzusze, kruczenie w jelitach, wypadni cie
odbytu.
JM.9. Shuifen (rozdzielacz wody)
Po enie: 1 cun nad p pkiem.
Wskazania: wodobrzusze, choroby jelit.
PRZEBIEG MERIDIANOW... 105
PUNKTY POZAMERIDIANOWE
DODATKOWE I NOWE"
Oprcz opisanych powy ej punktw, ktre stanowi oko o 1 /3 wszystkich
punktw akupunklurowych, istniej jeszcze punkty le ce poza meridianami
(p niej odkryte i st d nie uwzgl dnione w przebiegu meridianw). Punkty te
nazywamy te dodatkowymi, nowymi, punktami ekstra itp. W niniejszej pracy
ograniczono si tylko do liczbowego zestawienia tych punktw.
Je eli podana receptura punktowa" b dzie uwzgl dnia a ktry z tych
punktw, to w dolnej cz ci strony zostanie zamieszczony opis jego lokalizacji.
A. Diagnostyk kliniczn
B. Diagnostyk stanw chorobowych
C. Diagnostyk narz dow
D. Diagnostyk meridian
A. DIAGNOSTYKA KLINICZNA
Podstaw do dalszego r nicowania zespo w chorobowych stanowi wywiad
chorobowy, objawy kliniczne i fakty uzyskane czterema sposobami tj.
ogl daniem, os uchiwaniem, w chaniem i obmacywaniem. Ka dy z tych czterech
sposobw odgrywa specyficzn rol w diagnostyce chorb i jedynie czenie tych
sposobw razem pozwala szczeg owo i dok adnie zrozumie chorob i uzyska
poprawn diagnoz , a rwnocze nie sposb leczenia.
1. Ogl danie
Ogl danie jest sposobem, w ktrym ocen diagnostyczn dokonuje si
wzrokiem. Obserwuje si wymow , barw i wygl d j zyka. Wymowa jest
zewn trzn manifestacj yciowej aktywno ci. W dobrym zdrowiu wymowa jest
normaln , z b yskiem w oczach, ci odpowiedzi i dobrym kontaktem
110 PODSTAWY DIAGNOSTYKI
z lekarzem. Je eli chory jest os abiony, jest oboj tny w rozmowie, ma mgliste,
bez po ysku oczy, utrudnion odpowied i nie wsp pracuje z lekarzem. Barw
koloru skry zaleca si obserwowa przy wietle dziennym, poniewa prawdziwa
barwa jest trudna do ustalenia przy wietle lampy. Obserwuje si kolor skry,
oczu, luzwek i wydzielin ( luz nosa, plwocina, stolec, mocz, up awy).
Obserwuje si wygl d pacjenta, budow organizmu, oraz sposb le enia,
siedzenia lub poruszania si . Ustalanie charakteru choroby powinno rozpoczyna
si od obserwacji j zyka, jego wielko ci, kszta tu, barwy, nawil ania, nalotu i
ruchomo ci.
2. Os uchiw anie
3. chanie
Intensywny zapach wykrztusin lub wydalin wskazuje na zesp gor ca, a
md y odr na zesp zimna. Sk py, intensywnie ty mocz z zapachem wskazuje
na wilgo z gor cem w p cherzu moczowym, a mocz jasny bez zapachu
wskazuje na zimno w p cherzu moczowym. Smrodliwy wydech wskazuje na
gor co w dku.
4. Obmacywanie
Obmacywanie skry, tkanki podskrnej, mi ni, ci gien, ko ci oraz zgrubie
lub wyro li mo e wskaza rodzaj czynnika chorobotwrczego. Nadzwyczaj
wa ne by o badanie t tna na obu przegubach r k, co informowa o o stanie
narz dw Zang-Fu.
PODSTAWY DIAGNOSTYKI 111
1. Hamowanie - pobudzanie
2. Zimno - gor co
Objawy ustala si na podstawie reaktywno ci organizmu: zimno: twarz blada,
ko czyny zimne, sucho w ustach, mocz przezroczysty (obfity).
Zasada leczenia w objawach zimna - hamowanie.
Gor co: gor czka, twarz czerwona, sucho w jamie ustnej, mocz ciemny
(sk py), wydzielina luzowa ta, t tno podwy szone.
Zasada leczenia w objawach gor ca - pobudzanie.
