1952 2003.

, ,

2015.
 ;
, .

, , , ,
.

.

. (...)
:
, ,
.

I. :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
1. , . . . . . . . 27
III.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
2. : -
, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
3. :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
IV. , . . . . . . 202
4. :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
5. . . . . . . . . . . . . . . . . 227
6. : -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
V. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316
 I . :

-
, , , ,
, , ...
(i) ,

. , -
, .
T o -
( ), -
(. , . ).

(. , . ),
. ,

, -
, ,
.1
,

. ,
-
! -
,
-
, .

, -
, -
:
(ii)
, ,
(iii) , -
,
, (iv) ,
,
-
8

, (v) -
,
.
(ii) -
,
, .
,
.
, ,
(Lebenswelt).2
(iii) , -
, .
,
. ,
, , ...
, . -
, -. -

, . (iv)

,
,
. , ,

, (
, ).
, .

, .

. , -
!
:
,
. -
, ,

(Albert, 1991).
(i-v),
, .
(iii), ,
-
 : 9

. ,
, -
,
, -
.
, -
(Begrndungsdenken),
( (iv))
-
. , -
, -
. ,
, -
() ,
(Kritik versus Begrndung).
, , -
,
.
, ,
!
, , -
(), (Wechselwirkung)
,
. -
, .
, -
-

,
. , ,
-
( -
, ).
,
. ,

, .
,
. ,

. -
,
. ( -
10

,
.)
,
,
( ) -
, -
. , -
,
, -
()! -
,
, (Akzent-
verschiebung) ,

. ,
( )
!
, -
,
.
, , -

, . -

(),
(). , -
,
, . ( ,
-
.)
,
-
. ,
, -
.
, -
, . ,
.. .
, -
,
-
! , , -
 : 11

,
( , -
-
, !),
, .
,
-
, -
.
,
, -
.
-
. -
, ..
-
(!). -
, -
( ,
),
,
-
.3 ,
,
.
,
( . )
, ()
(critical Attitude)
. ,
!4
,

-
. ,
.5
,
, -
,
. , . , -
-
12

. , .
, ,
, ,
-
,
.

,
, .
, .
.
,
, ,
, -
-
.

,
. ,
.
, -
, .

-, -
. , (
. . ) ,
- ,
. , -
.6 -

, .
,
, -
. -

.
, (v),
,
, , -
! -
.
, -
 : 13

() -
. -
,
,
. ,
,
,
, . ,
, -
!7 ,
-
, ,
.
, -
. (, ,
, -
, . -
.
!)

. , -

(Kardinaltugend der Mahaltung).


( ), ,
, . .
, ,
( ) ( ).
, ,
(. )
.
,
!
, -
. ,
,
(phronesis)! ,
. ,
,
. -
, . ,
14

:
, .
, ,
,
! :
, .
, ,
! , , -
, , -
,
!
,
,
.
:

E E

[ = ( ); =
, ; =
; = , .]
,
,
,

-
( ) . ( -
-
.) ,
,
, . .


, -
,
.8
 : 15

,

:
- ,
(
Wilhelma Rpkea, Alfreda Mllera-Armacka ... ., -
. ,
Waltera Euckena ...). -
.
(Eduard Bernstein, August Bebel ...)
(J. S. Mill, F. A. von Heyek )
, .9
- ,
.
( ,
,
). , . -
. -
. - (
-) -
() ,
-
.
- , -
. ,
- ,
(. Brunner). .
. .
-
(Ludwig Erhard), -.

( .), -
, .10

,

,
(Soziale Marktwirtschaft). , -
, -
.
16

(mixed economy) -
,
.
, . ,
, , -
. ,
-
, . ,
- !

.
, -
-
! -
,
-
. ,
-
, ,
.

(. ng),
,

. ,
, -
:
-
, , ,
. - ,
, -
-
, ,
, -
,
: -
.11
,
,
.
,
.
 : 17

, - -
( -
).
,
,

. -
, -
, (H. Schmidt).
, -
! , , (
)
-
. -
, . ,
,
, (ein Ausgleich der
Interessen) .
( sacro egoismo
, ,
!)12
, -
,
. ,
.
, ,
! ,
, : .
-
(. Gesinnungsethik) ,
, -
(. Verantwortungsethik) . -
, ,


. ,
, .
, , der Wille zum
Kompromiss
,

-
18

!13 , , I. -

( -
, ).
, -
. , ,

!14 ,
.
, ,
-
, !

, ,
,
, ,
!

:
:
- credo. ,
,
. -
,
Wisdom as Moderation.
, -
. , -
, -
.
,
, -
.
,
.
.
-
, -
. , -
,
. -
,
 : 19

-
.
,
, .
-
,
-
-
, .
-
-
, - --
. ,
.

,
.
,
, -
- .
,
. ,
-
.
. ,
-
, .

, ( ), -

- ,
, , , ...
:
,
,
-
. (
), -
. ,

. -
, .
20

, , , , -
, ... -
. -
, -
. ,

: -
. ,

(Wissenschaftstheorie, philosophy of science), -
!15 ,

,
,
,
, , ,
...
,
. .
,
. -
, ,
, -
: ,
, -,
(.
, . , . , . , ...)
, (.
). -
(. , . .
, . ...),
.16 ,
, -
(der Positivismus-
streit) .17
, ,
, ,
.
,
, -. ,
 : 21

, -
, , (Rhein-
Neckar-Raum).
,
,
, -

.
, -
,

. -
-
,
( ,
, , , ,
, , ...) -
. -
,
() ,
.
, ,

.
, -
.
,
.
-
,
.
, -
,
, -
, , ,
.18
,

,
. -
,
. ,
22

- -
, . ,
,
.
,

!

, 2013.

1. , , , -
.

.
,
. -

, ,

. ,
.
2. ..: Baumgartner, Wilhelm:
Mills und Brentanos Methode der beschreibenden Analyse, in: Brentano Studien 2,
1989, . 63-78.
3. . : Albert, H.: Kritizismus und
Naturalismus. Die berwindung des klassischen Rationalittsmodells und das
brbrckungsproblem, in: Lenk, H. (Hrsg.) : Neue Aspekte der Wissenschaftstheorie,
Braunschweig 1971, .11-128, Albert, H.: Die Verfassung der Freiheit. Bedingungen
der Mglichkeit sozialer Ordnung, in: Salamun, K. (Hrsg.) : Moral und Politik aus der
Sicht des kritischen Rationalismus, Amsterdam 1991, . 13-42.
. ( ,
1991),
( : , -
2002).
, ,
.
4. -
: 01.06.1970 , (William W.
Bartley) ( Comprehensive Critical Ratio-
nalism) (!).
, , -
 : 23

.
( ) Attitu-
de, Einstellung, Approach. , -
. , -
,
. .: Hans Albert-Karl Popper: Brief-
wechsel, hrsg. von M. Morgenstern und R. Zimmer, Frankfurt a.M. 2005., Seite 155.
,
( 1968.) ,
( )
,
. , -
(!).
5. -
, . ,

. .
.
,
.
-
. -
- . -
: ..., : -
, .1-2, 2004/2005, .61-69.
6. , -
, . (K.R. Popper)
, , .
. ( ,
(-), -,
. ,
.
, (
), .)
-
, -
(K. Barth). -
( )
. ,
,
Poppers Vorstoss zum negativen Utilitarismus?
in: Studia Moralia, 46/1, 2008, Rom. -
,
.
7. -
, Rationalitt und Existenz. Politische Arith-
24

metik und politische Anthropologie 1952. (2. Aufl. Tbingen 2006.),

, .
,


(. , . , ... .).
,
.
, .
8. , (-)
, . . -
, -
( )
.
,
(, 1989): 327).
,
,
,
- -
.
().
,
( )
,
, -
, -
(!). , -

. ,
. (-)

. (
,
, .)
9. ,
-
. ,
,
. , .
.
10. . .. ik, Ota: Der Dritte Weg, Die marxi-
stisch-leninistische Theorie und die moderne Industriegesellschaft, Hamburg 1972.
11. .: Kng, Hans: Denkwege, Mnchen 1992, .301.
12. ( -
)
 : 25

,
. ,
1945.
,
.
, .
. ,
-
. ( -
, .
.)
,
, ,
,

! ( ,
,
, .
.

, .)
13. -,
( )
. ,
(FDP), :
! ,
. ,
,
.
14. -
,
. .: de Waal, Frans: Peacemaking among Primates, Cambridge MA 1989.
15.
, . ,
, ,
.
, ,
. ,
, -
!
16.
, ,
(Jesuitengymnsium) ,
. - (H.F. Fulda) .
(R.Wiehl) (, , ...).
,
26

. (E. Scheibe),
.
, .
(Wissenschafts-
theorie der Sozialwissenschaften),
.
17.
: Dahms, Hans-
Joachim: Positivismusstreit. Die Auseinandersetzungen der Frankfurter Schule mit dem
logischen Positivismus, dem amerikanischen Pragmatismus und dem kritischen Ratio-
nalismus, Frankfurt a.M. 1994.
18. --
, .

, -
. -
, . ,

,
. ( , -
.) , -
. ,
,
,
. ( a
. ,

, .
,
. ,
-
,
, -
- .)
(
)
,
, ( )
,
-
. ( , .
).
 ,

I. *

: -
, , (. that which is
known, . das Gewute, der Wissensgehalt); -
() (.
the state of knowing, . der Wissenszustand), -
, , ,
.
, ,
,
. , ,
-
, ,
, . ,

,
.1
, -

, :
1. () : -
; -
, .
, .
-
, ()
. , knowledge by acquaintance,
knowledge of ( , , ... .).
2. : -
, ( -
). .

.
-: ()
28 ,

(). knowledge by systematic study and reflection,

knowledge about ( x y R, ... .).
3. () :
, . -
( -
),
. , .
(1)
( p non-p ,...
.).
4. :
, -
, , .

. (1) (3)
.
, p -
( x, -
x, x).
-
, ,
. ,
.

II.

-
(dxa, opinio)
(pstis, fides).
, .
, .
:
, (dxa aleths met lgon). -
(
) , lgos, -
. ,
, -
? ,

.
, ,
 II. 29

,
.
,
,
. ,
. -
.
,
-
, .
, , ,
, . (
, -
.)

, , -
, , ... n, , .
. , -
. ,
. ( ,
, -
.) -
,
.
, -
.
. , ( -
, ...)
XX. .

, , -
(. ).
, -
, -
, -
. , ,
, (Letztbegrn-
dung), . ,
, , ,
, ,
,
.
30 ,

, ,
,
.
, !

,
.
, -
,
, !
, ,
, .
-
,
. ,
, ,

! ,
,
, . ,
.
, :
, ,
.
, -
, .

, ( -
) --
. -
, -
, .

( ). ,
. -
-
, -
,
.
-
, .
, . -
 II. 31

( )
(. ), .
..
- (. .
, . ...), -
. -
, ,
, -
.
. -

, . . ,
!
,
-
,
. , . -
,
, .
,
, .
,
,
. ,
. -
,
.
(. )
,
, !
, . (Ocham)
-
, - (scientia
qua) , - (scientia propter quid).

,
, -
. , -
, -
XIX. XX. . . , . , . , .
... .
(Husserl) , -
32 ,

, () (Sachverhalt)
.
() , -
, , , .
, , , -
.

, : ,
(!).
(the ideal of self-given cer-
tainty) -
.
.
,
. -
. , ( -
)
.
-
,
. -
, ,
, .
, .
, .
,
. (
.)
( ,
),

! ,

.

, (Heinrich Rickert) , -
,
(eine unverhllte
Anschauung)? ,
(Erkennen)
(Kennen) ,
.2 -
 II. 33

, -
,
, , ,
.
,
.3
-
,
-
. ().
,
, , ,
. ,
,
(makers knowledge):
( ) ,
. ( ) -
, -
. , . , . , . , .
. ... . . .
, . ,
, -
, ,
, . .
,
! . -
--
( , -
, ... .),
.

,
.
,

.
, -
,
, -
,
, , -
.
34 ,

-
,
,
.
(, ,
...), .

, -
,
.
. , ,
, -
, !
, ,
.

, . -
, .
, , -
.4 ,
( -

), ,
, , , , ... ,

, ,
. ,
,
.
,

.
, -
- .
,
. ,
-
,

, , -
. , -
.
 II. 35

,
, -
( ) !
(),

,
, -
,
.
,
, , ,
! , -
, ,
. :
...
.
,
. ,
,
(.: , 2002: 68, 232, .)! ,
, -
.
-
(Bacon)
.
,
-
. ( ).
-
,
. ,
, ,
.
, .
,
!

(. , . . ...) , -
, . ,
. -
() -
.
36 ,

,
.
, , ,

, , .
, ,
, ... ,
, ! -
,
.
,
. . .
(Pirce) -
,
. . (James) -
, -
, , -
, !5 ,

.
( ),
( ), (.-.
), ( ) ...

(, , , , ...
). ,
. ,
... , , .

, -
. -

. ,
, ,
!
.
, ,
- , -
.
,
. .
 II. 37

, - .
(, , ... .)
,
,
. -
-
. (2002),
,
, ,
,
. ,
-

,
, .
-
,
, ,
( ).
, . ,
, -
, , !
,
,
.
,
: , , -
,
. , -
,
, ,
. the radical meaning variance position -
, ,
.
,
, ,
. !


, .
38 ,

. . JTB
(Justified True Belief) , -
:
p = .: (i) p, (ii) p ,
(iii) p.
-
, -
.
. -


, .
.
(
, )
(. (Lehrer))
(. (Chisholm)):
(iv) p, p,
p,
.

, p , -
, -
,
.

(iii) ,
, .
,

, .
,
.
, .
!
-
,
() . -
-
 II. 39

,
, , .
( )
,

, !

, . . (C. I. Lewis): Knowledge is belief which
not only is true, but also is justified in its believing attitude.
, -

,
.
,
. -
, -
-
,
.

. . (Fries),
. . . .
. -
, (im Dunkel
denkende Metaphysik).
,
.
, !
-
,
, .

(. , . . ),
, (Unterbewutsein)
.
, ,
, , .
, ordinary language--
, (Ryle), -
.
,
40 ,

(iii) ,
,
(!).
, -
-
. , -
,
,
. ,
, . ,
,
.
,
, -

, ,
, .

, -
,
, .
, (iii)
,
.
, ,
. , ,
, , -
...
(iii) , -
.
- ,
- ,
:
= (.): (i) , (ii)
, (iii)
-
, - , .

, . ,
. , .
,
 II. 41

. ,
-
, -
, . . ,
, , -

! ( ,

iustificatio sola grati.)

, (. )
,
(If you know, you cant be wrong). ,
, , .
,
. , ,
, .

