Professional Documents
Culture Documents
Bài giảng Giải tích 1 Nguyễn Hữu Hiệp
Bài giảng Giải tích 1 Nguyễn Hữu Hiệp
HCM
Trng i hc Bch Khoa
B mn Ton ng dng
ThS.Nguyn Hu Hip
E-mail: nguyenhuuhiep@hcmut.edu.vn
Gip hc vin hiu l thuyt, nm vng cc k nng tnh ton, bit vn dng gii cc
bi ton c th.
2 o hm v vi phn 33
2.1 o hm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
2.1.1 nh ngha v tnh cht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
2.1.2 o hm hm ngc v hm tham s ha . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.1.3 o hm cp cao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
2.2 Vi phn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
2.3 nh l gi tr trung bnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.4 Cng thc HLopital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.5 Cng thc taylor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
2.6 Kho st v v th . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
2.6.1 Tim cn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
2.6.2 Chiu bin thin v cc tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
2.6.3 Li, lm v im un . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
2.6.4 Kho st hm s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
2.6.5 Tm gi tr ln nht - gi tr nh nht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
3 Tch phn 65
3.1 Tch phn bt nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3
MC LC MC LC
3.1.1 nh ngha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3.1.2 Phng php tnh tch phn bt nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
3.1.3 Nguyn hm hm hu t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
3.1.4 Nguyn hm hm lng gic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
3.1.5 Nguyn hm hm v t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
3.2 Tch phn suy rng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
3.3 ng dng hnh hc ca tch phn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
3.3.1 Din tch hnh phng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
3.3.2 di ng cong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
3.3.3 Th tch vt th trn xoay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
3.3.4 Din tch mt trn xoay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
u : N R
n 7 u(n) := un .
K hiu 1 dy s (un )+
n=1 hay n gin (un ). un gi l s hng th n ca dy.
V d 1.2 a) Cho dy s dng lit k (un ) = {1; 2; 1; 4; 0; 5, 8; 3; 3, 31 , ...}.
S hng th 5 l u5 = 0.
(1)n + n
b) Cho dy s dng s hng tng qut (un ) : un = .
n2 + 1
(1)7 + 7 3
S hng th 7 l u7 = 2
= .
7 +1 25
(
u1 = 1
c) Cho dy s dng truy hi (un ) :
un+1 = 2un + 3, n 1.
Ta c u2 = 2u1 + 3 = 5, u3 = 2u2 + 3 = 13, ...
n+1
V d 1.3 Xt tnh n iu ca dy s (xn ) : xn = .
n+2
Ta c
(n + 1) + 1 n + 1 (n + 2)2 (n + 1)(n + 3) 1
xn+1 xn = = = > 0, n.
(n + 1) + 2 n + 2 (n + 3)(n + 2) (n + 3)(n + 2)
= xn+1 > xn suy ra (xn ) l dy tng.
5
1.1. GII HN DY S CHNG 1. GII HN V LIN TC
Cch khc
x+1 1
Xt f (x) = , x 1 = f 0 (x) = > 0.
x+2 (x + 2)2
Vy f (x) ng bin nn (un ) l dy tng.
nh ngha 1.4 (Dy s b chn) .
Dy (xn ) gi l b chn trn nu M : xn M, n.
Dy (xn ) gi l b chn di nu m : xn m, n.
Dy (xn ) b chn nu n va b chn trn, va b chn di.
Dy (xn ) b chn khi v ch khi (|xn |) b chn trn.
n
V d 1.4 Xt tnh b chn ca dy s (xn ) : xn = .
n+1
n
Ta c 0 < < 1, n N . Suy ra (xn ) va b chn trn, va b chn di do b chn.
n+1
nh ngha 1.5 (Dy con) .
Cho dy (xn ). Dy con ca (xn ) l mt dy (xnk )k m cc phn t ca n c ly ty t (xn ) theo
th t tng dn ca ch s.
V d 1.5
n 3 2 5 3
Cho dy (xn ) : xn = 2 = 1, 1, , , , , . . . .
n 2 7 7 23 17
3 5 3
Dy vn = 1, , , , . . . l mt dy con ca xn .
7 23 17
2n 2 3
Dy x2n = = 1, , . . . l dy con cc ch s chn ca xn .
(2n)2 2 7 17
2n + 1 3 5
Dy x2n+1 = = 1, , , . . . l dy con cc ch s l ca xn .
(2n + 1)2 2 7 23
n+
nh ngha 1.6 (Gii hn dy s) K hiu lim un = a hay un a c nh ngha
n+
nh l
2. Dy hi t th b chn.
3. Cho xn yn zn , n n0 .
(
xn a
= yn a.
zn a
5. (
x2n a
xn a
x2n+1 a.
n
1
S e. Ngi ta chng minh c dy s xn = 1+ l
n
dy tng v b chn trn do hi t. K hiu
n
1
lim 1 + =e
n n
S e l s v t c gi tr gn ng l e = 2.718281828...
Cc gii hn c bn
1
n
i) lim = 0, > 0. iv) lim n = 1, .
n n n
1
a n
ii) lim = 0, > 0. v) lim 1+ = ea , a.
n ln n n n
iii) lim q n = 0, |q| < 0.
n
Cc dng v nh
0
, , 0., , 1 , +0 , 00+
0
Khi tnh gii hn dng v nh, ta dng cng thc hoc bin i
i s kh dng v nh.
Nu gii hn khng phi dng v nh, ta tnh bnh thng.
Quy tc
1 1
= , = 0.
0
ln n n ( > 0) an (a > 1) n! nn
Du ch mang tnh hnh thc theo ngha: hm nh
chia hm ln dn v 0 v hm ln chia hm nh dn
v v cng.
V d 1.6
ln5 n 3n 2n log52 n
a) lim = 0. b) lim = 0. c) lim = +. d) lim = 0.
n n n n! n n100 n 3n
2n3 3n
a) I = lim .
n 4n + 3n2
Dng . i lng n3 ln nht nn chia c t v mu cho n3 .
3
2 2
I = lim n = + (v t dn v 2, mu dn v 0).
n 4 3
2
+
n n
2n3 4n+1
b) I = lim n .
n 3 22n1 + 5n7
Dng . i lng 4n = 22n ln nht nn chia c t v mu cho 4n .
n3
2 n 4 04
I = lim 4 = = 8.
n 3 1 n 7 1
n
( ) +5 n 0 +0
4 2 4 2
c) I = lim n2 + 4n n + 1.
n
Dng . Nhn lng lin hp.
( n + 4n n)( n2 + 4n + n)
2 6n2 +4n 6n2
I = lim + 1 lim + 1. Dng .
n n2 + 4n + n n n2 + 4n + n
Chia c t v mu cho n.
4 4
I = lim q +1= + 1 = 3.
n
1 + n4 + 1 1+0+1
r
1 4 1 1
d) I = lim n
3n4 4n3 = lim n4 (3 4 ) = lim n n (3 4 ) n = 1.30 = 1.
n
n n
n n n
Tng t, ta c th chng minh n Pm 1 vi mi a thc Pm .
v v 1
4n 4n 4n n
u u
r
n+1
4n
u 2 n u 2 n 2 n
n 2 2u 2 = 2 . V lim u 2 = lim 2
e) I = lim = lim n
u n
u =
3n + 5n3 n 3 t 5n3 3 5n3 5n3
n n t n
1+ n 1+ n 1+ n
3 3 3
20 = 1.
2
ln2 (2n) (ln 2 + ln n)2
ln 2
f) I = lim = lim = lim + 1 = (0 + 1)2 = 1.
n ln2 n n ln2 n n ln n
n sin n!
g) I = lim .
n n + 1
n sin n! n
Ta c 0
.
n+1 n+1
n n sin n! n sin n!
V lim 0 = lim = 0 nn lim = 0 = lim = 0.
n+ n n + 1 n n+1 n n+1
n+1 n+1
n1 2 1
h) I = lim = lim 1 + = e2 = 2 .
n n+1 n n+1 e
3n2 +1 (n2 +5) 3n22 +1
n2 + 2
3 n +5
i) I = lim = lim 1+ 2
n n2 + 5 n n +5
2
" (n2 +5) # 3n +1
n2 +5
3 3 1
= lim 1+ = (e3 ) = e9 = .
n n2+5 e9
n3 +1
2n + 3 n+2
j) I = lim .
n 3n + 2
2n + 3 2 n3 + 1
V lim = , lim = + nn I = 0.
n 3n + 2 3 n n + 2
Ch bi ny khng phi dng v nh. C dng (2/3)+ = 0.
n
2
2n + 3n n2 +2
k) I = lim .
n 4n2 2n
2n2 + 3n 1 n
V lim = , lim 2 = 0 nn I = (1/4)0 = 1.
n 4n2 2n 4 n n +2
Ch bi ny cng khng phi dng v nh.
n
2n3 + 3n n2 +2
l) I = lim .
n 4n2 2n
Bi ny dng v nh +0 . Ta lm nh sau:
3 2n 3 n1 . 2n2 ! 2n2
2n + 3n n +2 2n + 3n n +2
n
2n + 3n n +2 n
3
= = (1/1)1 = 1.
4n2 2n 4n2 2n n
4n2 2n
2n+1
2 1
x2n = (1)2n+1 1 + 1.e2 = 2 .
2 + 2n e
Vy khng tn ti gii hn.
(
x1 = 2
q p
c) lim xn , vi xn = Vit cch khc: xn = 2 + 2 + 2 + . . . (n
n xn+1 = 2 + xn , n 1.
du cn).
Dng quy np chng minh c dy xn tng v b chn trn bi 2 do hi t.
Gi s xn a. T gi thit ta c
lim xn+1 = lim 2 + xn a = 2 + a a = 2.
n n
Vy lim xn = 2.
n
1 1 1
d) lim xn , vi xn = + + + .
n
1.2
2.3 n(n + 1)
1 1 1 1 1 1 1 1
Ta c xn = 1 + + + + =1 1.
2 2 3 3 4 n n+1 n+1
1.1.1 Bi tp
Tnh gii hn
4n 5n n2 + 1 1+n
1. lim
3n 22n 5n6 2n 3 n + 1 n 2 2 n
6. lim( ) 11. lim( )
2n + 5 n+2
ln(3n2 2n) 2n 1 n
2. lim 7. lim
p
n
n + (1)n 12. lim( )
n9 + 3n2 5n + 2
n sin n! n2 + 2n arctan n!
log 2 10n 13. lim
3. lim 8. lim 3n3 + arcsin n
log 2 n (1 + n) n 2
n 1 1n
14. lim( )
1+n n2 + 1
r
n
5n + 1
1 + n 2 n2 9. lim
4. lim( ) n10 + 2n 1
n+2 15. lim
n
n!
r 1
n2 + 4 n 2n + 1 n 2 n
5. lim
n
10. lim( 2 ) 16. lim
n
n + 5n n 1 n!
Tm lim un bit:
1 1 1
17. un = + + + 19. u1 = 3, un+1 = 3 + un
1.3 3.5 (2n 1).(2n + 1)
(1)n n
18. un = (1 + ) 20. un = sin n
n
1 1 1 1 1
21. un = + + S:
n 1+ 3 3+ 5 2n 1 + 2n + 1 2
1 1 1 1
22. un = + + + S:
1.2.3 2.3.4 n(n + 1)(n + 2) 4
23. u1 = 13, un+1 = 12 + un , n 1 S:4
3
24. u1 = 5, un+1 = 3
5un , n 1 S: 5.
1 4 1
25. u1 = , un+1 = un u2n S: .
2 3 3
1 1+ 5
26. u1 = 1, un+1 =1+ , S: .
un 2
1.2 Hm s
1.2.1 Hm ly tha y = x
y
n = 2 : y = x2 y = x2
* T XD : D = R.
* T GT : T = [0, ).
y
1
n = 1 : y = 1
x y=
x
* T XD : D = R \ {0}.
* T GT : T = (, 0) (0, ).
y
n = 1 : y = x y= x
* T XD : D = [0, ).
* T GT : T = [0, ).
0 x
* Hm s tng trn khong (, 0) v
(0, +)
y
2
y = sin x
1
y = cos x
1
Hm s y = tan x
Cng thc
* T XD : D = R \ { 2 + k, k Z}.
sin x
* Hm s tun hon vi chu k : tan(x) = i) tan x =
cos x
tan(x + )
ii) tan( x) = tan(x) = tan x
* T GT : T = R.
iii) tan( + x) = tan(x)
* Hm s tng trn khong ( , ).
2 2 iv) tan 0 = 0, tan( 2 ) khng xc nh.
* Hm s l, th i xng qua O(0, 0).
y
y = tan x
x
4.71 3.14 1.57 0 1.57 3.14 4.71
1.2.3 Hm m - Hm logarit
Cng thc
Hm s y = ax , (a > 1)
i) ax .ay = ax+y
* T XD : D = R.
ii) (ax )y = axy
* T GT : T = (0, ).
iii) ax .bx = (ab)x
* Hm s tng trn (, ) 1
iv) ax =
ax
y = ax (a > 1)
(0; 1)
0 x
Cng thc
Hm s y = ax , (0 < a < 1)
ax
* T XD : D = R. i) = axy
ay
* T GT : T = (0, ). ax a x
ii) x =
b b
* Hm s gim trn (, )
iii) ax.y = (ax )y .
y = ax (0 < a < 1)
(0; 1)
0
x
1.2.4 Hm y = ln x
y = ln x x = ey
0<x< < y < .
y = ln x
0 x
Cng thc
ln(x+y) = ln(x)+ln(y). ln 1 = ln x
x
x
ln = ln x ln y ln x = ln x.
y
1.2.5 Hm Hyperbolic
Hm s y = sinh x, cosh x
* nh ngha
Cng thc
x x
e e i) Cc cng thc ca hm Hyperbolic c suy t
sinh x = R
2 cng thc lng gic bnh thng bng cch thay
ex + ex
cosh x = 1 sin i sinh cos cosh, tan i tanh, cot i cot
2
ii) cosh2 x sinh2 x = 1
* T XD : D = R.
iii) cosh2 x + sinh2 x = cosh 2x
* y = sinh x l hm l v tng trn R.
* y = cosh x l hm chn.
y
y y = cosh x
y = sinh x
0 x
(0; 1)
0 x
Hm y = arcsin x
y = arcsin x x = sin y
1 x 1 y
2 2
1.57
y = arcsin x
y = sin x
1.57 0 1.57
x
1.57
y = arccos x
y = arccos x x = cos y
1 x 1 0y
3.14
y = arccos x
1.57
0 1.57 3.14
x
y = arccos x
Hm y = arctan x
y = arctan x x = tan y
x y
2 2
1.2.7 Hm Hp
nh ngha 1.8 (Hm Hp) Cho 2 hm s z = g(y) v y = f (x). Hm s z = g(f (x)) gi l hm
hp ca f v g.
V d Cho z = y, y = cos x. Hm z =
cos x l hm hp ca 2 hm cho.
V d Cho z = sin u, u = y, y = ln x. Khi , hm z = sin ln x l hm hp ca 3 hm
cho.
1.2.8 Hm ngc
Cho hm s y = f (x) : X Y . Xt tp hp
f 1 : Y X
y 7 x = f 1 (x) y = f (x)
V d 1.9
a Xt hm s y = f (x) = x2 : R R.
Tp f 1 (1) = {x R : x2 = 1} = {1, 1} c 2 phn t. Tp f 1 (1) = {x R : x2 =
}.
b Xt hm s y = f (x) = x2 : R+ R+ .