112 PODSTAWY DIAGNOSTYKI
4. Yin - yang
Jest to podstawowa zasada diagnostyki, ktrej istota zosta a omwiona ju
wcze niej (Rozd. II).
okre la zespo y gor ca i zimna oraz nadmiaru i niedoboru serca. J zyk blady
wskazuje na niedobr, a intensywnie czerwony - na nadmiar serca".
troba. Funkcje w troby to: magazynowanie krwi, utrzymywanie prze-
ywu energii Qi, kontrola ci gien i wzmacnianie oczu. W troba, niezale nie od
serca, zaopatruje tkanki w krew i wp ywa na menstruacj u kobiet. W troba ma
wp yw na , jej ilo w p cherzyku ciowym i dozowanie do jelit. W troba
zaopatruje ci gna w krew i energi yin, a przez to s one mocne i elastyczne.
Meridian w troby w prostej linii dociera do oka i wp ywa na funkcj oczu, tj. na
zdolno widzenia i ruchu ga ek ocznych; st d powiedzenie e oczy to
zwierciad o w troby". W leczeniu chorb oczu wykorzystujemy cz sto punkty
meridianu w troby.
ledziona pe ni funkcj w trawieniu pokarmu i przyswajaniu podstawowych
substancji. Dostarcza cz ci p ynu energetycznego do serca i p uc, sk d jest on
rozprowadzany po ca ym ciele. ledziona czy si z trzustk , ktra odgrywa
znaczn rol w trawieniu. ledziona jest magazynem krwi, cmentarzyskiem"
starych krwinek. Bierze ona udzia w odm adzaniu" krwi.
Stan ledziony czy si z wygl dem ust. Wargi blade przemawiaj za chorob
ledziony, a r owe i b yszcz ce - za jej normalnym stanem.
uca. Fizjologiczna funkcja p uc to zarz dzanie energi Qi i kontrola
oddechu, regulacja gospodarki wodnej oraz sprawowanie kontroli nad skr i
osami.
uca maj po czenie z nosem, ktry jest furtk " oddechu. Niezak cony
oddech i wra liwe powonienie wiadcz o prawid owej pracy p uc.
Nerki pe ni nast puj ce funkcje: magazynowanie substancji yciowych i
odpowiedzialno za rozmna anie cz owieka, jego wzrost i rozwj. Ponadto
magazynuj energi niezb dn do produkcji szpiku kostnego, do funkcjonowania
rdzenia kr gowego i mzgu, a tak e nadzoruj przemian wodn i przyjmowanie
Qi z powietrza. Nerki posiadaj kontakt z uchem. G uchota w podesz ym wieku
jest g wnie spowodowana brakiem Qi nerek.
Osierdzie. Osierdzia nie uwa a si za osobny narz d, lecz za podorgan serca.
wn funkcj osierdzia jest ochrona serca.
Narz dy Fu (puste):
Jelito cienkie. wn funkcj jelita cienkiego jest przyjmowanie i czasowe
przechowywanie cz ciowo nadtrawionego przez dek pokarmu, dalsze
114 PODSTAWY DIAGNOSTYKI
D. DIAGNOSTYKA MERIDIAN
Diagnostyka meridian zostanie omwiona g wnie w kontek cie objaww
patologicznych towarzysz cych zaburzeniu w poszczeglnych 12 meridianach
wnych i 2 cudownych".
I. (P) Meridian P uc
Objawy chorobowe:
- kaszel,
- astma,
- przekrwienie i bl gard a,
- bl w dole nadobojczykowym,
- uczucie rozpierania klatki piersiowej,
- bl przy rodkowej powierzchni ramienia.
Istnieje okre lona prawid owo w po eniu tych punktw, a mianowicie: dla
meridianu typu yin, znajduj si one zawsze na 3 miejscu od obwodowego ko ca
meridianu, a dla meridianu typu yang - na 4 miejscu (z jednym wyj tkiem). Tylko
dla meridianu p cherzyka ciowego (VF) punkt rd owy znajduje si na 5
miejscu od obwodu.
P.9.; IC.4.; G.42.; LP.3.; C.7.; J.T.4.; VU.64.; R.3.; PC.7.; SJ.4.; VF.40.; H.3.
Oddzia ywanie na punkt rd owy mo e mie charakter pobudzaj cy
(tonizuj cy) - przy niedoczynno ci narz du, lub uspokajaj cy (sedatywny) -przy
nadczynno ci.
W celu okre lenia stanu czynno ciowego narz du nale y zbada oporno
elektryczn na wszystkich symetrycznych punktach rd owych. Je eli oporno
elektryczna spada, wiadczy to o wzro cie pobudzenia i nale y stosowa ucisk o
charakterze uspokajaj cym.