..., , -
.
, ...
. ,
p,
(. . ). ,
p.
, ,
,
, . -
... ,
,

, . , . ,
,
, ,
, . ,
,
, , . . ( , ,
,
,
, Dafrhalten aus eigener berzeugung.)
,
,
42 ,

, :
,
(. )!
, (. ) ,
episteme epistamai
,
, , , . -

,
. .
,
, . , -
. ,
. -
(), ,
, ... .
- (knowing how
to do things), ,
- (knowing that something is the case), -
. -
, ,
,
.
. -
, .

,
: -
, -
,
! -
, ; - ,
-. -
, , .
.
-
,
.
, .
, , -
- -
-
 II. 43

, ,
,
-
,
.
, -
-. ,
.
()
-
. ,
. , -
, ,

() . ,
-

, -
, ,
() .
, , -
, ,
.
, . ( -
= ) -
(=
, . ),
! ,
- -
. ,
--
, -
, XX.
. ,

, -
, .

II.

- , -
, -
44 ,

, . -
( Seinsverhltnis). ,
, , . , .
. .
(Scheler) -
, ,
(Teilhabe) (Sosein)
,
. -
, -


. -

(, .).
. (,
, ...) -
, .
. , -
-
-
, .

. (
,
,
!)

, , --
, ... .
,

. , -
,
.
:
,
, , -
. -
, , !
-
, -
 II. 45

, .
- -
.
, , -

,
. ,
, , , ...
, ,
.
,
. :
(Erkenntnisgeschehen)
,
- ,

(Verfassungsproblem).
, (
)
.

, , -
-
, -
.
,
,

,
( -
, , ,
) .
.
-, -
. -

- ,
. ,
, --

46 ,

, -
.
,

()
,
.
, .
,
,

. , ,
( )
. , ,
!
.

IV.

-
XX. .
(.
, . )
,
(. ),
,
(. ).

XIX. . . . -
, . .
. - ,
, ,
, . ,
.

.
,
.
-
,
( )...
 IV. 47

,
()
,
()
, ,
. ( , ,

, ... .).
,
, -
-

. , -
, -
. ,

(),
! (,
,
, .
, .)

. ,
,
. ,
,
. ,
, !
, -
, -
. , . -
, ,
. . .6
, -
-
, , -
(Vermutungen),
. -
. ,
Erkenntnis, , -
, ,
48 ,

. , -
,
.
-
. . . , -
, : Knowledge without
Foundations!

, -
. -

,
.. ,

() ,
(Neurath). . -
,
(Carnap) (Schlick), -
,
.7 ,
Noli me tangere, !
,
, ,
. , -
,
(endgltig gesicherte saubere Protokollstze).
: tabula rasa!
, ,
,
. , , , -
,
.
,
.
, -
, -
, .
. -
, .
! ,
: ,
, . :
 IV. 49

. , ,
! -

.
-
. ,
, . ,
,
. ,
,
!
, ,


. ,
, . .
(Bewhrung) ,
.
-
, -
.

, , , , ... -
, (das
Problem der Realisierbarkeit).
.
,
, .
, -

. -
, -
.
-
, . . , -
,
. -
, -
, . . -
, ,
, . ! , -
50 ,

,
. ,
, .

IV.1 ?

.
, ,
.
-
,
:
() -
, . -
. -
: ,
,
, -
. -
,
.
,
,
. ( )
, ,
.
(-
), ( )
, .
, -
.
()
 IV.1 ? 51

, ,
-

, -
.
( -
, .).
. .
() -
, .
, -
,
(),
.
, -
,
.

.
. -
:
()

1 2 3

, -


.
-
, ,
,
(
) (
-
52 ,

).
, -
-
. ,

, .
.
-
,
. , ,
,
, ,
,
! .
, ,
,
.
, ,
-

, . , -
,
, : ()
, , () -
, .
, ()
.
,
, -
,
, ,
. ,
,
, , -
. , -
,
, !

, , ...
,
.
-
 IV.1 ? 53

, -
. ,
,
.
, ,
, . , -
,
,
. ,
.

() .

-
,
.
, , ,
,
.

.


, -
.
.
() -
-
, .
, -
.
, ,
.
,
, ,
, -
.
-
, -
. -
, -
:
54 ,

-
, -

, , .
()

,
.
-

(
),
. ,
, -
.
, -
- .
,
.
,
. .
, -
: -
.
, :
,
... . ,
. -
. ( )
-
, !

, ,
.
 IV.1 ? 55

,
( ) , -

..
. anything goes,
that works.

, , -
, -
, ! -
, (
,
).
, ,
. , -
, . ,
,
:
, ,
, , , -
... , -

, .
,
! , -
, . ,
, .
, . -
,
, , -
.
. -
,
( ),
.
XIX. -
, -
XX.
.


(. . ,
56 ,

. , . , . . ...)
(. . , . , . ...)
,
,
.
-
. ,
, .
, , -
,
-
. ,
,
, .
. , -

. -
.
,
.
-
,
, -
. -
, -
, .

(D)

,
, . -
( )
(gemischte Verhltnisse)
, . ,
. ,
-
-
, , .
-
(Begrndungszu-
sammenhnge) .
,
 IV.1 ? 57

.
-
(Wissenschaftsforschung).
. .


,
-
. -
, -
. -
,
, ,
. , -
,

, . , -
.

(d)

-
,
. . . -
:
,
- . -

, -
. , -
, -
.
,
, . -

-
,
- .
58 ,

, -
, -
.

, .
, -
. - -
(. )

. -
,
, ()
(Wirkungsgeschichte) -
() (Grndegeschichte).
-

,
- -
, -
.8

. ,
,
:

V. :

But a scientific revolution, however radical, cannot

really break with tradition, since it must preserve the
success of its predecessors. This is why scientific
revolutions are rational.
(K. R. Popper)

-
, -

.9 ,
-
! -
.
-

 V. : 59

,
.
,
,
.

-
, ,
.

,
. -
-
,
.

, .

V. ) :
,

,
, ,
.
,
, .


,
, -
, .
-
. -
, ,
-

(Comte, 1989: 24).
.
(:
305), , .
, -

60 ,

.
. -
-
: ,
,
, . -
,

, .
.

, -
. -
,
, , ....
, , -
.
. ,
, -
.

V. b)

-
. ,

.10
,
,
,
.

(i)
( ()
!) ,
(ii)
,
.
,

 V. : 61

. ,
,
-
,
.
,
. ,


-
, - ,

.
( ,
.)

V. c) ,

( , 1847., 2nd.
ed.) -
,
,
-
,
, ...
.
,

:
, -
,
-
11
(.: , 2002: 181). , ,
,
!
, -
(: 181183). ,

, ,

62 ,

.
,

.
.
:

1 2 3 n

-
,
( ) ,
-
, ,
. ,
(
)
.

. ,

,
. ,
-
.
,
,
.
,

. -

.
, .
, . .12
 V. : 63

. -
, ,
,
, -
13
(. , 1998 : 360).
,
, -
, , -
,
.
, ,
.
, , ( )

!14

? . (Duhem) , -
. , -
.
,
.
-
,
.
, . -
, de facto -
. ,
, , .
. -
!
-
.
,
. ,
,

, .
,
-
: ,
,
64 ,

, -

. -
,

. , , -
,
. ,


-
. ,
-

.15 ,


.
, ,
,
.16

* EPISTEME (: , )
epistemai, epist + asthai ( , , ,
, , ), epistetn (
, , ).
KNOWLEDGE (. .: knawlechien, knowlechen, knowlegen : knowen,
knawen; .: cnawan; .: knaan chaan /= / .: kna
/= /). acknowledgement,
confession (, , ,
, ). know .: -gne, -gno, -
can, ken, .: noscere, cognoscere, .: gi-gnoskein. WISSEN
, .: wizzan, . witan,
. , veid (= , ).
.: vid (= ) .: Eidein, .: videre (=
). , , (
) , .
1. -
, , , ,
, , ... .
,
 65

. - (knowing-what)
- .
, -
. , ,
, -
. -
.
.
2. , -
(.:
M. Heidegger: Sein und Zeit, Erste Hlfte, Tbingen 1927), -
, (Entdeckungs-Theorie).
,
, ,
.
,
. ,
,
! (y.: Rickert, 1934: 528.)
, -
(),
(, ), .
(Offenbarungstheorie der Wahrheit). ,
,
. ( ,
, .)
3. , -
,
1960,
(, 2002)!
, . ,
. ,
.
. -
, ,
. ,
, , . -
- -
. ,
:
( )
!
4. :
-

(, 2002: 63).
66 ,

,
(:
65),
. ,

!
,
,

.
5.
. : , : Philosophia, E-Journal
for Philosophy and Culture, October 2013, Sofia.
6. , , ,
.
, -
.
-
.
7. -
, , -
.
,
, -
.
8.
: Normative Genesen oder Wirkungsgeschichten?, in: CON-
CEPTUS, XXXV, Nr.86-88, Salzburg-Innsbruck 2002-2003.
9. IV. , -

.
10. - -
, ...
, ,
(: , 1981, .
272).
(.: , 3. ., 1996, . 346).
-
. ,

. ,

,
(). ,
:
-
 67

,
.
11. (Whewell)
( ), . ,
, ,
,
... . ( .: Popper,
1998 :358, 115, . )
12. : Stegmller, 1979.
13. ... ,
,
, , 2002, .

.. . .
14.
, -
. , .

. -
.
15. -
.
,
. ,
,
, ,
. ( , ( ,
, ...).)
16.
.
*
,
. ,

,
( -
) . ,
-
.
-. -
, -
, .
, ,
.
( .),
.
68 ,

1. Koyre, Alexander (19603): Discovering Plato, New York (1954)

2. Specht, Rainer (1984): Rationalitt, : Schndelbach (Hrsg.): Rationalitt, Frankfurt.
3. Lehrer, Keith (1974): Knowledge, Oxford.
4. Krings, Hermann, Baumgarten, Hans M., Wild, Christoph (Hrsg.): Handwrterbuch
philosophischer Grundbegriffe, Bd. III, Mnchen 1974.
5. Albert, Hans (1979): Zur Kritik der reinen konomie, : K. Laski, E. Mazner, E. No-
wotny (Hrsg.): Beitrge zur Diskussion und Kritik der Neoklassischen konomie,
Berlin/Heidelberg/New York.
6. Albert, Hans (1971): Kritizismus und Naturalismus. Die berwindung des klassischen
Rationalittsmodells und das berbrckungsproblem, in: H. Lenk (Hrsg.): Neue
Aspekte der Wissenschaftstheorie, Braunschweig
7. Stegmller, Wolfgang (1979): Hauptstrmungen der Gegenwartsphilosophie, Bd. II,
6. erw. Aufl., Stuttgart.
8. Chisholm, Roderick (1976): Person and Object, London
9. Feyerabend, Paul (1976): Wieder den Methodenzwang, Frankfurt
10. Edwards, Paul (Ed.): The Encyclopedia of Philosophy, Vol. IV, New York/London
1967.
11. Machlup, Fritz (1980): Knowledge: Its Creation, Distribution and Economic Signifi-
cance, Vol. I II, Princeton
12. Rickert, Heinrich (1934): Kritische Bemerkungen zum theoretischen Intuitionismus,
in: Kant-Studien 39.
12. Bacon, Francis (1964) : (1. . .: 1620.),
13. Comte, August (1989): (1. .: 1829.) 4. .
.,
14. Jakowljewitsch, Dragan (2002): Hermeneutische Defizite des Historismus, in: DIVI-
NATIO, vol. XVI, autumn-winter 2002
15. , (2010):
, : THEORIA, 2, 2010
16. , (2002): ?
: THEORIA, II-2002.
17. Popper, Karl R.(1973): ,
18. Popper, Karl R. (2002): ( 1957.),
: : , &
19. Popper, Karl, . (2002): , -
20. Worral, John (1981): Feyerabend und die Fakten, in: Duerr, H.P. (Hg.): Ver-
suchungen, Aufstze zur Philosophie Paul Feyerabends, Frankfurt a.M.
21. Meinong, Alexius (1905): ber Mglichkeit und Wahrscheinlichkeit. Beitrge zur
Gegenstandstheorie und Erkenntnistheorie, Leipzig
 :
,

The stndrd notion of humnity s the only form of

life mde the step from the nturl to the culturl
relm s if the dy we opened door to brnd-
new life is in urgent need of correction.
Frns de Wl

, -


,
. ,
, , . ,
, ,
.
, ,
-
. ,
(1820-1903),
(self-preservtion)
,
(self-destruction). -
. , . , . . , ... .

,
. ,
, - -
.
,

. (, -
, .)
70

I. :

, -
,
() . -

-.
-
, .

I.1
:

(Umwelt), ,
-
, ,
(erst recht Biologie)! (Heidegger, 1972: 45,
.).
, !
( ,
,
, -
.) ,
, -
() (: 57-58). -

.
,
- (In-Seins).
, (. )
, ,
, ().
,
. ,


()! , o
? , -
-
 I.1 ... 71

. ,
,
,

() .
,
, Dseins-!
, -
. ,
,
,
. , -
, -
, . ,
,
( , -
). , ()
, () .1
,
( -
) . ,
-
,
(ibid.), , ,

! ,

?
, ( -
, ...) ,
, -
!
, ,
.2 , (
)
.
,
. ,
. ,
,
.
72

,
(
, -
!). T , , -
, . -

Dseinsnlytik -
,
. -
! -
,
,
.
!

,

.
,
,
( )
!
, -
, 3.

, -
:
,
-
, , ... . -
-
, . ,

! ,
,
,
. ,
,
. -
,
, .
 I.1 ... 73

. (
.)4
,

. - ,
.
,
,
. ,
.
.

, -
. ,
,
, .

, -
,
!

,

, .
.

, -
. ,
,
,
, . (ibid.: 50, Fn).
-
, -
,
(.: Kant, 1913: 371)!
,
-
, ,
, o , -
..., (das lebenswelt-
liche Apriori), ( ) .
! , -
74

,
.


. , , -
,
, (...). , -
, ,
. , ,

, -
,
. !


. ,
, -
( ),
!

I. 2

-
, -
, -,
. .
-!
. ,
() ,
() -
,
(.: , 1989b: 204). -
, ,
( ) . -

,
,
. .

, (, 1989): 335).
,
, ,
 I. 2 75

, -
.
, -
,
.
-
, . ,
-
,
- . ,

, ,
,
. ( ,
,
-
-
.)

,
.

,
.
-
:
! -
-
,
-
, .
( .)
, -

.
,
, ,
,
. , .
:
( ),
, -
76

(, -
- ).
,
(), -
XX.
. , G. F. W.
Hegel, XVIII. XIX. . . .
, ,
( Grundlinien der Phi-
losophie des Rechts, 4, Zustz), ,
,
, (.:
, 1989: 282). , -
. , -
.
. ,
()


. (
. )
-
,
,
. , ,
,
( -
, ...). ,
,

, . .
,
.

,
- , -

.

,
,
. , ,
 I. 2 77

! , ,
,
-
, .

.
-!