Tp f 1 (y) = {x R+ : x2 = y} = { y} lun c duy nht 1 phn t. Do y 7 f 1 (y) l
nh x ngc ca hm s y = f (x). Ta vit f 1 (y) = y hay f 1 (x) = x.
1.2.9 Hm tham s ha
nh ngha 1.9 (Hm cho theo tham s) Cho hm s y = y(x) qua mt bin trung gian t:
(
x = x(t)
y = y(t)
V d 1.10
(
x = 1 + 2t
a). Cho ng cong C c tham s ha l ng thng qua M (1, 0) v c vc
y =0t
t ch phng a = (2; 1): x + 2y = 1
(
x = 1 + 3 cos(t)
b). Cho ng cong (C) c tham s ha l ng trn tm I(1; 2) bn
y = 2 + 3 sin t
knh bng 3: (x 1)2 + (y 2)2 = 9
(
x = a cos t x2 y 2
c). Cho ng cong (C) c tham s ha l Elip + 2 = 1 (bng cch kh t
y = b sin t a2 b
t phng trnh tham s)
Bi lm
x1 y+1
a) y = f (x) = y(x + 1) = (x 1) x = .
x+1 y1
y+1 x+1
Vy f 1 (y) = hay f 1 (x) = .
y1 x1
b) y = f (x) = 3 ex 1 x = ln(y 3 + 1) = f 1 (x) = ln(x3 + 1).
Bi tp
Cu 1) Tm min xc nh ca hm s
1.3 Gii hn hm s
1.3.1 nh ngha
nh ngha 1.10 (Gii hn hm s) cho hm s y = f (x) xc nh trn D.
nh l
lim = a (xn ) D&xn 6= x0 : xn x0 = f (xn ) a.
xx0
Bi lm
Xt dy (xn ) : xn = n + v lim sin xn = lim sin n = 0.
n+ n+
Xt dy (yn ) : yn = 2n + + v lim sin yn = lim sin 2n + = 1.
2 n+ n+ 2
V tn ti 2 dy lm gii hn dn v 2 gi tr khc nhau do khng tn ti lim sin x.
x+
Gii hn tri
nh l
lim f (x) = a
xx0
lim f (x) = a
xx0
lim+ f (x) = a.
xx0
|x|
V d 1.13 Tnh gii hn lim .
x0 x
Bi lm: biu thc cha tr tuyt i nn khng tnh trc tip c gii hn.
|x| x<0 x |x| x>0 x
lim ===== lim = 1. lim+ ===== lim+ = 1.
x0 x x0 x x0 x x0 x
|x|
Vy khng tn ti gii hn lim .
x0 x
1.3.2 Cc gii hn c bn
Gii hn khi x 0
1 a x
2. lim = 0, > 0 4. lim 1 + = ea .
x+ x x x
2
sin2 2x x2
sin 2x
a) I = lim = lim . .4 = 1.2.4 = 8.
x0 1 cos x x0 2x 1 cos x
3 1 (1+t) 3 1
1
1
3
x 1 t=x10 1+t1 (1 + t) 3 1 t 3 5
b) lim 5 ===== lim 5 = lim 1 = lim 1 = 1 = .
x1 x1 t0 1 + t 1 t0 (1 + t) 5 1 t0 (1+t) 5 1
5
3
t
ln 1t ln t
t= x1 +
ln xx
c) I = lim+ xx = lim+ e = lim+ ex ln x ===== lim e t = lim e t = e0 = 1.
x0 x0 x0 t+ t+
x x2 . x1
x2 1
2
d) I = lim = lim 1 + = (e2 )0 = 1. (tng t gii hn dy s).
x x2 + 1 x 2
x +1
x2 + 2x x2
e) I = lim ( x2 + 2x + x) = lim
x x x2 + 2x x
2x 2x 2 2
= lim q = lim q = lim q = = 1.
x
|x| 1 + x2 x
x
x 1 + x2 x
x
1+ 2
1 2
x
1 1 sin 2x
f) I = lim (1 + sin 2x) x = lim (1 + 2 sin 2x) sin 2x . x = (e2 )2 = e4 .
x0 x0
2 1 1 cosh x1 x2
g) lim (cosh x)cot x = lim (1 + (cosh x 1)) tan x2 = lim (1 + (cosh x 1)) cosh x1 x2 tan x2 =
x0 x0 x0
1
e1. 2 .1 = e.
x sin x
h) I = lim .
3
x+
x + 1 arctan x
x sin x x
Ta c 0 3 , x > 0.
x + 1 arctan x 3
x + 1 arctan x
x
lim 0 = lim = 0. = 0. Vy I = 0.
x+ x+ x3 + 1 arctan x 2
Bi tp
x2 x2
x2 + 4 2x2 + 3 11. I = lim (cos x + 5 sin x)cot x
1. I = lim 6. I = lim x0
x+ x2 4 x 2x2 1
x
2. I = lim (1 + 2x4 ) sin2 x
1
1 1 12. I = lim (1 + sin(2x2 )) x2
2
x0
7. I = lim e x + x0
x x
3. I = lim (ln(e + x))cot x 8. I = lim (cosh x) 1cos x
1
1
x0
x0 13. I = lim (1 + 2x4 cos x)) x4
1 x0
4. I = lim (1 tan2 x) sin2 2x 9. I = lim xex+ x
1
x0 x
1 1 1 e2x + x2
5. I = lim (cos x) x2 10. I = lim (cos 2x + sin x) sin x 14. I = lim ln
x0 x0 x+ x x2
1.3.3 V cng b
nh ngha 1.12 (V cng b) .
Hm s f (x) c gi l mt v cng b (VCB) khi x x0 nu lim f (x) = 0
xx0
V d 1.15
a) f (x) = 2x2 3 sin x l VCB khi x 0. V lim f (x) = lim 2x2 3 sin x = 0.
x0 x0
1 1
b) f (x) = khng phi VCB khi x 0. V lim = 1 6= 0.
x1 x0 x 1
1
Nhng l VCB khi x . V lim = 0.
x x 1
Tnh cht
f (x)
nh ngha 1.13 (cp v cng b) Cho f (x), g(x) l 2 VCB khi x x0 v lim =k
xx0 g(x)
a) 1 x2 1 v tan x. c) e3x 1 v 1 + 6x 1.
1
b) ln(1 2x2 ) v x4 + 3x2 . d) x sin v x
x
Bi lm
1 x2 1 1 x2 1 x
a) lim = lim . .(x) = 0. Suy ra 1 x2 1 l VCB cp cao
x0 tan x x0 x2 tan x
hn tan x.
1
x sin
d) lim x = lim sin 1 khng tn ti nn 2 VCB ny khng so snh c.
x0 x x0 x
iii)
f (x) f1 (x)
lim = lim
xx0 g(x) xx0 g1 (x)
Ch :
Sau khi thay tng ng cng li m mt i bc thp nht th l dng trit tiu.
Thay VCB tng ng dng tng th cn kim tra tng khng phi dng trit tiu.
1
Cch 2: f (x) = 1 + 2x + 2x2 1 x (2x + 2x2 ) x = x2 Sai.
2
Dng trit tiu: mt i bc nht.
1 + 2x 1
Cch 3: f (x) = 1 + 2x + 2x2 1 x 1 + 2x 1 x = x
1 + 2x + 1
x(1 1 + 2x) x.( 12 .2x) x2
= = Sai.
1 + 1 + 2x 1+ 1 2
u tin sai v thay tng ng hm hp, cc sau th ng.
1 + 2x + 2x2 1
Cch 4: f (x) = 1 + 2x + 2x2 1 x = x
1 + 2x + 2x2 + 1
x(1 + 2x 1 + 2x + 2x2 ) x.(2x 12 .(2x + 2x2 )) x2
= = . ng.
1 + 1 + 2x + 2x2 1+ 1 2
Khng thay tng ng hm hp. Bin i cho n khi ht dng tng trit tiu
ri mi dng tng ng.
a) f (x) = ex e1 , x0 = 1.
f (x) = e[ex1 1] e(x 1) = = e, = 1.
Ch : x 1 = x 1 l VCB nn ta p dng cng thc cho x 1.
b) f (x) = 3
x x, x0 = 1
1 1 2 2
f (x) = [(1 + x 1) 3 1] + 1 x (x 1) (x 1) = (x 1) = = , = 1.
3 3 3
x
c) f (x) = 2 1, x0 = 0.
x 1
f (x) = eln 2 1=e x ln 2
1 x ln 2 = = ln 2, = .
2
V d 1.19 Tnh cc gii hn sau bng cch thay VCB tng ng.
ln(1 + x tan x)
a) I = lim .
x0 x2 + sin3 2x
Ta c ln(1 + x tan x) x tan x x2 , x2 + sin3 2x x2 + (2x)3 x2 .
ln(1 + x tan x) x2
= I = lim 2 = lim 2 = 1
x0 x + sin3 2x x0 x
1
ln cos 2x ln(1 + cos 2x 1) cos 2x 1 .(2x)2
b) I = lim = lim = lim = lim 2 2 = 2.
x0 ln(1 x2 ) x0 2
ln(1 x ) x0 x 2 x0 x
2
cos x ex cos x 1 + 1 ex x2 x x
c) lim = lim = lim 1 = lim = 1.
x0 1 + 2x 1 x0 2x x0 2x. 2 x0 x
1 2x 3 1 + 6x 1 2x 1 + 1 3 1 + 6x 2x. 12 6x. 13
d) I = lim = lim = lim =3
x0 ln(1 arcsin x) x0 arcsin x x0 x
x2012 1
e) I = lim .
x1 ln x
Ta t t = x 1 0(x 0).
(t + 1)2012 1 2012.t
I = lim = lim = 2012.
t0 ln(t + 1) t0 t
1 1 3 tan 2x 3.2x
f) I = lim (1 + 3 tan 2x) sin 3x = lim e sin 3x ln(1+3 tan 2x) = lim e sin 3x = lim e 3x = e2 .
x0 x0 x0 x0
3
1 + 3x2 1
g) I = lim .
x0 ecos x 2
1 2
1
(1 + 3x2 ) 3 1 .3x x2
I = lim cos x = lim 3 = lim = 2 Sai.
x0 (e 1) 1 x0 cos x 1 x0 x2
2
x0 cos x
V cos x 1 6= 0 nn p dng cng thc e 1 cos x l sai.
Bi ny khng phi dng v nh nn suy ra ngay kt qu
3
1 + 3x2 1 0
I = lim cos x
= = 0.
x0 e 2 e2
1 + 2x 1 x
h) I = lim 2 . Ch trn t dng trit tiu.
x0 cosh 2x e3x
(1 + 2x) (1 + x)2 x2 x2
1 + 2x 1 x = =
1 + 2x + 1 + x 1 + 2x + 1 + x 2
2 2 1
cosh 2x e3x = (cosh 2x 1) (e3x 1) (2x)2 3x2 = x2
2
x2
1
I = lim 22 = .
x0 x 2
1 1
e x2 cos x1
2
e x2 1 + 1 cos x1 1
2 x2
+ 1
2x2 3
i) I = lim x . = lim x2 . = lim x . = .
x+ arctan x x+
2
x+
2
1 x+ 1
Ch 0 nn ta p dng cng thc cho .
x x
arctan x 2 l hng s nn c th s ngay t u.
1.3.4 V cng ln
nh ngha 1.14 ( V cng ln) .
Hm s f (x) c gi l mt v cng ln (VCL) khi x x0 nu lim |f (x)| = +
xx0
V d 1.20
a) f (x) = 2x2 3 sin x l VCL khi x . V lim f (x) = lim 2x2 3 sin x = +.
x0 x
1 1
b) f (x) = l VCL khi x 1. V lim
= +.
x1 x1 x 1
f (x)
nh ngha 1.15 (cp v cng ln) Cho f (x), g(x) l 2 VCL khi x x0 v lim =k
xx0 g(x)
iii)
f (x) f1 (x)
lim = lim
xx0 g(x) xx 0 g1 (x)
Ch :
Sau khi thay tng ng cng li m mt i bc cao nht th l dng trit tiu.
Thay VCL tng ng dng tng th cn kim tra tng khng phi dng trit tiu.
2
2x4 4x3 + 3x 2 2x4 + 3x 2x
b) lim = lim = lim =0
x+ 2x3 2x + x3 x 2x3 x3 x+ 2x3
3x2 4 x6 3x2 3x2 4 x6 4x3
c) lim = lim = lim = +
x+ 1 + 2x 5x2 x+ 2x 5x2 x+ 5x2
x2 + ln30 (x + 1) 2x + 4x 4x 4
d) lim x 6 x
= lim x
= .
x+ 3 4x + 5.4 x+ 5.4 5
1
e) I = lim x2 + 2x 3 x3 + x2 . t t = 0. Suy ra
x+ x
3
q q 1 + 2t 1+t
I = lim+ t12 + 2t 3 t13 + t12 = lim+
t0 t0 t
1 + 2t 1 + 1 3 1 + t t 3t 2
= lim+ = lim+ = .
t0 t t0 t 3
Bi tp
Bi 1) Sp xp cc hm s sau theo th t tng dn ca bc VCL
(a) x + : 3x + ln3 x, x ln x, 3x, x(2 + sin4 x)
(b) x + : 2x , x2 , x2 + sin4 x, x ln x
(c) x + : 3x2 + 1 ln(2x), x ln(x2 + 3), x ln x
p n:
a) 3x, x(2 + sin4 x) 3x + ln3 x, x ln x
b) x ln x, x2 x2 + sin4 x, 2x
c) Bng nhau ht.
Bi 2) Tnh cc gii hn
(a) lim x2 + 2x + x x4 + 6x3 3x2 + x4 2x2 + 1 3x + x2
x (c) lim (e) lim
x x2 1 x+ x
p
3x2 + 1 x2 ln(ex x) + 3 x5 + x x sin 2x + 2 arcsin 3x
(b) lim ( ) (d) lim (f) lim x
x 3x2 1 x+ 4
x x + 2x 2 x0 e ln(1 + 3x sin(x))
p n:
a) lim x2 + 2x + x = +, lim x2 + 2x + x = 1
x+ x
3
b) e2
c)
1 cos x cos 2x ex x 1
(m) lim 2 (p) lim
x0 ex cosh x x0 x2
x2 1 + x cos x 1 + 2x
(n) lim 3 (q) lim
x0 1 + 3x 1 x x0 x2
1 + tan x 1 + sin x
(o) lim
x0 x x cosh x
1.4 Hm s lin tc
nh ngha 1.16 (lin tc) Cho hm s y = f (x).
Ch : f (x) lin tc ti x0 nu
nh ngha 1.17 (hm s cp) Cc hm hng, ly tha, m, logarit, lng gic, lng gic ngc,
hm hyperbolic v cc hm thu c t cc hm ny qua cc php ton cng, tr, nhn, chia, cn,
hp gi l cc hm s cp.
Tnh cht
sin x , x 6= 0
b) f (x) = |x| .
1, x=0
sin x
Ti x0 > 0 : f (x) = l hm s cp nn lin tc.
x
sin x
Ti x0 < 0 : f (x) = l hm s cp nn lin tc.
x
sin x sin x
Ti x0 = 0 : lim+ f (x) = lim+ = 1 = f (1), lim f (x) = lim = 1 6= f (1).
x0 x0 x x0 x0 x
Vy hm s lin tc phi ti x0 = 1 nhng khng lin tc tri ti x0 = 1 do khng lin
tc ti x0 = 1.
