Baitang 5

MATALINGHAGANG SALITA

Kumusta ka na?

Matututunan mo sa modyul na ito ang pagbibigay

katuturan sa mga salitang matalinghaga at paggamit nito sa
pagsasalita at pagsulat.

Pagbalik-aralan Mo

Gawin mo ang sumusunod na gawain. Basahin mo ang bawat pangungusap. Ibigay ang
kahulugan ng salitang may salungguhit. Isulat ang titik ng sagot sa iyong sagutang papel.

1. Pikit-mata niyang ininom ang mapait na gamot upang mapawi ang sakit ng
kanyang tiyan.
A. walang kabuluhan
B. salitan
C. kagustuhan
D. bukal sa loob

2. Narating ng mga Boy Scout ang di-maliparang-uwak na tubuhan.

A. maraming tanim
B. walang makikitang uwak
C. malawak
D. tiwangwang

3. Parang mga basang sisiw ang naulilang mga anak ni Aling Corazon.
A. kaawa-awa
B. mayayabang
C. maingay
D. tahimik

4. Nasasabi ni Mang Tonyo na parang hagupit ng langit ang nangyayari sa lalawigan

ng Quezon.
A. parusa sa langit.
B. hampas na malakas

1
 C. hanging malakas
D. wala lang
5. Sobrang sukal sa ilong ang amoy ng basura sa Payatas.
A. marami
B. mabango
C. mabaho
D. malinis

Pag-aralan Mo

May kakilala ka bang tao na hindi nakatapos ng pag-aaral dahil sa katamaran o kawalan
ng interes na mag-aral? Ano ang katayuan niya ngayon sa buhay?

Basahin ang kuwentong ito na mapupulutan mo ng magandang-aral upang maging higit

kang magsipag sa pag-aaral.

LITUNG-LITO SI BEN
(Pinagkuhanan: Pilipino sa makabagong panahon)
Mahirap ang hindi nag-aaral, dumaranas ng pagkalito. Tulad ni
Ben, siyay litung-lito. Tingnan mo kung bakit.
Si Ben ay hindi mahilig mag-aral. Isang araw ay gigil na gigil na
ang kanyang guro dahil sa palagi na ay walang siyang nagawang takdang-
aralin. Sa galit nito ay nasabi niyang, Naku Ben. Tiyak na makakakuha
ka ng kalabasa pagdating ng Marso.

2
 Napakamot ng ulo si Ben. Bakit kaya siya makakakuha ng
kalabasa? Petsay at mustasa naman ang tanim niya sa kanyang plot. Ah,
baka bibigyan siya ng kanyang guro nito. May tanim siguro silang
kalabasa.
Pagdating ni Ben ay ibinalita niya kaagad sa kanyang ina ang sinabi
ng guro. Tuwang-tuwa pa man din ang pobre.
Nalungkot ang nanay ni Ben sa narinig. Bakit po kayo nalungkot?
Di ba gusto natin ang kalabasa? pagtataka ni Ben.
Anak, ang ibig sabihin ng makakakuha ng kalabasa ay babagsak
ka sa Marso. Hindi ka makakapasa, paliwanag ng ina. Kailangan, anak,
magsunog ka ng kilay upang matutunan mo ang mga aralin. Mag-aaral ka
nang mabuti. dugtong ng ina.
Ganoon po ba? wika ni Ben.
Naku, babagsak pala siya. Ayaw niyang mabagsak. Mag-aaaral na
siyang mabuti.
Kinabukasan ay pinag-igi niya ang pakikinig. Ang kanilang aralin ay
tungkol sa mga salitang matatalinghaga. Totoong litung-lito siya. Iyon
marahil ang napapala ng hindi nag-aaral.
Ang paggamit ng salitang matalinghaga ay isang masining na
paraan na nakapagdaragdag ng lalong ikalilinaw ng diwang nais
ipahayag, ang sabi ng guro.
Ngayon piliin natin ang lalong malapit na kahulugan ng mga
ginamit na salitang patalinghaga sa pangungusap.