,
.
, .
,
(
) !
(, 1989c):1989, .)5 ,

!
( -
) -
, .
(.:
, 1989: 203-204)!
, .

,

- .
, :
, ,
, , ,
,
(, 1986: 54).
-
-, , -

,
,
.6
, -
,
78

,
,
-
-
, .
,

,
.
-
,
,
, -
,
:
(i)
;
(ii)
- ;
(iii)
, -
, . .
, , -
-
. , ,
,
. -
. ((i)(iii)) , , -
-
-
.
-
- ,

.7

II.

,
.
 II. ... 79

, .
, , -
,
,
. -
.
,
.
, , -


.
,
.
-
.
,
, . ,

-
, -
, !

,
,

.
, ,
,
. -

- ( -
) . ,
,
.
-

. ,
-
, ,

.
80

, . ,
, : -
, , , ...

, , ...
.8
,
.
,
-

,
!
( -,
, .
.)

, .
, -
. ,
. -

, . .
, ,

, -
, - .
, -
, -
, -
,
.
,
- , .
. ,
()
,
.
. -

 III. 81

,
( , , -
...).
,
.
, -
(.: de Wl, 2001:
349-353). -
, . .
,
,
. -
, -
, .
,

.
,
- -
,
,
.

III.

, E. Myr, -
. -
,
. ,
, . ,
, , -
, . ,
Myr, . ,
,
, , !

. :
,
(
, . -
).
82

Myr-,
.
-
, -
. (
, ,
.) -
, ,
! ,

.
,
. , Myr- ,
,
. ,
,
.
, ,
. , Myr
-
, . ,
,
,

.
, -
, -, -
.

( .).
, .9 (
, -,
-
.) Myr- -
,
. ,
. -

, ( )
, .
(
) ,
 III. 83

,
.

, , ... etc. ( yr
, , -
.)
,

, .
, E. O. Wilson-,

, .
, , . -
, .
, -
,
. ,
, - ,
!
Meyra, Wilsona , -
,
, t.,

. ,
,
.
, -

, , -
. , -
, , , -

, ! -
, Muehlmann, . -
, :
X n +1 = f (X n) ,

x
, x n + 1 -
.10
,
,
84

: ?
,
( -
), .
-
,
, . , .
,
,
. ,
,
.
, -
,
:
, , Myr

,
, ,
!
, ,
. ,
, -
-
. ,
, . -
,
,
.

,
, , -
. , -
, , ,
.

, -
, -
,
(, , ... etc.) .
, , -
, ,
 III. 85

, (. ,
).
.
, -
( , ) -
, ,
.
, ,
- ,

. ,

() ,

,
. , .
-

, ,
Myr- , -
, , ,
. , -
-
, ( ). ,
. ,
! ,
-
, .
Myr- ,

.
Myr-,
, ,
,
. , ,
, .
. ,
,
.
, . -
. , ,
-
86

, .
. -
, , -
,
, , , (,
2004: 715). , -
, .
,
!
,
- ()
.
,

, -
.
, ,

, -
. ,
Meyr , -
. -
,
.
,
,
. , -
, . ,

( -
) ,
.

, .

III. ) ?

, ,
(. ),

.
. ,
 III. ) ? 87

.
, -
, -
.
,
,
(.: , 1978: 445446). -
, , -
. -
, . . -
, .
, , , ,
(: 450, fn.)!
, ,
.
;
. ,
, ,
.
() ,
() ! ,
.

, . ,
. , -
,

. , ,
-
, -
-
.
,

. ,
, :
,
,
.
, :
88

, .

: .
-
. , -
,
, (1978: 163,
.).
-
,
, .
. ,
,
-
.
,
,
,
.
-
. ,
, , -
,
.
,
, ,
- ,
.
, -
.

.
, ,
,
. -
, , -

, - ? -

,
! -
,
 III. ) ? 89

,
, .
, , -
. , ,

.

,
. ,

, -
!
,

, .
, ,
:
, ,
. -
,
, -
. ,
, , ,
. , -
, (, 2004:
714).
-
,
, . -
? -
, -
, ?
, ,
, .
?
,
, .
, . ( ,
,
). ,

.
90

-
,
. ,
,
. , -
?
-
,
.

, .
: -
, .
-
- -

,
.
,
.

,
,
. ,

... etc.
, .
,
-
!
?
,
.
,
-
. :
() -
,
() -
, -
.
 III. ) ? 91

, , .
, ,

() , -. ,
,
. , ,



, - . ,
.
, ,
.
, -
,
. ,

. ,

,
. , , -
,

. ,

, .
, ,
. :
()
, -
, ,
,
-
.
, ,
-
,
, .
,
.
, .
92

, -
. , , -
, -

, -

,
. -
, . ,
-
, , -
( ) , . -
. -
-
. ,
, .
,

.
:
, -
, ,

,
-
.
, -
, . ,

:
, (
, . ) -
.
,
.
,
! -
:
,
,
-
(
 III. ) ? 93

) -
,
-
,
!
, ,

, -
- . -
,
, de facto .
, ,

!
,
-
.11
,
,
. ,
-
,
. ,
- , -
. ()
, -
.
(), -
,
- , (-
) .
,
, : -
,
.
,
. ,

. , ,
-
! -
,
94

.
,
, ,
.
, . -
, .
( , .)
,
,
,
, -
.
, ,
- , - -
.
,
. ,
. , -
, -
( ) .
( ,
.) -
() -
, ( )
-
. ,

, -
(- )
, . !
,
, ,
, -
, -
.
, , -
!
, ,
- , -
! ,
, ... .
.
 III.b) ... 95

,
,
-
, -
.
, , -
, , , ...
! , ,
-
- .
,
.
, -
yr, , . ,

. , -
,
,
. , -
,
- -
.

, ,
!

III. b)

,
, .
,
: -, -: -
,

, . , -
.
,
. ,
, -
- . ,
,
96

.
-
,
( -) -
, . ,
- .
, -
( ) -
,
- . -
, -
,
: , -
,
!
, -
.
, ,
,
--
,
.
,
,
,
!
, -

, --
-
, . , -


(, , ...),
. ,
, , ,
,
- -

, ! -
-
 III.b) ... 97

,
,
( ).
, -
- -
. ,
.
,

. ,
() -
, . -
,
,
.


, . .
-
,
(,
)
, -
!
, , -
()
, , (-
)
(
) -
,
! ,
,
, -
, -
, -
.
, , -
,
- -
. ,
98

-

(.: Rose, 1998).
, -
,
.
(,
,
, -
.) ,
-
,
.

, ( )
- . ,
, - -
, -
- . -
, ,
, . ,
-
.
-

,
, . -
. -
,
, . ,
, -
,
Wirkungsgefge der Natur!
,
, --
, , . .
, .

IV. -

, Myr,
, .
 IV. - 99

(expanding circle), -
.
,
. ,
, , ,
.
-
, Myr ,
. , ,
? , -
.
. (H. Kng u. .). , , -
- -
. -
, , -
() ()

. .
, Wilson ,
,
, , .
, -
.-. ., -
,
. ( -
:
, ( -
) ! o -
, -
.)
, Myr- -
:
(i)
,

?
(ii)
,
? ,
, .

? ,
100

, - -
.
(ii)
, -
, . ,

. (, ,
.) -
,
,

, , ,
.
(Council for Prliment of the World Religions, Chicgo).
-
, ,
. :
1. , . !
2. , . !
3. , . !
4. , . !

:
I. ,
!
-
-
, , , , , -
... (.: Kng-Kuschel, 1993).
, , -
,
, . ,
, . -
. , -
,

(!). ,
. -
,
!
 IV. - 101

:
, , -
, ?
,
, -
-
? ,
Ernst Myr,
Michel Rus ... .
, .
: (1.) , -
.
,
, !12 (4.)
-
,
.
(3.) , .
...
-
.
,

, (.: ibid.)!
, -
. (3.)

.
,
, .
,
.13 (2.)
,
. (1.) -
. (4.)
.
, ,
-
, .

.
102

.
-

.
, ! ,
,
,

.
, -
-
. ,
- ,
,
. ,


. -
,
.
,
, -
.
. , (. )
! , , -
,
. ,


-
, -
. ( -
,
, .
, -
,
.)
,
, . ,
.
, -
 IV. - 103

,
. . -

, (. -)
.
, -
, .
-
.
,
- ,
,

.. -

. , -
,
! (
, ,
.) -
: ,
!
. -
, -
- ,
,
.

,

, . ,
, ,
( , -
) .

: , ,
, -
. ( ,
, , .)
,
104

,
.

V.
?

. ,
, , :
, , -
,
.
, ,
, ,
(: 450451, .).
, , -
() . , -
, ()
, -
(!).
-
:
,
, . ,
.
-
, -

. ( , -
!)
, -
, , -
. ,
, ,
, , . ,

-
. ,
, ,
. -
,
. -
!
 V. ... ? 105

,

,


. ,
. -
(.: lbert, 2003),
,
, , . ,
, , ,
!

,
!
, ,
,
, ,
,
(ibid., .).
, -
,
, -
. ,
-
- , (-) -
-
.
-
, -
(. , . , ... .)
, -
,

,
,
, , ...

.
, ,
.
106

, -
,
. -
, .
,
( , , ) -

,
, .14
, , -

, ?
,
- -
, -
-
.
, ,
,
. -
, -
, -
.
, , ,
,
, --

( ) ,
,

, . ! ,
-
, -
,
. -
, ,
.
, , -
,
,

. (
 V. ... ? 107

.
,
,
-
, . , -

, (.: Rose,
1998). ,
, -
, ,
.)
-
,
, -

, . (

, ,
.
,
.
-
, -
,
-
, . -!)
-

( :
-
) ,
, .
, -
,
.
, ,
, ...
-
. .. ,

, .
, . ,
108

,

, .
, -
-

,
.
-
,
, -
.

VI. -

,
:
(1.)
-
,
, -
.
(2.)
,
, .
(3.) ,
- ,
,

.
.
.15
(4.) , -
,
-
. T ,
- .
(4.),
. ,
, ,
 VI. - 109

! , -
,
. , ,
,
-
! , , ,
,
( ). -

! (.: Buchnn, Brock, Dniels, Wikler, 2000: 177 f.)16
,
, -
. , -
-
.
,
-
, .

( -
)
. , -
-

. ,
- -
,
,
!
, ,
-
. , - -

?
, ( -
) ?
, -
-
,
. -
, ,
- .
110

.
,
. ,

,
. -
,
!
,

, ,
,
. ,
! , -
, .
. , , -
- -
,
. ,
,
.
:

. ,
- .

- , -
. -
,
.
-
,

,
. -


. ( -
- .

,
 VI. - 111

-
.)

, .*

1.
, . ,
! -
-
. . -
, -
. ,

, ... etc. ( ,
, , ...,
. .)
2. ,
-
. .. , -
, -
, , , ,
(ibid.: 50, .).
, , .
,
!
,
.
,
,
(: 49). ,
, ,

. , (
) .
,
,
? (
.)
3. ,
Lwith, Krl: Zu Heideggers Seinsfrge: Die Ntur des Menschen und die Welt der
Ntur, in: derselbe: Aufstze und Vortrge 1930-1970, p.193, .
112

4. ,
(.: , 1989b):
228), -
.

,
, ,
(.: Heidegger 1972:
19). ,
, ! ,
,
(. ).
5. , ,
, , , , -
, , ,

, ... , 1989c):
194-5.
- .
, -
!
, -
-
.
6.
- , . .
:
... -
, . ,
. !
(, : 55).

,
: , Ethics
1978. ,
:
! (: : 121, . 5).
( ) -
o .
7. . .:
DobzhnskyAylStebbinsVlentine (1977): Evolution, Sn Frncisco; Broom, D.
M. (1981): Biology of Behviour, Cmbridge (Mss.); Depew, D. J., Weber, B. H.
(1993): Drwinism Evolving, Cmbridge (Mss.); Stthe Stnley (1993): Development
nd Evolution: Complexity nd Chnge in Biology, Cmbridge (Mss.), ... .
-
. -
 113

, . .
,
,
.
8. -
,
,
,
(2003).
9. , -
, .
10. .: Muehlmnn,1996.
11. : Ist deskriptiver morlischer Relti-
vismus berechtigt?, in: Hndlung, Kultur, Interprettion Zeitschrift fr Sozil und
Kulturwissenschften, 16. Jg., Heft 2-2007, Hnnover.
12. .
13. ( )
, . ,
, .
14. , ,
, -
. ,
.
,
!
15.
:
-
, : , Nr.3 2013.

:
,
. ,
. , -
, -
.
,
.
16. , -
-. ,
, ()--
. , -
, .
, ,
. ,
a wonderful biological process for creating the genetic
114

coding that is most apropriate for the conditions of the ecological niche that we happen
to be in- John Eccles : in: Eccles, J. / Popper, K.: The Self and
its Brain, An Argument for Interactionism, London and New York 2003, p.426.
, . -
,
.

*
, -
. ,
.
.

Albert, Hns (2003): Zur Erkenntnisproblemtik nch Drwin, in: Buschlinger, W. /

Ltge, Chr. (Hrsg.): Kltbltig. Philosophie von einem rtionlen Stndpunkt. FS
f. G.Vollmer, Stuttgrt/Leipzig
, (1978), , : , . (.), -
, .
Kant, Immanuel (1913), Metaphysische Anfangsgrnde der Naturwissenschaften, Vor-
rede, Berlin.
, (1978), , .
Myr, Ernst (1965), Animl Species nd Evolution, (Mss.) Cmbridge.
Myr, Ernst (1988), Towrd New Philosophy of Biology, (Mss.) Cmbridge / London.
Muehlmnn, Heiner (1996), Die Ntur der Kulturen, Entwurf einer nturgeschichtlichen
Theorie, Wien New York.
, (2004): , : , . (.): ,
-
De Wl, Frns (2001), The Ape nd the Sushi Mster: Culturl Reflections by
Primtologist, New York
Buchnn, Allen-Brock, W. Dniel-Dniels, Normn-Wikler, Dniel (2000): From
Chnce to Choice, Cmbridge (Mss.).
, (1986): , II. , -

, (1989): , IV. ,
, (1989c): , III. ,

Heidegger, Martin (1972): Sein und Zeit, 12. Aufl.,Tbingen
Rose, R. Michael (1998): Darwin s Spectre. Evolutionary biology in the Modern World,
Princeton
 ,

*

,
,
,
.
(),
. (...) ,

,
,
, .
,
,
.

-

,
,
, ,
-
-
. , , -
,
, . , -

.
, ,
(, )
, , , -
. -
,
, -
, ,
116

(, -
, ...), ,

... (

),

. -
,
. (,
.)
, -
,
.
?
-
() ,
. ( ,
, . .) , ,

()
(
),
() , .
, ( -
).

,
, ( ),
( , ,
, , ), (
, , , ),
.
,
.
,
, -
, . -

, . .
, -
, -
 117

, -
. -
,

,
. -
-
,
.
,
. ,
,
? , , --
?
,
-
. -
, -
.

