OSNOVNA KOLA

BIOLOGIJA
 UPUTSTVO

Dragi takmiari,

Test iz biologije predvieno je da se radi 120 minuta.

Test obavezno raditi hemijskom olovkom (grafitnu olovku

moete koristiti u toku rada, ali konaan odgovor mora biti
napisan hemijskom olovkom).

Odgovori koji nijesu itko napisani ili su popravljani nee biti

bodovani, zato dobro razmislite prije nego to date odgovor.

elimo vam srean rad!

1. Koji od navedenih procesa nije povezan sa kruenjem ugljenika u
prirodi?
) nastanak uglja
b) transpiracija
c) fotosinteza
d) truljenje 1

2. Za odvijanje procesa fotosinteze potrebni su:

) voda i kiseonik
b) ugljen-dioksid i azot
c) voda i ugljen-dioksid 1
d) azot i kiseonik

3. Populaciju ine sve jedinke:

) sisara u umi
b) insekata u umi
c) lisica u umi 1
d) mesojeda u umi

4. Cvjetanje vode je pojava koja se, pod odreenim uslovima,

povremeno javlja, uglavnom, u stajaim vodama. Ovu pojavu izazivaju:
) bentoske alge
b) cvjetnice
c) planktonski organizmi
d) morske sase i krinovi 1

5. Koja od navedenih biljaka ima lukovicu?

) rotkvica
b) visibaba
c) krompir
d) argarepa 1
e) kukuruz

6. Zaraza dizenterinom amebom moe se sprijeiti ako:

) pijemo vodu sa ledom
b) pijemo flairanu vodu
c) jedemo slaniju hranu 1
d) jedemo svjee povre
7. Neke vrste sunera imaju zelenu boju jer:
a) se hrane preteno zelenim algama - biarima
b) u pojedinim njihovim elijama ima hlorofila
c) ive u simbiozi sa jednoelijskim zelenim algama
d) imaju materiju spongin koja je zelene boje 1

8. Ljestviast nervni sistem predstavlja poseban oblik ganglijskog nervnog

sistema koji se srijee kod:
) lankovitih crva i mekuaca
b) zglavkara i pljosnatih crva
c) lankovitih crva i zglavkara
d) pljosnatih i valjkastih crva 1

9. Koja osobina je zajednika za nervnu eliju i spermatozoid?

) aktivno kretanje
b) isti broj hromozoma
c) pripadnost istom tkivu
d) prisustvo mitohondrija 1

10. Koja od navedenih elija ovjeka nikada nema nastavke?

) kotana
b) miina
c) nervna
1
d) epitelna

11. Kada dresirani delfin, na zvuk pitaljke trenera, skoi iz vode i prodje
kroz obru, takvo njegovo ponaanje predstavlja:
a) viu nervnu djelatnost
b) uslovni refleks
c) uroeni refleks
d) bezuslovni refleks 1
e) djelatnost vegetativnog nervnog sistema

12. Naunici su otkrili novu vrstu organizma sledeih osobina:

jednoelijska organizacija, prisutan bi, jedro i zeleni pigment, miksotrofna
ishrana. Na osnovu navedenih osobina, ovaj organizam e biti svrstan u
carstvo:
) monera
b) protista
c) gljiva 1
d) biljaka
13. Poveite navedene organele sa elijskom funkcijom koju obavljaju,
tako sto ete slovo ispred odgovarajue organele upisati u zagradu
ispred odgovarajue elijske funkcije:
Organela: elijska funkcija:
a) Jedro ( e ) sekretorna aktivnost
b) Lizozom ( a ) skladitenje hromatina
c) Ribozom ( f ) obrazovanje deobnog vretena
d) Mitohondrije ( b ) razlaganje krupnih molekula
e) Goljdijev aparat ( d ) elijsko disanje
f) Centriole ( c ) sinteza bjelanevina 3

14. Poveite navedene organizme sa odgovarajuim osobinama, tako

to ete u zagrade ispred date osobine upisati odgovarajue slovo.
Organizam: Osobina:
a) koljka ( b ) kree se pomou lijevka
b) sipa ( c ) petozrana simetrija 3
c) morski je ( a ) stvaranje bisera
d) morski suner ( d ) odsustvo pravih tkiva
e) pu gola ( e ) sposobnost gubitka vode do 80%
( d ) skeletne iglice

