PHUONG PHAP AAS PHAN TICH, BANH GIA HAM LUGNG MANGAN TRONG NUGC GIENG SINH HOAT TAI Mor \ VAL HO DAN TREN BIA BAN XA LOC NINH, THANH PHO BONG HOI 1. Dat vin dé Su cé mit cla nuéc 1a diéu kién dau tién dé xéc dinh sy ton tai cla su sng. 6 dau 06 nude thi d dé c6 su sng. Déi véi su séng cia con ngudi, nude 1a nén ting cho tat cd céc hoat dng. Nudc cho ta uOng, tao ra thyc phim cho chting ta Sn, tao ra ming lugng hé tr nén kinh t€ hign dai cia ching ta, duy tri cde dich vu sinh thai va cae y€u t6 khde ma tat cd chting ta déu phu thudc. G nuéc ta trong nhiing nim gin day, Dang va Chinh pho rat quan tam dén viée gidi quyét nuéc sach va vé sinh mdi trudng. Tuy nhién cing véi su phat trién cita khoa hoc va cng nghé, qué trinh dé thi héa dién ra manh mé nhu cau cia con ngudi ngay cang dude nang cao, cudc s6ng ngay cang cai thién. Kéo theo dé 1a cae van dé 6 nhiém méi trudng, 6 nhiém nguén nuéc ngay cing nghiém trong do chat thai ctia cde nha may, xi nghiép, cong trinh d6 thi thai ra mi trang chua qua xit ly, cée chét thai rn do con ngudi sit dung trong sinh hoat hang ngay khong duge thu gom dé xit ly trigt dé da 1am 6 nhiém va anh hudng dén chat lugng cla cée nguén nude ngdm. Vi vay van dé stte khde ca con ngudi dang bi de doa nghiém trong néu nhu chat luong nuée khong duge dim bio [1, 6] Mangan (Mn) la mét nguyén t6 can thiét cho tat ca cde loai, c6 nhiéu vai trd quan trong trong co thé nhu tée déng dén hé hip té bao, phat trién xuong, chuyén héa gluxit, hoat dong clia nfo, cam gidc cn bing. Mangan cé ham lung cao trong ty lap thé lam chat déng xtic tae cing ede enzym, tham gia vao mot s6 qué Ths. NGUYEN MAU THANH Trung Dai hoc tinh Quang Binh trinh nhu t6ng hgp axit béo va cholesterol, san xudt hormon gidi tinh. Hormon tuyén gidp kiém tra sy di chuyén cita Mn. Ngudc lai, Mn téc dong dén su chuyén h6a tuyén giép nhd due hinh thanh tit mét enzym co ban, lién két vdi vitamin K tham gia téng hop prothrombin anh hudng dén qué tinh déng mau. Mangan tham gia tng hgp protein va tuong téc vdi acid nucleic, tham gia téng hop cholesterol va lam gidm glucose huyét nhung lai tham gia phan ting tao ra glucose tit cdc phan tit khac. Co thé rat it khi bi thiéu Mn, Trai lai nguy co ng6 d6c Mn lai dé xy ra trong c6ng nghiép, hay cing xudt hién khi con ngudi sit dung ngudn nude An udng cé néng dé Mn cao trong mét thdi gian dai. Néu ham lugng Mn vuot mtic cho phép sé dan dén hién tuong ngé déc, gay réi loan than kinh. Mat khéc, nhiém déc Mn tri nhé, giam kha ning van dung suf khéo Iéo ciia d6i tay va t6e d6 chuyén déng cia mat [5, 8] Lée Ninh 1a mét x gém 16 thén thuée phia bic Déng H6i, tinh Quang Binh. Theo théng ké thu té cia x4 thi tinh dén nim 2015, trén toan xa chi khoang dudi 40% hé dan ding nude may, cdn Iai da s6 ding nude giéng dao hoac giéng khoan cho sinh hoat. Dic biét, trén dia ban clia xa c6 nhiéu nha may, xf nghiép, doanh nghiép hoat déng nhu: Nha may gach men Cosevco, nha may nhém, nha may khai thie