, -
. ,
,

.

I.

locus communis
, . (,
. , -
-
,
!) -
, . , -
, . ,
, -
,
, !
,
,
. (
118

-
. ,
, ,

...)
, -
.
,
. -
,
. ,
, -
,
. , ,
( ) ,
! , -
, ,
.
, .
,
. , ,
, ,
-
.
-
, ,
, -
. -
.
, . , ,

.
.
, -
,

. , -
. ,
, , -


. ,
 I. 119

, , ,

-
. ,

,
.
. -
,
.

.
, .
,
. ,
. , , -
,
. , -
, ,
.1
, , ,
-
.
:
,
, ,
() ! , -
, -
, , , -
. ,
, -
? -
, - -
? ,
.
, .
. , .
.
, -
, .

. ,
120

,
(
),
. ,
-
, . . ,
,

, ...
(
) ...
... []
,

... (, 1989) : 48-49)
,
, ,
. ,
,
, . , ,
(.: , 1989 ): 371).
,
,
.
, -
, -
. ,
, , .
-
, . , ,
,
. ,
. , ,
, ,
,
. ,

, -
! , , -
-
,
.
 I. 121

, ,
...
,
-
, ,
, ...
.
, , -
, -
. ,

. -
, -
., ( ) -
. , ( !)

,
,
.


.
(-) , -
, .
,
-

... , -
, !
cred,
: ...

,
-
,
! (.: , 2004,
, 1989): 293).
, , (
) , -

, - .
, , .
122

.
(-)
(Sinngebung)
(Gesinnungsethik),
. ,
,
, . -
. ,
,
,
, ,
... ,
,
,
. ,


!
, -
, . ,
. ,
,
!
, , -
, ,

(, 1967: 113)! ,

,
. -
, ,
.
. -
,
, -

. -
:
,
, -
, ;
 I. 123

,
, ,
. .
, , -
, -
.
, , -
.
,

, ,
, .
, ,
.

, . . ,
,
,
(!).
, -

. , -
. , , .
,
. -
, . ,
.

. ,
.
, -
, . -
?

II.
.

,
-
.
,
124

, , -

. ,
,
, .

,
,
. ( -
, -
, , ...)

, -

, -
.

,

. . . .
,
( -
, , )
,
, . !
, ()

,
! ,
,
,
.
, ,
.
, -
-
.
,
.
, ,
,
.
II. . 125

,
. ,
., -
,
. ,

, (.: Veit, 1947).

,
.
-
.
( )
,
, () .
, () !2 ,
,
, -
, (NE,1103b).
, : ,
, ,
, (, II., 1103).
,
,
,
.
,
!
,
. , -
,
, . -
, , ,
(.: N, II.-1103),b)).
!
-
, ,
,
. ,
, !3

,
126

( ) .
.

.
,

(, , ... .).

.
,
. ,

, .

,

.
, .

, - .
, , -
.
, ,
( ) , ... .
-
-

, .
,

(, 1989: 98-99). ,
,
,
: , , ,
... , ,
, ,
().
, -
-
,
.
.
II. . 127

, -
, ... ,
, .
!()
,

, , -

.
, -
!
( ) (). :
, , , -

... -
-
, ... ,
.
,
(: 99-100).
, ,


, .4 -
,
,
. ,
.
,
, .
,
. ,
. ,
.
,
, -

. ,

. ,
. ,
-
128

()
, -
! (,

.) ,
,
. ,
,
,

.
... , ,
,
, [
] a prirori
(, 1993: 18-19).
, .
,
,
. -
,
! ,
,
, , (
) -
(: 19).


[...]
, -
, ,
a priori
(...).
,
. ,
,
.
-
, ,
.
,
II. . 129

, -
,
!
, ,

.
,
,
!
,
( ). -
, . ,
,
, . ,
,
. ,
. -
, . (
,
.)
,
. ,
, .5
,
(.: , 1974: 201-205).
-
,
,
.
, --
.
,
, .
, !

-
, -
, -
.6
, - -
,
-
130

. , ,

, ,

, .
,
.
, ,
,
, . (

, .)
,

. -
,
(. ).
.
, -

! , -
, .
, ,

,

!
-
,
- -
,
. -

.
,
. (A
good moral philosopher does not prech morality, he analyses it!)7 ,
,

, .

,
II. . 131

, .

,
.
,
, -
( -
ad infinitum) ,
. -
, .
-
,
. XVIII.
,
. ( ,
, , -
. ,
.)
,
,
.
,
. ,

.
.
- .
-
, , -
,
. -

, -
- ,
.
,

,
. , I. .
,
-
.
132

!
, . , ,
,
!

,
.

III.
.

,


(ius naturalis, lex naturae) . , . , .
, . , . , . -, . ... -
, (Aristotel, Cicero, Stoa )
(Th. Aquinat, Vitoria, Suarez ...)
,
-
(natura humana). ,
.
, -
, ,
, .
(
)
.
,
- .
(
),
.
. - ,
. ,
,
!
(Naturrechts-
ethik), ,
, ,
, ,
. ,
 III. . 133

(Ordnung der Gerechtigkeit)

, (.: Messner, 1961).
!
,

.
, -
. -
( ) !
, ,
,
,
.
, . ,
,
!

-
. , ,

.

., . .
,
, ,
,
. (New Left).
.
, :

,
(, 1987: 339,
.).
, -
,
,
- , . -
. -
:
134

(, 1967: 102).
-
, , -
, ,
... -
,
, .
. -
,
. -
, , ,
:
, , ,
;
, , ,

(Marcuse, 1965: 137).
,
, -
, . ,

( ) ,
() .
, !
( -
) ,

. ,
, . , -
, ,
, ,
, -
!
,
,
, -
. -
, , -
.
70- , ,
 III. . 135

, , -
, .
, -
, ,
.
80- 90- ,
,
-
- .
, ,
. -
,
, -
. , -
- -
. ,
,
. ,
-
, .
,
.
, - -
. -
, -
, . ,
.
,
. ,
,
. -
,

.
,
,
.
, :
, -
,
!
, -
136

. . -
. -
, -

, -
. ,
, .
,
, -
,
.

,
.
-
, ,
. -
,
!

,
,
. .

IV. :

, -
, , ,
,
, , ,
! ,
,
(, 1992: 242, 254, .), ,
:
;
, ,
, .
, . (.: , 1989:
252, .)

(
 IV. : ... 137

), -
.
, -
-
:
,
... -

,
...
. (, 1981: 34-35)
(
) ,
.
( , , .),

, ,
. ( ,
,
.)
( II. ),
, .
... ,
(ibid. : 254, .).
,
-
,

: -
, ,
, .
, -
?
, , -

, - -
, -
.

. ,
-

138

XXI. ,
.

, -
() . ,
, ( -
) -
, -

, .
,

(, 1989): 279)(!).
-
- ,

, ,
.
, . ,
,
- . -
-
,
.

,

( 1989): 276),
. ,
()
. , ,
, .
() ! (
.)

,
.
, ,
, .

, XX.
 IV. : ... 139

,
?

V.
:

()

, -
,
- . ,
.
, , - . ,
,

. ,
! ,
,
. -
, ,
. ,
-
. ,
- () -
. , ,
.
,
(
),
:
, [ ]
:
(, 1989): 373).

( ),
.
:
,
(
) -
140

( ,
),
- ,
, -
, -
!
, : -
, -
( ),
- ,
( -
).

. ,
,
, !

,
,

, .
, !8
, - , -
,
-
, .
-
, --
, . .
,
.
,

. , -
-
!
,
.
, , -

,
,
 V. ... 141

,
,

. ,
( ),
, .9
, ,
. ,
, ,
.10
,
!
, --
,
.
,
. (
-

, !)
,
-
,
( -
) , ,
.11 ,
-
-
,
, ,
. , ( ), ! (.:
, 2004)! , , -
(, 1989): 370).
,
-
--.
,
, ,

! , -
, .
, ,
, -
142

,

. ,
() -
,
. ,
,
, -
. ( -
, , -
. .)

()
, -
, , ,

() -
, . -

,
() ,
- ,
. -
,
-
.

! -

,
,

...
, -
, -
,
. -

, , -
,
 V. ... 143

- .
, , -
, -
.
, , -

,
,
( , );
,
, !

,
. , , ,
!
, -
.12
,
-
, .
,
. (
!). ,
, - .
,

.

()

, -
,
, : -
,
. -
,
:
,
-
,
( -
). ... -
144

, , ,
(, 1981: 25, .).13
-
, .
,
,
( ) -
.
(, 1989): 12, .). ,
, () --
. , ,
.
,
. ,

. -
, -
!
, --
(, 1981: 21). ,
, ,
. ,
. ,

,
,
.

, . ?
,
... ?

,
- !
,
. ,

.
, -

,
( ).
 V. ... 145

(-
) ,
(.
)!14 -
, :

- ,
( ),
.
, -
, .

- ,
.
, ,
,
. ,
-
,
utopicuma (.: , 1981: 33)

.
,
,
. -
,
!

()

,
,
:
, ...
, ,
, (),
, (, 1989 ):
395-396). ,
(: 408), .
,
. ...
,
(.: 404).
146

,
, , -
, ! (
-
.)
-
( -
), ,
- .

, .
: ,
.
,
(.: : 408). -
,
, .
,
(.: , 1981: 474, 26). -
. ,
-
,
(, 1989): 425).
,
( ?) -,
, . ,
.15
, -
(
), .
, -
,
,
,
: :
(i)
, , (ii) ,
(iii)
.
, ,
,
 V. ... 147

- .
, !
,
, VII. .
( , .)

, - , -
- -
.
,
, -
,
. ,
.

! ,
, ,
,
.
( , )
.

.
,
!
, -
.
,
!
,
, -
. , -
1968.

: ,
, ,
.

()

, -
,
148

- . , (
) ,

,

,
!
. ,
.16
,
,
-
. -
, -
,

.17 -
- ,
: !
, ( -

) ,
. , ,
-
,
.
, - (
) -
. ( ,

.) -
( -
-
), - ! -
-
.
, , , -
, .
, -
!18 , -
,
, -
 V. ... 149

.
,

, - -
- , -
.
. ,
-
,
, . -
, , .
,
,
, -
!
,
. ,
, !
.
,
.

, .


,
(!). ,

, :
, -

, .
, , , -
!

-,
: , ,
, , -
,

...
150

, -
()

.
, ,

.
,
, -
. , ,
- , -
.
, .
( )
,
.
-
-
, , -
. ,
- -
, .
,
, ,
. ,
.

()

-

,
,
-
.
...
... ,
, ,
, ,
-
, (, 1964: 12).
 V. ... 151

-
, . ,
-
(, 1989): 326). -
.
,
(.: , 1989): 46). ,

,
() ,
-
(.: ). ,
,
, !

,
.
, -
.
,
!


-
, . -
. , ,
.

,
, -
!
, , ,
. ,
,

( , , ...) .
-
: (-) ,
, -
, ... .
152

, -
(.: ,
2004: 434). ,

. , -

. ,
,
(, 2004: 248). -

( -
).
-
,
, ,
, , ... -
... .
( )
,
, , -
.
, ,
, ,

. ( -
,
.)

()

,
-
,
.19
,
- ,
-
. -
,
- .20
- -
,
 V. ... 153

- -
. , ,
, - -
, .
( , , ,
, . -
.
-
.) , ,
mysterium fidei.
, -
, -
- ,

, .
.
-
-
, ! -
,
, -

.
, ,
, -
, -
.

V.

, , -
, - ...
(Applied
Ethics, Angewandte Ethik).

,

.21 ,
:
(i) . , . - -
154

. , ,
- ,
, ...
- , ,
- , etc. -
, ,
, ,
, ,
...
(ii) .
,
, -

.
, (iii) ,
, ,
, ,
, -
.
, -
.

() -

,
-

( , , ,
.).22 -
, -
, ,
: -

,


.
,
. , -
, . ,

 V. 155

,
, ... . ,
, -

. ,
, . ,
:
, ,
. (deep ecology)!
, - ,
,
, , -
,
,
, .

,
- - ,
.

. ,
-
, -
.
: ,
,
,
() .
, , -
, -
,
, -
, - .
- -
. , -
,
, ,
-
, -
, -
, -
. , -
156

(: P. Taylor, R.
Attfeld, ...) . (: h.
Hartshorne, A. Leopold, G. Snyder, A. Naes...).
(-
)
.
,
, -
(. ).
--
,
. ,
,
,
.
, . -
,
, -
, -
. , ,
.

? -
,
, -
,
. , -

,
,
.
, .
,
, .
-
.23
, .


.
, -
. ,
 V. 157

.24 ,
,
.
- , -
, -
,
. -
,
,
. ( .,

, etc.)25
,
,
.
, -
, . ,
,

.
,

.
,
( ),
- ( ,
)
,
. ,

. -
: ()
-
,
!

.
,
, -
,
158

, ?!


, ,
. -

.
, ,
, ,
-
. , -
,
-
.
,
.
,
,
-
-, ,
. ,
,
-
-, .
, ,

. ,
-
,
(Betrebwirtchafslehre) , (Volkswrtschaft-
lehre) .

()

, -
-
.
, -
. ,
-
( , ,
...),
 V. 159

.
,
, -
. -
.
, () ,
() , ,

. , ,
.
.
, ,
( -
) . , -
, -
- , ,
. , -
, mercy
killing- , -
. , -
:

, . , ,
-
? :

.
, -, -
-, ,
, - .
:
(I).
,
.
( , ,
, ...) ,
.
- -
, , ,
... -
- :
160

(II).

(: ,

, ... etc.).

, -
.
,
.
( ) (
-
).
(III). -
, -

. -
, -
. ,


. -
, . -
,
-
,
.
,

(IV). -

. -
, , -
, , etc.

,
.
,
, . , ,
, a single rubric for a
large range of different theoretical and practical activities! -
-
.
 V. 161

,
,
;
- . -
(I.) (II.) , -
(III.).
, .
,
(III.)
(I.) (II.).
,
,

(!).

,
- .
,
, . .
,

. , ..
,
,
, .
-
,
,
:
, -


(Birnbacher, 1998: 350-351).

:
().
,
,
.

,
. ,
162

,
! ,
-

.
,
.
, ,
-
, -
- .
,
(IV.) -
, . -
,
(IV.) , --
.
-
. , -
, (I.)
(II.) (III.), -
- .
,
,
. ,
, .
-
, , ... , -
.
-
.
, , -

,
(. -
) . ,
,
.
-
,
.
-
,
 V. 163

.
,


- -
.
, -

. -
. (
!)
,
,
-
. , -
,
.
,

(. .
). ,

-
. , -
-
,
, . .
, ( -
: If you cant stand the heat, stay
out of the kitchen!). , -
, ,
, ...,

. , ,
... -
-
.

,
, -
,
... .
164

-
, ,
. . ,
,

, , -
-
? ,
,
-
. -
,
!