15. Poveite navedene pojmove, tako to ete u zagrade ispred datih

vrsta ivotinja, upisati slova koja odgovaraju njihovim disajnim organima.
Disajni organi: Vrsta ivotinje:
a) plua ( a ) vinogradarski pu
b) krge ( c ) larva bubamare
c) traheje ( b ) larva pastrmke
d) cijela povrina tijela ( b ) larva abe
3
( a ) morska kornjaa
( d ) kina glista

16. Razvrstajte navedene organizme u zavisnosti od naina njihove

ishrane tako to ete u zagrade ispred naina ishrane upisati
odgovarajue slovo.
Organizam: Nain ishrane:
a) papuica
b) vrganj ( cf ) Autotrofija
c) maslaak
d) bacil tuberkuloze ( a b d ) Heterotrofija
e) zelena euglena 3
f) cijanobakterija ( e ) Miksotrofija
17. Poveite organizme sa carstvom kojem pripadaju tako to ete u
zagrade ispred navedenih vrsta organizama upisati slovo koje odgovara
njihovom carstvu.
Carstvo: Vrsta organizma:
a) Monera ( c ) ameba
b) Biljno carstvo ( a ) bakterija
c) Protista ( b ) suncokret
d) ivotinjsko carstvo ( e ) kvasac
e) Carstvo gljiva ( d ) morski krastavac 3
( c ) plazmodijum

18. U zagrade pored datih sistema organa, upiite slova koja su ispred
navedenih tvrdnji, tako da pravilno poveete date sisteme organa sa
tvrdnjama koje im odgovaraju. Pri tom, tvrdnje koje se odnose na oba
sistema zajedno, upiite posebno u treu zagradu.
Tvrdnje:
a) Odgovara na informacije iz spoljanje i unutranje sredine
b) Obrauje i alje informacije
c) Prenosi informacije u vidu impulsa
d) Djelovanje je omogueno krvotokom
e) Prima informacije iz spoljanje i unutranje sredine
f) Povezivanje, koordinacija i kontrola pravilnog funkcionisanja organizma
Sistemi organa:
( d ) Sistem lijezda sa unutranjim luenjem (endokrini sistem)
( b c e ) Nervni sistem
( a f ) Nervni sistem i endokrini sistem zajedno
3

19. Poveite parove kostiju navedene sa lijeve strane, sa odgovarajuim

tipom veze koja ih spaja, upisivanjem odgovarajuih slova u zagrade na
desnoj strani.
Parovi kostiju: Tip veze:
a) sljepoona kost potiljana kost
b) donja vilica gornja vilica ( b d e ) Pokretna veza
c) eona kost tjemena kost
d) kosti koje ine noni prst ( ac ) Nepokretna veza
e) karlini pojas butna kost
3
20. Poveite vrstu ivotinje sa odgovarajuim zatitnim slojem koji ima na
povrini tijela, upisivanjem odgovarajueg slova u zagrade.
Vrsta ivotinje: Zatitni sloj na povrini tijela:
a) Djeija glista ( a ) kutikula
b) Pu gola ( b ) vieslojna koa
c) Rena koljka ( d ) hitinski omota
2
d) Vilin konjic ( c ) krenjaka ljutura

21. Razvrstajte navedene pojmove u zavisnosti od procesa za koji su

vezani, tako to ete u Venov dijagram upisati odgovarajua slova,
uzimajui u obzir i zone preklapanja (zajednike osobine).
A stoma, B dan, C no, D hloroplast, E mitohondrija,
F oslobaanje energije, G oslobaanje vode, H oslobaanje
kiseonika, I biljke, J - gljive

Disanje EFGJC A B H I D Fotosinteza

5
Zajedniki
pojmovi

22. Razvrstajte navedene pojmove u zavisnosti od tipa miia za koji su

vezani, tako to ete u Venov dijagram upisati odgovarajua slova,
uzimajui u obzir i zone preklapanja (zajednike osobine).
brze kontrakcije, B ritmine kontrakcije, C spore kontrakcije;
D voljni pokreti, E nevoljni pokreti; F miine elije vretenastog oblika,
G miine elije cilindrinog oblika, H miine elije koje grade mreu
povezanih elija; I miine elije koje sadre miofibrile