P.9.; IC.11.; G.41.; LP.2.; C.9.; IT.3.; VU.67.; R.7.; PC.9.; SJ.3.; VF.43.;
H.8.
P.5.; IC.2.; G.45.; LP.5.; C.7.; IT.8.; VTJ.65.; R.l. i 12.; PC.7.; SJ.10.;
VF.38.; H.2.
JK.17
-H
.%
-
YF.24
H .13
VU.13
VU.14
VU.15
Ryc. 30. Punkty
zgodno ci tylnej
YU.18
VU.19
VU.20
VU. 21
VU . 22 -
VU. 23
VU. 25
VU. 27
VU.28~
(alarmowe).
126 PODSTAWY DIAGNOSTYKI
Punkty pozosta e
W wielu opracowaniach naukowych z zakresu tradycyjnej medycyny
chi skiej autorzy wyszczeglniaj , oprcz wy ej omwionych punktw specy-
ficznych, jeszcze kilka innych, ktre tak e bywaj wykorzystywane zarwno
do diagnostyki, jak i terapii. S to: punkty kluczowe (Xi), punkty wp ywowe,
punkty dolnego morza" zarz dzaj ce narz dami pustymi (Fu), punkty kardy-
nalne, punkty spotkania i inne.
* Punkty kardynalne cz meridiany cudowne" z meridianami narz dowymi. Jest ich cznie
osiem: P.7., JT.3., PC.6., SJ.5. (parzyste).
Rozdzia V AKUPRESURA I
INNE METODY REFLEKSOTERAPII
Akupresura
Akupresura, czyli masa punktowy, polega na stosowaniu r nych form
ucisku na punkty biologiczne aktywne w celu uzyskania efektu profilaktycznego
lub terapeutycznego. Bardzo cz sto masa punktowy jest uzupe niany masa-
em klasycznym - najcz ciej jako faza wst pna zabiegu i jako forma jego
zako czenia. W fazie wst pnej dominuj techniki masa u klasycznego w formie
askania i rozcierania, a w fazie ko cowej w formie oklepywania, wstrz sania
i wibracji.
Prawid owo wykonany ucisk na punkty aktywne, wchodz ce w sk ad
recepty punktowej, wyzwala u masowanego zjawisko okre lane terminem
de-Qi*.
De-Qi to reakcja sensoryczna ustroju na bodziec dzia aj cy na punkt
aktywny. De-Qi mo e przybiera r ne postacie: od odczucia przyjemnego
ciep a i rozlu nienia, w pierwszej fazie ucisku na punkt, do mrowienia,
sw dzenia, dr twienia, przep ywu pr du elektrycznego w ko cowej fazie
ucisku. Odczucie to zale y mi dzy innymi od: lokalizacji punktu, sposobu
ucisku, rodzaju dysfunkcji, indywidualnej wra liwo ci na bodziec.
De-Qi mo e wyst powa w miejscu bezpo redniego oddzia ywania na
punkt, przenikaj c w g b cia a, ale tak e promieniowa na du ej powierzchni
cia a, a nawet do miejsc odleg ych od punktu.
Efekty masa u s ci le zwi zane z objawami de-Qi i s tym lepsze, im
odczucia s silniejsze. Je eli nie wyst pi wy ej opisane objawy, to mo e to
oznacza , e niedok adnie zlokalizowano punkt, lub e nie dobrano w ciwej
si y bod ca.
* Czytaj: de-czi".
I2S AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII
Technika uciskowa
Ucisk punktu mo e by wykonany dowolnym palcem r ki lub specjalnym
pr cikiem (ryc. 31). O wyborze decyduj przede wszystkim po enie punktu i
wskazania dotycz ce si y ucisku.
Na przyk ad punkty po one w okolicy macierzy
paznokcia lub punkty w okolicy oka, nosa itp. b dziemy
uciska za pomoc pr cika (lub ma ego palca), natomiast
punkty po one na goleni czy plecach naj atwiej uciska
kciukiem. W trakcie praktyki masa ysta swobodnie
dzie wybiera optymalny dla niego sposb ucisku. Dla
celw szkoleniowych uwzgl dniono kilka rodzajw
ucisku.
M. i O. Doma scy, Zdrowie w twoich r kach - leczenie akupresur . KAW, Krakw 1987.
Przyk adowe punkty samodzielne" wymieniono na stronie 192.