A. Sagutin ang mga tanong.

Gawin ito. Kunwari ikaw si Ben. Gaano ang nalalaman mo sa kanilang aralin? narito
ang pangungusap ng guro ni Ben. Ibigay ang kahulugan ng salitang may salungguhit.
Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.

1. Halos mamuti ang mata ni Ruel sa kahihintay sa kapatid.

a. Naiinip na siya
b. Napuwing ang kanyang mata
c. Hirap na hirap na siya sa pagtingin sa daan

2. Bakit ka mukhang Biyernes Santo?

a. Bakit ka tahimik?
b. Bakit ka tila nagdarasal?
c. Bakit ka malungkot?

3. Patakbuhin ang telang nabili mo.

a. Mahinang klase lamang ang telang ito.
b. Mahal na klase ito.

3
 c. Ordinaryo ang disenyo ng tela.

Narito ang mga tamang sagot:

1. a 3. a
2. c

Ilan ang nakuha mong tama?

Ipagpatuloy mo ang pagbasa ng kuwento

Pag-uwi ni Ben ay nagtungo agad siya sa kanyang ina. Inay, litung-

lito po ako.
Bakit na naman anak?
Kasi po, sabi ng aking guro ay itlog naman ang ibibigay niya sa akin,
ngayon. Bakit po ako bibigyan ng itlog ng guro?
Hindi na nagsalita pa ang ina. Lumapit sa anak at inakbayan.
Siguro, wala kang naisagot na tama sa pagsusulit na ibinigay. Hayaan
mo anak, tutulungan kita sa iyong mga aralin. Gabi-gabi, susubaybayan
kita sa iyong pag-aaral. wika ni nanay.
Nakatutuwa ang istorya ni Ben, di ba?

Matapos mong mabasa ang kuwento, sagutin ang mga tanong. Isulat ang sagot sa
sagutang papel.

1. Sino ang batang di mahilig mag-aral sa kuwento?

2. Ano ang sinabi ng kanyang guro dahil palagi siyang walang takdang aralin?
3. Ano ang pagkakaunawa ni Ben sa sinabi ng guro?
4. Sino ang nagpaliwanag kay Ben sa nais ipahiwatig ng guro?
5. Bakit dapat siyang mag-aral nang mabuti?
6. Ano ang dapat gawin ni Ben upang di siya makakuha ng kalabasa sa Marso? Anong
uri ng salita ang makakuha ng kalabasa?

1. __________________
2. __________________
3. __________________
4. __________________
5. __________________
6. __________________

4
 Ganito ba ang iyong mga sagot?

1. Ben
2. Makakakuha siya ng kalabasa pagdating ng Marso
3. May tanim sigurong kalabasa ang guro at bibigyan siya nito.
4. ang kanyang nanay.
5. upang di siya mabagsak
6. mag-aaral na siyang mabuti matalinghaga

Basahin ang mga pangungusap na hinango sa kuwento.

Pansinin ang mga salitang may salungguhit.

1. Tiyak na makakakuha ng kalabasa si Ben pagdating ng Marso.

2. Kailangang magsunog ka ng kilay anak, upang makapasa ka sa Marso.
3. Sabi po ng guro ay itlog naman ang ibibigay ngayon.

Ano ang tawag sa mga ito? Matalinghagang salita, di ba? Ito ay mga salitang tago ang
kahulugan at kadalasan ang mga salitang ito ay nakadaragdag sa lalong ikalilinaw ng diwang
nais ipahayag.

Ngayon, bigyan mo ng kahulugan ang mga sumusunod na salitang matalinghaga.

Hanapin ang kahulugan nito sa hanay B. Isulat ang titik ng sagot sa sagutang papel.