Glatki miii Srani mii

C F E B H

I

5
G D Skeletni miii
23. Utvrdite koji su od navedenih iskaza tani (T), odnosno netani (N),
zaokruivanjem odgovarajueg slova (T ili N).
a) Kutikula je zatitni sloj unutranje duplje mnogih crva T N
b) Najmanje kosti u ovjekovom tijelu su koice koje grade prste T N
c) U biomu tundre preovlauju visoke biljke irokog lia T N
d) Uslovi ivota u vodi su ujednaeniji nego na kopnu T N
e) Korijenov pritisak je sila koja potiskuje hranu iz lista ka korijenu T N
f) List kukuruza nema lisnu drku T N
g) Sve elije u ljudskom tijelu imaju jedro T N
h) Centar za glad se nalazi u meumozgu T N
4

24. Poreajte djelove oka (upisivanjem odgovarajueg slova u date

kvadratie) tako da se dobije pravilan put prolaska svjetlosnog zraka koji
se odbija od predmeta koji posmatramo.
A ono soivo, B uta mrlja, C staklasto tijelo, D ronjaa, E - zenica

D E A C B 2

25. Upisivanjem odgovarajueg slova u date kvadratie, poreajte date

pojmove pravilnim redosledom, tako da se dobije put koji opisuje refleksni
luk.
- centralni nervni sistem, B - osjeajno (senzitivno) nervno vlakno,
C receptor, D-pokretako (motorno) nervno vlakno, E - efektor

C B D E 2

26. Upisivanjem odgovarajueg slova u date kvadratie, poreajte po

redu zube u vilici poevi od poslednjeg u vilici.
A sekutii, B umnjak, C pretkunjaci, D onjak, E kutnjaci

B E C D A
2
27. Poreajte nivoe bioloke organizacije od najnieg do najvieg,
upisivanjem odgovarajueg slova u date kvadratie:
edro, B DNK, C hromozom, D tkivo, E gen, F elija

B E C A F D 2

28. Na slici ispod upiite u date kruie slova koja odgovaraju djelovima
srednjeg i unutranjeg uha.

A pu
B eki D C
C uzengija G
B
D nakovanj H
E bubna opna
F ulne elije
E F
G sluni nerv
H ovalni otvor
I Eustahijeva tuba
J spoljanji uni kanal
A
J
I

29. Jedna od ponuenih lijezda ne pripada datom skupu. Zaokruite

uljeza i na liniji ispod obrazloite svoj odgovor.

a) pljuvana lijezda b) lijezda sluzokoe tankog crijeva

c) grudna lijezda d) znojna lijezda
e) lojna lijezda f) lijezda u sluzokoi eluca

__________________________________________________
__________________________________________________
Obrazloenje: Sve lijezde, osim grudne, predstavljaju lijezde sa spoljanjim luenjem.

2
30. Rijeite pravilno asocijaciju, tako da na kraju dobijete jedan od
sistema organa:

vrat laboratorija mii resice

korijen dva renja kesa debelo
krunica detoksikacija kiselina slijepo
32 u sok tanko
Zub Jetra eludac Crijevo
Sistem organa za varenje

31. Uporedite zadate pojmove prema biolokoj raznovrsnosti upisivanjem

odgovarajueg znaka ( >, < ili =) u datu tabelu.

> , < ili =

drvored < listopadna uma
rudina < panjak
stepa > polje kukuruza
etinarska uma < tropska uma

32. Upisivanjem znaka (+) ispod odgovarajueg pojma u datoj tabeli,

oznaite:
a) Organizme kod kojih postoji glava
b) Prilagoenosti organizama hladnih predjela
c) Pojmove koji predstavljaju organe 3

hidra planarija lignja morski suner

a)
+ +
krai rep krae ui kraa dlaka krae kande
b)
+ +
pokosnica grkljan krv jezik
c)
+ +
33. U prazna polja u datoj tabeli upiite znak + u zavisnosti da li je dati
tip reakcije koe izazvan visokom ili niskom spoljanjom temperaturom.