V d 1.23
2x2 + a, x < 0
a) Tm a, b f (x) = b, x = 0 lin tc trn R.
1
arctan , x > 0
x
Ti x > 0 v x < 0 th f (x) l nhng hm s s cp nn lin tc.
1
Ti x0 = 0 : lim f (x) = lim 2x2 + a = a, lim+ f (x) = lim+ arctan = , f (0) =
x0 x0 x0 x0 x 2
b.
f lin tc trn R khi v ch khi a = b = .
2
(
x, |x| 1
b) Tm a, b f (x) = lin tc trn R.
x2 + ax + b, |x| > 1
Ti x > 1, 1 < x < 1 v x < 1 th f (x) l nhng hm s s cp nn lin tc.
Ta ch cn xt ti x0 = 1
Ta c f (1) = 1, f (1) = 1.
lim f (x) = lim x = 1 = f (1), lim+ f (x) = lim+ x2 + ax + b = 1 + a + b,
x1 x1 x1 x1
lim + f (x) = lim + x = 1 = f (1), lim f (x) = lim x2 + ax + b = 1 a + b,
x1 x1 x1 x1
f lin tc trn R khi v ch khi
( (
1+a+b=1 a=1
1 a + b = 1 b = 1.
nh l gi tr trung gian
Cho f (x) lin tc trn [a, b] v f (a).f (b) < 0.
Khi f (x) c t nht mt nghim trong (a, b).
V d 1.24 Phng trnh xex 1 = 0 c t nht mt nghim trong (0, 1), v f (0).f (1) = 1.(e
1) < 0.
Bi tp
Cu 1) Xt tnh lin tc ca hm s
sin x cos x + 1 x sin( x1 ) Nu x < 0,
nu x 6= 0,
a) f (x) = x Nu x = 0,
a
a, nu x = 0, c) f (x) = e2x b
Nu x > 0.
x
3x
ae 1
nu x 6= 0,
b) f (x) = x x ln(x2 ) Nu x 6= 0,
d) f (x) =
b, nu x = 0, Nu x = 0.
f (x) f (x0 ) f
f 0 (x0 ) = lim = lim
xx0 x x0 xx0 x
y
y = f (x)
1
: tan = f 0 (1)
0 1 x
Tnh cht
H s gc ca tip tuyn ti x0
k = f 0 (x0 ), (k = tan )
y = k(x x0 ) + y0 .
o hm tri ti x0 :
f (x) f (x0 ) f
f 0 (x
0 ) = lim = lim
xx0 x x0 xx0 x
Ta c
f |x|
f = f (x) f (0) = |x| |0| = |x| x = x 0 = =
x x
33
2.1. O HM CHNG 2. O HM V VI PHN
Ta khng th tch gii hn trc tip khi x 0 m phi tnh gii hn tri v gii hn phi.
f x
f 0 (0+ ) = lim+ = lim+ = 1
x0 x x0 x
f x
f 0 (0 ) = lim = lim = 1
x0 x x0 x
V o hm tri v phi khc nhau nn hm s khng c o hm ti x0 = 0.
y
y = |x|
0 x
( 1
ex , x 6= 0
V d 2.2 Tnh o hm ca f (x) = ti x0 = 0.
0, x = 0.
1
0 + f (x) f (0) ex 0
Bi lm f (0 ) = lim+ = lim+ = +.
x0 x0 x0 x0
f (x) f (0) 00
f 0 (0 ) = lim = lim = 0.
x0 x0 x0 x 0
Vy hm s khng tn ti o hm ti 0.
Tch nht
Hm s c o hm ti x0 th lin tc ti .
(
x2 + ax + b x 6= 0
V d 2.3 Tm a, b f (x) = c o hm ti x0 = 0.
0, x=0
Bi lm
f lin tc ti x0 = 0 khi v ch khi lim (x2 + ax + b) = 0 b = 0.
x0
f c o hm ti x0 = 0 khi v ch khi gii hn sau tn ti hu hn
f (x) f (0) x2 + ax 0
lim = lim = a.
x0 x0 x0 x0
Vy a R, b = 0.
(
aex b x > 0
V d 2.4 Tm a, b f (x) = c o hm ti x0 = 0.
x2 a, x 0
Bi lm
f lin tc ti x0 = 0 khi v ch khi lim+ (aex b) = lim (x2 a) a b = a b = 2a.
x0 x0
f c o hm ti x0 = 0 khi v ch khi
(ax2 2a) (a) (x2 a) (a) x2 1
lim+ = lim lim+ a = 0 a = 0.
x0 x0 x0 x0 x0 x
Vy a = b = 0.
o hm hm hp Cho hm s y = f (u), u =
u(x)
f 0 (x) = f 0 (u).u0 (x)
V d 2.5 Tnh o hm
2x
a) f (x) = x arcsin(x2 + 1) = f 0 (x) = 1. arcsin(x2 + 1) + x. p .
1 (x2 + 1)2
x
b) f (x) = arctan2 x2 + 1 = f 0 (x) = 2. arctan x2 + 1.
x2 + 1
c) f (x) = xx .
x
Ly eln : f (x) = eln x = ex ln x = f 0 (x) = ex ln x .(x ln x)0 = xx .(ln x + 1).
arctan3 x. 5 1 + x2
d) f (x) =
arcsin4 x
arctan3 x. 5 1 + x2
ln 1
Ly eln : f (x) = e arcsin4 x 2
= e3 ln arctan x+ 5 ln(1+x )4 ln arcsin x
= f 0 (x) 1 2
= f (x).(3 ln arctan x + 5 ln(1 + x ) 4 ln arcsinx)
0
3 2x 4
= f (x) 2
+ 2
.
(1 + x ) arctan x 5(1 + x ) 2
1 x arcsin x
1 1
g 0 (y) = hay x0 (y) =
f 0 (x) y 0 (x)
(
x = x(t)
o hm hm cho bi tham s y = y(x) :
y = y(t)
y 0 (t)
y 0 (x) =
x0 (t)
1
V d 2.6 Chng minh cng thc o hm hm ngc (arctan x)0 = v (arcsin x)0 =
1 + x2
1
.
1 x2
Bi lm
1 1 1 1
y 0 (x) = = 0
= 2
= .
x0 (y) tan y 1 + tan y 1 + x2
1 1 1 1 1
y 0 (x) = = 0 = =p = .
x0 (y) sin y cos y 2
1 sin y 1 x2
V d 2.7 .
Bi lm
1 1
a) y0 = 2 = x0 = 1, f 0 (x) = 3x2 + 1 = (f 1 )0 (2) = =
f 0 (1) 4
1 1
b) y0 = 1 = x0 = 2, f 0 (x) = 3e3x + 2 = (f 1 )0 (1) = = .
f 0 (0) 5
( (
x = a cos3 t x = t3 + 3t
1. y = y(x) : 2. y = y(x) : ti x0 =
y = a sin3 t. y = ln(t + t2 3)
14.
Bi lm
2.1.3 o hm cp cao
nh ngha 2.3 o hm cp n ca hm s y = f (x) c nh ngha theo truy hi
(f.g)(n) = Cn0 f (0) g (n) + Cn1 f (1) g (n1) + Cn2 f (2) g (n2) + + Cnn f (n) g (0)
Ch :
V d 2.9
(n)
2
(n) 1 cos 2x 1
c) sin x = = 0 2n . cos(2x + n ). = 2n1 . cos(2x + n ).
2 2 2 2 2
Bi lm
a) x0 = 1 tet 1 = 1 t = 0.
y 0 (t) 2t + 1 1
f 0 (x) = 0 = t
= f 0 (x0 = 1) = = 1.
x (t) (t + 1)e 1
x = tet 1
b) Ta c f 0 (x) : 2t + 1
y 0 =
(t + 1)et
0 0
(y ) (t) 2(t + 1)et (2t + 1)(t + 2)et 22
= f 00 (x) = 0 = t 3
= f 00 (x0 = 1) = = 0.
x (t) ((t + 1)e ) 13
C th p dng cng thc sau
o hm cp 2 hm tham s
Tnh li o hm cp 2
2.2 Vi phn
Vi phn cp 1
f (x) kh vi ti x0 khi v ch khi f (x) c o hm ti x0
V d 2.11 Tnh vi phn ca hm s y = 1 + x2 ti x0 = 1.
Bi lm
x 1
dy = y 0 dx = dx = dy(1) = dx.
1 + x2 2
Tnh cht ca vi phn c suy trc tip t tnh cht ca o hm
Tnh cht
Vi phn
( hm hp Cho hm hp
y = y(u)
= y = y(u(x))
u = u(x)
dy = y 0 (x)dx = y 0 (u)du
y 0 (t)
dy = y 0 (x)dx = dx
x0 (t)
1
a) Cho hm y = eu , u = arctan . Tnh dy(x = 1) theo dx.
x
(
x = e2t + t
b) Cho hm s y(x) : . Tnh dy(x = 1) theo dx.
y = t3 + t
Bi lm
y 0 (t) 3t2 + 1 1
b) x = 1 t = 0. y 0 (x) = 0
= 2t
= dy(x = 1) = dx.
x (t) 2e + 1 3
Cng thc gn ng
Bi lm
Xt f (x) = ex = f 0 (x) = ex , x0 = 0, x = 0.1.
f (x) f (x0 ) + f 0 (x0 )(x x0 ) e0.1 e0 + e0 (0.1 0) = 1 + 0.1 = 1.1 (gi tr gn ng khi
dng matlab tnh l 1.1052).
Vi phn cp cao
d2 y = y 00 (u)du2 + y 0 (u)d2 u.
Bi lm
1
a) Ta c th th y = earctan x ri tnh y 00 (x) t suy ra vi phn.
C th tnh dng cng thc d2 y = y 00 (u)du2 + y 0 (u)d2 u.
1 2x
x0 = 1 = u0 = . y 0 (u) = y 00 (u) = eu , u0 (x) = , u00
(x) = .
4 1 + x2 (1 + x2 )2
1 1
= du(x = 1) = dx, d2 u(x = 1) = dx2 .
2 2
Th vo cng thc vi x = 1, u = 4 ta c
2
2 1 1 3
d y(x = 1) = e 4 . dx + e 4 . dx2 = e 4 dx2 .
2 2 4
b) x = 1 t = 0.
y 00 (t)x0 (t) + x00 (t)y 0 (t) 6t.(2e2t + 1) + 4e2t .(3t2 + 1) 4 4
y 00 (x) = = = y 00
(x = 1) = = .
(x0 (t))3 (2e2t + 1)3 33 27
4
Vy d2 y(x = 1) = dx2 .
27
f 0 (x0 ) = 0.
nh l 2.5 (Rolle) Cho hm s y = f (x) lin tc trn [a, b], kh vi trn (a, b) tha f (a) = f (b).
Khi
c (a, b) : f 0 (c) = 0.
nh l 2.6 (Lagrange) Cho hm s y = f (x) lin tc trn [a, b], kh vi trn (a, b).
Khi
f (a) f (b)
c (a, b) : = f 0 (c).
ab
nh l 2.7 (Cauchy) .
Cho 2 hm s y = f (x), y = g(x) lin tc trn [a, b], kh vi trn (a, b) v g 0 (x) 6= 0, x (a.b).
Khi
f (a) f (b) f 0 (c)
c (a, b) : = 0
g(a) g(b) g (c)
V d 2.15 .
Cho hm s y = f (x) kh vi trn [0, 2] tha f (0) = 3, f 0 (x) 5. Chng minh rng f (2) 7.
Bi lm
p dng nh l Lagrange
V d 2.16 Chng minh bt ng thc arctan x arctan y x y , x, y [ 2 , 2 ].
f (x) f 0 (x)
lim = lim
xx0 g(x) xx0 g(x)
b) . 1 1
x + 1 3 3x 1 0 ((x + 1) 2 (3x 1) 3 )0
lim (Dng ) = lim
x3 ln(x 2) 0 x3 (ln(x 2))0
1 2 1
1 1
1
1
2
(x + 1) 2 13 (3x 1) 3 .3 2 x+1 3
(3x1)2
2. 4
3
64 1 1
= lim 1 = lim 1 = 1 = = 0.
x3
x2
x3
x2 1
4 4
c) .
sin x ex
cos x ex 0 2 cos x 01
lim (Dng ) = lim = = 1
x0 1 + 2x 1 0 x0 1 .2 1
2 1+2x
1 2011 1
x1 0 x 2012 .1
2012 = 1
2012
d) lim 3 2
(Dng ) = lim 2012 = lim
x1 x 3x + 2 0 x1 3x2 6x x1 3 6 6036
1 7
1 7
3 x 3 1 7x 0 2 3x 3
3 (17x)2 4
+ 12 1
e) lim x
(Dng ) = lim = =
x1 2 1 0 x1 2x 2 6
f) .
sin x
ln(cos x) 0 cos x sin x.(1 x) sin x (1 x)
lim (Dng ) = lim 1 = lim = lim . =
x0 ln(1 x) + x 0 x0 +1 x0 x. cos x x0 x cos x
1x
10
1. =1
1
2x3 6x2 + 8 0 6x2 12x 0 12x 12 2.12 12
g) lim 4 2
(dng ) = lim 3
(cn dng ) = lim 2
= =
x2 x 8x + 16 0 x2 4x 16x 0 x2 12x 16 12.22 16
12 3
= .
32 8
x sin x 0 1 cos x
h) lim (dng trit tiu ) = lim ht dng trit tiu
x0 sinh x tan x 0 x0 cosh x (1 + tan2 x)
x2 x2 1
tng ng 2 2 2
===== lim = lim = = 1.
12
2
x0 cosh x 1 tan2 x x0 x
2
x2
cos 2x + 2x2 1 0
i) lim 4
(dng trit tiu ) dng HLopital
x0 3x 0 2
2 sin 2x + 4x 4 cos 2x + 4 4. (2x)
2 8 2
= lim 3
= lim 2
= lim 2
= =
x0 12x x0 36x x0 36x 36 9
ex x cosh x
j) I = lim
x0 x ln(1 + sin2 2x)
x2 x2
Trn t l dng trit tiu : ex x cosh x = ex 1 x + 1 cosh x x x = 0 .
2 2
Di mu khng phi dng trit tiu: x ln(1 + sin2 2x) x sin2 2x x.(2x)2 = 4x3 .
Ta dng tng ng rt gn mu ri dng HLopital:
ex x cosh x ex x cosh x HLopital ex 1 sinh x
I = lim = lim ===== lim
x0 x ln(1 + sin2 2x) x0 4x3 x0 4.3x2
ex cosh x ex sinh x 1
= lim = lim = .
x0 12.2x x0 24 24
arctan x sin x
k) I = lim .
x0 arcsin2 x( 1 + 2x 1)
Di mu khng phi dng tiu nn dng tng ng cho mu trc khi dng HLopital:
1
arctan x sin x arctan x sin x HLopital cos x
I = lim = lim ===== lim 1 + x2
x0 x2 . 12 .2x x0 x3 x0 3x2
x 2 1
(1 + x2 )1 1 + 1 cos x 1.x2 + 2 1
= lim 2
= lim 2
= 2 =
x0 3x x0 3x 3 6
x2 2x 2
l) I = lim x
(Dng ) = lim x
(Dng ) = lim = 0.
x+ e x+ e x+ ex
Cc dng v nh 0., 00 , 0 , 1
0
c th chuyn v dng v
0
1
ln x x
a) lim+ x ln x (Dng 0.) = lim+ 1 (Dng ) = lim+ = lim+ x = 0.
x0 x0
x
x0 x12 x0
Bi tp
Cu 1) Tnh o hm y 0 (x)
(a) y = (cos x)arcsin x (b) y = (2x2 + 1)arctan x sin5 (2x + 1) 7 3x2 1
(c) y =
tanh3 x
Cu 2) Tnh o hm ti 1 im
3
x2 + 1. 5 x + 2
(a) Cho hm s f (x) = 7
. Tm f 0 (0).
x3 + 2
r
x
(b) Cho hm s f (x) = x + (x 1) arcsin . Tm f 0 (1).
x+1
(c) Cho hm s f (x) = 1 ex2 . Tm f+0 (0) f0 (0).