,
, ... ?
, --
.
(
, , -
),
,
.
, . -
- ,
. (


,
.

- 1973,
1983, BMW- 1985, 1987, IBM-
1990 ... .)
, .
. , -
.

()

, , .
. , -
 V. 165

, -

, ,
, ... ., -

.
,
. ,

:
, !
,
. -
, 70-
,
( ).
,
,

,
! -
. ,
.
, ,
(
) , -
. ,
(
). ,
-
-
!
(, , ,
...) -
. ,
, -

,

. ,

,
166

. , -
,
,
!
, , ,
, -
,
.
. (
-
,
-
.)
,
.
, ,
-
,
, ,
, -
...
,
-
, ,

. -
, -
.
,
!

VI. ,
,

,
,

. I. ,

- -
. ,

 VI. , ... 167

-
, -
.
,

, -
. ,
, , -
, -
,
, ,
... -
,
, .

()

, , -
,

. ,
,
.
-
, . . ,
, ...
(Gumplowicz, 1905: 309).
-
, ,
. ,
-
.
, . . . ,
,

. ( . .)

-,
, .

, . ,

!
168

- ,
. -
, , , -
, ... , -
.

,
-

(1.)
(
, ...),

, (2.) -
,
(3.) -
, -
, (4.)
...
,
. ,
, (1.- 4.) .
, ,
,
, ,

, -
.
,
( ),
. ,
,
. ,
,
-
. ,
,

. ,
, ,
,
 VI. , ... 169

...
, ()
-
:
, ,

, ,

-
(, , , , -
, ) (.
-
).
-
, .
() .
-
, . ,
,
, , -
. , -
.
, . -
, ( )
-
, , .
, -

, -
. , ,
, ,
! ,
, .
,
170

. -
- -
.
, , -
,
, ,
.
,
.
. ,
,
.
,

.
,
,
.
, -
, . , , -
!
, , -
, ,
. -
, ( )
.
, ( -
) ,
, -
. -
. ,

-
, , , -
, ...
, -
.
()
,

-
 VI. , ... 171

.
1993. , (, -
, , )
,
, -
. , ,
,
,
, !
, ,

. ,
, -
. -


! ,
,
(
) !
, -
. , -

,
. -
,
,
. -
, .

?
, -

,
-
,

,
-
, ... . -
, ,
172

(
.)
,
,
, -

...
,
.

,
.
, -


. -

, , -
, , -

.
-

,
, , . -
-
, -
,
.
, , , ...
,
. -
-
,
.

()

, , -
:
,
?
 VI. , ... 173

? ,
?
,
, .
,
-
. ,
(-) , -
.26
,
,

. ,
,
,
,
,
.
!
,

,
. ,
, -

,

, .
, ,
,
, -
.
,
, .
,

.
, -
, . -

, .

174

. , -
,
-
- ,

. --
-

, -
.
,
, ,
.
, .
-
. , , -

, .
. , -
, -
,
-

. ,
( ) -
. , ,

!
: -
, -
, -
, ,
, -
... . ,
,
,
!
, -
(-
) :
() -
, -
 VI. , ... 175

,

.
-
, . (.

)
, -
:
,
.
, -
, -
.
() (), -
,

. -
,
.
-
, -

.
( : -
.) , -
.
() (), .
. , ()
, . ,
()
(). () ,
,
( .) (. )
.
, ,
! -
() -
, ,
. .
, () -
, () -
176

(). ,
-
:

, -
() ()
,
, -
, . , -
,
. ()
, , ,
.
( ) -
, .

, . .
,
(
) .
-
,

,
.

:
,
,
?27 , ,
, ,

?

,
( ) -
. , . -
(. ), -
. -
, , (-
) . ,
 VI. , ... 177

-
. (,
, , ,
!) -
. -
-
,
, ,
. . ,

. ,
-
!
, ,
, -
. -
, , -
,
! ,
-
, -
! -
, , -
.
, , .
?

() :

, , -

,
!
,
.
, . ,
, .
, -
. -

, .

178

,

, -
, !

, ,
,
(.
) .
,
, . ,

,
. ,
, , -
, -
-,
( ). ,

.
, -
, -
-

, . -
, ,
. ,
. --
( . ),

.

. -
:

(: : , 1982,
. 196).

. ,
, -
(.: , 1989): 456). ,
 VI. , ... 179

, , -
. -
,
. G. , , -
,
-
, , .
-
, . !
--
! (
,
.)
, ,

, , , ,
.28 -

, .
-
!

, -
, !29
-
( ) -
,
, ,
. .

., . .
, -
, -
.
,
. ,
.
,
, :
,
,

180

,
,
... (: , 1989: 100)
,
-:
! (: 12)
- ,
. . . ,
,
, ,
! ,
,
-
(
) ,
.
,
, -
! ,
-
.
,
, ,

?30
, . ( )
,
,
,

!
,

, homo oeconomicu-
homo cooperativus-,
(.: Rogal, 2012).

, ,
, - -
. ,
.
-
 VI. , ... 181

.
,
! , -
, --, .

, -
-
: ,
, ,
(, , ...),
...
,
-
-
, -

.
, -
, -
. ,
,
, ,
,

-
.
(, ,
.)
( - -
),
.
- -
(
).
, ,
, ,
. , -
- -
,
- -

I. , .
182

-
,
,
, ...

,
. ,
( !),
, . -
.
-
, ,
.

,
, .
.

,
(
),
,
.
, ,
, .
( ),
-
. (-
) ,
,
.
,
- -
, , -
!
, -
. -
. ,

, -
,
, - ,
 VI. , ... 183

. , -
!

() ,

, -
. ,
,
.
, -

, -
, -
. ( -
, -
, -
...)
.
,
. -
-
,
(.: , 1961).
,

,
, . ,
- , . . ,
, -
,
. ,

, .
,
, -
. , -
, ,
-
, ,
, .
184

1968., ,
( )
--
,
(, 1968: 73). ,
, .
.
,
.
, ,
,
, !
- ,
,
, .
, , -
. ( , -
-

.
, ,
, . !?)
,

. ,
,
,
:
,
,
. (
, , -
. ,
, ,
, . -
,
, .

.
-
.)
 VI. , ... 185

, .
,
,
(natural law theory, Naturrechtslehre)
. ,
.

, .
,
.
, -
. -
(,
, ...)
, - .

,
, -
, , , ,
, - ... -
I.
,
,
-
,
, , ,
- -
...
,
,
-
. , ,
.
, -
, .
,
, -
. , -
-
, . ,
,
186

,
.
,
, II. (Karol Wojtyla).
,
,
,
.
:
. -
,
(Paul, 2001:4).31
- ,

, .
, , IV,4
,
, . -
, -
-
. (
)
1948., (Universal
Declaration of Human Responsibilities), -
, ,
.
:

(i)
, , , ...
. .
,
(ii) ,
,
(iii)
.

. (iii),
, -
. , ,
 VI. , ... 187

. ,
.
(i)
, .
(ii). , -
,
( )? (ii) (iii).

, ,
-
.
,

. -
(, , ...)

, .
,
. ,
-
,
( )
, .

, ( ) -

.
, -

. ( -
), ,
. -
, . ,

. ,
,
.
.

,
,
, -
188

.
,
.
, ,


.
-
, , , , -
, ...
-
, , -
.
,
, , -
, , -
. ,
,
. -
-
, .
,
.
, -
. ,
,
:
-
, , ... (N, II., 1103 b)).
, ,
! (
,
.) , . -

, . , -
,
. -

- .
,
. , -
 VI. , ... 189

. ,
- .
, , -

. -
,
,
, , -
, ,
.
,

. , -
,
. ,
-
, . -
,
, . .
,

( -
, ,
, ...)
,
-
-
,
: ,
, !32

* -
- ,
( ) .
. , ( -
) (.: res), (
) ,
. ( die
Wirklichkeit, wirken, , ...)
,
190

, ,
, .

.
,
, , ,
,
. . , -

( )
,

- , -
.
, , . , -

,

, ,
, , , -
... -
, .
1.
. , Leo XIII (1810 1903)
, XIX. ,
Libertas praestantissimum ( 28. 1888)
, -
, !
2. () -
, , ,
( ),
: , , . -
,
.
(, 1970: 254, .). -
,
, ,
,
, (.:
, 1966: 281-282) .
, -
, -
, . .
... -
,
(.: , 1989): 347, .).
 191

. (,
-
, -
.)
, ()
(!).
. -
, . ,
,

! , ,
.
3. ,
, : -
( )
( : !) (, 2004: 425, .).
4. , (, 1989: 96) -

. ,

,
: ,

,
,
.
( )
( ,
), ( ),
...!().
, ,
,
-
.
, . (-
,
.)
5. :
,

... , ,
, ?.
,
...
,
(: 210-211).
192

,
,
(: 207, .).
-
,
. -
. , -
,
( ),
!
6. -
,
! ,
-
-
. (
!) , -

.
.
, .
7. , ,
, , ,
. -
, . -
. , ,
, .
, :
,
, -
? -
, .
,

.
, , !
, -
, .
(
), ,
,
(, 1989):
266). . ,
-
,
. -
 193

, ().

,
.
- -
, , .
-
. ,
! , -
. ,
.
, .
8. , ! -
-
,
,
. ,
--
, : -
,
, - ,
,
. ,
, ! ( , -
, ,
. ,
, !) -
, . (-
). ( )
, -
.
9. -

, -
(!). ,
,
( ).
10.
, , .,
...
, , ,
, . (: 338).

, ,
, , ,
(:104).
194

, . -
, .
11. , , -
, , . (
). , -
, , , .
,
! ,
, () ,
. :
, ,
, , .
, -
,
, .
.
, , . ,

,
. ,
, .
(
) , ,
, , !
12. - ,

... -
,
, . , ,
, -
, -
(, 1989): 276, .).
, , -
, .
13. -
. ,
[ .: ] -
, ,
... ,
, , . -
( , ) -
, . (, .).
, , -
, -
-
. , ,
( -
 195

) , . ,
- , -
!

,
, (-). -
,
-
. , -
,
!

, . ! -
, () -
. (
,
.) , -
(-), . -
--
.
14. , , -
-
. ,
, -
,
(, 1994: 257).
,

. ,
:
,
,
-
. , Aufhebung
, -
, , -
. ,

( ), -
.
, , -
, --, --! -

. ,
, -
196

,
, .

- , -
.
, .
, , .
!
,

, ,
, . ,
. -
.
.
,
,
,
, ,
, ( )
. ,
- , -
-
. , ,
-! ,
:
,
, -
. ( -
, .
.)
15. , -
, ,
, , -
, -
.
, , -
. ( ,
.)
16. :
-
. , .
, , , .
,
, (,
1967: 183).
 197

17. ,
, (.: 1989) : 148,
369). ,
, ,
!
18. , -

, .
. ( , -
.)
, , -
, .
,
, . (.: 1981: 22).
, (: , 2004)
, ,
- -
. ,
.

:
.
, ... ,
, , ... ,
.
. (!) (: : , 1987, .250,
.)
, -
(
) . , -
, . ,


!
19. ,
,
: (1.) --
,
; (2.) -
; (3.) ,
, -
. (
, .
.)
,
, --
-
198

,
. ,
,
.
, -
! -
,
, ,
. -
, .
.
20. ,
: - , -
.
, .
. ( -
, ) . -
! (.: 1989): 281, 283). ,
, - (,
1989): 160).
...
(, 1989): 335). , -
-, .
21. , -
,
, . . (.: Singer, Peter: Practical
Ethics, 2-nd, rev. ed., New York 1993.)
22. . . ,
Ganthaler/Neumaier, 1997.
23. .: Birnbacher, 1988 : .
24. .: Birnbacher, 1998 : 6.
25. , p. 7.
26. , ,
,
,
-
,
.

.
! ,

, .
, -
. ,

.
 199

27. , -
, .
. ,

() . , -
,
, .
28.
, 5. .
29. -
:
, , . ,
( !)
. , ,
, , , ,
... (Mittelstra, Jrgen: Neun
nachdenkliche Bemerkungen zur Frage: Was ist der Mensch?, in: Ganten,D., u.a.(Hg.):
Was ist der Mensch? Berlin-New York 2008).
30. :

, ,
,

. ,
, . (: eyr, 1970: 503)
31. II.,


().
, (.: , 2004)!
, ,
,
, , ... -
(, .) -
, . ,
! ( , . . ,
. -
, ,
.)
32. , , -
:
.
. (!) (, 1994:
18, .)
200

Aristotel: Nikomachische Ethik, bers. u. hrsg. von Ursula Wolf, Reinbek bei Hamburg,
2005.
Albert, Hans (1961): Ethik und Meta-Ethik. Das Dilemma der analytischen Moralphilo-
sophie, in: Archiv fr Philosophie, Bd.11, 1961.
Morscher, E. / Stranzinger, R. (1992) : Einfhrende Betrachtungen zur Ethik, Salzburg
Birnbacher, Dieter (Hrsg.) (1997) : kosophie, Stuttgart
Birnbacher, Dieter (1998): Praktische Ethik als ethische Pragmatik, in: Weingartner, P./
Schurz, G. / Dorn, W. (eds.): The Role of Pragmatics in Contemporary Philoso-
phy, Vienna
Macedo, Stephen (1990) : Liberal Virtues, Oxford
Marcuse, Herbert (1968): Psychoanalyse und Politik, Frankfurt a.M.-Wien
, (1967): ,
, (1994): , : : , VII. ,

, (2004): , , : -
, 94-95, . 24, . 3-4,
Jakowljewitsch, Dragan (2000): Was uns der Name angewandter Ethik nicht schon sagt,
in: Divinatio, Vol. II, autumn-winter, Sofia.
Gumplowicz, Ludwig (1905) : Grundriss der Soziologie, 2. durchgesehene und vermehr-
te Aufl., Wien (Erstaufl.: Graz 1885)
, (1964): , : : -
, , 1978
, (1989a): --, III., : :
, .
, (1989b): , IV., : :
, .
, (1989c): , I., : :
,
, (1972): ( ), :
, No. 2, 1972,
, (2004): ,
, (1981): ,
, . (1976), ,
Messner, Johannes (1961): Soziologie und scholastisches Naturrecht, hrsg. v. Scham-
beck, H. & Klose, A.,Wien
Paul, Johannes II. (2001): Fr einen gemeinsamen ethischen Code der Menschheit,
Ansprache an die Mitglieder der Ppstlichen Akademie der Sozialwissenschaften
am Freitag, den 27. April 2001, Vatikan
, . (1989): , II.,
, (1993): , -
Kant, Immanuel (1974): ,
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (1966): ,
, (2004): , : , . (.): ,
-
 201

Lbbe, Hermann(1978): Praxis der Philosophie Praktische Philosophe Geschichts-

theorie, Stuttgart
, (1989): , 3. . .,
Rogal, Holger (2012): Nachhaltige konomie, 2. berarb. & erw. Aufl., Marburg
Meyr, Ernst (1970): ,
 JE :

,
. , -
, -
() () .
. -
,
.
, -

, . -
,
-
,
.