Reakcija koe Visoka temperatura Niska temperatura

irenje kapilara koe +

Pojaano luenje lojnih lijezda +
Grenje glatkih miia dlaka +
Pojaano luenje znojnih lijezda +
Suavanje kapilara u koi +

34. Proitajte tekst, a zatim odgovorite na postavljena pitanja.

Ptica kukavica ima specifian nain odgajanja mladunaca. Ona obino
polae po jedno svoje jaje u gnijezda ptica pjevaica. Boja, ara i veliina
kukavijeg jajeta su sline ljusci jaja ptice domaina. Mladune kukavice
obino se izlijee prije ostalih mladunaca domaina i ono uglavnom iz
gnijezda izbacuje jaja ili mladunce ptice domaina. Nepce mladunca
kukavice je jarko crvene boje, pa kada otvori kljun, vie privlai roditelje-
domaine, zbog ega njega ee hrane sjemenkama, nego sopstvene
mladunce. Time esto ostali mladunci bivaju zapostavljeni i ne dobijaju
dovoljno hrane. Odrasla kukavica se hrani raznim vrstama insekata, a
povremeno i jagodama i bobicama, ak i gusjenicama sa otrovnim
dlakama, pa tako unitava veliki broj nepoeljnih insekata koji, osim nje,
nemaju prirodnih neprijatelja ili ih imaju vrlo malo.

) Prema nainu ishrane, mladunac kukavice pripada:

) autotrofima
b) saprofitima
c) miksotrofima
d) heterotrofima
e) parazitima

B) Odrasla kukavica je u lancu ishrane:

) potroa I i II reda
b) potroa II i III reda
c) potroa II i IV reda
d) potroa III i IV reda
C) Koji uslovi moraju biti zadovoljeni da bi kukavice mogle da polau jaja
u gnijezda drugih ptica?

) veliki broj jaja ptica pjevaica

b) odsustvo mujaka kukavice
c) isto vrijeme parenja kukavica i ptica pjevaica
d) ista duina inkubacije kukavijih i ptica pjevaica

D) Mladunci kukavice imaju isti poloaj u lancu ishrane kao odrasle

jedinke:
) tano b) netano

Obrazloite svoj odgovor: ______________________________________________

_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
Odrasle jedinke kukavice su potroai I i II reda (jer se hrane i bobicama i jagodama i
insektima), dok su mladunci iskljuivo potroai I reda (herbivori - jer ih roditelji hrane
sjemenkama).

E) Navedite najmanje 2 adaptacije ptice kukavice koje, nakon polaganja

jaja u tue gnijezdo, poveavaju njene anse za preivljavanje:

______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
6
Odgovori na pitanje E:
- Ista ara, boja i veliina jajeta kukavice i ptica pjevaica
- Bri embrionalni razvoj mladuneta kukavice u odnosu na mladunce ptica pjevaica
- Izbacivanje jaja i mladunaca ptica domaina
- Crveno nepce mladunca kukavice zbog kojeg ono ee dobija hranu od ostalih
35. Na osnovu ispod prikazane trofike piramide i vaeg dosadanjeg
znanja preovlaujuem nainu ishrane pojedinih njenih lanova, upiite
u odgovarajue kuice nedostajue lanove mree ishrane, a zatim
strelicama pravilno prikaite preostalih 9 veza izmeu odgovarajuih
lanova. Vodite rauna da se pojedini lanovi mree ishrane mogu hraniti
sa vie od jedne vrste plijena!