1
1 , x 6= 0,
(d) Cho hm s f (x) = 1 + e x . Tnh f 0 (0+ ) v f 0 (0 ).
0
Cu 3) Tm a, b hm s kh vi ti x0 = 0.
(
ax + b Nu x < 0, 2x3 + x, x 0
(a) f (x) = (c) f (x) =
ln(1 + x) Nu x 0. cos x + , x < 0
1 ,x < 0
1
xa sin x1 Nu x 6= 0,
(d) f (x) = 1 + e x
(b) f (x) = 2
b Nu x = 0. x + x + , x 0.
Cu 4) Tnh o hm hm ngc
1
(a) Cho hm s f (x) = ex + x. Tnh (f 1 )0 (1). S: .
x
1 0
2
(b) Cho 2
hm s y = f (x) tha f (e ) = x + 1, x > 0. Tnh (f ) ( 2). A:
e 2.
Cu 5) Tnh o hm cp cao
a) y = (2x + 3) + cos x. Tnh y (100) (x).
b) y = arctan(x). Tnh y (100) (0), y (101) (0).
Cu 6) Tnh o hm
x = ln(1 + t), x = t3 3t + 1,
(a) cp 1 ti x = (c) cp 2 ti t = 1
y = t arctan t. y = 3t5 5t3 + 1.
ln 2.
x = r cos t, x = t2 + 4
(b) cp 2 ti t = (d) cp 3 ti t = 5.
y = r sin t. 4 y = 4t3 3t2
f (x) = Pn (x x0 ) + Rn (x x0 ),
Bi lm
f (0) = 0. f 0 (x) = ex = f 0 (0) = 1
f 00 (x) = ex = f 00 (0) = 1. f 000 (x) = ex = f 000 (0) = 1
Khai trin Maclaurint n cp 1: f (x) = 0 + 1.x + o(x1 ) = x + o(x).
1 x2
Khai trin Maclaurint n cp 2: f (x) = 0 + 1.x + x2 + o(x2 ) = x + + o(x2 ).
2! 2
1 1 x2 x3
Khai trin Maclaurint n cp 3: f (x) = 0 + 1.x + x2 + + o(x3 ) = x + + + o(x3 ).
2! 3! 2 6
y
y = ex 1
x2 x3
y =x+ 2
+ 6 Hnh v minh ha cho cc
a thc trong khai trin
x2 Maclaurint xp x vi hm
y =x+ 2
f (x) trong ln cn x0 = 0.
y=x Cp khai trin cng cao th
xp x cng chnh xc.
0 x
Khai trin taylor bng nh ngha s rt mt cng. Ta p dng cc cng thc trn khai
trin.
V d 2.20
1
c) Tm khai trin Maclaurint ca hm f (x) = n cp 2.
2x
1 u=1x 1
Bin i f (x) = = 1 u + u2 + . . . Sai .
1 + (1 x) 1+u
x0
V u = 1 x 1 6= 0.
Ta lm nh sau
1 1 1 u= x
2 1 1 1
f (x) = = . x f = .
= (1 u + u2 + o(u2 ))
2x 2 1+ 2 2 1+u
! 2
2
1 x x 1 1 1
= 1 + + o(x2 ) = + x + x2 + 0(x2 ).
2 2 2 2 4 8
d) Tm khai trin taylor ca hm f (x) = 3 2x ti x0 = 1 n cp 2.
t t = xp1 1
f (t) = 3 2(t + 1) = 1 2t = (1 2t) 2
1 1
1 .
= 1 + .(2t) + 2 2 .(2t)2 + o(t2 ) = 1 t t2 + o(t2 ) = 1 (x 1) (x 1)2 + o(x 1)2 .
2 2!
1 + x + x2
a) Khai trin Maclautint hm s f (x) = n cp 5.
1 x + x2
2
(1 + x + x )(1 + x) 1
Cch 1: f (x) = 2
= (x3 + 2x2 + 2x + 1) 3
= (x3 + 2x2 + 2x + 1)(1
(1 x + x )(1 + x) 1+x
x3 + o(x5 ))
1
Khai trin = 1 x3 + (x3 )2 + . . . nhng v ta cn n bc 5 nn b i bc 6. Gi
1 + x3
nhn vo v b i nhng bc ln hn 5.
f (x) = 1 + 2x + 2x2 + x3 x3 2x4 2x5 x6 6 +o(x6 ) = 1 + 2x + 2x2 2x4 2x5 + o(x5 ).
Cch 2 ta dng php chia a thc theo bc t b n ln cho n khi phn d c bc ln
hn 5.
1 +x +x2 1 -x +x2
Tm VCB tng ng
Mun tm mt hm ly tha tng ng vi hm
f (x), ta khai trin f (x) cho n bc u tin khc 0.
Bi tp
Cu 1. Khai trin taylor f (x) n cp n ti x0
2x + 1 (k) f (x) = ln(1 + tan x), x0 = 0, n = 4
(a) f (x) = , x0 = 1, n = 2.
x+2
(l) f (x) = x, n = 4, x0 = 1
2
(b) f (x) = (x + x ) 1 2x2 , n = 4, x0 = x
0. (m) f (x) = , n = 2, x0 = 2
x+1
2 + 3x
(c) f (x) = ln . x2
3 + 2x (n) f (x) = , n = 4, x0 = 0
2x2 x 1
cos 2x
(d) f (x) = , x0 = 1, n = 3 ln(1 x)
1 + ln(1 x) (o) f (x) = , n = 3, x0 = 0
(1 + x)2
x
e tan x
(e) f (x) = , x0 = 1, n = 3 (p) f (x) = x2 , n = 5, x0 = 0
2x 1 e
(f) f (x) = sinh x ln(12x), x0 = 0, n = 4 (q) f (x) = arcsin2 x, n = 4
(g) f (x) = arctan x. 1 + 2x, x0 = 0, n = (r) f (x) = ( 1 + x2 1) sin(x + ), n =
6
3 4, x0 = 0
(h) f (x) = esin 2x , x0 = 0, n = 4 (s) f (x) = ecos x , n = 5, x0 = 0
(i) f (x) = ecos 2x , x0 = 0, n = 7 (t) f (x) = sin cosh x, x0 = 0, n = 2.
(j) f (x) = x sin x, x0 = 1, n = 2 (u) f (x) = (1 + x2 )sin x , x0 = 0, n = 3.
Cu 3. Tnh gii hn cp n ti 1 im
(a) Cho f (x) = 3
2x 1. Tnh f (3) (1), f (4) (1)
(b) Cho f (x) = (1 + x2 )e2x1 . Tnh f (10) (0).
(c) Cho f (x) = (x2 + 1) ln x. Tnh f (10) (1).
x2
(d) Cho f (x) = . Tnh f (10) (0), f (11) (0).
2 + x3
1+x
(e) Cho f (x) = 2
. Tnh f (10) (0), f (11) (0).
1x+x
Cu 4. Tnh gii hn bng khai trin Maclaurint.
ex 1 x (1 + 2x)x cosh 2x
(a) lim (g) lim
x0 1 cosh x x0 arctan x arcsin x
arcsin x xex
(b) lim ex 1 + 2x + 2x2
x0 x tan x (h) lim
e2x cos x sin 2x x0 x + tan x sin 2x
(c) lim
x0 ln(1 x) + arcsin x 1
e(1 x2 ) (1 + x) x
1 + 2x cos x + x (i) lim
(d) lim x0 ln(1 x) + sinh x
x0 2 sin x tan 2x
1 + 2x 1 2x sin 2x ex + ln(1 sin x) 1
(e) lim (j) lim
x0 x cos x sin x x0 3
8 x3 2
3 2x2
1 + 3x2 x cot x arcsin x xex
(f) lim 3 (k) lim
x0 x cos x arcsin x x0 x 1 x2 tan x
2.6 Kho st v v th
2.6.1 Tim cn
Thut ton tm tim cn cho hm s y = f (x)
lim f (x) = a
x x tim cn xin
lim f (x) ax = b
x
y = ax + b.
arctan 2x
a) y = . TXD: D = R {0, 1}.
x(1 x)
Tm tim cn ng ti nhng im gin on:
arctan 2x
lim = 2 x = 0 khng l tim cn ng.
x0 x(1 x)
arctan 2x
lim = tim cn ng x = 1.
x1 x(1 x)
arctan 2x
lim = 0 tim cn ngang y = 0.
x x(1 x)
ln(1 + x)
b) y = + 2x. TXD: D = (1, 0) (0 + ).
x
ln(1 + x)
lim + + 2x = + tim cn ng x = 1.
x1 x
ln(1 + x)
lim + 2x = 1 x = 0 khng l tim cn ng.
x0 x
ln(1 + x)
lim + 2x = + khng c tim cn ngang. Ta tm tim cn xin.
x+ x
ln(1 + x)
+ 2x
ln(1 + x)
ln(1 + x)
a = lim x = 2, b = lim + 2x 2x = lim =
x+ x x+ x x+ x
0,.
Tim cn xin y = 2x.
ln(1 + x) ln(1 + x)
Cch khc y = 2x + . V lim = 0 nn y = 2x l tim cn xin.
x x+ x
r
x3
c) y = . TXD: D = (, 0] (2, +).
rx 2
x3
lim+ = + tim cn ng x = 2.
x2 x2
lim = + khng c tim cn ngang. Ta tm tim cn xin:
x
r 12
x3
r
x 2 1 2 1
x + : f (x) = = |x| =x 1+ =x 1+ . + o( x2 )
x2 x2 x2 2 x2
2 1
. =x+1+ + o( x2 ) tim cn xin y = x + 1.
x r2
12
x3
r
x 2 1 2 1
x : f (x) = = |x| = x 1 + = x 1 + . + o( x2 )
x2 x2 x2 2 x2
2 1
. = x 1 o( x2 ) tim cn xin y = x 1.
x2
1
d) y = (x + 2)e x . TXD D = R {0}.
1
lim+ (x + 2)e x = + tim cn ng (bn phi, trn) x = 0.
x0
1
lim (x + 2)e x = 2.0 = 0 x = 0 khng l tim cn ng bn tri .
x0
1 2
x : y = (x + 2) 1 + + o( x ) = x + 3 + + (x + 2)o( x1 ) y = x + 3 l tim cn
1
x x
xin.
V d 2.27
Cc tr
x0 l im cc tr ca f f 0 (x0 ) = 0
f 0 i du t (+) sang () f t cc i ti x0 .
f 0 i du t () sang (+) f t cc tiu ti x0 .
TXD: D = (0, +)
1 1
y 0 = 1 + ln x. y 0 = 0 ln x = 1 x = e1 = = y = .
e e
1
x 0 +
e
f 0 (x) 0 +
f (x) 1
e
Kt lun
1 1
Hm s ng bin trn ( , +) v nghch bin trn (0, ).
e e
1 1
Hm s t cc tiu ti x0 = v gi tr cc tiu l y0 =
e e
V d 2.29 Tm cc tr hm s y = x3 + 3x.
TXD: D = R
x 3 0 +
f 0 (x) 0 + 0 +
f (x) 0
27
Kt lun
x+1
V d 2.31 Kho st tnh n iu v cc tr hm s y =
x1
TXD: D = R\{1}
2
y0 = < 0, x D.
(x 1)2
x 1 +
f 0 (x)
f (x)
Kt lun
TXD: D = R
2
y0 =
3
< 0, x D.
3 x1
Bng bin thin
x 1 +
f 0 (x) +
f (x)
0
Kt lun
x+a 1 x2 x a 1
Ta c f 0 (x) = (1 )e x = ex .
x2 x2
2 a
f (x) t cc tr ti x0 = 2 th f 0 (2) = e = 0 a = 2.
4
2
x x2 1
Vi a = 2 : f 0 (x) = ex
x2
Bng bin thin
x 1 0 2 +
f 0 (x) + 0 0 +
f (x)
2.6.3 Li, lm v im un
Li, lm v im un
Cho hm s y = f (x) lin tc trn (a, b).
loi tr 1 s hu hn im
f 00 (x) < 0, x (a, b) f (x) li trn (a, b).
loi tr 1 s hu hn im
f 00 (x) > 0, x (a, b) f (x) lm trn
(a, b).
x0 (a, b) ngn cch gia khong li v lm th (x0 , f (x0 ))
l im un.
Nu f c o hm cp 2 ti x0 v (x0 , f (x0 )) l im un th
f 00 (x0 ) = 0.
TXD: D = R, f 00 (x) = 6x 1.
f 00 (x) > 0, x (1, +) f (x) lm trn (1, +).
f 00 (x) < 0, x (, 1) f (x) li trn (1, +).
im (1, 2) ngn cch gia li v lm nn l im un ca th hm s.
V d 2.35 Tm a.b hm s f (x) = ax3 + 6x2 + bx t im un ti (1; 3).
TXD D = R, f 00 (x) = 6ax
( + 12 xc nh ti
( 1. (
f 00 (1) = 0 6a + 12 = 0 a = 2
(1; 3) l im un th .
f (1) = 3 a+6+b=3 b = 1
D dng th li vi a = 2, b = 1 th (1; 3) l im un ca th hm s.
V d 2.36 Tm a.b hm s f (x) = x4 + ax3 + b t im un ti (0; 3).
f 00 (x) = 12x2 + 6ax.((0, 3) l im un nn
(
f 00 (0) = 0 a R
.
f (0) = 3 b=3
Vi b = 0 : f 00 (x) = 12x2 + 6ax.
Nu a = 0 th f 00 (x) = 12x2 0 khng i du qua 0 nn (0, 3) khng l im un.
Nu a 6= 0 th f 00 (x) = 12x2 + 6ax i du qua 0 nn (0, 3) l im un.
Vy a 6= 0, b = 3.
2.6.4 Kho st hm s
Cc bc kho st hm s
2. Tm o hm cp 1.
3. Tm o hm cp 2 (bc ny c th b qua).
6. Tm im c bit v v.
Ch
ex
V d 2.37 Kho st v v th hm s y =
x+1
TXD: D = R\{1}.
Tm tim cn
ex
? lim = : tim cn ng x = 1.
x1 x + 1
ex
? lim = 0 : tim cn ngang y = 0.
x x + 1
ex HLopital ex y ex HLop 2 ln
? lim ===== lim = + : a = lim = lim ===== +.
x+ x + 1 x+ 1 x+ x x+ x(x + 1)
Vy hm s khng c tim cn ngang.
xex
y0 = .y 0 = 0 x = 0 = y = 1
(x + 1)2
Bng bin thin
x 1 0 +
f 0 (x) 0 +
0 + +
f (x)
1
th
y
x = 1 ex
y=
x+1
8
2
A
y=0 x
8 6 4 2 0 2 4 6
TXD: D = R.
lim f (x) = +. Hm a thc bc 3 khng c tim cn.
x
x= 0 = y = 3
0 3 0
y = 4x 12x.y = 0 x =
3 = y = 6
x = 3 = y = 6
Bng bin thin
x 3 0 3 +
f 0 (x) 0 + 0 0 +
+ 3 +
f (x)
6 6
00 2 00 x = 1 = y = 2
y = 12x 12.y = 0
x = 1 = y = 2
Bng xt du y 00
x 1 1 +
f 00 (x) + 0 0 +
ths f (x) Lm Li Lm
th
y
6
x
4 2 0 2 4
2
p
V d 2.39 Kho st v v th hm s: y = 3
(x 1)2 .(x 4)
TXD D = R.