130 AKUPRESURA 1 INNE METODY REFLEKSOTERAPII
Akupunktura
Jest to nak uwanie ig ami w celach leczniczych. Nazwa pochodzi od s w
aci skich acus" - ig a i punktum" - punkt, puncture "- nak uwanie. Ig y s
wykonane ze z ota, srebra lub stali. Ig a sk ada si z trzonu i r koje ci, na ko cu
koje ci znajduje si oczko, ktre s y do liczenia obrotw ig y podczas
stymulacji, a tak e do ewentualnego pod czenia pr du, a nade wszystko u atwia
prac ig w ogle. D ugo igie - od 1,5 cm do 13 cm, grubo - od 0, 26 - 0, 45
mm.
132 AKUPRESURA 1 INNE METODY REFLEKSOTERAPII
Przy eganie
Technika ta polega na dzia aniu na punkty chi skie ciep em. Oprcz
okre lenia przy eganie, stosuje si takie jak: fitotermopunktura, przypiekanie, a w
Europie cz sto - moksa. Dlatego moksa, e najcz ciej u ywanym materia em w
postaci cygara do przypiekania jest ro lina - moksa. Jest to chi ska odmiana
pio unu. Oprcz ciep a moksa wydziela tak e zwi zek chemiczny o nazwie
mokaina, ktry daje przyjemny zapach, i wnikaj c przez skr , dzia a
stymuluj co na punkty aktywne.
Przy eganie mo e by z blizn (bezpo rednio na skrze), lub bez blizny (jest
to sposb po redni - na przyk ad przez plasterek czosnku lub chrzanu). Mo e by
stosowana kombinacja akupunktury i przy egania (ogrzewanie przez ig ).
Elektroakupunktura
Jest to oddzia ywanie pr dem poprzez ig na punkty biologiczne aktywne.
Wykorzystuje si pr dy: sta y i impulsowy o r nej warto ci nat enia i cz -
stotliwo ci impulsw.
Problematyka leczenia pr dami nale y do dzia u rehabilitacji leczniczej, tj.
fizykoterapii.
Sonopunktura
Polega na oddzia ywaniu na punkty chi skie wi zk ultrad wi kw, ktr
kieruje si na punkt za pomoc specjalnych urz dze .
Elektropunktura
Elektropunktur nazywamy sposb oddzia ywania na PA przy pomocy pr du
elektrycznego zarwno sta ego jak i zmiennego. W niniejszym rozdziale opisane
zostanie tylko wykorzystanie pr du sta ego (inaczej galwanicznego) czyli
takiego, ktry w czasie przep ywu nie zmienia kierunku ani warto ci nat enia.
Nie wdaj c si w szczeg owe opisy mechanizmw obja niaj cych reakcje
ustroju na pr d elektryczny, podkre li nale y, e przep ywowi pr du sta ego
przez tkanki towarzysz z one reakcje fizjologiczne, do
AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII 133
Aparaty te cz sto
posiadaj dwojakie
funkcje. Oprcz tego, e
wytwarzaj pr d, to tak e
posiadaj czu e
omomierze (punktoskopy)
do lokalizacji PA. Wykrycie
PA sygnalizowane jest wiat em lub sygna em d wi kowym. Aparaty do
indywidualnej elektropunktury posiadaj jedn elektrod czynn (jest to katoda
lub anoda) i jedn elektrod biern - celem zamkni cia obwodu przep ywu pr du.
Zak ada si , e katoda jako elektroda czynna ma dzia anie powoduj ce
podwy szenie pobudliwo ci tkanek, a anoda, zmniejsza pobudliwo i bywa
134 AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII
Magnetopunktura
Magnetopunktura to oddzia ywanie na energetyk organizmu sta ym polem
magnetycznym (SPM) poprzez PA. Jest to dzia magnetoterapii wykorzystuj cy
leczniczy wp yw magnesw. Czynnik jakim jest SPM zdobywa coraz wi ksze
uznanie wiata medycznego. Szczeglnie ma e magnesy s wykorzystywane
w refleksoterapii. Sprawia to fakt, e pole magnetyczne przenika przez
wszystkie struktury ustroju, podczas gdy inne postacie energii ulegaj poch o-
ni ciu do okre lonej g boko ci tkanek. Zasadniczo tkanki ustroju ludzkiego
wykazuj w ciwo ci diamagnetyczne. W wielu jednak r norodnych stru-
kturach biologicznych wyst puj w ciwo ci paramagnetyczne . Oddzia ywa-
nie zewn trznego pola magnetycznego zmienia ich stan energetyczny (SPIN),
co zapewne wp ywa na realizowane funkcje biologiczne.