/ .

,
. .

I. (
)

,
,

. .
, , . -
, , ... .

, ,
.
, -
.
 I. ( ) 203

.

. ,
,
,
, . .
,
,
.
, -
.
,
.
- ,
, , ,
-
. , - ,
, ,
. .
(ca
)
,
:
(.) ,
; -

, , , ,
, .
(b.)
, ,
.1
(.) (.) ,
; , -
, -
, .
(d.) : -
, () ,
, -

, . -
, , ...
. (
204 :

, .)
, (.) -
, , -
,
, . (2002)
.
-
- . -
,
-
. , e
! -
, .2
,
, , ,
. !
-
, .
, ,
.
, -
, , - -
(

) ,
-
, -
,
, , -
... ,

, -
,
,
.

,
, , -
,
.
 I. ( ) 205

(.), (b.), (.)

,
.
, -
.3 ,
,
(!).
,
, :
(.) j
, ,

, ,

, ( -
, ...
).
, .
, -
,
() , -
. ()
, .
- ,
,
. ,
, -. ,
-
. -
,
, . . , ,
.
,
()
.
-
. O
, -
. ,

( , .)
.
206 :

, , ,
(f.)

, ,

, ()
, -
.
, (.,
.) ( )
, ,
!4 ,
. , -
, ( ) ,
.
(), (b), (), (d.).
, , .
- , ,
. -
, , (
) ( )
. , -
(
). ,
, .
! (
,

,
.
, , -
.
, -
.
,
-
.
.)
,
, -
.
.
 I. ( ) 207

, . , -
! , -
, ,
, ...
,
,
.
,
.
, -
,
.
-
,
, ... .

, , , -
, , ,
, ...

,
.

(i.)

, -
. -
, .
,
,
( )
.
,
(ii.) ,
, .
,
, ,

,
...
208 :

(i.) (ii.) : ,
,
. ,
.
, -
,
.

II. e
?

( ) -
,

,
. ? , .
-
,
, . -
?

,
() .
,
, , ,
, .
. ,
, -
, !
,
. , -
,
,
,
.
o
, !
,
,
, . -
. ,
, -
 II. e ? 209

, ... .
, ,
! ,
. . , ,
,
,
! (.: Goethe,1907: 212)
?
. ,

,
.
,
:
,
( ) ?

, . ,
,
.
,

, ,
.
. -
,
, -
. -
, !
,
.
, ,
, .
,
,
! ,
, , ,
.

,
. -
210 :

! -
.
, ,
. ,
()
, .
, . ,


, , ,
. -
,
, ,
:
,
!

,
.
,
. ,
Zumutung!
, . -
,
,

! ,

. ,
,

. ,


!
,
, (
) .
-
,
 II. e ? 211

. , -
,
,
.
-
, .
,
.
,

, . ,
, -
:
; -
, ,
, , -
(!) (Lobkowicz, 1997: 142, .)
, ,
...
, -
. ,
(.: ,
2005) , ,
, .

, ,
!5
,
, , .

( ) ,
? ,
, . ,
, ,
. -
,
-
. , -
- . ,

, . ,
. -
212 :

,
, -
,
. ,
,


,
.
, . .
,
. :
. ,
,
,
.

-
,
.

.
-
,
( ,
!, .
, !).

, .
,
.

!
, ,
, ,
,
, ,
, -
,
. ,
, !
,
 II. e ? 213

. ,

,
. ,
,
.
, -
-
!

, , ,
. ,
-
-
17. . ,
o (Acham,1986 : 36,
. 46)! , . ,
,

17. , .
,
(Lorenzen,1986: 231)!
, :
,
, -
,
-
, !
,
,
- ,
.
, -
!
, -

. -
, . ,
,

214 :

( ). ,
, .
,
.
, -
.

. -
,
.
, .
!
,
, ,
. ,
. -
, . ( -
)
,
, ! -

,

.
,

. ,

, ,
- , -
.
, -
:
(a) (),
,
(b) , .
,
(c) -
,
(d) -
, .
 II. e ? 215

() ,
.

. ,
-
,
.
()- ,

. (())
,
,
,
. (
) , , -
... . . ,
,
.
, -
.
, ,
.

(c),
(a). , --
, .
(b)
-
,
. -
,
.
.
(d) ,
. ,
,

. ,
, -
, -
. ,
.
216 :

(. )
() () ?

, . (b) (c),
.
(a) (d), -
, -
,
, ,

. -
!
,
(()-(d)).
(), -
,
. ,
, -
. (b),
(c), (d) e , die Gestaltverschiebun-
gen, , -
. ,
,
.

.
-
,
, . -
-
, , -
.
-
.

III. ,

,


 III. , 217

, , ,
, . -
, : / .

, -
.
, .


?

(-) (-) ?
,
, -, , -
. , -
, , ...
. -
,
- .

- .

. ,
-
. - -
,
. -
, ,
, . .
.

.
-
,
- -
,
-
, ... ,
!
.
,
, ,
218 :

-
, -
. ,
:

, ,
,
- -
.**
-, , -
,
, -
(Lorenzen,1986: 233). ,
,
,
.
,
- ,
.
.

.
1.
(.: Habermas, 2002).
2.
, . , -

- -
, ! ( , -

o .
. , 2006, : 78-81.

/ (.),
, 2009.)
3. Erst religise Gleihberechtigung konfrontiert die Brger mit der Frage, wie
sie mit Andersglubigen umgehen sollen (Habermas, 2002 : 2).
4. -
, ,
,
, ... (.
 219

157-158). (. : , .: , 2001).
, ,
1951. Two Cheers for Democracy, London (p. 56).) -
: -
,
. ,
() -
. ,
.
5. .: , 2006. ,

, . ,
, ,
! -
-
,
.
6. . : , 2001 : 156.
) ()
() . , -
,
, .
, ,
.

Deutsche UNESCO-Kommission e.V.: Erklrung von Prinzipien der Toleranz, unesco-

bibl. online 2008 ( UNESCO(2008)).
Habermas, Jrgen (2002): Wann mssen wir tolerant sein ? Berlin-Brandenburgische
Akademie der Wissenschaften, BBAW, Online (2007)
, (2006) : , /
, (2009): O -
, : / (.): -
, 2009.
, (1986): , : : ,
2: , /
Acham, Karl (1986): Fortschrittskonzeptionen der Geschichts- und Gesellschaftstheorie,
in: Annales Universitatis Scientarium Budapestinensis, Vol.XX, Budapest
Lorenzen, Paul (1986): Lehrbuch der konstruktiven Wissenschaftstheorie, 2. Aufl.,
Stuttgart/Weimar 2000.
von Goethe, Johann, Wolfgang (1907): Aus dem Nachla: Maximen und Reflexionen
ber Literatur und Ethik, Weimar
Lobkowicz, Nikolaus (1997): Krise der Werte, in: Zeitschrift fr Ganzheitsforschung,
41. Jg., III, Wien
220 :

A p p e n d i x I.

,

( Dictionaire philosophique),
(.: Derida/Vattimo, 2001).
, ,
, -
.
-
.
, . .
? , -
-
.
.1
,
, , -
( ) .
.
,
(1.) ( .) ,

, ,
(2.) ,
(!) (.: Derrida & Vattimo, 2001 : 38-39).

,

, .
, ,
. , .. -
. .
.
, .
, , (1.)
,
 Appendix I. 221

! -
.

,
. , -
,
!
,
.
. . (6 : 27, 36-37) -
,
, .
: ! .
(5 : 40-41; 43-44).
. (12 : 14,
17) (5 : 14, 15)
, ,
. , ,
,
,
(-) , !
,

.
, ,
, . -
,
.

,
, .
.
, ,

,

!
(2.)
,

.
222 :

, 18. .
,

. ,


16. 17. ,
. T
, ! ,


.


. 18.
, -
, -
( Dignitatis humanae, Nostra
aetate) , 1962-1965.
,
!
-
, .
-
,
. , -
( )
-
.
, . , -
. -
. (sacra doctrina),
, -
!
, -

,
(
, -
), :
?
 Appendix I. 223

,
, . ,
, ,
,
, ,
,
. ,
, .

, .

, ,

.
. ,
,
- (-)
,
!2
-
, -
, -
,
.3 .
, ,

. , , !
,
. ,


.
?
,
. , -
,

.

: -
, ,
... ,

224 :

, .
- -
, .

, -, , ,
... ,
, . -
!
,
-
, . -
.
,
,
-
. , -
.
-

? ,
, -
.

, -
. ,
,
. ,
. -
,

,
? ,
,
,
.
,
,
-
.
. ,
,
. , -
 225

, .
, ,

,
, -
.

, ,
-

.
.
, ,
,

. T ,
,
-
X. .
( -
), ,
, -

.
, !

1. ,
. (2:12-14): ,
, ,
, . ... ,
, .
2.
,
. ,
, .
, .
3. .: Lefebre, Marcel: Sie haben ihm entthront. Vom Liberalismus zur Apo-
stasie. Die Tragdie des Konzils, Stuttgart 1988.
226 :

1. Derrida, Jacques & Vattimo, Gianni (2001) : Die Religion, Frankfurt a.M.
2. , . (2002): , : , o . (.): -
,
3. , (2006): ,
4. Jakovljevi, Dragan (2008): Die Intoleranz-Anschuldigung des Monotheismus-Be-
trachtungen zu einer fragwrdigen Kritik, in: GLAUBE UND DENKEN, Jahr-
buch der Karl-Heim-Gesellschaft, 21. Jg., Frankfurt a.M.


-
,
. ...
-



,
.

-
, .
.
:
? ,
?
, .
? ,
. . ,
.

(1)

,
-
.

, :
() ,
() ( )1
,
.
, , -
, -
. , ., -
228

, ,
,
, . ,
, -
( , -
),
, ,
, . ,
,
,
. ,
,
,
. ,
,
-
. . , a -
(
, , , ...),
,
, . . -
, ,
, -
. ,
,
, -
.

, . ,
:

, -
.
, , -
. ,
, -
.2
,
, . ,

- .
 (2) ? - 229

(2) ? -

,

.
, -
.
,
-
. ,
, ,
,
, .

,
,
. ,
. ,
, -
, , ,
- .3
,
, .
,
, -

- , .
. -
, . (N.
Hoerster) .
(Sollen)
(Wollen),
. ,
... ,
, , -
. , -
.4
.
,
, -
, .
230

, -
, ,

. ,


, . .
,
, . ,

, .
, ,
-
.
, ,
-
. ,
, -
, ,
, -
.5
-
-
(...) .
-

.6
-
. . ,

... (. )
, .
( ) .7
,
( )
.
, :
( ),
() ,
,
,
 (2) ? - 231

,
, .,
( . ),

.8

,
.
, -
.
.9
-
, : , -
,
,
. , ( )

(i) ,
(ii) , .
.10

, . -
. , -
,
.
-
. -
, -
. ,
.

, -
. , ,
, -

,
.
,
-
(. ), -
, . .
232

(
)
,

. , -
,
,
, -
, . ,


. (, ,
,
,
. ,
.)
-
,
. , -
( , -
, )
.
,
, -
.
-
. ( -
. -
) ,
?
,
,
, .
? , -
.

(3)

, . (H. Lbbe) -
, ,

,
 (3) 233

. ,
.
,
:
-
.11

, , -
,
.
, ! ,
: , -
-
(Normendurchsetzungsverfahren), .
, ,
, :
(...) ,
, . -
,
,
, ,
. ,
.
, .
, , -
. ,
,
, ,
.12
, -
. ,
,
, -
, -
?
,

.
,
: -
,

234

,
.
, ,
, ,
,
,
.
-
! ,
,
.13
. , ,

,
,
.
.14

, ,
, ,
! ()

-
, -

. -

, ,
, !
,
... , ,
, -
, -
. -
,
.

.15
(Hobbes)
auctoritas, non veritas facit legem,
, , .
, :
 (3) 235

.
-
. (...) ,

, .16
, :
, -
. -
:
1. -

.
2. ,
, -
.
3. ,
.
4. , (2.) (3.),
(1.).
,
.
,
.
, . ,
. ,

. . -
. ,

( )
- . , -
-
, -
,
.
, . ,
.
, -
.

. ,
236

,

. ,
. , ,

, . .

.
,
. -
, (
) . ,
, . ,

? -
,
, .
, ,
, ,
, -
. , -
: , ,
, , ,
... ,
,
, , ! -
-
. ,
,

. , -
-
, ,
, ()
,
, ,
() , -
.
-
,
-
, .
 (3) 237

.
.
, -
-
.
(
). ,
, -
-
?
,

?
,
,
?
.
, , -
, , -
.
, -
.
:
1.
.
2.

,
,
. ,
, -
.
3.
,
-
.
4.
, -
.
,
, -
238

!
.
, .
- , -
,



,
,
,
.
, .
- ,
,
,
.

. ,

.


,
, ,

.

, , .
, -
, .

, , -
, -
.

,
,
, ,
 (3) 239

.

, -
( -
, , - ). ,
,
, .
,

, - .
,
. ,
, .
( ),
.
, -
,

, .
,

(. , -
) -
.
-
.
.
, ,

,
.
, ,
: , -
, . ,
,
-
, .
-
, . .
240

, ,
,
, . ,
, -
. , -
. -
.

. ,
, -
,
-
,
!
, ,
,

- , :
, ,
, -
,
, .
,
, , -
(
). -
,

, -
.
,
,
- ,
(Louis Blanqui) .

,

.
,
, ,
,
,
 (4) 241

. , ,

, .
.
, -
-
,
.
-
. ,

,
!

(4)

( - -
) , . , -
,
. ,
,
. -
, ,
. -

.
,
.
, .
, . ,
. ,

,
.
, -
? ,
(Zusammenspiel)
. -
. ,
,
.
242

-
. ,
, .17
, -
, , -

. , -
, -
,
, , .
,
,
!
,
. -
, -
()?
, ,
,
. ,
.
, , -
, , , ,
. ,

, .
-
, .
, , ,
,
,

. - -
. , - -
, -
.
, :
,
,
, --
;
 (4) 243

,
;
,
;
, . -
,
...
-
, .
-
. , -
-
, . .

, . -
,
, . ,
.
.
, ,
- ,
,
- .
, :
, . ,
() () , -
;
(b) -
;
(c) ,
;
(d) ()

;
() ,
-
.
, , . -
,
-
244

, .
,
.

, -
.
,
,
, .

- .
- ,
. ,
, (Messner), -
,
,
(Friedensordnung), -
(.: Messner, 1971)! ,
, , -
, .
. - -
, , , -
.
, , , -
(. , )
: ,
,
, ! (.: Albert,
1991b). ,
, -
. ,
(. ),
(. ) ...
.
,
,
-

. ,
.
,
. ,
 245

,
. ,
. -
,
,
.
, -
, -
. , -
,

-
, -
. ,
. , -
: , . -
, , (, .),


. :

, ,
, -
... ,
, ,

,
( ,
).