2 1
1 3 4 3 2 4
x:y =x 1 1 =x 1 1 +xo( x1 ) = x2+(x)
x x 3x 3x
tim cn xin y = x 2.
x3
y0 = p .
3
(x 1)(x 4)2
Bng bin thin
x 1 2 4 +
f 0 (x) + 0 + +
0 +
f (x) 0
3
2
th
0 2 x 0 x = 0 (Nhn)
y = (2x x )e . y = 0
x = 2 Nhn
4 9
y(0) = 0, y(2) = , y(1) = e, y(3) = .
e2 e3
Vy: min y = 0 ti x0 = 0 v max y = e ti x0 = 1.
[1,3] [1,3]
p
b) y = 3
(x 1)2 .(x 4) trn on [0, 5].
x3
y0 = p . y 0 = 0 x = 3.
3
(x 1)(x 4)2
Cc im ti hn: x1 = 3, x2 = 1, x3 = 4.
y(4) = y(1) = 0, y(3) = 3 4, y(0) = 3 4, y(5) = 3 16.
Vy min y = 4 v max y = 3 16
[0,5] [0,5]
Cch khc
t g = y 3 = (x 1)2 .(x 4). V hm y 7 y 3 l hm tng nn f v g cng cc tr.
g 0 (x) = 3(x 1)(x
3). g 0 (x) =
0 x =
1 x = 3.
y(1) = 0, y(3) = 4, y(0) = 4, y(5) = 16. Vy min y = 4 v max y = 3 16
3 3 3
[0,5] [0,5]
1
x 0 +
e
f 0 (x) 0 +
1 +
f (x)
1
e e
1
Da vo bng bin thin ta suy ra min f (x) = e e v khng tn ti max.
D
Bi tp
Cu 1) Tm cc tr ca cc hm s sau:
(
(a) y = 3 x2 2x x2 2x, x0
(i) f (x) =
(b) y = x
1
x xex , x<0
(c) y = e x
1
(j) f (x) = |x3 + x| 2x2
x2
1 (k) y = |x|e 2
(d) y = ln(e + )
x (l) y = |x2 4x| + 3
1
(e) y = (x + 2)e x
(m) y = |x2 4x| + 2x
(f) y = 3 x3 + 3x2 (n) f (x) = 3 x3 x2 x + 1
(g) y = x 3 4 x (o) f (x) = x
lnx
4 2x2 +3
(h) y = ex (p) f (x) =|x|(x + 3)
1
r
(a) y = x x 3 x3
1
(l) y = +x2
(b) y = e x + 2 arctan x x+2
1 3 x2
(c) y = ln(e + ) (m) y =
x 1 + x4
1
(d) y = (x + 2)e x ln x
(n) y =
(e) y = ln(1 x1 ) x
2x2 + ln(1 + x1 ) (o) f (x) = 3 x3 x2 x + 1
(f) y =
x+1 x2
(p) f (x) =
1 1 + x2
(g) y = 1
1 + ex (
x = arctan t
(h) y = 3 x3 + 3x2 (q) y(x) :
y = t3 3t2
(i) y = x2 + 2x + x
1 t2 + 1
(j) y = e x x2 + 4x x =
(r) y(x) : t2 t
x2 3
(k) y = y = + 1
t
x2 2x t1
Cu 3) Tm khong li lm v im un
1) f (x) = xex .
(
x2 2x, x0
2) f (x) = 2
x , x < 0
3) Tm a, b th hm s y = x4 + 3x3 ax2 + bx c im un l (1, 2).
4) Tm a, b th hm s y = x4 4x3 + ax2 + bx c im un l (1, 2).
Cu 4) Kho st v v th ca cc hm s sau:
1 x 2x
(a) f (x) = x x (h) f (x) = (x 1)e x1 (m) f (x) = e 1x2
1 q
(b) f (x) = + 2 arctan x (i) f p
(x) = 2x + 2 (n) f (x) = x3 4x + x
x 3 3 (x + 1)2
x1
(c) f (x) = x 2 arctan x x
(o) f (x) = (x 1)e x1
x
(d) f (x) = |x3 + x| 2x2 . e
(j) f (x) = (p) f (x) = e 1x2
2x
1 1x
(e) f (x) = e x
1p
1
1
e x (q) f (x) = e x x(x + 2)
ex (k) f (x) =
(f) f (x) = 1x
(
x2 x2 2x, x 0
1 p (r) f (x) =
(g) f (x) = (x + 2)e x (l) f (x) = 3 (x 1)2 (x 3) xex , x<0
Cu 5) Tm gi tr ln nht v nh nht:
x 1 x + x2
(a) f (x) = arctan trn R (e) f (x) = trn on [0, 1].
x2 +1 1 + x + x2
(b) f (x) = |x2 3x 4| trn on [2, 3]
(f) f (x) = 100 x2 x2 trn on
(c) f (x) = 3 x3 3x2 trn on [1, 2]. [5, 5].
1
(d) f (x) = 2 arctan x trn R. (g) f (x) = |x|(x + 2) trn [3, 2].
x
x2
(h) f (x) = xe 2 trn R (j) f (x) = |x2 4x| + 2x trn [1, 5]
(i) f (x) = |x2 4x| + 3 trn [1, 5] (k) f (x) = x 3 4 x trn [0, 5].
3.1.1 nh ngha
nh ngha 3.1 (Nguyn hm) F (x) gi l mt nguyn hm ca f (x) nu F 0 (x) = f (x). K hiu
l
Z
f (x)dx = F (x) + C
x+1
R x
R
1) x dx = + C( 6= 1). 3) e dx = ex + C.
+1
R dx R ax
2) = ln |x| + C. 4) ax dx = +C
x ln a
5)
R
cos xdx = sin x + C. R dx
9) = tan x + C.
R cos2 x
6) sin xdx = cos x + C.
R
7) sinh xdx = cosh x + C.
R dx
10) = cot x + C.
R
8) cosh xdx = sinh x + C.
sin2 x
Rdx 1 x R dx x
11) 2 2
= arctan + C. 13) = arcsin + C.
x +a a a 2
a x 2 a
R dx
12) = ln |x+ x2 + k|+C.
x2 + k
Tnh cht
R R R
(f (x) g(x))dx = f (x)dx g(x)dx.
R R
f (x)dx = f (x)dx.
R R R
f (x).g(x)dx 6= f (x)dx. g(x)dx.
65
3.1. TCH PHN BT NH CHNG 3. TCH PHN
R R d(2x) 1 cos 2x
a) I = sin 2xdx = sin 2x. = .( cos 2x) + C = + C.
2 2 2
R 2 R 2 d(x2 ) 1 2
b) xex dx = ex . = .ex + C.
2 2
R R d(2x + 1) 1 (2x + 1)2013 (2x + 1)2013
c) (2x + 1)2012 dx = (2x + 1)2012 . = +C = +C
2 2 2013 4026
4
R
3
R 2
2 31 d(3 2x ) 1 (3 2x2 ) 3 1p
2
d) x 3 2x dx = (3 2x ) = . + C = . 3 (1 2x2 )4 + C.
4
4 4 3
3
R dx R d(ln x)
e) = = ln | ln x| + C.
x ln x ln x
R arcsin x R arcsin2 x
f) dx = arcsin x.d(arcsin x) = + C.
1 x2 2
R arctan x R arctan2 x
g) dx = arctan x.d(arctan x) = + C.
1 + x2 2
sin4 x
sin3 x cos xdx = sin3 x.d(sin x) =
R R
h) + C.
4
i) .
R x + arcsin x R x R arcsin x
I = dx = dx + dx
1 x2 1 x2 1 x2
R 1 d(1 x2 ) R
= . + arcsin x.d(arcsin x)
1 x2 2
1 2
arcsin2 x
2
arcsin2 x
= .2 1 x + +C = 1x + +C
2 2 2
R
a) I(= xex dx (
u=x du = dx
x
=
dv = e dx v = ex
R R
I = uv vdu = xex ex dx = xex ex + C.
R
b) I(= x cos xdx (
u=x du = dx
=
dv = cos xdx v = sin x
R
I = x sin x sin xdx = x sin x + cos x + C.
R
c) I = arcsin xdx
du = dx
(
u = arcsin x
= 1 x2
dv = dx
v=x
R xdx
I = x arcsin x = x arcsin x + 1 x2 + C
1 x2
R
d) I = x arctan xdx
( dx
u = arctan x du =
= 1 + x2
2
dv = xdx v = x
2
x2 R x2 x2 R dx R dx
I = arctan x 2
dx = arctan x +
2 2(x + 1) 2 2 2(x2 + 1)
2
x x 1
= arctan x + arctan x + C
2 2 2
R
e) I = (x + 1) ln xdx
( dx
u = ln x du =
= 2
x
v = (x + 1)dx v = x
+x
2
x2 R x2 x2 R x2 dx
I = ( + x). ln x ( + x)d(ln x) = ( + x). ln x ( + x)
2 2 2 2 x
x2 R x x2 x2
= ( + x). ln x ( + 1)dx = ( + x). ln x x+C
2 2 2 4
R ln x
f) I = dx
(x + 1)2
du = dx
u = ln x
1 = x
dv = dx 1
(x + 1)2
v=
x+1
ln x dx ln x x
R
I= + = + ln + C.
x+1 x(x + 1) x+1 x+1
g) . R R
I = (x2 + 3x)ex dx = (x2 + 3x)e
R
x
ex .(2x + 3)dx
= (x2 + 3x)ex (2x + 3)ex + 2ex .dx = (x2 + 3x)ex (2x + 3)ex + 2ex + C
= (x2 + x 1)ex + C
R
h) I = e2x cos xdx
3.1.3 Nguyn hm hm hu t
V d 3.3 Tm nguyn hm hm phn thc: mu bc nht
R 3 3
a) dx = ln |2x 3| + C.
2x 3 2
R 2x2 + 3x 5 R 3 x2 3
b) dx = (x + 2 )dx = + 2x ln |2x 1| + C.
2x 1 2x 1 2 2
R 3x3 + 4x2 7x + 4 R 2 x3 2
c) dx = (x2 + 2x 1 + )dx = + x2 x + ln |3x 2| + C.
3x 2 3x 2 3 3
R dx R 3 d(2x 1) 1 (2x 1)2 1
d) 3
= (2x 1) = . +C = + C.
(2x 1) 2 2 2 4(2x 1)2
R dx R 1 d(5 3x) 1 1 1
e) 2
= 2
. = . +C = + C.
(5 3x) (5 3x) 3 3 5 3x 3(5 3x)
R 5x 1
a) I = dx.
x2 1
R 2x3 + 3x2 4x 7
c) I = dx
x2 + x 2
2x3 + 3x2 4x 7 x+5
2
= 2x + 1 2
x +x2 x +x2
x+5 x+5 A B
2
= = +
x +x2 (x 1)(x + 2) x 1 (x + 2
x = 1 = A = 2
x + 5 = A(x + 2) + B(x 1).
x = 2 = B = 1
3 2
2x + 3x 4x 7 2 1
= 2x + 1 +
x2 + x 2 x1 x+2
= I = x2 + x 2 ln |x 1| + ln |x + 2| + C.
R 2x2 + 3x 1
d) I = dx.
x3 (x + 1)
2x2 + 3x 1 A B C D
Phn tch f (x) = 3
= + 2+ 3+ (1)
x (x + 1) x x x x+1
2x2 + 3x 1 = Ax2 (x + 1) + Bx(x + 1) + C(x + 1) + Dx3 (2)
x = 0 = C = 1
x = 1 = D = 2
Nhn x vo (1) ri cho x suy ra 0 = A + D = A = D = 2
x = 1 = B = 4.
R 2 4 1 2 4 1
I= + 2 3+ dx = 2 ln |x| + 2 + 2 ln |x + 1| + C
x x x x+1 x 2x
R dx 1 x
Mu bc 2 v nghim = arctan
x2 +a 2 a a
R dx 1R dx 1 1 1 3
1. I = 2
= 2 1 2
= . 1 . arctan 1 + C = . arctan x 3 + C.
3x + 1 3 x + ( 3 ) 3 3
3
3
2. .
R dx R 1 d(2x + 1)
I = = .
4x2
+ 4x + 17 2
(2x + 1) + 16 2
1 1 2x + 1 1 2x + 1
= . arctan + C = arctan +C
2 4 4 8 4
R 4x 1
3. I = dx.
x2
+ 2x + 2
Ta phn tch:
T= . (Mu) +
4. .
R 2x3 + 5x2 2 R 2x + 7
I = dx = (2x + 5 )dx
x2 + 1 x2 + 1
R 2x R 1
= x2 + 5x 2
dx 7 2
dx
x +1 x +1
2 2
= x + 5x ln |x + 1| 7 arctan x + C
R 5x2 + 7x
5. I = dx.
(x 1)2 (x2 + 4x + 7)
5x2 + 7x A B Cx + D
Phn tch f (x) = 2 2
= + 2
+ 2 (1)
(x 1) (x + 4x + 7) x 1 (x 1) x + 4x + 7
5x + 7x = A(x 1)(x + 4x + 7) + B(x + 4x + 7) + (Cx + D)(x 1)2
2 2 2
x = 1 = 12 = 12B = B = 1
x = 0 : 7A + 7B + D = 0 7A D = 7 (2)
Nhn x vo (1), cho x suy ra A + C = 0 (3)
Th x = 1 : 2 = 8A + 4B + 4(C + D) 8A 4C + 4D = 6 (4)
11 11 7
T (2)-(4) suy ra A = , C = ; D =
12 12 12
1 R 11 (2x + 4) 15
R 11/12 1 1 11x + 7 11 1 2
I= + = ln |x1| =
x 1 (x 1)2 12 x2 + 4x + 7 12 x 1 12 (x + 2)2 + 3
11 1 11 15
ln |x 1| ln |x2 + 4x + 7| +
12 x 1 24 12
Hm lng gic
i) Nu cos bc l: t t = sin x.
ii) Nu sin bc l: t t = cos x.
iii) Nu sin, cos u chn: t t = tan x
x
Dng bc nht theo sin, cos: t t = tan
2
Cc cng thc thng gp
2dt 2t 1 t2
dx = 2
, sin x = , cos x =
t +1 1 + t2 1 + t2
R dx
a) I =
sin x
R sin x
Cch 1 I = dx. t t = cos x = dt = sin xdx.
sin2 x
R dt 1 1t 1 1 cos x
I= 2
= ln + C = ln + C.
1t 2 1+t 2 1 + cos x
Cch 2:
R 1 + t2 2dt 1 1
I= = ln |t| + C = ln | tan x2 | + C
2t 1 + t2 2 2
R
b) tan7 xdx
dt
t t = tan x x = arctan t = dx =
1 + t2
7
R t R 5 3 t t6 t4 t2
I= dt (t t + t )dt = + arctan t + C = ...