W magnetopunkturze wykorzystuje si statyczne pole magnetyczne przez
ycie magnesw ferrytowych. Produkowane s tak e aparaty wytwarzaj ce
sta e pole magnetyczne. Magnesy ferrytowe przyklejane do skry na PA maj
nat enie od 300 do 1000 Gs (ryc. 33).
Jednostk pomiarow nat enia PM jest ersted (Oe). Ale jest te stosowany
gaus (Gs) lub tesla (T). Gaus jest jednostk indukcji magnetycznej mniejsz od
tesli (T).
1 Gs = 0, 001 T = 0, 1 mT
Laseropunktura
Technika ta polega na dzia aniu wi zki wiat a laserowego na PA.
Laser jest skrtem angielskiego terminu light amplification by stimulated
emission of radiation" - co oznacza: wzmocnienie wiat a przez stymulowan
emisj promieniowania".
Laser to urz dzenie emituj ce promienie laserowe. Ze wzgl du na ograni-
czon obj to ksi ki nie sposb obja ni tu zjawisk fizycznych le cych u
podstaw wykorzystywania i budowy laserw.
Czytelnik zainteresowany t problematyk zmuszony b dzie si gn do
uzupe niaj cej literatury z tego zakresu (w tym miejscu podana zostanie tylko
charakterystyka promieniowania laserowego). Cechuje go:
1. spjno (zwana rwnie koherentno ci wi zki wiat a),
2. monochromatyczno ( wiat o jednobarwne),
3. rwnoleg (k t rozbie no ci wi zki wiat a jest bardzo ma y),
4. intensywno (wypadkowa powy szych cech).
Wskazania
Ze wzgl du na obj to ksi ki nie sposb opisa wszystkich przypadkw
klinicznych, w ktrych zaleca si stosowanie w celach terapeutycznych, lub
profilaktycznych masa u punktowego (szerzej refleksoterapii). Nale y nadmieni ,
e je eli nie zabrania si stosowania akupresury, to jest ona dopuszczalna
(wskazana).
Przeciwskazania
Przeciwwskazania do masa u punktowego podzielono na bezwzgl dne i
wzgl dne.
- choroby krwi,
- stany depresyjne, stany silnego zdenerwowania,
- choroba wrzodowa dka i dwunastnicy,
- schizofrenia,
- przypadki chirurgiczne,
- zmiany skrne i ylaki.
Przeciwwskazania wzgl dne:
- ci a (nie pobudza punktw wp ywaj cych na czynno ci hormonw),
- w okresie menstruacji,
- w miejsca mocno bol ce,
- w stanach silnego zm czenia fizycznego.
Ponadto nie zaleca si stosowania akupresury:
- tu po obfitym posi ku, ale tak e na czczo,
- w stanach po spo yciu alkocholu,
- przy gwa townych zmianach ci nienia atmosferycznego,
- w okolicach szczeglnie czu ych.
Uwagi dodatkowe
1. Niektre zespo y chorobowe wymagaj stosowania zabiegw leczniczych
wieczorem (np. bezsenno , zapalenie korzeni nerwowych itp.), a inne w
godzinach rannych (np. astma oskrzelowa).
2. Przeprowadzenie zabiegw terapeutycznych powinno by uzale nione od
cykli fizjologicznych, np. niektre postacie migreny u kobiet winno si leczy
stosuj c refleksoterapi na kilka dni przed okresem miesi czkowania.
3. W ostrych zespo ach chorobowych zabiegi nale y stosowa codziennie, a
w przewlek ych, co 2-3 dni.
4. Zabiegi powinno si wykonywa seriami po 10-20 serii, z przerw mi dzy
nimi, trwaj oko o 2 tygodni. Je eli nie ma pozytywnych efektw po 3 seriach
masa u, to dalsze post powanie w tym zakresie powinno by zaniechane.
5. Przed rozpocz ciem masa u nale y rozetrze r ce, co pobudzi w nich
cyrkulacj krwi i rozgrzeje je.
Recepty punktowe
Ka da z zamieszczonych ni ej recept punktowych rozpoczyna si tytu em, po
ktrym podano w kolejno ci punkty chi skie, jakie nale y masowa .
RECEPTY PUNKTOWE 141
7. Ble z bw (wersja I)
1. IC. 1. Shangyang, 2. G. 6. Jiache, 3. G. 4. Dicang, 4. IT. 18. Quanliao.
Masowa technik tonizuj ; czas - oko o 5 minut.