,
, , .18

,
. , .

1. Weinberger (1986) : 226.

2. Weinberger, 1986 : 228, : , -
,
. (...) ,
246

() (, ) (ibid.)
3. Albert, 1993 : 19.
4. Albert, 1993 : 20.
5. Albert, 1993 : 2021.
6. Albert, 1993 : 8.
7. Weinberger, 1986 : 260.
8. Weinberger, 1986, ibid.
9. Weinberger, 1986 : 261.
10. Weinberger, 1986, ibid.
11. Lbbe, 1978 : 76.
12. Lbbe, 1978 : 7576.
13. Lbbe, 1978 : 77.
14. Lbbe, 1978 : 93.
15. Lbbe, 1978, ibid.
16. Lbbe, 1978, ibid.
17. Albert, 1991 : 12.
18. , -
, ,

-
, .

1. Albert, Hans (1993): Rechtswissenschaft als Realwissenschaft, Baden-Baden.

2. Albert, Hans (1991a): Erkenntnis, Recht und soziale Ordnung, in: Archiv fr Rechts-
und Sozialphilosophie, Beiheft 44, Stuttgart.
3. Albert, Hans (1991b): Die Verfassung der Freiheit. Bedingungen der Mglichkeit
sozialer Ordnung, in: Salamun, K.(Hrsg.): Moral und Politik aus der Sicht des
kritischen Rationalismus, Amsterdam
3. Hoerster, Norbert (1989): Verteidigung des Rechtspositivismus, Frankfurt a. M.
4. Lbbe, Hermann (1978): Praxis der Philosophie / Praktische Philosophie / Ge-
schichtstheorie, Stuttgart.
5. Weinberger, Otta (1986): Rechtslogik, Berlin.
6. Messner, Johannes (1971): Vlkerrechtslehre und Geschichtsphilosophie, in: FS fr
A. Verdross, Wien
 :

1.

( -
), ,
,

.
,
. .1
,
.
- -
,
.
,
.
.
. . ,

. ,
. T
, -
.

. (

, , -
.)
,
.
248

-

,

,

;2

;
-
;
, .
, -
,
. (
. .)

,
, -
.

. -

, -
, ,
, . (
.)

2. ?

,

,
(
,
)
.
,
.

 2. ? 249

() , -
, .

.
,
.

, ,
..
.
,
. ,
.
, . . , -
, -
:
,

, . ,
,
-
.
: -
, -.
, - ,
-
,

,
. ,
:
1.) ,
,
,
;
2.) ,

;
3.) ,
;
4.) -
,
250

,
, ,
-
;
5.) .

,
. -
:
,
, .
( )
. -
,
.

, .

, .
,
, -
, - .

, !
, -

( .),
(
).
,
ad hoc-,
.
, .

, ,
. ,
, . ,
,
() , ,
() ,
. , !
 2. ? 251

,
, .
,
,
.
, ,
.

.
. ,
.
,
, . ,
( )

! ,
--
, ,
. -
( -
), New Age
Scientology ... ,
.
, , -
. ,
?
. ,

,
,

, -
.
,
, -

, ()
. .
-
(
),
252

. ,

, ... .

, .
(4.),
.
,
, ,
, -
,
. ,
, . ,

( - ).
,
,
, -
? -
,

?
,

(i) ( -
. ), (ii)
( -
), (iii)
, -
-
... (iv)
.

- -
, -
. ,

, -
,
...
 3. - : 253

,
.
, -
!
,
( ) ,
, . . (
- ,
-
, ,
.)

3. - :

, , ,
, -
,
. , , -
,

. -
, -
. ,
, -
, .
.
(1973)
, , -
-
. ,
, : -
, .
.
-
, , ,
:
.
,
, ,
(.: : 30-32).
254

,
(: 32).
,
... , a -
-
. [...] -
, -
( : 32-33).
,
,
, ,
.3
, ,
:

. :

( : 35).

, .
, -
, -
- .
,
.

, -
.

,
"(). ,
.
,
,
, , .
,
() ( : 39).
,

.
,
 3. - : 255

, -
- -
.
: -
- ,

?
, -
.
-
, .
,
-
, . .
, -

, . :
1. (),
2. ,
3. , ,
4. , .
.

, :
,
, , ,
(I.) ";
,
,
, -
(: 30).
, ,
(II.) -
, -
.
-
,
. ,

,
256

. -
, .

4.

, (4)
- .
,


(Legitimittsglaube) , -
?
, :
,
, -

,
!

(.: Albert 1991, .).
, : ,
-
.
, -
. ,
,
. ,
,
- .
16. ,
. , -
. ,
-
,
, -
. -
, ,
!4 ,
,
. ,
,
 4. 257

,
!5
-
, . -
,
, , ... . ,
-. (
, -
, !).
,
,
.
, . ,
, -
!
,
, -
,
. ,


. ,
-
! , -
.
, ,
- .
, . -
, ,
-
, .
,
,
, -
.
, ,
.
. A
!
, ,
. , I.
258

. ( ,

,
I. .
. ,
, -

,
.)
, ,
-
: ,

.
! ,
,
.
,

.
, , ...
. . ,
, ,
. ( ,
!).
.

, , .
, ,
, ,
.
,
.
-
, ,
. -
. ,
-
,
. . . , -
 4. 259

. .
(!).
, -

,
I. .
,
, -
. ,
. , -
. -
,
. ,

,
! ,
. keine Zwangslufigkeit-These -
, -
, . , -
, ,
,
: , -
, -
, , .
, ,
. , ,
.
, ! - -
(
, ),
,
. ,
, -
. ,
-
. ,
, .
,

, . , ?
,

260

.
.
, , ... -
,
. . -

,
, ,

.
.
,

.

, .
. ( ,
.) ,
, -
. ,
-
!
, , -
.
.6 -
, . . -

, . (
) -
. , -
,
. ,
!
, .
,
,
.7
-
.
, -
-
,
 4. 261

... , -
,
, - -
.
, -
, -
,
.
, -
.
- -
,
. ,
-
. , -
,
, . ( -
.) ,

, -
(lbert, 1989:
114). -
. -
, -

.
,
(: 115). (Zh-
mung der Religion), , -
(...)!
,
, -
. , ,
!
,
, -,
-
. ,

. , ,
, -
.
262

. -

,
. ,
,

.
, ,
. ,
.

. ,
, ,
. (
.) ,

.
, -
.

, ,
.
( ) -
,

.
,
.
, ,
. , -
-
, .
,
.
( ,
. , -
(unvollstndige Bedeutung),
,
,
.)
-
:
 4. 263

, , ...

(
)?
.
-
, . ,
, -
.
, -
.
-
,
, .
( , -
) .
-
,

! , ,
( ).

, ,
. ,
,
,
!

. , ,
,

!8
,
. -
, , ,
, .
. ,
, ,

.

.
264

-
,
,
!
,
, . -
,

.
, , -
( ) , -
.

-
,
.
,
!
, , -
-
, -
-, - .

. ,
!
, ,
...,
.

5.

,
,

. ,
. ,

,
.
, , -
,
. (
 5. 265

,
-
.)
-

,
,
,

.
-
: ,
?
, ?
, .
-
, ,
-
.
:
,

. -
,

.
( -
) . ,
( ) -
- -
-
, . ?!
. -
:
,
(
)
,

266

. , ,
:
, -
,
, ,

(.: Albert, 1991, . ).
-
. , ,
,
,
,
.
,
. ,
-
! , -
,
. ,
-
.
.
.

, ,

.
,
(
) ?
,

? ,

,
. , ,
,
, .
, -
, ,
.
 5. 267

, ,



. , ,
!
() -
. ,

,
. (
, .)

,
. !

,
, .
!
, -
,
, :
-
-
, ;


.
-
,
. :


; o
!

,
. ,
, .
,
. ,
268

,

.
, ,
!
-
-

,
-
. -
,
, ... -
, -

. -
, -

, .
.
,
,
-
. , ,

. ,

-

,
. . ,
, ,

, -
.
, (. ).
,
, .

:
 6. ... 269

6.

-
.
,
(Yinger,1964):
, -
,
, , ,
. ;
, , -
.
, ,
,
,
,

,
(). ,
,

-
. ,

, .
, -
, -
.
,

:
( )
, -
, .
. . ,
-- -
,

. -
,
:
270

: ,
. -
,
, (Schckenhof
2003).
,
, -
, ,
, .

(). , , ,
, ,
. ,
, -
(). -
,
, !
,
, .

, . -
, -
. .
, , -
.
. ,
, -
,
.
,
. , -
,
,
- ! , -
,
, -
.
,

.
, , -
!
 6. ... 271

, - :
, ,
. .
,
, -
, . ,

,
, (!) (Beckenfrde, 1967: 93,
.)
, -
,
,
.
Quid leges sine moribus,
: -

(.: Kng, 1992: 295-296).
, -
, -
,

. -
, .
, ,
-
.

! --
.
,
- .
, -

! ,

. ,
(, ,
) ,

. ,
272

-
- .

, -
.
,
.

7.

. (1-3)
, .
.
-
:
, (
) -
,
,
. Kao a -

,
.
,
,
... .

.
, -
, .

,
! , -
, -
,
,
, (). .
.
-
.
 7. 273

.
(I.) (II.)
. (I.)
, .
-
.
,
, . -
. , ,
, , . -
.
-

! ,

, .

, - .

,
. , . , . ...,
, -
( . , . , ,
, ... .).
,
. , ,
, -

- .
,

-
,
.
.
-
, -
. , -
.
,
.
274

, -
,
,
. -
,
(I.) .
, -
(. ) -
.
- .
,
,
. , -
-,
.
,
. , -


.
, -
,

()
( ),
(
),
()

( ).
, -
,
,
.
, , () ()
. ,

( ) .
, ,
- --

 8. ... 275

.
, ,
,
.
, .

( . ).
,
,
, .
, , ,
. .
-
.

8. -
:

,
. ...

,
.
( , 1947)
Der letzte und der eigentliche Sinn des Staates kann nur
dieser christlicher sein, da wir auf Grund gegenseitiger
Vergebung nicht nur miteinander, sondern freinander
da sind.
(Karl Barth, 1928/1929.)

, ,
.
-
.
, . ,
-
, -
.
. ,
-

! 20.
276

, . (. , .
... .). , ,
. , . -
, ,
. -
! , --
, .
,
.
, , -

,
- : , ! (

.)9
?
,
-
,
, ,
- ,
, -
,
,
,
, -
. .
( , . (2 : 13) -
,
(5 : 29)
.
, -
.)
,

,
,
.
,
,
, ... .
 8. ... 277

-

,
( a -
)
:

, ,
-
, -
;
--
;

-
,
-
, ,
;
, -
-
, .
;
, -
.
, -
, -
.
, -
.
, .
, -
,
!

, . -
,
...
,
,
.
278

-
, -
. -
.
,
-
-
, . ,
. , -
.
,

.

.
, (religionslos)
(berkonfesionell) . -

, -

.
( -
). , , ,

.
, , , -
.10 -
, .
:
() , -


.
() .
-
-
, .
.
- -
. -
,
, ,
 8. ... 279

, -
( -
), .
. , -
Staatsrson- ,
: ( )
(. ) .
.
,
-
, -. (
,
. :
,
,
, .) ,
,

, ,
,
-
. (
.)
(
) -

, -
... -
. ,
,
, -
, -
. -

!
,
, -
, ...
(Geschft).
, a -

,
280

!
, ,
, -
... . ( ,
,
. ,
,
,
.)
-
,
,
- . (
,
, -
, .
. ,
!)11
( ) ,
,
,
. -
.
.

9. :

, -
, .
, ,
,
,
(.: Albert,1991).
,
.
,
?
,
(
.)
,
 9. : 281

, .
, !
. ,
.
,

. ,

, .
. : -

. -
,

: , -
,
- , --
. ...
,
.
,
,
:


Chronique scandalouse, ! (.: Kng, 1992:
297)
, -
,
-
. -

, .

(Gesamterscheinung) ,
.
, -
. ,
.
!
, , -
,
282

.
,
. ,
.
. ,

, -
-
? ,
? ,
,

. , -
. , ,
-
.
, ,
, ...

? ,
( , .)
Gesamterscheinung,
.

!
,

, doctrina fidei-
: ,
, -
,
- - -
, . -
.12 ,
( )
. -
, . -

.
-
, -
, . .
 9. : 283

,
.
:

,
,
-

?
? , -
,
? ,
(),
.
, -

-
, . -
,
. , -

. , -
, .

. ,
.

. (.:
, 2006: 41-42). -

,
! ,
(, , ...
.)
,
.
, .
, , -
,
() -
.
284

, -
, :
-
(
) -
,
.
,
.
,
,
-
, .
, ,

. ,
, ,
.

. ,

,
. .
,
.
,
!

, , -
. , -
(Topitsch, 2000:145) -
. -
, ,
(der vlkermordernde Gott)!
, , .
,

,
, ! ,
.
 9. : 285

,
(.: 1 .: 15;3).13
?

, -
. ,
.
! ,

. ,

,
: die dogmatische
Voreingenommenheit! ,

. , ,

, -
,
, . -
, -
. -
() .
,
. , -
, , -
,
!
, .

,
. -
, -
,
. :
, ... -
, ,
,
.
, ...
(Albert, 1989: 115).
286

,
. , -

, . -
, -

! -

, -
.
.
, -

,
,
. , -

,
,
!
-
. ,
-
, -
. (
, . .)

, .
(hinweg zu
rationalisieren), . .
,
?
,
! ,

, ,

. ,

. , ,
, ,

 9. : 287

,
(.: Topitsch, 2000: 145)! ,


, !14
,
,
,
,
. , -
,

, -
. , , -
.
( ) , ,
!
, -
-
,
-
.
, .

,
-
, , .
,
, . (

-
, .)
, -
(-),
, .

!
,

,
-

288

(Aberwitz) ().
, . -
, , .
,
! ,
. ,
-

. -

, . ,
,
.
sacra doctrina,
, .
! ,

,
.
, -
,
( 185.254.)

. , , -
, , -
.
,
-
, ,
.
,

.
.
,
-
, -
,
?

. ,
 9. : 289

,
! ,
, -
, ,
.
, -
-
, .
!

, -

. ,
, .

, !

(Vlkermord) ,
. ,
,

( ).
, -
,
, ! ,
,
.
, -

.
,
, -
,
.
,
! , . ,
, ,
. ,

,
. - -
:
290

,

.

! (.: Schwienhorst-Schnberger, 2001)
, -

,
.
, ,
-
,
. , ,
, !

, -
,
. , . -
, -
, :
, -
, -
,
,
.
,
, ,
,

(.: Kng, 1992: 299).
, , .