1 + t2 1 + t2 6 4 2
R sin x + cos x
c) dx
2 sin x 3 cos x
Phn tch
T U = .M au + .(M au)0
= 1
(
2 + 3 = 1 13
sin x + cos x = (2 sin x 3 cos x) + (2 cos x + 3 sin x) 5
3 + 2 = 1 =
13
R 1 5 2 cos x + 3 sin x 1 5
I= + dx = x+ ln |2 sin x 3 cos x| + C
13 13 2 sin x 3 cos x 13 13
R sin x + cos x
d) dx
3 + cos xx
t t = tan 2 .
2t 1 t2
+ 2
I = 1+t
R 2 1 + t2 2dt = R 1 + 2t t dt
1 t2 1 + t2 (t2 + 2)(t2 + 1)
3+
1 + t2
1 + 2t t2 At + B Ct + D
Phn tch 2 2
= + = A = 2, B = 3, C = 2, D = 2.
(t + 2)(t + 1) 2 + t2 1 + t2
3 t
Suy ra I = ln(2 + t) + arctan + ln(1 + t2 ) 2 arctan t + C
2 2
R sin2 x
e) I = dx t t = sin x = dt = cos xdx
cos3 x
R sin2 x R t2
I= cos xdx = dt
cos4 x (1 t2 )2
t2 A B C D 1 1
Phn tch = + + + = A = , B = C = D = .
(1 t2 )2 t 1 (t 1)2 1 + t (1 + t)2 4 4
1 1 1 t + 1 1 1
Vy I = + ln +C
4t1 4 t 1 4 1 + t
R sin2 x
f) dx
1 + cos2 x
dt 2 1 2 + t2
t t = tan x = dx = , 1 + cos x = 1 + = ,
1 + t2 1 + tan2 x 1 + t2
t2
sin2 x = tan2 x cos2 x =
1 + t2
R t 2 2
1 + t dt R t2 dt x
I= 2
. 2 2
= 2 2
= 2 arctan arctan x + C
1+t 2+t 1+t (1 + t )(2 + t ) 2
V d 3.7 Tm nguyn hm
R sin2 x R sin2 x
b) I = dx = cos xdx
cos x cos2 x
t t = sin x = dt = cos xdx
R sin2 x R t2
I = cos xdx = dt
1 sin2 x 1 t2
R 1 R 1 1 1
= ( 1)dt = ( + ) 1 dt
(1 t).(1 + t) 2 1 t 1 + t
1 1 1 + t
= [ ln |1 t| + ln |1 + t|] t + C = . ln t+C
2 2 1 t
1 sin x + 1
sin x + C
= . ln
2 sin x 1
R dx
c) .
1 + sin x
x 2dt
t t = tan = dx = 2
2 t +1
R t22dt
+1
R 2 R 2 2 2
I= 2t = dt = d(t + 1) = + C = x +C
1 + t2 +1 t2 + 2t + 1 (t + 1)2 t+1 tan
2
R
d) tan5 xdx
dt
t t = tan x = x = arctan t = dx = 2
t +1 4
t2 R 1 d(t2 + 1) t4 t2
R 5 dt R 3 t t
I = t. 2 = t t+ dt = + . = +
t +1 1 + t2 4 2 1 + t2 2 4 2
1 tan4 x tan2 x 1
ln 1 + t2 + C = + ln 1 + tan2 x + C
2 4 2 2
3.1.5 Nguyn hm hm v t
n
Biu thc trong cn bc nht ax + b
t t = n ax + b
V d 3.8 Tm nguyn hm
2x + 1
R
a) I = dx.
x+1
t2 1
t t = 2x + 1 = x = = dx = tdt.
2
R t R 2t2
I = tdt = dt
t2 1 t2 + 1
+1
2
R 1
=2 1 2 dt = 2 [t arctan t] + C
t +1
= 2( 2x + 1 arctan 2x + 1) + C
3
R x+1
b) 3
dx.
1 + x2 + 2x + 1
3t2 3
3
t t = x 1, I = ln(1 + t2 ) + C
2 2
R dx 1 3
c) I = ln |x 2 + + 2x2 + 6x 1| + C
2x2 + 6x 1 2 2
R dx 1 2x 10
d) I = I = arcsin +C
1 + 5x 3x2 3 37
R 2x + 3 1(2x 6) + 9
e) = = 2 x2 6x 1 + 9 ln |x 3 + x2 6x 1| + C.
x2 6x 1 x2 6x 1
3
R 3x 1 R 10 (1 10x)+
f) dx = =
2 x 5x2 2 x 5x2
R
g) x2 + kdx
R
h) a2 x2 dx
R x2 + 1
i)
2x2 + x 1
R 9 x2
j) I = dx
x
Cch 1
t x = 3 sin pt = dx = 3 cos tdt
9 x = 9 9 sin2 t = 3 cos t
2
R 3 cos t R cos2 t
I = 3 cos tdt = 3 dt
3 sin t 2 sin t
R 1 sin t R 1
=3 dt = 3 ( sin t)dt
sin t sin t
x
t
= 3(ln tan + cos t) + C, vi t = arcsin
2 3
Cch 2
t t = 9 x2 = t2 = 9 x2 = tdt = xdx
R 9 x2 R t
I = 2
xdx = (tdt)
x 9 t2
R t2 R 9
= 2
dt = (1 + )dt
t 9 (t + 3)(t 3)
R 3 1 1 3
= (1 + ( ))dt = t + (ln t 3 ln t + 3) + C
2 t 3 t + 3 2
3 t 3 3 9 x2 3
= t + ln + C = 9 x 2 + . ln +C
2 t + 3 2 9 x2 + 3
Rdx
k) I =
x 1 + x2
Cch 1
dt
t x = tan t = dx =
r2 t
cos
1 1
1 + x2 = 1 + tan2 t = 2
=
cos t cos t
R 1 1 dt R dt t
tan x
I= = = ln + C = ln ) +C
tan t cos1 t cos2 t sin t
tan tan(
2 2
Cch 2
t x = sinh t : tng t nh trn vi ch cosh2 t sinh2 t = 1
Cch 2:
t t = x2 + 1 = t2 = 1 + x2 = tdt = xdx
R xdx R tdt
I = =
2
x 1+x 2 (1 t2 )t
R dt R 1 1 1
= = ( )dt
1 t2 2 1+t 1t
1 1 1 + t
= (ln 1 + t + ln 1 t ) + C = . ln
+C
2 2 1 t
Cch 3:
t t = sinh x
Cch 4
1
t t = Cch 5
x
t2 1
t t x = x2 + 1 = x =
2t
R dx
l) .
(4x2 +r1) 3 2x2
3
t t = 2
x2
R dx
m)
(x + 1) x2 + 1
1
t t =
x+1
R dx
n)
(x 1)2 x2 + x + 1
1
t t =
x1
R dx
o) I =
(x2 2x) 4x 2x2 + 1
R x2 + x + 1
p) I = dx
x
Bi tp
Bi 1. Tm nguyn hm
R 3 5 (f)
R
(2x + 1) arctan x.dx R x+2
(a) ( + 4ex )dx (j) dx
x x x+1+1
R 2x2 3x R 7x 12 R dx
(b) dx (g) dx (k)
3
x 2x2 7x + 6 cos4 x
x3
R 2
(c) x sin(1 3x3 )dx R dx R
(l) dx
(h) . 4 x2
R dx cos x
(d) R
2
x + 2x 4 (m) tan4 xdx
R dx
(i)
R R
(e) cos 2x.(x2 + 2x).dx 5 + 4 cos x (n) (x2 + 2).e2x dx
Bi 2. Tm nguyn hm hm hu t sau
R 2x + 3 R 2x2 + 3x 1 R 2x + 3
(a) dx (c) dx (e) dx
(5x 1)6 x4 + x 4x2 + 3x + 5
R 4x + 3 R dx R x2 + 1
(b) dx (d) (f)
x 2x2 + x
3 2
2x 3x + 5 x2 x + 1
x2 + 1 R dx R 4x 1
(m)
R
(g) (j)
x3 + 2x2 + 3x (x + 1)2
2 2x2
x+3
R x4 + 1 R (2x + 1)dx 4
R x +2
(h) dx (k) (n) dx
x4 x x(x2 + 1)2 x3 + 1
R x2 + 1 R 5dx
(i) dx (l) 2
x4 + 1 3x x + 7
Bi 3. Tm nguyn hm hm lng gic sau
R dx R 2 sin 2x cos 2x
a) d) dx
cos x sin x + cos x
R 3 sin x + cos x
R sin4 x 2 sin2 x e) dx
b) dx 1 + sin x
cos x
R 3 sin2 x + cos 2x
f) dx
R
c) (tan x + 3 tan5 x)dx sin2 x 3
Bi 4. Tm nguyn hm hm v t sau
R x+123x+1 (x2 3x) R dx
R
(a) dx (i) dx (p)
x 2x2 5x 1 (2x + 1)2 x2 1
r
R x+1 (x3 + 2x)
(b) x
R
dx (j) R x2 + x + 1
x1 x2 + x + 1 (q) dx
dx 3
x3
R
(c) R x x+1
(k) dx
2x 3x2 + 3 x2 x + 1 R x2 + x + 1
dx (r) dx
R
(d) dx R dx x
5x2 3x 1 (l)
x x2 4 R dx
R (3x + 2)dx (s)
(e) R dx x3 x2x+1
2
x 5x + 1 (m)
(4x2 + 1) 2 3x2
R (2x 1)dx R x3 x + 1
(f) R dx (t) dx
2
3x 7x 5 (n) x2 + x + 1
2 2
(x 2x) 3x 6x 2
R
(g) 3x2 2x 1dx dx xdx
R
R
(u)
R
(h) 2
3 4x 5x dx (o)
x x2 2x 3 (x3 1) x2 1
R ln2 xdx
+ 0 ln x 3x 0 x
(d)
0 x+x
2
+ 2 +
R sin x
R tan x x
R1 2x + 1 (j) dx (o) dx
(e) dx 0 sin x 0 x
0 x x2
R 3x x2 1
+
+
R ln(1 + x) R sin2
+ x cos x1
(f) dx (k) dx (p) dx
x x 3 + 3x 0 ex 1 0 x2
1
R2 x2 dx +
R dx
(k) I = (u) I =
1 x2 1 0 ( x2 + 1 + x)2
R + dx
Bi 8. Cho tch phn I = 1
p . Tm tch phn hi t. Tnh tch phn
(x + 1) (x2 x)
khi = 1.
ln(3 2 2)
S: 0 < < 2, I = .
2
R + dx
Bi 9. Cho tch phn I = 1 (x+1)(x 2 +x+2) . Tm tch phn hi t. Tnh tch phn khi
x
= 1.
ln 2 1 3
S: > 2, I = + arctan .
2 2 7 7 7
R2 dx
Bi 10. Cho tch phn I = 0
p . Tm tch phn hi t. Tnh tch phn
(x2 + 1) (4 x2 )
khi = 1.
Zb
S(D) = |f (x) g(x)|dx
a
Z1 y 2 1
7
2 7 = 2 .
y 3 y
S(D) = 3 4 + y dy = 4y + =
ln 3 2 0 ln 3 2 2 ln 3
0
3.3.2 di ng cong
Cho ng cong C : y = f (x), x [a, b]. di ng cong C l
Zb p
l(C) = 1 + f 0 (x)2 dx
a
Cng thc di
Z1 p 1 1
1 2x 1 1
l(C) = 1 + (2x)2 dx = 1 + 4x2 + ln 2x + 1 + 4x2 = [ 5 + ln(2 + 5)]
2 2 2 0 2 2
0
x
V d 3.14 Tnh di ng cong C : y = x x , x [0, 1].
3
s 2 r s 2
p 3 x 1 9x 1 1 3 x 1
Ta c 1 + y 02 = 1+ = 1+ + = =
2 6 x 4 2 36x 2 6 x
3 x 1
+ .
2 6 x
Cng thc di
Z1 1
3 x 1 x 4
l(C) = + dx = x x + =
2 6 x 3 0 3
0
Rb
VOx = y 2 dx
a
Rb
VOy = 2 |xy|dx
a
Ch
V d 3.15 Cho min D gii hn bi : y = x2 , y = x + 2. Tnh th tch vt th trn xoay khi cho D
quay quanh trc Ox v trc Oy.
Z2 2
x (x + 2)2 dx = (x2 x 2)dx = 72 = 72 .
4 R
VOx =
1
5 5
1
V d 3.16 Cho min D gii hn bi : y = x2 2x, y = x. Tnh th tch vt th trn xoay khi cho D
quay quanh trc Ox v trc Oy.
a) VOx . V min D b ct bi trc Ox nn cng thc khng ng. Bi ny kh, ta khng tnh.
Z3 Z3 Z3
2 27
VOy = 2 x(y1 y2 ) dx = 2 x(x 2x x) dx = 2 (3x2 x3 )dx = .
2
0 0 0
Rb p
SOx = 2 |y| 1 + y 02 dx
a
Rb p
SOy = 2 |x| 1 + y 02 dx
a
V d 3.17 Cho C : y = x, x [0, 1]. Tnh din tch mt trn xoay c to ra cho C quay quanh
trc Ox, Oy.
r r
p 1 4x + 1
Ta c 1 + y 02 = 1 + = .
4x 4x
Cng thc
r
R1 4x + 1 R1 1 + 4x 5 51
a) SOx = 2 x dx = 2 dx = (t t = 1 + 4x).
0 4x 0 2 6
b) Cng thc
R1
r r
R1 4x + 1 R1 1
SOy = 2 x dx = 4x2 + xdx = (2x + 14 )2 dx
4x 16
0 0 0
1 .
2x 2
1 1 2
1
= 4x + x ln |2x + 4 + 4x + x| = 5 ln(9 + 4 5)
2 2 32 0 2 32
V d 3.18 Cho C : y = 4 x2 . Tnh din tch mt trn xoay khi cho C quay quanh trc Ox v
Oy.
V d 3.19 Cho ng cong C : y = 2x x2 .
2. Tnh di ng cong C
4. Tnh din tch mt trn xoay khi cho C quay quanh trc Ox v trc Oy.
Bi tp
1. Tnh din tch min phng
(a) y = arcsin x, y = x2 , x = 1, x = 1.
(b) D : y = ln x, y = x, x = 0, x = 1.
2
(c) D : y = x2 , y =
1 + x2
(d) y = x2 , y = x + 2.
(e) D : y = x x2 , y = x 1 x
(f) y = xex , y = x, x = 1.
(g) 4OAB : A(2; 3), B(3; 2).
2. Tnh di ng cong
(a) y = 2x x2 , 1/2 < x < 1
(b) y = ex , x = 0..1
x2 ln x
(c) y = , x = 1..3
2 4
(d) y = 2 1 + ex/2 , x = 1.. ln 9
f (x)dx = g(y)dy
Nghim Z Z
f (x)dx = g(y)dy
Bi gii
Ly nguyn hm 2 v
Z Z
(2 + 3y )dy 2xdx = 0 2y + y 3 x2 + C = 0
2
y(0) = 0 = C = 0
Vy nghim l 2y + y 3 x2 = 0
Bi gii
Phng trnh tr thnh
2 dy 2
Z
2
Z
2xdx y 3 = x2 + C y =
3
3y = 2x 3y dy = 2xdx 3y dy = x2 + C.
dx
y(0) = 1 = 1 = 3 02 + C = C = 1
Vy nghim l y = 3 x2 + 1
V d 4.3 Gii phng trnh vi phn x + y 1 x2 y 0 = 0
Bi gii
Phng trnh tr thnh
dy xdx
Z
xdx
Z y2
x+y 1 x2 = 0 +ydy = 0 + ydy = 0 1 x2 + +C = 0
dx 1 x2 1 x2 2
y2
Vy nghim tng qut l 1 x2 + +C =0
2
Hay c th vit y 2 = 2 1 x2 2C.