dat cao lanh,... phan b6 gn khu dan cu. Vi vay trong bai viét nay, chting (6i thong béo két qua nghién cttu phan tich, dénh gid ham lugng Mn trong nuéc giéng sinh hoat ciia mot vai hd dan 6 x4 Le Ninh, thanh pho Déng H6i ie TAP CHI THONG TIN KHOA HOC & CONG NGHE QUANG BINH - $6 5/2015bing phung phap quang phé hap thy nguyén tit(AAS) 2. Giai quyét vin dé 2.1. Thiét bi, dung cu, héa chat Cfée Gng nghiém thoy tinh chiu nhiét 30m cé nap xody; Céc thy tinh chiu nhiét, thé tich 100ml, 250ml, 1.000ml; Binh dinh mite thily tinh, thé tich 25ml, 50ml, 100m, 1.000m1. Thiét bi quang phé hap thu nguyén ti AA 400 cita hang Perkin Elmer vi ky thuat ngon lit pipette Eppendorf va dau htt. Céc héa chat sit dung c6 d6 tinh khiét PA cia Merck: Dung dich chudin, Mn (1.000 - 2 ppm), axit HNO, dic, H,O, ie, nude eat. 2.2. Nguyén ligu, thoi diém va thiét bildy mau Mau nude sinh hoat duge lay 6 16 giéng dao cita 16 hé dan trong 8 th6n (thén 1, 5,7, 9, 11, 13, 15 va 16), méi thén 2 mau tai x4 Loe Ninh, Tp. Déng Héi, tinh Quang Binh. Cac giéng dudc lua chon dé lay mau 1a nhiing ging dang dude ding thudng xuyén cho sinh hoat gia dinh. Thai diém lay mau: Ngay 25/1/2015 (tei lanh, nhiét 46 khong khf 22°C, thai diém lay miu trai mat mé). Thiét bi lay mau va bao qun mau: Thiét bi kdy miu kiéu ngang, loai chuyén diing cho ly méu nude mit. Viée kay bao quin mau theo cde quy dinh trong Tiéu chun Vigt Nam TCVN 5993:1995 - Chit lugng nuée Huéng dfn bio quin va xt If miu; TCVN 5996: 1995 -Chatlugng nude 2.3. Phuong phdp phan tich Trong nghién citu nay, ap dung ky thuat phan tich quang phé hap thu nguyén tit vdi ky thudt pha mu wét duge thyc hién tai Trung tam KY thuat Do ludng Thit nghiém - Chi cue Tiéu chuén Do lung Chat lung Quang Binh va chap nhan nhiing diéu kién hoat dong cla thiét bj da duge cong bé [3], nhunéu d bang 1 miu. Bang 1: Diéu kién do F-AAS xéc dinh Mn trong nuéc Thong so Mn (am) 279,48 Khe do (mm) 2,711,8 ‘Hon hop khi dot KK-CH) Kigu dn Catot rng mangan Den bé chinh nén D2 3. Két qua va thao lun 3.1. Gid tri pH ctia cdc mau nude giéng sinh hoat thoi diém khdo sat pHa m6t trong nhiing thong sé déng vai trd quan trong trong méi trudng nude. Sy thay di ca pH sé lam thay déi dang tn tai ca cdc chat va cde phan ting sinh ly, sinh héa xay ra trong méi tring nay. Dé do gid tri pH cita cdc miu nuéc trong dot lay mau, chting t6i sit dung may do pH cim tay HANNA instruments Hi 9023 microcomputer va thu dutge két qua duge thé hign quahinh | Hinh 1: Két qua xdc inh gid tri pH trong 16 nude giéng sinh hoat Vitri lay mau nuéc giéng sinh hoat Két qua é hinh 1 cho thay, gid tri pH « nude giéng 6 hau hét céc vi tri dang khdo sat xa Léc Ninh déu c6 gid tri pH thdp hon so véi tiéu chuan cho phép QCVN 09:2008/BTNMT (yéu cdu quy chudn pH nim trong khoing 5,5 : 8,5) va QCVN 01:2009/B YT (yéu cau quy chuan pH. niim trong khoang 6,5 : 8,5). Nguyénnhan chinh n pH trong nuéc sinh hoat ¢6 thé do e6 mat cdc axit hitu cd, Fe", va Al" trong nude