8. Ble z bw (wersja II)
1. G.3. Face - Juliao, 2. G.7. Xiaguan, 3. G.6. Jiache, 4. IC.4. Hegu.
Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 6 minut. Zaleca si
czenie wersji I i II.
150 RECEPTY PUNKTOWE
9. Migrena
1. P.7. Lie ue, 2. IC.4. Hegu, 3. VU.62. Shenmai, 4. P.2. Yunmen.
Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 7 minut.
RECEPTY PUNKTOWE 151
Ex.l. Yintang, P.p. w centrum g adzizny, mi dzy brwiami. ** Ex.8. Anmian I. P.p. poza
ma owin uszn , 1 cun w ty od k ta uchwy, na wysoko ci dolnego brzegu wyrostka
sutkowatego.
RECEPTY PUNKTOWE 163
19. Chrapanie
1. R.6. Zhaohai, 2. P.7. Lie ue, 3. IT.4. Hand-Wangu, 4. G.IO. Shuitu, 5.
JM.21. Xuanji, 6. R.2. Rangu.
Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 7 minut.
RECEPTY PUNKTOWE 165
166 RECEPTY PUNKTOWE
23. Katar
1. Ex.l. Yintang*, 2 .IC.20. Yingxiang, 3. IC.4. Hegu, 4. SJ.20. Jiaosun.
Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 5 minut. Zaleca si
masowanie 2-3 razy dziennie.
24. Kaszel
1. TM.12. Shenzhu, 3. VU.42. Pohu, 3. IC.11. Quchi, 4. IC.4. Hegu, 5. SJ.20.
Jiaosun.
Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 5 minut.
Zaleca si masowanie 2-3 razy dziennie.
174 RECEPTY PUNKTOWE
RECEPTY PUNKTOWE 175
i
RECEPTY PUNKTOWE
nn
190 RECEPTY PUNKTOWE
41. Os abienie i md ci
1. TM.26. Renzhong, 2. PC.9. Zhongchong.
Masowa technik tonizuj ; czas masa u - oko o 3 minut.
196 RECEPTY PUNKTOWE
Punkty samodzielne
Akupresur mo na wykorzysta tak e do udzielenia pierwszej pomocy
lekarskiej. Najcz ciej dotyczy to: zapobiegania omdleniu (tzw. punkty reani-
macyjne lub cuc ce), przeciwdzia ania atakom epilepsji, silnym blom, np.: z ba,
owy, itp. Ponadto niektre punkty wykazuj bardzo mocne dzia anie
oglnoustrojowe i st d nazwano je umownie punktami samodzielnymi".
Niniejszy wykaz punktw zawiera rwnie punkty samodzielne stosowane w
praktyce sportowej. Dobrze wykonany ucisk, najcz ciej krtki i silny, powinien
przynie natychmiastowy skutek, ale nie nale y si zra , je eli si go nie
uzyska. Niekiedy trzeba zastosowa ucisk na wi cej ni jeden punkt chi ski.
B
9-
198 RECEPTY PUNKTOWE
VU.15. Xinshu. Punkt ten znosi l k, objawy tremy oraz przywraca spokj.
Punkt ten pobudza si przed zawodami, bowiem przygotowuje psychicznie
sportowcw do walki, roz adowuje napi cie i zdenerwowanie, zapewnia spo-
kojny sen w nocy poprzedzaj cej zawody i przywraca olimpijski spokj".
210 RECEPTY PUNKTOWE
Tan L.T., Tan M.Y., Veith J., Acupuncture therapy. USA, 1973.
Thie J.F., Dotyk. Sport i Turystyka, Warszawa 1989.
Usowa M.K., Morochow S.A., Kratkoje rukowodstwo po ig ouka ywaniu i
pri eganiu. Medicina, Moskwa 1974.
Wallnofer H., Rottauscher A., Chinese Folk Medicine. Bell Publishing Co.,
New York 1965.
Wasi ska K., Elektropunktura. Zielona Gra 1992.
Worgalik W.G., Wjazmia ski E.S., Zarys chi skiej medycyny. PZWL, War-
szawa 1964.
Wu Wei-ping, Formulaire d'acupuncture. Librairie Meloine, Paris 1959.
Zalewska B., Tolerancja blu a efekt leczenia blw g owy punktowym
dra nieniem receptorowym. Neurochirurgia Polska, 1980.
Ying K., Chinese Medical Sciense in Practice. Kowloon, Hongkong 1982.
ZA CZNIK I