83
4.1. PHNG TRNH VI PHN CP 1 CHNG 4. PHNG TRNH VI PHN
Bi gii
Phng trnh c vit li
dy dx
Z
dy
Z
dx y y
= = ln |y| = ln |x| + C ln = C = eC
y x y x x x
V d 4.7 Gii phng trnh vi phn x + xy 2 + y 1 x2 y 0 = 0
Bi gii
Vit li phng trnh
dy xdx ydy
x(1 + y 2 ) + y 1 x2 = 0 + =0
dx 1 x2 1 + y 2
1
2
1 x2 + ln |1 + y 2 | + C = 0 y 2 = e2 1x +2C 1
2
V d 4.8 Gii phng trnh vi phn (4y 2x)y 0 = 2(x 2y + 1)2 , y(1) = 0 (1).
Bi gii
t u = x 2y + 1 = u0 = 1 2y 0 .
1 u0 2u2 du 2u2 + u 1
(1) : 2(u 1) = u2 u0 = + 1 =
2 u1 dx u1
u1 R u1 R
du = dx du = dx
2u2 + u 1 2u2 + u 1
2 1
ln |u + 1| ln |2u 1| = |x| + C
3 6
2 1
ln |x 2y + 2| ln |2x 4y + 1| = |x| + C
3 6
y(1) = 0 = C = 1.
2 1
Vy nghim l ln |x 2y + 2| ln |2x 4y + 1| = |x| 1
3 6
du
u + xu0 = f (u) x = f (u) u
dx
Rt gn a v phng trnh tch bin theo x, u
du dx
=
f (u) u x
Bi gii
x y
Chia 2 v cho xy ta c y 0 = 1 + .
y x
y 0 0
t u = = y = u + xu
x
Th vo phng trnh trn ta c
1 xdu 1u
u + xu0 = 1 + u =
u dx u
udu dx R udu R dx
= =
1u x 1u x
u ln |1 u| = ln |x| + C
y x y
ln = ln |x| + C
x
y x
ln |x y| = C
x
1
Ch : Ta c th xc nh hm f (u) = 1 + u do phng trnh a v dng tch bin
u
du dx du dx
= 1 =
f (u) u x u
1 x
Bi gii
y
Vit li phng trnh + 2 + y 0 = 0
x
y
t u = = f (u) = u 2
x
du dx
p dng cng thc =
f (u) u x
2x y
V d 4.13 Gii phng trnh vi phn y 0 =
3x 4y + 5
Bi gii
Ta c Py0 = Q0x = 2 do nghim tng qut c dng U (x, y) = C.
(x,y)
R
Trong U (x, y) = P dx + Qdy
(0,0)
Chn ng i (0, 0) (x, 0) (x, y)
Zx Zy
3x2 9y 2
U (x, y) = 3xdx + (2x 9y)dy = + 2xy
2 2
0 0
3x2 9y 2
Nghim tng qut l + 2xy =C
2 2
V d 4.15 Gii phng trnh vi phn (3x2 y 2 + 7)dx + 2x3 ydy = 0.
Bi gii
Ta c Py0 = Q0x = 6x2 y do nghim tng qut c dng U (x, y) = C.
(x,y)
R
Trong U (x, y) = P dx + Qdy
(0,0)
Chn ng i (0, 0) (x, 0) (x, y)
Zx Zy
U (x, y) = 7dx + 2x3 ydy = 7x + x3 y 2 .
0 0
V d 4.16 Gii phng trnh vi phn (2x + yexy )dx + (1 + xexy )dy = 0, y(0) = 1.
Bi gii
Ta c Py0 = Q0x = (1 + xy)exy do nghim tng qut c dng U (x, y) = C.
(x,y)
R
Trong U (x, y) = P dx + Qdy
(0,0)
Chn ng i (0, 0) (x, 0) (x, y)
Zx Zy
U (x, y) = 2xdx + (1 + xexy )dy = x2 + y + exy 1
0 0
y 1
V d 4.17 Gii phng trnh vi phn (1 2
)dx + (y 2 + )dy = 0, y(1) = 0.
x x
Bi gii
1
Ta c Py0 = Q0x = do nghim tng qut c dng U (x, y) = C.
x2
(x,y)
R
Trong U (x, y) = P dx + Qdy
(1,0)
Chn ng i (1, 0) (x, 0) (x, y)
Zx Zy
1 y3 y
U (x, y) = 1dx + (y 2 + )dy = x 1 + +
x 3 x
1 0
y3 y
Nghim tng qut l x + + =C
3 x
y(1) = 0 = 1 + 0 = C = C = 1
y3 y
Vy nghim l x + + =1
3 x
V d 4.18 Bi gii
x x x
Gii phng trnh vi phn (x + e y )dx + e y (1 )dy = 0, y(0) = 1.
y
x xy
Ta c Py0 = Q0x = e do nghim tng qut c dng U (x, y) = C.
y2
(x,y)
R
Trong U (x, y) = P dx + Qdy
(0,1)
Chn ng i (0, 1) (0, y) (x, y)
Zy Zx
x x2 x x2 x
U (x, y) = 1.dy + (x + e y )dx = y 1 + + y(e y 1) = + ye y 1
2 2
1 0
x2 x
Nghim tng qut l + ye y = C
2
y(0) = 1 = 0 + 1.e0 = C = C = 1
x2 x
Vy nghim l + ye y = 1
2
Suy ra nghim
Z
1
y(x) = f (x)q(x)dx + C
h(x)
x
V d 4.19 Gii phng trnh vi phn y 0 + (3x2 + )y = 0
3 x2
Bi gii
x
p(x) = 3x2 + , 1(x) = 0
3 Rx2
R (3x2 + x 2 )dx 3
2
h(x) = e p(x)dx = e 3x = ex 3x
Nghim l
Z Z
1 1 x3 3x2 3+ 3x2
y(x) = q(x)h(x)dx + C = 0.e dx + C = C.ex
h(x) e x3 3x2
y
V d 4.20 Gii phng trnh vi phn y 0 = x2 , y(1) = 1.
x
Bi gii
1
p(x) = , q(x) = x2 .
x R 1 1 1 1
h(x) = e p(x)dx = e x dx = e ln |x| = eln |x| =
R
= .
|x| x
1
Chn h(x) =
x
x2 x3
Z Z
1 2 1
= y(x) = q(x)h(x)dx + C = x x . dx + C = x( + C) = + Cx
h(x) x 2 2
1 1
y(1) = 1 = 1 = + C = C = .
2 2
x3 + x
Vy nghim l y(x) =
2
y x
V d 4.21 Gii phng trnh vi phn y 0 = .
x+1 x+1
Bi gii
1 x
p(x) = , q(x) = .
x+1 x+1
R 1 1
h(x) = e x+1 dx = e ln |x+1| =
|x + 1|
1
Chn h(x) = .
x+1
x 1 R R x+11
= y(x) = (x + 1)( . dx + C) = (x + 1) dx + C
x+1 x+1 (x + 1)2
R 1 1 1
= (x + 1) ( 2
)dx + C = (x + 1)(ln |x + 1| + + C)
x + 1 (x + 1) x+1
= (x + 1) ln |x + 1| + 1 + C(x + 1).
Bi gii
p(x) = cot x, q(x) = sin x.
R
cot xdx
R
cos x 1
h(x) = e =e sin x
dx
= e ln | sin x| =
sin x
R 1
= y(x) = sin x( sin x. dx + C) = sin x(x + C)
sin x
Bi gii
4x 3
Phng trnh c vit li y 0 + 2 y= 2 .
x +1 x +1
4x 3
p(x) = 2 , q(x) = 2 .
xR +4x1 x +1
dx 2 2 2
h(x) = e x2 +1 = e2 ln |x +1| = eln(x +1) = (x2 + 1)2
1 R 3
= y(x) = ( 2 .(x2 + 1)2 dx + C)
(x2
+ 1) 2 x +1
1 R 1
= 2 2
( (3x2 + 3)dx + C) = 2 (x3 + 3x + C)
(x + 1) (x + 1)2
Bi gii
ex
Phng trnh c vit li y 0 + y = .
1x
ex
p(x) = 1, f (x) = .
R 1x
1dx
h(x) = e = ex
R ex x
= y(x) = ex ( .e dx + C)
1x
R dx
= ex ( + C) = ex ( ln |1 x| + C).
1x
y(0) = 0 = 0 = 1(0 + C) = C = 0.
Vy nghim l y(x) = ex ln |1 x|
y 0 + p(x)y = f (x).y , 6= 0, 1.
Bi gii
Ta c = 2 nn nhn 2 v cho y 2 , ta c
y 1
y 2 y 0 + = ln x
x
t z = y 1 = y 1 = z 0 = 1.y 2 .y 0 . Ta vit li phng trnh
z 1
z 0 + = ln x z 0 z = ln x
x x
Bi gii
y0 2x 2
Phng trnh vit li 3
+ 2 = xex .
y y
0
1 2y
t z = 2 = z 0 = 3 .
y y
z 0 2 2 2
PT: + 2xz = xex z 0 4xz = 2xex = p(x) = 4x, q(x) = 2xex .
2 R 2
h(x) = e (4x)dx = e2x
2 R 2 2 2 2 1 2 2
z(x) = e2x e2x .(2x)ex dx = e2x (ex + C) 2 = ex + Ce2x .
y
0 y 1 2x
V d 4.27 Gii phng trnh vi phn y + = .
x y2
Bi gii
y3
PT: y 2 y 0 + = 1 2x.
x
t z = y 3 = z 0 = 3y 2 y 0
z0 z 3 3
PT: + = 1 2x z 0 + z = 3 1 2x = p(x) = , q(x) = 3 1 x2 .
3 x R 3dx x x
= h(x) = e x = e3 ln x = x3 .
1 R 3 1 x4 x2
3 2
z(x) = y (x) = 3 x . 1 2xdx = 3 1 2x( )+C
x x 5 15 15
4.1.6 Bi tp tng hp
V d 4.28 Gii phng trnh vi phn y 0 = 2xy , y(0) = 0.
Bi gii
Vit li phng trnh
dy 2x
= y 2y dy = 2x dx (dng tch bin)
dx 2
2y 2x
= + C 2y = 2x + C.
ln 2 ln 2
y(0) = 0 = 1 = 1 + C = C = 0
Vy nghim l 2y = 2x = y = x.
y
V d 4.29 Gii phng trnh vi phn: xy 0 = xe x + y, y(1) = 0..
Bi gii
y y
Vit li phng trnh y 0 = e x + (dng ng cp)
x
y u
t u = , f (u) = e + u
x
du dx
Phng trnh c vit li theo cng thc =
f (u) u x
Z Z
du dx u dx u y
x
= e du = e = ln |x| + C e = ln |x| + C.
eu + u u x x
y(1) = 0 = e0 = 0 + C = C = 1
y
Vy nghim tng qut l e x = ln |x| 1.
V d 4.30 Gii phng trnh vi phn (x4 + 6x2 y 2 + y 4 )dx + 4xy(x2 + y 2 )dy = 0, y(0) = 0..
Bi gii
Py0 = Q0x = 12x2 y + 4y 3 do nghim tng qut c dng U (x, y) = C.
(x,y)
R
Trong U (x, y) = P dx + Qdy
(0,0)
Chn ng i (0, 0) (x, 0) (x, y)
Zx Zy
x5
U (x, y) = x4 dx + 4xy(x2 + y 2 )dy = + 2x3 y 2 + xy 4 .
5
0 0
x5
Nghim tng qut l + 2x3 y 2 + xy 4 = C
5
y(0) = 0 = C = 0
x5
Vy nghim l + 2x3 y 2 + xy 4 = 0
5
2 dy
V d 4.31 Gii phng trnh vi phn e1+x tan ydx = .
x
Bi gii
Vit li phng trnh dng tch bin
Z Z
x2 +1 dy x2 +1 cos y 1 2
xe dx = xe dx = dy ex +1 = ln | sin y| + C
tan y sin y 2
Bi gii
y
Vit li phng trnh y 0 = x (dng tuyn tnh)
x
1
p(x) = , f (x) = x
x
R 1 1
h(x) = e x dx = e ln |x| =
x
Z
1
= y(x) = x( x. + C) = x(x + C)
x
Py0 = Q0x = 1 (dng ton phn) do nghim tng qut c dng U (x, y) = C.
(x,y)
R
Trong U (x, y) = P dx + Qdy
(0,0)
Chn ng i (0, 0) (x, 0) (x, y)
Zx Zy
U (x, y) = (1 + 2x)dx + (x + 2y 1)dy = x + x2 + xy + y 2 y
0 0
Bi gii
Vit li phng trnh
dy
x + 1 + y ln3 y = 0
dx
dy dx
3 + = 0 (dng tch bin)
y ln y x+1
R dy R dx
3 + =0
y ln y x+1
1
2 +2 x+1+C =0
2 ln y
1 3
y(0) = e = + 2 + C = 0 = C =
2 2
1 3
Vy nghim l +2 x+1 =0
2 ln2 y 2
V d 4.35 Gii phng trnh vi phn (1 x2 )y 0 + xy = (1 x2 ) arcsin x, y(0) = 0.
Bi gii
x
Vit li phng trnh y 0 + y = arcsin x (dng tuyn tnh)
1 x2
x
p(x) = , f (x) = arcsin x
1R x2
x
dx 1 2 2
1 1 1
h(x) = e 1x2 = e 2 ln |1x | = eln |1x | 2 = |1 x2 | 2 =
1 x2
Z
1 arcsin x
= y(x) = 1 x 2 arcsin x dx + C = 1 x2 ( + C).
1 x2 2
y(0) = 0 = 0 = 1(0 + C) = C = 0
arcsin x
Vy nghim l y(x) = 1 x2 . .
2
2xy + 3
V d 4.36 Gii phng trnh vi phn y 0 = , y(1) = 2.
x2
Bi gii
2 3
Vit li phng trnh y 0 y = 2 (dng tuyn tnh)
x x
2 3
p(x) = , f (x) = 2
xR x
2 2 1
h(x) = e x = e ln |x| = eln x = 2
dx 2
x
Z
2 3 1 1
= y(x) = x . dx + C = x2 ( + C).
x2 x2 x3
y(1) = 1 = 1 = 1(1 + C) = C = 2
1
Vy nghim l y(x) = + Cx2
x
Bi tp
2
1. x3 y 0 = y(x2 + y 2 ). 8. ex (y 0 + 2xy) = x
p y
2. 1 y 2 dx + y 1 + x2 dy = 0. 9. xyy 0 y 2 + xe x = 0, y(1) = 0.
3. (xy 2 + x)dx + (y x2 y)dy = 0. 10. xy 0 y = x tan xy .
4. y 2 + x2 y 0 = xyy 0 . 0 y y4
11. 3y = , y(0) = 1.
5. xy 0 + y 1 x2 = 0, y(1) = 1. x2 + 1 x2 + 1
1 x2 + 1
S: ln |y| + ln = 1 x2 . 12. y 0 = 2y 3x + 1 .