Hanay A Hanay B
_____ 1. pagsusunog ng kilay a. masama ang ugali
_____ 2. nagdilang angel b. masakit sa damdamin
_____ 3. walang itulak- kabigin c. nagkatotoo ang sinabi
_____ 4. pasang krus d. mayabang
_____ 5. tupang itim e. pag-aaral nang mabuti
f. di-alam ang pipiliin

Ganito ba ang sagot mo?

1. e
2. c
3. f
4. b
5. a
Kaya mo na bang gamitin ang mga matalinghagang salita sa sarili mong pangungusap.
Kung oo, magaling!
Isulat mo ito sa iyong sagutang papel.

Kung tapos ka na sa pagsulat ng pangungusap tumawag ka ng isang nakatatanda sa iyo at

iparinig mo ang ginawa mo. (maaring kapatid, magulang o kamag-anak)

Isaisip Mo
5
 Ang matalinghagang salita ay mga salitang may tagong kahulugan. Ito ay mga
salitang hindi tuwirang tumutukoy sa bagay na kinauukulan kung hindi sa isang bagay na
katulad, kawangis, o kahalimbawa lamang.

Pagsanayan Mo

Handa ka na bang magsanay?

A. Piliin mo ang titik ng matalinghagang salita na tugma sa isinasaad ng pangungusap.

Isulat ang titik ng sagot sa sagutang kuwaderno.
a. naniningalang pugad
b. halik-hudas
c. kakaning-itik
d. taingang kawali
e. isang kahig, isang tuka
f. bantay-salakay

1. Binata na si Eric. Palagi siya sa kapitbahay na si Thelma. Si Thelma ay

dalaga. Si Eric ay _________________ na.

2. Tawag nang tawag ang ina kay Romy. Naririnig ni Romy ang tawag ngunit
hindi siya sumasagot. Patuloy siya sa ginagawa at parang walang naririnig.
Siya ay may _____________________.

3. Gabi-gabi si Aling Linda ay nawawalan ng paninda. Nagtataka siya kung

bakit nagkagayon, samantalang may pinagbabantay naman siya. Naghihinala
tuloy siya na ang pinagbabantay niya ay isang ____________.

4. Matipid si Ana. Hindi siya palabili, hindi siya namimili ng mamahaling

bagay. Ang kita nila ay halos hindi sumasapat sa kanilang gastos. Sila ay
______________________ .

5. Sa lahat ng bata sa aming looban, kaawa-awa itong si Ramon. Kayang-kaya

siyang paiyakin ng kapuwa at siya ay laging tampulan ng panunudyo. Siya ay
_______________sa aming pook.

Kung ganito ang iyong sagot, tama ka! Magaling!

6
 1. a 4. e
2. d 5. c
3. f

B. May mga matalinghagang salita sa loob ng kahon sa ibaba, pumili ka ng 4 at

gamitin mo ito sa sarili mong pangungusap.

agaw-buhay malamig ang kamay

bukas-palad utak-lamok
magaan ang loob basang sisiw

1.
2.
3.
4.

Subukin Mo

A. Basahing mabuti ang mga pangungusap.

Kopyahin mo sa isang kuwaderno ang mga salita o lipon ng mga salita na matalinghaga
at ibigay ang kahulugan nito.

1. Patuka lang sa manok ang suweldo ni Monica sa trabaho niya.

2. Walang kuryente kagabi, kaya parang hinahabol ng plantsa ang aking damit.
3. Dumadaing si Nanay, kawitang palakol daw ngayon.
4. Malaki na ang ipinagbago ni Kuya Cenon, mataas na ang kanyang lipad.
5. Ingat na ingat akong kausapin si Bb. Austria, balat-sibuyas kasi siya.

B. Ngayon naman gamitin mo sa sarili mong pangungusap ang mga napili

mong matalinghagang salita.

Marunong na bata! Matagumpay mong natapos ang modyul. Binabati kita!