vukovi,
zmije
sove, guteri,
zmije, vukovi

mievi, srne, skakavci

biljke

Mrea ishrane:

vuk zmija

sova guter

mi
srna skakavac

biljke

15
 Broj R E E NJ E Broj
pitanja bodova
1. b) 1
2. c) 1
3. c) 1
4. c) 1
5. b) 1
6. b) 1
7. c) 1
8. c) 1
9. d) 1
10. b) 1
11. b) 1
12. b) 1
13. (e)
4 tana -1
(a)
5 tanih -2
(f)
6 tanih -3
(b)
Ukupno:
(d)
3
(c)
14. (b)
(c) 4 tana -1
(a) 5 tanih -2
(d) 6 tanih -3
(e) Ukupno:
(d) 3
15. (a)
4 tana -1
(c)
5 tanih -2
(b)
6 tanih -3
(b)
Ukupno:
(a)
3
(d)
16. 4 tana -1
( c, f ) 5 tanih -2
( a, b, d ) 6 tanih -3
(e) Ukupno:
3
17. (c)
4 tana -1
(a)
5 tanih -2
(b)
6 tanih -3
(e)
Ukupno:
(d)
3
(c)
18. 4 tana -1
(d) 5 tanih -2
( b, c, e ) 6 tanih -3
( a,f ) Ukupno:
3
19. 3 tana -1
( b, d, e ) 4 tana -2
( a, c ) 5 tanih -3
Ukupno:
3
20. (a) 3 tana -1
(b) 4 tana -2
(d) Ukupno:
(c) 2
21. 6 tanih -1
7 tanih 2
8 tanih -3
9 tanih 4
EFGJ C A B H I D 10 tanih -
5

Ukupno:
5
Disanje
Zajedniki
pojmovi Fotosinteza

22.
6 tanih -1
Glatki miii 7 tanih 2
C F E B H Srani mii
8 tanih -3
9 tanih 4
I
10 tanih -
5

G D Skeletni miii Ukupno:

5
23. N
N 5 tanih -1
N 6 tanih -2
T 7 tanih -3
N 8 tanih -4
T Ukupno:
N 4
T
24. D E A C B (boduje se samo potpuno taan redosled) 2
25. C B A D E (boduje se samo potpuno taan redosled) 2
26. B E C D A (boduje se samo potpuno taan redosled) 2
27. B E C A F D (boduje se samo potpuno taan redosled) 2
28.
6-7 tanih
D C
G 2
B 8 tanih 3
H 9 tanih
E F 4
10 tanih
5

Ukupno:
A
J 5
I
29. c) 1

Obrazloenje: sve navedene lijezde, osim grudne, 1

predstavljaju lijezde sa spoljanjim luenjem
Ukupno: 2
30. I kolona: Zub (ili zubi)
II kolona: Jetra 5 x1
III kolona: eludac
IV kolona: Crijevo Ukupno:
Konano reenje: Sistem organa za varenje 5
31. < < > < 4 x1
Ukupno: 4
32. hidra planarija lignja morski suner 4 tana -1
a)
+ + 5 tanih -2
krai rep krae ui kraa dlaka krae kande 6 tanih -3
b)
+ +
pokosnica grkljan krv jezik
c) Ukupno: 3
+ +
33.
Visoka Niska
Reakcija koe
temperatura temperatura 3 tana -1
irenje kapilara koe + 4 tana -2
Pojaano luenje lojnih
+ 5 tanih -3
lijezda
Grenje glatkih miia dlaka +
Pojaano luenje znojnih Ukupno:
+ 3
lijezda
Suavanje kapilara u koi +
34. A. d) 1
B. a) 1
C. c) 1
D. b) 2 x1
Obrazloenje: Odrasle jedinke kukavice su potroai I i II reda
(jer se hrane i bobicama i jagodama i insektima), dok su
mladunci iskljuivo potroai I reda (herbivori - jer ih roditelji
hrane sjemenkama).
E. - Ista ara, boja i veliina jajeta kukavice i ptica pjevaica
- Bri embrionalni razvoj mladuneta kukavice u odnosu 1
na mladunce ptica pjevaica
- Izbacivanje jaja i mladunaca ptica domaina
- Crveno nepce mladunca kukavice zbog kojeg ono Ukupno:
ee dobija hranu od ostalih
6
35.
vuk zmija
Za svakog
tano
sova guter popunjenog
lana u
kuici i
svaku tano
usmjerenu
mi
skakavac strelicu od
srna potroaa
nieg reda
ka
potroau
vieg reda,
biljke
uenik
dobija po 1
poen
( 6 + 9 = 15)

Ukupno:
15
UKUPNO: 100