2
1x 1
6x 4y + 2
1 1
y y 2 S: (2y 3x + 1) + ln |8y 12x + 4| =
6. y 0 = , y(0) = 2. 4 8
x+1 x+1 x + C.
p
7. 1 y 2 dx + y 1 x2 dy = 0 13. (2y 3 x2 y)y 0 = xy 2 2x3 .
y0 = C1 ek1 x + C2 ek2 x
(*) c 2 nghim kp k1 = k2 = k0
y0 = C1 ek0 x + C2 xek0 x
Nu l nghim n ca (*) th s = 1
Nu l nghim kp ca (*) th s = 2
1
S: y = C1 ex + C2 e4x (5x + 2)ex
25
Bi gii
Bi gii
1 4 1 1
S: y = C1 e2x + C2 e4x + ( x )ex + ( x2 x)e2x
3 9 4 4
V d 4.41 Gii phng trnh vi phn y 00 2y 0 + y = e2x sin x (*)
(3A cos x + 3B sin x 4A cos x + 4B sin x) 2(3A cos x + 3B sin x A sin x + B cos x)
+(A cos x + B sin x) = sin x
A = 1
2
B = 0
Nu + i l nghim ca (*) th s = 1
1
S: y = C1 cos x + C2 sin x + x( cos x sin x)
2
V d 4.43 Gii phng trnh vi phn y 00 6y 0 + 9y = e3x (x2 + sin x)
Nu + i l nghim ca (*) th s = 1
Bi tp
Gii cc phng trnh vi phn sau
Bi 1. y 00 + 4y 0 + 3y = (2x + 1)e3x
1 3
S:y = C1 ex + C2 e3x + x( x )e3x
2 4
Bi 2. y 00 + 4y 0 + 4y = 2xe2x .
1
S: y = C1 e2x + C2 e2x + x3 e2x
3
Bi 3. y 00 + 4y 0 + 8y = (x2 + 3x)e2x
1 3
S y = e2x (C1 cos 2x + C2 sin 2x) + ( x2 + x)e2x
4 4
Bi 4. y 00 + 3y 0 4y = e2x sin x
x 4x 7 5
S: y = C1 e + C2 e + cos x + sin x e2x
74 74
Bi 5. y 00 2y 0 + y = ex cos 2x.
1
S: y = C1 ex + C2 xex + ex cos 2x
4
1 1
Bi 6. y 00 + 4y = 2 sin 2x cos 2x S: y = C1 cos 2x + C2 sin 2x + x( cos 2x sin 2x)
2 4
Bi 7. y 00 + 5y 0 + 6y = e2x (x2 + 3x cos x)
1 1 1 1
S: y = C1 e2x + C2 e3x + x( x2 + x 1)e2x + e2x ( cos x sin x).
3 2 2 2
4.3.1 nh x o hm
nh ngha 4.1 Cho D : C 1 (R) C tha D(x(t)) = x0 (t) gi l nh x o hm
V d 4.44
Bi gii
(
(D + 1)x 3y = 2te2t (1)
a) Vit li h 2t
2x + (D 4)y = e (2)
(D-4)(1)+3(2):
(D 4)(D + 1)x 6x = (4t + 2)e2t + 2te2t 3e2t
(D2 3D 10)x = (12t 1)e2t (3)
Bi gii
a) Vit li h (
(D 3)x + y = t, (1)
x + (D 1)y = cos t (2)
(1)+(D-3)(2): D2 y 4Dy + 4y = t sin t 3 cos t (3)
A
cos t B sin t + 4A sin t 4B cos t + 4A cos t + 4B sin t = sin t 3 cos t
13
A=
25
9
B =
25
13 9
= y1 = cos t + sin t
25 25
(b) Gii D2 y 4Dy + 4y = t (3b)
y1 = At + B, o hm th vo (3b)
A = 1
1 1
0 4A + 4At + 4B = t 4 = y2 = t +
1 4 4
B =
4
13 9 1 1
Vy y = (C1 + C2 t)e2t cos t + sin t + t +
25 25 4 4
4 3 t
c) T (2) suy ra y = (C1 t + C1 + C2 )e2t + sin t cos t
25 25 4
(
x0 = 2x + y + e2t cos 2t
V d 4.48 Gii h phng trnh vi phn
y 0 = x + y + e2t sin 2t
(
x0 = 2x + y + t2 (1)
V d 4.49 Gii h phng trnh vi phn
y 0 = x + 2y + cos t (2)
(
(D 2)x y = t2 (1)
Vit li h
x + (D 2)y = cos t (2)
(D 2)pt(1) + pt(2) : (D2 4D + 5)x = 2t 2t2 + cos t (3)
a) Phng trnh c trng k 2 4k + 5 = 0 k = 2 i
Nghim thun nht x0 = e2t (C1 cos t + C2 sin t).
b) Gii x00 4x0 + 5x = 2t 2t2 (3a)
2
f (t) = 2t 2t : = 0 = s = 0
2 6 4
= x1 = At2 + Bt + C. o hm th vo (3a) suy ra A = , B = , C =
5 25 125
2 2 6 4
Suy ra x1 = t t .
5 25 125
c) Gii x00 4x0 + 5x = cos t (3b)
f (t) = cos t : + i = i = s = 0
= x2 = A cos t + B sin t.
3 1
o hm th vo (3b) suy ra x2 = cos t + sin t
8 8
2t 2 2 6 4 3 1
Vy x = e (C1 cos t + C2 sin t) + t t cos t + sin t
5 25 125 8 8
T (1) suy ra
y = x0 2x t2
1 14 22 3 1
= e2t ((C2 2C1 ) cos t(C1 2C2 ) sin t) t2 cos t + sin t.
5 25 125 8 8
Bi Tp
Gii h phng trnh vi phn sau
(
x0 = 3x + 2y + te2t
Bi 1.
y 0 = 2x + 6y 6e2t
1 8 266 118 2t 1 32
S: x = 4C1 e2t + C2 e7t + ( t2 t+ )e y = C1 e2t + C2 e7t + ( t2 t)e2t
2 5 25 25 5 25
(
x0 = 3x y + tet
Bi 2.
y 0 = 4x y 2et
1 3 2
S:x = (C1 + tC2 )et + ( t3 + t2 )et , y = (2C1 + C2 + 2C2 t)et + ( t3 + 2t2 2t)et .
3 2 3
(
x0 = x + 3y + e2t cos t
Bi 3.
y 0 = 2x + 4y e2t sin t
1 3 5 1
S:x = 3C1 e2t + C2 e5t + e2t ( cos t + sin t), y = C1 e2t + C2 e5t + e2t ( cos t +
2 17 17 17
4
sin t)
17
5. Phng trnh vi phn cp 1: Tch bin; ng cp, tuyn tnh, tng phn. Ch iu
kin u
7. H Phng trnh vi phn: 2 phng trnh 2 n gii bng phng php kh.
4.5 Bi tp n tp cui k
Bi 1. Kho st v v th
x3
a) y =
x2 x2
1
b) y = (x 2)e x
arctan x , x 0
c) y = x+1
xe1/x , x > 0
+
R dx
Bi 2. Cho tch phn I = . Tm tch phn hi t. Tnh tch phn khi
0 (x + 1) x2 + x
= 1.
+
R x3
Bi 3. Cho tch phn I = dx. Tm tch phn hi t. Tnh tch phn
1 x (x2 x + 1)
khi = 2.
Bi 5. Tnh di ng cong
a) y = cosh x, x [0, 1]
b) y = 1 x2
101
4.5. BI TP N TP CUI K CHNG 4. PHNG TRNH VI PHN
x2
Bi 8. Cho min D gii hn bi y = 2x2 , y = , y = x.
2
a) x3 y 0 = y(x2 + y 2 ).
p
b) 1 y 2 dx + y 1 + x2 dy = 0, y(0) = 0.
c) (xy 2 + x)dx + (y x2 y)dy = 0, y(1) = 2.
d) y 2 + x2 y 0 = xyy 0 , y(1) = 1.
e) xy 0 + y 1 x2 = 0, y(1) = 1.
1 x2 + 1
S: ln |y| + ln = 1 x2 .
2
1x 1
0 y y2
f) y = , y(0) = 2.
x+1 x+1
p
g) 1 y 2 dx + y 1 x2 dy = 0, y(2) = 1
2
h) ex (y 0 + 2xy) = x, y(1) = 1
y
i) xyy 0 y 2 + xe x = 0, y(1) = 0.
j) xy 0 y = x tan xy , y(1) = 1.
y y4
k) 3y 0 = , y(0) = 1.
x2 + 1 x2 + 1
2y 3x + 1
l) y 0 = , y(0) = 1.
6x 4y + 2
s 1
x2 + x + 2
Cu 1. Kho st v v th hm s y = .
x+1
+
R x
Cu 2. Tm tch phn dx hi t. Tnh tch phn vi = 1.
1 (x + 1)2 (x2 x + 1)
Cu 3. Tnh din tch min phng gii hn bi x = y, y = 0, y = 2 x.
s 2
1
Cu 1. Kho st v v th hm s y = xe x .
+
R dx
Cu 2. Tm tch phn hi t. Tnh tch phn vi = 1.
1 x x 2 x + 1
s 3
Cu 1. Gii phng trnh vi phn cp 1: (ex + 3y + 1)dx = (y 3 3x)dx.
R3 x
Cu 4. Tm tch phn dx hi t. Tnh tch phn vi = 2.
0 9 x2
+
R dx
Cu 5. Tnh tch phn .
0 (x2 + x + 1)(x + 2)
Cu 6. Kho st v v th hm s y = x3 ex .
s 4
Cu 1 Gii phng trnh vi phn y 0 + 3x2 y = 3x2 + 3x5 .
1
R0 e x
Cu 3 Tnh tch phn hoc chng t phn k I = 3
dx.
1 x
+
ex cos 2xdx.
R
Cu 4 Tnh tch phn I =
0
1
Cu 5 Kho st v v th hm s y = x2 e x .
x
Cu 6 Tnh din tch min phng gii hn bi y = , y = 0, x = 1.
1 + x3
s 5
Cu 1 Gii phng trnh vi phn xdy ydx = 3x2 sin xdx.
+
R dx
Cu 4 Tm tch phn hi t. Tnh Tch phn vi = 1.
(x 1) x2 2
2
R3 dx
Cu 5 Tnh tch phn suy rng I = p .
1 (4x x2 3)3
Cu 6 Tnh din tch mt trn xoay khi cho ng cong C : y = x2 , x = 0 7 1 quay quanh
trc Ox v Oy.
Cu 7 Kho st v v th hm s y = x2 ln x.
s 6
Cu 1 Gii phng trnh vi phn xy 0 y + ey/x = 0
s 7
ex
Cu 1 Kho st v v th y = .
1x
+
R x2 3
Cu 2 Tm tch phn dx hi t. Tnh tch phn vi = 1.
1 x (x + 1)(x2 + 1)
x2 ln x
Cu 3 Tnh di cung y = , 1 x 3.
2 4
Cu 4 Gii phng trnh vi phn
y
a) y 0 = + x sin x tha y() = 2.
x
p
b) x2 y 0 = y y 2 3x2 + xy, x > 0.
c) y 00 + 6y 0 + 9y = e3x (3x 2).
(
x0 (t) = 3x 4y + 3t,
Cu 5 Gii h phng trnh vi phn
y 0 = 2x y + e2t
s 8
8x
Cu 1. Kho st v v th hm s y = .
x2 4
+
R 3x 1
Cu 2. Tm tch phn y = dx hi t.
0 (4 + x ) 3 x4 + 5x2
+
R dx
Cu 3. Tnh tch phn suy rng .
0 (x + 1) x2 x + 1
Cu 4. Cho min D gii hn bi y = x2 + 1, y = ex , x = 1. Tnh th tch vt th trn xoay
khi cho D quay quanh trc Ox v Oy.
Cu 5. Gii phng trnh vi phn
a) (yexy + 4xy)dx + (xexy + 2x2 + 3)dy = 0.
b) (x + y)y 0 = (x + y)2 + 1.
c) y 00 4y 0 + 3y = cos x + xe3x .
(
x0 = x + y + 2et ,
Cu 6. Gii h phng trnh vi phn
y 0 = 3x y 3t.
s 9: D thnh 12/2013
x1
Cu 1) Kho st v v th y = .
e2x
+
R (2x + 3)dx
Cu 2) Cho tch phn I =
0 (x + 1) (x2 + 4x + 5)
(a) Tm I hi t
(b) Tnh I vi = 1.
Cu 3) Tnh VOx , VOy vi D : y = log3 x, y = 4 x, y = 0.
Cu 4) Gii PTVP (x2 + 4)y 0 2xy = 6x.
Cu 5) Gii PTVP y 00 6y 0 + 8y = 6 cos 3x.
(
x0 = 7x + 3y + e10t ,
Cu 6) Gii PTVP
y 0 = 6x + 4y + 2e10t .
x2
Cu 4 Kho st v v th y = .
|x 2|
3 6
Cu 5 Tnh din tch min D : y 2 x2 = 1, y = x 1, x = .
2 5
R4 3
Cu 6 Tnh tch phn I = dx.
2 (x 1) 6x x2 8
R ex
+ + ln(1 + x12 )
Cu 7 Tm tch phn sau hi t I = .
1 x3 (1 + x )3
R1 ln xdx
Cu 7 Kho st s hi t tch phn I = p
0 x(1 x)
D Thnh: 2013-2014-HKII
1
Cu 1. Kho st v v th hm s f (x) = (x 2)e x .
+
R dx
Cu 2. Cho tch phn suy rng I = p .
1 x2 . (x 1)
y(x) 1
Cu 4. Gii phng trnh vi phn cp 1: y 0 (x) = .
x+1 y(x).(x + 1)
Cu 5. Gii phng trnh vi phn cp 2: y 00 (x) + 4y 0 (x) + 3y(x) = xe3x tha iu kin
y(0) = y 0 (0) = 0.
Hc Li - II/2012-2013
Cu 1. Gii phng trnh vi phn
n tp h 2014
Cu 1. Kho st v v th hm s y = (x 1)ex
+
R x dx
Cu 2. Cho tch phn I =
1 (x + 1) 2x2 x + 3
a) Tm tch phn hi t.
b) Tnh tch phn khi = 1
Cu 3. Cho min D : y = x2 , x = y 2 . Tnh th tch vt th trn xoay khi cho D quay quanh
trc Ox v trc Oy.
b) > 2/3
c)
8
1) Tim cn ngang y = 0, cc i x = 3/2
3 1
2) > 0, I = + ln 5
4 4
3)
4) y = C(x2 + 4) 3
108 6
5) y = C1 e4x + C2 e2x sin 3x cos 3x.
325 325
6) x = 1/2C1 e10t + C2 et + 4/3te10t 1/9e10t , y = C1 e10t + C2 et + 4/3te10t .
109
4.6. THI CUI K CHNG 4. PHNG TRNH VI PHN
H :2014.
x2
Cu 1. Kho st v v th hm s y = x.e 8
Re ln x
Cu 2. Tm tch phn suy rng I = p dx hi t.
1 x(x2 1)
+
R dx
Cu 3. Tnh tch phn suy rng I = .
0 ex (e2x + 3)
p n
2 2
1. Tim cn ngang y = 0. Cc i (2; ), cc tiu (2; ).
e e
1
2. > .
2
1 3
3. I = .
3 27
4. VOy = .
6
1 sin 2x C
5. y = ( + C) = cos x + .
sin x 2 sin x
x2 x
6. y = C1 e2x + C2 e5x + e2x ( ).
2 3
x = C1 e2t 3C2 e6t 7 cos t2t + 1 sin 2t + 1 ,
7. 40 10 4
2t 6t 1 1 5
y = C 1 e + C 2 e
cos 2t + sin 2t + .
40 20 12