, .
, ,
.
, -

,

,
( . )!
 10. 291

-
.
-
,
.
. ,
. ., !
, doctrina fidei-
-
, ,
,
,
. ,
.
- ,
-
!
,
.
, .
,
,

, , -
.
, , -
. -

,
. -

, -
-
! ()-
!

10.

,
:

292

II. ,

-
. , . CDU/CSU.
,
, -
. -
. ,
. .

:
, -
!

, - .
,
! , -
,
-
, e (.:
Rpke, 1958). ,
.

! -
, , -
,
. ,
. -
, :
. (
) ,
( ,
,
) .
,
,
. :
, -

- (, 1943: 214-215).
 10. 293

e , -
. ,

,
.15 ,
:
, ,
,
(!)
:
! (.: Brunner, 1943: 216-218.)
-
, .

, -
.
. . -
, ,
: (1.)
;
(2.) ; (3.) -
; (4.)
,
; (5.)
(.:
Peschke, 1991).
, -
, -
.
, -
,
- .
,
-
!

- .
( , -
,
(SPD), -
.) ,
.
294

, ,
.
, -
- -
.
-
!
-
-
. . ,

, .
, -
.
,
. ,
. ,

. -
-
, -
!16


, .
, , ,
, -
-
. -
, .
-
, ,
(1834-1902):
, , ,
, ,
, -
, ,
, .
. ,
, . -
,
, ,

 11. 295

. ,

. ( : Drrbecker, 2010: 155,
.)
, (:
20, 25)


(Gewalten-
teilung).
,
, -
, (.: Nordhofen,
2013). ,
-
, , -
-
.
, -
, .

11.

, -
,
. -
,
- .
, -
. ,
.
, . -
,
I. , ,
.
!
,
,
, !
, , -
. --
,
296

,
, . , -
, . ,

.
, , . -
-
! ,
, -
, .
. -
, -
( ),
( ). ,
. -
,
!
, -
,
. ,
,
, . ,
. -
. , -
, ,
! ,
.
,
.17
,

. , -
, ,
! , -
, -
. -
,
! ,
, ..
. . , -
- ,
,
 11. 297

, -
?
.
T -
, , -
,
. -
, . , ,
,
,
.
-
! , ,
, -
, ,
.
, , ,
, -
, !
, ,

.
. -
,
. ,
, ,
. -
, -
,
. -
, , -

. ,
,
-
,
.
,
,
, .
, -
, ,
298

.


.

,
.
Civitas Terrena,
,
,
Civitas Dei. (
,
,
. ,
, ! -
, -


. ,
. ,

, -
, .) ,
, -
, ,
.
,
( )
, , -
-
!
- , -

. , !

, -
. , -
, .
-
, -
. , -
,
 11. 299

,
, ...

,
.
(),
(), ( ). ,
, , ,
! (, 2001: 181, .).
- , ,

,
, . -
, (
) -
.
,
:
, ( ),
,
(Subsidiarittsprinzip) .18
(Hffe,1997),
, -
,
, .
-
,
, , -
. XVII, XVIII,
XIX ,

, ,
,
-. :
, (homo singularis) -
,
(eripere et cmmunitati demandare) ,
, , -
,
;
.
300

; ,
. (Quadragesimo anno, Pius
XI, 1931)

, ,
. ,

, ! -
.
,
() ,
, , -
(.: Hffe, 1997: 11).
-
, .
, .
, -
.
,
. ,
-
, -. ,
,
(
). -
: ,
, ... .
(.: ). , -

! ,
:
() ( )
, , . ,

(, ,... .).
(
) ,

.
.
,
 11. 301

, (.:
Hffe, : 10-13).
,
,
. -
, -
- , ,
, .
- , -
! -
, -
! ,
, .
-
,
(-) , -
.
,
, - , .
.
,
(Vorrangsnorm)
,
, - -
.
,
.
-
,

, (.: Messner, 1970a).
,
, -
(Priorittsregel):
) ,
) , .
.
() -
, -
-
302

(),
. .

,
, , ,
.
, . ,
:
, -
, ? ,
, , -
,
(.: Nell-Breuning, 1976: 353).19

,

-


. -

(Gundlach, 1962: 169).20
,
, ,
,
(: 171).
,
, .
, , ,

.
(Gund-
lach, : 171)!
-
, :
, -

! (.: Messner, 1970b).
( ,

 11. 303

, :
, !) -
,
-
. -
.
,
, ,
, -
, -
.21
,
,
,
,, .

. , , - -
, , -
. ,
.
().
, -
: --
-,
,
, -
! -
, -
. ,
.
, ,
! -
: -
,
.
.
, .
, ,
,
,
. , -
,
304

-
. ,
-, -
, .
-
, .
(

, -
.) ,
-

--, -
.
(
).
, -
- .
, -
, . .
, -
,
(.: Groeling, 2001).22 ,
-
, -
-
. - ,
.

!
,
,
(1992). ,
.
,
, ,
, ,
(.: Hffe, : 17). ,

.

. -
 11. 305

, ,
.23
-
(: 12, 30), :
, ! -
, ,
, , -
. ,
, ,
-
.
. -

,
.
, -
, --
., . ,
, .
, ,
.
, -
,
, -
! ,
,
.
,
. ,
, -
!

( ) ,
! ,

,
.
-
, -
, -
... ? -
?
306

, ,
.
, -
,
, -
- .
, ,
- .
,
, ,

, -
.
, complexio
opositorium,
.
.24 -
, . ,
-
, :

. ,
,
, , -
, -
. ,
.
.
, .
(, 2001: 174, .).
, -
,
...
!25 -
- -
(.: , 2006).
.
, , ,
, ,
! , -
, -
,
 11. 307

. ,
-, -
, -
.
,
.
- -
, -
.
, -
,
-
, . ,

.
,

-
,

. ,
,
,

.
, (-)
! , ,
,
,

, -

. , -
, ...
,

--
, - -
... , ,
.
, -
, .
308

, , .
- -
-
, ,
.26 (, -
,

.) ,
. ,
, ,
-
! ,
-, -
,
() .

- -
. , -

,
.

1. , ,
, , ...
,
.
2. ,
,
.
3. ,
realissimum,
. [...] ,
, .
().
4. .: Manuel, Frank: The Religion
of Isaac Newton, Oxford 1974, Heuser, Harro: Der Physiker
Gottes. Isaak Newton oder die Revolution des Denkens, Frieburg-Basel-Wien 2005.
, . : Koyre, Alexandre: Von der geschloe-
nen Welt zum unendlichen Universum, Frankfurt a.M. 1969.
5. , o-
,
 309

Mhling, Markus: Einstein und Religion, Gttingen 2011. ,

, -
- -
, . ,

! ( : Jammer, Max: Einstein and
Religion. Physics and Theology, 2nd ed., Princeton 2002.)
6. Kao ,

, (1646-48).
,
-,
: ,

( )!
7. : , :
- , : (.):
, 2004.
8. .: Milbank, John: Theology and Social Theory: Beyond Secular Reason, Ox-
ford 1990. . : The Word
Made Strange. Theology, Language, Culture, Oxford 1997.
,
: Frhauf, M./Lser,W. SJ (Hg.): Biblische Aufklrung die Entdeckung einer
Tradition, Frankfurt a.M. 2005.
.
9. ,

(, 1962: 81). ,
, - -
-
-
() .
10. .
1928/29 .
11. ,

: ,
? ,
,
! ,
,
.
12.
.
: Die Intoleranzanschuldigung des Monotheismus, in: Gla-
ube und Denken, Jahrbuch der Karl-Heim-Gesellschaft, g. 21, Frankfurt a.M., 2009.
310

13. : ,
, ,
( -
, ., 2001.)
14. , -
( ) ..: Lndemann, G.:
Das Unheilige in der Heiligen Schrift, Stuttgart 1966, Buggle, F.: Denn sie wissen
nicht, was sie glauben, Reinbek bei Hamburg 1992.
15. ,
. .: Eichengreen, Barry:
The European Economy since 1945. Coordinated Capitalism and Beyond, Princeton-
Oxford 2007.
-
.: Mises, Ludwig: Kritik des Interventionismus,
(Erstaufl. 1929), Darmstadt 1976. , -
,

. .: Giddens, Anthony: The
Third Way. The Renewal of Social Democracy, Cambridge (UK) 1988.
16. , : 80-
, -
.
,
35- ! . , -
,
. , ,

30- !, ... .
17. , , :
, ,
(, 2001: 187).
-
,
, . (, -
, . .)
!
, -

(: 191)! -
, .
18. subsidium, ,
. , ,
. ,
, -
! ,
, (.: : 13).
(
 311

. ,
, -,
. .)

, , ... . -
Wilhelm Emmanuel Freiherr von Ketteler
, , 1862.
Rerum novarum (1891),
Quadragesimo anno (1931), Mater et Magistra (1961),
Deus caritas est (2005). , ,
,
.
, - ,
. -
,
. -
! -
, -
. -
, ( )
,
, :
, ,
(: Lincoln, Abraham: The Complete Works of Abraham
Lincoln, Vol.II, New York 1905).
,
, . . T
. -
, . ,
,
, ,
,
,
. ,
-
, .
.
, -
, ...
19. ,
, ,
,
().
20. : -
,
, .
312

-
(!).


-
(, .).
21. 2005. XVI, Deus
caritas est, :
, ,

,
.
22. Groeling , -
(ein urliberales Prinzip),
().
23. ,
,
,
(.: Lobkowicz, Nikolaus: Krise der Werte, in: Zeitschrift fr
Ganzheitsforschung, 41. Jg., III, Wien 1997, p.139). ,
, .
, -
, , -
DDR-a. ,
, . A
, 80% . -
, , , ,
(Altbayern) ...
24. , .
..: Grotefeld, Stefan: Religise berzeugungen im liberalen Staat, Stuttgart 2006.
25. -
, ..: Stark, Rodney: The Victory of Reason. How Christianity led to
Freedom, Capitalism and Western Succes, New York 2006.
26. -
:
, -
. 1994., -
,
,
! , , ,
, -
. ,
. (
, .: Giacometti, Z.: Quellen zur Geschichte der Trennung von
Staat und Kirche, 1926.)
 313

lbert, Hans (1989): Zur Kritik der reinen Religion. ber die Mglichkeit der Religions-
kritik nach der Aufklrung, in: Salamun, K.(Hrsg.): Aufklrungsperspektiven, FS
Ernst Topitsch, Tbingen
Albert, Hans (1991): Verfassung der Freiheit. Bedingungen der Mglichkeit sozialer
Ordnung, in: Salamun, K. (Hrsg.): Moral und Politik aus der Sicht des kritischen
Rationalismus, Amsterdam-Atlanta
Berger, Peter (1973) : Dialektik der Religion , Frankfurt .a.M.
Birnbaum, Norman (1962) : Ideologiebegriff und Religionssoziologie , in : Goldschmidt,
D. & Matlhes, J.(Hg.): Probleme der Religionssoziologie, Kln und Opladen
Beckenfrde, Ernst-Wolfgang (1967): Die Enstehung des Staates als Vorgang der Sku-
larisierung, in: Skularisierung und Utopie, Ebracher Studien, Stuttgart
Yinger, Milton (1964): Moderne Religionssoziologie, in: Frstenberg, F. (Hrsg.): Reli-
gionssoziologie, 2. Aufl., Neuwied-Berlin 1970.
, (2006): , -
Jakovljevi, Dragan (2009): O praktino-drutvenoj prirodi religija i njihovim funkci-
jama u drutvu, u: Jeroti/Ivanovi(eds): Religija izmeu istine i drutvene uloge,
Beograd
Drrbecker, Alexander (Hrsg.)(2010): Geschichte und Freiheit, Ein Lord-Acton-Brevier,
Zrich
Rpke, Wilhelm (1958): Jenseits von Angebot und Nachfrage, Bern-Stuttgart
Schockenhof, Eberhard (2003): Die Moraltheologie zwischen Glaubensethik und auto-
nomer Moral. Wege zur berwindung einer falsch gestellten Alternative, Roma
Brunner, Emil (1943): Gerechtigkeit Eine Lehre von den Grundgesetzen der Gesell-
schaftsordnung , 4. unvern. Aufl., Zrich 2002.
Peschke, Karl Heinz (1991): Social Economy in the Light of Christian Faith, Trier
Topitsch, Ernst (2000): Religion und Rationalitt, in: Breuningen, R.-Welsen, P. (Hrsg.):
Religion und Rationalitt, Wrzburg
Nordhofen, Eckhard (2013): Monotheistische Gewaltenteilung, Handschrift (-
, )
Habermas, Jrgen (2001): Zeit der bergnge. Kleine politische Schriften IX, Frankfurt
a.M.
Hffe, Ottfried (1997): Subsidiaritt als Gesellschafts- und Staatsprinzip, in: Swiss Po-
litical Scince Review 3 (3)
Messner, Johannes (1970a): Leistungsfhigkeit sozialethischer Normen, in: Das Huma-
num und die christliche Sozialethik, Kln
Messner, Johannes (1970b) : Institution und Funktion des Privateigentums, in: Wirt-
schaftspolitische Bltter, Jg. 17, Heft 6
Nell-Breuning (1976), Oswald: Subsidiaritt ein katholisches Prinzip? in: derselbe:
Den Kapitalismus umbiegen, Schriften zur Kirche, Wirtschaft und Gesellschaft,
Dsseldorf 1990.
Gundlach, Gustav (1962): Gesellschaftliche Kraft des Helfens, in: derselbe: Die Ordnung
der menschlichen Gesellschaft, Bd.1, Kln 1964.
314

Groeling, Hubertus Mller (2001): Zur sozialen Dimension liberaler Politik, in: Lambs-
dorf, Otto Graf (Hrsg.): Freiheit und soziale Verantwortung. Grundstze liberaler
Sozialpolitik, Frankfurt a.M.
Schwienhorst-Schnberger, Ludwig (2011): Land, in: Lexikon fr Theologie und Kir-
che, zehnter Band, Freiburg-Basel-Rom-Wien
Lohfink, Norbert (2005): Das Land bereignung in Numeri und das Ende der Priester-
schrift, in: derselbe: Studien zum Deuteronomium und zur deuteronomistischen
Literatur V, Stuttgart
Hamilton, Malkolm (2003): Sociologija religije Teorijski i uporedni pristup, Beograd
 M

, ,
,
,
, .

-
(), , -
.
, (Wissenschafts-
theorie) , -
, (Fakultt fr Sozialwissen-
schaften, Universitt zu Mannheim, Baden-Wrttemberg, BRD).
, ,
, .
, ,
, , , , ... ,
, , ... (
)
, - -
. ,
-
, -

.
, ,
.
80. .
-
,
.
(, , , , ,
... ). 60. ,
Denkfrmen, Festschrift fr D. Jakovljevi,
.

, , , , , -
... .
,

( . , . ... . ).
, -
.


100

CIP
,

ISBN 978-9940-521-16-5
COBISS.CG-ID 25020688