gigng. Theo chiing t6i, ¢6 thé chi yéu 1a c6 mat cc axit hiiu co trong nude giéng, vi khi dun sdi, TAP CHI THONG TIN KHOA HOC & CONG NGHE QUANG BINH - 86 5/2015 is)Hinh 2: Budng chudn xdc dinh Mn trong nudéc veC.abor 0008 | Pinipanga 0 02 Ph Os 88 as aa ou as Nineteen} Bang 2: Cac gi tria,b, Sy, LOD, LOQ tinh ti phuong trinh dung chuan A= bC+a “la fl» [Ss ]R Mn | 0008 | 0.284 [0,006 [0,990 LOD, ppm 0,050 LO, ppm 0.165 pH nutée giéng tng lén dang ké (ting khong 1: 1,5 don vi pH) va dat yéu cau in udng. 3.2. Xdy dung dudng chudn, khéo sat gidi han phat hién, gidi han dinh luong Dung chuan xéc dinh him lugng Mn dutge thé hién trén hinh 2, phuong trinh ¢6 dang A =0,284C + 0,008 (trong dé C 1a ham long (ppm). Tu bang 2 ta thay, gidi han phat hién (LOD), gidi han dinh lugng (LOQ) cia phép do F-AAS trong phép xc dinh Mn da dude xde dinh, Cu thé LOD xéc dinh Mn 1a 0,050 ppm; LOQ xée dinh Mn 1a 0,165 ppm. 3.3. Danh gid dé Idp lai va d6 ding cha phépdo Dé lip lai duge x4c dinh qua d6 Iéch chuan (S) hay dé léch chudn tuong déi (RSD). Céc két qua 6 bang 3 cho thay, phuong phap F- AAS khi phan tich mau nude dat 49 Lip lai tuong d6i tt RSD < 3,50%. Theo Horwitz, khi phan tich nhiing néng d6 cd ppb, thi sai sé trong ndi bd phong thi nghiém nhé hon 4 RSD Bang 3: Két qua xéc dinh dé lap Iai Mn trong céc mau nuéc kg nieul Ham Iugng Mn trong nude, ppm Lan 1] Lan 2 | Lan3 | Lin 4 | RSD | RSDsswie No.1 | 0,083 | 0,079 | 0,082 | 0,086 | 350 | 23,15 tinh theo cdng thite RSD(%)= 2" °° (C 1a ndng a9 chat phan tich) thi dat yéu cau. Tacé: 6: 2-80 _tosoaes RSD ioe 15 > 3,50*2 ppm Nhu vay phucng phap F-AAS dat duge 46 Lip lai t6tkhi phan tich Mn trong nuée. DO ding cla phucng phép phan tich mangan dude xéc dinh théng qua d6 thu. Két qua phuong phép xéc dinh him Mn sau 4 lan do khi thém déng thai 0,5 ppm Mn vao mau nutdc néi trén cho dé thu hdi lan Iut dat tit 93,8 +98,5%. Vay phuiong phap F-AAS dat duge 46 ding t6t, nén c6 thé 4p dung dé phan tich Mn trong nude. 3.4. Xde dinh ham luong Mn trong nudc giéng Két qua phan tich ham lugng Mn trong nuidc giéng sinh hoat cla 16 h6 dan thude 8 thén tai xa Léc Ninh, véi 16 mau nuéc duge biéu dién trén hinh 3. Hinh 3: Két qua xéc inh ham long Mn trong nuécgiéng sinh hoat 06 Lisase78 2 DLR He ‘Tha tekdy miu nude d 16 giéng im Ivong Mn trong mide, ppm Tw két qua trén hinh 3 cho thay, ham lugng Mn trung binh trong nudc giéng 1A tudng Gi thap 0,047 mg/L. 3.5. Dénh gid ham long Mn trong nutéc giéng voitiéu chudn nude uéng cia Viet Nam Két qua so sinh ham lugng Mn trong nude giéng vdi tiéu chudn nude udng, cu thé: Theo QCVN 01:2009/BYT (do Cuc Y¥ té dy fs TAP CHI THONG TIN KHOA HOC & CONG NGHE QUANG BINH - $6 5/2015Bang 4: Két qua so sénh ham Iugng Mn véi nu uéng tiéu chun ham Iuong Mn trong 16 mau nudc giéng sinh hoat Kim| vi igy | M8] Teh | huang | 9 tech tivana | eens . Toai | miu |MOETB] phéD | ai cs?) | chun (s)| oleh ° (ppm) _|(ppm) [8] ones | Ninh, Két qua phan tich Ma | 2 | 0047 | <03 |117410°) 0.0342 |1,872] 2131 | ee mau nude 4 day cho Léc Ninh thdy ham luong trung phong va Méi trudng bién soan va duge BO truéng B6 Y té ban hanh theo Théng tu sé 04/2009/TT-BYT ngay 17 thang 6 nim 2009), (TCVN 6002-1995, ISO 6333-1986) [7] duge thé hign d bang 4. Qua bang 4 cho thay, céc gid trit,,, déu ahd ho by pag (P = 0,05; £ = 15). Diéu a6 c6 nghia cho thay ham lugng Mn trong nuéc sinh hoat cia mét vai h6 dan 6 x4 Léc Ninh, Tp.Déng Hoi khdc véi tiéu chun cho phép vi p< 0,05 vé mat théng ké. Cy thé ham lugng Mn trong nude giéng sinh hoat & day nim trong pham vi cho phép cita tiéu chudn Viét Nam Diéu nay cho thay chua cé su bat an cho ngudi tiéu dig vé Mn trong nudc giéng sinh hoat tai dia diém khao sat. 4. Kétluan DA xc dinh gid tri pH cita cdc mau nude trong 16 giéng sinh hoat cita 16 hé dan thuge xa Lc Ninh, Két qua cho thay gid tri pH trung binh 12 5,40, nim duéi gidi han cho phép theo quy chudn Viét Nam nén edn lau ¥ trude khi stt dung cho sinh hoat, dat biét 1 4n udng, tude khi ding can dun s6i hod lép dat mot c6t chifa cdc hat riin chic canxi cacbonat (hay vat ligu canxi cacbonat) dé nang pH cla nude lén hay sit dung gian mua hay quat gid, lam thodng don gian bé mit loc, lam thoang bing gin mua ty nhién,,.. Di khio sat gidi han phat hién (LOD) va gidi han dinh lugng (LOQ), d6 ding, d6 Lip lai ciia phép xéc dinh hudng Mn trong cdc mau phan tich. Két qua phép do c6 a6 Lip lai, a6 chinh xc cao va gidi han phat hién thap, Di dp dung phudng phdp AAS xéc dinh binh cita mangan tung Gi thap (0,047 mg/L). Da tién hanh dénh gid ham lugng Mn trong nude giéng sinh hoat so vdi tiéu chudn cho phép vé nudc udng cita Viét Nam. Két qua cho thay ham lugng Mn trong mau nude giéng nim trong pham vi cho phép. Cé thé ndi ring trong thdi gian nay, khong c6 sy bat an vé Mn trong nude sinh hoat cho ngudi sif dung 4 cde dia diém khdo sat m Taili¢u tham khao: 1. Lé Huy Bé (2001), Déc hoc méi trudng, Nxb Dai hoc Quéc gia TRHCM. 2. Pham Luan (2006), Phuong phép phan tich phd nguyén tit, Nxb Dai hoc Quéc gia, HANGi. 3, Tu Vong Neghi, Huynh Van Trung, Tran Ti Higu (1986), Phan tich nude, Nxb Khoa hoc va Kj thuat, H: 4. H6 Viet Quy (2004), Cac phuong phap phan tich cong cu trong héa hoc hién dai, Nxb Dai hoc Suipham. 5. Trin Hoang Mai (2011) “Nghién ctu sud nhiém mangan trong nude giéng khoan va su th lity trong co thé ngudi dan tai xd Thugng Cat, huy@n Tit Liém, Ha. Noi” Luan vin nginh héa phan ich, Truding Dai hoc Khoa hoc Tu nhién, HANGi. 6. Nguyén Thanh Son, Trin Ngoc Anh (2010) “Chét Iuong nuedc sink hoat néng thon tinh Quéng Tri - Ké qua diéu tra nim 2008”, Tap cht Khoa hoc Dai hoc Quée gia Ha Ni, Khoa hoc Te nhién va Cong ngh¢ 26, s6 3S, tr. 443-448. 7.B6 Y té (2009), “Quy chudin kj thudt quéc gia vé chat luong nitéc an uéng”, Ban hanh keém theo Théng tu’ s604/2009/TT-BYT. 8. http://dichvu.nioeh.org.vn/Tin- tuc/169/mangan-trong-nuoe. TAP CHi THONG TIN KHOA HOC & CONG NGHE QUANG BINH - $6 5/2015 B